Book Title: Jain Ramayanam
Author(s): Hemchandracharya, Jagganath Shukla
Publisher: Dhanpatsinh Bahaddur
Catalog link: https://jainqq.org/explore/022653/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainarAmAyaNam / zrI hemacandrAcArya viracitam / phorTa-uliyama kAle asya paNDita zrIjagannAtha zuklena parizodhitam / usAbAla mAvakamatAvalambina Ajimaganchu nivAsina: zrIyutarAya dhanapatisiMhavAhAdurasyAjJayA kalikAtAnagare jainAkhyayantraM 1830 saMvatsare / mudritam / Page #2 -------------------------------------------------------------------------- Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIjinAya namaH / / pure vAlU carAkhthe ca murshidaavaadsnnidhau| aAsandUgaragotrIyAH modarAmAtarastrayaH / / umAbAleti vikhyAtA svadharmaniratAH sadA / vudhasiMhAbhidhaveSAM veSTA zreSThata hogaH // 26 ...... madhyamo nathamalnAmA yavIyAna raNasiMhakaH / budhasiMhAbhidhasyAsaujanmapauSyAM vidhotithau / / dIparAmAdhicandrAbda dilakSAdhipateratha / kauzeyavidrmayoH sa vyavasAyaM tadA'karot / 4 / so'gAccApunarAvAptiM budhasiMhastu jnmnH|rndhraamgjruupaakhye barSe viSaya nipahaH / 5 / badhasiMhAbhidhasyAstAM putrau paramadhArmikau / . vAhAdurasiMhako jyeSThaH pratApasiMhaH kaniSThakaH / / yayoH pratApasvadyApi pracakAsti digantaram / pratApazca tayormadhye tapano 'bhUdRddhitIyakaH / / tasyApyAstA mubhau sUna jyeSTho lakSmIpatistayoH / prAsIt kaniSTho dhanapati hIcazIla guNAnvitau / / nAmnA dhanapati siMho yaH sUnustasya mahIyasaH / pratApasiMhAkhyasya laghu rdhArmikaH zIlasaMyutaH / / / Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirataH zrAvake dharma nayazAlI jitendriyaH / hemAcAryakkataM yastu rAmAyaNamamudrayat / 10 / yasAtmadharmArthaM dharmagranyaruciM gataH / babhau dhanapatisena yamapateradhiko aSiH / 11 // hemAcAryakRtaM yasmAt mudrayonAdhikaM kRtam / rAmAyaNaM yadAlokya malIyuyaMtayo mudam // 12 // kharAmarandhendumiteSa phAraguNe pritetithau pUrNa mabhUdi vidhIH / zrI vikramAditya nRpottamA'bda mudrAcaraima dvita metadeva // 13 // Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha rAmAyaNam / 3 athaM zrIsuvratakhAmI jinendrasyAM janadyuteH . / . harivaMzamTagAGkakha tIrthaM saJjAtajanmanaH // 1 // baladevasya padmasya viSNornArAyaNasya ca / prativiSNo rAvaNasya caritaM parikIrtyate // 2 // astyasya jambaddIpasya dakSiNe bharate purI / nAmnA khyAtA vinIteti ziromaNirivAvane // 3 // zrasyAmivAkuvaMzasya vitatacchavasannibhaH / vizvasantApaharaNazcakramTatsa garo'jani // 4 // se|pre'dyuHsmmbhpairvaahyaalyaaN vAhakelaye / eka kalamA yayau sarvvakalAnidhiH // 5 // tatra vikramayAmAsa caturantaM turaGgamam / uttarottaradhArA mukrameyAropayacca saH // 6 // zrArUDhaH paJcamIdhArAmutpapAta nabhastale / valgAdisaMjJAnabhijJI bhUtAbhUtairivAzritaH // 7 // sagaraM so'pahatyAvarUpa va rAkSasaH / mahAraNye pracikSepa kAlAkSepeNa raMhasA // 8 // 1 1 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ raamaaynnm| valgAM sAmarSamAkRSyorubhyAJcAkramya pArzvayoH / dadhAra sagaro'zcantaM upAM datvottatAraca // 6 // vidhurakharagaH seopi papAta zivItale / pRthvInAthopi pAdAbhyAmevaganta pracakrame // 10 // yAtkiJcidyayau tAvaddadarzokaM mahAsaraH / cAdityakaraparyastA sabhaSTAnikacandrikAm // 11 // tatra thamApanodAya sanau vanya va dipH| khATu khaccha padmagandhi zItaJca sapayaHpayA // 12 // niryayau sarasastammAtmatAstho tIrasonani / dadarza caikAM yuvatijaladevImivA'grataH // 12 // tAM navAmbhojavadanAM nIlotpalavilocanAm / taraGgAyita lAvaNya jlaanyckryugtnii||14|| merakokanadeAhAma pANipAdamanoramAm / zarIriNI saro lakSmI sa pazyannityacintayata // 15 // amarAH kiM khyantarI kiM kimAyau naagknykaa| vidyAdharI cA kimiyaM na sAmAnyezImaveta // 16 // na tathA hRdayAnandaM karoti sarasI jalam / yathA darzana me tasyAH sudhASTisaheAdaram // 17 // tathApi dadRze rAjA rAjIvadalacakSuSA / tataH saJcaritenevA'nurAgeNa tadaiva hi // 18 // Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / sadyapi kAmavidhurA sA sakhIbhiH kathaJcanaH / saMsthA nIyatAvAsa mlAnAzAya mivAjinI // 16 // sagaropi sarastIre zanairgacchan smarAturaH / etya kaJcukinA natvA caiva mUce kRtAJjaliH // 20 // sAminnihaivabharatakSetre tAbyaparvate / 3 vallabha sampadAmasti puraM gaganavallabham // 21 // vidyAdharapatistanna khyAtA nAnA suleAcana / trilocana sakhaH puryAmalakAyAmivA'bhavat // 22 // sahakhanayanAnAma tasyAsti tanavenayo / sukemA duhitA ceyaM vizvastraiNaziromaNiH // 23 // naimittike na caikena jAtA mAtrApi varNitA / strIratnameSA mahiSI bhavitrI cakravarttinaH // 24 // itazca pUrNa meghena rathanUpura bhUbhujA / bhUyobhUyo'yAciteya muddoTumanurAgiNA // 25 // tApitaryaddAne ca hartukAmohaThAdapi / pUrNamevA meva dUva garjan yoDumupAyayau // 26 // pUrNamevazcirataraM yodhayitvA suleAcanam / cakre dIrghabha jo dIrgha nidrAmudritalocanam // 27 // khadhanaM taddhana ivopAdAya bhaginImimAm / sahasranayanAtrAgAnmahAnmantri mihAvanau // 18 // Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ raamaaynnm| sarovare nayAseha krIDantyAtvamazIkSitaH / zikSitAcAzukAmena vikAraM vednaamym||26|| dharmArtava khedavatI stabdhApAJcAlikevaca / zItA napareNaM vA lenale rakhalakharA // 30 // kSaNAdavAstha meveyaM bhAnumAniva pazmini / udaya zokamagneva bhoginIva matisthitA // 31 // kSaNAdava sthAvaiTtyi prapade tavadarzanAt / tavAya svajarAMtAtyambhayAvatmA viSadyute // 32 // sauvidallevapadaseSa da makhatadunopi saH / pAyayau nabhasya ta namazcakratha cakriNam // 3 // sonumAnya nijAvAse hyaSIt sagaracakriNaH / strIratnamasukezA yA dAnAccatamatoSayan // 34 // tatazca tau vimAnena sahasaikSaNacakriNau / vaitALyazaileya yatuH puraM gaganavallabham // 35 // nivezya paitri ke rAjye sahasranayanaM tataH / sarvavidyAdharAdhIzaM vyabattadharaNIdhavaH // 36 // strIratna tadupAdAyasagaracakravartyapi / jagAma sAketu puraM purandaraparAkramam // 37 // saGgItakaineTikaizca vinodrprairpi| tatazvArasta sagaraH sAmrAjyazrIlatAphalaiH // 38 // Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / atha sAketa nagaroMdyAne jitjineshvrH| .. bhagavAn samavAsASItsevyamAnaH murAsuraiH // 36 // vAsa vAdiSu deveSu sagarAdiSu rAjasu / AsIneSu yathA sthAnaM vidadhau dezanAM vibhuH // 40 // tadA ca vaitAbyagirau parNamegha sahakha hak / / smarana piTabadhaM kraho'vadhItAcavoragam // 41 // parNameghAtmajastasmAnnaSTo'gha dhanavAhanaH / tavA jagAma samava saraNa zaraNeSvayA // 42 // saniH pradakSiNIkRtya bhagavantaM praNamya ca / upapAdamupAvica drupakSamivAdhvagaH // 43 // tasyAnupadamevAgha sahasAkSadudAyadhaH / zrAgAtma mavasaraNe'pazyacca dhanavAhanam // 44 // prazAntakApastyatA svIHprabhAvAtparamezi tuH / natvA pradakSiNApUrva yathA sthAtumupAvizat // 45 // sadarazca kramadatha pprcchprmeshvrm| . kiM vairakAraNaM khAmin parNameghamunetrayoH // 46 // Acakhyau bhagavAneva mAdityAte pure puraa| abhavanAvanonAmadravyakoTIzvaro vaNik // 47 // vasUnAIridAsasya sAyayitvA khilaM dhanam / dezAntaraM vaNijyAyai jagAma zreSTibhAvanaH // 48 // Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / videze hAdazAbdAni sthitvopAryamihaddanam / pAyayau bhAvanaH zreSTI tasthau ca nagarAihiH // 46 // tana muktvA purIvAraM mekAkyapi hi bhAvanaH / nizyAyayo nije smnytknntthaahivliiysii||5|| pravizat haridAsena cauro'saavitishngkyaa| nihataH khagaghAtena vimarSaH kAlpamedhasAm // 51 // khasya vyApAdakaM jJAtvA tadAnImapimAvanaH / tatkAlakalitaddevaH kAmadharmamupAyayau // 52 // sa jJAtvA pitaraM pazcAtpazcAttApakadardhitaH / cakAra preta kAryANi sayalya stena karmaNA // 53 // vibhede haridApi gate kAle kriyatyapi / duHkhadAn dAvapatitogamatuH katiciGgavAn // 54 // kiJcica sukataM kRtvA jIvo'madbhAvanakha tu / pUrNa megho harirdAsajI vakhAsota sulocanaH // 55 // iti prAgajanmasaMsiddhaM pUrNa meghasane vayoH / vairaM prANAntika rAjanaihikaM tvAnuSaGgikam // 56 // bhayopi sagaroSTaccha sambandhoniyormiyaH / ko vairahetuH snehasya sahasrAkSe kuto mamaH // 5 // khAmya ce dAnazIlatvaM parivrAT rambhikAmiyaH / prAmbhava bhUstathA bhatAM ziSyau zazyAvalIvimau 58 // Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / abhUJcAtivinItatvAdAvalistettivallabhaH / godhenume kAmakrIyAdanyadA draviNena saH // 56 // vegando khAminaH kRtvA kaThorahRdayaH zazI / antarAle paticcaiva tAM kINAtimadhenu kAm // 6 // kezAkezi muSTAmuSTi dagaDA daNDitayostataH / yuddha praDate voraM zazinA cAvalirhataH 61 // zazIciraM bhavaM mrAntvA yajJesau meghavAhanaH / zrAvalistu sahasrAntastadidaM vairakAraNam // 62 // nAntAdAna prabhAvena raMbhakopi gatIM zubhAm / cakrastvaM ca sahasrAkSa e snehaH prAgjanmabhUzvate // 63 // atha rakSapatirbhImau niSeNastatraparSa di / ucchAyAliGgArabhasAnme travAcana matravIt // 64 // puSkaradvIpabharata kSetro vetAnyaparvate / prAgbhave kAJcanapure vidyaddaMSTro nRpo bhavam // 66 // tasmin bhave mamA mUkhaM tanayo rativallabhaH / atyantaM vallabhovatsa sAdhudRSTosi samprati // 67 // tAdevaM saMpratyapi me putrosi parigRhyatAm / sainyaM madIyaM tvadIyamathAnyadapi yanmamaH // 68 // lavaNeAde payorAzau durjayodya sadAmapi / yojanAnAM saptazatIMdikSu sarvAsuvistRtaH // 68 // Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / rAkSasahIpa ityasti sarvadIpaziromaNi / tadantare trikUTArdribhUminAbho sumeruvat // 7 // maharDivalayAkAro yojanAni navonnataH / / paJcAyataM yojanAni vistIrNo'sthatidurgamaH // 7 // tasyopariSTAn sau varNaprAkArAgRha toraNA / .. mayA laGkotinAmnA para dhunarvAstikAritA // 72 // padyojanAni mamadhya matikramya cirntnii| zuddhasphaTikavaprAGkA nAnAratnamalAlayA // 73 // sapAdayojanazataM prmaannaaprvraapurii| mama pAtAlalaGkati vidyate cAtidurgamA // 7 // purohayamidaM vatmAdattatvaM nptirbhv| bhavatvAdyevate tIrthanAthadarzana jaM phalam // 15 // ityu vA rAkSasapatirmANikyainavasiH kRtam / dadau tasmai mahAhAraM sadyovidyAca raaksssiim||76|| bhagavanta namaskatya tadaiva dhanavAhanaH / prAMgatya rAkSasahIpa rAjAbhallaGkayo stayoH // 77 // rAkSasahIparAjyena rAkSasyAvidyayApi ca / tadAdi tasya vaMzopi yayau rAkSasavaMza tAm // 78 // visUnitA mitra balaH sunAmevaikavikramaH / vyadhatta laGkayorAjyaM suciraM dhanavAhanaH // 7 // Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / samahArakSase rAjya sudhIrdatvA vastUnave / ajitakhAmipAdAnte paridRjya yayau zivam // 80 // mahArakSA abhi ciraM rAjyaM bhuktvA khanandane / deva rakSasi saMsthApya pravrajAca yayau zivam // 82 // rakSo dvIpAdhipeSve'vama saMkhyeSu gateSu tu / zreyAMsa tIrthe matkIrttidhavalA rAkSasezvaraH // tadA ca vaitADhyagirau pure meghapurAbhidhe / vidyAdharanarendro madatIndro nAmavizrutaH // 83 // zrImatyAM tasya kAntAyAM zrIkaNThonAma nandanaH / devIti nAmnA duhitA cAbhUhe bIvarUpataH // 84 // vidyAdharendra stAM pusspottre| ratnapurezvaraH / sanAH pazcottarasyArthe yayAce cAruleocanAm // 85 // guNine zrImatepyasmaitAmatondro dadau nahi / dadau kIrttidhavalAya kintu daivaniyogataH // 86 // tAM kIrttidhavale DhAntu zrutvA puSpottaro nRpaH / vairAyate smAtIMdreNa zrIkaNThe na ca mAnadaH // 87 // zrIkaNThe nai kandrAmai re| rnivRttena vyacyata / puSNettarasya duhitA padmA padma varUpataH // 88 // manAbhavavikArAbdhi samullAsana durdinam / anyonyamanurAgeo bhatsadyaH zrIkaNTha pdmyeoH||86|| 2 6 Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / tiSThatesma kumArI sA zrIkaNThAyonmukhAmbajA / khayambarakhajamivaH kSipantIsnigdhayA dRzA // 6 // vijJAya tadabhiprAyaM zrIkaNThastAM smarAturaH / AdAya vyomamArgeNa gantu prabahate drutam // 11 // padmAM harati kApIti pUt kurvanti sma ceDhikA / puSpottarIghi sanna hyatvadhAvata sabalo balI // 6 // zrIkaNThopi drutaM kIrti dhavalaM zaraNaM yayau / padmAharaNa vRttAntaM kathayAmAsa cAkhilam // 6 // puSpottaropi tamAzu prApa sainyairnirantaraiH / AzAH pracchAdayannaniyugAnta iva sAgaraH // 14 // dUtena kIrtidhavala : pussyottrmbhaasstH| avizya prayAseAyaM mudhAvaH sAMparAyikaH // 15 // kanyAhmavazyaM dAtavyA kasmaicana tayA ydi| vayaM to'sau zrIkaNThastadAsau nAparAdhyati // 6 // nataddo yaja prate yoddha bavAkhaduhiturmanaH / kAtuM vadhUvarohAha kRtya mevatu sAMpratam // 17 // dUtImukhena padmApi tadaiveti vyajijJapat / Tato mayA svayamayaM hRtAhaM nAmunA punaH // 6on iti puSpottaraM zrutvA zAntakApo bhavarakSaNAt / prAyo vicAra caJcanAM kopaH suprazamaH khalu // 66 // Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / zrIkaNTha padma yo 'statraivotsavena mahIyasA / kRtvA vivAhaM prayayau nijaM puSpottaraH puram // 100 // zrIkaNTha kIrtti dhavaleo'bravIdatraiva tiSThayat / tADhya zaile yuSmAkaM mayAMseA vidviSo'dhunAH // 1 // asyaiva rAkSasaddIpaM syAdUreNa maruddizi / bidyate vAnaradvIpo yojanavizatImitaH // 2 // zranyepi varvarakUla siMhalapramukhAH sakhe / dIpA madIyAstiSThanti bhraSTakhaH khaNDa sannibhAH // 3 // teSAmekatrakutrApi rAjadhAnI nidhAya moH / sukhamAH khAvidUratvAdaviyukto mayA samam // 4 // na yadyapi dviSaddbhyaste bhayamasti manAgapi / tathApyasmaddiprayogabhayAnno ganta marhasi // 5 // sasnehamiti teneokta stadviyogAtikAtaraH / zrIkaNThAvAna raddIpanivAsaM pratyapadyata // 6 // kRtvA'dhivAnaraddIpaM kiSkindhAdrau mahApurIm / kiSkindhAnAmatadrAjena taM kIrttidhava le| nyadhAt // 7 // adrAkSIdbhAgyata tava mahAdehAnphalAzinaH / bhUyaM seo vAnarAn ramyAn zrIkaNTha STathivIpatiH // 8 // teSAmamArimA ghoSya sAnnapAnAdya dApayan / sacakrustAnathAnyepi yathA rAjA tathA prajAH // 6 // 11 t Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .12 rAmAyaNam / 1 cakruzcive bale pyevaM dhvajachavAdi lakSmasu / vidyAdhara vAnarAste tadA prasmRti kautukAt // 10 // vAnaraddIparAjyena vAnarairlakSyabhi stathA / vAnarA iti kIrttyante tathA vidyAdharA api // 11 // zrIkaNThasya sutojajJe bacca kaNThAbhidhAnataH / seAtkaNThAmuvizAlAmu sarvatrA kuSThavikramaH // 12 // nandIzvaretha zrIkaNThoyI vAyaizAkhatArha tAm / amarAn gacchateo'drAkSodAsthAnI mAsthitA nijAm // 1 vAjIva grAmapadastho vAjinAM mArga yAyinAm / teSAM didiSadAM sAtha ''nvacAlIbhaktitaddanaH ' // 14 // vimAnaM gacchatastasya skhalitaM mAnuSottare / taraGgiNI vegaiva mArgavarttini parvate // 15 // prAgajanmani mayA tepe tapo'lya khallu te name / nandIzvarArhadyAvAyAM nA pUrcchata manorathaH // 16 // iti nirvedamApannaH prAbrAjItmA eva saH / tapastInataraM tata siddhikSevamiyAyaca // 17 // zrIkaNThato vajca kaMThAdiSva tIteSva'nekazaH / sunisuvratatIrthe'bhUdyateodadhi rathonRpaH // 18 // (1) anvagAhnaktiyutaH / iti vA pATha: / Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / laGkApuryAmapi tadA samamUdrAkSamezvaraH / taDitkeza iti nAmnA janne sneha tayorapi // 16 // apareyuH staDitkezaH sAntaHpurabadhU janaH / yayau krIDitu mudyAne bare nandananAmani // 20 // krIDAsate taDitkeze kApyattIrya kapimAt / zrIcandrAyAstanmahiSyA vililekha nakhaiH kucau // 21 // roSocchasitakeza staM taDitkezaH lvnggmm| jaghAna kena bANenA'sahyo hi khI parAbhavaH // 22 // vANa prahAravidhuraH kiJcitvA plvnggmH| ekasya pratimAsthasya sAdhoragre papAtasaH // 2 // sodAttasmai namaskAraM paralokAdhvazaM blm| . stvA ca tatprabhAveNAbdhi kumAro bamavasaH // 24 // prAgajanmaso'vadhe tvAmye tyAvaM diSTa taM munim / vandanIyaH satAM sAdhApakArI vizeSataH // 25 // .. anyAnapi taDitkeza maTaistana plavaGgamAn / hanyamAnAtsapekSiSTa sadyaH kopena cA jvalat // 26 // mahAlavaGgarUpANi vikRtpAnekazazca saH / varSa staruzilAjAle rupadudrAva rAkSasAn // 27 // jJAtvA divyaprayoganta taDike zasta muccakaiH / aAnarthovAca kAmIti kimupadravasIti ca // 28 // , Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 rAmAyaNam / tataH seAbdhi kumAropi zAntakopastadarddhayA / khabadhaJca namaskAra prabhAvaJca zazaMsatam // 26 // laGkeza stena devena sahaivAvetya taM munim / ityapracchatyabho vaira 'hetuH kaH kaoNpanA mana // 30 // Acakhyo muniraSvevaM zrAvastyAM mantrinandanaH / datto nAma purAttvaM kAsyAmaSatu lubdhakaH // 31 // tvamupAttaparivrajapronyedyurvAruNasomagAH / dRSTonenApazakuna mityAhatva nipAtitaH // 32 // mAhendrakalpadevom srutvA cedigihAbhavaH / bhrAtvA narakameSomatkapista dvairakAraNam // 33 // vanditvAta' mahAsAdhu masAmAnyopakAriNam / anujJApya ca laGkezaM mAyadevastirodadhe // 34 // tadAkarNya taDitkezaH sukeze tanaye nijam / rAjya nyasya pravabrAja vavrAja ca paraM padam // 35 // kiSkindhArANAmAdhAya putre kiSkindhanAmani / dIkSAM ghaneodadhiradho'yAdAye yAyanirvRtim // 36 // itazca vaitAvyagirau nagare rathanapure / avadAnImani vego vidyAdharezvaraH // 37 // tasyApi sUnurvijaya siMha ityabhavajayI | vidyudvegeo dvitIyastu taddordaNDaviyA parI // 38 // , Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 rAmAyaNam / girau tattraiva cAditya pure mandiramAlya bhUt / vidyAdharanRpastasya zrI mAleti ca kanyakA // 36 // tasyA khayambare tenA tAvidyAdharezvarAH / jayotiSIvAdhivimAna madhimaJca mupAvizan // 40 // kathyamAnAn pratIhAryA tAn vidyAdharapuGgavAn / pasparza dRSTyA zrImAlA kulyA vRkSAnivAmyasA // 41 // anyavidyAdharAn sarvAnatikramya krameNa sA / gatvA catasthe kiSkindhe jAhnavI payonidhau // 12 // tasya kaMThe nicikSepa zrImAlA varamAlikAm / bhaviSyadollatA zleSa satyaM kAramivAnavam // 43 // unnairvijayasiMhAtha siMhavatpriyasAhasaH / bhRkuTIbhISaNamukhaH saroSamidamabhyadhAt // 44 // nirvAsitA purApyete sadA durnayakAriNaH / vaitAnya rAjadhAnItaH surAjAdikadasyavaH // 45 // tatkenAma ihA nItA durnItA kulapAMzunA / na dadyA punarASTrattainihantyetAn pazUniva // 46 // ityudIrya mahAvIrya samutyAya yameApamaH / cacAla kiSkindhanRpa kvAyAyudhamutkSipan // 47 // kiSkindhinaH suke gAdyA anye vijaya siMhataH / raNAyottasthire vidyAdharAH pauSadurddharAH // 48 // Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / dantAda nti prahatte mai rutspha liGgIkRtAmbaraH / kuntA kuttimila tmAdI zarAzarimiladradhI // 46 // khagAkhaDyApa tatpatti rasa kyaM ki labhata laH / rastataH pravate kalpAnta iva dAruNaH // 50 // yugmN|| ciraM yahAthabANena kiSkindhyavaramo'ndhakaH / zirovijayasiMhasyApAta yatphalavattarAH // 51 // nemuzca vijayasiMhagRhyAvidyAdharezarAH / ni yAnAM kutaH zauyaM hataM sainyaM hyanAyakam // 52 // zrImAlAM samupAdAya jayazriyamivAGginIm / yayAvutpatya ki kandhiH kiSkindhA saparicchadaH // 53 // zrutvA putra badhodantamakANDAzani pAtavata / vegenAzanivegogAdadhikiSkindhiparvatam // 5 // kiSkindhA nagarI sainyaiH sacAveSTa danai kazaH / mahAhIpasthalI dvIpavatIpara ivAmbubhiH // 55 // guhAyA iva paJcAyo yADukAmau sahAndhako / vIro suke zakiSkindhokiSkindhAyAnirIyatuH // 56 // tataH sarvAbhisAreNa zanivego'tyamarSaNaH / / yoDu pravaTate vIra stuNavadagaNa ya-parAn // 5 // tateA vijayasiMhebha siMhasyAji mukhe'cchidat / ziro'ndhakasya rossaanvo'shnivege| mahAbhujaH // 58 // Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / tato vAnarasainyAni sadainyAni dizodiza / pavanAsphAlitAmbhoda paTalAnIvadruvuH // 56 // sAntaHpuraparIvArau laGkAkiSkindhanAyakau / pAtAlalaGkA yaya tuH kvApyapAyopasapyarNam // 6 // nihatya satahantAramArAdharamivahipaH / prazAnta keApaH samamudrathana purapArthivaH // 61 // muditobairiniItAnniryAtaM naamkhecrm| sarAjasthApanAcAryolaGkArAjye nyavezayata // 12 // tato nityavaitAnya skhapure rthnuupure| amarendro'marAvatyAmivAgAdazani paH // 53 // . anyedyarjAtasambe geo'zaniveganamaH svayam / sahastrAresute rAjyaM nyasya dIkSAmupAdadau // 4 // puyIM pAtAlalaGkAyAM suke zasthApi sUnavaH / indrANyAmabhavanmAlIsumAlI mAlyavAniti // 65 // zomAlAyAM ca kiSkindhe dvau babhavatu rAtmajau / nAmnAditya rajAkSAruna rajAti mahAbhujau // 66 // aparedyazca kiSkindhiH sumerozAzvatAhatAm / yAnAM kRtvA nivRttaH sanna pazyan madhu parvatam // 6 // kiSkindheviSvagudyAne tana meraavivaapre| manorame manoranta viza yAmAdhikAdhikam // 6 // Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / nidhAyakiSkindharaM tasyopari praakrmii| nya vAsItmaparIvAraH kailAza va yakSarATa // 6 // putrAstepi suke asya rAjA thtvaarinihtm| kradhA trayo'gnaya iva jajvalu vIryazAlinaH // 7 // te samAgatya laGkAyAM nirdhAtaM khecaraM rnne| nyagRhnan mRtyavehisyA doraivaraM cirAdapi // 7 // tatazca puyAM laGkAyAM rAjA mAlI tadA bhavata / rAkSasaddIpamukhyAnAM dIpAnAmekazAsitA // 72 // itazca vaitAbyagirau nagare rthnpure| sahastrAranarendrasthAzanivegAGgajanma naH // 73 // bhA-yAzcinasundA garne kazcitsurottamaH / pracya tyAvAtaratsadyodRSTe makhamamaGgale // 74 // yugmN|| kAle ca deha dastasyAH zakrasambhogalakSaNaH / duSyUrodurvacazcAbha de ha daurbalya kAraNam // 75 // nibandhena tu sATaSTA kathaJcidapideAhadam / kathayAmAsataM patye lajjAvanamadAnanA // 7 // sahasAraH sahasrAkSa rUpaM nirmAyavidyayA / sahasrAkSa itijJAtaH parayAmAsAhadam // 72 // asUta samaye sUnu mananabhujavikramam / indra ityuktanAmAnamindrasammogohadAta // 78 // Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam ' samprApta yauvanAyAmmai vidyAvinayazIlatA / dadau rAjya' sahasrAraH svayaM dharbharatAbhavat // 76 // sarvAn sasAdhayAmAsa vidyAdharana rezvarAn / i ndra manyazca samabhUdindradAhada janmataH // 80 // dikpAlAM caturazcakra samAnI kAnyanIkapAt / tisraH pariSadeo vajtramastramai rAvaNaM dvipam // 81 // rambhAdikA vArabadhUrmantriNaJca vRhaspatim / naigameSisamAkhyaJca patnyanIkasya nAyakam // 82 // yugmaM evaM vidyAdharairindraparivArAbhidhAdha raiH / indrohamevetidhiyA so'khaNDaM rAjAmanvasAt // 83 // mAkaradhvajirAdityakIrttikukSisamudbhavaH / tatrAbhUtsomadikpAlaH prAcyAM jayotiHpurezvaraH // 84 // varuNAmegharathayoH putraH pazcimadikpatiH / baMbhUtravaruNo vidyAdharo meghapurezvaraH // 86 // tanayaH sUrakanakAvalyoruttaradipatiH / kuvera iti vikhyAtA bhakkAJca na purezvaraH // 86 // kAlAgni zrI prabhAnu kiSkindha nagarAdhipaH / abhadaprAcyAM dikpAlo yama ityabhidhAnataH // 87 // vidyAdharendramindratamindroha mitimAninam / gandhebho'nyamibhamiva nase hemAlibhUpatiH // 88 // 16 Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / bhATabhizca mantribhiza minaishcaatulvikrmH| saca cAlendrayuddhAya nAnyo mantrohi daamtaam||8|| siMhadipAzva mahiSavarAha dRSabhAdibhiH / / yAnaiH praceluH syainye'pirakSovIrAH savAnarAH // 10 // riSTAH kharAH pheravazca sArasAzca vvaasire| dakSiNasthA api phale teSAM vA matvadhAriNaH // 11 // anyAnyapyazakanAni dunimittAni cA bhavat / mAlI sumAlinAvAriprayANAcca sumedhasA // 6 // avajJAyavacastasya mAlIdeArbalagarvitaH / / jagAma vaitAdhyagirAvindramAhvAsta cAjaye // 12 // indropyairAvaNa rUhaH pANinollAla yanpatrim / senAnAthai na gameSi pramukhaiH parivAritaH // 6 // saumAdyaiAkapAlaizca vividhaaydhdhaarimiH| vidyAdharabhaTaizcAnyai raNakSetramupAyayau ||65||yumN|| indrarAkSa sasainyAnAM sampha To'bhatparasya ram / taDinnimAstra bhISmANAmambhodAnAmivAmbare // 66 // nipetuH syandanA: kApi zikharANIvamantAm / palAyaM tagajAH kvApi bAtoDUtA ivAmbu dAH // 17 // aiturbhaTAnAM mardAnorAhuzaGkApradAH kvacit / kataika pAdA kAppazcAzceluH sandAnatA iva // 18 // Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / amarSAdindra sainyena mAlisainyamabhajAtat / balavAnapi kiM kuryAt prAptaH keshrinnaakrii|| atha rakSaM patirmAlI sumAlipramukhairTa taH / / sayatha va banyabhaH sasaMrammo'bhyadhAvata // 20 // gadAmuharanArAcaiH 'karakairiva vAridaH / upadudrAvendra camU savIryadraviNezvaraH // 1 // salokapAlaH sAnIkaH sAnIkapatiruccakaiH / TraMdropyarAvaNArUr3hoDuDhauke raNakarmaNA // 2 // sa indro mAlinA lokapAlapramatayaH punaH / sumAlipramukhaiH sAI yodda mArebhire bhaTAH // 2 // teSAM ciramabhAddha prANasaMzayanmithaH / jayAbhiprAyiNAM prAyaH prANAhi raNasannibhAH // 4 // . indrodrAganirdammaraNo dambholinAvadhIta / vidyate vAmbudAgodhAM mAlinaM vIryamAlinam // 5 // hatemAli nivitresU rAkSasAvAnarAzyate / mumAlya dhiSThitAzceyullaGkAM pAtAlavartinIm // 6 // vizravaH sUnavesadyaH kaushikaakukssijnmne| . laGkAM vaizravaNA'yAdAdindraH khaJca puraM yayau // 7 // puyIM pAtAlalaGkAyAM tiSThatazca sumAlinaH / mItimatyAM sadharmiNyAM jaJaratnazravA sutaH // 8 // Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / saMprAptayauvano ratna zravA ramya mthaanydaa| jagAma kusumeAdyAnaM vidyAsAdhanahetave // 6 // tanaikatra rahasthAne so'kSamAlAdharo japan / nAsAgranyasta dRktatasthA vAlekhita va sthiraH // 10 // ityaJca tasthaSa tasmaikApi tasthau smiiptH| vidyAdhArya na vidyAgI kamArI piTazAsanAt // 11 // tadAnIJca mahAvidyA nAmnA mAnavamundarI / asmisiddAtavetyuccai ratnazravasamabhyadhAt // 12 // ratnazravAH siddhavidyo japamAlAM mumeAca ca / dadarza ca purasthAM tvAM vidyAdharakumArikAm // 13 // ihAgAvetunA kena kasya vA kAsiveti ca / ratnazravA babhASetAM sApyevaM pratyabhASata // 14 // aneka kautukAgAre pure kautukamaGgale / vidyAdharapatiauma vindu mAsti vizrataH // 15 // tasyAsti jyAyasI putrI kauzikA nAma mekhsaa| UDhA yakSapurezena rAjAvizravasA tu sA // 16 // tasyA vaizravaNonAma babhava tanayo nyii| rAjyaM karoti laGkAyAM yodhunAzakrazAsanAta // 17 // ahanta kaikasI nAma kausikAyAH ksiiysii| naimittikagirA pitrA dattA tumvamihAgamam // 18 // Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / AhUtabandhustatraivo paye metAM mumAlisH / puSpAntakaM puraM nyasya cA'sthAt krIDaM stayA saha // 11 // anyadA kaikasI khapne vizantaM khamukhe nizi / kumbhikumbhasthalIbheda prasaktaM siMhamaikSata // 20 // tayA taM khapnamAkhyAtaM vyAkhyA dratnazzravAH prage / khacchaste vizvazauNDI romaviSyati mahAbhujaH // 21 // tasmAdainatara' khapnAjJcaityapUjAM cakAra sA / babhAraca mahAsAraM garma ratnazca vaH priyA // 22 // tasya garbhasya sambhUteH pramTatya'tyanta niSThurA / vANI vabhUvAkaikasyA dRr3haJcAGgaM jitazramam // 23 // darpaNe vidyamAnepi sA SaSava dAnanam ! AjJAM dAtumabhipraiSItsu ra rAjye pyazaGkitam // 24 // vinApihetuM jhuGkAramukharaM sAdadhaumukham / anAmayaJca mUrddhAnaM kathaMcinna guruSvapi // 25 // vidviSAM mUI suciraM pAdaM dAtumiyeSa sA / ityAdidAruNAn bhAvAn dadhregarbha' prabhAvataH // 26 // pratipakSAsaneAtkaMpaM kurvANa stanayastathA / d sodhikaH dvAdazasamA sahasrAyurajanyataH // 27 // udattatma tikAtaplema lyaujAH kaM payanmahIm / uttAnazayauddAmapAda kokanado'ya saH // 28 // 23 t Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 rAmAyaNam / momendreNa purA datta navamANikya nirmitam / ca kaSa pANinAhAraM pAvasthitakaragaDa kAta // 2 // kaMTe cikSepataM hAraM bAlaH sahajacApalAta / jagAma vismaye tena kaikasI sapariccha daH // 30 // ratna zrava ca samAkhyA rAkSasendreNa yaH purA / meghavAhanarAjAya dattastvatpUrva janmane // 31 // adya yAvahe va tAvadyo'paji tava pUrvajaiH / na zAkyAvoDhamAnye yo navamANikyanirmitaH // 32 // yazca nAgasa hoNa nidhAnamivaracyate / hAra aAkRSya kaMTesau so'pi shishunaatv||||vibhirvishessk navamANikya saMkrAMta tatkSaNamamukhatvAttasya / nAmadheyaM dazamukha itirannazravAvyadhAta // 34 // zazaMsacaiva yanmerau caityvndnhetve| sumAlinA gatavatA pRSTastA tena kaapyssiH||35|| catu nabhadityAkhya hAranvatpUrva janmanA / yo voDhA navamANikyaM soIcakrIbhaviSyati // 36 // kaikasI suSupenAtha bhAnukhapne na sacitam / bhAnukarNa itiH sUnu kumbhaka parAbhidhAm // 37 // candratulda nakhatvena nAmnA candranakhA punH| khyAtaM sarpanakhAloke kekasI muSuvesutAm // 38 // Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35 rAmAyaNam / vipAka vigate kAle punazcAsvata kaikasI / putraM vibhISaNaM nAmnA zazAGkavanastracitam // 36 // sAgrapoDazadhanuH samunnatAstai vayodyaharnizaM sutAtathA / remire gatabhayAyathAsukhaM kroDayAdAvaso'nurUpayA // 0 ityAcArya zrI hemacandraviracite viSaSTizalAkA puruSacarite mahAkAvye saptame parvvaNirAkSasa vaMzavAnaravaMzotpattirAva rAjanma varNano nAma prathamaH sargaH :1 dvitIyaH sagaH T dhAnyedyurdazamukhaH sAnujo'paya dambare / vimAnArUDhamAyAntamTadvaM vaizravaNaM nRpam // 1 // koyamatyanuyuktaM taM tena mAtA bravIditi / kauzikAyA mama jyeSThabhaginyA hyeSa nandanaH // 2 // vizzravonAmadheyasya vidyAdharapateH sutaH / sarvvavidyAdharendrasyendrasyAgrasubhaTohyayam // 3 // bhavatpitAmaha jeSTha hanvendro mAlinaM raNe / laGkAM sa rAkSasadvIpAM dadAvasmaica naH purIm // 4 // 4 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / tataH pratilaGkAyA: prAptaitrakRta maneArathaH / ihAstitAvapitAvatma yuktaM zata hiSi hyadaH // 5 // laGkAM sarAkSasa hopAM sahapAtAla laGkayA / vidyAM ca rAkSasoM nAma parvajanmAtmajanmane // 6 // rakSo vaMzAdikaM dAya meghavAhanabhamuje / rAnamendro dadau bhImaH pratIkArAya vidvissaam||7||y0 tasyAM hatAyAM mAmnAya rAjadhAnyA'marAtibhiH / pitAmaha tiSThati te pitApi ca parAmukta // 8 // arakSake kSetra ivo kSANasta syAmarAtayaH / khairaJcarantIti sadA jIvatkAsthi lyaM pitusta va // 6 // kadAcatu sAnujastana gatvA paitAmahAsane / AsIneo'drakSyase vatsa mayAkA mandabhAgya yA // 1 // vilokya laGkAluNThAkAM stvatkArAyAnniyaMtritAn / ziromaNirmaviSyAmi kadA putravatISvaham // 11 // evaM manorathairvatma khpussyaavcyopmH| kSAmIbhavAmyaharaharmarAlIvamarau gatA // 12 // athaivamavada droSabhISaNAkSo vibhISaNaH / alamAtarvipAdena navetmi sutavikramam // 13 // Aryasya dazakaNThasya purastAdevadeoSNataH / ka indro vaizravaNaH kaH kenye vidyAdharA api // 14 // Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / ajJAtaparviNA laGkArAnaM soDha hiSAmidam / dazAsyena prasuptena siMhenevaibhagarjitam // 15 // .. prAstAmAr2yA dazagrIvaH praantimttaanpi| apyAyakumbhakarNoyaM niHzeSI kartu mIzvaraH // 16 // astrArya kumbhakarNo'pi tadAdezAtkarogyaham / hiSAmakANDe saMhAraM mAtaH pAtaH paverivaH // 17 // athoce rAvaNopyevaM dazanairadharaM dazana / tvaM vanakaThinA'sya''mba yahaHzalya madhAzciram // 18 // apye kabAjasthAnAtAna hanyAmiMdrAdikAna hiSaH / zasvazAstri kathApyastu vastutaste raNaM hime // 16 // dovIryeNApi nirjenta yadyapyalamahaM parAn / tathApi hi prayoktavyA vidyAzaktiH kramAgatAH // 20 // tavidyAH sAdhayayiSyAmi niravadyAH samantataH / anujAnIhi yAsyAmi tatsiya sAnujo'pyaham // evamutvA namaskRtya pitarau sAnujopi saH / tAbhyAM ca cambiteo mabhi bhImAraNyamupAyayau // 22 // zayAna: zayuniHzvAsa kampamAnAntikadrumam / dRptazArdUla lAGgalAcchoTasphoTitabhUtalama // 23 // astokadhUka ghUtkAraghora mUka hagahvaram / natyadbhutapadAghAta patagiri taTopalama // 24 // Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / bhayaGkaraM diviSadAmapyekaM padamApadAm / bhATabhyAM sahita stAbhyAM tadaraNyaM viveshsH||25||vi0 te jaTAmuguTAnmani dhArayaMtastapasvivat / akSasUtradharA nAzAvaMzAgranya stadRSTayaH // 26 // zvetAMzukamtAyAmahita yena nayopi hi / sarvakAmapradAmaSTAkSarAM vidyAmasAdhayan // 27 // dazakoTIsahasrANi apau yasya phalapradaH / pArebhire te apitu taM manvaM SoDazAkSarAma // 28 // tadAzvanAdRto nAma jambUdvIpapatiH suraH / sAntaHpuraM krIDanAya tanAyAto dadarzatAn // 26 // vidyAsAdhanavighnAya teSAM yatrAdhipaH satu / anukalopasAyaprajidhAya svayoSitaH // 30 // teSAM kSobhArthamAyAtA stapai ratisundaraiH / tAH kSobha svayameveyurvismRtakhAmizAsanAH // 31 // nirvikArAn sthirAkArAM vaSNIkAnavalokatAn / akRtrimasmaravezavivazA stA babhASire // 32 // mo mo dhyAnajaDA yUyaM yatnataH pazyatA grataH / devyopi ca vazImatAH kA vaH siddhirataH parA // 2 // kiM vidyAsiiye yatnastaklezenAmunAkRtam / kiM kariSyatha vidyAbhirdevyaH siddhA vayaM hi vaH // 34 // Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / ramava khairamasmAbhistrayANAM jagatAmapi / ragya ramya pradezeSu suradezyA yathArUci // 35 // sakAmamiti alpantyo'nalpa dhairyeSu teSu tAH / vilakSAjajire yakSA stAlikAnaikahastikA // 36 // jambaddIpapati ryakSa statastAna'bravIditi / mugdhaH kimetadAra yaSmAbhiH kaSTaceSTitam // 37 // manye pASaNDinA kenApyakANDe mRtyahetave / pASaNDa zikSitAya yamanAptena durAtmanI // 8 // yAtayAtAdhunAthenaM muktvA dhyAnadurAgraham / batAhamapi yacchAmi vAJchitaM vaH kRpAparaH // 38 // ityapi hi tuSNIkAM stAn kruddhaH seA'bravIditi / muktvA pratyakSa devaM mAM kimanyadhyAyathA'parama // 40 // iti sakra ravAgya kSastatparikSo bhhetve| masaMjJAyAsamAdikSat kiM kArAn vAnamantarAna / tataH kilakalArApakAriNo bahurUpiNaH / utpAdyagiriSTaGgANi tadane kepicikSipuH // 42 // candanadrumavatsoM bhUyatAnaM kepyaveSTayana / siMhImayapurasteSAM paccakruH kepidAruNam // 43 // athabhalla TakavyAghraviDAlAdi vaputaH / cakrurvimISikA kecinnAkSubhyaM ste tathApihi // 44 // Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / kaikasI ratnavasaMjAmi candranakhAJca te| vikRtyavadAya purasteSAM sapadi cikSipuH // 45 // ratnazravaH prabhRtayaste ca mAyAmayA stadA / udayazrunayanA evaM cakraM duHkaraNavarama // 46 // vayaM hanyAmahevadhAtiryaJco labdhakairiva / ebhirgataTaNaiH kaizcida yusmAkaM pazyatA mapi // 30 // uttiSThoniSTha vatmatvaM bAyakha dazakandhara / ekAntabhaktastAdRka tvamasmAtkathamupekSase // 48 // yo baleo'pi mahAhAraM taM kaNThevinyadhAkhayam / tasya bAhubalaM kA'dya kA huGkArazca te gataH // 46 // kumbhakarNatvamapi no nAkarNayasi kiM vacaH / yadaiva masmAn dInAsyAnudAsIna ivaikSase // 50 // vibhISaNakSaNamapi na bhaktivimukhomavaH / kiM parAvartita iva duSTadaivena samprati // 51 // vilapatkhapiteSva vanacela ste samAdhitaH / tatastadane tanmaulIzcicchi duryacakiGkarAH // 52 // apasyanta ivAgrastamapitatkarmadAruNa ma / namanAgapyayaH kSobhaM te dhyAnAdhInacetasaH // 53 // rAvaNAgre pAtayaM ste maulI tadanujanma noH / dazagrIvasya mUhAnaM tayoragre tu mAyayA // 54 // Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / kiJciJcakSubhatukApAt kumbhakarNavibhISaNau / gurubhaktistava hetu rna punaH khalpasatvatA // 55 // rAvaNaH paramArthajJa stamanarthamacintayan / viziSTadhyAnaniSTho'mUhirIMdra drava nizcalaH // 56 // sAdhusAdhvityabhUddANo gIrvANAnAmathAmbare / te ca drutamupAsa zcikitA yakSa kiGkarAH // 57 // IdRzacakravarttinya iti jalpanta uccakaiH / 31 vidyAH sahasramabhyeyurdazAstraM dyotitAmbarAm // 58 // prajJattIrohidhI gaurIgAndhArI ca tathA parA / nabhaH saJcAriNI kAmadAyinI kAmagaNI // 56 // aNimA laghimA 'kSobhyA manastaMbhanakAriNo / suvidhAnAtaporUpA dahanIvipulAdarI // 6 // zubhapradA rajorUpA dinarAtrividhAyinI / vajjodarI samAkRSTiradarzanyajarAmA // 61 // analastambhanI tAyastambhanI giridAmaNI / avalokanI tu vahnidyagadhIrA mujaGginI // 62 // cAraNI bhuvanAbadhyA dAraNI madanAzinI / bhAskarIrUpasampannI rozAnI vijayAjayA // 63 // vaInImocanI caiva bArAhI kuTilAkRtiH / cittodbhavakarI zAntiH kauverI vazakAriNI // 64 // Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . ..raamaaynnm| yogezvarIbalAtmAdyA caNDAmmIti prdhrssinnii| dunnivArAjagatkampakAriNI bhaanumaalinii|65|| . evamAdyAM mahAvidyAH purAsukata krmnnaa|| khalpa revadinaiH siddhA dazAsyasya mhaatmnH||||assttbhi sambadhi kammaNa sarvAhAriNI vyomgaaminii| indrANoti paJcavidyaH kumbhakarNasya caasidhn||6|| siddhAryAzana damano nirvyAghAtA khgaamino| vidyAzcatasaH saMsiddhAH kumbhakarNAnujanmanaH // 6 // jambahIpapati: sopi kSamayAmA sarAvaNam / mahatAmaparAdhehi praNipAtaH pratikriyAH // 6 // sayakSokata tatraiva rAvaNasya kate kRtii| khayaM pramaM puraM vighna prAyazcittacikIriva // 7 // vidyAsiDiMtu tAM teSAM zratvA tau pitarau svsaa| bandhayazcAya yukta stana pratipattizcataiH kRtAH // 71 // pinI zAM sudhASTiM badhUnAmekamutsavama / janayantaH sukhaM tasthurbhAtaraste trayopehi // 72 // upAvAsairathoSaDbhi candra hAsamasimbaram / dazAsyAH sAdhayAmAsaupayika sAdhane dizAma // 73 // itazca vaitAbyagirau dakSiNazreNi mssnne| puremRtmarasaGgIte mayo vidyAdharezaraH // 74 // Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / tasya hemavatonAma guNAnAM dhAmagehinI / tatkukSijanmA duhitAnAmnAmandodarItya'bhUt // 7 // tAM prAptayauvanAM prekSya tadarArthI vyacintayata / vidyAdharakumArANAM yayarAjoguNAguNAna // 76 // . anurUpamapayaMzca varaM mayaH narezvaraH / yAvadviSAdamagno sthAttAvanmanneva maMbravIt // 77 // khAminmAviSAdakiJcidatyasyA ucitovrH| ratnazravaH sutAdeAmAna rUpavAMzca dazAnanaH // 78 // siddhavidyAsahasrasyA'kampitasya surairapi / vidyAdhareSu nAsyAsti tulyomerorivAdriSu // 76 // eva metaditi gocya mayo harSamahAmanAH / sabAndhavaH sasainyazca saantHpurupricchdH||8|| mandodarI mupAdAyapradA dshmaulye| puruSa payitvA khaM svayaM prabhupuraM yayau // 8 // sumAlipramukhAstatra govabuddhA mhaashyaa| mandodarIdazAsyAya grahItuM prtipedire||82|| vivAhaM kArayAmAsu stayoratha zubhe dine| vaivAhikA sumAlyAdyAmayaprabhRtayazca te||8|| yayarmayAdyAH svaparaM kAhAhamahotsavAH / rAva gopi cirareme ramaNIvarayA tayA // 84 // Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 rAmAyaNam / rAvaNaH krIDayAnyedyuryayau megharava N girim / utpakSamiva pArzvabalambibhirmeghamaNDalaiH // 85 // sarasya pazyanmahAMtI statra khecarakanyakAH / SaTsahakhAn seA'zvara sa iva kSIrasarakhati // 86 // yadminya iva mArttaNDaM smeralocanamaGkajAH / nAthIyantyaH svAnurAgA samIkSAM cakrire'thatAH // 87 // sadyopyapAsyamandAkhya mamandassarapIDitA / bharttAnastvambhavaivantAH prArthayAM cakrire khayam // 88 // tattra padmAvatIsarva zrIsurasundarodbhavA / manAvegAbudhasutA cAnyAzau kalatAbhidhA // 86 // anyAvidyutprabhAnAma sutA kanakasaMdhyayoH / evamanyA api jagatprakhyAtAnvayasambhavAH // 60 // tAH sarAgAH sarAgeNa dazagrIvena kanyakAH / gAndharbena vivAhena sarvA apyupaye mire // 1 // tatsau vidA statpiNA midametya vyajijJapan / hrpyeSa kanyAmAkIH pariNIyAdya gacchati // 62 // samaM tatpitRbhirvidyAdharairamarasundaraH / kruddonvadhAvadrabhasAjighAMsu rdazakandharaH // 13 // navor3hA stA dazagrIvamacaH prakRtikAtarAH / tvaritaM preraya khAminvimAnaM mAvilamba yaH // 64 // 7 Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / ekopyajeyoyaM vidyAdharendro'marasundaraH / kiM punaH kanaka budhaH pramukhaiH parivAritaH // 15 // dazAsyasta hirAsmi tvA vyAjahAreti sundarIH / pazyatA'yimamAmIbhirgaruDasyoragairiva // 66 // iti vANamIya staM kurvANAH zastradurdinam / ghanA iva mahAzailaM vidyAdharamahAmaTA: // 7 // . astrANyasvaikhaMDayitvA rAvaNo vIryadAruNaH / sadyaH praskhApanAstraiNAjighAMsu stAnamAhayet // 18 // nAgapAzairabannAcca paniva dazAnanaH / preyasIbhiH piTamikSAM yAcitastAnmumoca ca // 6 // tataste khapura jagmuH samantAbhizca rAvaNaH / khayaM prabhupura prApadattArthAmuditairjanaiH // 10 // atha kumbhapure zasya mahodaramahIpateH / surUpanayanAdevI kukSi jAM navayauvanA // 10 // sutAM nAmnA taDinmAlAM taDinmAlApasadyatim / pUrNakumbhastanAbhogAM kumbhakarNa upAyata // 2 // yagmaM // baitAbyadakSiNa zreNyA jyotiSyurapurezitaH / vIranAmno nandavatI devIkukSisamudbhavAm // 3 // paGkaja zrIdasadRzaM nAmataH paGkajaziyam / kanyAM surakhiyamiva paryANeSIvibhISaNaH ||4||yugmN|| Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / atha mandodarIdevI devendrasamatejasam / putramindrajitaM nAma suSuve'dbhutavikramam // 5 // kiyatyapigate kAle hitIyamapi nandanam / meghavannayanAnandaM saSuve meghavAhanam // 6 // aAkarNyapiTavairaM tatkumbhakarNavibhISaNau / dhanadAdhiSThitAM laGkAM mupadudravatuH sadA // 7 // dUtena dhanadeA'thaiva mavocata samAlinam / nijau zAdhizizuhanta rAvaNAvarajAvimau // 8 // khAnyazaktI najAnItA durmadau vIramAninau / etau pAtAla laGkAsthau bheko kapodbhavAviva // 6 // asmatparyAmavaskandaM dadAte chalakarmaNA / jitakAmitayA mattau mayA ciramupekSitau // 10 // nacecchikSayasi kSudra tadimau maalivmnaa| tvayA sahaiva neSyAmitvAM vetsyasmaddalaM natu // 11 // ityatI rAvaNaM Rddho'bhyadhAditi mahAmanAH / areka eSa dhanadaH karadeA yaH parasyahi // 12 // anyasya zAsanAlaGkAM yaH zAstairavaM vadan sa kim / nalajjA te khAtmanApi tasya dhAya'mahAmahat // 13 // dUtAsIti na hanmitvAM yAhItidazama linA / visRSTo dhanadaM gatvA dUto sadyathAtatham // 14 // Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . rAmAyaNam / dUtAnupadamevAtha dazakaNThaH sahodaraH / sasainyaH prayayau laGkA mamarSeNa garIyasA // 15 // agre gatena dUtena tenAkhyAtaprattikaH / sasainyo dhanadeA laGkA nagAniryayau yudhe // 16 // vanyAmiva mahAvAtaH prasarannanivAritam / kSaNAdabhAMkSIvanadAkSauhaNI dazakandharaH // 17 // rAvaNena bale bhagne magnaM manyaH khayaM tataH / evaM vaizravaNo dadhmau vighAtakrodhapAvakaH // 18 // sarasolanapadmasya bhagnadantasya dantinaH / zAkhinacchinazAkhasyA laGkArasya ca nimaNaH // 16 // naSTajyotsnasya zazina stoyadasya gatAmbhasaH / paraizca bhagnamAnasya mAninAdhigavasthitim ||20||yu0|| tasyAtha vAkha'vasthAnaM yatamAnasya muktaye / stokaM vihAyabahiSNa nahi lajjAsyadaM pumAn // 21 // tadalaM mamarAjyenA'nekAnarthapradAyinA / upAdAsye parivrajyA hAraM nirvANa vezmanaH // 22 // apyetAtrapakartArau kumbhakarNavibhISaNA / jAtau mamopakatIrAvIdRkyatha nidarzanAt // 23 // rAvaNo'grepi me bandhubandhuH sampratikarmataH / vinAsyopakramamimaM nahi syAnmama dhIriyam // 24 // Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 rAmAyaNam / evaM vimTazyadhanada tyaktvA zakhAdi sarvvataH / tattvaniSThaH parivrajyAM svayameva samAdade // 25 // taM natvA rAvaNoSyetra muvAca racitAJjaliH / jyeSTho bhrAtA tvamasime sahakhAgeo'nujanmanaH // 26 // rAjya N kuruSvaniH zaGkolaGkAyA mapibAndhava / vayamanyatnayAsyAma nahIyatyeva medinI // 27 // tasminnevaM bruvANepi mahAtmA pratimAkhitaH / na kiJcidUce dhanada stadbhavepi zivaM gamI // 28 // nirIhaM dhanadaM jJAtvA kSamayitvA praNamya ca / vimAnaM puSpakaM takha seo'grahotsahalaGkayA // 26 // jayalakSmIlatApuM so'dhiruyAtha puSpakam // sammetazailazTaGge'I pratimAvandituM yayau // 30 // vanditvA pratimA zailA drAvaNAkhAvarohataH / senAkalakale naikA jagarja' banakuJjaraH // 31 // atha prahasta dUtyUce pratihAro dazAnanam / hastiratnamasau devA devasyArhatiyogyatAm // 32 // tataH piGgontuGgadaM taM madhupiGgalalocanam / udayagrakumbhazikharaM madanirbhariNIgirim // 33 // saptahastasamucchrAyaM navahastAyataJca tam / krIDApUrvaM vazIkRtyAdhyAruroha dazAnanaH // 34 // yu 0 // Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / cakAra tasya bhuvanAlaGkAra itinAma saH // airAvaNagajArUDhaH zaktalakSmI biDambayan // 35 // gajamAlAnitaM kRtvA tatraivA vA satAM nizAma / / dazAsyaH prAtarudhyaSTAdAsthAnI saparicchadaH // 36 // tatropetya pratIhAravijJapto ghaatjrjrH| .. vidyAdhara stauM pavanavego natvaiva mabravIt // 37 // devapAtAlalaGkAyA: kisskindhnpnndnau|| kiSkindhAyAM gatau sUrya rajAkSarajA api // 38 // amAI tayo stava yamena saha bhbhujaa| yamenaivAtidyoreNa prANasaMzayadAyinA // 36 // ciraM yuddhaaymenaaccairvvaakaaraaniketne| . kSiptA kSarajAdityarAjo sadidasyuvat // 40 // vidhAya narakAvAsAM stena vaitaraNIyutAn / chedabhedAdi duHkhantI prApyate saparicchadau // 41 // tau tvadIyau kramAyAtau sevako dazakandharam / ocayatvamalaMdhyAjaH tavaiva saparAbhavaH // 42 // rAvaNApi jagAdaiva meva metadasaMzayam / Azrayasya hi daurvalyAdAzritaH parimayate // 43 // parokSata: pattAyo'mI yahA stena durdiyA / kArAyAM yacca nikSiptA eSa yacchAmi tatphalam // 44 // Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / ityadIyagrAH sAnIko nIkalAlasaH / purIM jagAma kiSkindhAM yamadikpAlapAlitAm // 45 // vapupAnazilAsphAla pazucchedAdidAruNAn / dadarza narakAM statra saptApi dazakandharaH // 46 // klizyamAnAnnijAnyatnIn dRSTvA ruSTo dazAnanaH / paramadhArmikAM stava vAsayagaruDo hi vat // 48 // sapatnInmocayAmAsa ta va sthAnAparAnapi / mahatAmAgameAhyAzukla e zacchedAya kasya na // 36 // yamAya narakAracA statra nArakamA kSaNam 1 kSaNAdgatvA samAcAkhyuH sapUtkAroI bAhavaH // 50 // krodhAruNAkSaH sadyopi yameAyama dUvAparaH / nagaryAniryayau yeADu,' yuddhanATakasUtramTat // 50 // sainyAH sainyaiH samaM senAdhipaiH senAnya Ahavam / caturyamaH punaH kruddha ena dazamaulinA // 51 // zarAriciraM kRtvA yameghAviSTa vegataH / zuNDAda gaDamiva vyAlA dagaDa mutpAdyadAruNam // 52 // khaNDazaH kha NDayAmAsa nAlakANDa mivAthatam / kSurapreNa dazagrIvaH pazuvagaNayanyarAn // 53 // yamaH pRSThatkairbhUyApicchAdayAmAsa rAvaNam / avAraya drAvaNastAn leobhaH sarvaguNAni vaH // 54 // 80 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / yugapajhyaso vANAn varSa natha dazAnanaH / .. yamaM jarja rayAM cakre jareva balanAzakRt // 55 // atha praNasya saMgrAmAdyamastvaritamabhyagAta / rathanUparAnatAramindraM vidyAdharezvaram // 56 // yamaH zakraM namaskRtya jagAdeti kRtAJjaliH / jalAJcalimayAdAyi ya manvAya prabho'dhunA // 5 // ruSya vA tuSya vA nAtha kariSye yamatAM nhi| usthito hi dagagrIvo yamasyApi yameA'dhunA // 58 // vidrAvya narakArakSAnnArakAste na mecitaa| kSatra vratadhane noccaijjIvanmuktosti cAhavAta // 56 // nirjityadhanadaM tena laGkApigagRhe yudhi / tadimAnaM puSpa kaJca jitazva murasundaraH // 6 // kruhotha zakro yu DecchurniSiddhaH kulamanvibhiH / taistairupAyairbalinA sahavigrahabhIrumiH // 6 // yamAya surasaGgItaM puramindro'tha dattavAn / . khayaM tathaivatastho ca vilasana rthnpre||6|| itazcAditya rajase kiSkindhAnagarI dadau / dazAsyau rakSarajase purasaSya puraM punaH // 63 // jagAmanu svayaM laGkA malaM karmaNi vikramaH / stayamAneo deva teva bandhubhirnAgaraizca sa // 6 // Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / amarendro'marAvatyAmiva tasyAmavasthitama / dagAsyaH pramazAsAtha rAjya paitAmahaM mahat // 6 // itazcAdityaramasaH kapirAjasya nndnH|| mahiSyAmindumAnyAM vAlInAmAbhavad banI // 66 // nambadIpasamahAnta vAlI bAhubalolvaNaH / nityaM pradakSiNIkurvan sarvacaityAnyavandata // 6 // sugrIva iti cAnyo'bhUdAdityarajasaH sutaH / kanyA kanIyasI tasya suprameti ca naamtH||8|| amatA makSarajaso'pyubhau muvanavizrutau / bhA-yAM harikAntAyAM nalanIlAbhidhau sutau // 6 // narendra AdityarajA vAline balazAline / datvA rAjya pravavrAja tapastaptA yayau shivm||7|| samyagdRSTiM nAyavantaM dayAvanta mahaujasama. / khAnurUpaM yauvarAjeA sugrIvaM vAlyapinyadhAta // 7 // anyadAnudazAgrIvazcaityavandana hetave / sakala yogajArUr3haH prayayau meruparvate / anAntare candranakhAmapazyan khrkhecrH| jAtarAgo AtarAgAM jahve metha pramAtmajaH // 73 // yayau pAtAlalaGkAJca tana candrodaraM nRpama / zrAdityarajasaH sUnuM nirvAsyAdatta tAM khayam // 7 // Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / kSaNe nApyA yayau merau rlaGkAyAM dazakandharaH / zrAkarNya tajJcandrayakhAharaNaM pracukopa ca // 75 // kharakhecaraghAtAya cacAlAtha dazAnanaH | paJcAnana iva kruddheo gajAkheTakakarmaNe // 76 // atha mandodarIdevI nijagAdeti rAvaNam / saMrambhaH koyamakhyAne manAviSTa mAnada // 77 // kanyA hyavazyaM kazme viddAtavyA yadi sA svayam / baraM dRNIte rucitamabhijJAtaJca sAdhu tat // 78 // anurUpo varazcandragakhAyA dUSaNAgrajaH / zradUSaNazca te pattirbhaviSyatyeSa vikramI // 16 // preSya pradhAnapuruSAM staduddAhayataM tathA / casmai pAtAlalaGkAJca dehidhehi prasannatAm // 80 // evaM seA'varajAbhyAmapyukto yukta vicArakRt / prasthApya maya mArIcau tena tAM paryaNAya yat // 81 // tataH pAtAlalaGkAyAM sacandragakhyA samam // nirviSaM bubhuje bhogAn dadhadrAvaNazAsanam // 82 // nirvAsite tadA tena kAlAJcandroda reNya nRpe / anurAdheti tatpatnI naSTrAgAdgarbhiNI bane // 83 // sA'sRta ca vane tasmin siMhIsiMhamivolvaNam / virAdhaJca nAma tanayaM nayAdiguNabhAjanamaH // 84 // 4.3 Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / samprAptayauvanaM sarvakalA jaladhipAragaH / askha latprasaragrahIvija hAra mahAmajaH // 85 // ita: kathA prasaGgana sabhAyAM rAvaNo zTaNAt / prauDhapratApaM balinaM vAlinaM vAnarezvarama // 86 // . rAvaNo'nyapratApasyA'sahano bhAnumAniva / prajighAyAnuziSyaikaM hataM vAli mahIbhuje // 8 // sagatvA vAlinaM natvA vyAjahAreti dhIravAk / dUtAhaM dazakaNThasya rAjaM stahAcikaM zTaNu // 88 // asmAkaM pUrvi kIrtidhavalaM pUrvaja stava / zaraNyaM zaraNAyAgAcchIkaNTho vairividrutaH // 86 // nAtvAribhyaH sUrya taM tahiyogaikakAtaraH / ihaiva vAnarahIpe zrIkortidhavalAnyadhAta // 6 // tadAdi cAvayo mammatya sambandha tomithaH / bhayAM saH mAbhujojagmuH pakSayorubhayorapi // 61 // athAbhavat nitipatiH kiSkindhi ste pitAmahaH / sukeza dUtyAbhidhayA mama tu prapitAmahaH // 82 // . tayorapi hi niyaMDhaH sasambandhastathaiva hi / tato napaH sUrya rajA svadIya stva bhavatpitA // 6 // yamagupte stamAkarSa yathAhaM vetti tajjanaH / . yathA ca kiSkindhArAjye nyadhAM tadapi vizrutam // 4 // Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / - nayavAM stanayastasya vAlistvamadhunAbhavaH / prAgvatkhakhAmisambandhAda'smatsevAM kuruSva tat // 65 // kruddopyavikRtAkAro garvavahni zamItarU | evaM gambhIragovAlIrvyAjahAra mahAtmanAH // 66 // anyonyaM snehasambandhaM jAnAmi kulayordvayoH / rakSo vAnararAjAnAmadya yAvada khaNDitam // 67 // sampadyApadi cAnyonyaM pUrvasAhAyakaM vyadhuH / snehAnirbandhanaM tatra sevyasevakatA natu // 68 // devaM sarvajJamarhantaM sAdhuJca suguruM vinA | sadyamanyaM na jAnImeo meAhaH kaH khAminastat // 66 // manyamAnena sevyaM khamasmAnapi ca sevakAn / kula kramAgatasnehaguNa stenAthakhaNDitaH // 100 // tasya mitrakuleAtpatternijAM zaktimajAnataH / na kare miM khayaM kiJcidapavAdaikakAtaraH // 101 // vipriyaM kurvvatastasya kariSyAmi pratikriyAm / agragU N rna bhaviSyAmi pUrva se hadrukarttane // 2 // yathAzakti tavakhAmI sa karo tu brajAgare / vAlinaivaM visRSTaH sa gatvAkhyaddazamaulaye // 3 // tahiroddIpitakrodha pAvakeo'tha dazAnanaH / sasainyo'pyudguraskandhaH kiSkindhAmAyayau drutam // 4 // 85 Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 rAmAyaNam / sanna hyavAlirAjo'pi rAjamAno mujojasA / tamamagAdobhatAM hi priyoyuhAtithiH khalu // 5 // tataH pravate yuddhamumayorapi sainyayoH / gaNDau lAgaNDa zailimAmi gadAgadi // 6 // tatrAcaryyantazatazo maSTaparpaTavadrathAH / piNDvadabhidyanta mahAntopi mataGgamAH // 7 // kuSmANDava dakhyaNDayanta sthAne'turaGgamAH / cambApuruSavaGgamAvapAtyanta ca pattayaH // 8 // taM prekSya prANisaMhAraM sAnukrozaH lavaGgarAT / vIraH satvaramabhyetya jagAdeti dazAnanam // 6 // yujAte na badhaH prANimAvasyApi vivekinAm / paJcendriyANAM hastayAdi jIvAnAmbataM kAkathA // 10 // hiSajjayAya yadyeSa tathApyoM na deoNatAma / .. dAmanto hi nijaireva deArmivijayakAMjiNaH // 11 // tvaM deAmAna thAkkazcAsi sainya yuddhaM vimuJca tat / anekaprANa saMhArAccirAya narakAya yata // 12 // evaM sambodhitastena dazAyopi hi dharmavit / aGgena yoGamArebhe sarvayuddhavizAradaH // 13 // yadyadalaMdazagrIvo'dhipattattata kapIzvaraH / khAsaiH pratijadhAnothairvala steja vAryamA // 11 // Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / 47 sArtha vAruNa mukhyAni mantrAstrANyapi rAyaNaH / mumoca tAni tAdhaiiralIjaghAna ca // 15 // zasamaMtrAsvavaiphalya do dazamukhastataH / / cakarSa candrahAsAsiM mahAhi meva dAruNam // 16 // ekaTaGgo giririvaikadanta iva kuJjaraH / uccandrahAso dhAviSTa vAline dazakandharaH // 17 // sacandrahAsaM lazaM sazAkhamika zAkhinam / vAmena bAhanAvAlI lIlayaiva samAdade // 28 // taM kandakamivanyasyA vihstoistkaattre| catuHsamudrI banAma kSaNenApi kapIzvaraH // 16 // tadAnomeva tadaityaba pAvanatakandharama / dazakandharamabhitvA vAlirAje bravoditi // 20 // vItarAgaM sarvavidamAptaM trailokyapajitama / vinAhataM na mekazcinnamayosti kadAcana // 21 // aGgotthitaM dviSa taM