________________
चिक्क- चित्त
२
चिक्क वि [दे] १ स्तोक, थोड़ा, अल्प । न. क्षुत्, खींक ( षड् ) । चिक्कण वि[चिक्कण] चिकना, स्निग्ध ( प ह १, १ सुपा ११) । २ निबिड, घना; 'जं 'पावं चिक्कणं तर बर्द्ध' (सुर १४, २०६ ) । ३ दुर्भेद्य, दुःख से छूटने योग्य ( परह १, १ ) । चिक्का स्त्री [दे] १ थोड़ी चीज । २ हलकी मेघ-वृष्टि, सूक्ष्म छींटा (दे ३, २१) । चिक्कार पुं [ चीत्कार ] चिल्लाहट, चिंघाड़ (सण) ।
चिक्किण देखो चिक्कण (कुमा) ।
चिक्खअग वि [दे] सहिष्णु, सहन करने
(षड् ) ।
चिक्खल पुं [दे] कर्दम, पंक, कीच (दे ३, ११ हे ३, १४२: परह १, १ ) । चिक्खलन [[चिक्खल्लक ] काठियावाड़ का एक नगर ( ती २ ) । चिक्खिल चिखल्ल [दे] देखो चिक्खल्ल (गा ६७; चिखिल्ल ३२४६ ४४५; ६८४ श्रौप ) । चिगिचिगाय अक [ चिकचिकाय् ] चकचकाट करना, चमकना । वकृ. चिगिचिगायंत (सुर २, ८६) ।
चिच्छिग देखो चिइच्छअ (विवे ३० ) । चिगिच्छण न [ चिकित्सन] चिकित्सा, इलाज (उप १३५ टी) । चिमिच्छय देखो चिइच्छअ ( स २७८;
गाया १, ५ – पत्र १११ ) । चिगच्छा स्त्री [[चिकित्सा ] दवा, प्रतीकार, इलाज (स १७) । संहिया स्त्री [संहिता ] चिकित्सा शास्त्र, वैद्यक - शास्त्र ( स १७) । चिच वि [] १ चिपटी नासिकावाला, बैठी
हुई नाकवाला (दे ३, ६) । २ न. रमण, संभोग, रति (दे ३, १० ) । चिश्च वि [ त्याज्य ] छोड़ने योग्य, परिहरणीयः 'खरकम्माई पि चिचाई' (सुपा ४६८ ) । चिचरवि [दे] चिपटी नासिकावाला (दे ३, ९) ।
चिच्चा देखो चय = त्यज् 1चिश्चि पुं [चिश्चि ] चीत्कार, चिल्लाहट, भयंकर आवाज 'चिची सर - ' ( विपा १, २ - पत्र २९ ) ।
Jain Education International
पाइअसद्दमद्दण्णवो
३२५
चिश्चि पुं [दे] हुताशन, अग्नि (दे ३, १०) । चिन्ह न [ चिह्न] निशानी, लांछन (हे २, चिट्ठ [दे] अत्यन्त अतिशय ( भाचा १, ४, २, २) ।
५०; गउड)।
चिट्ठ अक [स्था] बैठना, स्थिति करना । चिट्ठइ (हे १, १६) । भूका. चिट्टिसु ( आचा) । वकृ. चिड़ंत, चिट्ठेमाण (कुमा; भग) । संकृ. चिट्ठिडं, चिट्ठिऊण, चिट्टिण, चिट्ठित्ता, चिट्ठित्ताण (कप्प; हे ४, १६ राज; पि) । हे. चिट्ठित्तए (कप्प ) । कृ चिट्ठणिज, चिट्ठिअव्व ( उप २६४ टी भग) ।
चिट्ठ देखो चेट्ठ । वकू. चिट्टमाण (पंचा २) । चितुव[स्था] बैठनेवाला, ठहरनेवाला (भग ११, ११; दसा ३) ।
चिन [स्थान] खड़ा रहना (पव २) । चिट्ठण न [ चेष्टन ] चेष्टा, प्रयत्न (हि २२) । चिट्ठा [स्थान ] स्थिति, बैठना, अवस्थान (बृह ६ ) ।
चिठ्ठा देखो चेट्ठा (सुर ४, २४५; प्रासू १२५) ।
