Book Title: Dharmbindu
Author(s): Haribhadrasuri, Munichandrasuri, Manilal Nathubhai Doshi, Vajrasenvijay
Publisher: Premji Korshi Shah
Catalog link: https://jainqq.org/explore/022205/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - dharmabindu gujarAtI bhASAMtara : anuvAddha : sva. dozI maNilAla nabhubhAI : saMpAdaka : pU.paM. zrI vajUsena vijayajI gaNivara Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharma biMdu : sUtrakAra : parama pUjya yAkinI mahattarAsUnu AcAryadeva zrImada vijaya haribhadra sUrIzvarajI mahArAjA : TIkAkAra : parama pUjya AcAryadeva zrImada vijaya municaMdrasUrIzvarajI mahArAja. : anuvAdaka : dezI maNilAla nathubhAI , ? saMpAdaka : parama pUjya paMnyAsaprava zrI vasene vijayajI gaNivo. : prakAzaka : zAha premajI kerazI. C/o zAha hIrajI premajI gAlA purUSArtha bilDIMga-cothe mALe navarojI hIla roDa naM-2 cIcabaMdara muMbaI-400 009 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaka : zAha premajI kArazI. puruSArtha khIlDIga, bloka na. 14, navarAjI hIla roDa naM. 2, DAMgarI, subaI-400009, sapAdaka sa parama pUjya kalikAla kalpataru gacchAdhipati AcArya deva zrImadvijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjanAM ziSyaratna adhyAtmayAgI paMnyAsapravara zrI bhadraMkara vijayajI gaNivarya zrInAM ziSyaratna parama pUjya AcAryadeva zrImadvijaya kuMdakuMdasUrIzvarajI mahArAjAnAM ziSyaratna paMnyAsa pravara zrI vajrasenavijayajI gaNivaya. mUlya : 30-00 mudraka : hasamukha sI. zAha tejasa prinTarsa, 1/7, dhvani epArTamenTa, khAnapura, amadAvAda-380001. . Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtarakAranI prastAvanA. zrI haribhadra sUrikRta dharmabindu grantha mULa TIkA tathA bhASAMtara sAthe zrI zAMtisAgarajI taraphathI prathama prakaTa karavAmAM Avye hate. te grantha jyAre mArA jevAmAM AvyuM, tyAre pratipAdana zailIe lakhAyelo te lAge ane A kAraNathI ja te grantha vizeSa vAMcavA tarapha mArI rUci thaI zrI zAMtisAgarajI taraphathI prasiddha thayela granthamAM mULa tathA TIkAnuM bhASAMtara jUnI Dhaba pramANe karavAmAM AveluM che; tethI hAlanA jamAnAnA loko jeone saMskArI bhASA vAparavAnI tathA vAMcavAnI Teva paDelI che, teo AvA granthane lAbha moTe bhAge laI zakatA nathI. mATe tevA mArA anya bAMdhave paNa A pustakane lAbha laI zake te hetuthI A granthanuM pharIthI bhASAMtara karavAnI mArI pravRtti thaI TIkAne zabda zabda leI tenuM bhASAMtara karavuM e mane ThIka lAgyuM nahi. kAraNake tema karavA jatAM vAkayaracanA kilaSTa bane che, ane bhAvArtha jevA rUpamAM raju karI hoya tema karI zakAtuM nathI. A hetuthI A bhASAMtaramAM meM jUdI ja paddhati aMgIkAra karI che. mULa sUtrane Azaya mArI buddhi anusAra vicArI TIkA lakhanAra munizrI municaMdra mahArAjanI TIkA dhyAnamAM leI moTe bhAge te TIkAne anusAre meM vivecana karyuM che. keI sthaLe jyAM phakta ekaja lITInI TIkA hoya tyAM mane yogya lAgavAthI bebe pAnAnuM vivecana meM karyuM che, tathA keTaleka sthaLe TIkAne TuMkAmAM samAvI che. jeTaluM TIkA lakhanAra munizrIe jaNAvyuM che te sarva mATe bhAge A vivecanamAM AvI jAya che, paNa te uparAMta bIjA ghaNuM muddAo carcavAmAM Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvyA che, jethI vAcakavargane A grantha ghaNI saralatAthI samajAya. dareka khAkhatane spaSTa ane samajAya tevA rUpamAM lakhavAne anya jaina granthAnA temaja bIjA paNa keTalAka granthAnA AdhAra levAmAM Avyo che. ane te te sthaLe nivedana karavAmAM AvyuM che. mULa granthakartAnA Azaya spaSTa rIte vAcaka varga jANI zake te mATe je je dAkhalA, dalIlA, upamAo vagere mArI zakti anusAra mane jaDI AvyuM, te A granthamAM dAkhala karavAmAM AvyuM che. vivecana taiyAra thayA pachI tarataja prathama meM zrIman buddhisAgarajI mahArAjane vAMcavA tathA temAM je kAMI dveSa yA bhUla rahI gaI hAya te jaNAvavA vinaMtI karI hatI, ane temaNe paNa Akhu' vivecana vAMcI je je sUcanAo karI hatI, taddanusAra temAM ceAgya pheraphAra karavAmAM Avye hatA. prathamanA e adhyAya pa'yAsazrI kesaravijayajIe tapAsI karelI sUcanAoneA paNa amala karavAmAM Avye che. A pramANe mane sAhAyya ApavA mATe ukta banne munizrIonA huM... aMtaHkaraNa pUrvaka AbhAra mAnuM chuM. zAstranuM rahasya uMDuM che, ane manuSyanI mati alpa che. tethI mArI alpa buddhi anusAra meM A mahAna granthanu je vivecana karyu" che, temAM bhUla thavAne saMbhava che. e hu sArI rIte samajuM chuM, ane teTalA mATe pavitra muni mahArAjAone temaja vidvAna jainama ene savinaya vinati karU chuM ke A vivecanamAM jo kAMI paNa deSa yA bhUla jaNAya teA te mitrabhAve jaNAvaze ke jethI bIjI AvRttimAM ceAgya pheraphAra thaI zake, ane evI bhUla pharIthI. thavAne sabhava na rahe. bhASAMtara kartA. Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMpAdakIya : parama pUjaya parama kRpALu anekonAM jIvanamAM samyaktvarUpI januM vapana karanArA mahApuruSa AcAya deva zrImadRvijaya haribhadrasUrIzvarajI mahArAjAe "dhama biMdu'' granthanI racanA karI che. temAM pUjyazrIe eka AtmAnA vikAsakrama kavA hAya ane e vikAsa mATenA pagathiyAM kevI rIte caDavA khUba ja anubhavathI jANIne saujanahita mATe graMthastha karyA che. parama pUjya parameApakArI parama gurudeva panyAsapravara zrI bhadraMkara vijayajI mahArAjA ghaNI takhata vAMcana karAvatA kahetA ke kharekhara vartamAna kALanAM jIveAne mATe gajaba kATInA upakAra karIne AcAryadeva zrI haribhadra sUrIzvarajI mahArAjAe A graMthanuM nirmANa karyuM che. temAM dhabiMdu eTale zrAvakasAdhujIvananI janarala cAvI rUpa graMtha hakIkatamAM teA dhabiMdu te pAyAnA dharmAMnA sAgara che. TUMkA sUtra paNa hAIthI bharelA che tene vistAra, bhAvanAnA jANakAra parama pUjya AcArya bhagavaMta zrI municaMdra sUrIzvarajI mahArA#nI TIkA hAIne samajavAmAM sahAya kare che. saM. 2044nAM rAdhanapuranA cAtumAsamAM dha biMdu graMtha vAMcanamAM hatuM. eka eka sUtra jANe amRtarasane Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaDAra, vAMcana karatI vakhate paNa khUba suMdara bhAva AvatA.. ane manamAM vicAra Avato ke A graMthanA jo zrAvake ane sAdhubhagavato UMDANathI vAMcana kare tA prekaTIkala rUpe dharmanA khyAla AvI jAya. ane maitrIbhAva rUpa je mULa che. te samajAI jAya. . tyAra pachInuM cAtumAsa kaccha mAMDavI thayu. ane tyAM suzrAvaka premajIbhAI AvyA ane kahyuM. ke A dharmabiMdunu bhASAMtara maNilAlabhAI dozIe karyu che have aprApya che. te Apa vyavasthita karIne jo sapAdana kare| to mArI. bhAvanA che ke enA prakAzananA huM. lAbha lauM. kudaratI pUjya parama gurudevanI bhAvanA ane mArI paNa bhAvanA emAM sahakAra maLyA. paNa mArI tabiyata narama garama rahe eTale hiMmata AchI paNa mArA nAnA. gurubhAI muni hemaprabhavijayajIe hiMmata ApI ke huM pUrA sAtha ApIza. ane e rIte AkhA graMtha vyavasthita jovAI jaze eTale hA pADI ane dhIre dhIre AkhA graMtha jovAI gayA vAMcatA vAMcatA khUba ja AnaMda AvelA. A granthanA adhyayana dvAza sau gRhasthA-gRhastha dhamane ane sAdhu-sAdhvI bhagavatA-sAdhu dharmane samajIpAmIne AtmakalyANa kare e ja abhyarthAMnA. 5. zrIvasenavijayajI gaNui Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakano patra premajI karazI zAhe prabhu tuja zAsana ati bhaluM....! kharekhara............! paramAtmAnuM zAsana eTale sAkSAta mokSanuM darzana karAvanAra Arise. AvA anupama paramAtmAnA -paramAtmAnA zAsananA ane e zAsanane yathArtha rUpe pAmelA guru bhagavaMtonI samaja ApanArA yathArtha AMzika bodha karAvanArA pUjyapAda guru mahArAja zrI paMnyAsajI bhadraMkara vijayajI mahArAjAnI yAda Ave che. kayAM kaccha ane kayAM muMbaI? kayAM dharma vinAnuM jIvana ane kyAM sAkSAt dharmanI mUti ? kayAM huM ane kayAM pUjya paMnyAsajI bhagavaMta ? AvA te keTalAya prazno thAya che. paNa AnaMda e vAtano che ke kaI pUrvano prabaLa pudaya to kharo. ke jethI AvA viSamakALamAM paNa maitrIbhAvanA mahAna upAsaka, namaskAra mahAmaMtranA mahAna ArAdhaka, adhyAtmayogenAM anupama megI evA pUjya paMnyAsajI mahArAja maLI gayA. ane jANe sAcA guru maLI gayAne eka ane AnaMda chavAI gaye. ane basa pachI to dhIre dhIre gurudeva zaraNaM mamane eka jApa cAlyuM ane tethI 40-4 varSa sudhI e gurU bhagavaMtanuM sAnidhya maLI zakayuM. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurubhagavaMtanAM sAnidhyamAM AvyA pachI je kaI jANavA samajavA maLyuM te samajavA mATe mArI buddhi ane pazamanA AdhAre huM to rAMka banI jAuM chuM mAro lopazama alpa che. jyAre e mahApuruSa te mahAjJAnI hatA. mArA jevA abudhane baMdha pamADavA khUba ja mahenata karelI paNa mArA kSapazama pramANe pariNatI Ave. evA A dayALu gurubhagavaMta ghaNI vakhata pUjyapAda haribhadrasUrImahArAjAnA graMthanI ane temAM paNa dharmabiMdunA vAMcana mATe khUba preraNA karatA. A graMthamAM AvatA to paNa samajAvatA ane jyAre e to emanI vANImAMthI nIkaLelA e anubhava rasanuM pAna karatAM ame sadA atRpta ja rahetA temAM pUjya gurubhagavaMte kaheluM ke premajIbhAI....have tame dharmabiMdunuM bhASAMtara eka vakhata jarUra vAMcI leje. temAM bhASAMtara tarIke kahyuM ke dezI maNIlAla nathubhAInuM vAMcavAnuM zarU karo. vAMcavAnuM zarU karyuM ane kharekhara huM mArA bhAve vyakta nathI karI zakatuM paraMtu e graMthanA eka eka padArtha eTale jANe amRtarasanAM jharaNuM ja joI le. gRhasthone mATe kevuM suMdara mArgadarzana. jANe saMpUrNa jIvanacaryA ja jaNAvI dIdhI na hoya. zrAvaka ane sAdhune yAvat mokSamArgane khUba ja upayogI prekaTIkala upAya batAvI dIdho che e vAMcyA pachI to vAraMvAra vAMcavAnuM mana thatuM. vAMcato temAM chellA be-traNa varSathI AvuM ucca tattvajJAna badhA jijJAsuone paNa zulabha thAya te mATe Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama 'jainatattvavicAra' nAmanu' pustaka ke je pUnya vijayajI mahArAjazrInuM lakhela hatuM te tathA tyAra pachInu pustaka jaina tattva rahasya pUjya upakArI guru bhagavaMta panyAsajI mahArAjanA ciMtane nu` hatu` te prakAzita karyuM ane have trIjA nakharamAM ucca tattvanA jijJAsue ane bhAvikA mATe dhabiMdunu prakAzana karavA mATe pUjya panyAsajI bhagavaMtanI ananya bhakti karanArA saraLa svabhAvI panyAsa zrI vajrasenavijayajI mahArAjanI sahAya kayAre paNa nahi. visarAya. narama garama tabiyatamAM paNa je A prakAzaneAnuM saMpAdana karIne ApaNA jijJAsu jaina jagatanA bhAvikAnI anupama keTInI sevA bajAvI rahyA che. mArI aMgata bhAvanA eTalI ja che ke A graMthane vAMcyA pachI mane mArA a`gata jIvanamAM lAbha maLe, mAruM jIvana upakArI pUjyanA kahyA pramANenuM ane ane e rIte ApaNe sava paNa jIvanamAM suMdara tattvanuM anupAna karIne paramapada vAsI banIe eja zubhakAmanA. A grathAnA prakAzana karavAne mane je mArkA maLyA che te te kharekhara kayAreya nahiM bhUlAya. karazu ke AvA sabhyajJAnanuM prasAraNa karavAne lAbha maLaye! tene atyaMta duSkara che. je mArA mATe azika rUpe pUjya upakArI guru bhagavaMtanI parama kRpAthI zulabha banyuM che. sevaka premajInAM praNAma Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 graMtha aMge TUMka vivaraNa zrImad haribhadrasUrie racelA granthamAM ghaNI vikhyAti pAmela A dharmabiMdu grantha che. A graMtha vizeSa lokapriya thavAnuM khAsa : kAraNa e che ke emAM zrAvaka tathA sAdhu bane varganAM kartavyonuM yathArtha nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. A granthanA ATha prakaraNuM pADavAmAM AvyA che, temAMnA prathamanA traNa prakaraNamAM zrAvaka saMbaMdhI vRttAnta: che, ane chevaTanA pAMca prakaraNamAM sAdhuonAM kartavya ane chevaTe tIrthakara pada prApti sudhInA upAya sUcavela che. A granthamAM dareka vastu tenA kramamAM goThavavAmAM AvI che, tethI prathamathI te chevaTa sudhI manuSya kema vartavuM te paddhatisara batA-. vavAmAM AvyuM che, ane eka pachI bIjuM sUtra amuka niyamAnusAra AveluM che, tethI te svAbhAvika lAge che, ane vAMcanArane viSayanI. khubI tarata samajAI jAya che. A grantha upadezaka grantha che, eTale ke temAM lakhelI sUcanAo kevaLa vAMcIne besI rahevAnuM nathI, paNa te sUcanAo pramANe vartavAmAM Ave to manuSya ahika temaja pAramArthika lAbha ghaNuMja sugamatAthI. meLavI zake. dareka upadeza vAkyanuM phaLa paNa sAtheja batAvavAmAM AvyuM che; arthAta tame A pramANe vartazo te tamane avazya A pramANe phaLa maLaze. A granthamAM nAnAM nAnAM vAka-sUtro ApelAM che, ane te upara zrI municaMdrasUrie TIkA lakhelI che. sUtronI bhASA paNa evI spaSTa che ke je kaI manuSya tenA upara zAnta cittathI manana kare te te sUtronuM rahasya ApoApa samajAI jAya. prathama vivecana vAMcyA pahelAM je satrane artha vicArI tepara manana karavAmAM Ave to pitAnA. Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ buddhibaLa pramANe-jJAnanA kSayopazama pramANeghaNo prakAza maLaze. A rIte manana karyA pachI vivecana vAMcavuM, ane pote vicArelA arthamAM ane vivecanamAM keTaluM sAmya che, athavA keTaluM aMtara che te tapAsavuM.. ane vivecanamAM vizeSa zuM ApeluM che, te samajavA prayatna karavo. A rIte jo A grantha vAMcavAmAM Ave te ghaNuM thaDA samayamAM te manuSyanI vicAra karavAnI zakti sArI rIte khale, ane granthanuM svarUpa paNa yathArtha samajavAmAM Ave. ane AvI rIte samajapUrvaka meLaveluM jJAna kAryarUpe pariNAme, arthAta te vAMcIne te pramANe vartana thAya.. je Ama thAya te pachI A pustakanA upakAranI keTalI mahatvatA ! ATaluM upaghAtarUpe jaNAvI have A granthanA ATha prakaraNamAM zI zI bAbato AvelI che. tenuM TuMka svarUpa atre ApavA. IcchA che. prathama prakaraNanuM nAma gRhastha dharma vidhi che. A prakaraNano prAraMbha dharmanI vyAkhyA ApIne karavAmAM Avyo che, maitrI, pramoda, kArUNya ane mAdhyastha A cAra bhAvanA sahita je sadanuSThAna. karavAmAM Ave te dharma che. cAra bhAvanAo e dharmanA bIja rUpe che. jenAmAM A cAra bhAvanAo nathI, te kharI rIte dharmanI prApti mATe anadhikArI che, ema kahIe te temAM kAMI khoTuM nathI. te pachI gharmanA be vibhAga pADavAmAM AvyA che, gRhastha dharma ane yatidharma. gRhastha gharmanA paNa be vibhAga pADavAmAM AvyA che, (1) sAmAnya gRhastha dharma ane (2) vizeSa gRhastha dharma. A vibhAgamAMthI A prathama prakaraNamAM sAmAnya gRhastha dharmanuM varNana. karavAmAM AvyuM che. zrAvake nyAyathI ja dhana pedA karavuM e saMbaMdhamAM ghaNuM sArI dalIlothIja viSayane bahu sArI rIte pratipAdana karavAmAM AvyuM che. te pachI lagna saMbaMdha kevA kuTuMba jeDe bAMdhavo, ane strIo pitAno dharma kevI rIte pALe tene mATe cAra sAdhane batAvavAmAM . Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ = AvyAM che. gRhastha aMtaraMga cha zatru e vinAza karavA mathavuM joIe. te cha aMtaraMga zatruonuM varNana ane temane jItavAnA upAyo saMbaMdhI puSkaLa lakhavAmAM AvyuM che. kevA gharamAM rahevuM, - bhajana kema karavuM, zarIra kema sAcavavuM, ucita paheraveza rAkha, zaktinA pramANamAM vyaya kara, koIne uga thAya tevI pravRtti karavI nahi, pitAnA hAtha nIcenA manuSyonuM pAlanapoSaNa karavuM, mAtapitAnI bhakti karavI; A rIte 35 mArgAnusArInA-arthAta jaina mAgane anusaravA, adhikArI banAvanArA-guNonuM varNana ApI, dararoja dharma zravaNa karavAnI AvazyakatA batAvI, A prakaraNa samApta karavAmAM AvyuM che. bIjA prakaraNanuM nAma dezanAvidhi che, ane tenA prAraMbhamAM upadezakamAM kayA guNonI AvazyakatA che, ane upadezake kavya, kSetra, kALa ane bhAva vicArI kevA adhikArI pAse kevI rIte baMdha Apavo tenuM ghaNuM suMdara ane bedhaka varNana karyuM che. je bAbatamAM pite upadeza Apato hoya te guNa te upadezakamAM hovo ja joIe, arthAta upadeza pramANe vartana hovuM joIe. e saMbaMdhamAM bahu bhAra mUkavAmAM Avyo che. prasaMgopAta jJAnAcAra, darzanAcAra, vicAra ane cAritrAcAranuM varNana kareluM che; te pachI puNyanA phaLa rUpe devanI samRddhi, zuddha kuLamAM janma, sarva bAbatanI anukULa sAmagrI, tathA pApanA phaLarUpe narakanAM duHkha, kharAba kuLamAM janma vagere duHkhanI paraMparA * upadezake jaNAvavI. prasaMge prasaMge jJAnanI prazaMsA karavo, puruSArthanuM mAhAsya batAvavuM. A pramANe prathama dharmanA sAmAnya tattanuM nirUpaNa karavuM. ane jyAre koI paNa jIjJAsunI vizeSa jJAna prApta karavAnI IcchA thAya, tyAre siddhAMtanI vAta tenA AgaLa kahevI. te pachI suvarNanI traNa kasoTIo kaSa, cheda ane tApa dharmane kema lagADI - zakAya te batAvI AtmAne kevaLa nitya mAnavAmAM temaja kevaLa Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anitya mAnavAmAM zAM zAM dUSaNo Ave che, e jaNAvI syAdvAdazailI, pramANe AmA nityanitya che, ema siddha karavAmAM AvyuM che. te pachI bAra bhAvanAonuM varNana kareluM che, ane bhAvanAo rAgadveSane kSaya karavAmAM mukhya kAraNabhUta che, ema jaNAvavAmAM AvyuM che. A granthamAM ApeluM bAra bhAvanAonuM svarUpa pratidina manana karavA yogya che. trIjuM prakaraNa gRhasthanA vizeSa dharmane lagatuM che. jyAre manuSya upara pramANe dharmanuM svarUpa samajI vairAgya AvavAthI kAMIka vrata. levAnI rUcivALA thAya tyAre kevI rIte tene vrata ApavAM te batAvI bAra vratanuM svarUpa kahevAmAM AvyuM che. pAMca aNuvrata, traNa guNavrata ane cAra zikSAvrata, e rIte bAra vratanuM varNana karI dareka vratane lagatA pAMca pAMca aticAronuM kathana karI, te aticAro tyAgavApUrvaka zrAvake bAra vrata kevI rIte pALavA te A prakaraNamAM jaNAvavAmAM AvyuM che. aticAra na lAge te mATe kevI bhAvanA rAkhavI, ane gRhasthane vizeSa dharma jANavAvALAnAM sAmAnya kAmo paNa kevA prakAranAM heya, tathA tenI dinacaryA kevI hoya te badhuM varNavavAmAM AvyuM che. chevaTamAM mautrI vagere cAra bhAvanAnuM svarUpa bahu vicAravA yogya che. cothA prakaraNamAM vizeSa gRhastha dharma pALI dIkSA levAne AvanAra ziSyamAM kayA soLa guNo joIe tathA tene dIkSA ApanAra gumAM kayA paMdara guNo joIe, te bAbatamAM zAstrakAre khullI rIte potAnA vicAro darzAvyA che. te vicAronuM anukaraNa karavAmAM Ave te kaleza kaMkAsanAM kAraNe ochAM uddabhave, mATe e viSaya jaina kAmanA bhAvI hitane khAtara khuba dhyAnamAM rAkhavA yogya che. A saMbaMdhamAM judA judA AcAryonA abhiprAya ApI prathakAra pitAne abhiprAya spaSTa zabdomAM Ape che. dIkSA levA AvanAre mAtapitAnI tathA vaDIlonI anumati levI joIe. dIkSA sarva janane hitakArI Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. tethI je dokSA mAtApitAne uga karanArI hoya te nyAyayukta gaNAya 'nahi, evuM zrI haribhadrasUrie aSTakacchamAM mAtRpitR bhaktimAM lakheluM - che, te paNa A sthaLe smaraNa rAkhavA yogya che. dIkSA ApatI vakhate muhUrta vagere tapAsavuM. tyAra pachI navadIkSite kema vartavuM te batAvavAmAM AvyuM che. ane A pramANe je zAstrAdhAre nathI vartato te yati paNa na kahevAya tema gRhastha paNa na kahevAya ema jaNAvI - A prakaraNa samApta karavAmAM AvyuM che. yatipaNuM e taravAranI dhAra para cAlavA je duSkara mArga che, chatAM je manuSya saMsAranuM svarUpa yathArtha jANyuM hoya, tenA para vairAgya Avyo hoya ane mokSa tarapha kharI bhakti jAgRta thaI hoya to, te yatidharma yathArtha pALI zakAya. A pramANe jaNAvI yati vratanA sApekSa ane nirapekSa ema be vibhAga pADavAmAM AvyA che. te pachI sApekSa yatidharmamAM yatie kevI rIte bhikSA grahaNa karavI, keIne paNa uga na thAya tema kevI rIte pravartavuM, tathA visthAne - tyAga kara vagere bAbatonuM varNana karavAmAM AvyuM che. te pachI dIkSA levAne keTalI jAtanA puruSa, keTalI jAtanI strIo, ane keTalI jAtanA napuMsake ayogya che, tenuM laMbANathI varNana kareluM che. te pachI yatie brahmacaryanI navavADonuM rakSaNa karI zIlavatane ati zuddha rIte pALavuM joIe. e upara atizaya bhAra mUkavAmAM Avyo che. te pachI saMlekhanAnuM svarUpa paNa ApavAmAM Avyu che ene chevaTe nirapekSa yati dharmanuM svarUpa kahevAmAM AvyuM che. A rIte pAMcamuM prakaraNa samApta thAya che. chA prakaraNane prAraMbha sApekSa yatidharma tathA nirapekSa yatidharma pALavAne kevA kevA guNavALA puruSo lAyaka che, te saMbaMdhamAM bahu sArI rIte samajAveluM che, ane zAsananI sthiratA mATe tathA lokone - jJAna maLatuM rahe te mATe sApekSa yatidharmanI vizeSa AvazyakatA batA Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 vavAmAM AvI che. ane amuka puruSA je vizeSa upaDhAra karavAne samartha hAya temane mATe tA nirapekSa yatidhama pALavAnA niSedha paNa karavAmAM AvyA che. te pachI bhAvanA eja meAkSanuM parama kAraNa che, te sabadhamAM vistArathI lakhavAmAM Avyu che. dravya ane bhAvathI bhagavaMta bhakti karavA saMbaMdhI ullekha che. amuka kAma karavA mATe ApaNe utsuka hAie, te uparathI te kAma karavAnA te pravRtti kALa che, ema mAnI zakAya nahi. te saMbaMdhamAM paNa keTaluMka vivecana karI jema ucita lAge tema pravatavu, eNvA niNuya karavAmAM AvyA che, cAritra lIdhA pachI bhAva sthira rahe mATe sAdhue zuM zuM bhAvanA bhAvavI tathA kema vavuM te batAvI A prakaraNu samApta karavAmAM Avyu che. dharmanuM phaLa bIjA prakaraNamAM kAMIka kahevAmAM AvyuM hatuM, paNu A sAtamA prakaraNamAM te vistArathI kahevAmAM Avyu che. dharmAMnA phaLanA be bheda che, eka anaMtara phaLa ane bIjuM paraMparA phaLa che. tarata maLe te anaMtara phaLa kahevAya che, ane eka phaLa bIjA utkRSTa phaLanuM kAraNa thAya te vaLI trIjAnuM thAya te paraMparA phaLa che. A pramANe vyAkhyA ApI dharmAMthI manuSya AgaLane AgaLa kevA saMjo geAmAM vadhatA jAya che, tenu laMbANathI varNana ApavAmAM AvyuM che. zubha pariNAma eja meAkSanuM uttamAttama kAraNa che, ema pratiprAdana karavAmAM AvyuM che, ane chevaTamAM eTale sudhI kahevAmAM AvyuM che ke A jagatamAM je kAMi zubha maLe che te sarva dharmanA prabhAve maLe che, mATe A manuSyabhava jevA uttama bhava meLavI manuSye dhama sAdhavA eja A prakaraNanA sAra che. Ajhamu-chelluM prakaraNa gayA adhyAyamAM jaNAvelA viSayaneja vadhAre samana karatAM jaNAve che ke jagatane hitakArI tI kara padane paNa dharmAMbhyAsathI manuSya meLavI zake che, tA bIjI sAmAnya vastuAnA lAbhanI tA vAtaja zI kahevI ? tIthaMkaranuM mAhAtmya A prakaraNamAM Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sArI rIte varNavavAmAM AvyuM che, ane manuSyane mokSa meLavavAmAM vidanarUpa thatA rAga, dveSa ane moha e traNa zatruonuM varNana karI,. temane jItavAnA upAyo darzAvavAmAM AvyA che. te pachI mukta jIvanI kevI rithati thAya che. ane temane paramAnaMda zAthI prApta thAya che, ane zuddha dhyAnathI jIva kevI rIte uMce. caDhe che, te darzAvI, A praratuta granthanI samApti karavAmAM AvI che. A grantha pratipAdana zailIthI lakhAyeluM hovAthI ane vizALa hRdayathI tenA mULakartA zrI haribhadrasUrie racele hevAthI tathA upara jaNAvyA pramANe mArthAnusAripaNAthI AraMbhIne te thaMkarapadanI prApti sudhInA upAyo kramasara batAvavAmAM AvelA hovAthI AzA rAkhavAmAM Ave che ke A grantha ghaNuM AmAone temanI AtmakalyANanA mArgamAM sahAyabhUta thaze. e AzA phaLIbhUta thAo evI aMtaHkaraNathI prArthanA karI A granthavivecananuM kAma samApta karavAmAM Ave che. ratanapeLa-amadAvAda rAzI maNIlAla nathubhAI tA. 22-7-1912. Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pU. haribhadrasUrIzvarajI ma. nuM jIvana cittaDa nagara. jitArI rAjAnuM rAjya rAjapurohita haribhadra. rAja nyAyavAna-aneka rAjAonAM svAmI chatAM namra. jyAre rAjapurohita cauda vidyAmAM praviNa paraMtu jJAnamadane pAra nahi. haMmeza vAda mATe taiyAra. zAstrAbhyAsa eTale vadhato jAya che ke kathAka peTa phUTI na jAya tethI peTa upara suvarNane pa4 bAMdhIne karate. ane jaMbudIpamAM mArI samAna koI nathI te jaNAvavA jaMbulattAne dhAraNa karato hato. AvA jJAnanA madathI masta banelA A rAjapurohite eka niyama karelo ke "A duniyAmAM jenuM vacana samajI na zakuM tene ziSya banuM." abhimAnathI kalikAlamAM pitAne sarvajJa mAnato hato. abhimAna e ghaNu guNone bALI nAkhanAra bhayaMkara agni che paNa koI sAro suyoga maLI jAya te abhimAnI paNa bacI jAya ane tarI jAya tema A rAjapurehita haribhadrane paNa eka sAdhvIjIne AzcaryakArI suga thayo. haribhadra rAjadarabAra tarapha jaI rahyA che. jatAM jatAM rastA upara eka upAzraya Ave che. te upAzrayanI najIkathI jaI rahyA che. teja vakhate upAzrayamAM sarva ziSyAo sahita sAdhvIjI zrI yAkinI mahattara birAjamAna hatA ane teo sUtrapATha karI rahyA hatA te vakhate ja A loka AvyA. cakkIdugaM hari paNagaM / paNagaM cakkINa kesavo cakkI / kesava cakkI kesava / ducakkI kesI a cako a|| Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 eTale be cakravata thayA pachI pAMca vAsudeva thayA pachI pAMca cakravatI pachI eka vAsudeva pachI eka cakravatI pachI eka vAsudeva pachI eka cakravartI pachI eka vAsudeva pachI be cakravata pachI eka vAsudeva ane chelle eka cakravatI. A avasarpiNI kALamAM A bharata kSetramAM bAra cakravartI, nava vAsudeva thayA e A zlokana (gAthA) artha thato hato. ane A kaleka artha haribhadrane khyAla na Avyo. eTale pAcho pharI upAzrayamAM jaIne pUchayuM ke he sAdhavI ma. ! A zuM caka caka kare che ? tyAre samayanAM jANakAra, maryAdAnA 3pAsaka, paramAtmAnI AjJAne samajanArA evA sAdhvIjIe Ane artha khUba ja saraLatAthI samajAvyo. pratijJAnI pakaDa rAkhanArA evA haribhadra bolyA ke he AryA! mArI pratijJA hatI ke kaI vyaktie kahelI vAtane artha mane na samajAya to tenA ziSya banI javuM tethI tame mane tamArA ziSya banAvo. tyAre sAdhvIjI bhagavaMte samajAvyuM ke purUSane ziSya karavAne sAdhvIjIne adhikAra nathI. amArA dharmAcArya zrI jinabhadrAcArya ahIM bhAIonA upAzrayamAM birAjamAna che temanI pAsethI sAdhu dharmanI dIkSA grahaNa karIne ziSya bane. tyAre pUrva upakArI Ape che tethI Apa ja mArA gurU cho te paNa ApanA kahevAthI huM pUjya AcArya bhagavaMtane ziSya banIza ane zubha muhurta zAsana prabhAvanAnI suMdara paLe saMyama grahaNa karIne banyA munizrI haribhadravijyajI. '. guru samarpaNa pUrvaka jaina darzananA abhyAsamAM ektAna banIne ucca keTInA AgamanAM jJAtA banyA paNa sAthosAtha anubhavajJAna dvArA dharmanI bhUmikAne vadhu ne vadhu vikasAvatA gayA. emAM jJAnaanubhava dvArA viziSTa yogyatA jotAM guru mahArAje AcArya pada Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApIne saMdhanI javAbadArInuM sukAna soMpyuM. dhIre dhIre sarvajJAna samyagUjJAna rUpe pariNAma pAmyuM. devatAdhiSThita keTalAka upaniSada (rahasya pustake) jemAM AkarSaNavidyA, suvarNa siddha, paraMpUrapraveza, nagamana, Adi prApta karavAnAM sAdhanonuM varNana hoya tevAM pustake A samaye teone prApta thayAM paNa kALanI hInatA tathA jIvonI te grahaNa karavAnI zaktinI khAmIne kAraNe agni tathA jaLa jene hAni na pahoMcADe evAM vividha auSadha niSpanna staMbhomAM bhaMDAryA kahevAya che. adhikArI thayA vinA prApta thayelI labdhi-siddhione prAya: durupayoga thAya che. labdhio e AtmAnI zakti vizeSa che. je kharA AtmajJAnanA abhyAsake che, teo labdhiAdi meLavavA prayatna nahi karatAM AtmajJAna jethI prApta thAya tevAM sAdhanane Azraya le che. kAraNa ke haThayogAdithI paNa keTalIka halakA prakAranI zakti maLe che, paNa tethI jo te zaktione bIjAone bIjAne camatkAra batAvavAmAM athavA "huM" paNAnI vRddhi karavAmAM deravAya che, ane pitAnuM sAdhyabiMdu bhUlI jAya che, mATe kharA AtmajJAnanA abhyAsake labdhio meLavavAne khAsa prayatna karatA nathI. temane temanA yogAbhyAsamAM te maLe che, te tene asvIkAra paNa karatA nathI. paNa temanuM lakSa Atmatatva prApti tarapha heya che. zrI haribhadrasUrine paNa keTalIka zaktio maLI hatI. eka prasaMge atyaMta krodha vyApI gayo, tyAre "AkarSaNa vidyAnA baLe 1444 bauddhone aMtarIkSa mAge kheMcI mArI nAkhavA pravRtta thayA hatA. temanA gurue te samaye temane vAravAthI te kAma banyuM nahatuM. "AkarSaNa vidyAne Avo durupayoga thayo ema dhArI upara jaNAvyA pramANe rahasya vidyAo chupAvI dIdhI. e krodhane prasaMga A pramANe hato. zrI haribhadrasUrine haMsa Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 ane paramahaMsa nAmanA be bhANeja ziSya hatA. temaNe zrI haribhadra sUri pAse rahI nyAya alaMkAra, tarka SaDUdana vagerenA sArA abhyAsa karyAM hatA. te pachI maudana avaleAkavAnI temanI IcchA thaI. kAraNa ke A vakhate aneka rAjAee te mata aMgIkAra karyA hatA ane sthaLe sthaLe te dhamanA maTha tathA vihArA hatA. prakhyAta strInA musAphara hyuenasIga A vakhate hiMdustAna Avyo hatA, te potAnI musApharInA vanamAM buddha dharmanI A vakhatanI jAheAjalAlI paNa darzAve che. dakSiNa vageremAM jaineAnA paNa rAjA hatA ane jainA paNa peAtAnA dhama nI mahatvatA darzAvavAne teTalAja utpati hatA. AthI eka bIjAnA siddhAMtA jANavAnI icchA thAya te sthAbhAvika hatuM. citrakUTathI pUrve krAI prakhyAta vihAramAM javA mATe taiyAra thayA. gurUnI AjJA mAgI. zrI haribhadrasUrie pariNAma aniSTa joi temane anumatI na ApI. paNa bhAvI prabaLa hAvAthI te baud darzIna tathA temanI rahasya vidyAe zikhavAnA utsAhamAM gurUnI AjJA upara vaTa thaIne paNa gayA. bauddho ane jenA vacce te samaye vicAra, sahiSNutA (tolerance)nI khAmI hatI. AthI haMsa tathA paramaha`sa bauddha vihAramAM bauddharUpe rahyA. peAte jaina hAvAnuM ghaNA samaya kaLAvA na dIdhuM. haMsa tathA paramahaMse khAnagImAM eka patra para jaina matanI dalIlAnA khaMDananu pratikhaMDana tathA bIjA patra para sugatavAda (bauddhadharmAM) nAM dUSaNA lakhyAM hatAM. te banne patra bhAre pavanathI uDI gayA. te kAI bauddha sAdhue gurUne soMpI dIdhA. AthI gurUnA manamAM zaMkA paDI ke A kAI ahu dupAsaka che. A zaMkA sAcI che ke kheATI che, tenA niya karavA teoe gurU pAse AvavAnA mArgImAM dvAra AgaLa jina-- pratimA AlekhI, gurU pAse AvavAnA khIjo mArga na hateA. jyAre Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 te dvAra AgaLa jaina pratimA joI tyAre tee gurUne zaMkA paDI te samajI gayA. pote badhI vidyA zikhI lIdhI hatI. zuM karavuM tenA saMbaMdhamAM jarA vicAra karI pAse paDelA eka khaDInA kaTakAvatI traNa lITI karI, tene buddhanI pratimA kalpI te para paga mUThThI gurU samIpa AvI khIjA vidyArthIonI mAphaka bhaNavA beThA. pakaDAI javAnA bhayane lIdhe have ahIM rahevu. salAmata nathI ema dhArI banne gupta rIte citADa tarapha nAzI gayA. khupratimA ALaMgI gayA, jina pratimAne badale buddha pratimA teoe karI, ane jaina chatAM bauddharUpe rahI amArI keTalIka rahasya vidyAo zIkhI nAsI gayA. A vagere kAraNeAthI te vihArAdhikArIone krApa praznaTayA, ane peAtAnA AzritarAjAnI madadathI haMsa tathA paramahaMsane pAchA pakaDI lAvavA 1444 bauddhanu' saunya mokalAvyuM. ha Msa vacamAM ja marAyeA. paramahaMsa ciMtADa paheAMcIne gurU samakSa sarva hakIkata nivedana karatAM hRdaya phATI javAthI marI gayA. A duHkhadAyaka banAvathI zrI haribhadrasUrine atyaMta krAdha vyApI gayA, eTale sudhI ke 1444 bauddhone samaLI rUpe pAchA citADamAM AkAza mArge AkaSaNa vidyA'thI khecI ukaLatI lehInI telanI kaDhAImAM nAMkhI mArI nAMkhavA tatpara thayA. manuSya jyAre krodha vyApe che, tyAre sArAsArane te bilakula viveka karI zakatA nathI. A vakhate krodhanA AvezathI zrI haribhadrasUrinAM vivekacakSu mi'cAi gayAM, paNa vivekacakSune kholanArA temanA gurU zrI jinabhadrAcArya ne A vRtAMta vidita thatAMja te sthaLe peAtAnA e ziSyAne krodhanA upazamAthe mRdu vacana ane keTalIka gAthAo zikhavI satvara meAyA, je gAthAo sAMbhaLavAthI temanA krodha zAMta thayeA. ane e gAthAone AdhAre zrI samarAditya caritranI savistara yeAjanA karI. eTalu' ja nahi paNa guptavidyA vAparavAnAM prAyazcitarUpe e vidyAnA traMthA upara jaNAvyA pramANe gupta bhaDArAmAM Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUkI dIdhA ane 1444 bauddhone haNavAnA saMka9pa mAtra mATe prAyazcitarUpe 1444 granthanI racanA karIne karmanI nirjarA karI. dhamanA kArya mATe karAtuM apakRtya te apakRtya nathI e mAnyatA bhUla bharelI che, te A uparathI sahaja samajAze. je gAthAo sAMbhaLavAthI zrI haribhadrasUri krodha zAnta thayA. te nIce pramANe che. samarAditya saMkSepa gAthA guNaseNa aggisammA sihANaMdAya taha piA puttaa| sihi jAliNI mAi subho, dhaNa dhaNasiri mo a pai bhnyj|| jaya vijayA ya sahoyara, dharaNo lacchiya taha paI bhajjA / seNa viseNA pittaa, uttA jamami satamae // guNacaMda vANamaMtara, samarAicca giriseNa pANo o| eggassa tao mukkho 'NaMto biassa saMsAro // jaha jalai jalaM loe, kusaththapavaNAhao kasAyaggi / taM jutaM na jiNavayaNaamiyasittovi paJjalai // arthAta-(1) guNasena nAme eka rAjA hatA, teNe agnizarmA nAme eka tApasane pAraNAnuM nimaMtraNa karyuM, paNa pramAdane ene pAraNa karAvavuM vIsarI gayo; AthI agnizarmAnA aMtaramAM varabhAva pragaTaye, A pahelo bhava. (2) bIje bhave agnizarmA vidyuta kumAramAM upaje, guNasenA saudharma devalokamAM deva thaye. Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23 . (3) tyAMthI trIje bhave guNasena siMharAja thaye, agnizarmA tene ANaMda nAme putra thaye, jeNe pUrvabhavanA vairabhAvane kAraNe pitAne viSa daI mAryo. (4) tyAMthI cavI ethe bhave gusena trIjA svarge ane anizarmA pahelI narakamAM utpanna thaye. (5) tyAMthI evI pAMcamA bhave guNasenane jIva zikhI nAme putra thaye, ane te agnizarmAne jIva je jAliNI nAme mAtA thaI hatI tene peTe avataryo. A bhavamAM mAtAe putrane pUrvanA varabhAvane kAraNe viSathI mAryo. (6) tyAMthI cyavI cha bha guNasenane jIva pAMcamA svarge ane agnizarmAne jIva bIjI narake utpanna thayo. (7) tyAMthI cyavI sAtamA bhave guNasenane jIve dhanyakumAra nAme zeThapaNe ane agnizarmAne jIva dhanazrI nAme tenI strIpaNe. upo . pUrva varane laI strIe patine mAryo. (8) tyAMthI cyavI AThamA bhave guNasenane jIva sAtamAM svarge ane avina zarmAne jIva trIjI narake utpanna thayo. (9) tyAMthI avI navamA bhave guNasenane jIva jaya nAme ane agnizamane jIva vijaya nAme tenA bhAIpaNe upajo, ahIM pUrvanA vairane laIne vijaye jayane pIDA upajAvI. . (10) tyAMthI cyavo dazamA bhave guNasenane jIva navamA kahe vimAnavAsI deva thayo, agnizamane jIva thI narake gaye. . (11) tyAMthI cyavI agyAramA bhave guNusena dharaNa nAme zeTha, thayo, ane agnizarmA lakSmI nAme tenI bhAryA thaI, jeNe patine jUrvanuM vaira laI raMjADo. Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 (12) tyAMthI cyavI bAramA bhave guNusena ane agnizamAM anukrame agyAramA pe ane pAMcamI narake upajyA. (13) tyAMthI cyavI teramA bhave guNusena ane agnizamAM anukrame sena, viSeNa nAme ae pitrAI bhAI thayA. jemAM viSeNe senane pUrva vairAge mAryAM. (14) tyAMthI cyavI caudamA bhave guNona navamA greveyaae ane agnizamAM chaThThI narake utpanna thayeA. (15) tyAMthI cyavI padaramAM bhave guNusena, guMdra nAme vidyAdhara thayA, ane agnizarmAe vANavyaMtara thaI pUrvanA vairane laI guNacaMdrane pIDA chupAvI. (16) tyAMthI cyavI seALamA bhave guNusenane jIva sarvAMsiddhi vimAne kapAtIta deva thayA, ane agnizarmAnA jIva sAtamI tarake gayA. (17) tyAMthI cyavI sataramA bhave guNusena samarAditya nAme rAja thayA, ane agnizammU girisena nAme cAMDALa thayA. zrI samarAditya sana ane sa.dI thaI siddha thayA, ane cAMDALa anaMta saMsAra rajhaLyA A pramANe krodhanuM phaLa ati dArUNyu che. kuvAsanAvALA jIvane utpanna thayelA kaSAyarUpI agni zamatArUpI jaLathI zamI jAya che, ane tu jinaprabhunA vacanarUpI amRtathI siMcAele che, chatAM tArA krodhAgni zAMta thatA nathI e AzcaryanI vAta che. mATe he haribhadra ! krodhane kADhI nAkhI ane A bauddhone mAravAtA sapa tu cheADI de. A zabdothI temanA mana para suuMdara asara thaI ane te upazAMta banyA. A gAthAone AdhAre zrI haribhadra sUrie Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAgadhImAM samarAISya kahA-samarAdityakathA nAmane grantha lakhyo che. je vairAgya rasathI bharapUra che. tenA uparathI saMskRtamAM glaeNkabaMdha grantha racavAmAM Avyo che ane gujarAtImAM paNa samarAditya kevaLIne rAsa racavAmAM AvyuM che. zrImad haribhadra sUrie 1444 grantho racyA che, paNa teTalA - hAla maLI AvatA nathI, temAMnA 50-60 ne Azare jude jude sthaLe maLI Ave che. musalamAnI vakhatamAM, temAM paNa mahamada gajhanI ane - alAudInanI caDAI vakhate hiMdumaMdirone zeSAvuM paDayuM hatuM, tema jainamaMdira tathA pustakenI paNa khuvArI thaI hatI. athavA mULa granthonI jhAjhI prato na lakhAI heya ane je lakhAI hoya te amuka aprasiddha sthaLe rahI heya, ane pharIthI te lakhAya te pahelAM tenA paugalika svabhAvane lIdhe jIrNa thaI nAza pAmI hoya to te paNa banavA joga che. je grantha hAla maLI Ave che temanAM nAma nIce pramANe che. (9) zrI lalita vistarA (maitya(1) zrI dazavaikAlika laghuvRti, vaMdana brahad vRtti) (2) zrI dazavaikAlika bRhad vRtti, (10) zrI kaSparAbhidha subhASita (3) zrI naMdIsUtra ladhuvRtti. (4) zrA Avazyaka sUtra upara (11) zrI dhurnAkhyAna. ziSyahitA TIkA. (12) zrI munipati caritra. (bRhad vRtti.) (13) zrI samarAditya caritra. (5) zrI prajJApanA pradeza vyAkhyA (14) zrI paMcavastu. pajJa (laghuvRtti) vRtti. (6) zrI jabudIpa saMgrahaNa. (15) zrI paMcasatra svapajJavRtti. (7) zrI jamudIpa prajJapti TIkA. (16) zrI aSTaka. (8) zrI caityavaMdana vRtti. | (17) zrI SoDazaka. kAvya Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (18) zrI paMcAzaka. (38) zAstravArtA samuccaya. (19) zrI zrAvaka dharma vidhi. pajJavRtti. (20) zrI dharmabiMdu (38) jJAnAditya prakaraNa. (21) zrI yogabiMdu. pa (40) darzana sattarI (samya 'kavasaptatikA.) (rara) zrI yogaSTi samuccaya. (41) deveMdranarakeMdra prakaraNa. sopajJavRtti. (42) yatidinakRtya. (ra3) zrI yogaviMzati. (43) yogazataka (24) zrI nyAy pravezaka sUtra. (44) lagnazuddhi. pAvRtti. (25) nyAyAvatAra vRtti. (45) sarvasiddhi. (26) nyAyavinizvaya. (46) saMbaMdha prakaraNa. (27) dharma saMgrahaNI. (47) zrI anugadvAra sutra laghutta, ItyAdi. (28) vedabAhUnA nirAkaraNa. (48) saMsAradAvA stuti. (29) paDadarzana samuccaya. (30) paDadazanI. (49) vyavahAra ka5. (31) anekAMtavAda praveza. (50) pratiSThA ka5. * (32) anekAMta jayapatAkA. (51) dvijavadanacapeTA. pattavRtti.. (para) kSamAvalibIja. (33) lakatatva nirNaya (53) jJAnapaMcaka vivaraNa. (34) upadezapada. (35) anekAMta praghaTTa. (54) vIrastava, (36) laghu kSetrasamAsa. (55) zrAvaka prAptiTIkA.1 (37) tavArtha laghuvRtti. (56) prazamaratiTIkA.1 A nAmane graMtha zrI bhadrabAhu. zyAmasUri Adi aneka AcAryoe lakhela che, tema zrImade paNa lakhelo sAMbhaLe che. 1 A (55-56) mULa graMtha zrI umAsvAti vAcake zuM thelA che, tenI TIkAo tathA naMbara 37 vALI tatvArtha ladhuvRtti zrImade lakhelI che ke e nAmanA bIjA AcArya je umAsvAtinI nikaTamAM thayA che temanI lakhelI che e cekasa karavAnuM bAkI che. Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27. (57) vIrAMgada kathA.1 ] () chavAbhigama laghuvRtti. (58) karma stavavRtti. (61) mahAnizIthamULa (uddhata).3 (59) laghu saMgrahaNI. ItyAdi. A sivAyanA zrImadda haribhadra sUrinA racelA bIjA paNa grantho hevA joIe paNa che je hAla upalabdha thAya che temanAMja nAma atre ApavAmAM AvelAM che. granthanI saMkhyAnA saMbaMdhamAM traNa judA mata che. keTalAka kahe che ke temaNe 1444 grantha racyA, keI mata pramANe temaNe 1440 grantho racyA ane trIjA mata pramANe temaNe 1400 graMtha racyA che. te granthonI saMkhyA ochAmAM ochI 1400 nI che, e bAbata te sarvane saMmata che. (1) zrI SaDU darzana samuccayanI taka rahasya dIpikA nAmanI TIkAnA racanAra vI. saM. 15 mA saikAmAM thayelA zrI guNaratnasuri zrI haribhadra sUrinA saMbaMdhamAM lakhe che ke -- caturdazazatasaMkhyazAstraracanAjanitajagajjantUMpakAraH shriihrimadrare.. jemaNe 1400 zAstro racI jagatanA para upakAra karyo che, evA zrI haribhadrasuri. (2) zrI rAjazekharasuri, jemaNe 1405 mAM caturvizati prabaMdha racyo che, teo A prabaMdhamAM zrImadda 1440 granthanA racanAra tarIke oLakhAve che. 2 A [57-59] tathA naMbara 12 vALu muni pati caritra zrImade lakhela che ke tyAra pachI thayelA e nAmanA bIjA koI haribhadvarie lakhela che e paNa cokkasa kahI zakAtuM nathI. haribhadrasUri ochAmAM ochA cAra thayelA saMbhave che. 3 A sUtra zrI haribhadra nAmanA AcAryo vIrAta 1400mAM uddhAMrcAmuM vAMcavAmAM AvyuM che. jana graMthAvalImAM to vi. sa. pa85 lakhela che. Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) zrI ratnazekharasuri jemaNe vi. saM. 1496 mAM zrAddhapratikramaNa upara arthe dIpikA lakhI che, teo e sUtranI 47 mI gAthAnI vRttimAM lakhe che ke 1444 zaridra suvADu aMtiviratAya 1444 prakaraNanA racanAra zrI haribhadrasUri paNa lalitavistarAmAM kahe che. (4) samarAditya rAsamAM 1444 prakaraNanA racanAra tarIke oLa khAvyA che. (5) upadeza prAsAdamAM paNa upara pramANe che. (6) prAbhAvika carita e nAmanA granthamAM tenA racanAra zrI caMdraprabhasUri zrI haribhadrasurinuM caritra lakhatAM jaNAve che ke - punariha ca zatonamunadhImAn prakaraNasArddhasahasrameSa cakre / te ugra buddhivALAe vaLI 1400 prakaraNe racyAM. Ama traNa judA mata che, paNa temaNa 1400 gaLe racyA e bAbata sarvane saMmata che. upara jaNAvelA gaLe zrI haribhadrasUrinA che. tenA pUrAvA tarIke ApaNe jaNAvIzuM ke granthanA chevaTanA zlokamAM keTaleka sthaLe temanuM nAma ApavAmAM AvyuM che. paNa jyAM nAma nathI ApavAmAM AvyuM tyAM moTe bhAge "vi' e zabda mUkavAmAM Avyo che. ane virahAvALA badhA grantha zrI haribhadrasUrinA racelA che, e nisaMzaya che, kAraNa ke navAMgI vRttikAra zrI abhayadevasUri, je vI. saM. bAramAM saikAmAM vidyamAna hatA, te paMcAsaka uparanI vRttimAM lakhe che ke - iha ca viraha iti sitAMvarazrIharibhadrAcAryasya kRteraMka iti // Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahIM je 'viraha' zabda mUkavAmAM Avyo che, te jaNAve che ke grantha sitAMbara (tAMbara) zrI haribhadrasUrie racelo che. zrI municaMdrasUri jemaNe A prastuta grantha dharmabiMdu uparAMta lalita vistarA, upadezapada, yogabiMdu Adi upara TIkA racelI che, teo lalita vistarAnI TIkAmAM lakhe che keih viraha iti yAkinImahattarAsUnorAcAryaharibhadrasyeti / A lalita vistarAmAM je virAMka che te yAkinI mahattarAnA sunuM (dharma putra) zrI haribhadrasurine che. temaja prAbhAvika caritramAM paNa zrI candraprabhasuri jaNAve che ke: atizaya hRdayAbhiramyaziSyadvayavirahomibhareNa taptadehaH / nijakRtimiha saMvyadhAtsamastAM virahapadena yutAM satAM sa mukhyaH // 1 // sArA purUSamAM mukhya evA zrI haribhadrasUrie pitAnA hRdayane atizaya priya lAgatA evA be zikhenA virahanI UMmarane lIdhe pitAnI samasta kRtio viraha zabda sahita karI che. A virahAka zabda jemAM Ave che tevA keTalAka granthane . chelle kaleka ApaNe joIe. vIrastavamAM chellI stutinA aMte muttaM vaMde mayaNavirahaM tassaNAhaMvi vIraM sUtrane temaja madanane jene viraha che (mathI rahita che) evA e sutranA nAtha zrI vIra prabhune huM vAMdu chuM. saMsAra dAvAnI stutimAM avivAdi e vi zA Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 he devI ! mane evuM uttama varadAna Apa ke mArA bhavane viraha thAya, arthAt mAre pharI janma levA na paDe. aSTakanA chelalA lekamAM aSTakAkhyaprakaraNaM kRtvA yatpuNyamarjitam / virahAttena pApasya bhavaMtu sukhino jnaaH| A aSTaka racavAthI je puNya prApta thayuM te puNyavaDe pApane viraha-viyoga nAza thaI janasamUha sukhI thAo. vaLa zAstravArtA samuccayanA chellA AThamAM stabakane aMti kRtvA prakaraNametadyadavAptaM kiMcidiha mayA kuzalaM. bhavavirahabIjamanaghaM labhatAM bhavyo janastena // A zAstravArtA samuccaya racavAthI je kAMI puNya prApta thayuM tene lIdhe bhavya jIvo pAparahita saMsAraviraha mekSanuM bIja (bedhibIja) pAme. prastuta grathanA (dharma bindunA) chevaTanA bhAgamAM paNa viraha -zabda mUkele che. have A viraha zabda zuM sUcave che te ApaNe vicArIe. tenuM eka kAraNa te upara ApaNe vicArI gayA ke temanA be priya ziSya ane bhANeja haMsa ane paramahaMsanA virahathI thayeluM du:kha sUcavavA te viraha zabda pitAnA granthane aMte mUkela lAge che. (2) sarvajJa, sarvadarzIne athavA parama jJAnIno viraha thavAthI parama jJAna pAmavA yogya sAmagrIne viraha temane lAgyo hoya ane tethI A viraha zabda mUka heya. . (3) viraha zabda koIvAra bhavanI pAchaLa, koIvAra madananI pAchaLa, koIvAra pApanI pAchaLa ema mUkvAmAM AvyuM che, tethI Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31 e sUcita thAya che ke svaparane madana, bhava ane duHkhane viraha thAo evI AziSa paNa heya. viSayanA arthane baMdha besatI rIte-bhe tevI rIte jyAM viraha zabda mUka egya lAge tyAM temaNe mUke che. ane keTalAka granthamAM chelI gAthA kadAca lepa paNa thaI gaI hoya, chatAM vRddha saMpradAyathI je je pro zrI haribhadrasUrinA mAnavAmAM AvelA che temanAM nAma upara ApelAM che. have A 1400-1440-1444 prakaraNa lakhyA pachI A granthane vistAra (phelA) zI rIte karavo te saMbaMdhamAM vicAra kastAM zrI haribhadrasurine eka kApasa nAmane garIba vANuo maLI Avyo. A manuSya A jJAnanA vistAranA kAmamAM upayogI thaze ema zakuna vagerethI jANavAthI temaNe tene jaina dharmane vizeSa badha Apyo ane pitAne A pustaka lakhAvavAne udeza jaNaAvyo. teNe kahyuM "mArI pAse dhana nathI, ane te kAma huM zI rIte karI zakuM ? gurUe kahyuM "dharma kRtyathI tane puSkaLa dhana maLaze." - tyAre teNe kahyuM. "je ema thAya to te huM ane mArAM svajane prabhunI vANuM phelAvavAmAM puratA prayatna karIzuM." dravya, kSetra, kALa, ane bhAva vicArI zrI haribhadrasUrie kahyuM: "AjathI traNa divase eka paradezI vepArI Avaze tenI pAse tAre prathama jaI sarva -vastu kharIdI levI, temAMthI tene puSkaLa dhanane lAbha thaze. meM aneka pustako racyAM che, te te dhana vaDe tAre lakhAvavA ane sAdhuone tAre te ApavAM ane jema phelAvo thAya tema karavuM." teNe paNa -gurUvacana upara vizvAsa rAkhI te pramANe karyuM ane puSkaLa dhana prApta karyuM, jenA vaDe teNe te te granthanI aneka prato lakhAvI ane bahu sAre phelAvo karyo. teNe corAzI jina maMdira baMdhAva Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3ra rAvyAM. keTalAMka jUni pustako je DhALavazathI jINu thaI gayAM hatAM, tenA paNa punarUddhAra te kArpAsa nAmanA vaNake karyo. A pramANe jJAnaneA vistAra karavAne temaNe uttameAttama prayAsa AdaryA hatA. temanA jIvananA saMbaMdhamAM jeTalI hakIkata maLI, te uparathI A lekha lakhavAmAM Avyo che. kaye sthaLe cAturmAMsa karyAM kayAM kayAM vihAra karyAM, kAnA kAnA prasaMgamAM AvyA, tathA khIjI aneka khAkhatA saMbadhI ApaNane kAMI paNa maLI zakatu nathI. te TalA varSe kALa dharma pAmyA, te paNa ApaNe jANI zakatA nathI. temanA caritra lekhaka zrI caMdraprabhasUri chevaTamAM eTalu jaNAve che ke zrutazAstrathI patAnA kALa samIpa che, ema dhArI temaNe anazana kayu" ane chevaTe samAdhimAM maraNa pAmI svagamana karyuM. AvA jaina dharmanA eka staMbharUpa mahAna sUrinA caritranA sabadhamAM ApaNane bahuja ochuM jaNavA maLe che, e kharekhara khedanI vAta che. chatAM temanA granthAnA vAcanathI eTalu` te| kahI. zakAya ke te kadAtraDI nahi paNa satyanA upAsaka hatA, ane je je apekSAe jyAM jyAM satya rahelu hAya te jaNAvavAne teo pravrutta thatA hatA. teo dRDha pratijJAvALA hatA. peAtAnI pratijJA pALavAthI mAna bhaMga thaze, tenI paNa darakAra nahi rAkhatAM satya Tekane tee vaLagI rahyA ane te kAraNathIja temaNe jaina dharma aMgIkAra karyA hatA. temaNe eka sthaLe kahyuM che ke H pakSapAto na me vIre na dveSaH kapilAdiSu / yuktimadvacanaM yasya tasya kAryaH parigrahaH / / mane vIra tarapha pakSapAta nathI, temaja kapila Adi tara dveSa nathI. jenuM vacana yuktiyukta lAge te grahaNa karavu joIe. A temanI satya taraphanI prItinuM smaraNu karI Acaritra samApta karavAmAM Ave che. Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33 A lekha dharmabiMdunI jUnI kepInA AdhAre lakhela che. sAthe sAthe amArA parama upakArI dAdA gurUdeva panyAsajI zrI bhadraMkaravijayajI mahArAjA che jeone pUjyapAda haribhadrasUrIzvarajI mahArAjA likhita pratye pratye avihaka prema hatA pote ja kahetA ke maitrIne rasapAna karAvanArA pUjya haribhadrasUri mahArAjane mahAna upakAra che ke je jemaNe dareka tattvano samanvaya karavAnI kaLA batAvIne jIvamAtra pratye maitrIbhAvane TakAvavAnI kaLA ApI dharmanuM mULa je maitrIbhAva che te samajAvyo. jethI pUjya paMnyAsajI bhagavaMta zautrInA mahA upAsaka banyA. vartamAna kALamAM je puNya purUSanA graMthe ApaNane jIvana javavA mATe prekaTIkala gAiDa rUpe upakAraka thaI rahyA che te pUjya punita mahAtmA haribhadrasUrizvarajI mahArAjanA caraNemAM keTI koTI vaMdanA. Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 vi Sa yA nu kama Ni kA prathama prakaraNa gRhastha dharmavidhi viSaya - pRSTha viSaya pRSTha maMgalA caraNa mAtApitA pUjana pa3 dhamanuM phaLa ane vyAkhyA 3 ugajanaka pravRttine tyAga 58 dharmanA be bheda 6 AzritanuM piSaNa 59 sAmAnya gRhastha dharma 7 deva-atithi-raMka sevA 64 nyAya saMpanna vaibhava 8 prakRtine anukULa bhojana 67 suyogya vivAha 17 ajIrNa thatA bhojanano ATha prakAranA vivAha 20 tyAga apAya bhIrutA 24 ayogya deza-kALamAM ziSTAcAra vicaraNa tyAga aMtaraMga cha zatrune jaya 27 lokAcArane anukULa vatana 74 upadravavALAM sthAnane tyAga 37 vRddhAnusAritA ucita puruSane Azraya 38 ucita trivarga sAdhana 77 sata puruSonI saMgata 39 zakti vicArI vartavuM rogya sthAne gRhasthApanA 40 pratidina dharmazravaNa cogya veSa 43 kadAgraha tyAga Ayocita vyaya guNa pakSapAta dezAcAra pAlana uhApoha Adine yoga 86 niMdya pravRtti tyAga gRhasthacita sAmAnya niMdA tyAga pa0 dharmanuM phaLa sadAcArIne saMgaasadAcArIne tyAga para che 73 42 48 22 Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35 viSaya pRSTha 93 103 164 bIju prakaraNa dezanAvidhi viSaya pRSTha dharmanuM bIja vIryanuM varNana 138 dharma upadezanI paddhati gaMbhIra dezanA 139 upadezane krama kaSa-cheda-tApa 141 AkSepaNuM vagere cAra baMdha ane mokSanI siddhi 148 kathA 102 deha ane AtmAnI jJAnAcAra bhinnabhinnatA 149 darzanAcAra 106 punarjanmanI siddhi 16 tapAcAra 113 tavavAdanuM svarUpa cAritrAcAra 118 bodhilAbhanI prarUpaNA 165 vIryAcAra graMthibhedanuM phaLa 167 zakti anusAra paMcAcAra bhAvanAthI rAgAdine pAlana 169 azakaya bAbatamAM bhAvanA 122 (1) anitya bhAvanA 169 phaLanI pra5Na 123 (2) azaraNa bhAvanA 171 devanI samRddhinuM varNana 124 (3) saMsAra bhAvanA 172 sukuLamAM janma vigere 125 (4) ekatva bhAvanA 174 mithyAvanuM lakSaNa 126 (5) anyatva bhAvanA 176 saraLatA rAkhavI 128 (6) azuci bhAvanA 176 nArakIne duHkhanuM varNana 130 (7) Azrava bhAvanA 17 kharAba kuLamAM janma 131 (8) saMvara bhAvanA 177 mehanI niMdA 132 (9) nirjarA bhAvanA 178 sajJAnanI prazaMsA 135 (10) leka svabhAva purUSArthanuM mAhA... 137 bhAvanA 178 119 121 kSaya Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRSTha 180 viSaya (11) kheAdhi dula bhabhAvanA 179 (12) dhama bhAvanA bhAvanAthI meAkSa prApti syAdvAdazailI gauNa ane mukhyanuM vaNa na 185 181 183 gurU ane laghunuM svarUpa 185 dharma dezanAnu phaLa 186 36 trIjuM prakaraNa gRhasthano vizeSa dha 189 dharma lAyanuM lakSaNa dhama ApavAnI vidhi 191 samyagdarzana ane 192 aNuvratanuM grahaNa samyaktvanA pAMca lakSaNu 194 samane mahAvratanA upadeza asamartha ne aNuvratanA upadeza 198 gRhapatinA putranI kathA 199 206 pAMca aNuvrata samyaga danA atiyArA prathama aNuvratanA atiyAra 195 209 211 viSaya khIjA aNuvratanA aticAra trIjA aNuvratanA aticAra ceAthA aNuvratanA aticAra pAMcamA aNuvratanA atiyAra pahelA guNavratanA aticAra khIjA guNuvratanA aticAra pRSTha khIjA zikSA vratanA aticAra trIjA zikSA vratanA aticAra ceAthA zikSA vratanA aticAra 215 220 224 227 231 233 paMdara karmAdAnanuM svarUpa 236 trIjA guNu vratanA aticAra 239 pahelA zikSA vratanA aticAra 242 245 247 248 Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37 cAthuM prakaraNa yati vidhi 11 viSaya - pRSTha aticAranuM kAraNa ane tenA jayane upAya 250 vizeSa gRhastha dharma pALanAranA lakSaNe 252 svadharma vAtsalya 253 dharmanuM ciMtana 253 jAgIne zuM karavuM ? 256 jinavacana zravaNa 26 0 zakti pramANe pAlana 261 ati sUkSama bhAvonuM ciMtana dharma eja dhana ra68 jaina zAsananI unnati karavI 269 dAna duHkhI upara anukaMpA 272 bahuguNavALA kAryamAM pravRtti - zarIra rakSaNa 278 ziSTAcAra prazaMsA 282 saMsAra sthitine vicAra 287 saMsAranI asAratA 288 263 viSaya mokSane vicAra 289 cAra bhAvanAnuM svarUpa ra93 vidhi pUrvaka gRhasthA vAsanuM phaLa 302 zuddha a65 kriyAnuM anaMta phaLa 303 dIkSA lenAranA soLa guNa 305 dareka guNanuM savistara varNana 306 dIkSA ApanAranA paMdara guNe 312 dareka guNanuM savistara varNana A guNa saMbaMdhI vAyu nAmanA AcAryane mata vAlmIkine mata 317 vyAsane mata 318 samrATane mata 319 nAradane mata vasune mata 320 kSIrakadaMbakano mata 312 270 316 276 319 | | Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 viSaya (321 327 pAMcamuM prakaraNa yati dharma vidhi viSaya pRSTha pRSTha: vizvane mata 321 traNa prakAranI bhikSAnuM svarUpa suragurune mata 341: rAga-deSane tyAga 343 siddhasenane mata 3rara glAna sevA 344 graMthakArane abhiprAya 323 parane uga na thavA dIkSA levA AvanAranI aMge 34pa.. parIkSA 323 azakaya anuSThAnane gurujananI AjJA levI 326 tyAga - 347. gurune sarva bAbatanuM dezanuM prAyazcita 348: nivedana kaThorapaNune tyAga 348: pizanapaNAne tyAga 349 dIkSA ApavAne ucita vikathA tyAga 355 kALa. 327 duSTa pralApanuM azravaNa 35ra dIkSA Are paNa 330 brahamacaryanI nava vADe 3570 zIlanuM lakSaNa 330 niyANune tyAga 364 yatinuM svarUpa 332 svAdhyAya 366 yativratanuM duSkarapaNuM yathAzakti tapa 367 saMsAra vairAgya ane tapanI vyAkhyA 367 mokSa upara rAga 336 kaSAyajayane upAya 369 yatidharmanA be bheda 337 AtmanirIkSaNa 371 sApekSa yatidharmanuM pariSaha jaya 374 varNana abhayapaNuM 375 gurubhakti aMta lekhanA 378 vrata pariNAma rakSA 340 bhAva saMlekhanA 379 AraMbhane tyAga 340 nirapekSa yati dharma 381 335 337 338 Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 39 viSaya pRSTha 388 bhakita chaThuM prakaraNa yatidhAma viSaya vidhi | pRSTha viSaya yatidharmanA vibhAga 387 ArAdhanA pega 408 sApekSa yati dharmane AjJApAlana e ja pALanAranA lakSaNa 404 nirapekSa yati dharmane dravyastava bhAvastavanuM niSedhakone ? 389 aMga che. nirapekSa yatidharmane ucita anudAnanuM sevana 412 pALanAranA lakSaNa 391 zakti pramANe pravRtti 413 uceta anuSThAna kamI ucitakALa ane u suka. kSayanuM kAraNa 393 paNane bheda 415 saanuSThAnanuM lakSaNa 394 dIkSA saMbaMdhamAM utsarga bhAvanAnuM uttamapaNuM 399 mAga 419 bhAvanA mokSanuM aMga 400 cAritra pariNAma - jJAnanA traNa prakAra 401 bhAvayaMti 423 bhAvanA jJAnanuM phaLa 402 | dIkSAnuM mAhAsya 4ra7 410 421 viSaya pRSTha pRSTha sAtamu prakaraNa dhamaphaLa vidhi viSaya dharmanuM phaLa baMdhana ane mokSanuM be prakAranA phaLa 430 kAraNa anaMtara phaLanuM varNana 431 pariNAma eja mukhya 446 zubha pariNAma mokSanuM paraMpara phaLa 432 kAraNa 446 zubha adhyavasAyanI vRddhi 443 dharmanI prazaMsAnA vAkayo 448 430 444 Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 viSaya AThamuM prakaraNa dhamaphaLa vidhi [cAlu) viSaya dhamanA phaLarUpe tIrthakara- paramAtmapada prApti 465 tvanI prApti 4pa0 tIrthakaranI Rddhi 466 tIrtha karavanI stuti 451 tIrtha karatva eTale paredharmanA phaLarUpe carama pakAranI parAkASThA 466 dehIpaNuM 452 nirvANa prApita ka68 kSapakazreNi 455 mokSanI sthitinuM varNana 470 soLa prakRtine kSaya 457 pravRtti ane nivRttinuM rAga dveSa ane meha- svarUpa - 473 AtmAnA doSo 460 svAzya eja paramAnaMda 476 rAganuM svarUpa paranI apekSA eja duHkha 478 dveSanuM varUpa 461 usukapaNAne abhAva 481 mehanuM svarUpa 463 paramapada prAti 460 483, -: samApti : Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharma bindu : adhyAya-1 * praNamya paramAtmAnaM samuddhatya zrutArNavAt dharmabinduM pravakSyAmi toybindumivoddheH||1|| atha-paramAtmAne namaskAra karIne. samudramAMthI bindunI jema, siddhAnta rUpa samudramAMthI dharmanA bindu grahaNa karIne te dharmabindu kahIza. bhAvArtha zarIra vaDe vaMdana karavAthI, vANu vaDe stavana karavAthI ane mana vaDe ciMtana karavAthI ema traNa rIte namaskAra thAya che. kSaNe kSaNe judA judA paryAyane prApta karavA chatAM paNa je nitya zrImad haribhadrasUrijI mahArAjanA graMthano AM blekathI ja prAraMbha thAya che. paraMtu te mULa graMthakA2nA graMtha 5ra TIkA lakhanAra municaMdrasUri pitAnI TIkAnA prAraMbhamAM thoDuMka maMgalAcaraNa kare che, ke je nIce mujaba che : zuddhanyAyavazAyattIbhUtasadbhUtasampade / / pade pare sthitAyAstu zrIjinaprabhave namaH // 1 // athaH-zuddha nyAya vaDe sasturUpI lamIne svAdhIna ka2nA2, ane paramapade rahelA jinezvara prabhune namaskAra thAo. | bhAvArtha -zuddhanaya eTale nizcayanaya viThe jJAna, darzana ane cAritra rUpa sadvastune prApta karanAra tathA uccamAM uccapada rUpa nirvANa prApta karanAra jinezvara bhagavAnane namaskAra thAo ! ahIM TIkAkA2 anicaMdrasari "jinaprabhu" e zabda vAparI potAnA gurUne paNa namaskAra kare che. | upajAtivRttama jayantu te pUrvamunIzameghA yairvizvamA veva hatopatApam / bRhadvAGmayasindhupAnaprapannatuGgAtigabhIrarUpaiH // 2 // Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmabindu che, te AtmA be prakAra che, eka paramAtmA ane bIje sAmAnya AtmA. jeNe sarva karmane maLane nAza karI potAnI zuddha kevaLadazA prApta karI che te paramAtmA, ane je saMsAranA cakramAM bhamyA kare che, te saMsArI jIva. je pitAnA jJAnanAM baLathI lokA-leka joI zake che, jemanuM vartana jagatanA lokene AnaMdanuM kAraNa che, jenuM devatAo temaja manuSyo aharniza stavana kare che, ane je sarvadA pitAnI vANI vaDe dareka prANInA saMzayane TALI zAnti upajAve che, ane je dezavideza vicarI ajJAnarUpI aMdhakAranA samUhane nAza karavA mathI rahelA che te paramAtmA ahaMna bhagavAna kahevAya che. tevA dayAnidhi paramAtmAne namaskAra karI granthakAra meTA meTA zAkhramAMthI samudramAMthI bindunI jema dharmabindu kahevA tatpara thayA che. ahIyAM bindu zabda mUkele che, te sUtranA saMkSepanI apekSAe mukela che atha-moTA zAstrarU5 samudranuM pAna karIne meLavelA moTA ane gaMbhIra svarUpathI jemaNe vizvane tarata ja tAparahita banAvyuM che, evA pUrve thaelA munirUpa me jayavaMtA varto ! - bhAvArtha -samudranuM jaLa sUryanA tApathI varALarUpe uMce caDhe che. ane tenA ucca ane gaMbhIra vAdaLAM bane che ane te vAdaLAMe varasAda rUpe jaLasiMcana karIne jagatano tApa hare che; teja rIte mahAna zAstro vAMcI ucca ane gaMbhIra vicAro prApta karI je munioe saMsAranA lakAnA vividha tApane jaldIthI TAnyA che, tevA munie A jagatamAM vijayavaMta varto. majAkAntA vRttam yannAmAnusmRtimayamaya sajjanazcittacakSuH / kSepAdivyAJjanamanusaralaMbdhazuddhAvalokaH // sadyaH pazyatyamalamatihanmedinImadhyamagnam / gambhIrArtha pravacanavidhi bhAratI tAM stavImi / / Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-1 [ 3 paNa arthanI apekSAe te zabda mukela nathI, jevI rIte puravALA jaLanuM eka bindu AkhA dhaDAnA pANIne sugadhamaya banAve che, teja rIte A bindurUpa grantha paNa dharmane padArthonuM vivaraNa kare che. paramAtmAne namaskAra karavAthI sarva prakAranA vidateno nAza thAya che, mATe te bhAvamaMgaLa thayuM kahI zakAya ane A granthanuM prayajana saMsAranAM duHkhathI pIDita thatA aneka prANIonuM kalyANa thAya, te che. avataraNa-je buddhimAno che te nirarthaka koI kAryamAM pravRtti karatA nathI, mATe dharmakAryamAM pravRtti karavAne manuSyo prerAya te hetuthI granthakAra dharmanuM phaLa darzAve che. dhanado dhanArthinAM proktaH kAminAM sarvakAmadaH / dharma: gvAjavA pArArthe sAdhaka ! 2 . . vacanAghadanuSThAnamaviruddhAdyathoditam / maicyAdibhAvasaMyuktaM taddharma iti koyate // 3 // artha dharma, dhananA arthane dhana Ape che, temaja kAnapurUSane "kAma' eTale Icchita phaLa Ape che, ane paraMparAe dharma, mokSane paNa Ape che. artha :- jenA nAmanuM aharniza smaraNa karavA rU5 divya aMjana, cittarUpa cakSumAM nAMkhavAthI zuddha dRSTine prApta karanAra A sajajana puSa, tarata ja zuddha mativALA hRdaya rUpI pRthvInA madhya bhAgamAM raheluM gaMbhIra arthavALuM zAstra joI zake che, te bhAratI devInuM huM stuti karUM chuM. bhAvArtha : jema kaI sAro manuSya AMkhamAM divya aMjana AMjavAthI zuddha daSTi meLavIne jamInamAM raheluM dhana joI zake che, te ja pramANe tIrthakaranI vANI rUpa sarasvatI devInuM vAraMvAra smaraNa karavAthI aMtadaSTi khIle che. ane tethI hRdayamAM rahelo siddhAMtane khajAne te manuSya prApta kare che. mATe te vANInI stuti karavI ane tenuM manana karavuMeja Azaya che, Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 ] dhamabindu paraspara avirUddha vacanathI zAstramAM kahyA pramANe maitrI Adi. bhAvana sahita anuSThAna karavuM, te dharma kahevAya che. bhAvAthI aneka prakAranA dhanane ApanAro dharma kahele. che te yathArtha che. kAraNa ke dharmakAryathI puNya baMdhAya che ane te puNyanA phaLarUpe dareka prakAranA dhananI prApti thAya che. vaLI dareka manuSyanI IcchAo pUrI pADanAra paNa dharma che, sarva prakAranA pAMca IndriyonA viSayo tathA devatAdi Rddhine ApanAra dharmathI maLatA A sarva lAbha kSaNika che, te tethI makSa rUpa ucca vastu prApta karavAnI abhilASAvALo dharmamArga tarapha nahi prerAya, evI zaMkAnA. samAdhAna mATe zAstrakAra jaNAve che ke, te ja dharma paraMparAe mekSa-- ne paNa sAdhaka che. mokSane paryAya zabda apavarga mUkaryo che, je sthitimAM jAti, jarAM, maraNa vigere nAza pAmyA che te arpavarga e tene vyutpatti uparathI artha thAya che. avirata samyagdaSTi nAmanuM cothuM guNasthAna che. te cethA: guNasthAnathI uttarottara ucca dazA prApta karI chevaTanuM agi guNa. sthAna prApta karI manuSya mokSa dazA meLave che. te zuM guNasthAnA prApta karavAne mArga darzAvanAra dharma che mATe dharma teja mokSarUpI sAdhya vastune vastutaH sAdhaka kahI zakAya. 2 have jenA paraspara avirUddha vacana heya, tenA para vizvAsa rAkhI kAryanI pravRtti thAya, te lAbhadAyI nIvaDe; mATe prathama avirUddha vacana kenuM saMbhavI zake, te vicAravAnI AvazyakatA che. jaina siddhAMtane upara jaNAveluM vizeSaNa baMdhabesatuM Ave che. kAraNa ke te siddhAntanA praNetA jinazvara bhagavAna che ane jina eTale rAgadveSa, kAma, mada, meha, mAna Adi durjaya-duSTa manevikAne jItanAra. tevA jItanArane koIpaNa rIte svArthabuddhi hoI zake nahi? mATe temaNe darzAvela siddhAnta avirUddha hoI zake. mATe tevA Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-1 [ 5 siddhAntane AdhAre je anuSThAna thAya tene vidvAna purUSoe "ghama' kahelo che. anuSThAna eTale koI paNa kriyA athavA pravRtti; te be prakAranI che. eka vidhirUpe ane bIjI pratiSedha rUpe. sAmAyika karavuM' e rU5 Adeza te vidhi anuSThAna. 'hiMsA na karavI te rUpa Adeza te pati vedha anuSThAna. mATe zAstrAnusAre upara jaNAveluM be prakAranuM anuSThAna karavuM tenuM nAma dharma kahevAya. vaLo te anuSThAna maitrI Adi cArabhAvanAthI saMyukta hevuM joIe. te cAra bhAvanAo A pramANe che. maitrI bhAvanA, pramoda bhAvanA, kAruNya bhAvanA ane mAdhyastha bhAvanA. A cAra bhAvanAonuM TuMka svarUpa atre ApavAmAM Ave che. | sarva prANi mAtramAM rahelA A mAe sattAe eka sarakhA che evuM nizcita karI sarva para sama bhAva rAkhavo te maitrI bhAvanA arthAt sarva prANiprati mitra tulya vartavuM. ApaNAthI jJAnamAM guNamAM tathA bIjI koI rIte AgaLa vadhelA manuSyane joIne hRdayamAM je AnaMda thaze tenuM nAma pramoda bhAvanA, ApaNAthI jJAnamAM guNamAM, sattAmAM athavA bIjI kaI rIte "utaratA manuSyane temaja prANivargane joIne athavA temane duHkhI joIne hRdayamAM je dayAbhAva-kRpA dRSTi jAgRta thAya, tenuM nAma , kArUNya bhAvanA. devanI, gurUnI ApaNI tathA anya purUSonI nindA karato keIne joI tenA tarapha dveSa na karatAM "kamanI vicitra gati' che, ema zraddhA rAkhI tenI upekSA karavI, tenuM nAma mAdhyastha bhAvanA, upara jaNAvelI cAra bhAvanAo sahita je anuSThAna yathArAsa karavAmAM Ave tenuM nAma dharma kahevAya. 3 Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 ] dhabindu zakAya. A vizeSa dha yuti dharmanI apekSAe tA sAmAnya che, te vAta bhUlavI joIe nahI. temAM granthakAra poteja sAmAnya gRhasthadharmanuM A prakaraNanA aMta sudhI vivecana kare che. nyAya saMpanna vaibhava - tatra sAmAnyato gRhasthadharmaH kulakramagatamanindyaM vibhavAdyepakSayA nyAyato'nuSThAnamiti || 3 || a --kuLaparaMparAthI AveluM, aniMdya ane peAtAnA vaibhavanI apekSAe nyAyayukta je anuSThAna, te sAmAnyapaNe gRhastha dharma kahI zakAya. bhAvA--kuLapara parAthI cAlI AveluM e vizeSaNu mukI ema jaNAvyu` ke je AcAra vicAra vaMza para parAthI cAlatA AvatA hoya ane te zuddha hoya teA tene tyAga karavA nahi, temaja je je kriyA zrAvaka--gRhastha kare te aniMdya joIe. je kAya sajjane niMdavA yogya gaNe che, jethI A jagatamAM manuSya apakIrti pAme che, tevu kAya' teNe karavu joIe niha. ni Mdya kAnA niSedha jaNAvI, prazasA yAgya kAya karavAnI AvazyakatA zAstrakAra jaNAve che. vaLI peAtAnI sthitinA paNa vicAra karavA. keTalAka manuSyo peAtAnI sthiti hAra rUpiAnA vyApAranI hAya, te chatAM daza hajAranA vyApAra kare teA, temAM kAI samaye meATu nukazAna thaI jAya, mATe tevA vyApAra nahi karavAnI bhalAmaNu karatAM jaNAve che ke, nyAyI ja vyApAra karavA. peAtAne cita vyApAra kadApi anyAyathI karavA nahi. khATA tAla, mApa vizvAsaghAta meAlI pharI javu, khATA dastAveja karavA, tathA khATI sAkSIe puravI e sarvanuM nyAyayukta zabdathI varjana karyuM. je manuSya Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 ] dharmabindu zakAya. A vizeSa dharma yati dharmanI apekSAe to sAmAnya che, te vAta bhUlavI joIe nahI. temAM granthakAra pote ja sAmAnya gRhasthadharmanuM A prakaraNanA aMta sudhI vivecana kare che. nyAya saMpanna vaibhava :tatra sAmAnyato gRhasthadharmaH kulakramagatamanindyaM vibhavAghepakSayA nyAyato'nuSThAnamiti // 3 // atha--kuLa paraMparAthI AveluM, aniMgha ane pitAnA vaibhavanI apekSAe nyAyayukta je anuSThAna, te sAmAnyapaNe gRhastha dharma kahI zakAya. | bhAvArtha-kuLaparaMparAthI cAlI AveluM e vizeSaNa mukI ema jaNAvyuM ke je AcAra vicAra vaMza paraMparAthI cAlata Avato hoya ane te zuddha hoya te tene tyAga karavo nahi, temaja je je kriyA zrAvaka-gRhastha kare te aniMgha joIe. je kArya sajajane niMdavA gya gaNe che, jethI A jagatamAM manuSya apakIrti pAme che, tevuM kAya' teNe karavuM joIe nahi. niMgha kAryane niSedha jaNAvI, prazaMsA yogya kArya karavAnI AvazyakatA zAstrakAra jaNAve che. vaLI pitAnI sthitine paNa vicAra karo. keTalAka manuSya potAnI sthiti hara rUpiAnA vyApAranI heya, te chatAM daza hajArane vyApAra kare to, temAM koI samaye meTuM nukazAna thaI jAya, mATe te vyApAra nahi karavAnI bhalAmaNa karatAM jaNAve che ke, nyAyathI ja vyApAra karavo. pitAne ucita vyApAra kadApi anyAyathI kare nahi. khoTA tola, mApa vizvAsaghAta bolI pharI javuM, khoTA dastAveja karavA, tathA beTI sAkSIo puravI e sarvanuM nyAyayukta zabdathI varjana karyuM. je manuSya Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 ] dharmabindu zakAya. A vizeSa dharma yuti dharmanI apekSAe tA sAmAnya che, te vAta bhUlavI joIe nahI. temAM granthakAra peteija sAmAnya gRhasthadharmanuM A prakaraNanA aMta sudhI vivecana kare che. - nyAya saMpanna vaibhava :tatra sAmAnyatA gRhasthadharmaH kulakramagatamanindyaM vibhavAdyepakSayA nyAyato'nuSThAnamiti // 3 // a----kuLaparaMparAthI AveluM, aniMdya ane peAtAnA vaibhavanI apekSAe nyAyayukta je anuSThAna, te sAmAnyapaNe gRhastha dharmI kahI zakAya. bhAvA--kuLapara parAthI cAlI AveluM e vizeSaNa mukI ema jaNAvyuM ke je AcAra vicAra vaMza paraMparAthI cAlatA AvatA hoya ane te zuddha hoya te tene tyAga karavA nahi, temaja je je kriyA zrAvaka--gRhastha kare te aniMdya joIe. je kA sajajane niMdavA yeAgya gaNe che, jethI A jagatamAM manuSya apakIrti pAme che, tevu kAya' teNe karavuM joIe niha. ni Mdya kA nA niSedha jaNAvI, prazaMsA yAgya kArya karavAnI AvazyakatA zAstrakAra jaNAve che. vaLI peAtAnI sthitine paNa vicAra karavA, keTalAka manuSyA peAtAnI sthiti hAra rUpiAnA vyApAranI hAya, te chatAM daza hajAranA vyApAra kare teA, temAM kAI samaye meATuM nukazAna thaI jAya, mATe tevA vyApAra nahi karavAnI bhalAmaNu karatAM jaNAve che ke, nyAyI ja vyApAra karavA. pAtAne cita vyApAra kadApi anyAyathI karavA nahi. khATA tAla, mApa vizvAsaghAta khAlI pharI javuM, khATA dastAveja karavA, tathA kheATI sAkSIe puravI e sarvanuM nyAyayukta zabdathI varjana karyuM.. je manuSya Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-1 kevaLa dhananI apekSAthI ja nahi, paNa pote meLaveluM dhana garIba tathA anAtha manuSyane upayogI thaze, temaja pitAne paNa dharmamAgamAM lAbhadAyI thaze, evuM dhArI dhana prApta karavA prayatna kare che, te gRhastha dharmane yogya anuSThAna kare che, emAM saMdeha nathI. tethI ulaTuM je zrAvaka dhana meLavavA mahenata karato nathI ane nirvAha mATe bIjA para AdhAra rAkhe che, tenuM citta sthira rahetuM nathI; parAdhInatAthI tene aneka prakAranI ciMtAo jAgRta thAya che, ane dharmakAryone mATe joItA dhana vinA te adharmAnuSThAnaja kare che. mATe jyAM sudhI zrAvakadharma che, tyAM sudhI dhana meLavavAnI AvazyakatA che ane jeo zrAvaka chatAM te meLavavA mathatA nathI, teo banne lAbha gumAve che. kahyuM che ke - vittIvAccheyaMmi ya gihiNo sIyanti savakiriyAo / niravekkhassa U jutoM saMpuNNoM saMjamoM ceva // 1 // AjIvikAne nAza thavAthI gRhasthanI savadharmakriyAo zithila thAya che paNa jene AjIvikAnI apekSA nathI, tene to saMpUrNa saMyama e ja yogya che. upara jaNAvI gayA ke nyAyathI dhana upArjana karavuM. have tenuM kAraNa granthakAra jaNAve che. nyAyopAttaM hi vittamubhayalokahitAyeti // 4 // anabhizaGkanIyatayA paribhogAdvidhinA tIrthagamanAcveti // 5 // ' artha-nyAyapArjIta dhana A leka temaja paralokanA hitane mATe thAya che, kAraNa ke zaMkArahitapaNe tene upabhaMga thAya che, temaja vidhipUrvaka tIrthagamanAdi kArya te thana vaDe thaI zake che. Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 ] dhamabindu, bhAvAtha-zAstrakArone uddeza e che, ke je kArya AlekamAM paNa hitakara thAya temaja paralokamAM paNa hitakara thAya te karavuM. mATe ubhayalekamAM kalyANakArI nyAya vRttithI ja dhana prApta karavuM. je manuSya anyAyathI dhana meLave che te manuSyane, athavA te. dhanathI meLavelI vastu jevI ke baMgale, gADI, ghaDA joI leke AzaMkA kare che ane kahe che ke "A baMgale to divAnagirimAM meLavelA dhanane che, A to amuka pAsethI lAMca laI baMdhAvelo che!'' AvI AvI AzaMkAo te manuSya athavA tenI vastu jeIne thAya. che. vaLI te manuSyanuM citta sthira rahetuM nathI. tenA pitAnA manamAMja zaMkA rahe che ke mArI A anyAyanI vAta kaI jANaze te mAre viSe zuM kaheze ? ema aharniza Arta tathA raudra sthAnamAM tenA divaso pasAra thAya che. dhana hovA chatAM khulalA hAthe tene upabhega. thaI zakato nathI; temaja anyAyathI dhana upArjana karavAmAM je lebha. vRtti mukhya hatI, teja vRtti tene dAnAdi satkArya karavAmAM tathA tene upabhoga karatAM aTakAve che. dhananI zAstrakAroe traNa gatio kahelI che. dAna, bhoga athavA nAza. jeo dAna detA nathI athavA to upayoga karatA nathI, teone maTe nAzarUpa trIjo mArga khullo che. mATe anyAyathI pedA kareluM dhana prAyaH anyAya mArgeja nAza pAme che. je manuSya nyAyathI dhana pedA kare che, teonI cittavRtti zAnta. ane AnaMdamaya rahe che. zuddha mananI pariNati eja ucca gati pAmavAne, mArga che. mana eja manuSyane baMdha tathA mekSanuM kAraNa che. mATe. te manuSya A jagatamAM paNa zaMkA rahitapaNe dhanano sadupayoga. karI zakaze, ane te dhana vaDe thatA aneka zubha kAryane lIdhe, temaja mAnasika zuddha vicArene lIdhe, paralokamAM paNa te sukhI thaze. Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-1 [ 11 te dhanathI mULa sUtramAM kahyA pramANe tIrthaM gamanAdi kArya paNa thaI zake che. jenAthI sa`sAra samudra tarI zakAya te 'tItha'. te tIM e prakAranAM che. eka teA sthAvara tI ane khIjuM jagama tI, parvata Adi zAnta sthaLe jyAM jyAM mahAna purUSA dhyAnAthe vicaryA hoya, ane jemanA pAda paMkajanI rajathI temaja jemanA zuddha mananA ucca paramANuethI je bhUmi pavitra thaI hAya, jyAM temanI bhavya mUrtie sthApana karelI heAya ane je mUrti A atyAre paNa kharA bhaktone javAba detI hoya ema jaNAya te sthaLa tI kahevAya che ane te peAtAnA saMbaMdhamAM AvatA anya manuSyone zubha vicAro preravAmAM madadagAra thAya che. sAdhu muni mahArAjo, jee sthaLe sthaLe vicarI leAka hitArthe edha ApI, sa MsAra samudrathI tAravA mATe pravRtta che, tee kharekhara. jagama (hAlatA) tI rUpa che. evA tI mAM lAbha levA mATe nyAyathI pedA kareluM dhana upayogI thAya che. temaja dIna-anAtha vate ApIne temanI Adhi, vyAdhinA nAza karavAmAM upayeAgI che. dAna karatAM nIcenA blekamAM jaNAvelI dhananI hakIkata vicA-raNIya che. pAtre dInAdivarge ca dAnaM vidhivadiSyate / poSyavargAvirodhena na virUddhaM svatazca yat // 1 // je peAtAne virUddha na heAya temaja peSaNa karavA lAyaka zrI,putra, mAtA, pitA Adi svajananI AjIvikAmAM vighna rUpa na hoya, tevuM garIba purUSA tathA yAgya pAtrane ApeluM dAna te vidhipUrvakanu kahI zakAya. A uparathI grantha kartAe ema sUcana karyu che ke putra Adi svajana varganA tiraskAra karI sadhaLuM dhana dharmamArgImAM kharacI na devuM, kAraNa ke AjIvikA arthe temanA tenA upara AdhAra * Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 ] ghamabindu che. "gharanAM chokarAM ghaMTI cATe ane upAdhyAyane ATo" e kahevata ApaNane lAgu na paDe te vicAravA jevuM che. nyAyathI upArjana kareluM dhana to upara jaNAvyA pramANe bane lakamAM hitakara thAya che. have tethI ulaTI rIte pedA karelA dhana saMbaMdhI granthakAra kahe che - gaditAvaivArita che 6 tadanapAyitve'pi mtsyaadiglaadivdvipaakdaarunntvaaditi||7|| atha:-upara jaNAvelA karatAM bIjuM eTale anyAyathI meLaveluM te ahitane mATe ja thAya che. kAraNa ke tevuM dhana vinAza na pAme, te paNa mAchalA Adine pakaDavA mATe, kaNaka sahita leDhAnA AMkaDAnI jema pariNAme duHkhadAyI bane che. bhAvAtha-mULamAM ghava zabda mUkIne granthakAre jaNAvyuM ke anyAyathI pedA kareluM dhana nakkI ahitakArI ja nivaDe che. kadAcita pApAnubaMdhI puNyanA udayathI, keTalAka samaya te dhana vinAza na pAme; tApaNa temAM AnaMda pAmavAnuM nathI. keTalAka ajJAna manuSya bIjaene anyAyathI dhana pedA karatA joI lebhAI jAya che, ane lemane vaza thaI te pramANe AcaraNa mATe prerAya che. kharekhara temane karmanA upara vizvAsa nathI. kAraNa ke karmano niyama acaLa ane sanAtana che. te ApaNane jaNAve che ke, jevuM karaze tevuM pAmaze. tame khAnagI gune karI rAjadaMDathI kadAca bacI jAo, paNa karmane niyama to kahe che ke kevaLa tamArA kArya ane vacana mATe nahi paNa tamArA sArA athavA kharAba vicAro mATe paNa tame javAbadAra che. te pachI anyAyI AcaraNanuM duSTa pariNAma AvavAnuM e niHsaMzaya vAta che. Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-1 [ 13 mAchalAM pakaDavA mATe mAchImAra loDhAnA AMkaDAmAM kazuMka lagADIne jaLamAM nAkhe che, te kaNakathI bhAIne mAchalAM vigere jaLacara prANIo te khAvA Ave che. paNa te khAvA jatAM tarataja te loDhAne AMkaDe temane tALave bheMkAya che, ane A pramANe tRSNa, temanA maraNamAM kAraNabhUta thAya che. mATe aMte jemAM aniSTa pariNAma AvavAnuM hoya temAM kayo buddhimaMta purUSa rAce re kahyuM che ke"-- je sukhamAM phira duHkha vase, so sukha nahi duHkharUpa; je uttaga phira gIra paDe, so utaMga nahi bhavakRpa. mATe dhana prApta karavAmAM anyAya na ja kara, eja granthakAranA kathananuM rahasya che. anyAyathI dhana pedA karavAne pratiSedha karavAthI dhananI prApti nahi thAya, ane tethI AjIvikAne nAza thaze, ane tethI dharmanA hetubhUta cittanI samAdhi (sthiratA) nAza pAmaze, mATe zuM karavuM, evI AzaMkA dUra karavA granthakAra pateja kahe che - nyAya eva hyAptyupaniSatpareti samayavida iti // 8 // artha -nyAya eja dhana meLavavAne atyaMta. rahasyabhUta upAya che, ema siddhAntanA jANakAra jaNAve che. bhAvArtha-manuSya nyAyI thaye, eTale zubhakarma upArjana karyuM, ane zubhakarma upArjana karyuM eTale dhana te pitAnI meLe AvIne tene maLavAnuM e niHsaMdeha che. pUrvanA pApa karmanA udayathI A bhavamAM kadAca dhana na maLe; tethI koI adharmI manuSya te meLavavA anyAyanuM AcaraNa kare te dhana na maLe, eTaluM ja nahi paNa bhaviSyamAM paNa te anyAya AcaraNa rU5 pApathI te meLavavA zaktimAna thavAne paNa nahi. mATe te meLavavA pAtra thavuM joIe; ane te pAtra thavAne nyAyAcaraNa sivAya bIjo eka paNa mArga nathI. Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 ] dhamabindu manuSya kasoTIthI ja AtmAmAM rahelA guNe prakaTa karI zake che. ane lobhanI jALamAMthI pasAra thavuM, e kAMI nAnI kasoTI nathI, chatAM jeo duHkha AvavA chatAM, lobhane vaza thayA vinA nyAyane ja vaLagI rahe che, teone guNalubdha laddamI potAnI meLe AvI maLe che. nipAnamiva maNDUkAH saraH puurnnmivaannddjaaH| __ zubhakarmANamAyAnti vivazAH sarvasampadaH // 1 // noMdanvAnarthitAmeti na cAmbhoMbhirna pUryate / / AtmA tu pAtratAM neyaH pAtramAyAnti sampadaH // 2 // deDakA jema kuvA tarapha AkarSAya che, pakSIo jema pUrNa sarovara tarapha lebhAya che, te ja rIte parAdhIna thayelI sarva saMpattio zubhakarma vALA purUSa tarapha prerAya che. samudra jaLanI yAcanA karatA nathI, chatAM jaLavaDe nathI purAta ema nathI; arthAta jaLavaDe purAya che. mATe AtmAne pAtra banAvavo. kAraNa ke saMpattio pAtra manuSya tarapha AkarSAya che. IchA kare te pahelAM te meLavavA pAtra thAo" e vAkaya kadI bhUlavuM joIe nahI. nyAyathI ja dhana prApta thaI zake che ema zI rIte kahI zakAya ? evI zaMkAnA samAdhAna mATe praWkAra pote ja kahe che. tato hi niyamitaH pratibandhakakarma vigama iti // 9 // atha---kAraNa ke nyAyathI ja nizcaya karIne dhana meLavavAmAM pratibaMdharUpa lAbhAntarAya kamane nAza thAya che. bhAvArtha-karma e sUryarU5 AtmAnA prakAzane DhAMkanAra vAdaLa che. jema sUrya ugarUpe prakAze, eTale vAdaLAM pitAnI meLe vikharAI jAya che. te ja rIte jyAre AtmA, jene svabhAva satya ane nyAyI Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-1 [ 15 che, te potAnA nyAya svarUpamAM pravarte eTale karrarUpa vAdaLAM nAza pAmavAnAM. A rIte nyAyAcaraNathI lAbhAntarAya rUpa karma nAza pAmavAthI, dhana svAbhAvika rIte prApta thAya che. teja andhakAra jaNAve che. satyasminnAyatyAmarthasiddhiriti // 10 // atha--lAbhAntarAya kane! nAza thAya che, tyAre bhaviSyamAM dhana prApti thAya che. bhAvA je padArthomAM je vighnarUpa heAya, tene nAza eTale te padArtha maLe te svAbhAvika niyama che. te ja pramANe dhanA lAbhamAM aMtarAyarUpa je ka hatuM, te upara jaNAvyA pramANe nyAyayukta AcaraNathI nAza pAmyuM, eTale dhananI prApti thAya che. mATe nyAyayukta vartana rAkhavuM. ato'nyathApi pravRttau pAkSiko'rthalAbho ni:saMzayaAnartha vRti / / / / a--tethI anya prakAre pravRtti karavAthI, dhananA lAbha vikalpe che; paNa anatha te| ni:saMzaya che. bhAvA --upara jaNAvI gayA ke nyAyayukta AcaraNa karavuM anyAyukata AcaraNathI alAbha tA vikalpe che tethI dhanaprApti thAya paNa kharI athavA na paNa thAya. kadAcita pUnA puNyAyathI tenu anyAyathI vana hovA chatAM paNu dhananI prApti thAya, paraMtu tethI AtaMda mAnavAne nathI; kAraNa ke te kArya thI tenuM pUrvanuM puNya nAza pAmyuM, ane je azubha karmo anyAAcaraNuthI upayu, tenuM ahitakArI phaLa avazya tene bhogavavuM ja paDaze. kahyuM che ke: avazyameva bhoktavyaM kRtaM karma zubhAzubham / 9 nAbhuta zIyate karma kalpakeATIzatairapi // Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 ] dhaSmi du kareluM zubha athavA azubha avazya bhAgavatu ja paDe che; seMkaDA--karADA pakALa pasAra thAya, tApaNu kareluM kama bhAgavyA vinA nAza pAmatuM nathI. mATe karmAMnA niyamamAM pratIti rAkhI. anyAya AcaraNathI vimukha rahevuM, temAM Atmadhyeya rahelu che. jo manuSya vicAravaMta hAya, te tene anyAyayukta pravRtti baMdha karavAnAM ghaNA kAraNA che. koI paNa rIte tevI pravRtti te saMbhavI zakatIja nathI kahyu` che ke-- rAjadaNDabhayAtpApaM nAcaratyadhameA janaH / paralokabhayAnmadhyaH svabhAvadeva cAtamaH || adhama purUSa rAjadaMDanA bhayathI, madhyama purUSa paraleAkanA bhayathI, ane uttama purUSa tA svabhAvathIja pApakarma karatA nathI. je uttama purUSA che, temaneA tA svabhAva ja temane nyAya tarapha prere che. teo teA, sava AtmA sattAe eka sarakhA ja che,. e acaLa siddhAntane anubhavanArA che. jyAre AtmA sarkhA che,. teA pachI bIjA AtmAne chetaravAmAM zuM ApaNe ApaNI jAtaneja nathI chetaratA ? vaLI anyAya AcaraNathI vizvAsadhAta thAya che. anya. jIvane duHkha thAya che, ane pote tevI sthitimAM heya tA peAtAne keTalu duHkha thAya tenA vicAra karIne bIjA prANIne azAnti thAya, udvega thAya, tevu azubha kArya uttama puruSA kare ja nahi. AvA. badhA vicArI temanA hRdyamAM ramaNatA kare che. tethI pApAcaraNa tA. temanA svabhAvane ja viruddha lAge che, ane temanI pravRtti ahati zuM parIpakAramaya nyAyAcaraNa taraphaja thAya che. je madhyama varganA purUSo che, teonA svabhAva hajI nyAyamaya. thayelA nathI, lAbha ane nyAya buddhi vacce temanA hRdayamAM bhAre yuddha thAya che. lAbha tamane tAtkAlika lAbha dekhADI anyAyI vana karavA prere che, tyAre nyAyamuddhi bhaviSyamAM anyAyathI utpanna thatA aniSTa. Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-1 [ 17 pariNAma tarapha teonuM dhyAna dorI, azubha kArya karatAM aTakAve che. A yuddhamAM kSaNavAra lebhavRtti vijayI nIvaDe che te kSaNavAra nyAyabuddhi pitAnuM rAjaya sthApana kare che. paNa chevaTe anubhava dvArA temaja upadezadvArA meLavelA bodhathI paralokanA bhayathI nyAyamArga upara ja te cAle che. trIjA varganA sAmAnya manuSya, jene A lekamAM adhama kahevAmAM AvyA che, teo to phakata rAjadaMDanA bhayathI athavA lekemAM AbarU jaze, tevA bhayathI anyAyathI dUra rahe che. - jyAM sudhI uttama AzayathI anyAyano tyAga thAya te zreSTha paNa te na thAya, te paNa chevaTa rAjadaMDa jevA kaniSTa kAraNane paNa Azraya laI, anyAyayukata AcaraNane tyAga karavo. dhana te AtmAnI vastu nathI, te Ave che ne jAya che. paNa AtmaguNa je malIna thAya che tene sudharatAM aneka bha cAlyA jAya che, mATe AtmakalayANAthI e nyAyI vartana rAkhavuM, eja punaH graMthakAra sUcave che. TuMkANamAM zrAvakapaNAne yogya thavA "cAvavAnarimA" e guNa prApta karavo ke jethI uttarotara dharmanA ucca pagathI upara niHzaMka caDI zakAya. suyogya vivAha tathA samAnakulazilAdibhiragautrajavAhyamanyatra bahuviruddhebhya iti // 12 // atha-ghaNuM loka sAthe je manuSyane virodha hoya, temanA sivAya, samAna kulazIlavALA anya getrIonI sAthe vivAha (lagna) saMbaMdha kare. - bhAvAtha-lagnanA ucca hetu purUSa ane strIne premamaya sAMkaLathI joDI saMsAra-naukA sukhapUrvaka calAvavAnI hoya che. strIne Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 ] dha bindu sahadharmacAriNI kahevAmAM Ave che, te uparathI jaNAya che, ke kevaLa sAMsArika viSayamAM ja tenI jarUra che, eTaluM ja nahi paNa dhArmika bAbatamAM paNa te bhAga levAne, temaja sahAya karavAne yeAgya che. tevA strI purUSonA saMbaMdha icchatA mAtApitAe kaI bAbate para khAsa lakSa ApavuM te mULanA zabdo parathI spaSTa jaNAya che. prathama tA gra MthakartAnA mata pramANe ghaNA leAka jenA vizeAdhI che tevA manuSyanA putra athavA putrI sAthe vivAha karavA ucita nathI. kAraNa ke tema karavAmAM aneka anartha che. je manuSyane bahu zatru hAya, jenA bahu virAdhI heAya tene kadApi zAnti hetI nathI. tenuM citta sadA udvegamAM rahe che, tevA manuSya sAthe saMbaMdha bAMdhavAthI kayA lAbha meLavavAnI AzA rAkhI zakAya? parantu temanI sAthe saMbaMdha khAdhanAra niraparAdhI hoya to paNa dAbavAna kare che, leAkeAnI prIti ochI thAya che, ane te aneka ananuM kAraNa bane che. samAna kulazIlavALA e vizeSaNanu zu sAkapaNuM che tenA vicAra karIe. jo bannenAM kuLa eka sarakhAM na heAya, athavA temAM ucca nIcanA bheda hAya ane kuLa pramANe dhanasa'pattimAM paNa phera hAya, tA temAM nIce pramANe pariNAma AvavAnA saMbhava rahe che. ucca kuLamAM janmelI vaibhavavALI kanyA halakA kuLamAM janmelA peAtAnA patinI, dhana tathA kuLanA mathI, avagaNanA kare; ane teja rIte pati ucca kuLanA hAya ane kanyA halakA kuLanI hAya, tA te pati kanyAne tuccha gaNI teneA anAdara kare. sarakhAM zolavALAM pati ane patnI hAvAM joIe. kAraNa ke temanA guNu-deASamAM, temanI mAnasika sauMpattimAM, ane temanA AcAra vicAramAM jo bahuja taphrAvata hAya che, tA bannenA svabhAva maLatA AvatA nathI. ane bannene bhAre duHkha thAya che, eka khIjAthI teo kaTALe che, ane pariNAma vyabhicAra Adi duSTa dASAmAM Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-1 [ 19 Ave che. tethI tevA piraNAma na Ave te mATe lAyaka daMpatInI joDa zeAdhavI e mApitAnA pavitra dharma che. ghaNA purUSone gRhasaMsAra khedakAraka nIvaDe che, temAM be mukhya kAraNA che. eka bALalagna, ane bIjI strIonI ajJAna sthiti. bALalagna karavAmAM Ave eTale te bALaka zrI prati peAtAnA dharma zuM che te samajatA na hoya, ane pati prati pAtAnI zI pharaja che e bALA samajatI na heAya, tA pachI sahaja vAtamAM matabheda paDe e svAbhAvika che; tevA matabheda jIvanaparyaM ta cAlatA jovAmAM Ave che, ane bannenI sthiti kharekhara duHkhamaya thAya che. bIjI strIonI ajJAnatA e eka asAdhAraNa kAraNa che. jayAM sudhI strIe ajJAta hoya tyAM sudhI patisevA kevI rIte samaje athavA bALakone ucherI kevI rIte maTAM karavAM e kayAMthI jANe ? athavA potAnI zakti uparAMta kharaca karavAmAM patine zuM duHkha veThavu paDatu haze, tenI ene kayAMthI khabara paDe? te te! ajJAnanA pravAhamAM taNAtI jAya che, ane anya vhenapaNIonA kahevAthI game tevI mAgaNI karatAM acakAtI nathI. bicArI annabALAnI sthiti ghaNI zAcanIya che; jyAM sudhI strIe ajJa che, tyAM sudhI saMsAravyavahAra sukhamaya hovAnI AzA rAkhavI e havAmAM bAcakA bharavA jevuM che. mATe temane bhaNAvI, uttama AcAravALI banAvI lAyaka varane sAMpavI. kayA purUSAne kanyA na devI te saMbadhI laukikazAstra kahe che H-murkh nirdhanadUrasthazUra mokSAbhilASiNAm / triguNAdhikavarSANAM teSAM kanyA na dIyate // a-bhUkha, niCna, dUra rahenAra, laDavaiyA, vairAgI, ane kanyAnI uMmarathI traNagaNI uMmara karatAM vadhAre va vALAne kanyA na ApavI. Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 ] dhimabindu * eka netravALA sAthe lagnavyavahAra na karo A kahevuM ghaNuM vicArapUrvakanuM che. te pramANe karavAthI gotranA purUSa vacce rahe. jyeSTha ane kaniSThane vyavahAra (moTA-nAnA vyavahAra) nAza pAme che. kanyAne pitA vaya tathA vaibhavamAM jayeSTha hoya te paNa jamAInA. pitAnI apekSAe kaniSTha bane che. ane A pramANe vyavahArane. nAza thavAthI vinayano nAza thAya che; ane vinayano nAza thavAthI anukrame anartha paraMparA udbhave che. A to eka sAmAnya kAraNa TIkAkAranA mata pramANe darzAvyuM, paNa tenA karatAM paNa bIjuM eka adhika prabaLa kAraNa che, jene hAlanA meDIkala vijJAna paNa pUravAra karI Ape che. eka ja gotramAM utpanna thayelAM putra putrI Adine paraspara lagna saMbaMdha karavAmAM Ave, te te saMbaMdhathI utpanna thatAM bALake zarIre azakta ane nirbaLa thAya che. laukika nItizAstranuM keTaluMka vivecana nIce pramANe che -- varanI uMmara soLa varSanI ane kanyAnI uMmara bAra varSanI joIe. agni tathA devatAonI sAkSI sahita je vara tathA kanyAne hasta meLApa thAya tenuM nAma lagna kahevAya. tenA ATha bheda che. (1) jemAM kanyAne vastrAlaMkAra paherAvIne "tuM A mahA. bhAgyazALI purUSanI sahadharmacAriNI thA" ema kahI varane ApavAmAM Ave che. brAha vivAha. (2) pitAnA gharanA vaibhavane ucita dravya, varane ApI kanyAdAna kare te prAjApAtya vivAha. (3) gAyanuM joDaluM ApI kanyAdAna ApavuM te ASa vivAha (4) Rtvijane yajJa (dAna pUjanAdi) ne mATe kanyApradAna karavuM te daiva vivAha. Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMdhyAya-1. [ 21 upara jaNAvelA cAra prakAranA vivAha dharmayukata kahI zakAya, kAraNa ke gRhasthAzramane yegya kriyAnA kAraNabhUta che, ane temAM mAtApitA, baMdhu, svajanaAdinI sampati che. A (5) eka bIjA para prIti thavAthI vivAha karavo te gAndhava vivAha. (6) keI paNa prakAranI zarata karIne kanyA ApavI te Asura vivAha (7) baLAtkArathI kanyAgrahaNa karavI te rAkSasa vivAha. (8) sutelI athavA pramAdathI pharatI kanyAnuM haraNa karavuM te paizAca vivAha. chelA jaNAvelA A cAra vivAha adharmayukta che; parantu temAM parasparanI rUci heya, to dharmayukta mAnavAmAM Ave che. have vivAhane lAbha zuddha kularatnarUpI strI che, ane sArI strIthI susaMtati utpanna thavAno saMbhava che tethI cittanI zAtinI AzA rahe che. kAraNa ke strI kulIna heya, pitAno dharma samajatI heya, ane putra umadA guNavALo hoya, te tene koI prakAranI gharanI ciMtA rAkhavI paDatI nathI, ane citta haMmezAM prasanna rahe che. vaLI bahArathI kaMTALIne, udvega pAmIne ane thAkIne Avyo hoya, te vakhate suprasanna strI pitAnA madhura zabdathI, tene AzvAsana ApI, tenA duHkhamAM bhAga laI tenuM duHkha adhuM karI nAkhe che. vaLI kulIna strI gharasaMsAra kevI rIte calAvo te sArI rIte samaje che; ane kulInatAnA kAraNe tenAmAM svAbhAvika umadA guNa dekhAya che. te atithi, gurU, svajana, Adine satkAra kevI rIte karavuM te barAbara jANe che. jene jevo ghaTe te AdarasatkAra Apa e purUSa karatAM strIo sArI rIte pIchANe che. AvI strIo azuddha mArga tarapha na dorAya te mATe TIkAkAra nIce pramANe upAya jaNAve che-. Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bindu gRhakarmaviniyogaH parimito'rthasaMyogaH / asvAtantryam sadA ca mAtRtulyastrIlA kAvarodhanam // 1 // (1) graha saMbaMdhI kAmakAja sApajI, tema karavAthI tenu mana te kArya karavAmAM rAkAze, eTale tene nivRtti athavA avakAzanA bahu samaya maLaze nahi. tathA gharane kArabhAra tene soMpavAthI, A kArya mAre karavAnu che evI buddhithI te sArI rIte karaze; avakAzanA samaya eche hAvAthI kuthalI athavA pArakAnI nindA paNa thaI zakaze nahi temaja halakI strIonI seAbatamAM pharavAnA prasaMga paNa Avaze nahi. (2) parimita dhana tene ApI rAkhavuM. Ama karavAmAM khe hetu rahelA che. eka tA peAtAne najIvuM kharaca karavA kAMI paisA. joItA heAya temAMthI te kharacI zake, ane paisAnA leAbhathI anyAya mAge jatAM aTake; vaLI te paragAma gayA, ane mahemAna vigere tene ghera AvyA hAya, teA tene ApI rAkhelA dhanamAMthI khaca karI. dharane sAcavI zake. 22 ] (3) asvAta'tryapaNu : strIne eTalI badhI svata MtratA na ApavI ke peAtAnI marajI mujaba AcarI zake, tene niyamamAM rAkhavI, ane tenuM rakSaNa karavuM. bALapaNamAM onA rakSaka pitA. che, yuvAvasthAmAM pati che ane vRddhAvasthAmAM putra tene rakSaka che.. che. Ama traNe samayamAM rakSaNa karAyelI strI niyamanA bha`ga karI zakatI nathI. ane bIjA manuSyeAnA manamAM ema thAya ke A dharamAM strInuM calaNa che evI svataMtratA na ApavI. (4) vRddha ane mAtA tulya srIonI sAmatamAM rAkhavI vRddha ane suzIla strIoneA saMga thavAthI potAnI halakI vRttie kAjImAM rAkhatA zIkho ane tethI sadguNNA meLavaze. je dharamAM vRddha sAsue haiya che, te dharamAM bhAgyeja aniSTAcAra sAMbhaLavAmAM Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-1 [ 23 Ave che. paNa jyAre sAsu hAtI nathI ane kuLavadhUnA hAthamAM sarva sattA Ave che, tyAre kAI paNa prakAranA anAsaMbhava rahe che. mATe te suzIla ane guNavALI vRddha strIonI seAbatamAM rAkhavI. A pramANe strIonuM rakSaNa karavAnA cAra upAya jaNAvela che. A viSaya samApta karatAM pahelAM te saMbaMdhI eka zaMkAnu nivAraNa karavuM" e ucita jaNAya che. kAI zaMkA kare ke Ama leAkeAnI samakSa lagna karavA karatAM taiyAra vezyA maLI jAya tA tethI zuM na sare ? tenA pratyuttaramAM TIkAkAra jaNAve che:-- rajakazilAkukkurakarparasamA hi vezyAH kastAsu kulIneA rajyeta ? yatA dAna daurbhAgya' satkRtau parApabhAgyatvaM Asakau paribhavA maraLavA mahopakAre 'pyanAtmIyatva, bahukAlasambandhe'pi tyaktAnAM tadaiva puruSAntaragamanamiti vezyAnAM kulAgateA dharma iti // vezyA te dheAkhIne dhAvAnI zikSA athavA kutarAnI cATaya barAbara che (dheAkhInI zilApara je Ave te dhruve, ane kutarAnI cATayamAM je kutarUM Ave te mukha nAkhe) kayA kulIna purUSa temAM rAce? tene dAna ApavAthI durbhAgya Ave che, athavA manuSya daridrau thAya che. tene karele satkAra bIjAnA upabhAgamAM Ave che. ghaNI AsaktithI parAbhava athavA maraNa thAya che. mATe upakAra karavA chatAM te peAtAnI thatI nathI. bahu kALanA saMbaMdha hoya tA paNa tenA tyAga karyAM eTale bhIna purUSa sAthe teja samaye sahavAsa kare che. ItyAdi ana"nAM kAraNu vicArI sujJajateAe kulIna ane zIlavALI strI sAthe lagna sabaMdha bAMdhavA e gRhasthanA sAmAnya dharma che. A pramANe mArgonusAripaNAnA bIjA guNunuM varNana purNa thayuM. Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 ] mabindu apAyabhIratA have granthakAra trIjA guNanuM vivecana kare che -- dAdagvAyAma titi rUA. artha-dazya athavA adazya aneka upadravathI bhaya pAmI vartavuM, e gRhasthane sAmAnya dharma che. bhAvArtha-A jagatamAM je anyAya athavA adharmAcaraNa thAya che, temAMthI keTalAkanAM phaLa pratyakSa dekhAya che ane keTalAkanAM phaLa anumAnathI jaNAya che, mATe tevAM aniSTa pariNAmavALAM kAryathI dUra rahevuM. jo manuSyanA manamAM pApAcaraNane kharekhara bhaya hAya, to tenAM kAraNone dUrathI tyAga karavA te prayatna kare. anyAyavyavahAra. jugAra, parastrAgamana, corI A pratyakSa duSTa pariNAmavALAM AcaraNe che ane je jagatamAM paNa aneka prakAranI viTaMbanAnA kAraNabhUta thatAM jovAya che. keTalIka evI bAbata che ke jemAM rAjya taraphathI koI paNa bhaya thAya nahi, paNa dharmazAstro temane mahApAtakarUpa mAne che. ane tenA phaLarUpe saMsAramAM aneka bhava sudhI rakhaDavAnuM batAve che tevAM kAryanuM phaLa ApaNane jaNAya nahi; chatAM dharmazAstro para vizvAsa rAkhI yuktipUrvaka tene vicAra karI, tevA phaLathI DarIne duSTa AcaraNa na karavuM tenuM nAma paNa dharma che. daSTAna tarIke madyapAna mAM bhajana azuddhavicAra, lekenuM buruM karavAno saMka9pa, manamAM bhAre krodha, Adi aneka halakA prakAranAM AcaraNa che, jemAM A jagatamAM kaI taraphane bhaya hete nathI paNa tethI karmanA ecaLa niyama pramANe mahAduHkha bhegavavuM paDe che. mATe tenA upadravathI DarIne zuddha mAge cAlavuM. ane AtmAne malIna thavA na de. rAjyadaMDanA bhayathI temaja paralokanA Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-1 [ ra5 bhayathI DarIne dravya tathA bhAvathI AtmAne zuddha rAkha, eja grinthakArane A sUtramAM Azaya che. ziSTAcAra tathA ziSTAcAraprazaMsanamiti // 14 // artha-sArA purUSenA AcaraNanI prazaMsA karavI. bhAvAtha-prathama sArA purUSa athavA ziSTa purUSa kone kahevA te jANavuM jarUrI che. sadAcAramAM vartatA vRddha ane jJAnI purUSonI najIkamAM rahI, vizuddha zikSA (upadeza) jemaNe prApta karI che te ziSTa purUSa kahI zakAya. tenA AcAravicAra te ziSTAcAra kahevAya. ziSTa purUSonA sarva guNonuM varNana karavuM te to azakya che, paNa temAMnA mukhya guNanuM TIkAkAra varNana kare che. lokApavAdabhIrUtva diinaabhyuddhrnnaadrH| kRtajJatA sudAkSiNya sadAcAraH prakIrtitaH // 1 // sarvatra nindAsatyAgo varNavAdazca sAdhuSu / Apadyadanyamatyanta tadvatsaMpadi nanatA // 2 // prastAve mitabhASitvamavisaMvAdana tathA / pratipannakriyA ceti kuladharmAnupAlanam // 3 // asavyayaparityAgaH sthAne caiva krivA sdaa| pradhAnakArya nirbandhaH pramAdasya vivarjanam // 4 // lokAcArAnuvRttizca sarvatraucityapAlanam / pravRttirgarhite neti prANaiH kaSThagatairapi // 5 // lekanA apavAdathI bhaya rAkhave, garIba purUSone uThAra karavamAM Adara kara, kRtajJatA rAkhavI, sudAkSiNya jALavavuM, sadAcAra Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 ] dhamabindu seva, sarva prakAre nindAne tyAga kara, sArA purUSanI prazaMsA karavI, duHkhamAM paNa dInatA dhAraNa na karavI, sukhamAM namratA dharavI, prasaMge Ucita bolavuM, koInI sAthe virogha na kara, aMgIkAra kareluM karavuM, kuLadharma pALavo, khoTA kharcano tyAga karo. gya sthAne yogya kriyA karavI, uttama kAryamAM magna rahevuM pramAdane tyAga kara, lokAcAra pALo, sarvatra ucatanuM rakSaNa karavuM. prANa kaThe AvyA hoya to paNa nizvita kAryamAM pravRtti na karavI. A tathA bIjA aneka zubha guNavALAnI prazaMsA karavI. manuSya prazaMsA kayAre kare che, te vicAravA jevuM che. jyAre te guNone pote ucca dhArato heya tyAre ja tenI prazaMsA kare che. e eka sAmAnya niyama che ke je vastu ApaNane priya lAge athavA AnaMdakAraka jaNAya te meLavavAne svAbhAvika prayatna thAya che, mATe upara jaNAvelA ziSTa purUSanI prazaMsA karavAthI temanA jevo thavA mATe te manuSya prerAya che, ane pite guNagrAhI bane che. TIkAkAra paNa teja kahe che. guNeSu yatnaH kriyatAm kimAToH prayojanam / vikrIyante na gaNTAbhirgAvaH kSIravivarjitAH / / 1 / / zuddhAH prasiddhimAyAnti ladho'pIha netare / tamasyapi vikAkyante dantidantA na dantinaH // 3 // guNa prApta karavA prayatna kara. khAlI ADaMbarathI zuM prajana che ? dudha nahi ApanArI gAya, ghaMTa bAMdhavAthI vecAtI nathI. nAnA paNa zuddha padArtho prasiddha thAya che. jema aMdhArAmAM hAthI (kALA hevAthI) jaNAtA nathI paNa tenA dantazaLa dekhAya che. teja pramANe je guNavALA hoya che te sarvatra pUjAya che ane bIjAne anukaraNa karavA lAyaka thAya che. tevA suzIla purUSane dareka Atma. Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-1 [ 27 hitAthI e saMga kare; tethI aneka lAbha thAya che. teo pitAnA kAryathI ApaNane zuddha kArya karavA dore che, teo pitAne Upade-- zathI zuddha mArga batAvI ApaNA mananI malinatAne nAza kare che. ane teone vicArathI paNa temanA saMbaMdhamAM AvatA purUSanA vicAra zuddha banAve che. kharekhara bhAgyodaya hoya to ja evA sapurUSa maLe ke jemanA darzanathI ja trividha tApa TaLe. aMtaraMga cha zatrune jaya tathA ariSaDvargatyAgenAvirUddhArthapratipattyendriyajaya iti||15|| artha-cha prakAranA zatrano tyAga karIne, (gRhastha dharmane) avirUddha (pAMca IndriyanA viSayarUpa) artha aMgIkAra karIne indrine jaya kare, e gRhasthane sAmAnya dharma che. bhAvArtha-cha prakAranA zatra nIce pramANe che kAma, krodha, lebha, mAna, mada ane harSa; teno tyAga kare e gRhasthane dharma che. have te darekane anukrame ApaNe vicAra karIzuM ane tene tyAga . karavAthI kyA kyA lAbha thAya che te joIe. - I kAma:-- tene artha strI sAthe gamana karavAnI vRtti evo thAya che. have gRhasthanA viSayamAM tene zuM arthe karavAmAM Avyo che te jovAnuM che kAraNa ke gRhastha sarvathA strIne tyAga karI zake nahi. mATe ahiMyA parastrI, kumArikA, ane vezyAne tyAga karavArUpa upadeza che te upadeza virUddha vartana rAkhavAthI AbarU jAya, dhana jAya, zarIra khuvAra thAya, aneka vyAdhi utpanna thAya. vaLI tevA manuSya lekane sarvathA apriya thAya che ane koI * paragRhItAsvanUDhAsu vA strISu durabhisandhiH kAmaH // Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 ] dhamabindu temane vizvAsa karatuM nathI. rAjya taraphathI paNa daMDa pAme che, ane parabhavamAM aneka duHkha bhegavavAM paDe che. mATe svadAra saMtoSa rAkhavo eTale pitAnI strIthI saMtuSTa rahevuM. temAM paNa bahu lupI thavuM nahi, kAraNa ke tethI baLa tathA buddhi nAza pAme che; bALaka utpanna thAya te paNa nirbaLa thAya che, mATe dhIme dhIme te kAmavRttine nigrahamAM rAkhatAM zIkhavu joIe, ane tene mATe gRhasthAzrama jevI bIjI eka uttama zALA nathI. vastu pAse hovA chatAM, tenAthI nahi lebhAtAM tenI asAratA naanubhavI dhIme dhIme tenA pAzathI mukta thavuM tenA jevuM bIju -zuM uttama kArya hoI zake ? gulAma jyAM sudhI chuTa thAya nahi, tyAM sudhI senAdhipati thaI zake nahi. teja rIte je manuSya pitAnI adhama pAzavavRtti ene tAbe che tyAM sudhI kadApi te svataMtra thaI bIjAne tAbe karI zake naha. snAyu kasaratathI majabUta thAya che. Teva athavA vRtti ane lAlaca je pramANamAM niraMkuza vate che te pramANamAM baliSTa thAya che. mananI zakti abhyAsathI khIle che. baliSTa vikAre hovA chatAM tenA para meLavele jaya manuSyane vIra banAve che. kAmavRtti maithunAbhilASA) sauthI baliSTa vikAra che, tenA para jaya meLavanAra A jagatamAM deva samAna che. II krodha-A eka bIje baliSTa zatru che. tene vaza thayela manuSya game tevuM avicArI kArya karatAM jarA paNa AMcakA khAte nathI. krodha vakhate manuSya evuM koIkavAra bolI jAya che ke jethI jIvana paryanta tene pastAvuM paDe che. te e vikAra che ke tene AdhIna thayelo manuSya bIjAnuM buruM karavA derAI jAya che, ane - jyAM sudhI te vikAra zamata nathI, tyAM sudhI Arta tathA raudra dhyAna, thayAja kare che. Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-1 [ 29 sAmA manuSya mArUM bagADyuM tethI tenuM buruM karavuM, e vicAra krodhathI unna thAya che. paNa kharI rIte vicArIe te kaI tArUM bagADanAra nathI. te pUrvabhavamAM upArjana karelA karma anusAra sukha athavA duHkha tane prApta thAya che ane bIjA purUSo to temAM nimitta mAtra che. AcAra pradIpamAM kahyuM che ke -- savvo puvakayANaM kammANaM pAvae phalavivAgaM / avarAhesu guNesu a nimittamittaM paroM hoI // 1 // sarva purUSo pUrve karelAM karmanAM phaLa bhogave che; aparAdhamAM, temaja guNamAM bIjA te nimitta mAtra che. pite ja pitAnA karmano kartA che ane bhaktA paNa che. je ema heya te nimitta mAtra je bIjA purUSo che, tevA sAthe krodha karavAthI kaMI lAbha nathI. te te kevaLa AtmAnI ajJAna dazA sUcave che. te ja granthamAM anyatra kahyuM che ke jo mUrva suhANa tathAdi krodha sakaLa duHkhanuM mULa che. mATe tene tyAga karI kSamA vRtti dhAraNa karavI, ane sarva para samabhAva rAkho . gRhastha che te sAmAnya rIte savathA krodhane tyAga na karI zake mATe ahIMyA TIkAkAra tenuM juduM lakSaNa jaNAve che. avicArya parasyAtmano vApAyahetuH krodhaH avicArathI utpanna thayelI paranA temaja pitAnA duHkhanA. kAraNabhUta je vRtti, te krodha. krodhane agninI upamA ApavAmAM AvI che te sArthaka che. agni je gharamAM utpanna thAya tene prathama bALe che, ane je dAbavAmAM na Ave te samIpanA gharane paNa nAza kare che. te ja pramANe krodha jenAmAM utpanna thAya tenA AtmAnuM ahita kare, ane je tene nigraha karavAmAM na Ave to paranuM paNa ahita kare che, mATe AvI rIte potAne temaja parane duHkheThArI krodha vRttine tyAga karavo. Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 ] dha bindu III lAbha :-saMsAramAM je je anatha thAya che temAMnA ghaNAkharA A leAbhanI vRttine lIdhe ja thAya che ema kahevAmAM jarApaNa asatya nathI. manuSya keTalIka vastue ne 'mArI' mAnI lIdhelI che; ane tenAthI judA paDavuM te prANathI judA paDavA karatAM paNa vadhAre kaSTakArI lAge che. dhana te temAMnI mukhya vastu che. te meLavavA game tevAM kukRtya karatAM manuSya jarA paNa AMcakA khAtA nathI; kAraNa ke sa'sAranA sarva bAhya vaibhava, te vastu dvArA prApta thaI zake che; ahiM dhana khATu' che ema kahevAnA Azaya nathI. paraMtu leAbhanI vRtti ke je manuSyane anyAya mArge paNa dere che te vRtti aDu pIDAkArI che. te vRtti AtmAnA sarve guNu AcchAdita karI zake eTalu` sAmarthya dharAve che. 3 tame koI majura pAse amuka prakAranuM kArya karAvarAvyuM, have te kAnA pramANamAM nyAya rIte tene cAra AnA tamAre ApavA joie, paNa lAbhane vaza thaI tame tene sADAtraNa AnA ApyA. AmAM nukazAna kene thayu' ? jarA zAnta manathI vicAra karatAM jaNAze ke te majurane tA phakta meM paisAnuM ja nukazAna thayuM paNa tamArAmAMthI je nyAyatattva nAza pAmyuM tenI kharAbarI te khe paisA karI zake tema che ? je nyAyatattvathI manuSya satya ane asatya vaccenA bheda pArakhI zake che te A pramANe leAbha vRttithI nAza pAme che. TIkAkAra nIce pramANe leAbhanI vyAkhyA Ape che :dAnArheSu svadhanApradAnamakAraNaparadhanagrahaNaM vA lobhaH / / * je purUSA dAnane yeAgya che. temane peAtAnuM dhana na ApavuM, ane niSkAraNu anyanuM dhana levuM, tenuM nAma lAbha, Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-1 ( [ 31. ' A zabdamAM bhavRttinAM be aniSTa pariNAma batAvyAM. je supAtra che tene vize chatI zaktie dAna karatAM aTakAvanAra vRtti te lobha che. temaja bIjAnuM dhana pacAvI pADavAnI, anyAya rItIthI laI levAnI IcachA te paNa lebha che. lebhI manuSya sanmArge potAnA dhanane vyaya karI zakatA nathI anyanuM dhana laI levA mathe che. mATe te vRttine niyamamAM rAkhI nyAya vRttithI je dhana maLe temAM saMtoSa mAnI yathAzakti tene sadupayoga kare eja hitakara che. IV mAna: pitAne je DuM ghaNuM jJAna prApta thayuM hoya tene sarvApaNuM mAnI pitAne saunA karatAM ucca gaNavAnI je vRtti thAya che te mAna, je leke ardhadagdha hoya che, eTale je thoDuM ghaNuM jANe che, temanAmAM AvA vicAra utpanna thavAne vadhAre saMbhava che. teo pitAnA saMkucita jJAnane samudrarUpa mAne che. ahaMkArI manuSya bIjAne mAna ApI zakato nathI, tema bIjAne vinaya karI zakato nathI, temaja mArI laghutA thaze ema vicArI pitAnI zaMkAonuM paNa samAdhAna karavA samartha thato nathI. vinaya vagaranI vidyA zobhatI nathI. kahyuM che ke, vidyA vinayena zobhate. vidyA vinayathI namratAthI ja zobhe che. ahaMkArI manuSya game teTale vidvAna hoya to paNa maNivALA sapanI mAphaka loka tenAthI dUra nAze che. haMmezAM ziSyavRtti rAkhavI, dareka manuSya, dareka banAve, dareka pustaka ApaNane kAMI nahi ne kAMI zikhave che, ane ApaNuM jJAnamAM vRddhi kare che. kevaLa manuSya ja nahi paNa jagatanA padArtho paNa ApaNane ghaNuM jJAna Ape che. mATe je je sthaLethI jJAna prApta thAya te meLavavA cUkavuM nahi, Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 ] dha bindu paNa te sAthe niraMtara namratA rAkhavI. viSTha purUSa koInI hita zikSA mAnatA nathI, ane muktinA AtyaMtika sukhane mATe je zAstrakArAnA upadeza che tethI vimukha rahe che. TIkAkAra paNa jaNAve che ke-- durabhinivezAnmokSodyukotkyagrahaNa mAnaH | mAkSane mATe udyamI thayelA (jJAnI purUSA) nuM vacana durAgrahathI na grahaNa karavuM' te mAna. te manuSya peAtAnI TUMkI vruddhimAM jaNAya tene ja sarvIsva mAne che. ane tethI jJAnI purUSA, athavA je purUSAe AtmA. saMbadhI uMDuM jJAna meLavyuM hAya tevA purUSAnA vacanane vahema athavA khasI gayelA magajanI 45nArUpa mAne che ane svecchAe. cAlatA dekhAya che. A mAnavRtti sadgurUnA upadeza vinA athavA. vadhAre jJAna prApta thayA vinA nAza pAmatI nathI. mATe UttiSThata jAgrata prApya varAnnibodhata uThe ! jAgrata thAo ! mahAna purUSAne zodhI kADhe ! ane jJAna meLavA! tevA puruSanA khAdhathI peAtAnA jJAnanI khAmI jaNAze,. ane manuSya ziSyavRtti dhAraNa karI namratA rAkhatAM zIkhaze. V maDha : mada e paNa eka prakAranA mananA unmAda che. mananI ghelachA che. tethI manuSya peAtAne khIjA karatAM ucca gaNe che.. judI judI vastuene AzrayI tenA ATha prakAra kahevAmAM AvyA che-kuLamada, maLamada, aizvaryaMmada, rUpamada, leAbhamada, tapamada, jAtimada ane jJAnamada, A ATha prakAramAM prathama sAta prakAranI vastue che te bahAranI che, te tA dareka janmamAM badalAyA kare che ane tethI kSaNe kSaNe badalAtI vastuonA mada kAI paNa sujJa manuSya kare nahi; paNa keTalAka purUSone jJAnanA vidyAnA mada thAya che. A mada bahu bhArI che. dareka prakAranA madanA nAza tA jJAnathI Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-1 [ 33 thaI zake, paNa jyAM jJAnaneAja manna thayA tyAM upAya zA ? jayAM peAtAnI mAtAja jhera Ape, jyAM vADaja cIbhaDAM cAre, tyAM upAya ze ? AnA upAya kevaLa sadgurUnI prAptimAM rahelA che. jyAre sadgurU maLe ane temanA dvArA vizeSa jJAna prApta thAya, tyAre peAtAnA jJAnanI alpatAnA khyAla Ave ane tyAreja peAtAnI laghutAnuM bhAna thAya. kahyuM che keH laghutAthI prabhutA maLe, prabhutAthI prabhu dUra; kIDI hai| mIsarI cuge, gaja zira nAkhe dhULa ! jJAna, AtmAnA svAbhAvika guNa che. svAbhAvika guNu mATe kANa unmatta thAya ? kAraNa ke AtmAne sa MtAe jJAna yajJapasamaruM nirmALa jJAnasvarUpI kahelA che. mATe jenuM svarUpa jJAnamaya che, tevA AtmAnA svAbhAvika guNa mATe koI prakAranA mada-abhimAta rAkhavA, te kevaLa AtmasvarUpanuM ajJAna sUcave che. bIjI sAta vastue mATe kAI prakAranA mada rAkhavA te cita nathI. kAraNa ke kuLa, baLa, aizvaryAM, rUpa, lAbha, tapa ane jAti e ApaNA zarIrane AzrayI rahelAM che, ane temAMnA keTalAMka te eka bhavamAMja balAya che ane keTalAMka bIjA bhavamAM badalAya che, paNa temAMnA kASTha padArtha ApaNI sAthe akhaMDa rahetA nathI, kAraNa ke jayAre maraNa thAya che tyAre kuLa, baLa, azva, rUpa, lAbha, tapa karavAne yAgya zarIra ane jAti sAthe AvatAM nathI. mATe je cIjo eka bhava AzrayI che tenA para atyaMta Asakti rAkhavI, ane khIjAmAM te na heAya tene ApaNAthI halakA athavA nIca gaNavA e kevaLa ajJAnatAnA unmAda che. zAstramAM thata che ke je bAbatane mANasa mada kare che, tenAthI khIjo bhavamAM te hIna thAya che. enAM ghaNAM dRSTAMtA zAstramAM prasiddha che. zrI mahAvIra svAmI prabhue marIcinA bhavamAM peAtAnA kuLanA maDha karyAM tenA pariNAmarUpe chellA bhavamAM temane jadhanya 3 Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 ] dhamabiMdu gotra maLyuM e bAbata sarvane jANItI che. umAsvAti vAcake prazamaratimAM lakhyuM che ke - zrutazIlavinayasaMdUSaNasya, dharmArthakAmavidhnasya / mAnasya ko'vakAza muhUrtamapi paMDito dadyAt / / zrata, zIla, vinayane dUSita karanAra dharma, artha, ane kAmane vidanabhUta evA mAnane kayo samaju prANI eka kSaNa paNa hRdayamAM jagyA Ape ? arthAta keI paNa sujJa mANase abhimAna karo joIe nahI. A saMbaMdhamAM prakhyAta IMglIza lekhaka Do. jenazana jaNAve che ke : "Pride is a corruption that seems almost originally engrafted in our nature. It exerts it self in our first years, and without continual endeavours to suppress it, it influence our last. Other vices tyrannize over particular ages, and triumph in particluar countries. Rage is the failing of youth and avarice of age; revenge is the predominant passion of one country and in constancy the characteristic of another, but pride is the native of every country, infects every climate and corrupts every nation. It ranges equally through the gardens of the East and the deserts of the South and reigns no less in the cavern of savage than in the palace of the epicure. It mingles with all other vices, and without constant and anxious care, will also mingle other virtues" Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-1 [ 35 - "mada bahu bhayaMkara mane vikAra che, ane te ApaNuM mana upara svAbhAvika rIte sAmrAjya bhagave che, te bAlyAvasthAthI zarU thAya che, ane jo tene rokavA prayatna karavAmAM na Ave, te te maraNa paryata pitAnI sattA calAve che. bIjA durguNa-manavikAre amuka vaya sudhI pitAnuM jera sUcave che, ane amuka dezamAM vadhAre phateha pAmatA jaNAya che. dAkhalA tarIke juvAnImAMkrodhane jusso bahuja hoya che, ane ghaDapaNamAM lebha-tRSNa bahuja vadhe che. eka dezamAM vera levAnI vRtti jabarI jaNAya che, to bIjA dezamAM vicAranI asthiratA ghaNe bhAge prabaLa jaNAya che. paraMtu ahaMbhAva mada to dareka dezamAM jovA maLe che, dareka dezanI havAne asara kare che, ane dareka prajAne bagADe che. te pUrva dezanA suMdara 'udyAnomAM temaja dakSiNanA jaMgalomAM paNa pitAnuM sAmarthya prakAze che. ane jeTalA prabhAvathI te eka mojazokhIlA mANasanA mahelamAM dekhAya che teTalAja prabhAvathI te jaMgalInI guphAmAM jaNAya che. te sarva durgaNa sAthe bhaLI jAya che, ane tene rokavA nitya sthAyI saMbhALa levAmAM na Ave to te sadgaNa sAthe paNa bhaLI jAya che? A vicAre evA che ke tenA para jema vadhAre vicAra karazuM tema tenuM satya vadhAre ne vadhAre jaNAI Avaze. mATe A AThe prakAranA madane vibhAvika guNe mAnI temane nAza karavA zakaya prayatna karo. je mANasamAM mada hoya che teo bIjAmAM koI bAbatanI vRddhi joI sahana karI zakatAM nathI ane te sAmA mANasamAMthI te nAza pAme tevI IcchA rAkhe che ane nAza karavA haMmezA prayatna kare che. A rIte abhimAnI mANasamAMthI pramoda bhAvanA nAza pAme che, ane IrSyA utpanna thAya che. je Akhare aneka prakAranAM azubha pariNAma lAve che. mATe samaju mANase sarvathA A madane tyAga karavo ghaTe che. Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 ] dha bindu VI hu` :- chaThTho ane chellA zatru haryAM che. AtmAnA svAbhAvika guNa svarUpa ha' e judA che paNa khIjAnI halakI ane adhama avasthA joI, temAM kheATI rIte khuza thavu teve zatru rUpa 'ha"no artha thAya che. mATe zrAvake evA halakA sadA vimukha rahevuM. kahyuM che ke thI hasatAM mAMdhyAM kamate rAtAM na chuTare prANIA mATe halakI khAkhatAmAM temaja halakA vicArAmAM kheATI majA. mAnavI e ucita nathI A harSanI vyAkhyA TIkAkAra nIce mujaba Ape che, te khuba yAda rAkhavI ghaTe cheH nirnimittamanyasya duHkhotpAdanena svasya dyUtapApaddhayAdyanartha saMzrayeNa vA manaHprItijananA harSaH // vinA kAraNu khIjAne duHkha upajAvIne, athavA jugAra zikAra vezyAgamana vagere vyasanAnA Azraya karIne khuzI thavuM ane manamAM malakAvu tenuM nAma hu` che. AvA ha tA sarvathA tyAga karavA yogya che, kAraNa ke te dhyA dhathI vimukha che. yAnI vizeSa vyAkhyA ApaNe tapAsIe tA ApaNune jaNAya che ke koI paNa prANInuM mana, ApaNA. mana, vacana ane kAyAnA vyApArathI dubhAya-du:khI thAya tyAM tenA bhAva prANa haNAya che, ane hiMsA thAya. che. mATe khIjAne duHkha upajAvavAnA kAraNabhUta . A hamAM paNa hiMsA thAya che. temaja jugAra vagere sAta vyasanamAM malakAvavuM athavA khuzI thavuM e paNa tevA mANasanI halakI sthiti sUcave che. jyAM sudhI dugu Nune dugu Nu rUpa nathI jANyA ane temAM rAga raheleA che tyAM sudhI sudharavAnI AzA echI che. kSNIvAra samaju mANase| paNa amuka vyasanamAM paDI jAya che, chatAM dareka vakhate peAtAnI Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-1 [ 37. bhUlane kabUla kare che, ane temAMthI kayAre huM chuTuM tevI bhAvanA kare che paNa temAM AnaMda mAnatA nathI, athavA harSa pAmatA nathI. mATe durgaNamAM harSa nahi rAkhavo, eja TIkAkAranA kahevAne bhAvArtha che. A pramANe aMtaraga che zatruone tyAga karIne dharma tathA arthane bAdha na Ave te pramANe gRhasthAzramane yogya pAMce IndriyonA viSayamAM atyaMta Asakti rAkhyA sivAya te bhogavavAM, ane dhIme dhIme Indriya upara nigraha rAkhatAM zIkhavuM, kemake sarvathA Indriyone rodha karavo te te "yati no dharma che. ahIMyA sAmAnya gRhastha dharmanuM svarUpa varNavAya che, mATe yati dharma bAbata vizeSa varNana AgaLa kahevAmAM Avaze tathA upaplutasthAnatyAga iti // 16 // artha-upadravavALA sthAnane tyAga karavo e gRhasthane sAmAnya dharma che. bhAvArtha-jyAM pitAnA rAjya taraphathI, athavA bIjA rAjya taraphathI laDAI thavAno saMbhava hoya, tevA sthAnamAM vasavuM yogya nathI. temaja je sthAnamAM dukALa ke marakI paDyA hoya tevA sthaLamAM paNa vasavuM ucita nathI. pahelAnA samayamAM hAlanI mAphaka relave tathA sTImaranAM sAdhana nahetAM tethI bIjA dezamAM puSkaLa pAka thayo hoya chatAM amuka gAmavALA dukALanI AphatathI pIDAI maraNa pAmatA mATe dukALa paDe te gAmathI bIjA gAmamAM jaI vasavA mATe atre salAha ApI che. vaLI marajIvALA zaheramAM paNa vasavuM e Arogyane nukazAnakAraka che. kAraNa ke zarIramAM navA-junA aNuonI rAta divasa Ava-jA cAlyA ja kare che. zarIramAM jhINAmAM jhINuM tAMtaNa, hADakA, snAyu vagere sarva avacanA baMdhAraNamAM aNuonI Ava-jA evI thAya che ke thoDA varSamAM te zarIramAM eka paNa aNu june raheto nathI. A pheraphAra Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 ] dhamabindu thayA kare che. mATe ApaNe zuddha sAtvika khorAka khAvo, svaccha jaLa pIvuM ane zuddha havAmAM pharavuM ane vicAra paNa pavitra rAkhavAkAraNa ke vicAra paNa zarIra para asara kare che. ghaNA ciMtAtura mANasane saMgrahaNIne roga thAya che e vAta kenAthI ajJAta che? upadravavALA sthAnamAM rahevAthI cittanI azAMti thAya che, ane tethI dharmadhyAna thaI zakatuM nathI, ane saMsAra vyavahAra paNa barAbara. thaI zakato nathI. tethI A loka ane paraloka baMnenuM hita ApaNe khAIe chIe. mATe jyAM upadrava hoya tevA sthaLane tyAga kara. ucita purUSane Azraya ? tathA svayogyasyAzrayaNam iti // 17 // artha : pitAne ucita evA purUSano Azraya kare.. pitAne yogya heya, pitAnuM rakSaNa karavA samartha hoya, ane lAbha saMpAdana karavAmAM, ane meLavelAnuM rakSaNa karavAmAM samartha hoya tevA zeTha, zrImaMta vyApArI athavA rAjAne Azraya le. Azraya vagara paNa hiMmatavALA manuSyo pitAno mArga kare che, ane retamAM nAva calAve che. paNa je sAmAnya manuSyo che te Azraya, vagara uMce caDhI zakatA nathI. teo latA samAna che, jene vRkSanA Azraya nI khAsa jarUra che. zAstramAM paNa kahyuM che ke svAmimUlAH sarvAH prakRtayaH, amUleSu taruSu kiM kuryAtpuruSaprayatnaH / / prajAne AdhAra svAmI athavA zeTha upara raheluM che. mULa, rahita vRkSa heya, te purUSa prayatna zuM karI zake ? mULa sArU heya te jhADane ucheravAne karelA prayatna siddha thAya, paNa je mULaja saDeluM hoya, te pariNAma aniSTa AvyA sivAya raheja nahi. tyAre koI pUchaze ke kevA guNavALA svAmInI sevA karavI ? te. Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-1 [ 39 tenA javAbamAM jaNAvavAnuM ke dharmAtmA, zuddha kuLavALe, zuddha AcAra vALa, zuddha parivAravALe, pratApavAna nyAyavAna je svAmI heya, tene sevaka sarva rIte sukha pAme che. mATe tevA svAmIne zodhIne tene Azraya karavo tathA eka cittathI ane ananya niSThAthI tenI sevA karavI. kAraNa ke tevI sevAthI ja svAmI prasanna thAya che, ane dhIme dhIme ucca pada para sevakane caDhAvI chevaTe pitAnA dhaMdhAmAM tene bhAgIdAra banAve che. mATe svAmI karatA pahelAM bahu vicAra kare, paNa karyA pachI te tenI bahuja bhAvathI nokarI uThAvavI ke jethI Icchita lAbha lAMbA samaye paNa maLe. satpurUSanI saMgata tathA pradhAna sAdhupari: rUti 8aaaa artha : uttama ane sArA AcAravALA purUSonI sebata karavI. bhAvAtha-sajajanatA, DahApaNa, kRtajJatA vagere uttama guNe dharAvanAra purUSanI sobata karavI. jethI dhIme dhIme ApaNAmAM evA ucca guNa vAsa karaze. mANasa je pustaka vAMce che. je prasaMgamAM Ave che, ane je mANasana saMbaMdhamAM Ave che, te sarve tenA upara sArI yA mAThI asara karyA sivAya rahetAM nathI, ane prasaMge athavA pustako je asara kare tenA karatAM caitanyavALA prANIo vadhAre asara kare e svAbhAvika che. eka pANInuM biMdu tapelA leDhAnA saLIyA para paDe che tyAre nizAna paNa rahetuM nathI, te jyAre kamaLanA pAMdaLA para paDe che tyAre metI jevuM dekhAya che, ane svAti nakSatramAM jyAre dariyAmAM ughaDelA mAM vALI chIpamAM paDe che tyAre khAsa metI ja thAya che. mATe ghaNuM karIne adhama, madhyama ane uttama guNa batathI ja Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 ] dharmabindu maLe che. uttama purUSanI seAbata ApaNane uttama thavA prere che. temanA uttama kAryo ApaNane uttama kArya karatAM zIkhave che, temanA uttama khAdha ApaNA jIvana vyavahArane unnata banAvavA prere che. A pramANe temanA vacana ane kArya ApaNane asara kare che. eTalu ja nahi paNa temanA zuddha vicArA paNu ApaNane zuddha vicAravALA banAve che paNa mahA puNyanA uya vinA satsaMgati maLatI nathI. kahyuM che keH jherI jhADa sa'sArane, madhurAM phaLa e haiya; kAvyAmRta rasasvAdane, mujana samAgama shAya. mATe satpurUSa zeAdhI temanI sevA karavI TIkAkAra lakhe che kegunnvaaniti prasiddhiH saMnihitaireva bhavati guNavadbhiH / khyAtA madhurjagatyapi, sumanobhiH surabhibhiH surabhiH || sa : sArA guNavALA purUSonI samIpamAM rahevAthI ja 'A guNavAna' che ema prakhyAti thAya che, vasaMta RtumAM surabhi (sugaMdhI) puSpA thAya che, tethIja vasaMta Rtune surabhi evuM nAma ApavAmAM AvyuM che. jevA mANasanI seAbata rAkhe tevA te gaNAya che. 'grejImAM paNa kahevata che ke, jevI sAkhatamAM mANasa phare tevA te gaNAya che. vaLI eka graMthakAre kahyuM che ke "tamArA mitro kANu ane kevA che te mane prathama jAvA, eTale pachI huM kahIza ke tame kevA guNuvALA che." A uparathI mitrA keTalI asara kare che te sahaja khyAlamAM Avaze. mATe satAne zeAdhe, ane temanA tarapha pUjyabhAva darzAvA, eTale tame paNa saMta thazeA. yogya sthAne gRhasthApanA tathA sthAne gRhakaraNam iti // 19 // artha : ceAgya sthAnamAM ghara bAMdhavu Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-1 [ 41. bhAvAthaS : yogya sthAna, ayogya sthAna kone kahevuM, te prazna vicAravA jevo che. kAraNa ke yogya ke ayogya sthAnanA nirNaya vinA ApaNe ghara kyAM bAMdhavuM, te zI rIte jANI zakIe ? mATe graMthakAraja ayogya sthAnanuM lakSaNa jaNAve che, tevuM sthAna vajIne ghara baMdhAvavuM. atiprakaTAtiguptamasthAnamanucitaprAtivazyaM ceti // 20 // artha : ati prakaTa, ati gupta ane agya pADezavALuM sthAna asthAna kahevAya. bhAvArtha-bahu ja khullA jAhera rastA uparanA sthAnamAM rahevuM nahi. kAraNa ke tevA sthAnamAM vasavAthI strI varga saMpUrNa lAja maryAdA jALavI zakato nathI. vaLI bAraNuM AgaLa gADIDAnI tathA lekenI Ava-jAne lIdhe thatA ghoMghATathI sthira cittathI ane ekAgratAthI kAMI paNa kAma thaI zakatuM nathI. . te ja rIte ati gupta sthAnamAM paNa vasavuM anucita che. kAraNa ke tevA sthAnamAM rahevAthI guNa purUSone dAna ApavAne avakAza maLato nathI. vaLI adina vagereno upadrava thAya, te vakhate potAnA kuTuMbIonA jAnamAla bacAvavAnuM kAma bahu muzkela thAya che. jugArIo vyabhicArI vagere duSTa purUSo je sthAnamAM vasatA hoya, tevA sthAnamAM vAsa karavo aghaTita che, kAraNa ke sahavAsathI temanA deva ApaNAmAM Ave che ane kadAca ApaNe te nIti anIti samajatA hoIe ane tethI evI sabatanI asara thavA na daIe, chatAM ApaNuM bALake temanAM bALake sAthe ramavA derAya che, ane ajANatAM temane deva grahaNa kare che. mATe tevA paDazane sarvathA tyAga karavo. (TIkAkAra) ati prakaTano artha judI rIte kare che. kahe che ke je gharanI cAre bAju khulI jamIna hoya ane sUryane prakAza je Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 ] ghamaMbindu gharamAM bahuja AvatuM hoya te prakaTa sthAna jANavuM. tevA sthAnamAM vasavAthI cora vagere luMTArA leka rAtrinA samayamAM tavA gharamAM pesI jAnamAlane nukazAna pahoMcADavA zaktimAna thAya che. vaLI ati guptane artha paNa judI rIte jaNAve che. badhI bAjuthI bIjA gharothI DhaMkAI gayeluM ghara te ati gupta sthAna che. tevA gharanAM bArI bAraNAM bIjA gharanA kAraNe joI zakAtAM nathI, ane tethI te ghara zabhA pAmatuM nathI. tyAre ghara kevA prakAranuM bAMdhavuM te jaNAve che. __ lakSaNopeto gRhavAsa iti // 21 // arthavAstuzAstramAM kahelA lakSaNavALuM ghara vasAvavuM. bhAvArtha-jyAM durvAdhAsanA aMkurA ghaNA heya ane kustuba nAmanI vanaspati ghaNuM hAya, jyAM sArA raMganI temaja sArI gaMdhavALI mATI heya, jyAM svAdiSTa jaLanI utpatti hoya, tyAM, tathA davyabhaMDAra yukta pRthvI upara, sArA vAstuzAstranA niyamapara bAMdhelA gharamAM praveza kara; kAraNa ke tevAM sArA gharamAM vAsa karavAthI mANasa, paise Take sukhI thAya che. lakSaNa rahita gharamAM vasavAthI vaibhavanI. hAni thAya che. nimittaparIkSeti // 22 // atIndriya padArthonA jJAnanA hetubhUta zakuna, svapna ane upakRti vagere nimittathI gharanAM lakSaNanI parIkSA karavI. zakuna zAstra ane svapnazAstra te lekane jANItAM che ane koIne zabda sAMbhaLIne kalpanA karavI tene upakRti kahe che. lekamAM paNa kahevata che ke "zakuna karatA zabda adhika, tenuM vadhAre varNana aMgavidyAmAM kaheluM che tyAMthI jANuM levuM. vaLI ghara saMbaMdhI eka sUcanA karatAM graMthakAra jaNAve che - Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-1 [ 43 tathA anekanirgamAdivarjanamiti // 23 // artha-javA AvavAnA aneka rastArahita ghara baMdhAvavuM. bhAvAtha:-gharamAM praveza karavAnA ane bahAra nIkaLavAnAM bahu bAraNAM na rAkhavAM, kAraNa ke tethI gharanI barAbara rIte rakSA thaI zake nahi ane strI vagere gharanA mANasone temaja vibhavane upadrava thavAno saMbhava rahe che. gharanA bAraNanI rakSA karavAthI bIjA mANase gharamAM dAkhala thaI zakatA nathI, kAraNa ke amuka bAraNAnuM rakSaNa tarata thaI zake che, ane tethI gharamAM rAkhelI vastuo kaI laI javA zaktimAna thatuM nathI. je gharane AvavA javAnAM bahu bArI bAraNAM hoya, tenAM tALAM dararoja rAtre tapAsavAM paDe che, ane kadAca bhUlathI ekAda bAraNuM ughADuM rahI gayuM, te corIne bhaya rahe che. mATe uparanA mALamAM havA mATe bahu bArIo haya, paNa AvavA javAnuM te ekaja moTuM bAraNuM rAkhavuM, ema zAstrakArane abhiprAya che. A rIte sthAna saMbaMdhI ApaNe vicAra karI gayA. yogya veSa tathA--vibhavAdyanurUpo veSo viruddhatyAgeneti // 24 // artha virUddha veSane tyAga karIne pitAnI saMpa ttine chAje te pizAka dhAraNa kare. e gRhasthane sAmAnya dharma che. paganI jAMdha adha ughADI rAkhavI, pAghaDIne choguM mukavuM, tathA jAra purUSa athavA herIlAlAnI ceSTAdarzaka vaSa paherave te virUddha veSa samaja. tevA veSane ubhaTa veSa kahevAmAM Ave che. ubhaTane artha suMdara, AkarSaka, utkRSTa e thAya che. A uparathI ema ne samajavuM ke sAro pizAka paheravAnI zAstrakAra manA kare che.. Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmabindu paNa potAnI zakti nahi chatAM pitAne je ucita nathI. tevo poSAka dhAraNa karavAthI kharaca vadhAre thAya che, jemAM hAMsI ane nindA thAya che. ubhaTa veSa kevaLa lugaDAMlattAmAMja samAto nathI. paNa zarIrane zaNagAravuM, vALa oLavA, tela, gulAba lagADavAM, - attara chAMTavAM, mAthe chegAM ghAlavAM e sarvane temAM samAveza thAya che. eka kavi AvA veSanuM varNana karatAM kahe che ke - aMge tela phulela lagAve, mAthe chegAM ghAle; jobana dhananuM jora jaNAve, chAtI kADhI cAle che. tevo veSa dhAraNa karavAthI koI kArya siddha thatuM nathI, paNa lekamAM hAMsI thAya che. mATe tevA leka virUddha kartavyane tyAga karI potAnA vibhava, vaya tathA dezane ucita veSa dhAraNa kare, ke jethI jagamAM mAnapratiSThA maLe ane hAMsI na thAya. koI ApaNuM hAMsI kare te tarata ApaNane kaSAya thAya che ane kaSAyane to dAbavAnuM paLe paLe zAstrakAre kahe che. mATe je kaSAyanuM kAraNabhUta che, evo pizAka paheravo nahi. prasanna veSa dhAraNa karanAra maMgaLamUrti kahevAya che, ane maMgaLathI ja lamI maLe che. kahyuM che ke - zrImaGgalAtprabhavati prAgalbhyAcca pravardhate / dAkSyAttu kurute mUla saMyamAtpratitiSThate / / maMgaLathI lamI utpanna thAya che, caturAIthI lakSmInI vRddhi thAya che, DahApaNuthI tenuM mULa baMdhAya che, ane saMyamathI te sthira thaIne vase che. nyAyathI dhana meLavavuM ane anyAya mAge tene kharca na karo te lakSmIne saMya ma kahevAya che, ane tethI prAyaH lakSmI nAza pAmatI nathI. mATe niraMtara pitAnI zaktine ucita pozAka dhAraNa karI bahAra nIkaLavuM eja A udezane sAra che. Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-1 [ 45 Ayocita vyaya tathA-gAyojita caya ti para artha-Avakane yogya kharca karavo. bhAvArtha -kaye raste dhana pedA karavuM, ane te meLavavAmAM kevI nIti grahaNa karavI, te ApaNe mArthAnusArapaNane prathama guNa nyAyasaMpannavibhavane vicAra karatAM tapAsI gayA. have je Avaka thaI hoya tene kevA mAge ane keTalA pramANamAM vyaya karavo te vicAravAnuM che. nItizAstramAM kahyuM che ke pAdamAyAnnidhiM kuryAt , pAdaM vittAya ghaTTayet / dharmopabhogayoH pAdaM, pAdaM bhartavyapoSaNe // 1 // dareka grahathe potAnI AvakanA cAra bhAga karavA, temAMthI eka bhAga anAmata rAkhI mUko, eTale gharamAM bhaMDArI rAkhave,. eka bhAga paisAnI vRddhi thAya evI yuktithI vyApAramAM joDavo, eka bhAga dharma tathA pitAnA upabhoga mATe rAkha, ane cothe. bhAga je mANaso pitAnA upara AdhAra rAkhatA hoya temanA bharaNa piSaNa mATe kharace. vaLI bIje paNa eka leka A saMbaMdhamAM : smaraNamAM rAkhavA yogya che - AyAdarddha niyuJjIta, dharme samadhikaM tataH / zeSeNa zeSaM kurvIta, yatnatastucchamaihikam // 1 // Avakane ardho bhAga ane banI zake to tethI paNa vizeSa dharma mArgamAM kharco, ane bAkI rahelA dhanathI tuccha evuM A loka saMbaMdhI kAma karavuM. - prathama lekamAM kahyuM che ke cothe bhAga dharma mATe kharacavo, ane bIjA lokamAM lakhyuM che ke ardho ane bane to tethI paNa vadhAre bhAga dharmamAM kharace. Ama lakhavAmAM paNa lakhanAranuM Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmabindu uDuM DahApaNa daSTigocara thAya che. prAcIna samayanA lake ghaNuM najIvI AvakamAM pitAne saMsAra vyavahAra calAvI zakatA hatA, ane tethI teo ghaNuM dhana bacAvI zakatA hatA, paNa samaya badalAvAthI ApaNuM vaDilo je vastuone moja zekhanI gaNatA hatA tene ApaNe jarUranI vastuo gaNavA lAgyA chIe, ane tethI kharca paNa pramANamAM vadhyA ja kare che. teo hAlanA jevA jaDavAdIo na hatA. zarIraneja sarvasva mAnI tenA lAlanapAlanamAM pitAnuM saghaLuM baLa vAparatA na hatA. AtmA eja mukhya viSaya hato. ane tethI dharmabhAvanAnuM jora temanAmAM vizeSa pramANamAM jovAmAM AvatuM hatuM. bahAthe te sAthe e sUtrane teo mukhya mAnatA hatA, ane tethI pitAnA jAtibhege paNa paranuM kalyANa karavA tatpara thatA. pitAnA dehane paNa paropakAra mATe bhega ApavA je utsuka thAya teo dhana te kAmamAM kharce emAM Azcarya pAmavA jevuM kAMI che ja nahi. ApaNane A bAbatane barAbara khyAla Avato nathI, tenuM - kAraNa e che ke ApaNe jaDavAdanA vAtAraNamAM ucharIe chIe, ane ApaNA jIvana vyavahAramAM dharmane keTaluM uccasthAna ApavuM joIe. te haju ApaNA lakSa bahAra che, tethI ja duniyAnA mojazokhanA viSayamAM puSkaLa paisA kharacatAM ApaNe pAchI pAnI karatA nathI, parNa kAryamAM pAchaLa paDIe chIe. AvakanA ardhA bhAganI vAta ane pA bhAganI vAta paNa dura rAkhIe, ane Avakano dazamo bhAga paNa je dharma nimite ApaNe kharcatA hoIe, to paNa ghaNuM kAma karI zakAya. A paNa na bane te AvakamAMthI ekanI eTale soLamo bhAga kharaco, ane kadAca teTalI paNa zakita na hoya to eka rUpIe pisA lekhe paNa dharma mArgamAM dhanane vyaya kare; kAraNa ke A kArya paramArtha buddhi vinA thaI zakatuM nathI, ane Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-1 [ 47. je pramANamAM dhama kAyamAM dhana khacIe chIe te pramANamAM paramAthI buddhi vadhatI jAya che, ane te pramANamAM sava AtmAo sattAe sarakhA che, ane bIjA jIve paNa ApaNuM bhAI e che e siddhAMta hRdayamAM daDha thato jAya che. jema rogathI zarIra nirbaLa thAya che. ane tethI rogI mANasa kAMI paNa kAma karI zakatA nathI, tema Avaka karatAM vadhAre kharca karavAthI mANasane devuM thAya che, ane pachI te tevI sthitimAM koI prakArane uttama vyavahAra calAvavA azakta bane che. zAstramAM paNa kahyuM che ke AyavyayamanAlocya, yastu vaizravaNAyate / acireNaiva kAlena, so'tra vai zravaNAyate // 1 / / Avaka ane kharcane vicAra karyA sivAya kubera bhaMDArInI jema je purUSa dhanane aghaTita vyaya kare che, te purUSanuM cokkasa rIta cheDA samayamAM "zravaNa thaI rahe che, eTale amuka mANasa prathama dhanavAna hato evuM sAMbhaLavA mAtra te thAya che. A bAbata hAlanA samayamAM bahuja vicAravA jevI che. mANaso potAnI zaktine vicAra talamAtra karatA nathI, ane dekhAdekhI bahAranA vaibhavamAM, nAta jAtamAM, varagheDAmAM, phezananA pizakamAM dhana kharce che, ane tethI Akhare devuM karavuM paDe che. vadhI gayelA mejazokhamAM kAMI paNa ochAza karI zakAtI nathI. ane tethI devuM ghaTavAne badale vadhe che. AvA mANase niraMtara ciMtAtura rahe che. tamAre mArI bhalene teo meM lAlacoLa rAkhe, arthAt bahArathI hase, paNa aMdarathI ciMtArUpI kIDe temanA hRdayanuM sattva cusI le che. AvI sthitimAM ghaNA ApaghAta kare che athavA rIbAIne, duHkhamAM jhurIjhurIne mare che. AvI sthiti na Ave mATe prathamathI ja potAnI zakti anusAra vyaya karavo eja sAra che. Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 ] dharmabindu dezAcArapAlana tathA-prasiddhavezavArapiimati raddA artha-bhajana, vastra vageremAM lAMbA kALathI cAlatA AvelA ane ziSTapurUSae aMgIkAra karelA dezAcAra pramANe cAlavuM e gRhasthane sAmAnya dharma che. vivecana--dezAcAranuM ullaMdhana karavAthI tenI aprIti thAya che, ane tethI akalyANa thavAne bhaya rahe che. dezanA AcAra vicAra vRddha purUSoe anubhavathI, DahApaNuthI temaja viveka buddhithI. bAMdhelA hoya che. mATe tene anAdara karatAM athavA te badalatAM pahelAM khuba vicAra karavAnI AvazyakatA che. navuM grahaNa karatAM pahelAM junAne khuba vicAra karavo ghaTe che. temAM jyAre khAmI lAge. tyAre bhale tene tyAga karavAmAM Ave, paNa navA temaja junA. rIvAjanA guNadoSanuM paripUrNa avalokana karyA pachIja kAMI paNa grahaNa karavuM athavA choDavuM joIe. kAlidAsa kavie kahyuM che ke, "junuM eTaluM badhuM sAruM ane. navuM eTaluM badhuM beTuM ema kahI zakAya nahi; mUDha manuSyo gADarIA pravAhanI mAphaka bIjAnI buddhithI dorAI jAya che; paNa sata purUSa te parIkSA karI banemAMthI sAruM lAge te grahaNa kare che." laukikamAM paNa kahevAya che ke - yadyapi sakalo yogI, chidrAM pazyati medinIm / tathApi laukikAcAra' manasApi na laMghayet // yogIpurUSa je ke samagra pRthvIne chidravALI dekhe che, arthAta. badhA purUSone doSayukta jue che, paraMtu manathI paNa laukika AcA-- rane tyAga karatA nathI. Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-1 [ 49 mATe keTalAka dezAcAra ApaNane najIvA lAgatA hoya, topaNa jyAM sudhI ApaNuM kalyANa mArgamAM vidanakartA na hoya, tyAM sudhI te pALavA eja sAra che. siMdha pravRtti tyAga tathA-garhiteSu gADhamapravRttiriti // 27 // artha-A leka tathA parakamAM je tyAga karavA gya ane niMdA pAtra che, evA madhamAM sevana, parastrIgamana, jugAra, cerI, prANI hiMsA evA pApasthAnamAM mana, vacana ane kAyAne pravartAvI nahi. AvI rIte zuddhAcAra pALavAthI sAmAnya kuLamAM utpanna thayele mANasa paNa ghaNI meTAI meLave che. kahyuM che ke - .. . na kula vRttahInasya, pramANamiti me matiH / antyajeSvapi jAtAnAM, vRttameva viziSyate / / sadAcAra rahita purUSanuM kuLa pramANarUpa nathI ema huM mAnuM chuM, kAraNa ke halakA kuLamAM utpanna thayelA purUSane sadAcAra moTAIne pAme che. vartana eja mANasanA ucca nIcapaNanI kasoTIne patthara che. jenuM vartana ugya nathI te game te dhanavAna ke ucca kuLavALA heya, topaNa te sadAcArI purUSa AgaLa kazA hisAbamAM nathI. bhartuharie kahyuM che ke - zrotraM zrutenaiva na tu kuNDalena, dAnena pANirna tu kaGkaNena / vibhAti kAyaH karuNAparANAM, paropakArairna tu candanena / / mANasane kAna, jJAna sAMbhaLavAthI zobhe che paNa kuMDaLathI zebhato nathI, hAtha, kaMkaNathI nahi paNa dAnathI zobhe che. temaja dayALu Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 ] dhamabindu hRdayanA purUSonuM zarIra, candanathI nahi paNa paropakArathI zobhe che. mATe ninda AcArane tyAga karI sakAryamAM pravartavuM eja sAra che. niMdAtyAga tathA sarveSvavarNavAdatyAgo vizeSato rAjAdiSviti // 28 // artha-sarva mANasonA deSakathanane tyAga kare, ane vizeSa karIne rAjAAdi mAnanIya purUSanA deza te kadApi prakaTa karavA nahi. vivecana -kaI paNa prANInuM mAThuM bolavAthI te prANI sAthe dveSa thAya che. daiSa utpanna karavAnuM pArakAnI niMdA jevuM bIjuM kaMI moTuM kAraNa nathI. upadezaratana kezamAM lakhyuM che ke - nidijjai dujjaNo vi na kayAvi durjananI paNa niMdA karavI nahi. A zabdo para khAsa lakSa rAkhI vicAra kare, temAM keTaluM uttama rahasya raheluM che tene khyAla lAve. jene ApaNe kharAba manuSya dhAratA hoIe tenI paNa kadApi niMdA karavI nahi. kAraNa ke niMdAthI ApaNane temaja tene keI paNa prakArane lAbha thato nathI. te pitAnI niMdA thatI jANuM pitAnA avaguNa kabUla karaze nahi, paNa ApaNA para ulaTA krodhe bharAze ane ApaNAthI vimukha thaze. tenA badale tene khAnagImAM salAha ApI heya, to te potAnI bhula kabUla karI sudharavA pitAthI banatA prayatna karaze. dareka manuSya deSane pAtra che, thoDA ghaNuM avaguNathI bharelAM che. tyAM sudhI kevaLajJAna prApta thayuM nathI, tyAM sudhI sarva manuSyamAM Ine koI prakArane deSa te jaNAvAja, te pachI pArakAnI niMdA karavA karatAM, ApaNe avaguNanI niMdA karI, te sudhAravAmAM vakhata gALIe to tenA jevuM rUDuM kArya bIjuM eka paNa nathI. Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-1 [ 51 niMdAthI sAmo sudharato nathI, paNa naThora bane che. paNa khAnagImAM salAha ApavAthI sudharavA saMbhava che. hamezAM guNa daSTi rAkhavI, dareka manuSyanA guNanI prazaMsA karavI ane je guNa pitAnAmAM na hoya, te te khIlavavA prayatna karo. guNagrAhI purUSone sarvatra kAMIne kAMI zIkhavAnuM tathA jANavAnuM maLI Ave che. jagatamAM evI eka paNa vastu nathI, e eka paNa mANasa nathI, ane eka paNa saMjoga nathI ke je ApaNane koI paNa prakArane bodha ApI zake nahi. pArakAnA melamAM kapaDAM dhovAthI koI divasa te ujaLAM thaI zake nahi; te ja rIte parapurUSanA avaguNarUpa malInatAnA vicAromAM mana parovavAthI ApaNe AtmA kadApi nirmaLa thaI zake nahi. sAmA purUSanI niMdAnA vicAra karatAM tenAmAM je avaguNa na hoya, te paNa ApavAmAM Ave che, ApaNane tethI kAMI paNa lAbha thato nathI, paNa te ApaNe zatru thAya che. tevA niMdAnA vicAre manamAMthI kADhI nAMkhavAne sauthI sAro upAya tenA guNa pratye daSTi rAkhavAne che. jema bhakta purUSo bhaktinA AvezamAM bhaktinA pAtramAM koI avaguNa hoya te paNa gaNatA nathI, teja rIte ApaNe paNa avaguNa tarapha daSTi na rAkhatAM guNagrAhI thavuM. "jyAre krodha thAya, juThuM bolavAmAM Ave, bIjAnA doSa nirarthaka khullA karavAmAM Ave, khuzAmata mATe kAMI paNa balavAmAM Ave, athavA karavAmAM Ave, athavA apramANika vacana ke kAryathI kAIna chetaravAmAM Ave, tyAre manane zuddha karavAnI jarUra paDe che. kAraNake upara jaNAvelA prasaMgomAM mana apavitra bane che, pitAnuM kartavya bhUlI jAya che ane azubha ayavasAyavALuM thAya che, mATe niMdAne sarvathA tyAga kare eja uttama janenuM lakSaNa che. Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para ] dharmabindu temAM rAjA pradhAna vagere rAjyAdhikArIenI niMdA tA kadApi karavI nahi, asalathI ApaNuM AryAvarta rAjyabhaktimAM prakhyAta che. ane rAjAo paNa prajA tarapha potAnA dhama yathAtha rIte mAvatA hatA. AnA pranAyaMtrana haAEnaH" rAjAe praznane raMjana karIne krAti meLavI hatI. AvA rAjA prajA vaccenA ucca sabaMdha hAlamAM ochA aMze ApaNI STie paDe che. chatAM eve! samaya ApaNI rAjyabhaktithI lAvI zakAya ema A vivecanakAranI mAnyatA che. jo ApaNane ka nA acaLa ane sthAyI niyamamAM pratIti hAya tA ApaNe kabUla karatuM paDaze ke je rAjA ApaNA upara rAjya kare che, te ApaNI hAlanI AMtara sthitine yAgya heAvAthIja maLyuM che. samagra prajAnA karma pramANe rAjA tathA rAjya maLe che. sadAcArInA saMga, asadAcArInA tyAga tathA asadAcArairasaMsargaH saMsargaH sadAcArairiti // 29-30 // a--durAcArInI sakhata na karavI ane sadAcArInI seAkhata karavI; e gRhasthanA sAmAnya dharma che. vivecana--jema sAmAnya rIte loke agnithI baLatA, upadravathI herAna thatA, ane dukALathI pIDA pAmatA dezanA tyAga karI anya sthaLe jaI vase che, tema Aleka tathA paraloka ane ubhaya leAkamAM anItikArI AcaraNAvALAne durathIja 'namaskAra karavA, arthAt temanA biskula saMga na karavA. kharAba mANasAnI sekhata tyajI eTalethIja patyuM ema samaja vAtuM nathI. sArA mANuseAnI sAbata karavI joIe tethI tamArA AcAra ane vicAro bahuja uttama prakAranA thaze. samAna dharmIe sAthe geATTI karavAthI dharmabhAvanA sateja rahe che ane te bhAva Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-1 [ 53 nAmAM vRddhi thAya che. satsaMganuM mAhA... eTaluM badhuM che, ke A grantha lakhIe te paNa saMpUrNa rIte te darzAvI zakAya nahi. kavi bhartRhari lakhe che ke - jADyaM dhiyo harati siMcati vAci sty| mAnonnati dizati pApamapAkaroti / / cetaH prasAdayati dikSu tanoti kIrti / satsaMgatiH kathaya kiM na karoti puMmAm // satsaMga, buddhinI jaDatA hare che, vANImAM satya siMce che, mAna ane unnatine mArga darzAve che, pApane dUra kare che, cittane nirmaLa kare che, dizAomAM kIrtine phelAve che; kaho ke satsaMga zuM nathI karI zakato ? TIkAkAra lakhe che ke - yadi satsaMganirato bhaviSyasi bhaviSyasi / athAsajjanagoSThISu patiSyasi patiSyasi / je sArA purUSonI sobatavALo thaIza te azvaryavALa thaiza, ane jo tuM asat purUSanI sobatamAM paDIza to tuM sarvaezvaryathI patita thaIza eTale sukha meLavI zakIza nahi, mATe satsaMga sevavo. mAtA-pitA pUjana -tathA mAtRpitRpUti rUA. artha--mAtApitAnI pUjA karavI. bhAvArtha -bhAratabhUmi ke je Arya AcArane lIdhe prasiddha che temAM mAtA-pitAnI bhakti e uttama Acare che. je divase pitAnA rAjyAbhiSeka mATe saghaLI taiyArIo thaI rahelI che, cAre bAju AnaMda vyApI rahele che, te ja divase potAnA pitAnuM vacana rAkhavA rAjapATa mUkI vanavAsamAM cauda varSa sudhI Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 ] dhabindu javAnu ha` sAthe kabUla kare-evA pitRbhakta rAmacaMdranuM dRSTAnta tame bIjA kyA dezanA itihAsamAMthI zeAdhI zakazeA ? carama tIrthaMkara pUjya bhagavAna zrI mahAvIra svAmI jyAre trizalA devInA udaramAM AvyA pachI peAtAnI mAtAne du:kha na thAya ema dhArI keTalAka samaya acaLa rahyA. te vakhate temanI mAtA kalpAMta karavA lAgyAM ane temane mUrchA AvI tyAre bhagavAne mana sAthe dRDha saMkalpa karyAM ke "ahe ! mAtAnA prema kevA apUrva che ! haju mane joyA nathI te pahelAM tenAmAM ATalA sneha vate che, tA pachI mane joyA pachI tenA snehanuM pUchavuMja zuM? tyAre huM dIkSA laIza te tenAthI kema sahana thaI zakaze ? mATe jyAre mArA mAtapitA svarge jaze tyAreja huM dIkSA laIza." A vicAra tarapha-bhagavAnanI mAtapitAnI bhakti tarapha jarA sthira cittathI dRSTi lAveA. je bhagavAnane ApaNe pUjyamAM pUjya gaNIe chIe, ane jemanA dareka khelane ApaNe mAna Apoe chIe, temaNe je dAkhalA peAtAnA jIvanacarlRitrathI besADayA che, te upara jo ApaNe durlakSa ApIe, teA ApaNe kharekhara bhagavAnanI AjJA virUddha vanArA kahevAIe. mATe mAtApitAnA upakAra hRdayamAM lAvI temane jethI sukha upaje tema vartavuM, temanuM pUjana zI rIte karavuM. TIkAkAra te jaNAvatA kahe che keH-- pUjanaM cAsya vijJeya trisaMdhya N namanakriyA | tasyA navasare'yuccaizca tasyAropitasya tu // 1 // prAtaHkALa, madhyAhnakALa tathA sAyaMkALe mAtA pitA vagere pUjya vargane namaskAra karavA tenuM nAma pUjana kahelu che. ane te zakya na hoya tApaNu cittamAM temanuM ucca prakAre ArpaNa karI Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya [ 55 namaskAra karavo. paradeza jatI vakhate ane AvIne paNa vinayapUrvaka namaskAra karavo. mAtAnuM hRdaya bahuja premALa hoya che, ane teNe Apela AzIrvAda putranA kAryanI siddhimAM agatyane bhAga bajAve che. temanA upara krodha karavo nahIM, ane temanA pratye uddhata thaI kaTu vacana bolavA nahi, temanI AjJAnuM ullaMghana karavuM nahi, temanI kuAziSane. pAtra kadApi thavuM nahi. te ApaNuM mATe je du:kha sahana kare che, ApaNane bhaNAvavA potAnI pAse a85 sAdhana hovA chatAM je prayAsa kare che, temaja duHkha veThIne ApaNane sukhI karavA tatpara rahe che, temaja ApaNA kalyANa mATe pitAnA hRdayamAMthI premanAM jharaNAM vahevarAve che, e sarva smaraNamAM rAkhI temane jeTaluM AbhAra mAnIe teTalo ocho che. sthAnAMga sUtramAM lakhyuM che ke temane prasanna karavAne game tevAM kArya karIe te paNa temanA upakArane badale vaLI zake tema nathI. temane dhamaratnanI prApti karAvavA rUpa eka ja sAdhanathI temanA upakArane badale vaLI zake. mATe jyAre pitAnAmAM barAbara kamAvA jeTalI zakti Ave, tyAre dharma vyApAramAM vatAM mAtA pitAne te kAryamAM sthira karavAM. "AjathI gharane saghaLe kAryabhAra mAre zira, che. tamAre te bAbatanI ciMtA karavI nahi. tame nizcita thaI dharma pAna kare." evAM evAM suvAkyothI temane dharma kAryamAM vadhAre utsAha Apa. TuMkamAM temanuM citta jethI prasanna rahe tevAM kAryo temanI AjJAnusAra karavAM e ja suputranuM lakSaNa che. gurUvarganI gaNanA paNa zAstrakAre A viSayamAM karelI che. kahyuM che ke mAtA pitA kalAcArya eteSAM jJAtayastathA / vRddhA dharmopadeSTAro guruvargaH satAM mataH // 1 // mAtA, pitA, kaLA zikhavanAra kaLAyA, temanI jJAti, vRddha Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmabindu purU, tathA gharmanA upadezake e sarvane samudAyane saMtoe gurU varga mAne che. upara jaNAvela gurUvargane vinaya tathA bahumAna kema karavAM te. paNa zAstramAM jaNAveluM che. abhyutthAnAdiyogazca tadante nibhRtAsanam / nAmagrahazca nAsthAne nAvarNazravaNaM kvacit // gurUjana Ave tyAre ubhA thavuM, sAmA javuM, Asana ApavuM ane sukhazAMti pUchavI tathA te prasanna thAya tema vartavuM. temanI najIka sthira Asane besavuM. tathA adhogya sthaLe temanuM nAma grahaNa karavuM nahi. pavitra sthAne rahI karela maMtrAkSara phaLIbhUta thAya che, tema guruvanuM nAma paNa pavitra rAkhavuM, vaLI koIpaNa sthaLe temane avarNavAda (niMdA) na sAMbhaLa. je zakti hoya te pratyuttara ApI niMdA karanArane belate baMdha karo, ane jo zakti na hoya te te sthAnethI uThI bIje cAlyA javuM. A sarva bAhya vinayanA guNa che. gurUvarga uparanuM bahumAna e hRdayane aMtaraMga bhaktibhAva che, je uparokata pravRttithI jaNAya che. mATe kadAca kaI kAraNa prasaMge vinayamAM khAmI AvI jAya paNa bahumAnamAM te khAmI naja AvavI joIe. kAraNa ke gurUvarga ApaNuM bAhya kriyA karatA ApaNA bhAvane vadhAre jue che, ane pArakhI paNa zake che. mATe mAtA, pitA tathA gurUvargane vinaya ane bahumAna bhAva sahita karavAM. e gRhasthane sAmAnya dharma che. AmuSmika yogakaraNaM tadanujJayA pravRttiH pradhAnAbhinavopanayanaM tadbhoge bhogo'nyatra tadanucitAditi // 32 // Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-1 [ 57, artha : mAtApitAne paraloka hitakArI devapUjA, sAmAyika vigere dharma vyApAramAM joDavA, temanI anujJA pUrvaka pravRtti karavI, navIna vastra, phaLa, phUla Adi Ave te prathama temane ApavA, teoe upaga karyA pachI pote upayoga kare ane temane anukuLa na hoya yA baMdha hoya te judI vAta. bhAvAtha-AvA upakArI mAtA-pitAnA upakArane badale koI paNa rIte vALI zakAto nathI. zAstrakAroe te tyAM sudhI kahyuM che ke ApaNA cAmaDAnA jutA banavaDAvIne e mAtA-pitAne paherAvavAmAM Ave to paNa upakArane badale vALI zakAya nahi. hAM ! e upakAranA RNamAMthI kaMIka aMze haLavA thavA mATe tathA upakArane kRtajJabhAve svIkArIne pUjya upakArI mAtA-pitA Adi vaDIlone paralokamAM ekAMta hitakArI prabhu pUjAmAM joDavA. prabhu pUjAmAM magna banelA vaDIle jeTalI Atma jAgRti lAvaze tenA lAbha ApaNane maLaze. tevI ja rIte sAmAyika vigere dharmAnuSThAnamAM prema pUrvaka-bhakti pUrvaka joDavA. pUnA AzIrvAdathI prAraMbha karela kaI paNa kArya saphaLa thAya che tethI dareka kArya-pravRtti mATe e pUjayonI anukSA levI. '. je haiyAmAM bahumAna-priti-bhakti haze te ja e upakArIo pratye kRtajJatAbhAva TakAvI zakAze ane emanI bhakti mATe navA vastrola-kUla vigere je Ave te prathama temane ApavA ane teoe upayoga karyA pachI pote upayoga kare. koI kAraNasara pUjyavaDIlane e vastu anukuLa na hoya athavA tyAga hoya, te pote emanI anujJA pUrvaka upayoga karavI, te gRhasthanuM kartavya che. Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 ] dhamabindu ugajanaka pravRttityAga tathA mahenanIya pravRttipiti. rUrU che. artha: keIne udvega na thAya tevI pravRtti karavI. bhAvAtha-strI athavA purUSa keInA paNa manane ApaNI pravRttithI azAMti-uga thAya tevuM kArya karavuM nahi, athavA tevuM vacana bolavuM nahi, kAraNa ke tethI pitAnA mananI sthiratA thatI nathI. jevuM karma tevuM phaLa. mATe bIjAne uga karAvanArUM pravartana sarvathA tyajavA lAyaka che. - niraMtara kArya karatAM athavA vacana bolatAM agAu pitanAM kAryo tathA vacananI zI asara thaze, te para lakSa ApavuM joIe ane te mATe potAnI jIhAne niyamamAM rAkhavI. amRta athavA jhera jIbhamAM raheluM che. je jIbha mitratA karAve che, teja jIbha zatratA karAve che. jIbhamAM vazIkaraNamaMtra rahe che, ane mitratA teDavAnAM kAraNe paNa temAMja rahelAM che. "bIjAnuM bhuMDuM belI manuSya A jI hArUpa kuhADAvatI pitAne ja nAza kare che." jyAre ApaNumAM kriodha vyApI rahyo hoya, tyAre te sarvathA. maunavrata dhAraNa karavuM, kAraNa ke te samayamAM evA zabdo bolI, javAya che ke jethI AkhI jIMdagI sudhI te zabda khaTake che. zastrane ghA jhaTa rUjhAya che, paNa vacanane kAramo ghA chaMdagI paryanta rUjhAta nathI, mATe bolatAM pahelAM vicAra kare. bhASAzuddhi rAkhatAM zIkhe, ke jethI jIva sarvathA priya thaI paDe, AvI ja rIte kArya karatAM paNa vicAra karavAnI jarUra che. "mana:pUrva vArtha manathI pavitra kareluM kArya karavuM. A jagatamAM je anartha thAya che temAMnA ghaNAkharA avicA Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-1 [ 50 rane lIdhe ja thAya che. ghaNu mANase amuka kArya karyA pachI tenuM aniSTa pariNAma Avaze e bhaya rAkhI nIce pramANe belata sAMbhaLavAmAM Ave che. "je meM vicAra karyo heta, te huM kadI te kArya karata nahi. jo meM jarA paNa vicAra karyo hota, to kadApi te rIte vartata nahi. je meM eka kSaNabhara paNa magajane vicAra karavAnI tasdI ApI heta, te te mUrkhatA bharele zabda huM uccAratA nahi, ane te asabhya kArya kadI paNa Acarata nahi." mATe bALapaNathI ja vicAra karyA sivAya nahi balavA temaja vicAra karyA sivAya kAya nahi karavA tamArI jAtane keLavo; to zarIra tenI meLeja manane anusaratAM zIkhaze, ane avicArIpaNuM jene lIdhe bIjAne uga karAvanArI pravRtti ghaNe bhAge thAya che tene nAza thaze. jainazAstramAM kahelA cauda niyamamAM A paNa eka ucca udeza rahelo che. jyAre mANase niyama kareluM hoya che tyAre manuSya dareka kArya karatAM vicAra kare che ke amuka kArya karavAthI mArA niyamane to bhaMga nahi thAya. e vicArathI tene pramAda rahita avasthAmAM rahevuM paDe che. A mananI apramatta avasthA AgaLa jatAM bahuja upayogI thAya che, mATe AvI rIte manane keLavavuM, ane bIjAne udvega thAya tevuM kArya karavuM nahi, athavA vacana bolavuM nahi e sAra che. AzritanuM poSaNa tathA bhartavya bharaNa miti // 34 // artha jaNAstramANa thayaRya hoya tenuM bharaNa poSaNa karavuM Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60 ] dharmAntu bhAvAthaH-mAtApitA, peAtAne Azracine rahelA sagAM sa`baMdhI ane sevaka vanuM pASaNa karavuM e gRhasthane! sAmAnya dharma che. temAM mAtApitA, peAtAnI satI strI ane pahoMcelA bALaketu avazya rakSaNa karavuM. A manusmRtinA zleka TAMkI jaNAve che keH pukhta umare nahi sabaMdhamAM TIkAkAra vRddhau ca mAtApitarau satIM bhAryA sutAJ zizUn / apyakarma zataM kRtvA bhartavyAn manurabravIt // seMkaDo akama karIne paNa vRddha mAtapitA, satI strI, ane nAnA bALakAnuM rakSaNa karavu ema manu kahe che ane jo peAtAnI pAse dhanasapatti sArI hAya te bIjA paNa pASaNa karavA ceAgya che, ema zAstrakAra batAve che. mahAbhAratamAM bhIma yudhiSThirane kahe ke-- catvAri te tAta ! gRhe vasan zriyAbhijuSTasya gRhasthadharme / sakhA daridro, bhaginI vyapatyA, jAtizca vRddho vidhanaH kulInaH // "he vaDila ! gRhastha dharmomAM rahelA ane lakSmIvALA tAre tArA gharamAM A cAra mANaseAne paNa rAkhI temanuM pASaNa karavuM:dukhI mitra, pati vagaranI potAnI vhena, potAnI jAtinA DAI pazu vRddha ane dhana rahita thayelA kuLavAna purUSa; e cAra prakAranA mANasAnuM lakSmIvALA gRhasthe rakSaNa karavu joIe. mANase jokhamadArI pAtAnA zire letAM pahelAM bahuja vicAra karavA, ane ekavAra lIdhI te| pachI tenA nirvAha karavA e tenA dhama che; ane je lekA jokhamadArI laIne barAbara adA karatA nathI, ane bharaNa poSaNa karavA yogya jhuba vane nirAdhAra sthitimAM muke che, tee svaka vyathI cUke che. mATe Aphata veThIne, du:kha sattuta karIne ane peAtanA sukhanA bhAga ApIne paNa mAtA Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-1 [ 61 strI, bALaka ane pitAnA Azraye rahelAM svajanuM rakSaNa karavuM- e gRhasthane sAmAnya dharma che. ahIM prazna thAya che ke zuM temane beThe beThe ALasu ane nirUdyamI banAvavA ? teno javAba zAstrakAra Ape che. tathA yathocita vinighora che rU5 artha : ucita kAryamAM rakSaNIya vargane joDa. bhAvArtha-dareka mANase kArya karavuM ja joIe. ApaNAmAM kahevata che ke "navaro beTho nakhoda vALe" "ALaza e manuSyane kaTTara zatru che ane udyama samAna keIbaMdha nathI. mATe temane koI paNa prakAranA udyamamAM lagADavAM. vRddha mAta pitAne dharma kAryamAM lagADavAM, ane bIjA saune ucita kAryamAM joDavA. je mANasane kAMI paNa kAma karavAnuM hetuM nathI, te pitAnI zakti jugAra vagere akAryamAM vApare che. AvI vataNUkathI te mANasa nakAmo bane che, ane potAnA svAmI upara doSa lAve che. AvA prakAranI pravRtti te apakAra samAna che. kAraNa ke tene pitAnA bharaNu piSaNanI ciMtA rahetI nathI tethI pitAne samaya game tevA akAryamAM gALatAM zIkhe che, ane tethI tenI durgati thAya che. AnuM nimitta kAraNa tene sahAya ApanAra Thare che. mATe tevA mANasane yogya kAmamAM joDI tenuM bharaNa poSaNa karavuM, e gRhasthane sAmAnya dharma che. tathA tayoganenu vatteti ne rUdda artha: te piSya-rakSaNIya varganA prayajana saMbaMdhI lakSa rAkhavuM. bhAvAthI-piSya vargane je je kAma soMpyuM hoya, te te kAma te barAbara kare che ke nahi tenI barAbara tapAsa rAkhavI. sArU kAma Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 ] dhabindu karanAranI kadara karavI. krAInI bhUla thatI hoya te sudhArI tene sIdhe mArga caDAvavA; jethI te peAtAne sAMpelAM kArTImAM vadhAre lakSa ApatA thaze. kAraNa ke jo svAmI kAma soMpIne pachI te upara lakSa na Ape aa tae ciMtA rahita thAya che, athavA temane paDatI Apatti tarapha lakSa na rAkhe teA te aMdarathI du:khI thAya che, ane tethI prasanna manathI jevuM kArya karavuM joIe tevuM te karatA nathI ane tethI nukazAna Akhare peAtAne ja thAya che, mATe temane sAMpelAM kAryo tarapha svAmIe dhyAna rAkhavuM. karavA. tathA apAyaparirakSodyoga iti // 37 // aH--te pASyavarganI anatha thI rakSA karavA prayatna bhAvAtha: AlAka tathA paraloka sabadhI je kAMI Apatti pAvaga upara Ave tene dUra karI temane sukhI karavA, svAmIe pAtAthI banatA udyama karavA. jyAre vakhana Ave svAmI A rIte sevAnuM duHkha dUra karavA kare che, tyAre ja sevakaiAnA manamAM kharekharA bhaktibhAva jAgRta thAya che. ceAga kSema karaH svAmI svAmI, yAga' ane kSema' nI karanAra che. na maLelI vastu meLavI Ape te ceAga' ane meLavelI vastunu rakSaNa kare te phrema' mATe A banne kAryAM svAmIe karavA joIe, tyAre ja kharUM svAmipaNuM maLe che; ane tyAre ja kharA sevya- sevaka bhAva dIpI nIkaLe che. tathA ga jJAnastragauravarakSeti // 38 // artha : peASya varganuM vana nimnanIya thAya, tyAre Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-1 [ 63 tenA kharAkhara nirdhAra karave| ane peAtAnA gauravanI rakSA karavI. bhAvAH--kAI paNa kAraNathI ApaNe ema sAMbhaLIe ke je va tuM ApaNe pASaNa karIe chIe, te varganuM vartana nindAyukta thayuM che, teA prathama te bAbatanuM cokkasa jJAna meLavavuM; kAcA kAna rAkhavA nihu. temaja kevaLa sAMbhaLelI vAta uparathI ceAsa abhi prAya bAMdhI levA nahi. banne bAjue sAMbhaLavI. bacAvamAM teNe zuM kahevAnuM che, te barAbara dhyAnamAM rAkhavuM, ane pachI mata AMdhavA. jagatamAM traNa prakAranAM mithyAjJAna che, saMzaya, viSaya, ane anadhyavasAya. A traNa mithyAjJAna rahita te satyajJAna kahevAya che. A Ama che, athavA 'A Ama nathI' e rIte e virUddha prakAranuM jJAna eka vastunA sauMbaMdhamAM thAya, tene saMzaya jJAna kahevAya che. agni ThaMDA che. evuM viparIta jJAna te viSaya jJAna kahevAya che. A kAMIka che, paNa zu che tenA nirdhAra na karavA te anadhyavasAya jJAna kahevAya che. AvAM traNa mithyAjJAna rahita je samyag jJAna, tenAthI sevakanA doSa che ke nahi tenA niNaeNya karaveA. niSNuya karatAM ApaNane te nirdoSa jaNAya, te tenA asalanA sthAna upara sthApavA, paNa jo deSayukta jaNAya, te| A sAka tathA paraleAka saMbadhI kAryoMmAM tene agresarapaNuM na ApavuM'. peAtAnuM gaurava athavA mAna, pratiSThA jaLavAI rahe tema vavuM. "gauravanI rakSA karavI" enA khIjo paNa a thAya che. peAte prathama karelA tenA gauravanI-mAna pratiSThAnI rakSA-karavI eTale Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 ] ghamaMbindu nAza karo. bIjA zabdomAM kahIe to tene uccapAyarI parathI nIce utArI mUkavo. kAraNa ke nindanIya vartanavALAne uccapada ApavAthI pitAnI Ijajata AbarUne dhakko lAge che. deva-atithi-raMka sevA tathA-vAratithilInananatikara rU5 . artha : deva, atithi ane raMka jananI sevA karavI. vivecana-kaleza utpanna karanAra karmanA seMkaDe vipAthI mukta thayelA, ane jemanI devatAo niraMtara stuti kare che, jemanAmAM anaMta vIrya ane anaMta sukha che, ane je karUNAnI mUrti che, te deva kahevAya che. temane aja, ahaMta, arUhana, anaMta, buddha, zaMbhu, ItyAdi nAma ApavAmAM AvelAM che. paNa sarve nAma paramAtmAnA guNane sUcavanArAM che. mATe evA devanI niraMtara bhakti karavI. jeo sarva divasone eka sarakhA mAne che, ane gRhasthanI jema tithiomAM bheda rAkhatA nathI, te atithi kahevAya che. kahyuM che ke - tithiH parvotsavAH sarve tyaktA yena mahAtmanA / atithiM taM vijAyAnIyAccheSamabhyAgataM viduH // je mahAtmA purUSAe parva utsava Adi vizeSa tithio tyAga karI che, temane atithi sAdhu jANavA, ane bAkInAne abhyAgata kahevA. AvA sAdhu munirAjanI yathAzakti bhakti karavI, ane annapAva ApI AdarasatkAra karave; kAraNa ke tIrthakare ane kevaLa jJAnIeAnA abhAve te jJAnanA rakSaNa karanArA ane paraMparAe Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-1 [ 65 sAcavI rAkhanArA che jJAna meLavavAnA traNa rastA che. dhana, vidyA ane gurUpada zuzruSA-gurU bhakti, temAM trIjo sauthI uttama che. jyAre ziSyanI bhaktithI gurU prasanna thAya che tyAre ja temanA hRdayamAMthI jJAnapravAha vahe che, ane tyAreja a9pa samayamAM ziSya paNa jJAnI bane che. mATe gurUkRpA meLavavA temanI tana, mana ane dhanathI bhakti karavI e gRhasthane sAmAnya dharma che. je lekenI zakti kSINa thaI gaI hoya, ane jeo garIba sthitimAM AvI gayA hoya, tevA dIna-raMka janane dhana ApavuM e gRhasthane ucita dharma che. AtmAne AnaMda svabhAva khIlavavA mATe dAna jevo eka paNa uttama mArga nathI, bIjAnuM duHkha joI tamArA manamAM dayA vase tyAre tame te duHkhanuM duHkha dUra karavA prayatna kare che tethI tamane tathA dAna lenArane, baMnene AnaMda thAya che. dAna te te daivI guNa che. zAstramAM dhananI traNa gatio kahelI che. dAna, bhaga, ane nAza, jeo paropakArArthe dhanane dAnamAM vyaya karatA nathI, athavA svArthe dhana kharacatA nathI, temanA dhananI trIjI gati eTale nAza thAya che, mATe prasaMga maLatAM yathAzakti dAna karavuM. kAraNa ke dhana maraNa samaye ApaNI sAthe AvatuM nathI, paNa dhana ApavAthI vRddhi pAmelI dayAvRtti to sAthe Ave che. mATe dInane tirakAra nahi karatAM svazakti anusAra tene uddhAra kara. A rIte deva, atithi ane dInanI sevA karavI, temAM paNa tadaucityAbAdhanamuttamanidarzaneneti // 40 // artha : devAdinA aucityanuM ullaMghana na karavuM, - ane uttama purUSanA mArge cAlavuM. Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66 ] dharmabindu bhAvArtha;-sevA karavI ema ApaNe jaNAvI gayA chIe, paNa te uparathI badhAnI eka rIte sevA karavI ema na samajavuM. pAtrabhede bhaktine bheda samaja. sevAnA uttama, madhyama ane jaghanya ema traNa prakAra che. devanI uttama prakAre, atithinI madhyama prakAre ane dInanI jaghanya prakAre sevA karavI evo A sUtrane phalitArtha che. - dareka ThekANe ucitapaNuM te vicAravuM. jyAM ucitatA nathI, tyAM aneka saguNe paNa kSaNavAramAM nAza pAme che. bIjA zabdomAM kahIe to jene je vinaya kare ghaTe, teno te vinaya kare. ucitapaNAnA saMbaMdhamAM zAstrakAra kahe che ke - aucityamekamekatra, guNAnAM rAzirakataH / vizIyate guNagrAmaH aucityaparivarjitaH // eka jagyAe ekaluM aucitya mUke, ane eka jagyAe sarva guNane samUha mUke, chatAM aucitya rahita guNane samUha nAza pAmaze. mATe jyAM jene ghaTe tevuM tene sanmAna ApavuM eja sAra che. A bAbata ApaNe zI rIte jANIe ? te tenA javAbamAM zAstrakAra kahe che ke uttama purUSanA daSTAntathI je purUSa bIja kothI atizaya zreSTha rIte varte, tathA paropakArI ane priyavacanavALA hoya, temane uttama purUSa kahevAya che. rAjarSi bhartuhari nItizatakamAM lakhe che ke - manasi vacasi kAye puNyapiyUSapUrNAH tribhuvanamupakArazreNibhiH zrINayantaH / paraguNaparamANUn parvatIkRtya nityaM nijahadi vikasantaH santi sannaH kiyamtaH // - mana, vacana ane kAyAthI sukRta karI puNya rUpI amRtathI bharelA, ane upakAra karI traNe bhuvanane AnaMda ApanArA, pArakAnA Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-1 [ 67 sva95 guNane parvata tulya mAnI, potAnA hRdayamAM prasanna thanArA saMta purUSo A jagatamAM viralA che. AvA uttama purUSane anusaravAthI mANasanuM mana udAra thAya che, ane tenI prakRti vikAravALI thatI nathI. mATe evA purUSone samAgama karI aucitya zIkhavA, ane zIkhyA pachI tenuM rakSaNa karavA prayatna kare e gRhasthane sAmAnya dharma che. have bhajana kevI rIte karavuM te jaNAve che. prakRtine anukULa bhajana tathA sAtmyataH kAlabhojanamiti // 41 // artha : potAnI prakRtine anukULa Ave evI rIte gya kALe, bhejana karavuM. | bhAvArtha ? je purUSa pitAnI prakRtine anukULa ane pAna le che teja sukhI thAya che. je avasare bhUkha lAgI heya, te avasare bhojana karavuM, tene kALa bhajana kahevAya che. prakRti anukULa anapAna levuM tene sAmya jana kahevAya che. laukika zAstramAM ema kahevuM che ke janmathI AraMbhI sAmyapaNe khAdheluM viSa paNa pazya thAya che, ane asAmyapaNe khAdheluM pathya paNa prakRtine pratikULa thAya che. mANasanI prakRtine AdhAra vaya, baLa, deza, kALa vagere ghaNu bAbata para rahe che. mATe A badhAne vicAra karIne je annapAna levAmAM Ave che, te sarva barAbara pacI jaI zarIrane majabUta banAve che. baLavAna purUSane game tevI khAdhelI vastu pazya thAya che ema dhArI, kAlakuTa jhera na khAvuM; kAraNa ke jherane utAranAre mANasa paNa kaIka samaya jherathI maraNa pAme che. je mANasa Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 ] dhama bindu bhUkhyo nathI, te amRta khAya te paNa viSarUpa thAya che. bhUkhane samaya vItyA pachI khAvAmAM Ave to arUci utpanna thAya che, ane barAbara khavAtuM nathI. agni zAMta paDayA pachI lAkaDAM zuM karI zake? kAMIpaNa karI zake nahi. tema vakhata gaye, jaTharAgni maMda paDyA pachI khAdheluM bhojana kASTharUpa thAya che, ane avaguNa kare che, mATe je vakhate barAbara bhUkha lAge te ja vakhate bhojana karavuM e sAra che. A saMbaMdhamAM bhAvamizra lakhe che ke - kSutsaMbhavati pakveSu rasadoSamaleSu ca / kAle vA yadi vAkAle sonnakAla udAhRtaH // 1 // bhojanecchAvidhAtAtsyA daMgamardoruciH zramaH / tandrAlocanadaurbalyaM ghAtudAho balakSayaH // 2 // rasadeSa ane maLa pAkI jAya tyAre bhUkha lAge che mATe samaya thaye hoya ke na thayo hoya, to paNa bhUkha lAge tyAre jamavAne samaya thayo che ema samajavuM. A pramANe bhUkha lAge tyAre na khAvAmAM Ave to zarIra tuTe che, arUci, ane kaMTALo ALasa Ave che, ane nabaLI paDe che, dhAtu baLavA lAge che ane baLane nAza thAya che. A pramANe bhUkhyA rahevAthI uparokta pIDA na thAya, temaja ajIrNa paNa na thAya tevA samaye khAvuM. __tathA laulyatAtyAga iti // 42 // artha : tathA lepapaNane tyAga karavo. bhAvArtha - prakRtine anukULa paDe tema veLAsara bhojana karavAmAM paNa adhika lolupatA na rAkhavI, bIjA zabdomAM kahIe te khAudharA athavA akarAMtIAnI jema ThAMsI ThAMsIne na khAvuM. Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-1 [ 69 sAmAnya khArAi hoya ke ziSTa hoya tA paNa niyama pramANe mitAhAra karavA. duniyAmAM je rAgeA utpanna thAya che. temAMnA dhaNAkharA adhika bhojanathI thAya che. adhika khAvAthI ulaTI, jhADA ke maraNu e traNamAMnu eka pariNAma Ave che. eTale te anna pacatuM nathI, mATe mitAhArapaNe jamavuM, savAramAM evI rIte jamavuM ke sAMje jarAgni maMda na paDI jAya, ane sAMje evI rIte jamavuM ke bIje divase savAre jarDarAgni pradIpta rahe. sAMje tA avazya rUci karatAM paNa kAMika nyUna jamavuM. kAraNa ke rAtrie zayana karavAthI sAMje khAdhelA annane pacavAne avasara maLatA nathI, kemake uMdhamAM sa` avayaye stabdha thaI jAya che, tethI temanA vyApAra thatA nathI. mATe anna pacAvavAmAM harakata Ave che, ane nidrA paNa barAbara AvatI nathI. mATe je leAkeA rAtribhojana kare che, temane A bAbatathI cetavAnI jarUra che. bhojananA pariNAma viSe kAI paNa khAsa siddhAMta nathI. jeTalu potAnI jaTharAgni cArvI zake teTaluM jamavu, eTale sukhethI jeTaluM pacI zake teTalA AhAra levA; kAraNa ke hada upa rAMta jamavAthI jaTharAgni tathA zarIra bagaDe che. te ja rIte jenI jaTharAgni pradIpta hoya, te jo gheADuM jame tA paNu deha duLa thAya che. je mANusa thAkI gayA haiAya teNe jarUra gheADu` bhojana levuM. nahi ta| ulaTI thAya che athavA tAva Ave che. vaLI thAkelA mANase ekadama annapAna na levuM, kAraNa ke tethI aneka prakAranA roge udbhave che. mATe kasarata karyAM pachI athavA kAI paNa prakAranA zrama thayA pachI, athavA dUrathI cAlIne AvyA pachI gheADI vAra vizrAMti laIne pANI pIvuM ane bhojana karavuM. Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 ] dhabindu aNu thatA bhAjananA tyAga kare. tathA-banIneM mamonamiti 4 // artha : ajINa thaye bheAjana karavuM nahi. bhAvArtha :-- prathama khAdheluM jyAM sudhI jINu` na thAya, eTale barAbara pace nahi tyAM sudhI bIjI vakhata jamavuM nahi. jyAM sudhI anna kharAbara pacyuM nathI tyAM sudhI e bhojana levAmAM Ave, te sarvarAganuM mULa, je aNu te thAya che. jema agni upara eka lAkaDAnA kakaDo mUkavAmAM AvyA hoya te lAkaDAnA kakaDA kharAbara maLI rahe te pahelAM jo bIjo meTA lAkaDAtA kakaDA upara mUkavAmAM Ave che, te te agni meTA lAkaDAne khALavAmAM azakta hovAthI maMda paDI jAya che. tevI ja rIte uparA uparI vadhAre bhojana khAvAthI jaTherAgni maMda paDe che, ane jasrAgni maMda paDI eTale khAdhu* pace nahi. ane tethI khAdhelAnuM leAhI thAya nahi, leAhInu vI thAya nahi. vI je jaTharAgnine pradIpta rAkhe che, tenA abhAve jaTharAgni vadhAre moM thatI jAya. A pramANe ananI para'parA utpanna thAya, kahyuM che keH-- ajIrNaprabhavA rogAstatrAjIrNa caturvidham / AmaM vidagdha viSTabdhaM rasazeSa tathAparam ||1|| Ame tu dravandhitva' vidagdhe dhUmagAndhitA | viSTabdhe gAtrabhagotra rasazeSe tu jADayatA ||2|| sarva rogA a NuthI utpanna thAya che. te aNu cAra prakAranuM che. Ama aMgu, vizva ajI, viSTabdha aNu ane rasa ajI. jhADA narama Ave ane kADhelI vastu jevI gaMdha Ave tyAre Ama aNu thayu' ema samajavuM. Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-1 [ 71 kAI kharAba vastu jene khALavAthI nIkaLatA dhumADAnI durgaMdha jevI jenI viSTAmAM gadha heAya te vidagdha aDNuM jANavuM. jyAre zarIranA sarva avayavo DhIlA paDI jAya tyAre viSTabdha ajINu che ema mAnavuM. jyAre zarIramAM Alasa AvI jAya, ane capaLatA na rahe tyAre rasa ajIrNa thayuM che ema jANavu C aNu thayuM hoya, tyAre nIce lakhelAM cinhA paNa jovAmAM Ave cheH-- malavAtayorvigaMdho vibhedo gAtragauravamarucyam / avizuddhazcodgAraH SaDajIrNavyaktaliMgAni // (1) maLatA gaMdha viparIta thAya, (2) vAyunA gadha viparIta thAya. (3) viSTAmAM bheda paDe, (4) zarIra bhAre bhAre lAge, (5) bhojana upara arUci thAya, (6) kharAba eDakAra Ave. A cha lakSA ajINu thayu che ema sUcave che. have ajIrNanAM zAM pariNAma Ave che te jaNAve cheH-~~ mUrcchA pralApo vamathuH prasekaH sadanaM bhramaH / upadravA bhavantyete maraNaM vApyajIrNataH / / mUrchA Ave, lavAro thAya, khakArI thAya, atizaya parasevo thAya, zarIranuM DhIlApaNuM thAya ke jethI uThavA besavAmAM citta lAge nahi, bhrama (caro) thAya; vagere upadravo aNu thI thAya. ane jo veLAsara cetavAmAM na Ave te ajI thI mRtyu paNa. thAya che. AvuM aNu thayu... hAya, tyAre na khAvuM. kAraNa kedhaNA rogAne nAza karavAnuM sAmarthya' la"dhanamAM raheluM che. tyAre khAvAnA vakhata thayeA che enI ApaNune zI rIte samajaNa paDe te saMbaMdhI vAgbhaTTa lakhe che keH-- Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 ] dharmabindu prasRSTe viNmUtre hadi suvimale doSe svapathage / vizuddha codgAre kSudupagamane vAte'nusarati // 1 // tathAgnAvudrikte vizadakaraNe dehe ca sulaghau / prayujjItAhAra vidhiniyamitaH kAlaH sa hi mataH // 2 // maLa mUtrane tyAga, mananI prasannatA, de (vAta, pitta ane kaphanI) pita pitAnA mArgamAM pravRtti, oDakAranI zuddhatA, kSudhAnI prApita vAyunI yathA yogya gati, jaTharAgninI tejatA, zarIranuM halakApaNuM, ane IdriyonI nirmaLatA, eTalI bAbate jyAre thAya tyAre je.jana karavuM Aja kAla loke AvI bAbato tarapha bilakula lakSa ApatA nathI, ane tethI ja jyAM tyAM dRSTi pheravIe chIe tyAM phikkA paDI gayelA caherAvALA, nirbaLa bAMdhAnA, ane purUSArthahIna manuSyo ApaNane jaNAya che. temAMnuM eka kAraNa niyamasara ane mitAhAra bhojananI khAmI che e A uparathI samajavuM joIe. tathA balApAye pratikriyeti // 44 // artha : baLane nAza thAya, tyAre tene upAya karavo. bhAvArtha -jyAre ApaNuM zarIra nirbaLa thatuM lAge tyAre prathama te kyA kAraNathI tenI tevI sthiti thaI te kAraNa zodhavuM ane prathama te te kAraNane dUra karavuM. je zarIranA baLane ghaTADe evA parizramathI zarIra nirbaLa thavuM heya, te tevA parizramane tyAga karavo. halake sAtvika AhAra le, ane bIjA paNa baLa Ave tevA upAya karavA. kAraNa ke zAstramAM paNa kahyuM che ke, balamUlaM hi jovitam // baLa vatanuM mULa che. ane zarIra eja prathama dharmasAdhana che. mATe zArIrika baLane jema hAni na pahoMce tema vartavuM. koI paNa samaye vyAdhinI upekSA karavI nahi. kahyuM che ke, Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-1 [ 73 vardhamAna vyAdhi jayantaM zatru nopekSasva. vadhatA vyAdhinI ane chatatA zatrunI bedarakArI karavI nahi. thoDA upAya karavAthI je vyAdhine nAza thaI zake tema hoya, tene vadhavA daIe te Akhare evI sthiti Ave ke game te upAya karatAM te zame nahi ane mRtyu nipaje. mATe vyAdhi thatAM ja 'upAya karavA, ane zarIrane taMdurasta ane nirogI rAkhavuM e gRhasthano sAmAnya dharma che. mANasanA baLano nAza thavAnAM aneka kAraNo che, paNa temAM mukhya vIryane aghaTita vyaya ja che. vIrya e manuSyanA zarIrano rAjA che, jema rAjA vagaranuM rAjya nirarthaka che, ane te rAjyamAM aMdhAdhudhI cAle che, te ja rIte vIrya vagarane manuSya nisteja dekhAya che, ane tenA AkhA zarIramAM aneka prakAranA roge udbhave che. sAta dhAtuomAM vIrya pradhAna che tenAthI zarIranA sarva yaMtro cAle che, ane vIryaja jaTharAgnine pradIpta rAkhe che. mATe tene aghaTita vyaya na thAya te upara dareka AtmahitArthIe lakSa ApavuM. bALa lagnathI, kusaMgathI, rasika, manaDara kathAo tathA nATakothI A pariNAma AvyuM che. mATe te bAbatamAM cetavAnI khAsa jarUra che. ayogya deza-kALamAM vicaraNa tyAga tathA gAvA pAchA artha : aghaTita deza tathA kALamAM vicaravuM nahi. bhAvArtha:- je dezamAM cora vagerene upadrava heya, je dezamAM laDAI cAlatI hoya, je dezanA AcAra vicara bahuja malIna heya tevA dezamAM javuM nahi. temaja je samayamAM dukALa vatate heya, athavA marakI Adi bhayaMkara rogane phela thato hoya tevA samayamAM te sthAnamAM vasavuM Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 ] dharmabindu nahi, paNa jyAM sukALa hoya athavA jyA rogane upadrava na hoya te sthAnamAM jaI vasavuM. kAraNa ke je tema na karIe to jAna mAlane nukazAna thavAno bhaya rahe che. A uparathI eka bAbata e siddha thAya che ke asala samayamAM je ke zAstrakAre zarIrane turacha gaNatA hatA, te paNa dharmanuM uttama sAdhana hovAthI tenuM rakSaNa karavAne satata upadeza karatA hatA, "Light on the Path." e nAmanA pustakamAM lakhyuM che ke - "Kill out desire of life, bur respect life, as those do who desire it jIvana tRNano nAza kare, paNa jemane jIvana tRNuM che teo je rIte jIMdagIne mahatvanI gaNe che tema tame paNa mahattvanI vaNe. zarIra uparathI mUccha utAravA chatAM paNa tenuM rakSaNa karo kAraNake A bhUmikAmAM zarIra eja dharmanuM prathama sAdhana che. kAcArane anukULavartana tathA yathocitA lokayAtreti // 46 // artha :-anukuLa lekayAtrA karavI. bhAvArtha-jene jema ucita hoya tema lokanA cittane anusaravA rU5 vyavahAra kare. kAraNa ke jo tema na kare te lemAM pitAnI avagaNanA thAya. ane leke tene viSe halako abhiprAya bAMdhe, tenuM kAraNa pote ja thayo kahevAya. AthI pitAmAM rahelA bIja sArA guNanI chApa paNa bIjA manuSyo para pADI zake nahi. mATe lekavyavahArane paNa mAna ApavuM. kahyuM che ke : lokaH khalvAdhAraH sarveSAM dharmacAriNAM yasmAt / . tasmAllokaviruddha dharmaviraddha saMtyAjyam // dharma mArgane viSe cAlanArA sarva puruSane leka vyavahAra Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-1 [ 75 kharekhara AdhAra che, mATe je leka virUddha tathA dharma viruddha hoya, tene tyAga karavo. tathA hIneSu hInakramaH // 47 // artha : hInanI sAthe ocho vyavahAra rAkha. bhAvAthI potAnA karma devathI jAti vidyA vigere bAbatemAM nIcatAne pAmelA hIna leke sAthe vyavahAra ocho karavo paNa sarvathA temane tiraskAra karavo nahi. ApaNe madanA viSayamAM vicArI gayA ke je mANasa vidyA jAti vagerene mada kare che, te mANasa bIjA bhavamAM tethI hIna bane che. mATe bIjAmAM kAMI paNa doSa heya, te te karmanI vicitra gati che, ema mAnI tenA para dayA lAvavI joIe. guNa mANasa avaguNathI sarvathA vimukha rahe to avaguNuM tenA guNane lAbha laI zake nahi. paNa je guNonI avaguNI upara jarA paNa rahema najara heya, te avaguNa paNa AtmanirIkSaNa karI pitAnI bhUla samaje, ane guNa purUSonuM anukaraNa karI pitAne deSa dUra karavA samartha thAya. ekadama A sthiti prApta thaI zakatI nathI. prathama guNa upara rAga thAya che, ane pachI te guNa grahaNa karavAne lalacAya che. paNa tevA mANasa sAthe ocho saMbaMdha rAkhavo kAraNa ke vadhAre saMbaMdha rAkhavAthI ApaNane paNa durAcaraNamAM paDavAne saMbhava rahe che. A sAmAnya gRhastha dharmane Azraya lakheluM che, e bhUlavuM joIe nahIM. ___ tathA atisaMgavarjanamiti // 48 // artha : atizaya paricayano tyAga karavo. bhAvArtha - sarvanI sAthe ati paricaya karavo nahi. kAraNa ke atizaya paricaya tiraskAra utpanna kare che. je vastu ApaNane Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gharmabindu prathama darzane AnaMdajanaka lAge che, tenA saMbaMdhamAM ApaNe jyAre vadhAre AvIe chIe, tyAre te vastu uparanI ApaNI prIti ochI thAya che. tevI ja rIte mANasanA saMbaMdhamAM paNa bane che. zUravIra tenA nekara AgaLa zuravIra nathI. AvI rIte ati paricaya thavAthI guNIjana pratye ApaNI bhakti dhUna thAya che, kahyuM che ke atiparicayAdavajJA bhavati viziSTepi vastuni prAyaH / lokaH prayAgavAsI kUpe snAnaM sadA kurute // 1 // atizaya paricaya karavAthI sArI vastu viSe paNa ghaNe bhAge avagaNanA thAya che, dAkhalA tarIke prayAga tIrthamAM rahenArA leke gaMgAmAM snAna karavuM cheDIne niraMtara kUvAnA pANIthI snAna kare che. mATe ati paricaya na kare, je jenI sAthe ghaTe te sahavAsa karavo. e gRhasthane sAmAnya dharma che. vRddhAnusAritA tathA vRttasthajJAnavRddhaseveti // 49 // artha : saMyamamAM rahelA ane jJAnathI vRddha mANasanI sevA karavI. bhAvArtha :- sadAcAramAM pravRtti, ane durAcArathI nivRtti. tene vrata kahe che. ane A tyAga karavA gya che ane A grahaNa karavA ke gya che. te bene vimAga kare tenuM nAma jJAna. tevuM vrata ane jJAna dharAvanArA purUSonI sevA karavI. A jagatamAM evo niyama che ke mANasa jenI uMcca bhAvanA rAkhe te te thAya. jenI sevA kare tenA guNa pite jhaDaNa kare; mANasa jene vicAra kare che tenA je te thAya che. mATe AvA ucca purUSanI bhakti karavI, ane temanA guNanuM kIrtana karavuM. Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-1 [ 77 daridrInI sevAthI dAridraya prApta thAya, ane samarthanI sevA karavAthI sAmarthya prApta thAya, tema sArA guNa ane kriyAvALAnI sevA karavAthI sArA guNa ane kyiA ApaNumAM svAbhAvika rIte Ave che. upadezaH zubho nityaM darzana dharmacAriNAm / sthAne vinaya ityetatsAdhusevAphalaM mahat / / 1 / / dharmacArI purUSone zubha upadeza sAMbhaLa, tathA nitya temanuM darzana karavuM. ane egya sthAne temane vinaya kare te purUSono sevA karavAnuM meTuM phaLa kaheluM che. mahApuNyodaya vinA sapurUSonI prApti thatI nathI. ucita trivarga sAdhana tathA parasparAnupaghAtenAnyonyAnubaddhatrivargapratiprattiriti // 50 // artha : eka bIjAne paraspara virodha na Ave tevI rIte dharma, artha ane kAmane svIkAra kare. bhAvArtha :- dharma, artha ane kAma e trivarga samaja. jethI sArI gati ane mokSa thAya tene dharma kahevAya. dharmaja mokSa artha ane kAmane ApavAvALo che. par purUSa caritramAM kahyuM ke - arthaH kAmazca mokSazca pravartante yatastrayaH / sa zrIdharmaH kathaM na syAt karaNIyaH sadA nagAm // artha, kAma ane mokSa e traNe purUSArtho dharmathIja utpanna thAya che, to tevo dharma manuSyone aharniza karavA lAyaka kema na thAya? arthAt haMmeza dharma karavo joIe. jenAthI vyavahArika tathA pAramArthika sarve prajananI siddhi thAya te artha kahevAya. jyAM sudhI manuSya saMsAravyavahAramAM che tyAM sudhI dhana pedA karavuM e tenuM kartavya che. je mANasa saMsAramAM Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 ] dhabindu rahI. dhana pedA karavAne prayatna karatA nathI ane bInta upara AdhAra rAkhI bese che, te kAma ate dhama sAdhI zakatA nathI. kAraNa ke dhana vinA peAtAnI manevRttine anukULa padArtho maLI zake nahi, temaja dAna paNa karI zakAya nahi, ane AvikA mATe haMmeza ciMtAtura rahevuM paDe. tethI tenuM dhama dhyAnamAM paNa mana lAge nahi. mATe paraspara eka bIjAne harakata na Ave tema traNe purUSArtha sAdhavA. je purUSa dhama ane a nA upadhAta karI kevaLa kAmamAM- viSayAzaktimAM talona rahe che, te vananA hAthInI mAphaka du:kha pAme che. jo mANasa anyAyathI dhana pedA kare, teA te dhana sa` sagAMo bheAgave che, paNa pApanA pAtra ekaleA te bane che. mATe dhanu ullaMdhana na thAya tevI rIte nyAya nItithI je dhana maLe temAM saMtASa mAnavei; paNa anyAya mAnuM sevana karavuM nahi. kAraNa ke tethI parabhavamAM mahAduHkha bhAgavavAM paDe che. vAvavA mATe rAkhelu bI khAI janAra kaNabI jema duHkha pAme che. tema A manuSyajanma rUpa bIjane pApa kRtya karI gumAva nAra du:khI thAya che. mATe parabhava sabaMdhI athavA AgAmI kALa saMbadhI sukhane virodha na Ave tema A lekamAM sukha bhogave che, te purUSa nizcaye sukhI thAya che. mATe dharma bhAvanAne hRdhyamAMthI visAmAM sivAya buddhimAna purUSAe atha ane kAmane sevavA. saMsAramAM rahIne jo dhana ane kAmanI IcchA na rAkhe, teA tene tivrata aMgIkAra karavuM eja kalyANakArI che. paNa gRhasthAvAsamAM rahe tA tA dhana pedA karavuM, ane Ikti padArthanI tRpti karavI e zreyakArI che.. A uparathI ema siddha thAya che ke gRhasthe dhana nyAya mArga pedA karavuM, ane nIce jaNAvelA traNa prakAranA mANaseAnA avaguNuthI Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-1 [ 79 dUra rahevuM. te traNane tAdAtvika, mUlahara, ane kada` kahevAmAM Ave che, temanA para jaldI Aphata AvI paDe che. (1) je mANasa kAMI paNa vicAra karyA sivAya utpanna thayelA dravyaneA adhaTata vyaya kare che te tAdAtvika kahevAya che. (2) ApadAdAe ekaThuM karelu dravya je anyAya mAge uDAvI de che te mUlahara kahevAya che. (3) je mANasa sevakeAne pIDA karIne, tathA peAtAne paNa du:kha upajAvIne dhanane saMcaya kare che, paNa kAI sanmArge vAparatA nathI; khIjAM zabdAmAM kahIe teA-je dhananA dAna ke upabhAga karatA nathI, tene hRdaya (ka Mjusa) kahevAya che. prathama jaNAvelA tAdAtvika tathA mULarane uttara avasthAmAM ahuja du:kha khamavu paDe che, ane temanu kalyANa thatuM nathI. kAraNa ke ApaNe upara vicAra karI gayA tema dhana vinA dharmo tathA kAma rUpa e purUSAtha sAdhI zakAtA nathI. ane je kRpaNa che tenu dhana bhAgIdAranA hAthamAM jaze athavA tA ceAra luMTI jaze, athavA tA agni nAza karaze. mATe A traNa prakAranA purUSAnA dASa vicArI dhananuM kharAkhara rakSaNa karavuM, ane yathAzakti sanmArge vAparavuM, have je purUSa kevaLa kAmAsakta che, jenI Indriye peAtAne vaza nathI, tenA kAryanI siddhi thatI nathI kAraNa ke evA purUSanA dhama dhana ane zarIra paravaza hoya che, strImAM atyaMta AsaktivALA viSaya leAlupI jIvA satvara nAza pAme che. kAma (maithunAbhilASA) upara nigraha meLavavA e sarala nathI, paNa dhRsthAvAsamAM rahI dhIme dhIme tenA upara nigraha meLavavA prayatna karavA. je manuSya te vRttine jItI te jagatamAM deva samAna che. mATe dhama atha ane kAmane paraspara bAdha na lAge tevI rIte gRhasthIe pravRtti karavI eja sAra che. ane jo paraspara bAdha lAge tema hAya tA kene tyAga karavA ? e jaNAvatAM graMthakAra lakhe che keH-- Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80 ] dhamabindu tathA anyatarabAdhAsaMbhave mUlAbAdheti // 51 // artha : dharma, artha ane kAma, e traNamAMthI ekamAM vidhA Ave te mULa purUSArthane harakta na thavA devI. bhAvArtha-dharma, artha ane kAma e rIte traNa varga che. temAM je kAmane harakta AvatI hoya to bhale Ave, paNa dharma ane arthanuM rakSaNa karavuM. kAraNa ke dharma ane dhana haze te kAma tenI meLe sadhAze. kAma ane arthane harakata thatI hoya te te beno tyAga karIne dharmanuM rakSaNa karavuM; kAraNa ke prathama ja ApaNe jaNAvI gayA chIe ke dharma dhananA arthI prANIone dhana ApanAra che ene kAmI purUSanA sarva Icchita padArthane ApavAvALe che, ane dharma teja paraMparAe svarga ane mokSane ApanAra che. mATe game tema karIne dharmanuM rakSaNa karavuM. kahyuM che ke- dharmazcennAvasIdeta kapAlenApi jIvati / ADhyo'smItyavagantavyaM dharmavittA hi sAdhavaH // 1 // bhIkha mAgIne pitAnuM piSaNa karanAra mANasa jo dharma sahita - hoya te sidAta nathI. te vicAre che ke huM dhanavAna chuM mATe mAre zA mATe dukhI thavuM joIe. sAdhu purUSone dharma eja dhana che. SaSurUSa caritramAM kahyuM che ke - puMsAM ziromaNIyante dharmajanaparA narAH / . kAkIcane ja saMpaddhisTAmivi paMpa che dharmane saMcaya karavAmAM tatpara purUSa lokonA ziromaNIrUpa thAya che. jema latAo vRkSane Azraya le che, tema lakSmI saMpatti dhaniSTha purUSane Azraya le che. mATe dhanane bodha Ave to bhale, kAmane bAdha Ave to bhale, paNa bannenA mULarUpa AdhArarUpI dharmane bAdha na Ave tema vartavuM e gRhasthane sAmAnya dharma che. Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-1 [ 81 tathA balAbalApekSaNamiti // 52 // artha : potAnuM baLa ane azaktine vicAra kare. bhAvArtha -keIpaNa kArya AraMbha karatAM pahelAM buddhimAna purUSe dravya, kSetra, kALa ane bhAvasahita pitAnuM sAmarthya keTaluM che ane pitAnuM sAmarthya keTaluM che, teno vicAra karavo; kemake je manuSya potAnA baLane vicAra karyA sivAya kArya AraMbha kare che tenI baLasaMpattine kSaya thAya che ane tenI kArya siddhi thatI nathI. hAlamAM pitAnI zakti daza hajAra rUpiyAnI heya ane lAkhane vyApAra karanArA ghaNuM dekhAya che. lAkha rUpiyAnI vyApAramAM kadAca vIsa hajAra khAda gaI te pitAnA daza hajAra rUpIA to temAM taNAI jAya che ane daza hajArane mATe devALuM kADhavuM paDe che tethI pitAnI kIrtine hAni pahoMce che. ane te mANasa bIjA kAmane mATe paNa nAlAyaka Thare che. mATe gajA uparAMta vyApAra temaja bIju kaMI paNa kAma na karavuM. kaH kAlaH kAni mitrANi, ko dezaH ko vyayAgamau / kazcAhaM kA ca me zaktiriti cintyaM muhurmuhuH // 1 // kALa kevo che? mArA mitro koNa che? ko deza che ? kharca ane Avaka keTalAM che ? huM keNa chuM ? mArI zakti keTalI che? e badhI vAtane vAraMvAra vicAra kare. A badhAne vicAra karI je mANaso vartatA hoya, te aneka prakAranAM du:khanAM kAraNane svayameva nAza thAya. mATe pitAnAM sAdhano tathA zaktine vicAra karI dareka kAryamAM pravartavuM e gRhasthane sAmAnya dharma che. tathA anubandhe prayatnaH iti // 53 // artha : anubandhamAM prayatna kare. Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82 ] dhamabindu | bhAvArtha:-utarottara vRddhine anubaMdha kahevAya che, mATe dharma, atha ane kAma e traNe purUSArthanI anukrame vRddhi thatI jAya, tema prayatna kare. ane AraMbhelA kAryane vaLagI rahevuM. kahyuM che ke vagara vicAre koI paNa kAryane prAraMbha na karavo e buddhinuM prathama lakSaNa che, prAraMbha karyo te anta sudhI te kAryane laI javuM e buddhinuM bIjuM lakSaNa che; mATe game teTalA vina Ave te paNa prAraMbheluM kArya mUkavuM nahi. je mANasa satata udyamI che te prAyasiddhi pAmyA vinA rahetuM nathI. tathA jaritApekSeti 14 II. artha : kALane ucita-gya hoya tenI apekSA rAkhavI. bhAvAtha-je kALamAM je vastu tyAga karavA yogya hoya tene tyAga karavo ane grahaNa karavA gyA hoya te grahaNa karavI. Ane nipuNa buddhithI vicAra karanArane lakSmI svayameva AvI maLe che. yaH kAkiNImapyapathaprapannAmanveSate niSkasahasratulyAm / kAlena koTiSvapi muktahastastasyAnubandhaM na jahAti lakSmI: / / 1 / / je purUSa khovAyelI eka keDIne hajAra nA mahera tulya gaNIne tenI zodha kare che. te ja mANasa vakhata Ave karoDo rUpIA ApavA chUTe hAtha rAkhe che, tevA samayanA jANanAra purUSane saMbaMdha lakSmI cheDatI nathI. mATe kALane oLakha, ane samaya pramANe vartavuM. pratidina dharmazravaNa tathA pratyahaM dharmazravaNamiti // 55 // artha : pratidina dharmanuM zravaNa karavuM. bhAvArtha-jema zarIranA poSaNa mATe khorAkanI jarUra che tema Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-1 [ 83 AtmaRddhi mATe dharmanI jarUra che. ane te dharmanuM zravaNa paNa bhAva ane rUci-sahita karavuM. dharma sAMbhaLavAmAM kevA rUci rAkhavI ? tenA javAbamAM TIkAkAra kahe che ke suMdara rUpavaMtI yuvatI jenI pAse beThelI hoya, je bharayauvananA madamAM mahAlatA hoya, ekAMta heya ane tevA samayamAM kinnaranuM karNavedhaka gIta cAlatuM hoya te sAMbhaLavAnI jevI rUci te yuvAnane thAya che, tevI rUci dharmazravaNamAM rAkhavI. dharmazAstramAM suvacana ja hoya che, ane tenuM zravaNa karavAthI agaNita guNa maLe che. kahyuM che ke - klAntamupojjhati khedaM taptaM nirvAti budhyate mUDham / sthiratAmeti vyAkulamupayuktasubhASitaM cetH|| artha : upayoga karAyeluM suvacana glAni pAmelA purUSanA cittanA khedane dUra kare che, tApa pAmelA cittane zAMti Ape che. mUDhane bodha Ape che ane vyAkuLa cittane sthira kare che. ahA ! suvacanane pratApa varNavI zakAya tema nathI. zabdo paNa ghaNIvAra dilAso Ape che, ane namra banAve che, AnaMdane vadhAre che, duHkhane zAMta kare che. zabdo AnaMda ApanArA khajAnA che, temane rAkhI mUkavA e duSTa kArya che. mATe AvA suvAko je zAstramAM kahelA che tevA zAstro niraMtara sAMbhaLavAnI Teva rAkhavI. purUSanA samAgamathI sAMbhaLelo eka akSara paNa duHkhanA samaye evo lAbhakArI thAya che, ke te jeNe anubhavyuM hoya te ja samajI zake, mATe niraMtara jyAM vyAkhyAna vaMcAtu hoya athavA dhama saMbaMdhI carcA cAlI rahI hoya tyAM javuM ane eka citte sAMbhaLavuM e gRhasthane sAmAnya dharma che. kadAgraha tyAga tathA sarvatrAnabhiniveza iti // 56 // Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhamabindu artha : sarva kAryamAM kadAgrahano tyAga kare. bhAvArtha-beTI bAbata viSene Agraha tene kadAgraha kahevAmAM Ave che. jyAre mANasa amuka bAbatanI khoTI haTha le che tyAre pitAnI vAta siddha karavAne kevA mAge javuM paDe che tene vicAra karato nathI. anyAya mAgane paNa svIkAra kare che. mATe kadAgraha te nIca purUSanuM lakSaNa che. A kadAgraha ajJAnatAthI ane lebhI yA svArtha vRttithI jAgRta thAya che mATe kharUM jJAna meLavavA prayatna kare. vastunuM kharUM jJAna thatA te bAbatanI khoTI haTha te mANasa potAnI meLe mukI deze. keTalIkavAra mANaso jANavA chatAM svArthanA kAraNe amuka bAbatamAM khoTe Agraha. kare che. paNa Avo kadAgraha bahu ja nindanIya che. kAraNa ke chevaTa te. satya vAtaja kharI Thare che, kahyuM che ke, darpaH zramayati nIcAnniSphalanayaviguNaduSkarArambhauH / sroto vilobhataraNairvyasanibhirAyAsyate matsyaiH / / 1 / / jema vyasanI mAchalIo pANInA pravAha sammukha cAlI potAnA AtmAne niSphaLa prayAsa Ape che. tema nIca purUSanuM abhimAna. phaLarahita, anyAya yukta che ane te ghaNA ja muzkela kAmone AraMbha temanI pAse karAvIne, temane mithyA kaleza Ape che. mATe kadAgraha e anyAyayukta halake prayAsa che. tene tyAga karavA e gRhasthane dharma che. guNapakSapAta tathA gupakSAviti artha : guNane viSe pakSapAta kare athavA guNAnurAga rAkho. bhAvArtha-guNAnurAga e sauthI uttama guNa che. te guNa: jenAmAM Avyo te dhIme dhIme kharekhare guNa thavAno e niHzaMsa che Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-1 guNanurAgakulakanI bIjI gAthAmAM kaheluM che ke - uttamaguNAnurAo nivasai hiyayaMmi jassa purisassa / AtiththayarapayAo na dullahA tassa riddhio // 1 // je purUSanA hRdayamAM uttama guNavAnajane tarapha anurAga vasati heya tene tIrthaMkara pada sudhInI kaI paNa riddhi durlabha nathI. arthAta te mANasa anukrame tIrthakaranI padavI prApta karavA samartha thAya che. A jagatamAM guNa purUpa virala che, chatAM ApaNane temane samAgama thaI zake, paNa guNAnurAgI purUSa te tethI paNa adhika virala che. kAraNa ke matsara-ISyavRtti tene bIjAnA guNa dekhI prada dharatA aTakAve che. mATe guNagrAhI purUSoe te sarvathA madane tyAga karI guNa-uparaja rAga rAkho. paranI niMdA karavI e parAyA durguNanI sobata karyA barabara che, je ApaNe parAyA deva tarapha ja daSTi rAkhI, aharniza teneja vicAra karIe to te deSa dhIme dhIme ApaNuM pitAnA aMtaHkaraNamAM vAsa meLave ane aMte ApaNe teja devanA pAtra thaIe. guNI purUSone dekhI rAjI kezuM thAya ? jenA manamAM guNa prati premabhAva hoya, ane je guNa meLavavA IcchA rAkhatA hoya tevo purUSa ja guNavALAne dekhI rAjI thAya. guNa upara prema thavAthI tevA guNo ApaNumAM che ke nahi te vicAra svAbhAvika rIte jAgrata thAya che, ane vicAra karatAM potAnA guNa doSanI pitAne khabara paDe che. ane potAnA doSa athavA ajJAnatAnuM jANapaNuM te, te dUra karavA prabaLa utsAha vALa thAya che. jyAM sudhI guNa mANasanA guNa koI jue nahi tyAM sudhI tenAthI pitAnA doSa jANI zakAtA nathI, ane jyAre te jaNAya nahi tyAre temane tyAga paNa zI rIte thaI zake,? mATe potAnA guNa Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 86 ] dha bindu dAja jANavA, e dareka sujJa purUSanuM prathama Avazyaka kartavya che. manuSya peAte kaI sthitimAM che athavA unnati kramanA kayA pagathIApara ubhelA che, te jyAre jANe che, tyAre AgaLa karyuM pagalu` levuM te savAla kharAkhare samaje che, ane khIja sAdhAraNa mANasAnI mAphaka aMdhArAmAM phAMphAM mAravAne badale sIdhe mAge yogya sAdhateA dvArA jaI zake che. A uparathI sahaja jaNAyuM haze ke AtmanirIkSaNa dhaNuM jarUranu che. ane te mATe guNIjanapara rAga rAkhI temanA guN! meLavavA anirdeza dhIme dhIme prayatna karatA rahevuM. A saMbaMdhamAM TIkAkArane abhiprAya nIce pramANe che. DahApaNu, sajjanatA, sthiratA, priyabhASaNa, ityAdi potAne tathA parane lAbhakArI Atmadhama mAM pakSapAta rAkhavA, tenI prazaMsA karavI, vagere sAdhaneAthI jema guNanA bAdha thAya tema pravRtti karavI, kAraNa ke guNune pakSapAta karanArA purUSo, bahumAna dvArA meLavelA puNyAnubaMdhI puNyanA prabhAvathI Aleka tathA paraleAkamAM, zaradaRtunA caMdranA kiraNa samAna ujjavala guNane samUha nizce pAme che. guNAnurAga ciMtAmaNI ratna karatA paNa adhika phaLa ApanAre kahevAya che. ciMtAmaNi ratna tA A leAkanI Icchita vastune ApanAre che, paNa guNAnurAga teA anukrame meAkSa sukhane ApanArA che, mATe guNu upara anurAga-pakSapAta karavA e gRhasthanA sAmAnya dharma che. uhApAha AdinA yAga tathA UhApohAdi yoga iti // 58 // artha : uSAha (tarka tathA tenuM samAdhAna) vagerene samAgama karavA. Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-1 [ 87 bhAvArtha :-gRhastha buddhizALI thavuM. je mANasanI buddhi khIlelI nathI te sarve ThekANe herAna thAya che. mATe buddhine khIlavavI. buddhinAM ATha aMga zAstramAM kahelA che, zuzruSA, zravaNa, grahaNa, dhAraNa, vijJAna, uMha, ahi ane tattvabhiniveza, have ApaNe te AThanAM lakSaNe vicArIe. (1) sAMbhaLavAnI icchA te zuzraSA. (2) sAMbhaLavuM te zravaNa. (3) sAMbhaLelI vastune artha samajIne aMgIkAra karavo te grahaNa. (4) te yAda rAkhavo te dhAraNa. (5) meha, saMdeha ane viparItatA rahita nizcaya jJAna te vijJAna. (6) A prakAre amuka bAbatanuM cokkasa jJAna meLavIne bIjA padArthamAM te bAbatane vyApta jJAna sahita tarka karavo te uha, eTale jema gharane viSe rasoDAmAMthI nIkaLate dhumADe je te uparathI jyAM dhumADe heya tyAM agni hovo joIe evuM nizcaya jJAna thayuM tene nyAyazAstranA racanArA vyAptijJAna kahe che. pachI parvatamAM dhumADe dekhI tyAM paNa ani haze evo tarka (vicAra) thAya. tema dharma saMbaMdhI kAryamAM paNa kaI jIvanI hiMsA karavAthI pApa thAya che, e prathamathI nizcaya karela hoya te pachI kaI jIvane duHkha ApavAthI pApa lAge e vitarka thAya tenuM nAma uha kahevAya. (7) Agama tathA yuti vaDe hiMsAmAM doSa che ema khAtrI karavI tenuM nAma ahi. sAmAnya jJAnane uha ane vizeSa jJAnane apaha kahevAya che. A (8) A emaja che, evA prakArane je pUrvApara avirodhI nizcaya tene tatvajJAna kahevAya che. AvI rIte dareka vastunuM yathArtha jJAna meLavavA prayatna karo. tevA jJAnavALo khAtarIthI pitAne abhiprAya jaNAvI zake che, ane bIjA manuSyone paNa pitAnA zuddha mArge dorI zake che. kahyuM che ke Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 ] dha bindu jIvanti zatazaH prAjJAH prajJayA vittasaMkSaye / prajJA vidvat satyapi jIvati ||1|| seMkaDA DAghA purUSA dhanano nAza thavA chatA paNa buddhi vaDe jIve che parantu paNa buddhinA nAza thayA bAda dhana heAvA chatAM paNa kAi jIvI zakatuM nathI. mATe dhana karatAM budhdhi uttama che. buddhimAn purUSa paradezamAM ajANyAM gAmamAM ane ajANyA puruSAmAM pagapesArA karI zake che. ane potAnI AjIvakA meLavI zake che. ane sabhAmAM paNa agrasthAna meLave che, mATe mudhdhi sapanna thavA prayatna karavA eja gRhasthanA sAmAnya dharma che. A pramANe gRhasthanA sAmAnya dharma nuM vivecana purU' thayuM. A guNI je mANasa meLave che te gRhasthanA vizeSa dharma ne mATe adhikArI thAya che, ane uttarottara vRddhi pAmatAM yatidharma aMgIkAra karI mAkSapadane lAyaka thAya che. eja bhAmatane siddha karatAM zAstrakAra ribhadrasUri jaNAve che keH-- evaM svadharmasaMyuktaM sadgArhasthyaM karoti yaH / lokadvayepyasI ghImAn sukhamApnotyaninditam // 1 // A pramANe, svadhama yukta gRhastha dharma je sArI rIte pALaze, te buddhimAna purUSa, A leAkamAM tathA paraleAkamAM anindita sukha meLavaze. te sukha puNyAnubhaMdhi puNyanA kAraNabhUta hovAthI aninti kahelu che mATe dareka zrAvake A pramANe gRhastha dharma pALavA udyamavanta thavuM. baMdhue ! ApaNe dhama nI meATI mATI vAtA karIe chIe, navatattva ane jIvavicAranA pradArthAM ApaNe mukhe rAkhIe chIe, ApaNo dharma sauthI uttama che, ema anyatranA AgaLa abhimAnapUrvaka kaDIe Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-1 chIe paNa jyAM sudhI A prakaraNamAM jaNAvelA gRhasthanA sAmAnya dharma pALavA ApaNe taiyAra thatA nathI tyAM sudhI upara jaNAvelI bAbato kAcA pAyA upara ImArata bAMdhavA tulya che. A uparathI kahevAno Azaya e nathI ke dharmanA ucca to na jANavA; paNa zarUAta jyAMthI karavI joIe tyAMthI karavI ghaTe che, nahi to pariNAma jevuM joIe tevuM sAruM AvatuM nathI. mATe vAMcI, vicArIne amalamAM mUkAya teTale ja lAbha che. teja bAbatane siddha karatAM zAstrakAra A prakaraNanI samApti be kalekathI kare che - durlabha prApya mAnuSyaM vidheyaM hitamAtmanaH / karotyakANDa eveha mRtyuH sarva na kiMcana // 1 // satyetasminnasAra saMpatsvavihitAgrahaH / paryantadAruNAmuccaidharmaH kAryoM mahAtmabhiH // 2 // durlabha manuSya janma pAmIne, AtmAnuM hita karavuM eja ghaTita che. kAraNa ke mRtyu acAnaka AvI A duniyAmAM vastu mAtrane hatI nahatI karI nAkhe che. A prakAranI sthiti vicArIne pariNAme duHkha denArI asAra saMpattimAM bahu Agraha rAkhyA sivAya AtmArthI purUSoe ucca prakAre dharma sevana karavuM. A rIte dharma bindumAM sAmAnya gRhastha dharmane darzAvanArA prathama adhyAya saMpUrNa thayo. Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAyajyAre kSetra barAbara hoya tyAre temAM vAveluM bIja sArI rIte uge che, jema bhIMta cokhI ane saphAIdAra banAvavAmAM AvI hoya, tyAre te upara kareluM citrAmaNa zobhe che. tema prathama prakaraNamAM. jaNAvelA gRhasthanA lakSaNa je mANasamAM AvelAM hoya che, te dharmane. upadeza grahaNa karavAne yogya adhikArI gaNAya che. zAstrakAra teja bAbatane sAbita karatA jaNAve che ke - prAyaH saddharmabIjAni gRhiSvevaMvidheSvalaM / rohanti vidhinoptAni yathAbIjAni sakSitau // 1 // artha : sArI pRthvImAM vidhi sahita vAvelAM bIja uge che, tema upara jaNAvelA lakSaNavALA gRhasthamAM vidhi sahita vAvelAM sadudharmanA bIja prAyaH uge che. samyajJAna, samyagadarzana ane samyagU cAritrarUpa sadharmanA kAraNe nIce pramANe che. duHkhiteSu dayAtyantamadveSo guNavatsu ca / aucityAsevanaM caiva sarvatraivAvizeSataH // 2 // dukhI purUSo upara atyanta dayA karavI, guNI purUSa upara cheSa na rAkhavo, ane sarva sthaLe pakSapAta vinA aucitya mArganuM sevana karavuM. je purUSe kuLa kramathI cAlatA AvelA niMdArahita, ane nyAyasahita mArgamAM vicare che, tevA guNa pAtra gRhasthAmAM dharmanA bIja phaLe che, tevA mANasane dharma zravaNuM karavAnI IcchA thAya che. dharmanAM tatvanuM ciMtavana karavA teonuM hRdaya prerAya che, kAraNa ke tevA purUSamAM guNAnurAga bahu ja heAya che; ane guNAnurAga temane Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-2 [ 91 guNI purUSa tarapha kheMce che, pachI guNI purUSonAM vacane sAMbhaLI aMgIkAra kare che. ane guNI purUSonA vacane te dharmanA sUtre samAna havAthI dharma tatvanuM ciMtana paNa A rIte thAya che. mATe guNAnurAga eja sadharmanuM bIja che. kahyuM che ke - vapanaM dharmabIjasya satprazaMsAdi tadgatam / taccintAdyaGkarAdi syAt phalasiddhistu nivRttiH // sapurUSanI prazaMsA te dharmanuM bIja che. ane dharma saMbaMdhI ciMtana karavuM te bIjanA aMkurA rUpa che; ane mokSa e. dharmane phaLa siddhirUpa che. Aja upamAne vadhAre khullI rIte jaNAvIe tecintaascchtynusstthaandevmaanusssNpd / krameNAGkarasatkANDanAlapuSpasamA matAH / / dharmanuM ciMtana aMkurA samAna che, dharmazravaNa DALa samAna che, dharmanuM anuSThAna nAla (thaDa) samAna ane devatA manuSyanI saMpatti te puSpa samAna che. bIja vAvyA pachI prathama aMkurA phuTe, pachI DALAM thAya, pachI patra Ave, pachI puSpa Ave, ane pachI phaLa Ave, tema dharmamAM paNa krama samajavo. sAmAnya manuSyo te pagathIe pagathIe caDIne uMce jaI zake che. te mATe dharmazAstramAM guNasthAnakanAM cauda pagathIyA kahelAM che, mATe sAmAnya niyama te kramavAra dharmanA uccapagathIe caDavAno che. je sAruM pAtra na hoya te dharmabIjanuM zuM thAya che, te zAstrakAra have jaNAve che. bIjanAzo yathA'bhUmau praroho veha niSphalaH / tathA saddharmabIjAnAmapAtreSu vidurbudhH|| Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 92 ] dhabindu artha : abhUmi (uSarabhUmi)mAM vAvelAM bIjanA nAza thAya che, athavA aMkuro thAya tA te niSphaLa thAya che, tevI ja rIte ayogya pAtramAM vAvelA saddharmanAM bIjanA nAza thAya che, athavA akuro phUTI niSphaLa jAya che. bhAvAH--mAravADa Adi dezanI verAna bhUmimAM vAvelA khIjane aMkurA AvatA nathI, ane daivayoge aMkura phuTI nIkaLyA tApaNuM dhAnyAdinI niSpatti rUpa phaLa maLatu` nathI. teja rIte ajJAna rUpa khArI jamInavALA hradayamAM vAvelAM saddharmanAM khIjatA nAza thAya che ane kadAca aMkurA rUpI kAI sadguNu vyavahAramAM pragaTa thaI zake, paNa meAkSarUpa phaLa tA maLatuM nathI. Ama thavAnuM kAraNa zuM ? na sAdhayati yaH samyagajJaH svalpaM cikIrSitam / ayogyatvAtkathaM mUDhaH sa mahatsAdhayiSyati || artha : mUDha mANasa peAtAnI ayogyatAthI gheADu paNa karavA dhAreluM sArU` kA` karavA samartha thato nathI, to pachI mokSaprAptirUpa moTuM kArya karavA te kevI rIte zaktimAn thaI zake ? bhAvAH--mUkha mANusa kAI paNa kAma karavA lAyaka nathI. peAtAne hitakArI zuM che, ane peAtAne duHkhakArI zuM che, tenA taphrAvata nahi samajanArA purUSa, peAtAnI AjIvakA calAvavA paNa zaktimAna thatA nathI. je sarasava mAtra dhAraNa karavAne samatha nathI te merU pa ta 'kema dhAraNa karI zake ? arthAt naja dhAraNa karI zake. tema je mANasa jeTalA khAdhane yeAgya hoya teTale ApavA; nahI teA pariNAma lAbhakArI thavAne badale hAnikAraka nIvaDe che. kahyu` che keH-- guNA guNajJeSu guNA bhavanti te nirguNaM prApya bhavanti doSAH / AsvAdyatoyAH prabhavanti nadyaH samudramAsAdya bhavantyapeyAH || Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-2 [ 93 guNu jANanAra purUSane guNa guNarUpe pariName che ane teja guNA nirgu NI purUSanA saMbaMdhamAM AvatAM doSarUpa jaNAya che. nadIAnAM jaLa bahuja svASTi hoya che paNa teja nadIe jyAre samudrane maLe tyAre temanuM pANI pIvAne yogya rahetuM nathI. mATe adhikArInA vicAra karI medha ApavA, vaLI kahyuM che keH 1 upadezo hi mUrkhANAM prakopAya na tu zAMtaye / payaHpAnaM bhujaGgAnAM kevalaM viSavardhanam // sapane pAyeluM dudha kevaLa tenuM viSa vadhAre che, tema mUrkhane Apele upadeza zAMti karavAne badale tenA kApa (krodhane) vadhAre che.. mATe dezanA (upadeza) ApanAre pAtrApAtrane bahuja vicAra karavA joIe. iti saddharma dezanAI ukaH idAnIM dvidhimanuvartayiSyAmaH iti // 1 // mATe atyAra sudhI prathama prakaraNamAM saddhama dezanAne yeAgya purUSanuM varNana karyuM, have dharmAMdezanAnA kramane vaNu vIzuM. tatprakRtidevatAdhibhaktijJAnamiti || 2 || - artha : dha dezanAne yogya purUSanI prakRtinuM tathA tene kayA deva iSTa che, te saMbadhI jJAna meLavavu', bhAvA; je purUSane upadeza karavAnA che, tenI prakRti prathama jANavI joIe. te purUSane guNIjana upara rAga che ke nahi. tenA AcAra vicAra kevA che, te sa` upadeza ApanAre jANavuM jarUranuM che. vaLI tene kayA devamAM vizeSa bhakti che, te paNa upadezake jANavuM joIe. jenI prakRti jANavAmAM AvelI heAya tene kaye raste dharmanuM jJAna ApavuM te samajAI zake. (1) je mANasamAM pravRtti bahu hAya tene kriyA mAthI ucca mAge caDAvI zakAya. Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94 ] dhamabindu (2) je mANasamAM prema bahu heya tene bhakti mAgathI sIdhe raste vALI zakAya, (3) jene jJAna pratye rUci hoya tene jJAna mAgathI dharma mAge lAvI zakAya. mATe upadeza grahaNa karanAramAM kevA kevA guNo che athavA kayA avaguNo che, te prathama vicAravuM joIe. vaLI tene kayA deva athavA zAsana mATe vadhAre rAga che, te upadezakanA jANavAmAM Ave, te te zAsanamAM paNa AvA uttama mAnusAripaNAnA guNonuM varNana kareluM che tema darzAvI, tenI prIti prathama saMpAdana karavI. pachI tenAmAM ane ApaNuM zAsanamAM zI zI bAbatamAM matabheda che, ane te zA kAraNathI che, ane temAM vadhAre ucca to kenAmAM che te samajAvavuM, ke jethI te samAge vaLe. tathA-sAdhArang"prazati /rA artha : sAdhAraNa guNanI prazaMsA karavI. bhAvArtha-je mANase dezanA sAMbhaLavAne yogya adhikArI lAgatA hoya temanI AgaLa prathama to laukika ane lekottara sAmAnya guNanI prazaMsA karavI, ke jethI te loka tamAro bedha sAMbhaLavA lalacAya. have te sAmAnya guNe jyAM tenuM nIcenA zlokathI varNana kare che - pradAnaM pracchannaM gRhamupagate saMbhramavidhiH / priyaM kRtvA maunaM sadasi kathanaM cApyupakRteH / / 1 / / anutseko lakSmyAM nirabhibhavasArA parakathA / ate cAsaMtoSaH kathamanabhijAte nivasati // 2 // Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-2 [ 95 tRSNAM chindhi bhaja kSamA jahi madaM pApe ratiM mA kRthAH satyaM brUhi anuyAhi sAdhupadavIM sevasva vidvajjanAn // 3 // mAnyAnmAnaya vidviSopyanunaya prachAdaya svAn guNAn / kIrti pAlaya duHkhite kuru dayAM etatsatA lakSaNam // 4 // artha : satpAtrane dAna ApavuM te chAnuM ApavuM, paNa leka prazaMsA mATe na ApavuM. jamaNe hAtha je kare te DAbe hAthe na jANe tema dAna ApavuM. keI atithi ke paroNI, athavA sapurUSa pitAne ghera Ave, te "amArU moTuM bhAgya" ema vicArI bIjA badhAM kAma paDatAM mUkI prIti thAya tema tenI AgatAsvAgatA karavA tatpara thavuM. keinuM bhaluM karIne mauna rahevuM, paNa amuka mANasa upara meM Avo upakAra karyo che, ema pitAnA mukhe kadApi kahevuM nahi; kAraNake te to halakA mANasano svabhAva sUcave che. pArakAe je pitAnA upara upakAra karyo hoya te sabhA samakSa tenA guNanuM varNana karavuM, kAraNa ke tethI sAmAM manuSyane vinaya sacavAya che, ane anya prIti vadhe che, tathA te mANasa bIjAne te upakAra karavA vadhAre utsuka bane che. lakSmInI prAptimAM abhimAna dhAraNa na karo kAraNa ke svabhAve te asthira che. lAMbe samaya eka sthaLe TharIne besatI nathI. bIjAnI sArI vAto karavI, paNa bIjAne parAbhava thAya tevI vAta kadApi karavI nahi. badhI bAbatamAM saMtoSa dhAraNa kare, paNa zAstrazravaNa karavAmAM kadApi saMtoSa vRtti rAkhavI nahi. AvA guNo uttama kuLanA purUSo sivAya bIjAmAM zI rIte vAsa karI zake ? Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmabindu vaLI bhano nAza kare, kSamA aMgIkAra karavI, abhimAna dUra karo, pApanA kAryamAM AnaMda pAmavo nahi, satya bolavuM sAdhu purUSonA mArge cAlavuM. jJAnI purUSonI sevA karavI, mAnavA. gya mANasone mAna ApavuM, duzmanane manAvI levA, pitAnA guNa gupta rAkhavA, kIrtinuM rakSaNa karavuM, duHkhI purUSo upara dayA karavI. A sarva sArA mANasanAM lakSaNa che. A pramANe prathama sAmAnya guNane upadeza dAkhalA lIle. sahita Apo. tathA samyattvAdadhikAkhyAnamimi // 4 // artha-samakitathI adhika guNanuM AkhyAna karavuM. bhAvArtha:-upara pramANe sAmAnya guNonuM varNana karatAM ema jaNAya ke te dezanA sAMbhaLavAne usuka thayele purUSa AvA guNanA varNanamAM rasa le che, te pachI ucca guNanuM varNana tenI sanmukha karavuM. paJcaitAni pavitrANi sarveSAM dharmacAriNAm / ahiMsA satyamasteyaM tyAgo maithunavarjanam // 1 / / hiMsA na karavI. satya belavuM, corI na karavI, dAna karavuM (athavA parigrahanI maryAdA rAkhavI.) mithuna na sevavuM. A pAMca bAbato sarva dharmavALA aMgIkAra kare che. jeTalA Arya dharmo che, te sarva A pAMca vAtane aMgIkAra kare che. buddha dharmamAM tene paNa zILa (pAMca zIla) kahe che. vedAntamAM tene paMca yama kahe che. mATe prathama tene upadeza Ape. paNa zretA (sAMbhaLanAra) ne AvI bAbatamAM rasa na paDe te upadezake zuM karavuM te zAstrakAra kahe che tathA abodhepyanindeti // 5 // artha-guNane baMdha na thAya te paNa nindA na karavI. bhAvArthaupadezaka upara jaNAvyA pramANe zrotA AgaLa sAmAnya tathA vizeSa guNanuM varNana kare; chatAM zrotAnA mana upara Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-2 [ 97 asara na thAya, athavA zrotA barAbara na samaje, teA upadezake cIDAI javuM nahi, temaja tenI nindA karavI nahi. "tuM maMda buddhivALA che ame tane samajAvavAne ATalA badhA yatna karyAM, chatAM tuM teA patthara tulya rahyo ? tuM tA mithyAtvI che ? tane kAMI samajaNu paDatI nathI ?" AvA athavA evA arthavALA zabdomAM sAMbhaLanArane tiraskAra karavA, e upadezakane ucita nathI; kAraNa ke tema karavAthI te zrAtAnA manamAM rahelI jIjJAsA dUra jatI rahe che, ane hu" upadeza grahaNa karavAne yogya nathI evA vicAra tenA manamAM thAya che, ane tethI sAMbhaLavA taraphanA tene bhAva ghaTI jAya che. tA tevA samayamAM upadezake zuM karavuM te jaNAve cheH-- zuzrUSAmAvaraNamiti. AddA a--sAMbhaLavAnI icchA thAya tevA bhAva zrotAmAM utpanna karavA. bhAvA--te jIvane sAMbhaLavAnI IcchA thAya, tevI rIte dha zAstra sa`bhaLAvavA upadezake prayatna karavA. kAraNa ke jyAM sudhI zuzruSA eTale sAMbhaLavAnI IcchA jAgRta thaI nathI, tyAM sudhI upadeza ApavAthI anartha thavAnA saMbhava che. kahyuM che keH-- sa khalu pizAcakI vAtakI vA yaH pare'narthini vAcamudIrayati // jene sAMbhaLavAnI garaja nathI tenI sanmukha ekalanAra kharekhara pizAcakI athavA vAyaDA jevA che. jema kAInA zarIramAM bhUta athavA pizAce praveza karyA hAya te game tema ke, te sa niSphaLa che, tema sAMbhaLavAnI garaja vinAnA purUSane upadeza ApavA te bheMsa AgaLa bhAgavata" samAna che. jene kAI paNa prakAranA vAyunA unmAda (gelachAM) thayA hoya. tanuM khelavuM a` vagaranu che tema jIjJAsA vagaranA mANasane kheAdha ApavA, te niSphaLa che. Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 ] dha bindu mATe prathama tA dharmAMzAstra sAMbhaLavAnI IcchA utpanna karAvavI; nahi te-- AMdhaLA AgaLa ArazI, baherA AgaLa gIta; mUrakha AgaLa dharmakathA, traNe ekaja rIta ! mATe sAMbhaLavAnI IcchA prathama jAgRta karI pachI bedha ApavA e upadezakanu' ucita kAya che. tathA bhUyo bhUya upadeza iti ||7|| aH-vAravAra upadeza ApavA. bhAvAH--jema koIne saMniSAta thayA hoya che, tene jyAM sudhI te maTe nahi tyAM sudhI vAraMvAra karIyAtA vagerenA kavAtha ApavAmAM Ave che, tema jyAM sudhI ApelA upadezanI vAta sAMbhaLanAranA hRdayamAM Tharaze nahi tyAM sudhI vAraMvAra khAdha ApavA joIe. zrI umAsvAti vAcaka lakhe che keH---- yadvadviSaghAtArthaM mantrapade na punaruktadoSo'sti / tadvadrAgabiSaghnaM punaruktama duSTamapadam ||1|| vRttyarthaM karma yathA tadeva lokaH punaH punaH kurute / evaM virAgavAtaheturapi punaH punacintyaH || 2 | jema jherane nAza karavA mATe maMtrada vAravAra khelavA chatAM, temAM punarUktano doSa gaNAtA nathI tema rAgarUpI jherane nAza karavA vAra vAra kahelu vyAkhyAna punarUkta gaNAtuM nathI. jevI rIte gujarAna mATe leAkA ekanuM eka kAma pharI karIne kare che. te pramANe vairAgya vArtAnAM kAraNA paNa pharI pharI cintavavA joIe. mATe jyAM sudhI zrotA samaje nahi tyAM sudhI vAra vAra upadeza ApavA ceAgya che. Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-2 [ 98 tathA bodhe prajJopavarNanamiti // 8 // atha-baMdha thAya tyAre temanI buddhinI prazaMsA karavI. bhAvAtha-eka vAra sAMbhaLavAthI ke anekavAra sAMbhaLavAthI jyAre zrotAne baMdha thAya tyAre nIce pramANe temanI prazaMsA karavI. je leke muktinI samIpamAM hoya, jemanAM karma bahu thoDA rahyAM hoya, tevAja purUSe AvI sUkama vAto samajI zake. AvI bAbate sAMbhaLavAnI rUci thavI, te paNa mahA puNyadayathI ja saMbhave che. mATe lakSa daIne sAMbhaLavuM." Ama karavAthI sAMbhaLanAranAM manamAM utsAha vadhe che. tathA tantrAvatAra iti // 9 // atha-zAstramAM praveza karAva. bhAvAtha:-prathama te zrotAnA manamAM zAstra-Agama mATe bahumAna utpanna karAvavuM. jyAM sudhI amuka vastu bahu sArI che. athavA amuka vastunuM jJAna lAbhakArI che, evuM jJAna thAya nahi tyAM sudhI te vastu jANavA lenI rUci thAya nahi. mATe Agama viSe zrotAnA manamAM bahumAna-pUjyabhAva utpanna thAya te upadeza Apa. zrotAne kahevuM ke - paralokavidhau zAstrAt prAyo nAnyadapekSate / Asannabhavyo matimAn zraddhAdhanasamanvitaH // 1 // mokSanI IcchAvALa, buddhimAna ane zraddhArUpa dhanavALA manuSya paraka saMbaMdhI kAryamAM ghaNuM karIne zAstra sivAya bIjA keI upara AdhAra rAkhato nathI; zAstramAM kahelA upadeza pramANe ja te varte che. paraloka saMbaMdho bAbate je indriothI jANI zakAya tema nathI. Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 ] dharmabindu jJAnI purUSA ke zAstro ja tene jaNAvI zake che mATe jJAnInI gerahAjarImAM zAstra eja AdhArabhUta che. kahyu` che keH-- upadezaM vinApyarthakAmau prati paTurjanaH / dharmastu na vinA zAstrAditi tatrAdaro hitaH ||2|| artha ane kAmarUpa be purUSAtha tA lAkA a-yanA upadeza vinA paNa sAdhI zake che. paNa dhama tA zAstra vinA sadhAtA nathI, mATe zAstramAM Adara karavA e hitakArI che. arthAdAvavidhAne'pi tadabhAvaH paraM nRNAm / dharme'vidhAnato'narthaH kriyodAharaNAtparaH ||3|| tasmAdeva dharmArthI zAstrayatnaH prazasyate / loke mohAndhakare'smin zAstrAloka pravartakaH || 4 | arthAdi utpanna karavA prayatna na kare tA tenA abhA thAya che, paNa dharma karavA prayatna na kare tA auSadha kriyAnI jema atha thAya che. mATe zAstranA abhyAsa karavAvALA dhI` purUSo sadA prazaMsA pAme che. A lAkamAM meAharUpa andhakAranI prabaLatA sattA vyApI rahelI che, tethI sArU athavA khATu lAkA joI zakatA nathI, temAM zAstrane prakAzaja mANasane zuddha mAge AranAra che. pApAmayauSadhaM zAkhaM zAstra puNyanibandhanam / 'cakSuH sarvatragaM zAstra zAstra sarvArthasAdhanam // 5 // pAparUpa rAganuM auSadha zAstra che, puNyanuM kAraNa zAstra che, sa sthaLa gati karanArUM netra zAstra che, TuMkamAM sava ane sAdhanAra zAstra che. na yasya bhaktiretasmiMstasya dharmakriyApi hi / anghaprekSA kriyAtulyA karmadoSAdatphalA ||6|| Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-2 [ 101 - jene zAstramAM bhakti nathI, tenI dharmakiyAo AMdhaLAne jevAnI kyiA samAna che, ane karma daSathI asaphaLavALI che, eTale samrati rUpe phaLa ApatI nathI. yaH zrAddho manyate mAnyAnahakAravivarjitaH / guNarAgI mahAbhAgastasya dharmakriyA parA // 7 // ahaMkAra rahita guNAnurAgI (guNIjana upara prema rAkhanAra ) ane meTI zaktivALe je zrAvaka zAstramAM kahelA mAnanIya purUSo tarapha mAna daSTithI jue che, tevA zrAvakanI dharmakriyA utkRSTa jANavI. yasyatvanAdaraH zAstre tasya zraddhAdayo guNAH / janmattaguNatulyatvAnna prazaMsAspada satAm // 8 // jene zAstrane viSe Adara-bahumAna nathI, tenA zraddhA vagera guNe unmatta purUSanA guNa samAna che. mATe sArA manuSya tenI prazaMsA karatA nathI. malinasya yathAtyanta jalaM vastrasya zodhanam / antaHkaraNaratnasya tathA zAstraM vidurbudhAH // 9 / / atyanta malina vastrane zuddha karanAra jema jaLa che, tema aMtaHTharaNanI malinatAne zuddha karanAra zAstra che, ema paMDita purUSa kahe che. zAkhe bhaktirjagadvandyemukttedUtI parAditA / atraiveyamato nyATayA tatprAptyAsannabhAvataH // 10 // jagatane vaMdana karavA yogya tIrthakara bhagavAne zAstrabhaktine mekSalakSmI meLavavA dutI samAna gaNelI che, mATe muktinI prAptinA sAmIpyapaNathI zAstrabhakittane dukhI gaNavI te nyAyayukata che. A rIte zAstranuM mAhatamya, prabhAva, adabhuta sAmarthya batAvI zrotAvargane manamAM zAstra viSe pUjyabhAva utpanna karAvavo. kharI vAta che ke jyAre jJAnI puruSo vicaratA haya, jyAre alI driya Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 ] dhamabadu vastuo ane bhAvanA jANanArA mahApurUSe jagatamAM vidyamAna hoya tyAre te temanuM vacana eja zAstra gaNavAmAM Ave, tevA samaye pustakamAM lakhelA vacananI garaja rahe nahi. tevA jJAnIo A kSetramAM nahi te bIjA kSetramAM paNa A vizvamAM sadA hoya che, paNa temane maLavA yogya adhikArIo bhAgyeja hoya che. mATe tevA tIrthakare athavA temanI pAsethI jJAna meLavI zake tevA adhikArIonA virahanA samayamAM temaNe upadezelAM vacane je zAstramAM lakhAyAM heya te zAstra mANasone AdhArabhUta che, mATe tevAM zAstrone. ananya bhaktithI, ane zuddha cittathI abhyAsa karavo, ane bIjA manuSyone temane abhyAsa karavA preraNA karavI. tathA prayoga AkSepaNyA iti. // 10 // artha -AkSepaNa kathAno prayoga kara. bhAvArtha -je kathAthI jIvonA mana IndriyonA viSayathI, mehanA vikArothI vimukha thaI tatva tarapha vaLe tevI kathAne AkSepaNuM kathA kahe che. AkSepaNa kathA cAra prakAranI che. (1) AcAra kathA (2) vyavahAra kathA, (3) prajJapti kathA, (4) daSTivAda kathA. 1. loca kara, kara doSa rahita AhAra grahaNa kare, ItyAdi sAdhunI kiyAo te AcAra kahevAya che. 2. prApta thayelA devanuM nivAraNa karavA prAyazcita levuM, te vyavahAra kahevAya. 3. saMzayavALA purUSone madhura vacanathI ane yukitapUrvaka jJAna karAvavuM, te prajJapita kahevAya. 4. zrotAnI apekSAe sUkSma jIvAdibhAva kahevA, te daSTivAda kahevAya. Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-2 [ 103 tathA jJAnAdhAcArakathanam iti // 11 // artha-jJAnAdi AcAro kahevA. bhAvArtha -AcAra pAMca prakAranA che. jJAnAcAra, darzanAcAra, cAritrAcAra, tapAcAra, ane vicAra. tenuM varNana karavuM joIe. jJAnAcAra temAM prathama jJAnAcArane jANa joIe. je AcArathI jJAnAvaraNIya karmane kSaya thAya, ane AtmAnuM svAbhAvika jJAna prakaTa thAya tene jJAnAcAra kahe che. te jJAnAcAranA Aka bheda che; te vyAkhyA sahita ahiM kahevAmAM Ave che. 1. je vakhate zruta bhaNavAnuM pharamAveluM hoya te vakhate te zruta bhaNavuM te bhaNavAno yogya kALa kahevAya che, yogyakALe karelI khetI phaLa Ape che. tema yogya samaye meLavelA jJAnanuM barAbara phaLa prApta thAya che. 2. jJAna meLavavAnI IcchAvALA vidyArthIe gurU Ave tyAre sanmukha ubhA thavuM gurUnuM Asana pAtharI ApavuM, gurU beThA pachI besavuM gurU caraNanI sevA karavI vagere vinaya karo. avinayathI bhaNelI vidyA niSphaLa jAya che, zreNika rAjane mAtaMga (cAMDALa) pAsethI vidyA zikhavA vinaya karavo paDayo hato. jyAM sudhI te cAMDAlane Asana para upara besADI zreNikarAjA tenAthI nIcA Asana para na beThA tyAM sudhI te vidyA zikhI zakayA nahi, mATe jJAna meLavavA gurUne bahuja vinaya karavo. 3. bhaNavAmAM tatpara thayelA vidyArthIe gurUnuM bahumAna karavuM. hRdayamAM jAgrata thayelA gurU uparanA pUjyabhAvane zAstramAM bahumAna kaheluM che. vinaya bAhya kriyArUpa che. ane bahumAna hRdayanA bhAvarUpa che. zAstramAM vinayanI caturbhagI kahelI che. Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmAnjI 104 ] I eka purUSane vinaya che, paNa bahumAna nathI. II khIjAne bahumAna che, paNa vinaya nathI. III trIjAte vinaya ane bahumAna banne che. IV ceAthAne banne nathI. vinaya paNa nathI tema bahumAna nathI. A catubhagImAM bIjo tathA trIjo prakAra AMdaravA yeAgya che. temAM trIjo prakAra utkRSTa jANavA. ane khIje prakAra madhyama jANavA kemake gurU upara tenA manamAM prIti te dhaNI che, paNa kAI kAraNa vizeSe uparathI vinaya khatAvI zakatA nathI, eTalI tenI khAmI samajavI. kAI rAgAdi meATI vyAdhinA kAraNe gurU AvatAM ubhA thavuM vagere vinaya vyavahArathI banI zakatA nathI, ane te tene peAtAnuM kamanazIba samaje che. mATe bIjA prakAravALA prANI paNa jJAnanA adhikAra samajavA. kahyuM che ke : bhakti vase tyA lAja kasIraeN, lAja dUra rahevAya. prabhupada lAje nahi ja pamAya-prabhupada mATe ananya bhaktithI gurUnI sevA karavI, ane temanA pratye pUjya bhAva rAkhavA. ethI gurUnA hRdayanA AziSa maLaze. jethI TuMka samayamAM vizeSajJAna meLavI zakAze. 4. bhaNavAnI IcchAvALAe upadhAna karavu joIe. je tapathI jJAnane puSTi maLe tene upadhAna tapa kahevAya che. tapapUrNAMka meLaveluM jJAna vizeSa saphaLa thAya che; tapa karavAthI zarIra tathA mana AtmAne svIdhIta thAya che, ane tethI AtmA mana tathA zarIrane jJAna meLavavAmAM yeAgya sAdhana tarIke vAparI zake che ane tethI vizeSa jJAna TuMka samayamAM maLI zake che. jenA hathIyAra kharAbara sthitimAM na hoya te barAbara kAma karI zake nahi, tema jenI IndriyA svAdhIna na hoya, ane mana saMyamamAM na hoya, te IcchA pramANe abhyAsa karI zake nahi, mATe ja tapanI AvazyakatA batAvI che. Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-2 [ 105 tapane artha vicAra karo evo paNa thAya che. je mANasa kevala sAmA mANase kaheluM grahaNa karI besI rahetA nathI, paNa te upara vicAra kare che temanI mAnasika zakitao khIle che, ane teo te jJAna kadApi visarI jatA nathI. mATe jJAnanA abhyAsIe zravaNa karelI bAbato upara manana-vicAra karavo e paNa jarUranuM che. 5. jenI pAse vidyA zIkhyA heIe tenuM nAma chupAvavuM te nihunava. A kAma kadApi karavuM nahi; kemake te asatyane eka prakAra che. vaLI tethI cittanI malInatA thAya che, ane nAma chupAvavAthI meLaveluM jJAna saphaLa thatuM nathI. temaja Ama karanAra kRtajJI kahevAya che. jenI pAse vidyA grahaNa karI tenuM nAma pragaTa rIte kahevuM ane tenI prazaMsA thAya tema karavuM. kAraNa ke tyAre ApaNe tenA RNathI mukata thaIe chIe. 6. jJAna grahaNa karavAnI IcchAvALAe vyaMjanabheda na kare. A bAbata bahuja upayogI che, jaina dharmanA pustakanAM bhASAMtara karanAra keTalAka kahevAtA vidvAne jayAre pitAne amuka kalekane artha na bese tyAre te siddha karavAno prayatna karavAne badale tene sthaLe navuM vAkaya goThavI devAmAM pitAna vidvattAne durapayoga kare che. Ama karavAmAM keTalIka vAra arthane anartha thAya che. A mATe doSa che. ane bhASAMtara karanArAoe A bAbata bhUlavI na joIe. kAraNa ke tethI jJAnane aticAra lAge che. ane saMjJAnanI prApti thatI nathI, je kaI leka pitAne na samajAto hoya to te zloka jevo pratamAM hoya te chApo. ane phuTaneTamAM pitAne yogya lAgata sudhAre batAve, paNa pATha pheravI nAMkhI, asalanA lekhane nAza karavo e te bhASAMtarakAranI unmattatAM ja dAkhave che. dAkhalA tarIke gho mAmu ine badale juThThANAmukoNam kahevuM te vyaMjana bheda kahevAya. je ke bene artha te Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 ] dharmabindu A sthaLe eka che te paNa tema karavuM ucita nathI. kAraNa ke zabdamAM raheluM sAmarthya Ama karavAtho nAza pAme che. 7. prasiddha artha choDI daI bIjo artha kare te arthabheda jANa. dAkhalA tarIke gavaMtI vaMti sroti vidattarAmurita Avo AcArAMga sUtramAM pATha che. ene prasiddha artha e che ke pAkhaMDI. lAkamAM jeTalA jIva-manuSya asaMyata heya temAMthI keTalAka leke chakAyanA jIvone upatApa kare che. tene badale avaMtI dezamAM pANI kADhavAnA deraDAvALA leka kUvA upare saMtApa upajAve che, e kare te arthabheda jANo. 8. zabda judo belavo ane artha paNa judo karavo, tene vyaMjana-arthabheda kahe che. gho majaimurNa ahiMsA parvatamata A sthaLe vyaMjanane bheda karavAthI arthane paNa bheda thAya che. AthI usUtra purUpaNa thAya che, ane tethI je deSa upanna thAya che te doSa sUtramAM pheraphAra karanArane lAge che. je mANasa jANI joIne pitAne svArtha sAdhavA je satya heya tene jude artha karavA zAstronA zabdo pheravI nAkhe che, te deSita che. kAraNa ke tenA saghaLA aniSTa pariNAmanuM karma tene sahana karavuM paDe che. mATe zAstranA zabdo pheravavA nahi, temaja tene artha paNa pheravI nahi. A ATha niyamo dhyAnamAM rAkhI je vinaya sahita gurU pAse zAstrane abhyAsa kare che. tenuM jJAna adhika adhika vadhatuM jAya che; ane jJAnane AvaraNa karanArA paramANuo kharI jAya che. mATe jJAnanA abhyAsIoe A niyama kadApi bhUlavA nahi, darzanAcAra tattvArthazraddhAnaM samyagdarzanam // tatvArtha upara zraddhA rAkhavI tene samyagdarzana kahe che. tenA paNa ATha prakAra che. Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-2 [ 107 1. zaMkArahitapaNuM. zaMkA be prakAranI che, 1 deza zaMkA, 2 sarvazaMkA. dharmanA amuka siddhAnta bAbatanI zaMkA te dezazakA, ane dharmanAM sarvatavo bAbatanI zaMkA te savazaMkA devanuM svarUpa zAstramAM kahyuM che tevuM haze ke kema te bAbata zaMkA karavI te deza-zaMkA. zaMkA karanAre jANavuM joIe ke keTalAka padArtho hetugrAhya che, ane keTalAka padArtha ahetugrAhya che. bIjA zabdomAM kahIe to keTalAkanA hetu-kAraNo ApIne samajAvI zakAya, ane keTalAka evA padArtho che ke jenA hetuo ApaNI sAmAnya buddhithI samajAya nahi. jeo sarvajJa che temane lakSamAM te hetuo AvI zake. savare kahelA anya padArtho ApaNane satya lAge che, te A paNa satya haze, mATe AvI bAbatomAM je padArtho pitAnI buddhi kabula kare te grahaNa karavA ane je buddhi grAhya na lAge tene tiraskAra na karatAM temane eka bAju rAkhI, ane vicAra karo ke jyAre vadhAre jJAna thaze.. tyAre svayameva te tatvo samajAze. mATe AvI bAbatomAM madhyastha vRtti rAkhavI. paNa te mATe carcAmAM samaya nirarthaka gumAvavo nahi. kAraNa ke vAdavivAdathI AvI bAbato siddha thaI zake tema nathI. te te jJAna dvArA jaNAya. mATe jema jJAna vadhe tevI mAga grahaNa karavo. ke jethI Akhare satya zuM che te samajAI zake. A saghaLA siddhAnta prAkRta bhASAmAM lakhelA che, mATe tenA: lekhako ajJAnI haze, athavA lakhelI vastuo kalpita haze, Avo vicAra karavo te sarvazaMkA. A zaMkAnuM nivAraNa thaI zake tema che. prAkRta bhASA asalanA samayamAM pracalita bhASA hatI, tethI bALajI ne sahelAIthI samajAya ane tene uccAra karI zakAya mATe te. bhASAmAM te grantha lakhavAmAM AvelA che. kahayuM che ke Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 ] dharmabindu bAlastrImaMdamUrkhANAM nRNAM cAritrakAMkSiNAm / anurAI tatva siddhAnta prAtaH kRtaH || 6 | cAritranI IcchA karanAra, bALa, strI, maMdabuddhi ane mUkha mANasanA upara kRpA karavA tatva jANanAra purUSoe siddhAnta prAkRta bhASAmAM racelA che. A bAbata kalpita paNa nathI, kAraNa ke pratyakSa, anumAna, tathA Agama pramANathI tene bAdha Avato nathI. mATe zAstramAM zaMkA - na kare te darzanAcArane prathama vibhAga zaMkArahitapaNuM jANavuM. zuddha zraddhA, zuddha kAryane utsAha Ape che, ane zuddha kArya paraMparAe mokSarUpa phaLa Ape che. mATe zAstra vicAratAM je je zaMkAo - hRdayamAM uThatI hoya, tene tenA jANakAra yogya gurU pAse khulAso meLavI zaMkA rahita thaI zuddha pravRtti karavI. 2. darzanAcArano bIjo bheda kAMkSArahitapaNuM. tenA paNa be prakAra che (1) deza kAMkSA, (2) sarva kakSA. sAMkhya vagere darzanamAMthI koI eka darzananI kAMkSA kare, eTale te darzana aMgIkAra karavA chA kare te deza kakSA ane sarva matane sArA jANa sarvane grahaNa karavA Icche te sarva kAMkSA. AvI dezakAMkSA ane sarvakAMkSAthI lAbha nathI, kAraNa ke anya zAstromAM kahelI savastu grahaNa karavA jatAM tenI sAthe rahelI asad vastu paNa grahaNa karavA te lalacAya che. A sarva athavA deza kakSArahitapaNuM te darzanAcArane bIjo prakAra samajavo. A uparathI ema na samajavuM ke anya dharma sarve khoTA che; kAraNa ke apekSAe ane aMze satya te sarva . 1 mUDhaitipAThAntaram. 2 smRtaHitipAThAntaram. Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-2 [ 109 dharmamAM rahelu che; mATe jyAM jyAM jeTaluM satya hAya, tyAM tyAM te grahaNa karavu' eja jaina dRSTi che, 3 Ana dhanajI mahArAja lakhe che keH- jInavamAM saghaLAM risaNa che, dRne jInavara bhajanAre; sAgaramAM saghaLI tiTanI sahI, tiTanImAM sAgara bhajanAre paddana jIna aMga bhaNI je. jainadarzanamAM saghaLA danAnA samAveza thAya che. jyAre khIjAM darzInamAM jaina darzana hoya ke na paNa hoya, jema samudramAM sadhaLI nadIe samAi jAya che tema. mATe anya dharmoMmAM paNa je satya dekhAtuM Aya te grahaNu karI. svadharmImAM avicaLa zraddhA rAkhavI. (3) nivicikitsA--zrAntirahitapaNuM e dazanAcAranA trIjo prakAra samajave. mANase kAya`-kAraNanA acaLa niyamamAM jarA paNa bhrAnti rAkhavI joIe nahI. "jevu karIzu tavuM pAmIzuM" e sUtrane . peAtAnI saghaLI kriyAnA AdhArabhUta gaNavuM joI e, kAraNa ke je mANasane karmAMnA mahAna niyamamAM vizvAsa nathI te dhama~kriyA karatAM. mArI kriyAnuM amuka pariNAma Avaze ke nahi, tevI bhrAnti rAkhe che, ane tethI jevI zraddAthI ane aDaga bhaktithI dharma kAya mAM 3 mahAn rAjA azAkanA zilAlekhamAM nIcenuM lakhANa che. '"bIjA 5thApa2 AkSepa karavA nahi, temaja niSkAraNa te graMtheAnI apratiSThA . karavI nahi. paNa tethI ulTu je je kAraNeAne lIdhe mAna Apavu. ghaTatuM hAya, te te kAraNeAsara khInna paMthane mAna ApavuM. AvI rIte vartavAthI banne dharmone lAbha thAya che. peAtAnA dhama'nI unnati thAya che, ne te para dha ne phAyadA thAya che. AthI judI rIte thavAthI paramataasahiSNutAthI peAtAneAja 5tha nAza pAme che" Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 ] dha maMbindu pravartavuM joIe tevI rIte pravartI zakatA nathI. ane tethI tenuM yathArtha phaLa paNa meLavI zako nathI. mATe tevI beTI brAtine tyAga karI Atma zaktimAM temaja kArya-kAraNanA niyamamAM vizvAsa rAkhavo tenuM nAma brAtirahitapaNuM samajavuM. barAbara sAdhane maLyA eTale sAdhya vastu prApta thavAnI ja; mATe yogya sAdhananuM jJAna meLavI, te pramANe vartavuM, eTale ravayameva pariNAma maLaze. (4) ajJAna kaSTa karanArane tapa, vidyA, camatkAra ane - atizaya joI jenI samyapha jJAnarUpI daSTi na caDe te amUDha dRSTi kahevAya. e darzanAcArane e prakAra samajavo. ' satya svarUpa samajyA vinA, veganA prathama be pagathIyA (yama ane niyama) tene prApta karyA sivAya, prANAyAma Adi bAhya kriyAthI kaI zarIranA prANane nidhI zake. athavA zarIrane kAjhavata banAve athavA AkAzamAM uDI zake, te tevA bAhya zArIrika khelethI labhAI javuM joIe nahi. te eka prakArane haTha yuga che. saghaLA haTha yogI AtmajJAnI hetA nathI, rAjayogane mArga tethI judAja prakArano che; temAM AtmAnI zaktithI zarIra, vAsanAo ane manane vaza karavAmAM Ave che, ane tethI Atmazakti svayaM prakAzI uThe che. mATe rAjayoga ane haThayogano bheda samajavo. jeo rAjayoganA mAge aMta sudhI pahoMcelA heya che, teonI sarva zaktio khIlelI hoya che, e nirvivAda satya che; paNa jeonI zaktio khIlelI hoya che, teo AtmajJAnI hoya yA na paNa hAya mATe bAhya camatkArathI nahi lebhAtAM te kevA tane upadeza kare che, te tane buddhigamya che ke nahi te upara khAsa lakSa ApavuM ke jethI camatkArane lIdhe ajJAnanA phAMsAmAM phasAIe nahi. upara jaNAvelA cAra darzanAcAra guNIne Azrayine kahelA che. have bAkInA cAra je guNane Azraya rahelA che te kahevAmAM Ave che. Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-2 | [ 111 (5) upabuMhaNa e darzanAcArane pAMcame bheda che. samAna dharmavALA purUSomAM je guNa hoya te guNanI prazaMsA karavI. tenuM nAma upabuMhaNa athavA vRddhi kahevAya. guNanI prazaMsA karavAthI te karanAra guNAnurAgI bane che, ane jenA guNanI prazaMsA thaI hoya te, te guNa vadhAravA utsAhI thAya che, ane bIjAo tene dAkhale laI tevo guNa meLavavA prerAya che, mATe guNanA guNanI sarvathA prazaMsA karavI. . (6) dharmamArgathI patita thatA jIvone dharmamAM sthira karavA tenuM nAma sthirIkaraNa jANavuM. ekavAra mANasane dhama upara zraddhA heya. ane tadanusAra vartatA paNa hoya, paNa moha rAjAnA subhaTe tene evo gherI le ke te mANasa dharma bAjue mUkI pAmara mANasanI jema saMsAra vyavahAranI khaTapaTamAM maMDaja rahe ucca bAbato vicAre tenA manamAM na AvI zake, ane tenuM jIvana kevaLa prApaMcika bane, to tevA samayamAM tenuM mana ucca vicAro tarapha doravuM e dharmamAM AgaLa vadhelA purUSonuM prathama kartavya che; temaja tene koI bAbatanI samajaNa na paDatI hoya, zaMkA hoya, te te zaMkAo dUra karI tene dharma mAgamAM sthira rAkho. (7) pitAnA dharmabaMdhuone pitAnI zakti pramANe sahAya ApavI te sAmIvacchala (svadharmI vAtsalya) kahevAya che. pitAnA sadharmabaMdhuone jamADavA evA saMkucita arthamAM sAmIvarAchala zabda hAla vaparAvA lAge che, jo ke te paNa tene eka bhAga che. paNa A zabdane khare artha vicArIe te jethI potAnA samAna dhama. enuM kalyANa thAya tevI madada tana, mana ane dhanathI ApavI tenuM nAma svAmIvAtsalya samajavuM. duniyAnA bIjA saMbaMdho kSaNika che, paNa sarakhA dharmavALAne saMbaMdha te A bhava tathA parabhava tuTateja nathI. kahyuM che ke Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 ] dhamabindu svAmInA sagapaNa same, avara ne sagapaNa keya; bhakti karo svAmI taNI, samakita nirmaLa heya. mATe svadharma baMdhuone yathAzakti madada ApavI, e pitA-- neja madada karyA barobara che. svadharma baMdhuo vaDe dharma che, mATe. temane sahAya ApI ucca mArge caDAvavAthI dharma paNa ucca bhAvane pAmaze. (8) prabhAvanA e darzanAcArane AThame bheda che, jethI dharmanI khyAti thAya tevAM kAma karavA tenuM nAma prabhAvanA. hAlamAM te jyAre vyAkhyAna purU thAya tyAre patAsAM, vageranI. lahANa karavAnI kriyAne prabhAvanA kahevAmAM Ave che; A rIta paNa ThIka che, paNa kharI prabhAvanA to tyAreja thaI kahevAya ke jyAre dharma pALanArA pitAnA paropakArI kRtyathI jana sevAthI, tathA dharmanA siddhAnta pramANe nyAya nItisara vatI bIjA upara sArI chApa pADe, jyAM sudhI bIjAomAM ApaNuM viSe halake abhiprAya baMdhAya, evAM kRtya ApaNe karIe tyAM sudhI dharmanAM ucca tanI chApa ApaNe bIjApara kadApi pADI zakIzuM nahi. mATe pitAnA vartanathI dharmanI prabhAvanA karavI e ucca kartavya che. A rIte ATha niyame dhyAnamAM rAkhI vartavAthI dharmamAM avicaLa zraddhA rahe che, svadharmI baMdhuonuM kalyANa thAya che. ane ApaNA dharmanAM tatvonI sArI asara bIjA upara pADavA ApaNe samartha thaIe chIe. pAchaLathI jaNAvelA cAra bheda guNane Azrayane che guNa-- guNimAM jarA bheda che, ema darzAvavA A krama lIdho che. je bheda kabUla na karIe to guNane nAza thavAthI guNIne paNa nAza thAya, ane pariNAma zUnya Ave, mATe darzAnAcAra zuddhine arthe zrAvakee. upara jaNAvelA guNe grahaNa karavA. Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-2 [ 113 tapAcAra tenA mULa be bheda che. bAhya ane atyaMta2 ane te dareknA cha bheda hevAthI tapanA bAra bheda kahevAya. bAhya tapanA cha bheda nIce pramANe jANavA. aNasaNamuNoyariyA vittIsaMkhevaNa rasaccAo / kAyakilesA saMlINayA ya banjho tavo hoi // 1 // 1 anazana. cAra prakAranA AhArane tyAga kare che. tenA be prakAra che; eka thoDA kALa sudhI ane bIjo jAvajajIva. Do kALa AhArano tyAga karavo te zrI mahAvIra svAmibhagavAnanA zAsananA tIrthamAM cha mahinA sudhI, zrI RSabhadeva bhagavAnanAM tIrthamAM eka varSa sudhI ane zrI ajItanAtha bhagavAna vagere bAvIsa jinezvaranA zAsanamAM ATha mahinA sudhI samaja, ema TIkAkAra lakhe che. jyAre zarIranI sthiti evI thAya ke AtmAne te zarIra upayoganuM na rahe athavA AtmA evI sthitie pahoMce ke A zarIre tene upayogamAM na Ave tyAre anazana karavuM, e artha zAstramAMthI nIkaLe che. (2) unedarI tapanuM lakSaNa nIce pramANe che. battIsa kira kavalA AhArI kucchipUrao bhaNio / purisassa mahilayAe aTThAvIsa bhave kavalA // 1 // purUSane kALIAne AhAra peTane pUrNa karanAra kahyo che, eTale purUSane batrIsa kavaLane AhAra hoya che, ane strIne aThThAvIsa kavaLane AhAra heya che. AvuM je khAvAnuM mApa hoya tenA karatAM ochuM khAvuM te uNodarI tapa. A dravya tapa che, ane krodha vagerenuM pariNAma ghaTADavuM, te bhAva udarI tapa samajavo.. Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 ] dhamabindu 3. vRtti saMkSepa-Aja te mAre ATalAja khAvAnA padArtha khape, athavA amuka kSetramAM je khAvAnuM maLe teTaluM ja grahaNa karavuM, evA abhigraha karavA, te vRttisaMkSepa kahevAya. 4. rasatyAga-dahIM, dUdha, ghI vagere rasanA (vimaInAM) padArthone tyAga kare, te rasatyAga kahevAya. 5. kAyakaleza-judAM judAM Asane vALIne, athavA keza luMcana vagerethI zarIrane kaSTa ApavuM, te kAyaleza tapa kahevAya. 6, saMlInatA-aMgopAMga saMkecIne sthira rahevuM, Indriya, kaSAya ane traNa yogane vaza rAkhavA; ane strI, pazu, napuMsaka, vagerethI rahita sthAnamAM vasavuM, te saMlInatA tapa kahevAya. A cha prakAra bAhya tapanA che. have atyaMtara tapanA cha prakAra kahevAya che : pAyacchitaM viNao veyAvacaM taheva sajjhAo / jhANaM usaggoviya abhiMtarao tavo hoi // 1 // prAyazcita, vinaya, vaiyAvasya, svAdhyAya, dhyAna ane kAryotsarga e rIte atyaMtara tapanA cha prakAra che. A rIte tapanA cha bAhya tathA cha atyaMtara prakAranuM TuMka vivecana karyuM. have te karavAmAM zo hetu samAyelo che te jarA lakSapUrvaka vicArIe. bAhya tapane hetu zarIrane saMyamamAM rAkhavAne che, ane AtyaMtara tapane hetu manane kabajAmAM rAkhavAnuM che. jyAre zeTha ajJAnAvasthAmAM hoya, tyAre nekara sarva sattA pitAnA hAthamAM laI le che, te ja rIte zarIra ane mana je AtmAnA kare che, sAdhane che, teoe AtmAne paravaza banAvI dIdho che. AtmA pitAnI zakti bhUlI jaI Indriyo ane mana jema nacAve tema nAce che. te te zarIra ane mana AtmAnA saMyamamAM Ave e mATe zAstrakAree tapane mArga batAvyo che. Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-2 [ 115 IndriyA rUpI gheADAe viSaya tarapha dADe che, temane mana rUpI lagAmavatI sauMyamamAM rAkhavA. jo ke ghaNA vakhatathI hAthamAM rAkhelI sattAne pAchI ApavA prathama tA IndriyA nAkabUla karaze, paNa jayAre temane jaNAze ke mana AgaLa amArU kAMI cAle tema nathI. tyAre thADIvAra dhama pachADA karI tAkhe thaze. mATe IndriyA athavA zarIrane temanI IcchA pramANe vavA devAne badale mananA kANumAM rAkhavA. IndriyA manane mAthe na caDhI bese ane manane svAdhIna rahe te mATe upavAsa, AyaMbila Adi tapa karavAne zAstrArA pharamAve che. je gheADA madAnmatta thaI gayeA hAya tene vaza rAkhavA tene ApaNe bhUkhyA rAkhIe chIe, athavA tenI IcchA virUddha doDAvIe chIe, paNa tene ApaNe mArI nAkhatA nathI, kAraNa ke te gheADA ApaNane upayogI che. tema upavAsa AyaMbila Adi vrata karIne ApaNe ApaNA zarIrane ApaNA tAbe karavAnuM che, paNa zarIrane mArI nAkhavAnu nathI, kAraNa ke zarIranA nAza karavAthI mukti maLe tema nathI, mATe hadamAM rahI vrata karavuM e jarUranuM che. zarIramAdyaM khalu dharmasAdhanaM zarIra e prathama dha sAdhana che; mATe te marI jAya tevI sthitimAM lAvavAthI kAMI dhama thaI zake nahi; paNa ApaNe tenA dvArA kharAbara kArya karI zakIe, ane e ApaNA svAmI na bane mATe tene barAbara keLavavuM, ane vaza karavuM, eja bAhya tapanA mukhya uddeza che. zarIra kema vA thaI zake tenA saMbaMdhamAM viduSI enI khIsenTa lakhe che keH Make yourself do a thing against the desire of the senses, and choose a time when the sense is rampant when it is longing for that particular Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 ] dhamabiMdu gratification, eager to have it, when the thing is right in front of you, and you are just putting out your hand to grasp it, stop and say 'I am stronger than you, you shall not gratify that desire', keep on doing it and practise until the body is no obstacle at all, keep on doing it till you realize that your body is only your servant, your slave, acting or not acting as you like, and feal the sense of shame when the body is able to make: you do what the mind condemns, feel that to do that is to be less than man, less than really humen. IndriyonI IcchA virUddha koIpaNa eka kArya karavA nizcaya kare, ane jyAre amuka indriya prabaLa AvegamAM heya, pitAnA viSayanI tRptine mATe tatpara thaI rahI hoya te meLavavA utsuka hoya Indriyane viSaya sanmukha hoya, ane tame te grahaNa karavA tamAre hAtha laMbAvavAnI chellI paLamAM che te samaya pasaMda karo, te. vakhate ekadama te kArya karatA baMdha rahe. ane te Indriyane jaNAvo. ke "huM tArA karatAM vadhAre sattAvALo chuM tane tArI vAsanA pUrI karavA nahi dauM." A pramANe jude jude prasaMge judI judI IndrienA viSayamAM mahAvaro pADatA jAo ane pachI tamArI unetimAM zarIra vidanarUpa thaze nahi. tamane ema na lAge ke zarIra tamAro. nekara che, tamAro gulAma che, tamArI IcchA pramANe cAlanAre kiMkarache tyAM sudhI upara jaNAvelI rItane anubhavamAM mUke ane je vastune mana dhikkAre che te vastu zarIre tamArI pAse karAve tyAre zaramAo ane IndriothI ghasaDAI javuM te pitAnI mANasAI khAvA barAbara che ema hRdayathI dhAre. Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-2 [ 117 * IrachA rodhAna tapa bhale." e zAstra vAkya paNa yAda rAkhavuM joIe. A rIte bAhya tapathI zarIra ane Indriya manane svAdhIna thaze. paNa teTalAthI sarva kAryo sare nahi. jema mana zarIrano rAjA che, tema AtmA manane rAjA che; mATe AtmazaktithI manane vaza karavA prayatna kare. manane vaza karavA be mArga che. eka abhyAsa ane bIje vairAgya. A be sAdhanathI te kevI rIte vaza thaI zake te joIe. mANasanuM mana bahuja caMcaLa, asthira, ane vegavALuM che. patAkAnA paTa jevuM, kuMjaranA kAna jevuM, ane zarada RtunA vAdaLa jevuM asthira che, kSaNe kSaNe vicArane pheraphAra thAya che. tevA manane vaza rAkhavuM e kAma durghaTa che, paNa abhyAsa pADI prathama eka vastu tarapha deravavuM joIe. vAraMvAra mana nAzI jaze, paNa je vicAra upara ApaNe manane sthira karavA dhAryuM hoya te sivAyanA anya vicArane kADhI mukavA Teva pADe. dhIme dhIme bahuja dhIme dhIme, Ama abhyAsa karavAthI mana ekAgra thaze, ane AtmasattA kabUla karaze. jyAM sudhI manuSyane sadasanuM jJAna nathI thayuM tyAM sudhI te sanI AzAthI asatarapha ghaNu vAra doDe che. paNa pAchaLathI jaNAya che ke je vastuomAM te sukhanI AzA rAkhato hato te kevaLa sukha nathI, paNa te du:kha garbhita che. te manuSya AvI rIte jJAna meLavIne, te vastune duHkha garbhita samajIne, te vastu prati virakata thAya che. ghaNuM ghaNuM vastuonA saMbaMdhamAM te Ave che, ane temAM sukha meLavavA jAya che, paNa tene jaNAya che ke bahArathI sukharUpa jaNAtI vastuo duHkha mizrita che. A rIte jyAre vinAzI vastuo tarapha vairAgya thAya che tyAre tenuM mana te vastuo tarapha deDakuM aTake che, vastunI kharI kiMmata te samaje che. sad ane asad athavA nitya ane anitya vastu vacce Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 ] dharmabindu viveka karatAM zIkhe che. viveka ane vairAgya rUpa e guNNA jyAre A rIte AtmAmAM khIle che. tyAre manaHsa yama athavA zama svAbhAvika rIte Ave che. tenuM mana bahAranI vastuo tarapha dADatuM baMdha thavAthI aMtamu kha vaLe che. ane AtmA tarapha AkarSAI tenI sAthe ekAgra thAya che. vastuo prati vairAgya hovAne kAraNe te maLe te tene sukha thatuM nathI, tema te na maLe to tene duHkha thatuM nathI. A rIte sukha du:khatI vAMchA vinAnuM mana zAMta ane nizcaLa thAya che. jayAre mana leAla vinAnA sarAvaranI mAphaka zAMta ane nizcaLa thAya che. tyAre AtmajJAnarUpa jayotinAM kiraNA mAsika sarAvarane prakAzita kare che, ane aMtarAtmA te paramAtmA bane che, A sthiti ekadama prApta thaI zake tema nathI paNa mANasa prayatna kare tA tevI sthiti prApta karI zake. AvI rIte bAtha tapathI zarIra tathA IndriyAne, ane abhyaMtara tapathI manane sayamamAM lAvavA prayatna karavA tene tapAcAra kahe che. cAritrAcAra cAritracAranA ATha bheda che. pAMca samiti ane traNa gupti. 1. iryAsamiti-rastAmAM jatAM AvatAM kAI paNa jIvatA vidhAta na thAya te hetuthI yatanApUrNAMka 'sarI pramANu dRSTithI cAlavu te, 2. bhASA samiti-kAI paNa jIvanA dravya athavA bhAva prANanA ApaNA vacanathI vidyAta na thAya tevI rIte satya vacana khelavuM te. 3. eSaNA samiti-khetAlIza deSa rahita AhArAdinI gaveSaNA (zeAdha) karavI te 4. AdAna nizceSaNa samiti-besatAM uThatAM, letAM te muktAM pujavA pramA vAnA upayAga rAkhavA te. 5. pAriSThAnikA samiti-maLamUtrAdine paravatAM zuddha bhUmi jovAno upayoga rAkhavA te. Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-2 [ 119 1. managupti-manamAM utpanna thatAM vicAra-taraMgone rokavA, ane manane zAMta banAvavuM ane saMyamamAM lAvavuM te managupti kahevAya che. prathama manane zubha adhyavasAyamAM rokavuM ane dhIme dhIme tene ekAgra banAvI vaza karavuM te managupti. 2. vacanagupti manuSya potAnAM vacane upara pUrNanigraha rAkhavo joIe. ghaNAM manuSyo mananA prabaLa AvegamAM game tevuM bolI jAya che. pAchaLathI pastAya che, paNa "thayuM na thayuM" thatuM nathI, mATe vacana upara kAbU rAkhavo ane kaI paNa zabdane mukhamAMthI uccAra thAya te pahelAM bolelA vacananuM zuM pariNAma Avaze tene samaju mANase vicAra karavo, ane jarUra karatAM vizeSa bolavuM nahi. 3. kAyagupti-zarIrane azubha vyApAramAM jatAM rokavuM ane Indriyone nigrahamAM rAkhavI. A AThane zAstramAM pravacana mAtA kahela che. jema mAtA pitAnA bALakanuM rakSaNa kare che tema pAMca samiti ane traNa gupti cAritranuM rakSaNa kare che. vIryAcAra vaya eTale Atmazakti. je manuSyane AtmazaktimAM vizvAsa nathI te dharmanA ucca pathIyApara caDavAne lAyaka nathI. AtmAnA pradeza pradeze anaMtI karma vargaNAo lAgelI che. Avo zAstrabodha sAMbhaLI ghaNuM manuSya nAsIpAsa thAya che. ATalI badhI karmavargaNAo che ane navAM karma kSaNe kSaNe upArjana karavAmAM Ave che te pachI sarva karmano aMta zI rIte Avaze ? A vicAra ghaNA mANasone nirbaLa ane kAyara banAve che. paNa te sAthe zAstra jaNAve che ke AtmAne eka pradeza anaMtI karma varmaNAone eka kSaNamAM nAza karavA samartha che. te bAbata paNa visaravI joIe nahi, surya pitAne tejasvI svarUpe prakAze che tyAre game tevA bhAre vAdaLanA samUhane Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 ] dharmabindu jotajotAmAM vikherI nAkhe che, temaja AtmA jJAnadarzana ane cAritranA potAnA zuddha svabhAvamAM vicAre che tyAre tenI zakti eTalI jAgrata thAya che ke eka samayamAM sakaLa karma phaLane nAza kare che. kahyuM che ke - aho'nantavIryo'yamAtmA vizvaprakAzakaH / trailokyaM cAlayatyeva dhyAnazaktiprabhAvataH / / 1 / / ahe ! sakaLa vizvane prakAza karanAra AtmA anaMta vIrya (zakti) vALo che. ane khyAnazakitanA prabhAvathI traNa jagatane calAvI zake che. mATe te zakita upara vizvAsa rAkhI vartavuM. game tevAM bhAre saMkaTa sahana karavo paDe, game tevA vikaTa prasaMge anubhavavA paDe te paNa AtmavizvAsane kadApi tyAga karavo nahi. - tamArI aMdara rahelA AtmAnI unnatinI chevaTanI saphaLatAmAM vizvAsa rAkhe, kAraNa ke chevaTe tene koIpaNa vinarUpa thavAnuM nathI. bhale kSaNavAra moharAja, tathA dunikAnA judA judA viSaye rUpa moharAjAnA subhaTa AtmAne pitAnI jALamAM phasAve, paNa chevaTe siMharUpa AtmA je potAnuM kharuM bhAna bhUlIne potAne hAlamAM bakare gaNe che, te jayAre pitAnuM kharUM siMhasvarUpa batAvaze, tyAre sarva baMdhana pitAnI meLe tUTI jaze. mATe AtmAnI anaMta zakti je darekamAM gupta rahelI che temAM daDha vizvAsa rAkha, ane pitAnuM AtmavArya pheravIne jJAnAcAranA ATha bheda, darzanAcAranA AThabheda, cAritrAcAranA AThabheda ane tapAcAranA bAra bheda e rIte chatrIsa bhedo aMgIkAra karavA, ane temanuM yathArtha pAlana karavuM tenuM nAma vIryAcAra kahevAya che. je zakti hevA chatAM tene satkAryamAM upayoga karatA nathI, tene tevI zakita pharIthI maLavI muzkela che. mATe zubha kAryamAM potAnuM AtmavIya temaja zarIrabaLa vAparavuM eja utama che. eka sthaLe Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-2 [ 121 kahelu che ke chatI zaktie dayAnA kAmamAM je bhAga letA nathI te hiMsAnA kAmamAM bhAga le che ema kahI zakAya. je pada tItha'kara prApta karI zakayA, te pada prApta karavAnuM sAmarthya ApaNA AtmAmAM raheluM che, kAraNa ke sa` AtmAe sattAthI samAna che mATe purUSArtha karavA, jethI uccapada prApta thaze; eja sAra che. tathA nirIhazakyapAlaneti // 12 // aH--Aza sAvinA zakti anusAra (pacAcAranu) pAlana karavu. bhAvA: --A sUtramAM e bAbatA jaNAvavAmAM AvI che. prathama tA dareka dharma kArya karavu te phaLatI IcchA vagara karavuM. phaLa e prakAranAM kahelAM che. eka tA laukika ane bIjuM leAkeAttara. rAjA thavAnI, cakravatI thavAnI, nAyaka thavAnI IcchA rAkhavI te laukika phaLa, ane daivaleAka saMbaMdhI sthiti meLavavA icchA rAkhavI te leAkAttara phaLa. A banne prakAranA phaLanI AzA rAkhyA sivAya dhama kAya karavuM. kAraNa ke IcchAvAsanA mANasane ka`thI bAMdhe che, ane tethI jyAM tenI icchA tRpta thAya tevA sthAnamAM tene janma leve paDe che; A rIte IcchAthI karelu. kA manuSyane janma maraNanA cakramAMthI mukta karavA sama thatuM nathI. khIjI bAbata e che ke zakti anusAra dharma mArga mAM pravatavu, kAraNa ke pAtAnI zakti pramANe kArya karavAthI mANasane pAta!nAmAM vizvAsa Ave che, ane dhIme dhIme kaThina kAma paNa te karI zake che. paNa je mANasa peAtAnA sAmarthya nA vicAra karyA sivAya ekadama meATu kAma upADe che, te temAM parAbhava pAme che, ane nAsIpAsa thAya che. paraMtu pachI nAnuM paNa kArya karavA hIMmata karI zakatA nathI. je mANasanI eka upavAsa karavAnI zakti che, te ekama -aTTamanuM pratyAkhyAna kare, tA pachI tenuM zarIra cuMthAvA mAMDe, tenuM Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 ] dharmabindu mana vaza rahe nahi, ArtadhyAna thAya, ane tene utsAha bhAgI jAya-pharIthI tevo mANasa ekAsaNunuM paNa pratyAkhyAna letAM Dare, paNa je te mANasa ghaNI vAra eka upavAsa karyA pachI chaThTha karyo heya, ane ghaNI vAra cha kyAM pachI te aThThama kare te te sahelAIthI karI zake ane teno utsAha vadhato rahe. mATe zakti anusAra dharma kAryamAM pravartavuM eja hitazikSA che. tathA azakye bhAvapratipattiH iti // 13 // artha : azakya bAbatamAM bhAvanA rAkhavI. bhAvArtha-pitAnI dhIraja, zarIra baMghAraNa, kALa, tathA baLa vicAratAM ema lAge ke amuka bAbata mArAthI thaI zake tema nathI te te na karavI, paNa te karavA mATe zubha bhAva rAkhavo; ane te mArAthI thaI zake evA saMjoge mane maLe, eve saMka9pa karyA kare. mANasa je vicAra kare che te te thAya che. mATe bhAvane aharniza ucca rAkhavI. ucca bhAvanAvALAone, te bhAvanAo siddha thAya, tevA saMjogo A bhavamAM nahi te AvatA bhavamAM paNa AvI maLe che. mATe kadApi pravRti na thAya te paNa vicAra ane bhAvanA te ucca prakAranAM ja rAkhavAM. je mANaso zakti vicAryA sivAya kArya AraMbha kare che teone ArtadhyAna thAya che, mATe zakti pramANe dharma kAryamAM pravRtta thavuM eja A sUtrane sAra che. tathA pAlanopAyopadeza iti // 15 // artha : pALavAnA upAyane upadeza kare. bhAvArtha-jJAnAcAra vagere pAMca AcAkhkhuM vivecana ApaNe vicArI gayA, paNa te pALavAne upAya samajAvavo joIe, te mATe tene pitAnA samAna guNavALA athavA adhika guNavALAnI batamAM rahevAne upadeza Apavo joIe, kAraNa ke anyane temanA AcAramAM prarvatatA joI te paNa te pramANe vartavA prerAya che. Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-2 [ 123 unnatikramanA-guNu sthAnakanA je pagathIyApara UbhelA hAya, tene ceAgya kriyA batAvavI, tethI te AgaLa vadhI zakaze. je mANusa tadna svArtha vRttine che tene paramAmAM dAna ApavAnA upadeza ApIe tA niraka jAya mATe prathama te tene tenI strI ane chekarAM mATe dhana vAparavAnA upadeza ApavA. A rIte jyArebIna mATe dhana vAparatAM zIkhe tyAre tenA kuTuMbIenuM bharaNapASaNa karavAnA upadeza ApavA. te sthiti prApta thaye tenI nAtanA manuSyonA kalyANa arthe dhananA upayeAga karavAnuM kahevuM. Ama caDhatAM caDhatAM te paropakArI thaI zake,. mATe adhikArI joine medha ApavA e sadgurUnuM uttama lakSaNa. guNasthAnakanA judA judA pagathayA upara ubhelA badhA manuSyAne eka sarakhA upadeza lAbhakArI thaI zakeja nahi, mATe pAtranA vicAra karI, tenI zakita vicArI, tene pALavA yeAgya mA nA upAya sUcavavA che.. tathA phalaprarUpaNeti // 15 // artha : phaLanI prarUpaNA karavI. bhAvArtha :-sAmAnya manuSyA kAI paNu phaLanI AzA sivAya pravRtti karavA lalacAtA nathI. amuka kArya nuM lAbhadAyI phaLa che tema jyAre temanA jANavAmAM Ave che tyAre teo te phaLa meLavavA yeAgya kArya karavA prerAya che. mATe dhama mArgomAM bALajIvAte vALavA phaLanI vAta kahevI. temane kahevuM ke sArI rIte pALelA AcAranuM phaLa A leAkamAM pratyakSa thAya che. prathama to sarva prakAranA upadravanA nAza thAya che, ucca prakAranA bhAva ApaNAM hRdayamAM utpanna thAya che, ApaNe anyAya mAge pravRti karI nathI e vicAra ApaNane sAkhanI sAthe Anada Ape che; ane leAkamAM paNa sadAcArI manuSya priya bane che. satkAryathI parabhavamAM sArI gatimAM janma, uttama sthAnanI prApti ane chevaTa Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 1 ghama bindu paraMparAe mekSarUpa phaLa maLe che. AvI rIte phaLanI prarUpaNuM karI temane sanmArge vALavA e sadgurUne uttama AcAra che. tathA vinamiti dvA atha: devatAnI samRddhinuM varNana karavuM. bhAvAtha-uttama rUpa, saMpatti, sArI sthiti, prabhAva, sukha, kAMti, lesyA, zuddha Indriya, avadhi jJAna tathA utkRSTa bhoga sAdhana tathA divya vimAna vagere aneka prakAranI ucca samRddhi devatAnA bhavamAM maLe che, e pramANe devanAnI RddhinuM varNana karavuM. je manuSyo satkArya kare che, sArAM vacane bole che, sarva prANI mAtra tarapha premavRtti rAkhI paropakAra kare che, Indriyo upara nigraha meLave che, ane manane kabaje kare che, teo AvI ucca sthAnanI prApti karI zake che. mATe AvA sukhanI IrachAvALAe A guNa meLavavA, ane satkAryo karavA banatA prayatna kare. A kahevAno paramArtha e che, ke bAlaka anAdikALathI aihika viSaya sukhamAM Asakta thayelA che, ane tethI dharma vimukha rahe che, evA purUSane A lekanA sukhanI Asakita choDAvavA upadeza ke dayAbhAvathI devanA sukhanuM varNana karyuM che, je ekadama mekSanA sukhanI vAta kare che te lekene ghaNuM durlabha jaNAya, ane tethI tene yogya pravRtti kare nahi, mATe prathama paurAlika sukha dekhADI pachI Atmika sukhane mATe tene yogya banAvo, Avo abhiprAya rAkhI A vyAkhyAna kareluM che. uttarAdhyayanamAM paNa prathama devakanA sukhanuM varNana karI pachI te sukhane paNa duHkharUpa dekhADavAmAM AvyuM che; AtmAnA svAbhAvika sukhanI apekSAe devalokanuM sukha paNa chevaTe alpaja, che paNa bALajIvone dharma mArge doravAmAM tene upadeza jarUra che. Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-2 [ 125 tathA sukulAgamanoktiriti // 17 // artha : sArA kuLamAM janma thAya ema kahevu. bhAvA:-devatAnA sthAnathI cIne te jIva sArA dezamAM, kalaMka rahita, sArA AcAraNavALA, ane ghaNIja khyAtivALA kuLamAM utpanna thAya che; aneka manAratha je janmamAM pUrNa thAya tevA janma maLe che. A sarvAMnuM kAraNa prathamanA bhavamAM sevele dhama che, ema. jaNAvI bALajIvAne dharma mAge vALavA. tathA kalyANaparaMparAkhyAnamiti // 18 // artha : tevA mANasane kalyANanI paraMparA thAya che. tema kahevuM. bhAvA:-uparanA sUtramAM kahyuM ke je deva leAkamAM cyave che te uttama kuLamAM janma pAmI tathA suMdara rUpa lakSaGgAvALA thAya che. ane zarIre nIrAgI hoya che, tenI badhI IndriyA saMpUrNa zakittavALI heAya che. saM mANasAne priya hoya che. jyAM jAya che tyAM sanmAna pAme che. A sarva dharmAMnA sevanathI maLe che. ema upadeza. ApavA. tathA asadAcAragarheti // 19 // artha : asad AcAranI niMdA karavI. bhAvArtha:"je AcAra azubha che je ApaNI unnatimAM vighnarUpa che. ane jenI ziSyapurUSo nindA kare che, te asadAcAra jANavA. te daza prakAranA che, kahyuM che ke hiMsAnRtAdayaH paJca tatvAzraddhAnameva ca / krodhAdayazca catvAra iti pApasya hetavaH || hiMsA, asatya, cerI, maithuna ane parigraha e pAMca, tattvamAM Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 ] dhamabindu azraddhA, ane krodha, mAna, mAyA ane lobha e cAra kaSAya, e rIte daza pApanAM kAraNe che. te daza pApanAM kAraNanI niMdA karavI te asadAcAra nidA jANavI. A sarvemAM miyAtva arthAta tattvamAM azraddhA samAna kadara zatru bIjo eka paNa nathI. satyane asatyarUpe, dharmane adhamarUpa, asatyane satyarUpa, ane adharmane dhamarUpe jANa te mithyAtva. asatane sata tarIke mAnavAthI vicAra paNa tevo thAya che, ane kArya paNa tevAM thAya che. mATe mithyAtvane tyAga karavo. kahyuM che ke - na mithyAtvasamaH zatrurna mithyAtvasamaM viSaM / na mithyAtvasamo rogo na mithyAtvasamaM tamaH // 1 // dviSadviSatamorogaiduHkhamekatra dIyate / mithyAtvena durantena jantorjanmani janmani // 2 // vara jvAlAkule kSipto dehinAmA hutAzane / na tu mithyAtvasaMyuktaM jIvitavyaM kadAcana // 3 / / mithyAtva samAna bIje zatru nathI, mithyAtva samAna bIjuM jhera nathI, mithyAtva samAna bIje roga nathI,mithyAtva samAna bIje aMdhakAra nathI. zatru jhera ane aMdhakAra manuSyane ekaja janmamAM duHkha de che paraMtu duraMta evuM mithyAtva prANane janmajanma duHkha de che. dehadhArI prANIe pitAne AtmA javALAmukta agnimAM nAkhavo e uttama che. paNa mithyAvasahita jIvavuM e kaI paNa kALe sArUM nathI. A prakAre tattvanA azraddhAnarUpa mithyAtvanI niMdA karavI, ane Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-2 [ 127 krodha, mAna vagere kaSAyo paNa aniSTa pariNAma lAvanAra che ema samajAvavuM. koI paNa divasa temanI tarapheNamAM besavuM nahi. tayA tatsvarUpakathanamiti // 20 // artha : asat AcAranA svarUpanuM varNana karavuM. bhAvArtha - hiMsA vagere asadAcAra che ema kahevA mAtrathI le ke tene tyAga karI zake nahi. mATe tenuM svarUpa samajAvavuM joIe. 1. pAMca iMdriya, traNa baLa, zvAsozvAsa ane AyuSya e daza prANathI AtmAne viyejIta karavo te hiMsA, 2. pote je jANato hoya tenAthI juduM kahevuM te asatyamRSAvAda, 3. koIe nahi ApelI vastu grahaNa karavI te steya-corI. 4. maiithuna eTale strIbhaga bhogave tenuM nAma abrahma pa. kaI paNa vastu mArI che evI te vastu paranI mUccha te parigraha. krodha, mAna, mAyA ane lobhanuM svarUpa pahelA prakaraNamAM ApaNe vicArI gayA chIe. AvI rIte tenuM svarUpa jhI tene tyAga karavAne bodha Apa. tathA-svayaM paridAra hRti | 22 . artha : pite te asadAcArane parihAra tyAga kare. bhAvArtha-sadAcAranA upadezake jAte asadAcArane tyAga kare. jema naTa vairAgyanuM varNana kare paNa tenA hRdayamAM vairAgyanI asara na jaNAya to sAmAM manuSya upara tenI asara thatI nathI tevA upadezakanA upadezanI jhAjhI asara thatI nathI. Example is better than precept. Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 ] dharmabindu upadezathI je asara thAya tenA karatAM tenA dAkhalAthI vadhAre asara thAya che. A bAbata bahuja upayogI che. leke upadezanI sAthe ja upadeza karanAra tarapha daSTi kare che. je upadezakamAM, pote bIjAne je bAbatane upadeza kare che tevA guNa hoya, to tenA upadezanI asara thAya che. nahi te "pothImAMnA rIMgaNa"nI gati thAya che. mATe je bIjAne ApaNe bodha ApavA icchA rAkhatA hoIe, te. prathama ApaNe vartanamAM mUkavuM joIe, pArakAne upadeza ApavAnuM pAMDitya te sarva sthaLe dekhAya che, paNa kaheNa pramANe raheNI rAkhanArA durlabha hoya che. ApaNuM jIvana vyavahArathI ApaNuM vartanathI ApaNe satyanI bIjAne bhalAmaNa karavI joIe, bAkI kevaLa upadezathI karelI bhalAmaNa lAMbe vakhata TakatI nathI, mATe upadezakoe A viSaya upara bahuja vicAra karIne upadeSTA tarIke bahAra paDavuM joIe. tathA-gumAvavanamiti / 22 //. artha : (upadezake) saralatA rAkhavI. bhAvArtha:-upadezake pitAnuM je pada heya, jeTalI jJAnanI sthiti heya te jaNAvavuM, paNa khoTI magarUbI na rAkhavI. dAMbhikapaNe batAveluM juThuM DA samayamAM ziSyanA jANavAmAM Ave che.. ane tethI te asatyavAdI che ema khabara paDatAM tenA uparathI bhAva utarI jAya che, ane tenA upadezanI asara paNa thatI nathI. A saMbaMdhamAM zrI uttarAdhyayanamAM kahyuM che ke - saMmaddamANI pANANi bIANi hariANia / asaMjae saMjaya mannamANe pAvasamaNeti vuccaI // 1 // beIndriya vagere prANIne, bIjane, lIlAM zAsane kacarIne Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-2 [ 129 jatA, ane A pramANe asaMyamI banele kAI sAdhu pAtAne saMyamI mAte, tA tene pAsAdhu mAnavA. mATe peAtAnuM kharUM svarUpa kahI devuM. peAtAthI amuka bAbata na cheDAtI hAya tA kahevuM ke mArAthI A kAma thatuM nathI, paNa cheADavAmAM dhama raheleA che. AvI saralatAthI zrotAone tenApara vizvAsa kheMse che. vaLI peAtAnAthI vadhAre guNanI prazaMsA karavI paNa pote halakA gaNAze evA khATA bhayathI koI guNInA guNane halakA pADavA prayatna karavA nahi. tathA apAyahetutvAdezaneti // 23 // artha : duHkhanA kAraNanI dezanA ApavI. bhAvArtha:--A lAkamAM tathA paraleAkamAM je anartha thAya che tenuM kAraNa sadAcAra che ema zrotAone khAdha ApaveA. asadA. cAranuM mukhya kAraNa pramAda che. mANasA jyAre peAtAnuM svarUpa bhUlI jAya che, arthAt pramAda dazAmAM varte che, ane anya jIve potAnA jevAja che e satyane visarI jAya che tyAre te aneka prakAranA asadAcAra seve che; ane tethI pramAdaja durgatinuM mULa che. kahyu che keH-- * yanna prayAnti puruSAH svargaM yacca prayAnti vinipAtam / tatra nimittamanAryaH pramAda iti nizcitamidaM meM // purUSA sva`te nathI pAmatA, ane zubha gatithI paDe che, tenuM nimitta kAraNa anAya pramAdaja che. evA mArA cAsa nizcaya che. asadAcArathI A lAkamAM anathanI paraMparA udbhave che, eTalu ja nahi paNa tene kAraNe mANasane narakamAM aneka prakAranAM duHkhA anubhavavAM paDe che. re Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 ] dhamabindu nArakaduHkhopavarNana miti / / 24 / / artha : nArakInA duHkhanuM varNana karavuM. bhAvArtha -narakamAM utpanna thayelA nArakInAM duHkhanuM varNana karavuM. tiryaMcanA du:khanuM paNa varNana karavuM ke jethI mANaso te duHkhanA kAraNabhUta asadAcArane tyAga kare. narakamAM che pitAnI IcchAnukULa padArtho nahi maLavAthI ane pratikuLa padArthone saMyoga thavAthI aneka prakAranAM duHkha bhagave che tyAM potAnA bacAva mATe koI dekhAtuM nathI. bhUkha, tarasa, TADha, taDake, paravazapaNuM vagere duHkhathI AkuLavyAkuLa thayelA tiryaMca prANuone je sukha maLe che te tuccha che kahevA mAtra che. bIjA zabdomAM kahIe to teo duHkhI che. manuSyabhavamAM paNa prANIne daridratAnuM, roganuM, durbhAgyatAnuM, zekanuM, mUrkhatAnuM, dIna jAtinuM halakA kuLanuM, hAtha paga vagere zarIranA avayavahIna thavAnuM, aMdhApAnuM, lulA laMgaDA thavAnuM duHkha che kharI vAta che ke manuSyabhavamAMthI ja mokSa meLavI zakAya; chatAM manuSyapaNAmAM jyAM sudhI janma maraNa thayAM kare che, tyAM sudhI te jIva sukha meLavI zake nahi. devatAone je ke aneka prakAranuM sukha che e ApaNe prathama jaNAvI gayA, paNa chevaTe te te sukhane paNa aMta Ave che. puNya kSINa thatAM devatAne tyAMthI cavavuM paDe che, tyAre tene duHkha thAya che. ApaNI apekSAe temanuM sukha vadhAre sthAyI gaNI zakAya, paNa anaMta kALanI apekSAe te sukha paNa kSaNika che ema kahIe te temAM khoTuM nathI. mATe devatAone bhava paNa sukhamaya che ema kahI zakAya nahi. A pramANe cAre gati duHkhathI pUrNa che. koImAM thoDuM duHkha to kaImAM vadhAre duHkha, paNa du:kha to kharUM, ane je sukha duHkha Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-2 [ 131 mizrita hoya, athavA je sukhanA aMte duHkha hoya, te kharUM sukhagaNI zakAya nahi. tathA duHkulajanmaprazastiriti // 25 // artha : (asadAcAravALAna) kharAba kuLamAM janma thAya che ema jaNAvavuM. bhAvAtha-kharAba AcaraNa karavAvALAonAM janma zaka, yavana, barbara vagere halakI jAtinA lekene tyAM thAya che, ane tethI te jAtinA adhama AcAra vicAra grahaNa kare che ane tethI duHkha upara duHkha Ave che, ema baMdha karAvI duSkarma karatAM aTakAvavAM. paraMparAnaveramiti raddA artha : dukuLamAM utpanna thayelAne duHkhanI paraMparA thAya che tema jaNAvavuM. bhAvAthI-halakA kuLamAM utpanna thavAthI, mana tathA zarIra saMbaMdhI aneka prakAranAM duHkha prANIne sahana karavA paDe che. duSTAcaraNathI adhama kuLamAM utpanna thayelAne halakA varNa, gaMdha, rasa, ane sparzavALAM zarIra maLe che, ane tevAM duHkhono nAza karavA samartha evo dharma svapnamAM paNa prApta thatI nathI, kAraNa ke te dezamAM kaI jJAnI bhAgyeja janme che, ane tethI sabodha teone durlabha thAya che. dharma nahi jANavAthI hiMsA, cerI, satya, vyabhicAra vagere azuddha karmamAM teo lIna thAya che, ane A pramANe pApakarmanI vRddhi kare che, jethI teone lAMbA vakhata sudhI bIjA bhavamAM da:kha bhogavavuM paDe che. A rIte teone duHkha upara duHkha Ave che, ane ahIMyAM sukha maLatuM nathI.tema parabhavamAM paNa sukha maLatuM nathI. A pramANe asadAcAra bahuja mAThAM phaLane nipajAve che. Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dha bindu 132 ] taiH karmabhiH sajIvo vivazaH saMsAra cakramupayAti / dravyakSetrAddhAbhAvabhinnamAvartate bahuzaH || te te duSTa kavathI jIva saMsAracakramAM paribhramaNa kare che, ane dravya, kSetra, kALa, ane bhAvathI judA judA bhedane pAmele jIva saMsAracakramAM ghaNA pudgalaparAvata na kALa bhame che. mATe je asadAcArathI ka badha thAya che te asadAcAranI asatyatA ane niHsAratA anubhavI tenA tyAga karavA dhI jIve udyamavanta thavuM. tathA upAyato mohanindeti // 27 // - artha : upAyapUrvaka meAhanI nindA karavI. bhAvAH-- mehatA atha A ajJAnI purUSa peAtAnuM hita sAdhI nirarthaka du:kha utpanna kare che; sa utpanna thAya che, ema jaNAvI mUDhatAnI nindA karavI kahyuM che ke : ThekANe ajJAna ema samajave zakatA nathI, ane bIjAne prakAranA anartha mUDhatAthI amitraM kurute mitra mitra' dveSTi hinasti ca / karma cArabhate duSTa tamAhurmUDhacetasam // 1 // arthavantyupapannAni vAkyAni guNavanti ca / na ca muDhA vijAnAti mumurSuriva bheSajam // 2 // saMprAptaH paNDitaH kRcchra pUjayA pratibudhyate ! muDhastu kRcchramAsAdya zilevAmbhasi majjati ||3|| je amitra (zatru) te mitra kare, mitra dveSa kare, mitrane haze, duSTa kama te AraMbha kare te mUDha cittavALA kahevAya. jema maravA taiyAra thayeleA purUSa auSadha levA mAnatA nathI, tema peAtAne kahevAmAM AvelA sAka ane guNavALA vAkayane mUDha 1. pagalaparAvartananu lakSaNa pravacanasAdhAramAM lakhelu che. Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-2 [ 133 purUSa jANI zakatA nathI. bIjA zabdomAM kahIye tA maraNa pathArIe paDelA manuSyane auSadhanI asara thatI nathI, tema mUDha purUSane sadupadezanI asara lAgatI nathI. khaMDita purUSa kaSTa pAmeleA hoya te paNa pUjA satkArathI pratikhAdha pAme che, paNa mUDha purUSa te du:khI avasthAmAM hoya tA paNa pANImAM zikSAnI jema khUDe che, arthAt te sthitimAM zuM karavuM te na jANavAthI halakA karmo karavA preraya che. paDita purUSa tA samaje che ke sukha pachI duHkha Ave che, kAIne A jagatamAM ekAnta sukha temaja ekAnta du:kha nathI. mATe sukha Avye magarUra na thavuM tema du:kha Ave khinna na thavuM, paNa mananuM samAdhAna paNuM jALavI rAkhavuM. A rIte mUDhatAnA geralAbha batAvI tene| tyAga karavA upadeza karavA. mehatA ajJAna ke mUDhata sivAya bIjo paNa artha thAya che. jene lAdhe sa`sAranA padArtho temaja AtmAnI upAdhi pratye rAga thAya che te ajJAnabhAvane zAstrakAre meAha kahe che. AtmA ane dravya bhinna che evA khAtrI meAhane lIdhe thatI nathI, ane tethI dravyarUpa paravastune AtmA peAtAnI mAnavA prerAya che, ane aMte du:kha pAme che. nijarUA nija vastu che, parUpA paravata; jeNe jANye prema e, teNe jANyuM samasta vinAzI pudgala dazA, avinAzI tu. Apa; ApeAApa vicAratAM, maDhe puNya ne pApa AvA vicAra meAhane lIdhe AvatA nathI, ane tethI sa MsAramAM rakhaDavuM paDe che, ema samajAvI mehanA tyAga karavA edha Apave. yogadaSTi samuccayamAM kahyuM che ke janma mRtyu jarAvyAdhi roga zokAdyupadrutam / vIkSyamANA api bhavaM nodvijantyapi mohataH ||1|| Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dha bindu 134 ] dharma bIjaM paraM prApya mAnuSyaM karmabhUmiSu / na satkarma kRSAvasya prayatante'lpamedhasaH || 2 || janma, mRtyu, jarA (vRddhapaNuM) vyAdhi, rAga, zeka vigere upadravavALA sauMsArane joI temAM vasatAM mANusene vairAgya nathI upajatA tenuM kAraNa meAhaja che, karmabhUmimAM manuSyapaNArUpa uttama dharmAM khIja khAmIne alpa buddhivALA purUSo, te dharma khIjanI satkArya rUpa khetI karavA prayatna karatA nathI, arthAt te manuSyabhava nira ka gumAve che. je mANaseA manuSya bhava khAmI tenA dupayoga karatA nathI, teo ciMtAmaNi ratna kAgaDAne uDADavAne pheMkavAmAM Ave tema A janma nRthA gumAve che; vahelA meADA uttama purUSArtha ane saccAritra vinA zAzvata sukhanI prAptine mAga maLI zake tema nathI, tA pachI te kArya A bhavamAM ja zA mATe zarU na karavu ? pharI pharIne uttama saMjogA maLatA nathI, je mANasa maLelA soMgAne saduupayAga nathI karatA, tene pharIthI evA saMjoge maLavA muzkela che, paNa je AvelA saMjogeAnA lAbha le che, tene vadhAre sArA saMjogA svayameva prApta thAya che; mATe meADarAjAne vaza na thatAM satkArya mAM pravRtta thavu. teja granthamAM kahyu' che keH-bddishaamissvttcche kusukhe dAruNodaye / saktAstyajati sacceSTAM dhigaho dAruNaM tamaH // mAchalAM pakaDavAnAM kAMTAmAM khAselA mAMsanI jema bhayaMkara pariNAmavALA sukhAbhAsavALA tuccha viSaya sukhamAM Asakata thayelA puruSo sayiAna tyAga kare che, evA bhayaMkara ajJAnane dhikkAra he!. A ajJAna teja meAha che. mATe meAhane dhikkAra hA. mAllR sukhanI lAlace jIdvA rasanA svAda arthe kAMTAmAM khAseluM mAMsa levA lalacAya che, paNa mAMsa meAMmAM letAnI sAthe Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-2 [ 135 te kAMTA tenA tALavAmAM bheAMkAya che ane tene bahuja du:kha thAya che. saMsAranA viSaye du:kha ita che ema jANavA chatAM mANase tenI pAchaLa doDe che, ane duHkha bhAgave che, paNa sArAM kAryo karavA lala cAtA nathI ke je kAthI svarga ane para parAe meAkSanI prApti thAya. A sarve ajJAnanuM pariNAma che, ane ajJAna eja mAha che; mATe menu A sarva aniSTa phaLa che, evA pratikhAdha ApI tenA tyAga karavAne sadupadeza ApavA. tathA sadjJAnaprazaMsanamiti // 28 // artha : sadjJAnanI prazaMsA karavI. bhAvArtha :--samyagdAnanI, temaja pApanI bIka rAkhanArA sajJAnIenI prazaMsA karavI; kAraNa ke tema karavAthI zrotAvaga mAM jJAna tathA jJAnI purUSo tarapha pUjyabhAva thAya che, ane tevuM jJAna meLavavA IcchA thAya che. sAna sazraddhAne utpanna kare che. ane satpraddhA sakA ne prere che, mATe sadnAna meLavavuM. je jJAnI che te kSaNavAramAM jJAnAgnithI eka daLane vikherI nAMkhe che. je samAdhiyukta buddhivALA paMDita purUSA AMtaradRSTivaDe joI zake che, tene Indra potAnAM hajAra yakSuvaDe paNa jovAne zaktimAn thatA nI, ane AkhA jagat mAtranAM netrA bhegAM karI jovAmAM Ave tA paNa joI zakAya nahi. dIpakane te tela, pAtra vagere bAhya sAdhatanI jarUra che. paNu AtmapradIpa tA svayameva aharniza prakAze che. te mATe jenAmAM AtmapradIpa pUrNa kaLAe prakAsyA che tevA mANase sarvatra pUjya che; kAraNa ke jemaNe ekavAra paNa AtmasvarUpa jANyuM teme game tevA zAka athavA harSoMnA samayamAM samabhAva ane cittanI sthiratA jALavI zake che; kAraNa ke bahAranI upAdhi te huM nathI evA temane saddhirvaka utpanna thaye hAya che. Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 ] dharmabindu kahyuM che keH no prApyamabhivAcchanti, naSTaM necchanti zocitum / Apatsu ca na muhyanti narA paNDitabuddhayaH || 1 // je mANasa paDiMta buddhinA che. te pAmavA gya vastunI IcchA rAkhatA nathI, tathA nAza pAmelI vastunA zAka karatA nathI, ane duHkha vakhate muMjhAtA nathI. vaLI : na hRSyAtmano mAne, nApamAne ca ruSyati / gAGgo hRda ivAkSobhyo yaH sa paNDita ucyate ||2|| peAtAnuM mAna thavAthI harSa pAmatA nathI, apamAna thavAthI kheda pAmatA nathI, ane je gagAnA hakanI jema kSeAbha pAmatA nathI tene pati kahevA. mAna ane apamAna bahAranI upAdhine AzrayI karavAmAM Ave che. paDita purUSa samaje che ke te upAdhita huM nathI, huM te tenAthI taddana nyArA chuM, mATe mAna ane apamAnamAM mAre ha- zAka dharavA yAgya nathI, evI rIte vicAra karI je hRdayanI sthiratA sAcavI zake che, paNa mijAja kheAtA nathI te kharA paDita kahI zakAya. kahyuM che keH-- jANyuM te tenuM kharu, mAhe nava lepAya, sukha duHkha Ave jIvane, haSa zAka navi thAya. A pramANe jJAnInI prazaMsA karavI te satyajJAnanI praza sA karI kahevAya. kAInA manamAM zaMkA uThe ke tame jJAnInI prazaMsA karI, ane jJAnanI prazaMsA karI nathI, teA tenA samAdhAnamAM kahevAnuM ke jJAnInI prazaMsA karavAthI jJAnanI praza'sA AvI jAya che, kAraNake jJAna jJAnIthI bhinna rahI zakatuM nathI, Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-2 [ 137 tathA puruSakArasatkatheti // 29 // artha : purUSArthanI satkathA-prazaMsA karavI. bhAvArtha :- purUSArtha vagara koI paNa moTuM karma karavA kaI paNa mANasa samartha thayuM nathI. game te mahAna purUSanuM jIvana caritra vAMce, ane tamane sahaja jaNAze ke bIja guNe tenAmAM ho ke nA he, paNa A guNa : he ja joIe. je mANasamAM udyamane guNa nathI, te kadApi koI paNa kArya siddha karI zakavAne nathI. mArAthI zuM thaze e vicAra karanAra kadApi phateha pAme nahi. rAte jAya te muvAnI khabara lAve" e kahevata AvA manuSyone lAgu paDe che. bAkI purUSArtha karanAra purUSe viSe te kahyuM che ke - durgA tAvadiyaM samudraparikhA, tAvannirAlambanaM / vyomaitannanu tAvadeva viSamaH, pAtAlayAtrAgamaH / dattvA mUrdhani prAdamudyamabhido, devasya kIrtipriyaH / ' vIrairyAvadaho na sAhasatulA, mAropyate jIvitam // 1 / / jyAM sudhI kIti priya zuravIra purUSoe udyamano nAza karanArA deva (nasIba)nA mAthA upara paga mUkIne pitAnA jIvitane sAhasanA trAjavAmAM nathI mUkavuM, tyAM sudhI A saghaLI samudrathI viMTAyelI pRthvI durgamya lAge che, tyAM sudhI AkAza AdhAra vagaranuM dekhAya che, tyAM sudhI pAtALamAM javuM viSama bhAse che. A lekano sAra e che ke manuSyoe devanA athavA karmanA upara AdhAra rAkhI besI rahevAne badale purUSArtha karavo. je udyogI purUSa che tene lamI vare che. deva Apaze ema kahI besI rahenArA bAyalAo che, mATe devane tiraskAro potAnI zakti pramANe purUSArtha karo . kahyuM che ke - Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 ] dhabindu vihAya pauruSaM karma yo daivamanuvartate taddhi zAmyati taM prApya kUlIvaM patimivAGganA || 1 || jema napuCsaka (purUSAtana vagaranA) pati pAmIne strI niSphaLa (putra vagaranI) thAya che, tema je purUSa purUSAnA tyAga karI daivate anusare che tenu bhAgya udyama vinA niSphaLa jAya che, eTale purUSA vinA bhAgya kAMI karI zakatu nathI, morathathI kArya siddha thatuM nathI, paNa puruSArtha thI thAya che: kAraNa ke sutelA siMhanA mukhamAM ArthIne mRgalAM paDatA nathI, mATe AtmazaktimAM vizvAsa rAkhI dharma kArya mAM 6 prayatna karavA tA sarva kArya siddha thaze. tathA vIryarddhivarNanamiti // 30 // artha :- vIryaMnI riddhinuM varNana karavuM. bhAvArtha :-sacAra vicAra vaDe AtmavI, ane zarIra khaLa vRddhi pAme che ema jaNAvavuM. je mANuse| zuddha AcAra pALe che eTale je peAtAnI IndrayAne nigrahamAM rAkhe che ane peAtAnI zaktinA ardhati vyaya kumArge karatA nathI teemAM vI vRddhi thAya che, ane tee zarIre bahuja khaLavALA parAkramI thAya che. teja rIte jeenA vicArA zuddha ane ekAgra heAya che ane rAgadveSa kaSAyathI malIna thayelA nathI teenu vicAra khaLa vikharAI jatuM nathI, paNa vRddhi pAme che, ane tee aneka kAryo AtmAnI vicAra zaktithI karI zake che. A uparathI ApaNane jAya che ke zuddha AcAra vicArathI AtmavIya temaja zarIra vIya vRddhi pAme che ane tevA mANasa duniyAne potAnA khaLathI dhrujAve che, te mANasa jyAM jAya che tyAM sanmAna pAme che, tenI mukhAkRti bhavya bane che, ane bIjA upara peAtAnA guNAnI chApa pADe che. mANasa vIryaMnI RddhithI zu' karI zake che. te batAvatAM TIkAkAra lakhe che keH Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-2 [ 139 merudaNDa dharAchatra', yatkecitkartumIzate / tatsadAcArakalpadruphalamAhumaharSayaH / keTalAka loka (deva) merU parvatane daMDa karavA, ane pRvIne chatra karavA samartha thAya che. te sadAcArarUpa kalpavRkSanuM phaLa che, ema moTA RSio kahe che; mATe sadAcAranuM sevana karavuM eja uttama bodha che. tathA-pariNate gambhIradezanAyoga iti // 31 // artha : jJAna pariNamyA pachI gaMbhIra dezanA devAne vicAra kara. bhAvArtha-jyAre zrotAone upara jaNAvelA upadezanuM yathArtha jJAna, pachI te bAbatanI zraddhA thAya, ane chevaTe te upadezane AcAramAM mUke, tyAre te zrotA vadhAre gaMbhIra upadeza mATe lAyaka thAya che. zAstramAM paNa upadeza karavAnI rIta A pramANe kahelI che. prathama sAmAnya guNanI prazaMsAne upadeza kare, pachI vizeSa guNanI prazaMsAne bodha Apo. A be prakArane bodha jyAre tAmAM pariName, eTale zrotAnA hRdayamAM te bodha praveza pAme ane te bodha anusAra kArya karavA te prerAya tyAre vadhAre sUkSma bAbatane bedha ApA ucita che. eka vakhata khAdheluM anna pacI gayA pachI bIjI vakhata jamAya to ja zarIra sukhamAM rahe che, tema sAmAnya bodhanI asara hadayamAM barAbara thaI hoya to ja vizeSa bodhane mATe te lAyaka bane che. zrotAnA mana para ApelA bodhanI asara thaI che ke nahi te jANavAnuM eka ja lakSaNa che, te e che ke pitAnI zakti anusAra te bodha mujaba te varte che ke kema, je te vartate heAya te baMdhanI asara thayelI jANavI, ane je te. vartatA na hoya te bedhanI yathArtha asara nathI thaI ema mAnavuM. Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 ] dharmabindu tathA zrutadharmakathanamiti ||32|| artha :--zruta dharmAMnuM kathana karavu. bhAvA H-zrutadharma eTale siddhAMta; te siddhAntanuM kathana karavuM eTale upadeza karavA. tenu lakSaNa, vAcanA, pucchanA, dharAvata'nA, anuprekSA tathA dha kathana che. A pAMcanAM lakSaNa nIce pramANe che. gurU mahArAja prathama je upadeza Ape te saMdeha paDe tyAre gurU mahArAjane vinaya vAcanA kahevAya. sahita pUchyuM te pRSThanA pUchIne nizcaya kareluM sUtra na bhUlAya moTe pharIthI tene saMbhAravuM te pAvanA. sUtranI jema arthanuM paNa ciMtavana karavuM te anuprekSA. abhyAsa karelA sUtranA bIjane upadeza ApavA te dharmakathA kahevAya che. cakSuSmantasta eveha ye zrutajJAnacakSuSA || samyak sadaiva pazyanti bhAvAn heyetarAnnarAH ||1|| je purUSA tyAga karavA yAgya ane grahaNa karavA yeya padArthAne zrutajJAna rUpa cakSu vaDe samyak prakAre jue che. teja puruSo netravALA che; bAkI cama cakSu tA sa`ne che. jeTalAM darzana che, teTalAM siddhAnta che, arthAt teTalA zruta dharma che; te kayA zruta dha aMgIkAra karavA? te prazna svAbhAvika rIte utpanna thAya che. tA tenA javAbamAM zAstrakAra kahe che ke :~ bahutvAtparIkSAvatAraH iti // 33 // artha:- zruta dharma bahu che, mATe parIkSAmAM utaravu. Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ~ adhyAya-2 [ 141 | bhAvAtha:zabda sAmAnyathI A kharUM che ke A mithyA che, ema kahI zakAya nahi, mATe tenI parIkSA karavI. jema suvarNanI parIkSA kaSa, che, ane tApathI thAya che. tema dharmanI paNa paNa rIte, parIkSA thAya. dharmanI bAbatamAM kaSa, cheda, ane tApa zuM che tene AgaLa vicAra karIzuM, paNa magane bhAve marI na vecAya te mATe TIkAkAra kahe che ke : taM zabda mAtreNa vadanti dharma vizva'pi lokA na vicArayanti / sa zabdasAmye'pi vicitrabhedairvibhidyate kSIramivArjanIyaH // 1 // lakSmI vidhAtu sakalAM samartha sudurlabhaM vizvajanInamenam / parIkSya gRhNanti vicAradakSAH suvarNavadvaJcanabhItacittAH // 2 // A jagatamAM zabda mAtrathI sarve dharma kahe che, paNa kayA sAco te vicAra karatA nathI, jema dUdha zabda samAna che, paNa temAM bheda paDavAthI kayuM sArUM tenI parIkSA karavI paDe che, tema zratadharmanA. saMbaMdhamAM samajavuM. jema ThagAvAnI bIkavALA, ane DAhyA purUSa parIkSA karIne suvarNa kharIda kare che tema sakaLa dhana ApavAne samartha, ghaNe ja durlabha ane jagatane hitakArI e mRtadharma parIkSA karIne grahaNa karo ke pAchaLathI pastAvuM na paDe. have parIkSA kevI rIte karavI te kahe che - kaSAdiparUpaNeti // 34 // artha -kaSAdikanI prarUpaNuM karavI. bhAvArya --jyAre mANasane suvarNa kharIdavuM hoya che tyAre A suvarNa sAcuM che ke temAM kAMI bheda che te jANavA mATe kaSa, cheda, ane tApathI prathama tenI parIkSA kare che, ane parIkSAmAM zuddha Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 ] dharmabindu nIkaLe che tA kharoda kare che, tema zruta dharmane paNa kaSa, cheda ane tApanI kasoTI lagAvavI. have dhamanI bAbatamAM prathama 1 zu che tenA javAbamAM zAstrakAra kahe che:-- vidhipratiSedha kapa iti ||35|| artha:--vidhi ane pratiSedha te kaSa che. bhAvArtha :--avirUddha eTale anukuLa karttavya batAvanArU vAkaya te vidhivAya kahevAya. jemake dAna karavuM, zIla pALavuM, svarga tathA kevaLajJAnanA athI jIvAe tapa tathA dhyAna karavuM ane pA~ca samiti ane traNa gupti sahita zuddha kriyA karavI; te vidhi kahevAya. koIpaNa prakAranuM zuddha kattavya karavAnI AjJA te vidhi mA; amuka kArya na karavuM evA je mAtra te pratiSedha mA. dAkhalA tarIke kAI prANInI hiMsA na karavI, asatya na khAlavuM, cArI na karavI vagere. e vidhi ane niSedha te kaSa kahevAya che. jema suvarNanI parIkSA karavAne kaseATI upara suvarNa nA AMkA karIe chIe tema dharmanI parIkSA karavAmAM vidhi niSedha vAkaya kaseATInuM kAma sAre che. je dhamamAM kana ane akarttavyanA bheda pADI kattavya karavA ane akarttatryanA tyAga karavA pharamAvavAmAM AvyuM hoya, te dharmAM 'kuSa' zuddha' kahevAya. Ai dha ema jaNAve ke anya dharmo je pALatA hoya tene mArI nAMkhavA teA te dhama zuddhinI parIkSAmAM TakI zake nahi. kAraNa ke hiMsArUpa akanA tyAga karavAne badale akartavya karavu evA khATA vidhi mA khatAnyeA. jemAM upara pramANe banne zuddha mArga batAvyA hAya te mArga grahaNa karavA eja sAra che. Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-2 [ 143 have chedanuM svarUpa darzAve che. tatsaMbhavapAlanAceSTokticcheda iti // 36 // artha -vidhi niSedhanI utpatti tathA pAlana mATenI kriyAnuM kahevuM te "cheda' jANa. bhAvArtha:-mANasa senAne kasoTInA patthara upara ghasIne tenI parIkSA kare che, te kasoTImAM senuM zuddha mAlUma paDayuM, topaNa teTalAthI saMtoSa nahi pAmatAM tene kApIne juve che, ke rakhene aMdaranA bhAgamAM koI paNa prakArane bheda heya; tema dharmamAM kaSa zuddhi karyA pachI, cheda zuddhi karavI jarUra che. dharmanI bAbatamAM cheda zuM che te vicArIe. cheda te vizuddha bAhA ceSTA rU5 che. vidhi ane pratiSedha mArgane anukULa je bAhya kyiA te cheda che; te bAhyazuddha kriyAthI aticAra ane anAcAra rahitapaNe vidhi ane pratiSedha mArgane uttejana maLe che. mATe je "dharmamAM upara jaNAvelA vidhi pratiSedha mArgane sahAyakArI zuddha dhArmika kriyAnuM varNana yathArtha rIte kareluM hoya, te chedazuddha dharma jANo. sonAnI kaSa ane chedathI parIkSA karI ane temAM zuddha nIkaLyuM to paNa tenI barAbara parIkSA karavA mATe sonI tene agnimAM nAkhI parIkSA kare che. ane jyAre aMgremAM paNa tene raMga badalAtA nathI, tyAre te zuddha mAnavAmAM Ave che, tema dharmanI paNa tApamAM parIkSA karavI. dharmanI bAbatamAM tApa kayo gaNo te zAstrakAra jaNAve che. umayanibandhanabhAvavAdastApa iti // 37 // artha -kaSa ane cheda e banenA kAraNarUpa jIvAdi tanI prarUpaNa karavI te tApa. Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 ] dhamabindu bhAvArtha-kaSa ane chedane prathama ApaNe vicAra karI gayA, paNa kaSa ane chedanuM mULa kAraNa jANavuM joIe. kaSa ane chedane AdhAra tApa upara raheluM che. jo suvarNa raMga tApa ApavAthI. badalAI gayo, to te suvarNa nirarthaka che, tema dharmanI tApathI parIkSA karI ane temAM je te na TakI zake te kaSa ane chedanI vizuddhi nirUpayogI che. vastuomAM kSaNe kSaNe pheraphAra thAya che; je senAnuM kuMDala. banAvavAmAM Ave che te ja sonAnI thoDA samaya pachI mAlA (kaMThI) banAvavAmAM Ave che. A pramANe tene AkAra badalAya che, paNa suvarNa te tene teja rahe che. tema je zAstramAM dravyAka nayanI apekSAe nitya, ane paryAyArthika nayanI apekSAe anitya evA chavAdi padArthonuM varNana kareluM hoya, te zAstra tApazuddha kahevAya che; ane tevA zAstramAM vidhi pratiSedha mArga, ane vidhi pratiSedha. mArgane sahAyakArI dharmakriyAo ghaTI zake che. amISAmantaradarzanam iti // 38 // artha -A (parIkSAnA traNa prakAra)nuM paraspara aMtara batAvavuM. bhAvAtha:- kaSa, cheda ane tApa e parIkSAnA traNa prakAra che, temAMnuM paraspara samarthapaNuM ane asamarthapaNuM dekhADavuM, ane tene bheda samajAvI, te traNamAM uttama madhyama ane kaniSTha koNa? tene bheda samajavo e upadezakane dhama che. kapachedayorara yatnaH tadbhAve'pi tAzAbhAve'bhAva iti||39-40|| artha kaSa ane chedanI parIkSAthI vastune Adara na karavo, kAraNa ke kaSa ane chedathI zuddha hoya, te paNa tApa parIkSAnA abhAvamAM te be parIkSAne abhAvaja samaje. Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-2 [ 145 bhAvAtha:-kevaLa kaSa ke kevaLa chedathI, ke kevaLa banethI suvarNanI parIkSA yathArtha thaI zakatI nathI; mATe buddhimAnoe te be uparaja AdhAra rAkhIne besI rahevuM nahi, paNa tApathI tenI parIkSA karavI; je senuM tApane na sahana karI zake, ane tene raMga badalAI jAya, tenI be prakAranI prathama karelI zuddhi paNa nakAmI gaNAya; tema je zrata dharma tApanI kasoTI na sahana karI zake, te zruta prathama be kasoTIomAM zuddha jaNAye heya, topaNa pramANabhUta gaNAya nahi; mAtra te nAmane ja dharma che. ___ tacchuddhau tatsAphalyamiti // 41 // atha -tApa zuddha thaye Sa ane chedazuddhinI saphaLatA mAnavI. bhAvArthajyAre senuM tApamAMthI zuddha nIkaLyuM tyAre prathama karelI kaSa ane chedanI parIkSA paNa upayogI gaNAya che; kaSa ane chedanuM lakSaNa prathama ApaNe vicArI gayA chIe, te paNa atre pharIthI te sAmAnya rIte jaNAvavuM jarUranuM che. prathama baMdhAyelA karmane nAza karanAra sUtranA arthanuM cintana abhyAsa karavo te vidhimArga ane navAM karma AvatAM rokAya te mATe hiMsAdi na karavI te niSedha mArga, A be mArgarU5 kaSa kahevAya che. A vidhi pratiSedha mArganuM pAlana karavA je bAhya kriyAo kahevAmAM AvelI heya, te cheda kahevAya che. je AtmAne paryAyArthika nayanI apekSAe pariNAmI mAnIe teja upara kahelI kriyAnuM sArthakapaNuM siddha thaI zake, mATe AtmAne "kaIka apekSAe anitya mAnavo e vagere tApa zuddhi che. 10. Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 ] dha bindu mATe tApa zuddhi hoya teAja kaSa ane chaMda zuddhi upayogI che, ema zAsrakAranuM kathana che. phalavantau ca vAstavAviti // 42 // artha:--te e kaLayukata hAya to ja satya che. bhAvA:-kaSa ane chenuM je phaLa maLI zake tema hoya to ja te satya gaNAya che; kAraNa ke sAdhya vastune siddha karanAra kriyAne ja saMta purUSo satya vastu kahe che. ane te benuM phaLa tApazuddhi upara rahelu che, mATe chevaTe jenA tattvA kharAM hoya teja dhama' sAcA ema sAbita ThaMyu"; kAraNa ke dharmakriyA ane nItinA siddhAntonA AdhAra tattvA upara rahelA che; dAkhalA tarIke ahisA karavI e nIti khAdha che, paNa tenA pAyA dharmanA uMDA siddhAMta para rahelA che. # sUkSma vicAra karatAM jaNAze ke A uttama nIti khedhanu kAraNu sa` jIveAnA sarakhApaNAmAM rahelu che. jo ApaNane krAI duHkha de to ApaNane du:kha thAya che, teja rIte khIjAne paNa du:kha thAya che, kAraNa ke jIvA sarakhA che, mATe krAIpaNa prANInI hiMsA karavI nahi. kahyuM che keH-- prANa jema priya nija taNA, ema avaranA jANa; sujana yA sau para dharA nija sama manamAM ANu. mATe tApazuddhi rUpa dharmAMnA gaMbhIra tattvA upara 41 ane chaMdanA phaLanA AdhAra rahelA che. jo kaSa ane cheda phaLa ApanAra nIvaDe teA teo satya gaNavA. zAstrakAranA kathana pramANe:-- anyathA yAcitakamaNDanam iti // 43 // Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-2 [ 147 arthA-nahI te mAgI lAvelA ghareNuM samAna kaSa ane chedane jANavA. bhAvAtha:-yathArtha ta upara racAyelA vidhi pratiSedha mArga ane tene pALavAne sahAyakArI zuddha kriyA saphaLa thAya che, nahi te te mArga ane te kriyAne pArakA mAgI lAvelA AbhUSaNa samAna gaNavAM. alaMkArane be prakAre upayoga thaI zake; jyAre pitAnuM gujarAna anya sAdhanAthI sArI rIte cAlatuM hoya, tyAre kaDA, kuMDaLa, kaMThI vagere AbhUSaNe mANasanA zarIrane zobhA ApanAra gaNAya che, ane Apatti vakhate nirvAhanuM anya sAdhana na hoya tyAre te AbhUSaNe gujarAna calAvavAmAM paNa upayogI thAya che; paNa mAgI lAvelA AbhUSaNothI A bemAMthI eka prakAranuM phaLa maLatuM nathI. kAraNa ke te pArakAM hovAthI tene upabhoga mana mAnI rIte thaI zakato nathI. temaja du:khanA prasaMge te vecI zakAtAM nathI. A uparathI kahevAne bhAvArtha e che ke dravya ane paryAyanI apekSAe jIva vagere tavone nityAnitya mAnIe to vidhiniSedha mArga temAM yathArtha ghaTI zake che, ane tethI te pALavAne sahAyakArI kriyAo paNa phaLavatI thAya che; paNa je keTalAMka mAne che tema ekAMta nitya ke ekAMta anitya mAnIe to kapa ane cheda temAM lAgu paDI zakatA nathI. mATe te mAgI lAvelA alaMkAra samAna jANavA. kAraNuM ke sAdhya vastu mekSa tene siddha karanAra te thatA nathI; mATe te kaSa ane cheda zuddha hoya to paNa pramANabhUta manAya nahi. - A uparathI kahevAne sAra e che ke je dharma kaSa, che, ane tApathI zuddha heya tene yathArtha mAna. have kene kahela zrata dharma pramANabhUta mAnava tenA uttaramAM zAstrakAra kahe che - Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 ] dhabindu nAtattvavedivAdaH samyagvAda iti // 44 // aH--je tattvane jANanAra nathI tenA vAda (dharma) samyag dharma kahI zakAya nahi. bhAvA:--jeNe tattvane potAnA cakSuethI joyeluM... hAya te purUSa je dhama nAM tattvA kahe, te satya mAnI zakAya; paNa jeNe jAte tattva joyAM nathI, tevA ajJAnI purUSa bAbata kahe te yathA mAnI zakAya nahi. janmathI aMdha purUSe citrelI chakhI dekhatA citArAnA jevI. na hAya, teja rIte adha jJAnI purUSoe kaheluM vacana, jemanI aMta-dRSTi khIlelI che tevA purUSoe kahelA satya vacana upara jevu,. yathArtha na haiya; mATe jJAnI purUSAnA vacana upara vizvAsa rAkhavA, kAraNa ke leAkanA lAbha khAtaraja jee dharmanA tattvAnA upadeza kare che, tae kadApi asatya kahe nahi. paNa samyagbAda A che e zI rIte jaNAya ? tenA uttaramAM kahe che:-- bandhamokSopapattitastacchudviriti // 45 // artha :--anya ane meAkSanI siddhithI samyavAdanI. zuddhi mAnavI. bhAvAH--je dharmamAM AtmA baMdhAya che ane mukta thAya che. ane kevA kAraNeAthI teneA badha thAya che, ane kevA kAraNeAthI te mukta thaI zake che, e bAbatanuM saMpUrNa varNana karelu heAya, tene samyagbAda jANavA. jema agni ane leADhAnA gaLAnA paraspara sabadha che, eTale tapAvelA leDhAnA gALAmAM agni rahelA che, ane jema kSIra ane nIra eka bIjA sAthe ekameka thaIne rahelA che, tema jIva ane kramanA saMbadha thayelA che. Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-2 [ 149 mithyAtva, avirati, kaSAya, pramAda ane yoga vagere kAraNathI jIvane karma baMdhAya che, ane samyagU jJAna, darzana ane cAritrathI, jIva karmathI mukta thAya che. eTale sakaLa kama nAza thaI AmA pitAnI sthiti prApta kare che; A pramANe AtmAne baMdha ane mokSa che ema je dharmamAM kaheluM hoya, tene praNetA sarvajJa mAna; ane je zAstro baMdha mokSane kalpanA mAne che, te zAstrane praNetA yathArthavAdI gaNI zakAya nahi. je AtmAne kevaLa muktaja mAnIe, to pachI tene mukta karavA zAstramAM batAvelI kriyA vagere nirarthaka gaNavAmAM Ave. nizcayanayathI te AtmA mukta che, paNa jyAM sudhI te sthiti ApaNe yathArtha anubhavI nathI, tyAM sudhI te sthiti prApta karavA dharma mArgamAM kahelA kriyA anuSThAnanuM sevana karavuM e vyavahAra mArga paNa ucita che. iyaM badhyamAnabandhanabhAva iti // 46 // vaLI-A (baMdha mokSanI yukti)ne AdhAra baMdhAtA jIva ane bandhana upara che. bhAvArtha-jIva baMdhAya che, ane karma tene bAMdhe che, ema mAnIe te ja mithyAtva, kaSAya vagerethI karma baMdhAya che e bAbata satya Thare, ane tevA karmathI mukta thavA mATe Apele upadeza pramANabhUta gaNAya; je AtmA baMdhAteja naheAya te pachI tene mukta thavAnuM zuM ? kalpanAmAtramanyatheti // 47 // artha- je AtmAne baMdhAte na mAnIe te) uparanI yukti kalpanA mAtra che. bhAvArtha-jIva karmathI baMdhAya che ema je na mAnIe, ane tene svataH siddhisamAna mukta gaNue te badhI yukti ane Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 ] ghAmabindu Agama kalpanA mAtra che, eTale nirarthaka che; mATe vyavahAra nathI jIva baMdhAya che, ane jIva mukta paNa thAya che ema mAnavuM joIe. badhyamAna AtmA bandhana vastu satkarmeti // 48 // artha-baMdhAnAra AtmA, ane bandhana, karma rUpa sAcI vastu che. bhAvArtha-pitAnuM sAmarthya-Atma zakti haMkAI javAthI paravazatAne pAmele AtmA, te karmathI baMdhAnAra jANa ane mithyAtva avirati Adi kAraNe pAmIne je karmathI badhAya che. te baMdhana, A jIvana eka, be traNa, cAra ema jItI judI apekSAe judA judA bheda pADavAmAM Ave che; ane TIkAkAra tenA cauda bheda pADe che. (1) sUkSma ekendriya, (2) bAdara ekendriya, (3) beIndriya (4) teIndriya, (5) carindriya, (6) saMmUcchima paMcendriya, (7) garbhaja paMcendriya. e rIte sAta bheda thayA. e sAta paryAptA ane sAta aparyApta maLI cauda bhedavALe jIva vyavahAra nathI karma bAMdhe che; ane A jagatamAM rahelA aneka prakAranA paramANuomAMthI jevAM kAma kare tene yogya paramANuo tenA tarapha AkarSAI tenuM baMdhana kare che. karma satya che, paNa kalpanA nathI ema samajavuM. jevI rIte sapheda ane kerA vastrane bahAranA paramANuo ceTatA nathI, ane ceTe che te khaMkheratAM jhaTa kharI paDe che, tema AtmA jyAre pitAnA svabhAvamAM vicare che. tyAre karmanA paramANuo tene coMTI zaktA nathI, paNa jyAre vastrane cIkAza lAgelI hoya che, tyAre paramANuo tene cUMTI jAya che. tema jyAre AtmAne rAga dveSa vagere azuddha bhAvanI cIkAza lAge che, tyAre karmanA paramANuo Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-2 [ 151 AtmA tarapha AkarSAi tene bAMdhe che. keTalAka matavALA ema mAne che ke AtmA baMdhAtA nathI, te mata A rIte aMgIkAra karavA lAyaka TharI zakatA nathI. eka matamA ema lakheluM che keH AtmA na badhyate nApi mucyate nApi saMsarati / kazcitsaMsarati badhyeta mucyate nAnAzrayA prakRtiH // "AtmA baMdhAtA nathI, mukta thatA nathI, ane saMsAramAM rakhaDatA nathI, paNa vicitra prakAranA AzrayavALI kAI prakRti rakhaDe che, baMdhAya che.' jo prakRtiAja budha ane meAkSa thatA hAya, ane AtmA kevaLa nilezpa che ema agIkAra karIe to AtmAnI saMsAra avasthA ane mekSa avasthA banne samAnaja gaNAya, ane tathI yAga zAstramAM yogI purUSone mekSa meLavavA mATe kahelA yama niyama vagere kriyA anuSThAna nirarthaka thAya. ApaNe upara jaNAvI gayA ke karma satya che. A uparathI je lekA ema mAnatA hAya, ke kama jevI vastu nathI, ane AtmAnA rAga dveSa rUpa bhAvaja AtmAne bAMdhanArA che ema kahenAranI vAta satya DaratI nathI; jo Ama mAnIe tA sapa` peAtAnI meLe AMTI nAMkhIne badhAya che, ema A maMdhana mAnavuM paDe. paNa vastusthiti tema nathI. purUSa ane kheDI bhinna che, paNa jema kheDI purUSane bAMdhe che tema krama AtmAne bAMdhe che. kharI vAta e che ke jyAre AtmAmAM rAga, dveSa, krodha vagere luSita bhAva utpanna thAya che, tyAre karmAMnA paramANue kheMcAI AtmA tarapha AvI AtmAne bAMdhe che. tyAre budha ane meAkSanA hetu kANu ? te have vicArIe- Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15ra ] dhamabindu hiMsAdayastadhogahetavastaditare taditarasyeti // 49 // artha- baMdha thavAnuM kAraNa hiMsAdi che, ane mekSanuM kAraNa ahiMsAdi che. bhAvAtha:--vastu sthiti vicAratAM ema jaNAya che ke jIvane saMsAramAM paribhramaNa karAvanAra pApa che, ane tenuM kAraNa jIvane azubha pariNAma che. hiMsA, cerI, jUTha, vyabhicAra Adi aniSTa kAma karavAne jIvane jyAre vicAra thAya che tyAre pApa baMdhana thAya che. ane te pApa baMdhaja jIvane saMsAramAM rajhaLAve che. kahevuM che ke-- hiMsAnRtAdayaH paJca tatvAzraddhAnameva ca / / krodhAdayazca catvAra iti pApasyahetavaH // hiMsA, asatya, corI, maithuna ane parigraha, e pAMca avrata, tattvamAM azraddhA, ane krodha, mAna, mAyA ane lebha rU5 cAra kaSAya e daza pApanA hetuM che. A hiMsAdi vagerethI virUddha bhAva ane kAryathI mokSa thAya che. jevuM kArya tevuM phaLa; jevuM kAraNa tevuM kArya. baMdhanuM kAraNa maLavAthI baMdha thAya che. ane mokSanuM kAraNa maLavAthI mekSa thAya che baMdhanuM svarUpa batAvatAM zAstrakAra kahe che - pravAhato'nAdimAniti // 50 // artha-baMdha pravAhathI anAdi che. bhAvAthI --chava karmathI kyAre baMdhAya, e kaI prazna kare, te jainazAstranI apekSAe kamane baMdha anAdi kALathI che; eTale keI divasa AtmA karmathI mukta ho evI sthiti na hatI paNa amuka karma kayAre baMdhAyuM tene kALa mApI zakAya, jIva jUnA karma vikhere che, ane navAM karma bAMdhe che, Ama cAlyA ja kare Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-2 [ 153 che tethI pravAhanI apekSAe anAdi kALathI jIva karma sAthe baMdhAyelo che ema kahI zakAya. kaI gADI lIdhA pachI eka vakhata bhAMgI javAthI paiDAM navAM nakhAvIe, bIjI vakhata veSTana navuM karAvIe, trIjI vakhata madhya bhAga na karAvIe, ema ekaMdare gADI badalAI jAya che, paNa ApaNe to gADI lIdhI heya tyAMthI ja varSa gaNIe chIe, tema karmanI bAbatamAM paNa jUnAM karma vAraMvAra khare che, navAM kama grahaNa thAya che, paNa jIva ane kamane saMbaMdha to anAdikALathI cAle che. kAraNa ke jIva te anAdi ananta che; ane karma tene lAgelAM hovAthI pravAharU5 baMdha paNa anAda kahI zakAya. kRtakatve'pyatItakAlabadupapattiriti // 51 // atha-baMdha thayela hovA chatAM paNa atItakAlanI jema tenI ghaTanA karavI. bhAvArtha--amuka kArya karyuM tenuM kAraNa ApaNe jANIe chIe. paNa te kAraNa te kevaLa nimitta che. paNa tenuM utpAdana kAraNa to hRdayamAM rahele azuddha bhAva. je atItakAlamAM ropelA kAraNonuM kArya che. Ama vicAratAM kALamAM pAchA jatAM anAdi sudhI javuM paDaze tethI pravAhanI apekSAe baMdha anAdi che ema jANavu. vartamAnatAkalpaM kRtakatvamiti // 52 // artha -vartamAnakALa jevu karelApaNuM che. bhAvArtha -jevI rIte atIta kALane vartamAna kALa sAthe saMbaMdha che, tevI rIte baMdhanuM karelA paNuM te karavApaNuM che. kAraNake nizcayanayane abhiprAya pramANe kriyAkALa ane nikA (kArya samApti) kALamAM bheda nathI. jo ema na kahevAmAM Ave to vartamAna kALane Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 ] dharmabindu karavA paNAne kALa kahI zakAya. paNa karelAne karavA mAMDayuM ema na. kahI zakAya. keTalAka padArtho tatkALa thayAM hoya ane keTalAMka thatAM hoya, te vyavahAranayanI apekSAe te bane thAya che ema kahevAya.. ene nizcayanayanI apekSAe te karavA mAMDelAne paNa karyuM ema kahI zakAya. ahIM paNa nizcayanayanI apekSAe karavA mAMDelA baMdhane karyA ema kahyuM che. nayane vAda ati durgama che, te sazurU pAsethI sArI rIte samaja joIe. pariNAminyAtmani hiMsAdayo bhinnAbhinne ca dehaaditi||53|| artha --dehathI kathaMcit bhinna ane kathaMcit abhinna pariNAmI AtmAne viSe hiMsAdi baMdhanI ghaTanA thaI zake che. bhAvArtha-- AtmA pariNAmI che. Atma dravya te ene eja rahe che. paNa upAdhi vazAt pariNAma pAmatA jaNAya che; AtmA ekano eka hevA chatAM upAdhi bhedathI pariNAmI gaNavAmAM Ave che; sonuM ekanuM eka hevA chatAM kuMDala rUpe badalAya, kaMThI rUpe badalAya, A rIte tenA paryAyamAM pheraphAra thavAthI te pariNamI. kahevAya che. zAstramAM kahyuM che ke : pariNAmo hyarthAntaragamana na ca sarvathA vyavasthAnam / / na ca sarvathA vinAzaH pariNAmastadvidAmiSTaH / / eka svarUpa mUkI bIju svarUpa pAmavuM tenuM nAma pariNAma kahevAya; paNa temAM sarvathA eka ja prakAranI vyavasthiti rahetI nathI. tema sarvathA nAza pAma tenuM nAma pariNAma na kahevAya, Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-2 [ 155 ema te viSayane jANanArA kahe che. AvA pariNAmavALA AmA. che mATe te pariNAmI kahevAya che. te dehathI bhinna che, ane abhinna paNa che. A pariNAmI: ane dehathI bhinnabhinnA AtmA mAnIe te upara jaNAvelA. hiMsAdi doSa tene lAgu paDI zake. anyathA tadayoga iti // 54 // artha:-AthI ulaTI rIte mAnIe te hiMsAdi. ghaTI zake nahi. bhAvArtha-je AtmAne pariNAma na mAnIe, temaja dehathI kayita bhinna ane kathaMcita abhinna na mAnIe, te hiMsAdi deSa ghaTI zake nahi; kema na ghaTI zake e svAbhAvika praznano uttara, zAstrakAra patija Ape che - nitya evAdhikArato'saMbhavAditi // 55 / / artha--nitya evA adhikArI AtmAne viSe hisAdi, ghaTI zake nahi. bhAvAtha-I divasa nAza na pAme, ane kaI divasa utpanna na thAya paNa niraMtara ekaja svabhAvamAM rahe te nitya. AtmAne e prakAre nitya mAnIe, eTale AtmA janmate nathI, marato nathI ema mAnIe, te pachI evA AtmAmAM hiMsAdi saMbhavatA nathI. eTale paryAyArthika nayane lakSamAM na laI AtmAne dravyArthika nayanI apekSAe nitya sthApIe, eTale te traNe kALa tene teja rahe. ane tene pariNAmamAM kAMI paNa bheda paDato nathI ema svIkArIe to hiMsA vagere tene lAgu paDI zake nahi. kAraNa ke paryAyane nAza. tenuM nAma hiMsA ema zAstramAM kaheluM che. Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 ] dharminda ApaNe koIne mAravA hAtha ugAmyA te vakhate tenAmAM zAMtinA paryAya hatA te badalAI gayA ane krodhanA paryAya vyApI gayA; have jo AtmAne kevaLa nitya ekaja svabhAvI mAnIe, ane te pariNAma pAme che, ema na svIkArIe tA Ama banavuM azakaya thAya, paNa ma bane che te tA ApaNe joIe chIe, mATe AtmAne paraNAnI mAnavA, ane AtmAne pariNAmI mAnyA eTale temAM hiMsA vagere ghaTI zakaze. kahyuM che ke :-- tatparyAyavinAzo duHkhotpAdastathA ca saMklezaH / eSa vadho jinabhaNito varjayitavyaH prayatnataH // AtmAnA paryAyane vinAza karavA, AtmAne duHkha utpanna karavuM, ane kaleza karavA, te sane jitezvara bhagavAne hiMsA kahelI che, mATe tenA prayatnathI tyAga karavA. tyAre AtmAne zu' anitya mAnavA ? nA. kevaLa anitya mAnavAmAM paNa doSa Ave che. te kahe che Htthaa anitye cAparAhiMsaneneti // 56 // artha:--kevaLa anitya mAnIe te khIjAthI hi'sA thaI zake nahi ema siddha thAya che. bhAvA--AtmAnA paryAya badalAya che. chatAM dravya rUpe te ekaja rahe che, A mukhya siddhAMta che, have AtmAne nityaja mAnIe te zuM dUSaNa Ave te ApaNe vicArI gayA, paNa kAI kaheze ke tyAre dezaLa anitya che. te kSaNe kSaNe nAza pAme che, mATe kSaNubhaMgura kahevAya. mATe te peAtAnI meLeja kSaNe kSaNe mare che tA pachI tene mAranAra kANu ? ane mArI nAMkhavAnI vastu kayAM rahI ? eka pAdhie haraNane mAravAnA vicAra karyA paNa bIjIja kSaNe te haraNu nAza pAmyuM te pachI maravAnuM zuM rahyuM, ane te pAridha paNa anitya hAvAthI bIjIja kSaNe badalAI gaye| tA pachI mAranAra Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-2 [ 157 kyAM rahyo ? A rIte AtmAne anitya-kSaNabhagu ra mAnavAthI hiMsAdika ghaTI zake nahi. mATe AtmAne anitya mAnI zakAya nahi. AtmAne upara jaNAvyA pramANe nitya paNa na mAnavA, ane anitya paNa na mAnavA. tyAre kevA mAnavA ? tenA javAbamAM zAstrana kAra kahe che ke nityAnitya mAnavA, AtmA vasturUpe nitya che, paNu tenA paryAyamAM kSaNe kSa pheraphAra thayA kare che, jUnAM paryAya mUke che,.. ane navA grahaNa kare che, mATe te apekSAe te anitya che, mATe e apekSAe dravyArthi ka ane paryAyAthika apekSAethI te eka sAthe nityAnitya kahI zakAya. tathA bhinna evadehAnna spRSTavedanamiti || 57 // a: dehathI kevaLa bhinna AtmA mAnIe tA. sparza karelA padArthanA anubhava na thAya. bhAvAH--AtmA peAtAnI naisagaka sthitimAM dehathI bhinna che, ane zarIra te A sthUla bhUmikAmAM tene kArya karavAnu sAdhana che, paNa jyAM sudhI AtmA kathI badhAyelA che tyAM sudhI dehathI bhinna na mAnavA, kAraNa ke tema mAnIe tA pAMca IndriyA dvArA AtmAne je anubhava thAya che, te na thavA joie. dAkhalA tarIke, purUSanA zarIrane phUlanI mALA, zayana, Asana vagere padArthAnA sparza le lAge che, ane kAMTA, agni, seAya vagerenA sparza aniSTa lAge che; jo AtmAne dehathI taddana alaga mAnIe, tA AvA sparzendriyanA anubhava tene thAya niha. teja rIte dudha vagere tene svAdiSTa lAge che, ane karIyAtu vagere asvAdiSTa lAge che, Ave! rasandrinA anubhava paNa thAya nahi. mATe jyAM sudhI sthULa upAdhinA tyAga karI ucca bhUmikAmAM rahetAM yAgamA` dvArA AtmA jANe nahi tyAM sudhI dehathI abhinna mAnave dhaTe che. Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 ]. dhamabindu tathA nirarthakazcAnugraha iti // 58 // artha -upakAra vagere niSphaLa thAya. bhAvArtha:-je AtmAne dehanI sAthe jarA paNa saMbaMdha nathI ema kabUla karIe, te deha upara karele upakAra niSphaLa jAya; puSpamALA, caMdana, suzobhita vastra, aMgavilepana vagere zarIra sukha ApavA yojela sAdhane AtmAne kaI rIte saMtoSa Ape nahi; temaja agni vagerene sparza AtmAne duHkha Ape che, te Ape nahi; zarIrathI AtmAne tadana alaga mAnavAmAM zarIrane jeTaluM sukhaduHkha thAya, te AtmAne asara karanAruM thavuM na joIe, paNa ApaNuM anubhavamAM Ave che ke zarIrane ApeluM sukhaduHkha AtmAne saMtoSa ke asaMtoSa upajAvanAruM thAya che. mATe AtmAne zarIrathI taddana bhinna na mAne, paNa vyavahAranayathI zarIra sAthe saMbaMdha dharAvanAra AtmA che ema mAnavuM. AtmAne zarIrathI tadana alaga mAnavAmAM eka bIjuM paNa dUSaNa Ave che ke zarIrane saMhAra kare che te hiMsA kahevAya nahi. kAraNa ke zarIra ane AtmA taddana alaga che; paNa zarIranA vadhathI AtmAne duHkha thAya che mATe tadana alaga na mAno eja sAra che. abhinna evAmaraNaM vaikalyAyogAditi // 59 // - arza -deha AtmA taddana abhina mAnIe maraNa paNa na saMbhave, kAraNa ke zarIramAM pheraphAra thatuM nathI. bhAvArtha -deha eja AtmA che, ane AtmA eja deha che evo deha ane AtmAne abheda mAnIe to caitanya sahita zarIra taja AtmA Tharyo ane tethI maraNa saMbhaveja zI rIte? AtmA sthaLa zarIra choDIne cAlyA jAya che tyAre maraNa thayuM ema kahevAya che, paNa zarIra teja AtmA ema pakSa kabUla karIe, te pachI gayuM zuM ? Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-2 [ 159 janAra vastu to kaI alaga nathI, ane zarIra jene A pakSavALA AtmA mAne che te te temanuM tema paDI raheluM jaNAya che, to pachI jIvana ane maraNamAM bheda zo rahyo ? hAla A matane mAnanArA keTalAka pAzcAtya dezomAM vidyamAna che. te zarIrane sarvasva mAne che, ane zarIrane nAza thaye sarvano aMta Avyo ema teo svIkAre che; AryabhUmimAM tevA matane mAnanArA cArvAka kahevAya che, ane pAzcAtya dezomAM temane jaDavAdI" nI upamA maLelI che. jaDa sivAya rautanya jevI vastu ja nathI ema teone mata che; ane tethI maraNa thaye sarvasvane aMta Ave che; paMcabhUtanA bhegA thavAthI caitanya zakti utpanna thayelI che, ane maraNa samaye paMcabhUta pitApitAnA tamAM bhaLI jAya che, ema teo kahe che, ke je avAstavika che, A mata ajJAnI janoe prarUpela che, A matanI asatyatA siddha karavA jatAM graMthagaurava thAya mATe ame "AtmAnI hayAtInI sAbItI" e nAmanuM aMgrejI pustaka vAMcavA bhalAmaNa karIe chIe. TIkAkAra tenuM je yuktithI khaMDana kare che te ame nIce jaNAvIe chIe. pUrvapakSa-zarIra teja AtmA che; AtmA zarIrathI jude nathI. uttarapakSa-maraNa samaye zarIra tevuM ne tevuM dekhAya che. mATe je zarIra teja AtmA hoya, te amuka mANasa maraNa pAme ema kahevAya nahi. tethI AtmA zarIrathI bhinna che, ane zarIra te to tenuM sAdhana che. jIrNa vastra nAza pAmavAzrI tene paheranAra nAza pAmato nathI teja rIte jINuM zarIra nAza pAmavAthI tene dhAraNa karanAra AtmAne nAza thato nathI. mATe AtmA ane zarIrane bhinna mAnavAM. * Proofs of the cxistence of the Soul, by Aunie Besant. Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 ] dhamabindu pUrvapakSa-maraNa samaye je ke zarIra tevuM lAge che, paNa temAMthI vAyu jato raheluM hoya che, tethI maraNa thayuM ema mAnIe chIe. uttarapakSamRtaka zarIramAM vAyu te che ja, je vAyu na hatA. te zarIra phulI na jAta. pUrvapakSa-tyAre tejanA abhAve maraNa thayuM ema mAnIzuM. uttarapakSa-je tejane abhAva heya, te zarIra maraNa pachI tarataja kehavA mAMDe che tema thAtaja nahi. mATe tejanA abhAvathI maraNa thayuM ema mAnavuM e khAlI phAMphA mAravA rUpa che. mATe deha ane AtmA bhinna che. pUrvapakSa-pUrve hatA tevA vAyu ane tejano abhAva thavAthI. maraNa thayuM ema ame svIkArIzuM. uttarapakSa-kadAca A pramANe samudramAM Dubate mANasa jema. tRNane AdhAra khaLe, tema tame cAre taraphathI phasAtA judI judI yuktione AdhAra leze te te paNa TakI zakaze nahi. pUrvapakSa-kema TakI zakaze nahi? uttarapakSa--tene javAba zAstrakAra ja Ape che. - mane pAmavA 6 artha -maraNa kabUla karIe te pahelekane abhAva. siddha thAya, * bhAvArtha -je dehane maraNathI AtmAnuM maraNa thayuM ema tamArA mata pramANe kabUla karIe te paralokamA janAra koNa rahyuM ?' kAraNa ke deha to ahIM ja paDI rahe che, ane deha ane AtmAmAM bheda tathI te pachI paraleka ane parabhavamAM janAra koNa raheze? Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-2 [ 161 pUrva pakSaH--paNa ame tA paraleAkane ja mAnatA nathI, tyAM vaLI tame paraleAkamAM javAnI zI vAta kareA che ? uttarapakSa:--sa ziSTa purUSoe pramANanA baLathI paralAkanA svIkAra karyo che. vaLI paraleAka che tenA purAvA tarIke eka dalIla raju karI zakAya. abhilASAe eka bIjAthI saMkaLAyelI che, je je abhilASA utpanna thAya che, te prathama utpanna thayela abhilASapUrvaka hAya che. jemake cauvanAvasthAmAM utpanna thabhelA abhilASa mAyAvasthAmAM utpanna thayelA abhilASa sAthe saMbaMdha dharAve che. teja rIte ekaja divasanA janmelA bALakane AMkheA ucADatAM, mAtAnA stanamAM rahelA dudhanI IcchA thAya che, tenuM kAraNa te sa MbadhamAM thayelA pUrva janmanA sa`skAraja che. mATe bALakane thayelA abhilASa te anya abhilASapUrvakaja che, ane anya abhilASa te A bhavamAM utpanna thayA nathI, mATe te anya abhilASa pUrvabhavamAM thayelA hovA joIe mATe paralAka che ema siddha thAya che. A saMbaMdhamAM ghaNA purAvA ApI zakAya, paNa ekaja purAvA ApI A viSayane baMdha karIe. chIe, preAphesara mekSamyulara lakhe che keH-- C 1 " je manuSyeAnA saMbadhamAM ApaNe pahela vahelI ja vAra AvIe, chatAM tenA pratye hRdayamAM je premanI lAgaNI utpanna thAya che, te purUSAnA te ApaNA prathama pUrvabhavamAM premamaya saMbadha thayelA hevA joIe, temaja je manuSyeAnA saMbaMdhamAM prathama ja AvatAM tenA upara dveSa athavA tiraskAra utpanna thAya che, te mANuseAnI ane ApaNI vaccenA pUrvabhavanA saMbadha kaDavAza bharelA have joIe." A rIte pUrvabhava, punarjanmanI siddhi teNe kabUla rAkhI hatI mATe dehane AtmA abhinna nathI, paNa bhinna che. tathA dehakRtasyAtmanAnupabhoga iti // 61 // 11 Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmabindu artha -ekAMta bheda mAnavAthI dehe karelA karmane AtmAne upabhegA thAya nahi. - bhAvArtha-AtmA ane dehane eka mAnavAthI je dUSaNa Ave che te upara ApaNe vicArI gayA. tyAre have koI ema kahevA nIkaLe ke AtmA ane deha taddana bhinna che to temAM paNa anarthapatti AvavAne saMbhava che; tADana, tarjana, hiMsA, vyabhicAra vagere azubha karma; ane devane namaskAra, stuti, gurU sevA vagere zubha karma zarIra dvArA thAya che, te te zubha ane azubha karmathI thayelA sukha duHkhane bhaktA AtmA banI zake nahi; kAraNa ke AtmA ane deha bhinna che, ane keIe kareluM zubha ane azubha karma bIje bhogavI zake nahi je jevuM kare tevuM te bhagave; mATe zarIre karelI zubha azubha karmanuM phaLa zarIre bhogavavuM joIe ane AtmA te alaga rahevo joIe. paNa ApaNe joIe che ke AtmAne sukha duHkha thAya che, mATe jyAM sudhI AtmA karma sahita che, tyAM sudhI AtmA dehamAM bhaLe che; kemake AtmAnA saMbadha vinA kevaLa deha kAMIpaNa karavA samartha nathI. mATe je ke nizcayanayathI te AtmA ane deha bhinna che, paNa vyavahAniyathI AtmA dehathI sarvathA alaga kahevAya nahi; ema je na mAnIe te tanAza (karelAne nAza) ane akRtADhyAgama (nahi karelAnuM AvavuM) e be deza Avaze. ' * zarIra ane AtmA tadana bhinna mAnIe to, zarIre karelAM zubha. azubha karmane maraNa samaye zarIranI sAthe nAza thaI jAya, ane tethI tene keAI bhagave nahi; A pramANe kRtanAzane doSa Ave, temaja parabhavamAM navuM zarIra upanna thaze; tene koI paNa azubha karma karyuM nathI chatAM AgalA bhavamAM AtmAe zarIramAM rahI karelA zubha azubha karmanuM phaLa to bhegavavuM paDe che; A rIte nahi karelA karmanA phaLanuM AvavuM e bIjo deSa Ave . che, jene akRtAbhyAgama zAstramAM kahe che. Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-2 tathA gAtmatattva tenaiti 62 artha:--AtmAe karelA karma'nA upabhAga dehathI thai zake nahi. bhAvA: --AtmA ane deha taddana alaga mAnIe to AtmAe karelA karmonuM phaLa zarIra bhagavI zake niha; temaja upara jaNAvI gayA tema zarIre karelA zubha azubha karmanuM phaLa AtmA bhAgave nahi. kAI ema kahevA nIkaLe ke ema thAya te temAM zuM vAdhe che? tA tenA pratyuttaramAM zAstrakAra javAba Ape che keH-- [ 13 dachUTavAleti // 6 // a:--joyelI ane iSTa vastune khAdha Ave. bhAvA:--dehe karelA sukha du:khate anubhava AtmAne thAya che. ane AtmAe karelA sukha duHkhane anubhava deha bhAgave che. e jagatamAM jarA sukSma najarathI tapAsatAM jaNAI Ave che dehe karelI cArI, khATI sahI, vagere anA kAryothI baMdIkhAnA vageremAM rahI kheda ane zAkanA anubhava karatA AtmA jovAmAM Ave che. ane kAIpaNa kAraNathI utpanna thayelA mananA saMkSebha athavA ciMtAthI zarIramAM jvara saMgrahaNI vagere rAgA utpanna thatA jovAmAM Ave che; jo AtmAne dehathI taddana alaga mAnIe tA A joyelI vastuone khAdha Ave che; temaja ISTa vastu eTale mukti ane te meLavavAne karavAmAM AvatA kriyA anuSTAna tene paNa AthI bAdha Ave che; kAraNa ke jo AtmA zarIrathI `bhinna mAMnIe, teA te nile pa ane mukta ja ryAM. tA pachI tene mukta karavA mATe karavAmAM AvatA vrata niyame niSphaLa gaNavAmAM Ave; jenA badha hAya te mukta thAya paNa muktane chuTavAnuM zuM ? mATe A rIte ISTa meAkSane paNa bAdha Ave. mATe AtmAne dravya kinayathI nitya, paryAyA inayathI anitya, Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 ] dha bindu vyavahAranayathI zarIrathI abhina, ane nizcayanayathI zarIrathI bhinna AtmAne mAnavA e zAsrakAranA kahevAnA Azaya che. ato'nyathaitatsiddhiriti tattvavAda iti // 64 // artha : A ekAMtavAdathI anyathA prakAre baMdha meAkSanI siddhi thai zake tene tattvavAda kahe che. bhAvAtha : AtmA nityaja che, anityaja che, dehathI bhinnaja che, detuthI abhinnaja che e rItanA ekAMtavAda che, tenAthI virUddha AtmAne nityAnitya ane bhinnAbhinna mAnavAthI hi'sAdi pApakarmI ghaTI zake che; tethI AtmAnA baMdha paNu svIkArAya che ane te badhathI mukta thavAnuM anuSThAna paNa yathArtha Thare che; mATe eja kharA tattvavAda che. tene barAbara samajave. A pramANe tattvavAda samajavAthI zu pariNAma Ave che. pariNAma parIkSeti // 65 // a:--pariNAmanI parIkSA thAya che. bhAvA--jyAre A tattvavAda barAbara samajAya che, tyAre ekAMtavAda tarapha arUci utpanna thAya che. ane 'enetivAda tarapha zraddhA thAya che, ane tenA vakhANa karavAnA pariNAma thAya che. A rIte pariNAmanI parIkSA karyo pachI zuM karavuM? zuddhe bhedakathanamiti // 66 // artha :--pariNAmanI zuddhi joi anya bhedanuM kathana karavu . bhASA:- upara pramANe tattvavAda taraphanI rUci joIne madhanA bhednA upadeza karavA. kamanI mUla prakRti ATha che, ane tenI uttara prakRti 158 che, tene barAbara bAdha karavA. manathI kevAM krama baMdhAya che ? vacanathI kevAM kama` badhAya ? che Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya 2 [ 165 ane kAyAthI kevAM karma budhAya che? te ka" kevI rIte chuTI zake ? navAM krama AMdhAcaja nahi tene mATe zuM lakSa rAkhavuM? udayamAM AvelA kamA~ bhAgavatAM pariNAma kevA rAkhavA ? cAra prakAranA karmAMnA bhAga khaMdha, udaya, sattA ane udIraNA vagerenuM svarUpa samajAvavu ke jethI zubha vicAre, ane zubhakAryo niSkAma buddhithI karatAM zIkhe. tathA varabodhilAbhaprarUpaNeti // 67 // artha: zreSTha edhi bIjanA lAbhanI prarUpaNA karavI. bhAvA--satya vastune satya rUpe, ane asatya vastune asatyarUpe eLakhavAthI, ane tenI yathA zraddhA thavAthI samakti prApta thayuM kahevAya che. -- tIrthaMkara nAma geAtra upArjana karavAmAM kAraNabhUta preSijana te sAmAnya samakti karatAM uttama che ema jaNuAvavuM. athavA tA dravya samakti karatAM bhAva samakti vadhAre uttama ane zreSTha che e pramANe hetu, svarUpa ane phaLathI mumukSue AgaLa upadeza karavA. e samakti ke kheAdhi trIja zI rIte prApta thaI zake te jaNAve che. tathA bhavyatvAditeo'sAviti // 68 // a:bhavyatyAdi sAmagrIthI samatinI prApti thAya che. bhAvArtha:--bhavyatyAdi e zabdathI kALa, niyati, krama, ane purUSa ATalI bAbatA lakSamAM levAnI che. bhavya eTale mekSamAM javAne yAgya; mekSa meLavavuM te AtmAne svabhAvaja che, kAraNa ke AtmA svabhAvathI jJAnadarzana ane cAritravALA che, paNa kama'nA A AvaraNathI tene svabhAva DhaMkAI gayA che. AtmAM meAkSa meLavavAne lAyaka che. paNa tene mATe ye!gya kALanI paNa keTaleka aMze jarUra che. "J Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 ] dha bindu kALanA meM bheda che eka utsarpiNI ane bIjo avasapa NI. utsarpiNI kALa meAkSa meLavavA mATe vadhAre anukULa che, jema vasaMtaRtumAM vanaspati vizeSa bahuja praphullita thAya che tema utsarpiNIkALamAM mAkSa meLavavA vadhAre anukULa saMjogA maLe che; kAraNa ke evA ucca aT. vasAya te kALamAM vadhAre sahelAIthI thaI zake che, kALa anukULa hoya tApaNu niyatinI jarUra che, eTale nizcayathI ema banavAnu haiya tAja bane che, nahi tA mAM AgaLa AvelA lADu meAMmAM mUkatA hAra vighna Ave che, tema vighna Ave. niyatinA atha thavA kALa,' athavA 'bhavitavyatA' evA thAya che. A sava anukULa hAvA chatAM puNyakarmanA udaya vinA 'meAkSe javAya nahi, mATe kaleza rahita ane zubha AMzayavALu... puNyAnubha'dhi puNya meAkSa prAptinuM parama kAraNa che, A uparAMta anaMta puNyavALA sArA AzayavALA, sArI buddhivALA, upadeza karelI bAbate samajanAra, sarva jananA hitamAM tatpara, premALa ane niHsvA purUSa hAvA joIe, kAraNake teja purUSa upara jaNAvelI sAmagrIthI meAkSa meLavI zake che. A pramANe hetu batAvavA ane jIvAdi sAta athavA nava tattvanuM zraddhAna karavu, te samaktinuM svarUpa samajavuM. have samaktinu phaLa kahe che. granthibhede nAtyantasaMklezaH iti // 69 // artha :- granthibheda thatAM atizaya sakaleza thatA nathI. bhAvArtha :--granthi eTale dRDha rAga dvetyanA pariNAma jANavA. jyAre vastune vasturUpe jANI, ane AtmAne Atmatattva tarIke sakaLa Avaka padArthIthI alaga mAnavAmAM AvyA, eTale duniyAnA sakaLa padArthoM temaja sacetana padAnI upAdhi pratyenA rAya nAza pAmavA mAMDe che; temaja sakaLa manuSyo potAnA karma pramANe phaLa anubhave che, ane bIjA tA nimitta mAtra che, mATe nimitta upara Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya -2 [ 167 deSa karavo te to kUtarAnuM AcaraNa che. kAraNa ke kUtare lAkaDI mAranArane karaDavA karatAM prathama lAkaDIne karaDavA jAya che; teja rIte, pite pitAnA karmano kartA tathA bhoktA che, ane je sukha duHkha Ave che. te pote ja pUrvabhavamAM karelA zubha azubhakarmanuM pariNAma che, tethI pitaja te sukha dukhane mATe jokhamadAra che, ema mAnavAne badale lAkaDIrUpa nimitta kAraNa, je anya koI purUSa, jenI dvArA sukha duHkha maLe che tenA upara kare e mithyA che, A pramANe vastunuM svarUpa samajavAthI deza ocho thato jAya che. jema vidheluM motI, tenA chidramAM maLa bharAye hoya te paNa. pUrvAvasthAne pAmI zakatuM nathI; tema tattvonI zuddha zraddhArUpa soyathI rAgadveSanA pariNAmane upara pramANe bhedI nAMkhavAmAM Ave, te te pariNAma ati nibiDa thatA nathI. jema maNi chidra rahita pharIthI thatuM nathI, tema pariNAma paNa pharIthI daDha thatA nathI, eka vAra jene AtmatatvanI jhAMkhI thaI heAya che, teno AcAra vicAraja pharI jAya che, bhalene te saMsAra vyavahAramAM joDAya, chatAM rAgadveSanI cIkAza prathama jevI jaNAtI nathI. kAraNake tene AtmA sivAyanI anya. vastuo tarapha vairAgya sahaja jAgRta thAya che. - na bhUyastadvandhanamiti // 7 // arthA-pharIthI te granthinuM baMdhana thatuM nathI. bhAvArtha-ekavAra grathibheda thayA pachI, eTale rAgadveSanA pariNAmanI nibiDa gAMTha tuTayA pachI pharI pharIthI te baMdhAtI nathI, eTale je samaye grathibheda thAya che te vakhate Ayukarma sivAya bIjA kanI jeTalI sthiti rahe che, teTaloja baMdha samyagdarzana pAmela bAMdhe che. tethI vadhAre baMdha thatA nathI. evo siddhAntane mata che; jyAre AtmAne AtmA tarIke oLakho, ane AtmA sivAyanA anya padArthone vinAzI ane jaDa tarIke mAnyA tyAre sthibheda thAya che. Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168] dharmabindu ___tathA asatyapAye na durgatiriti // 71 // artha--vinAza na thaye durgati na thAya. bhAvArtha -jyAM sudhI samyagdarzana che, tyAM sudhI halakI gati na thAya, eTale jyAM sudhI satya ta upara zraddhA che, ane kaI paNa kAraNathI te zraddhAmAM calavAne prasaMga nathI Avyo tyAM sudhI te jIvanI gati ucca prakAranI che, te mANasa sAro deva athavA sAre manuSya thAya, ane dhIme dhIme sakaLa karmane kSaya karI AtmAnI gupta rahelI zaktio prakaTa karI mokSa meLavI zake che. " tathA vizAririri chazA. artha-samaktinI vizuddhithI cAritranI prApti thAya che ke bhAvArtha-samaktinI vizuddhi eTale tane yathArtha rIte jANavAM. jyAre tane yathArtha rIte jANavAmAM Ave che tyAre tadanusAra pApAcaraNane tyAga karavAnuM ane zubha AcaraNa sevavAne vicAra thAya che, te vicArane AcAramAM mUke tenuM nAma cAritra. - jyAre jJAna pramANe AcaraNa thAya tyAreja jJAnanI hRdayamAM asara thaI che, ema mAnI zakAya nahi te cAritra vinAnuM jJAna te popaTanA balavA samAna che. AcArAMga sUtramAM kahyuM che ke - jaM moNanti pAsahA, ta sammati pAsahA / sari paNa te moti patti che. | muni paNAne bhAva te sAcuM mauna che, je maunapUrvaka jue che te ja sAcuM darzana kare che. ane jyAM sAcuM darzana che tyAM ja je vAstavika munipaNuM-mauna raheluM che. " A pramANe tatvArthanI zraddhA karavI te pramANe vartavAne upadeza Apavo ane te sAthe bhAvanAo bhAvavAne baMdha kara. zAstrakAra kahe che. Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya 2 [ 169 bhAvanAto rAgAdikSayaH iti // 72 // artha : bhAvanAthI rAgAdinA kSaya thAya che. bhAvArtha :--bhAvanA-ucca vicArA, tenuM nir tara manana karavuM; mANasa jevA uccabhAva he.ya che tevA te thAya che, mATe sadA uccabhAvanAe hRdayamAM rAkhI, temanA para manana karavuM. jaina dhama pramANe bhAvanAonA bhAra ane cAra prakAra che. cAra bhAvanAonu { varNana zarUAtamAM karavAmAM Avyu che, atre bhAra bhAvanAonu Tuka svarUpa jaNAvavAmAM Ave che; temanAM nAma nIce pramANe che. mAre bhAvanA bhAvayitavyamanityatvamazaraNatvaM tathaikatAnyatveM / azucitvaM saMsAraH karmAzravasaMvaranidhizva // 1 // nirjaraNaloka vistaradharmasvAkhyAtatattvacintAzca | bogheH sudurlabhatvaM ca bhAvanA dvAdazavizuddhAH ||2 // (1) anitya, (2) azaraNu) (3) enna, (4) anyatva (5) acitva, (6) sa`sAra, (7) Azrava, (8) saMvara, (9) nirjarA, (10) lAvistAra, (11) dharma svAkhyAta, (12) kheAdhi dula bha. e rIte khAra vizuddha bhAvanAenuM nira Mtara manana karavuM. khAra bhAvanAnuM svarUpa. (1) anitya bhAvanA. A jagatamAM sadhI anizcita vastumAM eka vAta nizcita che. vastu mAtranA paryAya kSaNe kSaNe phare che; '' jagatanI kAI paNu 66 vastu nitya nathI, kAI lAMkhA kALa cAle, kAI Tu aa samaya rahe, paNa aMte sarva vastuo vinAzI che; mATe anitya che. Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 ] dhabindu padArtha mAtra anitya che. eTaluM ja nahi paNa sajIva prANIonI upAdhirUpa zarIra jene bhUlathI mANasa "huM pote chuM" ema mAnavAne prerAya che te zarIra paNa nAzavaMta che. AtmA sivAyanI sarva vastuo anitya che, denA AyuSya lAMbA samayanA heya, ane tethI temane maLatuM sukha bahu gaNavAmAM Ave, paNa anaMtakALanI apekSAe te paNa anitya che. ( TuMkamAM sarva pudgaladazA-ajIva vinAzI che, tenA paryAyamAM kSaNe kSaNe pheraphAra thayAja kare che. prAtaHkALamAM je mANasa ApaNI najare paDyo hato, te maraNa pAme che evI sAyaMkALe ApaNane khabara paDe che, athavA je puSpa sUryanA kiraNathI vikasvara thayeluM savAramAM dekhAtuM, te sAMje saMkecAyeluM najare paDe che, zarIrane paNa bALapaNa, yuvAvasthA, vRddhapaNuM vagere anubhavAya che. lakSmIne capaLA kahevAmAM Ave che. eTale te eka jagyAe karI besatI nathI. paNa samaye samaye sthAna badale che. AvI rIte tana, dhana, jobana, baLa, viSayasukha, priyajanasamAgama ane saMsAranA sarva padArtho asthira ane anitya che. mAtra AtmA amara che, nitya che, zAzvata che. tene koI divasa aMta AvavAne nathI. paNa te sivAyanA anya padArtho vAyunA AvegathI cAlatI dhvajAnA paTa jevA asthira che, kuMjaranA kAna jevA caMcaLa. che, zaradaRtunI vAdaLInI chAyA jevA kSaNabhaMgura che, ane vidyutanA camakArA jevA kSaNa vinaravara che. paNa ajJAnatAthI mANase te vastuone nitya samajI tenA para rAga dhare che, mamatva kare che, ane "A mArUM che." e be bhrama svIkAre che. paraMtu tatva dRSTie A sarva padArtho anitya che; ane paramAtmapadane meLavI ApanArA AtmAnA jJAna, darzana, cAritra, athavA sacida ane AnaMda e guNeja nitya che. kAraNa ke te svAbhAvika guNo che.. Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-2 [ 17 - A rIte nitya ane anitya vastu vacce viveka karatAM zIkhavuM. ane jema bane tema anitya vastunA saMbaMdhamAM udAsIna bhAva dhAraNa karavo, vivekathIja kharo vairAgya jAgRta thAya che, je vastuo anitya che te paramArtha daSTithI mArI nathI eja bhAvanA te vastu upara varAgya utpanna karAve che; jJAnasya phalaM viratiH jJAnanuM phaLa e virati e sUtra kharUra paDe che. anitya bhAvanAnA saMbaMdhamAM kahyuM che ke - sAmittaNadhaNajuvvaNarairUvabalAuiTThasaMjogA / ailolA dhaNapavaNAhayapAyavapakkapattavva / / prabhutva, dhana, jeba, rati, rUpa, baLa, AyuSya, ISTasaMgae sarva vastu sakhata pavanane jhapATo lAgelAM vRkSanAM pAkAM pAMdaDAM jevI bahuja caMcaLa che. - jema te pAkelAM pAdaDAMne pavanano sakhata jhapATo lAge to paDatAM vAra lAgatI nathI. tema A sarva anitya hevAthI nAza thatAM vAra lAgatI nathI. AvI rIte saMsAramAM sarva padArthonI anityatA anubhavavI ane bane teTale rAga te uparathI utAra. . (2) bIjI azaraNa bhAvanA. jagatamAM jIva aneka prakAranA manuSyo para AdhAra rAkhe che. ane temane pitAnA zaraNarUpa mAne che. paNa kharI rIte AtmA sivAya AtmAnuM keI AdhArabhUta nathI. AtmA ja AtmAne zatru che, ane AtmA ja AtmAne mitra che. vyavahAranayathI mAtA, pitA, svajana, bAMdhava, strI, putra, gurU vagere AdhAra rUpa gaNI zakAya, paNa nizcayanayathI athavA kharI rIte keI paNa mANasane zaraNa Ape tema nathI. Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 ] dha bindu maraNa samaye petAnuM cAritra, pote karelAM zubha karmA tenI sAthe Ave che. kAI paNuM mANasa tene marajInA krUra pUjAmAMthI "cAvavA sama thatuM natha. je vastu anitya che, te AtmAnI sAthe AvI zake nahi, kAraNake AtmA nitya che, mATe tenA nityaguNA ja tenI sAthe Ave. mATe AtmAnA guNe! je hAla apragaTa sthitimAM che, te jethI pragaTa thAya tevAM sAdhanAne Azraya levA. bAkI bIju kAI zaraNu nathI. AvI rIte azaraNu bhAvanA bhAvavI. a mA ja kadaLane vikherI nAkhavA samartha che; AtmA ja paramAtmA avasthA prApta karavA zakti dharAve che. gurU tA mAga batAvI zake; te mATe kharekhara temanA upakAra mAnavA ane temanA upara atya'tta bhakti rAkhavI dhaTe che; paNa te mAtra upara ApaNe jAteja cAlavAnuM che, evA vicAra karI svAzrayI thatAM zIkhavuM. je pada mahAna purUSo prApta karI zakayA. te pada prApta karavAnuM sAmarthya ApaNA AtmAmAM raheluM che, evA vicAra karavA ane kAyara thaI, hAtha joDI bhAgyane mAthe doSa mUkI ALasamAM-pramAdamAM amUlya samaya gumAvavA nahi. (3) saMsAra bhAvanA. sasAranI ghaTamALa nira'tara karyAM kare che; kALacakranA ane sAya kAraNanA acaLa niyama pramANe sa` chatrapAtapAtAnAM kama nAM phaLa rUpe keAI sukhI tA kAI duHkhI, kAI raMka tA koI rAjA, kAI rUpavAna tA kAI kurUpavAna kAI khaLavAna to koi nikha`La, kAI vidvAna tA kAI abhaNa, kAI guNAnurAgI tA koI guNudveSI evI rIte aneka prakAranA svarUpa ApaNI dRSTie paDe che. judA judA AtmA sAthe jIva judA judA sA~ba'mAM Ave " che. anaMtakALathI A jIva ajJAna avasthAmAM ane jIvana uddezanA plakSa vinA sa'sAramAM paribhramaNu kare che; tethI sa` jIvAnA saMbaMdhamAM Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-2 [ 173 judA judA bhavamAM Ave che, ane te bhinna bhinna bhAvamAM mAtA. pita, putra, putrI, strI, nekara, svajana, zatru, mitra vagere aneka prakAranA saMbaMdhamAM aneka vAra aneka jIvonI sAthe joDAya che; chatAM koI keInuM thayuM nathI, kAraNa ke A sarvasaMbaMdha zarIra, AzrayI che. ane AtmA te dehAtIta che. mATe Asakti vinA- paNa prema sahita ApaNuM saMbaMdhamAM AvatA jIvonuM kalyANa karavuM. mANasane saMsAramAM bAMdhanAra rAga ja mamatva bhAvanA che. A putra mAro che, A strI mArI che, evA vicArathI temanA upara je. Asakata thAya te rAga, ane te rAga mANasane te ITa jananA viyAgathI athavA maraNathI duHkha utpanna kare che. paNa putra athavA strI te AtmA che, ane AtmAnuM kalyANa karavuM te mAro dharma che, ane bIjA mANaso karatAM, mArA saMbaMdhamAM AvelA mANasanuM kalyANa huM vadhAre karI zakuM evA vicArathI temanA upara prema rAkho te uttama che, ane te prema dareka mahAna AtmAne svAbhAvika dharma che. . . . pite niHspRha bhAvathI TrasTI tarIke vartavuM saMsAra du:khamaya . che, ane janma maraNanA cakramAM pharatAM jIvane hakIktamAM sukhane leza paNa nathI jema bhamara vADImAM eka phulane tyAga karI bIjA phale bese che, tyAMthI trIjA phula upara bese che; ema jIva aneka gatimAM athaDAya che, paNa sukha meLavI zakato nathI; kAraNa ke kharUM sukha te AtmAmAM raheluM che, paNa jema kasturI mRga pitAnI nAbhi-- mAMthI nIkaLatA kasturInA vAsathI, lebhAI kasturI meLavavA AkhA jaMgalamAM bhame che, tema sukha AtmasvaibhAvamAM raheluM che, chatAM te bAbatanA jJAnanA abhAve ajJAnI chava bAe vastumAM sukha zodhe che. saMsAramAM bilakula sukhasthI ema o kathanano Azaya nathI, paNa te sukha IndrajALa jevuM che, ane te maLyA pachI paNa kharI tRpti. Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 ] dharmabindu nathI, mATe cirakALa Take evuM sukha prApta karavA IcchanAra manuSyanA prayAsane anucita che. * AvI rIte saMsAranuM svarUpa vicAravuM, ane te sukhane duHkha garbhita dekhI vairAgyavAna thavuM. ane AtmasvabhAvamAM raheluM anaMta amara sukha meLavavA prayatna karavo; eja A kathanane Azaya che. (4) ekatvabhAvanA 1. A saMsAramAM java ekalo ja utpanna thAya che. ane eka ja mare che, eka ja karmane kartA che, ane eTale ja te karmane bhaktA che; paramArtha daSTie vicArIe te svadharma sivAya anya koI paNa svajana tene sahAyakArI thaI zake nahi. mATe koI paNa kAryane AraMbha karatAM pahelAM. te kAryanuM zuM pariNAma Avaze ema vicArI te kAryamAM jIve pravartana karavuM, kAraNa ke te kAryanuM phaLa paNa pitAne ekalAne bhegavavuM paDaze. dareka kArya vicAra ane vAsanAne mATe patija javAbadAra che; mATe dareka jIve pavitra ane suMdara vicAro vicAravA, pavitra, ane suMdara vacane belavA, ane pavitra ane suMdara kAryo karavA; kAraNa ke te sarvanuM suMdara phaLa paNa pitAne ja maLe che. AtmA pote eka che, ane te sivAyanI sarva vastuo bhinna che ane tene ane AtmAne kharI rIte koI saMbaMdha nathI. adhyAtmasAramAM kahyuM che ke - ekaH parabhave yAti jAyate caka eva hi / / mamatodrektaH sarva saMbandha kalpayatyatha // 1 // vyApnoti mahatI bhUmiM vaTabIjAdyathA vaTaH / / tathaikamamatAbIjAprapazcasyApi kalpanA // 2 // mAtA pitA me prAtA me bhaginI vallabhA ca me / putra sutA be mini sAcA saMtulAya rU It Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-2 | [ 17pa ityevaM mamatAvyAdhi vardhamAna pratikSaNam / janaH zaknoti nocchetuM vinA jJAnamahauSadham // 4 // jIva ekale parabhavamAM jAya che, ane ahIMyA ekale utpanna thAya che, paNa mamatAnA pradhAnapaNathI sarva saMbaMdhanI jIva ka95nA kare che. ' vaktA bIjane lIdhe vaDanuM jhADa bahuja vistAravALI jamI- namAM patharAya che, tema eka mamatA rUpa bIjathI A saMsAranA saMbaMdhanI kalpanA udbhave che. mArI mAtA, mAre pitA, mAre bhAI, mArI bahena mArI patnI, mArA putro, mArI putrIo, mArA jJAtijane mArA paricayavALA; A rIte kSaNe kSaNe vadhatI jatI mamatArUpa vyAdhine uccheda karavA samyaga jJAnarUpa mahauSadha sivAya mANasa samartha thatuM nathI. samyaga jJAna athavA sad ane asa ke nitya ane anitya vastune viveka ja A mamatAne nAza kare che, huM ane mArU eja mANasanI jJAna cakSane aMdha karanAra maharAjane maMtra che. ane je kAMI dekhAya che te, huM ane mAruM nathI e maMtra moharAjAne jItanAra che. nijarUpA nija vastu che, para rUpA paravasta; jeNe jANo prema e, teNe jANuM samasta ! - mAre AtmA teja huM, ane te sivAyanI sarva vastuo para che, evuM jeNe samyagna prakAre jANyuM, anubhavuM teNe A jagatamAM sarva bAbata jANuM, kAraNa ke je vastu kharI rIte pitAnI nathI. tene pitAnI mAnavI e ajJAnatA che, ane te ajJAnatAthI, eTale zarIra, dhana, gRha, ane svajanonI upAdhine pitAnI mAnavAthI, mANasa saMsAramAM rakhaDe che. mATe AtmajJAna meLavavuM Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmabindu (5) anyatra bhAvanA. AtmA sivAyanI tamAma vastue sAthe AtmAne nizcayanayanI apekSAe kAMI paNa saMbaMdha nathI. dhaNA kALa sudhI annapAnAthiI lAlanapAlana karelA deha teja pAtAnA nathI. teA pachI dehathI bahAra. rahelAM dhana, suvaNu, dhara, mahela vagere pAtAnAM zI rIte thaI zake ? te sa` AtmAnA nathI, paNa AtmA tene svarUpanA ajJAnathI potAnA gaNe che. A mArUM dhara, A mArUM dhana, A mArAM svajana ema te mAne che; paNa te sarva AtmadravyathI nyArAM che. kAraNa ke sa padArthA ane cetanAvALA prANIonI upAdhio-zarIrA pud galanAM judA judA rUpAMtarA che, pudgala te ajIva che. mATe kharI rIte jIva pudgalathI judA che, evI bhAvanAne anyatva bhAvanA' kahe che, (6) azuca bhAvanA 176 ] i A zarIra AtmAne kAya karavAnuM sAdhana che, paNa ApaNe zarIraneja sasva mAnIe chIe. dhaNA jaDavAdIe te zarIra eja AtmA ema kahe che. paNa temAM temanI merI bhUla che; zarIra e. te| AtmAnuM vastra che. ane te vastra upara bahu rAga rAkha nahiM, kAraNa ke A audArika dai te bahuja azucimaya (apavitra) che, kemake te rasa, rUdhira, mAMsa, meda, hADakAM, vIrya, majajAzleSma, maLa mUtrAddhithI bharelA, cAmaDAthI maDhelA, naseAnI jALAethI vI'TAyele niraMtara kRmi, rAtra ane gumaDAthI vyApI rahelo che; ' phulanI mALA, ArAsa, caMdana, kasturI vagere suga MdhI dravya zarIrapara lagADavAmAM AvyA hoya, tA tene paNa milana karavA mATe A deha sama che; mATe te upara atyaMta rAga na dharavA ema A azuci bhAvanA jaNAve che. ATalA badhA avaguNu hevA chatAM te jJAna prApta karavAnuM, dhArmika kriyAo karavAnuM, ate A jaMgatatA : vyavahAranA dareka kArya karavAmAM te uttama sAdhana che, mATe tene barA- - Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-2 [ 177 bara keLavavuM. keLavAeluM hathiyAra suthArane bahu upayogI thAya che, tema kasaratathI keLavAyeluM. ane brahmacaryathI majabUta baneluM zarIra bahuja upayogI thAya che; mATe zarIranuM atyaMta lAlanapAlana paNa na karavuM, tema tenA upara deSa karI tene anAdara paNa na kara, te ApaNo nakara che ema mAnavuM, nokarane vaza rAkhIe chIe, mArI nAMkhatA nathI. teja rIte zarIrane vaza rAkhavuM, paNa taddana darakAra na karI, tene nAza karavo ghaTato nathI. paNa tene ucita kALajIthI ane kudaratanA kAyadA mujaba vatIne tandurasta rAkhavuM tathA AtmAnA uddhAra mATe je kAMI kAma tenI pAse karAvavuM jarUranuM jaNAya, te karavA mATe te zarIra jarA paNa AnAkAnI na kare ema saMbhALavuM. (7) Azrava bhAvanA jIva kSaNe kSaNe zubha athavA azubha karma bAMdhe che. te karmane baMdha thavAnAM kAraNe mithyAva, avirati, kaSAya, ane yoga che. jenA hRdayamAM maitrI, kAruNya, pramoda ane mAdhyastha bhAvanA vaselI che, teo zubha kama bAMdhe che, paNa jemanAM mana Ata tathA raudra dhyAna, ane viSaya kaSAyathI raMgAyelA che, teo azubha karma bAMdhe che. puNya ane pApa zI rIte baMdhAya che ane kevI rIte bhagavAya che, tenuM savistara svarUpa navatattvathI grahaNa karavuM. jethI karma baMdha thAya tevI sarAgapravRttine Azrava kahevAmAM Ave che, jemAM karmanA phaLa upara mamatA rahelI che tevA kAryathI navAM karma grahaNa karAya che mATe Azravane tyAga karavA niSkAmavRttithI kArya karavAM. (8) saMvara bhAvanA. , * Azravane rokavuM te saMvara. jethI navAM karma baMdhAya. tevA kAryone rodha kare tene saMvara kahe che. samyajJAnathI mithyAtvane nAza kara, viratithI aviratane rAdha karavo; kSamAthI krodhane, namratAthI mAtane, saralatAthI mAyAne, ane saMtoSathI lobhane A 12 Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 ] dharmabandu rIte kaSAne jItavA tathA mana, vacana ane kAyAnA zubhagothI azubhayoga upara jaya meLava, te saMvara kahevAya. che te saMvara, sarva thakI ane deza thakI heya che. sarva prakAre saMyama te caudamA guNasthAnakamAM birAjatA ayogI kevaLIne heya, ane dezathakI saMvara eka be traNa prakAranA AzravanA rokanArane paNa saMbhavI zake. saMvaranA be bheda che. dravya saMvara ane bhAva saMvara. Avane kAraNe je pudgale jIvane lAgatAM hoya, te na lAgavA devA, athavA temane cheda kare te dravya saMvara kahevAya, ane bhavanA kAraNa rUpa AtmAnI azuddhapariNati, tene TALI sva svabhAvamAM ramaNa karavuM, te bhAvasaMvara kahevAya che. (9) nirjarA bhAvanA, saMvara ane nirjarAmAM A eka mukhya bheda che, baMdhAtAM navAM karmane kyAM te saMvara, ane pUrve bAMdhelAM karmadaLane tapa vagerathI vikherI nAMkhavAM te nijara. - nirjarAnA be prakAra che, eka sakAma nirjarA, ane bIjI akAma nirjarA tapanA je bAra prakAra kahyA che, te bAra rIte sakAma nirjarA thAya che. je lekee virati grahaNa karI che, teo ja A rIte karmanI nijara karavA tatpara thAya che, ane akAma nijare " to virati bhAva vinA niSkAraNe TADha, taDake, sudhA vagere sahana karavAthI thAya che mATe kaSAyanI maMdatA karI tapa kara, teja lAbhakArI che, bAkI IcchAnidhi rUpa satya tapa vinA jhAjhe lAbha thato nathI. evI rIte nirjarAnuM svarUpa vicAravuM, ane yathAzakti bAhya tathA atyaMtara tapa karavo. (10) loka svabhAva bhAvanA e pitAnA be hAtha pitAnI keDa upara mUkyA hoya, ane pitAnA Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-2 [ 179 e paga vAMkA pasAryA hAya, tevA mANasane tamArI najara AgaLa kA, eTale tamane cauda rAjaleAkanu kevu. svarUpa haze tenI jhAMkhI thaze. te leAkane viSe dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya pudgAstikAya, kALa ane jIva rUpa SaDra dravya rahelA che, jema mAMchyAne hAlavA cAlavAnI gatimAM jaLa sahAya kare che, tema cAlavAne tatpara thayelA mANasane cAlavAnA kAmamAM sahAya karanAra tattva dharmAstikAya' kahevAya che. mANusane sthira besavAmAM, ane dareka vastune sthiratA ApavAmAM sahAya karanAra tattva 'adharmAstikAya' kahevAya che. avakAza ApavA te 'AkAzAstikAyanA svabhAva che. ApaNe dudhathI bharelA leTAmAM 50 grAma khAMDa nAMkhIe chIe, chatAM lATAmAMthI dudha bahAra nIkaLo jatuM nathI, kAraNa ke dudhanA paramANuenI vacce vacce jagyA rahelI che, A jagyAmAM AkAza rahelu che. cetanA lakSaNavALA, kaeNmanA bhAktA, jIva' kahevAya che. pRthvI, vAdaLAM, pata saghaLA jenA pariNAma rUpe che te dravya 'pudgalAstikAya' kahevAya che; tenA svabhAva bharAI javAnA ane lavAI javAnA che. dareka vastune kSaNe kSaNe badalanAra navIna ane jUtuM karanAra ane samayathI mapAnAra 'kALa' kahevAya che. AvI rIte cha dravya jemAM rahelAM che; te urdhva, adhas ane madhya-tIrkAlIka rUpa traNa leAkanuM svarUpa vicAravu te leAkasvabhAva' bhAvanA jANavI. (11) Adhi du bha bhAvanA dhaNA dhaNA janme karyAM pachI ApaNe AvI uttama sthiti prApta karI che. manuSya bhava prApta thAya, pAMce iMdriyA saMpUrNa hAya, dharma zravaNa karavAnI IcchA hoya, sAMbhaLavAnA avasara hAya, vagere Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 180 ] gharmabindu sarva sAmagrIo heya to paNa utkRSTa vizuddhatAne batAvatArI, karmarUpa melane dUra karanArI, ane sarvajJa bhagavAne prarUpelI sad vANImAM zraddhA thavI te prAyaH durlabha che. sane sada tarIke oLakhavuM, ane asadane asadu tarIke jANavuM e kAma saheluM nathI. gurU kRpAthI ane mahA puNyanA udayathI te thaI zake che. kAraNa ke ekavAra paNa mANasane sad asanuM vivekapUrvaka kharuM jJAna thAya, te pharIthI tene te mANasa rahe nahi, tenA AcAra vicAra taddana badalAI jAya. saMsAra vyavahAramAM bhalene te pharIne guMthAya, paNa kAMI judA prakAranI udAsInatA tenA kAryamAM jaNAya. (12) dharma bhAvanA A saMsAramAM rajhaLatA, ane ajJAnathI bhavabhramaNa karatA prANIone dayA draSTie tAravAnI buddhithI sajJAna zIkhavanAra sarvasa che ema vicAravuM. kevaLajJAnathI temaNe sarva svarUpa joyuM, ane popakAra buddhithI te jJAna jagatanA hita arthe lokone upadezya, te mahAkRpALu tIrthaMkara mahArAja che; ane teoe niHsvArtha buddhithI ane kevaLajJAnathI upadeza kare che, mATe te satya ho joIe. temanI vANuM ati uttama ane zrotAne lAbhakArI che. rahaNIyA ceranA kAnamAM vagara IcchAe te vANIne eka zabda paDavAthI paNa tene atyaMta lAbha thaze, te pachI tenuM zravaNa karI te pramANe vartanArane keTalo badho lAbha thAya te vicAravuM.. | sarvajJa bhagavAne dazavidha yati dharma ane bAra vrata rUpa zrAvaka dharmane upadeza karyo che, mATe zrAvake bAra vrata pALavAM, ane sAdhue - dazavidha dharma pALave. A rIte dharma ane dharmane upadeza karanAra sarvAne vicAra karavo te bAramI dharmabhAvanA.' . e rIte bAra bhAvanAnuM TuMka svarUpa kahyuM. je pramANe sArA auSadhathI pittAdi roga nAza pAme che athavA ! Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-2 [ 181 pracaMDa pavanathI jema vAdaLa samUha, vikharAI jAya che, tema A bAra bhAvanAthI rAgadveSa, moharUpa maLa nAza pAme che; kAraNa ke bhAvanAo. ane rAgadveSa vagerene zatru paNuM che. A rIte A bhAvanAothI rAgadveSane kSaya thAya che. paNa tethI zuM ? tene javAba zAstrakAra Ape che. A * tamarsgva kRti 78nA - atha-rAgAdina kSaya thaye mokSa prApti thAya. bhAvArtha -jyAre sarva padArtho prati rAgane nAza thAya che ane sarva prANI prati devane nAza thAya che tyAre te jIva sarva AtmA tarapha samabhAvavALo thAya che, sarvanuM hita karavA tatpara bane che, ane sakaLa vasudhAne kuTuMba tulya mAnanAra udAra caritravALo gaNAya che; tenuM mana zAMta ane nizcaLa bane che. jayoti tenA mana rUpa zAMta sarovara para prakAze che. ane sakaLa lokAlokanA padArtho jenAthI joI zakAya tevuM kevaLajJAna ane kevaLadarzana tene prApta thAya che;-prApta thatuM nathI, paNa tenAmAM gupta hatuM te prakaTa thAya che. mana ane zarIra saMbaMdhI sarva duHkhane nAza thAya che, trividha tApa TaLI jAya che, ane asAdhAraNa AnaMdarUpa mekSa sthiti te prApta kare che te ucca sthitinuM varNana zabda dvArA thaI zake tema nathI; tenA anubhavIja te samajI zake che. vaikharI vANImAM te darzAvavA mATe puratA zabda nathI. . have mokSanuM lakSaNa zuM ? te jaNAve che. samAcatti suravana zuti I75) ' artha--atyaMtapaNe sakaLa dukhano nAza te mokSa. ' bhAvArtha -aaN kAMI paNa duHkha nahIM ane sarva prakArane ucca AnaMda che, tevuM sukhasthAna, te mekSa kahI zakAya. je sukha Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 ] dharmaza-du meLavyA pachI bIjuM sukha meLavavAnI IcchA rahetI nathI. tevuM utkRSTa sukhanuM dhAma te kSa. AvuM parama phaLa zuddha cAritrathI maLI have A prakaraNane upasaMhAra karatAM zAstrakAra lakhe che ke - evaM saMvegakRddharma Akhyeyo muninA prH| yathAbodhaM hi zuzrUSo vitena mahAtmanA / atha A prakAra dharma bhAvanAvALA mahAtmA munie sAMbhaLavAnI IcchAvALAne saMvega utpana kare tevo ucca dharma pitAnA badhA pramANe kahe. - bhAvArtha -dharmabhAvanAvALA munie upadeza Apa; ema kahevAne hetu e che, ke jenAmAM dharmabhAvanA heya, teja bIjAmAM dharmabhAvanA utpanna karI zake; bhAve, bhAvane utpanna kare che, evuM. zAstra vAkya che. buddhi, buddhine asara kare, ane hRdaya, hRdayane asara karI zake, mATe hRdayathI kahelo bodha sAMbhaLanAranA hRdayamAM ghaNA prakAranI asara karI zake che. 'muni mahAtmA' vizeSaNa ApavAnuM kAraNa e che, ke jeNe tane yathArtha rIte jANyA hoya ane jenA hRdayamAM parane upakAra karavAnI buddhi hoya, tevA munie upadeza Apa, nahi te beTI prarUpaNa thavAne bhaya rahe che. A uparathI jene anekAMta zailInuM, gurUlaghutAnuM ane gauNatAmukhyatAnuM jJAna hoya, ane pote je prarUpe che teno anubhava thayo heya, evA mahAtmA munieja upadeza Apavo. jenAmAM AvA guNa na hoya te upadeza karavAne adhikArI thaI bese to anartha thavAno saMbhava che. AMdhaLAnI pachavADe AMdhaLe cAle te kUvAmAM paDavAne bhaya rahe che, tema vastu tattvanA aAta upadezakanA bedhathI jJAnane badale ajJAna maLavAne bhaya rahe che. mATe upara Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ a yAya-2 [ 183 jaNAvelA guNavALAe sarvaMga mAnA khAdha ApavA. sa vegana lakSaNa zAstramAM nIce pramANe Apelu che. tathye dharme dhvastahiMsAprabandhe deve rAgadveSamohAdimuke / sAdhau sarva granthasaMdarbhahIne saMvego'sau nizcalo yo'nurAgaH // 1 // hiM'sArahita satya dhamAM, rAgadveSa meha rahita devamAM, sa prakAranA parigraha rahita sAdhumAM je nizraLa anurAga te savega' kahevAya. AvA deva, gurU ane dharma rUpa traNa zuddha tattvanA upadeza karavA. syAdrAdazailI anekAMta zailI kAne kahevI ? dareka vastu aneka dharmovALI che, mATe A Amaja che. ema nizcayatAthI kahevAya nahi. dravyArthi kanayanI apekSAe jIva nitya kahevAya, ane paryAyArthi ka nayanI apekSAe anitya kahevAya. teja rIte nizcayathI AtmA zarIrathI bhinna che, tApaNu vyavahAramAM dehathI abhinna mAnavAmAM Ave che. kayI apekSAthI amuka vayana kahevu che te lakSamAM rAkhI, te vacana samajavAmAM Ave tA satya ane anukULa artha samAya che, nahi tA ane anatha thavAne sabhava rahe che. eka mANasa potAnA pitAnI apekSAe putra che, ane peAtAnA putranI apekSAe pitA che, A rIte pitA ane putra e banne dha eka mANasamAM vaTI zake che; paNa tenI apekSA dhyAnamAM rAkhavAnI jarUra che. syAdvAda eTale katha citavAda athavA anekAMtavAda kahevAya. che; mATe upadezake temaja zvetAe A syAdAdanI bAbata lakSamAM rAkhI jaina dharmonA granthAne upadeza karavA temaja samajavA. eka amerikana lekhaka syAdbAi zailInI prazaMsA karatAM jaNAve che ke "jainane syAdAda athavA anekAMtavAda mAnasikazAstranA Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 ] dharmabindu sikSamAM sUkSma tatvanI zodhamAM utaravA ane vAstavikarIte gahana vicAra kalpanAnA gucavaNabharelA praznonuM nirAkaraNa karavA zaktimAna. che, chevaTe manuSyanA manathI, nyAyavukta rIte, kalpI zakAya tevI kepaNa rItathI jene nizraya thaI zake tevA praznanI hadane nizcaya karavA zaktimAna che. ! vaLI paraspara virUddha dharmavALAone, teonA potAnA matane tyAga karAvIne nahi paNa anya dharmo paNa TakI zake evA che athavA te teo satyanI amuka bAju batAvavA mATe je keTalAMka rUpAMtara sahita darzAvavI jarUrI che-te bAjune darzAvanArA che, ema siddha karI virUddha dharmonI ekavAkyatA siddha karavA mATe syAdvAda AzA Ape che; ane sarvamaya tattavanI paraspara saMbadha dharAvanArA aikayanI vividha apekSAomAM akhaMDa satya samAyeluM che ema te mata jaNAve che." "sadda ane asadarUpa virUddha dharmo eka ja vakhate eka vastumAM hoI zake nahi, kAraNa ke anubhavaparathI jaNAya che ke eka vastu eka ja kSaNe garama temaja ThaMDI hoI zake nahi" A kAraNe jaina dharma amAnya che ema kaI kahe temAM moTI bhUla che. kAraNa ke ekaja vakhate vastu garama ane ThaMDI hoI zake evuM jene zIkhavatA nathI paNa teo nizcayatAthI jaNAve che ke keIpaNa vastu taddana garama athavA tadana thaMDI hoI zake nahi, amuka saMjogomAM te garama hoya che ane amuka bIjA saMjogomAM te thaMDI hoya che. eka ja kSaNe eka vastumAM astitva ane astitva jaine zIkhavatA nathI, teo zIkhave che ke dareka vastumAM tene pitAno sadbhAva che ane bIjI vastuone asadbhAva che. A uparathI samajAya che ke vastu zuM che, ane vastu zuM te samajavAthI te vastunuM saMpUrNa jJAna maLI zake. Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-2. [ 185 ' ' gauNa ane mukhya kone kahevA? ' - anekAMtavAdamAM sAta naya che, paNa tene nizcaya ane vyavahAra e be nayamAM samAveza thAya che, jayAre kAma, moha, lobha, IdriyanA viSayo, ane kavAya vagere je nizcaya nayane mukhya karavAthI ghaTatA heya, ane pitAne parabhAvathI viramaNa thatuM hoya, to te samaye vyavahAranayanI gauNatA karI nizcayanayane mukhya karI bodha Apa ane pArakA pAsethI guNa grahaNa karavo hoya, te vyavahArane mukhya karI. nizcayane gauNa karI badha Apo. kemake nizcayane mukhya karavAthI anya janane vinaya vaiyAvacca Adara satkAra vagere thaI zakato nathI; ane jyAM parajIvamAM doSa dekhAya tyAM nizcayanI mukhyatA karI vicAravuM ke A jIva kamane vaza che ane AtmA te saccidAnaMdamaya zuddha svarUpI che; A vicAra karavAthI sAmA manuSya upara ApaNane TheSa thatuM aTake che; ane je nayanI mukhyatA karavAthI rAga, dveSa meha, mAna, vagere vRddhi pAme tene "naya na kaheve paNa "nayAbhAsa" kahevo. A pramANe upadezake zrotAne temaja zravaNanA viSayane vicAra karI vyavahAra kenizcaya nayanI gauNatA ke mukhyatA karI bodha Apo. have gurU ane laghunuM svarUpa kevuM che ! jemAM nizcayathI guNa ghaNuM dekhAtA hoya ane vyavahArathI kiMcit deSa jaNAte heya ane vAstavika rIte nizcayamAM doSa na hoya, te te kAma gRhastha karavA yogya che. ane jemAM nizcayathI ghaNuM avaguNu dekhAtA hoya, ane AtmAne rAgadveSa ane moha vagerenI vRddhi thatI hoya, ane vyavahAramAM lokone raMjita karavA rUpa kiMcit guNa dekhAto hoya, to tevuM kArya AtmAthI purUSoe karavuM nahi evI rIte laghu-gurUne vicAra karaze ane te prakAre vicAra karanAra purUSa dezanA ApI zake. Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 ] dha bandu praznaH--dhama nA upadeza karavAthI paNa jo sAMbhaLanArane svakama - doSathI jJAna na thAya, teA dharma kahevAnuM phaLa zuM? tenA javAba zAstrakAraja Ape che: abodhe'pi phala proktaM zrotRRNAM munisattamaiH // kathakasya vidhAnena niyamAcchuddhacetasaH || atha--jo ke zrotAne lAbha na thAya te paNa zuddha cittavALA upadezakane to upadeza ApavAnI kriyAthI phaLa niHsa'zaya thAya che, ema uttama muni kahe che. bhAvA--je manuSya para pakAra buddhithI, bIjAnA upara anugraha karavAnI vRttithI sodha Ape che tene teA tenA AvA ucca bhAvanA kAraNe nakkI phaLa maLe che; ane vaktAne paNa jo ke te samaye medhanI asara thayelI jaNAtI nathI; paNa tenA hRdayamAM tenA saMskAra paDayA vinA rahetA nathI; ane tethI sadupadeza pramANe na vavAthI tene mAthe du:kha Ave che, ane du:khaneA kaDavA anubhava meLavIne sanmArge vaLe che, tyAre ekaleA anubhava asara karI zakata tenA karatAM A upadezanA rahyAsaghA saskArA vadhAre asara kare che. mATe zrotA upara paNa prAyaH tenI bIlakula asara nathI thatI ema tA naja kahevAya. vaLI A viSayanA saMbaMdhamAM tattvAM sUtra' mAM lakhyuM che keH-- na bhavati dharmaH zrotuH sarvasyaikAntato hitazravaNAt / buto'nuprabuddhayA vaktustvekAntato bhavati / / hita vAkaya sAMbhaLavAthI sa` sAMbhaLanArAne sa thA dhama siddha thatA nathI, paNa anugraha buddhithI upadeza karanArane tA savayA dharmanA lAbha thAya che; eTale kilaSTakama nI nirjarA thAya che. Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-2 [ 187 mANasa anubhavathI zIkhe che teA pachI upadeza ApavAthI zA lAbha ? evI AzaMkAnuM samAdhAna karatAM zAstrakAra lakhe che ke-- nopakAro jagatyasmiMstAdRzoM vidyate kvacit / yAdazI duHkhavicchedA dehinAM dharmadezanA // aH-duHkhanA uccheda karanArI dhama dezanA prANIone jevA upakAra kare che, tevA upakAra bIjA kazAne nathI. bhAvAH--jagatamAM aneka prakAranA upakAra che; paNa mANasane dharma pamADavA tenA jevA bIjo kAI upakAra nathI. kAraNa ke tattvone yathA jANavAthI te pramANe vartavA mANasa prerAya che, ane tethI du:khate aMta Ave che. sadhaLI tattva vidyAonA uddeza duHkhane nAza karavAnA che; mATe je leAkeA adhika nAnI che temaNe potAnA jJAnane bIjane bedha ApavAmAM jarA paNa ALaza karavI nahi; tema mumukSu vee tevA kharA jJAnIenI bhakti, vinaya, bahumAna karI temanI pAsethI jJAna meLavavAmAM eka kSaNa paNa nirarthaka gumAvavI nAMhe. kharU jJAna prApta thavAthI ajJAna rUpa aMdhakAra nAza pAme che ane heya (tyAgavA yeAgya) ane upAdeya (grahaNa karavA yAgya) bAba- tanu yathA jJAna thAya che; durguNane! tyAga karI sadguNa prApta karavA mana abhilaSe che. mATe satsaMganuM ane sazAstranuM nira Mtara sevana karavu; pramAdane tyAga karI saduHkhane aMta lAvanArI sadezanA zravaNa karavI. kharI vastunA jJAtA, ane bhaktithI temanuM zravaNa karanArAne caiAga bahu durlabha che; paNa je zeAdhe che tene maLe che; mATe jeTalu jJAna maLyuM hoya teTalAne amalamAM mUkavA prayatnazIla thavuM; eTale vadhAre meLavavA svayameva lAyaka thaze! ane te maLaze. // iti zrI dvitIyaprakaraNaM samAptam // Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 3 juM gRhasthane vizeSa dharma. prathama ane bIjA adhyAyamAM gRhasthanA sAmAnya dharmanuM vivecana karavAmAM AvyuM; ane bALajIvane dharmamArga samukha kema lAvavo te paNa bahuja sArI rIte pratipAdana karavAmAM AvyuM. have evA dharmamArgane zravaNa karyA pachI tene cAritra-vartanarUpa mUkavA mATe utsuka thayelA jIvane kaye mArge dora, ane zarUAtamAM ke AcAra teNe paLa joIe ke jethI chevaTe mekSa maganA adhikArI thava ya; e viSe kahe che. saddharmazravaNAdeva naro vigatakalmaSaH / " jJAtataravo mahAsara pAmataH che ? dharmApAdeyatAM jJAtvA saMjAteccho'tra bhAvataH / dRDha svazaktimAlocya grahaNe saMpravartate // 2 // 1. artha_evA prakAranA saddharmanA zravaNathI pApa rahita thanAra, tatvane jANanAra, mahAsaravavaMta ane utkRSTa saMvega (vairAgya) ne dhAraNa karanAra jIva, dharmane jhaDaNa karavA yogya jaNane, ane dhama tarapha bhAvathI IrachA karIne, potAnI zaktino barAbara vicAra karIne te dharma aMgIkAra karavAne pravate che. bhAvArtha -vizeSa gRhastha dharmamArgane viSe keNa adhikArI che? tenA pratyuttaramAM zAstrakAra kahe che ke, jeNe saddharma yathArtha rIte Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-3 [ 189 sAMbhaLyAM che ane tethI manamAMthI zaMkA dUra thaI che, ane jevI rIte hAthamAM raheluM mATuMgALa, nirmaLa meAtI sthUla cakSuthI jaNAya che, tevI rIte zAsra dRSTitha sakaLa tattvo jeNe abhyAsa karyAM che,. jenAmAM deva, gurU ane dhama' upara bhaktibhAva jAgRta thayA che, ane ' maraNa samaye sarva vastuonA tyAga karavA paDaze, ane ekale dharmAMja sAthe Avaze ' evA dRDha nizcaya thayA che, ane tethI dha tarapha jenI rUci vadhatI te vadhatI jAya che, tevA mANasa peAtAnA AtmabaLa ane zarIra sAmarthya nA vicAra karI, peAtAnI zakti anusAra dharma mArgInuM Asevana kare; eTale vrata niyama tapa vagere Adare AveA mANasaja kharekharI rIte dhama ne mATe lAyaka che, " A uparathI koIne prazna uThe ke, zuM bIjA mANuso dharmAbhAIne calAvavA mATe nAlAyaka che ? te tene javAba zAstrakAra Ape che:yogyo hovavidhaH prokto jinaiH paraDitodyataiH / phalasAdhanabhAvena nAto'nyaH paramArthataH || 3|| artha:--paranuM hita karavA mATe udyamavata evA jinezvarAe phaLa sAdhana bhAvathI uparanI e gAthAthI jaNAvelA lakSaNavALAne ceAgya purUSa kahyo che. paramAthI (kharI rIte ) khIje purUSa yogya na jAve. '''', * bhAvArtha:--sAdhana vinA sAjyanI siddhi thatI nathI; ahIMyAM upara jaNAvelA lakSaNavALA purUSa e sAdhaka che ane sAdhya meAkSa che. mATe meLavavA mATe yogya sAdhaka rUpa guNavAna purUSanI jarUra che. praznaH--ayeAgya purUSa dhama grahaNa kare, te temAM ze! bAdha Ave ? ghaNA lekA nAmathI cAritra aMgIkAra karanArA, sAmAyika-pauSadha-pratikramaNanA karanArA jovAmAM Ave che; ane temanAmAM paNa viSayakaSAya bharelA hAya che. vaLI gRhasthA paNa juThA lekha, jhuDI Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 ] dha bindu sAkSI vagere anyAyanAM kAma kare che, ane dharmakaraNI paNa kare che. tA temane zuM khAdha kare che? ema karatAM karatAM yAgya thaze; mATe yegya mANasA paNa dharma kare tA zI harakata lAge che? uttaraH--Ama kaheluM bhUlabhareluM che. mAthe sArI pAghaDI paheravI ane nAce paheravA lageTI paNa maLe nahi e kevu" hAsyAspada che ? mATe prathama tA sArU dhotIyu' paheravAnI jarUra che, anukrame caDatAM caDatAM sArAM kapaDAM paheravAM joie tema dharmImArgamAM paNa anukrame caDavu". prathama ' nyAyasapanavibhava' Adi mArgonusArapaNAnA guNa grahaNa karavA, pachI dezavirati dharma pALavA, ane pachI sarva virati dharma aMgIkAra karavA. paNa prathamathIja cAritradhArInu ane zrAvakanu nAma dharAve ane mArgAnusArIpaNAno guNa paNa na dekhAvAmAM Ave tA tevA lAkA potAnuM hita, zuM karI zake? ane dhama'ne kevI rIte dIpAve? anyamatAvala bIo amuka dharmAMnA siddhAMtA kevA che te tapAsavA mATe kALakSepa karatA nathI, paNa te dharmane pALanArAnA AcAravicAra kevA che te uparathI dharmanI uccatA yA nIcatAnA vicAra kare che; te pachI jenA AcAra halakA prakAranA hoya, tevA manuSyA dharmane kevI rIte ucca batAvI zake? jema 'ratnAkara pacIzI' mAM kahyuM che ema ghaNIvAra ane cheH-- vairAgyaraGgaH paravaJcanAya dharmopadezo janaraJjanAya / cAdAya vidyAdhyayanaM ca me'bhUta kiyamuve hAsya kara rakhamIza // pArakAne chetaravA mATe vairAgya dhAraNa karyAM, janamanaraMjana cAraNe dhama nA upadeza karyo, ane mArI vidyA ane adhyayana phakta vAdavivAda mATe vAparyo, tA he nAtha! mArU hAsyakara vRttAnta keTaluM BRs* ! Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-3 [ 191 potAnA dASane DhAMkavA mATe ane bheLA leAkeAne chetaravA mATe jina matanI yiA leAkAne dekhADavA kare che. tethI AtmAnuM kalyANu thatuM nathI. paNa jo yogya purUSa dharma aMgIkAra kare teAja zobhe che. ane peAtAne tathA parane hitakArI thAya che. mATe jene dharmAM grahaNa karavA hoya ane svahita sAdhavu hAya teNe prathama mArgAnusArIpaNAnA guNA grahaNa karavA, ane pachI peAtAnI yAgyatA pramANe vizeSa dharma grahaNa karavA. A hetuthIja jaNAveluM che ke cAgya purUSe dharma aMgIkAra karavA. iti saddharmagrahaNAI uktaH sAMprataM tatpradAnavidhimanuvarNayiSyAma kRti // // aH--A pramANe saddharmAMne grahaNa karavAne yAgya purUSa kahyo; have te saddhane ApavAnI vidhinuM vaNa na karIzuM', dharma te cittanI parizuddhithI thAya che; tA vidhi sahita grahaNa karave| ema kahevAnuM prayAjana zuM ? evI AzaMkAnuM samAdhAna karatAM zAstrakAra jaNAve che:dhrmgrhnnN hi satpratipattimadvimalabhAvakAraNamiti // 2 // artha :-satpratipatti sahita dhamanuM grahaNa te nimaLa bhAvanu kAraNa che. bhAvArtha: pratipatti eTale peAtAnI zaktinA vicAra karavA ane dharmAMnI zuddhatA vicAravI. A pramANe peAtAnI zakti ane dharmanI zuddhatAnA vicArapUrvaka AdarelA dhama nirmALa bhAva utpanna kare che. peAtAnuM mULa sAdhI ApavAmAM joItA sAcA pariNAmanuM sAraNa thAya che; mATe vidhipUrNAMka dharma grahaNa karavAnI jarUra che tyAre vidhipUrvaka dhama zI rIte grahaNa thAya te kahe cheH-- tacca prAyo jinavacanato vidhineti // 3 // Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 ] dharmabindu atha-te dharma bahudhA jinezvara paramAtmAnA vacanathI. vidhi pUrvaka thAya che. * bhAvArtha-ghaNe bhAge dharmanuM grahaNa, jaina siddhAMtamAM kahelI vidhi, jenuM maMgaLa varNana karavAmAM Avaze, te vidhi anusAra thAya che. ahIyAM ghaNe bhAge e zabda muke che tethI ema samajavuM ke marUdevI mAtA ane tevA bIjA koI ne anya prakAre paNa dharma grahaNane saMbhava che. iti pradAnaphalavatteti // 4 // artha e prakAre ApavAmAM saphaLatA che. bhAvArtha-vidhi sahita gurUdvArA dharma grahaNa karAya te upara jaNAvyA pramANe bhAva nirmaLa thAya, teTaluM ja nahi paNa gurUe upakAra. buddhithI grahaNa karAvele dharma gurU AziSathI vadhAre phaLavALe thAya che. mATe vidhi sahita gurU pAsethI dharma grahaNa kare, nahi to. khArI bhUmimAM vAvelA bIjanI mAphaka avidhie grahaNa karela dharma prAya: niSphaLa jAya che. . . jeNe zrAvaka dharmane abhyAsa sArI rIte karyo hoya te yati dharma grahaNa karavA yogya thAya che; mATe prathama gRhastha dharma samajAvavAnI jarUra che ema vicArI zAstrakAra gRhastha dharma grahaNa karavAne vidhi batAve che. . . sati samyagdarzane nyAyyamaNuvratAdInAM grahaNaM nAnyatheti // 5 // . atha-samyagdarzana (samakti) prApta thayA pachI, pAMca aNuvrata traNa guNavrata ane cAra zikSAtrata-e bAra trita grahaNa karavAnI yogyatA thAya che. paNa samaktina thayuM hoya tyAM sudhI vrata grahaNa karavAnI yegyatA kahevAya ja nahi. Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-3 [ 193 bhAvArtha -jyAre tatvane tatvarupe yathArtha jANavAmAM Ave che, tyAre je te prakAranuM vartana karavAnI kharI IcchA jAgRta thAya che; ane tyAre ja te saphaLa nIvaDe che, nahiMto bhAvavinAnI kriyA jhAjho lAbha ApI zakatI nathI. kahyuM che ke - sasyAnIvoSare kSetre nikSiptAni kathaMcana / na vratAni prarohanti jIve mithyAtvavAsite // 1 // . saMyamA niyamAH sarve nAzyantenena pAvanAH / kSayAnane zajhina 2 jema khArI bhUmimAM vAvelAM dhAnya kadApi ugatAM nathI, tema mithyAtva vAsanAvALA jIvane viSe vrata niyamanA aMkura phuTatA nathI, eTale vrata niyamathI karmakSaya rUpa phaLa maLatuM nathI. jema phaLavALA vRkSe kapAntakALanA agnithI nAza pAme che, tema pavitra niyama ane saMyama mithyAtvathI nAza pAme che. tyAre mithyAtvane nAza ane samyagdarzananI utpatti zI rIte thaI zake te jaNAve che - jinavacanazravaNAdeH karmakSayopazamAditaH samyagdarzanamiti // 6 // athaH jinavacanazra vaNathI temaja karmanA kSayopazamathI samyagdarzana udbhave che. bhAvatha : jinavacana sAMbhaLI tenA para zraddhA thavAthI athavA bhavasthitine paripAka thavAthI svAbhAvika rIte samyagadarzana 'upanna thAya che, athavA jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, mithyAtva mohanIyanI kSaya ane upazamathI te utpanna thAya che. ' samyagdarzananuM lakSaNa A pramANe che. te tatva upara zraddhA karAvanAruM mithyAtva (asada) ne nAza karanAruM. khoTA kAgraha - rati zuddha vastu jJAnane anusaranArU; AkarA kalezane kSaya karanAruM, Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194] dhamabindu ane uccabhAva utpanna karanArUM, evuM AtmAnA zubha pariNAmarUpa samyagdarzana che. "tatvArthasUtramAM paNa samyagdarzananI utpattinAM be kAraNa ApelAM che.