tandhigamAnaM yena meohitaH / imAmavasthAM prAptAsi matprANAma kutuhalI // 22 // .. parvopakArAn smaratAmayA muktosi samprati / dattaJca TathivIrAjAmakha gaDAjaH prasAdhi tata // 23 // vijigISau mayi sati taveyaM pRthivI kutaH / ka hastinAmavasthAnaM vane siMhaniSevite // 24 // Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 rAmAyaNam / tadAdAye parivrajayAM zivasaH mA jayakAraNam / kiSkindhAyAntu sugrIvo rAjAsvAjJAdharastava // 25 // evamukkA nije rAjetra mugrIvaM nyasya tatkSaNAt / svayaM gamanacandrarSi pAdamUle'grahIdratam // 26 // vividhApi grahatapastatparapratimAdharaH / dhyAnavAnnirmamo vAlImuniryUhara tAvanau // 27 // vAlimaTTArakAsyAthotpahire labdhayaH kramAt / sampadaH pAdapasye puSpapatraphalAdayaH // 28 // aSTApadAdrau gatvA ca kAyotsargamadatta saH / lambamAnabhujo baDade lAdaNDadrava drumaH // 26 // kAyotmagaM samutsRjyamAsAnte pAraNaM vyadhAt 1 utsargapAraNAnyevaM bhayobhUyaJcakAra saH // 30 // itazca dazakaNThAya sugrIvaH zrIprabhAM dadau / saMzruSyatprAktana snehataroH mAranisannibhAm // 31 // yauvarAjyetu sugrIvo bAliputraM mahAjasam / candra razma prajjala yazAzcandrarazminyavIvizat // 32 // sugrIvapratipannAjJaH zrIprabhAM ttshe| darAm / upayasya gRhItvA ca yayau laGkAM dazAnanaH // 33 // vidyAdharanarendrANAmanyeSA mapi kanyakAH / upAye meruparvatarbalAdapihi rAvaNaH // 34 // Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / nityAlokapure nityA leAka vidyAdharezituH / kanyA ratnAvalI nAmnA tadAdoDhuM ca cAla saH // 35 // aSTApadAdUpari gacchatastasya puSpakam / vimAnaM skhalitaM sadyo vapre balamiva dviSAm // 36 // nya grAGgaraM mahApota miva baddhamivahipam / vimAnaM ruddhagatikaM pracyA'dhya ddazAnanaH // 37 // ko mahimAnaskhalanA hivikSati yamAnanam / evaM vadan samuttIrya so'dribhAnamaikSata // 38 // adhastAtma vimAnasya dadazI pratimAsthitama / vAlinaM tasya zailasya navaM TaGgamivAtthitam // 36 // uce ca rAvaNaH RDo viruho'dyApi mayyasi / vrataM bahasi dambhena jagadetahidabhiSuH // 4 // kathApi mAyayAgrepi mAM vAhIka ivA'vahaH / prAvAjIH zaMkamAno'smazatapratikRtaM khalu // 41 // nanvadyApi sa evAsmi ta eva mama bAhavaH / kRtapratikRtaM tatte prAptakAlaM karomyaham // 42 // sacandrahAsaM mAmUdA yathA bhAgya svamadhiSu / tathA tvAM sAdimutpAdya sAmi lavaNArNave // 4 // evamuktvA vidArya mAmaSTApadagire stale / praviveza dazagrIvazcarato diva ivA'zaniH // 44 // Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 rAmAyaNam / vidyAsahasraM sma,tvA ca yugapaha zakandharaH / dharaM duIra muddadhe taM deArbalamadeAddharaH // 45 // taDaDitinidhISaM vitrasta vyantarAmaram / sakha latskhalitilolAdhiparyamANarasAtalam // 46 // khaDatkhaDitivimbha svadagrAvakSumA vanadipam / / kaDakaDitinirbhagnanitambopavana drumama // 47 // giriM tenoita jJAtvA valinA sa mahAmuniH / anekalabdhinadyabdhiriti dadhyau vishuddhdhoH48||trivi aAH kathaM mayi mAtmAdayamadyApi durmatiH / aneka prANisaMhAramakANDe tanutetarAma // 4 // maratezvaracaityaJca bhaMzayitvaiSa samprati / yatate tIrtha mucchettuM bharata namUSaNam // 50 // ahaJca tyaktasaGgosmi va zarIrepi nispRhaH / rAgadveSavinirmako nirmagnaH zAsyavAriNi // 51 // tathApi caitya trANAya prANinAM rakSaNAya ca / rAgadveSau vinaivainaM zina yAmi manAgaham // 52 // evaM vimRzya bhagavAna pAdAGguSThena lIlayA / aSTApadAdremAnaM vAlI kiJcidapIDa yat // 53 // madhyAhnadehacchAyAvat payovAhya sthakarmavata / aibhataH saGkacagAno dazAsya starakSaNAdabhUta // 54 // Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / * atibhaGguradeArdaNDo mukhena rudhiraM vaman / arAvIdrAvayannurvI rAvaNa stena seA bhavet // 55 // tasya cAraTanaM donaM zrutvA vAlI kRpAparaH / taM mumeAcAzu tatkarmazikSAmAtrAya na kutrAt // 56 // niHzritya dazakaNTho'tha niHpratApo'nutApavAn / upetyavAlinaM natvA vyAjahAretyudRJjaliH // 57 // bhUyo'parAdhAnAM kartA'haM tvayi caiministrapaH / utkRpastvaJca sor3hAsi mahAtman zaktimAnapi // 58 // manye mayi kRpAM kurvvannava prAgatya naH prabho / natva sAmarthapratastattu nAjJAsiSamahaM purA // 56 // ajJAnAnnAtha teneyaM khazaktistolitA mayA / adriparvyasane yatnaM kalameneva kutA // 6 // jJAtamantaramadyedaM bhavatazcAtmanApi ca / zailavalmIkayoryA hagya / dRggaruDanAgayoH // 61 // dattAH prANAstvayA khAmina mRtyukoTiM gatasya me / apakAriNi yasyeyaM matistA namostute // 62 // dRr3habhaktyeti bhASitvA camayitvA ca vAlinam / tikhaH pradakSiNIkRtya namazcakre dagAnanaH // 63 // tAdRgmAhAtmapramuditAH sAdhusAdhviti bhASiNaH / upariSThAdvAlamuneH puSpavRSTiM vyadhuH surAH // 64 // S 51 Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / praNamyavAlinaM bhUyasta cche tamu Topamam / jagAma rAvaNazcaitye bhrteshvrnirmite||6|| . candrahAsAdiga strANi muktvA sAntaHpuraH svayam / arhatAmSamAdInAM pajAM so'STavidhAM vyadhAta // 66 // samAkRSya mna sAtantrI pramajya ca dazAnanaH / mahAsAhasiko bhaktyA mujavINAmavAdayata // 6 // upavINayati grAmaM rAgaramyaM dazAnane / gAyatyantaHpuraJcAsya saptakharamanoramama // 68 // caityavandana yAtrAyai dharaNaH pannagezvaraH / tatrAyayAvahatazca pUjAparvamavandata ||6||y // arhadguNamayairgI taiH karaNaM dhruva kAdibhiH / gAyantaM vINayA prekSya rAvaNaM dharaNobravIt // 7 // arhadaguNastutitapaM sAdha gItamidaM nanu / nijamAvAnurUpaM te tena tuSTosmi rAvaNa // 71 // arhadguNastu termukhya phalamokSya stathApyaham / ajIrNavAsa nastubhyaM kiM yacchAmi kRNISva bhoH // 72 // rAvaNopyasyadhAdevaM devadevaguNastavaiH / yuktaM tuSTo'si nAgendra khAmimaktirhi sA tava // 73 // tathA tava dadAnasya khAmibhaktiH praka pyte| tadyAmamAdadAnasya sA kAmamapalapyate // 4 // Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmASaNam / bhUyeApyuvAca nAgendraH sAdhu mAnada rAvaNa / vizeSatAsmi tuSTaste nirAkAGgatayA nayA // 75 // ukketyameAghavijayAM zaktiM rUpavikAriNIm / mAdAdvidyAM rAvaNAya jagAma ca nijAzrayam // 7I // tIrthanAthAnnamaskRtya nityA lokapure'gamat / vyUyaratnAvalIM laGkAmAjagAma dazAnanaH // 33 vAlineApi tadeotpAdya kevalajJAnamujjalam / kevalajJAnamahimA vidadhe ca surAsuraiH // 78 // krameNa karmaNAM seA'tha bhaveopi grAhiNAM cayAt / siGghAnanta cakra uSTogAtpadantamapunarbhavam // 76 // itazca vaitAvyagirau pure jyotiH purAbhidha e / babhUva nAmnA jvalana zikho vidyAdharezvaraH // 80 // vazyAbhUcchImatI devI zrImatI rUpasampadA / tasyAJca duhitA yajJe tArA tAravilocanA // 81 // tAmekadAtu cakrAGkavidyAdharanRpAtmajaH / dadarza sAha sagatiH smarArttaH sahasApyabhUt // 82 // jvalanaM yAcayAM cakra e tAM sAhasagatirnaraH / vAnarendraJca sugrIvo ratnehi bahaveorthinaH // 83 // abhijAtau dvAvapamau rUpavantau mahaujasau / tatkasmai dIyate kanyA papraccha jJAninaM pitA // 84 // 53 Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 rAmAyaNam / uu alpAyuH sAhasagatirdIrghAyuzca kapIzvaraH / iti naimittikenokte sugrIvAya dadau sa tAm // 85 // abhilASavipralambhAt sAhasa.pi dine dine / aGgAracumbita iva na prApa kApiniSTatim // 86 // tArAyAM ramamANasya sugrIvasya babhUvatuH / dvAvaGgadayadAndAGgajau diggajorjitau // 8 // sacApi sAhasagati stArAyAmanurAgavAn / manmathonmathyamAnAtmA cintayAmAsivAnidam // 88 // cumbiSyAmi kadA tasyA mTagazAvaka cakSuSaH / pakkavimbAdharadalacchadanaM vadanAmbujam // 86 // kadAsprakSyAmyahaM tasyA kucakumbhA khapANinA / kadAca tau kariSyAmi gADhAliGganavAmanau // 6 // balenApi chalenApi tAM harttAsmIti cintayan / sasmAra se mukhIM vidyAM rUpasya parivarttinIm // 61 // gatvA ca kSudra himavat girau sthitvA guhAntare / taM sAdhayitumAreme cakrAGkanRpanandanaH // 62 // itazca puryyAlaGkAyA digyAtvAyai dazAnanaH / vikarttanaH pUrvvazailataTAdiva viniryayau // 63 // vidyAdharAnnarendrAMzca dvIpAntaranivAsinaH / vazIkRtya sa pAtAlaM laGkAM nAma puroM yayau // 64 // Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 55 rAmAyaNam / tatra candra Na khAmanI khareNa khrbhaassinnaa| prAbhetairmata kenaiva nimtaM so'bhya pajayata // 65 // rAvaNena sahAcAlIta khara indrajigISayA / vidyAdharANAM sahastraizcaturdazabhirAtaH // 66 // tatra sugrIvarAjopi rakSorAjasya dezamataH / anvacAlItsasainyApi vAyoriva vibhAvasuH // 17 // * anekaSTata nAcchannarodasIko dazAnanaH / payorAzirivodanAntaH prayayAvaskhalaGgatiH // 18 // kUjanmarAlamAlAbhirAbaMddharasa nAmiva / pulinoA vipulayA nitambe neva zobhitAm // 66 // alakAnIva bibANAntara. ratibhaGgaraiH / kaTAkSAniva muJcantoM zapharoitanairmuhuH // 20 // kAminImiva caturAM revAM nAma taraGgiNIm / vindhyazailAduttarantIM dadarzAtha dazAnanaH ||1||vibhi0 rodhasyuvAsa revAyAH sasainyo dazakandharaH / sindharagrAmaNI!tha samAtaboharaH // 2 // sotha tasyAM kRtsnaanovsaanodhtvaassii| arhadimba ratnamayaM nyasya paTTe maNImaye // 3 // revAmmobhiH nApayitvA tadammojairvikAsibhiH / / samArebhe tu pajayituM samAdhi sudRDhAsanaH ||4||yugmN // Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 rAmAyaNam / natazca pajAvyagrasya dazagrIvasya tasthuSaH / akasmAdadhiveleva mahApUraH samAyayau // 5 // unmalayanmala topi gulmAnIva mahIruhAn / taTInAmunna tAnAmapyupari prAsaratyayaH // 6 // prAsphoTa yattaTAghAtai starIstaTaniyantritAH / viSvakzuktipuTAnIva anaM livIcipaMkta yaH // // rodhoganmihatopi pAtAlakaharopamAna / sapUraH pUrayAmAsa bhakSyaiH kukiMbharIniva // 8 // samantAdantarIpANi sthagayAmAsa sA ndii| jyotizvakravimAnAni candrayogeva pAvaNo // 6 // matsyAnutmAdayAmAsa procchalanirma hormibhiH / pUro mahAvAta iva vegavAma drumapallavAna // 10 // tatphenilaM sAvakaraM pUravAri ryaagtm| ahatpajAmapAnaSIddazakaNTasya kuvataH // 11 // tena pUjApahAreNa ziracchedAdhikena saH / jAtakopodazagrIvaH sAkSepamidamasyadhAt // 12 // arere kena vArIdaM durvAramativegataH / arhatpUjAntarAyAyA'mucyatAkAraNAriNA // 13 // parastAdasti kiM kopi mithyAdRSTinarAdhipaH / kimbA vidyAdharaH kazcidamuro vA suro'tha vA // 14 // Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / atha vidyAdharaH kazcidAcakhyau dshmaulye| itaH purastAdastyuccairdeva mAhitI purI // 15 // tasyAM namnA sahastrAMzuH sahasrAMzurivAparaH / sahakhaMzuna paiH sevyaH pArthiosti mahAmujaH // 16 // setubandhena rebAyAM vAribandhaM vydhaadsau| jalakroDotsavakate krimasAdhyaM mahaujasAm // 17 // samaM rAjI sahasreNa sahasrAMzu rasAvitaH / vazAbhirvaradantI ca mukhaM krIDati vAribhiH // 18 // AtmarakSA lakSasaMkhyA iyorapi hi tIrayoH / saMvarmitA udastrAzca tiSThantya sya hareriva // 16 // adRSTa pUrvo'vaSTambhaH kopAsyA'prati maujasaH / zomAmAnaM tathApi yadi vA karmasAkSiNaH // 20 // kSubhitaM jala devImiryAdAbhizca palAyitama / jalakrIDAkarAghAtairUrjitaistasya deASmatAma // 21 // idamatyantaruddhatvAt strIsahasrayutena ca / tena paryyasya mANatvAtkAmamullaThitaM payaH // 23 // rodhasI lAvayitvobhe vegAvArisamuddha tama / ihate lAvayAmAsa devapUjAM dazAnana // 23 // pazyaitAni ca tata strINAM nirmAlvAni dazAnana / revAtIretaratyuccaistadabhijJAnamAdimam // 24 // Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 rAmAyaNama / tadaGganAjanasyAGgarAgaigamadAdijaiH / idamatpAvilaM vAri durvAraM vIravAraNa // 25 // iti tadviramAkaNya prANyAhutimivAnalaH / uhidIpe'dhikaJcaivamuca ca dazAna : // 26 // are mumadhuNA tena vAribhiH khAGgaddharSitaiH / dUSitA devapUjeyaM devadUSyamivAcanaiH // 27 // tadyAta rAkSasa maTA staM pApaM bhaTamAninam / badhyA samAna yata bho matsImAnAyikAniva // 28 // uccai ste naiva mAdiSTA anucarAste ddhaavire| lakSamo rAkSasabhaTA revorma ya ibogaTAH // 26 // torasthitaiH sahasAMgusainikaiH saha ternnm| gajA vanAntaragajairiva cakrUnizAcarAH // 30 // vidyAmirmAha yanta ste bhUmiSThAstAnnabhaHsthitAH / upadudruvurammohAH saramAn hi karakairiva // 31 // svAnupadrayamANAMstu prekSya krodhadha taadhrH| calatpatAkahastenAzvAsa yatpreyasInijA: // 32 // airAvataH surasindho rivarevAta uccakaiH / nirjagAma sahasrAMzuradhijyaJca dhanurdhadhAta // 33 // vANairbi drAvayAmAsa rakSovIrAnnabhaHsthitA na / sahasrAMzurmahAbAhu stuNa palAnivAnila : // 34 // Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / ghUMTa vyAvRttAMstAtkSaNAtprecya saMkuddho rAvaNaH khayam / upatasthe sahasrAMzumabhivarSyazilImukhAn // 35 // TatarSaNau dvAvapyarjitau dvAvapi sthirau| vividhairAyudhairyuddhaM vidadhAte cirAya tau // 36 // dorvIryeNa vijayyantaM jJAtvA jagrAha rAvaNaH / vidyayA mohayitvamamivamAhiSmatIpatim // 37 // taM prazaMsanmahAvIryyaM jitvApi jitamanyathA / anutsikto dazagrIvaH skandhAvAre nayatkhayam // 38 // sabhAyAM yAvadAsIna stasthau hRSTo dazAnanaH / vAraNa zramaNastAvacchata bAjDaH samAyayau // 36 // siMhAsanAtmamutthAya tyaktA ca maNipAduke / abhyattasthau dazAsyastaM payodamiva varhiNaH // 40 // papAtapAdayostasya paJcAGgasRSTabhUtalaH / rAvaNo manyamAnastamadguradharopamam // 41 // Asane cAsayAmAsa taM muniM khayamarpite / praNamya ca dazagrIvaH khayamurvyAmupAvizat // 42 // vizvAsa dUba marttisyo vizvAzvAsanabAndhavaH / dharmalAbhAziSa tasmai sodAtkalyANamAtaram // 43 // baDvAJjaliM rAvaNena samAgamanakAraNam / muniSTaSTaH pariSTaSTo bhASiSTA'dRSTyA girA // 44 // Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / zabruvAjarahaM nAmnA mAhiSmatyAM nRpo'bhavam / bhvvaasaadite| bhItaH zArdUlaH pAvakAdiva // 45 // sahasrakiraNe rAjya mAropya nijanandane / mokSadhvAsyandanaprAya mahaM vratamazizriyam // 46 // ityarthokte dazagrIvA namadgrIvo bravIditi / kimasau pUjyapAdAnA maGgajanmAmahAbhujaH // 37 // omityukte munIndreNa nijagAda dazAnanaH / digjayAya krameNA hamihAgacchaM nadItaTe // 48 // dattAvAsastaTe'muSmin jinAJca vikacAmbujaiH / arcitvA yAvadekAgramAnasasta nmayobhavam // 46 // amunA tAvadunmuktairnijasnAnama tomasaiH 1 vAribhiH plAvitA pUjA tenAkArSamidaM kutrA // 50 // ajJAnAda sunApyetat kRta' manye mahAtmanA / tvatsUnureSaH kiMkuryyAdadAzAtanAM kvacit // 51 // evamukvA sahastrAMzuM natvA'naiSoddazAnanaH / lajjAnambAnanaH so'pi nanAma pitaraM munima // 52 // rAvaNastaMbhAkhaivaM mAtA metvamataH param / tavaivAyaM mamApyeSa zatabAjjarmuniH pitA // 53 // gaccha zAdhi nijaM rAjyaM gRhANAnyAmapi kSitim / asmAkaM hi trayANAM tva' caturtho'syaMzabhAk shriyH|| 54 // Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / evamuktazca muktazca sahakhAMguradeo'vadat / nahi rAjena me kRtyaM vapuSA vApyataH parama // 55 // pittAzritaM zrayiSyAmi vrata saMsAranAzanam 1 ayaM hi panyAH sAdhanAM nirvANamupatiSThati // 56 // ityudIryya dazAsyAya samarpya tanayaM nijam / vrataM caramadehaHsaH pihRpAdAntike'grahIt // 57 // anaraNya narendrAya vAcikena tadaiva saH / khayamAttAM parivrajayAM kathayAmAsa sauhRdAt // 58 // sopyayo dhyAdhipodadhyau priyamAtreNa tena me / saGketa evamabhavadAdeyaM yugapadratam // 56 // khapratijJAmiti smRtvA rAjyaM dazarathAya saH dattvA khamvanave satya dhaneAvratamupAdade // 60 // zatabAhusahasrAMzU vanditvArSIddazAnanaH / sahasrAMzoH sutaM rAje nyasyA'thAcaladambare // 61 // tadAca nAradamuniryaSTighAtAdi jarjaraH / anyAya iti prakurvannetyAbhASiSTa rAvaNam // 62 // rAjan rAjapure'muSminmarutonAma bhUpatiH / mithyAdRgasti kurvANaH kratu durdijavAsitaH // 62 // yajJe vadhAya cAnItAna saunikairiva taddijaiH / pazUnArar3hato'pazyaM pAzabaddhAnanAgasaH // 64 // * Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phra rAmAyaNam / tato vyomnovatIryyAhaM marutaM brAhmaNATa tama / AhA kimiti mArabdhamityaSTacchaM kRpAparaH // 65 // athovAca maruteopi yajJoyaM brAhmaNoditaH / antarvedIha hAtavyAH pazavo devatRptaye // 66 // yaM khalu mahAdharmaH kIrttitaH khagrahatavai / yakSyAmi pazubhiryajJa N tadebhirahamadya bhoH // 67 // tatastasyAha mityAkhyaM caturvedirudIritA / AtmA yaSTA tapovahnirjJAnaM sarpiH prakIrttitam // 68 // karmANi samidhaH krodhA dayastu pazavo matAH / satyaM yUpaH sarvvaprANi rakSaNaM dakSiNA punaH 66 // // biranIntu vivedIyamitivedAditaH kratuH / kRteoyogavizeSaNa mukto bhavati sAghanam // 7 // kravyAdatulyA ye kuryuryajJaM cchAgabadhAdinA / te mhatvA narake ghore tiSTheyurduHkhinazciram // 71 // utpannosyuttame vaMze buddhimAnRddhimAnasi / rAjan vyAdhocitAdasmAnnivarttakha tadenasaH // 72 // yadi prANibadhenApi khage jAyeta dehinAm / tacchuddho jovaleAkayamalyairapi dinairbhavet // 73 // idaM mama vaca zrutvA yajJAgnaya iva dvijAH / kruDDA jvajantaH protta thu rdaNDapa kapANayaH // 74 // * Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ... rAmAyaNama / tatastai stAdyamAnena mayA prAptosi nazyatA / nadopUrAmibhUtenAntarIpamiva rAvaNaH // 7 // niraagse| vadhyamAnA stattairnRpazubhiH pazuna / nAyava vAta evAhaM punastvadavaleoka nAta // 76 // tato vimAnAduttIrya dazAsya stadidrikSayA / Anarca bhUbhumA tena pAdyasiMhAsanAdinA // 77 // RDo maruttabhUpAlaM jagAvaM dazAnanaH / are kimeSaH kriyate narakAbhimukhaimakhaH // 78 // dharma:proktohyahiMsAta: sarvastri jagaddhitaH / pazuhiMsAtmakAdyajJAtma kathaM nAmajAyatAm // 76 // lokahayArintadyanaM mAkArSIzcetkariSyasi / mahaptAvihate vAsaH paraba narake punaH // 8 // visasa makhaM sadyo marattana patistataH / alavayA rAvaNAjJA hi vizva syApi bhayaGkarA // 8 // amIpazuvadhAtmAnaH kutaH saMyatire'dhvarAH / iti TaSTA dagAsyena nijagAdeti nAradaH // 8 // asti cadikSu vikhyAtAnAmnA shuktimtiipurii| zuktimatyAkhyayA nadyA mamasakhyeva zobhitA // 83 // gateSvaneka mapeSu suvratAnmanisuvratAn / abhicandro'bhavattasyAM rAjA rAjyamatAMvaraH // 84 // Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / abhicandrasya tanayo vasurityabhidhAnataH / ajAyatamahAba ddhiH prasiddhaH satyavAktayA // 5 // pArka kSIrakadambasya guroH parvatakaH sutaH // rAjaputrovasuzcAhaM cApaThAmastrayopi hi // 6 // muptedhvasmAsu sadA naH paripAThatha mAnni shi| cAraNa zramaNauvyomi yAtAvityU caturmithaH // 8 // eSAmeka tamaH svarga gmissytyp| punaH / narakaM yAsyatastaccA'thoSItkSIrakadambakaH // 88 // tacchatvA cintayAmAsa khinnaH kSIrakadambakaH / mayyapyadhyApake ziSyau yAsyato narakaM hhaa|8|| ebhyaH ko yAsyati varga narakaM kau ca yAsya taH / jijJAsuritpupAdhyAyo'smAMstrInya gapadAhvayata // 10 // samarNya gururasmAkamekaikaM piSTha kucha ttm| uvAcAmI taba badhyA yatra kApi na pazyati // 11 // vasuparvatako tatra gatvA zanya pradezayoH / AtmanInAM gatimiva jannatuH piSThakuka Tau // 12 // davIyasi pradezetu gatvAhaM nagarAda bahiH / sthitvA ca vijane deze dizaH precyetyatarka yama // 13 // gurupAdoradastAvadAdiSTaM vatma yattvayA / vadhyoyaM kukaTasta na yatna kopina pasyati // 14 // Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / asau pazya tyahaM pazyAmyAmopazyanti khecarAH / lokapAlAzva pazyanti pazyanti jJAninopi hi||65|| nAstyeva sthAnamapi yatra kApi na pazyati / tAtparya tagurugirA na vadhyaH khalu kukkuTaH // 66 // gurupAdAdayAvantaH sadA hiMsAparAGmukhAH / asmatprajJAM parijJAtumetanniyatamAdizan // 6 // vimRzyaivamahatvaiva kukkuTaM cAhamAgamam / kukuTAhanane hetu gurorvijJApayaM vata // 18 // khagaM yAsyatya sau tAvaditi nizcitya gauravAt / prAliGgitohaM gurubhiH sAdhu sAdhvitimASibhiH // 18 // vasupardhata kau pazcAdAgatyaivaM zazaMsatuH / nihatau kukkuTau tana yatra kopi na pazyati // 30 // apazyataM yuvAmAdAvapazyan khecarAdayaH / kathaM hatau kukka, Tau re pApAvityazapadguruH // 1 // tataH khedATupAdhyAyo dayau vidhyatapAThadhIH / mudhAmedhyApanalo zo vasuparvatayoramata // 2 // gurUpadezAhi yathA pAtraM pariNamediha / anAbhaH sthAnabhedena muktAlavaNatAM vrajeta // 3 // ' priyaH parvatakaH punaH putrAdapyadhiko vsuH| narakaM yAsyatastasmAdagRhavAsena kiM mama // 4 // Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / nirvadAdityupAdhyAyaH pravrajyAmagrahIttadA / tatpadaM parvateo'dhyAsta vyAkhyA kSeNavicakSaNaH // 5 // matvA guroH prasAdena sarvvazAstravizAradaH / punareva nijaM sthAna nahantu gatavAMstadA // 6 // nRpacandro'bhicandro'pi jagrAha samaye vratam / tatazcAbhUdvasU rAjA vAsudeva samaH zriyA // 7 // satyavAdIti sa prApa prasiddhi pRthivItale / tAM prasiddhimapi nAtu satyameva jagAda saH // 8 // athaikadA mRgabuNA mTagAva mTagayA juSA / cikSime vizikhovindhya nitambe seo'ntarAkha lat // 6 // iSu skhalana hetuM sa jJAtuM tatra yayau tataH / AkAzasphaTikazilAma jJAsotpANinAsRzan // 10 // sa dadhyAvitimanye'syAM saMkrAntaH paratazcaran // bhUmicchAyeva zItAMzAvadarzi hariNomayA // 11 // pANisya vivAneyaM sarvvathApyupalacyate / avazyaM tadasau yogyA vAsArhA vasumatIpateH // 22 // rhe| vijJApayadrAne gatvA tAM mRgayuH zilAm / hRSTojagrAha rAjApi dadau cAsma ai mahaGghanam // 13 // sa tayA ghaTayAmAsa cchannaM khAsanavedikAm / tacchi yineAghAtayacca nAtmIyAH kasyacinnRpAH // 14 // * Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ raamaaynnm| tasyAM siMhAsanaM vedo cedIzasya nivezitam / satya prabhAvAdAkAzasthitamitya badhajjanaH // 15 // satyena tuSTA sAnnidhyamasya kurvanti devatAH / evabhUrjavinotasya prasiddhiAnaze dizaH // 16 // tayA prasiddhyA rAjAno mItAstasya vazaM yayaH / / satyA kA yadi vA mithyA prasiddhirjayino nnnaamaa17|| tavAnyadAhamabhyAgAmadrAkSamatha prvtm| vyAkhyAnayantamagvedaM ziSyANAM zemuSI RSAm // 18 // ajairyaSTavyamitra tyamerityapadezakam / tamavAcamahaM bhAtardhAntamA kimida mucyte||16|| vArSi kANi dhAnyAni nahi jAyanta ityajAH / vyAkhyAtA guruNAsmAkaM vyasmASI: kena hetunA // 20 // tataH parvatako'vAdI didantAtena noditm| uditAH kiM tvajA meSA stathai boktA nighaNTaSu // 21 // aboca mahamapyevaM zabdAnAmartha klynaa| mukhyA gauNI ca tatreha gauNIM gururacIkathat // 22 // gurudharmApadeSTaiva zrutidharmAtma kaiva ca / iyamapyanyathA kurvanmina mA pApamarjaya // 23 // sAkSepaH parvato'jalyadajAnmeSAn gururjagau / gurUpadevAzabdAlanAdharmamajasi // 24 // Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / mithyAbhimAnavAcohi nasya INDamayA nRNAm / khapakSasthApane tena jihvAcchedapaNAstu naH // 25 // pramANamubhayoratra sahAdhyAyI vasanupaH / pratyazoSamahaM vacca na kSobhaH satyabhASiNAm // 26 // rahaH parvatamacembA gRhkrmrtaapyhm| ajAkhivASikaM dhAnyamitya ghoSa bhavatpituH // 27 // jihvAchedaM paNokArSIryadarthAttadasAMpratam / avimRzya vidhAtAro bhavanti vipadAM padam // 28 // avadatyarvatopya va kRtaM tAvadidaM myaa| yathA tathAkRtasyAmba karaNaM nahi vidyate // 26 // sAtha parvatakApAya pIDayA hRdi zalyitA / vasurAjamupeyAya putrArtha kriyate na kima // 30 // dRSTaH kSIrakadambodya yadamba tvamasikSitA / kiM karomi prayacchAmi kiM vetyabhidadhe pazuH // 31 // sAvAdIhIyatAM putra bhicyAmahyaM mahIpateH / dhanadhAnya kimanyai meM vinA putreNa putra ka // 32 // vasurUce tato me'mbapAlyaH pUjAzca parvataH / guruvadguru punepi vartitavyamitizrutiH // 23 // kasyAdyapatramukSiptaM kAle nA kAlaroSiNA / ko jighAMsurbhAtaraM me brUhi mAtaH kimAturA // 34 // Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / ajavyAkhyAnattAntaM svaputrasya paNaJca tam / tvaM pramANaM kRtacAsotyAkhyAyArpayatesmasA // 35 // kurvANo rakSaNaM cAturajAnmeSAnudIrayaH prANairapyupakurvanti mahAntaH kiM punargirA // 36 // avocata varmAtarmidhyAvaca mi bacaH kathama / prANAtyayepi zaMsanti nAsatyaM satyabhASiNaH // 37 // anya dapyabhidhAtavyaM nAsatyaM pApabhIruNA / guruvAganyathAkAri kaTasAkSe ca kA kathA // 38 // vahUtaM guroH sanu yadA satyavratAgraham / tayA saroSamityuktastaddacomasta pArthivaH // 36 // tataH pramuditA kSIrakadambagRhiNI yyau| ayAta parvatohaM ca vasurAjasya parSadi // 40 // sabhAyAmamilana sabhyA mAdhyastha guNazAlinaH / vAdinosadasahAdakSIranIrasitacchadAH // 41 // cAkAzasphaTikazilA vedisiMhAsanaM vasuH / sabhApatiralaMcakra nabhastalamivoDupaH // 42 // tataH parvatakohazca vyAkhyApaI nija nijam / AzaM seva narendrAya satyaM vahIti bhASiNau // 44 // viprarathocaiH sa vivAdastvayi tiSThate / pramANamanayoH sAkSI tvaM rodasyorivA'rya mA // 44 // Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 rAmAyaNam / ghaTaprabhRti divyAni vartante'hanta satyataH / satpAvarSatiparyanyaH satyAtmidhyanti devatAH // 45 // ' tvayaiva satye loko'yaM sthApyate prathivIpate / tvAmihAthai bra mahe kiM bra hi satyavratecitam // 6 // vaco zutveti tatmatya prasiddhintAM nirasya ca / ajAnmeSAn gurukhyiditisakhyaM vasurvyadhAta // 47 // asatya vacasA tasya kraDA stavaiva devatAH / / dalayAmAsurAkAzasphaTikAsanavedikAma // 48 // vasurvasumatImAtha stato vsumtiitle| papAta sadyo narakapAta prastAvayanniva // 46 // devatAbhirasatyokti kupisAbhirnipAtitaH / jagAma narakaM ghora naranAtho vasustataH // 50 // vasoH sutAH pRthvasuzcinavasuzca vAsava / zato vibhAvasurvizvAvasuH sUrazca saptamaH // 5 // aSTamazca mahAzUro niSaNAH paiTa ke pde| devatAbhirahanyanta tatkAlamapi kApataH // 52 // muvasunavamaH sUnunandrAnAgapura yayau / vRhaddajo vasoH sanuI zamo mathurAM punaH // 53 // hasitvA bahudhApauraistasyAH puryAzca parvataH / nirvAsitaH saJjagRhe mahAkAlAsureNa saH // 54 // Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / koyaM mahAkAla iti dRSTo dazamukhena tu / uvAca nAradobAsti cAraNAya galaM purama // 55 // rAjA tanAyogha neA'bhahitirnAnA ca tat priyA / tayozca mulasAnAma duhitA rUpazAlinI // 56 // pitrA svayambare tasyA ADatAH mmupaayyuH| sarvapi pArthivA steSu pArthivaH sagaro'dhikaH // 5 // magarasyAjJayA hAsthAmandodaryabhidhAnataH / ayodhananapAvAse jagAma prativAsaram // 58 // ekadA ca gRhodyAnaka dalosadane vizahitiH / samaM sulasayA mandodaryApi cAyayau // 6 // latAntaralinIvAtha zrotukAmA tayorvacaH / tasthau mandodarIproca ditizca sulasAmiti // 6 // vatse me manaHzalya mastite'smin khymbre| tvadadhInastaduddhArastatsamyak zTaNu malataH // 61 // RSabhasvAminA'matA mumau vaMzadharau surau / bharateo vAjjavalizca saryasomo yayoH sutau 62 // seAmavaMze mamanAtA TaNavindarajAyata / saryavaMbhe te pitAsAvayodhana mahIpatiH // 6 // ayodhanavasA satya yazAnAma mahIpateH / TaNavindArabhUgA- madhupiGgastayoH mutaH // 6 // Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 " rAmAyaNam / tasmai pradIyamAnAM tvAmahamicchAmi sundari / praditsate tvatpitA vA khayamvaravarAyatu // 65 // na jAne kiM vRNoSi tvaM manaH zalyamidaM mama / varaNIyastvayA rAjamadhye manAtanaH staH // 66 // sulasApi hi tacchikSAM tathaiva pratyapadyata / mandodaryyapi tacchrutvA tacchrutvA cakhyau sgrbhuupteH||67|| sagarApyAdizadvizvamUrti nijapurodhasam / sadyaH kaviH sopi cakre nRpalakSaNa saMhitAm // 68 // 'tattro ce sa tathA yena samastai rAjalakSa nnaiH| saagre| jAyate yukto hInastu madhupiGgalaH // 66 // tatpustakantu peTAyAM sa cikSepa purANavat / rAjAjJayAnyadAkRSTaM tena tadrAjapatra di // 7 // tattrAdau sagare''vAca dvAcyamAne'tra pustake | bhavellakSaNahIneAyovadhyastyAnAzca se khilaiH // 71 // yathAyathA'vAcayattat pustakaM sa purohitaH / tathA tathA sa jihvAya madhupiGgo'palakSaNaH // 32 // niryayau madhupiGgo'tha sagaraM sulasATaNeot / yajJe vivAhaM sadyeopi sarve khaM sthAnamadhyayuH // 73 // madhupiGgApyapamAnAt kRtvA bAlatapomTataH / mahAkAlAbhidhaH SaSThisahakhezo'surA'bhavat // 74 // Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / ajJAmIdabadheH sotha sagarasya vijabhitam / svayambare sulasAyA nijaM nya kArakArAma // 75 // rAjAnaM sagaraM rAjJo'nyAMzca hmiitimeo'surH| chidrAnveSo zuktimatI nadyAM parvatamaikSata // 76 // vipraveSa statAmatvA gatvA parbatamabhyadhAt / zANDilyonAmamitra tvapiturasmi mahAmateH // 7 // dhImato gautamAkhyasyopAdhyAyasya puraH puraa| ahaM kSIrakadambazca apaThIsahitAvubhau // 7 // nAradena janaizca tvAM zrutvA dharSitamAgamam / tvatyakSaM pUrayiSyAmi manvaivizvaM vimAhayana // 76 // ityaktA parvatayataH kudharmeNAkhilaM janam / asurezamohayAmAsa durgatau pAtanAyasaH // 8 // vyAdhibhUtAdi deASAMzca sarvanAjanayajjane / prapanna parvatamataM nirdoSaJca cakAra saH // 81 // zANDilyasyAnayA sepi rukazAntiM parvatovyadhAt / upakRtyopasatya svamate cAsthApayajjanam // 82 // sagarasyApi nagare'ntaHpure ca spricchde| vicakreso surorogAn dAruNAnatibhUyasaH // 83 // lokapratyayatA bheje parvataM sagaropi hi / cakAra zANDilyayu.toru kzAnti meo'pi sarvataH // 8 // 10 Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / sautrAmaNyAM vidhAnena surApAnaM na duSyati / agamyAgamana kAryaM yaje gosavanAmani // 85 // mAdamedhe badhomAtuH piTamedhe vadhaH pituH / antarvadividhAtavyo doSastana na vidyate // 86 // AzuzukSaNimAdhAya dRSTekUrmasya tarpayet / haviSAjjabakAkhyAya svAhetya vA prapannata: // 8 // yadA na prApnayAt kUrma tadA zuddhadijanmanaH / khalateH piGgalAmya syavikriyasya zavo jale // 8 // prAsyadana vatIrNasya mastake kUrma snnibhe| prajvAlAjvalanadIptamAitiM nikSipehijaH // 86 // sarva puruSa evedaM yajataM yajJaviSyati / IzAnera yo tatvasya yadannenAtirohati // 6 // evamekana puruSa ke kenAna vipadyate / karatAto yathAbhISTa yajJe prANinipAtanam // 11 // mAMsasya bhakSaNaM teSAM karttavyaM yajJakarmaNi / yAyaya kena pataM hi devodda zyena tana tam // 12 // ityAdi samupAdizya sagare khamatasthite / antarvedikurukSatrAdiSu mo'kArayanmakhAn // 13 // salabdhaprasarokArSIdrAjasUyAdikAnapi / amuropyadhvarahatAn vimAnasthAnadarzayata // 6 // Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / t : tataH sapratyayo lokaH prANihiMsAtmakAn makhAn / niHzaGkamakarottasya parvatasya mate sthitaH // 65 // tatprecyAhaM tadA vidyAdharaM nAmnA divAkaram / abocaM yattvayA yajJe harttavyAH pazavo'khilAH // 66 // pratipadya sa me vAca' jaha e yAvatpanmakhe / paramAdhArmikastAvattadajJAsItsurAdhamaH // 67 // RSabhapratimAM tatra tadvidyAghAtanAva saH / AsthApayanmahAkAla upAraMsIJca khecrH||68|| tateAhamapi taSNIkaH cINeopAyo'nyateo'bhyagA~ yajJa eSu bhAvayAmAsa sagaraM so'tha mAyayA // 66 // sagaraM mulasAyuktaM sa juhAbAdhvarAnale / kRtakRtyojagAmAtha mahAkAlaH khamAzramam // 400 // evaJca prvtaaty|pprvtaaddhvraa dvijaiH : / hiMsAtmakA akriyanta te niSedhyAstvayaivahi // 1 // tadvAcamurarokRtya praNipatya ca nAradam / maruttAn kSamayitvA ca visasarja dazAnanaH // 2 // maruttorAvaNaM natvovAca kAyaM kRpAnidhiH / pApAdamuSmA dohyasmAMstvayA khAminnavArayat // 3 // Acakhyau rAvaNeo'pyAsInnAmnA brahmarucidvijaH / tApasasya satastasya mAyryA kUrmIti gurvyabhUta // 4 // ..... Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / tatreyuH sAdhavo'nyeAsteSvekaH sAdhurabravIt / bhavamIlyA gRhavAsa ttyakoyatsAdhasAdhu tat // 5 // bhayaH sadAra saGgasya viSa vailapta cetasaH / gRhavAsAhanevAsaH kathaM nAma viziSyate / zrutvA brahmarUcistatuprapannajina zAsanaH / tadaiva prAvajatmAca kUmI bhUtvA vikaapraa||7|| mithyAtvavarjitA tatra sAva satyA thame sutam / suSuve nAradaM nAma rodanAdivivarjitam // 8 // gatAyAzcAnya tastasyA staM jajambhakAmarAH / putrazokAdidumAlA savidhe prAtrajaccasA // 6 // te marA: pAlayAmAsuH zAstrANyadhyApayaMzcatam / AkAzagAminIvidyAM dadustasma krameNa ca // 10 // aNuvratadharaH prApa yauvanaJca manoharama / . sazikhAdhAraNAnnityaM na gRhasthona saMyataH // 11 // kalahaprekSaNAkAnI gItana tya kutaha lii| sadA kandaryako krucca maukharyA'tyanta vatsalaH // 12 // vIrANAM kAmukAnAJca sandhivigrahakArakaH / chatrikAkSaSIpANirArUDhaH pAdukAsu ca // 13 // devaiH sambaIitatvAcca devaSi: prathito bhuvi / prAyeNa brahmacArI ca khecchAcAryaSu naardH||14|| Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / ityuktavantaM laGkaza manAnakRtamAtmanaH / maruttaH kSamayAmAsAparAdhaM makhasambhavam // 15 // maruttarAjaH khAM kanyAM nAmataH kanakaprabhAma / tadA dadau dayAsyAya dazAsye 'tha uvAha tAma // 16 // prabhajana ivAjakhImaruttamakhabhajanaH / tato jagAma mathurA nagaroM guruvikramaH // 17 // upatasthe dazagrIvaM tanna poharivAhanaH / putreNa madhunA sAI mI thAne neva salinA // 18 // taM bhaktyopasthita prItovArtayaddazakandharaH / papracchavaM bhavatsUnAH kuto'daH zUlamAyudha // 16 // pittrAbhUsaMjJayAdiSTo madhura madhurabhyadhAt / idaM mecamarendreNa prAgjanmasuhRdArpitama // 20 // avocaccamarazcaiva dhAtakIkhaNDanAmani / dvIpa airAvatakSa ne zatahAre mahApure // 21 // sumitrorAjaputro'bhatprabhavaH kulapuvakaH / ubhAvabhatAM te mile vasantamadanAviva // 22 // gurorekasya pArzva tau vAlle jagRha tuH kalAH / sahacikrIDatuzcAviprayuktAvazvinAviva // 23 // udyauvanaH samitro'tha tanAbhannagare na paH / mahaSi vidadhe tena pramavopyAtmasannibhaH // 24 // Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 rAmAyaNam / rAjaikadAturaGgeNa hRtaH prApa mahATavIM / pallIpatisutAM tatra vanamAlAmupAyata // 25 // tAmAdAya samAyAtaH ma rAjA khapure punaH / prabhave na ca sApraici rUpayauvanazAlinI // 26 // taddarzanAta pramTatyeva sa manobhavapIDitaH / dinedine kRmojajJa e kRSNapacaivoDupaH // 27 // asAdhyaM mantra tantrANAM taM jJAtvAtikRzaM nRpaH / ityace bAdhate kiM te samyagAkhyAhi bAndhavaH // 28 // abhyadhAtprabhavApyevaM vaktumetanna zakyate / alaM kulakalaGkAya yanmanaH sthamapi prabhoH // 26 // nirbandhAdbhUbhujA pRSTaH sa zrAkhyAtkulaputrakaH / vanamAlAnurAgo me dehadaurvvalya kAraNam // 30 // rAjApyUca e rAjyamapi tvadarthe saMtyajAmyaham / kiM punarmahilAmAtramiyamadyaiva gRhyatAm // 31 // ityuktA ta N visRjyAtha tasyAnupadamevatAm / svayaM dUtImiva praiSIstadokasi nizAmukhe // 32 // ityUca e sApi rAjJAhantubhyaM dattAsmi sodate / jIvAturivatacchAdhi patyAjJA me balIyasI // 33 // mama bharttA tvadarthehi prANAnapi vimuJcati / kiM punarmAdRzIM dAsImudAsInaH kimIca me // 34 // - Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / vabhASa prabhavopyevaM dhigadhigamA nirapatra pam / . ahA satu mahAsatvo yasye dRka sauhRdaM mayi // 35 // prANA api hi dIyante parasmai na punaH priyA / iti duSkarametaddhi kRtaM tenAdya matkateM // 36 // pizunAnAmivAvAcyaM nAyAcyamvata mAdRzAma / kalpaNAmivAdeyaM nAsti kiMcittu tAhazAm // 3 // sarvathA gaccha mAtAsi nAtaHparamima janama / pazyabhASAkhavApAparAzi patyA'jJayApi hi // 38 // tatna cAchanna mAgatya rAjA suzrAva taicaH / muhRdaH satvamAlokya prakarSeNa jaharSa ca // 36 // vanamAlAM namaskRtya visRjya prabhavopi hi / khaziraHcchettumAreme khagamAkRSya dAruNama. // 40 // Avirmaya sumitropi mitra mA sAhasaM kRthAH / / iti jalpannapAhArSItakRpANaM tasya pANitaH // 41 // vivikSanniva vasudhAM prabhavo'dhomukhohiyA / kathaJcana sumitreNa svasthAvasthAmanAyi saH // 42 // cakratustauciraM rAjyaM prAgvA maitriipraaynnau| sumitrastu parivrajyamatvezAnasuro'bhavat // 43 // tatazca zrutvA mathurezaharivAhananandanaH / tvaM subAhumadhurnAmamAdhavIkukSibhUrabhUta // 44 // Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / prabhAvopi bhavaM mAgvA ciraM vizvAvasorabhUt / jyotirmatyAM zrIkumAra itinAmnA tanUruhaH // 45 // sanidAnaM tapaH kRtvA kAlayogAddipadya ca / abhavaJcamarendrohaM pUrvajanmasuhRttava // 46 // ityAkhyAya samedattaM zUlametadupetya yata 1 AyojanadvisahasrAH kRtvA kAryyaM nivarttate // 47 // iti zrutvA dazagrIvobhakti zakti virAjane / dadau madhukumArAya kanyAM nAmnA manoramAm // 48 // atha laGkAprayANAhAdvarSeSvaSTAdazakhagAt / khau pANDa ke caityAnyarccituM dazakandharaH // 46 // sotkaSTastatatra caityAni dazakaNThobhyavandat / RDyA mahatyA saGgIta pUjotsavapuraHsaram // 50 durlaGghanapure'thaprAk dikyolaM nalakUbaram / grahItuM kambhakarNAdyA dazagrIvAjJayA yayuH // 51 // AmAlI vidyayAvahni mayaM vapramatha tryadhAt / khapure yojanazatapramANaM nalaka baraH // 52 // jhatAzanamayAnyeva cakre yantrANi tatra ca / pradIpanamiva vyomni ka urvANAni zikheotkaraiH // 53 // taM ca vapramava STabhyA'vatasthe nalaka UbaraH / . bhaTaiH parivRtaH kopAjjalana vahnikumAravat // 54 // * Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNama | t 81 tethetya kummaNadyAstandraSTumapi nAzakan / grISmamadhyAhna mAgamiva suptotthitAnarAH // 55 // durlaGghayata durlaGghayapuramityapasRtyate / a bhagnotsAhAH kathamapi dazAsyAya vyajijJapan // 56 // svayaM dazAmya statrAgAttaM vapraM prectya tAdRzam / apazyaM stad graheApAyaM ciraM dadhyau sabAndhavaH // 57 // anuraktA dazAsyasya nalakUvara patnyatha / praiSIhtImuparambhAM sA tametyaivamabravIt // 58 // jayazrIriva mUrttApi rambhA tvayi riraMsate / sA tvagaNairhatamanAstatra mUrtteva tiSThati // 56 // imAJca vidyAmAzAloma sivaprasya rakSikAm / kariSyati tavAyattAmAtmAnamiva mAnada // 60 // grahISyasi tayA ceMdaM puraM sanalakUbaram / setsyatyatra ca te cakraM daivaM nAmrA sudarzanam // 62 // samahAsaM dazAsyena vIcito'ya vibhISaNaH / evamastviti bhASitvA dUtikAM visasarja tAm // 62 // atha kruDo dayagrIva avabhASe vibhISaNam / are kulaviruddhaM kiM pratipannamidaM tvayA // 63 // hRdayaM jAtu ciddattaM parastrINAM na kairapi / asmatkulabhavairmRDha raNe dRSTaM dviSAmiva // 64 // S 11 Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 raamaaynnm| navaM kulakalaMkoyaM vacasApi kRtastvayA / re vibhISaNa ke yaM te matirye neda mabravIH // 65 // vibhISaNopya vAcaiva prasIdArya mahAbhuja / navAgamAtra kalaGkAya vizu imana sAM na NAm // 66 // sA samAyA tuvidyAnte prayacchatu sa ca diSat / vazyosta mAmale thAstAM vaacoyuktyaaprityje||7|| yAvavibhISaNaSaco sumene taddazAnanaH / tAvadAgAduparambhA tatparIrambha lampaTA // 8 // dadau cAzAlikA vidyA patyAvaprokatAM pure| moghetarANi zastrANi vyantarAdhiSTitAni ca // 6 // dazAsyaH saMjahArAgni prAkAraM vidyayA tyaa| prabiveza ca durlavapuraM sabalavAhanaH // 10 // Dattasthe cAtha sannadhya raNAya nalakUvaraH / vibhISaNena cAgrAhi carmabhasleva dantinA // 71 // devAsurairapya jayyaM zakrasambandhidurDaram / cakraM sudarzanaM nAma tana prApa ca rAvaNaH // 72 // praNatAya tataH tasma dazAsva statpuraM dadau / arthinArtheSu na tathA doznanto vijaye yathA // 73 // uparabhAmapuravAca dazAsyaH khakulocitam / bhadre bhajAtmabhatAra kAra vinayaM mayi // 74 // Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / vidyAdAnAdagurusthAne mama tvamasi samprati / khasmATapade pazyAmya'nyAapi paristriyaH // 7 // putro kAmadhvajasyAsi sundaryu darasambhavA / kuladayavizuddhAyA: kalaGkomAmAmattava // 7 // tAmityu kvArya yAmAsa nalakabaramabhuje / adUSitAM piTa gRhe uSitveva samAgatAm // 7 // nalakabararAjena kumbhkrnnaagrjo'rcitH| ca cAla saha senAbhIrathanapurapattanama // 78 // AyAntaM rAvaNaM zrutvA saMhasAkSo mahAmatiH / sutamindraM sutasnehAt snehapUrvamabhASata // 76 // bhavatA vatma jAtena vaMzo'smAkaM mahojasAM / anyavaMzonnatiM hatvA prApitaH pronnatiM praam||80|| ekena vikrameNaiva tvayA hIdamanuSThitam / . nItInAma pyavakAzo dAtavyaH sampati tvayA // 81 // ekAntavikramaH kApi vipade'pi prajAyate / ekAntavikramAnnAzaM zarabhAhyAH prayAnti hi||8|| balIyaso valiyopi prastatai hi vasundharA / sarvebhyo'pyahamojakhItyahaMkAra smamA kRthAH // 3 // utthito'styadhunA vIraH sarvavIratvataskaraH / pratApena sahakhAMzu sahastrAMzu niyantra kaH // 8 // Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 rAmAyaNam / helotpATitakailAzo maruttamakhabhaJjanaH / jambadIpeza yakSendreNApya kSobhitamAnasaH // 8 // upAhannijadeArvINAgItateoSitacetasaH / dharaNendrAdamoghApta zaktiH zaktivayojitaH // 86 // bhATabhyAM khAnurUpAbhyAM khabhujAgyAmivotkaTaH / rAvaNonAma laGkazaH sukeza kulabhAskaraH // 8 // sa yamaM helayAmAMkSIdikyAla dhanadaJca te / pattI cakre vAnarendraM sugrIvaM vaalisodrN||88|| TurlayavahniprAkAra durlayapuramasya ca / praviSTasyAnujovadhvA jagrAha nalakUvaram // 86 // satva pretyApatannasti yugAntAgnirivoDataH / praNipAtasudhAdhyA zamanIyo ghanuttaye // 6 // rUpiNIM ca sutAmasmadIyakharUpavatImimAm / evaM chattamasandhAna sambandhAtte bhaviSyati // 6 // evaM piTavacaH zratvA kupyanneva suvAca saH / kanyakA vA kathaM kAramasma vadhyAya doyate // 42 // kiJca nAdhanika vairamamunA kiM tu vaMzajam / tAtaM vijaya siMhaM prAgetadagRhmahataM smara // 83 // etatpitAmahasyApi mAlino yanmayA kRtam / tadasyApi kariSyAmi samAyAveSakohyayam // 64 // Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / 85 sneha taH kAtaromAbhUH sahajaM dhairya mAthaya / / khasUnAH sarvadAdRSTaM kiM navetmi parAkramama // 65 // tasyaivaM vadateo'dhyetya nagaraM rathanapurama / / camUbhirveSTayAmAsa duIrodazakanvaraH // 66 // pUrvameva dazAsyena prahitomAhitaujasA / atha dUto'bhyapetyendramityavAca sasauSThavaH // 17 // ye kecidiha rAjAno vidyAdeArvIyaMdarpiNaH / tairupetyopAyanAdyaiH pUjitodazakandharaH // 18 // dazakaNTasya visma tyA bhavatazcArjavAda yama / iyAn kAlo yayau tasmin bhaktikAlastavAdhanA // 66 bhaktiM darzaya tattasmin zaktiJcAdarzayAdhunA / bhaktizaktivihInazcedevameva vinaMkSyasi // 10 // indropi nijagAdevaM varAkaiH pa jito na paiH / / rAvaNastadayaM mattaH pajAM mattopi vAJchati // 1 // yathA tathA gataH kAlo rAvaNasya mukhAya sH| kAlarUpastvayaM kAlastasyedAnImupasthitaH // 2 // gatvA svasvAminAbhakti zakti vA mayi darzaya / sabhaktizaktihInace devameva vinaMcyati // 3 // dUtenAgatya vijJaptorAvaNaH kopadAruNaH / samanayanmahotsAhaH samaM sakalasainikaiH // 4 // Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / drutamindropi sannahya niryayau rathana purAt / dhIrAhi na sahante'nyavIrAhakAra Dambarama // 6 // sAmantAH sahasAmantaiH sainikA: sainikaiH punaH / senAnIbhizca senAnyohayoryu yudhire tayoH // 6 // tayorbalAnAmanyo'nyaM saGkaTaH zasvarSiNAm / sambartapuSkarAvartavAridAnAmivAbhavata // 7 // varAkaiH sainika rebhiH kiM hatairmazaka riv| iti bruvANomavanAlaGkArakaripuGgavam // 8 // khayamAruhya yuddhAyAdhijayoka tazarAsanaH / aDhaukataivarAvaNaste nendreNa saha rAvaNaH // 6 // nAgapAzamivAnyonyaM mukhayoH karaveSTanaiH / vitatvAnau mamilatuH kariNI rAvaNendrayoH // 10 // hAvapIbhaumahAprANau dantairdantAna prajannatuH / utthApayantau sphuliGgAnaraNyunmathanAdiva // 11 // miyAghAtairviSANa bhyaH sauvarNa valayAvaliH / papAtovyA virahiNI vAhubhya iva tarakSaNama // 12 // taddantaghAtaduNebhyaH zarIribhyo nirantaram / gaNDebhyAmadadhArAvadraktadhArAH prasukhavuH // 13 // kSaNAcchalyaiH kSaNAdvAnaH kSaNAdapi ca mudraiH / gajAvivAhitIyau tau rAvaNendrau prajaghnatuH // 14 // Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / 87 mahAbalau pipiSaturarastrANi tau mithaH / naikopyahIyate kasmAdabdhI parvAparAviva // 15 // vAdhyabAdhakatAmAgamirdAgutsargApavAdavat / mantrAstrairapyayadhye tAM toraNakratudIkSitau // 16 // gADhaM militayorekantastha phala yoriva / airAvaNamuvanAlaGkArayoH kariNo ratha // 17 // balajo rAvaNaH khebhAdutpatyairAvaNaM yayau / hatvA ca tanmahAmAvaM vabandhendraM karIndravata // 18 // sa hastI paritAdhastAdrakSovIrairavedhyata / harSAduttAla tumulaimadhamaNDa ivAlibhiH // 16 // rAvaNena te zake tatsainyamapi sarvataH / vidudrAva jite nAthe jitA eva padAtayaH // 20 // sahaivairAvaNa nendra rAvaNaH zivire nije / ninAya nAyako'bhavatvayaM zreNiyepyatha // 21 // tato nittA laGkAyAM nagAma daza kandharaH / kArAyAM cAkSipaccakra kIravatkASTha paJjare // 22 // sahasrAraH sadiyAlo laGkAyAmetya rAvaNam / namaskatyetyabhASiSTa paktivadracitAJjaliH // 23 // kailAzamuddadhApI yo lIlayA grAvakhaNDavat / dAmatA tena bhavatA vijitA na napAmahe // 24 // Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 rAmAyaNam / tAdRze tvayi yAJcAhi na samAyai manAgapi / tadyAcehaM muJca zakra punabhikSAM niyaccha me // 25 // uvAca rAvaNopyevaM zakra muJcAmi ydyNsau| sa dikyAlaparIvAraH karma kuryAtsadedRzam // 26 // paritopi purI laGkAM karotveSa kSaNe kSaNa / BNakASThAdirahitAM vAsAgAramahImiva // 27 // prAtaH prAtadivyagandhairambabAha ivAmbubhiH / ca la na kopaM purImetAmabhitAppamiSiJcatu // 28 // mAlAkAra ivoccityagranthitvA ca sadA svayam / puSyANi pUrayatveSa devatAba sarAdiSu // 26 // evambidhAni karmANi kurvanneSa mutastava / punagunAtu rAjya skhaM matprasAdAcca nandatu // 30 // evaM bariSyatItyu te sahasrAkSeNa rAvaNaH / mumeAca zakra kArAyA: satkRtya nijabandhavat // 3 // rayana purame tyendra sta sthAbahigna uccakaH / tejakhinAM hi nistejo mRtyatopAti dusmahama // 32 // nirvANasaGgamonAma jJAnI tavAnyadA munima / samavAsaradindropi taM vanditu mupAyayau // 33 // bhagavana karmaNA ke na rAvaNAdi samAsa dama / / nyakkAramitizakoNa eSThaH sa muniravavIta // 34 // mA Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNamA thImatyariJjayapura puraavidyaadhrraagrhnnii| nAmnA hAla nasiMheA'bhagavatyasya tu priyA // 35 // ahalyA nAma duhitA rUpavatyabhavadyayoH / tasyA: svayambare'dhyeyuH sarva vidyAdharezvarAH // 36 // zrAnanda mAlI ta nAgAccandrAvatapurezvaraH / sUryAvarta pureza stamAgAnnAmnA taDitpramaH // 37 // sahAyAtamapityatvA tvAmahalyA nijecchayA / Ananda mAlinaM vane tavAmucca parAmavaH // 38 // aAnandamAlinInistvamabha statpramatyapi / mayi satyayasAvetAmahalyAmUDhavAniti // 38 // aAnandamAlI nirvedAda nyadA vratamagrahIt / tapyamAna staMpa stotraM vyahApIcca saharSibhiH // 40 // viharan sa rathAvataM jagAma girimekadA / tvayA ca dadRze'smAbhirivAhalyA svayambaraH // 41 // dhyAnArUr3ha svAyA vahantADito'neka zazcasaH / manAgapi na ca dhyAnAdacAlIdacalAcalaH // 42 // kalyANaguNa vArastu tanmAtA zramaNAgraNIH / / prekSya tvayyasucattejoletazyAM zaMpAmiva drume // 43 // satyazriyA ca tvatpatnyA zamito bhaktijalpitaiH / tejolezyAM sa saMjaha na dagdhosi tadaivatat // 44 // 12 Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ raamaaynnm| muninyakkAra jAtpA pAt tvaM bhrAntvA kticinvaan| zumaM karmavidhAyendra sahasArasuto'bhavaH // 4 // mahAmunitiraskAra prahArodbhava karmaNaH / upasthitaM phalamidaM rAvaNAdyaH parAbhavaH // 46 // karmAbhyadayaM ca sarvasya phalatyeva cirAdapi / ApurandaramAkITaM saMsArasthitirIdRzI // 47 // taccha vA dattabIyasya evamAdi sva janmanaH / indraH paya' druta Tapta grata pAzca yayau zivam // 48 // varAvaNo'pi yayau svargAnuga zaile'pare'hani / anantavIyaM nAmarSi mbandituM jAta kevalam // 46 // taM vanditvA yathAsthAnaM niSaNo dazakandharaH / zuzrAva cayona suvAsAraNiM dharma dezanAm // 50 // dezanAnte dazAsyena kutaH syAna maraNa mama / iti pRSTomaharSiH sa bhagavAnevamabhyadhAta // 51 // pAradArakadoSeNa vAsudevAjhaviSyati / bhaviSyativipatti ste prati viSNo dazAnana // 52 // parastriyamanicchantI ramayiSyAmi nahya'ham / jagrAhAbhigrahami sa tasmai mune: puraH // 53 // munivaramatha natvA jJAnaratnAmbudhiM tam / dazavadana ivAya khAM purI puSya kasthaH // 54 // Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / nikhilanagaranArIjenanolotpalAnAm / pramadavibhavadAnAdyAminojAnika lyaH // 55 // ityAcArya zrI hemacandra viracite viSaSThimilAkA puruSacarite mahAkAvye saptame pathirAvaNadigvijayo nAma dvitIyaH sargaH // 2 // atha tRtIyaH sargaH / athehavaitAdvyagirAvAdityapurapattane / pralhAdonAma rAjAbhatke tu matyasya tu priyA // 1 // tayorbabhUva tanayonAmataH pavanaMjayaH / t jayI pavanavasthAmnA gagane gamane na ca // 2 // itazca bharateA'traivopArzvavandati parvvate / vidyAdharendro mahendra / mahendre nagare'bhavat // 3 // patnyA hRdayamundaryyAtasya cAJjJjana sundarI / arindamAdiputrANAM zatasyoparyabhUtsutA // 4 // udyovanAyA stasyAJca varaM cintayataH pituH / zazaMsurmantriNo vidyAdharayUnaH sahasrazaH // 5 // mahendrasyAjJayAmAtyAstadrUpANi pRthak pRthak / yathAvadAlekhyapaTTeSvAnAyya samadarzayat // 6 // taba vidyAdharAdhIza harinAbhAGgaja nmanaH / rUpavidyutprabhAkhyasya sumanaH kukSijanmanaH // 7 // Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / pralhAdasanAH pavanaM jayasya ca manoramama / citrasya sacivonyeArmahendrasyAspaDhau kayan // 8 // // rUpavantau kulInau ca hAvaya tau tadetayoH / kanyAyAH kovara iti rAjJo'ktaH sacivo'travIt // 6 // eSoSTAdaza varSAyu mekaM Sidyata prbhogmii| iti naimittikaM khAmina vyaktamAkhyAtapUrviNaH // 10 // pralhAdatana yastveSa cirAyuH pavanaMjayaH / yogyovarastadetatma prayacchAjana sundarIm // 11 // avAntare tu yAtrAyai dIpaM nandIzvaraM yayuH / vidyAdharendrAH sarvepi sarva dyasi paricchadAH // 12 // . prahAdasta nayAM prekSya mahendramidamabhyadhAt // dIyatAM matsutAyaiSA svasutAJjanasundarI // 13 // mahendraH pratipede ca dagre'pi hRdi ca sthitam / nimittamAtra mevAsIta prahlAdaprArthanAtu sA // 14 // itasta tIye divase mAnasAkhye sarovare / kA-vivAha ityatvA tau yathAsthAnamIyatuH // 15 // tato mahendra prahvAdau sAhyAdau svajanaiH samam / jagmaturmAnasasarasyAvAsaM cakratuzcatau // 16 // mitra prahasitanAmo vAceti pavanaM jaya: / dRSTAsti kiM tvayA bra hi kodRshyNjnsundrii||17|| Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / hasitveSa prahasitopyevamace myekssitaa| sA hi rambhAdikAbhyApi sunyaM janasundarI // 18 // tasyA nirUpamaM rUpaM yAdRzaM dRzyate dRzA / tAdRzaM vacasA vaktuM vAgaminApi na zakyate // 16 // pavanaMjaya ityAce dUreyudAhavAsaraH / sAdRggocaramadyaiva kathaM neyA mayA sakhe // 20 // ballabho tvaM hitAnAM hi ghaTikApi dinaayte| mAsAyate dinamapi kiM punastaddinatrayam // 21 // tataH prahasitopya vaM vyAjahAra sthirobhava / nizi tatraitya tAM kAntAM dRkSasyAnu pakSitaH // 22 // utpatya sahaprahasito niragAtpavanaMjayaH / Asthitejja nasundA prAsAdAsaptamUmi ke // 23 // rAjasyaza iva channImayaso'janasundarIm / sabhya gIkSita mAreme samitraH pavanaMjayaH // 24 // dhanyAsi yA hi prApastvaM taM pati pavana jayam / sakhIvasantatila kelyavA cAcanasundarIm // 25 // hale mukvA varaM vidyutprabha vidyutaprabhaM varam / virahaM zlAghyata iti mizrAkasyavadatmakhIm // 26 // prathamA pratyuvAcaivaM mugdha vetmi na kiJcana / vidyutprabhohi khalyAyu. khAminyA yujyate kthm||27|| Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 rAmAyaNam / dvitIyApItyabhASiSTa vayasye mandadhIrasi / stokamapyamTataM zreyo bhAropi na viSasya tu // 28 // ityAlApaM tayoH zrutvA cintayatpavanaMjayaH / asyAH priyamidaM nanaM tena naiSA niSedhati // 26 // iti kruddho'simAkRSyAvirAsItpAnajJjayaH / nizAcara ivAkasmAdandhakArAtsamutthitaH // 30 // vidyAtprabhohRdi yayordvayorapi tayoH ziraH / chinanItivadan roSAJcacAla pavanaJjayaH // 31 // bAhudaNDe dhArayaMstamiti prahasitovadan / sAparAdhApyavadhyaiva stro gauriva navetsi kin // 32 // kiM punarniraparAdhaiva iyamajJjanamundarIM / tavApavAdinI naiSA niSedhati punarddhitAm // 33 // iti prahasitAnAJcai rniSiddhaH pavanaJjayaH / utpatyAgAtkhamAvAsajjAgrattasthau ca duHkhitaH // 34 // prAtazcoce prahasitaM sakhe kimanayoDhayA / mRtyopi hi viraktaH syAdApade kiM punaH priyA // 35 // tadehi yAvaH khapurImUrIkRtya paraM rayam / kiM khAdunApi bhojyena rocate na yadAtmane // 36 // ityudIryyoccakairyyA vaJcacAla pavanaJjayaH / dhRtvA tatprahasitastaM sAmmaivamabodhayat // 37 // Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / 65 na yaktaM mahatAM yatsvapratipannasya lavanam / anulaDhaya stagurubhiH pratipannasya kA kathA // 38 // vikrINa te vA malye na dadate vA prasAdataH / guruvAhItyapi matAM pramANa nAparAgatiH // 36 // kiJcahAjanasunda yI masti doSalavopi na / TUSya te daivadoSa Na muhRdohRdayaM punaH // 4 // mahAtmanau ca pitarau svasya tasyAzca vithatau / kiM na lajjayasi mAtacchan svaccha nTaktitaH // 41 // uktaH prahasitenaivaM vimRzya pavanaccayaH / / tathaiva kathamapyasthAt sazalya iti cetasi // 42 // pavanAJjanasundo nirNIteba dine bhavata / piTanenotpattazamI pANigra hamahetsavaH // 43 // tabadhUvaramAdAya sadA yAda: pramodamAka / mahendreNA'rcita: sne hAta pralhAdaHkhAM purI yyau||44 pralhAdojanasundAH prAsAdaM saptabhUmikama / tvArya yAmAsa vAsAya