________________
चिर-चिविढ
लम्बा प्रायुष्यवाला, दीर्घं काल तक रहनेवाला (भगः सूत्र १, ५, १ ); 'एयाइँ फासाइँ फुसति बालं, निरंतरं तत्थ चिरट्टिईयं' ( सूम्र १, ५, २) । अ [रात्र] बहु काल, दीर्घ काल ( श्राचा) । चिरक [चर ]१ बिलम्ब करना । २ आलस करना । चिरश्रदि (शौ) (पि ४६० ) । चिरं अ [ चिरम् ] दीर्घं काल तक, अनेक समय तक (स्वप्न २६ जी ४९ ) । तण वि ["तन] पुराना, बहुत काल का (महा) 1चिरञ्चयवि [ चिरचित ] चिरकाल से उपचित- इकट्ठा किया हुआ या बढ़ा हुआ (पंच ५, १६७) ।
चिरडी स्त्री [दे] वर्ण-माला, अक्षरावली; 'डिपि प्रयागंता लोभा लोएहि गोरवन्भहिमा' (दे १, ε१) । चिरडिल्लि [दे] देखो चिरिडिल्लि (पाम ) । चिरमालक [ प्रति + पालय् ] परिपालन करना । चिरमाल ( प्राकृ ७५ ) । चिरया स्त्री [दे] कुटी-झोपड़ी (दे ३, ११) । चिरस [ चिरस्य ] बहुत काल तक (उत्तर १७६६ कुमा) ।
चिराअ देखो चिर = चिरम् । चिरायइ ( स १२) | चिरासि (मै६२ ) । भवि. चिराइस्सं (गा २० ) । वकृ. चिराअमाण (नाट - मालती २७) ।
चिराइय वि [ चिरादिक] पुराना, प्राचीन (राया १, १ प ) । चिराईय वि [ चिरातीत ] पुराना, प्राचीन ( विपा १, १ ) ।
चिराउ [ चिरात् ] चिर काल से, लम्बे
समय से (कुप्र ३६७) ।
चिराणय (अप) वि [चिरन्तन] पुरातन, पुराना, प्राचीन (भवि ) । चिरादण वि [चिरन्तन ] ऊपर देखो (बृह ३) । चिरावक [ [चर ] १ विलम्ब करना । २ श्रालस करना । ३ सक. विलम्ब कराना, रोक रखना चिरावर (भवि ) । चिरावेह (काल); 'माणे चिरावेहि' ( पउम ३,१२९ ) । चिरावि वि [चिरायित ] १ जिसने विलम्ब किया हो वह । २ विलम्बत, रोका गया । ३ न विलम्ब, देरी, 'भरिणम्रो चंदाभाए कि अन चिरावियं सामि !' (पउम १०५, १०१) ।
Jain Education International
पाइअसद्दमहण्णवो
चिरिंचिरा स्त्री [दे] जलधारा, वृष्टि (दे ३, १३) ।
चिरिक्का स्त्री [दे] १ पानी भरने का चर्मभाजन, मशक । २ अल्प वृष्टि । ३ प्रातः काल, सुबह (दे ३, २१ ) । चिरिचिरा [दे] देखो चिरिंचिरा (दे ३, १३) ।
चिरिडी देखो चिरडी (गा १९१ अ ) । चिरिडिहिल न [दे] दधि, दही (दे ३,१४)। चिरिहिट्टी स्त्री [दे] गुञ्जाः घुंगची, लाल रत्ती (दे ३, १२) ।