- tatvArthazraddhAnaM samyagdarzana tannisargAdadhigamAddhA // tatvArthanI zraddhA karavI te samyagdarzana; te svAbhAvika rIte athavA upadezAnathI utpanna thAya che. karmanA kSayopazamathI samyagdarzana utpanna thAya che te emAM kSaya kene kahevo ane upazama kone kahe, ane kSayopazama kone kahe ? te kahe che - khINo nivvAyahuAsaNovva chArapihiyavva uvasaMtA / . daravibujjayavihADiya jalaNovammA khaovasamA // sAyikabhAva bujhAI gayelA agni jevo che; upazAMta bhAva rAkhathI DhAMkelA agni samAna che, ane kSapazama bhAva thaDA bujhAyelA ane thoDA prakAzatA agni samAna che. * : - te samRdagdarzana pAmyo che e zI rIte pragaTa jaNAya e hetuthI tenuM lakSaNa kahe che. prazamasa veganirvedAnukampAstikyAbhidhyaktalakSaNaM taditi // 7 // artha : prazama, saMvega, nirveda, anukazmA, ane AstikatA ethI pragaTa thatA lakSaNavALuM samyagadarzana che. bhAvAthaH prazama, saMvega nirveda, anukaMpA ane Astika'paNuM; A pAMca guNa jenAmAM heya, te samyagadarzanI kahevAya. prathama H krodha, mAna, mAyA, bharUpa AkarA kapAya te rU5 jheranuM kaDavuM phaLa joIne athavA pUrva janmanA saMskArathI svAbhAvika rite tene nirodha kare te. saMvega mekSane abhilAva rAkha te. Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-3 [ 195 6 niveda : saMsAramAM jyAM tyAM duHkha dekhI, ane saMsAranA padArthonI asatyatA lAgavAthI te upara Avela udvega-kaMTALe te. ' anukaMpA : bhAvathI ane dravyathI duHkhI prANIne dayA karavI te. anukaMpAnA be bheda cheH dravya anukaMpA ane bhAva anukaMpA. kaI prANIne garIba avasthAmAM ke duHkhI hAlatamAM dekhI tenuM duHkha dura karavA yathAzakti madada ApavI te dravya anukampA. ane koI mANasane duHkhI dekhI pitAnI zakti tenuM du:kha dUra karavAnI na hoya te tenuM bhaluM thAo evuM ciMtavavuM athavA asanmArge paDatA jIvane sanmArgamAM sthira karavA upadeza Apavo te bhAva anukaMpA kahevAya. - AstiyaH navatara upara zraddhA rAkhavI te. * e pAMca lakSaNathI samyagadarzana oLakhAya che; ane jenAmAM pAMca lakSaNa hoya te samyagdarzanI kahevAya che. A pramANe samyagdarzanIne oLakhyA pachI gurUe zuM karavuM te kahe che. uttamadharmapratipatyasahiSNostatkathanapUrvamupasthitasya vidhinANuvratAdidAnamiti // 8 // artha : uttama dharma aMgIkAra karavA asamartha evA pitAnI pAse AvelA puruSane prathama uttama dharma kahevA pUrvaka vidhithI aNuvratAdithI grahaNa karAvavuM. * bhAvAthI uttama dhama eTale yati dharma samaje. saMsAranA . pAMrtho upara jene vairAgya thayela che, e dharma grahaNa karavA udyamavaMta thayela koI gRhastha, gurU mahArAja pAse dharma grahaNa karavA Ave tyAre gurU mahArAje prathama kSamA, mAIva ItyAdi daza prakAranA yaMti dharmanuM vistAra sahita varNana karIne, tene cAritra levA utsuka banAva. cAritra dharma ja sarva karma ragane reca samAna che. jevI -- Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196 ] dha bindu rIte sadhaLA rAgA dhaNuM karIne reca lIdhAthI nAza pAme che; tema cAritra aMgIkAra karyAthI sa kama geA vinAza pAme che; paNa jo te prANI viSaya sukhanI hajI bAkI rahelI tRSNAthI yati dharma aMgIkAra karavAne samartha na jaNAya tA tene aNuvratA yathA samajAvI te pALavAnA kheAdha karavA. prathama yati dhama samajAvavA. jo ema na kare teA zuM pariNAma Ave te zAstrakAra kahe che. krio: prayogeDarAya kRti ||1|| artha : samane (aNuvratanA) prayoga karavAthI anta H rAya thAya. bhAvA : je mANasa yati vrata grahaNa karavA samatha' hoya paNa tenA khAdha niha karatAM tene zrAvakanA aNuvratanA upadeza kare ane tethI te . zrAvakanAM vrata aMgIkAra kare tA gurUe cAritra aMgIkAra karavAmAM aMtarAya karyAM ema kahevAya, eTale munidhama pALavAne samatha purUSane zrAvaka dha karavAthI cAritrAvaraNIya kama badhAya che, ane tethI gurUne parabhavamAM cAritraprApti dula bha thAya che A bAbata puruSArtha siddha upAya' nAmanA graMthamAM vaNu velI che. yo yatidharmamakathayannupadizati gRhasthadharmamalpamatiH / tasya bhagavatpravacane pradarzitaM nigrahasthAnam || je alpamativALA upadezaka munidharmInA upadeza karyA sivAya zrAvaka dharma nA upadeza kare che, te upadezakane bhagavAnanA siddhAMtamAM daMDa ApavA lAyaka gaNyA che. kAraNa ke te alpamativALAe kramasaMgathI upadeza karIne bahuja utsAhavALA ziSyane halakA sthAnamAM sthApI sa tASa pamADI ThagyA ema kahI zakAya. jene je vrata yeAgya hoya tene te Apavu. temAM pheraphAra karavAthI aMtarAya kama baMdhAya che. uMcI padavIne megya purUSane nIcI padavI Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-3 [ 197 ApavAthI aMtarAya thAya che. ane nIcI padavIne yogya purUSane ucI padavI ApavAthI te ubhaya bhraSTa thAya che. - catutacaitati che artha : zrAvaka dharmane viSe anumati doSa Ave. bhAvArtha : je muni zrAvakanA dharmane upadeza Ape, ane prathama yatidharmano bAdha na Ape, to tene anumodanAne deSa lAge che. kAraNa ke zrAvaka dharmamAM sAvadya ane niravadya be prakAranA - vyApArane aMza rahelo che; mATe sAvadya vyApAramAM anumati ApavAne deSa lAge, ane sarva sAva pApa rahita vyApAranA tyAgarUpa pitAnA yatidharmanA niyamane paNa malinatA prApta thavA saMbhava rahe che, eja kAraNa mATe prathama muni dharmane upadeza karavo, ane te jIva je cati dharma pALavAne asamartha jaNAya te, zrAvakanAM bAra vrata grahaNa karavAno upadeza Apa; Ama karavAthI anumati doSa na lAge. akathana ubhayAphala AjJAbhaGga iti // 11 // artha_e pramANe na kahe te be dharmanuM phaLa na thAya, ane AjJA bhaMga thAya. bhAvArtha : kaI chava dharma grahaNa karavA Avyo tene prathama yati dharma samajAve, paNa je te yati dharma pALavA asamartha jaNAya ane tene zrAvaka dharmane upadeza na kare te bannene nAza thAya, ane tethI bhagavAnanA zAsananI AjJAne bhaMga thAya, mATe dharmanA athI prANuone munie prathama yati dharma ane pachI zrAvaka dharma simajava, ane samyaka prakAre samajAvyA pachI gRhastha potAnI ziktine vicAra karI je yogya lAge te mAga grahaNa kare; paNa pAkhaMDa karavuM nahi. mATe dharma pALavA asamartha purUSane zrAvaka dharma samajAvo. Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198 ] dhama bindu kahyuM che ke - zramamavicintyAtmagata tasmAcchreyaH sadopadeSTavyam / AtmAnaM ca paraMca hitopadeSTAnugRhaNAti / / 1 / / pitAne zrama thaze e vicAra na karatAM niraMtara kalyANakArI 'upadeza kara; kAraNa ke hitakArI upadezaka pitAne tathA parane upakAra ja kare che. ahIM koI zaMkA kare ke je manuSya sarva sAvadha vyApArane tyAga karavA asamartha che, tene dezathI sAvadha vyApArane tyAga karAvavAmAM, bAkI rahelA sAvadya vyApArathI gurUne anumodanA dezane prasaMga kema na Ave tene javAba zAstrakAra Ape chebhgvdvcnpraamaannyaadupsthitdaane doSAbhAva iti // 12 // artha -bhagavAnanA vacana pramANathI aNuvrata grahaNa karavAne tatpara gRhasthane aNuvrata ApavAmAM doSa nathI. bhAvArtha-je mANasa yatidharma pALavA asamartha hoya tene aNuvrata grahaNa karAvavAmAM deza nathI. kAraNa ke upAzaka dazAMgasUtramAM bhagavaMte pite ANaMda vagere zrAvakane aNuvrata grahaNa kyAvarAvyA e pATha che. A uparathI koI ema kahevA nIkaLe ke bhagavAnane paNa anumatine deSa lAge, to te kahevuM mithyA che. kAraNa ke bhagavAnanuM dareka AcaraNa ekAMte-sarva devathI rahita che. e rIte aNuvrata grahaNa karavA tatpara thayela sarvathA sAvagha vyApArane tyAga karatuM nathI, paNa dezathI sAvadya vyApArane tyAga kare che, te paNa te vrata ApanAra gurUmahArAjane anumodanA doSa lAgato nathI. kAraNa ke je avasare zrAvaka vrata grahaNa kare che tyAre muni mahArAjane vrata uccarAvanAra tarIke sAkSI mAtra rAkhe che, mATe sAvadya vyApAranA tyAgamAM gune hAtha che, bAkI je vratane abhAva Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 1 adhyAya-3 che te to anAdikALathI che, emAM gurunI sAkSI nathI mATe te vratanA abhAvamAM je sAvadya vyApAra thAya, temAM gurune zI rIte anumodanAne doSa lAge ? jyAre gRhasthanI AvakaraNI sAvadha vyApAra dekhI muni khuzI thAya tyAre temane anumodanAne doSa lAge, ane munio te dharmopadezanA samaya vinA zrAvakane paricaya paNa karatA nathI, mATe anumodanAno doSa gurUne lAge nahi. A bAbata tame zI rIte kahI zake che? tenA uttaramAM zAstrakAra kahe che - patiputramokSAviti | zarU I artha : gRhapatine putra rAjagRhathI mukta thaye e diSTAtathI. - bhAvArtha -have te gRhapatinA putranI kathAthI uparanI bAbatane TIkAkAra siddha kare che. eka magadha deza hato. te dezanI strIonAM kaTAkSe asarAenA vilAsane paNa tiraskAra pamADe tevA hatAM. ane te strIone lIdhe te deza ramaNIya lAgato hato. te dezamAM himAlayanA parvatanA zikhara jevA che. mahela hatA te mahelonI paMktine nirmaLa zikhare hatA. ane te zikharanI TocathI, zaradaRtu nahi hevA chatAM, zaradaRtunA veta meghanI zobhA dhAraNa karatuM vasaMtapura nAme nagara magadha dezamAM AveluM hatuM. te vasaMtapurane rAjA chatazatru hatA. sevA bajAvavAnA samaye saghaLA rAjAe tene saMbhramathI namatA hatA, ane tethI te rAjAnA mukuTamAM rahelA mANekathI te rAjAnA caraNakamaLa raMgAyelA dekhAtAM hatA. te rAjAe potAnA pracaMDa hasta daMDa rUpa taravArathI aneka zatruonA madonmatta hAthIone kuMbhasthaLa kApI nAkhyA hatA. ane temAMthI nIkaLelA motIothI teNe sakaLa saMgrAma bhUmine zobhAvI hatI. Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 ] dharmabindu - te chatazatru rAjA zaheranuM yathArtha rakSaNa karatA hatA. te rAjAne dhAriNe nAme rANI hatI, je manuSya mAtranAM netra tathA manane haraNuM karavA samartha hatI, pUrva bhavamAM upArjana karela puNyanuM phaLa A bhavamAM bhagavatI hatI, ane asarAonA vilAsane madane pitAnA vilAsathI para bhava karatI hatI. sarva rAjAone namAvanAra ane dUSaNone dUrathI karanAra tathA paMca prakAranA manahara bhoga bhagavate te rAja keTaleka vakhata A strInI sAthe kADhate hate. te zaheramAM samudradatta nAmane zeTha rahetA hatA. te dhaNAM sevakene svAmI, ghaNA jAnavarone viNa karanAra hatA, tena bhaMDAro dhAnyarAzithI bharapUra hatA, ane hiraNya pramukha dhAtuo tathA maNi pramukha javAhara samUha rUpa samRddhi vaDe kubera bhaMDArInA garvane paNa . utAravA te samartha hatA. te sarvadA dIna, anAtha, pAMgaLAM vagere aneka prANIonA zokano nAza karavAmAM pitanA dhanane satraya karatA hatA. te vaNipha ziromaNI ane sajajana purUSanA sarva zubha . guNavALo hate. dekhAve paNa dedIpyamAna AkRtivALo hate. ' * te zeThane sumaMgalA nAme pativratA strI hatI. te strI sarva - lAvaNyanA guNanA AdhAra rU5, sarva kalyANakArI vastuonA udAharaNa rU5, puNya rU5 ratnanA moTA bhaMDAra rUpa, pitAnI kuLa saMtatinA bhUSaNa rUpa ane jevI sukumAra vanalatA hatI. te strI upara zeThane atyaMta gADha prema hato. ane te strI sAthe A saMsAranA sakaLa viSaya - sukha samudramAM Dubele te zeTha ghaNe kALa nirgamana karato hato. te daMpatI nirmaLa AcAra pALatAM hatAM, samaya prApta thaye te sumaMgalA sIe priyaMkara, zreyaMkara, dhanadeva, semadeva, pUrNabhaka, ane mANibhadra ema anukrame cha putrane janma Apyo. te cha putra ravabhAvathIja gurUjanane prema sAcavavAmAM tatpara hatA. teoe parama Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 ] dhamiMndu rAjAe tarataja AkhA nagaramAM DhaMDherA piTAvyA ke "AjanI rAtrIe sa purUSoe zaheranI bahAra nIkaLI javuM. evA hukama sAMbhaLI sa kAI pAtapAtAnI anukULatAe rAtri paDatAM pahelAM te nagara bahAra nIkaLI gayA, ane rAja paNa saMdhyAkALe peAtAnA pradhAMna vagere mukhya purUSA sAthe zaherathI bahAra nIkaLI IzAna kANumAM AvelA manahara bhAgamAM jaIne rahyo. pelA cha bhAIe nAmuM lakhavAmAM, ane hisAba gaNavAmAM hu guMthAyela hovAthI humaNAM bahAra jaIzuM, hamaNAM bahAra jaIzuM ema vicAra karatAM rahyA, paNa sAMja sudhI nIkaLI zakayA nahi ane dukAnamAM rahI gayA, sUrya asta thayA, tevAja te chekarAe hisAkhathI paravAryAM, ane zahera bahAra javAnI vAta smaraNamAM AvavAthI ekadama utAvaLA utAvaLA cAlavA maMDayA, ane daravAjA AgaLa AvatAja te daravAna, temanA jIvataranI AzA sAthe baMdha thayA. temane jIvavAnI AzA rahI nahi, tApaNa purUSa prayatna karavA ema vicArI kAI na dekhe tevI rIte eka suMdara bhoMyarAmAM saMtAi rahyA ane dhAraNI rANI paNa meATA parivAra sahita saMpUrNa zaNagAra dhAraNa karI, rAtrIne viSe potAnA abhiprAya pramANe te purUSarahita zaheramAM pharatI hatI. anukrame rAtrI pasAra thaI, ane kamaLanA samUhane khIlavavAmAM kuzaLa, jagatanA eka netra samAna, sU yAcaLa parvatanI TAya upara caDhavA lAgyA. te samaye saghaLI dizA khAkharAnA puSpa sarakhI rAtI dekhAvA lAgI. e vakhate rAjAe hukama karyA ke ''jAe Akhu zahera tapAsI jue! ke mArI AjJAne bhaga karI kAI purUSa aMdara teA nathI rahyA ke ?'' barAbara tapAsa karatAM karatAM, jamatA kruta jevA kATavALAe te cha bhAIene zodhI kADhIH rAja AgaLa khaDA karyAM. te samaye rAjAne pagathI mAthA sudhI krodha vyApI gayA ane AMkhanI bhRkuTi Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 ] dharmabindu rAjAe tarataja AkhA nagaramAM DhaMDhere piTAvyo ke "AjanI rAtrIe sarva purUSAe zaheranI bahAra nIkaLI javuM. e hukama sAMbhaLI sarva keI pitApitAnI anukULatAe rAtri paDatAM pahelAM te nagara bahAra nIkaLI gayA, ane rAjA paNa saMdhyAkALe potAnA pradhAna vagere mukhya purUSo sAthe zaherathI bahAra nIkaLI IzAna keNamAM AvelA manahara bAgamAM jaIne rahyo. pelA cha bhAIe nAmuM lakhavAmAM, ane hisAba gaNavAmAM bahu guMthAyela hovAthI hamaNuM bahAra jaIzuM, hamaNAM bahAra jaIzuM ema vicAra karatA rahyA, paNa sAMja sudhI nIkaLI zakyA nahi ane dukAnamAM rahI gayA, sUrya asta thaye, tevAja te chokarAo hisAbathI paravAryA, ane zahera bahAra javAnI vAta smaraNamAM AvavAthI ekadama utAvaLA utAvaLA cAlavA maMDayA, ane daravAjA AgaLa AvatAja te daravAjA, temanA jIvataranI AzA sAthe baMdha thayA. temane jIvavAnI AzA rahI nahi, paNa purUSa prayatna karo ema. vicArI keI na dekhe tevI rIte eka suMdara bhoMyarAmAM saMtAI rahyA ane dhAraNuM rANuM paNa moTA parivAra sahita saMpUrNa zaNagAra dhAraNa karI, rAtrIne viSe potAnA abhiprAya pramANe te purUSarahita zaheramAM pharatI hatI. anukrame rAtrI pasAra thaI, ane kamaLanA samUhane khIlavavAmAM kuzaLa, jagatanA eka netra samAna, sUryauThyAcaLa parvatanI Toca upara caDhavA lAgyo. te samaye saghaLI dizAo khAkharAnA pupa sarakhI rAtI dekhAvA lAgI. e vakhate rAjAe hukama karyo ke "jAo Akhu zahera tapAsI juo ke mArI AjJAne bhaMga karI koI purUSa aMdara te nathI rahyA che?" barAbara tapAsa karatAM karatAM, jamanA uta jevA keTavALAe te cha bhAIone zodhI kADhI rAjA AgaLa khaDA karyA. te samaye rAjane pagathI mAthA sudhI krodha vyApI gayo ane AMkhanI bhrakuTi Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-3 [ 203 caDAvI te zeThanA putrone vadha karavAnI AjJA ApI, vajana prahAra paDe tevI A vAta zeThanA kaNe paDI. zeTha to ekadama gAMDA banI gayA. bhramita citta thaI gayuM, ane jyAM cAre bAjue samudranA meja parvata samAna uchaLatA hoya tevA samudranA pracaMDa AvegamAM aphaLAIne bhAMgI paDatA hANumAM beThelA mANasanI jema have mAre zuM karavuM. hAya, akasesa ! re kAMI upAya nathI sujhatA. he bhagavana ! have zuM karU ? kayAM jau ?" ema bhayabhIta thaI bolavA lAgyA. Ama theDIkavAra sthiti rahI. paNa pachI raDavAthI duHkha nAza thaze nahi ema vicArI, bIkaNa mANasanI ceSTA dUra karI, strI lekene ghaTita zakanA Avezane tyAga karI, dhIra purUSone yogya paiyane AdhAra laIne dInatAne anAdara karI, nagaranA pradhAna ane bIjA mukhya mANasanI madada laIne, hAthamAM uttama ranothI bharapUra pAtra laIne, te rAjA pAse vinaMtI karavA Avyo. rAjAne savinaya te zeThe jaNAvyuM ke "he kRpAnidhe ! he deva ! A mArA putro keI paNa cittane malIna abhiprAyathI rAtrie zaheramAM rahyA nathI, paNa hisAbamAM temanuM citta parovAyeluM hovAthI teo bahAra nIkaLI zakyA nahi ane sUryAsta samaye nagarathI bahAra nIkaLavA cAlyA, paNa nagaranA daravAjA baMdha thayelA joI paravaza banI teo bahAra nIkaLI zakyA nahi, mATe mArA putrone A eka aparAdha mApha kare, temane jIvitadAna ApI A raMka upara eka moTI maherabAnI kare."e pramANe te zeThe judA judA zabdomAM vinaMtI karI, paNa te ati krodhAyamAna. rAjA pitAnA vicArathI leza mAtra Dage nahi. jyAre zeThane lAgyuM ke rAjA mAne tema nathI, tyAre rAjAne kepa zamAvavA eka putra mAravAnI zeThe rAjAne rajA ApI, bAkInA pAMcane jIvatA rAkhavAnuM kahyuM, tepaNu rAjAe na mAnyuM, ema anukrame zeThe pAMca putranI upekSA karI, te paNa rAjAne krodha zame. Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 ] gharmabindu nahi. tyAre pAse beThelA pradhAna, purohita vageree atyaMta prArthanA sahita jaNavyuM ke koInA paNa vaMzane taddha ucheda kare e moTu .. pApa che. te prArthanAthI zeDa krodha zAnta thavAthI, te rAjAe bAkInA pAMca chokarAne mArI naMkhAvarAvyA, ane eka meTA chokarAne jIvatA rAkhyo. A dachAta upara thI upanaya A pramANe samaja. " jema vasaMtapura nAme nagara hatuM. tema A saMsAra che. rAjAne 'ThekANe zrAvaka jANa. zeThane ThekANe gurU jANavA, cha putrone sthaLe 'cha jIvanikAya jANavA. ahIM pitA jema pAMca putranI upekSA karI 'eka putrane bacAve che te paNa te pAMca putranA vadhumAM tene anumodanA doSa lAgato nathI. kAraNa ke tene abhiprAya te chae putrone jIvI havAne che; teja rIte gurUne paNa zrAvakane vrata ApavAthI, niyamathI bahAra rahelA paMca sthAvanA vadhanI anumodanAne doSa lAgato nathI, - kAraNa ke temane abhiprAya te hiMsA mAtrano tyAga karAvavAnuM che. - gurUne cha javanikAya putra samAna che ane tethI yati dharma pALavAne upadeza karIne cha javanikAyane bacAva karAvavA prayatna kare che; paNa rAjAnI mAphaka zrAvaka samagra jIvone mUkavAne utsAha karatA nathI tethI moTA putra samAna trasakAyane, nAnA putro samAna pAMca sthAvara jenI upekSA karIne, mUkAvanAra gurune, bIjA jIvonI hiMsAne anumodanA deSa lAgato nathI. vidhi sahita aNuvana grahaNa karAvavA te darzAve che. yogavandananimittadigAkArazuddhividhiriti // 14 // artha - zuddhi, vandana zuddhi, nimitta zuddhi, dizuddhi, ane AgArazuddhi, e aNuvratanI prAptimAM vidhi jANavI. Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-3 [ 205 bhAvArtha:-oga traNa prakAranA che. kAyayoga, manayoga ane vacanoga, eTale kaya mana ane vacananA vyApAranI zuddhi karavI. te yogaguddhi. upayoga sahita javA AvavAnI kriyA karavI te kAya zuddhi... nirava bolavuM te vacanazuddhi. zubha civavuM te manazuddhi jANavI. akhalitapaNe prANipAtAdino uccAra karavo, ane bhAna sahita kAryotsarga karavo; te vaMdanazuddhi jANavI. zaMkha, nAbata vagere zubha vAjIMtrane nAda sAMbhaLo, pUrNa kuMbha jhArI, chatra, dhvaja, cAmara ItyAdi zubha vastu jevI, ane sugaMdhI padArthonI gaMdha levI, A lakSaNathI nimitta zuddhi kahevAya che. pUrva dizA, uttara dizA, ane je dizAmAM jinezvara hoya te dizAne Azraya karavo te diphazuddhi kahevAya. rAja vagerenA abhiyogathI pratyAkhyAna (paccakakhANa) mAM apavAda rAkhavA te AgArazuddhi kahevAya. A saghaLI zuddhione vidhipUrvaka grahaNa karatAM lakSamAM rAkhavI joIe. tathA jioNpacArati atha-ucitane upacAra kare. bhAvArtha:-deva, gurU, svadharmI baMdhu, svajana, anAtha, dInA vagerene jene jema ghaTe temane upacAra (sevA) kare; e paNa eka vidhi che, te vinaya che. ane vinA mUtro ya dhamanuM mULa vinayamAM che, mATe dharma grahaNa karavAnI IcchAvALAe jene je dhaTe te vinaya, karo. ka, aNuvrata grahaNa karavAnI vidhi tathA jarUrIAta ApaNe vicArI gayA, have tene krama batAvatAM zAstrakAra lakhe che. Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 ] dharmabindu sthUlaprANAtipAtAdibhyeA viratiraNuvratAni paJceti // 16 // a--sthUla hiMsA Adi pAMca avratathI virAma pAmavA te pAMca aNuvrata jANavAM. 1 sthUla prANAtipAtavirati. trasa jIvAno hiMsA na karavI. pramAdathI prANInA nAza karavA te hiMsA. tenA be prakAra che, skUla, hiMsA ane sUkSmahiMsA. temAM sUkSma hiMsA pRthvI, pANI, teja, vAyu ane vanaspati e pAMca sthAvarane lagatI che, ane sthUla hiMsA to beiMdriyathI ArabhIne paMcendriya sudhI sarva trasakAyanI hiMsA mATe -sthUla hiMsAnA paccakkhANu karanAra zrAvaka sava trasakAyanA jIvAnI hiMsA nahIM karavAtI pratijJA le che. ra. sthUla mRSAvAda virati-meTuM juThu* na khelavuM. 3. sthUla adattAdAna virati-meATI cArI na karavI. 1 4. sthUla maithuna virati-potAnI strImAM sa MtASa rAkhaveA. pa. sthUla parigraha virati-parigrahanA niyama rAkhaveA. ! ; sAdhue jenA sathA tyAga kara che, tene zrAvaka dezathI -tyAga kare che; tethI sAdhunA pAMca mahAvrata kahevAya che; ane zrAvakanA paca aNuM (nAnA) vrata kahevAya che, e pAMce tratA dareka zrAvake grahaNa karI tene pALavAmAM pramAda na karaveA. .. tathA-dikhatabhogopabhogamAnAnarthadaNDa viratayastrINi guNatratAni iti // 17 // i artha :--divrata, bhAgapabhoganu pariNAma, ane anatha da'DathI virAma pAmavu' e traNa guNu vrata kahevAya. bhAvA :-aNuvratane guNa karanArA eTale upakAra karanArA "te guNavrata kahevAya. guNuvrata sivAya aNuvratanI jevI joIe tevI zuddhi rahetI nathI, mATe zrAvake aNuvratarUpa vRkSAnA rakSaNa mATe thADa rUpa Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-3 [ 207 traNa guNavato paNa aMgIkAra karavA joIe. diparimANa vrata bhegopaganuM pariNAma ane anartha daMDa viramaNa e traNa guNavrata jainazAstramAM kahelAM che. jenuM varNana have pachI) - tathA sAmAyi-rAvaziSadho vAsatithisaMvibhaagaashctvaarishikssaapdaaniiti // 18 // artha -sAmAyika, dezAvakAzika, pauSadhepavAsa ane atithisaMvibhAga e cAra zikSAtrata che. | bhAvArtha:-jene jIvanamAM sAdhudharmanAM abhyAsa tarIke varNavavAmAM Ave che te zikSAvrata che. . 1. sAmAyikA-mokSamArganI sAdhanAmAM samAna sAmarthyavALA samyaka darzanazAna-cAritrane je Aya (lAbha) te samAya athavA rAga-dveSanI vacce madhyastha pariNAmamAM vartavuM te sama ane teno lAbha te samAya ane te ja sAmAyika. A sAmAyika sAvaghayoganA parihAra ane niravaghayoganA anuSThAna rUpa jIva pariNAma che. 2. dezAvakAzaka:- 100 kIlomITara-ra00 kIlo mITara Adi diggata je pahelA svIkAreluM che, tene haMmezA saMkSepa karavo te dezavakAzika vrata. 3. pauSadhopavAsa - je AtmAnuM poSaNa kare te pauSadha athavA AThama ane caudasa Adi parva divaso AMtmAne ArAdhanA dvArA piSaNa ApatA hovAthI tene pauSadha kahevAya. upavAsa-deSita evA AtmAno AhAra parivAra dvArA AtmAmAM vAsa karAve te upavAsa. TIkAkAra kahe che ke. upovRttasya doSebhyaH samyagvAsau guNaiH saha / upavAsaH sa vijJeyo na zarIravizoSaNam // . Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 ] dhamabindu deSa sahita AtmAne guNamAM vAsa karAvavo te upavAsa che. paraMtu zarIranuM zoSaNa e upavAsa nathI. 4. atithi saMvibhAga : vItarAga paramAtmAe kahela dharmane AcaranArA sAdhu, sAdhvI, zrAvaka ane zrAvikA te atithi kahevAya che. teone nyAya pUrvaka meLavelA dhana vaDe kalpanIya bhajana pAna vigerenuM yogya rIte dAna karavuM te atithi saMvibhAga kahevAya che. | zrI umAsvAti vAcaka praNIta zrAvaka prajJati sUtramAM kahyuM che ke sAdhu sAdhvI, zrAvaka ane zrAvikA rUpa atithi ghare Ave tyAre bhakti pUrvaka ubhA thavuM; Asana ApavuM, paga puMjavA, namaskAra karavA vigere yogya satkAra karIne, pitAne vaibhava ane zakti anusAra bhajana, pAna, vastra, auSadha ane makAna vigere ApavuM te atithi saMvibhAga. tatazca-etadAropaNaM dAnaM yathA'he sAkalyavai klyaabhyaamiti||19|| artha -uparanA bAra ane yogya vyaktine saMpUrNa athanA be cAra vratanuM dAna kahevAya. bhAvArtha:-have samyakatvamUla A aNuvratane grahaNa karyA bAda zuM karavuM joIe te kahe che. artha --vanugrahaNa karyAbAda aticAra rahitapaNe pAlana karavuM. bhAvArtha-samyapha darzanAdi guNene grahaNa karyA bAda tenI virAdhanA na thAya te rIte tene pALavA joIe. kharAba pavananA kAraNe haNAyelA baNuM phaLa phUlanAM vRkSa jema ochA phaLa Ape che, tema aticAsthI haNAyelI vrata pUrNa phaLa ApI zakatA nethI. Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-3 [ 202 have dareka vratanA aticAra batAvavA prathama samyaphadarzana nA aticAra batAve che. zaGakA 1 kADakSA 2 vicikitsA 3 'nyadraSTiprazaMsA saMtavAH -5 sabhyadraSyatirAvArUti rahyA atha - 1 zaMkA. 2. kAMkSA. 3 vicikitsA. 4 anya darzanakAranI prazaMsA. 5 paricaya e samyagadarzananA aticAre che. bhAvAtha:- 1. zaMkA : zaMkA be prakAre che. I sarva zaMkA. II deza zaMkA. I bhagavAnane sarva vacanemAM zaMkA rAkhavI te sarva zaMkA. dA. ta. bhagavAne kahelI badhI vAta suyogyapaNe kevI rIte ghaTe? evI vicAraNA te sarva zaMkA. II bhagavAnanA kahelA amuka vacanamAM zaMkA karavI te deza zaMkA. dA. ta. pRthvIkAyAdimAM jIva haze ke kema ? evI vicAraNuM te deza zaMkA.. 2. kAMkSA H anya darzanane sArA mAnIne athavA temanA amuka kAryone sArA mAnIne tenI IcchA rAkhavI te kAMkSA. dA. ta. bauddhone dhyAne vAda kharekhara karavA jevo che. evI vicAraNA karavI - te kAMkSA. Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 ] dhi 3. vicikitsA : ApaNA dvArA thatI dhakriyAnA phaLamAM zaMkA rAkhavI te vicikitsA. dA. ta. hu` upavAsa-sAmAyika vigere dha kriyA karU chuM tenuM phaLa maLaze ke nahi. tevI vicAraNA te tricikitsA. 4, anyaSTi prazaMsA H anyadanAnI amuka sArI karaNI joIne A puNyazALI che, emaneA janma saphaLa che te dayALu che, evI jAheramAM prazaMsA karavI te. zAstrakAra bhagavaMtAe bIjAnA thADA ane nAnA paNa guNatI anumeAdanA karavAnI kahI che. kAraNa ke anumAdanA mAnuMsaka che. paNa prazaMsA jAhera bhASaNa rUpa che. Aje jAhera prazaMsA karavAthI bALajIvA te tarapha kheMcAIne peAtAnA dharma pratye zithIla ane tethI anyadaSTi prazaMsA e samyakatvatA aticAra kahyo che. 5. anyadraSTi sa'stava H sa'stava eTale paricaya. anyadarzInI sAthe rahevuM, bhAjana karavu, dha buddhithI dAna ApavuM, vAtacIta karavI te paricaya kahevAya, te karavAthI aticAra lAge che. vratadhArI zrAvaka anyadarzInIe sAthe vadhu paricaya rAkhe tA temanI pAchaLa rahelA bhAvukA vivekadraSTinA abhAve e tarapha saMpUrNa khe'cAya ane pAMte paNa vAr vAranA paricayathI potAnA vratAmAM zithIla bane ane kayAreka trA paNa cheDI de ane AvuM meATu' AtmAnuM nukasAna thavA saMbhava rahe eTale anyadraSTinA paricaya vajra vA. " tathA vratazIleSu paJca pacca yathAkramamiti" || 22 // artha : vrata ane zIlane viSe anukrame pAMca pAMca aticAra samajavA. Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 211 bhAvA:--pAMca aNuvratamAMnA darekane viSe temaja zIla eTale guNavrata ane zikSAvratane vize ema khAre vratane viSe pAMca pAMca aticAra samajavA. A aticAra na lAge tema vrata pALavAM. have prathama sthUlahiMsA vivaraNu" nAmanA aNuvratanA pAMca aticAra zAstrakAra jaNAve che. "bandhavadhaccha vicchedAtibhArAropaNAnnapAnirodhA iti" ||23|| adhyAya-3 artha: -: 1 anya. 2 vadha. 3. cAmaDInu` chedana. ati bhAra mUkavA. 5 annapAna na ApavuM. e pAMca prathama aNuvratanA aticAra che. bhAvAtha :--dAraDAM vagerethI bAMdhavuM, tADana karavuM. (mArI nAMkhavuM te te| anAcAra kahevAya.) cAmaDI ane zarIranuMcharA vagerethI chelluM, ata bhAra bharavA, ane bheAjana pANI na ApavAM e pAMca aticAra che. ane te sthUla prANAtipAta viramaNu vratane lAge che. 1. cAra paga tathA be pagavALAM prANIone khaMdha e prakAranA che, 1 sAka ane ra niraka, sAka baMdha karavA ghaTita che paNu nirarthaka aMdha karavA ceAgya nathI. sAka baMdha e prakAranA che. 1 sApekSa. 2 nirapekSa agni vagerenA bhaya vakhate khaMdhana cheDI zakAya athavA chedI zakAya, evI rIte dAraDAthI khAMdhavuM te sApekSa baMdha kahevAya. ane ghaNuMja daDha Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 ] dhamabindu ane chuTI na zakAya tevI rIte bAMdhavuM te nirapekSa baMdha kahevAya. A prakArane baMdha cAra pagavALA prANIne AzrayI lakhele che. ane dAsa dAsI, cera tathA pATha Adi zIkhavAmAM prasAdI evA putrane bAMdhavA hoya te pinAnA parAkramathI ja bAMdhavA ane temanuM rakSaNa karavuM ke jethI agni vagerene upadrava thAya to teo nAza na pAme. pitAnA parAkramathI bAMdhavA ene artha e thAya. che ke temanA upara evI sakhtAI rAkhavI ke AjJA sivAya rAkhela ThekANethI bIje khasI zake nahi. 2. tADananI bAbata paNa evI ja rIte samajavI. niyapaNe. mAravuM te nirapekSa vadha, tene te sarvadA tyAga karavo. zrAvake pitAnA Azrita upara prathamathI ja e dAba besADavo. ke teo tenAthI bItA rahe, ane temane mAravAne avasara tene na Ave, chatAM kadAca e avasara Ave te marma sthaLa sivAya bIjI jagyAe ghaNe ja theDo prahAra kara, e sApekSa vadha samajo 3. chaviccheda paNa teja rIte ja samajo. paga, hAtha, kAna, nAsikA vagere nirdayapaNe davA te nirapekSa chaviccheda kahevAya ane gumaDAM, ghA (traNa) vagere chedavA paDe athavA koI sagamAM DAma. devo paDe te sApekSa chaviccheda kahevAya, nirapekSa sarvathA tyAga karavA, lAyaka che. 4. zrAvake bepagAM ane copagAM vAhananI madadathI pitAnuM gujarAna calAvavAne vyApAra banatA sudhI na kare, chatAM te dhaMdhe karavuM paDe to be pagavALA majUro jeTalo bhAra pitAnI jAte upADI zake tathA utArI zake teTalo bhAra upADave. ane cAra paga vALA pAse te niyama karatAM paNa oche bhAra upaDAva, kAraNa, ke temane besavAnI vAcA nathI; eTale pitAne vadhAre bhAra ucakavAne che ema teo bIjAne jaNAvI zake nahi. hala tathA gADAM pramukhamAM jaDelA baLadane yogya avasare chuTA karavA. Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-3 [ 213 koIpaNa prANIne bhojana tathA pAnamAM aMtarAya na karavo. kAraNa ke tema karavAthI, te prANIone anapAna nahi maLavAthI kadAca maraNa thavAno saMbhava rahe che. A anapAnane nirodha be prakAra che. rogAdinA upacAra nimite prANIne bhUkhyuM rAkhavuM te sApekSa niSedha kahevAya. ane tethI judI rIte eTale aparAdha nimite anapAna nahi ApavA, ane jIva bhUkhathI pIDAya temAM AnaMda mAnave te nirapekSa nirodha kahevAya, chevaTane nirapekSa sarvathA tyAga karavA lAyaka che. phakta anapAna Aje tane nahi maLe evI dhamakI batAvavI paNa bhojanAdi te ApavuM, ane pApanI zAMti nimite upavAsa karAvo. A bAbata para ghaNuM lakhI zakAya, paNa graMthagauravane bhaya rahe che tethI pitAnI buddhi anusAra vratane aticAra na lAge tema sarva jagyAe vartavuM, eja sAra che. zaMkA -vata aMgIkAra karanAre prANAtipAtanuM pratyAkhyAna karyuM che te tene baMdha vagere karavAthI doSa lAgaze nahi, kAraNa ke tethI pratyAkhyAnane bhaMga thato nathI, ane baMdhAdi karavAnuM je teNe pratyAkhyAna karyuM hoya chatAM baMdhAdi kare, te paccakhANane bhaMga thAya che, ane tethI vratanI maryAdAne paNa nAza thAya che; ane vratamAM pAMca pAMca aticAranA paNa vratathI adhikapaNuM thaze; A pramANe baMdhAdine aticAra gaNavA yogya nathI. samAdhAna : kharI vAta che ke prANAtipAtanuM pratyAkhyAna karyuM che paNa prANAtipAtanuM pratyAkhyAna karavAthI baMdhAdikanuM paNa pratyAkhyAna thaI jAya che, kAraNa ke baMdha vagere prANAtipAtanAM kAraNe che. baMdha vagerethI vratabhaMga thatuM nathI, paNa aticAra thAya che. sarvathA jyAre vratane bhaMga thAya tyAre tratabhaMga kahevAya ane dezathI (keTaleka aMze) vratane bodha Ave tyAre atiyAra kahevAya. Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214] dharmabindu ane tethI baMdhAdithI sarvathA vratane bhaMga thatA nathI. mATe te aticAra kahevAya. vrata be prakAre kaheluM che. aMtattithI ane bahittithI; aMta vRtti ane bahivRtti bane vRttithI jyAre vratane bhaMga thAya tyAre vratabhaMga kahevAya; paNa kevaLa aMtattithI athavA kevaLa bahirvattithI vratane bhaMga karavAmAM Ave tyAre aticAra lAge che. zAstramAM kahyuM che ke - na mArayAmIti 'kRtavratasya' vinaiva mRtyu ka ihAticAsaH / nigadyate yaH kupito vadhAdIn karotyasau syAnniyamAnapekSaH / / 1 / / mRtyorabhAvAnniyamo'sti tasya kopAhayAhInatayA tu bhaGga / dezasyabhaGgAdanupAlanAcca pUjyA aticAramudAharanti // 2 // mAruM chuM evA vikalpavine kapanA AvezamAM pArakAnA prANane hAni thaze ema nahi gaNakAratA je kaI baMdhAdi kare, paNa, tethI prANI ghAta thAya nahI, te nirdayapaNe viratinI apekSA rAkhyA sivAya pravartana karavA mATe aMtavRttithI vrata bhaMga thayo paNa prANInA jIvane ghAta thayuM nathI ethI bahivRttithI vratanuM pAlana thayuM, Ama dezathI vratanA bhaMga ane dezathI vratanA pAlanane aticAra kahevAya. zaMkA -"huM nahi mArUM" evuM vrata grahaNa karanArane mRtyu karyA sivAya aticAra kema lAgu paDe ? AvezathI vadhAdi karavA ane niyamanI darakAra nahi karavI tenuM nAma aticAra, te pachI uparanuM vrata grahaNa karanArane aticAra zI rIte lAgu paDe ? samAdhAna : prANInuM mRtyu thatuM nathI tethI niyamanuM pAlana thAya che, paNa kopathI dayAhIna thayo tethI niyamane bhaMga thAya che, ane dezathI (partly) niyamanA pAlanane, ane dezathI niyamanA Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-3 [ 15 bhaMgane pUjya purUSaSa aticAra kahe che, mATe tene paNa aticAra lAgu paDe che, paNa vratanA bhaMga thatA nathI. AgaLa zaMkAmAM kahelu che ke badhAdinuM pratyAkhyAna karavAthI niyamanI hada rahetI nathI te zaMkA paNa ayeAgya che, kAraNa ke vizuddha rIte prANAtipAtanuM viramaNa karavAmAM Ave, te temAM badhAditA niSedha AvI jAya che. mATe baMdhAdine aticAra gaNavA, paNa tethI vratanI hada eLa gAtI nathI. khIjuM mRSAvAda-asatya aNuvrata viramaNanAM paNa pAMca aticAra che. te nIce pramANe che. mithyopadeza rahasyAbhyAravyAna kUTalekha kriyAnyAsApahAra svAramaMtrameDhA kRti // 24 // (1) mithyA upadeza. (2) rahasya kholavu' te. (3) khATA dastAveja lakhavA, juThI sAkSI puravI. (4) thApaNu eLavavI. (5) strI vagere sAthe thayelI guptavAta prakaTa karavI. 1. milye.padeza-satya bAbata zuM che te jANavA chatAM bIjAne khATI vAta kahevI ane khATI vAta kahevarAvavI te mithyA upadeza che. A mithyA upadeza "khajAnI pAse jIThuM na khAlAvavuM," evA vratamAM bhaMga kare che, paNa mithyA na khelavuM" e vratamAM bhaMga karatA nathI, tApaNu sahasAtkAra ane anAbhAga e be vaDe, atikrama, vyatikrama athavA aticArathI IjA mANusane asatya khelavAmAM pravRtti karAvavI te A vratane aticAra che. athavA vratanuM saMrakSaNa karavAnI khruddhithI pArakAnuM vRtAnta kahevA dvArA je mithyA upadeza Ape che tene atiyAra lAge che. vratanI apekSA che graMthI niyamanuM pAlana thAya che, ane mithyA bhAvamAM Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 ] dhabindu prava vApaNuM che mATe niyama bhAMga thAya che, eTale vrata bhaMga tathA pAlanane aticAra kahevAya che. 2. rahasyAbhyAkhyAna--amuka mANuse ekAMtamAM vAtA karatAM, mATe rAjaya virUddha Ama vAtA karatA haze, atratrA vyabhicAranA vicAra karatA haze vagere kahevuM te. zakA!--rahasya vAtane prakAza karavAthI tA nakkI vrata bhaMga thAya che, kAraNa ke temAM khATA doSa kahevAya che mATe aticAra na lAgatAM vrata bhaganA dASa lAge che. samAdhAna:--tamArUM kahevu vicAravA lAyaka che, paNa bIjAne nukazAna karanArU vAkaya ajANupaNe khelAya tyAre bhAva kahezavALA hotA nathI, tethI atavRttithI vratanuM rakSaNa thAya che; paNa pArakAne hAni thAya che tethI vratanA bahivRttathI bhaMga thAya che, A rIte niyamanA bha'gAbha'gathI atiyAra lAge che kahyuM che ke, sahasA bhakhANAi jANato jai karejja to bhaGgo // jaI puNaNAbhogAihiMto to hoi aticArA // 1 // jo jAgI joIne sahasAkAre abhyAkhyAna vagere kare tA vratane bhaMga thAya che, ane jo vicAryA sivAya kahevAya tA aticAra lAge. A bAbata hAlanA samayamAM bahu vicAravA jevI che. dhaNA purUSA be jaNane chAnI vAta karatAM jue eTale te amuka ja bAbata viSe vAta karatA haze, eve nizcaya bAMdhI le che; a te pachI meM jAte temane amuka vAta karatAM sAMbhaLyA ema bIjA AgaLa te vAta bahu ja AnaMda sAthe kare che, te vaLI bIjA AgaLa vAta calAve che; Ama jayAM sapanA lIsoTA sarakhA na haiAya tyAM khase sApa hatA evI vAta satra prasarI jAya che; A rIte dhaNA nirdoSa mAguJAne mAthe ALa caDhe che, je ALa khATuM TharAvatA bahu vAra Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-3 [ 217 lAge che. kAraNa ke sArI vAtane prasaratAM jeTalI vAra lAge che tenA karatAM ghaNAja juja samayamAM kharAba vAta prasarI jAya che. koInA saMbaMdhI beTI vAta prasaratAM je aniSTa pariNAma Ave tene jokhamadAra prathama te vAta pragaTa karanAra Thare che; mATe koInA viSe kheTe vicAra bAMdhavo yA phelAvo te mATe deva che ema samajI keInA achatA dezane vAkacAturyathI prakaTa karavA lalacAvuM nahi. 3, phUlekhakriyA-beTI vAtanI sucanA kare evA lekha lakhavA, te mRSAvAda vratane trIjo aticAra che. je mANase phUTa lekha lakhe che, teo lebha vRttithI A kAma kare che, paNa teo chetarAya che; kAraNa ke sAme mANasa dhAre ke tamArA beTA lekhathI chetarAyo, ane tamane dhanane lAbha thaye, paNa tethI je bhAre nukazAna tamane thAya che teno tamane kyAM khyAla che ? nyAyavRtti je AtmAne guNa che, te A kAraNe tamArAmAMthI nAza pAme che; ane tethI sthULa dravya levA jatAM, Amika dravya gumAvo che. A rIte lAbhane badale hAni thAya che, kAraNa ke Amikadravya sthULa dravya karatAM anaMtaghaNuM kIMmatI che. mATe sthULa dravyanA lAbha mATe kadApi, mananA pariNAmane malIna karanAra kheTe dastAveja kare e zrAvakane ghaTita nathI; vaLI tevA lekhathI sAmA manuSyanA dravya prANu tathA bhAva prANune vinAza thAya che, tethI hiMsA thAya che. ghana e mANasane agIArama prANu gaNAya che, mATe beTA lekhathI anya purUSanA hakanA paisA tame DubavavA mAge ane kadAca temAM tamo phAvo to paNa anya purUSanA bhAva prANane prathama nAza thAya che, kAraNa ke tenA manamAM ciMtA, vera ane dezanA vicAre utpanna thAya che, tenA kAraNabhUta tame che. ciMtA, vera ane dveSane vicAranI asara tenA zarIra para paNa jaNAya che, A rIte tenA divya prANane paNuM nAza thAya che. dhanane sarvasva mAnanAra dhananA Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 ] dhamabindu abhAvamAM ApattimAM AvatAM ApaghAta vagere anartha kare, te tenA jokhamadAra paNa beTo lekha lakhanAra evA tame che. AvI rIte anarthanI paraMparA je kAryamAM rahelI che tevA anyAya mAgathI paranuM dhana haravAne khoTA dastAveja lakhavA vagerethI vimukha rahevuM e dareka ahiMsAne parama dharma mAnanAra jainanuM prathama ane jarUranuM kartavya che. A sAthe jaNAvavuM joIe jainanuM nAma dharAvanAra keIpaNa gRharathe korTamAM khoTI sAkSI pUravI nahi. asalamAM jaine eTalA satyavAdI gaNatA hatA ke temanuM bolavuM korTamAM-nyAya sabhAmAM pramANabhUta gaNAtuM. jaina kadApi asatya beleja nahi evI tenI ucca chApa hatI, paNa hAlamAM tene badale tethI ulaTuM ja jovAmAM Ave che, e ghaNA aphasanI bAbata che. keTalAkane jyAre ApaNe A uttamadha ApavA IcchA rAkhIe chIe tyAre teo jaNAve che ke je ApaNe bIjAnI bAbatamAM beTI sAkSI na purIe te teo. vakhata Avya, ApaNI taraphathI juThI sAkSI kema pure ? A. dalIla tadana pAyA vagaranI che. kAraNa ke juThI sAkSI bIjA pAse purAvavAne vakhata Ave evuM kArya ja zA mATe karavuM joIe ? je satyavAdI che ane zuddha AcaraNavALe che, tene evI paranI khoTI AzA zA mATe rAkhavI joIe ? ApaNe satya bolanArAja chIe evI chApa ApaNu viSe ApaNuM vartanathI pADIe te asatya sAkSI puravAne kahevAnI hIMmata ja bIje mANasa zI rIte. dharI zake ? mATe khoTAM bahAnAM kADhI juThI sAkSI puravI, ane purAvavI, e ghaNuM ja aghaTita che; ane jeo te kAma kare che, te satyanA upAsaka nahi paNa khoTA vyavahAranA upAsaka che ema kahevuM ja egya gaNAya. 4, .sApahA-pAro me sa ka je ke anAmata je. Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-3 [ 219 dhana athavA vastu mUkI gayo hoya, te mudata thaye levA AvanAra mAladhaNIne ApavAnI nA kahevI te thApaNa oLavavI e nAmane cothe aticAra che. jema beTe lekha lakhavAthI anartha thAya che, te ja rIte paranI thApaNa eLavavAthI paNa teTaleja anartha thAya che. mATe A vratanA trIjA aricAranA bhedanA varNanathI te jANavuM. thApaNa oLavavAthI. hiMsA, mRSAvAda, ane adattAdAna e traNe doSa lAge che; mATe keIpaNa zrAvake tevuM aghaTita kArya karavuM nahi. 5. svadAramatrabheda-pitAnI strI tathA mitra sAthe gupta bhASaNa karyuM hoya te lokamAM prasiddha karavuM te svadAramaMtrabheda athavA gupta bhASaNa prakAsa na kahI zakAya. je kharI vAta strI, athavA mitra sAthe thaI hoya te pragaTa karavAthI asatya bolavAne deSa to lAgu paDI zake nahi, paNa saMsAtkAre kenI rahasya vArtA pragaTa thavAthI mANasane lajajA Ave, athavA tethI ApaghAta vagere karavA te dorAya to tenuM kAraNa te gupta vArtA pragaTa karanArA gaNI zakAya; kAraNa ke kIta e manuSyane jIva karatAM vadhAre priya lAge che, ane tethI kIrti vagaranA jIvana karatAM maravuM teo vadhAre pasaMda kare che. jIva jAya tevI vAta kone na kahIe mATe kAInuM rahasya-gupta bAbata kApi pragaTa karavI nahi. kAraNa ke je satya parane nukazAnakArI che te paramArthathI asatyaja che. mATe keInI gupta vAta jAhera karavI te aticAra Thare che. vratamAM koI paNa rIte bAdha na Ave mATe acitAra che, paNa vratanA bhaMga mATe nathI. mATe lIdhelA vratamAM khAmI na Ave te rIte te pALavAM. trIjA vratanAM aticAra A pramANe che. Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 ] dha bindu stenaprayogatadAhRtAdAnavirUddharAjyAtikramahInAdhikamAno mAnapratirUpakavyavahArA iti ||25|| a:-adattAdAna eTale cArI na karavI tenA pAMca aticAra A pramANe che. 1. stanaprayAga-cArane madada karavI. 2. core cArI lAvelI vastue ekaThI karavI. 3. potAnA rAjAnA zatru evA anya rAjAnA dezamAM atikramaNa karavuM. 4. echAM adhika mApa karavAM. 5. vastumAM bheLaseLa karavI. 1. cArAne bIjAnuM dhana harI lAvavAnI anumati ApavI te stanaprayAga. "hamaNAM vyApAra vinA kema bheMsI rahyA che? tamAre khAvApIvAnuM na hoya teA huM Apu', ane tamArI ceArInA mAla kAI vecI ApanAra na hoya te huM vecI ApIza" evAM vacanathI carane tenA dhaMdhAmAM preraNA kare che, tene atiyAra lAge che. 2. cAre cArI lAvelI vastu lAbha dveSathI je chAnI rIte grahaNa kare te cAraja kahevAya. nItizAstramAM kahyu che ke-- caura caurApako mantrI bhedajJaH kANakaH krayI / annadaH sthAnadazcaiva cauraH saptavidhaH smRtaH || cAra, corI karAvanAra, ceArInI geAThavaNa karanAra, cAranI gupta vAta jANanAra, ceArInI vastu vecanAra, lenAra, cArane anna ApanAra, ane cArane sthAna ApanAra; e sAta prakAranA mANasA cora kahevAya che. AthI cerInA mAla saMgrahanAra paNa cAraja gaNavAmAM Ave che. kharo zrAvaka cArI kare nahi, ane cArane uttejana Ape paNu Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-3 [ 221 nahi; kAraNa ke corane sahAya ApavAthI te paranuM dhana haraNa kare. tethI jenuM dhana corAyuM hoya tenA bhAva, prANa tathA dravya prANane nAza thAya; vaLI e vAta jAheramAM Ave te coranI sAthe corIne mAla saMgrahI rAkhanArane paNa sajA thAya; ane tethI dharma paNa vagovAya. kAraNa ke, je dharmanA mANaso AvAM kRtya karavA preratA haze, te dharma paNa e halakeja haze ema anya mANaso gaNe.. vaLI lekamAM AbarU jAya, ane te mANasane keI vizvAsa paNa na rAkhe. jyAre tevo mANasa keI ne ghera jAya, tyAre gharanA sarve mANase tenI hIlacAlane bArIka najarathI tapAsa; A mANasa sarvatra apriya thAya che. 3. pitAnA rAjAnI rajA sivAya duzmananA lazkaramAM athavA bIjA evA sthAnamAM vepAra mATe chAnI rIte praveza kare te virUddha rAjyAtikrama kahevAya. janazAstramAM cAra prakAranA adatta kahelAM che. svAmIadatta. jIvaadatta, tIrthakara adatta, ane gurUadatta. Ama pararAjyamAM javuM te svAmi-nRpa-adatta kahevAya. tene ceranA jeTalo ja daMDa karavAmAM Ave che. pahelAnA samayamAM A niyama bahu upayegI hato; kAraNa ke je eka rAjyane mANasa te rAjAnA zatrunA rAjyamAM jAya to. prathamanA rAjAnI hIlacAla vagere anya rAjAne jaNAvI devAne saMbhava rahe, tethI rAjAe te aparAdhane corInA gunA jeTalo gaNatA hatA. mATe je rAjyamAM ApaNe rahetA hoIe te rAjyanA niyamane mAna ApIne vartavuM joIe. kAraNa ke rAjabhakti karavI e jenone. dharma che. 4-5. ApatI vakhate ochuM jokhavuM; ane letI vakhate vadhAre; jokhavuM, athavA bharavuM; athavA koI bhAre mUlavALI vastumAM halakI. bheLavI devI, athavA uparanI chApa ene e rAkhI aMdara halake Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 ] dharmabindu mAla bhare. A trIjA aNuvratanA chelA be aticAre che. AvI rIta kheTAM taLa mApathI athavA bheLaseLa karavAthI maLeluM dhana te paNa cerInuM dhana che. "corIne mAla caMDALe jAya ane pApI hAtha ghasatA thAya e kahevata kharI che, tene eka TuMka dAkhale atre TAMkavAmAM Ave che. eka dhanasukha nAmano vanitAnagarImAM zeTha rahetA hatA, te rUne vyApAra karatA hatA. ekadA eda vRddha mANasa eka rUpIAnuM rU levA Avyo. te zeThe rUpIAnuM ATha zera ApavAnuM kahyuM. te vRddha kahyuM "Apa" pachI te zeThe eka trAjavAmAM cAra zerI mUkI ane bIjA trAjavAmAM rU mUkayuM, ane pelA vRddha pAtharelA vastramAM te rUvALuM trAjavuM khAlI karyuM. rU vajanamAM halakuM hovAthI dekhAvamAM - bahu lAge che, tethI te vRddha mANase ATha zera rU ApeluM che, ema jANI pitAnuM vastra vALI lIdhuM, ane dhanasukha zeThane salAma karI - cAlato thaye. dhanasukha zeTha paNa vyApAranI kapaTakaLAmAM ati nipuNa hevAthI, jayAM pelA vRddha mANase pitAnuM kapaDuM vALavA mAMDayuM ke bAkInuM rU jokhavAne vicAraja baMdha karyo A pramANe te arthe - rUpIo kamAyo. pachI potAnA nekarane teNe AjJA karI ke "jA ghera jaIne kahI Ava ke Aje puraNapoLI kare". nokara ghara tarapha kahevA gaye Aje svAdiSTa bhojana maphatanA paisAmAM maLaze, e te dhanasukha zoTha pATa harSa dharavA lAgyo. te zeThanI strIe patinI AjJA pramANe puraNapoLI taiyAra karI, evAmAM ekAeka te zeThane jamAI tenA - mitro sAthe AvI pahoMcyo, ane te jamAI ane tenA mitro ghaNA dUrathI AvelA hatA tethI bhUkhyA hevAthI taiyAra kareluM bhojana - barAbara jhApaTI gayA ane pachI nirAMte sutAM. sAMje vALu samaye Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-3 6 [ rara3 zeTha ghera AvyA ane manamAM AnaMda mAnatA hatA ke hamaNA puraNa pALI bhANAmAM pIrasAze, tevAmAM zeThANIe sAmAnya uSNu rATalo bhANAmAM pIrazI. zeDa tA rAtAcALa thaI gayA, "meM kahevarAvyuM naheAtu ke puraNapALI karaje, A zuM?" te zeThanI stra kahe jarA dhIrA paDI sAMbhaLeA, jamAI ne tenA mitreA sutA che te sAMbhaLaze, tame taiyAra karavAnuM kahevarAvyuM hatu. te pramANe meM puraNapALIe taiyAra karI hatI, paNu (sutelA jamAI tathA tenA mitrA tarapha AMgaLI karI kheAlI) A badhA AvyA te bhUkhyA heAvAthI jhApaTI gayA temAM huM zuM karU" zeTha jarA dhImA paDayA. ane mana sAthe vicAra karyAM ke 'pANInA pANImAM ane dudhanA dudhamAM." corI karI pApa oyuM, ane khAnAra khAi gayA, mATe pharIthI AvuM anyAyakRtya huM karIza nahi. A pAMca aticArA rAjasevAne paNa lAgu paDI zake che. prathamanA be aticAratA spaSTa rIte tene lAgI zake kAraNa ke te paNa cArane madada karI zake, athavA cAre cAro lAvelA mAla peAtAne tyAM saMgrahI rAkhe, ane A kAma teo bIja karatAM vadhAre sArI rIte eTale jaNAya niha tevI rIte karI zake. kAraNa ke cArane pa4DavAnuM kAma peAtAnuM che, ane tethI cArane pakaDavA ke nahi temanA hAthamAM che; ane cArInA mAlanI tapAsa karatAM UI sthaLe mAlUma paDe tA te cAranI sAthe bhAga vaheMcI levAnI masalata kare, ane te vAta pragaTa na kare; cerI karAvavI athavA cArane uttejana ApavuM te rAjasevAne bahuja saheluM kAma che paNa te bahuja khATuM che. vaLI svAmInuM luNu khAvA chatAM zatru rAjAne khAnagI rIte sahAya kare tyAre virUddha rAjyAtikramanA trIjo aticAra lAgu paDe che. jyAre rAjyatA bhaMDAranI vastuo ApavI levI hoya tyAre kheATAM mApa vApare athavA vastue badalI nAMkhe teA rAjya sevakAne paNa ceAthe tathA pAMcamA atiyAra lAgu paDe che. Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 ] dharmabindu A pramANe aticAra na lAge tema trIju vrata pALavuM. have cothuM vrata jenuM lakSaNa pitAnI strImAM saMtoSa ane parastrInA tyAgarUpa che tenA pAMca aticAra che te zAstra kahe che - paravivAhakaraNetvaraparigRhotA'parigRhItAgamanAnaGgakrIDAtIva vAmitrI rati rahyA (1) parAyA chokarAne vivAha karI Apa. (2) bIjAe bhADuM ApIne rAkhelI vaizyA sAthe samAgama kara. (3) parastrI sAthe samAgama karavo. (4) anaMga krIDA karavI. (5) mithuna sevavAmAM ghaNI ja abhilASA rAkhavI. A pAMca cothA svadAra saMtoSa aNuvratanA aticAra che. (1) pitAnA chokarA sivAya anyanA chokarAone paraNAvavA tene cethA vratamAM aticAra gaNavAmAM Avyo che; kanyAdAnanA phaLanI IcchAthI athavA sneha saMbaMdhathI bene saMbaMdha joDI Apo tene jainazAstrakAre aticAra gaNe che; ane pitAnA chokarA paraNAvavA temAM paNa vrata grahaNa karanArA niyama rAkhe che. zaMkA-tamAro upadeza satya lAge che, paNa jo paranAM chokarAM paraNAvavAmAM doSa hoya, to teja deSa pitAnAM chokarA paraNAvavAmAM kema na lAge ? samAdhAna-je pitAnAM chokarAne paNa vivAha na kare, te. kuMvArI rahelI kanyAo svecchAcArI thAya ane tethI zAsananI helanA ane niMdA thavAno bhaya rahe che. kAraNa ke paraNelI strIo prAya svecchAcArI thavAno saMbhava ocho che. vaLI zAstrakAra jaNAve che ke amuka chokarA paraNAvavA e niyama A vratadhArIe le. Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-3 [ 225 joIe. eTale amuka cheAkarAM utpanna thayA pachI vadhAre chekarA utpanna karavAne paNa tyAga karavA joIe. khInta zabdomAM kahIe tA gRhasthAzramamAM rahevA chatAM amuka vakhata pachI ceAthuM vrata sathA grahaNa karavuM joIe, jo ema na kare teA vratane bAdha Ave, kAraNa ke vadhAre thAya tA vadhAre paraNAvavA paDe, ane tethI niyamamAM bhaga paDavAnA prasaMga Ave. hiMduAmAM je trIjo Azrama vAnaprasthAzrama che, tene lagatA Azramane A niyamamAM uddeza samAyale che. amuka vayanI hade paheAMcyA pachI, gRhasthAzramanI jokhamadArI jema bane tema echI karavI, ane pe tAne maLelA jJAnaneA, anubhavatA lAbha juvAnava ne ApavAnuM uttama kA bajAvavAnu` mAthe levuM joie. dhaNA yuvA jIvananaukA kevI rIte calAvavI te khAkhatanA jJAnanA abhAve, te naukAte aneka prakAranA taraMgApara uchALI, athavA saMsAra samudramAM paLe paLe maLI AvatA kharAkhIe sAthe athaDAvI, sukharUpe te naukA daSTibindu prApta kare te pahelAM tene aMta lAve che. aNu khalAsInI mAka sauMsAranA anubhava vagaranA teo te naukAne game tema hakAre che. vividha prakAranAM du:khe| sahana karI sIdhe mAge te naukA calAvatAM teo zIkhe che; paNa tevAmAM maraNu samaya najadIka Ave che, ane jIvana saphaLa karyA sivAya tee mRtyunA paMjAmAM phasAya che. tevA yuvAne AvA anubhavathI jaNelA mArga AvA saMsAranA anubhavI vAnaprasthAzramIe batAve, tA tethI teenA upara meATAmAM meATA upakAra kareleA gaNI zakAya. kAraNa ke sIdhA mAnA jJAnathI, taraMgA ane kharAbI sAthe athaDAyAnA prasaMga anubhavyA sivAya, teo potAnI jIvananaukA ghaNI saralatAthI bhavasamudranI pelI pAra laI javA samartha thaze. mATe jene saMsAranAM pATa anubhava lIdhA hoya, potAnI tathA cheAkarAnI AjIvikA sAdhAraNa sArI 15 Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 ] dhamabindu rIte cAle teTaluM dhana pedA karyuM heya, pitAnI saMtati gRhakArya upADI levA jeTalI samartha thayelI hoya, tevA keTalAka purUSa, cothA vratanI bAdhA laIne, paropakAranA kAryamAM yuvAnone potAnAM jJAna anubhavane bodha ApavA bahAra paDe, te jainonA udayanuM eka moTuM bIja ropyuM gaNI zakAya ! A paravivAhanA saMbaMdhamAM keTalAka AcAryo ema kahe che ke paravivAha eTale pitAno vivAha bIjI vAra kare te samajavuM putra apekSAe athavA bIjA koI kAraNathI eka strI hayAta chatAM bIjI strI sAthe lagna karavuM te paravivAha kahevAya. A vivAhathI svadArA saMtoSIne aticAra lAge che. strIne pitAnA patimAM saMteSa ane parapurUSane tyAga ane sarakhAMja che; kAraNa ke pitAnA pati sivAyanA bIjA sarva purUSo parapurUSaja kahevAya. 2-3-bIjAe bhADuM ApIne rAkhelI vezyA sAthe gamana karavAthI athavA kumArI kanyA sAthe gamana karavAthI A vratamAM bIje tathA trIje aticAra lAge che. 4-pa-tIvra kAmanA abhilASathI anaMga krIDA karavI te A vatane cotho tathA pAMca aticAra che. AvI rIte A pAMca aticAra na lAge tevI rIte svadAra saMtoSIe vartavuM. TuMkamAM A vratane sAra e ke, parastrIne tyAga karavo, ane svastriImAM paNa viSaya sukhasaMbaMdhI hada bahAra Asakti na rAkhavI ane uMcAmAM uMcI bhAvanA chadriya brahmacArInI che, ema manamAM rAkhI vartavuM. A aticAronA saMbaMdhamAM ghaNuM prakAranA bhAMgA che, tenuM varNana bIjA graMthamAM joI levuM. have pAMca aNuvratanA aticArane vicAra karIe. Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-3 kSetravAstu hiraNyasuvarNadhanadhAnyadAsIdAsakupyapramANAtikramA 1. kSetravAstu. ra. seAnuM rUpuM. 3. dhanadhAnya. [ 227 4, dAsIdAsa. pa. rAcaracIlAM. e pAMcanI karelI maryAdAnuM ulla dhana karavuM e pAMcamAM parigraha aNuvratanA aticAra che, kRti ra6 1. kSetravAstu kAne kahevA te vAta vistArathI samajAvavAmAM Ave che, je sthaLe dhAnya uge tevA sthaLane kSetra (khetara) kahevAmAM Ave che. evA khetaranA traNa prakAra che. (a) setukSetra eTale jemAM kUvAnA pANIthI khetarane sIMcI dhAnya vagere pakavavAmAM Ave te. dhAnya pAke te. (ba) ketukSetra eTale varasAdanA pANIthI dhAnya jemAM pAke te, (ka) setutukSetra. varasAdanA ane kUvAnA pANIthI banne rIte vAstu zabdathI dhara, gAma, nagara vagere samajavAnAM che. temAM dharanA traNa prakAra che. (a) bhoMyarA vagere jamInathI nIce AvelAM gharane khAtagRha kahevAya che. graha kahevAya. (ba) jamInathI u Mce baMdhAvelA mALAvALA gharane ucchita (ka) jamInanI nIce bhoMyarAM heAya ane upara mALa hoya tene "khAtAti gRha kahevAya. Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 ] gharmabindu AvI rIta traNa prakAranAM kSetra ane traNa prakAranAM ghara vagerenI. je maryAdA karI hoya tenA karatAM vadhAre rAkhavA tene aticAra kahe che. zaMkA-pramANa-maryAdAnuM ullaMghana karavAthI te vrata bhaMga. thAya, tyAre aticAra zI rIte lAge? samAdhAna-tamArI zaMkA yogya che, paNa te mANasa nIce pramANe vicAra karI varte che, tethI vrata bhaMga na thatAM aticAraka lAge che, je mANase ekaja kSetra ane ekaja ghara rAkhavAnuM vrata. lIdhuM hoya, te mANasane jyAre vadhAre rAkhavAnI IcchA thAya, tyAre pitAnuM vrata bhAMgaze evA bhayathI, pitAnA kSetranI athavA gharanI lagolaga je kSetra athavo ghara AveluM hoya te kharIda karI, vaccenI vADa athavA divAla toDI nAkhI ane kSetra athavA gharane meLavI eka karI nAMkhe che. ahIM A je ke teNe kSetra athavA ghara ekaja rAkhyuM, tethI. vrata bhaMga na thaye, paNa je kSetra athavA gharanI prathama maryAdA teNe. ka95 hatI tenA karatAM moTuM kSetra athavA ghara banAvavAnA kAraNe vrata bhaMga thayo. A rIte kathaMcit bhaMga ane karthacita abhaMgathI aticAra lAge che. 2. sonuM rUpuM-kaI mANase parigrahanI maryAdA karI ke ATalA. sonA rUpA karatAM vadhAre amuka mudata sudhI mAre rAkhavuM nahi have tenA upara te mudata daramyAna koI rAjA yA zeTha bahu saMtuSTa thAya, ane tenI jeTalI maryAdA che tenA karatAM Adhaka Ape, have vrata bhaMgabhayathI te vadhAro pitAne tyAM na rAkhatAM vratanI mudata purI thAya tyAM sudhI bIjAne tyAM rAkhe, ane pachI te grahaNa kare te tene aticAra lAge. keTaleka aMze vratanI apekSA che, ane keTaleka aMze vratanI maryAdAnuM ullaMghana thAya che. A rIte bhagAbhaMgathI. aticAra lAge che. Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-3 [ 229 3. dhanadhAnya-dhananA cAra prakAra che, (1) gaNima-gaNavA maya jemake sopArI jamarUkha vagere phaLe. (2) dharima-jokhavA yogya goLa, khAMDa vagere. (3) meya-mApavA yogya dudha, ghI vagere. (4) parichedya-parIkSA karavA yogya--hIrA motI vagere. dhAnya eTale DAMgara, maga, coLA, aDada vagere. A sarvanI maryAdA karI hoya tenA karatAM vadhAre rAkhavAthI -aticAra lAge che. A sarvanI bAbatamAM jeTalA samayanI mudata karI hoya teTalA samayamAM hada karatAM vadhAre maLe te sonA rUpAnI bAbatamAM jaNAvyuM tema mudata purI thatAM sudhI bIjA pAse rakhAve ane mudata purI thaye huM grahaNa karIza, athavA gharamAM rahela teja -mAla vecAze tyAre laIza, A pramANe nakakI karI ne mAla bIjAne - tyAM anAmata rAkhe, ane mudata purI thaye grahaNa kare te vratanA sApekSapaNAne lIdhe bhaMgAbhaMga thAya che, ane tethI aticAra lAge che. 4. dAsadAsI-be ane cAra pagavALA sarva jIvatA prANIne AmAM samAveza thAya che. be pagavALAmAM putra, putrI, strI, dAsa, dAsI, cAkara, popaTa, sArikA gaNavA, ane cAra pagavALAmAM gheDa gAya, uMTa, bheMsa vagere gaNavA. temanI eka varSanI hada bAMdhI hoya e varSa daramyAna garbhAdhAna karAvavAthI aticAra lAge che; je varSa daramyAna temane prasavakALa Ave to temanI rAkhelI saMkhyAthI adhika prANIo thAya tethI trata bhaMgane bhaya rahe te hetuthI varSane keTaleka bhAga vItI gayA bAda te garbhAdhAna karAve che, ke varSa daramyAna tene prasava thAya nahi. have garbhamAM prANa rahelA che tethI saMkhyAne atikrama thAya che, ane tethI vrata bhaMga thAya che paNa bahAra dekhAtA nathI tethI vrata bhaMga thato nathI, A rIte bhaMgAbhaMgathI aticAra lAge che. Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 ] dha bindu 5. kuSya--rAcaracIluM, Asana, zayyA, khurasI, vAsaNu vagere paracuraNa sAmAna te kukha kahevAya che. tenI saMkhyA vadhAravAthI aticAra lAge che. dhArA ke trAMbAnI daza katharoTA rAkhavAnuM pramANa karyu hoya, pachI te pAtra bamaNAM thAya tyAre vrata bhaMganA bhayathI e pAtra meLavI eka meATu' pAtra karAvI nAMkhe, A pramANe pAtranA AkAramAM pheraphAra kare, paNa sa MkhyA teTalIne teTalI rAkhe, A rIte sa`khyA teTalIja rAkhavAthI vrata bhaMga thatA nathI, paNa AkAramAM pheraphAra karavAthI vrata bhaMga thAya che, AvI rIte bhaMgAbhaMgathI aticAra. lAge che. kSetra Adi parigrahanI vastu nava prakAranI che, paNa sarakhA guNavALamAM temanA samAveza thaI jatA heAvAthI pAMcanI saMkhyA rAkhI che. vaLI dareka aNuvratanA pAMca vibhAga che tA A parigraha aNuvratanA paNa pAMca bheda rAkhavAthI ziSyane-bALajIvane gaNatrI karavAmAM. anukuLatA rahe. A rIte pAMcamAM parigraha aNuvratanA aticArAnu vaSa~na karavAmAM AvyuM. mANasanI A duniyAnA padArthak uparathI jema bane tema mUrchA utare; te hetuthI A vratanI zAstrakAroe prarUpaNA karI che; duniyAnA badhA padArthoM uparathI ekadama meAha utarI na zake tethI amuka pramANamAM dhana, dhAnya, rUpuM, seAnuM, jAnavara, dAsadAsI, rAcaracIluM, dharakSetra vagere huM rAkhIza evI pratijJA zrAvaka grahaNa kare che, ane teTaluM maLyethI sa MtApa dhAraNa kare che. AkhI pRthvInuM rAjya maLe tApaNa mANasanA lAbhanA aMta AvatA nathI. haju vadhAre meLavavAne te lalacAya che, paNa parigrahanI maryAdA karanAra, dhArelA pramANamAM dhana vagere maLavAthI, saMtuSTa thAya che. prAcIna samayamAM jete ApaNe mA zekhanI vastue gaNatA Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-3 [ 231 hatA, te vastuo have jarUranI thaI paDI che, ane jarUrIyAto divase divase ApaNI tRSNAonI vadhavA sAthe vadheja jAya che; A tRSNAone, A bahAranA vibhanA padArthonI IchAone aMta kyAre Avaze te samajAtuM nathI te mATe parigrahanI maryAdA e uttama sAdhana che; paNa te sAthe jANavuM jarUranuM che ke jema bane tema mUchane tyAga kara. janaka rAjA rAjyariddhi chatAM aMtaranA vairAgya bhAvane lIdhe janaka videhI kahevAtA, ane phakta eka laMgoTI ane tuMbaDuM dhAraNa karanAra saMnyAsI je tenA upara mamatva rAkhe to te parigrahI che, mATe aMtarathI ane bahArathI parigraha uparathI mamatva utAravo, ane je vadhe te sanmArge vAparavuM eja A uttama aNuvratanuM rahasya che. A pramANe pAMca aNuvratane vicAra karyo, have traNa guNavratane vicAra karIe, temAM prathama guNavrata digviramaNanuM che, tenA pAMca aticAra nIce pramANe che. urdhvA'ghastiryagvyatikramakSetravRddhismRtyantarardhAnAni // 27 // 1. ucA kSetrane vyatikrama, 2. nIcA kSetrano vyatikrama. 3. tipha ( ti7) lekane vyatikrama. 4. kSetravRddhi. 5. smRti nAza-A pAMca prathama guNavratanA aticAra che. 1-3 ATalA pramANathI parvata ke vRkSa upara UcuM na javuM, ATalA pramANanI kuvA khADA vageremAM nIce na utaravuM, ane ATalA pramANathI siMdhu AgaLana javuM e pramANe dizAomAM javA saMbaMdhI mANasa vrata le che. have te dizAomAM pote jAya te vrata bhaMga thAya, paNa pite Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 ] dharmAnjI tyAM jAya nahi, ane bIjA pAse te sthAnethI vastu maMgAve pAte meAkale, athavA mekalAvarAve tA aticAra lAge, jeNe amuka dizAnI hada bahArathI vastu maMgAvavI nahi--evu pratyAkhyAna karyuM hoya tene Ama ma`gAvavAthI aticAra lAge che, paNa bhInnane lAgatA nathI. pAte jeTalI hada rAkhI hAya tenI pelI bAju je kAMI pApa vyApAra thatA hoya, tenA saheja paNa DhAla potAne na lAge te hetuthI AvI pratijJA karavAmAM Ave che; mATe vratanI mudata daramyAna te dezAmAM teNe javuM niha, eTalu ja nahi paNa te deze! sAthe kazA saMbadha paNa A vratathI te rAkhI zake nahi. ane rAkhe tA aticAra lAge. 4. eka dizAmAM ghaTADA karI tene vadhAreA bIjI dizAmAM umerave, te kSetravruddhi nAme cothA aticAra che. jemake pUrva dizAmAM sA ceAjana ane pazcima dizAmAM sA yeAjana sudhI javAnI pratijJA lIdhI hAya, temAM pUrvamAMthI daza yeAjana echA karI, pazcimamAM daza yeAjana vadhAre eTale seAnA ekazA daza kare tA atiyAra lAge che. vrata rAkhavAnI tenI buddhi che, paNa vratane bhaMga thAya che, tethI bha'gAbha'gathI aticAra lAge che; vaLI tethI ulaTA pheraphAra paNa te kare tA paNa A vrata paNa dhAraNa karanArane aticAra lAge che. 5. cittabhramanA kAraNe athavA pramAthI nImelI hada karatAM vadhAre javuM te smRti nAza nAmanA pAMcame aticAra che. DhAya, A saMbaMdhamAM vR para parAthI cAlatA Avele| niyama nIce pramANe che. " jeTale uce javAnuM pramANu karyuM tenA karatAM u Mce parvatanA zikhara athavA vRkSa upara vAMdarU athavA pakSI kAMI vastra AbhAraNa vagere laI gayeluM haiAya, teA A vrata lenAra tyAM jaI zake nahi, paNa te vastu nIce paDe, athavA kAI lAvI Ape levAmAM bAdha nathI. eja rIte kUvA te Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-3 [ ra33 vagere nIcA sthaLAne viSe paNa vicArI levuM; ane tiryaM ka pramANamAM paNa vRddhi na karavI. ane kSetravRddhi paNa karavI nahi. pUrva dizAmAM jeTalI hada sudhI peAtAne javAnA niyama hatA tyAM sudhI te AvI paheAMcyA, ane tyAMthI vajrapAtra karIyANAM vagere je kharIda karavAnuM hatuM te kharIdyuM . have tethI AgaLa javAthI vadhAre sArAM vastra pAtra tathA karIyANAM maLavAnA, ane tethI vadhAre lAbha maLavAnA saMbhava heAya, tA pazcima dizAmAM javAnA yojana pUrvamAM nAMkhI pUmAM AgaLa vadhe, tA kSetravRddhi nAmanA atiyAra lAge che, ane jo smaraNa zaktimada paDavAthI Ama thayu. hAya, tA yAda Ave tyAre paNa AgaLa cAlavuM nahi. bIjane paNa AgaLa ane kAi AjJA sivAya AgaLa gayA hoya, ane te je kAMI lAve te A vrata dhArIe grahaNa karavuM nahi, ane pote bhUlathI AgaLa gayeA hAya, tA AgaLanA sthaLamAMthI kAMI paNu vastu kharIda karyA sivAya pAchAM pharavuM. AthI viparIta rIte vartavAthI smRtivinAza nAmaneA aticAra lAge che. A rIte prathama guNavratane atiyAra na lAge tevI rIte vartavuM. tarata pAchA pharavu, mekalave nahi, have bhAgApabhAga nAmanA khInna guNavrata saMbadhI aticAra nIce pramANe che. sacittasaMbaddhasammizrAbhiSavaduH pakavAhArA iti // 29 // 1. citta. 2. sacitta sAthe sa`baMdha dharAvanAra. 3. sacitta sAthe mizra thayeluM. 4. madirA, Asava vagerenA sa'savALuM, pa. ardhuM... kAcuM ane ardhuM. pAku, 1. sacitta eTale zAka-bhAjI phaLa vagere. te na khAvAnI Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 ] dharmabindu pratijJA lIdhI heya, chatAM te vAparavAmAM Ave te vrata bhaMga thAya, paNa ajANatAM te gvAyA hoya, te vratabhaMgane badale aticAra lAge. 2. sacitta evA vRkSane guMdara vagere athavA paripakava phaLa vagere lAgelAM hoya, tenuM bhakSaNa karanAre je sAvadya AhAranuM pratyAkhyAna karyuM hoya, te A rIte sAvadya AhAranA bhakSaNathI vata bhaMga thAya, paNa ajANatAM te kAma kare te aticAra lAge. athavA phalAdikanA aMdaranA bhAgamAM rahelA ThaLIyA vagere sacitta bIjane tyAga karIza, ane uparane bIjo bhAga je acitta che te. khAIza evA vicArathI phaLAdikanuM bhakSaNa kare tene sacitta saMbaddha, nAmane bIje aticAra lAge, paNa vrata bhaMga thAya nahi. 3. vaLI aDadhuM uSNa ane ardha zIta eTale kAMIka sacitta. ane kAMIka acitta evuM jaLa pIvAthI athavA tatkALa daLelA loTamAM rahelA jhINuM dhAnyakaNane lIdhe sacitta acitta leTa vagerenuM bhakSaNa kara vAthI saMmizra sacitta aticAra lAge, A paNa je ajANatAM khAvA pIvAmAM Ave teja aticAra lAge, nahi te vrata bhaMga thAya. 4. aneka jIvonA saMhArathI utpanna thayelA tathA aneka prakAranA unmAdane utpanna karanAra. zarIranAM phephasAMne bagADanAra madirA tathA madhanA pAnathI, tathA kALAtIkrama thayelA athANuM vagere padArtho ajANatAM khAdhAthI cothe aticAra lAge che. , pAna, eka prakAranI ghelachA utpanna kare che. te eka jAtanuM evuM vyasana che ke tene vaza thayelA lAja, maryAdA, badhavene neha, tathA dhanamAla vagere kaI paNa vastunI darakAra rAkhyA sivAya, te zarIra tathA manane nIca banAvanAra madirApAna kare che. tenA saMbaMdhathI bIjA aneka prakAranA kharAba vyasane te mANasamAM Ave che, te bAbata bAjue mUkIe tepaNa madirAne vaza banelA aphINanA baMdhANInI jema vakhata thaye, tene pIdhA sivAya cAlatuM Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-3 [ 235 ja nathI. te te vakhate mANasane khoTI zakti Ape che, paNa nazo utaratAM zarIranuM baLa paNa sAthe kheMcI jAya che. tenA pInArA IndriyonA gulAma bane che; ane mana temane vaza rahetuM nathI, jenuM mana tathA Indriyo vaza na hoya, te kevAM kukarmo kare che te jarA bArIkAIthI duniyAnuM svarUpa vicAranArAnA dhyAnanI bahAra haze nahi. padArtho kehavarAvavIne te banAvavAmAM Ave che, tethI aneka jIvono temAM saMhAra thAya che. je mANasa tene vaza thayo tene A bhava tathA parabhava bagaDaja samajavo; A bAbata eTalI mahattvanI che, ke buddha dharmanA saMsthApaka zrI gautamabudadhe tene (madirA tyAgano) parigrahane sthAne, pAMcamA mahAvratarUpe upadeza karyo che. buddhadharmane cAra mahAvrato zabda zabda ApaNA jainadharmanA cAra mahAvrata sAthe maLatA che, ane jyAre ApaNuM pAMcamuM mahAvrata parigraha tyAganuM che, tyAre buddhadharmanuM pAMcamuM mahAvrata kahe che ke madya madirA tathA sadhaLA mAdaka padArthone tyAga karavo. pazcima dezanA saMsargathI je aniSTa saMskAre A dezamAM AvelA che, temAM madirApAna e mukhya che. aphasosanI vAta che ke chellA daza paMdara varSamAM ApaNA jaina bAMdhavAmAM, te adhama, kurIvAja keTaleka aMze pravezI gayo che, kharI vAta che ke haju pramANa bahu apa che, paNa te saDAne dUra karavA cAMpatA upAya nahi, levAmAM Ave, te cepIroganI jema te saDo vRddhi pAmaze, ane tenuM bhaviSyamAM kevuM mAThuM pariNAma Avaze, te A ka9pI zakAtuM nathI. paramAtmA pAse namra prArthanA e che ke keTalAka jaina bAMdhavAmAM madIrA pAnane peThe saDe teo suvicArathI dUra kare, ane A adhama anAcAranI asara bIjA juvAnavarga upara na paDe. 5. aradhA kAcA ane aradhA pAkA dhAnya (paka) vagere paNa Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 ] dharmabindu sAvadya AhAra gaNAya che, te paNa ajANatA khAvAthI aticAra lAge che. A bhogapabhoga nAmanA guNavratanA pAMca aticAra kahyA, te bhejana AzrayI kahelA che, badhA vratanA pAMca aticAra che, mATe ahIMyAM paNa pAMca aticAra kahyA che, paraMtu karmathI paNa aticAra lAge che, Avazyaka niryuktimAM kaheluM che. AjIvikAne arthe je pApasahita AraMbha te A ThekANe karma zabdathI samajavuM. tevAM paMdara prakAranAM karmAdAna che. vaditAsUtramAM A pramANe tenI gAthA che. iMgAlIvaNasADIbhADIphoDIsuvaijae kamma / vANijja cava daMtalakkha-rasakesa-visavisayaM // 1 // evaM khu jantapIlaNakamma nillachaNa ca davadANa / saradahatalAyasosa asaiposauM ca vajjijA // 2 // vRddha saMpradAyathI A 5dara karmAdAnane abhiprAya nIce mujaba che. 1. aMgArakama -vRkSa Adi bALIne tene kelasA karIne vecavAnuM karma na karavuM joIe, kAraNa ke temAM cha javanikAyano vadha thAya che. 2. vana -vana kharIda karI, te kapAvI, te vecI gujarAna calAvavuM. eja pramANe jhADa, pAMdaDA vagere kapAvI, vecI, gujarAna calAvavuM. A prakArane vyApAra na kara. 3. zakaTIkama -gADI vagere rAkhI AjIvikA karavI te. te - vyApArane tyAga karavo joIe, kAraNa ke temAM baLada vagere janAvaranA baMdha vadha vagere doSo thAya che. 4. bhATIkama-bhADuM laIne potAnAM gADAM vagerethI pArakAne mAla eka ThekANethI bIje ThekANe laI javo. athavA bIjAne baLada Adi bhADe Ape che. A vyApAra paNa na karo, kAraNa ke vadhAre bhAra -vagere bharavAthI prANuM herAna thAya che tethI deSa lAge che. Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-3 [ 237 5. sphaTIkamaTAMkavuM. phoDavuM, khodavuM, haLathI jamIna ukheDavI vagere pheTIkama kahevAya che, tene tyAga kare. kAraNa ke tema karavAmAM aneka prakAranA jIvanI virAdhanA thAya che. 6. daMtavANijya- hAthInA dAMtane vyApArane niSedha che. tevo vyApAra karanAra bhIla Adi paisA Ape che, ane ceDA vakhatamAM mane dAMta lAvI Ape, ema tene kahe che. teo cheDA vakhatamAM dAMta levA Avaze, evA IrAdAthI, te hAthI vagere janAvaronI hatyA kare che. e pramANe tevuM kAma karavAvALAne zaMkhadAMta vagerenuM mUlya Ape, ane prathama lAvelA hoya te vecANathI rAkhe. Avo vyApAra kara zrAvakane na ghaTe. kAraNa ke tethI paMcendriyajIvanI. hatyA thAya che. 7. lakSavANijya-lAkhane vyApAra paNa zrAvake na kare, kAraNa ke temAM kRmi vagere jIvonI hiMsA thAya che. 8. rasavANijya-dArU vagerene vyApAra. dArUnA aneka . kaphAyadA te upara jaNAvyA, vaLI dArUnI asarathI mANasa bIjAne mAre che, gALe bhAMDe che, hiMsA kare che, mATe AvA anartha pari. NAmane upajAvanArA dArUne vyApAra tyAgavA yogya che. 9. kezavANijya-vALane vyApAra. ahIMyA vALa zabdathI : vALavALA dAsadAsI, gulAma vagere samajavA. dAsadAsI ane gulAmane laI temane bIjAne tyAM vecavAne halake gulAmano dhaMdho zrAvakane kare na ghaTe. jene tyAM te dAsadAsI vagere vecavAmAM Ave te temane duHkha de, ane paravaza rAkhe te sadhaLAnuM pApa evo dhaMdho karanArana lAge. 10. viSavANiyaM-jherane vyApAra. jherathI aneka mANasanAM akALa khUna thAya che, mATe te hiMsAne vyApAra zrAvaka na adare. 11. yaMtrapIDana kama -pIlavAno dhaMdhe zeraDI tala vagere pIlavA, pIlAvavAne dhaMdho karavo nahi. Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dha bindu 238 ] 12. nilAMchana kra`:.baLada, gheADA pramukhane lAMchana (purUSacinha) rahita karavA; AthI te prANIne bahuja IjA thAya che. 13. devadAna karmI-kSetrarakSaNa mATe vanane khALavuM. uttara taraphanA pradezamAM evI rIta che, ke kSetramAM agni saLagAvavI. jamInamAM rahelAM kApI nAMkhelA thaDAnA mULIyA bALI nAkhavA ke jethI jaladI navA tRNa phUTI nIkaLe, Ama karavAthI zvAsanI sAthe ghaNA traNa vAnA nAza thAya che. 14. sara,dataDAgazeASaNa-sarAvara, jhareA, taLAva vagerene dhAnya vagerene dhAnya ugADavA nimitte sukavI nAMkhavuM. A vyApAra zrAvake karavA nahi, kAraNa ke temAM rahelA aneka jaLacara jIvA jaLa vinA maraNu pAme. vaLI A sAthe peAtAnI mAlIkInA taLAvA macchImArone bhADA mATe soMpavA nahi; kAraNa ke macchImAre te taLAvamAM rahelAM aneka jaLacara jIvAnA vinAza kare che. 15, ati pASaNa : vyabhicArI strIne tathA hiMsaka * jAnavarezane peSaNa ApI uttejana ApavuM, e vyApAra zrAvakane karavA ucita nathI. . A pramANe A paMdara karmAdAnanuM bahuja sa kSepathI varNana karyuM che. AvAM khInna ghaNAM karyAM che, te badhAnI gaNatarI karI nathI. A pramANe prathamanA pAMca ane A paMdara maLI vIsa aticAra thayA. ane khIjAmAM pAMcanI saMkhyA varNavI che, paNa A vIsamAMnA kAIthI kAIne hAni lAgatI hAya, aa te vratane aticArarUpa gaNavA. H ane te TALavA yathAzakti prayatna AdaravA joIe. zakA--A paMdara karmAdAnanuM upara varNana karavAmAM AvyuM te yA vratane vize aticAra gaNavA. samAdhAna--kUrakama nA. zakA--jo krUra karyAMnA tame aticAra gaNA te aticAra Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-3 [ 239 ane vratamAM bheda ze| rahyo. kAraNa ke vrata paNa krUrakanuM ane aticAra paNa krUrakama' che. mATe AvuM krUrakama' karanArane vrata bhaMga thAya paNa aticAra zI rIte thAya ? samAdhAna--jeNe krUrakarmanuM pratyAkhyAna karyu che tene teA sarvathA tenA tyAga karavA, ane jo temAM aApaNe pravarte tA *rakarma vratanA aticAra thAya, ane jANI joine krUrakama kare tA vrata bhaMga nizca thAya. have anatha TeMDa nAme trIjA guNa vratanA pAMca aticAra nIce pramANe che. kaMdarpakau kucya maukharyAsamIkSyAdhikaraNopabhogAdhikatvAniti 1. kAmane uddIpana karanAra, 2. AMkha vagerenI viDaMbana kriyA (vikAra) 3. mukharatA (vAcALapaNuM). 