vimAnamiva bhUsthitam // 45 // tAM na saMbhASayAmApta vAcApi patra naJjayaH / mAninohya balepaM na vismaranti yatastataH // 46 // vinA zazAGka zyAmeva sa binA pavanaJjayam / vApyAndhakAravadanA tasthAva'svAsthAbhAjanama // 4 // Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / pArzvahitayamAna ntAH paryaGkasya muhurmuhuH / tasyAzca sambatsaravadrAdhIyasyAbhavannizA // 48 // ananyamAna sAjAnumadhyanya stamukhAmbujA / bharturAlekhanai reva vyatIyAya dinAni sA // 46 // muhurAlApyamAnApi sakhIbhi zrAdraparvakama / parapuSTeva hemante na sA taNIkatAM jahau // 50 // evaM ca kAle vrajati pralAdana pamanyadA / dUtArAkSasarAjasya samupetyai vamabravota // 51 // samaM rAkSasanAthena yAdonAthaH sadurmatiH / vairAyatedya nitarAM praNipAtamamAnayan // 52 // yAcitaH sa namaskAramahaGkArama haagiriH| doINDau cakSuSA pazyannidaM vadati kahadaH // 5 // are ko rAvaNo nAma tena kiM nanu siyati / nAhamindra kuvere| vA na cAsmi nalakUvaraH // 54 // sahasrarazmircApyasmi na marutto na vAyamaH / na ca kailAzazailosmi kiM tvasmi varuNo na tu // 55 // devatAdhiSThiteranai yadi dosya durmateH / tadAyAtu hariSadyAmi tadartha cirasaJcitam // 56 // ityu tyA rAvaNa : kruH samarAyAbhyaSaNayat / arautmIttatparaM cAdhiveleva taTa parvatama // 5 // Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / 17 purAnniHsRtya varuNoraNAyA'ruNalocanaH / rAjIva puNDarIkAdyairTa taH purayudhyata // 58 // tasminmahati saMgrAme viirairvrunnsnumiH| yodhayitvA ca bavA ca ninyAte kharadUSaNau // 56 // abhajyata tataH sainyaM rAkSasAnAmazeSataH / kRtArthamAnIvaruNo'pyavizannagarI nijAm // 6 // vidyAdharendrAnAhvAtu prAhiNodrAvaNopi hi| dUtAna pratye kamapyadya bhavate.preSitastvaham // 6 // prahlAdeAtha dazAsyAya sAhAyakakate khayam / yAvaccacAla tAvattamuvAca pavanaJjayaH // 6 // ihaiva tiSTha tAta tvaM dazagrIvamanoratham / pUrayiSyAmyahamapi tavAsi tanayonanu // 6 // ityudIrya sa nirvandhaM pitaraM cAnumAnya saH / lokaM cAzeSamAbhASya cacAla pavanaJjayaH // 6 // zru tvAJjanA jnmukhaatptyuryaatraamthotsukaa| devIva vyomazikharAtprAsAdAdavaruhya ca // 65 // tamIkSitumavaSTabhya stambha pAJcAlikeva sA / ninimeSekSaNA tasthAvaskhAsthAgamitAzayA // 66 // hArastambhaniSaNAGgI pratipaccandravarakazAm / lalitAlakasaMcchanna lalATAM nivilepanAma // 6 // Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 rAmAyaNam / nitambanyastavitha stanathannIvimajAlatAma / tAmbalarAgarahitadhUsarAdharapallavAma // 68 // vASpAmbukSAlitamukhImunma khAM purataH sthitAm / aJjanoM vyaJjanadRzaM dadarza pvnaavrjn||66|| vimivi tAM nidhyAyannidaM dadhyau sadyaH pralhAdanandanaH / aho nihIM tvametasyA nirbhItvamapi dur3iyaH // 7 // athavA jAtame tasyA daurmanasyaM purApi hi| udUDhApi mayA pitrorAjAlavanabhIruNA // 7 // patitvA pAdayo stasya sApyace racitAJjaliH / tvayA sammASitaH so'pyahaM tu na manAgapi // 72 // vijJapyase tathApi tvaM vismaryA nAhaM tvyaa| punarAgamanAzu panthAnaH saMtu te zivAH // 7 // iti bruvANAM tAM dInamahInacaritAmapi / yayAvavagaNayyaiva jayAya pavanaJjayaH // 74 // patyavajJA viyogArtA gatvA nirvezmabhUtale / vAribhinnalatAsindhataTIva nipapAta saa||7|| pavamAnavadutpatya tadA pralhAdanandanaH / jagAma mAnasasarasya vAsa ca nizAmukhe // 76 // vikritya tatva prAsAdamadhyAsta pavanaJjayaH / vidyAdharANAM vidyaiva sarvasiddhiSu kAmadhak // 7 // Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / tatra paryajanmArUr3haH sajjyoparisarAvaNaH / aAttI priyaviyogena cakravAkI dadarza saH // 7 // pUrvIpAttAmabhujAnAM mRNAla latikAmapi / tapyamAnAM himenApi kathiteneva vAriNA // 7 // dUyamAnA jyotsnayApi vahnavichaTayeva tAm / krandantI karuNaM pretvA sa evaM prycintyt||8|| sakalaM vAsaraM patyA ramate cakravAkikA / na sAdamIzate naktamapi tahirahaM punaH // 8 // uhAhitApi yAtpatA bhASitA yA na jAtucit / AgacchatApyavajJAtA paranArIva yA mayA // 82 // aAkrAntA duHkhabhAreNa pavateneva mUlataH / adRSTamatsaGgasukhA sA kathaM hA bhaviSyati // 8 // dhika dhik mamAvivekena miyate sA tapakhinI / tahatyAH mAtakenAhaM kagamiSAmi durmukhaH // 84 // iti cintitamAtmIyamAkhyatprahasitAya saH / khaduHkhAkhyAnapAnaM hi nAparaH suhRdaM vinA // 8 // proce prahasitopyevaM sAdhvajAsIzcirAdapi / nanaM vipadyate sAdya sArasIva viyogataH // 86 // AzvAsayitu madyApi sakhe sA tava yujyate / priyotyA tAmanujJApya khArthAya punraapteH||8|| Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / hRdevasukadA tena bhAvasambAdine ritH| yayAvaJcanasumdA vezmanyatpatya mArutaH // 88 // kiJcittirohita stasthau hAryeva pavanaJjayaH / agra matvA prahasitaH prAvizattu tadaukasi // 86 // vellatImadhiparyaMta toye'lpe zapharImiva / podyamAnAM jyotsnayApi himeneva sarojinIm // 60 // antarha dayasantApapraspha tthaarmauktikaam| unmukta dIghanizvAsatara lAlakamAlikAm // 11 // adhIniSaNa niHsasta dorbhagnamaNikaGkaNAm / vasantatilakAsakhyAvAsyamAnAM muDamuDaH // 12 // zUnya dattadRzaM sUnyacittAM kASThamayomiva / IkSAM cakre prahasitastatra cAcanasundarI ||6||ctuvi akasmAdyantara iva ko nAmeha samAyayau / iti bhItApi sAdhairyamavalambedamabravIt // 14 // aho kastvamihAyAsoH parapusA'thavA tvyaa| alaM jAtenanehasthAH paranArI niketane // 65 // vasantatilake doSNA vityainaM bahiHkSipa / kSapAkaravizudyAsmi nainaM draSTumapi kSamA // 66 // pavanaJjayamudamitvAmuSNinma maniketane / na pravezAdhikArosti kasyApi kimudIkSase // 6 // Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / natvA prahasito'vAdIddidhyA khAmini vadya se| cirAdAyAtasotkaNThapavanaJjayasaGgamAt // 18 // tasya mitraprahasito manmathasyeva mAdhavaH / agresarohamAyAto'nva yAtaM vivica priym||6|| aJjanApi jagAvaM hasitAM vidhinaiva mAm / mAhasIstvaM prahasita kSaNoyaM na hi namrmaNaH // 10 // athavA naiSa doSaste doSomatpUrva karmaNAm / kulInastAdRzo bharttA tyajenmAM kathamanyathA // pANigrahAtmatyeva muktAyAH svAminA mama / hAviMzatisamAjanma vaamydyaapipaapinii||2|| atha saMkrAntatahaHkhaprAgbhArapavanacayaH / antaH pravizya vyAhASI hAyagaDadavAgidam // 3 // nirdoSAM doSamAropya tba duhAhAtpramatyapi / avajJAtAsyavijena tvaM mayA vicamAninA // 4 // mahoSAdIdRzImAgATussahAM durdazAM priye / mRtyu prAptApi madbhAgyaH stokAnmuktAsi mRtyunA // 5 // ityanavantaM sA nAthamupalacya npaavtii| paryatAmavaSTabhyAbhyuktasthau vinamanmukhA // 6 // latAM hastIva hastena doSNA valayitena tAm / aAdadAno'dhipayaMkaM nyasadatpavanaJjayaH // 7 // Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / bhUyastA pavano'vAcanmayA'tikSadbuTvinA / nirAgAH kheditAsi tvaM tatmahasva priye mama // 8 // avocadaJjanApya vaM nAtha mAsma bravIridam / sadaiva tava dAsyasmi kSAmaNAnucitA mayi // 6 // nirjagAma prahasitovasantatilakApyatha / rahaHsvaMyohi dampatyonicchekAH pAzrvavartinaH // 10 // remAte tatra cA' svairamaJcana pvnnyjyau| virarAma rasAvezAccaikayAmeva yAminI // 11 // prabhAtaprAyamAlokya tAmace pavanaJjayaH / jayAya kAnte yAsyAmi jJAsyanti guruvo'nyathA // 12 // khedaM mA'taHparaM kASI: sukhaM tiSTa sakhIratA / dazAkha kRtyaM sampAdya yAvadAyAmi sundari // 13 // sApya vAceti tatra domataH siddmevte| katArthaH zIghramAgacchejjIvantI mAM yadIcchasi // 14 // aparaMca RtusnAtAsmAdyaiva yadi me bhvet| . garbhastatvatparo'pavadeyaH pizunA mayi // 15 // . pavano'pyAlalApaivaM zIghrameSyAmi mAnini / mayyAyAte kathaM cadrA vikAzo bhavitA tvayi // 16 // athavA gRhyatAme tanma dAgamanasUcakam / mannAmAGkamaGgulIyaM samaye tatprakAzayeH // 17 // Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / arpayitvAGgaloyaM khamutpatya pavanaJjayaH / jagAma mAnasasarastIrasthe zivire nije // 18 // tatopi sahasainya na nAkIvadavyomavatmanA / jagAma laGkAnagarI rAvaNaM praNanAmaca // 16 // rAvaNopi pravizyAtha pAtAlaM tttnaanvitH| prayayau prativaruNaM ca taruNArka va vissaa||20|| itazca taddine garma bmaaraanyjnsundrii| vizeSasundarIbhatasarbAvayavazAlinI // 21 // mukhamApANDagaNDazizyAmavalI payodharau / gatiM nitAntamalasAM netre ca prastodabale // 22 // garbhalakSmANi cAnyAni tathA vyatAnivarSANi / . dRSTvA ketumatI zvazrUH sAdhikSepa mado vadat ||22||thu0|| haleH kimidamAcArIH kulahayakalaGkakat / dezAntaragate patyo pApe yadudaraNya'maH // 24 // khapuDhe tvadavajJAyAmajJApyajJAnadoSitA / iyacciraM tvamasmAbhi nahi jJAtAsi pAMsulA // 25 // evaM nirbhasitA zvacA saathurnyjnsundrii| patyurAgamacihna tadaGgalIyamadarzayat // 26 // sA lajjAnammamukhyevaM zvacA bhayopyabharsata / yaste'grahInna nAmAbhi kathaM te tena saGgamaH // 27 // Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / aGgulIyakamAtreNa pratArayasi naH katham / pratAraNAprakArAn hi bahUn jAnanti pAMmulAH // 28 // madgRhAdadya nirgaccha gaccha khacchandacAriNi / piturvezmani mAtrasthAH sthAnametannahIdRzam // 26 // tarjjayitvAjJjanAmetraM netuM pitRniketane / AdicadAracanarAnniHkRpA rAkSasIva sA // 30 // tAM ca te yAnamAropya vasantatilakAnvitAm / mahendranagaropAntaM nItvA'mucannudazravaH // 31 // tAM mAtRvannamaskRtya camayitvA ca te yayuH / khAbhitrat svAmyapatyepi sevakaH samavRttayaH // 32 // tadduHkhaduHkhita iva tadAcAstamagAdraviH / santaH santIM na vipadaM vileokayitumIzvarAH // 33 // ghUkAnAM ghoraghUtkAraiH phetkAraiH pheruyoSitAm / kranditaikadAnAM khAvidhyavividhaiH khanaiH // 34 // tumalaiH piGgalAnAJca saGgItairivaracasAM / sphuTatkarNeva sA kaSTaM tAM jAgratya'nayannizAm // 35 // prAtarutthAya sA dInA zAlIneva hriyA zanaiH / . yayau piDhagRhadvAre bhikSukIvAparicchadA // 36 // 'dRSTvA sasaMmbhramastAJca pratIhAro'nuyujya ca // avasthAM tAdRzIM sakhyA khyAtAM rAjJe vyjijnypt||37|| 104 Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / 105 7 lajjAmanaH zyAmamukho rAjApyevamacintayan / acintyaM caritaM strINAM hI vipAka vidheriva // 38 // iyaM kulakalaGkAya kulaThA gRhamAgatA / aJjanAJjanalezopi dUSayatyaM zukaM zuci // 36 // iti cintA prapannaM tamaprasanno bhavanmaMkhaH / prasannakIrtti stana yonayaniSTho'bravIditi // 40 // drutaM nirvAsyatAmeSA dUpitaM nayA kulam / adiSTAGguliH kinna chidyate buddhizAlinA // 41 // athAvAcanmaheAnnAha nAma mantrIti bhUpatim / zvazrU duHkhe duhitRNAM zaraNaM zaraNaM pituH // 42 // kiJca ketumatI zvavarnirdoSAmaSyamUM prabho / nirvAsayedapi krUrA doSamutpAdya kaJcana // 43 // vyaktiryAvadbhaveddoSA'deASayostAvadatva hi / pracchannaM pAlyatAmeSA khapunoti kRpAM kuru // 44 // rAjAmAtyaM vadacchazruH sarvava bhaktIdRzI / IdRzaM caritaM tu syAdvadhUnAM nahi kutracit // 45 // kiJca saMgrAma he'grepi dveSyethaM pavanasya yat / garbhaH sambhAvyate'mukhyAH pavanAdeva tatkatham // 46 // mA deSavatyeSA sAdha nirvAsitA tathA / sarvvathA nirvAsyatAmitApi drAkpazyA mastanmukhaM nahi // 47 // / 14 Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 rAmAyaNam / itya rAjAjJayA hAstho niravAsayadacanAm / janairapi kRtA'krandaiInAsyaiH kaSTamIkSitAma // 48 // nadhitA TaSitA zrAntA niHzva saMtyaya vrssinnii| darbhavidya padA'sagmI raJjayantI mahotalama // 46 // pade pade praskhalantI vizrAgyantI tagai tarau / mahasakhyAJjanAcAlIdrodayantI dizopi hi // 50 // yatra yatra pure grAme sA'gacchattatra tava ca / parva yAtana papubhiniSedhAnnAsadasthitima // 51 // paryaTantI tu sA prApa kAmapya kAM mahATavIm / girikuJja tarormUle niSadya vilalApa ca // 52 // ahome mandabhAgyAvA gurUNAmavicArataH / agre daNDobha va tpazcAdaparAdhavivecanam // 53 // sAdha ketumati kula kalaGkokSitastva vA / tvayApi sambandhibhayAttAta sAghuvicArima // 54 // duHkhitAnAM hi nArINAM mAtAzvAsana kAraNama / yaticcha ndayuSAmAta svayApyahamupekSitA // 55 // mAtuSopa nAstyeva tAte jovati tena tu / nAtha tvayi ca dUrasthe yanje sAyari mama // 565 sarvathA strI vinA nAdhamaikAhamapi jIvatu / yathAhamekA jIvAmi mandabhAgyaziromaNiH // 5 // Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / vilapantyaJjanA sakhyA ninye mambodhya cAgrataH / / dadarzAntarguhaM dhyAnastha cAmitagAMtaM munim // 18 // cAraNazramaNantaJca praNamya vinayena te| nivedatuH puro bhamau sopidhyAnamapArayata // 56 // munizcintita kalyANa mahArAmaikasAraNima / dharmalAbhAziSa sodAta karamunnamya dakSiNama // 6 // namaskRtya punarbhaktyA vasantatila kA tu sA / sarvamapyaJjanAduHkhamAcanyau mUla topi hi // 61 // kosyAgarbha'bhavatkena karmaNA ce dRzI dazAma / . . samprAptaSe ti tatsakhyA dRSTaH sa munirabravIta // 6 // asyaira jambuddopasya kSetre bharatanAmani / mandare nagare nAmnA priyanandotyamaNika // 6 // jayAnAmnAMca jAyAyAM tasyA jAyata nandanaH / damayantaH priyadamaH kalAnAM nidhirindUvat // 64 // . kroDamo'nyeArudyAne khaadhyaaydhyaanttpraan| dadarza sAdha stebhyazca dharma zuzrAva zuddhadhIH // 65 // samyak tvaM niyamAMzcAtha jagrAha vividhAnasau / yathocitaJca sAdhubhyo dadau dAnamaninditam // 66 // tapaH saMyamaniSTo'sau vipadya krama bogataH / abhUtkalye dvitIyasminna maraH paramardikaH // 6 // Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 raamaaynnm| vyutvA tato jambuddIpe maMzAGkanagare zituH / priyaGgarlakSmayAM putro'mata haricandramahIpateH // 66 // siMhacandra iti khyAtA jaina dharma prapadya saH / vipadya kramayogAcca devabhUvamupeyivAn // 6 // vyatvA cAvaiva vaitAya nagare vAraNe'bhavat / sukaNTharAjakanakodaryAsraka siMhavAhanaH // 7 // mukattvA sa suciraM rAjyaM tIrtha thIvimalapramoH / lakSmIdharamuneH pAdamale vratamupAdade // 71 // dustapaM sa tapastaptA mRttvA bhUllAntake suraH / vyatvA tato'syAstvatsakhyA udare smvaatrt||72|| guNAnAmAlayazcAyaM dobhAnvidyAdharezvaraH / putrazcaramadehAsyA anavadyo bhaviSyati // 73 // anyacca kanakapure nagare'bhUnna rezvaraH / nAmataH knkrthe| mahArathaziromaNiH // 7 // patnyau tasya ca kanakodarIla movatItica / atyanta thAvikA tatra lakSmIvatyabhavatsadA // 7 // gRhacaityerannamayaM jinambaM vidhAya sA / apajayadavandiSTa pratyahaM kAlayohayoH // 76 // mAtma-tkanakodA hRvaahtprtimaaNnusaa| cikSipeva kara syAntara pavitra hatAzayA // 7 // Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ raamaaynnm| STa jayazrIrnAma gaNinI viharatyAgatA tadA / tadRSTA nAmuvAcaiva mAkASI: kimidaM zubhe // 7 // bhagavatpratimAmana prakSipantyA kyA kRtaH / anekabhavaduHkhAnAmAtmAyaM hantabhAjanam // 7 // ityatA sAnutApA sA gRhItvA pratimA tataH / pramhajyakSamayitvA ca yathAsthAnaM nyavezayat // 8 // tadAdisamyaktvadharA jaina dharma prapAlya ca / kAle vipadyAsau dharmakalye sA divyajAyata // 8 // vyutvA tato mahendrasyA'matsuteyaM sakhI tava / asthAstadaha darcAyA dusthAnakSepa phalam // 2 // asyA stasmina bhaveyAmistvamabhUstasya karmaNaH / anumantrI ca tatphAkamanubhu sahAnayA // 3 // muktaprAyamidaM cAsyAstasya duHkarmaNaH phalam / gRhyatAM jinadharmastaccha bhodA bhave bhave // 84 // AyAto mAtuleo'kasmAdetAnnetA khavaizmani / melakazcAcirAtyatyA sahai tasyA bhaviSyati // 85 // evamuktvA te dharma sthApayitvA ca te ubhe / samutpapAta nabhasA samunIndraH khagendravat // 86 // atha puccha cchaTAcchoTaH sphoTa yantamivArcanam / vUtkArapUrNadikkuJja kuJjarAthi karAlitam // 87 // Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 rAmAyaNam / dIpAyamAnanayanaM vajakandAbhadaMSTrikam / krakacakaradazanaM jvAlAsodarakesarama // 88 // lohAGkazopamanakhaM zilAsaha gurastha lm| paJcAnana yavAnante samAyAntamapazyatAm ||8||vimi|| tato vepatha matyau te vivila iva bhatalam / kAndizaike hariNike va yAvatiSTatAm // 6 // maNicalAbhidhastAvagandharva stahuhAdhipaH / vikatyaM zAramaM rUpaM taM paJcAsya manAzayat // 11 // saMhRtya zAramaM rUpaM khaMrUpaM pratipadya ca / tayoH pramodAya jagau sapriyo'haMgaNastatim // 12 // tena cAmuktasAnnidhye guhAyAM tana susthite / munisuvratadevAccI sthApayitvArca tasmate // 13 // anyedyaH suSuye taba siMho siMhamivotkaTam / kulizAM kuzacakrAkapAdaM tanayamaJjanA // 6 // tasyAzca satikarmANi vasantatilakAkarot / khayaM samAhate harSAvezAdedhojalAdibhiH // 65 // Aropya sutamutsaGge duHkhitaajnsundrii| udazruvadanArodIdrodayantIva tAM guhAm // 16 // mahAtmannana vipine tava jAtasya kIdRzam / janmotsavaM karogyeSA varAkI puNya varjitA // 6 // Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ raamaaynnm| evaM rudantImatyantamudathuprekSya khecrH| . pratista* madhuragIrapTacchad duHkha kAraNam // 18 // athaavivaahaadaaputrjnmaackhyaavshesstH| aJjanAyA duHkhahetuM vASyAyitamukhI sakhI // 66 // sadyogadana sopyavAdIdahaM hanupurezvaraH / / eSo'smi sundarImAlAkukSibhUzcinabhAnujaH // 10 // mAtAmAna savegAkhyaH tvajjananyAzca bAli ke / dizyA tvAM dRSTavAnasmi jIvantImAzvasihyataH ||1||yu0|| taM mAtulaM viditvA sApyarodIdadhikAdhikam / punarnavIbhavetmAyo duHkhamiSTAvalokanAt // 2 // rudatI vArayitvA tAM pratimUrya: sahAgatam / sUnonmAdi papraccha daivajamathasovadata // 3 // bhAvyavazyaM mahArAjA mave cAva setsyati / zubhagrahabale lagne jAtoyaM puNya bhAka zizuH // 4 // tathAhi sutithiriyaM caitrasya vddlaassttmii| nakSatraM zravaNaM svAmI vAsarasya vibhaavsuH||5|| aAdityovartate meSe bhavanaM tuGgamAzritaH / candramAmakare madhye bhavane samavasthitaH // 6 // lohitAGgo haSe madhya madhye mIne vidhoH sutaH / kulIredhiSaNotyacca radhyasya bhavanaM sthitaH // 7 // Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 rAmAyaNam / mIne sthito daityaguru tasminneva zanaizcaraH / mImalagnodaye brahmayoge sarvamidaM zubham // // catubhi pratisUrkhe''trayAmeyIM samakhIM sAtmajAMcatAm / vimAnavaramAroSya pratasthe khapuraM prati // 6 // vimAne lambamAnojJcaratnaprAlamba kiGkiNI / jivRkSurmAturutsaGgAdutpapAtAtha bAlakaH // 10 // papAta ca girermUrdhni' vyomnaH pavirivacyutaH / tatpAtanirghAtavazAt sa giriH kaNazo'bhavat // 11 // Aja hRdayaM sadyaH pANinAjJjana sundarI / darIrapi pratiravaiH rodayaMtI ruroda ca // 12 // pratistaryyanupatyAzca bhAgineyyAstamarbhakam / akSatAGgamupAdAyA'rthayannaSTanidhAnavat // 13 // pratistaryyavimAnena maneAvegena tadyutaH / yayau pure hanuruhe sadyaH kRtamahAtsave // 14 // nItvA cotArayAmAsa khetrezmanyaM janAM mudA / kaladevomitrAyAtAM tacchavAM teApyapUjayat // 25 // pure hanuruhe yasmAjjAtamAvo'yamAyayau 1 tatasanArmAtulaJca krebhidhAnaM anumAniti // 16 // yacchelavarNiteA'nena patitena vimAnataH / * tataHzrIzaila ityAkhyAM tasyAnyAmapi seo'kraat||17|| t Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / hanumAnapyabaISTa tatra krIDanyathAsukham / rAjahaMsAbhaka va mAnasAMbhojinIvate // 18 // doSodhyAropitaH zvathA kathaM nAmAtariSyati / sadaivaM cintayA tAsyadantaHzalyeva cAcanA // 16 // itazca pavana: sandhiM vidhAya kharadUSaNau / varuNAnmocayAmAsa toSayAmAsa rAvaNam // 20 // tatazca rAvaNo laGkAM jagAma saparigrahaH / pavanApi tamApTacchA tameva puramAyayau // 21 // praNamya pitarau tanAJjanAvAsagRhaM yayau / taccAnacanamadrAkSItajyotsnamivoDupam // 22 // kAJjanA sA nayanayoramatAJjanadarzanA / matpreyasIti tatra sthAmekAM papraccha ca khiyam // 23 // sApyAkhyattvayi yAtrAyAMgate haH su kiyatvapi / nirvAsitA ketumatyA garbhasambhavadeoSataH // 24 // mahendranagarAsanne sA nItvA rakSapuruSaiH / araNye mumuce pApaihariNIyamAkulA // 25 // iti zrutvAtha pavano yayau pavanaraMhasA / pArAvata iva preyasyatkaH surapattanam // 26 // priyAma pazyaM statrApi papracchekAM sa yoSitAm / ihAJjanA preyasI me kimAyAtAyavA nahi // 27 // 15 Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 rAmAyaNam / sAcakhyAviDa sAyA sIisantatilakAnvitA / para nirvAsitA pritrotpannadeoH zailya deoSataH // 28 // vivAha tastena bacasA pavanaJjayaH / priyAmanveSTumabhvAmyadmbhRzaM zailavanAdiSu // 26 // tatpravRttiM na ca prApa zApabhraSTa ivAmaraH / viSaNaH sajagAdaivaM mitraM prahasitaM nijam // 30 // sakhe gatvA saMza pitro vAgyatApi mahImimAm / mayAdya yAvadAlAki na kApyaJjanasundarI // 31 // punargaveSayiSyAmi tAmaraNye tapakhinIm | dracyAmi cetsAdha tarhi nAcedve jyAmi pAtrakam // 32 // evamuktaH prahasiteo gatvAdityapure drutam 1 prahlAda ketumatyo statkathayAmAsa vAcikAm // 33 // zrutvA ketumatI tacca grAvaNena hRdaye hatA | mUrcchitAnyapataGgamau saMjJAM labdhetyuvAca ca // 34 // sa kiM tvayA prahasita vyApannau kRtanizcayaH / priyamitraM vane mukta ekAkI kaThinAzayaH // 35 // athavA kiM mayA sApi nirdoSA paramArthataH / vizya vidhAyinyA pApinyA niravAsyata // 36 // Pa' mayA sAdhyA doSAropaNajaM phalam / atyugra puNyapApAnAmihaiva hyApyate phalam // 37 // * Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / evaM rudantI prasAda stAM nivArya kathaJcana / cacAla sabalaH sanumanveSTuM sa ivAJcanAm // 38 // sarvavidyAdharendrANAmAptAnAM cAnti ke narAn / pracanApavanAnveSahetave prajighAyasaH // 31 // saha vidyAdharaiH sa nuM naSAvAleokayan vayam / prAdurbhUtatvaro bhAmyan sogAdanavana vanama // 4 // pavano'vAntare tatra viracayya citAM vane / jvalanaM jvAlayAmAsa prahlAda staM dadarzasaH // 41 // sthitvopacitaM pavanaH proce hevanadevatAH / vidyAdharendra pralhAda ketumatyoH suto'smarahama // 42 // mahAsatyaJjanAnAma patnI me sA ca durddiyaa| nirdoSApi mayohAhAta pratyapi hi kheditA // 43 // tAM parityajya yAvAyAM calitaH svAmikAya'taH / daivAta jJAtvA tAmadeASAmutpatya punarAgamam // 4 // ramayitvA ca tAM khairamabhijJAnaM samayaM ca / piTabhyAmaparijAtaH punaH kaTa kamApatam // 45 // jAtagarbhA ca sA kAntA mahoSAhoSasaGkibhiH / nirvAsitA me gurUbhiH kvApyAstIti na badhyate // 46 // sAgre'dhunAca nirdoSA saMprAptA dAruNAM dazAm / mAmevAjJAnadeoSeNa dhigdhikyatimapaNDitam // 4 // Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / mayA bhAMtvAkhilASTathvI samya mArgatayApi hi| na sAptA mandabhAgya na ratnaM ratnAkare yathA // 48 // tadadya khAM tanumimAM jahAsyatra hutAzane / jIvato me yAvajjIvaM duHsahA virahAnalaH // 46 // yadi pazyatha mekAntAM jJApayadhvantadAhyadaH / tvaviyogAttava patiH praviveza hutAzane // 50 // ityuktvA tatra citpAyAM dIpyamAne havirbhuji / humyAM pradAtuM pabanaH protpapAta nabhastale // 51 // thuta tar3acanovegAt pralhAdopyati smmmii| vakSaHsthalApapItaM khavAhubhyAmadhArayata // 52 // mRtyoH priyaviyogArtipratIkArasya sNprti| ko vighnohyayaM mAmatyaccai ruvAca pavanaJjayaH // 53 // pralhAdopyabravItmAthureSa pApo sma te pitA / nirdoSAyAM yatsnaSAyAM nirvAsanamupaikSitaH // 54 // avimzya kRtaM tAvattva nyAlaikamAditaH / dvitIyaM mAthAstvaMtu khirIbhava sudhIra si||55|| snaSAnveSaNahetocAdiSTA: santi sahasrazaH / vidyAdharAmayA vatsAgamaya khaM ta dAgamam // 56 // atrAntare tatprahitAH kepi vidyAdharottamAH / anveSa yantazca pavanAJjane hanupura yayuH // 57 // Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / pratisUryAjanayostejanAvirahaduHkhataH / pavanasvAgni pravezapratijJAmAcacakSire / 58 // duHzravantahacaHzrutvA potyA vissmivaa'cnaa| hAhatAsmIti jalyantI papAtamuvi mUrchitA // 56 // AsiktA candanAmbhobhi stAlayantaizcIjitA / labdhasaMjJA samutthAya sA rurodeti dInagoH // 60 // pativratA patizokAtpravizantI hutAzane / tAsAM vinAhi bhattIraM duHkhAya khalnu jIvitam // 6 // nArI sahasamAhRNAM bhaTu NAM zrImatAM punaH / kSaNikaH preyasIzokastatkato'gnipraveza nama // 6 // viparItamidaM yajJe tvayi vati pravezini / virahepi mayi punaryojIvantyAmi yacciram // 6 // mahAsatvasya tasyAlyasatvAyAzca mamAntaram / upalabdhamidaM nIlakAca yoriva sammati // 6 // namezvazrurayohISAdeoSaH pitro ncaapyym| mamaiva mandabhAgyAyAH karma doSo'yamIdRzaH // 6 // rudantI bodhayitvA tAM pratisUryaH sananda naam|| vimAnavaramAropya pavanAnva SaNe yayau // 66 // sambhAgyana prApa tavaivaM vane mtvnaabhidhe| dUrAdapi prahasitenecAM cakre ca sAzruNA // 6 // vApAna / Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 rAmAyaNam / sAJjanaM taM samAyAntamArAtmahasitaH satu / AkhyatapralAdapavanacayayojayapUrva kama // 8 // . tato vimAnAduttorya pratisaryo'canApi ca / prahlAdaM nematurdUrAdbhaktyA madhyastamastakau // 66 // pratisayaM pariSvajya paunamekaM nivezya ca / prahlAdeAjAtasaMhAdA jagAdevaM sasaMmbhamaH // 7 // majjantaM vyasanAmbhodhau mAmadya sakuTambakam / samuddharasvamevAsi bandhuH sambandhinAndhuri // 79 // mahaMzaparvabhUteyaM zAkhA santAnakAraNam / snuSA tpatA vinAdoSaM sAdhviyaM rakSitA tvayA // 72 // sadyo vyasanavelAyA nyavartata payAdhivat / prazAnta yokajvalanomuditaH pavanApi hi // 72 // vidyAsAmarthyatastatra sarva vidyAdharezvarAH / mahAntamutsavaM cakrurAnandAdhi nizAkaram // 74 // puraM hanurahaM janma stataH sarvepi te mudA / vimAnairvidadhAnAH khairdivaM jotiSmatImiva // 7 // mahendropyAyayau tatra samaM maansvegyaa| sA ca ketumatI devI sarve pyanye ca bAndhavAH // 76 // vidyAdharendravidadhe mithaH sambanvibandhabhiH / pUrvotsavAdapyadhika statrApi hi mahotsavaH // 77 // Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / tatazcAnyonyamASTacchA sarve khaM khaM pura yayuH / tattraiva mavana stasthAvanna nAhanumadyataH // 78 // hanumAna vaTadhe tava pituH saha manorathaiH / kalAzca jagRhe sarvAM vidyAzca samasAdhayat // 76 // nAgarAjAyatabhujaH zastra zAstra vicakSaNaH / kramAcca yauvanaM prApa hanumAn bhAnumAMviSA // 80 // itazcAmarSaNapraSTo rAvaNaH sandhidUSaNam / utpAdya varuNaM jetuM pratasthe sye praparvataH // 81 // dUtAhatAstatazceyuH sarve vidyaadhreshvraaH| kaTakaM tasya kurvanto vaitAkya kaTakopamam // 8 // pavanaM pratisUryyau tau taba yAvatpracailatuH / ityUce hanumAM stAvadavaSTambhaikasAnumAn // 83 // ihaiva tiSThatAM tato jeSyAmyahamapi dviSaH / praharedabAjDanA kohi tIkSNe praharaNe sati // 84 // bAlatvAnnAnukaM pyosmi yadyumatkulajanmanAm / pauruSAvasare prApte na pramANaM vayaH khanda // 85 // evaM tAvatinirbandha'tpratIcyA pRcchA coJcakaiH / tAbhyAJca ca umbite' mardhni kRtaprasthAna maGgala // 86 // mahAsAmanta senAnI senAzatasamAvRtaH / prayayau rAvaNaskandhAvAredurvAravikramaH // 87 // 118 Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 rAmAyaNam / hanumantaM samAyAntaM dRSTvA jayamiva svayam / praNamantaM' mudA khAte nidadhe dazakandharaH // 88 // abhyarNe varuNapuryyAstasthau yuvAya rAvaNaH / varuNobAruNeyAzca de|do niryaH zatam // 86 // abhyetya yodhayAmAsurAvarNaM varuNAtmajAH / sugrIvAdyaiH samaM vorai ryuyudhe varuNopi hi // 60 // mahai |jso vAruNeyo'ruNAcA dazakandharam / jAtpazvAna iva kroDaM khedayAmAsurAhave // 69 // atrAntare ca hanumAn dAruNo varuNAtmajAn / kuJjarAn kezarIvaityA'yodhayat krodhadurddharaH // 62 // vidyAsAmarthAto yatnAddAruNIM stAn vavandha ca / pazUniva krudhArakta hanukA hanumAnatha // 63 // tAn dRSTvA varuNaH kruddho'bhyadhAviSTa hanUmate / sugrIvapramTatIn dhunvan dantI mArgatarUniva // 64 // rAvaNopyApatantaM taM nadIrayamivAcalaH / aMtarAsmalayAmAsa varSan vizikhadhoraNIm // 65 // vRSabho dRSabheNeva kuJjareNaiva kuJjaraH / varuNo rAvaNenoccaiH krodhAndho yuyudhe ciram // 66 // sarvIjasA kulokRtya varuNaM rAvaNazchalI / tatpatyendramivAvabhAta sarva balavatmalam // 87 // * Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / tato jayajayArAvairmukharIkRtadibhmukhaH / skandhAvAraM pRthuskandho jagAma dazakandharaH // 68 // rAvaNo varuNaM taba saha putrairvazambadam / * mumoca praNipAtAntaH prakopo mahAtmanAm // 66 // * putrIM satyavantIM nAma varuNo'dAnmate / dRSTasAraH svayaM hIdRgjAmAtA durlabhaH khalu // 300 // laGkAyAM rAvaNo'thAgAdadatta ca hanUmate / hRSTacandraNakhAputrImanaGgakusumAbhidhAm // 1 // sugrIveNa padmarAgAM nalena harimAlinIm / zranyaiH sahasrasaMkhyAzca tasmai dattAH khakAH sutAH // 2 // zliSTA DaDhaM dazamukhena mudA visRSTo dobhAnatho hanupure hanumAn jagAma / anyepi vAnarapatipramukhAH prajagmuvidyAdharAnijanijaM nagara N prahRSTAH // 3 // ityAcAryya zrI hemacandraviracitaM hanUmadutpattivaruNasAdhaneAnAma tRtIyaH sargaH // 3 // 121 atha caturthaH sargaH / itazca mithilApurvI harivaMzamahIpatiH / AsoddAsavaketvAkhyo vipulA tasya ca priyA // 1 // 26 Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 rAmAyaNam / tayoH sUnu ra nuna zrIbabhUva bhuvi vizrutaH / prajAnAM janaka iva janako nAma pArthivaH // 2 // itazca purya yodhyAyAmRSabhakhAmirAjyataH / ikSAkuvaMzAntabhUtAdityavaMzeSu rAjasu // 3 // yAteSu keSu cinmokSaM khageM yAteSu keSu cit / saMkhyAtIteSu viMzatyA'I tastIrtha prasati // 4 // babhUva vijayorAjA himacalAca tpriyaa| tayorabhUtAM hau puttrau vanavAjapurandarau // 5 // itazcA bhannAgapure pure rAjebhavAhanaH / cUDAmaNizca tatpatnI tatputrI ca manoramA // 6 // gatvodyadyauvanAM vanabAjaH pariNinAya tAm / mahena mahatAzvetamarIciriva rohiNIm // 7 // bhatyA ca zIlenodayasundareNAnugAminA / manoramAmathAdAya pratasthe vapurAya saH // 8 // sa gacchannantarA'pazyatta pstejotibhaaskrm| vasantAdristhamudayAcalasthamiva bhAskaram // 6 // mokssaavdhiiksskmivotptymaataapnaaprm| guNasAgaranAmAnaM tapasyantaM mahAmunim ||10||yu0|| mayUra va jImataM taM dRSTA jAta saMmadaH / kumAra idamAhasma tvA sapadi vAhanam // 11 // Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / ahe| mahAtmA kopyeSa vandana eva mahAmuniH / cintAmaNiriva mayA dRSTaH puNyena bhayasA // 12 // uvAca caivamudayasundarerA'tha kumArakim / Aditma se parivrajyAM soda vaJcittamasti me // 13 // udayo narmaNA bhUyaH proce yadyasti te manaH / tadadya mAvilamba sva sahAyohamapIha te||14|| kumArovyAjahAvaM maryAdAmiva vAridhiH / mAtpAkSIH khAmimAM sandhayAM sopyomevetyabhASata // 15 // kumArAvAhanAnmohAdivottoryaru rAhatAm / vasantazailamudayasundarAdibhirArataH // 16 // vanabAjamathAvAdodimavAhananandanaH / svAminyApravrAjoradyadhigmenarmAbhibhASaNam // 17 // noktirAvayorAsIt ko doSastadyatikrame / nIti nahi satyaiva prAcyA dhavalagItavat // 18 // bhaviSyasi sahAyastva vyasaneSvakhileSvapi / itya kANDepi mAbhAnIrasma kalamanorathAn // 16 // idamadyApi mAGgalya taba hastesti kaGkaNam / tadvivAha phalaM bhogAn sahasA kathamujajhasi // 20 // sAMsArikamukhAkhAdavaJciteyaM mnormaa| jIviSyati kathaM nAtha tvayA taNa va dujhitA // 21 // . Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ raamaaynnm| bajvavAhukumAro'tha jagAdeAdayasundaram / sundaraM majanmadroH phalaJcArivalakSaNam // 22 // namAktirapi tesmAsu babhUva paramArthasAt / muktiSu khAtijImUtavArimauktikasAhivaH // 23 // tvatkhasA ca kulonA cettatpravrajyAM grahISyati / nocedasyAH zivaH panthAmogaiH punaralaM mama // 24 // tabatAyAnumanyava mAM tvamapyanuyAhi naH // kAnadharmaH kSatriyANAM vasandhApAlanaM khalu // 25 // udayaM pratibodhyaivaM bjvbaahurupaayyo| sAgaraM guNaratnAnAM maharSi guNasAgaram // 26 // tatyAdAnte vajjabAjaH privrjyaamupaadde| udayomanoramAtha kamArAH paJcaviMzatiH // 27 // vana bAI prabajitaM zrutvA vijayapatiH / varaM bAloyasau nAhamiti vairAgyamAsadat // 28 // tatazca vijayaH punaM rAjye nyasya purandaram / nirvANamohasya mune pArne vratamupAdade // 26 // purandaropi khe rAjye pRthivIkukSi sutam / nyasya kIrtidharaM kSemaM karaNyante'bhavadyatiH // 30 / atha kIrtidharo rAjA mukta vaiSayikaM sukham / sahadevyA samaM patnyA paulosyeva purandaraH // 31 // / Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / 25 pravijiSuranyedyaH samaM vibhiramaNyataH / tavAnutpannaputrasya na vratAdAnamarhati // 32 // tvayyapune batabhAjinya nAtheyaM vsundhraa| tarapratIkSakha yAvatte svAminnutpadyate sutaH // 33 // tataH kIrtidharasyApi yathaiva gRhavAsinaH / kAle gacchatyabhatputraH saha devyA sukAzalaH // 34 // jJAtvA jAtamimaM vAlaM patima prabrajiSyati / sahadevIti vuDyA taM jAtamAtramagopayat // 35 // viveda medinInAtha staM guptamapi bAlakam / prAptodayaM hi taraNiM tirodhAtuM ka IzvaraH // 16 // rAjAtha khArtha kuzalA rAjye nyasya sukauzalam / sUrevijayasenasya pAdAnte vratamAdade // 30 // tapyamAnastapastotraM sahamAnaH parISahAn / kha gurjanujayaikAkirvihAreNAnyato yayau // 36 // .. sAketamanyadAmAsopavAsI pAraNecchayA / sAjagAma bhikSArtha madhyAhna tatra cAbhamata // 36 // saudhAgrasthA sahadevI taM ca dRSTva tyacintayat / patyau prabajite'mubhina patihInA purAbhavam // 40 // vatmaH sukozalopyadya dRSTa naM prabajedyadi / tadA puvo'pi me nasyAnni:rAsyAM tataH param // 41 // Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 rAmAyaNam / tasmAnniraparAdhe'pi bharttApi vratadhAryyapi / nirvAsyonagarAtsUno rAjyasthemacikIrSayA // 42 // ityanya liGgibhiH sArddhantaM rAjJI niravAsayat / leAmAbhibhUtamanasAM vivekaH syAtkiyaJciram // 43 // dhAtrI sukozalasyAya svAminaM vratadhAriNam / purAnnirvAsitaM jJAtvA roditimma nirargalam // 44 // kiM rodipIti papraccha sukozalanapoSitAm / kathayAmAsa sApyevamacaraiH zoka gaGgadaiH // 45 // rAje tvAM bAlaka nyasya tatra kIrttivaraH pitA / prAtrAtsAdya bhikSartha prAvicadiha pattane // 46 // taddarzanAttavApyadya vratagrahaNazaGkayA / nirvAsitaH sa te mAtrA duHkhenAnena rodimi // 47 // sukozaleo'pi tacchrutvA gatvA ca piturantike / baGghAJjalirviraktAtmA tasmAt vratamayAcata // 48 // citramAlA ca tatpatnI gurvAtya sahamaMtribhiH / uvAcA khAmikaM khAminna rAjya nRtyakta marhasi // 46 // rAjApyavocadgarbhasyopihi mUnurmayA tava / rAjegrabhiSiktobhAvinyapyupacArohi bhUtavat // 50 // ityukvA sakalaM leAkaM sambhASya piturantike / sukeAzalaH pravavrAja tapastepe ca dustapam // 51 // Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ raamaaynnm| nirmamau niHkaSAyau tau pitA putrau mhaamunii| vijaha turatAveva pAvayantau mahIlam // 52 // tanayasya viyogena khedabhAka sahadevyapi / zrArtadhyAnaparAmatvA vyAghrAmagirigahvare // 53 // itazca tau kIrtadhara sukAyala mhaamunii| prATakAlacaturmAso matsetu dAtu mAnasI // 54 // niHsya hai| svarIrepi khAdhyAyadhyAna ttprau| gireguhAyAmekasya tastha tuH susthitAkato // 55 // samprApte kArtike mAsi prayAntau pAraNAya tau| dRSTA mArge tayA vyAghrA yamadUtyeva duSTayA // 56 // sA vyAghrI zIghramabhito dadhAve sphAritAnanA / dUrAdadhyAgamasta lyo duhRdAM suhRdAmapi // 57 // ApataM tyAmami vyAghamAM tau kSamA yamaNottamau // dharmadhyAnaM prApadAnau kAyotsargeNa tasya tuH // 58 // sAtu vyAghrI vidya diva papAtAdau sukAzale / dUrApAtaprahAreNa TathvayAMca tamapAtayat // 5 // caTaccaNTiti ca taccarmadAraM dAraM nakhAGka zaiH / pApA sApAda TappAsaka vArIvamaru pAnthikA // 6 // boTayitvAnoTayitvAtraTa naTitisAdadau / jagrAha mAna sama pahi vAlukamiva raGkikA // 6 // Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 rAmAyaNam / dantayaMtrAtithI cakre kazA kokazAnyapi / kaTakaTiti kurvanto sekSaniva mtnggjii.62|| karmakSa yasa hAye yamitimamlo muni nasaH / vizeSataH samaduccAvacaromAMca kaMcukaH // 63 // vyAdhevaM khAdyamAnopi zukladhyAnamupeyivAna / tatkAlAtkevalomokSaM mukozalla muni yayau // 6 // munikIrtidharaH sopi samutpAdita kevalaH / kramAdAsAdayAmAsa sukhAItAsvadaM padam // 65 // itazca citramAlApi sukozalana papriyA / hiraNyagarbha suSuve nandanaM kulanandanam // 66 // garbhavAsana,pate stasya prAptasya yauvanam / sadharmavAriNyabhavanma ganetrA mRgAvatI // 6 // rAjo hiraNyagarbhasya gAvatyAmajAyata / tanayo naghuSonAma vapuSA sa ivAparaH // 68 // hiraNyagarma: khepazyanmaulau palitamanyadA / TatIyavayasaH satyaM kArAmasupasapya tH||66|| tadaiva jAtavairAgyaH sa rAjA nagharSa sutam / kherAjya nyasya vimalamunyanta vratamagrahIt // 7 // naghuSasya nasiMhasya siMhikAnAma patnyabhUt / tayA ca ramamANaH sa paiTakaM rAjyamanvazAt // 79 // Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ raamaaynnm| uttarApathamapAlA naghuSo netu mnydaa| jagAma siMhikAM devIM nijarAjye mumoca ca // 12 // nAstIha naghaSa iti dakSiNApatha bhamujaH / tadA yodhyAM rudhire ccha laniSTAhi vairiNaH // 73 // tadA ca siMhikA devI pumba ttAnabhyaSeNa yat / jigAyAnAzayaJcAzu kiM siMho hanti na hipAn // 74 jitottarApatho rAjA nghssshcaagtonydaa| muzrAva jayodantaM patnyAdadhyAvidaJca saH // 7 // syaSTadhASTamidaM karma duHkaraM mAdRzAmapi / mahAkula prasUtAnAM mahilAnAM na yujyate // 6 // tanna namasatI seyaM satyohi patidevatAH / patisevAM vinA nAnyajjAnate ke dRzaM punH||77|| iti cetasi nizcitya siMhikAM preyasImapi / rAjA parijahArAzu nyaMgitapratimAmiva // 8 // naghasyAnyadA dAhahAraH samudapadyata / duSTArivannavA'zAgya dupacArazatairapi // 76 // vasatItvaM jJApanAya bharturartticchidepi ca / tatsamIpaM tadeyAya toyamAdAya siMhikA // 8 // sAsato zrAvaNocake tvAM binA nAtha cenma yaa| punAnnaikSi kadApyanyo dvArasta dapayAtu te // 8 // 17 Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 rAmAyaNam / tatazca sAmbhasA tenAbhiSica nijaM patim / tadaiva sajvarAnmuktaH sudhAdhauta ivAbhavat // 82 // siMhikAyA upariSTAtpuSpadRSTiM surAvyadhaH / rAjApi bahumene tAM tataH prati parvavat // 8 // kAle gacchati yante ca naghaSasya mahIpateH / siMhikAyAM mahAdevyAM saudAmA nAma nandanaH // 8 // saudAserAjya mAropyA'paredhu naghaSo na paH / eka maupayikaM siddhaH privrjyaamupaadde||85|| saudAsanapate rAjye'hatAmaSTAnhikotsave / mantriNo ghoSayAmAsuramAri pUrva rAjyabat // 86 // saudAsamapi te pocarahadaSTAhnikotsave / nAkhAdi mAMsaM tvatpUrvaH khAdIstvamapi mAsma tt||87 saudAsopyavadatsadaM sadA mAMsAdana priyaH / pracchannaM mAMsamAneyaM tvayAvazyamataH param // 88 // sUdopyamAyo ghuSTAyAM mAsa na prApa kuna cit / nahya satprApyate kApi ke nApyAkAza puSpa bat // 86 // mAMsAprAptirita ito rAjAjJA vAdhate ca mAm / kiGkagemIti vimmazana sUdApazyanma tArbhakam // 60 // mRtArmakasya tasyaivAdAya mAMsa sa vallavaH / saMskRtya taistairvinAnaiH saudAsAyAdadau tadA // 1 // Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 131 rAmAyaNam / saudAsopihi tanmAMsamanannevamavarNayat / zraheo amulya mAMsasya ko'pyatiprINako rasaH // 62 // s pakAraJca papraccha manmApUrvvamidaM mama / kasya jIvavizeSasya mAMsamAkhyAhi sarvvathA // 63 // na mAMsamiti sopyAkhyadrAjAvAca dataH param | athaiva davAH sa MskRtya pratyahaM nRpalaM mama // 64 // DimbhAnsUdopyathAhArSIttadarthaM pratyahaM pure / nahi bhIrAjJayA rAjJAmanyAya karaNepi hi // 65 // iti dAruNakamINaM nRpaM vijJAya mantriNaH / dhRtvA'tpajannaraNyAntargR hotpannamivoragam // 66 // taizca saudAsasaH si MharathorAjya bhyaSicyata / saudAsopyATa vasudhAM mAMsa khAdannirargalaH // 67 // saudAsenApi cAnyedyurdhvamatA dakSiNApathe / maharSiH kopi daddaze sotha dharmamaSTacchAta // 68 // bodhAdarhati taM jJAtvA jagau tasma mahAmuniH / madyamAMsaparIhAraM pradhAnaM dharmamArhatam // 6 // saudAsopi hi taM dharmamAkarNya cakito'bhavat / prasannahRdayo bhUtvA zrAvakaH paramo'bhavat // 100 // ito mahApurapure kApyaputro nRpo mRtaH / paJcadivyAbhiSikto'tha saudAsastava rADabhUta // 1 // Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 rAmAyaNam / saudAsaH prAhiNotamatha siMharathaM prati / saudAsasya kuruSvajJAmiti dUtApyavAca tm||2|| dUtaH siMharathenoccaiH tiraska tya visRjyata / aAgatyAkhyacca saudAsamabhuje tadyathA tatham // 3 // saudAsotha siMha rathaM sopi saudAsapAthiyam / abhyaSeNa yatAM yoDa yayadhAte ca to pathi // 4 // saudAsopi siMharathaM jitvA jagrAha paanninaa| tasmai rAjyadvayaM cAdAtpravavAna vayaM punaH // 5 // sU nuH siMharathasyAbhUdAnA brahmarathastataH / caturmukha stato hema rathaH zataratha stataH // 6 // athodayaTathurvAri ratha indraratha stataH / zrAdityaratha mAndhATa vIrasenA stataH kramAt // 7 // pratimanyuna pastasmAtpratibandhunapa stataH / ravimanyunapastasmAisantatilaka stataH // 8 // kuveradatte'tha kuMghasarabha hiradAH kramAta / / tatazca siMhadazano hiraNya kasipu rUtaH // 6 // puJja sthalaH kakustho'tha raghurevaM nRpeSu tu / keSu cinmokSamAptepu svargamApteSu keSu cita // 10 // anaraNyo nAma rAjA zaraNyaH zaraNArthinAm / AnaNyakatmaNavinAmabhUtsAketapattane // 11 // Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / takhAmatAmubhau puttrau pRthvodevyAzca kukssijaa| ekAnantaratho nAmnA tathA dazaratho'paraH // 12 // ito'naraNyasya suhRtmahasrakiraNo na paH / rAvaNena jito yur3e vairAgyAgatamAdade // 13 // tatsakhyAdanaraNyopi zriyaM nyasya laghau sute / mAsa jAte'nantaratha sahito batamAdade // 14 // anaraNyo'gamana mokssmthaanntrth| muniH / tapyamAnastapastInaM vijahAra vasundharAma // 15 // rAjyarakSIrakaMThopi rAjA dazarathopyatha / vayasA vikrameNeva vRddhimAsAdayatkramAta // 16 // rAjA rAjasu seA'rAjatahijarAja ivoDaSu / graheSiva graharAjaH mumekaH parvateSiva // 17 // taba svAmini lokasya paracakrAdi sambhavaH / adRSTapUrva evAsIt khapuSpavadupadravaH // 18 // savitAbharaNodIne yathecchaM dadadathinAm / kalya[megyo madyAGgAdibhya ekAdazo bhavat // 16 // nijavaMzakramAyAtaM tatmAmbAjyamivAnagham / sandadhAbAItaM dharma sarvadApya pramaharaH // 20 // dabhAsthalapurezakha sukAza lamahIpateH / kanyAM pavitrAmammataprabhAkukSisaMmudbhavAm // 21 // Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 rAmAyaNam / nAmnAparAjitAM cAru rUpalAvaNya zAlinIm / udvAha samapAleA jayazriyamivAhave // 22 // yu0|| sabandha tila kasyAtha pure kamala sngkle| minAdevIkukSijAtAM kaikeyImAdinAmataH // 23 // minAbhaH suzIlA ceti suminetyaparAbhidhAma / paryANaiSIhazaratha: zazAGka dUba raahinniim||24||20|| puNyalAvaNya saundarya va go suprabhAbhidhAm / anyAmapyu payeme sa rAjaputrImaninditAm // 25 // sukhaM vaiSayika tAbhitrubhuje mamujAmbaraH / abAdhamAnA dharmAthI saviveka ziromaNiH // 26 // itazca maratasyAI muJcAno dazakandharaH / samAyAsthito'STacchaditi naimittikottamam // 27 // amarA apinAmnaivAmarA na paramArthataH / bhAvyavazyanta sarvasya satyaH saMsAravartinaH // 28 // tat kiM me svaparINAmAhipattiH parato'tha vA / tanmamAcakSu niHzaGkamAptAhi sphuTabhASiNaH // 26 // so'pyAcakhyau bhaviSya tyA jAnakyAH kAraNenate / bhaviSyato dazarathapunAnmatyuH satyaM bhaviSyati // 30 // vibhISaNo vabhASetha yadapyasya sadA Rtam / vaca stathApi hya nRtI kariSyAmi tadAham // 31 // Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / janakaM dazarathaJca kanyAtanaya yo stayoH / anarthayo vIjabhUtaM hanipyAgya stu naH zivam // 32 // utpattirevahi tayoniSiddhA bojanAzataH / vaco naimittakasyAtA mithyaiva hi bhaviSyati // 33 // omityukto rAvaNena svavezmAgAdvibhISaNaH / tatrastho nAradastacca zrutvA dazarathaM yayau // 3 // taM devarSinda zaratho'bhyuttasthau dUratopi hi| namaskatyAsayAmAsa guru vagauraveNa ca // 35 // tvamAyAsI: ku ta sthAnAtSTa steneti nAradaH / AkhyatpUrva videheSu gato'haM puNDarIkiNoM // 16 // zrIsImandharanAthasya draSTuniSkramaNotsavam / surAsurakRtaM taM ca dRSTvA merumagAma ham // 37 // tatrAbhivandatIrthazAn laGkAyAM gatavAnaham / tasyAM zAnti gRhe zAntiM natvAgAM rAvaNAla ym||38 rAvaNa sya badhastatra jAnakyartha tvadAtmajAt / nimitta kena kenApi kathyamAnaH zrato mayA // 36 // zrutvA vibhISaNa stacca hantu tvAM janakaM tathA / kRtapratino na cirAdiheSyati mahAbhujaH // 40 // ettatmava' parijJAya laGkApuryyAH sasa bhramaH / sAdharmi ka iti prItyA tava zaMsitumAgamam // 41 // Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 rAmAyaNam / tacchrutvA mamujAbhyayaM visRSTo nArado drutam / tathaiva kathayAmAsa jana kAyApi bhUbhuje // 42 // mantriNAM tatsamAkhyAya rAjA rAjya samarpya ca / niryayau yogavidiva cikIrSuH kAlavaJcanAm // 43 // martti dAmarathoM lekhyamayImantanupAlayam / nyadhuzca mantyiyo dhvAnte vidviSanmo hantave // 44 // janakavi tathA cakre tathA tatmantri gopi hi / tau tvalakSau dagarathajanako bhrama turmahIm // 45 // vibhISazca saMrambhAdetya santamase'sinA / lekhya mayyA dazaratha marttazciccheda mastakam // 46 // jajJe kalakalastava nagare sakalepi hi / AkrandadhvaniruttasthAvantarantaHpuraM mahAn // 47 // sanna samadhAvanta sAmantAH sAGgarakSakAH / a vidadhurSTatakAryANi gUr3hamantrAzca mantriNaH // 48 // taM dazarathaM jJAtvA yayau laGkAM vibhISaNaH / akiJcitakara mekantu nAvaghImithilezvaram // 46 // mithaJca maithilaikSuAkau bhAgyantau militAvubhau / ekAvasthau suhRdau tAvuttarApathamIyatuH // 50 // rAjJaH subhamate stana pure kautukamaGgale / duhituH kaikavInAmnAH pRthvI zrIkukSijanmanaH // 51 // Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ raamaaynnm| 137 droNa me vasahodaryAdA saptatikalAnidheH / tau svayambaramAkaNyaM tanmaNDapamupeyatuH // 52 // harivAhanamukhyAnAntau madhye pRthivImujAm / haMsAvivAdhipAthoja madhimaJcaM niSedatuH // 53 // kaikeyIkanya kAratnaM ratnAlaGkArabhUSitA / sAkSAllakSmIrivAjyAgAttaM svayambaramaNDapam // 54 // dattahastA pratIhAryA pazyantI sA napAn kramAt / nakSatrANIndulekheva vyaticakrAma mayasaH // 5 // krameNa sA dazarathaM prApa gaGgava sAgaram / tasthau tatraiva nirmuktanAMgarA naurivAmbhasi // 56 // sadyo gemAJcitatanuH kaikeyyatanusampadA / tatrAkSipaharamAlAM nijAM bhajalatAmiva // 57 // harivAhaNa mukhyAzca napAnyakRtamAninaH / mAnino jajvala : kopaaujvljvlnsnnibhaaH||58 ayaM varAka ekAkI vabreka ttikaa'nyaa| AcchidyamAnAmasmAbhirimikAM vAsyate katham // 56 sATepamiti jalyanto'nalya skhazivireSu te| gatvA sambarmayAmAsuH sarve sarvAtmanApi hi // 6 // mahIpatiH zubhamatiH pakSe dazarathasya saH / sannanAha maheAtmAhaH senayA caturaGgayA // 61 // 18 Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 rAmAyaNam / kuru priye sArathitvaM yathA babhAgyamUn dviSaH / ityavercata kaikeyIM takAkI hi rAghavaH // 62 // kaikeyo razmimAdAyAdhyAruroha mahAratham DAsa pratAvapi kalAkhabhinnA sAhi dhImatI // 53 // dhannI niSaGgI sannAhI rAjAdazarathopi tam / adhyAsta rathamekopi tRNavagaNayan parAn // 64 // harivAhamukhyAnAM rathairnirarthaM rathAt | pratyekaM yagapadiva tvekA kai ke vyayojayat // 65 // zIghravedhI dazaratheopyekaikamapi tAna rathAn / akha gaDa ya da kha NDaujA AkhaNDala ivAparaH // 66 // ityaM' vidrAvayAmAsa sarvAnapi sa bhUpatIn / upayeme ca kaikeyIM jagatImiva jaGgamAm // 67 // uvAca ca naveor3hAM tAM rAjA dshrthe| rathI / varaM yAcakha devi tvaM sArathyenAsmi raJjitaH // 68 // yAciSye samaye svAminnaprAsIbhUtostu me varaH / ityabhASata kaikeyI rAjApi pratyapAdi tat // 66 // samaM thiyeva kaikeyyA para sainyairhaThA hataiH / S saMkhyAtaparIvAro rAjA rAjagRhaM yayau // 70 // jagAma rAjA janako'pyAtmIyAM nagarImatha | samayajJAhi dhImanto na tiSThanti yathA tathA // 71 // Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / rAjA dazarathastava vijitya magadhezvaram / tatraivAsyAnnatu yayAvayodhyAM zaGkayA tathA // 72 // tatrAparAjitA mukhya mantaH puramilApatiH / nijamAnAyayAmAsa rAjyaM sarvatra dema tAm // 73 // rAjJIbhoramamANo sthAtpure taba ciraM nRpaH / vizeSataH prItaye hi rAjJAM bhaH khayamarjitA // 74 // aghAparAjitAnyedyurgajasiMhendbhAskarAn / khane pazyannigAzeSe bAlajanmAbhicakAn // 75 // brahmaleAkAtparicyutya tadA devo maharddhikaH / kukSAvaSAtaraktasyAH puSkariNyAM marAlavat // 76 // naM puNDarIka N varyena puNDarIkaviDambanam / sampUrNalakSaNaM svanuM suSuve'thA'parAjitA // 77 // prathamApatyaratnasya tasyAsya kamalekSaNAt / rAkendudarzanAdadhirivAdi mumude nRpaH // 18 // napazcintAmaNiriva dadau dAnaM tadArthinAm / lokasthitiriyaM jAte nandane dAnamakSayam // 76 // mahAntamutsavaM cakrastadA lokAstathA svayam / yathA'bhUvannatimudo rAjJo dazarathAdapi // 80 // nRpaukAMsi sanAyAni dUrvApuSpaphalAdibhiH / ninyuH kalyANapAtrANi pUrNapAtrANi nAgarAH // 81 // 136 Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 rAmAyaNam / sarva kalagItAni sarvatra ghusRNacchaTAH / sarvatra toraNazreNyo vyadhIyanta tadA puri // 82 // zracintitopanItAni prAmTatAni mahImTatAm / tadA rAjJe samAjagmu stasya sUnoH prabhAvataH // 83 // padmAnivAsapadmasya padma ityabhidhAM napaH / vanastasyA'karotyobhaprathito rAma ityapi // 84 // gajasiMhAcandrAgnizrI samudrAnnizAtpaye | svapne'pazyatsumitrApi viSNujanmAbhisUcakAn // 85 // devalokAtparicyutya tadA devo mahidikaH / tadA devyAH sumitrAyA udare samavAtarat // 86 // samaye prASTaDammodavarNaM saMpUrNa lacaNam / sumivApi jaganmitraM putraratnamajIjanat // 87 // purazcaityeSu sarvveSu zrImatAmarhatAM tadA / vizeSeNASTadhA pUjAM stotrapUrvaM vyadhAnnRpaH // 88 // nRpatimecayAmAsa STatAn vandiripUnapi / kovA na jIvati sukhaM puruSottamajanmani // 86 // socchAsa saprajeArAjA na kevalamabhUttadA / vasumatyapi devI drAgucchAsaM pratyapadyata // 60 // rAmajanmani bhapAlo yathA kRtamahotsavam / tathA tamadhika' cakre harSe konAma Tapyati // 61 // a uu Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / 141 nAma nArAyaNa iti vidadhe takha paarthivH| salakSmaNa iti khyAto'paranAmnA ca bhuvyabhat // 12 // tau hAvapi pituH kacakacAkarSaNaziSya km| viziSTaM prApatu lyaM krameNa kSIrapAyiNau // 13 // dhAtrImiAlpamAnau tAvapazyatparayAmudA / muhurmuhurmahIpAlaH khadohaNDAvivAparau // 14 // saJcaraturanekeSAmAdaka mahIbhujAm / teSAmaGgeSu varSantau tau syarzana sudhAmiva // 65 // krameNa tau vaImAnau nIlapItAmbarau sdaa| vijahnatuH pAdapAtaiH kampayantau mahItalam // 16 // kalayAmAsatu stautukrameNa sakalA: kalAH / sAkSIkRtakalAcA puNyarAzI ivAGginau // 17 // lIlAmuSTiprahAreNa himakapya ralIlayA / dalayAmAsatustau ca girInapi mahAjasau // 18 // zramasthAnepi hi tayoradhijyoktacApayoH / ca kampe tapanopyuccaiH stasthau vedhAbhizaGkayA // 66 // haNAyamanyamAnau tau doH sthAcApi hiSAM jalam / kautukAyeva menAte zastra kauzalamAtmanaH // 10 // zastrAstrakauzalenAccaiH dauH sthAmAca tayornRpaH / api devAsurAdInAM khamajayya mamanyata // 1 // Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 . rAmAyaNam / anyadA dhairyamAlavyavikrameNa kumArayoH / icAkuNAM rAjadhAnImayodhyAM nptiryyo||2|| amAtyaya vAdityo durdarzAtikrame bhRzam / dyotamAnaH pratApena mahIM dazaratho'nvazAt // 3 // tanAntaredyaH kaikeyI zubhasvanAmisacitam / amRta bharataM nAma sutaM bharatabhUSaNam // 4 // zana namabhidhAnena zavanamujavikramam / ajIjanatsuprabhApi nandanaM kulanandanam // 5 // ne hAgaratazatrughnAvaviyuktau divAnizam / baladevavAsudevAvabhAtAma parAviva // 6 // reje rAjA dazarathazcaturmirapi taiH sutaiH / gajadantAkRtinagairiva meru mahIdharaH // 7 // itava jambadipesmin kSene cAtra va bhArate / dArugrAma vasubhatiritinAmnA'bhavaddijaH // 8 // patnyAM tasyAnukozAyAmatibhUtiramatsutaH / atibhUterapi patnI babhUva sarasAbhidhA // 6 // kayAnanAmA vipreNa jAsarAgeNa saikadA / apajahvecchale nAzu kiM na kuryAtmarAturaH // 10 // tAmanveSTuM mahImaTati bhUtibhUtavadazam / sutasuSArthe 'nu kozAvamubhUtI pracerataH // 11 // Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ raamaaynnm| sutasnuSe apazyantau pryttntaavthaa'nydaa| ekaM dadRzatuH sAdhu vavandAte ca bhaktitaH // 12 // zrutadhamai ca tatpArzva to ho jagRha tuvratam / gurvAdiSTAnu kozAgAdArikAM kamalathiyam // 13 // tau vipadyaca saudharma kalya devau vabhava tuH / vrate hyakAhamAyapi na svargAdanyato gatiH // 14 // vasubhUtiH tataH zrutvA'traiva vaitAbya parvate / rathanUpuranAtho'mannAmnA candragatirnRpaH // 15 // tata: zutvA'nukoza pi tasya vidyAdharaprabhoH / amatapuSpavatInAma bhArthyAyacaritA stii||16|| tadA ca sApi sarasA kAmapi prekSya saMyatAm / pravrajya mRtvA ce zAne devI samudapadyata // 17 // sarasAvirahAdAto'tibhatizca vipadya saH / ciraMbhAnvA ca saM sAraM haMsa potaH kadApyabhat // 18 // bhakSyamANonyadA zyene nApasAdha papAtasaH / kaNThazcAsau namaskAraM tasya sAdhardadau ca saH // 16 // vipanna: sa namaskAraprabhAveNAti bhayasA / daza barSasahasrAyaH kiM nareSu murA'bhavat // 20 // vyutvApure vidagdhe sa prakAza siMhabhUpateH / suto'bhUtpravarAbalyAM patnyAM kuNDalamaNDitaH // 21 // Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 