________________
४२
स्थानाङ्गसूत्रे
पचादयुक्त परिणतो- द्रव्यमावलिङ्ग सम्पन्नो मरति, यथा-मत्ये युद्धादिः । इति तृतीयो भङ्गः । ३ । तथा - एकः पूर्वमयुक्तः सन् पश्चादप्ययुक्त परिणतो भवति, यथा - गृहस्थः, इति चतुर्थो भङ्ग ४ | एपा चतुर्भङ्गी वित्रिष्टपुरुषमाश्रित्य । सामान्य पुरुषमाश्रित्य तु एकः पुरुषः पूर्व युक्त धनधान्यादि सम्पन्नः पश्चादपि युक्तप रिणतो भवतीति प्रथमो भङ्गः । १ । एकः पुरुषः पूर्व युक्तः पश्चाद् अयुक्तपरिणतो - धनधान्यादिरहितो भवतीति द्वितीयो भङ्गः । २। एवं शेष भागद्वयमपि बोध्यम्४॥ होता है पश्चात् वह युक्त परिणत-द्रव्यलिङ्ग से सम्पन्न हो जाता है जैसे - प्रत्येक बुद्ध आदि ऐसा यह तृतीय भङ्ग है, ३। चतुर्थभङ्ग इस प्रकार है, जैसे- कोई एक पहले से भी अयुक्त होता है और पश्चात् भी अयुक्तपरिणत बना रहता है जैसे गृहस्थ ऐसा यह चतुर्थ भङ्ग है, ४| यह इस प्रकारकी चतुर्भङ्गो, विशिष्ट पुरुषको आश्रित करके कही गई है।
अब सामान्य पुरुष को आश्रित करके यही चतुर्भङ्गी इस प्रकार से है - जैसे कोई एक पुरुष ऐसा होता है जो पहले भी धनधान्यादि से सम्पन्न होता है, और बाद में भी वसा ही सम्पन्न बना रह जाता है, यह प्रथम भङ्ग है, १ द्वितीय भङ्ग इस प्रकार है - कोई एक पुरुष पहले तो धनधान्यादि सम्पन्न होता है बाद में उससे रहित हो जाता है, २ तृतीय भङ्ग इस प्रकार है - जैसे- कोई एक पुरुष पहले तो धनधान्यादि रहित होता है और याद में सम्पन्न हो जाता है, ३ तथा चतुर्थ भङ्ग ત્રીએ ભાંગા-કોઈ એક પુરુષ પહેલાં અયુક્ત (દ્રવ્યલિંગથી રહિત) હોય છે, પરન્તુ પાછળથી યુક્ત પરિણત-દ્રવ્યલિંગથી સ ́પન્ન થઇ જેમ કે પ્રત્યેક યુદ્ધ વગેરે.
જાય છે
ચેાથેા ભાંગા—કાઇ એક પુરુષ પહેલા પણ્ અયુક્ત ( દ્રવ્યક્લિંગથી રહિત) હોય છે અને પાછળથી પશુ અયુક્ત પરિદ્યુત જ ચાલુ રહે છે. જેમ કે ગૃહુસ્થ આ પ્રકારની ચતુભ ગી વિશિષ્ટ પુરુષને આધારે કહેવામાં આવી છે. સામાન્ય પુરુષાની અપેક્ષાએ એજ થતુંગીને આ પ્રમાણે ઘટાવી શકાય
(૧) કાઇ એક પુરુષ એવા હોય છે કે જે પહેલાં પશુ ધનધાન્ય આદિથી સપન્ન હોય છે અને ત્યારમાદ પણ જીવનપર્યન્ત તેનાથી યુક્ત જ ચાલુ રહે છે. (ર) કાઈ પુરુષ પહેલાં ધનધાન્યાદિથી યુક્ત હોય છે પશુ પાછળથી તેનાથી રહિત ખની જાય છે. (૩) કાઇ એક પુરુષ પહેલાં ધનધાન્યાદિથી રહિત હોય છે પણ પાછળથી ધનધાન્યથી સપન્ન બની જાય છે