चिलाअ [[किरात] १ श्रनायें देश-विशेष | २ किरात देश में रहनेवाली म्लेच्छ-जाति, भिल्ल, पुलिंद (हे १, १८३ २५४ परह १, १ श्रप; कुमा) । ३ धन सार्थवाह (व्यापारी) का एक दास - नौकर (खाया १, १८) । चिलाइया स्त्री [किरातिका ] किरात देश की रहनेवाली स्त्री, किरातिन ( खाया १, १ ) चिलाई स्त्री [किराती ] ऊपर देखो (इक) । पुत [पुत्र ] एक दासी पुत्र धौर जैनमहर्षि (पडि गाया १, १८) चिलाद देखो चिलाअ ( प्राकृ १२ ) । चिलिचिलिआ स्त्री [दे] धारा, वृष्टि (षड् )। चिलिचि लिय वि [दे] भीजा या भींगा हुआ, भद्रित, गोला ( तंदु ३८ ) । चिलिचिल्ल | वि[दे] श्रार्द्र, गीला ( परह चिलिचिल १. ३ –पत्र ४५; दे ३, चिलिचील | १२) । चिलिण [दे] देखो चिलीण; 'छक्कायसंजमम्मि चिलि सेहन्महाभावी' (प्रोघ १६५) । चिलिमिणी [दे] यवनिका, परदा, चिलिमिलिगा श्राच्छादन-पट ( श्रोष भा
चिलिमिलिया चिलिमिली
सूम २, २,४८० कस श्रोघ ७८ ८० ) ।
चिलीण न [दे] प्रशुचि, मैला, मल-मूत्र; ‘सबंति चिलोणे मच्छियाओ घणचंद मोत्तुं' ( उप १०३१ टी ) ।
चिल्ल पुं [दे] १ बाल, बच्चा, लड़का (दे ३, १०) । २ चेला, शिष्य ( श्रवम) चिल्ल पुं [चिल्ल] १ वृक्ष-विशेष (राज) । २ न. पुष्प - विशेष ।
For Personal & Private Use Only
३२७
'पूयं कुति देवा, कंचरण कुसुमेसु जिवरिदाणं । इह पुरा चिल्लदलेसुं, नरेण पूया विरइयव्वा ।।' ( पउम ६६, १९ ) । चिल्लन [दे] सूर्प, सूप, छाज ( प्राकृ २८ ) । चिल्लअ न [दे] देदीप्यमान, चमकताः 'मंडयोगप्पगारएहि केहि केहिंवि श्रवंगविलयपत्तलेहनामएहि चिल्लएहि' (प्रजि २८ औप ) । चिल्लग [दे] देखो चिल्लिय (पह १,४पत्र ७१ टी ) ।
चिल्लड [] देखो चिल्लल (दे) (प्राचा २, ३, ३) । चिल्ली [चिल्लणा] एक सती स्त्री, राजा क की पत्नी (पडि) 1
चिल्लय न [दे] प्रपचक्षु, खराब घाँख (पह १, १ टी -पत्र २५) ।
चिल्लल पुं [चिल्वल ] १ प्रनायें देश-विशेष । २ उस देश का निवासी (इक) 1
चिलल पुंखी [दे] १ श्वापद पशु- विशेष, चीता (परह १, १ -पत्र ७ गाया १,१ - पत्र ६५) । स्त्री. 'लिया (पराग ११) । न. काँदोवाला जलाशय, छोटा तलाव मादि (गाया १, १ - पत्र ६३) । ३ देदीप्यमान, चमकता (गाया १, १६ -पत्र २११) । चिह्ना [दे] चील, पक्षि- विशेष, शकुनिका (दे ३, १८, ८ पान ) । चिल्लिय वि [दे] १ लोन, श्रासक्त (गाया १, १) । २ देदीप्यमान (गाया १, १ श्रौप (कप्प ) ।
चिल्लिरि पुं [दे] मशक, मच्छर, क्षुद्र जन्तुविशेष (दे ३, ११) 1
चिल्लूर न [दे] मुसल, एक प्रकार की मोटी लकड़ी जिससे चावल आदि मन कूटे जाते हैं (दे ३, ११) ।
चिल्हय पुं [दे] चक्र-मार्ग, पहिये की लकीर, गुजराती में 'चीलो' (सुपा २८० ) । चिविट्ठ चिविड
}
वि [चिपिट] चिपटा, बैठाया धँसा हुआ (नाक); 'चिविडनासा' (पि २४८ पउम २७, ३२; गउड) । चिविडा स्त्री [चिपिटा ] गन्ध- द्रव्य-विशेष (दे ३, ७१) ।
चिविढ देखो चिविड (सुर १३, १८१) ।
www.jainelibrary.org