rAmAyaNam / bhogAsaktaH kayAnApi ciraM mrAntvA bhavATavIm / pure cakrapure cakradhvajarAjapurodhasaH // 22 // dhUmakezAbhidhAnasya khAhA nAmnaprAmajAyata / sUnuH sadharmacAriNyAM nAmadheyena piGgalaH // 23 // rAjJazcakradhvajasyA'tisundarInAmayA saha / puccA papAThakagurorantike sa ca piGgalaH // 24 // kAlena gacchatA jAte tvanurAge parasyaram / tAM cchalAtpiGgalohRtvA vidagdhe nagare yayau // 25 // vijJAnarahitastatna tRNakASThAdi vikrayAt / AtmAnamAjijIva sa nirguNasyocitaM hyadaH // 26 // tAM cAtisundarIM tatrAdrAcItkuNDalamaNDitaH / anyonyamanurAgaJca tatkAlamabhavattayoH // 23 // apajahna ca tAM rAja putraH kuNDalamaNDitaH / piturbhiyA durgadeze pallIM kRtvA ca susthitaH // 28 // virahAJcAtisundaryyA unmatta dUva piGgalaH / mAM bhramannekadAcAryyamA guptAkhya maikSata // 30 // zrutvA dharmaJca tatpArzve vrataM jagrAha piGgalaH / paraM premAtisundaryyA na mumoca kadAcana // 31 // pallIsthita dazaratha bhuvaM kuNDalamaNDitaH / sarvvadA luNTayAmAsa sArameya dUvacchalAt // 32 // Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / sAmantobAlacandrAkhya snAtA dazarathAjJayA / pradAya sauptikaM vadhvA tamAnaiSIttadantike // 32 // kAlena taM dazaratheo'mucat kuNDalamaNDitam / kopaH sAmyati mahatAM dIne kSINeArAvapi // 33 // pitRrAjyAya sa bhAgyanmahIM kuNDala maNDitaH / municandrAnmuneI rma mAkarNya zrAvako'bhavat // 34 // rAjyecchureva mRtvA sa mithilAyAM mahApuri / garbhe janakabhAIyA vaidehAyAH suto'bhavat // 35 // sarasApi bhavaM svAMtvA purohitasutA'bhavat / nAmnA vegavatI tatra pravrajya ca vipadya ca // 36 // brahmaleAke gamazrutvA videhAyA stadAdare / kuNDalamaNDita jIvayugamatvena sutAbhavat // 37 // videhA samaye'nRta yugapatpu kanyake / mRtvA tadA piGgalarSiH saudharme stridazobhavat // 38 // prAgjanmAvadhinApazyan dviSaM kuNDalamaNDitam / tadA janakaputtratveneotpannaH sa udIkSataH // 36 // sa prAvairAt jJAtaroSo jAtamAtra' jahAra tam / dadhyau ca kiM nihanmyena mAsphAlyAzu zilAtale // 40 // athavA yadbhave pUrve duHkarmAcaritaM mayA / phalaM tasyApi bhUyaH stu bhaveSvanvabhavaM ciram // 41 // 16 145 Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / daivAt zrAmaNyamAsAdya prAptAhamiyatI bhavam / hatvA bhUNamamumbhUyaH syAmanantabhavaH katham // 42 // itthaM vibhazya sa surobhUSaNaiH kuNDa lAdibhiH / bhUSayitvA ca taM bAla pataujyotirbhamapradam // 43 // vaitADhya dakSiNazreNau ratha na purapattane / zanakainanda nodyAne tUlikAyAmivAmucata // 44 // kimetaditi saMghAntodRSTvA candragatizcatam / tannipAtAnusAreNa nandanopavanaM yayau // 45 // dadarza tatra taM vAlaM divyAlaGkArabhUSitam / vidyAdharendra. so'puna: punIyannAdade khayam // 36 // preyasyAH puNyavatpAzcApayAmAsa tamarmakam / devyadya suSuye putramiti cAghoSayatpuri // 47 // uccai janmotsavaM tasya rAjA paurAzca ckrire| sabhAmaMDalasambandhAnAmnA bhAmaMDaleo'bhavat // 48 // puSyavatIcandragatyo netra kairvcndrmaaH| suvaddhi pravatte khecarIkaralAlitaH // 46 // itacApahRte putra videhA karUNakharA / rudatI pAtayAmAsa bandhana zokamahArNave // 50 // janako nveSayAmAsa preSya pratidizaM narAn / . tatpattiM punaH kvApi na prApa sucirAdapi // 51 // Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / canekaguNasasthAnAM praroho'veti maithilaH / duhituyugmajAtAyAH sIteti vidadhe'bhidhAm // 52 // kAlena gacchatA zokastayormandI vabhava ca / zokaharSazca saMsAre naramAyAti yAti ca // 53 // sItA ca vaTadhe sAI rUpalAvaNyasampadA / inTralekheva zanakaiH kalAparNA babhUva ca // 54 // kramAddyauvanA puNya lAvaNya laharI sarit / saritpatitanajeva sA'lakSi kamalekSaNA // 55 // anurUpobaraH kosyAmaviteti divAnizam / acintayattajanakA janakaH pRthivIpatiH // 56 // rAjJAM kamArAna pratyekaM sa vIkSya caracakSuSA / vyacArayanmahAmAtyai na kopi ruruce punaH // 5 // tadAIbare ghAtaraGgatamAdipArthivaiH / daityakalyairanalyabhUrjanakasyopadudruve // 58 // teSAM rodhAya kalyAntavAr3idhArAmivAkSamaH / dUtaM dazarathAhRtyai prAhiNonmithilezvaraH // 56 // ainAko dUtamAyAtaM tmAhUya sasaMbamam / saprasAdaM niSAdyAgre jagAvaM mahAmanAH // 6 // tasthAsmat suhRdeo dUta sthitasyApi tvada gamAt / manye sauhAhamacittaM mayIMdAviva vAridheH // 6 // Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 rAmAyaNam / kaJcidrASTre pure gAne sainye khAGgenyateApi ca / kuzala' mithilAbha hyAgamanakAraNam // 62 // dUto'pyavAdInmaGgaH sa khatatprApteSvanekazaH / suhRd hRdayamAtmA vAM tvamevAsi mahAbhujaH // 62 // janakasya mukhairduHkhairyatsadA gRhya se tataH / vidhure'dya smRtaH stena tvaM yathA kuladevatA // 64 // vaitAnyAdre dakSiNataH kailAzasyottareNa ca / santAnAyyajanapadA bhUyAMseA bhISaNaprajAH // 65 // teSurddharva ronAma dezAvara kUlavat / vidyate dAruNAcArairnarairatyantadAruNaH // 66 // mayaramAlAnagare tasya dezasya bhUSaNe / AtaraGgatamonAma mleccha rAjAsti dAruNaH // 67 // zukamaGkanakAmboja prabhRtInviSayAnapi / bhuJjate tanayA stasya nRpIbhUya sahasrazaH // 68 // idAnImAtaraGgastaiH paritaH parivAritaH / akSayyAcohiNInAthairabhAGgIjjanakacitim // 66 // pratisthAnaJca caityAni babhajnu ste durAzayAH / teSAM hyAjanmasampadbhyopyabhISTo dharma viplavaH // 70 // anAratamabhISTasya dharmasya janakasya ca / tat kuruSva paritrANaM prANabhUtastayorasi // 71 // t Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / zrAkayevaM dazaratho yAtrA meromavAdayat / santaHsatAM paritrANe vilambateM na jAtucit // 72 // raamo'the|ce dazarathaM mla ecchocchedAya cetkhayam / tato yAsyati tadrAmaH sAnujaH kiM kariSyati // 73 // putrasnehAJca tAtenA'kSamo vA tarkiteo'smagraham / AbharatAjjanmasiddhaM nanvicAkuSu pauruSam // 74 // prasIMda virama mla ecchAnucchetu mAM samAdiza / azvirAcchroSyasi khAmin jayavAktI khajanmanaH // 75 dUtthaM kathaM cidrAjAnamanujJApya sahAnujaH / senApariTatArAmo jagAma mithilA purIm // 76 // camUruddIpisArdUlasiMhAniva mahAvane / purIpuraHsaredrAkSIdrAmomla ecchamahAmaTAn // 72 // raNakaNDla dordaNDAnna ecchAstejitakAsinaH / rAmaM drutamupadro prAvarttanta mahaiaujasaH // 78 // yugapadrAma sainyaM tairastrairandhIkRtaM kSaNAt / mhaavaatairiveodbhvaantairjgdukssiptrennubhiH||76|| 146 jitamAsiSu sainyeSu pareSu jayamAniSu / mtamAninijana ke leoke saMhRtamAnini // 80 // rAmohasita mAnI khamadhijyaM vidadhe dhanuH / avAdayaJca tanmaurvI' raNanATakaDiNDimam // 81 // Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / bhrUbhaGgamapyakurvvINA gIrvANa drava bhUgataH / rAmastAn kATizeApyastrairvivyAdha vyAdhavanmRgAn // 82 // ayaM varAke janakastatsainyaM mazakeopamam / tatsAhAyyAgataM sainya N dainyabhAgAditeopyabhUt // 83 // are kuta ime vANAchAdayanto nabhastalam / pakSirAjA dUvAyAntItyanyonyamiti bhASiNaH // 84 // AtaraGgAdayomla cchAdhipAH kupitavismitAH / karSanteo'strANi yugapatpratirAmaM bur3haukire // 85 // dUrApAtI dRDhAghAtI zIghravedhI ca rAghavaH / tAn mlecchAn helayAmAMcIccharamaH kuJjarAniva // 86 // mla ecchAH praNasya te jagmuH kAkA iva dizo daza / bambhava khasthojanako janairjAnapadaiH samam // 87 // hRSTo'tha khasrutAM sItAM rAmAya janako dadau / iyaM rAmAgamAttasya varaprAptirjayo'pyabhUt // 88 // tathA ca jAnakIrUpaM janAdAkarNya nAradaH / tatrAgArakautukAdraSTuM kanyA vezma viveza ca // 86 // piGgakezaM piGganetraM tundila chatrikAdharam / daNDapANiM sakauponamapInAGgaM sphuracchikham // 60 // bhISaNaM nAradaM precya bhItA sItA savepathuH / hA mAtarityA raTantI garbhAgArAntare vizat // 61 // 130 Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ raamaaynnm| 151 kaNThe zikhAyAM bAhvozca tvA tumulakArimiH / dAsikA hArapAlAdyairuraghe nAradastataH // 12 // teSAM kalakalAdeyuH zasviNo rAjapuruSAH / yamadUtA iva kraDA hatainamitibhASiNaH // 13 // kSubhito nAradastebhyaH khaM vimocya kathaJcana / yayAvutpatya vaitAbya tatra caivamacintayat // 6 // vyAghImya iva gau van dAsIgyo niragAmyaham / didhyA prAptosmi vaitAya bahuvidyAdharezvaram // 65 // astIha dakSiNazreNI candra gatyAtmajeA yuvA / bhAmaNDaleonAmadeSmAnAkha NDala parAkramaH // 66 // paTe likhitvA tatsItAM darzayAgyasya yena tAm / iThAdapaharatyeSa kRte pratikarogyadaH // 6 // tathaiva nAradaH katvA sItArUpamadarzayat / bhAmaNDalakumArasyA dRSTapUrva jagatva ye // 18 // sadyo bhAmaNDalA matenevAkAmi manobhuvA / lebhe na jAtucinnidrAM bindhyAkRSTa ivaDipaH // 66 // vumuje nahi bhojyAni peyAnyapi papau na saH / avatasthe ca maunena yogIva dhyAnatatparaH // 10 // taM tathA vidhura precyAvocaccandragatirnRpaH / kimAdhirbAdhate kAmi tvAmatha vyAdhiruddhataH // 1 // Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 rAmAyaNam / kimAjJA khaNDanaM ke nAyakAri bhavateo'tha vA / anyaddA brUhi vatsatvaM yatte duHkhasya kAraNam // 2 // bhAbhaMDalakumAro'bhUDiyA dvedhApyavAGmukhaH / gurUNAM tAdRgAkhyAtuM kulInAkathaH mIthate // 3 // UcurvayasthA atha bhAmaMDalasyArttikAraNam / kAmavAnnAradAnIta paTAlikhita yoSiti // 4 // vezmanyAnIya bhaktyAza nAradaM rAjapuGgavaH / kAsAkasyAtmajetyAdi papraccha parayoSitam // 5 // Acakhyau nAradApyevaM videhAJjanakAtmajA / nAmadheyena sotA sA yA mayA darzitA paTe // 6 // yAdRzo bhAsti rUpeNa likhitu tAdRzIM punaH / nobhijJeohaM nacAjJo vA mUttalokotareva sA // 7 // nAmarISu na nAgISu na gandharvveSu tAdRzam / sItAyA yAdRzaM rUpaM kAkathA mAnavISu ca // 8 // yAdRg rUpaM yathAvasya' vikartunnezvarAH surAH / nAnukartuM' suranarA na ca kartuM prajApatiH // asyA madhuratA kAcidAkRtau vacanepi ca / kaNThe ca pANipAde ca raktatA kAciduccakaiH // 10 // athAvatI yathAvasthAM yathA nAlakSitu N kSamaH / nAlaM tathA vakrumapi vaca'myataH paramArthataH // 11 // Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / yogyA bhAmaNDalasyeti vicAryya manasA mayA / yathAprajJaM samAlikhya darziteyaM paTe nRpa // 12 // fara vaiSA patnI khidyakha mA tataH / ityAkhAsya sutaM rAjA vyasRjannAradaM munim // 13 // tatazca capalagatiM nAma vidyAdharaM nRpaH / ityAdideza janaka mapahRtyAnaya drutam // 14 // rajanyAM janakaM hRtvA'nupalakSita eva saH / samAnIyAyAmAsa rAjJazcandra gate ratha // 15 // janakaM vandhuvatsnehAdrathanUpurapArthivaH / samAzliSyAsayitvA ca sasauhArda madA'vadat // 16 // lokottaraguNApuvI taba sIteti vidyate / 153 bhAmaNDalazca me hanu ramana rUpasampadA // 17 // iyorvadhUvaratvena saMyogo'stu cito'dhunA / sambandhAdAvayozcApi mitheobhavatu sauha dam // 18 // ityUce janakeA dattA rAmAya khasutA mayA / kathamanyasya yacchAmi dIyante kanyakAH sakRt // 16 // atha candragatiH proce snehaTaDDikate mayA / zrAnIya yAcitAsi tvaM tAM camAhartumapyaham // 20, yadyapi khasutA sotA tvayA rAmAya kalpitA / tathApi na parAjitya rAmastAM parizeSyati // 21 // 20 Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 rAmAyaNama vajvAvaNivAvarta dhanuSo devtaa'jyaa| sadA yaca sahastrAdhiSThite duHshtejsii||22|| pajye te naH sadA gAvaM devattAvanniketane / kale bhaviSya to rAmazANio stagRhANa te // 13 // aAmyAmAropayatyekamapi dAzarathiH sacet / vayaM jitAstadA lena sa uhahatu te sutAm // 24 // pratijJAmityanugrAhya balAdapi hi maithilam / mithilAyAmana potsa cApe teca sanandanaH // 22 // mumoca janaka rAjaukasi candragatirnupaH / khayaM tu saparIvAro'vAmItpuryA bahirbhuvi // 26 // Acakhyau janaka svacca vRtaM nizi tadaiva hi / mahAdevyA videhAyAH sadyo hRdayamalya dam // 27 // videhApi rodaivaM redaivAtyantaniSNaH / / putraM hatvA name TaptaH putrImapi hariSyati // 28 // khecchayaiva barAdAnaM loke na hi precchyaa| parecchayA varAdAnaM daivAdApatitaM mama // 28 // parecchayA pratijJAtaM kodaNDAropaNa yadi / kuryyAnna rAmo'nyaH kuryAttadA'niSTo varomaveta 30 arthatyaM janakeA'vocanmAmaiSIreSa rAghavaH / dRSTasAro mayA devi latAvacasya taDpanuH // 31 // Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / 155 videhAmiti sambodhya prabhAte janakAmucata / azcitvA cAparatne te maNDape maJcamaNDi te // 32 // sItA khayambarAyAtha vidyAdharanarezvarAH / tatratya janakAhatA adhimaJcamupAvizana // 33 // tataH sakhI paritA divyaalngkaardhaarinnii| bhacAriNIva vidazI tabopeyAya jAnakI // 34 // tatra kRtvA dhanuH pUjAM rAmaM manasi kRtya ca / atiSTha jAnakI taba jananevamudhAsarita // 35 // nAradeAditasambAdi sIvArUpekSaNAttadA / bhAmaNDalakumArasya mAromammAraNAtmakaH // 36 // athoce janakadAsyo bhobho sarve'pi khecraaH| mahIcarAcarAjAno janako'yaM vadatyadaH // 3 // bhAropayati yaH kazcidanayozcApadagaDyoH / ayekataramavi sa uddahatu naH sutAm // 38 // ekaikazo'tha deoSNantaH khecarA bhUsujeApi ca / . upadhanvaM samAjammustadAropaNakAmyayA // 26 // veSTite pannagairaudrezcApe te tiivrtejsii| nAlambabhUvutesraSTumapyAdA kAkathA 18 // dhanuH sphalinajvAlAminiryAntIbhIranekazaH / nuSyamANAnihatyeyuste'nyato'dhomukhAhiyA // 41 // Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 rAmAyaNam / atha dAzarathI rAmazcalakAMcana kuNDalaH / - gajendra lIlAgamanazcApopAntamupAsarata // 42 // vokSyamANa: sepahAsaM candra gatyAdimina paiH / janake na ca sAzaGkaniHzaGkolakSmaNAgrajaH // 43 // vajvamiva vanapANiH vajAvattaM mahAdhanuH / zAntoragAnalaM sadyaH paripasyarza pANinA // 44 // sthApayitvA mahIpIThaM namayitvA ca vetravat / adhiyaM vidadhe dhanvA tadrAmodhanvinAM varaH // 45 // AkaNaM taM tadAkRSya rodaH kukSibharidhvani / dhanurAsmAlayAmAsa svayazaH paTahemamama // 46 // khayambarakhajarAme svayaM cikSepa maithilii| cApAccottArayAmAsa rAmabhadropi siJjinIma // 48 // lakSmaNopyaNavAvattaM kArmukaM rAmazAsanAta / adhijyaM vidadhe sadyaH preSito vismitairjanaiH // 48 // prAsphAlayacca tannAdavadhirIkadiGmukham / utAryamauvIM saumitriH punaH stha ne mumocaca // 46 // daduH saumitra ye vidyAdharAzcakitavismitAH / aSTAdaza nijAH kanyAH surakanyA ivA taaH||50|| vilakSAzcandra gatyAdyAstamya dbhAmaNDalAnvitAH / vidyAdharendrAH prayayuH puraM nijanija tataH // 51 // Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha maithilasandezAdAgAhazaratho hutam / mahotsavena jane ca bivAhA rAmasItayoH 2 // tadA ca janakammAtA kanakopi nijAM sutaam| bharatAya dadau bhadrA suprabhAkukSisambhavAm // 53 // samaM sutaiH snaSAbhizca rAjA dazarathopi hi / yayAvayodhyAM nagarI nAgaraiH prakRtotsavAm // 54 // apareArTa zaratho rAjA caityamahotsavam / RdyAmahatyA vidadhe zAntinAnaM cakAra ca // 55 // snAnAmbhaH sauvidallena mahithai prathamaM tdaa| pazcAttvaparapatnIbhyo dAsobhiH praanninaamaa||56|| yauvanAcchIghragAminyo dAsyaH prathamamevatAH / rAjInAmArpayatnAnapayastA vavandire // 5 // vRhatvAta sauvidalleta zanivanmadagAmini / asaMprAptasnAnajalA mahAdevItyacintayat // 58 // sarvAsAmeva rAjInAM jinendra mAnavAriNA / prasAdeA vidadhe rAjA mahiyA api me nahi // 6 // tatkRtaM mandabhAgyAyA jIvitenApyato mama / dhvaste mAnehi duHkhAya jIvitaM maraNAdapi // 6 // vizyeti pravizyAntamaraNe kRtnishcyaa| vasnekhohandhumAtmAnamArebhe sA manakhinI // 1 // Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ da rAmAyayam / 4 tadaivAgAnnarendra sAM tadavasyAM dadarza ca / tamyatyubhItaH seotsaGge nivezyevamuvAca ca // 62 // kutopamAnAdArakhaM duHsAhasamidaM tvayA / kiM nAmadevAdvidadhe mayA kApyavamAnitA // 63 // sApi gaGgadavAgUce jinakhAnamayaH pRthak / sarvAsAMpraiSi rAjInAM bhavatA na punarmama // 64 // ityve|ct sA yAvantAvadAgAJca kaMcakI / rAjJAIkhAnavArIdaM prasthApitamiti bruvan // 65 // sAbhyaSicaJca tAM mahi tena puNyena vAriNA / vilambena kimAgAsvaM rAjJA caivamaSTacchata // 66 // kaJca kyapi jagAdaivaM vArddhakaM me'parAdhyati / sarva kAvyakSamaM khAminmAM pazya khayamapyamum // 67 // tato mumUrSumiva taM praskhalantaM pade pade / ghaNTAntale likA lAladazanaM balibhAjanam // 68 // zva etasarvAGgaromANaM mUlAma locanam / zulkamAMsAhajaM prAdurbhUta sarvAGga vepathum // 66 // vilokyAcintayadrAjA soyAvannedRzAvayam / caturthapuruSArthIya tAvapriyatAmahe // 70 // evaM manoratho rAjA viSayebhyaH parAGmukhaH / kamapyanaiSItsamayaM bhave vairAgyatasmayaH // 71 // Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ raamaaynnm| 158 tayAM nagarthyAmanyedyacakSa nI mahAmuniH / satyabhUtiriti sadyaH prAtaH samavAsarata // 72 // . sapuvAdiparivAro rAjAdazarathApi tam / gatvA vavande zabUpardezanAM niSasAda ca // 73 // tadAnImeva baitAagirevandragatinRpaH / sItAbhilASasantapta bhAma mahalasamanvitaH // 4 // vidyAdharendrarambotArathIva cale'hataH / vanditvA vinivataH sa stavAyAto namaH sthitaH // 7 // taM muniM samavasanaM vIcAM cakrevatIrtha ca / vavande'mAgrato dharma zuSurniSasAda ca // 7 // / sItAmilApajantApaM jJAtvA bhAmahalasya tu / satyabhUtiH satyavAdI sUriH prakhatya dezanAm // 77 // candragatipuSyavatyoH sabhAmaNDalasIta yAH / samAcakhyau pUrvabhavAM steSAM pApAnivRttaye // 78 // sItA bhAmaNDalayozca bhave'smin yagmajAtatAm / bhAmaNDalApahAraJca yathAvadavadanmuniH // 79 // bhAmaNDalakumAropi tadAkarNya munecaH / sanAtajAtismaraNo macchitonyapatahuvi // 8 // bhAmaNDalolabdhasaMjaH kathitaM stybhtinaa| khapUrvamavattAntaM zazaMsa khayamaSyatha // 8 // Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / yayaH paramasambegaM candragatyAdayopyatha / khameti sotAMca namazcakre bhAmaNDalaH sudhIH // 82 // jAtamAtro yopajahna soyaM mama saheAdaraH / itihRSTA'bhiSaM tasau dadau sItA mahAsatI // 83 // namazcakAra rAmaM ca lalATaspRSTabhUtalaH / bhAmaNDalo vinayavAn sadyaH saJjAtasauhRdaH // 84 // samaM videhayA devyA janakaM bhUpatiM tataH / tatvAnaiSIJcandragatiH preSya vidyAdharottamAn // 85 // jAtamAtrApahArAdi TattAntAkhyAnapUrvakam / bhAmaNDala sutastai sAMciti tasmai zazaMsa saH // 86 // jaharSa vacasA tena stanitenetra varhiNaH / 160 uu 7 janako jananI sA ca videhA stanyamakSarat // 87 // bhAmaNDalonamazcakre pitarAvupalacya tau / cumyamAno mUrddhitAbhyAM svApyamAno'buvAribhiH // 88 atha candragatI rAjyaM nyasya bhAmaNDa le suteM / bhaveodvignaH pravavrAja satyabhUtimuneH puraH // 86 // satyabhUtiM candragatiM pitarAvanaraNyajam / sItArAmau ca natvA'gAntri bhAmaNDalaH puram // 10 // satyabhUtiM maharSiM taM natvA dazaratho nRpaH / uu zvaSTacchatAtmanaH pUrvabhavAnAkhyanmuniJcasaH // 61 // Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / senApure tvaM vaNijo bhAvanasya mahAtmanaH / patryAmamahIpikAyA mupAstirnAma kanyakA // 82 // sAdhUnAM pratpanIkAsA bhUtvA tatra mave ciram / paribammAma kaSTAttu tiryagAdiSu yoniSu // 6 // tajjIva stvaM bhavaM bhAntvA pure candrapure tataH / dhanasAmatsutaH panyAM sundayoM varuNAbhidhaH // 14 // tadAdAraH prakatyA tvaM sAdhamyaH zraddhayA'dhikam / nirantaramadAhAnaM kAladharma mathA sadaH // 65 // hIpe'va dhAtakISaNDe yugmyuttarakuraSvabhUH / mRtvA cAgAdeva bhUyaM paricyatya tatopi di6|| vijaye puSkalAvatyAM puSkalAyAM ca puryyabhUH / nandighoSanapaH pRthvI devyAsta nandivaInaH // 17 // nandhioSaH sutaM rAjye nyasya tvAM nandivarddhanam / yazodharamunerAttadokSo gaiveyake yayau // 18 // vidyalatAmidhAnAyAM sadharmiNyAM mahAbhujaH / sUnuH sUyaM jaya iti nAmnA tvaM tanayo'bhava: LET anyadA ratnamAlI sa dRptaM vidyAdharezvaram / vijetaM vacanayanaM puraM siMhapura yayau // 40 // sa jvAlayitumArebhe purasiMhapuraMtataH / sabAlaI sastaiNaM sapazapavanaM haThAt // 1 // Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 rAmAyaNam / amidhAnenopamanyoH pUrvajanmapurodhasaH / jIvodevaH sahasrArAttaM tadaityeva mabravIt // 2 // bho bho mahAnubhAvaivaM mAkRthAH pApamutkaTama / tvaM bhUrinandi nonAma rAjAbhaH pUrvajanmani // 3 // tadA mAMsanittiM tvaM pratyajJAsIvivekataH / purohitena tenopamanyu noklAzca bhagnavAna // 4 // purodhA: so'nyadA puMsA skanda nAnA nipAtitaH / gajazcAmUda gRhotazca bharinandanamabhujA // 5 // hatazcebhoraNe mo'tha bharinandanamapateH / gandhArAyAmabhUtyatnyAM sUnurnAmnArisUdanaH // 6 // saJjAtajAtismaraNaH pravra jca ca vipadyaca / sAhaM devaH sahasAre kalye jAtAsmi vidimAma // 7 // bharinandanarAjeA madahipayA'jagaro bne| dagdhodAvena sAyAsyadahitIyAM narakAvanim // 8 // narakepi mayA gatvA saprAk snehAtprabodhitaH / tasmAduddatya momastvaM ratnamAloha pArthivaH // 6 // mAMsa pratyAkhyAnabhaMgantadAnImiva samprati / ananta duHkhoda tatpuradAhaM smamA kathAH // 10 // tadAkaNye vacoyuvAdratnamAnI nya vartata / rAjye nyadhatta ca kulanandana kula nandanam // 11 // Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / : svayaM jayena putreNa sahaiva vratamAdade / tatkAlameva tilakaH sundarAcAryyasannidhau // 12 // dvAvapyabhUtAntau mRtvA mahAzukre'marottamau / sUryyaM jayastatazcugtvA bhostvaM dazaratheobhavaH // 13 // pracyutya ratnamAlItu janakoyamajAyata / abhyuccapratvopamanyastu kanako'janakAnujaH // 14 // nandighoSaH pitA yaste nandivaInajanmani / seA'haM graiveyakAJcupratvA satyabhUtirihAbhavam // 15 // tacchrutvA jAtasambegastaM vanditvA'naraNyajaH / pravitrajiSu rAdhAttu rAme rAjyaM gRhaM yayau // 16 // rAjA rAjJo sutA'mAtyAnatha dIkSotsukaH khayam / Apapracche yathaucityaM dattAlApa sudhArasaH // 17 // natvA babhASe bharateo'haM sarvvaviratiM prabhoH / tvayA samamupAdAkhye'vasthAsye tvAM vinA nahi // 18 // mamAnyathAhi he kaSTe khAminnatyanta duHkhade / ekaM tvtpaadvirhe| 'para saMsAratarSaNam // 16 // tacchrutvA cAtha kai ke yo nizcitaM bhAvyataH param / na patirnaca me nuriti bhItA bravIdidam // 20 // khAmina smarasi yo dattastvayA mahyamvaraH khayam / varo varotmatre tattra tena sArathyakarmaNA // 21 // 163 n Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 rAmAyaNam / taM prayacchA'dhunA mahyaM nAtha satyapratizravaH / prastarotkIrNarekheva pratijJA hi mahAtmanAm // 22 // athAvadaddazarathaH pratipannaM smarAmyaham / yAcakha yanmamAdhInaM vimA vrataniSedhanam // 23 // tato yayAca e kaikeyI tvaM cetpratrajasi svayam / svAmin vizvambharAmetAM bharatAya prayaccha tt||24|| adyaiva gRhyatAmeSA mahnarityabhidhAya tAm / salakSmaNaM samAhvaya rAmaM dazaratho'vadat // 25 // asyAH sArathyatuSTena dattaH parva mayA varaH / seo'yaM bharatarAjena kaikeyyA yAciteo'dhanA // 26 // rAmopi hRSTo'bhASiSTa mAtredaM sAdhu yAcitam / yanmadvAtnaLe bharatAya rAjyadAnaM mahai| jase // 27 // Apapracche prasAdAnmAmidaM tAta stathApyadaH / dunoti mAmavinayastavanAkAraNaM jane // 28 // apyeka vandine rAjaM tuSTastAtAdadAtvadaH / niSedhe'numatau vA me na khAmyaM pattimAninaH // 26 // bharatoSyahamevAsmi nirvizeSA vubhau tava / ato'bhiSicyatAM rAjetra bharataH parAyA mudA // 30 // iti rAmavacaH zrutvA bhUpatiH protivismitaH / AdicanmantriNo yAvadbharatastAvada bravIt // 31 // Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNama 165 khAmina saha vratAdAnamAdAvapyarthitaM mayA / tAta tantrAnyathA kartu kasyApi vacasA'rhasi // 32 // rAjApyuvAca mA vatma matpratijJAM mudhA kuru / varomayAhi tvamAturdate / nyAsIkRtazciram // 33 // seo'tha te rAjya dAnena kaikeyyA yAcite'nagha / zrAjJAM mama ca mAtuzca nAnyathA kartumarhasi // 34 // rAmobharatamityUce na te garve'sti yadyapi / tathApi satyApayituM tAtaM tvaM rAjAmuddaha // 35 // avAcamaritadRSTirbharatA gaGgadAkSaram / patitvA pAdayo rAmamityavAca kRtAJjaliH // 36 // tAtapAdArthapAdAnAM mahecchAnAmadaH khalu / ucitaM dadatAM rAjapramAdadAnasya me natu // 37 // tAtasya mRnuH kiM nAhaM kiMvA nAryasya cAnujaH / satyaM mAtRmukhosmeSa grAhyamevaM karomi cet // 38 // rAmo rAjAnamitya ce bharata parisatya sau I rAjyaM nAdAsya te tasmAdvanavAsAya yAmyaham // 36 // ityanujJApya rAjAnaM rAmo natvA ca bhaktitaH / bharate ca rudatyucca niryayau cApatUNavAn // 40 // vanavAsAya gacchantaM dRSTvA dazarathaH sutam / bhUyo bhUyo vayau mUrcchAmatucchAM neha kAtaraH // 41 // Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / athAparAjitAM devIM natvA rAmeo'vadhAditi / mAtIcAhaM tanayo bharato'pi sathaiva te // 42 // khAM satyApayitu sandhAM tasmai rAjaMtra dadau pitA / mayi satyeSanAdakte tantavyaM mayA vane // 4 // tazA bharataM pazye savizeSaH asAhayA meM kadAcidapi mAmastvaM mahimogena kAmarA // gan. tAmAkarNyagiraM devI papAta muvi macchitA / / ceTIbhizcaMdanAmmAbhiH siktottasthAvuvAca ca // 45 // zrAH kena jIvitAsma vaSA bhUchohimukhamtyane / / sahiSye rAmavirahaduHkhaM jIva tyahaM katham // 46 // vanaM brajiSyati sutaH patizca pravrajiSyati / zratvApyetanna yahINI kauzalye vajvamayyasi // 4 // rAmo jagAda mayo'pi mAtaH patmAsi matmituH / tataH kimidamArabdha kAtarastrIjanocitam // 48 // vanAnyaTitumekAkI yAti keshrinniisutH| khasthA nu kezariNyasti na tAmyati mnaagmi||46|| tAtasya RNamastuccha pratipannavaro ym| atra sthite ca mayyastha tasyAnaNyaM bhavet katham // 50 // ityAdiyuktivacanai bodhayitvA parAjitAm / .. tAM natvA'nyAzca jananI niryayo lanmaNAgrajaH // 51 // Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / dUrAddazarathaM matvA sItApetyAparAjitAm / natmA bA'vAcatA'dezaM rAmAnugamanaM prati // 52 // Uce parAjitAdevI kroDamAropyajAnakIm / bAlAmiva snapayantI kavoSNau nayanAdakaiH // 53 // vatse vatso rAmabhadro vinayI pivanujJayA / vanaM prayAti tasyaiva nRsiMhasya na duSkaram // 54 // devIva lAkhitAsitva mAjanmottamavAhanaiH / sahiSyase kathaM vatse pAdacaM kramaNavyathAm // 55 // tavAGgaM saukumAryeNa kamalodaraseAdaram / kliSTaM tApAdinA kuryAt klegaM dAma ratherapi // 56 // khabharturanuyAnenA niSTakaTAgamena ca / na niSedhaM na cAnutAM yAntAste kartumutsahe // 57 // sItApyuvAca niH zokA namaskRtyAparAjitAm / dadhatI prAtarutphullasaroruhamivAnanam // 58 // adhitvadastu me bhaktirnityaM kSemaGkarA pathi / eSAhamanuyAsyAmi rAmaM vidyAdivAmbudam // 56 // kvA tAM punarnavA niryayau janakAtmajA / AtmAnamAtmArAmevaM dhyAyantI lakSmaNAgrajam // 60 // ahe| zratyantamanA yA patibhaktyAdyajAnakI / adyodAharaNaM jajJe patidaivata yoSitAm // 61 // 167 - Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyAma kaSTAdabhItA sIteyaM satI jnmtllikaa| ahozIlena mahatA punAti khaM kulaiyam // 6 // itivyAvarNayantIbhiH zokagar3hadayA giraa| paurIbhiH kayamathaikSi sItA yAntI vanaM prati // 6 // rAma vanAya niryAtaM zrutvA sapadi lakSmaNaH / sadyaH sandhakSitakrodhavahirdadhyAvidaM hRdi / RjuH stAtaH prakRtyApi prakRtyA'najayaH siyaH / iyacciraM varaM kRtvA yayAce sA'nyathA katham // 65 // dattametAvatA rAjA bharatAya mhiimujaa| apanIta khasya gatA naca pitRNabhIH // 66 // nirbhayaH sAmprataM hRtvA bharatAkulasarpaNAt / nyasyAmi rAja kiM rAme virAmAya nijakrudhaH // 67 athavAsau mahAsatvasta NavadAjAmujjhitam / rAmonAdAyate duHkhaM tAtasyatu bhaviSyati // 8 // tAtasya mAmamUdaduHkhaM rAjAsta bharatopi hi| ahaM tvanugamiSyAmi rAmapAdAmpadAtivat // 6 // evaM vicintA saumivinatvA ecchAca bhUpatim / yayau sumivAmApraSTuM natvA caivamavocata // 7 // gamiSyati banarAmo'nugamiSyAmi taM tvaham / maryAdAdhi vinAzAyaM na sthAtuM lakSmaNaH kSamaH // 71 Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / 166 T kathaJciya mAlambatra sumitrApyavavIdidam / sAdha vatmAsi me vatso jeSTha yadanugacchasi // 72 // mAM namaskRtya vatsodya rAmabhadra viraGgataH / atidUre bhavati te mAvilambakha vatma tat // 73 // idaM sAdhu bruvan sAdhu manmAtAsItyudoyya' tAm / natvAca lakSNayogacchatya tuma parAjitAm // 74 // tAnnatvovAca saumitri ga ekAkyagAJciram / tvAmApraSTumahaM tvAgAmAryAnugamanotsukaH // 75 // udathuruce kauzalyA mandabhAgyAsmi hAhatA / vatsa tvamapi mAM mukkA prasthitosi banAya yat // 76 // tvameko'nAvatiSThakha mA pratiSTakha lakSmaNa / mamAzvAsakRte rAmavirahArhitacetasaH // 77 // pratyUce lakSmaNopya evaM mAtA rAmasya nanvasi / mAtaHkRtamadhairye gArheNa sAmAnyayoSitAm // 78 // dUre gacchati mebandhuranuyAsyAmi tadgatam / taddinaM mAthA devi rAmaninnaH sadApyaham // 76 // tAmityukkAca natvAca saumitriratha satvaram / zranudhA lakSmaNaH sItArAmau kArmukatUNamTat // 80 // nayopi niryayuH puryyA vikakharamukhAH prajAH / vilAsopavanAyeva vanavAsAya sodyamAH // 81 // 22 Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / prANauriva viniyojimaithilIrAmalakSmaNaiH / kaSTA narAzca nAryazca nagaryA lebhire dazAm // 8 // vegAttAnandhAvanto'nurAgeNa garIyasA / nAgarAH krUra kaikeyI vidherAkrozadAyinaH // 8 // vAdhyAyamANorAjApi sAntaHpuraparicchadaH / / drutamanvasaraTrAmamAkRSTaH sne hrjjbhiH||84|| drutaM rAji jane cApi rAmabhadrA'nugAmini / nagaryayodhyA samama dudAsaiva samantataH // 8 // athAvasthAya kAkusthaH pitaraM jananIrapi / nyavartayatkathamapi girA vinayasArayA // 86 // tathA yathocitAlApaiH porAnapi visajAsaH / sItAsaumitrisahita staritatvaritaM yayau // 8 // grAme grAme grAmadRSTva mahadbhizca pure pureN| prAya mAnApyavasthA kAkuyonahyavAsthita // 88 // itazca bharatArAjaMtra nAdade kiMtu pratyuta / / kaikeyI svaJca cakroza sammAvirahA'sahaH // 86 // parivajayotma korAjA sAmantasacivAnapi / prAhiNodrAmamAnetu rAjadhAya saha lkssmnnm||6|| pazcimAyAyinaM rAmaM prApustvaritameva te| nihattara cAmyadhurmatyA rAjAjJAkhyAnapUrvakam // 81 // . Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / taidInaiH prArthapramAneopi na nyavarttata rAghavaH / mahatAM hi pratijJAtuM na calatyadripAdavat // 62 // visRjAmAnA api te rAghaveNa mujjarmujaH / sahaiva celuH sarvepi kRtAyAstannivarttane // 63 // adyograzvApadapadaM nirmAnuSyaMAM ghanadrumAm / pAriyAbATavIM prApujanakI rAmalakSmaNAH // 64 // abhidhyAnaiH raSyapArAGgabhIrAvartta bhISaNAm / tadyapravAha pathi te samIkSAM cakrire nadIm // 65 // tatra sthittvA'vadadrAmaH sAmantAdInidambacaH / itaH sthAnAnnivRttadhva mathAkaThohyataH param // 66 // asmAkaM kulAdanta' gatvA tAtasya zaMsata : upAdhvaM bharataM matvA tAta vadvApyataH param // 67 // dhigasmAn rAmapAdAnAmayogyAnitibhUrizaH / terudantonyavarttanta vASyAmbhaH khimitAMzukAH // 68 // uttatAra vAtorAmA dustarAM tAntaraGgiNIm / sasItAlakSmaNaH sAzruHprekSitaH staistadasthitaiH // 66 // rAme'tha dRkpathA'tIte sAmantAdyAH kathaJcana / ayodhyAnagarImIyustadrAjJe cAvacakSire // 100 // rAjAppuvAca bharathaM nAyAtau rAmalakSmaNau / rAjyaM gRhANa mama taddIcAvijJAya mAsmabhUH // 1 // 171 Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 - rAmAyaNam bharatopyavAdadAjA nAdAsmerahaM kathaJcana / AneSye tu svayaM gatvA prasAdya nijamagrajam // 2 // zrAgAttadAca kaikeyI rAjAnamiti cA'bravIt / bharatAya tvayA rAjA dattaM satyapratizrava // 3 // parameSa na gRhNAti rAjA te vinayI sutaH / anyAsAJcAsya mATaNAM mahada duHkhaM mamApica // 4 // avizya vidhAyinyA pApIyasyA mayA kRtam / sati tvayi saputra pi hahA rAjAmarAja kama // 5 // kauzalyAyAH sumitrAyAH suprabhAyAzca duHthavam / ruditaM mama zRNvatyA hRdayambhavati dvidhA // 6 // bharatena samaM gatvA to vatmau rAmalakSmaNau / anunIya samAneSyAmya mujAnahiI nAtha mAm // 7 // ayAdiSTA prahRSTena rAjA dazarathena sA / yayau sabharatA'mAtyA pratirAmaM kRtatvarA // 8 // kaikeyI bharatau SaDbhiHprApatustahanaM jineH| apa ghyadrumamaleca jAnakIrAmalakSmaNAn // 6 // rathAduttIrya kaikeyI vatsavamati bhASiNI / praNamanta rAmabhadraM ca cumboparimUI ni // 10 // pAdAjAyAH praNamanto vaidehI lakSmaNAnapi / Akramyopari bAhubhyAntAraM tAraM ruroda sA // 11 // Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNama 173 bharatopi namazcakre rAmapAdAvuzur3ak / pratyapadyata mUrcchAJca mUrcchAva eda mahAviSaH // 12 // bodhito rAmabhadreNa vinayI bharato'vadat / zrabhaktamitra mAM tyaktvA kathamatra tvamAgamaH // 13 // rAjyArthI bharata iti mAttRdoSeNa yo'bhavat / mamApavAdoharata mAtmanA saha mAM nayan // 14 // nitya yaddA'yodhyAyAM gatvA rAjya zriyaM zraya / kaulInazalyaM me bhrAtaretra mapyapayAsyati // 15 // jaganmitra' hi saumitristavA'mAtyo bhaviSyati / ayaM janaH pratIhAraH zavughnastvA tapavabhRt // 1 // evaM bruvANe bharate kaikaiyyapya'bravIdidam / kuru bhrAtRvaco vatsa sadAsi bhAtRvatsalaH // 17 // ava na tvatpiturdeSo na doSo bharatasya ca / kaikeyyA eva doSo'yaM sulabhaH strI khabhAvataH // 18 // kaulAvajaM ye kemi doSAH strINAM pRthak pRthak / te sarve kRtasaMsthAnA mayi doSakhanAviva // 16 // patyuH sutAnAM tvanmAtRjanasya ca mayA kRtam / idaM duHSAkara' karma tatmahakha sutosi yat // 20 // ityAdi sAtha jalyantI tAmUce lakSmaNAgrajaH / tAtasya sUnurmUtvA'haM pratijJAtaM tyajAmi kim // 21 // Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 rAmAyaNam / tArtena dattametasmai rAjyaM hyanumataM mayA / astvanyathA kathaMkAraM vAgdvayojjIviteArapi // 22 // tadastu bharateArAjA dvayorapi nidezataH / asyAsmagrahamanullaMghyo mama tAta ivAmvike // 23 // ityukvotthAya kAkutsthaH sItAnItajalaiH khayam / rAjeAbhiSiMcahna rataM sarvvasAmantasAkSikam // 24 // rAmaH praNamya kaikeyIM sambhAkhya bharataM tathA / visasarja pratastheca kakubhaM dakSiNAM prati // 25 // yayAvayodhyAM bharata statra cAkhaMDazAsanaH / UrIcakre rAjAbhAraM piturvAtuzca zAsanAt // 26 // mahAmuneH satyabhUteH pArzve dazarathopya'tha / bhUyasA parivAreNa samaM dIkSAmupAdade // 27 // kha bhrAtRvanavAsena bharataH zalyi te hRdi / atyodyateo racadrAjaMtra yAmikavatsudhIH // 28 // saumitri maithilasutA sahito'tha rAmo gacchannatItya girimadhvani citrakUTam / AsAdayat katipayairdivasairavanti dezaika dezamabanisthita devadezyaH // 26 // ityAcAryya hemaviracita rAmAyaNe rAma tanmaNotpatti pariNayana vanavAsagamano nAma caturthaH sargaH // 4 Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha paJcamasargaH / aAture vyamane prApta durbhikSe shkrvigrheN| rAjahAre zmazAne ca yastiSThati sa vAndhavaH // rAmo'ya vizrAmayituM thAntAmadhvani jAnakIm / vaTasya mUle nyaSadakAnAmivezvaraH // 1 // taMdezaM sarvatovIkSma rAmaH saumitrimabhyadhAt / dezaH kasyApi bhItyAyamadhu boimo'bhavat // 2 // azuSka kulyAnudyAnAnIcabATAzca mekSavaH / sAntAnica khalAnyAhu nUtanohasatAmiha // 3 // tadAca rAmaH papracchA gacchantajanamekakam / kimuccacAla dezoyaM kvacAsi canitonagha // 4 // so'pyace'vantideze'sina puryavaMtyAM narezvaraH / asti siMhadaronAma siMha baTuHsahAdiSAm // 5 // tasya ca prativaddosminviSaye'sti mahAmatiH / sAmaMto vajjakAkhyo dazAGgapuranAyakaH // 6 // sa pApahAGgato'nya dya vanamadhye mahAmunim / kAyotsargastha maikSiSTa nAmataH prItivaInama // 7 // ke tiSThasi druma ivAraNye'muba ti tena tu / anuyukto munIrAtmahitArthamiti seo 'vadat / 8 Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 rAmAyaNam / bhUyo pyUce va karNaH khAdyapeyAdi varjite / atra saMpadyate 'raNya e kiM nAmAtmahitaM taba // 6 // taJca yogya munirjJAtvA dharmamAtmahitaM jAgau / zrAvakatvaM seo'pi sadyaH prapede tatpuraH sudhIH // 10 // vinAca devamarhantaM vinA sArdhaM zca nAparam / naMsyAmIti tadagre sa jagrAhAbhigrahaM dRDham // 11 // tataJca taM sa vanditvA'gAddazAMgapura puram / pAlayan zrAvakatvaMca cintayAmAsivAmidam // 12 // namaskAfmayA nAnya iti tAvadabhigrahaH / siMheAdarazca me bairI bhaviSyatya namaskRtaH // 13 // evaM vimTazyotpratibhaH khAGgulIye maNImayIm / munisuvratanAthasya pratimAM saMnyavIvizat // 14 // tadvimbaM khAGgalIyasya nama tvaMca yatesma saH / siMhAdara' narapatiM mAgyA pAyoklIyasi // 15 // taM taM siMhAdaramahIpateH / AcacakSe khalaH kopi khaltaH sarvakaSAH khala u // 16 // sadyaH siMheodaro'kupyan mahAhiriva nizvasan / karNAya tatkopaM ko pyAgatya gagaMsaca // 17 // tasya kApomayi kathaM tvayA jJAta iti sphuTam / vajJakarNena STaSTaH sannAcakhyau sa pumAniti // 18 // Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / pure kundapure zrAddhaH samudraH saGgamo vaNika / yamunA nAma tatpannI bidyadaMgosmi tatsutaH // 16 // kramAcca yauvanaM prApto mANDa mAdAya cAgamam / DajjayinyAmahaM puryoM kraya vikraya hetave // 20 // tatra kAmala tAM nAmnA pazyan vezyAM mRgIdRzam / sadyazca kAmavANAnAmabhavamahamAsya dam // 21 // nigAmekA vasAmIti tayA kRtasamAgamaH / dRDhaM geNa vadohaM mago vAgurayA yathA // 22 // Ajanma kaSTena dhanaM yanmatpitrA'rjitaM bahu / tahazena mayA tatta SaDbhirmAsai vinAzitama // 23 // siMhodaramahiNyA ye zrIdharAyAzca kuNDale / tAdRze dehi mahyaM tvamitya ce sAnyadAtu mAm // 24 // name'rthaH kazcidapyasti ta evApaharAgyaham / iti rAtrau sAhasikaH khAneNAgAM na paukasi // 25 // siMhodaraM zrIdharetiTacchantI zuthave mayA / nAthohigna vedAnIM nidrAM na lamase katham // 26 // siMhadaro'vadaddevi tAvannidrA kutomama / praNA meM vimukhA yAbaddanakona mArya te // 20 // amu prAtahani grAmi sasuhRtyutravAndhavam / jAtviyaM rana nI tAvadinidrasyApi me priye // 28 // Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 178 rAmAyaNam / tadAkarNya tavAkhyAtuM tyakta kaNhalacaurikaH / tvAM sAdhamkivAtsalyAdiha tvaritamAgamam // 26 // vanakarNa stadAkaNyaM purIkaNa TaNAdhikam / sadyazkArA'pazyacca paracakrarajAmbare // 30 // kSapAca rurudhe siMhodareNa vapravalai laiH / taddazAGgapuraM viSvak canda nagurivAhimiH // 31 // siMhadaro'tha dUtena vavakaNaM mdo'vdt| praNAmamAyayA mAyin vaJcitosmi tvayA cirm||32|| vinA tenAGgalIyena mAmA'gatya namaskaru / anyathA sakaTumbastvaM yamavezmAca yAsyasi // 33 // pratyace vanakarNA'pi mama hya'yamabhigrahaH / vinArhantaM vinA sAdhu praNamAmya paraM nahi // 34 // na pauruSAbhimAno'tra kinta dhrmaabhimaanitaa| namaskAraM vinA sabai mamAdatva yathArUcim // 35 // dharmadAraM dehi mahya yathAdharmAya kutracit / / ahamanyatra gacchAmi dharma evAsta me dhanam // 36 // itya te vana karNena nahi tatpratyapAdi sH| jAtu dharmamadharma vA gaNayanti na mAninaH // 37 // puraM savajJakarNa taddhvA siMhodaro vahiH / sthitosti muSlana dezaJca taga yAdayamuhasaH // 38 // Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 rAmAyaNam / ahaM ca sakaTumvopi maSTo'smina raajvigrhe| dagdhAnyanAdya saudhAni jINIsAca kuTI mama // 3 // zanyebhyadhyavezmabhyo vezmopakaraNAnyaham / Anetu krUragehinyA preSitA yAmi tanmukhaH // 4 // tasyAdurvacAsA'pyetatphalaM zubhamanmama / yanmayA devakalyastvaM iSTo daivavazAdasi // 41 // evamuktavatastasya daridrasya rghuuhhH| ratnavarNamayaM satramadatta karuNAnidhiH // 42 // taM visRjya tato rAmo dazAGgapuramIyivAn / candraprabhaM vahizcaitye natvA tanAthavA sthitaH // 4 // rAmAdezena saumitristatpravizya kSaNAta puram / vanakarNAntike gacchadalakhyAnAM hyasau sthitiH||44|| varca karNaH sadAkAraM jJAtvA tannaramuttamam / jace mahAmAga bhava bhojanAtithibhAga mm||45|| rAmAnujo'pyabhidadhe sakalano mama prmH| sthitosti bahiradyAne tamAdau bhojayAmyaham // 16 // tataH saumitriNA sAI vacaka mahIpatiH / bhayiSTavyajanaM bhojyamuparAmamanAyayat // 47 // bhaktottare cAnuziSTa rAmeNa preSito yayau / lakSmaNo 'vantinRpati jagAdeti ca sauSTavI // 48 // Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 rAmAyaNam / rAjA dAzarathi "sIkRtA zeSa mahIpatiH / * virodhaM vana karNana bharataste niSedhati // 46 // " siMhodaro'pi pratyace tyAnAM bhrtopihi| bhaktAnAmeva kurute prasAdaM nAnyathA punaH // 50 // ayaM punarvava kI matmAmanto durAzayaH / na mAM namati tenAsya prasIdAmi kathambada // 5 // bhUyopi lakSmaNo'vocannAsAvavinayI tvayi / asthA 'praNAmasandhAhi jajJe dharmAnurodhataH // 52 // mAkupyo vavakAyaM mAnyaM bharatazAsanam / dhAsamudrAnta meM dinyA bharataH zAsitA yataH // 53 // kraiH siMhodaraHsmAha ko nAma. bharatonapaH / yovajakarNa gRhyan san vAtulo mAM vdtydH||54|| kopAruNA kSaH saumitriH sphuradoSTha dalo'vadat / re na jAnAsi bharataM jJApayAmyeSa matcchatam // 55 // uttiSThava yudhe sarvAtmanA sambarmito bhava / na bhavasyeSa godhera maga jAzanitADitaH // 56 // siMhodaraH sasainyotha saumitriM hantu mudyataH / vAlaH parisapraSTa miva bhasmachannaM hutAzanam // 5 // lakSmaNopi gajAlAnaM bhujemonmUlya vAlavat / . vihiSa stADayAmAsa hasta daNDa ivAntakaH // 58 // Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / 181 atha saumitrirutpatya siMhodara mimasthitam / . tahAsasA pazumibA'vabhAtkaNThe mahAmujaH // 56 // pAzcayaM pazyatAM tatra dazAgapuravAsinAm / tanninye gAmivAkRSya lakSmaNo rAmasannidhau // 6 // iSTA siMhAdaro rAmaM natvA cedamabhASata / na jAtastvamihAyAtA mayA raghukulodaha // 61 // athavA kimidaM deva matparIkSAkate kRtam / kRtaM naH prANitenApi yayaM cchala parA yadi // 62 // kSamakhA'jJAnadoSaM me yatkartavyaM tadAdiza / bhRtye kopaH zikSAmAtrakate ziSye guroriva // 6 // sandhehi bacakarNene tyAdiza ttaraghahahaH / siMhAdaropi tAM vAcaM tatheti pratyapadyata // 6 // . tatrAgAhavakaNepi rAmabhadrasya zAsanAt / vinayena purobhUya kRtAJjali ruvAca ca // 65 // svAminau dRSabhakhAmivaMzajau raamshaahinnau| . yavAM dRSTe mayA diSTayA kiJca jJAtau ciraadih||66|| bharatAIsya sarvasya yavAnnAthau mhaabhujau| ahamanye ca rAjAno yu vayoreva kiGkarAH // 67 // muccainaM matprabhu nAtha sAdhi caina mataH param / yathA'sau sahate me'nyapraNAmAbhigrahaM sadA // 8 // Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 rAmAyaNama / vinAhataM vinA sAdhu namasyo mAparo mayA / itihyabhigraho'grAhi mahAH grItivarddhanAt // 6 // rAmabhasaMnayA siMhAdarastatpratyapadyata / saumitriNA vimuktAsana vana karNaJca skhje||7|| siMhadaropi parayA prItyA rAghavasAkSikam / rAjyAI vavakarNAya sodarAyeva dattavAn // 7 // zrIdharAkuNDale teca yAcitvAvantipArthivAt / adatta vidyudaGgAya dazAGgapurapArthivaH // 72 // saumitra ye vajakoM dadAvaSTau khakanyakAH / siMhadaraH sasAmantaH punaHkanyAzata bayam // 7 // athoce lakSmaNaM kanyAH pArzva vaHsanta saMprati / nAtA no bharatarAjye yataH pitrA nivezitaH // 7 // samaye'GgIka tarAjya : pariNeSyAmi vaH sutaaH| idAnIntu vayaGgatvA sthAsyAmo malayAcale // 7 // evamitya vA sthitau bajjakarNa siMhAdarau nRpau| visRSTau rAmabhadreNa yayaturnijapuraM puram // 76 // rAmastava nizAnnItvA ssiitaalkssmnnHprge| gacchan krameNa saMprApazaGkamapi nirjalam // 7 // pipAsitAyAM sItAyAM vizrAntAyo tarotale / rAmAjayA'tha saumivirjalamAnetumabhyagAt // 78 // Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 183 rAmAyaNam / gacchan saro dadarzekama'nekAMbhojamaNDitam / dUrAdAnandajananaM vayasyamiva vallabham // 76 // tadAca krIDituM tattrA'gA tyUvarapurAdhibhUH / nRpaH kalyANamAlAkhyaH prekSAJca kreca lakSmaNam 80 // sakAmavANaiH sadyomi vibhide bhidurAtmakaiH / natvA lakSmaNamUceca bhava me bhojanAtithiH // 81 // vikAraM mAnmathaM dehi lakSaNAni ca lakSmaNaH / nirIkSya dadhyau nASA puveSA kAraNena tu // 82 // dhyAtvetyuvAca saumitriH sabhAryyaisti mama prabhuH / itazcAdUra deze'smin bhune tena vinA nahi // 8 // itazcATUradeze'smin tena pradhAnapuruSairmadrAkAraiH priyambadaiH / tatrA'ninye samabhyarcya sasIte'pi raghUdahaH // 81 // so'namasyadrAmabhadraM bhadradhI maithilImapi / arad paTakuTI tatkAlaJca nyavezayat // 85 // tava rAmaM kRtasnAnabhojanaM sa upAthayau / sahaikamantriNA yuktaH strotreSo niHparicchadaH // 86 // lajjAnatamukhIntAJca nijagAdeti rAghavaH / bhadre puruSaveSeNa strIbhAvaM nihuSe kutaH // 81 // Uce'tha kUvarapatiH kUvare'smin mahApure / vAlikhilyonAma rAjA prathvInAmA'syatu priyA 88 / Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 raamaaynnm| ApannasatvA saJAnedyaccha mlecchai mhaabhtt| avaskaMdAgatairninye vAlikhilyo niyamya saH // 86 // pazcAcca prathivI devI tanayAM mAma'sUta saa|' putro'janIti cAghoSi sacivena suddhinA // 6 // tajjJApitaH putrajanma prabhaH siMhAdaro'vadat / tana rAjAstu vAloyaM vAlikhilyAgamAvadhiH // 11 // krameNa vaI mAnA'haM malAtpu vessdhaarinnii| mATamantra janaM muktvA parairanupalakSitA // 6 // rAjya karomi kalyANamA lAkhyA prathitA stii| . mantriNAM mantra sAmarthyAt syAdalIkepi satyatA // 6 // mlecchAnAM bhUri yacchAmi draviNaM piTamuktaye / dravyamete tu gRhnanti muJcanti pitaraM natu // 64 // tatprasIdata me tAtaM tebhyo mocayatA'dha naa| siMhodarAnmocitaH prAg vajna kAnRpo yathA // 65 // rAmApyuvAca puveSetra svarAjya prshaastii| yAvahatvA moca yAmo mlecchamyaHpitaraM tava // 16 // mahAprasAda ityUce sA striivessdhaarinnii|| Uce suvuddhi mantrI lakSmaNosyAvarostviti // 6 // rAvavo yabravIttatA dezAdezAntaraM vayam / yAsyAmo'tha niTateSu lakSmaNaH pariNeSyati // 8 // Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / pratipadyati kAkutstha stasthau tatra dinatrayam / nizAzeSe suptajane sasItAlakSmaNo yayau // 66. sApi prAtarapazyantI jAnakIrAmalakSmaNAn / vimanAH kha purama'gAccakre rAjya tathaivatu // 10 // prApa krameNa rAmopi narmadAmuttatAra ca / pathikaiAyamANopi viMdhyATavyAM viveza ca // 1 // tatrAdau dakSiNadizi kaNTakisthito dijaH / rarAsa virasaM kSIrastho'nyo madhuraM punaH // 2 // na viSAdo navA ho'bhU drAmasya tthaapihi| zakunaJcAza kunaJca gaNayanti hi durvalAH // 3 // gacchan dadarza cAgacchana mlecchasainyamudAya dham / asaMkhya bharathAzvIyaM dezaghAtAya nirgatam // 4 // yuvA senApatistatra dRSTvA sItAM smarAturaH / svacchandattiH svAna mlecchAnuccakairevamAdizata // 5 // arere pathikAveto nAzayitvA vinAzya vA / etAmbarastriyaM hRtvA samAnayata matkRte // 6 // ityuktAH saha tenaivA'dhAvanta prati rAghavam / praharantaH zaraprAsaprAyaiH praharaNaiH zitaiH // 7 // uvAca lakSmaNo rAmaM tiSThAu~ha shaaryyaa| amUnzu nava mlecchAna yAvahidrAvayAmyaham // 8 // 24 Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 rAmAyaNam / ityukvA lakSmaNo'dhijya N kRtvA dhanuranAdayat / tannAdAccAva sanmla ecchAH siMhanAdAdidvipAH // 6 // asahyazcApanAdo'pi zarasokSaH sudUrataH / itthambiSTazya sa mla ccharAjo rAmamupAyayau // 10 // vimuktazastro dInAsyaH syandanAdavatIryya saH / rAmabhadraM namazcakre krudhA saumitri aicitaH // 11 // so'vocaddeva kauzAMvyAM puryyI vaizvAnaroddijaH / sAvitrInAma tatpatnI rudradevosmi tatsutaH // 12 // Ajanma krUrakarmAca taskaraH pAradArikaH / natatkimapi karmAsti yatpApo nAcarAmyaham // 13 // athaikadA khAtramukhe prAptohaM rAjapUruSaiH / zUlaM samAropayitu N nItazca nRpazAsanAt // 14 // upazUlaJca dInohamupazUnAmiva cchagaH / T dRSTaH 'zrAvakavaNijA datvA daNDaJca mocitaH // 15 // mAkArSI caurikAM bhUya ityudIrya mahAtmanA / visRSTo vaNijA tena tanda ezaM tyaktavAnaham // 16 // mandrAgAmimAM palloM kAka ityAkhyayAnayA / iha khyAtaH kramAtpallIpatitvamidamAsadam // 17 // iha sthitazca luNTAkairluNTayAmi purAdikam / zrAnayAmi svayaM gatvA vadadhRtvA nRpAnapi // 18 // Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gamAyaNam / vazyorima vyantara iva tava svAmina samAdiza / kiGkaraH kiGkarogyeSa sahakhAvinaya mama // 16 // vAlikhilyaM vimuJceti rAmeNoktaH kirAtarAT / taM mumoca namazcakra vAlikhilyohi rAghavam // 20 // rAmAjJayA ca kAkena sa ninye kavaraM punaH / kalyANamAlAM puveSAmapazyacca sutA nijAm // 21 // rAmalakSmaNa vRttAnta mitho'kathayatAJca tau| kalyANamAlikA vAlikhilyAyA 'khilamapyatha // 22 // kAkopi khAM yayau palli tato rAmo'pi nirgataH / vindhyATavImatikramya prApa tApI mahAnadIm // 23 // tApImuttIrya cakrAmastadde zaprAntavartinam / aruNagrAmanAmAnaM rAmogrAmamathA 'sadat // 24 // pipAsitAyAH sItAyA stana rAmaH salahAraNa: / . gRhe yayau kApitasya kapilasyAgnihotriNaH // 25 // brAhmaNIca suzarmAkhyA tebhyo'dAta pRthagAsanam / svayaJca pAyayAmAsa salila khATuzItalam // 26 // AgAttadAca kapilaH pizAca va dAruNaH / nirIkSyacopaviSTAMstAna ruSTo'bhASiSTa ghiniim||27|| malinAnAM kimeteSAM pravezo mama veshmni| . pApIyasi tvayA datvA'gnihotramasucIkRtam // 28 // Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 . rAmAyaNam / evamAkrozinaM vipraM krUra rAmAnuja: krdhaa| karIvArabhatoDa tya paribhamayituM divi // 26 // rAmopyabAca konAma kopeo'smina koTa maatrke| dvijakra ra vitruvantamapyama muJca mAnada // 30 // rAmAjayAca saumitri staMmumocazanai hijam / sasItAlakSaNorAmo nijaMgAmaca tagRhAta // 31 // te gacchantaH kramAtmApuraraNya maparaM mahat / kajjalazyAmajaladaH kAlazca samupAyayau // 32 // varSa tyabdeca kAkutstha stasthau vtttrordhH| .. varSAkAla vaTe'vaca nayAma deti cAvadana // 33 // AkarNyatahavAmIta stannAgrodhAdhidaivatam / ibhakarNAbhidho yakSo gokarNa khaprama yayau // 34 // taM praNamyetpabhASiSTa khAminnahAsita stataH / kaizci haHsahatejeAbhinijAvAsAhaTAdaham // 35 // tatkuruSva parivANama nANasya mama prabho / te hi sthAsyanti sakala prApTaSaM mahaTadrame // 36 // gokarNApyavadhiM jJAtvA cakhyAviti vicakSaNaH / aAvetau gRhAyAtAvaSTamau rAmazAGgiNau // 37 // ityuktvA nizi tatrai tya nava yojanavistRtAm / hAdazayojanAyAmAM dhanadhAnyAdi pUritAm // 38 // Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / 186 utuDgabapramAsAdamANDa pUrNApaNAvalim / purIrAmapurI nAmAkRta rAmAya so'maraH ||36||yu0 prAtarmagalazabda na pravuddho rAma aiksst| taM vINAdhAriNaM yakSaM mahardhi nagarIJca tAm // 40 // so'vocadismitaM rAmaM khAmI tvmtithishcme| gokarNanAma yakSohamakArSa tvakate purIm // 11 // mayA saparivAreNa sevyamAno divaanishm| iha tiSTha sukha khAminyathAkAlaM yathArUci // 42 // iti tenArthitorAmo yakSabhiniSevitaH / avatakha sukha tava sItAsaumitrisaMyutaH // 43 // itazca vipraHkapilaH samidAdikate 'nydaa| bhAmaMstasminmahAraNye pazupANiH samAyayau // 44 // sa dadarza purI tAJca dadhyau cetasi vismayAt / mAyeyamindrajAlambA gAndharvamathavA puram // 45 // tatraikAM mAnuSIrUpAM cAru nepathyavAsasAm / so'STaccha dyakSiNI iSvA kasyeyaM na tanA purii||46|| soce gokarmayakSaNa kRteyaM na tanA purii| nAmnA rAmapurI rAmasItAsaumitrihetave // 47 // dInAdibhyo dadAtyarthamana rAmo dayAnidhiH / sabakRtArthImato'tra yoyo dusthaH samAyayau // 48 // Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 rAmAyaNam / tyatvA sopi saminAraM patitvA tatpadAjayoH / uce mayA kathaM rAmo draSTavyaH saMza meM'naghe // 48 // . sApyavAdIdana pu-masti hAracatuSTayam / nityaJca rakSyate yakSyaiH pravezo'mutna durlabhaH // 50 // pUrvadvAre'tra yaccaitya taiMditvA yathAvidhi / zrAvakIbha ya cedAsi praveza labhase tadA // 51 // tadvirA kapilo'rthArthI sAdhUnAmanti ke yyau| asyavandata tAn sAdhUna dharma tebhyo'shttnnoccsH||52|| tataH sa laghukarmatvAvizuddhaH zrAvako'bhavat / gatvauko dharmamAkhyAya bhAryAJca thaavikaaNvydhaat||53|| Ajanma dausthAdagdhau tau rAmAdarthayitu dhanam / upayata rAmapurI tacca caityaM praNematuH // 54 // rAjavezma pravizyA'tha maithilIrAmalakSmaNAn / upalacca vibhAyoccai dattAkrozAn hijaHsmaran // 55 // taM dRSTamanasaM sAnukrozaH saumitrirabravIta / mAmaiSI modijAthoM cedeA'rtha prArthayakha tt||56|| tato'pazaGkaH kapilo gatvA rAmAya cAziSam / datvopAvizadagreca guhya kairardhitAsane // 5 // kutastvamAgatosIti dRSTo rAmeNa so'vadata / kiM mAM navetsi tavimmaraNa grAmavAsinam // 58 // Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / 161 yUyaM yenA'tithIbhUtA api durvacasA myaa| aAkruSTAmocitonmasmAdya bhAbhizca kRpaapraiH||56|| suzarmA brAhmaNI sApi prAgasattAkhyAnapUrvakam / gatvopasota dInA yatpradattAsIrupAvizata, // 6 // tataH sa vipro draviNaiH kRtArthIkRtya bhUribhiH / rAghaveNa visRSTaH san khagrAmamagamatpunaH // 6 // pravuddho brAhmaNaH so'pi datvA dAnaM yathArUci / nandAvantaMsa starINa manti ke vratamagrahIta // 62 // atha prArabhya tItAyAM yiyAsu prekSya rAghavam / gokarNa yakSo vinayAdevama ce kRtAJjaliH // 6 // yadyAto yAsyasi khAmiM statprasIda kSamakhame / yadukta skhalitaM kiJcinma nAgaSyabhavattvayi // 6 // tavAnurUpAGkaH pUjAM kartumIzo mahAbhuja / ityatvAdatta rAmAya hAraM nAmnA khayaM prabham // 65 // saumitra yeca tADasa divya ratnavinirmite / caDAmaNi Jca sItAya vINAJcebhi tnaadiniim||66|| rAmo'numAnya taM yakSa pratasthe kheccha yA tataH / tAM purImupasaMjaDhe sopi yakSa: svayaM kRtAm // 6 // te kAmantaH pratidinaM jAnakIrAmalakSmaNAH / tyaktA raNyAni vijayapuraM sandhatAkSaNe yy:||6|| Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 rAmAyaNam / tasmiMzca bahimadyAne marudisi mahIyasaH / tala nyagrodha nasya te'vAtsarvezma sannime // 6 // pureca tasminnabhavadAjA nAmnA mahIdharaH / indrANI nAma tatpatnI vanamAleti tatsutA // 10 // vanamAlAca vAlyepi saumitra guNa sampadam / rUpaJcAkarNya taM muktvA nAnyaM varamiyeSa saa||71|| tadA prabajita zrutvA napaM dazarathaM tathA / nirgatau rAmasaumitrI viSamo'bhU nmhiidhrH||72|| adatta candra nagare dRSabhakSmApajanmane / nAmnA surendrarUpAya banamAlAM mahIdharaH // 73 // vanamAlApi tacchutvA maraNe kRtnishcyaa| tasyAM nikhekAkikA daivAttadudyAnamupAyayau // 74 // pravizya tatrAyatane pajayahana devatAm / janmAntare'pi saumitriH ptirme'stvityuvaacc||75|| vanamAla vacaHzrutvA sA nyagrodhaM yayocatam / prasuptajAnakIrAma yAmikena prajAgratA // 6 // dadRze lakSma khenaiva vanamAlA hiteratA idaJca dadhyau saumitriH kimiya vanadevatA / adhiSTAnI vaTatarorasyavA kApi yakSiNI // 77 // evaM cintayatastasya sA'dhyA'rohabaTadruman / kariSyati kimiSeti lakSmaNopyAroha tam // 78 // Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / sA proce prAJjalirbhUtvA mAtaro vanadevatAH / digdevyo vyomadevyazca sarvAH zTaNvanta mahacaH // 76 // nAdiha bhave tAvanmama bhI sa lakSmaNaH / bhayAvAntare tahi bhaktistana mamAsti cet // 8 // ityuditvA kaNThapAzaM vidhaayottrvaassaa| bacvA ca vaTazAkhAyAM drAk sAtmAnamavalambayat // 81 // . bhadre mAsAhasaGkArSIrlakSmaNohamiti bravana / lakSmaNo'pAza tatpAzaM tAmAdAyottatAraca // 82 // prabuddhayonizAzeSe lakSmaNo rAmasItayoH / zazaMsa vanamAlAyA vRttAntaM tamazeSataH // 83 // hriyA'vaguNThitamukhI vanamAlApi tatkSaNam / jAnakIrAmacaraNAravindezyo namo'karot // 8 // itopi ca tadendrANI mahIdharana papriyA / vanamAlAmapazyantI praccakre karaNavaram // 85 // vanamAlAnveSaNAya niryayau ca mahIdharaH / itastataH parimbhAgya sUtrasthAzca dadarza taam||86|| hatahataitAna kumArI taskarAniti mASiSu / udasteSu ca sainyeSUttasthau rAmAnujaH krudhA // 87 // dhanuSyAropayAmAsa sa jyAM bhAla iva dhruvam / akArayacca TaGkAraM vairyahaGkArahArakam // 88 // 25 Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 rAmAyaNam / cakSumusta-suH petustaddhanurdhvaninA pre| mahIdharaH puraH sthitvA saumitri khayamaikSata // 76 // upalacya tato'vAdIjjayAmuttAraya dhanvanaH / somine matsutApuNyairiSya mANastvamAgataH // 10 // uttAritajye saumitrau susthitaH san mahIdharaH / precca rAmaM namazcakre'vatIrya syandanottamAt // 1 // uvAca ca tavabhA'muSmai saumitra ye myaa| svayaM jAtAnurAgeti kalpiteyaM purAyabhata // 6 // idAnImanayojane majAgyena samAgamaH / jAmAtA lakSmaNastvaJca sambandhI durlamaH khala // 13 // ityuditvA mahatyAca pratipayA mhiidhrH| ninAya jAnakIrAma lakSmaNAnnijasadmani // 6 // teSu tatra ca tiSThatsu kadAcana sabhAsthitam / etyAtivIryarADdUta napamace mahIdharam // 65 // nandadyAvartapurAdhIzo'tivI- vIrya sAgaraH / sAhAyyAyAhvayati tvAM jAte bharatavigrahe // 66 // bhayAMso bhUbhujeAvyeya stasya dAzarathe ble| tattvamapyativIryeNAhaya se sumahAbalaH // 6 // , athaivaM lakSANo'Tacchan nadyAvarttamahImujaH / bharatakSmAbhujA sAI kiM virodhanibandhanam // 18 // Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / 165 dUtopya vAca naH khAmI bharatAnatimicchati / sata pratIcchati na tAmidaM vigraha kAraNam // LER rAmaH papraccha taMdUtamativIryasya snggre| samarthA bharataH kiMmo starasevAM yantra manyate // 20 // dUto'pyace mahAvIryo'tivIryastAvadeSanaH / bharatopi na sAmAnya stayoH saMzayo jaye // 1 // ityuktavanta taM dUtamAgacchAgyeya satvaram / ityuktvA vyasjadrAnA rAmajjaivamabhASata // 2 // aho antatvametasyA'tivIryasyAlpamedhasaH / yadasmAnayamAjhya bharataM yodhayiSyati // 3 // tatmavasenayA gatvA'nupalahitadauhadA / amumeva niSpAmo bhAratAdiva zAsanAt // 4 // jace rAmo'tra tiSTha svaM tvatsutaiH sabalaiH sh| savAimeva yAsyAmi kariSyAmi yathocitam // 5 // evamasviti tenoktA sttputrvlsNyutH| nandayAvartapuraM rAmaH sasItAlakSmaNo yayau // 6 // uSitaM vahirudyAne rAmaM taM devdevtaa| prabhASata mahAbhAga kimabhISTaM karomi te // 7 // nanaH kimapi kartavyamityata rAghaveNa tu / sA'madhAdevametaddhi tathApyupakaromaHda // 8 // Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 rAmAyaNam / ativoe jitaH strIbhiriti tasyAyazaskRte / sasainyasya kariSyAmi strIrUpa kAmikaM taba // 6 // strIrAjyamiva tatsainyaM strIrUpamabhavatkSaNAt / strIrUpau rAmasaumitro cAbhUtAM sundarAkRtI // 10 // mahIdhareNa svaM sainyaM tatra sAhAyya hetave / praiSIdamiti rAma staM dvAsyenAjJApayannRpam // 11 // ativIryyApyuvAcaivaM khayaM nAgAnmahIdharaH / kRtaM tadasya sainyena mumUrSo rba mAninaH // 12 // jeSyAmye kopi bharataM sAhAyya kiM mamApi hi / nirvAsyatAM drutamidaM tatsainyamayazaskaram // 13 // athAnyaH kazcidapyUce khayamAgAnna kevalam / sapratyuvAcopahAsAya strIsainyaM prAhiNodiha // 14 // tacchrutvA sumahAkroghaM nandyAvarttezvaro'karot / strIrUpadhAriNateca rAmAdyA dvAramAyayuH // 15 // AdicadativIryyapi dAsIvadimikA: striyaH / gAr3ha' gRhItvA grIvAsuM nirvAsyantAM purAdahiH // 16 // samantAttasya sAmantA utthAya sapadAtayaH / strIsainyaM tadupadrotuM prAvarttanta mahAmunAH // 17 // rAmabhadro mujastambhenebhastaMbhamathoJcakaiH / samutpAdyAyudhIkRtya tAn samantAdapAtayata // 18 // Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / 187 tena sAmantabhaGgenAtivIryyaH kupitomTaNam / raNAya svayamukttasthaLe khaDgamAkRSya bhISaNam // 16 // atha tat khaDgamAcchidya lakSmaNastatkSaNAdapi / tamAcakarSa kezeSu tadastreNa vabandhaM ca // 20 // : gaM vyAghra dvavAdAya taM nRvyAghrazcacAla saH / dRzyamAnojanaiH pauraistattrAsa tarale kSaNaiH // 21 // atha taM mocayAmAsa maithilI karuNAparA / sadyo bharata mevAca saumitriH pratyapAdayat // 22 // strIveSamaya samma sarvveSAM kSetradevatA / annAsIdativIryyApi tI tadA rAmalakSmaNau // 23 // ativIryyastayoH pUjAM mahatIM vidadhe tataH / dadhyau ca mAnadhvaMsena mAnI vairAgyamuJcakaiH // 24 // kiM seviSye'hamapyanyamitya haGkArabhAg hRdi / dIkSArthI vijayarathe putre rAjya N nyavattaM saH // 25 // dvitIyo bharato me'si zAdhiSmaH pratrajasma mA / rAmeNetyaM niSiddhopi sa prAvAjInmahAmanAH // 26 // tatsUnurvijayaratho ratimAlAbhidhAM nijAm / lakSmaNAya dadau nAmintAM pratIyeSa lakSmaNaH // 27 // yayau sasainyavijayapuraM rAmopi pattanam / ayodhyAM vijayaratheo bharataM sevituM punaH // 28 // Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 raamaaynnm| vijJAtatadudantopi bharatogarimAcalaH / saccakAra tamAyAta santohi natabamalAH // 26 // kaniSThAM ratimAlAyA nAmnA vijayasundarIm / dadau khasAraM strIsAraM bharatAya sa bhabhuje // 30 // tadA ca viharaM stanAtivIryo muniraayyau| vanditvA kSamayAJcakre maratena sa bhabhujA // 31 // visRSTaH saprasAdena bharatena mahImajA / sAnandovijayaratho nandAvartapuraM yayau // 32 // mahIdharamanujJApya rAme gntusmudyte| vanamAlAJca papraccha yiyAsuratha lahANaH // 33 // * jagAda vanamAlApi vASpaparNavilocanA / prANa vANaM tadAkArSIH prANeza mama kiM mudhA // 34 // varaM bhavetsukhaM tyuH tadaiva mama vallabha / tatvavezasamidaM dRsaM tvahirahotthitam // 5 // prAdyaiva pariNIya tvaM sahaiva naya mAM prabhoH: tahiyogacchalaM prAtha neSyatyaparavAntakaH // 36 // anvanaiSIlakSmaNotha dhAtuH zuzaghakohyaham / zuruSAvinakRnmAmaH sahAyAntI manakhini // 37 // prApayyAbhIbhita sthAnaM jyAyAMsaM varavarNini / tvAM sameSyAmi bhayopi savAvya hRdayedyasi // 38 // Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 rAmAyaNam / ghorebhyaH zapathebhyo yaM tvaGkArayasi mAnini / taM karomi punarihAgamapratyaya hetave // 38 // na cedAyAmi bhUyo'pi tadahaM rAtribhojanAm / gRhye'yaM metizapathaM saumitriH kAritastayA // 40 // rAvizeSe tato rAmaH sasItAlakSmaNo'calata / kramAddanAni laMghitvA prApa kSemAJjaliM purIm // 41 // rAmasta hirudyAne vanyAhAraH phattAdibhiH / bubhuje lakSmaNAnItairjAnakIkara saMskRtaiH // 42 // taba rAmamanujJApya kautukAtprAvizatpurIm / saumivistava cAzrauSIduccai rAghoSaNAmiti // 43 // zaktiprahAraM sahate yo'muSya pRthivIpateH / tasmaipariNayanAya dadAtyeSa khakanyakAm // 44 // tena cAghoSaNA detaM pRSTa eko'vadatpumAn / avAsti zatrudamano nAma rAjA mahAbhujaH // 45 // tasyAsti kanakA devI kukSijA varakanyakA | jitapadmeti padmAyAH sAkaM padmalocanA // 46 // varasyaujaH parIkSArtha midamArabhyate tataH / pratyahaM tyAmuJA'nena tAdR nonaiti kopi nA // 47 // zrutvetyaM lakSmaNo'gacchattaM rAjAnaM sabhAsthitam / kutoddhetoH kutastyastvaM tatSTaSTazcaiva matravIt // 48 // Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / ahaM bharatadUto'smi gacchannarthena kenacit / tava kanyAmimAM zrutvA pariNetumihAgamam // 46 // sahiSya se zaktivAtaM mametyukto mahIbhujA / kimekena sahiSyehaM paJcetyace ca lahmaNaH // 50 // jitapadmA tadAnIJca tavAgAdrAjakanyakA / babhava lakSmaNaM prectya caNAJca madanAturA // 51 // tayA sadyeo'nurAgiNyA vAryyamANopi bhUpatiH / cikSepa lakSaNAyAzu duHsahaM bhktipnyckm||52|| dve karAbhyAM dve kakSAbhyAM dantairekAJca lakSmaNaH / agrahIjjitapadmAyAH kanyAyA manasA sahe // 53 // jitapadmA'cipattatra svayaM varaNamAlikAm / uduhyatAmiyaM kanyetyatravItyArthivopitam // 54 // lacma gopyavadadvAhyopavanesti mamAgrajaH / rAmo dAzarathistena paratantrosmi sarvvadA // 55 // tau rAmalakSmaNau jJAtvA tatkSaNaM sa camApatiH / gatvA rAmaM namazcakre va vezma tyA ninAya ca // 56 // mahatyA pratipatyA sa rAjA rAmamapUjayat / sAmAnyeopyatithiH pUjAH kiM punaH puruSottamaH // 37 // tatopi catite rAme saubhinistaM mahIpatim / uvAca mariSyAmi vyAvRttastvatsutAmiti // 58 // Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam 201 nizAyAM niryayau rAmaH prApaM sAyabba pattanam / vaMzasthalaM nAma vaMza zailAzyAdritaTa sthitam // 56 // tasmin sa bhUpatiM lokamAlule ke bhayAkulam / papraccha ca naraM kacidrAma stajayakAraNam // 6 // zrAcakhyau puruSo sopi tAntayokodya vAsaraH / amumanparvate rAmau raudrazvocchalitodhvaneH // 2 // yAdrAvimanyava gamayatyakhileo janaH / prAtaca punarAmAti kaSTA nityamiyaM sthitiH // 62 // tataJca kautukAdrAmaH prerite lakSmaNena ca / tatrArurohA'pazyaJca kAyotsargasthitau munI // 6 // bhaktyA vavandire tau tu jAnakI rAmalakSmaNAH / tadagre'vAdayadrAmo gokarNArpita balakIm // 64 // hRdyaM jago ca saumitrigramarAgamanoharam / cinAGgahArakaraNaM sItAdevI nanartta ca // 65 tadA vAstaM yayAbI jajRmma e ca vibhAvarI / vikRtA'nekAmatAlazcAgAddevo'nalaprabhaH // 66 // svayaM vetAlarUpaH so'TTahAsaiH sphoTayannabhaH / maharSI tAvupadro prAvarttata durAzayaH // 6 // muktopasAdhu vaidehIM santrau rAmalakSmaNau / uttasthAte taM nihantumakAle kAsavAM gatau // 68 // 26 Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 rAmAyaNama / so'pi devastayosenaH prasaraM sAr3hama kSamaH / nijaM sthAnaM yayau sAdhvo stayozcAnani kevalam // 6 // deva kevalajJAnamahimA vidadhe tayoH / natvA rAmazca papracchopasargavidhikAraNam // 7 // tavAkhyAdeko maharSirAkhyayA kulamaSaNaH / aAsInna garyo padminyAM rAjA vijayapataH // 7 // tasyA'sTa tasvarAkSo'bhada dUto dUtasya tasya ca / bhAryopayogAttatpulAvudito mudito'pi ca // 72 // vayasya stasya dUtasya vasumati iti hijaH / upayogA tadA siktA jighAMsadamtasvaram // 73 // napAdezAhidezAyA'nya dAgAdamma tasvaraH / saha gacchan vamubhUtirmAge taJcAvadhIcchalAta // 74 // vasubhatiH purImetya janAyaivamavocata / kutopi kAryAdamTatakhareNAhaM nivartitaH // 7 // zazaMsa copayo gAyA: sanau sambhogavighnakata / mayA vyApAdito mArga chalaM lakSA'stasvaraH // 76 // sApyace sAdhu kArkI stvaM jahi punAvimAvapi / zrasta ninmAdhi kamiti sopi tatpatya padyata // 7 // daivAcchrutvA ca taM mantra va subhUti sdhrminnii| IyamAkhyacca tattUnvomuditasyAditasya ca // 8 // Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / uditena ruSA sadyo vasubhatinipAtitaH / mRtvaiSa nalapalyAM sa mlecchaH samudapadyata // 79 // dharma zrutvAnyedA rAjyamaharSe maMtivaI nAta / pravrajyAmAdade tAvaSyudito muditApi ca // 80 // samete vanditu tyAnyudito muditopi ca / pracelatuH pathi bAntau pallI tAJca sameyatuH // 8 // parvavairAhasubhatirjI vo mleccho nirIkSya tau| intu dadhyA ca samma cchapatinA canyaSidhyata // 8 // mlecchazaH prAgbhave so'bhata govyAdhAcca mocitaH / muditAditajIvAbhyAM karSakAthyAJca tadbhave // 8 // tena mlecchAdhipenAta svAtau sasnehametya c| tau caityAni vavandAte vijalAte cirAya ca // 8 // vidhAyA'nazanaM thatvA mahAzukre surottamau / to sandarasakezAkhyAnamAyetAM maharDiko // 8 // cAnvA bhavaM vasumatiIvo mla cchaH kathamcana / avApa mAnuSaM janma tava so'bhacca tApasaH // 86 // sa vipadya samutyede jyotiHkeSu sureSu tu / dhUmaketurnAma devo mithyAdRSTirdurAzayaH // 87 // uditamuditajIvI zukrAcchu tvAtra bhaarte| mahApure'riSTapure priyambadamahopataH // 88 Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244 raamaaynnm| padmAvatyAM srminnyaamnaathtaamubhaumtau| nAmato vizrutau ratnarathacitrarathAviti // 8 // dhUmaketurapi cyutvA patnayAM tasyaiva mpteH| bamava kanakA bhAr2yA nAnA sanuranuharaH // 10 // amamamamaro ranaraye citrarathe ca saH / tasyopari na mAtmayaM vimarAJcakratu stutI 6 // nyasya ratnarathe rAjA yauvarAja dvayoH punaH / priyambadaH Sar3adinAni prAyaM kRtvA murA'bhavat // 12 // rAjaM pAlayatA ratnarathasyaiko na po dadau / thIpramA nAma kanyAM khAM yAcamAne pyanuhare // 6 // kruho'vAnuvaro ratnarapasyovI maluNTayat / pAtayitvA raNe ratna rathena nagRhe ca saH // viDambya bahudhA ratnarathena mumuce'tha saH / tApaso'maJca strIsaGgAn movIcakre nijaM tapaH // 65 // tato sTatvA bhavaM bhAtyA cirAna mA vadha saH / tApasIbhaya bhUyo'pi cakArA'jJAnakaM tapaH // 66 // matvA'nalaprabhaH soyaM jayotiSyastridazo'bhavata / dIcA ratnarathacitrarathA jagRtu catau // 17 // vipadya cAvyuta kalye'tibalo'tha mahAbalaH / nAmadheyena banAte khidazau pravaraIikau // 18 // Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ raamaaynnm| 205 vyatvA ca siddhArthapure kssemrmhiipteH| mahiSyA vimalAdevyA sau kakSAvadhateratuH // 6 // kramAdaNaniSAntAJca vimalAyAmubhau stau| . kulabhUSaNa eSo'yaM tathA'yaM dezabhUSaNaH // 10 // upAdhyAyasa ghoSasyApito pAThAya bhbhujaa| apaThAvaH kalAH sarvA hAdazAbdamavasthitau // 1 // vayodayabde ghoSeNa sahAyAtau na pAntike / rAjavezmanvapazyAvaH kanyAM vAtAyanasthitAm // 2 // jAtAnurAgau tasyAJca sadyopi vimnaayitau| agamAvAntikaM rAno dayAvo'khilAH kalAH // 3 // upAdhyAyo'rcito rAjJA jagAma nijmndirm| ghAvAca mAtaraM rantu gatau rAjAjJayA ttH||4|| tava cAvAmapaNyAva stAM kanyAM mAturantike / asaMsaccAmbA yuvayoH khameyaM knkprbhaa||5|| ghoSopAdhyAyasadane yuvayosasthaSoH satAH / / jAteyaM vatmau tenemAM nopalavayatho yuvAm // 6 // taccha vA lajjitAvAvAmanAnAtvasakAviSo / kSaNAvairAgyamApanau prAvajAvAntike gurAH // 7 // tapyamAnau tapasIvamihAyAtau mhaagirii| kAyotsargeNa vAsthAvanirapekSau vpussypi||8|| . Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 rAmAyaNam / pitA'vayorviyogena gRhItvA'namanaM mRtaH / garUDezeo bhavaddevA mahAle cana nAmakaH // 6 // vijJAyAsanakampena copasarga sa AvayoH / sa pratyayamihAyAtaH prAgjanma sneha pIDitaH // 10 // analaprabhadevaH so'nantavIryamahAmuneH / pArzva keva lineo'gacchatsaha devaiH kutalAba // 11 // dezAnAM te'nantavIryyaH pRSTaH ziyeNa kenacit / munistu vratatIrthe'smin kaH pazcAttava kevalI // 12 // soppAkhya nAmanirvANe keko kulabhUSaNaH / dezabhUSaNa iti ca bhrAtarau dvau bhaviSyataH // 13 // taJcAnalaprabhaH zrutvA nijaM khAnamupetya ca ) vibhavenAnyadA jJAtvA kAyotsargasthitAviha // 14 // mithyAtvenAntavIryya vacanaM kartumanyathA / t . prAgjanmavairAJca sa nAvupaTudrAva dAruNam // 15 // dinAnyatIyuzcatvAri tasyopadravato dRDham / adyAyAto yubAmava yuSmaGgItyA'nayacca saH // 16 // kacayAdAvayozca kevalaM samajAyata / kaccaye sahAyo'yamupasargaparoSyabhUt // 17 // mahAlocanadevopi tadoce garuDAdhipaH / kAkutsya sAdhvakArSI stvaM kiM pratyupakaromi te // 18 // Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / nArthAnaH kazcidapyastItyukte rAmeNa so'maraH / tathApyupakariSyAmi kApItyu vA tididhe // 16 // atha vaMzastha lAdhI yo rAjA nAmnA suraprabhaH / tavAgatya namaJcako rAmamAnaca coccakaiH // 20 // rAmAjJayA tana zaile so'haM caityAnya kArayata / rAmanAmnA rAmagirigiriH so'mattadAdi ca // 21 // surapramamathATa pratastha raghupuGgavaH / uddaNhaM daNDa kAra NyaM praviveza ca nirma yaH // 12 // vidhAya tava cAvAsaM mahAgiriguhAgRhe / kAkutsthaH susthitastasthau khakIya iva vezmani // 23 // taba bhoganavelAyAmanye dhuzcAraNau mno| ... nAmnA niguptasu guptau nabhamA samupe va tuH // 24 // dhimAsopoSito tau tu pAraNArtha mupasthitau / bhatyA mandire rAmasItAsaumitra yasa yaH // 25 // yathocitairannapAnaiH sotA to pratyalAbha yata / tadA devairvidadhire ratna gandhAmbu dRSTayaH // 26 // tadA ratna jaTIkamkhuddopavidyAdharezvaraH / hau surairA caitya rAmAya prItA: sAzva rathanduH // 27 // gandhAmbudRSTigandhena tana gandhAbhidhaH khagaH / uttIrya pAdapAbheogI tahAstavyaH samAyayau // 28 // Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 rAmAyaNam / sanAti nAtimaraNo manerdarzanamAvataH / papAta marchayA bhUmau sItA'yobhiH siSeca tam // 26 // labdhasaMjaH samutthAya sAdhu pAdeSu so'patat / sAdhA: spoSadhIlabdhatrA nIregazcAbhavat caNAta // 30 // pakSau haimAva jAyetAcaJcapidrumavimbamA / padmarAgaprabhau pAdau nAnAratnapramaM vapuH // 32 // ratnAkara zreNinibha jaTAH zirasi vAmavat / jATAyarnAma tasyA'bhUttataH prabhati pakSiNaH // 12 // 0 // rAmo'STaccha mahaSoM to gRdhaH kravyAdayaM kudhIH / sthitvA yaH pAdayoHpArtha zAntaHkasmAdajAyata // 33 // bhayantAvayamatyantavirUpAvayavaH purA / kathamadya kSagAjAto hemaratnotkaradyutiH // 34 // suguptarSi rathAca khyAvAsIdiha purA purm| . . kumbhakArakuTaM nAma rAjA taveSa daNDakaH // 35 // anyadArthena kenApi jitazabuna paantike| prAhiNoddaNDa kA dUta pAla nAmato hijaH // 36 // jitazabu : sadAcAhavarmagoSThIparo'bhavat / pAreme pAlakatanta dharmaTUpayituM kudhIH // 37! sa skanda ka kumAreNa mithyAdRSTiI rAzayaH / yu tyA nirattarI cakra satyasakhAdapUrSakam // Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 rAmAyaNam / tadA sa hasitaH samyairama skanda ke dadhat // visRSTaJzcAnyadA rAjJA kumbhakArakaTaM yayau // 36 // viraktazcAnyadA paJca rAjaputrazatAnvitaH 1 munisuvratapAdAnte skandako vratamAdadeM // 4 // purandarayazo'muSvalokaM bodhathituM pure | kummakArakaTe yAmItyApaSTacche sa ca prabhum // 41 // uvAca prabhuragyeva tatra te mAraNAntrikaH / gatasya saparIvArasyopasarge bhaviSyati // 42 // vayamArAdhakA stava bhAvino vAnavetyatha / bhUyo'pi skanda ko'STacchat khAminaM munisuvratam // 43 // tvAM vinAdhakAH sarvve'pItyAkhya igavAnaSi / sarvvameva pUrNamityukvA skanda ko'calat // 44 // krameNa skandakAcArkhe sunipaJcazatIbutaH / gacchannAsAdayAmAsa kumbhakArakaTaM puram // 45 // taM dRSTvA pAlakaH krUraH saMsmarastaM parAbhavam / sAdhUpayogyodyAneSu zastrANyurvyAmakhAnayat // 46 // udyAne skandakAcArya ekasmina samavAsarat ! vayayau vaditu N taJca daNDakaH saparicchadaH // 47 // skanda kodezanAM cakra e jahaSurba havo janAH / prahRSTodezanAnte ca velAgAha graha ko nRpaH // 48 // 27 Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 rAmAyaNam / gatvA rahasi rAjAnamityUce pAlakaH kudhIH / svAminneSa vakAcAraH pASaNDIskandakaH khalu // 46 // sahakhayodhibhiH puNbhirmunivessdhrairsau| tvAM datvA rAjyamAdAtumAgAdiha mahAzaThaH // 50 // catrodyAne svasthAne ca muni mhaabhttaiH| channaM kSiptAni zastrANi dRSTA pratyetu bhUpatiH // 51 // tatacAkhAna yadAjA munisthAnAni srvtH| civAlvastrANyapazyacca viSAdacca paraM yayau // 52 // avicArya tato rAjA'pyAdidezati pAlakam / / sAdhumantristvayA jJAtaM cakSuSmAn bhavatAhyaham // 53 // kartuM tvameva jAnAsi durmaterasya cocitam / tatkuruSa na bhayopi praSTa vyo'haM mahAmate // 54 / ityuktaH pAlakaH zIghra gatvA yantramakArayat / skandakasyAgrataH sAdhanekaikaJca nyapIlayat / 55 // niHpIlyamAnAnetA sta dezanApUrvakaM khayam / akArayat skandakopi samyagArAdhanAvidhim // 56 // upanote zazau nIte parivArAntime munau| kAruNyAta skandakAcArya ityabhASata pAlakam // 57 // prAdau pIlaya mAmeva kuruSvaitahaco mama / jAliM muniM na pazyAmi pIlyamAnaM cathAhyamum // 58 // Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / 211. tatpIDApIDitaM jJAtvA skandakaM pAlakopi hi / tameva vAlakamuniM tatpIDArthamapIlayas // 56 // utpanna kevalAH sarvepyavApuH padamavyayam / pratyAkhyAya skandrakastunidAnamiti nirmama // 60 // daNDakasya pAlakasya tathAva kularASTrayoH / vyApAdanAya bhUyAsantapaseA'sya phalaM yadi // 61 // evaM kRtanidAnaH san politaH pAlakena saH / devovahnikumAro'bhUt kAlAgniriva tatkSaNe // 62 // purandarayazodatta ratnakaM valatantujam / tadrajeAharaNaM raktenAktaM zakunikA'harat // 62 // doha' NDabuddhyA yatnena gRhItamapi tatvataH / puraH purandarayazo devyA devAtpapAta saH // 64 // vidAJcakAra sAbharttu maharServipadaM tataH / kimakArSIH pApamityAkrozaJca daNDakam // 65 // tAM zokamagnAmutyAnaiSIcchAsana devatA / munisuvratapAdAnte mabajyAmAdade ca sA // 66 // skandako'gneH kumAropi prAgjanmAvadhinAvidan / sa pAlakaM sapale kamadahadaNDakaM nRpam // 67 // tadAdi daNDakAraNya midaM dAruNamudasam / dahakasyAbhidhAnena vabhUva bhuvi vizrutam // 68 // Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 rAmAyaNam / daNDakopi bhavebhAMtvA duHkhakhAniSu yoniSu / gandhyAkhyo'yamamatyakSI mahArogI khakarmabhiH // 6 // asthA'rzanAjAtisAraNa samajAyat / asAtsyaSidhIlabdha rogAzca kSayamAsadana // 7 // nacchatvA muditaH pakSI bhayopi munipraadyoH| papAta dharmacAauSIcchAvakatvaJca shithiye|710 jIvaghAtapalAhArarAvimojana karma sAm / pratyAkhyAnaM dadau taskhapitaM jJAtvA mahAmuniH // 72 // ityace va munIrAma sAdharmika haiSa vH| sAdharmikoSu pAtsalyamukta zreyaskaraJjinaH // 73 // vandhuna eSa parama ityuktvA rAghavaNa to| vanditto nabhasotpatya muno jagamaturanyataH // 74 taM divyaM rathamAruhya jAnakIrAmalakSANAH / vicahaH krIDayAMvyava sahacArijaTAyakaH // 7 // mAtAlalalalayAM ca kharacandra raakhaamjau| sambakasundanAmAnAvamatAM navayauvanau / 76 // piTayAM vAryamANopi daNDakAraNyamanyadA sambakaH sUryyahAsAsi sAdhanArthamupeyivAn // 7 // so'tha krauJcaravAtIre sthitvAntavaMzagahvaram / bArayiSyati mAM yasta haniSyAmItyabocava // 78 Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / ekAnabhugvizuddhAtmA brahmacArI jitendriyaH / aghomukho kTazAkhAnivaddhacaraNahayaH // 76 vidyAM japitumAreme suuyNhaasaasisaadhiniim| samAhAgrahAdazAbdAdatha siddimupagacchati // 8 // evaJca nasthaSa stakha vlguliisthaanksyshH| varSANi hAdazAtIyuzcatvAri divasAni ca // 8 // se kAmaH saryahAsaH prtyaakaartirohitH| sphUryatyarimalAvyombA taba gaaiishghre||2|| krIDayetastato cAyaM stava saumiviraayyau| dadarza sUrya hAsA siMsUryA kheva krotkrm||8|| taM khaDamAdade so'tha pratyAkAraccakarSa ca / aparcazastrAlAke hi kSabiyANAM kutahalam // 84 // nattIkSAtvamarIkSArtha tatkSaNaM tena lakSmaNaH / abhyarNa khAM vaMzajAloM nalalI lukhAka ca / 8 // vaMzajAlAntara sthasya sambakakhAtha kattitam / bhatale maulikamala se'pazyatpatitaM purH||86|| pravivezAgratA yAvat saumitri vaMzagahvaram / nAvatkandhamaikSiSTa vaTazAkhAvalambinam 187 // ayudhyamAneo'zastazca pumAnkopi hatA myaa| amunA karmaNA dhigamAmityAtmAnaM nininda saH // Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 raamaaynnm| gatvA ca rAnabhadrAya tadazeSaM zazaMsa saH / asicca darzayAmAsa rAmopyevamabhASata // 8 // asAvasiH sUrya hAsaH sAdhako'sya tvayA hataH / asya sambhAvyate nanaM kazciduttarasAdhakaH // 6 // avAntare dazagrIvakhasA candraNakhA'bhidhA / matsU noH sUrya hAsodya setsapratIti kRtatvarA // 61 // pUjApAnAnnasahitA taba pramuditA yayau / dadarza ca ziraHsUnAHcchinnaM lulitakugaha lam // 12 // kAsi hAvatma sambUka zambaketi rudatya ya / apasyalakSmaNasyAvinyAsapaMkti manoharAm 63 // mama sUnuhatoyena tasvayaM pdpddhtiH| iti tatpadapaddhatyA drutaM candraNakhA yayau // 14 // yAvatkiJcidagAttAvatsasItAlakSmaNaM puraH / netrAbhirAmaM rAmaM sA'payattarutale sthitam // 65 // nirIkSya rAma sA sadyo riraMsAvivazA'bhavat / kAmAvezaH kAminInAM zokodrekepi kaapyhe|||66|| kanyArUpaM vikRtyAtha nAgakanyA sahodaram / sAmanmathArtA kAkastha mupatastha savepathuH // 6 // babhASe rAmabhadrastAM bhadre kata ihAgamaH / dArUNe daNDakAraNye kRtAntaikaniketane // 18 // Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / 115 sApyace vantirAjasya kanyAhaM bhvnopri| suptA hatAsmi kenApi khecareNa kSapAntare // 6 // ihAraNye samAyAto dRSTaH so'nyena kenacit / vidyAdharakumAreNa agade ceti sAsinA // 40 // strIratnamapAhatyedaM cillohAralatAvima / ka gamiSyasi re pApa mRtyusta hasupasthitaH // 1 // ityuktaH seA'na mAM mukkA, tenAniM suciraM vidhAt / ubhAvapi vipedAte mattau vanagajAviva // 2 // ekAkinI kAndizIkA bhAgyantAhamitastataH / prAptA tvAM puNya yogena cchAyAdrumiva jaGgale // 3 // tanmAM pariNaya svAmin kumArI kulasammavAm / mahatsu jAyate jAtu na tathA prArthanArthinAm // 4 // dhruvaM mAyAvinI kaacinnttvssdhaarinnii| kUTanATakamutpAdyAgAhaJcayitumatra naH // 5 // cintayantAviti ciraM baddhisambAdinau mukham / anyo.nya mIkSAM cakrAte merAkhyau rAmalakSmaNau // 6 // atha rAmaH smitajyonA parastavakitAdharaH / tAmitya ce sabhAryohamamArya bhana lakSmaNam // 7 // tayArthita stathaivaitya lakSmaNopyeva mabravIt / AyaM gatA tvamArya ca tadalaM vArtayA'nayA // 8 // Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 rAmAyaNam / sA yAJcAkha pahanAtpuna badhAcca ruSitA'dhikam / AkhyatvA kharAdInAM tatkRtaM tanayakSayam // 6 vidyAdharasahassai ste caturdazabhirAhatAH / tatodhyeyarupadro rAma zailamiva dipAH // 10 // kinArya : satyapi mayi yotmayate khayamIdRzaiH / iti rAmamathAviSTa teSAM yuvAya lakSANaH // 11 // gaccha vatma ayAya tvaM yadi te saGkaTaM bhavet / siMhanAdaM samAhRtyai kuryyA ityanva gaatstm||12|| gAmAnAM pratipAdyoccala kSANo'tha dhanuH sakhaH / gatvA pravaTa hantuM satAM stAvoragAn // 13 // prabarddhamAne tadyaDve svabhatu : paakirhye| gatvA tvaritamityUce rAvaNaM rAvaNakhasA // 14 // AyA to dADakAraNye manuSyo rAmalakSmaNau / anAtma jJau ninya tu ste jAmevaM yamagocaram // 15 // zrutvA khaspati statu sAnujaH savalo yayau / satra saumiviNA sAvaM yaddAmAnAtisamprati // 16 // kaniSThamATavItraNa khavINa ca garvitaH / puratotisthito raame| vilasan sItayA saha // 17 // sItA ca rUpalAvaNyazriyA sImeva yoSitAm / na devI norago nApi mAnuSyanyaiva kApisA // 18 // Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / kaniSThabhrAtRvIryeNa khavIryeNa ca garvvitaH / puratoti sthito rAmo vilasan sItayA saha // 16 // sItA ca rUpalAvaNya zriyA sImeva yoSitAm / na devI noragInApi mAnuSyanyaiva kApi sA // 20 // tasyA dAsIkRtAzeSa surAsuravadhUjanam / trailokye'pyapraticchandaM rUpaM vAcAmagocaram // 21 // zrAsamudramunIndrAjJa yAnikAnyapi bhUtale / vaivArhanti ratnAni tAni sarvvAvi bAndhava // 22 // dRzAmanimiSokArakAraNaM rUpasampadA / strIratnameMtad gRhNIyA nacettannAsi rAvaNa // 23 // Aruhya puSpakamathAdideza dazakandharaH / vimAnarAja tvaritaM yAhi yanAsti jAnakI // 24 // yayau cAtyantavegena vimAnamanujAnakim / sparddha eva dazagrIvamanasastava gacchataH // 25 // dRSTvApi rAmAdatyugratejasA dazakandharaH / tribhAya dUre tasthau ca vyAghro jhutavahAdiva // 26 // iti cAcintayaditaH kaSTaM rAmeodurAsadaH / itazca sItAharaNamiteAvyAdha itamtaTI // 27 // vimTazya ca tateo vidyAmasmArSIdavileAkanom / upatasthaLe ca sArmustu kiGkarIva kRtAJjaliH // 28 // 28 217 Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 rAmAyaNam / tatazcAjJApayAmAsa tatkAlaM tAM dshaannH| kurusAhAyAmahnAya mama sItAM iriSyataH // 26 // sA'vocaddAsukeli ratnamAdIyate sukhm| natu rAmasamIpasthA sItAdevI surairapi // 30 // upAyaH kinvasAvasti yAyAdyenaiSa lakSmaNam / tasyaiva siMhanAdena saGketo yanayorayam // 31 // evaM kurviti tenoktA jitvA prtsttH| sA sAkSAdiva saumitri: siMhanAdaM vinirmame // 32 // siMhanAdaca taM thatvA rAmo dadhyau sasaMghamaH / jagatya pratimalome hastimalla ivAnuna: // 33 // taM na pazyAmi saumini vaina prApnoti saGkaTama / tasya saGkaTa zatakSeDantana niza myate // 34 // evaM vitarkavyagro'bhadyAvadrAmA mahAmAnAH / . sItAlakSmaNavAtsalyAttAvadevamocata // 35 // Aryaputra kimadyApi vatse sngkttmaagte| vilamba se druktaM gatvA vAyasa nanu lhhmnnm||36|| ityAdi sItAva canaiH siNhnaadenceritH| jagAma tvaritaM rAma kuzenAnyapyamAnayata // 37 // athottIryA dazagrIvo vimAne puSpakAmidhe ! aAropayitumArebhe rudantI janakAtmajAm // 38 // Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / 216 svAminyeSo'smi maabhaissiistisstthtisstthnishaacr| roSAditi vadana dUrAjjATAyustamadhAvata // 36 // satroTi nakha kaattiibhirnishitaabhirmhaakhgH| cakarSa rAvaNasyoraH sIraiH kRSimahImiva // 40 // tataH kra ho dazagrIvaH khaGgamAropya daarunnm| .. pakSau chittvApAtayantaM ptnggttthiviitle||41|| niHzaGkotha dazagrIvaH sItAmAropya pusspke| . cacAla nabhasA tUrNaM pUrNa prAyamanorathaH // 42 // hA nAtha viddhi nagnotha rAma hA vatsa lkssmnn| hA tAtapAdA hA bAtarbhAmaNDala mhaamuj||4|| sItA vAhniyate 'nena kAkeneva balilAta / evaM sItA rodoccai rodayantIva rodasIm // 44 // zrutvA tadruditaM tatta jAMghATinandanaH / ... khecaro vimama vaM nanaM rAmasya patnyasau // 45 // samudropari zabdo'yaM yate yena tena tu / hriyate rAvaNebha chalitau rAmalakSmaNau // 46 // prabho rbhAmaNDalavAdyopakaromIti jAtadhIH / / dadhAve khaDgamAkRSya dazakandharamAkSipata // 47 // yuddhAyAhvayamAnantaM hasitvaiSa dazAnanaH / sadyojahAra tavidyAM vidyAsAmarthya tA'khilAma // 48 // Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 rAmAyaNam / nikRttapacaH pakSotra hRtavidyaH papAta saH ! kambudvIpe kambuzailamAruhya samavAsthitaH // 46 // rAvaNopi vimAnastho gacchan vyomnA'rNavopari / iti sAnunayaM proce maithilIM manmathAturaH // 50 // nabhaJcaracyAcarANAM bharturme mahiSopadam / prAptAsi rodiSi kathaM harSasthAne kRtaM zuca // 51 // mandabhAgyena rAmeNa saha tvAM yojayanvidhiH / nAnurUpaM purAcakre mayA'kAryyadhunocitam // 52 // mAM patiM devi manyakha sevayA dAsasannibham / mayi dAse taba dAsAH kha cayyaH khecarA api // 53 // bruvANe rAvaNe tvevaM sotA tasthAvadhomukhI / smarantI mantravadbhaktyA rAma ityacaraddayam // 54 // jAnakIpAdayormUrdhnA sa papAta smarAturaH / sApyapAsArayatpAdau parapuMsyarzakAMtarA // 55 // Acukroza ca sItaivaM niranukroza nistapa / acirAllabhAse mRtyu' parastrIkAmanAphalam // 56 // tadAnIM saMmukhAyayurmantriNaH sAraNAdayaH / anye ca rakSaHsAmantAH samantAdrAcca saprabheAH // 57 // mahotsavAM maheotsAho mahAsAhasakRtpurIm / zrAgamadrAvaNo laGkAmalaMkamaNavikramaH // 58 // Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / na yAvadrAma saumivi kSemodantasamAgamaH / bhocye na tAvadityuccaiH sItAbhigrahamAdade // 56 // laGkApUrvvadizi sthite suravArodyAnopame khecare / strINAM vizvamadhAgni devaramagodyAne khayaM jAnakIM // raktAzokatarolale vijayA cArakSakairAdRtAm / muktAgAddazakandharaH pramuditaH khaM dhAma dhAmnAM nidhiH // 60 221 ityAcArya zrI hemacandra viracite sItAharaNo nAma paJcamaH sargaH // 5 // itacca rAmaH samprApta svaritaM tava cApamTat / zramivaiH saha saumitri vAmudraNa ke likRt // 1 // AyAntaM rAmamAlokya saumitriridamabravIt / AryyAmekAkinIM mukkA kimAha tvamAgamaH // 2 // zrataH siMhanAdena tava vaidhurya lakSmaNA / lkssmnnaahmihaayaate| vyAjahAreti rAghavaH // 3 // lakSmaNoSyavadatsiMhanAdo 'kAri mayA nahi / zrutazcAryyeNa tannUnaM vayaM kenApi vancitAH // 4 // apane satyamAyyamapanItastayA yataH / siMhanAdasya karaNe zate stokaM na kAraNam // 5 // Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 rAmAyaNam / tagaccha zIghramevArya nAtumAr2yA mahAmanA / hatvA'rInahamapyeSa yAvadAyAmi pRSThataH // ityato rAmabhadro'gAta svasthAnaM tava jAnakIm nApazyacca mahIpTaThe mUcchima nipapAta ca // 2 // labdhasaMjJaH samutthAya taM mumarSa jaTAyuSam / IkSAMcakre rAmabhadro dadhyAviti ca tIkSNadhIH / kenApi dayitA nanaM jale cchala pareNa me / tenApa hArakuddho'yaM mahAtmA nihataH khagaH . tataH pratyupakArAyaH mAksa vAyuSaH / dadau rAmo namaskAraM pasnokaradhvazaMvalam // 10 // savipadyA'bhavatkalye mAhendra pravaraH surH| . rAmopi sItAmanveSTu mATATavyAmitastataH // 11 // itazca lakSmaNovIraH khareNa prAjya pttimaa| yo prAvate koprisiMhakha sahA yudhi12|| atrAntare ca vizirAH kharakhAvarabo bhttH| kAnAmA'mmiMstavAkSepa iti jeSThaM nyavArayat // 13 // athoratha sthaM viziro rAkSasaM samarodyatam / jaghAna rAmAvarajo gaNayaM staM pataGgavata // 14 // tadA pAtAlalaGkaza candrodaranRpAtmajaH / virAdhaH sarbasannAhi sainya stana samAyavau // 15 // Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ raamaaynnm| 223 ArirAdhayiSu natvA visdhoraamseaadrm| ityace taba tyohameteSAM svadviSAM dviSan // 16 // candrodarAkhya nirvAsya pitaraM me mhaamj| pAtAlalaGkAM bhagRharamI rAmaNa pattaya: // 15 // kharAMgomtamadhise hiSadvidalane ca te| tathAvi matyalezatvAdraNAyAdiza mAM prabho // 18 // smitvA ca lahmaNo'bocaddhanyamAnAnmayA viSaH / pazyAmantravijayAghanya sAhAyavAdadAbhaNAM liye||16|| adyaprati te khAmI jeTho mama rghuuhhH| pAtAlalArAjAdhi sthApittosi mayAdya bho // 20 // virodhinaM virAdha khantaM dRSTvA lakSmaNAnti ke / kra ho'dhikaM kharo'bhetyAdhijAdhanvaivamabravIt // 21 // tanayA mama sambakaH kAsse vimastaighAtaka / virAdhena yarAkeNa sakhyA kiM raca se'dhunA // 22 // smitvA covAca sauministrizirA api te'nujaH / bhAtuHputrasya motkaNTha stamanupreSito mayA // 26 // puva mAtari cotkaNThA cettavApi bliiysii| netutvAmapi tatrAsmi sadyaH saja dhanurnanu // 24 // mayA pramAdaghAtena pAdanyAsena kathaM vt| tava sUnuhato maDha tatra me pauruSaM nahi // 25 // Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 raamaaynnm| adhunA tvaM bhaTaM manyazcetyUrayasi kautukm| tvayA prINAmi konAzaM navavApi sazyaham // 26 // ityuktavatisaumitrA'vamitro rAkSasaH khrH| kharaM prahartu mAreme dantova girisAnuni // 3 // lakSmaNaH sAnujaH seo'pi kaGkapatraiH sahasrazaH / ambaraM tIrayAmAsa bhAnubhimInumAniva // 28 // bhayaGkaraH khecarANAM garoyAn saGgaramtayoH / ajAyata zrAddhadeva daivatakamahotsavaH // 26 // viSNu nApi rakhe yasa zaktirIdRk kharaH sahi / prati viSNorapyadhikAvyomanyevaM giro'bhavan // 30 // kAlopovadhesyApotyamallijjitaH khayama / saumini: kharamardAnaM durapreNAcchidata kSaNAta // 31 // dUSaNo la hANena pi sasainyA yodda mAtaH / saJcahne kunjara va sayako dAhinA 32 // tata: sAI virAdhena vavale rAmameodaraH / spharaDAmekSaNaH kAmamA tannAyAyAH zubham // 33 // gatvA dUramapazyacca rAmabhadraM drumntre| sItAvirahitaM dRSTA viSAdaM paramaM yayau // 4 // purasthamapi saumitrimapazyan raghupuGgavaH / sItAviraha zalyena poDitaH khe bavoditi // 35 // Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / 225 vanaM bhAntamidaM tAvanmayA dRSTA na jaankii| . yuSmAbhiH kiM na sAdRSTA beta he vanadevatAH // 36 // amusmin bhISaNe'raNye bhayaH khaapdsngkle| vimucyaikAkinI sItAM lakSmaNAya gatosmihA // 30 // racobhaTasahavAgre saMyAtye kaJca lakSmaNam / mukkAma yohamavAgAmahAdhIrmamaduIyaH // 38 // hAsIte nirjane'raNye kathaM muktA mayA priye / hA vatsa lakSmaNa kathaM suktosi raNasaGgaTe // 36 // evaM bruvan rAmabhadro mUrcchayA nyapatat kSitau / krandadaGgiH pakSimirapi vIkSyamANo mahAbhujaH // 40 // lakSmaNo'pyabavIdevamAyAya kibhidannanu / tavAyaM lakSmaNombAtA jitvArInsamupasthitaH // 41 // pIyaSeNeva saMsikto rAmabhadrastayA giraa| labdhasaMjo dadarzAgre savaje ca nimAnujam // 42 // udazru rUce saumitriH siMhanAdasya kAraNam / jAnakIharaNamidaM dhruvaM kasyApi mAyinaH // 43 // tasya prANaiH sa hai vA'hamAhariSyAmi jaankiim| tatmahatyapa lambhAya samprati prayatAmahe // 44 // pAtAla laGkArAjye ca sthApyatAmeSa paitri ke / virAdhaH pratipannaM hi mayA'muSmai kharAhave // 4 // 28 Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / sItApravRttimAnetuM vidyAdharabhaTAnatha / prajighAya virAdhastAvArirAdhayiSuH prabhU // 46 // kAkusyaiau tasyatustatra zokAnalakarAlitau / murmurnivasanto nirdazantau krudhA'dharam // 47 // dU vidyAdharA vatvA virAdhaprahitAzca te / sItApravRttiM na prApusta trai tyA syuradheomukhAH // 48 // teSAmadhomukhatvena jJAtvA rAmo'bravIditi / svAmikA yathAzakti sAdhu yuSmAbhirudyatam // 46 // sItAprati rna prAptA ko doSa stanavo bhaTAH / devasya viparItasya ke yayaM keo'paro'thavA // 50 // navA virAdho'pyavadanmAnirvedaM kRthAH prabho / anirvahathiyomalaM tava tyo'smi nanvaham // 51 // ehi pAtAlalaGkAyAM nivezayitumadyamAm / sItA praSTattiH sulabhA tatra maturbhaviSyati // 52 // virAdhena sasainyena tAteA rAmastu stvrm| yayau pAtAla laGkAyAH puyyIH parisara rAvanI // 53 // tatrAri vadanaH sundo rAmarakSaH kharAtmajaH / saMmukhInoraNAyAgAn mahAsainyasamAhataH // 54 // purogeNa virAdhena rAmapUvirodhinA / sundaJcakre raNaM ghoraM sadyaH pitRvadhakrudhA // 55 // 226 Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / 227 athe raNasthe kAkutstha sundshcndrnnkhaagiraa| . sadyaH praNazya laGkAyAM rAvaNaM zaraNaM yayau // 56 // tataH pAtAlalaGkAyAM pravizya raghapanavau / nivezayAmAsatu virAdhaM paiTa ke pade // 57 // prAsAde khararAjasya tasthata rAmalakSmaNau / yuvarAja va punarvirAdhaH sundavezmani // 58 // itazca sAhasagate zciraM tArAbhilASiNaH / siddhA pratAraNI vidyA himvhirikndre||56|| tayA sugrIvarUpaH sa kAmarUpa ivAmaraH / jagAma kiSkindhapure dvitIyo'ka vaambre||6|| krIDArtha vahirudyAne sugrIve ca gate tadA / sa tadantaHpuramagAttArAdevI vibhUSitam // 61 // aAgAcca satyasugrIvo dvAri ca dvArapAla kaiH / skhalite'gre gato rAjA sugrIva iti vaadibhiH||2|| sugrIvahitayaM dRSTrA sandehAhAlinandanaH / zuddhAntaviplavaM vAtuM tahAraM tvarito yayau // 6 // zuddhAnte viTa sugrIvaH pravizyan vaalisuununaa| mArgAdriNA sarityUra iva praskhalitastataH // 6 // athAbhilatsainikAnAmakSauhiNyAzcaturdaza / AhUtAni jagatsArasarvakhAnIva srvtH||65|| Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tataH 228 rAmAyaNam / iyorapi tayormeda majAnanto'tha sainikAH / satyasugrIvato'IviTasugrIvato'bhavat // 66 // tataH pravate yaddha sainya yorubhayorapi / kuranta pAtairdivaM ku baTulkApAtamayomiva // 6 // yuyudhe sAdinA sAdI niSAdI ca niSAdinA / padAtinA padAtizca rathiko rathikena ca // 68 caturaGgacamUcakravimardAdatha mednii| avApa kamyaM mugdheva prauDhapriyasamAgamAt // 6 // ehyahi re paragRha pravezanniti taM brdn| viTamugrIvamud grIvaH sugrIvo yobumAvata // 7 // tatazca viTasugrIvo maktebha va tajjitaH / tajitaM garjitaM kurvan saMmukhIno yudhe'bhavat // 7 // yuyadhAte mahAyodhau tau krodhAraNalocanau / vidadhAnau jagattrAzaM kInAsakSetra sodrau||72|| tau nizAnizAtAni zasvaiH zastrANyatho mithaH / cicchidAte TaNacchedaM raNacche kAvabhAvapi // 73 // zasvaSa NDai rucchalaniH duve khecarIgaNaH / mahAyuDe tayorTakSakhaNDomahiSayoriva // 7 // tau cchinnaasvaavthaanyonymmrssnnshiromnnii| malla yuddhenAsphalatAM parvatAviva jaGgamau // 7 // Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gamAyaNam / 228 utpatantau kSaNAdyomni patantau ca kSaNAdbhuvi / tAmma vUDAvivAbhAtA voracUr3AmaNI ubhau // 7 // tau hAvapi mahAprANau miyo je tumniishvrau| apasRtya ca dUreNa vRSabho va tastha tuH // 7 // sahAyakAI sugrIvaH samAyAcanAsutam / bhUyopi yuyudhe mAyAsugrIveNograkarmaNA // 78 // hanUmataH pazyatopi yorbhedamajAnataH / kaTTayAmAsa sugrIvaM viTasugrIva utkaTaH // 78 // punaryuDena sugrIvaH khinnaH khinnatanustataH / bahinirgatya kiSkindhapurAdAvAsamagrahIt // 8 // tatraiva viTasugrIva ssasthAvalasthamAnasaH / antaHpurapravezaJca na lebhe vAlinandanAta // 81 // magrIvo'nvacitagrIvamathaivaM paryacintayat / aho strIlampaTaH kaTapaTuH kopyeSa nohiSan // 8 // AtmIyA ayanAtmIyA hiSanmAyAvasIkatAH / aho babhava tadasAvarakando nijaiIyaiH // 8 // mAyAparAkramotkRSTaH kathaM vdhyohissnmyaa| . dhigmAM parAkramamaSTaM vAlinAnalapAkaram // 8 // dhanyo mahAbalo vAlI yo'khaNDapuruSavrataH / rAjyaM TaNamiva tyaktvA jagAma paramaM padam // 85 // . Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 rAmAyaNam / candrarazmiH kumAro me batIyAn jagatoyasau 1 kintu dvayorameTnaH kaM rakSatu nihantu kam // // 86 // idantu vidadhe sAdhu sAdhva hai| candrarazminA / tasya pApIyaso ruhvaM zuddhante yatpravezanam // 87 // vadhAya valineo'muSya balIyAMsaM zrayAmi kim / yadaghAtyA evaM ribhavaH khatopi paratopi vA // 88 // bhUrbhuvaH khastrayobIraM maruttamakhabhaJjanam / bhajAmi vidviSahvAta hetave kiM dazAnanam // 86 // sau kintuprakRtyA strIlola khailokyakaNTakaH / taJca mAJca nihatyAzu tArAmAdAsyate khayam // 60 // IdRze vyasane prApte sAhAyyaM kartumIzvaraH / AsItkharaH kharataro rAghaveNa hataH sa tu // 62 // tAteva rAmasaumivo gatvA mitrI karomi tat / tatkAlopana tasyApi yau virAdhasya rAjya dau // 62 // tau tu potAlalaGkAyAmalaGkarmI daurbalau / virAdhasyoparAdhena tathaivAdyApi tiSThataH // 63 // evaM vimTazya sugrIvo'nuziSya rahasi khayam / virAdhapuyya vizvAsabhUtaM dUtaM nyayojayat // 64 // gatvA pAtAlalaGkAyAM virAdhAya praNamya saH / khAmivyasanavRttAntaM kathayitvA'bravIdidam // 65 // Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNAm / 231 mahati vyasane svAmI patito nastadIdRze / . rAghavau zaraNIkartuM tava hAreNa vAJchati // drutamAyAtu sugrovaH satAM saGgohi puNya taH / tenetyako dUta etya sugrIvAya zazaMsa tat // 17 // pracacAlAtha mugrIvo'zvAnAMceyakakhanaiH / dizomukharayatsarvA vegAta dUramadUgyata // 18 // pAtAlalaGkAM sa prApa kSaNenApyupavezmavat / virAdhamupatastha vAdhyattasthau so'pi taM mudA men virAdho'pi purobhUya rAmabhadrAya tAyine / taM namaskArayAmAsa taduHkhaJca vyajijapata // 10 // sugrIvo'pyevamace'smin duHkhe tvamasi me gatiH / dute hi sarvathA maDhe zaraNaM taraNiH khala // 1 // khayaM duHkhyapi tadukhaM cchettaM rAmo'bhya pAgamata / khakAryAdadhiko yatnaH parakAyeM mahoyasAm // 2 // mItAharaNadRttAntaM virAdhenA'vabodhitaH / rAmaM vijJApayAmAsa sugrIvo'tha kRtAJjaliH // 3 // vAyamANasya te vizva tathA dyotayatoraveH / na kApi kAraNApekSA devacami tathApyadaH // 4 // tvatprasAdAt kSatAriHsana sasainyA'smi tabAnugaH / AneSyAmi prattiJca sItAyA na cirAdaham // 5 // Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 raamaaynnm| sasugrIvaH pratasya ca kiSkindhAM prati rAghavaH / virAdhamanugacchantasambodhya visasarja ca // 6 // rAmabhadre'tha kiSkindhApuradvAramadhiSThite / sugrIvo viTamugrIvamAtAsta raNa karmaNA // 2 // ninadanviTamugrIvo'pyAgAdAhvAnamAvataH / raNAya nAlasAH bharA bhojanAya hijA iva // 8 // duI raizca raNanyAmaiH kampayantau vasundharAm / tAbubhAvapya yadhyetA mattAviva vanahipau // 6 // rAmaH sarUpau tau dRSTvA ko'smadIyaH parazcakaH / iti saMzayata stasthAbudAsIna iva kSaNam // 10 // bhavatvevaM tAvaditi vimRzan raghapuGgavaH / vajJAvattIbhidhadhanuSTaGkAra makarottataH // 11 // dhanuSTaGkArata stasmAtmA sAhasagateH kSaNAt rUpAntarakarI vidyA hariNIva palAyitA // 12 // vimohya mAyayA sarva paradArairiraMsase / pApA'ropaya re cApamiti rAmastatajja tam // 13 // eke nApI khuNA prANAM stasyA'hArSIdraghUhahaH / na hitIyA capeTAhi harehariNamAraNe // 14 // virAdhamiva sugrIvaM rAmo rAjenyavezayata / sugrIvo'pi ca lokena prAgvadevA'namasya ta // 15 // Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - gAmAyaNam / vayodaza nijAH kanyA dAtumatyantasandarIH / rAmabhadramathAviSTa prAJjalirvAnarezvaraH // 16 // rAmopyuvAca sugrIvaM sotAnveSaNa krmnnaa| prayatakha kimetAbhirapareNApi vastanA // 17 // ityukvA bahirudyAne gatvA tasthau rghuuhhH| / sugrIvo'pi tadAdezAtpraviveza nijAM purIm // 18 // itazca puryyAM laGkAyAM rAvaNAntaHpurastriyaH / kharAdihananodantAnmandodaryAdayo'rudana // 16 // rudatI saha sandena vasA candraNakhApi ca / prAvizadrAvaNagRhaM pANibhyAM kuTTayanturaH // 20 // dRSTvAca rAvaNaM kaNThe lagitvoccatarakharama rudatI nimagAdevaM daivena nihatAsmi hA // 21 // hataH pukho hatI mA hatI ca mama devrau| caturdaza sAkhANi hatAzca kulapattayaH // 22 // pAtAlalaGkA ca cchimA rAjadhAnI tvdrpitaa| davanirvihiSabhirbandho jovatyapi tvayi // 23 // jIvagrAhaM praNazyAhaM sundena saha suununaa| tvAM zaraNyamihAyAtA kuna tiSThAmi sAdhi mAm // 24 // abodhayaddazAyopi rudantoM tAM sasauSTavaH / tvagarTaputrahantAraM haniSpAyacirAdapi // 25 // Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 rAmAyaNama | zokena tena vaidehI vipralambharujApi ca / phalacyuta drava hopI talye tasyau nipatyasaH // 26 // atha mandodarI devI tamupetyAbhyadhAditi / kathaM prAkRtavarusvAminnizceSTa iva tiSThasi // 27 // rAvaNeopyatravIdenaM vaidehI virahajvarAta / na ceSTituM na vaktuJca na cAlokayituM camaH // 26 // mayA cejjIvatA te'rSe tanmAnaM proSya mAnini / gatvA'nunaya vaidehIM yathA mayi riraMsate // 26 // nAnyanArImanicchantIM bhuJje jAtucidapyaham / argalAni yamochyatra samAsti gurusAkSikaH // 30 // pIDitA pIDayApatyuH kulInA sApi tatkSaNam / jagAma devI ramaNodyAne sItAmuvAca ca // 31 // eSA mandodarInAma dazAnanamahiSyaham / pazye tvayi dAMsItvaM bhajakha dazakandharam // 32 // sIte tvameva dhanyAsi vAM sise viSate nizam / vizvasedyAdvikamalaH parirtana mahAbalaH // 33 // adyApi tava rAmeva bhUcarega tapakhinA / matimAtreNa kiM pattvA prApyate cca eddazAnanaH // 34 // basa sI yA siMhaH ka ca jambukaH / rAmaH kvaca te patiH // 35 // kA suparI aa vA kAkaH Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 235 rAmAyaNam / dampatitvamAyuktaM tava tasya ca paapmnH| riraMsureko'nya strISu dUtI bhavati cA'parA 36 dRSTamapyacitA nAsi kisu smbhaassituhle| sthAnAdito gaccha gaccha tyaja dRSTipathaM mama // 37 // rAvaNopi tadA tavAjagAma nijagAda ca / kupitAsi kutaH sIte dAsI mandodarI tava // 38 // dAsaste khayamapyasmi prasAdaM karu devi me| jAnaki tvaM janamamuprINAsi na dRzApi kim // 36 // sItA parAGmukhI bhUyetyabhASata mhaastii| . kRtAntadRdhyA dRSTo'si haranmAM rAmagehinIm // 40 // dhigAzAnte hatAzayA'prArthitaprArthakasya re| jIviSyasi kiyadrAmai sAnune viSadantake // 4 // tayetyAkruzya mAnApi bhayo bhUyo dazAnanaH / tathaivovAca dhigahA kAmAvasthA balIyaso // 42 // avAntare vipanmagnAM sItAM drssttumivaakssmH| .. nimamaja nidhirdhAmnAM pazcime lavaNAmbudhau // 4 // prAvartata nizA ghorA ghorabaddhizca rAvaNaH / / sItAyai krodhakAmAndha upasargAnpracakrame // 44 // ghatkAriNo mahAghakAH pheskurvANAca pheravaH / / dRkA vicitraM krandanta uta dyomyonyayodhinaH // 45 // Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 rAmAyaNam / pucchAkoTakato vyAghrAH phUtkurvANA: phaNAmataH / pizAcapretavetAlabhatAzcAkRSTha kartikAH // 46 // ullalantodurlalitA yamasyeva sabhAsadaH / vikRtA rAvaNeneyurupasItaM bhayaGkarAH ||4||vi0vi0|| dhyAyantI manasA paJcaparameSTinamakriyAm / sItA tasthAvabhItaiva natu bheje dazAnanam // 18 // vibhISaNaH prabhAte tu nizAttaM nizamya tt| . AgAdupadazagrIvaM sItAJjaiva mavocata // 46 // bhadrekA tvaM kutaHsthAnAtkakha vA'si kimatra ca / mAmaiSIH sarvamAkhyAhi parastrImodarasya me // 50 // taM madhyasthaM parijAya siitaapmaakhyddhomukhii| ahaM janakapunyasmi sItA bhAmaNDalakhasA // 1 // gRhiNI rAmabhadrasya snuSA dazarathasya ca / samaM patyA sAnujena daNDakAraNyamAgamam // 52 // tavaikadA devame krIDayaitastatocamat / khe mahAsiM dadarzakaM jagrAha ca kutahalAta // 53 // abhyarNasthAM vaMzajAloM tena ciccheda meo'sinA / ajJAnAcca tadantasthatatmAdhakaziro'cchidata // 54 // ayadhyamAno'nAgarakaH kApyaya hA hato myaa| sAnutApa iva bhAtuH samIpaM sa upAgamata // 55 / / Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / tasyA'sisAdhakasyaiva kAciduttarasAdhikA / maddevarasyAnupadaM taba kopAdupA'gamat // 56 // bhartAraM mama dRSTrA cA'dbhutarUpapurandaram / ayAcIdantakAmArtA'vAnAsIttAJca matpatiH // 57 // sA'gacchadAgamadatha rakSasAM balamulyaNam / . jveDAM vaidhuryasaGkatI katyAgAlla hamaNo yudhi // 58 / mAyAjveDAmatho kRtvA dUraM nItvA ca matpatim / durAzo'hRta mAmeSa khavadhAyaiva rokSasaH // 56 // tacchatvA rAvaNaM natvA babhASe ca vibhISaNaH / kulasya dUSaNamidaM khAminkamma tvayA kRtam // 6 // na yAvadiha hantuM naH kAkustho'bhyeti sAnujaH / mucyatAM tAvadAveva nItvA sItAM tadantike // 6 // ityukta rAvaNaH krodhAruNAkSopyavavIditi / kimidaM bhASase bhIro byasmArSImama pauruSam // 6 // sItA'nunItA'vazyaM hi mama bhAryA bhaviSyati / to cAyAtau haniSyAmi varAko rAmalakSmaNau // 6 // uce vibhISaNo bhAtaH satyaM tajjJAnino vcH| .. yadrAmapatnyAH sItAyAH kRte naH kulsNkssyH||6|| bhaktasya bandhorme vAcaM manyase nAnyathA katham / mayA hato dazarathaH sa tAvajjIvitaH katham // 65 // 3 Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / na yadyapyanyathAbhAvi mAvi vasta mahAmuna / tathApi prArthyase muJca sItAM naH kulaghAtinIm // 66 // anAkarNitakeneva vibhISaNagirAmatha / zrArApya puSpake sItAM bamannevamadarzayata // 67 // amI krIDAyo ratnasAnavaH svAdunirAH / nandanAdyAnasodaUNyamanyapavanAni ca // 6 // yathA kAmInadRSTIni dhArAvezmAnyamani ca / amaJca kelikalinyaH sahasA haMsagAmini // 66 // etAni rativenmAni khargakhaNDopamAni ca / mayA saha ramakhaiSu subhuryana ratistava // 7 // dhyAyantI rAmapAdAje haMsIva jnkaatmjaa| vasundhareva dhairyeNa cukSobha nahi tadvirA // 7 / / sarveSu ramyasthAneSu mAtvA mAMtvA dazAnanaH / mumocAyokavanikAmadhye bhayopi jAnakIm // 72 // prekSyonmattamiva jyeSThaM vAcoyuktaragocaram / vibhISaNo mantrayitu kulAmAtyAnathAhvayata // 73 // uce ca bhoH kulAmAtyAH kAmAdyA hyAntarahiSa / bhUtA baite teSveko'pyunmathAti pramAdinam // 7 // kAma kAmAturaH svAmI kAmastve ko'pi durjayaH / kiM punaH kRtasAhAyyaH paranArIriraMsayA // 7 // Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 rAmAyaNam / tadataH paramatyantaM mahati vyasanArNave / patiSyati patirlaGkApuryyAdobhAnapi drutam // 76 // athate mantriNaH procarvaya nAnnaiva mantriNaH / tvameva mantrImantrAtu' yasyedRg dUradarzitA // 33 // kiM karomi paraM mantraH prabho kAmavazambade / mithyAdRSTau jane jainadharmasyeveApadezanam // 78 // sugrIvahanumanmukhyA militA rAghavasya ye / mahAtmanAM nyayabhAjAM kaH pakSaM nAvalambate // 76 // sItAnimitto vAkAnAnyukto naH kulakSayaH / tathApi puruSAdhInaM karttavyaM samayocitam // 80 // tato vibhISaNazcakra e vapre yantrAdire |paNam / anAgataM hi pazyanti mantriNo mantracakSuSA // 81 // itazca kAlaM kamapi kathamapya tyavADayat / saumitriNA'khAsya mAnA.rAmovirahapIDitaH // 82 // ! anuziSyAtha rAmeNa preSito lakSmaNaH khayam / vratasthe pratisugrIvaM tRNacApakapANayat // 83 // dalayan kSmAM padanyAsaiH kampayaMstaJca parvatam / vegAndolitadoH syarzAnmArgaSTacAzca pAyatan // 84 // utkaTabhRkuTIbhImalalATo'ruNalAcanaH / bhItasyairmuktamArgaH prasya sugrIvezma saH // 85 // Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 rAmAyaNam / AyAntaM lakSmaNaM zrutvA nirgatyAntaH purATThatam / upatasthaLe kapirAjaH kampamAnavapurbhayAt // 86 // uce ca lakSmaNaH kra uddhaH kRtakRtyo'si vAnara / sukhantiSThasi niHzaGka khAntaHpurasamAtRtaH // 87 // khAmI tarutalAsInA divasAnmAsasannibhAn / yathAtyeti na tadvetsi pratipannaJca vismRtam // 88 // siitaaprvRttim| netu muttiSTha sAdhunApi hi / mA sAhasagatermArgamagamaH saGkacito'tha saH // 86 // patitvA pAdayo stasya sugrIveAthA'bravoditi / prasodekaM pramAdaM me saha khAmin prabhuryataH // 6 evamArAdhya saumitri magre kRtvA kapIzvaraH / drutaM yayau rAmabhadraM namazcakre ca bhaktitaH // 69 // ityAdizaJca khAn sainyAn bhobhoH sarvvepidArzvataH / sarvvavAskhalitAyayaM gaveSayata maithilIm // 62 // ityuktA stena te sainyA ddIpeSudriSu sandhiSu / bhUmirandhra SuthAnyava tvaritaM tvaritaM yayuH // 63 // srotAharaNamAkaNyaM tadA bhAmaNDalopi hi / . agamadrAmamasyAJca sa IvAtyanta duHkhitaH // 64 // virAdhopi samaM sainyaiH khAmivyasanapIDitaH / etya zuzrUSaNa"maNo'syAttatraiva cirapattivat // 65 // n Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / sugrIvApi khaya gacchan kmbdviipmupaayyau| taJca ratnajaTIdRSTA dUrAdevacintayata // 66 // saMsmatya kiM mamAga statpreSyaya dazamaulinA / mahadhAya mahAvAjaH sugrIvo vAnarezvaraH // 17 // hatA vidyA dazAsyena purA tAvanma hojsaa| idAnImeSa meM prANAn hariSyati harIzvaraH // 18 // iti cintAparaM tandrAk sugrIvogAvAca ca / nAbhyudasthA:kathaMmAMtvaM vyomayAne'laso'si kim||6|| so'bhyadhAcca dazAyena vidyA me sarvateo hRtaa| jAnakI harata stasya yuddhoyaM samupasthitaH // 20 // tatazca rAmapAdAnte sa nItaH kapi ketunA / tena vijJApitaH sItodantamevaM vyajijJapat // 1 // deva devI nasaMmena satI sItA durAtmanA / hRtA laGkApurIzana vidyA ca mama kuzyataH // 2 // hA rAma vatsa saumita vAtarbhAmaNDaleti ca / devyAM rudatyA sItAyAmakupyaM dazamaulaye // 3 // sItodantena tenA'tha mudito raghupuGgavaH / surasaGgItapurezaM taM ratnajaTinamAniSat // 4 // bhayorapi ca papraccha mItodantaM raghUhahaH / mayo'pi sopyAkhyAttanmanasaH prItihetave // 5 // Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 rAmAyaNam / aSTacchadrAmabhadra stAna sugrIvAdInmahAbhaTAm / itaH kiyati dUre sA laGkApastasya rakSasaH // 6 // tepyUcuH kiM tayA pur2yA sannayAtha daviSTayA / rAvaNasya jagajjiSNo yatsarve'naNavayam // 7 // rAmeopyace kRtaM tasya jjyaajjyvicintyaa| darzanapratibhUvanna staM darzayata kevalam // 8 // tasya darzitamAtrasya sAmarthya jJAsyathAcirAta / saumitrimukta nArAca piiymaanglaasjH||6|| babhASe lakSANopyevaM ka eSa nanu rAvaNaH / sArameya ivAsAragcha lenaivaJcakAra yaH // 10 // kSatrAcAreNa tasyAhaM chetsyAmi cchalinaH shirH| saMgrAmanATakaM yUyaM sabhyImayaiva pazyata // 11 // jAmbavAn vyAjahArAtha sarva vA yujya te param / yohi koTisilotpATI sa haniSyati rAvaNam // 12 sAdhanA'nantavIryeNAkhyAtanAnavatA hyadaH / asmatpratyayaheto statsamutpATayatAM zilAm // 13 // evamastvityuktavantaM te nayantima lakSmaNam / sapadi vyomayAnena yatra kATizilAsti sA // 14 // uccikSepa zilAM dASNA lakSmaNastAM latAmiva / sAdha sAdhvitya cyamAnasvidazaiH puSpavarSibhiH // 15 // Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / sanAtapratyayAstepi vyomayAnena pUrvavat / kiSkindhAyAM samAninyulakSmaNaM rAmasannidhau // 16 // kapiTavA stataH procaryaSpatto rAvaNacayaH / Adau preSyotiSAM dUta iti nItimatAM sthitiH // 17 // sandeza hArakeNApi yadi siyetprayojanam / paryAptaM svayamudyogaM karmaNA mabhujAntadA // 18 // samarthaH preSyatAM tatra kopi dUto mahAbhujaH / sA duHpravezaniHkAzA laGkAhi zrUyate kSitau // 16 // gatvA dUtaH sa laGkAyAM maNiSyati vibhISaNam / sItArpaNakate rakSaHkule sa khalu nItivAn // 20 // sItAM mocayitaM so'pi rAvaNaM bodhayiSyati / rAvaNena khavajJAta stvAmeSyati tadaiva hi // 2 // evaM vacasi teSAntu rAmeNA'numate sati / zrImati preSya sugrIvo hanamantamathAhata // 22 // atha rAma sabhAsInaM sugrIvAdisamAdRtam / namazcakAra hanumAn bhAnumAniva tejasA // 23 // tateo rAmAya sugrIvaH zazaMsaivamayaM hinH| vidhure paramA bandhu vinayI pAvanacayI // 24 // nAsya tulyo ditIyo'sti sarva vidyaadhresspi| .. sItApramilAmArtha svAminnetaM tadA'diza // 25 // ... Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244 rAmAyaNam / hanumAnapya vAcaivaM kapayaH santapranekazaH / matprAyAH snehatastvetaddakti sugrIvabhUtiH // 26 // gavo gavAkSo gavayaH zarabho gandhamAdanaH / molA dvividamaindau ca jAmbavAnaGga donalaH // 27 // anyepi bahavaH khAmin santoha kapipuGgavAH / teSAM saMkhyApUraNo'hamapi tvatkAryyasiddhaye // 28 // laGkAM sarAkSasaddIpAmutpAdyeha kimAnaye / bedhvA savAndhavamathA'nayAmi dazakandharam // 28 // sakuTumba' dazagrIvaM hatvA tatraiva vA drutam / devIM janakaNAmevAnayAmi nirupadravAm // 30 // rAmapi ca jagAdeva sarvaM sambhavati tvayi / tadgaccha puryya laGkAyAM sItAM tava gaveSaya // 31 // madUrmikAmimAM devyA madabhijJAnamarpaya / tasyAzcaDAmaNiJcAbhijJAnamatra samAnayeH // 33 // idaM maddAcikaM saMseddevi yalakSmaNAgrajaH / tvadviyogAturo'tyantaM dhyAyaMstvAmeva tiSThati // 33 // mAtpAcIdviyogena jIvitaM jIvitezvari / lakSmaNena hataM dracyasyacirAdeva rAvaNam // 34 // hanumAnapya vAcaivaM yAvadAjJAM vidhAya te / laGkAyAH punarAyAmi tiSThetAvadiha prabho // 35 // uu Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / 245: ityuktA rAghavaM natvA mArutiH saparicchadaH / laGkApurIM pratyacAlIddimAnenAtiraMhasA // 36 // sa gacchannabhasA'pazyanmahendragirisAnuni / mAtAmahamaheMndraya mahendrapurapattanam // 37 // evaJca dadhyau hanumAnmahendrasya puraM yadaH / yena meMnaparAdhepi mAtA nirvAsitA tadA // 38 // iti saMsmRtya saMkruDo raNatUryyamavAdayat / brahmANDaM sphoTayadiva digmukhaH pratizabditaH // 36 // dRSTrA parabalaM rAjA mahendro zakravikramaH / samaM sainyairniragaman sa puvo rakhakarmAse // 80 // mAhendrarADhanumatoraNAyata mahAraNaH / vyomanyutpAtajImUta ivA'sRmbRSTibhoSaNaH // 41 // prabhiJja nirbabhaJjAtha prabhaJjana iva drumAn / -parasainyAn kSaNenApi bhraman vemena saGgare // 42 // prasannakIrttimahindrarayudhyata hanUmatA / nimnanniHzaGkaM jAme ya sambandhamavidannatha // 43 // ubhAvapi mahAbAhU ubhAvampatyamarSaNau / anyonyaM dRDhayuddhena janayAmAsatuH zramam // 44 // athaivaM cintayAmAsa yudhyamAnoSi pAvaniH / carabhivirAmamA yuddhaM khAmikAryyavilambat // 45 // Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / na yejIvante kSaNAtte'nye mama mATakulaM hydH| tathApyAradhanirvAhakate jetavyameva hi // 46 // dhyAtveti hanumAna kruddhaH prahAra hayan kSaNAt / prasanna kIrti jagrAha bhagnAsvarathasArathim // 4 // agrahIda bhazamAyodhya mahendramapi maarutiH| natvA caivaM samAcakhyau naptA te'smAJcanAsutaH // 48 // rAmAjayA ca vaidehI zudha laGkAM vajannaham / avAyAtaH samAsmASyaM mAhanirvAsanaM cirAt // 46 // jAtAmarSeNa tattAta yodhitosi sahakha me| khAmikAryAya yAsyAmi yAhi naH khAmisannidhau // 50 // mahendro'pi samAliGgaya tamityace mahAbhujaH / prAk zrutAsi janazru tyA didhyA dRSTo'dya vikrmii||51 gaccha khakhAmikA-ya panthAnaH santu te zivAH / ityaditvA mahendro'gAt sasainyo rAghavAnti ke // 52 // vyomnAtha hanumAn gacchan hIpe ddhimukhaabhidhe| kAyotsarga tasthivAMsau prekSAJcake mhaamunii||5|| . tayoranatidUrecA'pazyattikhaH kumArikAH / dhyAnasthA niravadyAGgIvidyAsAdhanatatparAH // 54 // dAvAnalastadA dIpa prajajvAlA'khilepi hi| . tau sAdhu tAH kuramAryazca nipeturdavasaGkaTe // 55 // Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 247 rAmAyaNam / tadvAtsalyena hanumAn vidyayAdAya sAgarAt / taM dAvAgniM megha iva zamayAmAsa vAribhiH // 56 // tadaiva siddhavidyAstAH kanyA dhyAnasthitau sutau / munI pradakSiNIkRtya hanUmantaM babhASire // 57 // sAdhUpasarga' sAdhUnAmarakSaH paramAItaH / tvatsAhAyyena vidyAnaH siddhA kAlaM vinApi hi // 58 // kA yUyamiti tenoktAH kanyAstA evamabruvan / asmin gandharvarAjosti rAjA dadhimukhe pure // 56 // smastasya kanyAH kusuma mAlA kucibhavA vayam / tAtaM yayAcire smAsu bahavaH khacarezvarAH // 6 // khecarAGgArakonAmonmattazcAsmatkRte'bhavat / tatasrasmai na cAnyasmai dadau tAtastvarocakI // 61 // matputtrINAM patiH kaH syAdityaSTacchatpitA munim / yaH sAhasagaterhantA sa syAditi ca sovadat // 62 // (hirA mveSayaMstAto nopalebhe tu taM kvacit / vidyAsAdhanamasmAbhi staM jJAtuJca pracakrame // 63 // vidyAbhraMsanimittaM bAGgArakeNa kRtAdavaH / tvayA ca zamitaH sAdhu bho niSkAraNabandhanA // 64 // mAsaiH siddhyati yA SabhistvatmAhAyyAtkSaNAdapi / sA manogAminInAma vidyA naH siddhimAyayau // 65 // Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 rAmAyaNam / zrAmalAtmAhasagate baMdhaM rAmeNa nirmitam / zazaMsa hanumA stAsAM laGkAyAM cAtmanogatim / muditA stAH pitargatvA zazaMsu stadazeSataH / sopi tAbhiH samaM sadyaH ssainyogaadrghhhm||6|| utpapAtAtha hanumAnupalaGkagatazca sn| dadarzA zAlikAM vidyAM ghorAM kAlanizAmiva // 68 // are kape kayAsi jAtosi mama bhojyatAm / iti bruvANA sAkSepaM vyAdadAtima sA mukham // 6 // 'hanamAMzca gadApANiH praviveza vdaannm| acamadhyamivAditya stAM vidArya ca niryayau // 7 // tayA kataJca prAkAraM laGkApuyIprapitsunaH / vidyAsAmarthyato'mAMkSInmaMkSukarya ralIlayA // 71 // tahaprArakSamatyuccaiH kruddhaM vajJAmukhAbhidham / so'vadhImaha yadhvAnaM yudhvAdhvanyadhurandharaH // 72 // hatevajJAmukhe laGkA sundarI tasya kanyakA / vidyAvalavatI kopAdyavAyAhvAsta mArutim // 73 // vyomanIva taDillekhA sAcArIccataraM rnne| praharantI muhuH sAnumatIva hi hanamati // 74 // tadastrANi nijairasvaizchindAnaH pAvanaJjayiH / tAM nirastrIM cakArAzu niSpanAmiva vIrudham // 7 // Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ __. rAmAyaNam / 246 ka eSa iti sAzcaryAdAJjaneyamudIkSitum / sammattA ca kAmena tADitAcca zilImukhaiH // 7 // sA hanumantamityace mdyaapidvdhotyyaa| avicArya krudhA vIra yodhitAsi mudhaivahi // 7 // AkhyAtaM sAdhunA pUrva yaste janakaghAtakaH / bhAvIbhata'ti tannAtha mAmubaha vazambadAm // 78 // sakalepi jagatyasmin konyastava samonmadaH / tatasthAsyAmi nAroSu tvayA patyAtigavitA // 76 // ' evaM vinItAM kanyAM mudito hanumAnapi / gAndharveNa vivAhena sAnurAgamupAyata // 8 // snAtukAma iva vyomATavIparyaTanazramAt / tadA viSAmadhipati mmjjaaprvaaridhau||8|| pratIcImupabhajyAzAM gacchatA bhAnumAlinA / sandhyAmnacchamanA tasyA vAsAMsIvopaninyire // 2 // cakAze dizi vaarunnyaamrunnaabhprmpraa| astakAleM ravitya vA tejaH pRthagiva sthitam // 8 // navarAgA navarAgAM tAM siSeve vaarnniimsau|| mAM hittyamamAnena mlAnAsyAtmAcyabhUdhvam // 84 // krIDAsthAnabhuvAntAsAM parityAgabhuvA rujaa| khagai; kolAhalamiSAdAkranda stana nirmame // 85 // Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / mlAnimAsAdayAmAsa cakravAkI varAkikA | dUrIbhUtapriyatamA lalaneva rajakhalA // 86 // padminI kalayAmAsa mukhasaGkocamuccakaiH / pativratA batevAstaM gate patyAvatau // 8 // tarNakeAktaMvitAstUrNaM gAvovyAghrAghurvanAt / vAyavya snAna samprApti muditairvandaterdvijaiH // 88 // astakAle tviSAmozo nijaM tejohavimuje / rAjeva yuvarAjAya rAjyasampadamArSyayat // 86 // nAgarIbhiH pratipadamadISyanta pradIpakAH / divo'vatorNanacanazreNizrIparimoSiNaH // 60 // astamIyuSicaNDAMzau zazinyanudite satiM ! tamottambhitumArebhe cchalacchekAH khalAH khaluH // 69 // kimaJjanAdrezcarNena pUrNametadathAJjanaiH / rodasI bhANDamamitastamaH pUrNamalakSyata // 62 // nahi sthalaM nahi jalaM nadizo na namo namaH | tadAnIM kimbahUktena khahasto'pi na lacyate // 13 // tArA vyomanyabhizyAme tamolipte vizeSataH / ciraM viDambayan dyUtakaTitrasya varATikAH // 64 // vyaktoDukalayAmAsa kajjalazyAmalaM namaH / utpuNDarIka kAla dohRdaH sabrahmacAritAm // 65 // 1 250 Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / 351 ekAkArakare viSvak tamaH pUre prasaMyati / vizva vizvamanA leAkamabhUtpAtAlasannibham // 66 // sphIte'ndhakAre niHzaGkAH kAmisaMghaTTaneotsukAH / khairaM jajaMbhire dUtyo hrade zapharikA iva // 67 // AjAnatkSiptamajIrA stamAlasyAmalAMzukAH / mmRganAbhiviliptAGgayo'bhisakhurabhisArikAH // 68 // athodayAdriprAsAde suvarNakalazopamaH / karAGkaramahAkanda udiyAya nizAkaraH // 66 // naisargikeNa vaireNa lakSmanA vyAjAtsahendunA / niyuddhyamiva tanvAnamandhakAramalacyata // 300 // vipule gokula iva krIDati sma namaH stale / khairaGgoSviva etAsu gavendra dveva candramAH // 1 // vyaktamantaHsphuralakSmA mTagalakSmA vyarAjata / mRganAbhidravAdhAraruNyabhAjanasannibhaH // 2 // skhalyamAnAviiibhirantarAdattapANibhiH / prasatra : zItAgrakarAH zarA iva manAsuvaH // 3 // ciramuktAmapi proSya padminIM prAptadurdazAm / mmRGgAH kumuddatIM bhejurdhigahe nIca sauhRdam // 4 // zephAlyA kusumAnInduH karapAtairapAtayat / priyamivasya puSpeSeAH sajjIkartumiSUniva // 5 // Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 252 rAmAyaNam / pravarSayannindukAntAn kurvANaH sarasInnavAH / khAni zItaruciH pUrvakIrtinAnIva nirmame // 6 // kulaTAnAmaTantInAM padminInAmivoccakaiH / vitatAna mukhamlAniM sA jyotsnaadhautdinmukhaa||7|| samaJca laGkAsunda* pavanaJjayanandanaH / ramamANonirAzaGkastAmatIyAya yAminIm // 8 // athodiyAya kiraNaiH svarNasUtrasahodaraiH / mArtaNDomaNDyannAzAM priyAM prAcIna varhiSaH / / avyAhataM niSpatantayo.rucayazcaNDarociSaH / kamahatISu smerAsu yayuH prakhApanAstratAm // 10 // tyaktAni maulimAlyAni prabaddhAbhiH purdhibhiH| kezapAzaviyogenA'linAdairarudanniva // 11 // raatrijaagrnnaayaaskssaayitvilocnaa| nivartantena gaNikAH kAmukAnAM niketanAt // 1 // smarapaGkajakAmebhyo niryayudaMgarAzayaH / khaNDitAmukhapadmezya iva nizvAsavallayaH // 13 // uditAdityatejo'bhilluMNTi tadyutivaibhavaH / abhavadrjanIjAnilUtAtatupaTopamaH // 14 // yadabrahmANDepi mAtaM na tttmshcraahrocissaa| meghazcagar3Anileneva niDUya kApAnIyata // 15 // Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / 253 rAverivAnubaddhAyA nidrAyA apasaraNAt / khakhakammaNi niryAta prAvarta tapurIjanaH // 16 // tadA ca hanumAMllaGkA sundarI sundaroktibhiH / ATaccha prAvizallaGkA nagarI guruvikramaH // 17 // bibhISaNasya sadanaM vissgttkbhiiissnnm| jagAma sthAmadhAmAtha pavanannayanandanaH // 18 // vibhISaNena satkRtya dRSTazcAgamakAraNam / avocadacanAsUnuH sAragambhIragIradaH // 16 // yadbhAtA rAvaNasyAsi zumodakaM vicintA tat / rAmapatnI hRtAM sItAM satIM mocaya rAvaNAta // 20 // duHkhAdiha lokepi paraloke na kevalam / kAkutsthapatnIharaNaM tvadbhAturbalinApi hi // 21 // vimISaNopya'bhASiSTa sAdhaktaM hnumNstvyaa| sIbAM mocayita pUrvamapurataH khAgrajA mayA // 22 // bhUyopi hi sanirbandhaM prArthayiSye khabAndhavam / sItAM yadi punarmuJcatyeSaH samprati madirA 23 // evaM vibhISaNenokta smutptyaannaasutH| jagAma devaramaNodyAne vaidedhiSThite // 24 // tavA'zokatarormUle kapolalulitAlakAm / santatAthupayodhArapalvaloktabhUtalAm // 25 // Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254. rAmAyaNam / pramlAnavadanAmbhojAM himAttI padminImiva / atyanta kSAmabapuSaM prathame ndukalAmi va // 26 // uSNanizvAsasantApavidhurAdharapalla vAm / dhyAyantI rAmarAmeti ni:ssandAM yoginImiva // 27 // malinImUtavasanAM nirapekSyAM vapuSyapi / dadarza devI vaidehI pavanaJjayanandanaH ||28||cturmiH|| evaJca dadhyau hanumAnahA sItA mhaasto| asyAdarzanamAtreNa pavitrIbhUyate janaiH // 26 // asAca virahe rAmaH sthAne sakhalu vikhidyati / rUpavacchIlavaccedRkkalanaM kasya pAvanam // 30 // hijopi hi varAko'yaM patiSyatyeva rAvaNaH / raghadahapratApena svapApena ca bhUyasA // 31 // tato vidyAtirobhUtaH sIteotsaGgo'GgulIyakam / hanumAna pAtayAmAsa tadRSTvA mumude ca sA // 32 // tadaiva gatvA bijaTA dazakaNTha vynijpt| iyatkAlaM viSamaNAsItmAnandA tvadya jAnakI // 33 // manye vismRtarAmeyaM riraMmurmavi sampati / tagatvA bodhyatAmeva mace mandodarI sa tu // 34 // tatazca ptyuyotyen punarmandodarI yyau| pralobhanakate sItAM vinItA setyavocat // 35 // Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 255. rAmAyaNam / advaitaizvarvya saundaryyavaryyastAvaddazAnanaH / tvamapyapratirUpaiva rUpalAvaNya sampadA // 36 // tadapyajJena daivena yuvayorubhayorapi / na vyadhAducito yAgastathApadyAstu samprati // 37 // upetya bhajanIyantaM bhajantaM bhana jAnaki / & * ahamanyAzca tatpatnya svadAjJAM subhnu vimva ta // 38 // sItAmapravocadAH pApe patidUtyavidhAyini / tvadbharturiva vIkSyeta mukhaM durmukhi kastava // 36 // rAmasya pArzve mAM viddhi saumitrimiha cAgatam / kharAdIniva hantu drAgdhavaM stava sabAndhavam // 40 // uttiSThottiSTha pApiSThe vAMccaM nAtaH paraM tvayA / sItayA tarjitaivaM sA sakopA prayayau tataH // 41 // athAvirbhUya hanumAn sItAM matvA kRtAJjaliH / ityUce devi jayati dicyA rAmaH sa lakSmaNaH // 42 // tvatpravRttikRte rAmeNAdiTohamihAgamam / mayi tatra gate rAma ihaiSyati ripucchide | 43 // vASpAyitekSaNA'sItASTaccha tvamasi ko nanu / durlaGgapramarNavaM caitaM kathaM laGgitavAnasi // 44 // kaccitprANiti me prANanAthaH saumitriNA saha / kavA sthAne tvayA dRSTaH kAlaM nayati vAkatham // 45 // Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 rAmAyaNam / AkhyAJca hanumAnasmi mavanAJjanayoH sutaH / vidyayAvyomayAnena laGgito jaladhirmayA // 46 // samastavAnarAdhIzaM sugrIvaM vidviSaddadhAt / patiM kRtvAdhikiSkindhamasti rAmaH salakSmaNaH // 47 // rAmopi tvadviyogena tapamAno divAnizam / girirhubAnaleneva tApayanna parAnapi // 48 // gaveva vatsorahitastvayA khAmini lakSmaNaH / na jAtu labhate saukhyaM zUnyAH pazyan dizo'nizam // 46 kSaNaM soko sakrodhau caNante patidevarau / sugrIveNAzvAsyamAnAvapi na prApnutaH sukham // 50 // bhAmaNDalovirAdhazca mahendrAdyAzca khecarAH / pattIbhUyopAsate tI zakzAnAvivAmarAH // 51 // tava praSTattimAnetumahaM sugrIvadarzitaH / rAmeNa preSito devi samarpaGgulIyakam // 52 // cUDAmaNirabhijJAnaM tvatta AnAyito bhayA / taddarzanena mAmatrAyAtaM pratyeSyati prabhuH // 53 // hanumaduparodhena rAmodantamudA ca sA / viMgrate rUpavAsAnAmanta e vyadhita mojanam // 54 // provAcaivamabhijJAnaM cUDAmaNimimaM mama / gRhItvA vatsa gacchAzu tiSThataH khAdupadravaH // 55 // Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNa m| ana tvAmAgataM jJAtvA kra rakarmeSa rAkSasaH / hantumantakavannUnaM samupasthAsyate balI // 56 // smitvAsaprazrayaM so'pi jagAdeti kRtaanyjliH| tvaM mAtamaya vAtsalyAdevaM vadasi kAtarA // 57 // rAmalakSmaNayoH pattistrijagajjenayoraham / tapakhorAvaNaH ko'yaM samainyo'pi mamAgrataH // 58 // tvAmapiskandhamAropya khAmini khAminontike / nayAmi paribhayainaM sasainyamapi rAvaNam // 56 // smitvA sItApyuvAcaiva nahi Trepayasi khakam / rAmabhadraM prabhu bhadra vadannevaM sasauSThavam // 6 // tvayi sambhAvyate savvaM padAtau raamshaangginnH| parantu parapuMsI na me'rhati manAgapi // 61 // tahatvA zIghramevaivaM sati savvaM kRtaM tvayA / gate tvayi yadudyogamArya punaH kariSyati // 62 // ambetthaM mAha hanumAneSa gacchAmyahaM param / rakSasAM darzayiSyAmi kiJcivikramacApalam // 63 // jitakAzI dazAsyo'yaM paravIrya na manyate / jAnAtu rAmabhadrIyapatterapi parAkramam // 4 // aAmetyu kvAyattasya sItA cUDAmaNiM nijm| natvA sopi cacAlocaiH padanyAsaidhuvan dharAm // 65 // Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258 rAmAyaNam / tadaiva devarama NodyAne bhakukta pracakrame / sa vanaM vanavipat prasartha karavikramaH // 66 // rakAzokeSu niHzUko vkuldrussunaakulH|| sahakAreSyakAruNyo niHkampazcampa keSvapi // 6 // amandaroSomandAreSudayaH kadalISupi / anyadruSupi ramyeSu bhaGgalIlAJcakAra sH||68|| tadudyAne caturdAri dvArapAlA: kSapAcarAH / adhAvanta nihantu taM tadA mugarapANa yaH // 6 // hanamati skhalantisma teSAM praharaNAni tu / mahAmbhonidhikallolA iva tiirmhiidhre||7|| pAvaniH kuphtistebhya starathodyAnapAdapaiH / prajahAra nirAyAsaH sarvamastraM balIyasAm // 7 bhaGgarakSAnivAbhAdIttAnArakSanapAcarAn / kSadrAnaikSAku pattiH sasamIraNa vAskhalan // 72 // hanamatAkriyamANamudyAnArana saGgyam / gatvA cacakSire kecit kSapAcarapatestadA // 73 // tataH saha balairakSaH kumAra rAkSasaizvaraH / samAdikSanumatoghAta nAyArighAtanam // 74 // aAkSipanta raNAyAkSaM babhASe pAvanacayiH / bhojanAdau phalamiva raNAdau meM tvamApataH // 7 // Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / 256 sudhA kapa garna sIti tarjayan rAvaNAtmajaH / vavarSa viziSaistIkSNairacNoH prasararodhibhiH // 76 // zrIzolopISuvarSeNa saprakarSeNa rAvaNim / vidadhe vAribhiddapamuddala iva vAridhiH // 33 // zastrAstri ciraM kRtvA kautukAdaJjanAsutaH / raNapArampariprepsu rakSaM pazu mivAvaMdhIt // 78 // tato vATa dhAmarSAdAyayau drutamindrajit / mArute tiSTha tiSTheti sa sauSThavamudIrayan // 76 // dvayorapi mahAbAhoH kalvAnta iva dAruNaH / vizvavikSobhakaraNazciraM pravadRte raMgam // 8 varSantau vAridhArAvannIrandhroH zastradhoraNI / vyomasthau tAbalacyetAM puSkarAvarttakAviva // 81 // antarIkSaM tayorakhairAsphAlaGgirnirantaraiH / kSaNAdajani duHprekSaM yAdAbhiriva vAridhiH // 82 // mumoca yAvantAstrANi durvAro rAvaNAtmajaH / tadAnekaguNaurakhaistAni cicepa mArutiH // 83 // hanUmadakhatkSukhAGgAH sarve pIndrajito bhaTAH / apazyan raktahRdanIM parvatA iva jaGgamAH // 84 // dRSTvA naSTaM nijaM sainyaM khaJca moghIkRtAyudham / zramucannAga pAzAkhaM zrIzailAya dazAsyataH // 85 // Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 260 rAmAyaNam / nAgapAzeDhIyobhi stadaivApAdamastakam / abandhi candana ivAbhitaH pavananandanaH // 86 // sa nAgapAzavandhopi samasAhi hanamatA / kautukAdikSaNaM datte zakto jayamapi hiSAm // 8 // hRSTe nendrajitA ninye hanamAnuparAvaNam / nirIkSyanAsAM phullArAkSasai jayasAkSibhiH // 88 // mArutiM rAvaNaH smAha durmate kiM kRtaM tvayA / zrAjanmamAmakonenAthitau yattI tapakhinau // 8 // vane vAsI phalAhArI malinau malinAMzuko / kirAtAviva tau tuSTau tubhyAM dAsyataH thiym||6|| tatrApi mandabaddha tvaM tahAcA kimihaagmH| yenehAyAtamA nopi prAptosi prANasaMzayam // 1 // dakSau bhUcAriNau tau tu yattAbhyAM kAritoskhadaH / aGgArAnyarahastena karSayantiDi dhakAH 192 // yatsevaka carome tvamadya dUtaM parasya ca / tadavadhyosi re zikSAmAnAya tu viDambyase // 6 // inumAnapyuvAcaivaM kadAhaM tava sevakaH / kadA mamAma svaM svAmI vadanne na lajjase // 6 // ekadA yadhi sAmanto bahumanyaHkharaH ste| tvanmacyA varuNavandhAnmama pitrA mocitaH purA // 65 // Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / 261 sAhAyyArthaM tvayA ito'hamapyabhyAgamaM purA / raNe varuNaputrebhya svAmaracanca saGkaTe // 66 // sAhAyyasya na yogyosi sAMprataM pApatatparaH / sambhASopi hi pApAya parakhIhAriNastava // 67 // tvadIye taM na pazyAmi yahi tvAM mAsyate'dhunA / ekasmAdapi saumive dUre rAmastadagrajaH // 68 // tahirA kupitomAlAhitamba kuTibhISaNaH / dazAnano damantroSThaM dazanairidamabhyadhAt // 6 // madarInAzritosi tvaM mAM cArIkRtavAnasi / tannUnaM martukAmosi vairAgyaM tatra kiM tava // 100 // yathA kuSTavizIrNA sumarSumapi kopi na / hatyAbhayAnniityevaM hanyAtko dUtamapyare // 1 // Aropya rAsame paJcazikhIkRtyaca samprati / 'antarlaGka pratipathaM mbhAgya se lokaveSThitaH // 2 // ityukto mArutiH kruddho boTayatpAzapannagAn / baddonhi nalinInAleH kiyattiSThati kuJjaraH // 3 // taDiddaNDa ivotpatya kirITaM rAkSasaprabhoH / kaNazacUrNayAmAsa pAdavAtena mArutiH // 4 // hanyatAM gRhyatAJcaiSa iti jalyati rAvaNe / AnAthAmiva so'bhAGgIttatpurIM pAdadudda`raiH // 5 // Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 262 rAmAyaNam / krIDAM kRtvaiva mutpatya suparma iva pAvaniH / rAmametyAnamatmItAcaDAratnaM samarpayat // 6 // sItAcar3AmaNiM tantu sAkSAtmItAmivAgatAm / AropayAmAsa hRdi syarzan rAmo muhurmuhuH // 7 // prAliGgA dAzarathinA sutavaraprasAdAt pRSTaH zazaMsa dazavaktravimAnanAntAm / sItAprattimakhilA hanumAnyathAvat cAkaNyamAnamujavikramasampadanyaiH / 408 // ityAcArya thohemacandraviracite sItAmahattA nayano nAma SaSThaH sargaH // 6 // atha rAmaH sa saumitriH sugrIvAdyaiSTa tomaTaiH / laGkAvijayayA bAyai pratasthe gaganA'dhvanA // 1 // bhAmaNDalo nalo nIlo mahendraH pAvanaJjayiH / virAdhazca suSeNazca jAmbavAnaGgadopi ca // 2 // mahAvidyAdharAdhIzAH koTizonyepi tatkSaNam / celarAmaM samAttya khasainyaizchannadigmukhAH // 3 // vidyAdharairAhUtAni yAtrAtavNyanekazaH / nAdairatyanta gambhIrairbibharAJcaka rambaram // 4 // Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / vimAnaiH syandanairazcairgajjeranyaizca vaahnaiH| khejagmuH khecarAH khAmikA-midyAvahaMyavaH // 5 // uparyudanvato gacchan sasainyorAghavaH kSaNAt / velandharapuraM prApa velandharamahIdhare // 6 // samudrasetU rAjAnau samudrAvidha duiirau| tava rAmAgrasainyenArebhAte yojanAyatau // 7 // nalaH samudra setuM ca nIlo'banAnmahAbhujaH / tauturAmamanaiSIcca manISI svAmikarmaNi // 8 // kATakusthaH sthApayAmAsa tathaiva punareva tau / ripAvapi parAbhate mahAntohi kRpAlavaH // 6 // samudropi hi rUpAbhirAmA rAmAnujanmane / rAmA matallikAstikhaH pradadau nijakanya kAH // 10 // uSitvA tAM nizAM setu samudrAnugataH prge| kSaNAdAsAdayAmAsa suvelATriM raghaharuH // 11 // suvelaM nAma rAjAnaM jitvA tatrApi durjym|| uvAsaikAM nizA rAmaH prAta yazcacAla ca // 12 // upalaGkamayo'haMsadIpe haMsarathaM nRpam / jitvA tasthau katAvAsastava raghupuGgavaH // 13 // Asannas ca kAtkusthe mInasthita ivAje / laGkA kSobhamapeyAya viSvakAlayazaGkinI // 14 // Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264 raamaaynnm| sannahantima yuddhAya sAmantA rAvaNasya te / hasta prahasta mArIca sAraNAdyAH sahasrazaH // 15 // rAvaNo raNatUryANi dAruNAnyatha koTizaH / kiGkaraistADayAmAsa dviSattADanapaNDitaH // 26 // tadA dazAsamasyetya natvA'vocavibhISaNaH / kSaNaM prasIda visaza zubhodakaM vaco mm||17|| avimRzya purA cakra lokahitayaghAtakam / paradArApaharaNaM lajjitaM tena te kulam // 18 // nijabhAyoM samAnetu' kAkutsyo'yamupasthitaH / zrAtithyamidamevArI tatkala vArya NaM kuru // 16 // sItAM tvatto'nyathAkAramapi rAme grahISyati / nigrahISyati cAza tvayA saha kalaM tava // 20 // dUre stAM rAmasaumitro tau saahskhraantko| tatpattireko hanumAn dRSTo devena kiM nahi // 21 // indrathiyo'dhikA zrIsta tAM sItAkAraNena mA / parihArSIbhavedevamubhayamuSTatA tava // 22 // athendrajiduvAcaivaM tvayA hyaajnmbhiirunnaa| dUSitaM naH kulaM sarva nAsi tAtasya seodaraH // 23 // indrasyApi vijetAraM netAraM sarvasampadAm / tAtaM sambhAvayannevaM nanaM mUrkha mumUrSati // 24 // Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / 265 purApi chalitastAta svayA na tabhASiNA / pratijJAya dazarathasya badha yadakathA na hi // 25 // hAyAtaM dAzarathiM tAtAdracitumicchasi / darzayan bhayamutpAdA carebhyo'pi nikhapaH // 26 // tanmanya e rAmagRhyasi mantrepyadhikaroSi naH / Aptena mantriNA mantraH zubhodakehi bhUbhujAm // 27 // vibhISaNoSyuvAcaivaM zatrugRhyo na khatvaham / putrarUpastu zatrustva mutpannaH kulanAzakRt // 28 // maiva kAmAbhyAmandhastAvatpitA tava / janmAndha dUva re mugdha dugdhAsya tvantu vetsi kim // 26 // rAjannane putreNa caritreNa nijena ca / patiSyasyacirAdeva tAmyAmi tvatkRte mudhA // 30 // rAvaNoSyatrikaM kra uddhaH khaDgamAkRSya bhISaNam / vibhISaNavadhAyojcai rudasyAda daivadUSitaH // 31 // vibhISaNeopi bhrakuTIbhI : 9 stambhamAyatam / utpAdya gajavadyeoDDa muttasthAvabhirAvaNam // 32 // kumbhakarNendra jiyAntau patitvA drutamantare / yuddhAnniSidhya notau khaM sthAnaM zAlAmiva dvipo // 33 // are niryyAhi matyurSyA AzrayAzosi vahnivat / ityukto rAvaNenAgAdrAmAbhyarNe vibhISaNaH // 34 // 34 Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 266 rAmAyaNam / rakSovidyAdharANAJcA'cohiNyastriMzadutkaTAH / hitvA laGkAdhipaM sadyopyanujagmurvibhISaNam // 35 // ApatantaJca taM prectya sugrIvAdyAH pracukSubhuH / yathA tathAhi vizvAsaH zAkinyAmiva na dvipi // 36 // Adau sa puruSaM preSya rAmAya khamajijJapat / vizvAsapAvasugrIva mukhaM rAmoSyudaicata // 37 // sugrIvopyabravIdete, yadyappAjanmamAyinaH / prakRtyA rAkSasA kSudrA stathApyAyAtva sAviha // 38 // jJAsyAmaH preSaNairaiva bhAvamasya zubhA'zubham / dRSTabhAvAnurUpaJca kariSyAma iha prabho // 36 // tadabhijJeo'bhyadhAdevaM vizAlo nAma khecaraH / mahAtmA dhAcipa racaHkheko vibhISaNaH // 40 // sItA mokSAya jalpaMzcAnalpa ropeNa bandhunA / nirvAsitaH zaraNyaM tvA mAgAnnaivaitadanyathA // 41 // zrutveti rAmro dvAsthena vibhISaNamavIvizat / pAdayoH kSiptasUrbhAnaM parirebhe ca saMmvamAt // 42 // vibhISaNoSyuvAcaivaM hitvA durnayamagrajam / tvAmAgato bhakta mAM tatsugrIvavadAdiza // 43 // laGkArAjyaM tadA tasyai pratyapadyata rAghavaH / na sudhA bhavati kApi praNipAtA mahAtmasu // 44 // 1 Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / haMsadIpe dinAnyaSTA vativAhya raghUdvahaH / kalpAntavAta ballaGkAM pratma cAlIcca mahataH // 45 // cambA ruDvA STathutvena pRthvAviMzatiyojanam / raNAya sajjaH kAkustho'vatasthe spemaparvvataH // 46 // rAmasenAkalakalA velAdhvaniri bodadheH / laGkAM badhirayAmAsa sphuTadavahmANDabhUriva // 47 // dazakandharasenAnyo'nanya sAdhAraNaujasaH / 267 zy 7 sadyaH saMvarNayAmAsuH prahastAdyA udAyudhAH // 48 // kecinmataGgajeohAdyairapare vAhavAhanaiH / zArdUlavAyairanepratu kharavAyai rathaiH pare // 56 // kuberavannaraiH kecinmeSaiH kecittu vahnivat / yamavanmahiSaiH kecitkecidrevantatraddhayaiH // 50 // vimAnairdevavatkecitprahvAH samarakarmmaNe / utpatya yugapaddIrAH parivanu rdazAnanam // 51 // roSAraNAcaH sannahya vividhAyudhapUritam ! adhyAsta syandanaM ratna zravaH prathamanandanaH // 52 // bhAnukarNaH zUlapANi daNDapANirivAparaH / upetya dazakaNThasya samabhUtyAripArzvikaH // 53 // kumArAvindrajinmeghavAhanAvaparAviva / dordaNDau dazakaNThasya pArzva ghoretya tasyatuH // 54 // Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 268 rAmAyaNam / naveo'pi deonAntaH sAmantAH koTizo'pi ca / zukasAraNamArIcamaya sundAdayo'bhyayuH // 55 // akSauhiNonAM sahasrai ra saMkhyaH saMkhyakarmaThaiH / dizaH pracchAdayan payryAH pracacAla dazAnanaH // 56 // zArdUlaketavaH kecit keciccharabhaketavaH / camUruketavaH kecit kecitkara TiketavaH // 57 // mayUraketavaH kecitkecitpannagaketavaH / mArjAraketavaH kecitkecitkukkuTa ketavaH // 58 // kodaNDapANayaH kecitkecinnistriMzapANayaH / bhuzuNDi pANayaH kecitkecinmudgarapANayaH // 56 // trizUlapANayaH kecitkecitparighapANayaH / kuThArapANayaH kecitkeciJca pAzapANayaH // 60 // vipaJcavIrAn STacchanto nAmagrAhaM mujarmujaH / dazAsvavIrA caturaM vicerU raNakarmaNi // 61 // vaitAyasyeva saimyasya prathinAcchAdya medinIm / paJcAzadyojanAnyasthAdrAvaNo raNakarmANe // 62 // khanAyakAn prazaMsanto nindantaH paranAyakAn / parasparaM cAkSipantaH kathayanto mitheorabhidhAH // 62 // 'zrasvANyastra'rvAdayantaH karAsphoTapurassaram / rAmarAvaNayoH sainyA mimila: kAMsyatAluvat // 64 // Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ raamaaynnm| 269 gaccha gaccha tiSTha tiSTha mAbhaiSIrutsajAyudham / kuruSvAyudhamityAjau bhaTAnAM tatra vAgabhUta // 65 // zalyAniHzakavovANAcakrANiparighAgadAH / samutsetu Iyozcambo banAntavihagA iva // 66 // khagarmiyodhAtabhagnagattaizca maulimiH / ucchalanirabhUnAnA ke turAharvivakhaM tadA // 6 // subhaTA mudrAghAtaileTha yanto dipAnamuhuH / daNDa kandukinI krIDAM tanvAnA iva rejire // 18 // kaThAraghAtairAcchinnA bhaTAnAmaparaibhaTaiH / paJcazAkhAH patantima zAkhA: zAkhAvatAmiva // 56 // vIrAH zirAMsi vIrANAM chitvA bhUmau pravikSipuH / bumukSitAyakInAzAyocitAnakavilAmiva // 7 // rakSasAmbAnarANAJca yuddha rasminma hojasAm / dAyAdAnAndhanamiva jayaH sAdhyo'bhavacciram // 71 // ciraM pravartamAne ca samare taba vaanraiH| abhaji rAkSabalaM kAnanaM hi mahAbalaiH // 72 // bhagne rakSAbale hastaprahastau yoddha, mudytau| vAnaraiH saha lazajayapratibhuvau sadA // 72 // iyorapi tayoryuddho'dhvaradIkSitayo ratha / sammukhInAdasthA tAM nalanIlau mhaakpii||14|| Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 270 rAmAyaNama / hasto nalavAditopi sammakhInau mahAbhujau / rathArur3hAvamilatAM cakrAvakragrahAviva // 75 // prAsphAlayAmAsatu staavdhijiiktydhnvnii|| jyAnAdena miyoyuvannimantraNaparAviva // 7 // tathAvaSaturvANAMstau hAvapi parasparam / zarasalairyathAmatAM ratho svAminnibhau tayoH // 7 // kSaNaM bale kSaNaM haste bhuutaanyjypraajyo| nahAlAntaramajJAyi na taba nipuNairapi // 78 // samyobhata khavIrANAmagrehINo nloblii| avihasto hastaziraH kSurapreNAcchidat RdhA // 76 // sadyaH prahastaM nIlo'pi hastaM nala ivAvadhIt / daivyabhatSya dRSTizcopariSTAnnala nIlayoH // 8 // hasta prahastanidhAnAddazAnana bale krdhaa| mArIcaH siMha jaghanaH khayambhaH sAraNaH zukaH // 8 // candrAaudAmavIbhatmAH kaamaacomkrojvrH| gambhIraH siMharathyazca rathA anyepyupAsaran // 8 // 0 madanAGkAru santApa prathitA krozanandanAH / duritAnayapuSyAstra vighnaprIti karAdayaH / 83 // kapayorAkSasai sAI mayudhyanta pRthaka pRthak / utpatantaHpatantazca kukkuTairiva kukkuTAH // 84 // Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / 271 mArIcarakSaHsantApaM nandanojvararAkSasam / uddAmarAkSaso vighnaM zukaM duritavAnaraH // 85 // rAkSasa: siMha jaghanaH prathitaM nAma vAnaram / yodhayitvA dRr3ha jaghnurya yAva staJca bhaaskrH||86|| iyorapi hi sainyAni rAmarAvaNa yo stataH / niTatyAsthaH zodhayantaH svAna htaanhtaanpi||87|| vibhAtAyAM vibhAvayyA pratyakaM dAnavA cha / pratirAmabala rakSo yodhA yoiDuDhaukire // 88 // madhye sainyaM dazAsyo'bhanmadhye merurivAcalaH / garayyarathArUr3ha cAla raNakarmaNe // 6 // vizvANo vividhAnyaskhANyantakAdami bhISaNaH / / tatkAlAruNayA zabana dRzApi hi dahanniva // 6 // pazyan pratyeka mapyAtmasenAnya zatamanyavat / manyamAnastuNAyArIn rAvaNo'gAdraNAvanim ||6||y0 tepi rAghavasenAnyaH sainya : saha mahaujasaH / vIkSyamANA divyamaraiH samarAyopatasthire // 12 // sanadIkamiva kApi raktavAribhiruvataiH / / utpamiva kvApi pati teH kapikucaraiH // 6 // kvacicconma karamiva makarAsyairathacyutaiH / uda dantamiva ca kApi sAmimagnai mahArathaiH // 64 // Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 272 rAmAyaNam / uttANDavaiH kavanyaizca stasthAnamiva kvacita / ajAyata kSaNenApi samarAjirabhUtalam ||15||trik atha raavnnhungkaarpreritairjniicraiH| savaH sarvAmisAreNa kapisainyA vbhjire||16|| kra ddhaH khasainyabhaGgena sugrovo'dhijya kArmukaH / khayaM cacAla cala yanna calAM prabalaibalaiH 129 rAjanni haiva tiSTha tvaM mAmavaikSakha vikramam / evaM niSiDya sugrIvaM hanumAnacalAdhi // 18 // hanumAn rAkSarAnIkamanekAnIkadurmadam / durgAhamayagAhiSTa mahAdhimitra mandaraH // 66 atha paryanyavarjanvajita yudhi dujja yaH / aDhaukata dhanustaNamAlI mAlo hanumate // 10 // hanumanmAlinau vIrau dhanuSTaGkArakAriNau / pucchAsphoTakarau siMhAvivoddAmau virejatuH // 1 // asvaiaulihanamantau prajahvAte parasparam / cicchedAte mitho'strANi mithota jayatAJcatau // 3 // ciraJca yudhvA hanumAnmAlinaM viiryshaalinm| cakre nirastra nistoyaM grISmArka va palvalam // 3 // gacchaM gaccha jaradrakSaH kiM hatena tvayA nanu / iti vANaM zrIzIlameSajJodaro'vadata // 4 // Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / 273 are re biyase pApa vadanne hi kahada / ehyaSa yahakha mayA nabhavasyehi mAsmagAH // // mArutistadvacaH zrutvA hakkAmiva gAdhipaH / bakuLanuhaGkArachAdayAmAsa taM zaraiH // 6 // tahANadRSTiM niIya zarairvajJodaropi sam / tirayAmAsa mArtaNDa prASTa TkAla aho vajodaroro yo'lamammai hnmte| aho vIraH pAvaniryola jodarara nase // 8 // evaM giroraNakrIDA sadasyAnAndivaukasAm / .. asahiSNurviSajiSNuhana manmAnaparvataH // 8 // varSanyugapadaskhANi citrANyutpAta me vavat / vajJodaraM tamavadhIt pazyatAmapi rakSasAm ||10||vi0|| bajodaravadha kruddo rAvaNijambumAlya ya / tajjana mArutimAhvAsta pratikAra iva dipam // 11 // ubhAvapi mahAmallAvanyo'nyavadhakAziNau / yayadhAte ciraM vANaiH panagairtikAviva // 12 // iSugyaH pratiyacchantau higuNa: dviguNAMniSUn / / parasaraM prApatustAvadhamottamarNatAm // 13 // kra hotha hatvA hanumAnaratho rathasArathim / / taM dviSaM tAr3ayAmAsa mugareNa garoyasA // 14 // 35 Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pati pada 274 rAmAyaram / marchito jambumAlyAM nipapAta papAta ca / ruSA mahAdaroraco vIro varSan zilImukhAn // 15 // anyepi rAkSasabhaTA hanamantaM jighAMsavaH / / yAntaM zvAna va kroDaM veSTayAmAmuruccakaiH 1.16 // . doSNoH kepi mukhe kepi kepyaDayo hRdi kepi ca / kukSau kepi zaraistIkSNenire te hanamatA // 17 // antarvaNandava iva madhye'mbhodhIvavADavaH / madhye rakSobalaM vIrazcakAsAmAsa mArutiH // 18 // kSaNAdabhAMkSIdrakSAMsi tamAMsIva divAkaraH / mahaujasAM ziroratnaM pavanacananandanaH // 16 // rakSobhaGgena saMkra ddhaH kumbhakarNo'tha salamat / IzAna iva bhUyiSThaH khayaM yohamadhAvata // 20 // kAnapyadriprahAreNa muSTighAtena kAnapi / kAMzcitkRpyaraghAtena talaghAtena kAMcana // 2 // .. kAMzcinamuraghAtena salavAtena kaaNcn|| kAnapyanyo'nyaghAtena kumbhakarNo'vadhItkapIn // 22 // kalyAntArNavakalyAntamApatantaM tarakhinam / rAvaNAnujamAlokya sugrIvaH samadhAvata // 23 / / bhAmaNDalodadhimukho mahendraH kumudaa'nggdH| aparepyanvadhAvanta pradIpana ivodyate // 24 // Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / 23g dazAnanAnuja paJcAnanaM vyAdhyA ivArudhan / varSanto'sANicitrANi yugapadAnarottamAH // 25 // prakhApanAkhaM teSaccaiH kaalraatrimivaaprm| rAviJcaravaromucadA munivAkyavata // 26 // nidrAyamANaM khaM sainyaM divA kumudakhaNDavata / dRSTvA sammAra sugrIvo mahAvidyA pravedhinIm // 27 // aredya kumbhakarNe'stItyuccaistu malakAriNaH / uttasthAnarabhaTAH khagA iva nizAtyaye // 28 // upAdravana kumbhakarNamAkarNAkRSTa kAmu kAH / sugrIvAdhiSThitAH suptabodhinaH kapikajarAH // 26 // mugrIvodalayAmAsa kumbhakarNasya sArathim / rathaM rathyAMzca gadayA gadAro gadAniva // 30 // bhamiSThaH kumbhakarNo'tha hastenAdatta mugaraH / ekazTaGgogiririba sugrIvAyA'bhyadhAvata // 31 // yaddhArtha dhAvatastasyAGgavAtena garIyasA / mayAMsaH kapayaH petuH kariyarzana vRkSavata // 32 // lavaGgameruskhalitaH sthalIriva ndiiryH| . sugrIvarathamAhatyA'carNayan muhareNa saH // 33 // khe samutpatya sugrIvaH zilAmekAM mahIyasIm / mumoca kumbhakarNAya vajjIvajamivAdye // 34 // Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / kumbhakarNI muhareNa tAM zilAM kaNazo'bharota / utpAtikI rajoSTiM kapInAM darzayanniva // 35 // taDattaDitikurvANaM taDidadaNDAsamutkaTam / rAvaNAvarajAyAtha vAlino'varo'mucat // 36 // taDiddaNDAya caNDAya tasmai zastrANyanekazaH / kumbhakarNaH pracikSepa mAghImatAni tAnita // 37 // bhAnukarNaH papAtAvyoM taDidagar3ena tADitaH / jagaiyaGkarAkAraH kalyAnta va parvataH // 38 // bhULite bhAtari kra iH khayameva dazAnanaH / sAkSAdivAnta keA'cAlIkuTIbhISaNAnanaH // 36 // natvendrajitamityace khAmi stava puro raNe / na yameA varuNonApi na kubero na vAhariH // 40 // tiSThanti kiM hatAvegA evaite deva tiSTha tata / gatvaiSa tAn hamiSyAmi ruSTomazakamuSTivat // 41 // niSidhyaivaM dazagrIvaM manohIkaH sa zakrajita / zrAmlAnaH pravivezAntaH kapisainyaM mahAbhujaH // 42 // kAsAraH kAsarakheva mekairApatataH sataH / kapibhirmamace tasya smrorviimhaajsH||4|| sa trasyataH kapImace re re tiSThata vaanraaH| ayudhyamAnAnno hami rAvaNakhAli nandanaH // 44 // Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / ka mArutiH ka sugrIva stAgyAmapyata vALatam / ka nutau rAmasaumitrI abhyamitrIya mAninau 45 // iti bravANodordIdamaruNitekSaNaH / raNAyAhUta sugrIva staM dazagrIvanandanam // 46 // bhAmaNDaleApIndrajitA'varaja meghavAhanam / Ayodhita samAraMbhe zarabhaM zarabho yathA // 4 // diggajA drava catvArazcatvAraH sAgarA iva / AsphAlantAH zuzubhirete nilokobhyngkraa:48|| gatAgatai stadrayAnA mAkampana vasundharA / cakampire sAnumantacakSobha ca mahodadhiH // 46 // bubadhe cAntara meSAM vANAkarSaNamokSayoH / atyanta sakustAmAmavihastatva zAlinAm // 50 // ghAyasaivatairakhairayadhyanta cirAya te / paraM na kApi kenApi teSAM macAdanIyat // 51 // atho mumucataH khaavindrjimmevaarnau| mugrIvabhAmaNDalayo nAgapAzAkhamunbhiAtam // 52 // nAgapAzaistathA badhyau maabhhlkaapiicrau| anIzvarau nizvasitumapyamatAM yathA hitau // 53 // .. itazca ladhasaMtrena kumbhakarNena roSataH / gadayA nADitaH pRSThaM mArutimUrchito'matat // 54 // Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 278 rAmAyaNam / doSNA takSakakalyena taM karIva karaNa saH / samudadadhe valayitenAntaHkadaM nyadhaccasaH // 55 // uce vibhIpaNo rAmaM khAminnetau hi te bele| valIyasau sArabhatAvAnane nayane dUva // 56 // batau vaideha sugrIvo rAvaNibhyAM mahAragaiH / yAvallaGkAM na nIyete tAvattau mocayAmyaham // 57 // hanumAna kumma karNena baDo deoSNA mahIyasaH / laGkAmaprApta evAyaM mocanIyo raghubaha // 56 // khAminvinA hi sugrIvabhAmaNDalahanamataH / avoramiva naH sainya manujAnIhi yAmitat // 56 // evaM tatra vatyevavegAtvAidA mttH|| AkSipya kumbhakarNena yuyudhe yuDakovidaH // 60 // krodhAnyakumbhakarNena prorikSapto bhujapAzataH / yayau mArutirutpatyavihaGga iva paJcarAt // 6 // vimISaNo mocayituM bhaamnnddlkpiishvrauN| rAvaNibhyAM samaM yoGmadhAvata rathasthitaH // 6 // dadhyatuzcendrajinmeghavAhanAveSa naH pituH| anujaH khayamabhyeti kartumasmAbhirAhavam // 6 // . anena bAtakalyena yovavyaM kathamadya haa| ito'masaraNaM yuktaM nahIpa jyAdibibhyatAm // 64 // Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / 276 pAzabaddhAvimau cArI nizcitaM hi mariSyataH / ihaiva hi tadAsAtAntA tAnAnveti nau yathA // 65 // vicintaipravaM nezatustau dhImantau rAvaNI raNAt / pazyanvibhISaNaJcAsyAnA maNDala kapIzvarau // 66 // cintAmlAnAnanau tatra tasyat rAmalakSmaNau / himAnIcchannavapuSau sayyo candramasAviva // 67 // rAmabhadra svataH pUrvvapratipannavaraM suram / mahAlocanamasmArSItmuparNImarapuGgavam // 68 // jJAtvA cAbavinAbhye'tya dadau padmAyasomaraH / vidyAM siMhaninAdAkhyAM muzalaM syandanaM hlm||66|| lakSmaNAya dadau vidyAM gAruDIM syandanaM tathA / gadAJca vidyadvadanAM samare ripunAzanIm // 70 // dAruNo'gneya vAyavya pramukhAnyaparANyapi / divyAnyastrANi chatre ca sa dadAvubhayorapi // 71 // saumitrervAhanIbhUtaM garuDaM precya tatkSaNam / sugrIvabhAmaNDalayoH praNezaH pAzapannagAH // 72 // - jajJe jayajayArAvo rAmasainye samaM tataH / raccobalamivAstaJca yayau devAjinIpatiH // 73 // prAta yopi sainyAni raghUdvaha dazAsyayoH / sarvAbhisArasArANi raNAGgaNamupAsaran // 74 // Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 280 rAmAyaNam / teSAM kRtAntadantAmasphuradastabhayaGkaraH / akAhAradhvasaMvataH prAvartata mahArayaH // 7 // bairakSobhi rakSobhi narANAM vruuthinii| madhyAhnatApasantaptaH sarasoskarairiva // 76 // bhagna prAyAJca bhU precya sugrIvAdyA mahaujasaH / ranonIkeSu vivizuginyo'nya vapuSvi va // 7 // vidudruvarAkSasAstepyAkrAntAstaiH kpiishvraiH| nAgA va garutmagiragirAmaghaTA iva // 78 // rakSobhana saMka ho dadhAbe rAvaNaH svadham / mahAratha pracAreNa dArayantriva medinIm // 16 // tasya prasaratA dAvavaDheriva tarakhinaH / muhartamapi nAgre'sthAtkapivIreSu kazcana // 8 // taa| calitaM rAmaM niSidhya prazrayAdatha / vibhISaNaH kSaNAdetya rurodha dazakandharam // 8 // taM rAvaNovadere kathito'si vibhISaNa / kulasya mama yenAjo kSipraH kavalavanamukhe // 2 // vyAdheneva kirauzcAnaM mayi tvAM re prhivtaa| rAmeNa mantritaM sAdhu sAdhvidaM hyAtmarakSaNam // 8 // adyApi mama vAtma lyaM tvayi vacchAsti gacchatat / etau yadyahaniSyAmi sasainyau rAmalakSmaNau // 84 // Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / 281 amISAM vadhyamAnAnAM mA saMkhyA pUraNaH smbhH| ehi vasthAnamevatvaM pRSTha hastoyamadya te // 85 // vimISaNopyuvAcaivaM rAmA'ntaka deva khym| cAlIcyA pratika ho niSiddhazca mayA cchalAta // 86 // tvAM vodhayitukAmeo'haM yuddhavyAjAdihAgataH / / adyApi mucyatAM sItA prasoda kuru mahacaH // 8 // hanta mRtyubhayAnnAhaM rAjya lAbhena nApivA / gato'smi rAmaM nirbAdamayAt kintu dazAnana // 88 // sItAyaNena nirbAdaM praNAzaya yathAhya'ham / punareva thayAmi tvAM vihAya raghapuGgavam // 86 // aho'tha rAvaNaH proce kimadyAmi vibhISikAm / re vimISaNa durbuddhe pradarzayasi kAtaraH // 10 // bhATa hatyAmayAdutosyevaM nAnyena hetunaa| ityuktvA sphAlayAmAsa kArmukaM dshkndhrH||21|| bhATa hatyAbhayAduktopyevaM nAnyena hetunA / ityu vAsphAlayAmAsa dhanuH sopi vibhISaNaH // 82 // tataH pravara tAte to bhAtarau yoddha mudytau| citrANyastrANi karSantau varSantau ca nirantaram // 8 // athendrajitakumbhakarNa rAkSasA apArepi hi / khAmimatyA'bhyadhAvantaH kRtAntasyeva kiGkarAH // 64 // Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / rAmo'tmaka lakSmaNo rAvaNaM punaH / nIlastu siMhajaghanaM durbhAkhastu ghaTodaram // 65 // svayaMbhU durmatiM zaMbhu' nalavIro'GgadA mayam / skandaH punaJcandranakhaM vighna candrodarAtmajaH // 66 // ketuM bhAmaNDalanRpaH zrIdatto jambumAlinam / kambhakarNasutaM kumbha' pavanaJjayanandanaH // 67 // kiSkindhezazca mAlyAkhya N kundo dhUmAkhyarAkSasam / vAlitvazcandrarasmiJca bhaTaM sAraNarAkSasam // 68 // rAkSasAnevamanyonyamarautsuH kapayo'pare / ayudhyantaca taiH sArddhaM nak kA ivArNave // 66 // evaM yuddhe varttamAne bhISaNebhyo'pi bhISaNe / lakSmaNAyAmucatkrodhAdatraM tAmasamindrajit // 200 // tadastraM tapanAstreNa saumitriH zatrutApanaH ! sadyo vidrAvayAmAsAgninA madanapiNDavat // 1 // saumitrirnAgapAzAstraM mumo cendra jite kra udhA / tantunA'mbhasi hastIva sa tena drAgabadhyata // 2 // Akramya mANasarvyAGgo nAgAstreNa dazAsyataH / nipapAtAzaniriva dArayan sAgarAmbarAm // 3 // cikSepa kharathAGketaM virAdho lakSmaNAjJayA / kArAgAra ivAnaiSInnije ca zavire drutam // 4 // 282 Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / 283 nAgapAzaH kumbhakarNa tvabannAlakSmaNAgrajaH / bhAmaNDalastaM zivire'naiSIdrAmAjJayA tataH // 5 // anyepi pratiyohAro baDA rAmasya sainikaiH / meghavAhanamukhyAste ninyire zivire nije // 6 // dRSTvA dazamukhastanta krodhazokasamAkulaH / vibhISaNAya cikSepa zUlaM malaM jayazriyaH // 7 // tacchalamantarAlepi kdliikaannddliilyaa| cakAra kaNazorAmA'varajaHpatribhiH zitaiH // 8 // raNe indrapradattAntAmamodhavijayAhvayAm / vijayArthI dazagrIvo mahAzaktiM samuddadhe // 6 // dhagaddagitijvalantI tddttdditinaadiniim| saMhArAdhitaDillekhAmiva khe bhamayatsatAm // 10 // apasakhurdivi surA dRzaM mainyAnyamIlayan / tAM vilokya na kepyasthaH susthitaM susthitA api // 11 // rAmaH saumitrimityace'smAkameSa vibhISaNaH / Agantuhanyate hanta dhigna AthitaghAtinaH // 12 // iti rAmavacaH zrutvA saumitrimitravatsalaH / vibhISaNAgre gatvA sthAdAkSipana dazakandharam // 13 // purastha garuDasthataM prekSyovAca dazAnanaH / na tubhyaM zaktirakSiptA mArathAH parammatya nA // 14 // Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 584 rAmAyaNam / niyakha yadi vA mAryasvamevAmi yato mama / varAkastvatpadehyeSa mamAgre sthAvibhISaNaH // 15 // ityuktvA bhamayitvA tAM zakti rAmAnujanmane / mumoca patadutpAtAzanikalyAM dazAnanaH // 16 // tAmApatantIM saumitiH sugrovo hanumAnnalaH / bhAmaNDalA virAdho'nyepya sraH khaiH khairatADayan // 17 // sAvajJAya ta daskhaughaM vyAladipa vAGkazam / unila dUvAbhodhau lakSmaNoraHsthale'patata // 18 // tayA bhinto mahISTaSThe nipapAta ca lakSaNaH / utpapAta ca tatsainye viSvaga hAhA ravo mahAn // 18 // ahotha jyeSThakAkutstho jighatsuriva rAvaNam / atha yodhitumArebhe paJcAna narathasthitaH // 20 // kSaNAccakAra virathaM pnycaannrthodvissm| dazAnanApi vegenAdhyArurI harathAntarama // 21 // bhaMvA bhaMvA rathAnevaM paJcavArAna dazAnanam / kAkutstho virathIcakra jagadatapauruSaH // 22 // dazAskho'cintayaccaivaM mATasnehAdayaM khayam / mariSyatyeva tatki me yodhitenA'munA'dhunA // 23 // dazagrIvo vimmazyaivaM yayau laGkApurI drutam / astaM jagAma ca ravI rAmazokAdivAturaH // 24 // Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNa m| bhagne'tha rAvaNe rAmo nittatrayAya lakSmaNam / taM ca dRSTanipatitaM nipAta muvi macchitaH // 25 // sugrIvAdibhirAsikto rAmacandanavAriNA / labdhasaMjJo niSadyopasaumitrItyagadadrudana // 26 // tava kiM bAdhate vatsa va hi tUNoM sthitosi kim / saMjayApi samAkhyAhi prINayAgrajamAtmanaH // 27 // ete tvanmukhamIkSanta sugrIvadyA stavAnugAH / nAnugRhNAsi kiM vAcA dRzA vA priyadarzana // 28 // jIvan raNAdrAvaNogAditi lajjAvazAdravam / na bhASase tanASakha pUrayiSye tavebhilam // 26 // re re rAvaNa duSTAtman tiSTha tiSTha kayAsyasi / eSa prasthApayAmi tvAM nacirAya mahArathe // 30 // ityuktvA dhanurAsphAlyodasthAdyAvadraghahahaH / tAvatkapIzvareNaiva mUce vinayapUrvakam // 31 // khAminnizeyamagamallaGkAca sa nishaacrH| zakiprahAravidhuraH khAmonizceSTa vartate // 32 // : dhairyamAdhehi yAnIhi hatameva dazAnanam / pratijAgaraNopAyaM saumitra rupakalpaya // 33 // bhUyo rAmA jagAdai hRtA bhAryA hato'nujaH / tiSTha tya'dyApi rAmA'yaM zatadhA na vidIyaM te // 34 // Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 286 "rAmAyaNama / sakhe sugrIva hanumana bhAmaNDala nalAGgada / virAdhAdyAzca sarcepi yAta khokasAsi te // 35 // sInA pahA rAtsaumitri vadhAdapyadhika shuce| sakhe vimISaNAmastvaM yakRtArthIkatA'si na // 36 // prAtaH pazya paraM bandho nijabAndhavavarmanA / nIyamAnaM sabandha tvA vandharUpeNazatruNA // 37 // prAtaHkRtArthIkatya tvAsanuyAsyAmi lakSmaNam / lakSmaNaM hi vinA ki me sItAyA jIvitena ca // 38 // vibhISaNo babhASe'tha kimadhairyamidaM prbho| zatyA hato'pi hyanayA pumAna jIvati yaaminiim||36 mantra tanvAdinA ghAtaprItakArAya sarvathA / prayatyatAM prabho yAvanna vibhAti vibhaavrii||4|| Ameti rAghaveNoM ke grIvAdyAsta vidyayA / saptavamAMzcatArAn rAghavopari te vyadhuH // 14 // prAcyA dAreSu tavAsthaH sugrIvaH pAvanacayiH / tAraH kundodadhimukho gavAkSo gavayaH kramAta // 42 // udIcyAmaGgadaH kama gaurmahendro vihnggmH| suSeNazcandrarazmizca hAreSvastha : krmaadmii||43|| pratIcyAM nIla samara zIla TurDara manmathAH / jayazca vijayazcaiva smbhvshvaavtsthire||44|| Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / bhAmaNDalo virAdhazca gajo mukhamajinnalaH / mandovibhISazcAstha dakSiNayAM kramAdamI // 45 // madhye kRtveti kAkusthau mugrIvAdyA mahAbhujaH / prajAgaraparAstastha rAmArAmA iAdyatAH // 46 // sItAyAH kazvidAcakhyo yacchakyA lakSmaNo hataH / prAtarvipatsyate rAmabhadropi bhATasauhRdAta // 47 // vananiSavahoraMtacchatvA jnkaatmjaa| papAta mUrcha yA pRthyAM lateva pavanAhatA // 48 // vidyAdharImirammAbhiH saMsiktA labdhacetanA / utyaya vilalAparva jAnakI karuNakharam // 46 // hA vatsa lakSmaNa kAgA stya taukAkinamagrajam / muhartamapi hi sthAtuM vinA tvAmeSa na kSamaH // 50 // . dhigahaM mandamAgyAsmi yato mama kate'dhanA / khAmidevarayordaiva tulya yorIgAgatam // 51 // prasIda matpravezAya vidhAbhava vsundhre| prANanirvyANaheto stvaM bhava vA hRdaya vidhA // 52 // evaM rudantI karuNaM sItAM kApi kRpaavtii| avalokyA'valokinyA vidyAdharyabravIditi // 53 // bhaviSyati zubhAGga ste prabhAte devi devaraH / samaJca rAmamadreNa tvAmetyAnandayiSyati // 54 // Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 rAmAyaNam / khasyAvasthA ta hirA sthAtkA kustha gRhiNI tadA / sUryodayaM cintayantI cakravAkIva jAgratI // 55 // saumitrimaritodyeti kSaNaM vijaharSa rAvaNaH / kSaNaM smRtvA bhrAtRputramitrabandhu ruroda ca // 56 // hA vatsa kumbhakarNa tvaM mamAtme vAparaH paraH / dvitIyAviva me bAhU indra jinmeghavAhanau // 57 // hA vatmA jambumAlAdyA mama rupAntaropamAH / aprAptapUrvaM prAptAsya kathaM bandhaM gajA iva // 58 // smAraM smAraM khabandhanAmityaM banvAdi nUtanam / bhUyo bhUyo