चिट्ठिय वि [चेष्टित] १ जिसने चेष्टा की हो वह ( परह १, ३, रणाया १, १ ) । २ न. चेष्टा प्रयत्न, ( पह२, ४) । चिट्ठिय वि [स्थित ] १ प्रवस्थित रहा हुआ । २ न. अवस्थान, स्थिति (चंद २०) । चिडिग पुं [चिटिक] पक्षि- विशेष ( परह १, १) ।
चिण सक [चि] १ इकट्ठा करना । २ फूल वगैरह तोड़कर इकट्ठा करना । चिणइ (हे ४, २३८ ) । भूका. चिरिंग (भग) । भवि. चिहि (हे ४, २४३) । कमं. चिणिज्जइ ( ४, २४२) । संकृ. चिणिऊण, चिणेऊण (षड् ) ।
इकट्ठा किया हुआ
चिण देखो चण (श्रा १८ ) । चिण देखो चित्त ( प्राकृ २६ ) । चिणि वि [चित ] (सुपा ३२३, कुमा) । चिणोट्ठी स्त्री [दे] गुरौंजा, घुँघची, लाल रत्ती, गुजराती में 'चरणोठी' (दे ३, १२) । - चिण्ण वि [चीर्ण] १ श्राचरित, प्रनुष्ठित ( उत्त १३) । २ अंगीकृत, श्राहत (उत्त ३१) । ३ विहित, कृत (उत्त १३) ।
For Personal & Private Use Only
चित्त क [ चित्र ] चित्र बनाना, तसवीर खींचना । चित्ते (महा) । कवकृ चित्तिज्जंत ( उप पृ ३४१ ) । चिन्तन [चित्त ] १ मन, अन्तःकरण, हृदय (ठा ४, १; प्रासू ε१; १५५ ) । २ ज्ञान, चेतना ( श्राचा) । ३ बुद्धि, मति ( श्रव ४) । ४ अभिप्राय, आशय (प्राचा) । ५ उपयोग, ख्याल (अणु) 1 ण्णु वि [ज्ञ] दिल का जानकार (उप पृ १७६ ) । निवाइ वि [निपातिन् ] अभिप्राय के अनुसार बरतनेवाला (चा) । 'मंत वि [ वत् ] सजीव वस्तु (सम ३९; आचा) ।
चित्त देखो चइन्त = चैत्र ( रंभा जं २ कप्प ) 1चित्त न [ चित्र ] १ छवि, श्रालेख्य, तसवीर (सुर १, ८६ स्वप्न १३१) । २ भाश्चर्य, विस्मय (उत्त १३ ) । ३ काष्ठ-विशेष (अनु ५) । ४ वि. विलक्षण, विचित्र (गा ६१२ प्रासू ४२ ) । ५ अनेक प्रकार का, विविध, नानाविध (ठा १० ) । ६ अद्भुत, प्रावयंजनक ( विपा १, ६६ कप्प ) । ७ कबरा, चितकबरा (गाया १, ८) ८ पुं. एक लोकपाल (ठा ४, १ - - पत्र १९७ ) । पर्वत - विशेष ( परह १, ५-पत्र ६४ ) । १० चित्रक, चीता, श्वापद विशेष (गाया १, १ - पत्र ६५) । ११ नक्षत्र विशेष, चित्रा नक्षत्र; 'हत्यो चित्तो य तहा, दस बुद्धिकराई नाणस्स' (सम १७ ) । उत्त पुं [गुप्त ] भरत क्षेत्र के एक भावी जिनदेव (सम १५४ ) । "कणगा स्त्री ["कनका ] देवी- विशेष, एक विद्युत्कुमारी देवी (ठा ४, १) । कम्म न [कर्मन् ] श्रालेख्य, छवि, तसवीर (गा ६१२) । 'कर देखो 'गर (अणु) । कह वि [" कथ] नाना प्रकार की कथाएँ कहनेवाला ( उत्त ३ ) । "कूड पुं [ कूट ] १ सीतानदी के उत्तर किनारे पर स्थित एक वक्षस्कार- पर्वत (जं ४ ) । २ पर्वत - विशेष ( पउम ३३, ९) । ३ न. नगर विशेष, जो प्राजकल मेवाड़ में 'चित्तौड़' नाम से प्रसिद्ध है ( रयण ६) । ४ शिखर - विशेष (ठा २, ३) । कखरा स्त्री [क्षरा ] छन्द-विशेष
www.jainelibrary.org