dazagrIvo mumUrccha ca ruroda ca // 56 // itaJca padmasainye prAk prAkAradvArarakSakam / bhAmaNDalamupetyaivaM ko'pi vidyAdharo'vadat ||30|| padmapAda'ndarzaya me tadApto nanu yadyasi | alaM lakSmaNa jIvAtumAkhyAsyAmi hitosmi traH // 61 // viSTatya pANinA doSNi nIto bhAmaNDa lena saH / padmasya pAdapadmAntaM praNamyaivaM vyajijJapat // 62 // saGgItAGgapuranAthasya zazimaNDala bhUpate / tanayaH praticandro'haM suprabhAkucisaMbhavaH // 63 // krIDArthaM sakalabo'haM calito'nyedyurambare / dRSTaH sahakhavijayanAmnA vidyAdhareNa ca // 64 // Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / 286 tena maithunikAirAdyodhitAhaM cirantadA / pAtita vaNDaravayA zaktyA cAhatpa bhUtale // 5 // sAketapurtyA mAhendrodayodyAne lavana bhuvi / dRSTazca bharatenAhaM tvamjhAnA'tikapAlanA // 66 // . sadyo gandhAmbumi stena sikko'haM pRthiviibhujaa| mattazca niragAcchakti dasyaH paragRhAdiva // 6 // sadyo rUr3haprahAreNa mayA vismitacetasA / pRSTo gandhAmbamAhAtmya mitya zaMsattavAnujaH // 68 // saarthvaahe| vindhyanAmA'bhyAgAija purAdiha / eka stanmahiSo mArge'tibhAratruTito'patat // 6 // tanmarbhi pAdaM vinyasya saJcacAra purojanaH / upadraveNa mahatA vipannaH so'ya mairibhaH // 10 // so'krAmannijjarAyogA cchetaMkarapurezvaraH / suro vAyu kumAro'bhUnnAmnA pavanaputra kaH // 715 jAtvA ca radhinA pU mhatya prakupitotha saH / pure janapade cAsmin vyAdhInnAnAvidhAna vydhaat||72|| deze gRhe ca na vyAdhirabhUttanmAtulasya tu / droNameghanarendrasya manmahIvartinopi hi // 73 // avyAdhikAraNaM dRSTo mayA droNaghano'vadat / bhAApriyaGkarA me'matyurAtivyAdhibAdhitA // 7 // Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 260 , rAmAyaNama / jAte garne tatpamAvAdyAdhinA mucyatAtha saa| suSuveca kramAtputrI vizalyAmabhidhAnataH // 7 // taha za va maddezeSudbhute vyAdhyupadrave / vizalyAH snAnatoyena sikto loko'bhvdviruk||7|| pRSTho mayA satyabhatazaraNo munirnydaa| vadatisma vizalyAyAH prAgjanmatapasaH phalam // 7 // vraNarohaNaM zalyApahAro vyAdhisaGgyaH / naNAM snAnAmbhasApyasthA bhAvIbhartA ca lkssmnnH||7|| tayA munigirA samyag jJAnAdanubhavAdapi / vizAlyamnAnapayasaH prabhAvo nizcito mayA // 7 // ityaditvA dromamegho vizalyAnapanodakama / mamApi hyArpayattenA'bhavad bhUmirmamApyaruk // 8 // tasyA mAnAMmasA'nena mayA sikta stvmpyhaa| niHzaktizalyasaMrUr3havraNazca tvamabhUH kSaNAta 81 // bharatasya mamApyeva mutpannaH pratyayaH prbhoH| ApratyUSAdAnayata vizalyAsnAnavAri tat // 82 // tvayaMtAM tvaryatAM tasmAt pratyUSe kiM kariSyatha / paryaste zakaTe hanta kiM kurvIta gaNAdhipaH // 8 // bhAmaNDa laM hanamantamaGgadaJca raghUha haH / Adizat pratibharataM vizalyAmnAnavAriNe // 8 // Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / 265 prayaya ste vimAnenA'yodhyAM pvnrNhsaa| prAsAdAGka ca dadRzuH zayAnaM bharataM napam // 85 // maratasya prabodhAya te giitnyckrurmbre| rAjakAryApi rAjAna utthApyante jhapAyataH // 8 // vibudhya bharatenApi dRSTaH pRSTaH puro naman / uce bhAmaNDalaH kArya nAptasthAple prarocanA // 8 // setsyatsetanmayA tatreyuSati marata sttH| taddimAnAdhirUDhogAtpuraM kautukamaGgalam // 8 // bharatena droNaghano vizalyAmatha yAcitaH / mahAhAhya svIsahasra sahitAM tAmadatta ca // 79 // . bhAmaNDalopSayodhyAyAM mutrA bharatamutsukaH / pAyayau saparIvAro vizalyAsaMyuta stataH // 6 // jvaladdIpavimAnastho bhIteH sUryodayabhamAta / kSaNaM dRSTo nijaiH so'dhaadishlyaamuplkssynnm||11|| tayA ca pANinA sTaSTAllakSANAttatkSaNAdapi / nirjagAma mahAzakti yaSTi neva mhaargii||12|| samutpatantI sA zaktiH samutpatya hanUmatA / asamaM nagRhe zyenavihageneva vartikA // 6 // sApyace devanArUpA na me doSosti kazcana / pradattA bharaNenA'sau prajJaptibhaginIyaham // 14 // Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 262 rAmAyaNam / vizalyA prAgbhava tapastejaH soDha mniishvrii| eSA yAsyAmi mAM muJca preSyamAvAdanAgasam // 65 // ityukto muktavAn zakti mAruti stAM mahAbhujaH / muktamAtrA ca sA zaktilajjiteva tirodadhe // 6 // vizilyApi hi saumitri mayaH payarza paanninaa| vililepa ca gozIrSa candanena zanaiH zanaiH // 6 // rUDhavaNo'tha sauminaH drAk pramupta ivotthitaH / . sakhaje rAmabhadreNa varSatA'zrajalaM mudA // 6 // sa vizalyA vRttAntaM rAma stasmai zazaMsa ca / tatmAnapayasA cAzu khAnnarAMzcAbhyaSecayat // 66 // kanyAsahasrasahitAM vizalyA rAmazAsanAta / nadAnImeva saumitri rupayeme yathAvidhi // 30 // saumitrijIvanAhAhotsAhajanmA mahotsavaH / vidyAdharana maiM cakra jagadAzcaryakAraNam // 1 // saumitrirjIvita iti carai naktaMcarAdhipaH / vijJAya mantrayAJcakra samaM mantravarairiti // 2 // . abhavanmama bhAvoyaM saumitriH shktitaadd'itH| prAtariSyati tato rAmopi snehapIDitaH // 3 // yAsyanti kapayo naMSTA teca mahandha sUnavaH / kumbhakarNendrajinmakhyAH khayameSyanti mAmiha // 4 // Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / 283 adhunA daivavaiguNyAlakSmaNaH seo'pi jIvitaH |myaa mocavitavyA ste kumbhakarNAdayaH katham // 5 // sa gatvA dvAHsthavijJaptaH sugrIvAdi samAvRtam / padmanAbhaM namaskRtya vyAjahAreti vIragIH // 6 // dazAsya stvAM vadatyevaM bandhuvarga vimuJca me / jAnakImanumanyakha rAjyArddhaJca gRhANa me // 1 // vINi kanyAsahakhANi tubhyaM dAsyAmi tenaca / santuSya nocette sarva' nayetannaca jIvitam // 6 // babhASe padmanAbhotha nArthe me rAjya sampadA / na cAnyapramadAvagaM bhogena mahatApi hi // 6 // preSayiSyatyacayitvA jAnakIM rAvaNo yadi / tadA mAccAmi taddandhutanadAnanyathA nahi // 10 // sAmantaH punarapyUce rAma naitattavocitam / somAvasyAsya kRte khaM kSetraM prANasaMzaye // 11 // saumitrirekavAraM cebjIvito rAvaNAhata' / jIviSyati kathaM so'tha tvaJcAmI ca plavaGgamAH // 12 // ekopi rAvaNo hantumidaM vizvamapIzvaraH / sarvvathA tadvaco mAnyamudarka cAmRza khayam // 13 // lakSmaNastahirA kuddho'bhyadhAdre dUta pAMzanaH / khazaktiM parazaktiM vA vettAdyApi na rAvaNaH // 14 // Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264 rAmAyaNam / itabandhuparIvAro mAyA'zeSIkRto'pi san / pauruSaM nATayatyeSa eSA kA tasa pRSTatA // 15 // zeSaikamUla muzalacchinnAH zAkhA vaTastaruH / yathA sepi tathaivAGgaH kiyatsthAsyati rAvaNaH // 16 // tagaccha saMvAhaya taM yadAya dazakandharam / kRtAnta iva sajjo me taM vyApAdayituM majaH // 17 // lakSmaNenaivamAkSipto vibhASitu manA satu / utyAya dhRtvA grIvAyAM vAnarai niravAyata // 1 // rAvaNAya sa gatvA'khya t sarva rAghavavAcikam / sacivAn rAvaNopyUce kiM kArya vrata samprati // 16 // abravanmantriNApyevaM sotA Namahecitam / . vyatirekaphalaM dRSTaM pazyAnvayaphalaM prabho // 20 // anvayavyatirekAbhyAM sarva kArya parIcyate / ekena vyatirekeNa kiM sthitAsi dazAnana // 21 // ghAkhyante bahavodyAmi bAndhavaH suunvshcte| sItArpaNAdimuktastai samamedhakha sampadA // 22 // teSAM sItAyaNagirA marmaNIva hatAdhikam / antardU no dazamukhaciraM khayamaciJcayat // 22 // vidyAyA bahurUpAyA hadi nirNIya sAdhanam / zAnticaitya yayau zAnta kaSAyImaya rAvaNaH // 24 // Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 265 rAmAyaNam / snAnaM zrIzAntinAthasya payaskammardazAnanaH / khamindra vA kArSIda bhatyA vikazitAnanaH // 25 // gAzISa candanenAGgarAgapurIzca daivataiH / . pajAM vidhAya thIzAnte stati mevaM vinirmame // 26 // devAdhidevAya jagattAyine paramAtmane / thImate zAntinAthAya SoDazAyAhate namaH // 27 // thIzAntinAtha bhagavana bhavAmmonidhitAraNa / sarvArthasihamantrAya tvannAmnepi namo namaH // 28 // ye tavASTavidhAM pUjAM kurvanti prmeshvr| aSTAyapi siddhaya steSAM karasthA aNimAdayaH // 26 // dhanyAnya kSINi yAni tvAM pazyanti prativAsaram / tebhyopi dhanya hRdayaM tadRSTo yena dhArya se // 30 // devatvatpAdasaMbaMzAdapi syAnnirma lo janaH / ayopi hemImavati sparza vedhirasAnna kim // 31 // tvatmAdAja praNAmena nityambhala NThanaiH prmo| TaGgAratilakobhUyAnmama bhAle kiNAvaliH // 32 // padArthaH puSpagandhAdhe rupahArIkate stava / prabho bhavatu madrAjyasampa halleH sadA phalam // 33 // bhayo bhayaH prArthaye tvAmidameva jagadibhoH / bhagavan bhayasI bhUyA tvayi bhaktirbhave bhave // 34 // Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 266 rAmAyaNam / stutveti zAntiM laGka zaH puro ratnazilAsthitaH / / tAM sAdhayitumArebhe vidyAmacanajaM dadhata // 25 // mantriNApya va macusta jAnakImokSaNaM vinA / namokSa kumbhakarNAdi vIrANAM pratyutAzivam // 36 // iyatyapi gate khAmin raca rakSa nijaM kulam / upAyazcAtra nAnyosti rAmAnunayanaM vinA // 7 // rAvaNastAnava nAya dUtaM sAmanta mAdizat / sAma dAna daNDapUrva manuziSyoparAvavam // 38 // atha mandodarohAsthaM yamadaNDa madA'data / jinadharmaratoSThAhAnyasta sApi pUrjanaH // 36 // na kariSyati yastvevaM tasya daNDo vadhAtmakaH / bhaviSyatIti laGkAyAmAghoSaya hatAnakaH // 40 // tadAdezena sa hAsthaH pu-maaghossyttthaa| tacca cAranaretya sugrIvAya nyavedyata / // 41 // mugrIvopyavavIdevaM nayAvahahurUpiNIm / vidyAM sAdhayati khAmi stAvatsAdhyo dazAnanaH // 42 // smitvA popya vAcaivaM zAntidhyAnaparAyaNam / kathaM dazAsyaM gRhnAmi nAhaM sa iva chlii||43|| iti rAma vacaHzrutvA cchanna mevAGgadAdayaH / vidyAmaMzAya laGka zaM zAnticaityasthitaM yayuH // 44 // Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 267 rAmAyaNam / vidadhurvividhAM tavopasagI ste nirargalAH / manAgapi na tu dhyAnAdacAlIddazakandharaH // 45 // athAGgadeA jagAdaivaM rAmAnItena kiM tvayA / idaM pAkhaNDamArA maprApta zaraNena bhoH // 46 // tvayA parokSe madbharturhatA bhAyyI mahAsatI / mandodarIntu te patnoM pazyatopi harAmyaham // 47 // ityudIryyAmandaropo'karSanmandodarIM kacaiH / seo'nathAmiva rudantIM kurarIM kamaNakharam // 48 // rAvaNo dhyAnasaMlInaH prekSAJcakra pitaM nahi / prAdurAsIca sA vidyA dyotayanto nabhastalam // 46 // Uce ca tava siddhAmi brUhi kiGkaravANi bhoH / karomi te vaze vizvaM kiyanmAnau hi rAghavau // 50 // rAvaNaM pratyuvAcaivaM sa niSpadyate tvayA / smatA samApateH kAle khasthAnaM gaccha samprati // 51 // tadvisRSTA tirodhatta sA vidyA tepi vAnarAH / skandhAvAra nijaM jagmu kalutya pavamAnavat // 562 // mandodaryaM gadAdantaM zuzrAva ca dazAnanaH / cakra e cameAluhaGkAragarbha huGkAramuccakaiH // 53 // snAtvA muktA ca laGkezo'gA hai va ramaNe bane / uce sItAJca suciraM mayA te'nunayaH kRtaH // 54 // 38 Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 288 rAmAyaNam / udbhitvAM niyamamaGgabhIru tvamadhunA ghunaH / meviSye'haM prasahya tvAM hatvA tvatpatidevarau // 55 // tadvAcA viSasadhIcyA marcchitA janakAtmajA / nipapAta dazAsyasya tasyAmAzeva tatkSaNam // 56 // kathaJcillabdhasaMjJA sA jagrA haivamabhigraham / mRtyuzcedrAmasaumicyo stadA svanazanaM mama // 57 // tacchrutvA rAvaNo dadhyau rAme snehA nisargajaH / asyA stadasyAM me rAgaH sthale kamalaropaNam // 58 // kRtaM yuktaM mayA tannAvajJAto yadvibhISaNaH / nAmAtpA mAnitAH khaJca kulametatkalaGkitam // 56 // muJcAmyetAmadya cet na vivekapade patet / rAmAkrAntena sukteya miti svAtpratyutA'yazaH // 60 // baDDa eha rAmasaumitrI samAneSye tata stayoH / arpayiSyAmya mUM dhammaM yazasyaJca hi tadbhavet // 61 // iti nizcitya laGka eza stAmatItya vibhAvarIm / yuddhe cacAla zatrunai rvAryyamANo'pi durmadaH // 62 // bhUyaH : pravavRte yuddhaM rAmarAvaNasainyayoH / atyugaTabhaTabhujA sphoTavAsita diggajam // 63 // vidhUyA'zeSarakSAMsi tUlAnIva mahAbalaH / lakSmaNaH stADayAmAsa vizikhairdazakandharam // 64 // Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 266 rAmAyaNam / saumitre vikramaM dRSTvA sAzaGko dshkndhrH| sammAra bahurUpAM tAM vidyAM vizvamayaGkarAm // 65 // smRtimAnopasthitAyAM vidyAyAM tatra rAvaNaH / vicakra bhairavAnyAzu khAni rupANyanekazaH // 66 // bhUmau nabhasi pRSThe'gre pArzva yorapi lakSmaNaH / apazya drAvaNAneva vividhAyudhavarSiNaH // 67 // . tAvadrUpa ivaikopi tAya'sthA lakSmaNo'pi tAn / jaghAn rAvaNAn vANai cintitopana taiH shitaiH||68|| nArAyaNasya tairvANa vidhuro dazakandharaH / sasmAra jAjvalacakra ma cakritvalAJchane // 6 // roSAruNAkSa staccakra bhamayitvA nabhaHstale / mumoca rAvaNaH zastra mantaM rAmAnujanmane // 7 // kRtvA pradakSiNAntattu saumitre dakSiNe kre| avatasthe ravirivodayaparvatamarddhani // 7 // viSamo rAvaNo dadhyau satyaM jAtaM munevacaH / teSAM vibhISaNAdInAM satyaJcAlocanirNayaH // 72 // kruddha staM rAvaNA'vocat ki mestraJcakrame vre| viSaM sacakramapye nandrAgahaniSyAmi mussttinaa| iti dAhibru vato rakSonAthasya lakSmaNaH / zirastenaiva cakraNa kuSmANDa vadapATayat // 7 // Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 rAmAyaNam / tadA ca jyeSTha kRSNaikAdazyAmahni ca pazcime / yAme mTato dazagrIva caturghannarakaM yayau // 75 // sapadi jayajayeti vyAjahArahnidyu'sahnirvyaraci kusumadRSTi lakSmaNasyopariSTAt / samajani ca kapInAM tANDavaM ca gaDa harSo sthita kilakilanAdApUrNa rohonikuJjam // 76 // ityAcAryya zrIhemacandraviraciteM rAvaNavadho nAma saptamaH sargaH // 3 // D athe| vibhISaNastatra kAndizaikAnnizAcarAn / evamAzvAsayAmAsa jJAtisnehavazIkRtaH // 1 // padmanArAyaNAvetAvaSTama vlbhaanni| zaraNyau zaraNAyAzu zrayadhvamavizaGkitAH // 2 // te sarvve zizriyuH padmasaumitro tau ca cakratuH ; teSAM prasAdaM vIrAhi prajAsu samadRSTayaH // 3 // itaJca bhrAtaraM dRSTA zokAvezAdvibhISaNaH / martu kAmaH svayamapi ca karSaM kSurikAM nijAm // 4 // tathA vakukSimAdhAnaM dadhe rAmo vibhISaNam / hA bhrAtarbhrAtarityuccaiH krandantaM karuNAkSaram // 5 // Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / mandodaryyAdibhiH sArddhaM rudantamuparAvaNam / iti taM bodhayAmAsa padmanAbhaH salakSmaNaH // 6 // IdRkparAkramaH so'yaM nahi zocca dazAnanaH / yasyA'zazaGkire dUre samareSvamarA api // 7 // bIradRttyAnayA mRtyu' gato'sau kIrttibhAjanam / tadasyottarakAryyANi kurudhvaM ruditairalam // 8 // ityuditvA padmanAbho mahAtmA prAptabandhanAn / kumbhakarNendra jinmeghavAhanAdInamocayat // 6 // vibhISaNaH kumbhakarNaH zakrajinmedhavAhanaH / mandodaryyapi sambhUya parepi patadazravaH // 10 // dazagrIvAGga saMskAraM sadyogozIrSa candanaiH / karpUrA gurusanmiSairvidadhurdhvAlitAnalaiH // 11 // padmaH padmasarasyetya teca snAtvA jalAJjalim / samamakhujalaiH koSNaiH pradadu dazamaulaye // 12 // girA'bhirAmayA rAmaH kiranniva sudhArasam / salakSmaNaH kumbhakarNaprabhTatInityabhASata // 13 // // pUrvavatsvasvarAjyAni kurudhva madhunApi hi / lakSmIrna naH kRtyaM he vIrAH kSemamastuvaH // 14 // // ityuktAH padmanAbhena yugapacchokavismayau / vivANAH OMmbhakarNIdyA jagadurgadgadAcaram // 15 // 301 Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 302 rAmAyaNam / nArthI rAjyena naH kazcityAjye nApi mahAbhuja / grahISyAmaH parivrajyAM mokSasAmrAjyasAdhanIm // 16 // atrAntare ca kusumAyudhodyAne mahAmuniH / aprameyabalonAma caturtAnI samAyayau // 17 // tatraiva nizi tasyAt kevalajJAnamujvalam / cakrazca kevalajJAnamahimAnandi vaukasaH // 18 // prAtaca rAmasomitrI kumbhakarNAdayazca te| upetya tamavandanta tato dharmaca zuzruvuH // 16 // papracchatu rdezanAnte shkrjinmeghvaahnau| .. paraM vairAgyamApannau purAtanabhavAnnijAn // 20 // muniH so'thAbravItyu- kauzAMvyAmiha bhaarte| niHkhau bandhU yuvAM jAtau nAnA prathamapazcimau // 21 // tAvanyadAbhave dattAvarma zrutvA mahAmuneH / vrataM jagRhatuH zAntakaSAyau ca vijahvataH // 22 // anyeAstau tu kauzAmbyAGgatau dadRzaturnupam / patnatrandamukhyA kIDanta nandighoSaM madhUtsave // 23 // taM dRSTvA pazcimo'kAnnidAnaM tapasA'munA / IdRk kIDAparaH putro mayAsamanayoraham // 24 // sAdhubhirvAryamANApi nidAnAnnanyavartata / matvA ca pazcimA jaje tayosta: rativaInaH // 25 // Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / krameNodyauvanaH prApta rAjyaH sarativarDanaH / pitebAreme vividhaM ramaNIbhiH samASTataH // 26 // sRtvA prathama sAdhustu nirnidAnatapovazAt / babhUva paJcame kalpe tridazaH paramadvikaH // 27 // so'vataraM jJAtvA tatrotpannaM mahIpatim / taM bodhayitumabhyAgAnmunirUpadharaH muraH // 28 // rativarddhanarAje nA'rpite paTTe niSadya saH / zasaMsa prAgbhavantasya svasya ca bhrAtRsauhRdAt // 26 // saJjAti nAtismaraNo virakto rativarddhanaH / prAvAjIdatha mTatvA ca brahmaloke surobhavat // 30 // cyatvA tato videheSu vibuddhanagare yuvAm / abhUtAM bhrAtarau bhUpau pravrajyA'cyutamIyatuH // 31 // . cyutA'cyutAddazAsyasya prativiSNo stusamprati / putrau yuvAmajAyethAmindra jin meghavAhanau // 32 // rativarddhanamAtA tu bhavaM bhrAMtvendumukhyapi / mandodarI samabhavajjananI yuvayoriyam // 33 // kumAkarNendra jin meghavAhanAdyA nizAmya tat / mandodaryyAdayaJcApi tadaivAdadire vratam // 34 // muniM natvAtu taM rAmaH sasaumitrikapIzvaraH / vibhISaNena prahvena vetriNenAgragAminA // 35 // 303 Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / dazyamAnamavidyAdharobhiH kRtmngglH| RdhyA mahatyendra itra laGkAyAM pravizatpuri // 36 // gireH puSpagire mUrddhanyudyAne tatra maithilIm / gatvA dadarza kAkusyo yathA khyAtAM hanUmatA // 37 // tAmutkSipya nijeotsaGge dvitIyamiva jIvitam / tadaiva jIvitaM manyo dhArayAmAsa rAghavaH // 38 // iyaM mahAsatI sItA jayatviti marutpathe / dAnIM juhRSuH siddhagandhabbIdyA: pramodinaH // 36 // sItAdevyA namazcakra e pAdau prakSAlayanniva / nirantarairathujalaiH sumitrAnandano muddA // 40 // ciraJjIva ciraM nanda ciraJjaya madAziyA / iti bruvANA vaidehI jagho zirasi lakSmaNam // 41 // bhAmaNDalo namaka sItAM sItApi taM mudA / AziSyAnandayAmAsa munivAkya samAnayA // 42 // khanAmAkhyAnaparvvaJca kapirAjo vibhISaNaH / hanumAnaGgado'nyepi praNemurjanakAtmajAm // 43 // pArzvakhena zagAGgena cirAt kumudinIva sA / rAmeNa zuzubhe sItA vikArAM samupeyuSo // 44 // sasIto'dhyAbhavanAlaGkAraM rAghavo gajam / jagAma rAvaNAvAsaM sugrIvAdyaiH samAdRtaH !!45 // 304 Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / 305 tadantazca maNistambhasahakhAta jime zatuH / caityaM zrIzAntinAthasya praviveza vivandiSuH // 46 // vibhISaNArpitai stana kusumAdyaira pskraiH| zAntimAnarca kAkutsthaH sItAsauminisaMyutaH // 47 // vimISaNAmyathito'tha vibhISaNagRhaM yyau| . rAmaH sasItAsaumitriH sugrIvAdibhiranvitaH // 48 // tana devArcanamnAnabhojanAdi ca rAghavaH / cakra saparivAropi mAnayana rAvaNAnujam // 46 // rAmaM siMhAsanAsIna magrAsIno vibhISaNaH / vAsasI paridhAyome bamASedha kRtAnnaliH // 50 // ratnavarNAdikozoMyamidaM hastihayAdi ca / ayaJca rAkSasa hIpo gRhyatAM pattirasmite // 51 // rAjyAbhiSekamadhunA kurmahe tu tvadAjJayA / pavitraya purI laGkAM prasIdAnugRhANa maam||52|| rAmoSyavAca dattaM te laGkArAjyaM mayA purA / vyasmArSIstadidAnoM ki mahAtman bhakti mohitaH // 53 evaM niSiya taM padmo laGkArAje tadaiva hi / abhyaSiJcatsvayaM prItaH pratijJAtArthapAla kaH / / 54 // sItA saumini sugrIva pramukhairAto yayau / rAmo'tha rAvaNagRhe sudhamAyAmivAdribhit // 55 // 36 Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ raamaaynnm| taba siMhodarAdInA muddoDhuM prAk pratithavAH / kanyA rAmAjJayAnaiSu stava vidyAdharottamAH / 56 atha kha va pratipannA stA: svAH kumArIyathAvidhi / rAghavAvupayemAte khecarIgItamaGgalau // 5 // bhogAMstatropabhuJjAnau nirvighnaM rAmalakSmaNau / mugrIvAdyaiH sevyamAnau SaDabdImatininyatuH / / 58 // abAntare vindhyasthalyA mindrjimmeghvaahnau|' tau sivimIyaturjane tIrtha megharathaca tat // 5 // narmadAyAM kumbhakarNI nadyAM siddhimiyAya ca / dRSTirakSiramityAsI tattIthaM cAbhidhAnataH // 6 // itazca sAketapure raamlkssmnnmaatrau| tahA maSyajAnantau tastha turmazaduHkhite // 6 // tadA ca dhAtakIkhaNDAdAgata statra nAradaH / papraccha bhaktinamme te vimanaske kuto yuvAm // 6 // athAparAjitovAca puttrau me raamlkssmnnau| pitrAjJayA vanaM yAtau snuSayA sItayA saha // 6 // sItApahArAllaGkAyAM jagmatustau mhaamujau| rAvaNena raNe zaktyA lakSmaNastAr3itaH kila / / 64 // zaktizalyoiraNAya vizalyAnAyi tatra c| na vidmo yadabhatkiJcidatmo jIvati vA navA // 65 // Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNa m| abhidhAyeti hA vatsa varameti karuNakharam / ruroda mA rodayantI sumitAmapi nirbharam // 66 // tataste nArado'vocahnaktaM susthite yuvAm / yuSmatputtrAvupeSyAmi tathAneSyAmi tAbiha // 67 // tayorevaM pratizrutya nAradeA gaganAdhvanA / janazrutyA jJAtaTTatto laGkAyAM rAmamabhyagAt // 68 // sUTakRtya STaSTho rAmeNa kimatrAgA iti khayam / tanmATaduHkhaTTattAnta mAcakhyau nArado'khilam // 66 // sadyaH sa raNaraNakaH padmo'vAdI dvibhISaNam / vismRtya duHkha mAtRNAM tvadbhaktyA sthAmi hAdhikam // 70 // asmaduHkhAdvipadyante na yAvanmAtaro hi naH / tAvattavAdya yAsyAmo'numanyakha mahAzaya // 71 // natvA vibhISaNoSyUce tiSThAvAhAni Sor3aza / yAvatkhaiH zilyibhIravyAntA mayodhyAM kromyhm||72 evamastviti rAmoktaH sa vidyAdharazilpibhiH / dinaiH SoDazabhiJcakra e'yodhyAM khargapurInibhAm // 73 // tadA rAmeNa satkRtya visRSTo nArado yayau / zrAkhyAJca rAmamAtRRNAM puttrAgamamahotsavam // 74 // athAhniSoDaze sAntaHpurAvAruhya puSpakam / zaktezAnAvivaikasyau pratasyAte rghuuddhai| // 75 // 8 307 Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ raamaaynnm| rAvaNAnuja sugrIva mAmaNDala napAdibhiH / anvoyamAnau nagarImayodhyAJceya tuH kSaNAt // 76 // AyAntau puSpa kArUDhau dUrAdapi niriikssitau| abhyagAtkuJjarArUDho bharataH sAnu jopi hi // 7 // aAyAti bharate rAmAjJayopakSiti puSpakam / jagAma pAlakamiva pAkazAsanazAsanAta // 78 // aAdAvapya tatArebhAda bharato bhATasaMyutaH / uttaratuH puSpakAcca sotkaNThau rAmalakSmaNau // 76 // pAdayoH patitaM rAmo marataM saashrulocnm| . parireme samutyApya mUni cumvana muhurmuhuH // 8 // zatrughnamapi pAdAnte luNTha ntaM raghupuGgavaH / utthApya parimajA khAMzukena pariSakhaje // 81 // tato bharatazatumnau namantau lakSmaNopi hi| prasAritabhujo vADhamAliliGga sasaMghamaH // 8 // ArohadanujaiH sAI vibhIrAmo'tha puSpakam / samAdideza cAyodhyApravezAya kRtatvaraH // 83 // sUryeSu vyoni bhUmau ca vAdyamAneSvathonmudau / ayodhyA rAmasaumitrI nijAM prAvizatAM puriim||8|| motkaNThairunma khaiH paurai mayUrairiva vaaridau| nirnimeSaiH prekSyamANo stayamAnau ca nirmaram // 5 // Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 306 rAmAyaNam / arkavahIyamAnA sthAne sthAne purIjanaiH / khaM prAmAdaM prasannAkhyau jammata rAmalakSmaNau // 84 // uttIrya puSpakAttatra rAmaH saumiviNA sh| jagAma mAhasadanaM suhRd hRdayanandanaH // 8 // rAmo'parAjitAM devI maahvrgmthaaprm| ' namazcakra sasaumivistAbhizvAsIrmiraiyata // 8 // atha prItAvizalavAdyAH praNemuraparAjitAm / vazraranyAzca tatpAdapadmaSu nihitAlakAH // 86 // " asmahahIraprakANDaprasavinyo'smadAziSA ! bhUyAsUryyayamiti tAH svadhApyAzAzatAccakaiH // 10 // athAparAjitA devI bhUyo mayo'pi lakSmaNam / pezantI pANinA mUrti cumbantI caivamabravIt // 11 // diyA dRSTosi he vatma punarjAtAsi caadhunaa| kRtvA videzagamanaM vijayIha badAgamaH // 32 // tAni tAni ca kaSTAni vnvaasbhvaanysau| rAmaH sItA cAtininye tavaiva paricaryayA // 13 // lakSmaNopyavadattAtenevAyeM NAtilAlitaH / tvayeva sItAdevyA ca vaneSyasthAmahaM sukham // 14 // khecchAdurlalitaima cAyaM sya vairANi jire| sotApahAro yan malaH kimanyadevi gadyate // 65 // Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / parantu yunadAzIbhi rlavitvA vairisAgaram / mAtaH saparivAropi kSemeNAyya hahAyayau HER athotsavamayodhyAyAM bharato'kArayanmudA / purato rAmapAdAnAM pattimAnakhamAcaran // 6 // anyadA rAmabhadrantu praNamya bharato'bhyadhAta / prArtha tvadAjayA rAjAmiyatkAlaM mayA tam // 18 // prAvajiSyaM tadaivAI tAtapAdaiH saha prbho| argalA nAbhaviSyaccedAr2yAMnA rAjyapAlane LEM mAM batAyAnumanyakha sarva rAjA prtiicchc| bhavohimnastvayi prAme nahyataH sthAtumutmahe // 10 // rAmopyuTa zustaM smAha kimevaM vatma bhaassse| kuru rAjaMtra tvameveha tvayuktvA kyamAgatAH // 1 // tyajannaH saharAjena mystvhirhvythaam| kiM datse vatsa tattiSTha kurvAnAM mama pUrvavata // 2 // ityAgrahaparaM rAmaM jJAtvA natvA ca meocalat / yAvatmaumitriNA tAvadutyAyAdhAri pANinA // 3 // bharataJca tathA yAntaM vratAya kRtanizcayam / jJAtvA sonA vizalapAdyA stanAjagamaH sasaMdhamAH // 4 // vismArayitu kAmAstA bharatasya vratAgraham / jalakrIDAvinodArthamarthayAM cakrire tarAm // 5 // Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyakham / 311 uparodhena tAsAca yayau sAntaHpuropi ca / krIDAsarasi cikrIDa viratopi muhUrtakam // 6 // jalAnirgatya bharatastIre sthAdAjahaMsavat / sambhamunmalA muvanAlaGkAra stana prAyayau // 7 // madAndhopyamadaH somata sadyo bharatadazanAt / tadarzanena bharatoSyavApa paramo mudam // 8 // saMbhamAdrAmasaumi vI tasyopadravakAriNaH / kariNo bandhanAyAzu sasAmantAvupeyatuH // 6 // rAmAnayA tipakaiH sa stam itvanIyata / Agatau ca munI deza bhUSaNaH kulabhUSaNaH // 10 // udyAne samavastI vandituM to mhaamuno| prayayaH sama saumivimaratAH saparicchadAH // 11 // vanditvA tau ca papraccha rAmo mattaH karI kthm| amado'jani bhuvanAlaGkAre marate kSaNAt // 12 // athAkhyat kevalI dezamaSaNoM naabhisuununaa| samaM sahastrA zvAro rAjanyA: prAtrajapurA // 23 // te tu khAminyanAhAre kRtamaune vihAriNi / nirvintA natire sarva tApasA vanavAsinaH // 14 // prahlAdana suprabharAT tanayo teSu taapsau| ciraM candrodaya sUrodayAkhyau nematarmavam // 15 // Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 312 raamaaynnm| candrodayo gajapure rAjJo harimaterabhata / mAryAyAM candrale khAyAM sUnurnAmnA kulaGkaraH // 16 // sUrodayopi tatra va vizvamate jinmanaH / bhAryAyAmagni kuNDAyAM nAmA zrutiratiH sutaH // 17 // amarakulakaro rAjA sagacchaM stApasAzramam / avadhijJAnine tyace cAbhinandanasAdhunA // 18 // tapyamAnena paJcAgni tapa statra tapakhinA / dagdhamAnIta kASThasya madhye tiSThati pannagaH // 16 // sohi purAmave kSemaGkarAkSa ste pitAmahaH / tahAru dArayitvA taM yatnAdAkRSya rakSa bhoH // 20 // Akula stavacaH zrutvA gatvA tadAdArayata / dadIntasthitaJcAhiM rAjA vismayatesma ca // 21 // Aditmatesma pravajyAM yAbadAjA kulngkrH| hijaH zrutiratiH sotha tAvadevamocata // 22 // dhame nAmApi kovA'yaM nibndhshcettvaantime| dIkSA vayasyapAdeyA kiM sampratyapi khidyame // 13 // rAjApi tagirA bhagnadIkSotmAho manAgapi / mayA kimana kartavyamiti dhyaaynnvaasthitH||24|| zrIdAmAkhyatha tadrAnI sadA satA purodhasA / nanaM mAM jJAtavAneSa ityAzaGkata durmatiH // 25 // Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / AvAM yAvannahantyeSa tAvadvanmIti sA viSam / purodho'numatA datvA kulaMGkaramamArayat // 26 // kramAcchrutiratiM sopi mRto bhayoyubhAvapi / ciraM bhavaM bhematustau nAnAyoninipAtitau // 27 // pure'nyadA rAjagRhe kapilavrahmaNaH sutau / sAvicyAM yugmato bhUtAM vinodaramaNAbhidhau // 28 // paNa vedamadhyetuM yayau dezAntaraM tataH / kAlenAdhItavedaH sannAgAdrAjagRhaM nizi // 26 // akAlo'sAvitidhiyA tadA sthAihireva saH / sarvvasAdhAraNo khAsrovedasmin yakSa mandire // 30 // vinodabhAryA zAkhAkhyA dattena brahmaNA samam / tatrAgArakRtasaGketA vinodopi hi tAmanu // 31 // sA dattabuddhyA ramaNa mutyApya ramayattathA / vinodoSyasi mAkRSya taM javAnAvizaGkataH // 32 // zAkhayA ramaNacchrSyA vinodopi hatastadA / ciraM tAM tvAbhavaJcAbhUdigya puttro dhanAbhidhaH // 33 // ramaNopi bhavaM bhrAMtvA vanasyaivAbhavatsutaH / lakSmIkucisamudbhUto bhuussnn| nAmadheyataH // 34 // dvAtri MzadibhyakanyAH sa dhanoktaH pariNItavAn / tAbhiH krIDannanyadAsyA niyi khagRhani // 35 // 8deg t 313 Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 314 raamaayrm| tatra yAme nizasta> zrIdharasya mahAmuneH / utpanne kevale'drAkSI vairArabdhamutsavam // 36 // jAtadharmaparINAmaH sadyopyuttIrya vezmanaH / taM vanditu macAlIca mArgadaSTazca meo'hinA // 37 // zubhena pariNAmena mAntA zubhagatIzviram / jambahIpe'travaidehe purai ratnapure pure pure // 38 // mahiNyAM haraNInAmyAmacalAkhAsya cakriNaH / priyadarzananAmA'bhUtma sUnurddharma tatparaH // 36 // sa pravijiSuH pittanurodhAtpariNItavAn / nINi kanyAsahakhANi saMviJo'sthAttathApi hi||40|| catuHSaSThisahasrANi varSANAM sa tapaH param / caritvA gRha vAsepi brahmaloke suro'bhavat // 4 // bhAMtvA dhanopi saMsAraM sa potanapure'bhavat / zakunAgnimukhabrahma patnyAM dumatiH sutH||42|| sa pitrA Turva nItatvA ihAnnirvAsito'mamata / dhartaH sarvaka lAkalpo matvA bhUyo'pyagAiham // 43 // sadAdidevadUtena na tvajjIyata kenacit / dine dine deva kemyo mayiSTamayajavanam // 4 // vasantasenayA sAI bhuktvA bhogAn sa vezyayA / ante gRhItazrAmanyo brahmaloke muro'bhavat // 4 // Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / cyutvA pUrvabhavamAyAdoSADhatAbya parvate / ayaM bamava bhuvanAlaGkAro nAma kunnaraH // 46 // priyadarzanajIvopi brahmalokAtparicyutaH / babhUva bhavato bhAtA bharatoyaM mhaamun:||47|| bharatAlokanAjjAto jAtismRtirasau gajaH / sadyogatamado jane viveke hi na raudralA // 48 // iti pUrvabhavAn zrutvA virako bharato'dhikam / vrataM rAjasahakheNA'grahAnmokSa miyAya ca // 46 // sahakhaM tepi rAjAnaH pAlayitvA ciraM vratam / nAnAlabdhAyuSo matvAnurUpa padamAsadana // 50 // kunnaraH so'pi vairAgyAvidhAya vividhaM tapaH / prapannA'nazano satvA brahmaloke suro'bhavat // 51 // vrataM bharatamAtApi kaikayI smupaaddeN| pAlayitvA niSkalaGka prapede padamavyayam // 52 // bharate ca prabajite tyA bhacarakhecarAH / ameyAM cakrire rAmamabhisevAya bhatritaH // 53 // lakSmaNo vAsudevoyaM bhavadbhirabhiSicyatAm / tAneva mAdizadrAma ste tthaivaashuckrire||54|| baladevAtvAbhiSekaM rAmamadrasya ca vydhuH| . rAjyaM dAvaSyapAtAJcASTamau tau balazAhiNau // 55 // Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / padmo vibhISaNAyAdAdramohIpaM kramAgatam / sugrIvAya kapiddIpaM zrIpuraJca hanUmate // 56 // virAdhAyatu pAtAlalaGkAmma kSapuraM punaH / nIlAya pratisUryAya puraM hanupuraM punaH // 5 // devopagItanagaraM tadratnajaTine punaH / bhAmaNDalAya vaitADhera nagaraM rathanapuram // 58 // anyejyopi pradAyaivaM rAmaH zataghnamabhyadhAt / yastubhyaM rocate ktsa taM dezamurarI kuru // 56 // mathurA meM prayacchati zatunenArthitaH punaH / rAmo jagAda duHsAdhyA sA vatsa mathurA purii||6|| tata rAno madhoH ilaJcamareNa purArpitam / dUrAtparabalaM savaM nihatyAmyati tatkare // 6 // zatughnopyevamavada heva rakSaHkulAntakaH / tavAsmi nanvahaM bhAtA nAtA kastasya mAdhi // 62 // prayaccha madhurAM mahyaM svayameva madhoraham / pratIkAraM kariSyAmi vyAdheriva bhiSagvaraH // 63 // zanamatyAgrahiNaM jJAtvA rAmo'nvazAditi / apazUla: pramattazca yodhanIyo madhustvayA // 64 // anuziSyetyadAdAma stuNAvakSA vyasAyako // kRtAntavadanaM nAma senAnyacca sahAdizat // 65 // Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / zinImukhAnagnimukhAnaNavAvarttadhanvaca / lakSmaNopi dadau tasmAyAzaMsana vijayaM param // 66 // tataH pratasthe zatrughnaH prayANaizca nirantaraiH / yayAvupamadhUjannamavAtmIcca nadItaTe // 5 // tatrAdau preSitAcArA stasyAkhya nne tya yanmadhuH / gataH kuverodyAnesti mathurApUrvadika sthite // 8 // pakSyA jayantayA sAI sa tatra krIDAparo'dhunA / astrAgAre ca tacchulaM kAleo'yaM tasya yodhane // 6 // tatazchalajJaH zatrughnaH prAvizanmathurAM nishi| pravizantaM madhusta na rurodha ca balaiH khayam // 7 // jaghAna samare cAdau lavaNaM madhunandanam / rAmAyaNaraNArambha kharaM nArAyaNo yathA // 71 // madhuH sutavadhakruDo dhAvitvA sphAlayan dhanuH / yuyudhe ca dAzarathinA rathinA rathinAmbaraH // 72 // anyonyamasvairastrANi cchindAnau tAvubhAvapi / zastrAstra pracakrAte ciraM devAsurAviva // 73 // dhanuH samudrAvartaccAgnimukhAMzca zilImukhAn / saumitridattAnasmArSIttU- dazarathAtmajaH // 7 // tatsmRtopanataM dhanvA'dhijyIkatyAgni patribhiH / tai jaghAna madhu vIraH zArdUlamiva lubdhakaH // 7 // Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / tadvANaghAtavidhuro madhurevamacintayan / zUlaM pANau na mebhyAgAnna hato lakSmaNAnujaH // 76 // gataM mama mudhA janma jinendro na yadarcitaH / kAritAni na caityAni dattaM pAtreSu no mayA // 77 // iti dhyAyannAttadIco namaskAraparAyaNaH / mRtvA sanatkumAre'bhUnmadhurdevo mahadvikaH // 78 // madhudehasyopariSTAnmahimAnaM surAvyadhuH ) puSpadRSTiM jughuSuzca madhurdevo jayatviti // 76 // tacchUlaM devatArUpa mupetya camarAntike / zatra u nAnmadhunidhanaM cchalotpannaM zazaMsa ca // 80 // tato mitravadhAmarSA JcamaraH prAcalatkhayam / pRSThaH kva yAsIti tArcya khAminA veNudAriNA // 81 // hantu N khamivahantAraM zatrughnaM mathurAsthitam / yAsyAmIti tadAkhyAte veNudAryyavadatpunaH // 82 // dharaNendrAdrAvaNena yA labdhA sApi nirjitA 1 zaktiH saumiviyA puNyaprakaSTenAI cakriNA // 83 // rAvaNopi hata stena tatpattistu kiyAnmadhuH / zava no lakSmaNAdezAdavadhItpradhane madhum // 84 // uvAca camarendro yacchaktiH saumitriNAjitA / kanyakAyA vizalAyAH prabhAveNa tadA khalu // 85 // 318 Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / 318 tasyAzcAbrahmacAriNyAH sa prabhAvo gato'dhunA / kiM vAtenena yAsyAmi taM hantu bhivaghAtakam // 8 // ityukvA camaro roSAcchatughnaviSayaM yayau / saurAjyasusthitaM tatra savvaM lokaM dadarza ca // 87 // prAk prajopadraveNopadravAmyetaM madhudviSam / iti buddhyA vyadhAdrogAn vividhAM statprajAsu sH||88|| kuladevatayA tacca jJApito vyAdhikAraNam / zatrughno'gAdayodhyAyAM rAmalakSmaNasannidhau // 86 // tau dezabhUSaNa kulabhUSaNAvAgatau tadA / rAmalakSmaNazatrughnA upetyaca vavandire // 6 // AgrahI hetunA kena zatrughno mathurAM prati / iti rAmeNa STaSTaH san babhASe dezabhUSaNaH // 61 // zatrughnajIva utpadya mathurAyAmanekazaH / vipro'bhacchIdharo nAma rUpavAn sAdhusevakaH // 62 // so'nyadAdhvani yat rAjamahiSyA lalitAkhyayA / dRSTo rAgAdathAnAyi khAnti ke rantukAmayA // 63 // AgAJcAtarkito rAjA kSubhitA lalitApi ca / cauro'sAviti Syuccakre rAjAdhAri satu dvijaH // 64 // rAjAdezAdvadhArthaM sa vadhasthAnamanIyata / pratijJAtavate'ci kalayANa muninA tataH // 65 // Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 320 rAmAyatam / vimuktaH prAvrajatsopi tapastaptA divaM thayo / cyutvA ca mathurApu | candrabhaMdranRpAtmajaH // 66 // sakAJcanaprabhA rAjJI kukSibhUracalAbhidhaH / atyantavallabhazvAsIJca candraprabhasya bhUpateH // 67 // bhAnuprabhAdyaiH sApatnaiH so'calA'STabhiragranaiH / vyApAdayitu mArebhe rAjA'yaM mAsma bhaditi // 68 // tanmantra e mantriNAkhyAte naSTrAgAdacalonmataH / maMzcAvidhyata vane kaNTa kena garIyasA // 66 // sakrandanpathi dRSTazca puMsA zrAvastivAsinA / pitRnirvAsitenAGkanAmnaighobhAraghAriNA // 200 // kASThabhAraM vimucyAGko'paninye tasya kaNTakam / hRTaH sa kaNTakaM datbovAcAGkaM sAdhu bho kRtam // 1 // acalaM mathurApuryyAM tvaM zRNoSi yadA nRpam / tadA tatra samAgaccheH paramo hyupakAryasi // 2 // kIzAMvyAmacalAthAgAttava siMhaguroH puraH / indradantanRpaM dhanvAbhyasyantaM samudaiccata // 3 // siMhendradattayoH sopi dhAnuSka tvamadarzayat / tasmai dattAmindradatto'dattaputrIM bhuvA saha // 4 // so'sAdhayajjAtabalo dezAnaGgAdikAM rUtaH / mathurAM cAnyadAgacchad yuyudhe cAgrajaiH saha // 5 // Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / 321 bhAnuprabhAdIn sa bhrAhRn baccA STAvapi cAgrahIt / tanmuktyai mantriNo'praiSI candraprabho'calAntike // 6 // AkhyatteSAM khaSTattAntamacalastepi mantriNaH / vijJAya gatvA cAcakhyu zcandrabhadrAya satvaram // 7 // acalaJcandrabhadropi hRSTa: puryyAmavIvizat / krameNa nijarAjye taM laghvIyAMsamapi vyadhAt // 8 // pitrA nirvAsyamAnAMstAn bhrAhRn bhAnupramAdikAn / kathaJcidacalo rakSaccakre cAdRSTasevakAn // 6 // anyadA naTaraGgasthenAGko dRSTo'calena saH / hanyamAnaH pratIhArai rAnAyi ca nijAntike // 10 // tasmai tajjanmabhUmiM tAM zrAvastImacalo dadauM / tau dvau sambhUya cakrAte rAjyamadvaita sauhRdau // 11 // tAvanyadA prAvrajatAM samudrAcAryyasannidhau / mRtvA kAlena cAbhUtAM brahmaloke surottamau // 12 // cchrutvA tato'calo jovaH zatrughno'bhUttavAnujaH / prAgjanmamohanIyena tato'sau mathurAgrahI // 13 // cchrutvA tatoGkajIvo'pi senApati rayaM tava / kRtAntavadano nAma samajAyata rAghavaH // 14 // itazca zrInandanasya prabhApura purezitaH / bhAryyAyAM dharaNInAmyAM saptAbhUvan kramAtsutAH // 25 // 41 - Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / sura nandaH zrInandaH thItilakaH sarbasundaraH / jayantazcA marazcApi jayamitrazca saptamaH // 16 // mAsajAtaM sutaM rAjye nyasya shriinndnonydaa| guroH prItikarasyAnta prAbAjItaiH suteH saha // 17 // zrIndanano yayau mokSaM suranandAdayastu te / saptApyAsaMstapaH zatyA navAcAraNalabdhayaH // 18 // viharantaH purI jammu mathurAM te maharSayaH / prAsTa cAbhattadA tasthu rdhishailguhaagRhm||16|| cakra : SaSThASTa mAdIni te tapAMsi sadApi hi| utpatya dUradezeSu pAraNaM cakrire punaH // 20 // bhUyopi mathurAzaila guhAyAM tasthuretya ca / tatmabhAvaccamarabha Adhi stana kSayaM yayaH // 21 // pAraNAyAnyadopetyA'yodhyAyAM te yayuH puri| ahaMdattaveSThinazca bhikSArtha prAvizan gRhe // 22 // sAvajantAn sanditvA dadhyau zreSThIti ke shmii| nehatyAH sAdhuveSA staharSAkhapi vihAriNaH // 23 // pRcchAmi kimamana yahA pASaNDaiASitairalam tasyaivaM dhyAyata stu tavadhvA prtilmbhitaaH||24|| zrAcAryyasya dyute jagmu vasantau te maharSayaH / abhyutthAya dyutinApi vanditAste sagauravam // 25 // Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / 323 akAlacAriNa iti ttsaadhubhirvnditaaH| dattA sanAste dyutinA tatra pAraNakaM vyadhuH // 26 // prAyAtA mathurApuryyAM yAsyAmastana samprati / ityAkhyAya samutpatya khaM sthAnaM te punaryayuH // 27 // teSAM jaGghAcAraNAnAM guNastotraM dyutirvidhAt / / tatmAdhavaH katA'vajJAH pazcAttApaM pracakrire // 28 // tacchutvA zrAvakaH soha hattopyanuzayaM vyadhAta / kArtika zvetasaptamyAM yayau ca matharAM purIm // 26 // arcitvA tatra caityAni saptarSI stAnavandata / kSamayAmAsa cAvajJA doSaM bhaMsana khayaM kRtama // 30 // saptarSINAM prabhAveNa zAntarogaM khamaNDalam / / vijJAyeyAya kArtikyAM zava mopi hi tAM purIm // 31 // tAnnatvovAca zava no mikSA meM gRhyatAM gRhe| pratyUce stepi sAdhUnAM rAjapiNDo na kalyate // 32 // bhUyo'pyuvAca zatrano yUyaM mayyupakAriNaH / maddeze daiviko rogaH zAntoyamatprabhAvataH // 13 // tallokAnugrahAyeha kiJcidadyApi tiSThata / sarvA pratimavatAM hyanyopakRtihetave // 34 // tepyUcire gatA prATa kAloyaM tiirthyaatryaa| adhanA vihariSyAmA naikana munayaH sthirA: // 35 // Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 324 rAmAyaNam / gRhe gRhe tvaM gRhiNAM kAraye bimbamArhatAm / puryyAmasyAM tato jAtu vyAdhirmAvI na kasyacit // 36 // ityukvA te samutpatya yayuH saptarSayo'nyataH / zatrughno'pi tathA cakra e lokazca bhUnnirAmayaH // 37 // teSAM saptaRSINAJca pratimA ratnanirmitAH / sa cakra mathurApuryyaM kakupsu ca catasRSu // 38 // itazca vaitADhayagirau dakSiNazreNibhUSaNe / pure ratnapure ratnaratho rAjA tadA bhavat // 36 // tasya candramukhI kukSijanmA nAmnA manoramA / udyauvanA kanyakAma TrUpeNApi manoramA // 40 // dAtavyA kasya kanyeya mitimantrapare nRpe / upetya nAradeo'voca blakSmaNasyeyamarhati // 41 // putrI ratnarathasyAtha kupitA gotravai rataH / mhatyAn vasaMjJayAdican viToyaM kuvyatAmiti // 42 // uttiSThato jighAMsa' stAn dhImAn vijJAya nAradaH / samutpatya patanIva prayayA vupalakSmaNam // 43 // likhitvA tAM paTe kanyAM darzayAmAsa nAradaH / lakSmaNAya khaSTattAntaM tAJca cakhyau vizeSataH // 44 // tadrUpadarzanAjjAtAnurAgo lakSmaNaH kSaNAt / samaM rAmeNa tatrAgA to vidyAdharairvRtaH // 45 // a Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ raamaaynnm| 325 jitaH saumitriNA cAzu tatra ratnaratho dadau / rAmAya kanyAM thIdAmAM lakSmaNAya manoramAm // 46 // vaitAcyadakSiNazreNiM jitvA sarvAcca raaghvau| bhayo'yodhyAmIyatuH mAM pAlayantau ca tasthatuH // 47 // SoDazAntaHpuravadhU sahasra lakSANasya tu / mahiNyoSTAvabhavaM stava vizalyA rupavasyapi // 48 // vanamAlA ca kalyANamAlikA ratnamAlikA / jitapanA bhayavato cASTamA tu manoramA ||46||yu0|| sUnavo dezate sA. tepyaSTamahiSIbhavAH / .... thIdharo bhUdvizalyAbhUH pRthivItilakaH punaH // 50 // rUpavatyaGgajo vanamAlAjo'rjunasaMcakaH / thIkezI jita padmAyAH kalyANAyAsta maGgalaH // 51 // mupArzvakIrtistu manoramAyA vimalaH punaH / ratimAkhAbharabhayavatImaH satyakIrttikaH // 55 // rAmasyAsanmahAdevya zcattakha stana maithilii| prabhAvatI ratinibhA zrIdAmA tu caturthikA // 53 // sItaikadA RtusnAtA nizAnte khamamaikSata / cyuto vimAnAccharamau pravizantI mijAsane // 54 // vyAkhyAdrAma stayA khyAte vIrau te bhASinau sutau / cyatau vimAnAcatvaM yattana tanna mude mm||55|| Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / dharmasya te ca mAhAtmyAt sarva bhAvi zubhaM prbho| ityace jAnakI devI tadA garma dadhAra ca // 56 // sItA prANapriyAopi prAptagarbhA vizeSataH / babhUva rAmacandrasya locanAnandacandrikA // 5 // IrSyAlavaH sapatnyo'syAM mAyAvinyo'bruvannadaH / kIhaka rUpo rAvaNo'bhUttaM likhitvA pradarzaya // 58 // sItApyUce mayA dRSTaH sarvAGgo nahi rAvaNaH / dRSTI taccaraNAveva kathaM nAma likhAmi tama // 56 // . tatpAdAvaSyAlikha tvaM kautukaM na stadIkSaNe / ityuktA prakRti jvI rdazAsyAMcI lilekha saa||60|| sthAne tavAgamadrAmo babhASe tAbhirapyadaH / rAvaNasya smaratpadyApyasau sItA tava priyA // 6 // sItA svahastalikhitaM rAvaNasya kramahayam / pazyaitannAtha jAnIhi sItA tasyaiva nAthate // 2 // dRSTvApi tattathA rAmo gmbhiirtvaanmhaamnaaH| tathaiva varate sItA devyA manupalakSitaH // 6 // sItA doSapadantacca devyo dAsIjanairnijaiH / / jane prakAzayanprAyaH pravAdAlokanirmitAH // 6 // vasante thAbravIdrAmaH sote tvAM garmakheditAm / vinodayitu kAmeva madhulakSmI rihAyayau // 65 // Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / puSpanti vakulaprAyA vRkSA striidttdohdaiH| rantu vajAmA mahendrodayodyAnaM tato'dhunA // 66 // . 'sItApyace dohado me devatArcana lkssmnnH|.. taM pareyodyAmabhavai nAnASuNaiH sugandhibhiH // 6 // rAmaH sadyopi devAnAM pUjAJca- makArayat / yayau mahendrodaye ca sasotaH saparicchadaH // 8 // vicitranagarakrIDaM tatrA'pazyanmadhUtsavam / arhatpUjotsavamayaM sukhAsIno raghadahaH // 6 // atrAntare ca sItAyA dakSiNaJcakSurasphurat / AcacakSe ca sadyopi sAzaGkA rAghavAya sA // 7 // nedaM sAdhviti rAmeNAkhavAte sItA bravIditi / kiM rakSoddIpavAsAnme santaSTo'dyApi novidhiH // 7 // tvaviyogabhavAdaduHkhAda dukhamadyApi me'dhikam / kimasau dAsyati vidhi nimittaM naitanyathA // 72 // rAmApi tAmuvAcaivaM devi mAkhedamuhaha / avazyameva bhoktavye karmAdhone sukhA'sukhe // 73 // tagaccha mandire skhasmina devAnAmacanaM kuru / prayaccha dAnaM pAtrebhyo dharmaH zaraNamApadi // 7 // sItApi gatvA sadanaM saMyamena mahIyasA / aIteo'papujahAnaM pradade cAvadAnavat // 7 // Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / raghunAthamathAjagmU rAjadhAnImahattarAH / yathA bhUtaparITattakIrttanai kAdhikAraNaH // 76 // vijayaH kharadevazca madhumAna'tha piGgalaH // zUlaM dharaH kAzyapazca kAlakSemazca nAmataH // 33 // natvA rAmAgratastasthuH kampamAnA drupatravat / natu vijJApayAmAkha rAjatejeAhi duHsaham // 78 // tAnUce rAmabhadrodhi bho mo purama hattarAH / abhayambo bruvANAnAmekAntahitavAdinAm // 76 // teSvAdyaH sarvasambitanA vijayAkhato mahattaraH ! iti vijJApayAmAsa sAvaSTambhaH prabhogirA // 80 // khAminnavazya vijJApyaM yadi vijJAyate na hi / baJcitaH syAttadA khAmI vijJaptaJcAtiduHzravam // 88 // deva devyAM pravAde'sti ghaTate durghaTopi hi / yuktyAhi yadyayameti zrayaM tanmanISiNA // 82 // tathAhi jAnakIM hatvA rAvaNena riraMsunA / ekaiva ninye tava mAnyavAtsIJca ciraM prabho // 83 // sItA raktA viraktA vA saMvintyA vA prasahya vA / strIleAlena dazAsyena nUnaM syAogadUSitA // 84 // lokopi pravadatyevaM pravadAmA vayaM tathA / yuktiyuktaM pravAdantan mA sahakha raghUdaha // 85 // 338 Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / 326 AjanmopArjitAM kortti nijaM kulamivAmalam / pravAdasaha nena tvaM mAdeva malinIkRthAH // 86 // kalaGkasyAtithobhUtAM sItAM nizcitya rAghavaH / sadyo mud duHkhatUSNIkaH prAyaH premAtidustyajam // 87 // mAlambya kA kustha stAnuvAca mahattarAn / sAdhu vyajJApi yubhAbhirna bhaktAH kApyupecakAH // 88 // na strImAtrakRte jAtu sahiSyehamihA'yazaH / iti padmaH pratijJAya visasarja mahattarAna // 86 // nizAyAmatha kA kusthaH pracchannaH sadanAdvahi: ! niragAditicAzrauSo jjanavAcaM pade pade // 6 // rAvaNenApanIteyaM tadgRhe ca ciraM sthitA / sItA nItA ca rAmeNa satItica sa manyate // 11 // sItAraktena teneyaM nopabhuktA kathaM bhavet / nAdApi vyamRdrAmo na rakto doSamIkSate // 62 // ityAdi sItAnirvAdaM zTakhan rAmro gRhe yayau / bhUyopi tacchravaNArtha mAdideza carAn varAna // 13 // evaJca dadhyau kAkustho mayA yasyAH kRte kRtaH / rakSaHkulakSayo raudrastasyA kimidamAgatam // 64 // jAne mahAsatI sItA strIleAlaH saca rAvaNaH | kulaJca me niSkalaGka hA rAmaH kiGkaro tvasau // 65 // 42 Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ raamaaynnm| drAk carAste bahiH zrutvA sItAnirvAdamabruvana / rAmasya sAnujakapi rakSo rAjasya susphuTam // 66 // kra Do'tha lakSmaNo'vocad doSAn saGkalyahetubhiH / ye nindanti satI sItAM teSAmeSo'ntako'smAham // rAmopya ce mama purA vyaJjapodaM mhttraiH| khayaJca zuzuve tasya sambAdeA'yaM caraiH kRtaH // 18 // zrutvA cAmI samAyAtAH pratyakSaJca svabhASitAH / sItAtyAge mApavAdI tsItAkhIkAravajjanaH // 66 // Uce ca lakSmaNo lokagirA sItAM mamAtyaja / yathA tathApavaditA yadabaddhamukho janaH // 300 // lokaH saurAjya susthopi rAjadoSaparImaveta / zikSaNIyo nacettatropenaNIyaH sa bhabhujAma // 1 // rAmeopya ce satyametadIdRga lokaH sadApi hi / sarvalokaviruvantu tyAjyameva yazakhinaH // 2 // ityuktovAca senAnyaM katAntavadanaM balaH / araNye tyajyatAM vApi sIteyaM garbhavatyapi // 3 // patitvA rAmapAdeSu babhAye lakSmaNo rudana / sItAdevyA mahAsatyA tyAgo'yamucito nahi // 4 // nAtaHparaM tvayA vAcamiti rAmeNa mASite / niragIcchannavatogAtsaumitriH svagRhaM radana // 5 // Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 rAmAyaNam / kRtAntavadanaM rAmo'nvazAtmItAM vane ny| sammeta yAvAvyAjena tasyAH khalveSa dohadaH // 6 // senAnIrapi saMmetayAvAyai raamshaasnm| AkhyAya sItAmAropya syandane prAcala dadrutam // 7 // dunimitteSvazakune Svapi sItA rthsthitaa| jagAma dUramadhvAna mAjjavAdavazaGkitA // 8 // gaGgAsAgaramuttIryA'raNye siMhaninAdake / gatvA kRtAntavadana stasthau kiJcidicintayana // 6 // sAthamlAnamukhantaJca prekSya sItA'bravIditi / , kathamityaM sthitosi tvaM sazoka iva durmanAH // 10 // kRtAntaH kathamaSya ce durvacaM vacgyahaM katham / TuSkaraM kRtavAzcaitat preSyamAvena dUSitaH // 11 // rAkSasAvAsasaMvAsApavAdAtalokajanmanaH / mItena devI rAmeNa tyAjitA'si vane'naghe // 12 // apavAde carAkhyAte rAmaM tvattAjanodyatam / nyaSedhI lakSmaNo lokaM pratikrodhAruNekSaNa: // 13 // siddhAJjayA niSiddhazca rAmeNa sa rudana yyau| ahamna preSito'munina kArya pApo'smi devihA // 14 amuSmina zvApadAkIrNa mRtyorekniketne| jIviyasi mayA tyatA khaprabhAveNa kevalam // 15 // Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ raamaaynnm| tacchatvA syandanAtmItA bharchitA nyapatadamuvi / mateti bayA senAnI pApaMmanyo ruroda saH // 16 sItApi vanavAtena kathaJcityApa cetanAm / bhUyo bhUyo'yamUrchacca cetanAmA sasAda ca // 17 // mahatyAmatha velAyAM susthIbhUyetyuvAca saa| ito'yodhyA kiyahare rAmastiSThati kuva vA // 18 // senAnIrabhyadhAdadUre'yodhyA kiM TacchayAnayA / ugrAjasya ca rAmasya paryAptaM devi vArtayA // 16 // iti zrutvApi sA rAmabhaktA mayopyabhASata + bhadra mahAcikamidaM zaMse rAmasya sarvathA // 20 // yadi nirvAdabhItastvaM parIkSAM nA'vadhAH katham / zaGkAsthAne hi sarvAmi divyAdi lamate janaH // 21 // anumokSye khakarmANi mandabhAgyA vanepyaham / nAnurUpaM tvakArSIsvavivekasya kulasya ca // 2 // yathA khalagirA'tyAkSIH svAminnekapadIpi mAm / tathA mithyAdRzAM vAcAmadharma jinamASitam // 23 // ityuktvA macchitAmamau patitotyAya cAbhyadhAta / mayA vinA kathaM rAmo jIviSyati hatAsmi hA // 24 // rAmAya svastAthAzaMse rAziSaM lakSmaNasya ca / zivAste santu panthAno vatsa gacchoparAvavam // 25 // Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gamAyaNam / evamvidhepi dayite viparItattau yaivaM vidhAttadiyameva satISu dhuryo| saJcintayanniti mazaM praNipatyamukvA sItAM kRtAntabadano vavale kathaJcit // 26 // ityAcArya zrIhemacandraviracite sItApari tyAgo nAmASTamaH sargaH // 8 // atha sItA bhayojhAntA bhAmettAto bne| prAtmAnameva nindantI parvaduSkarma dUSitam // 1 // bhayo bhUyazca rudatI skhalantI ca pade pde| gacchantI purato pazya mahatsainyaM samApatat // 2 // mRtyujIvitayo stulyAzayA preccApi taddalam / sItA tasthAvamItaiva namaskAraparalavaNA // 3 // tAM dRSTvA vibharAca : sainikAH pratyuttApite / kAnAma divyarUpeyaM masthitetyabhibhASiNaH // 4 // sItAyA ruditaM zrutvA kharacitta cmnRpH| . . . iyaM mahAsatI kApi gurviNIvetyavocata // 5 // kRpAla: sa mahIpAla upasItaM jagAma c| sItApyAyanitA takha khaM nepathyamaDhaukayat // 6 // Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAra shm| rAjApya vamabhASiSTa mAbhaiSIva mnaagpi| tavaiva bhUSaNAnyetAnyaGge tiSThantu he pramaH sute // 7 // kA tvaM kasvAmihAtyAkSI niNebhyopi niNaH / zrAkhyAhi mAsma zatiSThA svatkaSTanAsmi kssttitH||8|| tanmantrI sumatirnAma sItAmetyAbavIditi / gajavAhanarAjasya bandhadevyAzca nandanaH // 6 // nRpatirvavajahoyaM puNDarIkapurezvaraH / mahAhavo mahAsatvaH paranArIsahodaraH // 10 // gajAna gRhItamabaitya kRtArthImaya ca vrajana / tvaduHkhAdaduHkhito'trAgAdduHkhamAkhyAhi tnnijm|| vizvasya sItApyAcakhyau khttaantmshesstH| rudatI rodantI tau kapAla rAjamantriNau // 12 // nirvyAjo vyAjahAraivaM rAjA dharmakhasAsi meM / eka dharma prapannAhi sarvesyabAndhavo mithaH // 13 // mama bhAmaNDalasyeva bhAturehi tadaukasi / strINAM pratigRhAdanyat sthAnaM bhATaniketanam // 14 // rAmopi lokavAdena tvAmatyAkSInna tu khayam / pazcAttApena meo'pAdya manyetvamiva kaSTabhAk // 14 // gaveSayiSyatyacirAttvAM sopi virahAturaH / cakravA kI dUvaikAko tApyandazarathAtmajaH // 16 // Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / 335 itya kara nimkiAreNa tenaadhyetyaabhidhaayino| sItA roda zivikA sadya stadupanAyitAm // 17 // puNDarIkapurabbAgAnmithilAmaparAmiva / aharnizaM dharmazIlA cAsthA ttaharzite gRhe // 18 // itazca rAmasenAnI gatvA rAmAya so'vadat / vane siMhaninAdAkhye tyatavAnasmi jAnakIm // 18 // muGgamuhuH sA mUrcchitvA cetitvAca muhurmuhuH / kathaJci Dairya mAla byavAcika va mAdizat // 20 // nItizAstre sma,to deze kasminnAcAra IdRzaH / ekapakSoktadeASeNa pakSasyAnyasya zikSaNam // 21 // sadA vimRzya kartaste pyavizya vidhaayitaa| manye madbhAgyadoSeNa nirdoSattvaM sadApyasi // 22 // khalotyAhaM yathA tyaktA niSApi tvayA prabhoH / tathA mithyA dRzAM vAcA mAtyAkSIIrma-mAItam // 23 // ityuktA mUrchitA sItA patitotthAya cAbravIt / mayA vinA kathaM rAmo jIviSyati hatAsmi hA // 24 // ityAkaNyaM vaco rAmaH papAta bhuvi marcha yA / saMghamAlakSmaNenetya siSeve candanAmasA // 25 // utthAya vilalApaivaM ka sA sItA mhaastii| sadA khalAnAM lokAnAM vaca sAhi mayojjhitA // 26 // Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / athoce lakSmaNaH khAmi stasminnadyApi sA bne| mahAsatI khaprabhAvanAtA nanaM bhaviSyati // 27 // gatvA gaveSayitvA ca khayamAnIyatAM prmoH| sItA devI tvahirahAnnahi yAvahipadyate // 28 // zrutvaivaM sahatenaiva senAnyA khecaraizca taiH| rAmo'gAyomayAnena tavAraNye'tidAruNe // 28 // pratisthalaM pratijalaM pratizailaM pratimama / rAmo gaveSayAmAsa dadarza natu jAnakIm // 30 // manye vyAghra Na siMhena zvApadenA'pareNa vA / sItA jagdhAtisuciraM dadhyau rAmo'tiduHkhitaH // 31 // sItA prAptau vimuktAzo nihattA khapurI yyau| pauraiH sItAguNagrAhaM nindapramAno muhurmuDaH // 32 // pretakAryaJca sItAyAH padmA'kArSIdudazruhak / pazyana sItAmayamiva sarva sanyamivAdyavA // 3 // saikA hRdi dRzoragre tasthau rAmasya vAci c| kApi tiSThati sIteti tathApi na viveda sH||34|| itazca tatra vaidehI suSube yugminau sutau / nAmateo'naGgalavaNaM madanAGkazamaSyatha // 35 // vana navastayozcakra janmanAma mahotsavau / khaputralAbhAdadhikaM modamAno mahAmanAH // 36 // Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / dhAtrIjanai lyamAnau liilaadurllitaavubhauN| krameNa vadhAte tAvAzvinAviva bhUcarau // 37 // kalAgrahaNayogyau tAvajAyetAM mhaamujau| kalabhAviva zikSA narendranayanotsavau // 38 // tadA ca nAmnA siddhArtho'NuvratI siddhaputra kaH / vidyAbalarDiH sampannaH kalAgamavicakSaNaH // 36 // svisandhyamapi mevaM drau caityayAtrAsu caMkramaiH / AkAzagAmI bhikSArtha vaidehIgRhamAyayau // 40 // vaidedyA bhakta pAnAdyaiH thaddhayA sa ca bhojinaH / tathA mukhavihAraca tayA pRSTha stadAvadat // 41 // tenApi dRSTA vaidehI sutajanmAvadhi svakam / malAdRttAntamAcakhyau tasya bhAturivAgrahaH // 42 // uceSTAGganimittajaH siddhArthaH karuNAnidhiH / kiM tAmyasi mudhA yasyA stanau lavaNaGkazau // 43 // prazastalakSmaNaiH sAkSAdiva tau rAmalakSmaNau / manorathaMca tava sutau na cirAtparayiSyataH // 44 // tenetyAzvAsitA sItA tamabhyarthya kRtaagrhaa| svagRhe dhArayAmAsa putrAdhyapanahetave // 45 // sa bhavyAviti tatputrau sarvA agrAhayatkalAH / tathA yathA tAvamatAM durjayo dyusadAmapi // 46 // 43 Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 338 rAmAyaNam / tAvadhItAkhila kalau prapedAte ca yauvanam / nUtanAviva kandarya vasantau sahacAriNau // 47 // vanajaGghaH zakticalAM puttrI lakSmIvatIbhavAm / kanyA hAtriMzataJcAnyA lavaNenodavAhayat // 48 // mo'GkazAyAyAciSTa pRthvIpurapateH pRthoH / kanyakAmamRtavatIM jAtAM kanakamAlikAm // 46 // vaMzo na jJAyate yakhya tasmai svaduhitA katham / dIyatAmityabhASiSTa pRthuH pRthuparAkramaH // 50 // vajjajastadAkarNya taM krodhAdayaSeNa yat / TayagRhyaM vyAghrarathaM yuddhe badhvA'grahI nnapam // 51 // khamitraM potanapati sAhAyyAyAhva yatpTathuH / vidhureSu hi bhitrANi smaraNIyAni sannavat // 52 // * vajjajavopi putrAna svAnna rairAnAyayadyudhe / tai vIryamANAvapi to ceya tulavaNAMkuzau // 53 // anyeA vate yuvaM cambormilita yoIyoH / parairitibalairvajjajaGghasainya tvabhajya ta // 54 // saMkruvau mAtulacamUbhaGgena lavaNAGka,zau / niraGka zAviva gajau prnninnntaavdhaavtaam||55|| ta yo rojvinorNhe| manAgapi na sehire| dviSantaH prAtpara zrotasoraMghripA iva // 5 // Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ my rAmAyaNama / 33 abhajyata sasainyopi etharyAvanna rezvaraH / jacatu stAvadevantau smerAyau rAmanandanau // 17 // aparijAta vaMzAmyA mapyAvAbhyAM mahAhave / / vijJAta vaMzA ya yaM ca palAyadhve kathaM tvaho // 18 // iti tadvacanaM zratvA napatiH patharabravIt / vyajJAyi vaMzo yuSmAkaM vikrameNAmunA mayA // 56 // traMkuzAyArthitA kanyA vavajana bhuubhjaa| nana mama hitenaiva varo hohaka kalabhyate // 6 // iti sAnunayaM procya so kuzAya tdaivhi| kanyAM kanakamAlAkhyAM pradadau pUrvayAcitAm // 61 // sandhAna vajjajana samakSaM sarvabhUbhujAm / cakre pRthunRpaH puyAH spRhayannakuzaM varam // 62 // tanAsthAcchiviraM nyasya vnjngknreshvrH| agAcca nAradamuniH saccakra tena coccakaiH // 6 // vanajaGko niSaSu rAjasUvAca nAradam / aMkuzAya pRthurdAsya tyasau kanyAM nijAM mune // 64 // lavaNAMkuzayovaMzamasmatsambandhinosya tat / AkhyAhi jAtayAmATavaMzo yenaiSa tuSyati // 65 // athoce nAradaH smitvA vaMzaGko vetti nAnayoH / yasyotpattatrAdikamadaH sa bhagavAnaSabhadhvajaH // 66 // Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAya rAm / cakriNohyanayorvaMze bharatAdyAH kathAH zrutAH / ko na vettAnayostatau pratyakSau rAmalakSmaNau // 67 // garbhasthayorapyanayo rayodhyAleAkajanmanaH / apavAdAJca ca kitena vyaktA rAmeNa jAnakI // 68 // athAMzo hasitvAce brahmannakhalu sAdhu tat / cakre rAmeNa vaidehIM tyajatA dAruNe vane // 6 // bhUyAMsi pavAdasya kAraNAni nirAkRtau / bhavanti tatra kintvevaM vidvAnapi cakAra saH // 70 // papraccha lavaNo'thaivaM dUre kiyati sA purI / yasyAM vasati me tAtaH sAnujaH saparicchadaH // 71 // municoce tava pitA yasyAM vizvaikanirmalaH / sA'yodhyA paritaH SaSThiyagyojanazataM khalu // 79 // vajjajaGgha matheAvAca lavaNaH prazrayaM zrayan / icchAvastatna gatvA vAM prekSituM rAmalakSmaNau // 73 // pratipadya sa gatvA ca aMkuzaM paryyaNAya yat / mahotsavena pRthurAT putryA kanakamAlayA // 74 // vajvajaGghaSTathubhyAM tAvanvito lavaNAGkayau / sAdhayantau bahUndezAn lokAkhA puramIyatuH // 75 // yuddhabhUmau ca tajJa paM dhairyyazauNDI vya'zAlinam / kuberakAntanAmAna' mAnina tatra jigyatuH // 76 // / 340 Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNa m| tau / nRpaJca lampAkeSkakakarNAkhya' vijigyAte tatazca vijayasthalyAM bhUpaM bhrAtRzatAbhidham // 33 // gaGgAmuttIryya kailAzasyottarAM dizamIyatuH / tatra nandanacArUNa dezAnA cakraturjayam // 78 // jhaSa kuntala kAmbunandinandanasiMhalAn / zalabhAnanalAnzUlAn bhImAn bhUtaravAdikAn // 76 // -tau jayanto nRpAn sindhoH parakUlamupeyatuH / tava cAnanAcAryyazca sAdhayAmAsaturnRpAn // 80 bahudezezvarAnevaM sAdhayitvA sahaiva taiH / nityopayatu stau tatpuNDarIkapuraM puram // 81 // ahA dhanyo vajjaghaGko yadIyo yAminandanau / IdRzAviti jalpativacyamANau purIjanaiH // 82 // jagamatuH khagRhaM vIrau bhUpavIraiH samAvRto / praNematucca janakyAzcaraNau vizvapAvanau // 83 // cucumba mUrdhni tau sItA rupayantI mudakhubhiH / rAmalakSmaNayo stulyau bhavAstamiti cA'vadat // 84 // ucaturvajJajaGghantau mAtula prAktvayA'vayoH / mene yAnamayodhyAyAmidAnI manutiSTha tat // 85 // AjJApyantAnca lampAruSa kAlA mbu kuntalAH / zatabhAcU'nalalAdyAzvApa repi mahIbhujaH // 86 // 341 Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 342 rAmAyaNam / prayANabhaMbhA vAdyantAM cchAdantAca dizo blaiH| tyatA yenAvayormAtA vIkSya stasyA'dya vikramaH // 87 // sItApi sadyo rudatI jagAdedaM saidam / vatsau keyamanarthecchA yavayoH karmaNA'dhamunA // 88 // vIrau pipiTavyau vAM durjayo dyusadAmapi / yakAbhyAM nihatoM rakSaH patistrailokya kaNTa kaH // 86 // utkaNThA pitaraM draSTaM yuvayo yadi bAla kau| vinItI bhUya tadyAtaM pUjye hi vinayo'rhati // 6 // tatastAvevamacAte vinayaH kriyate katham / tasmin dviSatpadaprApte tvattavAjini pitaryapi // 6 // putrau tavAvAmAyAtAviti tasya puraH katham / gatvA vayaM vadiSyAva stasyApi hrIkaraM vacaH // 6 // aAnandajanakaM tasya janakasyApi domataH / yavAhvAnaM yuddhAte tu kuladdayayazaskaram // 13 // abhidhAyeti sItAyAM rudantayAmapi celatuH / mahAtmA hai| mahAsainyau tau rAmanagarI prati // 14 // kuThArakuddAlabhatAM sahakhANi naNAM dsh| tayoHpathyacchidana kSAdikaM mAJca samAM vydhuH||65|| krameNa gatvA senAbhI rundhAnau sarvato dizaH / tAvaSaturupAyodhyAM yodha kAmau mahAbhujau // 66 // Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ raamaaynnm| viruI tahalaM bhUri zrutvAyAtaM purobahiH / ubhau visibhiyAte ca sibhi yAte ca rAghavau // 17 // athetyamace saumitriH pare ke'mI pataGgavat / makAmAH samApetu rAryya vikramapAvakam // 18 // ityuktvA saha rAmeNa sugrIvAdibhirAtaH / yaddhe cacAla saumitri ramitradhvAntabhAskaraH // 6 // - itazca nAradAcchrutvA tadbhAmaNDalabhUpatiH / puNDarIkapure sItA mupeyAya sasaMdhamaH // 10 // tasyAkhya drudatI sItA rAmo mAM bhAtaratyajyat / mattatrAgamasahiSNa ca tvadyAmeyau yudhe gatau // 1 // bhAmaNDalopyuvAcaivaM tvattayAgaM rabhasA vazAta / cakre rAmo hitIyantu maakaarssiittutrtryorvdhm||2|| Atmajau tAvajAnAnAM nayAvanti rAghavaH / uttiSTha tAbaGgacchAva statrAvAmavilambitam // 3 // ityuktvA jAnakImAtmavimAnamadhiropya ca / . lavaNAMkuzayoH skandhAvAre bhAmaNDalo yyau||4|| tau namazcakratuH sItAM kumArau lvnnaaNkushau| mAtuloyamiti sItA khyAtaM bhAmaNDalaM tathA // 5 // sa tau zirasi cambitvA khotmaGgamadhiropya ca / harSaromAJcitavapurityace gagadAkSaram // 6 // Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / vIrapatnI purApAsIda didhyA samprati vorasUH / abhadyavAbhyAM me yAmi AminI jAninirmalA // 7 // vIraputrau ca vIrau ca yuvAM yadyapi mAnadau / raNaM piTapiTavyAbhyAmAkaSAyAM tathApi hi // 6 // na raNe rAvaNoparAsIdyayormala stayoH katham / yuI yavAbhyA mAreme doH kaNDa rabhasAvazAta // 6 // tAva catu mAtulA'laM snehamIrutayA nayA / tvatkhasA pAsmadambeya macedaH kAtaraM vcH||10|| AvAmapi hi vido yannamallaH kopiti tayoH / yuddha tyatvA tayorevotyAdayAvaH kathaM hriyam // 11 // tayorbuvANayoreva sainyAnAM rAmasainikaiH / samaM pravaDate yaI sambartAvartadarzakam // 12 // mugrIvAdyaiH khecarairmA nayoH sainyaM mahIcaram / hanyatAmiti sAzaGko yayau bhAmaNDalo yudhi // 13 // uttasthAteM kumArAvapAhavAya mhaablaiaa| ucchAsyamAnavauNau romAJcenAtizAyinA // 14 // niHzaGkha yudhyamAnAste sugrIvAdyA nabhazcarAH / yudhi bhAmaNDalaM dRSTvA papraccha kAvimAviti // 15 // bhAmaNDa lAzca te jJAtvA rAmaputrAvimAviti / gatvA sItAM namazcakru niSadaMzca puro bhuvi // 16 // Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 345 rAmAyaNam / itazca to kSaNenApi donantau lavaNAMkuzau / rAmasainyaM dudhuvatuH kSayo vAntAbdhidurddharau // 17 // yatra yatra bhramatustau vane siMhAvivohatau / rathI sAdI niSAdI vA na tatrAsthASTatAyudhaH // 18 // hataM vidrutamevaJca rAmasainya vidhAya tau / kenApyakhalitau rAmaM saumitriM ceyatu ryudhi // 16 // precya rAmasaumitrI evamanyonya mUcatuH / kAvapya tAvabhirAmau kumArau vidviSau ca naH // 20 // nisargAt shyiti maneA balAti kinvidam / udyacchAvaH kimAzleSTu metau yodhayituM navA // 21 // iti vyAhAriNaM rAmaM rathasya lavaNo rathI / lakSmaNaJcAGga u zo'vocat sauSTavaprazrayAnvitam // 22 // jaivaM jagadajavyasya rAvaNasyApi domataH / divyA'drAkSaM vIrayuddhazraddhAlu stvAmahaJcirAt // 23 // nApUryyata raNakhaDA rAvaNenApi te dhruvam / eSa tAM parayiSyAmi tvaJca me pUrayiSyasi // 24 // ityuktau rAmasaumitrI dvau tau ca lavaNAMkuzau / AsphAlayAmAsatuH khaM khaM dhanurdhvAnabhISaNam // 25 // kRtAntasArathI rAmasyandanaM vaJcajaGgarAT / anaGgalavaNaratha mabhyar3haukayatAM mithaH // 26 // 44 Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 346 rAmAyaNam / 7 rathaM virAdhaH saumitneraGgazasya punaH STathuH / anyonyamabhyamitrINaM cakrAte varasArathI // 27 // caturaM bhramayAmAsu ste'grasArathayo rathAn / prajahnurvividhanteca catvAro indrayoGkinaH // 28 // vijJAtajJAtisambandhau sApekSau lavaNAMkuzau / yuyudhAte nirapecatvajJAnAdrAmalakSmaNau // 26 // vividhairAyadhairyuvA yuddhAntecchu raghuddahaH / Uce kRtAntavadanaM rathaM pratyari vAhaya // 30 // kRtAntopi babhASe'daH khedaM prAptAyamI hayAH / sarvAGgaM vizikhairvivAH pratiyodhena te'munA // 31 // turaGkA na tvarantemI kasAbhi khADitA api / rathazca jajjaraste bhUdasau vairvyasvatADitaH // 32 // eto ca mama dordaNDeo viTa kA raDAghAta jarjarau / nahi razmipratodaM vA kSamA cAlayituM prabho // 33 // padmanAbhoSvabhASiSTa mamApi zithilAyate / dhanuzcitre sthitamiva vajjAvattaM na kAryyakRt // 34 // abhUn muzalaratnaJca vairinirdalaNAttamam / kaNakaNDa'namatnArha mitadapi samprati // 35 // anekazo'GkazIbhUtaM yaddRSTanRpadantinAm / halaratnaM tadapya etadabhUdbhUpATanocitam // 36 // Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 347 rAmAyaNam / sadA yacairacitAnAM vipakSakSayakAriNAm / teSAmeva mamAkhANA mavasthA ke yamAgatA // 37 // yathAparAjitAsvano rabhUnmoghAstratA tadA / tathaiva lakSmaNakhApi madanAMkuzayodhinaH // 38 // atnAntare ca saumitri raGkazenorasISuNA / tADitaH kulizeneva muurcchite| nyapatadrathe // 36 // _saumitrimUrcchAvidhuro virAdhaH syandanaM raNAt / acAlayatpratyayodhyAM saMjJAM lebhe'tha lakSmaNaH // 40 // sAkSepaM lakSmaNazcoce kiM virAdhAkRthAnayam / rAmadhAturdazarathasya vanoranucitaM hyadaH // 41 // tacchrIghra N naya tattraiva rathaM yatra sa me dviSan / eSa cchidmi tacchrIrSaM cakreNA mogharaMhasA // 42 // evamukto virAdho'thA naiSItpratyaMkuzaM ratham / tiSThatiSTheti jalpaMkha cakra jagrAha lakSmaNaH // 43 // bhramadarkamamakaraM mamayitvA ca taddivi / kra uddho mumoca saumitri kuzAyAsvaladrayam // 44 // ApatattADayAmAsAnai kazeo'strai stadaGkazaH / sarvAtmanA lavaNopi na tu tatpratyahanyata // 45 // vegenApatpa taJcakra kuzAya pradakSiNAm / kRtvA lakSmaNahaste'gA tpunarnoDa vANDajaH // 46 // Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 348 rAmAyaNam / tahna yo lakSmaNo'muJcatkRtvA tadvatpradakSiNAm / punastatpANimevAgAcchAlAM magna iva dvipaH // 47 // cintayAmAsatuzcaivaM viSammau rAmalakSANo / kiM zorizArGgiNAvetau natvA vAmiha bhArate // 48 // atrAntare nAradarSiH siddhArthena sahaiva hi / tatropetyAvocadevaM khinnaM rAmaM salakSmaNam // 46 // harSasthAne viSAdeAyaM yuvayoH kiM raghUddahau / putrAtparAjayo vaMzodya tanayena na kasya hi // 50 // sItA kucibhavau putrau tavemau lavaNAMkuzau / tvAndraSTumAgatAvatra yuddhavyAjena na tvarI // 51 // abhijJAnamidante'va yaccakra prababhava na / muSA'bhUdbhArataM cakra' purAbAjabalAvapi // 55 // tyAgAtprabhRti sotAyA vRttAntaM nArado'khilam / putra yuddhAntamAcakhyau vizvavismayadAyakam // 53 // rAmopi vismayavrIDA khedaharSasamAkulaH / mumUrccha saMjJAM lebhe ca saMsiktaJcandanAmbhasA // 54 // lakSmaNena sahodathuH putravAtsalya pUritaH / jagAma rAmo lavaNAM kuzayeotamantike // 55 // avatIryya rathAtsadyo vinItau lavaNAMkuzau / pAdeSu padmasaumicyo styaktAstau petatuH kramAt // 56 // Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNama / 346 tAvaliGgA nijotmaGga mAroSya ca raghUhahaH / mUrdhni cumban rodoccaiH zokasnehasamAkulaH // 5 // rAmotsaGgAnijotsaGga tAvAropyAtha lakSmaNaH / cumbana zirasi bAhubhyAM parirebhezruparNadRk // 58 // viluNThantau pituriva vinItau pAdapadmayoH / dUrAtprasAritamujaH zavanopyAlini tau // 56 // aparepihi bhapAlA: senayorubhayorapi / pramodantesma sambhaya vivAhamilitA iva // 60 // putrayo vikramaM dRSTvA pitrA ca saha saGgamam / hRSTA sItA vimAnena puNDarIkapurI yayau // 11 // sahakSaputralAbhena muditau raamlkssmnnau|| jahRSuH khAmiharSeNa bhacarAkhecarAzca te||2|| bhAmagahalanapAkhyAto vavajavAna popi hi / nanAma rAmasaumitrI vinIta cirapattivat // 63 // rAmastamAlalApaivaM bhAmaNDala samosi me| putrau yo varddhayaMstvaM me'neSIH kASThAmimAM cayaH // 6 // ityuktvA puSpakArUr3haH padmanAmaH salakSmaNaH / arddhAsanopariSTAbhyAM puvAyAM praavishtpuriim||65|| ugIvapArNibhiH paurai rAjamArga ca vismiteH / prekSyamANaH stUyamAnasuto rAmo'gamadgRhe // 66 // Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 350 rAmAyaNam / tatrottatAra putrAbhyAM saha rAmaH salakSmaNaH / mahAntamatyantamudA kArayAmAsa cotsavam // 67 // atha rAmaM sumitrAbhU kapIzvaravibhISaNaiH / hanumAnaGgadAdyAzca saMbhUyaivaM vyajijJapan // 68 // paradeze sthitA devI tvayA virahitA'dhunA vinA'bhUbhyAM kumArAbhyA matikaSTena tiSThati // 66 // dyAdizatitatkhAmi nnAnayAmo dyatAmiha / vipatsyate'nyathA sAtu patiputromitA satI // 70 // kiJcidrAmovicintayoce jAnakyAnIyate katham / lokApavAdo'lIkopi balavAnantarAya kRt // 71 // jAnehaM yatmato sotA sApi khaM vetti nirmalam / divyaM dAtumathAdAtuM tadvayorapi nAsti bhoH // 32 // pratyakSaM sarvvalokAnAM divyaM bho statkarotu sA / zuddhayA ca tayA sArddhaM gRhavAso'sti me punaH // 73 // evamastvityaditvA te puryyA bahirakArayan / vizAlAnmaNDapAnnuccai stadantarmaJcadhoraNI // 74 // teSu copAvizan bhUpAH paurA'mAtyAdayopi ca / te vibhISaNasugrIvapramukhAH khecarA api // 75 // tato rAmAjJayotyAya puNDarokapure khayam / gatvA natvA ca vaidehI mityuvAca kapIzvaraH // 76 // Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / 351 tvatkRte preSi rAmeNa vimAnaM devi puSpakam / idAnImidamadhyAkha rAmopAntamupehi ca // 7 // sApyace'dyApi me'raNya tyAgaduHkhaM na thAmyati / tataH kathaM yAmi rAmaM bhUyo duHkhAntarapradam // 78 // natvA bhUyo'pi so'vocan mAkupa stava zuddhaye / samaM pauraiH napaiH sarve maJcArUr3hosti rAghavaH // 7 // tenetyukte pUrvamapi jAnakI shuvikaangginnii| ArurIha vimAnaM tadayodhyAyAM jagAma ca // 8 // mAhendrodayamudyAnaM samupetyottatAra saa| dattArdhA lakSmaNe naitya namazcakra napairapi // 8 // agre niSidya saumitrina paiH samamado'vadata / nijAM purI nijaM vezma pravezAha vi pAvaya // 82 // sItApyace prAptazuddhiH pravekSyAmi purImimAm / gRhaJca nAnyathA vatmA'pavAdo jAtu zAsyati // 8 // iti sotA pratijJAnte zaMsan rAmAya mbhujH| . rAmopya petya vaidehI mityU ce nyAyaniSTuram // 84 // mogA naceddazAsyena tasthuSyA api tad gRhe| sabhakSaM sarvalokAnAM tadivyaM kuru zuddhaye // 85 // . smitA sItApyuvAcaivaM vijJa stvatto'paro nahi / ajJAtvA yohi me duHkhaM tyAgaM kayyA mahAvane // 8 // Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35.2 rAmAyaNam / daNDamAdau vidhAyAdya kuruSe matparIkSaNam / vicakSaNosi kAkatsya sajjA tatrApi nanvaham // 87 // uce vilakSo rAmopi jAne deoSastavAsti na / janotpAditadeoSasyottAraNAyedamucyate // 88 // jagAda jAnakI divyamaJcakaM khIkRtaM mayA / vizAmi vahnau jvalite bhakSayAmya'tha tandulAn // 86 // tulAM samadhirohAmi taptaM kozaM mivAmyatha / gRhNAmi jihvayA phAlaM kintubhyaM rocate vada // 60 // anAntare'ntarikSasyaH siddhArtha nAradopyadaH / lokaH sarvvazca tumulaM niSidhyedamabhASata // 61 // bho bho rAghava soteyaM nizcayena satI satI / mahAsatIti mAkArSIrvikalyamiha jAtucit // 62 // rAmApyuvAca he leAkA maryAdA kApi nAsti vaH / sngklyde|ssN yuSmAbhireveyaM dUSitA purA // 63 // bruudhaanytpurte| yUyamanyaddUre sthitA punaH / tadA kathaM sadeASAsocchIlavatyadhunA katham // 64 // bhUyopi gRhNatAM deoSamargalA nAsti kAmi vaH / pratyayAya tataH sItA vizatu jvAlite 'nale // 65 // ityukvA'khAnayadrAmo garttaM hastazatatrayam / puruSadvayadazaJcA pUrayaJcandanendhanaiH // 66 // Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ raamaaynnm| avAntare ca vaitAvyasyottarazreNi vartinaH / / harivikramarAjasya kumAro jayabhUSaNaH // 6 // jar3hA'STazatanArIkaH patnI kiraNamaNDalAm / suptAM hemasukhAkhyena samaM mAtula sUnunA // 18 // dRSTvA nirvAsayAmAsa tadaiva prAbajat khayam / sApi matvA samajani vidyadaMSTreti rAkSasI // 66 // ayodhyA bahiramye tya sa tadA jayabhUSaNaH / tasthau pratimayA vidyaddaMSTrA ca tamupAdravat // 10 // kevalaM tasya cArapede tadutmava vivitsayA / taTAnIJca samAjagmuH sunAsorAdayaH surAH // 1 // sItAyAH prekSya tadadevAH zakramevaM vyajijJapan / lokA'lIkApavAdena sItA va hrA pravekSyati // 2 // patnyanIkapatiM sItAsAnnidhyAvAdizaddhariH / tasyarSeH kevalajJAnotsavaM tu vidadhe khayam // 3 // rAmAjJayAtha matakA staM gattaM canda nAJcitam / parito jvAlathAmAsu duHprekSyaJcakSuSAmapi // 4 // jvAlAkarAlanta prekSya rAmodadhyAvidaM hRdi / aho atyanta viSamaM mamedaM kimupasthitam // 5 // iyaM mahAsatI nanaM niHzaGkA'gnau pravekSyati / daivasthetra hi divyasya prAyeNa viSamA gatiH // 6 // . 45 Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 354 raamaaynnm| mayA sahAsyA nirvAse haraNe rAvaNena ca / vane tyAgo mayA bhayo bhUyopya tacca matkRtam // 7 // evaM socintayadyAvattA vatsItopapAvakam / sthitvA smitvA sarvaja cakre satyApanAmiti // 8 // he lokapAlA lokAzca sarve TaNata yadyaham / anyamabhya laSaM rAmA ttadAgnirmAndahatvayam // 6 // anyathA tu sukhasvI vArIvAstvitya dIrya saa| . jhaMpAM smatanamaskArA dadau tasmina hutAzane // 10 // yAvatmA pravizattAvavidyAto vahnirAzvapi / gataH svacchodakAparNaH sa tu vApItvamAyayau // 11 // sItA tvadhijalaM pajhoparisiMhAsanasthitA / pajhe vAsthAt satIbhAvA ttuSTa devaprabhAvataH // 12 // kurvANaM vApi jaGkAraM kaciGgulugulAravam / kvApi bhambhAyitadhvAnaM kacitmaTapaTAdhvanim // 13 // kacid dilidilikhAnaM kacit khalakha lAkhanam / samudrAmbha ivAmma stattatra sAvarttama kSyata // 14 // 20 // taTucchalajjalaM vApyA uddelasyeva vAridheH / / ghAlAvayitu mArebhe macAnapi garIyasaH // 15 // vidyAdharA bhayomAntAH samutpatye yrmbre| bha carAcu krumazcaivaM pAhi sIte mahAsatI // 16 // Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / 355 sItApya lAlamambhastat khapANibhyAmavAlayat / punarvApI pramANaM tada mUttasyAH prasAdataH // 17 // UtpalaiH kumudaiH padmaH puNDarIkairnirantarA / saurabhodvAntamTaGgAlo saGgItA haMsazAlinI // 18 // AsphAladvIcinicaya maNisopAnabandhurA / baddhobhayataTA rabotpalairvApI babhUva sA ||16||yu|| nanRtu rnAradAdyAH khe sItA bhIlaprazaMsinaH / sItopariSTAt tuSTAzca puSpavRSTiM vyadhuH surAH // 20 // ahe| zIlamaho zIlaM rAmapatnyA yazaskaram / iti lokapraghoSo'bhUdrodaH kukSimmariH kSaNAt // 21 // mAtuH prabhAvantaM dRSTvA muditau lavaNAMku Nau / haMsAviva tarantau tatsamIpaM samupAyayuH // 22 // tau ghAya vaidehyA pArzvayorupavezatau / kalabhAvika rejAte nadItIradvayasthitau // 23 // gatvA saumivizatrughna bhAmaNDalavibhISaNAH / sugrIvAdyAJca vaidehIM namazcakraH sabhaktayaH // 24 // sItAmupAyayau rAmoSyabhirAmataradyutiH / pazcAttApatramA pUrNa ityUce racitAJjaliH // 25 // khabhAvAdasya saddoSagrAhiNAM puravAsinAm / cchandAnuSTattA tyaktAsi mayA devi sahakha tat // 26 // Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ raamaaynnm| tyalograzvApade'raNye jIvastvaM svaprabhAvataH / eka divyaM tadapyAsI nAjAsiSa mahaM punaH // 27 // nAMtvA savvaM mamedAnI midamadhyAkha puSpakam / calakha vezmani prAgva drumakha sahitA myaa||28|| sItApyace nate doSo na ca lokasya kazcana / nadhAnyasyApi kasyApi kintu matyULakarmaNAm // 26 // nirvinnA karmaNAmohaka duHkhAvartapradAyinAma / grahISyAmi parivajyAM teSAmucchedakAriNIm // 30 // ityatvA maithilI kezAnuccakhAna khmussttinaa| rAmasya cArpayAmAsa zakrasyeva jinezvaraH // 31 // sadyo mumaLU kAkutstho nottasthau yAvadeSu ca / tAvatsItA yayau sAdhu jayabhUSaNasannidhau // 32 // kevalI sa jayamUSaNo muni maithilI vidhivadayadIkSayat / suprAbhAkhyagaNinIparicchade to cakAra ca tapaH parAyaNAm // 33 // ityAcArya zrIhemacandraviracite sItAzuddhi vratagrahaNo nAma navamaH sargaH // 6 // Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / atha siktazcandanena labdhasaMjJo raghUhahaH / vyAjahAra kka nanu sA sItAdevI manakhinI // 1 // mo bhUcarAH khecarAzca naced yUyaM mumUrSavaH ! . tanme luJcitakezAmayAzu darzayata priyAm // 2 // vatma vatsehi saumitre tUrNa tuunndhnurddhr| yadamI saMtyudAsInAH susthitA duHsthite mayi // 3 // ityuktA dhanvagRhnanta taM natvA lakSmaNo'bravIt / zrAArya kimidaM lokaH khalveSa tava kiGkaraH // 5 // sItAM yathA doSabhIto 'tyAkSIsva nyAyanaiSTikaH / bhavabhItA svArthaniSThA tathA sA sarvamatyajata // 4 // pratyakSa miha vaH sItA svayamutpAdya kuntlaan| aAdade vidhivadadIkSAM jayabhaSaNasannidhau // 6 // idAnImeva tavarSe rudapadyata kevalam / lajjA na mahimAvazyaM kRtyamasti tathApi hi // 7 // tavAste khAminI sItA khAminnAttamahAvratA / darzayantI muktimArga satImArgamivA'naghA // 8 // rAmaH prakRtimAlambyovAca sAdha mama priyA / upAdade parivrajyAM tasya kevalino'ntike // 6 // ityatvA saparIvAro jagAma jybhuussnnm| natvA ca deMzanAM tasmAcchuzrAva raghupuGgavaH // 10 // Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 358 rAmAyaNam / dezanAnte ca papraccha nAtmAnaM vedmAhaM pramoH / bhavyohaM kimutAbhavya stadAcaca prasIda me // 11 // athAkhyAtkevalI seA'pi bhavyosi tvaM na kevalam / siddhiM yAsyasyanenaiva janmanAtpanna kevalaH // 12 // rAma: papraccha bhayopi mokSyaM pravajyayA bhavet / sarvatyAgena sA kintu lakSmaNo dustya jo mama // 13 // munirAkhyAdavazyanta bhoktavyA valasampadaH / . tadanta tyaktasaGgaH san pravrajya zivamAmasi // 14 // natvA vimISaNo'STaccha kena prArajanmakarmaNA / jahAra rAvaNa: sItAM lakSmaNastamahan yadhi // 15 // sugrIvo bhAmaNDalazca tathemau lavaNAMkuzau / ahacca karmaNA ke nA'tyantarato ragharahe // 16 // bhagavAnAcacakSe'tha bharatA? ca dakSiNe / pure kSemapure nAmnA nayadatto'bhavadaNika // 17 // dhanadatta vasudattau sunandA kukSi nau sutau| tasyA bhatAM tayormitraM yAjJavalkyo'bhavaddijaH // 18 // nAmnA sAgaradattazca pure tasminna bhUiNik / tasya sUnu guNadharaH kanyA guNavatI punaH // 16 // dattA sAgaradattena nayadattAtmajanmane / dhanadattAya guNavatyanurUpaguNAya sA // 20 // Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / 356 zrIkAntanAmne cAyAya ta vatmAyArtha lAmataH / . dadau guNavatI channaM mAtA ratnaprabhA punaH // 21 // yAnnavatakyastu taunjJAtvA nayadattAtmajanmanAH / khamitrayoH samAcakhyAvasahA mitravaJcane // 22 // vasudatta stato gatvA shriikaantmvdhiinnishi| thIkAntenApi khaDna vasudatto nipAtitaH // 23 // -vindhyATavyA mamatAntAvubhAvapi kurnggko| guNavatya pyanU va mRtvA tavAmavana smgii||24|| tasyAkate ca tatrApi yuvA pambatva moyatuH / mitho vaireNa tAvevaM mayAMsaM bhematu bhavam // 25 // tadAnIM dhanadattApi khamAravadhapIDitaH / nirmA'Tannizi sAdhUna dadarza kSudhito'nyadA // 26 // yayAce mojanantebhya steSva ko muniravravIt / divApi nahi sAdhUnAM bhaktapAnAdi saMgrahaH // 27 // tavApi nAcitaM rAnI moktUpAtuca bhadraka / kovekti jovasaMsakti matrAdau tamasIdRze // 28 // ityAdi vodhitA stana sudhayevokSito hRdi| thAvakIbhaya satvA ca saudharma tridazo'bhavat // 26 // cyutvA mahApurapure dhAriNI merunandanaH / nAnA padmaciH zreSThI paramazrAvakeA'bhavata // 30 // . Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAra Nam / so'nyadA gokulaM gacchannazvArUDho ydRcchyaa| jaradRSabhamadrAkSI nmumadhU patitaM pathi // 31 // kRpAluH so'varuhyAzvA nikaTobhaya tasya tu| karNamUle dadau paJcaparameSTinamaskiyAm // 32 // mRtvA ca tatprabhAveNa tatraiva sa suto'bhvt| channacchAyanarendra zrIdatta yoTaSabhadhvajaH // 33 // khairaMbhamatsonyadA tAM jaradadRSamuvaM yayau / lebhe ca jAtismaraNaM progjanmasthAna darzanAta // 34 // tatra cAkArayaccaityaM tavaM caityasya caiktH| bhittAvAlekhayAmAsa mumaSaM taM jaradRSam // 25 // tatkarNAnte namaskAra dAyinaM puruSaJca tam / tadabhyarthaM tadoyaJca sapANaM turaGgamam // 36 // aArakSAM stana cAdikSadyaccitraM paramArthataH / idaM vidannu dIkSeta sa jJApya stvaritaM mama // 37 // ityuktvA sa yayau vezma caitye tanAnyadA punH| ' vandanAyA yayau padmarUciH sa zreSThipuGgavaH // 38 // vanditvA tatra sohanta bhitticitra muTaikSata / savaM me sambadatyetaditya ce ca savismayaH // 36 // vijJapto'tha tadA ra stabAgAdvaSabhadhvajaH / kiM vetsi citta TattAnta mitpapracchacca taM nrm||40|| Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'gamAyaNam gave'sma niyamANAya namaskarA nadAM puraa| ihAbhijJena kenApi likhito'smItyavAca saH // 41 // taM natvovAca dRSabhadhvajo yoyaM jaraGgavaH / rAjapuno'bhavaM sohaM namaskAra prabhAvataH // 42 // kAmayAsyamahaM yoni stIryagyoni stadApyaham / kapAla sva nacenmahyaM namaskArAnadAsyathAH // 43 // sarvathA tvaM guruH svAmI devataJcAmi me khalu / bhuva rAjyamidaM prAjyaM tvayA dattaM mamApi yat // 44 // ityuktvA pamarucinA sahaiva dRSabhadhvajaH / vija hArAkata hai, pAla yan thAvakavatam // 45 // thAvakatvaM ciraM samyaka pAlayitvA vipadya ca / IzAnakalye jajAte to devau paramAIikau // 46 // cyatvA tataH padmarUci maroraparato girii| vaitAgya nagare nandAvarte nandIzvarAtmajaH // 47 // kanakAmA kukSijanmA nayanAnanda ityabhata / rAjyaM bhuktvA ca pravajA mAhendre nidsho'bhvt||48||yu|| cya vA ca prAgvideheSu kSemAyAM puribhUpateH / vipulAvAhanasyA bhUtpadmAvatyAM sa nandanaH // 46 // zrIcandro nAma bhuktvA ca rAjya prabajA cAnti ke / samAdhiguptasya mune brahmalokendra tAM yayau // 50 // Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ raamaaynnm| cyutvA tato'yaM padmo'bhUdalamadro mhaablH| mugrIva eSa vRSabhadhvaja jIvastvabhatkramAta // 51 // bhAMtvA zrIkAntajIvopi mRNAlakandapattane / rAnaH sUnurvanakamboH zambhuImavatIbhavaH // 52 // mAtvA ca vasudatto'macchammurAjapurodhasaH / vijayasya ratnacUDAbhavaH zrotirAtmajaH // 53 // guNavatyapi so mAMtvA zrImate stasya nandanA / kharasatIkSibhavA nAnA vegavatItyamata // 54 // sodyauvanAnyadA sAdha pratimAsthaM sudarzanam / vandAmAnaM janaidRSTvA sopahAsamadovadata // 55 // aho sAdhurayaM dRSTaH puraakriiddnmhelyaa| sA'nena preSitAnyatra taM vandadhvaM kathaM janAH // 56 // thutvA vipariNamyAzu lokaH sabhA'pi taM sunim / visAvayitu mArebhe kalaGkohoSaparvakam // 5 // na me yAvatkalaGkoya muttariyati sarvathA / na tAvatpArayiSyAmotyabhijagrAha so'pyapiH // 58 / tatazca devatAroSAcchannaM vegavatImukham / sAdhuvyatikaraM jJAtvA sApya'mbAbharsitA zam // 56 // rogApituzca sA mItA sudarzanamuneH puraH / pratyakSaM sarvalokAnAmityUcca svaramabravIt // 6 // Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / nirdoSaH sarvathA'sitvaM doSo'lIkoyameva te| mayaivAropitaH svAmi stitikSakha kSamAnidhe // 6 // zrutveti tahaco lokeA mayopyAnarca taM munim| ullapyA'bhUdvegavatI tadAdi thAvikAca sA // 12 // tAJca rUpavatIM dRSTvA yayAce zaMbhubhUpatiH / dAsye mithyAdRze neti zrImatiH pratyuvAca tam // 6 // zambhunihatya zrIbhUtiM bumuje tAM valAdapi / bhavAntare te vadhAya bhUyAsamiti sAzapat // 6 // zambhunApi vimuktA sA harikAntAryikAntike / pravavAnAtha pUrNAyuH brahmalokamupAyayau // 65 // tatazcapratvA zambhajIva rakSo nAthasya satyave / nidAnavazato janje sIteyaM janakAtmajA // 66 // sudarzanamune stasyA'lokadoSAdhiropaNAt / asyAH kalaGko'lIkoyaM lokenehAdhiropitaH // 6 // bhavaM bhAMtvA zaMbhujIvopyudapAdi hijmmnH| . kuzadhvajaya sAvitryAM prabhAso nAma nandanaH // 8 // sa pravadrAja vijayamenarSarantike'nyadA / paramaJca tapastepe sahamAnaH parISa hAn // 66 // saMmetayAtrAcalitaM vidyAdharanarezvaram / kanakaprabhamadrAcIdindravatparamarbikam // 7 // Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / tapasA'nena bhayAsamIgRviriti vyadhAt / sa nidAnaM vipadyAyotpede kalye TatIyake // 7 // tatazcayatvA rAvaNo'matkhecarendra stavAgrajaH / kanakaprabha Ro nidAnamakarottadA // 72 // dhanadattavamudattamitraM yastu hijo'bhavat / yAjJavalkyo bhavaM dhAtvA tvamabhUH sAvabhISaNaH // 73 // rAjA itastu zrIbhatijagAma tatazcayataH / supratiSThapure vidyAdha rojani punarvasuH // 7 // sa puNDarIkavijaye'pajahAra smarAturaH / kanyAM vibhuvanAnaGgacakriNo'naGgasundarIm // 7 // cakriNA preSitai vidyAdharairyadhyAkulasya tu / vimAnAttasya cApatantInnikuJ'naGgamundarIm / 76 // katvA nidAnaM tatprApta pravrajya ca punrvmuH| khagaM yayau tatazruyatvA lakSmaNoMyamajAyata // 7 // vanasthitA sApyanaGgasundaryagrantapokarot / vihitAnazanA cAnte jagrase'jagareNa sA // 78 // smatA samAdhinA sA muddevI kalpe hitoyake / tatazrutvA vizalyAma lakSmaNasya mahiSyasau // 7 // yo mahaNavato dhAtA nAmnA guNadharaH satu / bhavaM bhAMtvA'bhavadrAjA putraH kuNDalamaNDitaH // 8 // Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / 'zrAvakatvaM pAlayitvA cirAya ca vipadya saH / sItA modara eSo bhUGgAmaNDala narezvaraH // 8 // ito'bhUtAJca kAkaMdyAM vAmadeva dvijanmanaH / zyAmalAkucau puttrau vasunanda sunandanau // 82 // ekadA ca tayorgehe tiSThatorA yayau muniH / mAseApavAsI tAbhyAJca bhaktitaH pratilambhitaH // 83 // sRtvA taddAnadharmeNottareSu tu kuruSvatha / abhUtAM yugminau kRtvA sodha tau surau tataH // 84 // cyutvA mUtAJca kAkaMdyAM rativarddhanabha pateH / sudarzana putra priyaGkarazubhaGkarau // 85 // rAjyaM ciraM pAlayitvA pravrajya ca vipadya ca / suro graiveyake tAM cyatvA ca lavaNAMkuzau // 86 // sudarzanA tayoH pUrvabhavamAtA bhavaM ciram / / bhavAMtvA bhadeSa siddhArthAdhyApako rAmapuvayoH // 87 // evaM muni vacaH zrutvA sambegaM bahabo yayuH / tadaiva rAmasenAnI kRtAntaH prAbrajatpunaH // 88 // athotyAya namaJcakre kAkusyo jayabha SaNam / upasItaca gatvaivaM cintayAmAsa cetasi // 86 // 365 w sautiSamRdaGgI rAjaputrI mama priyA / sItA sItAstapaH klezaM kathaM nAma sahiSyate // 10 // Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 366 rAmAyaNam / / imaM saMyamabhAraJca sarvabhArAtisAyinam / uvacyati kathaM nAma hRdayenApi durbaham // 61 // yadvA satI vrataM yasyA na bhaMktuM rAvaNoSyalam / sA nivyUr3ha pratijJevaM bhAvinI saMyamepi hi // 82 // evaM vimTazya vaidehIM vavande lakSmaNAgrajaH / lakSmaNo'nyeca rAjAnaH zraddhAnidvaiticetasaH // 63 // itazca saparIvAro rAmo'yodhyAM yayau punaH / sItA kRtAntavadanau teMpAte ca parantapaH // 64 // tapastaptA brahmaleoke kRtAntavadano yayau / sItApi TiNi vidadhe vividhantapaH // 65 // trayastriMzadahArAvIM kRtvAnte'nazanaM smRtA / dvAviMzatparNavAyuH sA cyutendraH samajAyata // 66 // itazca zaile vaitA bhatkAJcanapure pure / nAmataH kanakaratho vidyAdharapati stadA // 67 // mandAkinI candramukhyoH kanyayoH sa khayambare / sa putrAn bha UpatIn rAmalakSmaNAdInathAhvayat // 68 // tatrAsIneSu bhUpeSu mandAkinyA nijecchayA / anaGgalavaNo vatre candramukhyAM kuzaH punaH // 66 // lakSmaNasya sutA stava krodhAduttasthire yudhi / sAmate dve api te yugapacchrIdharA iva // 100 // Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNa m| zrutvA sannAta stAMzca procAte lvnnaaNkushau| .. kAnAma yotsyate'ma bhiravadhyA mAtaraH khala // 1 // yathA na tAtayorbhedaH kopi jeSTha kaniSTha yoH / tatputtrANAM tathAsmAka mamISAmapi mAzucaH // 2 // evaM tayorvaco jJAtvA carebhyo lakSmaNAtmajAH / vIkSApannAnininduHkhaM du:kArambhasammukham // 3 // sadyaH sambegamApannA pitarAvanumAnya te| . mahAbalamuneH pAdapadmAnte jagRGgatam // 4 // jaatohaahai| tadAnIM taavnngglvnnaaNkushau| / sahaiva zorizAbhyAmayodhyAmIyatuH puram // 5 // itazca svapure harmyamUrSi bhAmaNDalaH sthitaH / kadAcidevaM manasA cintayAmAsa zuvadhIH // 6 // zreNivayaM vazIkRtyAskhalana sarvatra lIlayA / bihRtyAnta cAttadIkSo maveyaM paNavAJchitaH // 7 // evaM cintayatastasya mUrdhni vidyutpapAta khAt / sa matvA deva kuruSu jaje ya galadharmiSu // 8 // itazca hanumAMzcaitre caityavanda nahetave / meraM gato nitto'stamayaM taM sUryamakSata // 6 // evaJca dadhyAvudayo yathA hyastaM tathA khala / nidarzanamayaM sUryo dhika dhika sarvamazAsvatam // 10 // Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tataH / rAmAya raam| evaM vicintA svapure gatvA rAjya sute nyadhAta / dharmaratnAcAryA pArzva praba jyAmAdade svayam // 11 // tamanuprAvrajana rAjayosAI saptazatAni ca / Arya lakSmIvatIpArvesthu statpatnyazca dIkSitAH // 12 // dhyAnAnalena nirdahya kramAtkarmANi malataH / zrIzailaH prApya zailezI jagAma padamavyayam // 13 // hanamanta prabajitaM jJAtvA dhyau raghadahaH / hitvA bhogasukhaM kaSTAM dIkSAM kimayamAdade // 14 // tAM rAmacintAmabadhe tviA sau dharmavAsavaH / jace madhye nabhamahAkarmaNAM viSamA gatiH // 15 // rAmazcaramadeheopi yaddhamma hasati svayam / saukhyaM viSayasa bhUtaM pratyu taivaM prazaMsati // 16 // athavA jAtamanayo rAmalakSmaNa yomithaH / sneho gADhataraH kopi bhavAnirvedakAraNama // 17 // hau devau kautukA ttatra tayoH snehaM parIkSitum / upayatu rayodhyAyAM lakSmaNasya niketane // 18 // darzayAmAsatuH sadyo mAyayA lakSmaNasya tau| sarvamantaHpurastraiNa mAkrandana karuNavaram // 18 // hA pama pamanayana bandhu pdmdivaakr| akANDamatyu: koyaM te vizvasyApi bhayaGkaraH // 20 // Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / evaJca rudatI baMkSAMsyAnAnA mukta kuntlaaH| antaHpurabadhUH prekSya viSaNNo lakSmaNo'vadat // 21 // mamAsau kiMmatomAtA jIvitasyApi jIvitam / pizunena kRtAntena kiM kRtaM ccha laghAtinA // 22 // evaJca bhASamANasya vacasA saha jIvitam / saumitre niryayau karmavipAko duratikramaH // 23 // kharNa stambhamavaSTa bhya sthitaH siMhAsanepi hi / mo'ya prasAritAkSo'sthAleSyamUrttirivAkriyaH // 24 // parAsuM lakSaNaM dRSTvA viSayau tau suraavpi| mithojajalya turaho kimAvAsyAmidaM kRtam // 25 // vidyAdharaH pumAneSa kimAvAbhyAM hahA hataH / iti khaM bajanindantau saGkalpa jagmatuH punaH // 26 // parAsuM lakSmaNaM prapya tatra cAntaHpurastriyaH / cakranduH saparIvArA vilulaskuntalAlikAH // 27 // saccAkranditamAkarNya tA rAmaH smaayyo| uvAca ca kimArabdhamavijJAyApyamaGgalam // 28 // jIvanne dhaiSa tiSThAmi jIvatyeSa ca me'nujH| ko'pya mumbAdhate vyAdhiH bheSajaM tatpratikriyA // 26 // ityuktvA jUhavadrAmo vaidyAn jayotiSikAnapi / prayoga mantra tantrANAM kArayAmAsa cA'sakata // 30 // Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNama / vaiphalye mantra tantrANAM macchI prApa raghUhahaH / kathaJcilabdhasaMjJaH san vilalApauccakaiHvaram // 31 // te vibhISaNasugrIvazatrughnAdyA udshrvm| vimukta kaNThaM ruru duhatAsma iti bhASiNaH // 32 // kauzalyAdyA mAtarazca snaSAbhiH saha sAthavaH / bhayo bhUyopi mUkantazcakranduH karuNakharam // 33 // pratimArga pratigRhaM pratya'krandanAttadA / zokAItamamUtsarva rasAntaramalimlacam // 34 // natvAtha rAmamacAte kumArau lavaNAMkuzau / bhavAdadyApi motI khaH kanIyastAtamratyunA // 35 // akasmAdApatatyeSa mRtyuH sarvasya tannaraiH / tatparaiH paralokAya sthAtavyaM mUlatopi hi // 36 // anumanyakha dokSAyai na no yuktamataH param / kanIyastAtamuktAnAM gRhe sthAtuM manAgapi // 30 // ityuktvA rAmamAnamyA'sataghoSamuneH puraH / ubhau jagRhatudIkSAM kramAcca zivamIyatuH // 38 // rAmo bATavipattatrA ca viyogena ca puttrayoH / mumachu bhayo bha yopi mohAdevaM jagAda ca // 38 // mayApamAnanA kAcit kAciccakredya vAndhava / kasmAda karasAdAlambi bhavatA maunamIdRzam // 40 // Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 371 rAmAyaNam / tvayi hyevaM sthite vAtaH puttrAbhyAmapi cobhitaH / pravizanti cchidrate nRNAM bhUtazatAni hi // 41 // unmattabhASiNaJcaivaM rAmametya kathaJcana / vibhISaNAdyAH saMbhUya jagadurgagadakharam // 42 // dhIreSvapi hi dhIrastvaM vIro vIreSvapi prabho / lajjAkaramidaM tasmAdadhairyaM muJca samprati // 43 // lokaprasiddhamadhunA saumitre rauI daihikam / aGgasaMskArapUrvaM hi karttavyaM samayocitam // 44 // ityuktyA kupito rAma stAnUce vidhurAdharaH / nIvatyeSa hi me mAtA kimidambo vacaH khalAH // 45 // sarvveSAM vaH sabandhUnAM jvalane dAhapUrvakam / mRtakAryaM vidhAtavyaM dIrghAyustanmamAnujaH // 46 // mvAtastvaM taddbrUhi zIghraM vatsa lakSmaNa nanvayam / durjanAnAM pravezosti kiM khedayasi mAciram // 47 // yaddA khalasamakSaM na vatsa kopastavocitaH / ityukvAMse tamAropya yayAvanyatra rAghavaH // 48 // nItvA snAnagRhe rAmaH kadApyasnapayatkhayam / tatazca taM khahastena vililepa vilepanaiH // 46 // AnAyya divyamojyAni pUrayitvA ca bhAjanam / kadAcittasya purato mumoca khayamevaca // 50 // * Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 372 rAmAyaNam / kadApyAropaya daGka nije cumba n ziro mujH| kadApyakhApayattalpe vAsasA cchAdite svayam // 51 // kadApi khayamAmASya khayaMmma prtibhaasste| khayaM sambAhakI bhUya mamardaca kadAcana // 52 // ityAdi ceSTA vikalAH snehAnmattasya kurvataH / yayau rAmasya SaNmAsI vismRtAzeSakarmaNaH // 53 // zrutvA ca taM tathonmattamindrajit sandasUnavaH / khecarA vidviSonyepi rAmasyeyujighAMsavaH // 54 // ayodhyAM rurudhuH sainyairunmattaraghupuGgavAm / suptasiMhAM giriguhAmiva vyAdhAgcha laujasaH // 55 // rAmopi lakSmaNaM khAGka nidhAyAsphAlayahanuH / vanAvarI makAle'pi sambartasya pravartakam // 5 // tadA cAsanakammena mAhendrAnnAkibhiH samama / jaTAyarAyayau rAmaM dRr3hAtmAgajanmasauhRdAt // 57 // adyApi nAkino rAma gRhyA iti vibhISaNaH / indrajitpunamukhyAste dudruvuH khecarA drutam // 58 // atra devasakhA rAmo hantA no'gre vibhISaNaH / purasthA lajjitAzcine sambegaM paramandadhaH // 56 // te munerativegakha pArzve sambe gadhAriNaH / upatya dIkSAM jagRjaH gRhvspraangmkhaaH||60|| Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yaay'| 232 tato jaTAyuramaro bodhArtha rAghavasya sH|.. purasthAya tara zuSka siSeca muhurambhasA // 6 // ... kSipatvA karISaM dRSadi ropayAmAsa padminIm / bIjAmbuvApAkAle'pi mRtokSaNA lAGgale naca // 12 // yanle ca vAlukana kSiptvA tailArtha paryApIlayan / ityAdyasAdhakaM rAmasthAnyadaya dabhAvayat // 33 // rAmastamace kiM zuSka tara siJcasi bho mudhA / phalaM dUre sti kiM nAma musalaM kApi puSpati // 64 // zilAyAM padminISaNDamAropayasi sugdha kim / kimvApayasi vIjAni nijalepi matai ISaiH // 65 // na vAlukAmyastailaM syAta kiM pIlayasi makha bho| anupAyavidasta 'sau prayAsaH sabathA thaa||66 smRtvA jaTAyurapya ce yadIyadapi vetsi bhoH| ajJAnacihna hatakaM khandhe vahasi tarhi kima // 6 // saumitrivapurAliGgA rAma staM pratyabhASata / amaGgalaM bhASase kiM tyaja dRSTipathaM mama // 6 // evaM jaTAyuSaM rAme bhASamANe'vadhervidan / kRtAntavadano deva stabodhArtha samAyayau // 6 // skandhe strImmatakaM nyasyoparAmaM vicacAra saH / rAmopya ce kimumatoyevaM strIstakaM vahana // 7 // Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 374 rAmAyaNam / pratyuvAca kRtAntopi bhASase kimamaGgalam / mamaiSA preyasI tvaM tu kiM zivaM bahasi khayam // 71 // smRtAM jAnAsi me bhAryyamudyamAnAM mayA yadi / nijaskandhasthitaM kiM na mTatakaM vetsi buddhimAna // 72 // tenaivaM darzitaistasta hai tubhi jaticetanaH / rAmo dadhyau kinnu satyaM na jIvati mamAnujaH // 73 // tata stau labdhabodhAya rAmAya svamazaMsatAm / deva jaTAyuH kRtAntau nijasthAnaJca jagmatuH // 74 // mRtakAyyaM tato rAma cakAra khAnujanmanaH / dIkSAM prapitsuH zatruna rAjaprAdAnAya cAdizat // 75 // zrahamapyanuyAsyAmi bhavatpAdAniti bruvan / pratyAdideza zatrughno rAjA bharaparAGmukhaH // 76 // rAjaMtra tato lavaNaputrAyAnaGgadevAya rAghavaH / dadau rAjA svayaM turyya puruSArthAya satvaraH // 77 // munisuvratavaMzasya suvratasya mahAmuneH / arhaddAsa thAvakeNopadiSTasyAntikaM yayau // 78 // tatra zatrughna sugrIva vibhoSaNa virAdhitaiH / anyaizca rAjabhiH sArddhaM rAmo vratamupAdade // 76 // rAmabhadretu niHkrAnte niHkrantAnyatha SoDaza / mahIbhujAM sahasrANi bhavavairAgyayogataH // 80 // Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 375 rAmAyaNam / saptatri MzatsahasrANi prAbrajan varayoSitaH / zrImatyAH zramaNAyAzca tA babhUvuH paricchade // 81 // SaSThAbdIM gurupAdAnte vividhAbhigrahodyataH / tepe tapAMsi rAmarSiH pUrvAGgazrutibhAvitaH // 82 // atha rAmaH prapannaikavihAro gurvvanujJayA / ekAkI prayayau nirbhIraTavyAM girikandare // 83 // tasyA meva vibhAvaryyIM tatra dhyAnajuSaH svataH / udabhUdavadhijJAnaM rAmabhadramahAmuneH // 84 // pazyaMzcaturdaza rajju pramaM vizva karasthavat / devAbhyAM itamajJAsIkRtaJca narake'nujam // 85 // idaJca cintayAmAsa rAmabhaTTArakastadA / dhanadattAbhidho'bhUvamahaM pUrvatra janmani // 86 // 'vamudatto'bhidhAnena lakSmaNo'bhUnmamAnujaH / tatrApyakRtakRtyo'sAvevameva vipadyata // 87 // bhavesminme vasudattajIvo'bhUlakSmaNo'nujaH / - tatrApapramuSya kaumAre mudhAgAMccharadAM gatam // 88 // zatatrayaM maNDalitve catvAriMzacca digjaye / varSekAdazasahasrAH sArddha rAjeA'bda SaSThi ca // 76 // dvAdazAbdasahasrANi sarvamAyuriti kramAt / yathAvaviratasyaiva kevalaM narakAvaham // 60 // // 88 // Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 376 rAmAyaNam / na doSo devayoH kopi mAyAvadhakayo stayoH / vipAkaH karmANAmIdRgbhavatyeva zarIriNaH // 61 // evaM vicintayan rAmaH kacchede'dhikodyataH / tapaH samAdhiniSTo'bhUtrimaH sanvizeSataH // 62 // atha SaSThopavAsAnte prAvizatpAraNAya saH / yugamAvadattadRSTi rnagare syandanasthale // 63 // nizAkara mivA'vanyAmAyAntaM nayanotsavam / sammukhInA samApetuH paurAH pracurasammadAH // 64 // pokhaH kha kha gRhadvAre bhikSAdAnAya tasya ca / vicitrabhojApUrNAni bhAjanAni purodadhuH // 65 // paurANAM harpata stana tumaleA'bhUttathA tathA / stambhAn babhaJjuH kariNo yayuzcotkarNatAM hyaaH||66|| rAmropuprajjhitadharmAbhiratatvAtpauraDhaukitam / AhAraM nAgrahIttebhyo 'bhyAgAttu nRpavezmani // 17 // tana cotidharmeNAhAreNa pratyalaMbhayat / pratinandinRpo rAmaM vidhivadbubhuje ca saH // 87 // . zramarai vidadhe tava vasudhArAjipaJcakam / bhagavAn rAmabhadro'pi tadaraNyaM yayau punaH // 6 // mAbhUdbhayaH purAkSobhaM saMghaTTo meva mAsa bhU / iti buddhyA zuddhabuddhiH sobhigrahamimaM vyadhAt // 100 // Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / 377 araNyo vaiva ce zikSA kAle mikssoplpaate| tadAnoM pAraNaM kAryamamAmi nyathA punaH // 1 // ityabhi grahamudrAmo nirapekSo vpussypi| paraM samAdhimApanno'vatasthe pratimAdharaH // 2 // tanAnyeAviparyasta zikSaNAzvena veginaa| AkRSyamANa prAyAsI mati nandInarezvaraH // 3 // pale nandanapuNyAkhya sarasyazvo mamajja saH / samApapAtAnupadaM sainyaJca pratinandinaH // 4 // pAttamazvamuttArya ziviraM nyasya tatra ca / snAtvA ca sa na pazcakre bhojanaM saparicchadaH // 5 // tadA ca pAritadhyatano rAmaSiH paarnnecchyaa| tavA jagAma bhagavAnabhyuttasthau ca taM nRpaH // 6 // avaziSTai maktapAna : sa rAmaM pratyalambhayata / kRtapAraNa ke tasmin ratnadRSTiramaddivaH // 7 // . rAmASa rdezanAJcakre pratinandadyAdayo'tha te| vabhUvuH zrAvakAH samyag dAdazavratadhAriNaH // 8 // tataH prati tavaiva rAma stasthau ciraM vane / devIbhi vanavAsAbhiH pUjyamAno mahAtapAH // 6 // mAsenaikena mAsAbhyAM mAsai stricaturairapi / rAmarSiH pArayAmAsa bhavapArayiyAsayA // 10 // Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ raamaaynnm| paryaGgasthaH kadApyasthA malambitabhujo'nyadA / kadApyatkaTikAsIna UrcabAGgaH kadAcana // 11 // aGgASThasthonyadA tasthau pANi sthazca kadApi hi / iti nAnAsano dhyAnI sa tepe dustapaM tapaH // 12 // tadA cAvadhinA jJAtvA sItendraH payaM cintayat / ayaM bhavI bhavati cedrAmo yujya 'munA punaH // 13 // viharannanyadA rAmo yayau koTizilAM zilAm / vidyAdharasamakSaM yA lakSmaNena puroddadhe // 14 // tAmadhyAsIt zilAM rAmaH kSapakaH zreNimAthitaH / zukladhyAnAntaraM bhejeM nizAyAM pratimAdharaH // 15 // anukUlairupasargezca kSapakaNi vartinaH / upadravaM karogyasya yathA syaanmtsuhRtsurH||16|| iti saJcintA sItendra uparAmaM smaayyau| vicakre ca mahodyAnaM vasantattuvibhUSitam // 17 // cukaja kokila kulaM vavauca malayAnilaH / raNanto bhamarA bhemuH kusumAmodamodinaH // 18 // catacampakakIllipATalA vakulAdayaH / dadhuH sadyopi puSpANi navyAstrANi manobhuvaH // 16 // sItArUpaJca sItendro vikRtya strIjanA api / jace priya priyA tesmi sIteha samupasthitA // 20 // Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ raamaaynnm| 376 raktaM tya tvA tadAnIM tvAmahaM pnndditmaaninii| prAvana nAtha pazcAcca pazcAttApo mamAtyabhUt // 21 // vidyAdharakumArI bhiraabhirdyaahmrthitaa| prasIda nAtha khanAthaM rAmanAthI kuruSva naH // 22 // tvaca mumna parivrajayAM rAmasya mahiSI bhava / tvadAdezAttasya patnyo bhaviSyAmo'dhanA vayam // 23 // ama vidyAdharavadhU staduddaha raghUhaha / prAgvatmaha tvayA raMsye tAM sahakhAvamAnanAm // 24 // iti bruvANe sItendra vaikriyyaH khecarastriyaH / saGgItaM vividhaM cakra : smarojjIvana meSajam // 25 // sItendravacanai staizca tena saGgItakena ca / basante na ca nakSubhyadrAmamadramahAmuniH // 26 // mAghasya zuklahAdazyAM tadA yAme'nti me nishi| udapadyata rAmarSeH kevala jJAnamujvalam // 27 // rAmasya kevalajJAnamahimAnaM sabhaktikaH / sItendro nAkinA'nya ca vidadharvidhipUrvakam // 28 // divya varNAmbu jAsIno divyacAmararAjitaH / divyAtputravAn rAmo vidadhe dharma dezanAm // 26 // dezanAnte kSamayitvA sItendreNa praNamya ca / saumivirAvaNagatiM dRSTro rAmarSirabhyadhAt // 30 // Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / adhunA narake tu> sazambako dazAnanaH / lakSmaNazcAsti gatayaH karmAdhInAhi dehinaam||3|| narakAyuzcAnumaya tau dazAnana lakSmaNau / nagar2yA vijayAvatyAM prAgvidehe vibhaSaNe // 32 // sunandarohiNIputrau jinadAsa mudrshnau| bhaviSyato'ha varmaJca satataM pAlayiSyata: // 33 // tato vipadya saudharme vidazI to bhaviSyataH / cyatvA ca vijayApuryA zrAvako bhAvinau punaH // 34 // tato'pi matvA puruSau harivarSe bhaviSyataH / tau cAvasAnamAsAdya devalokaM gamiSyataH // 35 // cyatvA ca vijayApuryA jayakAnta jyprmau| kumAravArtarAT lakSmayo stau kumArau bhaviSyataH // 36 // jinoktaM saMyama tatra pAlayitvA vipadya ca / gIrvANau lAnta ke kalye bhaviSyeta umAvapi // 37 // tadA tvamacyutA cyutvA cetne cAva bhaarte| sarvaratnamati ma cakravartI bhaviSyasi // 38 // cya tvA tau maavinaavindraayudhmeghrthaabhidhau| suto te tvaM parivajA vaijayante brajiSyasi // 36 // indrAyudhaH sa tu jIvo rAvaNasya bhava bhayam / zubhaM bhAMtvA tIrthakaragotrakarmA jayiSyati // 40 // Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - rAmAyaNam / tato rAvaNajIvaH sa tIrthanAtho bhaviSyati / vaijayantA cya tastasya bhAvI gaNadharo bhavAn // 41 // . tatastau yAsyatI mokSaM sa jIvo lakSmaNasya tu / bhavatsUnumagharatho aniSyati gatIH zubhAH // 42 // tatazca puSkaraddIghe prAgvidehavibhUSaNe / nagaryA ratnacivAyAM cakravartI bhaviSyati // 43 // cakravartithiyaM mukkA parivrajA krameNa ca / sa tIrthanAtho bhavitA nirvANazca prapatsyate // 44 // evamAkarNya sItendro.rAmabhadraM praNamya ca / yayau prAk snezvazato duHkhabhAga yatra lakSaNaH // 45 // siMhAdirUpe vikRti statra zaMba karAvaNau / lakSmaNena samaM kra bo yudyamAnau dadarza saH // 46 // naivaM vo yuddhamAnAnAM duHkhaM bhAnItivAdinaH / paramA dhArmikAH kaDA agnikuNDeSu tAnyadhuH // 47 // dahyamAnA svayopya ccaiH raTanto galitAGgakAH / tataH kRSTvA taptataila kuzyAM nidadhire balAt // 48 // vilInadehA. stanApi bhASTra cicipire ciram / . taDattaDiti zabdena sphuTanto duvuH punaH // 6 // itpAdi duHkhaM teSAM sa prekSyovAcAsurAniti / kiM re na visya yadamI Asan puruSapuGgavAH // 50 // Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 582 rAmAyaNam / apayAtA surA dUraM mumbAte tAmmahAtmanaH / niSidhyetyasurAnace so'tha zamba karAvaNau // 51 // yuvAsyAM tatkRtaM paJ yenemaM narakaM gtau| parvavairaM kimadyApi dRSTve dRzaM na muJcatam // 52 // tAvapyevaM niSidhyendraH saumitra rAvaNasya ca / rAmakevalinAkhyAtamAcakhyo vodhahetave // 53 // tAvaSyatha babhASAte vAdhvakArSIH kRpAnidheH / bhavacchabhopadezena jAtA no duHkhavismatiH // 54 // . prAgajanmopArjita stai staiH ka raiH krmbhirrpitH| doghI nau narakAvAsa staduHkhaM kA'paneSyati // 55 // ityuktyA karuNAparNa: sItendraH pratyavocat / neSyAmi suralokevInapi vo narakAditaH // 56 // ityuktA pANino dadhe sItA sInapi te punaH / vizIrya kaNazaH petuH pANeH pAradavarakSaNAt // 5 // bhUyopi militAM yAM stAnudada sa yathA yathA / punareva patantisma pUrvavatte tathA tathA // 58 // tataH sItendramaca ste bhavatyadhika meva naH / duHkhaM vilIyamAnAnAM tanmuzcAsmAndivaM vraja // 56 // tAnma vAyAta sa sItendro rAma natvA tato'gamat / zAzvatAha tIrthayAtrAkate nandIzvarAdiSu // 6 // Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNam / gacchannatheo deva kuru pradeze nirIcya bhAmaNDalarAja jIvam / prAksnehayogAtpratibodhya samyag nijaM sa sItendra dUyAya kalpam // 6 // utpanne sati kevale sa zaradAM paJcAdhikavizati medinyAM bhavikAn prabodhya bhagavAn zrIrAmabhaTTArakaH Ayuzca vyatilaMghya paJcadaza cAsthAnAM sahasrAn kRtI zailezIM pratipadya zAzvatamukhAnandaM prapede padam // 22 // ityAcArya zrI hemacandra viracite viSaSTizalAkA puruSacarite mahAkAvye saptame parvaNi rAmanirvANagamano nAma dazamaH sargaH // 10 // samAptazcAyaM granthaH / Page #388 -------------------------------------------------------------------------- _