4. vicAra vagara sAdhanAnuM rAkhavuM. 5. upabhAga adhika karaveA. // 20 // 1. anatha thAya evuM prayeAjana vagaranuM vacana athavA kArya te ana krUDa kahevAya. je vacanathI sAmA manuSyanA manamAM kAmavikAra utpanna thAya athavA je kama meAha utpanna kare te kada kahevAya. zAstramAM kahyuM che ke zrAvake khaDakhaDa hasavuM nahi, kAma paDe mAM malakAvavuM. zrAvakanA ekavIsa guNAmAM eka guNa gaMbhIrapaNAnA che, eTale Avake gaMbhIra thavuM joIe, halakuM vacana athavA bibhatsa zabda, jethI sAMbhaLanAranA mana kAma pradIpta thAya, tevuM kadApi khelavuM nahi; kAraNa ke tevA vacanathI mAna dhaTe te Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 ] dhamabindu nidai leka" tevo bibhatsa zabda belanAra pitAnuM halakApaNuM prakaTa kare che; tethI leke tene vizvAsa karatA nathI. 2. nindavAyogya netranA vikAranI ceSTAne kakue kahe che. bhATa bhavaiyA, bhAMDa leke AMkhanA cenacALA ane hAvabhAvathI jenAranA manamAM kAma pradIpta kare che tevA prakAranI AMkhanI AkRti, zrAvake na karavI. zrAvake evA vacana bolavA ke jethI lokene hAsya utpanna na thAya ane zrAvake potAne yogya javA sthAne javuM joIe, ane besavA yogya sthAne besavuM joIe. mANasanA mukha, ane AMkha uparathI tenA hRdayamAM rahelA bhAvanI khabara paDe che. kahyuM che ke, 'Face is an index to the heart mANasane cahere tenA hRdayanA bhAvane sUcaka che. mATe kAmane utpanna karanArA hAvabhAva AMkha vaDe na karavA... kAmI purUSanI AMkha parakhAyA vinA rahetI nathI, ane evA mANa sone ke strIonA saMbaMdhamAM vizvAsa karatuM nathI, ane tenI halakI chApa paDe che. ApaNAmAM kahevata che ke "enI AMkhaja kahI Ape che ke te kAmI che, athavA krodhI che, athavA vizravAsa karavA. lAyaka nathI" mATe tevI daSTi na rAkhavI. A be aticAra pramAdathI utpanna thAya che, mATe pramAdane. tyAga karavo. mukharatA-A aticAranuM bIju nAma pApopadeza che. nila.. jajapaNe, asabhya, asatya ane saMbaMdha vinAnA vacana belavAM te mukharatA kahevAya. AvAM vacanathI sAMbhaLanAra pApakarmo karavA. pravRtta thAya che, mATe tevAM vacana A vratadhArI zrAvake bolavAM nahi. - nirlajaja vacane nirlajaja karma karavA mATe prere che. Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-3 [ 241 asabhya vacanathI bolanAranI halakAI prakaTa thAya che. asatya vacanathI ghaNIvAra paraniMdA thAya che. asatya vacana upara vizvAsa rAkhI vartanAra kumArge paDe che. rasaMbaMdha vagaranuM vacana jaNAve che ke bolanArane vivekanI khabara nathI; tethI tenI mAna pratiSThA ghaTe che. A rIte saghaLAM anartha utpanna thAya che. mATe zrAvake mita hita, priya, ane satya vacana bolavuM. 4. zuM pariNAma Avaze tene vicAra karyA sivAya kAMIpaNa kArya karavuM nahIM, athavA kAMI paNa vastu pitAne tyAM rAkhavI nahi. zrAvake ghaMTI, yaMtra, vAMsale, khAyaNuo, talavAra dhanuSya vagere sAdhana pitAne tyAM na rAkhavA, kAraNa ke tene duraupayoga thavAne saMbhava che, A saMbaMdhamAM TIkAkAra lakhe che ke "zrAvake joDayA vinAnAM gADAM vagere rAkhavAM, kAraNa ke joDIne rAkhelAM hoya te kaI mAMgI laI jAya, ane te nirdaya hoya to hi sapradAna vratano aticAra lAge che, kAraNa ke te baLada vagerene khAvA na Ape, athavA vadhAre bhAra bhare, athavA temanI zakti hoya tenA karatAM vadhAre dUra gADuM temanI pAse kheMcAve." mATe hiMsAnA sAdhana avicArIpaNe A vratadhArIe na rAkhavAM. 5. upabhaga tathA bhoga saMbaMdhI adhikapaNAthI paNa vratamAM aticAra lAge che; pitAne jeTalI vastunI jarUra hoya tenA karatAM vadhAre vastuo rAkhavAthI A aticAra lAge che, kAraNa ke vadhAre vastuo hovAthI mANasanI mUrchA vadhe che, ane te vastuone asadupayoga je bIje kaI kare, te tene deza te vastuvALAne paNa lAge che. A rIte anarthadaMDane pAMca aticAranuM varNana thayuM ane traNa guNavratanuM varNana paNa samApta thayuM, have zikSAvratane vicAra 16 Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24ra ] dhamabindu karIe, temAM prathama zikSAvrata sAmAyikanuM che. tenA pAMca aticAra nIce pramANe che. yogaduHpraNidhAnAnAdarasmRtyanupasthAnAnIti // 31 // artha-mana vacana ane kAyAnA kaeNga pA5 mArge pravartAvavA, anAdAra ane smRtinAza e pAMca aticAra che. 1. mananA yoganuM duSpaNidhAna (manane kharAba vicAramAM vAparavuM te.) 2. vacanane ganuM dupraNidhAna (vacanane kharAba vANI belavAmAM vAparavuM te.) 3. kAyAne yoganuM duSmaNidhAna (zarIrane kharAba kAryamAM vAparavuM te.) 4. sAmAyikanA kAryamAM anAdara (bahumAnanI khAmI.) 5. smRtine nAza (sAmAyikamAM karavA yogya kriyAnuM vismaraNa.) A rIte sAmAyikanA pAMca aticAra che. 1. je samaye mANase sAmAyika lIdhuM hoya te samaye manamAM jema bane tema saMka9pa ochA karavA ane manane AtmAmAM tallIna banAvavuM, te chatAM je saMka9pa uThe te dharma saMbaMdhI vicAra kare. paNa azubhavicAramAM manane javA devuM nahi. je jatuM hoya, te kheMcIne eya vastu tarapha deravuM; ane mananA daza daza TALavA. 2. mInAvalambI rahevuM, ane te na bane te dharmanA pustake mukhethI vAMcavA, athavA bhagavAnanuM stavana-bhajana karavuM. athavA zIkhelAne mukhapATha kara paNa azubha vacana bolavuM nahi, ane vacananA daza deSa TALavA. 3. zarIrathI nizraLa rahevuM, jarApaNa hAlavuM nahi. chattAM hAlavuM paDe te pramANanukULa kSetramAM dharmakriyA mATe hAlavuM, ane Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-3 [ 243 zarIrane zubha vyApAramAM jovuM, tema kAyAnA khAra deSa TALavA. 4. prabaLa pramAdanA kAraNathI sAmAyika jema tema karavuM, athavA Arabha karI sAmAyika pU karyA vinA ja te kSaNe pAravuM te sAmAyikamAM anAdara aticAra kahevA. 5. sAmAyika kayAre grahaNa karyuM ane kayAre purU thaze evI tathA meM sAmAyika grahaNa karyuM che ke nahi evI rotanI smRtinA nAza, te smRti nAza athavA smRti anupasthAna nAme aticAra kahevAya che. zaMkA-- manamAM duSTa vicArenuM ciMtavana thAya che, tethI sAmAyika tiraOka Thare che, ane tethI sAmAyikane abhAvaja siddha thAya che. aticAra e vratanI malInatA jevA che, paNa jayAM sAmAyikane abhAva che, tyAM aticAra zI rIte sabhavI zake ? mATe mananA duSTa vicArAthI vrata bhaMgaja thAya che. samAdhAna--tamAruM kahevuM ThIka che, paNa jo te vratI purUSa jANI joIne duSTa vicArA citavatA hoya, tA tA trata bhaMga thAya, te vAta kabajAnI nathI mATe aticAra lAge. paNa zakA duvitibiNaM maNa vAyAe kAraNaM na karemi na kArave // be prakAre ane traNa prakAre eTale manathI, vacanathI, ane kAyAthI nahi karUM, ane nahi karAvarAvu, evI rIte vratI sAmayikanu "pratyAkhyAna kare che. have mana dvArA duSTacaMtavanathI sAmayikanA abhAvraja thAya che, ane sAmayikanA vratanA bhaMgathI prAyazcita karavuM paDe che ane manane duSTa vicArAthI vimukha karavuM te kAma kAMI saheluM nathI, mana bahu ca McaLa che, ane tethI sAmAyikamAM duSTa vicAra tA avazya AvavAnA; tA pachI sAmAyika laI duSTa ciMtavanathI tenA Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244 ] dhamabandu bhaMga karI prAyazcita grahaNa karavuM, tenA karatAM sAmAyika ja na karavuM e hitakArI nathI? samAdhAna-tamAruM kahevuM yogya lAgatuM nathI. kAraNa ke sAmAyikamAM cha prakAranA pratyAkhyAna che. sAvadya vyApAra, 1. manathI nahi karuM, 2. vacanathI nahi karUM 3. kAyAthI nahi karuM, 4. manathI nahi karAvuM, 5. vacanathI nahi karAvuM, 6. ane kAyAthI nahi, karAvuM. A rIte cha prakAranA pratyAkhyAnamAMthI manathI sAvadya vyApAra nahi karUM phakta e pratyAkhyAnane bhaMga thAya che, paNa bAkInA pAMca hayAta rahe che, mATe sarvathA sAmAyikane abhAva thato nathI.. mananA duSTa ciMtavananI zuddhi micchAmi dukaDathI thAya che. ane. sarva virati sAmAyikamAM paNa temaja samajavuM, kAraNake mana, vacanA athavA kAya guptimAMthI phaIne bhaMga thAya tyAre prAyazcittaja kaheluM che. solamAM paMcAzakanI selamI gAthAmAM lakheluM che ke "samiti. guptinA bhaMgarUpa bIje aticAra pazcAttApathI zuddha thAya che. mATe sAmAyikamAM lAgelA doSa prAyazcittathI zuddha thAya che. tethI aticAra sahita sAmAyika karavA karatAM na karavuM e sArUM -e tamAruM kahevuM vyAjabI nathI. manane vaza karavAne abhyAsa pADe, aticAra sahita anuSThAna karatAM karatAM niraticAra anuSThAna karatAM mANasa zIkhI zakaze, ema paMDita puruSa kahe che. kahyuM che ke abhyAso'pi prAyaH prabhUtajanmAnugo bhavati zuddhaHH // ghaNuM bhava sudhI abhyAsa karatAM karatAM te zuddha thAya che paNa thoDA ja samayamAM zuddha thaI zakato nathI. prayatna karyA kare, ane dareka vakhate bhUla thAya tene bhUla tarIke kabUla karatAM rahevuM, ane te sudhAravA prayatna kara, AthI Akhare niraticAra zuddha sAmAyika, mana vaza karavAthI thaI zakaze. have dezAvagAzika vratanA pAMca aticAra kahe che. Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-3 [ 245 AnayanapreSyaprayogazabdarupAnupAtapudgalaprakSepA iti // 32 // artha- niyamita kSetra bahArathI lAvavuM, sevakane makala, zabda zravaNa karAva, rUpa dekhADavuM, kAMkarA vagere padArtha nAMkhave. bhAvAtha-1. pote jeTalA kSetrano niyama karyo hoya, te kSetranI bahAra rahelA kSetramAMthI vastu maMgAvavI. 2. tevA kSetranAM mANasa-nokarane mekala. 3. zabda zravaNa karAvo. 4. rUpa dekhADavuM. 5. kAMkarA vigere vastu nAkhI jANa karAvavI. 1. pote je kSetranI hada karI rAkhI hoya, tenAthI bahAra AvelA pradezamAM pe tAnAthI javAya nahi, ane tyAMthI kaI vastu maMgAvavAnI jarUra paDe te bIjA pAse maMgAve athavA koI jato heya tenI pAse maMgAvarAve to tene aticAra lAge. pite te kSetramAM jAya to vratane bhaMga thAya mATe A rIte kare che, tethI vrata rAkhavAnI buddhi hovAthI vrata bhaMgane badale aticAra lAge che. 2. hadanI bahAranA kSetramAM pote jAya to vrata bhaMga thAya, te bhayathI potAnA nokara-cAkarane te kSetramAM kaI prayojana arthe mokale te paNa aticAra lAge che, kAraNa ke pote te kAma kyuM nahi, paNa bIjA pAse karAvarAvyuM. A aMtacArane prakhyaprayoga kahevAya che. 3. je mANasanuM pitAne kAma hoya, te maryAdita kSetranI bahAra heya te tene belAvavAne urvasa (ugharasa khAMkhArA vagerethI cetavaNI ApavI, te zabdAnupAta aticAra kahevAya che 4. bIje puruSa pite niyama lIdhelA kSetranI hadanI bahAra hiya, tene koI kAraNasara bolAvavAne pitAnuM rUpa AkAra vagere jaNAve te rUpAnupAta aticAra kahevAya. kAraNa ke pite tyAM jAya Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 ] dharmabindu to te vrata bhaMga thAya, mATe vrata bhaMganA bhayathI te A pramANe varte che. 5. piote jeTalA kSetranI maryAdA karI hoya, tenI bahAra rahelA puruSane bolAvavA mATe tenI tarapha kAMkarA vagere pheMkavAthI pudgala prakSepa nAmane aticAra lAge che. A ThekANe dezAvanAzika athavA deza vratanuM svarUpa barAbara dhyAnamAM rAkhavAnI jarUra che. diggatane eka bhAga dezavrata che. cAra dizAo, cAra khUNAo, ane uMce nIce maLI daza dizAne lagatuM digvata che, tyAre dezavratamAM ghara, gAma, sImA vagerenA saMbaMdhamAM gamanAgamananI hada bAMdhavAno niyama karavAnuM che. ane te hadanI bahAra rahelA sakaLa prANIonI prayojana sahita athavA projana rahita hiMsAne tyAga tethI thAya che, kAraNa ke te hada bahAra rahelA padArtho sAthe tene kaI paNa prakArane saMbaMdha te vratanI mudata sudhI rahetA nathI. gamanAgamanathI (javA AvavAthI) je prANInI hiMsA thAya tene aTakAvavA mATe A vrata levAmAM Ave che ane tethI pite na jAya ane bIjAne mekale, to tenA phaLamAM vizeSatA rahetI nathI; vaLI pote jAya te vadhAre sArUM, kAraNa ke jatAM AvatAM barAbara yatanApUrvaka cAle, ane sevakane IryApathinA niyamanuM jJAna nahi, tethI vadhAre hiMsA ajANatAM tenAthI thaI jAya. AmAnA prathama be aticAra kAcI buddhine lIdhe athavA avicAra paNAthI thAya che. ane chellA traNa koI bahAnAthI bIjAne potAne abhiprAya jaNAvavAnI buddhithI thAya che. A bAbatamAM vRddhaparaMparAthI cAlatA AvelA vicAre A pramANe che - | divratane saMkSepa te dezavrata athavA dezAvaLAzika vrata kahevAya AvI rIte je dareka aNuvratane saMkSepa karavAmAM Ave te thaI zake Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-3 [ 247 paNa tratAnI saMkhyA bahuja vadhI jAya, ane tethI bAra vratanI saMkhyAnI maryAdA rahe nahi. zakA--digdatanA saMkSepane dezAvagAzika nAma Apyu, tema dareka aNuvratanuM paNa dezAvAzika kahevuM joIe. samAdhAna--te kahevAnI jarUra nathI, kAraNa ke je aticAra prANAtipAta aNuvratane lAge che, teja aticArA prANAtipAtanA dezAvagAzika vratane lAgu paDe, paNa vritane lAgu paDatA aticArA dezavratane yathArtha lAgu paDe tema nathI, ane teTalA mATeja tenA pAMca aticArA judA kahyA che; kAraNa ke temAM kSetrane saMkSepa che; dareka ThekANe atiyAra darzAvavAnI jarUra nathI, dAkhalA tarIke rAtribhojana vratamAM aticAra jaNAvavAmAM AvyA nathI. have trIna zikSAvratanA aticAra kahe che. te zikSAvrata pauSadhASavAsanuM che. apratyupekSitApramArjiteAtsargAdAnanikSepa saMstAropakramaNAnAdarasmRtyanupasthApanAnIti // 33 // 1. nahui tapAselA, ane nahi pramArjelA (puMjaNIthI jIva rahita karelA) sthAnamAM mutra-purISa vagere paravAM (nAMkhavA.) 2. tevAja sthAnamAM dharmanAM upakaraNA mUkavA tathA grahaNa karavAM. 3. joyA vinA tathA pramAna karyA sivAya saMthArA (saMstArana pathArI)ne upabhAga karave. * 4. bhakti athavA bahumAna vagara pauSadheApavAsatrata grahaNa karavu smRtine nAza. 5. nahi pramAna karelI ane nahi tapAselI bhUmi, te uparathI adhI pramArjana karelI ane ardha tapAselI e artha paNa grahaNa karavA, pauSadhApavAsa vakhate dareka vastu tapAsIne ane sApha karIne levI, yuddhanApUrvaka cAlavuM. ane jema jIvanI virAdhanA na thAya Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 ] dha bindu tema vavuM. dareka jIvanI rakSA karavAnA pariNAma rAkhavA. zayana karavAnI bhUmi tapAsIne puMjaNIthI chatrarahita banAvavI, pachI tyAM saMthArA karavA. tema dharmanAM upakaraNa-pATa, bAjoTha, ThavaNI vagere paNa pUMjI pramAI grahaNa karavAM tathA mUkavAM. Ama karavAnA hetu e che ke kAI paNa rIte sUma jIvanA paNa prANane hAni na pAMce tema vavuM. na A vratanA je cothe ane pAMcamA atiyAra che te sAmAyika vratanA jevAja che mATe vistArathI tenuM svarUpa tyAMthI jANI levuM, ane sarvAM prANI mAtranuM kalyANa karavAnI bhAvanAe bhAvavI ane te bhAvanAe AcAramAM mUkAya tema va na rAkhavu. have atithi sa'vibhAga nAme ceAthA zikSAvrataneA vicAra karIe. tenA pAMca aticAra nIce pramANe che. sacittanikSepa pidhAnaparavyapadezamAtsaryakAlAtikramA iti // 34 // athaH-1. sAdhune ApavA yeAgya vastu sacitta vastu upara mUkvI. 2. sAdhune ApavA ceAgya vastusacitta vastuthI DhAMkavI. 3. peAtAnI vastu hAvA chatAM pArakAnI che ema kahevu. 4. sAdhune AhAra ApavAmAM matsara karavA. 5. sAdhune AhAra grahaNa karavAnA kALanuM ullaMghana karavu. bhAvAH--jene sa tithie sarakhI che. e atithi, temanI sAthe potAnA mATe taiyAra karelA annapAnAdinA vibhAga karavA, arthAt annapAna vagere temane vinaya bhaktisahita ApavuM, te atithi sa`vibhAga trata kahevAya. mahA puNyanA udaya vinA kharA atithio sAthe annapAnano vibhAga thaI zakateA nathI; kAraNa ke satpAtre paDelA padArtho sadguNanA lAbhane artheCja thAya che. have tevA atithine na ApavAnI buddhithI nIce pramANe vyavasthA kare te vrata Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-3 [ 24 'bhaMga thAya, paNa ajANapaNe tema thAya te aticAra lAge te pAMca aticAra A pramANe che. 1. sAdhuna sacitta (jIvavALe) AhAra na kaTape, have ke I mANasa sacitta vastuo sAthe sAdhune ApavAnI vastuo mUke, te pahelo aticAra thAya che. sAdhune ApavA yogya vastuo, bIjorAM vagere sacitta vastu othI DhAMkavAthI bIje aticAra thAya che. 3. amuka vastu pitAnI hoya, chatAM sAdhune na ApavAnI buddhithI te pArakI che ema kahI sAdhune nA pADe, te trIje aticAra thAya che. 4. ma-sarathI sAdhune anapAna Ape to cotho aticAra thAya che. 5. sAdhune bhikSA nahi ApavAnA hetuthI sAdhune gocarIne samaya vItI gayA pachI AhAra levA AvavA vinaMtI karavAthI, pAMcame aticAra thAya che. A rIte bAra vrata ane darekanA pAMca pAMca aticAranuM varNana samApta thayuM. A bAra vratanI samApti saMbaMdhamAM zAstrakAra lakhe che ke - etadrahitANuvAdipAlanaM vizeSato gRhasthadharma iti // 35 // ' artha-e aticAro rahita bAra vrata pALavA te gRhasthane vizeSa dharma jANo. bhAvArtha-A rIte je je aticAronuM varNana karavAmAM AvyuM che, te chUTavAnI bArIrUpa na gaNatAM te na lAge tevI rIte pALavAM, te pALanAra vizeSa gRhastha dharma pALanAra gaNavAmAM Ave che. ahIM keI zaMkA kare ke vidhisahita aMgIkAra karanArane aticAra saMbhavI zakeja nahi, ane ahIM tame kahe che ke ati Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 ] dharmabindu cAra rahita vrata pALavAM, teA e sabhaveja zI rIte ? A za MkAnuM samAdhAna nIce pramANe zAstrakAra Ape che. kliSTakarmodayAdaticArA iti // 36 // aH--kilaSTa karmanA udayathI aticAra lAge che. bhAvA--jyAre mANase vrata aMgIkAra karyAM tyAre tenA guMddha bhAva hatA, paNa sattAmAM rahelA azubha karmAMnA udyathI mANasa aticAra karavA prerAya che. jo samakti prApta thayuM te vakhate mananI tadna parizuddhi hoya ane sattAmAM paNa azubha khIja na hoya tA te aticAra karatA nathI. paNa sattAmAM azubha karmonA saMskAra hoya. te tene jyAre udaya thAya tyAre mANasa jJAna haiAvA chatAM vratane atiyAra lagADe che. AvA atiyAra zI rIte dUra thaI zake tenA javAba zAstrakAra Ape che. viditAnuThThAnavIyaMtastanaya ta ArUnA a te aticAra upara jaya thAya che. bhAvArtha: satpraddhA, sadvicArane utpanna kare che, ane sadvicAra sakAya ne janma Ape che. mATe relve TrenanA InjInane calAvanAra jema varALa che, tema satkAryanee baLa ApanAra satpraddA eja parama AdhAra che. tenA baLathI, vI thI, parAkramathI atiyArA dhIme dhIme nAza pAme che. agninI sAthe dhUmADA nIkaLe che, mATe dhUmADo baMdha karavA agni elavI nAMkhatA nathI, paNa agnine sattejita karIe chIe tema zuddha vratane aticAra lAge tA te aticAranA bhayathI zuddha tratanA tyAga na karavA, paNa jema zuddha tratane puSTi maLe, ane te vadhArene vadhAre vizuddha ane evI bhAvanAe bhAvavI ane evI bhAvanAne baLa ApanAra right belief sazraddhA che. aMgIkAra karelA anuSThAna phAravavAthI vIyamAM Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-3 [ 251 ata eva tasmin yatna iti // 38 // atha-eja kAraNathI te ja anuSThAnamAM udyamavata thavuM. bhAvArtha -mATe satavastune satavastu rUpe oLakhavI, ane asa vastune asa tarIke oLakhavI tevI je zraddhA temAM prayatna niraMtara karavo. A bAbata paMcAzakamAM kahyuM che ke; "mANasane viratine pariNAma na hoya, to paNa prayatna karavAthI te pariNAma thAya che, ane prayatna vinA, athavA azubha karmanA udayathI viratine pariNAma heya, te paNa dhIme dhIme nAza pAme che, mATe samakti ane aNuvrata aMgIkAra karyA pachI nitya tenuM smaraNa karavuM. eTale meM A vrata zA mATe grahaNa karyA che ? tenuM phaLa zuM che? tethI mArI unnati zI rIte thaI zakaze ? te vratamAM vidanarUpa zuM Ave che. je te vidana zI rIte dUra thAya ? evA evA vicArothI te vratamAM cittanI sthiratA thAya tema karavuM. te vratanuM niraMtara smaraNa karavuM. temanA viSe ucca bhAvanAo bhAvavI, asavAda ane prANivadha, asatya corI, maithuna, parigraha vagere mAThAM phaLa ApanArAM che, ane bAra vratanuM antara phaLa svarga ane paraMparA phaLa mekSa che, ema vicAra karo. A tIrthakaranI bhaktithI tathA sAdhujananI ane bhAvayatinI sevA karavAthI, tathA uttama guNa prApta karavAnI abhilASAthI, samakita hoya tyAre aNuvrata grahaNa karavAnI IcchA rAkhavAthI, ane aNuvrata grahaNa karyA pachI mahAvrata grahaNa karavAnI uttama dhAraNa karavAthI AvI rIte niraMtara ucca bhAvanAo bhAvavAthI virati ane samyagdarzanane pariNAma (bhAva) je gupta hoya te prakaTa thAya che. ane utpanna thayelA pariNAmamAM vRddhi thAya che. paNa pariNAma ghaTatA Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 252 ] dhamabindu nathI; A kAraNathI lIdhelAM vratanuM nitya smaraNa karavAmAM jarA paNa pramAda karavo nahi e buddhimAnanuM lakSaNa che. have na meLavelA guNanI prApti mATe, ane meLavelAnuM sArI rIte rakSaNa karavA mATe vizeSa gRhasthadhAma pALanAre zuM karavuM joIe - te zAstrakAra sAmAnya hitazikSArUpe kahe che. sAmAnyajJati rUA. artha-AvA purUSane sAmAnya AcAra A rIte che. bhAvArtha-upara jaNAvelA bAra vratadhArI zrAvake sAmAnya rIte zuM karavuM ke jethI navA guNa prApta thAya ane prApta thayelAnuM - rakSaNa thAya ane vRddhi pAme, te have AgaLa kahevAya che. samAnadhArmikamadhye vAsa iti // 40 // artha-samAna dharmavALA purUSa sAthe vasavuM. bhAvArtha-pitAnA samAna guNavALA athavA vizeSa guNa - vALA sAdharmika bhAIonI sAthe vasavuM, tevA purUSo sAthe vasavAmAM aneka guNa che. prathama to pite anyAya AcaraNa karatAM Dare, ane teonA sArA guNe jaI, pitAnAmAM je guNa na hoya te meLavavA abhilASA thAya vaLI darzana mohanIya karmanAM udayathI jo ApaNe dharmathI patita thatA hoIe to bIjA mANaso sadupadeza ApI ApaNane dharmamAM sthira kare ane je bIjo mArga vimukha jIta heya te ApaNe tene sadha ApI dharmamAM nizcala banAvIe. kahyuM yadyapi nirgatabhAvastathApyasau rakSyate sadbhiranyaiH / veNurvilUnamUlo'pi vaMzagahane mahI naiti // bhAva rahita thayo hoya te paNa bIjA purUSAthI tenI rakSA thAya che jema vAMsa mULa vinAne thayo hoya te paNa vAMsanA samUhamAM rahevAthI pRthvI para paDI jatA nathI. mANasane sArA purUSonA Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-3 [ 253 sahavAsamAM rahevAthI teonA sadbhicArAnu baLa maLe che, ane tethI peAte paNa zuddha vicAravALA temaja zuddha AcAravALA thAya che. tathA vAtsalyameteSvati // 41 // atha :---samanadhama vALA tarapha vAtsalya dekhADavu. bhAvA:-potAnA samAna dharmavALA maLe, tyAre hRdayamAMtho svAbhAvika prema temanA tarapha vahevA joIe. leAhInA saMbaMdha karatAM dharmonA saMbaMdha vadhAre ghaTTa che. leAhInA sthUla sabadha che, paNa samAna dharmavALAnA AdhyAtmika sa`baMdha che, mATe sAdhI maLe tyAre paraspara premathI maLavuM, ane eka khIjanI Atmika unnati kema cAle che tenI khabara pUthvI. vaLI eka bIjAne jamavA mATe kahevu, koI raka thaI gayA hoya teA tene madada karavI, kAI mAM paDayA hAya tA rAtre ujAgarA veThIne paNa tenI yathAyeAgya sevA karavI. kAraNa ke samAna vicAravALAnA saMbaMdha maraNa pachI paNa Take che. pravacananA sAra rUpe kaheluM che keH jinazAsanasya sAro jIvadayA nigrahaH kaSAyANAm / sAdharmika vAtsalyaM bhaktizca tathA jinendrANAm // 1 // jIvadayA, kaSAyaneA nigraha, samAnadhamI bhAI Anu vAtsalya ane jinezvarAnI bhakti A cAra jinazAsananA sAra rUpe che. tathA dharmacintayA svapanamiti // 42 // aHdharmanuM ciMtana karatAM karatAM sui rahevu. bhAvAH:~A bAbata bahuja upayAgI cheH mANasA sauthI chellA je vicAra karatAM karatAM uMghI gayA heAya, te vicAra upara mana peAtAnI zakti vApare che. ane nidrAmAM nata navA vicAra karavAnI zakti, je yAgIemAM hAya che, te nahi hAvAthI ghaNe bhAge rAtrinA samayamAM karelA chellA vicAra upara mana parAvAyeluM rahe che. Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ :254 ] dha bindu ane tethI jo te vicAra zubha bhAvanAvALA hoya to zubha bhAvanA dRDha thAya che, ane azubha vicAra hoya, tA azubha bAbatane puSTi maLe che; mATe rAtre sutA pahelAM divasa sadhInA badhA vicArone manamAMthI visArI daI (Throwing off) zubha ci Mtana karatAM karatAM sUI javu. * chellA vicAranI kaiTalI badhI asara thAya che tenA saMbaMdhamAM eka agreja lekhaka lakhe keH It will be remembered that Divine Wisdom attaches great weight to the last definire thought in a man's mind before he goes to sleep; because at our present state of evolution, we spend almost or quite the entire night in revolving and considering it. Naturally with a person who was fully awakened to the sleep-state this would matter less, as he would have the power to turn from one thought to another, and so could leave at will, subject which he was examining when he fell asleep, the general trend of his thought would be an imporrant thing in his case, for equally during the day and the night his mind would be likely to move in its accustomed fashion." mANasa nidrAmAM paDe te agAu tenA manamAM chelA cAsa vicAra upara daivI vidyA bahuja bhAra mUke che, kAraNa ke unnatikramanI je sthitimAM ApaNe chIe, te sthitimAM ApaNe te vicAranuM manana karavAmAM athavA te vicAranI paryAlAcana karavAmAM lagabhaga athavA taddana AkhI rAtri pasAra karIe chIe. je mANasa nidrAmAM paNa jAgRta avasthAmAM rahI zake tevI ceAga zakti meLavI hAya, tene A bAbata svAbhAvika rIte bahuja agatyanI gaNI zakAya nahi. kAraNa ke eka vicAra uparathI khInna vicA2 upa2 manane te pheravI zake; ane tethI jyAre nidrAmAM paDace! tyAre je viSaca upara vicAra karatA hatA, te viSayane tyAga karI zake; tenI khAkhatamAM tenA vicArAne sAmAnya pravAha kaI bAjumAM vahe che te upayeAgI che, kAraNa rAtrie mana teNe taicAra karelA mArgamAM sAmAnya rIte karaze." Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-3 * [ 255 nidrAnI aMdara ApaNuM bhAna rahe tevI sthiti haju ApaNe prApta karI nathI, tethI ApaNI hAlanI sthitimAM te rAtrimAM uMdhatA pahelAM sauthI chello vicAra bahuja agatyanuM che. mATe te vakhate dararoja zubha vicAra karavo, traNa navakAra gaNavA, athavA TIkAkAra lakhe che tevI keI ucca bhAvanA bhAvavI. jemake - dhanyAste vandanIyAste tailokyaM pavitritam / yaireSa bhuvanaklezI kAmamallo vinirjita. // 1 // jeoe bhuvanane jItanAra kAmamallane jI che temane dhanya che, teo vaMdanIya che, ane teoe traNa jagatane pavitra karyuM che; athavA nIce pramANe vicAra kare. Pray that the whole mankind may be spiritually evolved, may not yield to the seductions of the senses, and may the sins of ommission and commission be forgiven." sarva manuSya adhyAtmika unnati pAme, sarva manuSyo 'indriyanA vikArone AdhIna na thAo, ane karavAnuM nahi karavArUpa, ane nahi karavAnuM karavArUpa sarva aticAre mApha thAo, evI prArthanA karo. AvI bhAvanA karavAthI manuSya jeTale samaya nidrAvasthAmAM rahe che, tyAM sudhI zubha pariNAmavALe rahI zake che. vaLI prAta:kALamAM jAgRta thatAM sarva kalyANakArI paMcaparameSThinuM bhaktisahita nAma levuM. Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 ] dha bindu, tathA namaskAreNAvabodha iti // 43 // a-namaskAra sahita jAgavu. bhAvArtha :-namAarihaMtANuM e padathI zarU karI prathama . pAMca padanA jAgRta thatAM prathama uccAra karavA. kAraNa ke poMcaparameSThinA guNanuM mahAtmya ayintya che; tenA mahimA tenuM smaraNu. karanArA ja jANe che. eSa paJcanamaskAraH sarvapApapraNAzanaH / maGgalAnAM ca sarveSAM prathamaM bhavati maGgalam || A paoNMcaparameSThine karelA pAMcanamaskAra sarva pApanA nAza karanArA che, kAraNa ke sava mAMgalAmAM prathama maMgala che. A pAMca pada che te AMkAra darzIka che, ane yAgIe paNa Icchita padArtha ane meAkSane ApavAvALA ekAranuM niraMtara dhyAna kare che. mATe jaine e paNa ekAra zabdasUcaka paMcaparameSThine namaskAra karavA. pachI zuM karavuM te zAstra kAra jaNAve che. tathA prayatnakRtAvazyakasya vidhinA caityAdivandanamiti // 44 // atha-prayatnathI Avazyaka kriyA karIne vidhi sahita caityavadana karavu. bhAvAHH- A Avazyaka kriyA nIce pramANe che. prathama malamUtranA tyAga karavA, pachI ranAna karavuM, pachI zuddha vastra dhAraNa karavAM, A prathamanI Avazyaka kriyAe karI vidhi sahita puSpa vagerethI caityavaMdana karavuM, eTale jinabiMbanI pUjA karavI. te pachI. gurUvaMdana ane mAtApitA vigere vaDilene namana karavuM, jibi'banI bhAvahita pUjA karavAthI bhAva zuddha thAya che, kahyuM che keH Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-3 caityavandanataH samyak zubha bhAvo prajAyate / tasmAtkarmakSayaH sarvaH tataH kalyANamaznute || 1|| [ 257 caityava MdanathI sArI rIte zubhabhAva pragaTa thAya che, tethI sava 4 kSaya thAya che, ane tethI sarva kalyANa prApta kare che. A vagere vaMdananA aneka phaLa che. vaLI tattvArtha satramAM kahyu che keHabhyrcnaadrddtaaN manaH prasAdastataH samAdhizca / tasmAdapi niHzreyasamato hi tatpUjanaM nyAyyam ||2|| : a`t bhagavAnanI pUjA karavAthI mananI nirmyulatA thAya che, mananI ni`LatAthI samAdhi thAya che, samAdhithI meAkSa maLe che, mATe jinapUjA karavI e nyAya yukta che. tathA samyak pratyAkhyAnakriyeti // 45 // a-pachI samyak prakAre pratyAkhyAna aMgIkAra kare. bhAvAtha-mAna, krodha, avicArIpaNuM vagere TALavA mATe, ane mULa guNa tathA uttara guNanI vRddhi mATe pratyAkhyAna karavu pratyAkhyAnanA hetu IcchAnidhi che. mana ane IndriyA, pratyAkhyAnathI AtmAne vaza thAya che. pratyAkhyAna karavAthI duniyAmAM jeTalu` sAvadya karmAM thAya che te sAvadya ka`nA tyAga thaI pratyAkhyAnanI maryAdAmAM AvelA sAvadya ka`nAja mAtra te jokhamadAra rahe che, mATe pratyAkhyAnamAM bahu lAbha che; kahyu che ke-- parimitamupabhuJjAno hyaparimitamanantakaM pariharaMzca / prApnoti ca paraloke hyaparimitamantakaM saukhyam // 1 // pramANa rAkhelA sAvadyate bhAgavatA ane nahi pramANa karelA ananta sAvadya vyApAranA tyAga karatA purUSa paraleAkamAM pramANa vinAnuM anaMta sukha bhAgave che. 17 Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhabindu 259 ] pratyAkhyAna karyAM pachI zuM karavuM te kahe che. tathA yathocitaMcaityagRhagamana miti // 46 // atha--jema cAgya hAya, tema caityagRha-madiramAM javu'. bhAvAtha--yAgyatAnA vicAra zrAvakanA bhethI karavAmAM AvelA che, ahIMyA zrAvakanA be prakAra samajavA. eka RddhivALA ane khIjo Rddhi vagaraneA. RddhivALA rAjA vagere peAtAnA parivAranA samudAyasahita caityamAM jAya; kAraNa ke tethI pravacananI prabhAvanA thAya che. ane samRddhi vinAJA mANasa te pAtAnA kuTuMbanA mANusA sAthe maLIne caityamAM jAya. kAraNa ke samudAye bhegAM maLIne karelAM karmI khIjA bhavamAM samudAyathI ja bhogavAya che. tathA vidhinAnupraveza iti // 47 // a:--vidhisahita caityamAM praveza kare. bhAvAH--jyAre caityamAM praveza karavA hAya, tyAre puSpa vagere sacita dravyanA zarIra uparathI tyAga karave| paNa AbhUSaNa vagere acitta dravyanA tyAga karavA nahi. presa Adi eDhavAnA vastranu" uttarAsaMga karavuM, jinabiMba dRSTie paDe ke tarata aMjila karavI eTale hAtha joDavA; ane manane prabhu bhaktimAM ekAma-tallIna karavu". pAMca prakAranA rAjya cinhAne rAjAe caityagRhamAM praveza karatI vakhate tyAga karavA; kSaraNa ke jina bhagavAna rAjAnA paNa rAja samAna che, mATe tenA AgaLa rAjAe potAnI namratA tathA bhakti batAvavA vAhana, mukuTa, taravAra chatra, ane cAmara e pAMca rAjacinha bahAra mUkI madiramAM praveza rave. Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-3 [ 25% tatra ca ucitopacArakaraNamiti // 48 // artha-tyAM ucita upacAra (sevA bhakti) karavI. bhAvArtha:-tyAM dhUpa puSpa, vagerethI bhagavAnanI bhakti karavI. tato bhAvataH stavapATha iti // 49 // artha-pachI bhAvathI stotranuM paThana karavuM. bhAvAtha-bhakti karyA pachI, daridrI purUSa, dravyano bhaMDAra maLatAM eTale saMteSa dhare tema, prabhu pUjanathI saMtoSa pAmI, bhAvathI gaMbhIra arthavALA, prabhunA hayAta guNonA varNanavALA bhaktibhAva tathA pUjyabhAva darzAvanArA stavane susvara kaMThathI gAvAM. saMgIta e tenI uzya bhavyatAmAM eka daivI zAstra che. jyAre rAvaNa bhaktimAM lIna thayo hato, ane sitAra sAthe prabhu guNa kIrtana karato hato tevAmAM ekAeka sitArane tAra tuTayo, te samaye teNe bhaktinA AvezamAM sAthaLamAMthI nasa kADhI te nasa te tAranI jagyAe sthApI, AthI teNe ghaNuM puNya upArjana karyuM, tethI bhaktine mATe saMgIta e uttama sAdhana che. tataH caityasAdhuvandanamiti // 50 // artha-pachI arihaMtanA biMbanuM tathA sAdhunuM vaMdana karavuM. bhAvAda-te arihaMtanA biMba, temaja bhAva arihaMta, davya arihaMta, ane nAma arihaMta tathA vyAkhyAna vagere kAraNothI AvelA, vaMdanIya sAdhu purUSane vaMdana karavuM. prathama prabhu vaMdana karavuM. pachI guru vaMdana karyuM. gurU vaMdana karyA pachI zuM karavuM ? Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gharmabindu 260 ] tataH gurUsamIpe pratyAkhyAnAbhivyaktiriti // 51 // artha-guru pAse pratyAkhAna pragaTa kare. bhAvArtha: gharamAM kareluM hoya te gurUne jaNAve, ane gurUnI sAkSI sahita gurU pAse pratyAkhyAna le. to vinavavanakALa nija ni paNa artha-pachI jina vacana sAMbhaLe. bhAvArtha -zrAvakane artha ja e thAya che ke je sAdhu purUSa pAsethI pitAnuM zuM kartavya che te saMbaMdhI upadeza sAMbhaLanAra te. zrAvaka (zru sAMbhaLavuM) mATe pratidina dharma zravaNa karavuM. saMsAranA prAcika jIvananI divAla evI jabarI che ke tene teDavA ekAda vAra upadeza sAMbhaLavAthI cAle nahi. vAraMvAra upadezanA haDA te divAla upara paDe, tyAreja divAlane kaIka bhAgaH tuTe. jema rogane nAza karavA mATe eka vakhata lIdheluM auSadha vAraMvAra levAya che, ane tema karavAmAM deza gaNAto nathI, tema dharma, bhAvanA sajIvana rAkhavA ane prApaMcika jIvananI asAratAne khyAla ApavA vAraMvAra upadeza zravaNa karavAmAM jarA paNa doSa nathI. mATe dharmazravaNa karavuM. tataH samyak tadarthAlocanamiti // 53 // artha-sAMbhaLyA pachI samyapha prakAre sAMbhaLelA padArtho vize manana karavuM. bhAvArtha -kevaLa sAMbhaLavAthI bahu lAbha nathI, sAMbhaLelI bAbata upara manana karavuM joIe; manana karavAthI te satya padArthamAM rahelI khubIo jaNAI Ave che; jeTale vakhata sAMbhaLatAM lAgyo. Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-3 [[ 261 heya, tenA karatAM traNa gaNe samaya te viSe manana karavAmAM pasAra kara, tyAre ja tenI sAthe mana tanmaya thAya che ane mana upara tenI samyaga chApa paDe che, ane te pramANe AcAramAM mUkavA prerAya che; je bAbata upara manana kareluM nathI te bAbata thoDA divasa pachI bhUlI javAya che, ane A rIte sAMbhaLavAne guNa thato nathI. mATe zAMta cittathI saddabodha upara manana karavuM. tataH gAmai parasi pako atha- Agamaneja pradhAna mAne. bhAvAtha-sarva kriyAmAM Agama-syAdvAdasiddhAnta anekAna matanA uparaja AdhAra rAkhe. jyAM jyAM zaMkA paDe, tyAM AgamamAM -kahelA bodha pramANe te mANasa vate. tataH atazayapAtranamiti 2. artha-pachI sAMbhaLelAmAMthI zakti pramANe pAlana kare. bhAvAtha-gurU pAsethI sabodha zravaNa kare, pachI pote vicAra kare, ke A bodhamAMthI mArAthI zuM thaI zake ema che ? je thaI zake evuM hoya, te pALavA mATe udyama kare; zakti hovA chatAM, gya kAma je karato nathI, tene evI zakti pharIthI prApta thatI nathI, ane vIryAcAramAM doSa lAge che. mATe yathAzakti prarvatana karavuM, eTale ke pauSadha, sAmAyika vagere karavAM. tathA mazara mAvativarSa ta paddA. atha-azakya anuSThAnamAM bhAva rAkhe. bhAvArtha-jeTaluM pitAnAthI banI zake temAM to jarUra udyama kare, paNa pitAnAthI na banI zake evuM hoya, te kayAre huM pharI zakIza evI bhAvanA bhAvavI. Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmaminuM. 62 ] mANasa je vastunI bhAvanA bhAve che, te bhAvanA siddha thAya tevA saMjogo tene maLA Ave che. kahyuM che ke "jenA upara mANasa vicAra kare che tevA te thAya che", mATe bhAvanA nira'tara ucca prakAranI rAkhavI. je bhAvane AcAramAM na mUkI zakatA hoIe tevA. savirati anuSThAnamAM bhAva rAkhavA. te bhAvanAnA eka TUMka dAkhalA nIce pramANe che. apUrva avasara evA kayAre Avaze, thaIzuM. bAhyAMtara niga thayo; sa saMbaMdhanA tIkSaNa dhana chedIne vicarazu' kava mahapurUSane pa'thajo. AvI bhAvanA bhAvanAthI zAstrakAra lakhe che ke te bhAvanAne kAraNe thatA anuSThAnanuM phaLa maLe che. kahyuM che -- nAryA yathAnyasattAyAstabhAve sadA sthite / tadyogaH pApabandhAya, tathA dharme'pi dRzyatAm // jema parapurUSamAM Asakata thayelI strI te purUSane ja bhAvathI Icche che, paNa uparathI peAtAnA patinI sevA bajAve che, tA paNa tene pApa badhaja thAya che, teja rIte dhama mAM paNa samajavuM. tema gRhasthAzramamAM rahevA chatAM, yayAzakita gRhastha dhama pALavA chatAM yatidha'mAM je khare bhAva rAkhe che, te yatidhama pALavAnuM phaLa maLe che. A upara pRthvIcadra rAnnanu dRSTAMta vicAravA jevuM che nyu che ke-- * uttama rAkhavA. samakitavatA jIvaDA, kare kuTu*ba pratipALa, atarathI nyArA rahe, jema dhAva khelAvata mALa. mATe bhAva upara ghaNo AdhAra che; ane tethI bhAva sadA. Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-3 [ 263 tathA tatkartRSu prazaMsopacArAviti // 57 // atha-te azakya anuSThAnane karanArAonI prazaMsA tathA sahAya kare. bhAvAtha-potAnI apekSAthI je anuSThAna azakaya lAgatuM heya tevuM karanArA mahApurUSanI prazaMsA karavI; ane temanI sevA karavI, tathA annapAna vastra vagerenI temane jarUra heya, te temane bhaktipUrvaka ApavA. guNAnurAga ane guNIjanAnurAga e uttama guNe che, mATe niraMtara ApaNuthI jJAnamAM tathA guNamAM AgaLa vadhelAnI prazaMsA karavI. je cAra bhAvanAo dareka jainane bhAvavAnI che temAM eka pramAda bhAvanA paNa che. ApaNAthI je AgaLa vadhelA hoya temanAM uttama jJAna, bhakti kriyA vagere jaI ApaNuM hRdayamAM AnaMda thAya te ameda jANo. tethI AgaLa vadhelAnI IrSyA karavAne badale ApaNe tevA guNa meLavavA utsAhita thaIe chIe; pramoda bhAvanA tevA guNa prApta karavA mATe ApaNane utsAha Ape che. mATe jJAnI, bhakata ane utkRSTa anuSThAna karanAranI prazaMsA karavI, ane tevA lokenI sevA karavI. temanI sevA karavAthI, temanA AzIvAdathI, tevA guNe sahaja prApta thAya che. __ tathA nipuNabhAvacintanamiti // 58 // artha : atisUkSma bhAvonuM ciMtavana karavuM. bhAvArthI--dharmanI aMdara dravya guNa paryAyanuM sUkSma svarUpa vicAravuM. utpAda, vyaya ane dhrauvya yukta padArtha sat kahevAya te lakSaNa dareka padArthane lagADavuM. Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264 ] dhamabindu cAra nikSepathI vastunuM vivecana karavuM. saptabhaMgInuM svarUpa vicAravuM. AvA sUkSma bhAvonuM cintavana karavAthI buddhi khIle che, hadayamAM satyane asara thAya che, ane te ta vartana upara paNa asara kare che. daSTAMta tarIke - anAdinighane dravye svaparyAyAH pratikSaNam / / unmajjanti nimajjanti jalakallolavajjale // 1 // * snehAbhyaktazarIrasya reNunA zliSyate yathAgAtram / rAgadveSAdiklinnasya karmabandho bhavatyeva // 2 // * jema jaLamAM kalelo utpanna thAya che, ane tarata ja vinAza pAme che. tema jene Adi tathA aMta nathI evA dravyamAM kSaNe kSaNe paryAyo utpanna thAya che, ane nAza pAme che. telathI kharaDAyelA zarIrane jema ja lAge che, tema rAgadveSathI kharaDAyelA purUSane karmabaMdha thAya che. AvI rIte zAstravAnuM tAtparya zuM che te samajavuM ane vicAravuM. tathA guNa prazna rIta | artha--gurU pAse jaIne prazna karavA. bhAvAthI-ghaNIja bArIkAIthI vicAra karavA chatAM koI viSaya ghaNo gaMbhIra hovAthI, potAnI meLe tene yathArtha nizcaya na thaI zake tema lAge, te jJAnI gurU pAse jaI vinaya pUrvaka A pramANe kahevuM. "he bhagavana ! A bAbatane artha meM vicAryo, ghaNuM mahenata karavA chatAM huM te samajI zakatA nathI; mATe ApanA jJAnane prakAza A viSaya upara nAMkhI mane kRtArtha karaze." Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-3 [ 265 prathama pitAnI zakita pramANe vicAra karo. jarA samajaNa na paDe ke bIjAnI sahAya mAgavA devAthI pitAnI buddhi khIlatI nathI, ane bALakane tenI mA cAvIne khavarAve tevI sthiti ApaNuM thAya che. bahuzrama karavA chatAM ApaNane koI bAbata na samajAya, te namrabhAve te bAbatanA jANakAra gurUne pUchavuM paNa emane pUchavAthI mArI halakAI thaze evA khoTA garvathI zaMkAne hRdayamAM dAbI devI nahi; kAraNake tethI te bAbatanuM eTaluM jJAna ochuM thaze; ane gurUe paNa zaMkA karanArane dAbI devAne badale tenA mananuM yaMgya rIte samAdhAna thAya tema javAba Apa, ane pitAne te bAbatamAM barAbara khabara na hoya to mauna rahevuM, paNa pitAnI pratiSThA jALavavAnA lebhathI ADuM avaLuM samajAvavA vyartha kALakSepa kare nahi. tathA nirNayAvadhAraNamiti // 60 // atha-gurUe nirNaya karI kahelA vacananuM AdhAraNa karavuM. bhAvArtha --gurU je vakhate zaMkAnuM samAdhAna kare te vakhate eka cittathI zravaNa karavuM, ane te grahaNa karavuM. sammaM viyAriyavva atRpaya bhAvaNApahANeNa / visaeya ThAviyava bahusuyagurUNo sayAsAo // bahuzruta gurU pAsethI sAMbhaLelA artha padane bhAvanA pradhAna zrAvake samyaka prakAre vicAra kare, ane tenA svarUpane vicAra karo eTale zabdamAM tathA zabdamAM rahelA bhAvane vicAra kara. tathA glAnAdikAryAbhiyoga iti // 6 // artha-plAna duHkhI AdinAM kAryamAM sAvadhAna rahevuM.. bhAvArtha --SlAna eTale mAMdA tathA Adi zabdathI bAlaka, vRddha, Agama grahaNa karavA mATe udyamI tathA paroNe vagere sAdhu tathA sAdha Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra66] dhamabindu rmika purUSanA kAryamAM eTale auSadha, ane, pAna, vastra, pustaka Azraya, vagere ApavAmAM sAvadhAna rahevuM. kahevAne sAra e che ke sAdhuone tathA sAdharmika baMdhuone pitAthI banatI, jema jene ghaTe tevI. madada ApavI; tethI dharmamAM bhakti rahe che, ane tevA purUSa dharmamAM. daDha rahI zake che. tathA zAMtAlupati pAdarA artha-karelA ane nahi karelA kAryanI tapAsa rAkhavI.. bhAvArtha -derAsara saMbaMdhI athavA sAdhu saMbaMdhI, athavA sAdharmika baMdhuo saMbaMdhI pitAnI zI zI pharajU karavAnI che tene vicAra kare. temAMthI keTalI pharajo adA karI che, ane keTalI adA karavAnI bAkI che te tapAsavuM. ane je adA karavAnI bAkI hoya. te adA karavA tatpara rahevuM; je ema na kare te pitAnI zakti kSaya thavAne prasaMga Ave; mATe jyAM jeTalI jaIe teTalI zakti vAparavI.. paNa je kAma thaI gayuM hoya te saMbaMdhI ciMtA karavAmAM nirarthaka samaya gumAva nahi. A tatazca ucitavelayAgamanamiti // 63 // atha-pachI yogya veLAe ghera Ave. bhAvArtha -upara jaNAvyA pramANe caityamAM tathA upAzrayamAM samaya pasAra karyA pachI vyApAra, rAjasevA athavA bIjA vyavahArika kArya mATe caityathI athavA gurU pAsethI, vakhata thaye, ghera AvavA nIkaLe. jyAM sudhI mANasa gRhasthAzramI che tyAM sudhI gRhasthAzramane ucita pharajo bajAvavI e tene dharma che, ane na bajAve ne upAzrayeja besI rahe te ubhaya dharmathI bhraSTa thAya che, mATe yogya avasare gyA. kArya karavuM. eTale vakhata thaye ghera AvavuM. Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-3 [ 267 tato dharmapradhAno vyavahAra iti 64 || a--pachI dharmanI pradhAnatApUrvaka vyavahAra kare. bhAvAH-ghera AvyA pachI prathama adhyAyamAM batAvyA pramANe . gRhastha ucita saMsAra vyavahAranAM kAya kare, paraMtu temAM paNa dhama bhAvanAneA kadASi tyAga kare nahi. eTale vyavahAramAM paNa uccabhAvanAne kadApi tyAga kare nahi, ane dhane bAdha na Ave tema varte. tathA dravye saMtoSapara teti // 65 // aH--dravyamAM saMtASapaNuM rAkhavu.. bhAvAH--dhana dhAnya viSe sASa rAkhaveA, ane jeTalA dhanathI nirvAha calAvI zakAya, teTalA dhanathI dhamo jIve sa tASa mAnavA.. pahelAnA leAkA AjIvikA alpa sAdhanethI calAvatA hatA; pUrve je meAjazeAkhanA--ezaArAmanA padArtho gaNavAmAM AvatA hatA. te have jarUrI cIjo tarIke mAnavAmAM Ave che, ane te sAdhanA purA pADavA mATe vadhAre dravyanI jarUra paDe che, ane te dravya meLavavAmAM mANasAnA saghaLA samaya pasAra thaI jAya che. A rIte padArthonI vadhatI jatI tRSNA mANusAne sASa pAmavA detI nathI, ane pariNAma e Ave che ke mANasa, te tRSNAe sa MtuSTa thAya te mATe joItu . dravya meLavavAmAM peAtAnA badhA samaya gALI de che. asalamAM mANasa . keTalA sAdhanAmAM peAtAnuM gujarAna calAvI zakatA ane satASI rahetA tenA mATe prAcIna zlAka atre TAMkavAmAM Ave che. atyuSNAtsaghRtAdannAdacchidrAtsitavAsasaH / aparapreSyAbhAvAcca zeSamicchanpatatyadhaH // 1 // ghI sahita ati uSNu anna, chidra rahita sapheda vastu ane Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 268 ] dharmabandu pArakAnI sevAne abhAva e traNa sivAya bIjAnI IcchA karanAra nIce paDe che. kahevAne sAra e che, ke mANasa svataMtra rIte khAvAne annapAna ane paheravAne vastra meLave te teNe ghaNuM saMtoSathI rahevuM. asaMtoSa e upara jaNAvyA pramANe dharmane virodhI che; DuM maLatAM mANasa vadhArenI IcchA kare che ane vadhAre maLatAM tethI vadhArenI IcchA jAgRta thAya che. A rIte lebhane aMta Avato nathI. ane lebhane lIdhe vadhArene vadhAre dravya pedA karavAnI lAlacamAM maraNa ne zaraNa thAya tyAM sudhI tene avakAza maLato nathI. vaLI kahyuM che ke santoSAmRtatRptAnAM yatsukha zAntacetasAm / kutastaddhanalubdhAnAmitazcatazca dhAvatAm // saMtoSa rUpI amRta vaDe tRpti pAmelA ane zAntacittavALAne je sukha maLe che, te dhanane viSe lubdha thayelA ane dhanane mATe cAre tarapha deDatA purUSone kyAMthI maLI zake? jenuM cita sadA ugamAM raheluM hoya tene saMtoSa kayAMthI saMbhave ? tathA dharme dhanabuddhiriti // 66 // artha -dharmamAM dhanabuddhi rAkhavI. bhAvArtha -sakaLa Ichana padArthane ApanAra dharmamAM dhanabuddhi karavI, eTale dharma teja dhana che, tema mAnavuM dharmadhanA: hi sAdhavaH kahyuM che ke sAdhu purUSone dharma eja dhana che. mATe dharma athavA pitAnA vartanane cAritrane sajjane dhanarUpa lekhe che. te dhana zAzvanuM che, kAraNa ke maraNa samaye dhana, lebha, Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-3 [ 269 prIti, padavI vagere sAthe AvatA nathI, paNa mANasanuM cAritra guNa ane dharma sAthe Ave che, teja kharI riddhi che, ane te zAzvata riddhine prApta karanArA skUla dhana alpa hovA chatAM saMtApathI rahe che, ane parama AnaMda bhAgave che. tathA zAsanomnatikaraNamiti // 67 // a:--jaina zAsananI unnati karavI. bhAvAH--A saMsAramAM tyAga karavA ceAgya zuM che, ane grahaNa karavA yAgya zuM che, evI rIte heya, upAdeya ane jJeya sa padArthAne sUnI mAphaka peAtAnA jJAna baLavaDe zrI jinezvarabhagavate prakAzita karyA che, temaNe upadeza karelo kheAdha ane te kheAdhane anusaranArA zAsana kahevAya che, te zAsananI unnati karavI. zAsananI kharI unnati te zAsanane anusaranArA uccavata nathI . thaI zake, mATeja TIkAkAra lakhe che ke, nyAya pramANe vyavahAra karavAthI, jema dhaTe tema lokaneA vinaya karavAthI, dIna, anAtha, garIba lokAne uddAra karavAthI, suvihita yati-sAdhu purUSonI pUjA satkAra karavAthI, parizuddha zIla pALavAthI, nibhavana karAvavAthI, cAtrA-snAtra vagere judA judA prakAranA utsava karavAthI, zAsananI unnati thaI zake che. zAsananI unnati karavI eTale zAstramAM helo beSa uttama. che, evI khIjAenI pratIti karAvavI. tene mATe uttama ekaja upAya che, are te upadeza nahiM paNa tamArA AcAra che. je jJAnathI. Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 270 ] dhabindu tenA pALanArAnu jIvana ucca thayuM, te jJAna uttama prakAranuM hovuM joIe evI tamArA vartanathI, tamArA jIvanathI, tamArA cAritrathI, tamAre anyane khAtarI ApavI joIe; bAkI bIjA badhA purAvAnI - bahuja thADI asara thAya che. AvI rIte zAsananI unnati karavA mATe prayAsa karavAthI zuM phaLa Ave che te kahe che-- kartavyA connatiH satyAM zaktAviha niyogataH / avandhya kAraNaM hyeSA tIrthakRnnamakarmaNaH ||1|| bhAvAH--jyAre zakti haiAya tyAre zAsananI unnati avazya karavI, kAraNa ke tIrthaMkara nAma kama prApta karavAnuM te kharU' kAraNa che; je AtmA sarva jIva hitamAM tatpara rahe ane sane sa`sAra samudrathI tAravA mATe prayatna kare te tIrthaMkara; tevA saMjogA ane tevI sthiti jeNe peAtAnI zakti pramANe paranuM kalyANa karavA ane parane sadkhAdha ApavA prayatna karyAM heAya teneja maLI zake. mATe Avu bhavya jagaduddhAraka thavAnuM. uccakatavya tame bajAvI zake te mATe tamArI * hAlanI sthitimAM tamArI zakti pramANe paranu kalyANa karavAnA ane tamArA jJAna pramANe bIjAne meSa ApavAnA satprayatnane Arabha karavA. tathA vibhavocitaM vidhinA kSetre dAnamiti // 68 // atha :--potAnA vaibhavane ucita dAna vidhi sahita kSetramAM dAna kare. bhAvArtha:--peAtAnI zaktinA vicAra karI bhAvapUrvaka dAna *ravuM. kSetra eTale dAna levAne adhikArI pAtra samajavA, kAraNa ke ceAgyapAtrane ApeluM dAna bahuja phaLa ApanAruM thAya che. have kethI vidhithI dAna ApavuM te zAstrakAra poteja jaNAve che. Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-3 [ 271 satkArAdividhinisaGgatA ceti // 69 // artha --satkAra pUrvaka tathA niSkAma bhAve dAna ApavuM te vidhi kahevAya. bhAvAtha-ubhA thavuM, besavA mATe Asana ApavuM, vaMdana karavuM vagere viya kare te satkAra kahevAya. satkAra sahita dezakALane anusarIne, zraddhA pragaTa thAya tevI rIte dAna ApavuM te vidhipUrvaka dAna kahevAya. te dAna niSkAmavRttithI ApavuM eTale dAna ApavAmAM Aloka tathA paraloka saMbaMdhI sukhanI IcchA na rAkhavI. tethI AtmAne AnaMda svabhAva khIlaze. kAraNa ke kharo AnaMda ApaNI pAse je vatuM hoya tene bIjA sAthe bhAga karI vAparavAmAM ja samAyela che mATe dAna ApatI veLA pArake ApaNe upakAra mAne athavA jagatamAM kIrti maLe, athavA parabhavamAM sukha maLe tevI lAlasA rAkhavI nahi. kAraNa ke jyAM sudhI mANasamAM amuka tRNa che, ane te tRSNa nAza na pAme tyAM sudhI tene bIje janma levo paDe. A rIte tRSNa mANasane bAMdhe che, ane je leke tRSNArahitapaNe kAma kare che temane saddAnathI utpanna thayeluM karma baMdhAtuM nathI, paNa jo bIjA koI karmanA vazathI bIjA janma levA paDe to te saddAnanA puNyanuM phaLa to maLyA vinA rahetuM nathI. jema dhAnyanI joDe sAMThA ghAsa vagere uge tema puNyanuM phaLa to maLe, paNa ApaNI vRti ucca prakAranI rAkhavI ke jethI aMte AtmajJAna thAya ane tethI sarva karma kSaya thAya. have kSetrane vicAra karIe. vItarAgadharmasAdhavaH kSetramiti // 70 // atha -vItarAga dharmane pALanAra sAdhu e kSetra gaNavuM. Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 272 ] bindu bhAvArtha -vItarAga jinezvarabhagavaMte upadeza karelo dharma che pradhAna gaNe che te sAdhuo kSetra samajavA ane teo dAnane pAtra che. mahApuNyodaya vinA nIce jaNAvelA guNavALA pAtra maLI zake nahi. kSAnto dAnto mukto jitendriyaH satyavAgabhayadAtA / proktastridaNDaviratato vidhigrahItA bhavati pAtram / / 1 / / bhAvArtha-kSamAvALa, indriyane kAbumAM rAkhanAra sarva saMgarahita, te driya Indriya jItI che jeNe te); satya bolanAra. abhayadAna ApanAra, manadaMDa vacanadaMDa ane kAyadaMDa e traNa daMDarahita ane vidhinuM grahaNa karanAra eTalA guNavALe yogya pAtra samajavo. AvA AvA guNavALA sAdhu purUSe dAna ApavAnA yogya pAtra che; mATe temane dAna ApavuM. ahIMyA koIne zaMkA thAya ke zuM sAdhu purUSane ja dAna ApavuM ane bIjAne dAna na ApavuM to tene javAba zAstrakAraja Ape che. tathA duHkhiteSvanukampA yathAzakti dravyato bhAktazceti // 71 // artha -duHkhI puruSane viSe dravyathI tathA bhAvathI yathAzakti dayA karavI. bhAvAtha:-pUrva bhavamAM tathA A bhavamAM karelA azubha. karmanA udayathI jenI zArIrika sthiti rogagrasta thaI hoya athavA . je nidhana heya, athavA jenI:dharma mArgamAM rUci na hoya te saghaLA. duHkhI samajavA, temanA para anukaMpA karavI. jeTalA jagatamAM duHkhanA prakAra che teTalA dayA karavAnA prakAra che, te paNa tenA be mukhya bhAga pADI zakAya. eka dravyadayA ane bIjI bhAvadayA. zarIra saMbaMdhI. athavA AjIvikA saMbaMdhI je duHkha Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-3 [ 273 dUra karavuM te dravyayA. ane saMsAra cakramAM je sanmAnA ajJAnathI bhramatA hAya, tene sadbhAdha ApI, sanmArge vALavA te bhAvadayA samajavI. parApakAra jevA sadguNa A jagatamAM bIjo eka paNu nathI. kahyu che ke, lokAna pravakSyAmi yadukaM granthakoTibhiH / paropakAraH puNyAya pApAya vIkana zA anyopakArakaraNaM dharmAya mahIyase ca bhavatIti / adhigataparamArthAnAmavivAdo vAdinAmatra ||2|| je karADA graMthamAM kahevAyuM che te huM ardhA zlokathI kahIza. paropakAra puNyane mATe ane parapIDana [pArakAne pIDA karavI te pApane mATe che. pArakAne upakAra karavA e meATA dhama che, kAraNa ke tattvane jANanAra vAdI purUSAnA emAM be mata nathI. arthAt paropakAra e mAya dhama che tene bhinna bhinna vicAravALA purUSo paNa kabUla kare che. meAkSa meLavavAnuM uttamAttama sAdhana dAna ane pApakAra che. paropakAranAM niHsvArtha premamAM sadhaLA guNunA samAveza thAya che. prathama mAnapratiSThA mATe dAna Ape che, pachI parabhavanA sukhanI IcchAthI Ape che. paNa aMte paranuMdu:kha dUra karavAnA ucca ane niHsvArtha abhilASathI dAna Ape che. A rIte krame krame caDhatAM caDhatA parApakAra dAna ApavAnI buddhi te tenA svabhAvaja banI jAya che. tIrthaMkaro te karUNAsAgara, kRpAnidhi vagere vizeSaNNA AvA temanA ucca guNane lIdheja ApavAmAM AvyA che, mATe ApaNe paNa temanA pagale cAlIne te guNune khIlavavA banatA prayatna karavA A 18 Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 274 ] dhamabi-6 saMbaMdhamAM Voice of silence nAmanA adhyAtmika unnatinA mArgadarzaka pustakamAM lakheluM che ke, Let thy soul lend irs ear to every cry of pain, like as the lotus bares its heart to drink the morning sun, Let not the fierce sun dry one tear of pain, before thyself hast wiped it off from the sufferer's eye. But let each burning humin tear drop on thy heart, and there remain, nor ever brush it off, until the pain that caused it is re. moved. These tears, Oh thou of heart most mer. ciful, these are the streams that irrigate the fields of charity immortal. It is on such soil that grows the midnight blossom of Buddha, Achat and ot. her Great Ones. It is the seed of freedom from rebirth. It isolates the Arhat both from strite and lust and it leeds him unto pleace and bliss kno yn only by the spirit. jevI rIte prAtaHkALanA sUryanAM kiraNa grahaNa karavA kamaLa pitAnuM hRdaya ughADe che, te ja rIte duHkhane dareka pikAra sAMbhaLavA tArA kAna khullA rAkha. te duHkhI manuSyanI AMkhamAMthI tuM AMsu na luchI nAMkhe tyAM sudhI sUryanA pracaMDa kiraNathI te AMsune sukAvA deto nahi. paNa manuSyanuM baLatuM dareka AMsunuM TIpuM tArA hadaya upara paDavA deje ane tyAM rahevA deje, ane je kAraNathI te AMsu paDayuM te kAraNa tuM dUra na karI zake, tyAM sudhI tArA hRdayapaTapara paDelA te AMsune khaMkherI nAMkhate nahi. Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-3 [ 275 he atyaMta dayALu hRdayanA mAnavI! A AMsunA jharAthI zAzvata dayAnuM khetara poSAya che, ane AvI jagyA upara ja buddha ahetu ane bIja mahAtmAo puSpanI mAphaka khIlI nIkaLe che. te ahaMtane punarjanmanA cakramAMthI mukta karanAra bIja che. tethI ahaMta bhagavAna kalaha ane kAmathI chuTA thAya che. ane teja bIja temane kevaLa AtmAthI ja anubhavI zakAya tevI zAMti ane AnaMdanA dhAma tarapha laI jAya che" dayAne paropakAranI A ucca bhAvanA ekadama ApaNAthI prApta na karI zakAya e svAbhAvika che, paNa te mATe hAla je sthitimAM ApaNe heIe te sthitimAMthI prAraMbha karavo joIe. tathA lokApavAdabhIruteti // 72 // atha -lokanA apavAdathI DaratA rahevuM. bhAvArtha-sarva janane ApaNu upara dveSa thAya tevuM vartana na karavuM. nipuNa buddhithI vicAra karI niraMtara vartavuM. lekamAM apayaza maLe tevuM adhama kArya na karavuM, kAraNake tethI pratiSThA ghaTe che, teTaluM ja nahi paNa te mANasamAM kAMI sAruM hoya tene lAbha te bIjAne ApI zakatA nathI. jema sarSa maNivALe heya paNa te karaze tevA bhayathI koI tenuM maNi levA lalacAtuM nathI, tema jene viSe lekamAM khoTuM bolAtuM haiya, jene viSe lekeno halake abhiprAya heya, tevA mANasamAM bIjA guNa heya to paNa te guNane lAbha bIjA laI zakatA nathI, ane te ApI zakatA paNa nathI. mATe kAryAkAryane vicAra karI yogya mArge pravartavuM. lokApavAda-apayaza maraNa karatAM paNa adhika che. kahyuM che Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra76 ] ghama bindu vacanIyameva maraNa bhavati kulInasya lokamadhye'smin / maraNaM tu kAlapariNatiriyaM jagato'pi sAmAnyA // 1 // artha--A lekamAM kuLavAna purUSane kalaMka apayaza. teja maraNa che. ane kALa Ave maraNa thAya te te sarva. janane sAmAnya che. mATe halakA kAmamAM pravRtti na karavI. tathA gurulAghavApekSaNamiti // 73 // arthA-gurU lAghavano vicAra karavo. bhAvArtha:-DA lAbhane ApanAra pakSa lAghavapakSa kahevAya.. ane vadhAre lAbha ApanAra pakSa gurUpakSa kahevAya. dharma, artha ane kAma e traNe purUSArthamAM guNa zemAM vadhAre rahe che, ane avaguNa, zemAM vadhAre rahe che tene barAbara vicAra karavo. dravya kSetra, kALa ane bhAvanI apekSA dhyAnamAM rAkhI A vicAravuM joIe, e buddhimAnonuM Avazyaka kartavya che. e pramANe thoDA lAvALA ane vadhAre lAbhavALA pakSane vicAra karI, zuM karavuM te zAstrakAra, pite jaNAve che. bahuguNe pravRttiriti // 74 // - artha-bahu guNavALAmAM pravRitti karavI. bhAvArtha :-- utsarga mArgamAM te A praznane mATe avakAza ja nathI; kAraNa ke utsarga mArga te sarvadA lAbhakArI che, paNa jyAM apavAda mArga hoya tyAM guNa ane dezanuM vivecana manathI karavuM, ane je kAryamAM lAbha bahu heya, ane deza cheDe heya, te kArya karavuM. vaNikanI mAphaka Ayavyaya (Avaka ane kharca athavA lAbha ane geralAbha)ne vicAra karI vadhAre guNa prApta thatA hoya, ane jemAM bane tema ocho geralAbha thato hoya, tevA kAryamAM pravartana karavuM. mahAmunio nIce pramANe A saMbaMdhamAM kahe che. Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-3 appeNa bahu meM seJjA eyaM paMDiyala rakhkhaNaM / savvAsu paDi sevAsu eyaM aThThapadaM viU // 1 // [ 277 artha:--alpadoSathI ghaNA guNunI icchA karavI te paDitanuM lakSaNa che, ane saghaLA apavAda mArgamAM Aja sUtra dhyAnamAM rAkhavuM. A apUNaeN jagatamAM evu* eka paNa kArya nathI ke je sa` rIte saMpUrNa ane zuddha kahI zakAya, mATe guNadoSanA vicAra karI vadhAre lAbhakArI kArya karavA tatpara thavu. tathA caityAdipUjApurassaraM bhojanamiti || 75 || a:--tathA caitya vagerenI pUjA karyA pachI bheAjana karavu. bhAvA:--bhAjana karatAM pahelAM zrAvake caitya eTale a rahaMta bhagavAnanI pratimAnI tathA Adi zabdathI sAdhu sAdhaka vagerenI sevA karavI. eTale bhagavAnanI sukhaDa, dhUpa, puSpa vagerethI temaja steAtrathI eTale dravyathI ane bhAvathI pUjA karavI. temaja annapAna, vagerenuM sAdhune dAna ApavuM, tathA potAnI zakti pramANe sAmi ka mAMdhavezane jamADavA. ane jarUra paDe temanA uddhAra karavA. peAtAnI zakti alpa hAya, te eka anAthane paNa bhejana ApavuM. ATaluM kAma karyA pachI pote bhAjana levu. zAstramAM anya sthaLe lakheluM to keH-- jiNapUociyANaM pariyaNasaMbhALaNA uciyakicca / ThANuvaveso ya tahA paccakhANassa saMbharaNam // 1 // Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 ] dharmAMbindu. artha :--jina pUjA karavI, ucita dAna Apavu, parijananI saMbhALa rAkhavI, peAtAne ucita kArya karavu', peAtAne caiAgya sthAne besavu', tathA karela. paccakrRkhANu saMbhArI javuM. tathA tadanveva pratyAkhyAnakriyeti // 76 // artha : te pachI pratyAkhyAna karavu. bhAvAtha :--bhAjana karyAM pachI paNa zrAvaka nIce pramANe pratyAkhyAna kare. azata, pAna, khAmi, ane svAmi e cAra prakAranA AhAra che, temAMthI kAI e prakAranA AhAranA tyAga kare,. kAi traNa prakAranA AhAranA tyAga karyuM, ane kAi cAra prakAranA AhAranA tyAga kare. e rIte potAnI zakti mujaba dareka pratyAkhyAna. karavu. tathA zarIrasthitau prayatneti // 77 // artha :--zarIranI sthitinA sabadhamAM prayatna karavA. bhAvArtha :--pachI zarIranI sthitinA sabaMdhamAM vicAra kare,. eTale zarIra jethI majabUta ane nirAgI rahe, peAtAnuM kAma karavA mATe samartha sAdhana thAya, ane dharmakArya mAM tathA jJAna prAptinA kAmAM vighnarUpa na thAya tevu zarIra rAkhavA mATe je yAgya upAyA hoya tene Azraya le. zarIrane tela ceALAvavuM, zarIranI caMpI karA vavI, ane pachI snAna karavuM, vagere upacArA zarIra rakSaNa arthe kare. prAcIna samayamAM leAkeA dharmAMne mukhya gaNatA, ane jJAna meLavavA buddhi vApatA paNa zarIrane! taddana anAdara karatA na hatA; ane tethI dhArmi ka ane mAnasika unnatinI sAthe teonAM zarIra paNa sudRDha hatAM. teo sArI rIte samajatA hatA keH-- dharmArthakAmamokSANAM zarIra kAraNaM yataH / tato yatnena tadrakSya yatheoktairanuvartanaiH ||1|| Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-3 [ 279 a:--dhama, atha, kAma ane meAkSanuM sAdhana zarIra che, mATe upara jaNAvelI zarIrane sukhakArI vanathI zarIranu rakSaNa karavu joIe. jaitenI zArIrika sthiti hAlamAM bahuja adhama dazAmAM AvI paDI che. bhatrya mukhAkRti ane zarIra upara taMdurastInuM nUra bhAgyeja jovAmAM Ave che. jyAM joIe tyAM mAMdagI ane zArIrika niba LatA najane paDe che. sthiti ghaNI zaiAcanIya che. hAlanI hiMdustAnanA leAkAnI zArIrika sthitinA sabaMdhamAM je vicAre eka mIratanA hiMdu. ema. e. lakhe che te kAIpaNu zabda pheravyA vinA jainene lAgu paDI zake. te lakhe che keH In the past they reached very high on he ladder of intellectual and spiritul progress. The desire for intellectul and spiritual progress be came very keen. National physique was neglected They were dragged down from their heights, and now we see the sorry spectacle of a nation with large capacities for intellectual and spiritual life, but with no nerve to take up either with any hope of success. What a sorry spectacle this a nation of weaklings with high aspirations, but with no power to take up work earnestly and persistently. The weakness of the Hindus is due to his fall from the heights of the past, due to the neglect of the laws of the lower planes of life. Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 280 ] dhamabindu : "bhUtakALamAM hiMdavAsIo mAnasika ane adhyAtmika nIsara . nA ucca pagathIApara caDyA hatA. mAnasika ane adhyAtmika unnatinI IcchA bahuja tIvra thaI, ane tethI prajAnA zarIra tarapha teoe durlakSa karyuM, teo potAnI uccAIthI nIce paDayA, ane tethI dhArmika ane mAnasika jIvanane mATe meTI zaktivALI, prajA ApaNI najare paDe che, paNa te bemAMthI eka paNa mArgamAM phateha maLe, te mATe joItuM zarIrabaLa te prajAmAM daSTigocara thatuM nathI. uMcI abhilASAo hovA chatAM, te tRpta karavA khaMtathI ane eka cittathI kArya karavAnI zakti na hoya, tevA nibaLA manuSyonI banelI prajA joI koNa dilagIra na thAya! A sthULa bhuvananA kAyadAonI bedarakArIthI hiMdavAsIo pitAnI ucca sthitimAMthI nIce AvyA che, ane nirbaLa banyA che. AvI jainanI zArIrika sthiti ghaNe bhAge thayelI che, tenAM mukhya traNa kAraNe nIce pramANe che. bALalagna, zArIrika keLavaNI (kasarata) vagerene abhAva ane ArogyavidyA ane zarIranA baMdhAraNuM saMbaMdhInA niyamanuM ajJAna. A traNa viSaya upara savistara varNana karavAthI grantha gaurava thAya. mATe te sUcavIne ja AgaLa calAvIzuM. je jenee kharekharUM purUSArtha prApta karavuM hoya, te bALalagna aTakAvavAnI prathama jarUra che, te sAthe dareka jaine kasarata karavI joIe, ane bIjA vyavahArika viSayonI sAthe ArogyavidyAnA ane zarIra baMdhAraNanA niyama saMbaMdhI jJAna nizALamAM temane maLe tevI goThavaNa thavI joIe. Ama thaze tyAreja jaine kharekhara zuravIra nIkaLaze, ane karma zatrune jItanAra jinezvaranuM kharUM nAma saMpAdana karaze. mATe zarIra tarapha bahuja lakSa ApavAnI hAlamAM jarUra che. tathA taduttarakAryacinteti // 78 // Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-3 [ 281 artha:-(zarIra sthitine mATe) bhaviSyakALamAM karavAnA kAryo saMbaMdhI vicAra karavo. bhAvArtha - zarIranA nibhAva mATe annapAnanI jarUra che, te saghaLuM dravyathI maLI zake, to dravya kevI rIte maLe te saMbaMdhI vicAra karavo, eTale pitAne ucita e vyApAra karavo. zarIra Take temaja pitAnA upara AdhAra rAkhatA kuTuMba vaganA gujarAna arthe dravya prApti mATe vyApAra kara, paNa ALasu nirUdyamI besI rahevuM nahi. - tema chatI zaktie bIjAno upara gujarAna mATe AdhAra rAkhavo nahi. tathA kuzalabhAvanAyAM prabandha iti // 79 / / artha --sArI bhAvanAomAM cittane parovavuM. bhAvArtha -duniyAnA tamAma jIvo sukhI thAo. sarve jIvo mokSa pAme, saMsAramAMthI phaleza kaMkAsa nirmULa thAo, sarvatra zAMti prasare, lokamAM sadbhajJAna ane sadvicArene phelA thAo. AvI rIte aneka prakAre zubha bhAvanAo bhAvavI. zubha bhAvanAo nirarthaka jatI nathI. zubha bhAvanAo e zubha vicAro che, ane zubha vicArenI AkRtio sUkSma bhUmikAmAM baMdhAya che. te zubha vicAranI AkRtio cAre tarapha phelAya che, te anya manuSyonA mananA saMbaMdhamAM Ave che, ane tenAmAM paNa evA vicAre jAgRta kare che. AvI te zubha bhAvanAone lIdhe jagatamAMthI ghaNe aMze phaleza, kaMkAsa maTI jAya, ane loke sukhI thAya, paNa evI bhAvanAo karanAranuM pramANa tethI virUddha vicAra karanArAnI saMkhyA tapAsatAM bahu alpa che ane tethI ja jagatamAM jyAM tyAM kalaha kaMkAsa najare paDe che. Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 282 ] dharmabindu je zubha bhAvanAo kare che te pote zubha vicArenuM kendrasthAna (madhyabiMdu) bane che, ane tethI jagatamAM je je sArA vicAranAM rUpe haya, te tenA tarapha AkarSAya che, ane tethI tenA zubha vicArane puSTa AlaMbana maLe che. AvI bhAvanAothI sakaLa prANI mAtra sAthe tene maitrI thAya che, ane ghaNA purUSo sAthe pUrvabhavanA azubha karmabaMdha vikharAI jAya che. vaLI zubha bhAvanAo mANasane zubha karma-kArya karavAne prere che. mATe niraMtara ucca ane zubha bhAvanAo bhAvavI. sarve'pi sukhina santu sarve santu nirAmayAH / / sarve bhadrANi pazyantu mA kazcitpApamAcaret // sarve sukhI thAo, save rogarahita thAo, sarve kalyANane pAme ane kaI paNa prANu pApa karma kare nahi. athavA brahazAMtimAM lakhyA pramANe - zivamastu sarva jagataH parahitaniratA bhavantu bhuutgnnaaH| doSAH prayAntu nAzaM sarvatra sukhI bhavatu lokaH // 1 // | sarva jagatanuM kalyANa thAo, prANIne samUha pArakAnA hitamAM tallIna thAo, sarvedeSo nAza pAme ane sarvatra leke sukhI thAo. A rIte niraMtara ucca bhAvanAo bhAvavI, ane tene vyavahAramAM anubhavavA yathAzakti prayatna karo. tathA ziSTacaritazravaNamiti // 8 // artha ziSTa purUSanA caritranuM zravaNa kare. bhAvArtha-prathama adhyAyamAM ziSTAcAra prazaMsanam e sUtramAM ziSTa purUSone kevo AcAra hevo joIe tenuM savistAra varNana kareluM che, tevA guNavALA purUSenA caritra nitya sAMbhaLavA Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-3 [ 283 mahAna purUSAnA jIvanayaritraparathI je kheAdha maLe che, te karADA nevelA athavA rasika pustako vAMcavAthI maLI zakatA nathI. temAM jIvanacaritro vAMcavAthI jo te mahAna purUSapara bhakti jAgRta thAya, ane temanAM alaukika guNAmAMthI ekAda guNa purepurI rIte prApta karavA ApaNAmAM daDha abhilASA utpanna thAya, teA ApaNI . jIMdagI kharekharI sAka nIvaDe. ciratro ane kharA vRttAMteA vAMcavAthI, teenAM kRtyaneA, jJAnanA ane umadA gaNunA kAMIka khyAla ApaNane Ave che. ane ApaNe AtmanirIkSaNa karatAM zIkhIe chIe. potAnAmAM kayA dugu NA tathA sadguNA che, te A rIte ApaNe sahaja joI zakIe chIe. mATe mahAna purUSanAM caritro, anukaraNa karavA lAyaka dRSTAMta temaja ApaNI sthitinuM bhAna karAvanAra mAnasika kaSNu che. tathA sAMdhyavidhipAlaneti // 81 // aH--pachI sadhyAkALanI vidhinuM pAlana kare. bhAvAH--saMdhyAkALe karavA yAgya je anuSThAna te karavA tatpara rahe. divasanA AThameA bhAga eTale Azare cAra ghaDI bAkI rahe eTale bhAjana vagere karI laI sAMjate yeAgya je kriyA karavAnI heya tene mATe zrAvake tatpara thavuM joIe. yathocitaM tatpratipattiriti // 82 // aH--yathAyAgya te vidhi agIkAra karavA. bhAvA :--petAnuM jeTalu* sAmarthya hoya, tathA te bhAva jevA bhAva vatA hoya te zakti sadhyAkALanI vidhi aMgIkAra kare. ane peAtAnA dhyAnamAM laI Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 284 ] dharmabindu have saMdhyA vidhi kevA prakAranI che te zAstrakAraja jaNAve che. pUjApurassaraM caityAdivandanabhiti / / 83 // artha-pUjA sahita caitya vagerenuM vaMdana karavuM. bhAvArtha --saMdhyAkALane yogya je pUjA te karyA pachI ratyavaMdana karavuM, ane Adi zabdathI yatinuM vaMdana karavuM ane mAtapitAne vaMdana karavuM. tathA sAdhuvizrAmaNA kriyeti // 84 // artha-sAdhune vizrAma maLe tevI kriyA kare. bhAvArtha ---mekSa prApta karavAnuM yogya sAdhana je vega te yogakriyAne AcaranArA, temaja svAdhyAya, dhyAna vageremAM mana tallIna karavAthI thAkI gayelA sAdhuonI, temanI sevA karanAra sAdhuonA abhAvamAM, sevA karI vizrAma pamADavo. sAdhu purUSa ga mArgamAM pravRtta thavAthI, athavA svAdhyAyamAM talIna thavAthI athavA dhyAnamAM magna thavAthI thAkI gayA hoya, te zrAvake temanI vaiyAvacca karI temane vizrAma Apavo, eTale temane thAka utare tevI rIte temanA zarIranI sevA karavI. tathA yogAbhyAsa iti // 85 // artha--gane abhyAsa ka. bhAvArtha -ogane abhyAsa karavo. mahiSa pataMjali lakhe che ke, yogazcittavRttinirodhaH cittanI vRttine nirodha te yoga. je vastunA saMbaMdhamAM Indriye Ave che, te te vastuonI chApa teo yita upara pADe Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya [ 285 che, tethI cittanI vRttio te te vastu prati dorAya che, vaLI Indriyone vaza karIne mANasa bese, to paNa pUrve karelA vicAronA taraMge cittane DolAyamAna kare che, ane tethI kSaNe kSaNe cittamAM navA navA saMkalpavikalpa jAgRta thayAja kare che. eka kSaNabhara paNa citta sthira rahetuM nathI, tevA cittane abhyAsa ane vairAgyathI sthira karavA prayatna karavo, ane Ama tema bhaTakatA manane eka vastu athavA eka tattva upara sthira karavuM te ekAgratA kahevAya. che; ane te ekAgratAthI citta tathA te vastu athavA tattvo yoga -saMyoga thAya che. AvA yuganA TIkAkAra be bhAga pADe che. eka sAlaMbana yoga ane bIje nirAlaMbana yoga. koI paNa padArthanI sthaLa athavA mAnasika mUti upara cittane ekAgra karavuM te sAlaMbana yoga kahevAya. kaI paNa tattva athavA nirAkAra padArthanuM dhyAna karavuM te nirAlaMbana yoga kahevAya. kahyuM che ke sAlaMbano nirAlaMbanazca yogaH paro dvidhA jJeyaH / jinarupadhyAna khalvAdyastattvamastavaparaH // 1 // utkRSTa yoganA sAlaMbana ane nirAlaMbana evA be bhAga. jANavA. jinezvara bhagavaMtanI pratimA athavA samavasaraNa samaye beThelA ahaM bhagavAnanA svarUpanuM dhyAna te sAlaMbana yoga, ane tatvane lagatuM dhyAna te nirAlaMbana yuga samaja. nirAlaMbana yoga sahaja prApta thAya nahi, mATe tenA prathama pagathIyA rUpe sAlaMbana dhyAna karavuM eja hitakArI che, eTale bhagavAnanI mUrtinuM dhyAna karavuM. Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 286 ] dharmabiMdu tathA namaskArAdicintanamiti // 86 // artha -namaskAra vagerenuM cintavana karavuM. bhAvArtha -namaskAra eTale navakAramAM kahelA paMca parameSThinuM ciMtana karavuM temaja Adi zabdathI svAdhyAya eTale pitAne abhyAsa karavAnA jJAnanA granthanuM ciMtana karavuM. tathA prazastabhAbakriyeti // 87 // artha-vakhANavA lAyaka aMtaHkaraNa karavuM. bhAvArtha -je kriyA karavAthI aMtaHkaraNa zuddha thAya tevI kriyA karavI, ane jethI mana malIna thAya tevI kriyAne tyAga kara. manane zuddha karavuM e kAma ati kaThina che. The evil passions, rising within the mind. Hard to be overcome, should manfully be foght, He who conquers these, Is the conqueror of the world. mananI aMdara utpanna thatA dudha duSTa mane vikAranI sAme - bahAduratAthI laDavuM joIe. je temanA upara jaSa meLave che, te traNa bhuvanane jItanAra che. - manane malina karanAra cAra kaSAya che. krodha, mAna, mAyA ane lebha. krodha prItine nAza kare che, mAna vinayane nAza kare che, mAyA te mitratA ane saraLatAno nAza kare che, ane lobha sarvane vinAza kare che, e pramANe te cArane anartha rUpa vicArI tene tyAga karI - aMtaHkaraNane zuddha banAvavA mathavuM. kahyuM che ke - Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ayAya-3 [ 287 cittaratnamasaMkliSTamAntaraM dhanamucyate / yasya tanmuSitaM dostasya ziSTA vipattayaH // 1 // kaleza rahita cittaratna te mANasanuM aMtardhana che. jenuM A "dhana krodhAdi devothI cerAI gayeluM che tene samagra vipattio AvI maLe che. mATe aMtaHkaraNa jema zuddha rahe, tema prayatna kare; je ArIso mela rahita hoya che te upara sUryanuM pratibiMba yathArtha rIte paDe che, tema jenuM aMtaHkaraNa zuddha hoya che, tenA upara AtmasUryanA kiraNe barAbara rIte paDe che, ane tethI te mANasa jJAnI thAya che. ____ tathA bhavasthitiprekSaNamiti // 88 // artha-saMsAranI sthitine vicAra kare. bhAvAtha:-saMsAranuM sukha kevuM duHkhagarbhita ane kSaNika che te upara vicAra karavo joIe jemake yauvanaM naganadAspadopama zAradAmbudavilAsi jIvitam / svapnalabdhadhanavibhramaM dhanaM sthAvara kimapi nAsti tttvtH||1|| vigrahA gadabhulagamAlayAH saMgamA vigmdossduussitaaH| saMpado'pi vipadA kaTAkSitA nAsti kiMcidanupadravaM sphuTam // 2 // yauvana parvata uparathI vahetI moTI nadIonA pravAha jevuM ati caMcaLa che; eTale pravAhamAM pANI eka jagyAe sthira rahetuM nathI, paNa eka kSaNamAM ghaNuM ja dUra ane nIce jAya che tema yauvana paNa asthira ane caMcaLa che. zarada RtumAM dekhAtA vAdaLAMnA vilAsa jevuM jIvatara che. vAdaLAM kSaNamAM dekhAya che, ane bIjI kSaNe adazya thaI jAya che, tema manuSyanuM jIvatara eka kSaNamAM hatuM na hatuM thaI jAya che eTale caMcaLa che. Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 288 ] dha binda svapnamAM maLelAM dhana barAbara A dhana che. svapnamAM joyelu dhana jAgyA pachI dekhAtuM nathI, tema dhana paNa acAnaka cAlyA javAmAM vilaMba karatuM nathI. mATe tattvathI eTale paramAtha daSTithI vicArIe tA A saMsAramAM kAI vastu sthAyI nathI, ki Mtu sava padArthA asthira, ca'caLa ane kSaNabha-gura che. zarIrA, rAga rUpa saune rahevAnA sthAna che, saMyegA, viyeAgarUpa doSathI dUSita che, sa`patti tarapha vipatti kaTAkSa dRSTithI jue che,. tethI A sa MsAramAM upava rahita kAMI paNa nathI. bhatR hira lakhe che keH-- bhAgamAM rAganA bhaya che, kulamAM te nAza pAmavAnA bhaya che, dhanamAM rAjyanA bhaya che, mauna rahevAmAM dInatAnA bhaya che, baLamAM zatrunA bhaya che, rUpamAM vRddhAvasthAnA bhaya che, zAstramAM vAdanA bhaya che, guNamAM duSTa purUSanA bhaya che, zarIramAM yamadevanA bhaya che. sa vastuomAM bhaya raheleA che; A jagatamAM vairAgya eja abhayanu kAraNa che, A rIte sa`sAra svarUpanA vicAra karave. tadanu tannairguNyabhAvaneti // 89 // bhAvArtha :-saMsAra sAra rahita che; eTale sava padArthA Akhare asAra che. kAraNa ke te maraNa samaye sAthe AvatA nathI, evI. rIte sasAranI ni:sAratA ci tavavI. jemake:-- itaH krodhoM gRdhraH prakaTayati pakSa nimitaH / zRgAlI tRSNeyaM vivRtavadanA dhAvati puraH // itaH krUraH kAmoM vicarati pizAcazciramahoM / / zmazAna' saMsAraH ka iha patitaH sthAsyati sukham // 1 // Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aidhyAya-3 T 289 etAstAvadasaMzayaM kuzadalaprAntodabindUpamA / lakSmyo bandhusamAgamo'pi na cirasthAyI khalaprItivat // yaccAnyatkila kiMcidasti nikhila tacchAradAmbodhara- : cchAyAvaccalatAM bibharti yadataH svasmai hita cintyatAm // 2 // A saMsAra kharekhara smazAna tulya che; eka tarapha kAMdharUpa gIdha pakSI pitAnI pAMkhe phaphaDAve che, bIjI bAju tRSNArUpa ziyAlaNa moDhuM paheluM karIne AgaLa doDe che. trIjI bAju bhayaMkara kAmarUpa pizAca vicAre che, AvA smazAna rUpa saMsAramAM paDelo kayo mANasa sukhI thaI zake ? arthAta krodha, tRSNa ane kAma jyAM vyApI rahelA che tyAM temanI chAyA nIce rahenAra kadApi sukhanI AzA rAkhI zake nahi. A judA judA prakAranI lamIo kuzavAsanA eka bhAganI aNu upara rahelA jaLanA TIpA samAna che, emAM koI saMzaya nathI. jema pANInuM bindu kSaNavAramAM kharI paDI adazya thAya che tema vaibhava ane lakSmI hatAM nahatAM thaI jAya che. khala (duSTa) purUSonI prIti jevo svajanane saMbaMdha che. halakA mANaso sAthe bAMdhelI prIti lAMbA vakhata TaktI nathI, tema badhuone samAgama paNa samaja. saMsAramAM je kAMI bIju astitva dharAve che te sarva zaradaRtunA vAdaLAnI chAyAnI mAphaka caMcaLa che. zaradaRtunA vAdaLA AkAzamAM ( paLavAra dekhAIne adazya thAya che tenI mAphaka duniyAnA saghaLA padArtho badalAyA kare che. mATe pitAnuM hita jethI thAya tevA upAya: vicAravA; ane te upane amalamAM mUkavA udyama karavo. tathA gapatrovanamiti artha : pachI mikSane vicAra kare. bhAvArtha-saMsAranI aninyatA ane asAratA ApaNe prathama vicArI gayA, paNa uccavastu tarapha lakSa gayA vinA halakI vastune 19 Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 290 ] dhamabi tyAga thaI zake nahi, mATe mokSarUpa upadane vicAra karo ke jethI saMsAra tarapha khare vairAgyabhAva utpanna thAya. mekSamAM sarva gaNe che, ane te sukha che, ane anaMta AnaMda che, anaMta jJAna che, mATe te mekSa meLavavA yogya che, tevI bhAvanA karavI. kahyuM che prAptAH zriyaH sakalakAmadudhAstataH kim / dattaM padaM zirasi vidviSatAM tataH kim // saMpUritA praNayino vibhavaistataH kim / kalpa bhRtaM tanubhRtAM tanubhistataH kim // 1 // tasmAdanantamajaraM parama prakAzam / taccitta cintaya kimebhirasadvikalpaiH // yasyAnuSaGgiNa ime bhuvanAdhipatya / yogAdayaH kRpaNa jantumato bhavanti // 2 // A sakaLa Icchita padArthane ApanAra lamI maLI te paNa zuM thayuM? - zatruonA mAthA para paga mUkyo te paNa zuM thayuM ? vaibhava vaDe snehI purUSone saMtoSa Apyo te paNa zuM thayuM ? vaLI kapAntakALa sudhI mANasanuM zarIra TakI rahyuM to paNa zuM thayuM ? A sarva maLyuM hoya paNa je zAzvata sukhane ApanArI muktadazA prApta na thaI to A sarva maLyuM te na maLyA barAbara samajavuM. kAraNa ke A vastuthI utpanna thatuM sukha nAzavaMta ane duHkhamizrita che. jene pAmarajane bahuja mahatvanI mAne che, evI cakravatipaNAnI, athavA devendrapaNAnI prApti jenA pachavADe cAlI Ave che te aMtarahita, jArahita parama prakAzarUpa mekSa sukhane he citta ! vicAra kara. kAraNa ke upara jaNAvelA asada vikalpa karavAthI zuM lAbha? jema hAthInA pagalAmAM saghaLAM pagalA samAI jAya che, tema mokSanA sukhamAM Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-3 [ 291 saghaLAM sukha samAI jAya che, mATe te ja prApta karavA yogya sAdhanAne Azraya karo. tathA zrAmaNyAnurAga iti. // 9 // artha-sAdhupaNuM upara prIti rAkhavI. - bhAvArtha -gRhastha dharma pALavA chatAM, evo samaya kyAre Ave ke jyAre jagatanA kalyANa arthe huM sAdhu paNa aMgIkAra karUM e vicAra karavo. ucca bhAvanAo ucca kArya karavA prere che, ane kadAca te pramANe vartana na thAya to paNa teno lAbha akathya che have kevA prakAranI bhAvanA bhAvavI te saMbaMdhamAM TIkAkAra lakhe che ke - jaina munivratamazeSabhavAttakarmasaMtAnatAnavakaraM svymbhyupetH| kuryA taduttamataraM ca tapaH kadA'haM bhogeSu nispRhatayA parimuktasaMga // 1 // pUrvabhavamAM grahaNa karelAM samasta karma samUhane pAtaLAM karanAra evA jainamunivRta pite pAmIne, bhega mAtramAM spRhA rahita thaIne, sarva saMgane tyAga karIne, kayAre huM uttama prakArane tapa AdarIza. evA sAdhupaNanI prApti mATe AvI zuddha bhAvanA karavI. tanA yathocitaM guNavRddhiriti // 92 // artha-jema ghaTe tema guNanI vRddhi karavI. bhAvArtha: dayA, jIteMdriya, kSamA, paropakAra, namratA, satyavAhIpaNuM, AtmasaMyama vagere aneka sadguNo che, temAMthI je pitAnAmAM heya, temAM vRddhi karavI, ane je guNa na hoya, te khIlavavA prayatna kare. te guNamAMthI ekAda guNa upara prAta:kALamAM manana karavuM, ane pachI AkhA divasanA jIvanavyavahAramAM jude jude prasaMge te muNa AcAramAM mUkavA prayatna karavo.. Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 292 ] dha maMbindu rAtrie vicAra karo ke keTale aMze te guNa mArAthI AjanA divasamAM amalamAM mUkAyA che, ane keTale aMze te guNa pramANe vartavAmAM khAmI AvI che. pharIthI khAmI na Ave te mATe daDha. nizcaya kare. vaLI bIje divase prAtaHkALe teja guNa upara mananI karo, ane rAtrinA samayamAM AkhA divasane kAryakrama tapAsI jAo, AvI rIte eka be mAsamAM te guNa khIlaze, pachI bIje guNa khIlavavA prayatna kare. vaLI guNe eka bIjA sAthe saMbaMdha dharAvatA hovAthI eka guNa barAbara khIlavAthI bIjA aneka guNanA keTalAka aMze khIlaze, ane tethI mArga dhIme dhIme saraLa thatA jaze, A rIte prayatna karatAM karatAM tamAruM jIvana ucca banatuM jaze ane Atmika AnaMda ane zAMti tame anubhavazo. tathA sattvAdiSu maitryAdiyoga itIti / / 93 // artha-sarva jIva pratye maitrI Adi bhAvanAo rAkhavI. bhAvArthajainadharmamAM A cAra bhAvanAo kahelI che, te cAra bhAvanA jenAmAM nathI te dharma pALavAne lAyaka ja nathI. ema kahevAmAM jarA paNa atizayokti nathI.. te cAra bhAvanAo nIce pramANe che-maitrI, karUNA, pramAda ane mAdhyastha, athavA upekSA. te cAranuM TuMka svarU5 eka zlokathI jaNAvavAmAM Ave che. parahitacintA maitrI paraduHkhavinAzinI tathA karuNA / parasukhatuSTirmuditA paradoSoMpekSaNamupekSA // 1 // paranAhitane vicAra kare te maitrI, paranA duHkhane vinAza karanArI te karUNA, paranA sukhathI saMteSa pAme te muditA, ane pArakA doSa tarapha lakSa na ApavuM te upekSA. Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-3 [ 293 cAra bhAvanAnuM svarUpa jainadharmanA saMbaMdhamAM vyAkhyAna ApatAM viduSI enIbIsenTa lakhe che ke "keI manuSya dhAre te jainadharmane sAra sUtrakRtAMga zAstramAM kahyuM che tema eka vAkyamAM samAvI zake, ane te vAkya e che ke manuSya koI paNa jIvatAM prANIne herAna nahi karavAthI atyaMta zAMtirUpa nirvANa prApta karI zake che; zAMti-prema; manuSya ane manuSya vacce prema, manuSya ane prANu vacce prema, saghaLe ThekANe ane sarva vastuomAM prema, jemAM prANa che te sarvanI bhrAtRtA-AvI jenI (ucca bhAvanA (Ideal) che; ane te anubhavavAne prayatna kare che." hAlanA pAzcAtya mAnasikazAstra jJAnIo jevI rIte dareka mananI vRttinA vibhAga pADe che; teja pramANe ApaNuM prAcIna AcAryo premanI vRttinA yathArtha vibhAga pADe che. prema eja mokSa meLavavAno uttamamAM uttama mArga che, A premanA traNa vibhAga pADavAmAM AvyA che. ucca purUSa prati prema, samAna purUSa prati prema, ane ApaNuthI utaratA purUSo prati prema. ApaNAthI ucca purUSo pratinA premane pramAda bhAvanA kahe che. ApaNA samAna purUSo taraphanA premane maitrI bhAvanA kahe che. ApaNuthI halakA darajajAnA purUSo taraphanA premane kArya bhAvanA kahe che. cathI bhAvanA mAdhyastha athavA upekSA che. jevI bhAvanA tevA vicAre, ane jevA vicAre tevAM kAryo; mATe bhAvanAe uttama rAkhavI. A upara jaNAvelI cAre bhAvanAnuM saMthArtha svarUpa samajI temane hRdayanI sAthe tanmaya banAvavI joIe. ane ApaNuM saMbaMdhamAM AvatA manuSyo tathA prANu varga sAthenA ApaNuM vartanamAM te cAra bhAvamAMthI eka bhAvamAM ApaNe vartavuM joIe. A bhAvanAo jenA hRdayamAM niraMtara vAsa karI rahelI che, Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 294 ] dharmabiMdu te manuSyamAMthI TheSa sarvathA nAza pAme che ane dezanI sAthe bane lagatA sarva durgaNe paNa svayameva vilaya thAya che. prathama pramoda bhAvanA:-ameda eTale AnaMda, guNamAM, jJAnamAM vidyAmAM, kalAmAM athavA anya koI viSayamAM koIpaNa manuSyane ApaNuM karatAM AgaLa vadhe che, athavA vadhAre nipuNa dekhI ApaNuM hRdayamAM AnaMda the joIe; paNa IrSAne sthAna ApavuM nahi. te vadhAre jJAnI che, dharmiSTha che, athavA kaLA kauzalyavAna che te joI ApaNAmAM utsAha Ave joIe ke, te paNa mANasa chatAM AvuM kAma karI zako te ApaNe paNa te kArya karI zakIzuM; ApaNane A rIte te utsAhanuM kAraNa thayo mATe tene hRdayathI AbhArI mAnavo joIe. je pada teNe prApta karyuM te pada prApta karavAnI heyamAM abhilASA jAgRta karavI ane te manuSyane pagale pagale cAlavuM; te ApaNe mArgadarzaka che-ema mAnavuM. je manuSya uce caDhI zakatA nathI, teo uMce caDhelAne nIce lAvI pitAnA sarakhA karavA mAge che, te kharekhara mANasanI adekhAI ane TheSa vRttinuM ja pariNAma che; paNa IrSAthI athavA TheSathI kadApi ucca pada pAmatuM nathI. ulaTuM sAmAnA jJAnane guNane, dhanane vaibhava joI ApaNuM hRdaya baLe che, ane tethI A tathA raudra dhyAna thAya che, ane karma baMdha thAya che, mATe sujJa purUSoe bIjAnuM ucca vartana joI AnaMda pAmavo joIe, ane guNAnurAgI thavuM joIe. kAraNa ke guNAnurAgathI tevA guNa meLavavA ApaNuM hRdaya daravAze. ane sajajana samAgamathI, ane sanmArge cAlavAnA prayAsathI utkRSTa pada pAmavA ApaNe bhAgyazALI thaIzuM. bIjI maitrIbhAvanA A bhAvanA ApaNu jevA guNakarmavALA purUSo sAthe maitrI bAMdhavAnuM jaNAve che, prANI mAtra tarapha Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-3 [ 285 suhabhAve rAkhavAnuM te jaNAve che. paNa hAlamAM khare suhabhAva bhAgyeja jovAmAM Ave che. jagatamAM cAre bAjue draSTi pheravatAM ApaNane jaNAya che ke kahevAtA sudhArA vadhArA chatAM duniyAmAM dinaugate eka anarthanuM mULa vadhatuM jatuM jaNAya che ane te ahatA. ane svArthatA che. pitAnA kSaNika lAbhane mATe bIjAne game tevuM nukazAna karatAM manuSyo AMcake khAtAM nathI; svArtha AMdhaLo che te niHzaMsaya satya che; svArthathI jeTaluM nukazAna thAya che, teTaluM bIjA kazAthI thatuM nathI. dareka jaNa bIjAne nukazAne pitAnuM bhaluM karavA Icche che; ane tema karatAM pitAnA saheja svArthane mATe AsapAsanAone te kevuM ane keTaluM nukazAna kare che, temaja te kAryathI pitAne AgaLa upara kevAM duHkhadAyaka pariNAma bhogavavA paDaze tene te ratimAtra vicAra karatA nathI. mATe jema bane tema svArthano tyAga karI kharI maitrI thAya tema prayatna karavo, bIjA ja te ApaNuM mitro che, ane temanA sukhe sukhI, ane duHkhe duHkhI AvI bhAvanA hadayamAM rAkhavI joIe. kAraNake sarva AtmAo svarUpe eka sarakhA che; AthI temanA upara samAnabhAva athavA samabhAva utpanna thaze. ane AvI rIte ApaNuM saMbaMdhamAM AvatA manuSyo sAthe samabhAva rAkhavAthI ane krame krame samabhAvanI vRddhi karavAthI evo. samaya Avaze ke je samaye sarva manuSya tathA prANa varga sAthe ApaNe samabhAvathI vatI zakIzu. : : : - te sthiti viSe saMbedhasittarI nAmanA granthamAM eka uttama ka lakhele cheseyNbroN vA AsaMbaroM vA, buddho ahavA anno kovA / samabhAvabhAvia appA lahaI mukakha na saMdeho // 1 // ... Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 296 ] - dharmabindu artha : AvetAMbara hoya ke digaMbara heya, bauddha hoya ke anya keI dhamanuyAyI hoya, paNa jenA AtmAmAM samabhAva vase che, teja mokSa meLave che, temAM jarA mAtra saMdeha nathI. A uttama badha hRdayamAM rAkhI samabhAva tathA maitrI bhAvanA vadhe tema vartavuM. vaMditA sUtramAM paNa varNaveluM che ke - khAmemi savvajIve savve jIvA khamaMtu meM // mitti me savvabhUesu vera majjJa na keNai // 1 // artha-mAre sarva prANI sAthe mitratA che, mAre kaI sAthe vera nathI. huM sarva jIvanA mArI tarapha thayelA aparAdhanI kSamA ApuM chuM; ane sarve jIvo mArA aparAdhanI kSamA Ape. A vAkyo ApaNe pratidina uccArIe chIe paNa tene artha samajavA athavA arthamAM kahelA bedha pramANe cAlavA jarApaNa zrama letA nathI. jIvana vyavahAramAM koI manuSya ApaNuM khoTuM karyuM hoya te te manuSyanA aparAdhanI kSamA ApatA nathI, paNa te manuSyanuM vera levAnA vicAre hRdayamAM karyA ja karIe chIe ane lAga Ave sAmA manuSyane nukazAna karavA paNa ApaNe cUkatA nathI mATe upara jaNAvelI vaMditA sUtranI gAthA jemane ApaNe divasamAM bevAra pratikramaNakALe uccAra karIe chIe tenuM rahasya samajI jema vera virodha TaLe, ane maitrIbhAva vadhe tema vartana rAkhavuM. trIjI kArUNya bhAvanA te bhAvanA ApaNane ApaNAthI utaratA sarva manuSya prati karUNadayA rAkhavAnuM zIkhave che. je leke ApaNAthI buddhimAM, jJAnamAM, sadgaNamAM utaratA hoya temanA tarapha tiraskAra vRttithI jovAnuM nathI, paNuM ajJAnane kAraNe teo Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ a yAya-3 [ 297 zuddhamArge cAlI zakatA nathI, mATe teo dayAne pAtra che, A vicAra karI temanI tarapha dayA batAvavAnI jarUra che. ApaNe rastAmAM paDeluM eka laMgaDuM kUtarU jaI dayA lAvIe chIe to jeo durAcArI che, vyasanI che, teo zuM nItinI apekSAe laMgaDA nathI ! zuM teo kUtarA karatAM paNa halakA che? zuM teo kutarA jeTalI paNa dayAne pAtra nathI ! keImAM thoDo doSa heya te kaImAM vadhAre hoya, paNa jyAM sudhI mANasa mukta thayo nathI tyAM sudhI te deSane pAtrato che ja. mATe bIjAnA deSa jaI tenA tarapha tiraskAra batAvavAne badale, dayA lAvavI joIe, ane bane teTalA prayAse zuddha jJAna ApI tene tenA devane tyAga karatAM zIkhavavuM joIe, paNa te manuSyanI niMdA karavI nahi. kAraNa ke niMdAthI tene temaja ApaNane jarApaNa lAbha thato nathI. tethI te ApaNuM upara virUddha daSTithI jotA zIkhe che, ane ApaNuM upadezanI asara tenA para lAgu paDatI nathI. paNa je kharI dayAnI lAgaNIthI, te manuSyanA hitane khAtara premabhAvathI, ApaNe tene sajJAna ApIzuM te te pramANe te khuzIthI cAlaze. vaLI kArUNyabhAvanA je manuSyanA hRdayamAM vase che te bIjAnuM duHkha ajJAna vagere jue che, tyAre tenuM hadaya dayAthI pIgaLe che ane te duHkha ane ajJAna dura karavA pitAnAthI banatuM kare che, kadAca - ApaNI zakti na hoya, ane tenuM duHkha dUra karavAne kAMI ApI zakavAnI sthitimAM na hoIe, te paNa madhura ane zAMta vacanathI tenuM dukha dUra karavAnA ucca kartavyathI cUkavuM nahi. duniyA jeTalI garIbAIthI duHkhI che tenA karatAM vizeSa dukhI prema bharyA vacanonA abhAvathI che. A premanA zabdonA saMbaMdhamAM eka aMgreja lekhaka lakhe che ke: Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 298 ] dharmabiMdu je tamAre AnaMdadAyaka saMdeza pahoMcADavAne heya, athavA prIti bharyA zabdo kahevAne heya te tame bhUlI jAo tyAM sudhI. besI rahetA nahi. Ajane Aja, AnI A kSaNe te saMdezo pahoMcADe, ane te zabdo uccAra kare. ApaNe vartamAna kALanA musAphara chIe, bhaviSya agamya che. AvatI kAla zuM banaze te rahasya ApaNAthI ajANyuM che, ApaNe A kSaNanA svAmI chIe. nahi belelA AnaMdakAraka zabdo mATe nahi mokalelA svajananA patra mATe nahi kharacelA premadhana mATe keTalAka hada tape che, ane pUrI pUrI kare che. sthUla dhananA abhAvathI nahi paNa hRdayanA premanA abhAvathIja jagata garIba temaja du:khI che mATe tamArA hRdayanA uMDAmAM uMDA kataramAMthI premane pravAha vaheto karo. A rIte manuSya prANI tarapha dayA batAvavI eTaluja nahi, paNa anAtha, niraparAdhI garIba prANuM varga tarapha paNa dayAnI lAgaNI rAkhavI. uttarAdhyayana sUtramAM lakhyuM che ke-bhUta, vartamAna ane bhaviSya traNe kALanA ahaMta ane bhagavaMte upadeza kare che ke saghaLA prakAranA jIvatAM prANIne, vadha karavo nahi, temanI tarapha kuratA vAparavI nahi temane durUpayoga karavo nahi ane temane hAMkI mUkavAM nahi. saghaLI vastuonA rahasyane jANanAra sujJa purUSoe A nitya zAzvata, sanAtana, satya niyama zIkhavyuM che. joke prANava rgamAM manuSyanA jeTalI buddhi khIlelI nathI, paNa sukha duHkha anubhavavAnI lAgaNI. manuSyanI sarakhIja che. mATe kArUNyabhAva rAkhI sarva prANa tarapha dayAnI lAgaNIthI vartavuM.. cethI upekSA athavA madhyastha bhAvanA:-A bhAvanAnuM svarUpa bahuja ceDA manuSyanA samajavAmAM AveluM che, ane jeo Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-3 [ 299 samaje che. temAMthI paNa vyavahAramAM mUkanArA bahuja thADA jaNAya che. je manuSyA ApaNAthI judA matanA hAya, athavA judI rIte va tA hAya, temanA tarapha madhyastha bhAvanA rAkhavI. arthAt temanI tarapha rAga temaja dveSa karavA nahi. jevu ApaNane ApaNAM dharma mATe mAna che, tevu khIntane tenA petAnA dharma tarapha mAna heAya, te svAbhAvika che. teA pachI bIjA dharmAMnI, athavA dhama pALanArAnI niMdA karavI ghaTatI nathI. sahanazIlatA e uttama guNa che, paNa dharmAMdhatAne lIdhe te guNanI khAmI ghaNe bhAge jovAmAM Ave che. A jamAnA buddhine che, ane tethI buddhiArA manuSyA vividha prakAranA vicArA kare che, ane eka hajAra purUSa ekaThA karIe chatAM dareka bAbatamAM vicAramAM maLatA thAya tevA be purUSa paNa maLavA kahyu paDaze. mATevicAramAM matabheda te rahevAnA, jo ApaNane ema jaNAya ke sAmA purUSAnA vicAra ta khATA che, teA tenA upara dveSa karavAne badale ApaNI dalIle tene maitrIbhAvathI samajAvI ane jo te samajavA tarapha paNa durlakSa kare teA tenI upekSA karavI, eTale tenA tarapha udAsIna bhAva rAkhavA eja uttama purUSanu lakSagu che. je manuSya upara jaNAvelI cAra bhAvanAM hRdayamAM rAkhI vaze tenu javana premamaya thaI jaze. AkhA jagatane te peAtAnA baMdhu samAna gaNaze, ane virAdha TALI zAMti ane sapanA phelAvA karavA prayatna karaze, Ave| manuSya chevaTe sarva jagata tarapha samabhAvathI vatatAM zIkhaze, ane sa khAsitarImAM lakhyA pramANe samabhAvathI avasya mekSa pAmaze, mATe ApaNA saMbaMdhamAM AvatA manuSyA. tathA prANIo sAthe upara jaNAvelI cAra bhAvanAo pramANe vartavuM. Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 300 ] dhamabindu upasaMhAra vizeSato gRhasthasya dharma ukto jinottamaiH / evaM sadbhAvanAsAraH paraM; cAritrakAraNam // 1 // artha -zreSTha bhAvanA jemAM mukhya che ane je cAri. tranuM utkRSTa kAraNa che te gRhasthane vizeSa dharma uttama jinezvarabhagavatee A pramANe kaheluM chegRhasthadharma cAri. tranuM kAraNa zI rIte che, tene pratyuttara zAstrakAra Ape che. padaM padena meghAvI yathorohati parvatam / samyakU tathaiva niyAmAddhIzcAritraparvatam // 2 // artha -jema ke buddhimAna purUSa dhIme dhIme pagale parvata upara caDhI zake che. tema dhIra purUSa niyamathI dhIme dhIme sArI rIte cAritra parvata upara caDhe che. bhAvAthI-moTA parvata upara ekadama caDhI zakAya nahi, paNa dhIme dhIme eka paga pachI bIje paga mUke. ane daDhatAthI te kAryane vaLagI rahe te parvatanI Toce jaI pahoMce teja rIte mANasa ekadama cAritra grahaNa karI zake nahi, prathama mArgAnusArIpaNuM prApta kare, pachI gRhasthane vizeSa dharma pALe, ane pachI cAritra grahaNa karavA cogya adhikArI thaI zake. eja bAbata maLasUtramAM jaNAve che. stokAnguNAn samArAdhya bahUnAmapi jAyate / yasmAdArAdhanAyogyastasmAdAdAvayaM mataH // 3 // artha-DA guNanI ArAdhanA karavAthI bahu guNa ArAdhana karavA mATe mANasa egya thAya chemATe prathama gRhastha dharma pALavo. Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-3 [ 301 bhAvAtha-je mANasa yathArtha rIte gRhastha dharma pALI zake nahi, te sAdhunA ucca kartavya bajAvavA ane saMyamane bhAra vahana karavA samartha thaI zake nahi, mATe prAraMbha gRhasthAzramathI tha joIe e sAmAnya niyama che. trIju prakaraNa samApta thayuM. Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cothuM prakaraNa have cothA adhyAyane AraMbha karatA zAstrakAra pharamAve che keevN vidhisamAyuktaM sevamAno gRhAzramam / cAritramohanIyena mucyate pApakarmaNA // 1 // artha-A pramANe guNa saMpanna thayela ane gRhasthAzramane sevate mANasa cAritra mehanIyarUpa pApakarmathI chuTa thAya che. | bhAvArtha-je mANasa gRhasthAzramamAM rahIne yathArtha rIte sAmAnya gRhastha dharma, ane vizeSa gRhastha dharma pALe che, te mANasa cAritrane aMtarAya karanAra cAritra mohanIya karmathI chuTe che, eTale -dhIme dhIme te manuSya cAritra levAne yogya thAya che. sAmAnya gRhastha dharma vizeSagRhasthayamane mATe taiyArI rUpa che, ane vizeSa gRhastha dharma cAritrane mATe taiyArI rUpa che. yati je mahAvrata pALe che. te vrata pALavA pote samartha thAya mATe gRhasthAzramamAM zrAvaka aNuvrata pALe che, ane mahAvatane adhikArI thatA jAya che. have te cAritrane aMtarAya karanAra karmathI AtmA zI rIte mukta thAya te bAbata zAstrakAraja jaNAve che - sadAjJArAdhanayogAdbhAvazuddhaniyogataH / upAyasaMpravRttezca samyakUcAritrarAgataH // 2 // artha-bhagavAnanI zubha AjJAnuM ArAdhana karavAthI thayelI bhAvazuddhithI ane samyaka cAritra upara anurAgathI Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-4 [ 33 ane tenA sAdhanamAM pravRti karavAthI mANasa cAritra mohanIyakarmathI mukata thAya che. bhAvArtha :- bIjA tathA trIjA prakaraNamAM ApaNe vicArI gayA ke je mANasa yatidharma pALavAne asamartha hoya teNe sAmAnya ane vizeSagRhastha dharma pALavo evI bhagavAnanI AjJA che. ' A pramANe vartavAthI bhAvazuddhi thAya che, eTale mana nirmaLa bane che. temaja bIje sthaLe vicArI gayA chIe ke zrAvaka yatidharma pALavAne azakta hoya, to paNa yatipaNAno bhAva rAkho. je pitAthI banI zake tevuM hoya temAM pravRtti karavI, ane je pitAnAthI na bane tevuM hoya, te karavAne samaya samIpa Ave evI bhAvanA bhAvavI. A rIte samyapha cAritramAM bhAva rAkhavAthI tenA kAraNabhUta je vizeSa gRhastha dharma athavA pAMca aNuvrata, traNa guNavrata ane cAra zikSAvrata e rIta bAravrata pALavAne te prerAya che. A pramANe mananI zuddhatAthI, ane aNuvrata pALavAthI cAritramehanIyakarmane kSaya thAya che. jayAre te cAritrane aMtarAya karanAra kamathI chuTe thAya che, tyAre aNuvratane badale mahAvrata grahaNa karavAne lAyaka thAya che. teja bAbata A grantha jaNAve che. vizuddhaM sadanuSThAnaM stokamapyatAM matam / A tana tenA pratyAghAnuM jJA yuvA rUA. atha zuddha sArI kriyA a85 chatAM, paNa ahaMda bhagavAna tenI prasaMzA kare che, kAraNa ke tethI tAvathI pratyA* khyAnanuM svarUpa samajIne bahu karavAnuM paNa vicAra thAya che. ' ' bhAvAtha-zuddha dharmAdikanuM anuSThAna je aticAra vinA pALavAmAM Ave che, te DuM hoya, to paNa arihaMta bhagavAnane mAnya Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 304 ] dharmabiMdu che, eTale aticAra sahita vizeSa anuSThAna karatAM aticAra rahita theMDuM anuSThAna uttama che. je mANasa thoDuM paNa pratyAkhyAna bhAvasahita kare che, te tenuM svarUpa, hetu, phaLa vagere samajI zake che, ane vizeSa pratyAkhyAna karavAne lAyaka thAya che. A rIte je zrAvaka pAMca aNuvrata vagere bhAvA sahita Adare che. ane aticAra na lAge tevI rIte pALe che te, zrAvaka mahAvrata pALavAne lAyaka bane che; kAraNa ke pratyAkhyAnathI navA karma aTake che, Azravane nirodha thAya che, te te sArI rIte samaje che ane tethI meTAM pratyAkhyAna levA tatpara thAya che. iti vizeSato gRhasthadharma uktaH sAMprata yatidharmAvasara iti yatidharmamanuvarNayiSyAma iti // 1 // artha -A pramANe vizeSathI gRhastha dharmanuM varNana karavAmAM AvyuM, have yatidharma kahevAne avasara jANe yatidharmanuM varNana karIzuM, ema zAsakAra kahe che. a) ahaMsamIpe vidhiprajito yatiriti // 2 // artha:-gya adhikArIe regya purUSa pAse dIkSA lIdhI hoya te yati kahevAya. . bhAvAtha-dIkSA levAne 1 purUSa, dIkSA ApavAne yogya purUSa pAse, dIkSAnI yogyavidha vaDe. dIkSA grahaNa kare tyAre te dIkSita purUSa yati kahevAya che. AmAM je gyatA bAbata kahyuM che te yogyatA kevA prakAranI hevI joIe te granthakAraja jaNAve che. pratraka, zAravA, viziSTatrAtijJAnvitA, kSINaprAyaHkarmamalaH, tataeva vimalabuddhiH, durlabhaM mAnuSyaM, janma maraNanimittaM, saMpadazcapalAH, viSayA duHkhahetavaH, saMyoge Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-4 [ 305 viyogaH, pratikSaNaM maraNaM, dAruNo vipAkaH, ityavagatasaMsAranairguNyaH tata eva tadviraktaH, pratanukaSAyaH, alpahAsyAdiH, kRtajJaH, vinItaH, prAgapi rAjAmAtyapaurajanabahumataH, adroh#I, racanA, zrAddha, thira, samupasaMghanazcati rU. athaDa-dIkSA levAne kaNa kharo adhikArI che, te prathama jANavuM jarUranuM che. mATe dIkSA levA AvanAranA guNanuM varNana karavAmAM Ave che. 1. Arya dezamAM utpanna thayeluM. 2. ucca jAti ane kuLavALA. 3. ghaNe bhAge jenA karmarUpa maLa kSaya pAmyA che te. 4. tethI nirmaLa buddhivA. 5. manuSyapaNuM durlabha che, janma e maraNanuM nimitta che, saMpatti caMcaLa che, indriyanA viSaya duHkhanA kAraNabhUta che, saMgamAM viyoga rahelo che, maraNa kSaNe kSaNe thayAMja kare che. karmanAM phaLa bhayaMkara che; A prakAre saMsAranI asAratA jANanAre. 6. tethI saMsAra upara vairAgya bhAva dhAraNa karanAra. 7. apakaSAyavALo. 8. hAsya vagere cha nekaSAya jenA alpa che te. 9. kRtajJa (karelA guNane jANanAra ). 10. vinayavaMta. 11. dIkSA lIdhA pahelAM paNa rAjA, pradhAna ane zaheranA leomAM pratiSThA pAmelo. 12. keIne droha nahi karanAra. 20 Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 306 ] dharmabindu 13. kalyANakArI aMgavALA (pAMce Indriyo sahita, temaja bhavya mukhAkRtivALe). 14. zraddhAvaMta. 15. sthira-(vina AvatAM AraMbheluM kArya mUkI de te.) 16. ane dIkSA levA mATe gurU pAse Avele. AvA soLa guNavALo hoya te dIkSA levAne yogya adhikArI jANa. bhAvArtha -jainadharmamAM pAtra bhede be vibhAga pADelA che. eka zrAvika ane bIjo yati. dIkSA grahaNa kare te yati. yativrata pALavuM e astrAnI dhAra jevA durgama mArga para cAlavA barAbara che. saMyamane bhAra vahana kara, brahmacarya pALavuM, parane upadeza ApavA dezadeza vicaravuM, TADha, taDakA sahana karavA, pariSaha. sahavA jJAnane abhyAsa kare. ane tapa AdaravuM, A vagere aneka viSama kAryo yatine karavAnAM che, mATe je tevA padane mATe lAyaka heya, teNe te pada grahaNa karavuM tevo mANasa sAdhupaNAne zebhAve che. ane pitAnA AtmAnuM kalyANa kare che. saMsAranI jokhamadArI svataMtra thavAne nahi, paNa saMyamanI bhAre jokhamadArI sahana karavA mATe teNe tyAga karavo joIe. teTalA mATe ja granthakAra seLa vizeSaNe ApI dIkSA levAne ka purUSa ya che, te jaNAve che. A soLamAMnAM keTalAka guNa saraLatAthI samajAya tevA che, mATe temanuM nAma mAtra jaNAvazuM ane bIjA upara je kAMI lakhavuM ghaTaze te atre varNavIzuM. 1. A dezamAM te janmelo ho joIe. TIkAkAra jaNAve che ke magadha vagere sADA pacIsa dezane A dezamAM gaNavA joIe. e vAta kALane anusarI ucita hatI, paNa te kSetranI maryAdA hAla rahI nathI, mATe Aya kone kahe, ane anArya kene kahevo tenI Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-4 [ 307 vacce hada bAMdhavI azakaya lAge che; chatAM je leA mAMsamidarAnuM bhakSaNa na karatA hAya, vezyAgamana na karatAM hoya, cArI na karatA hAya, jugaTu' na ramatA hoya, punarjanma ane kama nA niyamane, ane AtmAnA astitvane mAnatA hoya, te leAkeA jayAM jayAM vasatA hoya te dezane A kahevA, ane tenI virUddha guNuvALA jyAM vAsa karatA hAya, tevA dezane anA kahevA ema A lekhakane lAge che; tattva tA jJAnI jANe. 2. dIkSA grahaNa karanAra viziSTa jAti kuLavALA hovA joIe jenA mAtAnA temaja pitAnA pakSa uccakuLa tathA jAtivALA hAya tevA mAMsa viziSTa kuLajAtivALA kahevAya che, ucca kuLa ane uccajAtimAM prAya; udAratA dAkSiNyatA vagere ucca guNA svabhAvika hoya che te guNA paNa tenAmAM hoya ema mAnIne A vizeSaNa ApavAmAM Avyu` che. 3. jJAnAvaraNIya, meAhanIya vagere karyuM jenA ghaNe bhAge kSaya pAmyA che, ane tethI jeNe jJAna prApta karyu. hAya, ane tenA rAgadveSa ghaTI gayA hoya tevA mANasa A kAmane mATe vadhAre lAyaka TharI zake. 4. jenAmAM jJAna hoya, ane jenAmAMthI rAga dveSa ochA thayA hoya, tenI khuddhi paNa nima La thAya che, jJAnathI khuddhi nima`La thAya che, teTaluMja nahi paNa manane udvega karanAra rAgadveSa nAza pAmavAthI mana zAMta thAya che, ane Atma jyeAtinA prakAzathI te vizuddha thAya che. AvI rIte jenAM mana tathA buddhi nirmaLa thAya che, te dIkSAne mATe lAyaka che. 5. teNe sauMsAranI asAratA anubhavelI hAvI joIe. A saMsAranI asAratA mANase e prakAre zIkhe che, anubhavathI ane upadezathI. Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eja mArI ane bhAbhalubhavathI na 308 ] dhamabindu upadezathI zIkhanArA te pUrvabhavanA saMskArI viralA hoya che. paNa ghaNe bhAge kaDavo anubhava meLavIne mANasa zIkhe che; jeNe gRhasthAzrama se heya, ane IndriyonA sukhonI asAratA ane anityatA anubhavI heya te vizeSa vairAgyavAna thaI zake. jagatanA uddhAra mATe jyAre mahAna purUSe janme che, tyAre teo bALapaNamAMthI sAdhupaNuM grahaNa karI zake, paNa sAmAnyarIta eja che ke jeNe saMsArane anubhava lIdhe hoya, ane saMsAranA padArtho asAra ane kSaNabhaMgura che, ane zAzvata sukha ApI zake tema nathI, tema upadezathI temaja anubhavathI jANyuM hoya te ja mANasa vairAgya dhAraNa karI zake ane dIkSA laI zake. teTalA mATeja lakhyuM che ke manuSyapaNuM durlabha che, janmanArane mATe maraNa nizcita che, saghaLA prakAranI saMpattio vijaLInA camakArAnI jema kSaNika che, IndriyonA viSa, sukha rUpa javA chatAM aMte duHkhathI bharapUra che, saMgamAM viyogane bhaya che, kSaNe kSaNe AvIci maraNa thAya che, ane duSTa karmanA phaLa bhayaMkara che. A sarvane dIkSA lenAra purUSane anubhava thayelo hovo joIe. kevaLa zAstrathI te jANeluM hovuM joIe nahi, paNa anubhavanI jarUra che. A anubhava jJAnane viveka kahevAmAM Ave che, nitya ane anitya vastu vaccenA bhedanuM jJAna, te viveka che. eka vAra khare viveka jAgrata thatAM saMsAranuM svarUpa ja tene badalAyeluM bhAse che; bhalene te saMsAra vyavahAramAM joDAya,. paNa saMsAranA padArtho para eka prakAranI udAsInatA chavAyelI tene jaNAya che ane padArthonuM mehakapaNuM tene lAgatuM nathI; vastuo uparathI mUccha utarI jAya che, ane pachI. 6. temanA upara vairAgya Ave che; A vairAgya te khare vairAgya che; A vairAgyavAna manuSya kadApi bAhya padArthothI lepAtA nathI, AtmA sivAyanA anya sarva padArtho anitya che evA anubhava jJAnathI Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-4 [ 309 utpanna thayelA jJAna gabhita vairAgya kapi kSaya pAmatA nathI; ane tevA mANusa sAdhupaNAne AbhUSaNarUpa thAya che. 7. krodha, mAna, mAyA ane lAbha dokSA lenAramAM echA pramANamAM heAvA joIe. anaMtAnubaMdhI kaSAyane mATe te tenA hRda camAM sthAna hevu joie nahi. kAraNake te jenAmAM hoya, te dIkSAnI pavitra padavIne kalaMkita kare. 8. hAsyAdi cha durguNA paNa alpa pramANamAM hovA joIe. temanAM nAma nIce pramANe che. hAsya, rati, arati, bhIti, jugupsA ane zeka, te cha duguNA paNa ochAM karavA joIe. 9. te kRtana hAvA joIe : keAIe karelA upakAra teNe bhUlave joie nahi. bIjAnA karelA upakArane bhUlavu tenuM nAma kRtaghnatA che. bIjA badhAM dugu NA karatAM A durguNu bahu meTA che. kahyuMM che ke " ceArI, vyabhicAra, khUna jevA pApA mATe RSimunioe prAyazrita batAvyAM che, paNa kRtaghnapAnA doSa mATe koI paNa prakAranuM prAyazcitta che ja nahi. je karelA upakAra bhUlI jAya chete meTAmAM meTA pApI che." mATe je gurU pAse jJAna maLyu` hAya athavA jenAthI guNunI prApti thaI thaI heAya temane kadI visaravA joIe nahi, AvA guNavALA dIkSAnA adhikArI jANavA. 10. vinayavaMta teNe thavu... joIe. jainadharma vinayane, gurUpAda zuzraSAne mukhya pada Ape che ane te vAstavikaja che. vinayamUjo ghammo dharmanuM mULa viSaya che. je mANusamAM vinaya nathI. peAtAnA karatAM adhika jJAna tathA guNavALAne je mAna ApI zakatA nathI, ane je peAtAnA alpa jJAnane sajJapaNArUpa mAne che, te mANasa kadApi vizeSa jJAna tathA gugu meLavI zakate nathI . Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 310 ] dha bindu cAMDALatA vinaya karavAthIja zreNIkarAjA be vidyA tenI pAsethI zIkhyA hatA, e zAstranuM dRSTAMta paNa vinayanI mahatvatA sUcave che. mATe jJAna meLavavAnA uttama mArga je vinaya, te dIkSA lenAramAM hAvA joIe. 11. dIkSA grahaNa karatAM pahelAM paNa te uttama cAritra-vata navALA hevA joIe, bIjA zabdomAM kahIe tA potAnA guNathI te loka priya hAvA joIe; tevA guNavALA peAtAnA upadezanI chApa bIjApara sArI pADI zake che; paNa je viSayI hAya, durAcArI hAya, tAlamabAja hoya, tevA manuSya ekadama dIkSA grahaNa kare, tA lokAne tene mATe joIe tevA pUjyabhAva hRdayamAM utpanna thatA nathI ane sAmAnya rIte lokA tenA upadezathI vimukha rahe che. te paratuM temaja peAtAnu hita yathA sAdhI zakatA nathI. 12. krAIne droha na kare tevA te hovA joIe, vizvAsachAtI mahApApI " e kahevata satra jAhera che; mATe je mANasamAM te avaguNu hAya, te dIkSAne lAyaka nathI; vizvAsanA dhAta karanAra upara krAi vizvAsa rAkhatuM nathI; ane te nindApAtra thAya che, 13. pAMce Indrie sahita ane bhavya mukhAkRtivALA have joIe; A jo ke tenA hAthamAM nathI, tApaNa tevI kheADavALA zAsanamAM prabhAvika thaI zakatA nathI. ane tevA purUSane AcArya pada na ApavuM evI zAstranI AjJA che. 14. dharmAMmAM te zraddhAvALA hAve joIe, kAraNa ke dharma tarapha zradghA na heAya, ane uMdara poSaNa artheM yatitrata dhAraNa kare teA te sva tathA parahita sAdhI zakatA nathI, ane dhama nA phelAvA karI zakatA nathI. 15. peAte je kAmatA Ara`bha karyo. hAya temAM game teTalAM vighnA Ave chatAM, peAtAnA nizcayathI Dage nahi. tevI sthiratA tenAmAM hovI joIe. A guNa bahuja amUlya che. ghaNIvAra ema bane che Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-4 [ 311 ke mANasAne sa MsAra maLI AvatA keTalAka aniSTa sajogothI vairAgya Ave che, paNa te vairAgya kSaNika che, ane kALa jatAM, te aniSTa sajogA nAza pAmatAM te vairAgya adazya thatA jAya che. ane pachI saMyama te kheDIrUpa lAge che. te tevuM pariNAma navA dIkSA levA AvanAranA saMbadhamAM na bane te mATe tenA vairAgya kSaNika che ke sthira che, te bAbatanI dIkSA ApanAre tapAsa karavI joIe kahyuM. che keH-- dharmAkhyAne zmazAne ca rogiNAM yA matirbhavet / yadi sA nizcalA buddhiH ko na mucyeta bandhanAt ||1|| dharma zravaNa karatI vakhate, ane smazAnamAM rAgI mANasane jevicAra thAya te vicAra, te yuddha je nizraLa rahe tA bandhanathI krANu mukta na thAya ? arthAt sa kAI baMdhanathI chuTI zake. paNa te smazAna vairAgya che; kharA jJAnathI, udbhaveleA nathI, mATe grahaNa kareluM vrata pALavAnI sthiratA tenAmAM che ke nahi teve dIkSA ApanAre khAsa vicAra karavA. 16. gurU pAse dIkSA levAne Avele hevA joIe. gurUe ziSyanI zodhamAM pharavuM nahi, paNa ziSyAe gurUne zeAdhI kADhavA joIe ne khare vairAgya thayA haze te niraMtara yogya gurUnI zodha karI peAtAnuM sarvasva tene svANu karaze; ane gurU AjJA pramANe varaze. te dIkSA grahaNa karanAra purUSa gurU tarapha atyata bhaktivALA hovA joIe. eTalA guNa jenAmAM heAya, te dIkSA levAne saMpUrNa rIte adhikArI che. have dIkSA ApanAramAM khAsa kyA guNAnI yAgyatA hAvI joIe te zAstrakAra lakhe cheH-- gurupardA svitthaMbhUta eva; vidhivatpratipannapravrajyaH, samupAsitagurukuLa;, askhalitazIlaH samyagadhItAgamaH, tata eka 9 Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 312 ] dhama bindu vigatavArI, vAta , kavananavasa, saratrtH, AdeyaH, anuvartakaH, gambhIraH, aviSAdI upazamaladhyAdisaMpannaH, pravacanArthava kA, svagurvanujJAtagurupadazceti iti || 4 | artha-gurUpadane lAyaka AvA guNavALa hAya 1. vidhi pramANe dIkSA aMgIkAra karanAra. 2. gurU kuLanI samya rIte upAsanA karanAra, 3. akhaMDa zIla pALanAra. 4. Agamane samyapha prakAre abhyAsa karanAra. 5. tethI nirmaLa bodhane lIdhe tattvane jANakAra. 6. upazAMta. 7. saMghanuM hita karavA tatpara. 8. prANI mAtranuM kalyANa karavAmAM mazagula, 9. jenuM vacana sarva mAnya rAkhe teva. 10. guNI purUSane anusarI vartanAra, 11. gaMbhIra. 12. vivAda (zAka) rahita. 13. upazama labdhivALA 14 siddhAMtanA arthane upadeza ApanAra. 15. ane gurU pAsethI gurUpada meLavanAra A paMdara guNa dIkSA ApanAramAM hovA joIe. bhAvArtha:-dIkSA ApanAra gurUmAM upara jaNAvelA paMdara guNa hevA joIe, kAraNa ke je gurUmAM tathA prakAranA guNano abhAva heya, te ziSyamAM te guNanAM bIja gura ropI zake nahi. bApa tevA beTA, ane gurU tevA celA e kahevata bhUlavI joIe nahi. jene nAyaka AMdhaLe tenuM lazkara kUvAmAM" e uktimAM raheluM satya paNa gurUmAM ucca guNanI AvazyakatA siddha kare che. 1. gurU vidhisahita dIkSA lenArA hevA joIe. AgaLa vidhi kahevAmAM Avaze te yogyavidha pramANe teNe dIkSA lIdhI hoya te ja te vidhi sahita anyane dIkSA ApavA yogya thaI zake. arthAta zuddha gurU paraMparAe dIkSA pAmelA pAse dIkSA levI. paNa gurU pAse Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-4 [ 313 dIkSA lIdhA sivAya peAtAnI meLe yati vastra dhAraNa karI beTho hAya tevAnI pAse dIkSA grahaNa na karavI. 2. gurUkuLamAM te rahelA heAvA joIe. je gurUnI sAthe rahyo hAya, te sAdhu potAnA saMpradAyanA AcAra vicAra kharAbara samajatA hAya mATe tenI pAse dIkSA levI oIe. 3. jyArathI teolR dIkSA lIdhI hoya tyArathI pAMcamAMthI eka vratanA jeNe bhaMga na karyAM hoya tevA gurU pAse dIkSA levI kAraNake jeNe vratanA bhaMga karyo hoya, tevA sAdhu, celA upara potAnA va - nanI sArI chApa pADI zake nahi. 4. sUtra tenA arthI tathA kriyAne jANanAra. gurUnI sevA karIne tIrthaMkare kheAdha karelA siddhAMtA saMpUrNa rIte je samajyA che tevA sAdhu pAse dIkSA levI. kAraNake je jJAnI che, teja purUSa peAtAnA sabaMdhamAM AvatA purUSAne jJAnI banAvI zake. 5. zAstranA samyaphaeN prakAre abhyAsa karavAthI jene bahu sArUM jJAna thayeluM che, te tattvAne sArI rIte samajI zake che ane prarUpI paNa zake che, mATe tevA jJAnI gurU pAse dIkSA grahaNa karavI. 6. te upazAnta hovA joIe; eTale jeNe mana, vacana ane kAyAnA vikAre| zamAvyA che, ane te traNene peAtAnA nigrahamAM lAvI dIdhA che, tevA gurU dIkSA ApavAne yogya adhikArI che. 7. saMdha upara bhakti rAkhanAra gurU hovA joIe. sAdhu, sAdhvI zrAvaka ane zrAvikA e rUpa caturvidha saMgha samajavA. teonuM kalyANu kema thAya tevA vicAra jenA manamAM nira Mtara sphuratA hAya ane temanuM kalyANa je rIte thAya, te rItanA sadbAdha ApatA hAya te gurU dIkSA ApavAne adhikArI che. kAraNake dIkSA sva temaja parahitane mATe grahaNa karavAmAM Ave che; paNu jo dIkSA ApanAra saMdha tarapha premabhAva na rAkhatA hAya, Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 314] dhamabindu te te avaguNa ziSyamAM paNa utarI AvavAne bhaya rahe che; mATe yogya raste zAsananI unnati karanAra guru pAse dIkSA grahaNa karavI. 8. sarva prANI mAtranA hitamAM te mazagula he joIe. je je mArge jenuM kalyANa thaI zake che te mArga batAvIne prANa mAtranuM jethI hita thatuM hoya tevA kAryamAM pravRti karanAra te he joIe. sarva prANI upara maitrIbhAva hevo joIe; ane keIpaNa prANInuM ahita thAya tevA mArgane upadezaka ho na joIe. 9. tenA vartananI temaja vicAranI evI uttamatA hevI joIe ke dareka mANasa tenuM vacana mAnya rAkhe; te je kahe che te. ApaNuM hitanuM ane satyaja hovuM joIe e jenA viSe lokene uccabhAva heya, te dIkSA ApavAne lAyaka che. 10. A jagatamAM manuSyo vicitra vicitra svabhAvanA che. badhAnA vicAra ekasarakhA hoI zake nahI. mATe potAnA vicArathI keI virUddha vicAravALe Ave te tene ekadama toDI pADavAne badale prathama zAMtacittathI tenI vAta sAMbhaLavI, tenA vicAramAM je satyatA hoya, te prathama jaNAvavI, ane pachI asatya bhAga keTaluM che te darzAvo. ane A pramANe tenI prIti meLavIne tene bIjA guNa zIkhavavA. A gurU anuvaka kahevAya che. eTale sarva sAthe. maitrIbhAva rAkhe ane sadha Ape. ( 11. te gaMbhIra hovA joIe, je gaMbhIra hRdayane sAdhu na hoya, ane keIe prAyazcitta nimite kahelI potAnI chAnI vAta bIjA. AgaLa prakaTa kare, te temAM ApaghAta vagere mahA anartha thavAne, saMbhava rahe che, sukha duHkha vakhate teNe phulAI javuM temaja ati khinna thavuM joIe nahi, paNa te sarva kSaNika che ema vicArI mananuM samatalapaNuM jALavI rAkhavuM joIe. 12. vivAda rahita he joIe. parisaha sahana karatAM tenA Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-4 [ 315 manamAM viSAda utpanna na thavA joIe, temaja vrata pALavAmAM joItuM dhaiya tenAmAM heAvu joIe; tenA caherA tathA tenu` mana samrA praphullita hAvAM joIe. AtmamArgamAM je purUSo AgaLa caDhelA che. tenAM mukha upara nira Mtara Ana MdanI urmi e uchaLavI joIe. A tenI eka khAsa nizAnI che. jenA manamAM nira Mtara ciMtA ane udvega che, te game tevA vidvAna hoya, teA paNu tenI vidvatA tene pariNamI nathI ema kahevAmAM atizayekti nathI. AtmAnA svabhAvaja AnaDha che, ane te AtmA te huM tA pachI bahAranI upAdhie ane sajoge game tevA viparIta. ane pratikULa hoya, chatAM Atmika AnaMdamAM bhaga thavA joIe nahi. sahanazIlatAthI sukha duHkha bhAgavavA joie, mATe gurU viSAdaH rahita haiAvA joIe. 13. zrIjane zAMta pamADavAnA guNa gurUmAM hAvA joIe. je zAMta hoya te bojAne zAMta karI zake, mATe gurU zAMta. ane alpa kaSAyavALA hovA joIe, 14. gurU, kevaLa -zAstrane abhyAsa karanAra nahi paNu tene bIjAne kheAdha karanAra hovA joIe. A jagatamAM evA dhaNA jaNAya. / che ke jeo ghaNI mAmate jANutA heAya, paNa te jJAnanA garviSTha hAya che, ane bIne peAtAnA jJAnanA lAbha ApatA nathI, ane. te jJAnane upayega jo kare tA te vAdavivAdamAMja kare che mATe tevA manuSyA gurUpaNAne lAyaka nathI. je mANasa jJAna meLave che, tenA jema jema bIjAonA hitane mATe kheAdha ApavAmAM sadupayega kare che, tema. tema te vadhAre jJAnaneA adhikArI thAya che. mATe jJAnane sa`tADI nahi. rAkhatA tenA edha bIjAne ApavA e gurUnuM lakSaNa che. 15. potAnA gacchanAyake tene gurUpada AcAya pada Apelu hovu. Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 316 ] dhamabandu joIe, eTale pitAnI meLe koI AcArya pada laI bese te te mAnya thaI zake nahi, ema TIkAkArane kahevAno Azaya che. - A rIte dIkSA ApanAranA paMdara guNanuM varNana karavAmAM AvyuM che. dIkSA lenAranA soLa guNa tathA dIkSA ApanAranA paMdara guNa je kahevAmAM AvyA te utsarga mAge che, paNa evA gurU ane evA ziSyane saMgama tha durlabha che, mATe zAstrakAra A saMbaMdhamAM apavAda mArga batAve che. ghANInI madhyamAMviti | ka | artha -cethA bhAganA ane ardhA bhAganA guNarahita hoya te madhyama ane avara (jaghanya) jANavA. - bhAvArtha-pUrve je guNe kahyA te sarvaguNa heya te te dIkSA ApanAra tathA lenAra uttama jANavA, paNa jo temAMthI thAM "bhAganA guNa ochA hoya te madhyama jANavA ane adha bhAganAguNa ochA hoya te jadhanya jANavA. - have A saMbaMdhamAM dharmazAstromAM bhinna bhinna mata che; . keTalAka kahe che ke je upara jaNAvelA sarva guNa dIkSA ApanAra tathA lenAramAM hoya, teja teo dIkSA ApavA tathA levAne adhikArI che vaLI bIjAonA vicAra pramANe ochA guNa paNa maLI zake; Ama judA judA daza vidvAnonA abhiprAya nIce TAMkavAmAM AvyA che te pachI graMthakAra potAno abhiprAya jaNAve che. niyama evAyamiti vAyuriti // 6 // artha-dIkSA lenAra tathA dIkSA ApanAramAM upara jaNAvelA soLa tathA paMdara guNa avazya hovA ja joIe e vAyu nAmanA AcAryane mata che. Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-4 [ 317 bhAvA:-upara jaNAvelA sadhaLA guNAdIkSA ApanAra tathA lenAramAM hevA joIe. ceAtheA bhAga A! hAya athavA kevaLa arthA hAya tA cAle niha evA vAyunAmanA AyAya"nA dRDha mata che. tenu kAraNa te nIce jaNAve che. samagraguNasAdhyasya tadarddhabhAve'pi tatsiddhaya saMbhavAditi // 7 // a:-je sakaLa guNathI sAdhya hoya te kAnI siddhine ardhyaguNa hoya tyAre asabhava che. bhAvA:-je kAryaM samagra guNa hoya tyAreja siddha thaI zake. tevuM hoya te kA` ardhA guNathI athavA cothA bhAganA AchA guNu vaDe thaI zake nahi, jo ema mAnIe ke te thai zake teA kAraNu kArya vaccenA saMbadhanI avyavasthA thaI jAya; saghaLA kAraNeAnI sAmagrI maLe je kArya utpanna thAya te kA ardhA kAraNeAthI paNa utpanna thai zake saghaLA kAraNAnI sAmagrInA kANu khapa kare? mATe ardhuM guNavALA dIkSA levA ane ApavA cegya nathI. naitadevamiti vAlmIkiriti // 8 // a:-te pramANe nathI evA vAlmIkInA mata che. bhAvA:-vAyu nAmanA AcArya je mata darzA-AM te vAstavika nathI evA vAlmIkIne abhiprAya che, tenuM kAraNa zu? te kahe che.. nirguNasya kathaMcittagguNabhAvopapatteriti // 9 // a -nirguNane paNa koIka prakAre guNanI prAptinA saMbhava che. bhAvA:-mANasa nigu NI hoya chatAM tenAmAM jo yAgyatA hAya tA te guNa prApta karI zake. teja rIte yeAgyatAvALA dIkSA lenAra ane ApanAramAM guNunI khAmI hAya, chatAM je yAgyatA hAya, te Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 318 ] dhabindu ceAgyatAnA baLathI te guNunI nyUnatA dUra karaze. TIkAkAra lakhe che ke krAi mANasa nirgu*Nu hoya tA paNa viziSTa kAryanA kAraNabhUta guNA prathama meLave che, tevIja rIte guNanA abhAvamAM paNa vizeSa kArya thaI zake; temAM virAdha jevuM nathI, daridrI paNa akasmAt rAjyAdi vibhUtinA lAbha meLave che. akAraNametaditi vyAsa iti // 10 // a:--upara jaNAvelu. niSkAraNa che ema vyAsa kahe che. bhAvAH--kRSNa dvaipAyana vyAsa kahe che ke vAlmIkie kahelA mArga nyAyayukta nathI. kAraNa ke temane batAveluM kAraNa apeAgya che. ayeAgya kevI rIte che te jaNAve che. guNamAtrA siddhau guNAntarabhAva niyamAbhAvAditi // 11 // aH--guNamAtranI siddhi hAya, teA khIjA vizeSa guNanI utpatti nizce thaI zake nahi. bhAvAH--je manuSyamAM sAmAnya guNu paNa nathI temAM asAmAnya (vizeSa) guNa utpanna thaI zake e mAnI zakAya nahi. kAraNa ke kArya kAraNupUrNAMka thaI zake che. kahyuM che : .. nAkAraNaM bhavetkArya nAnyakAraNakAraNam / anyathA na vyavasthA syAtkAryakAraNayoH kacit // 1 // a:-kAraNa vinA kAya thai zake nahi, ane eka "kA nuM kAraNu khIjA kAnA kAraNa rUpe thai zake nahi. je ema mAnIe te kArya kAraNa vaccenI vyavasthA kadApi ghaTI zake nahi. dAkhalA tarIke varksanu upAdAnakAraNa sUtranA tatuo che; te ghaDArUpa anya kAryanA kAraNurUpe Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-3 [ 319 AvI zake nahi. arthAt ghaDAnuM... upAdAnakAraNa sUtranA taMtue thaI zake nahi. naitadevamiti samrADiti // 12 // aH--vyAsanu kahevu yathAtha nathI ema samrAD nAmanA kAI rAjarSi kahe che. bhAvAH--sugama che. zA kAraNathI byAsanuM kahevuM yathA nathI tenA uttara Ape che. saMbhavAdeva zreyastvasiddheriti // 13 // a:--AgyatAthIja zreyapaNAnI siddhi thAya che. bhAvArtha:--kharekhara yogyatAthIja kalyANunI prApti thAya che, paNa cAgyatA vinA kevaLa guNathI kalyANa maLatuM nathI; mANusamAM guNa bhale hAya, paNa dIkSA levAnI cADyatA na hoya, te! te ArabhelA kArya mAM siddhi pAmatA nathI; kAraNa ke je yAgya che teja adhikArI che, ane je leAkrA yAgya nathI, temanA sa kAryoMmAM niSedha karelA che; mATe yogyatA-adhikArIpaNu. teja sa kAryomAM kalyANane apanAra che. Deserve befor you derire. kAI paNa vastunI tame icchA karI te pUrve te meLavavAne tame lAyaka baneA e kahevata paNa A viSayane puratu' anumeAdana Ape che. yatkicidetAditi nArada iti // 14 // a:-samrATanu kahevu vAstavika nathI ema nArada kahe che. bhAvArtha :--a sugama che. samrATanu kahevu" kema vAstavika nathI tenA uttara Ape che. Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3ra0 ] ghabindu guNamAtrAgduNAntara bhAve'pyutkarSAyogAditi // 15 // artha -gyatA guNa mAtrathI bIjA guNanI utpatti thAya te chatAM urSanI prApti thAya nahi. bhAvArtha -ogyatA hoya te keTalAka guNe maLI zake, paNa kevaLa yogyatAthI utkRSTa guNa maLI zake nahi. kevaLa yogyatAthI sarva kAryanI siddhi thatI nathI; je ema na mAnIe, ane tAne ja pradhAna pada ApIe to yogyatA sarva manuSyomAM ghaNe bhAge pitAnI sthiti anusAra jaNAya che. te sarva utkRSTa guNavALA bane, ane 'kaI paNa sAmAnya guNavALe A jagatamAM rahe nahi; mATe kevaLa yogyatA nahi paNa viziSTa (ucca prakAranI yogyatA utkRSTa guNene ApanArI che ema mAnavuM che. so'pyevameva bhavatIti vasuriti // 16 // .. atha-guNatkarSa paNa emane ema thAya che, e vasu rAjAne mata che. bhAvAtha-guNathI guNanI vRddhi thAya che. sAmAnya guNamAMthI vizeSa guNa thAya che, paNa kevaLa yogyatAthI ucca guNa prApta thatA nathI, kAraNa ke bIja vinA vRkSa uge e mAnavuM aghaTita che. mATe guNa heya te te vRddhi pAme e jarA vyAsanA matane anusaranArA vasurAjane abhiprAya che. ' ayukta kArSApaNadhanasya tadanyaviDhapane'pi / koTivyavahArAropaNAmiti kSIrakadamva iti // artha-halakA rUpAnA dhanamAM bIjA halakA rUpAnA dhanane umero karIe te paNa tene mAlika keTadhvaja (kereDAdhipati)nI upamAne lAyaka nahi. evo phIrakadambane mata che. Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-3 [ 321 bhAvAthaS :-kaI pAse halakuM nANuM hoya, temAM bIjA halakA nANAne umere karavAmAM Ave, te halakuM nANuM vadhe, paNa tethI ucca prakAranA nANAvALe te kahI zakAya nahi. jema kaI pAse so maNa letuM hoya, temAM te bIju hajAra maNa letuM upAjene karI bheguM kare chatAM te senAvALA kahevAya nahi; tema sAmAnya guNa meLavyA kare paNa tethI ucca guNavALA kahevAya nahi. kAraNa ke A rIte te bahu samaya pasAra thaI jAya ane jIvitavyane aMta AvI jAya. ucca guNAta yegyatAthI ja AvI zake e kSIrakadabaka RSino abhiprAya che. nAradanA ane A RSinA kahe. vAnA zabdomAM bheda che, paNa arthamAM bheda jaNAto nathI. na doSo yogyatAyAmiti vizva iti // 18 // artha_yogyatAne vize doSa nathI ema vizvanAmane AcArya kahe che. bhAvArtha -halakuM rUpAnANuM mANasa bhAgyathI bahuja bheguM kare, to te bahu halakA nANAne vikraya karI ucca prakAranuM nANuM meLavI zake. kAraNa ke ghaNuM nAnA vyApArIo paNa bhAgyavazathI kaTidhvajanI upamA pAmavAne lAyaka banyA che. ghaNA nAnA guNothI moTA guNa utpanna thavAno saMbhava che e vizva nAmanA AcAryane abhiprAya che, ane te keTaleka aMze samrATanA matane maLatA Ave che. __ anyatarabaikalye'pi guNa bAhulyameva / sA tattvataH iti suragururiti // 19 // artha -keI guNanI khAmI hoya chatAM bahu guNa vidyamAna hoya te teja kharI rIte yogyatA che, e sura . gurUne mata che. ' 21. Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 ] dharma bindu bhAvArtha - dareka mANasa sarvaguNa saMpUrNa nathI. dIkSA lenAra tathA ApanAramAM bhalene kaI guNanI khAmI hoya, paNa je guNa bahu heya te te yogya ja gaNa, kAraNake bahu guNathI te ava guNa svayameva nAza pAmaze, mATe cothe bhAga ocho hoya, athavA ardhaguNa hoya te tenI ciMtA karavI nahi. e suragurU bahapatine abhiprAya che. - sarvavapanamiti pina rati rA artha je jene ghaTe teNe te AdaravuM e siddhasena sUrine mata che. | bhAvAtha-buddhimAna purUSo kavya, kSetra, kALa, bhAva vicArI je egya dhAre te karavuM; arthAt je buddhimAna purUSane amuka bAbata ThIka lAgatI hoya te te pramANe cAlavAmAM kAMI bAdha nathI. evo siddhasena nAmanA AcAryane abhiprAya che. AvI rIte svapara daza anya AcAryonA abhiprAya jaNAvI have zAstrakAra pitAne mata darzAve che - bhavanti tvalpA api asAdhAraNaguNAH kalyANotkarSasAdhakA iti // 21 // artha-asAdhAraNa guNa a5 hoya te, kalyANa ane utkarSane sAdhavAvALA che. bhAvArtha-je sAmAnya manuSyamAM dekhAtA nathI te asAmAnya athavA asAdhAraNa guNa kahI zakAya. tevA guNa bahu thoDA heya te paNa teo ghaNuM kalyANa sAdhI zake. kAraNake temanAmAM bIjA guNone AkarSavAnuM sAmarthya raheluM che, mATe prathama je jaNAvyuM ke cothA bhAganA guNa evA heya athavA adhaguNa hoya tevA purUSo cogya thaI zake. Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-4 [ 3ra3 A sthaLe vAyu, vAlmIkI, vyAsa, samrATa, nArada, vasu ane kSIrakadambhaka, A sAta matavALAe eka khIjAnA matanuM khaMDana karyuM. che; paNa A granthakAra lakhe che ke ame tA taTastha rahyA chIe; eTale amAre tevu... khaMDana karavAnA vicAra nathI. vaLI vizva, suragurU ane siddhasene asAdhAraNa guNunA anAdara karI yeAgyatAne aMgIkAra karI che tA te cegya nathI, kAraNake kevaLa yAgyatAthI sa kAryanI siddhi thavAnA asaMbhava che. jo kAI temanA zabdo parathI ema dhAre ke kevaLa yogyatAnu ja pratipAdana teoe kayu ' nathI, paNa asAdhAraNa guNane paNu mukhyatA ApI che, tA amArA mata paNu tevA ja prakAranA che. A satA sAra e che ke mANasamAM bhale sava guNa na hoya, chatAM jo tenAmAM keTalAka asAdhAraNa guNu hAya ane vadhAre guNa meLavavAno yeAgyatA hAya ! kharekhara te dIkSA levAne yeAgya thAya che. have AvA kAI mANasa dIkSA levA Ave, tA gurUe ekadama dIkSA ApI devI ke tenI thADA samaya kasATI karavI, tenA niya karatA zAstrakAra lakhe cheH-- upasthitasya praznAcArakathanaparIkSAdirvidhiriti // 22 // a: dIkSA levA AvanArane prazna AcArakathana tathA parIkSA karavI vagere vidhi jANavA. bhAvArtha :-potAnI meLe je manuSya dIkSA levA gurU sIpe Ave tenI tarapha gurUe kema vartavuM te batAve che. sadmanI kathAthI jenuM mana sa`sAra uparathI vairAgya pAmyuM che, evA dIkSA levAne Atura ziSyane prathama gurUe pUchyuM ke, he vatsa ! tuM kANu che ? tuM zA kAraNathI dIkSA levA utsuka thayA che? tenA javAbamAM je tedIkSA lenAra evA uttara Ape ke he bhagavana ! huM amuka kuLamAM utpanna * thayelA chu, A dezanA amuka bhAgamAM rahuM chuM, ane A saMsAra taddana asAra mane anubhavathI jaNAyAthI huM saMsAra baMdhanathI mukta Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 324] dharmabindu thavAne dIkSA grahaNa karavA IcchA rAkhuM chuM, te te zuddha prazna thaye samaja.. pachI gurUe nIce pramANe ziSyane bodha Apa. A dIkSAnA mArga kAyarane mATe nathI paNa zarIrane mATe che, mATe tAre vIrava dekhADavuM; paNa hIMmata hAravI nahi. je lekee vrata lIdhAM che te lokone A. bhavamAM tathA parabhavamAM aneka prakArane lAbha thAya che; paNa A saMbaMdhamAM eka bAbata avazya bahu manana karavA jevI che ke jinezvaranI AjJA anusAra vartana karavAmAM Ave, te jema anaMta lAbha thAya eTale mokSa prApti thAya, tema je saMyama grahaNa karI te pramANe na cAlavAmAM Ave to te AjJA anaMta du:khane utpanna karavAvALI thAya che. eka mANasane kaDhane roga thayelo che, tethI te bahu herAna thAya che, have te rogane dUra karavA auSadhanuM bhakSaNa kare che; paNa auSadha bhakSaNa karyA pachI carI na pALe te sAmAnya rIte dhIme dhIme tene nAza thAta, tenA karatAM auSadha khAdheluM hovAthI tene jhaTa nAza thAya che, tevI rIte karmarUpa vyAdhine nAza karavA mANasa saMyamarUpa auSadhanuM pAna kare, paNa pachI je asaMyamarUpa apazya vastu grahaNa kare to te adhika kamane upArjana kare che. eTale dIkSA lIdhA agAu je karma te upArjana karatA hatA tenA karatAM dIkSA laI asaMyama mArga sevana karavAthI vadhAre karma upArjana kare che A prakAre sAdhunA AcAranuM tenI AgaLa varNana karavuM, A sAMbha * When once the threshold of nature is reached, the confusion and vacci!ation about the initiate begins to lessen, and calm decision to take their place. It this decision be for good and for higher ideal, the forces of will and mentality increase enormously. An occult student, if true, can never be fain tror half-hearted, nor can her eturn, when once he has passed ths thres-hold, Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-4 [ 325 tyA chatAM tenuM mana jo Dage ema lAgatuM hoya tA paNa tenI nipuNa rIte parIkSA karavI. kahyuM che keH ---- asatyAH satyasaMkAzAH satyAzcAsatyasannibhAH / hRdayante vividhA bhAvAstasmAdyukta parIkSaNa // keTalAka asatya padArthoM satya jevA jAya che, ane keTalAka satya padArthoM asatya tulya jaNAya che. A pramANe vividha prakAranA tattva jAya che, mATe (satya zuM ane asatya zu' tenI) parIkSA karavI. atathyAnyapi tathyAni darzayantyati kauzalAH / citre nimnonnatAnIva citrakarmavido janAH // jema citra kama te jANanArAe (citArA) citra viSe nIcA tathA uMcA bhAva dekhADI zake che; tevI rIte kuzaLa purUSa! asatya bAbatAne paNa sAcI karI dekhADe che. citramAM kAMI ucca bhAga tathA nIcANavALA bhAga nathI. chatAM citArA evI khubIthI citare che ke prekSakane amuka bhAga uMcA ane amuka bhAga nIcANavALA jaNAya che. tevIja rIte kapaTakaLAmAM pravINa manuSyA evA DALa rAkhe ke je guNu pAtAnAmAM na heAya, te guNu pote dharAve che evuM bIjA samaje. mATe ekadama dIkSA na ApatAM parIkSA karavI. tenAmAM jJAna, darzIna, ane cAritranA ataryaMta dhruvA bhAva varte che, tenI judA judA upAyAthI parIkSA karavI. parIkSAnA kALa zAstrakAre cha mAsanA rAkhyA che. pAtra apekSAe te samayamAM ghaTADA tathA vadhArA karI zakAya. eTale krAInA bAra mAsa sudhI paNu parIkSA karavI paDe, ane kAine be mAsamAM paNa dokSA ApI zakAya, paNa sAmAnya niyama A kAma mATe cha mAsaneA che. vaLI upadhAna na vahana karyuM. hAya, te paNa meADhethI sAmAyika sUtra bhaNAvavuM. ane pAtra apekSAe bIju sUtra paNa bhaNAvI zakAya. Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 326 ] dhamabindu tathA gunAghati | 23 . arthagurUjananI AjJA grahaNa karavI. bhAvArtha--dIkSA grahaNa karanAre mAtapitA, bahena, bhAI, strI, putra vagerenI saMmatithI dIkSA levI evo vidhi che. ApaNuM parama pUjya covIsamA tIrthaMkara zrImAna mahAvIra svAmI bhagavAne mAtapitAne dIkSA levAthI duHkha thaze evA bhayathI jyAM sudhI teo jIvatA rahyA tyAM sudhI dIkSA levAne zabda sarakho uccAryo na hato, ane mAtapitAnA maraNa pachI potAnA bhAinI AjJA mAgI, ane jyAre bhAIe kahyuM ke "mAtapitAne viyoga tAjeja che, ane tethI huM duHkhI chuM. te duHkhamAM ApanA viyegathI umere thaze. mATe hAlamAM dIkSA levAne vicAra mAMDI vALe tyAre vaDila baMdhunI AjJA pALavA bIjA be varSa gRhasthAzramamAM rahyA; moTA purUSa je mAge ciAle te pramANe bIjAe cAlavA prerAya, te hetuthI ja mahAvIra bhagavAne pitAnA AcArathI lekene daSTAna ApyuM ke mAtapitA tathA svajananI anumatithI dIkSA levI. A graMthakAreja racelA aSTakamAM mAtRpitRbhaktinA aSTakamAM zrI haribhadrasUri lakhe che ke - dIkSA sarva prANIne hita karanArI gaNavAmAM AvelI che mATe je dIkSA mAtapitAne uga karAvanArI hoya te nyAyukta gaNAya nahi." mATe mAtRpitR tathA svajananI anumati meLavIne ja dIkSA levI. * ___ * atra zrIharibhadrasUriH dIkSApratibandhakeSu mAtRpitRsvajanAdiSu dIkSAmicchunA putreNa kiM kartavyam tad varNayAti / durupayoga saMbhavAttu tanna vizadIkriyate / kiMtu granthakarturvacanAni TIkAkAreNa bhASAMtarakAreNa vA tyaktuM na yujyante / tasmAttAnyatra TippaNyAM likhyante tathAtathopadhAyogaH / duHsvapnAdikathanam / viparyayaliGgasevA / daivataistathAtathA nivedanam / na dharme mAyA / ubhayahitabhetad / yathAzaktisauMvihityApAdanam / mlAnauSadhAdijJAtAtyAga iti / Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-4 [ 327 tathA gurunivedanamiti // 24 // a:--dIkSA lenAre sava` bAbatagurUne nivedana karavI . bhAvA:-gurUthI kAMI paNa vAta chAnI rAkhavI nahi. peAtAnA AtmA gurUne svAdhIna karavA. guru kahe te mAge vavuM. ane gurU AnA eja sarvasva ziSyane mana hovuM joIe. gurU eja mAtA, gurU eja pitA, gurU eja baMdhu, gurU eja sakhA, gurU eja vidyA, gurU eja dhana, TuMkamAM gurU eja saCsva-AvA bhAva-ziSya gurUpratye rAkhave! joIe. anugrahadhiyA'bhyupagama iti. // 25 // artha:--anugraha buddhithI gurUe ziSyane svIkAra karavo joi e. bhAvA:-A AtmA mArA hAtha taLe AvyA che, mATe huM tenuM kalyANa karUM, ane tenAmAM yogya guNu khIlavuM evI upakAra karavAnI buddhithI gurUe ziSyane agIkAra karavA joIe. TIkAkAranA zabdomAM kahIye tA peAtAnI padA vadhaze e hetuthI' svIkAra karavAnA nathI. tathA nimittarIkSetti ! 26 // aH--nimitta zAstrathI tenI parIkSA karavI. bhAvArtha :--bhAvI kAya nI sUcanA karanAra zakunAdi nimittathI ziSyanI parIkSA karavI. nimitta zuddhinI paNa jarUra che. tathA kavitAnApekSaLamiti // 27 // a:--dIkSA ApavA mATe ucita kALanI apekSA rAkhavI. Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 328 ] dhabindu bhAvArtha:--dIkSA ApavAnuM zubha mudatta jovu. temAM tIrtha, nakSatra vagerenA anukULa yAga hoya tevA samaya pasaMda karavA. gaNita vidyA nAmanA yAtiSa vidyAne lagatA graMthamAM A saMbaMdhamAM kahelu che keH traNa uttarA nakSatra ( eTale uttarASADhA; uttarA bhAdrapada, ane uttarA phAlgunI) ane rohINI e cAra nakSatrane viSe ziSyane dIkSA ApavI tathA gaNIpa, athavA vAcakapadanI anujJA tathA mahAvratanI ApaNA paNa e thimAM jANavI. vaLI dIkSA grahaNa karavAmAM caturdazI, pUrNimA aSTamI, navamI, SaSThI, catuthI, dvAdazI (bArasa) eTalI zukala tathA kRSNa e pakSanI tithie tyAga karI anya tithie anukULa che. tathA u5yataH dAyavAnanaimiti // 28 // a`:--pRthvIkAya vagerenu rakSaNa kare tevA upAya jaNAvavA. bhAvA:-je mANasa dIkSA levA tatpara thayelA che, te mANasa akAyanA jIvAnI rakSA karavA Atura havA joIe. mATe pRthvI pANI teja, vAyu, vanaspati ane trasakAyanA jIvAnI rakSA te kare, tevA abhyAsa paDAvavA joie ke dIkSA lIdhA pachI tene te bAbata sugama thAya; ane dIkSA lIdhA pachI te pALI zakaze ke niha tenI paNa khAtarI A rIte thaI zake. tathA bhAvavRddhikaraNamiti // 29 // a:--dIkSA levAnA bhAvanI vRddhi karavI. bhAvArtha :-dIkSAthI AvA prakAranA uttama lAbha che; evAM vacanA kahI tenA dIkSA levAnA bhAvanI vRddhi karavI. sAdhya athavA phaLa samajyA vinA A jagatamAM koIpaNa prakAranI pravRtti thatI Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya [ 329 nathI. mATe dakSAnuM phaLa batAvI te phaLa meLavavAnA kAraNarUpa dIkSA levAmAM tene utsAha vadhAro. tathA anantarAnuSThAnopadeza iti // 30 // atha-pachI karavA yogya anuSThAnane upadeza Ape. bhAvArtha -dIkSA lIdhA pachI ziSya gurU pratye kema vartavuM, dharmakriyA kema karavI gurU samIpe rahI gurUnI AjJA anusAra kevI rIte vartavuM, vagere bAbato je AgaLa savistara kahevAmAM Avaze tene bodha prathamathI ja Apavo. Ama karavAnuM kAraNa e lAge che ke je A sarva sAMbhaLI te dIkSA levA AvanAranuM mana DagI jAya to samajavuM ke tenAmAM haju kharA vairAgya jAgRta thayelo nathI. ane vakhata jatAM te vairAgyane upajAvanArAM kAraNe adazya thatAM vairAgya paNa adazya thaI javAne "ghaNe bhAge saMbhava che; mATe A rIte ziSyanI parIkSA paNa karavI. tathA zaktitastyAgatapasIti // 31 // atha-ziSyanI zakti pramANe tyAga tathA tapa karAvavAM. bhAvArtha:-tyAga eTale dAna. dIkSA lenAra ziSyanI zakti anusAra sa-mArgamAM dhana vyaya karAva. deva, gurU, saMdhanI bhaktinA kAryamAM temaja jJAnanA kAryamAM, temaja svAmI bhAIonuM duHkha dUra karavAmAM vagere je je sanmArgo lAge, temAM dIkSA lenAre pitAnI sthiti ane zakti pramANe dhanano sadvyaya kare. je thoDA paNa dhanane tyAga karI zake nahi, te mANasathI aparigraha vrata je sarva vastunA tyAgarUpa che te kema pALI zakAze e saMzaya rahe che. mATe tyAga karavAnI buddhi tenAmAM satejita karavI joIe. temaja tenA zarIranI sthiti anusAra upavAsa AyaMbila Adi tapa karAvo ke Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 330 ] dhamabindu jenI tene tenA zarIra tathA Indrio upara keTale aMze saMyama che tethI yathArtha khabara paDe. tathA kSetrAdizuddhau vandanAdizuddhayA zIlAropaNamiti // 32 // artha-kSetra vagerenI zuddhi karI, vadana AdinI, zuddhithI zIyalanuM AropaNa karavuM. bhAvArtha -prathama je sthaLe dIkSA ApavAnI hoya, te bhUminI tathA dizAonI zuddhi karavI; pachI maityavaMdana tathA kAryo sa karavavAM ane pachI sAdhune veSa Apavo. AvA prakAranA suMdara AcArathI zIlanuM AropaNa karavuM. zIla eTale A sthaLe sAmAyika samajavuM. gurUe dIkSA lenArane karemibhate sAmAyiyaM" vagere daMDakanA pATha kahI dIkSA ApavI. kSetrazuddhithI zeraDInuM vana vagere jyAM AveluM heya, tevI jagyA samajI levI. zAstramAM kahyuM. che ke zelaDInuM vana DAMgaranuM kSetra, padmasarevara, phulavALA vanane bhAga, gabhIra zabda karatu ane pradakSiNAkAre vahetuM-jaLAzaya, ATalA sthaLenI samIpamAM dIkSA ApavI. pUrvAbhimukha athavA uttarAbhimukha ziSyane besADI dIkSA ApavI. athavA je dizAmAM kevaLajJAnI vicAratA hoya, athavA jinezvara bhagavAnanAM caitya AvevAM hoya te dizA sanmukha dIkSA lenArahuM mukha rAkhI dIkSA ApI. asaGgatayA samazatrumitratA zIlamiti // 33 // artha--asaMgapaNe (pratibandha rahitapaNe) zatru tathA mitra prati samabhAva rAkhavo tenuM nAma zIla samajavuM. | bhAvAtha-saMga eTale Asaktimamatva, rAga eTale mArApaNanI buddhi tethI upajatA rAgadveSane tyAga karI sAdhue mitra tathA zatrune sarakhA gaNavA. eTale A mArA saMbaMdhane che, mATe temane mitra gaNavA, ane A mArA saMbaMdhanA nathI mATe temane zatru gaNavA Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-4 [ 331 AvA vicAra sAdhue rAkhavA nahi. tene mana to sarva sarakhA hevA joIe. kAraNake sarvemAM AtmA che. Avo je samAnabhAva te zIla samajavuM. A zIlate pitAnA mananA bhAva upara AdhAra rAkhe che, ane prathama kahyuM ke kSetranI zuddhivaDe zIlanuM AropaNa karavuM mATe te zI rIte ghaTI zake ? tene pratyuttara zAstrakAra Ape che - __ato'nuSThAnAttadbhAvasaMbhava iti // 34 // artha e anuSThAnathI zIlanA bhAvane saMbhava che. bhAvAtha dravyakriyA te bhAvakriyAnA kAraNabhUta che, ane tethI zIla AropaNanI kriyAthI zIlanA bhAvanI utpatti thAya che. ane prathama je manamAM tevA bhAva hoya, to temAM vRddhi thAya che. mANasa sArI kriyA karavA bese to sArA bhAva utpanna thAya, evuM ghaNe bhAge bane che. je mANasa bIjAne dAna Ape te vakhate ghaNe bhAge paranuM bhaluM karavAnI udAravRtti tenAmAM khIle che ane je te vRtti prathamathI ja heya te tene puSTi maLe che. bAhyazuddha kAraNe. paNa keTaleka aMze aMtarazuddhi rU5 kAryane sahAyakAraka thAya che, e. bAbata visaravI na joIe. tathA tAvAra retIti 5 rU5 / artha-te ziSya pAse tapega karAvavo. bhAvArtha-vidhi pramANe dIkSA lIdhelA ziSya pAse AyaM. bila upavAsa e tapa karAvo; kAraNa ke te tapa je maryAdAmAM rahIne karAvavAmAM Ave che, to te Indriyone, manane svAdhIna kare che ane IcachAne rodha thAya che. A rIta pativrata dhAraNa karavAnI vidhinI samApti karatA granthakAra lakhe che ke - Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 332 ] dharmabindu evaM yaH zuddhayogena parityajya gRhAzramam / saMyame ramate nityaM sa yatiH parikIrtitaH iti // 1 // atha--A rIte je purUSa zuddha AcArathI gRhasthA zramanA tyAga karI saMyamamAM nitya rame che, te yati kahevAya che. bhASA: yatate 'sau yatiH je prayatna kare te yati. dharma zravaNu karI je besI rahetA nathI, paNa jJAnasya phala virati, jJAnanuM phaLa virati che. e sUtrane mAna ApI je virati grahaNa kare che, athavA saMyama-- cAritra tra dhAraNa kare che. ane temAM je AnaMda mAne che teja kharA -ti samajavA. Aja vAtane samarthAMna karatA zAstrakAra bIjo zloka kahe cheH etattu saMbhavatyasya sadupAyapravRttitaH / -- anupAyAtu sAdhyasya siddhiM necchanti paNDitAH // 2 // a: `H--sAcA upAya vaDe pravRtti karavAthI AyatapaNuM sa'bhave che. pAmavA cAgya padArthInI prApti upAya sivAya thaI zakatI nathI. bhAvA sadupAyathI dIkSA lenAra patipaNane lAyaka thAya che. upara ApaNe vicArI gayA chIe, ke yAgya purUSa yAgya gurU pAse yAvidhi sahita dIkSA grahaNu karavI. A sarva sadupAya che; ane tevA sadupAyathI jeNe dIkSA lIdhI hoya, teja kharekharA yati kahevAya Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-4 [ 333 ane teja yativratane dIpAve. ane zAsanane zobhA Ape. jyAM upAya sAdhana sArAM na hoya, tyAM saphaLanI AzA rAkhI zakAya nahi. jevAM kAraNe tevAM kAryo. mATe je mANasamAM upara jaNAvelA guNe heya te. purUSa vidhi pramANe yogya gurU pAse dIkSA le che te kharekhara yati che,. ane teja sAdhya vastu meLavI zakaze e niHsaMzaya che. AthI virUddha, je cAle tene doSa batAvatA zAstrakAra A cothA prakaraNanI samApti kare che - yastu naivaMvidho mohAcceSTate zAsrabAdhayA / . sa tAdRgliGgayukto'pi na gRhI na yatirmataH iti // 3 // artha-je upara jaNAvyA pramANe nathI vartate, ane mohathI zAstranuM ullaMghana karI vate che, te yatiliMga dhArI hoya te paNa te yati paNa na kahevAya tema gRhastha paNa na kahevAya. | bhAvArtha -je purUSamAM upara jaNAvelA guNe nathI, tevo kaI purUSa upara kahelI vidhithI virUddha pramANe cAlatA hoya, ane mohanA AvezathI zAstronA arthonuM ullaMghana karatA hoya, te purUSe zuddha yati vastra dhAraNa karyo hoya ane kharA saMyatimAM ne tenAmAM bAhya. veSathI jarA paNa bheda na haya, chatAM te yati nathI; paNa kevaLa nAmadhArI yati che. bhAvacAritra rahita che, mATe te yati nathI, ane te gRhasthI paNa nathI. kAraNake gRhasthane yogya AcAra rahita che. A rIte yatinA guNa jenAmAM nathI. te yatitrata mohagarbhita vairAgyathI dhAraNa kare to te ubhaya bhraSTa thAya che. tene gRhasthAvAsa. bagaDe che, ane yativratane lAyakaja hotA nathI. AvAM khedakAraka pariNAma keTalIka vAra Ave che. tethI jainadharmanI ane tenA anu. yAyIonI helanA thAya che; ane leke mAM tenuM bahumAna ghaTI jAya che. mATe dIkSA ApatAM tenI yogyatA saMbaMdhamAM gurUe bahu vicAra, Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 334 ] dha bindu karavA. aceAgya ziSyanA upara sayamanA bhAra mUkavAmAM, temAMthI je aniSTa pariNAma Ave athavA jainazAsananI apakIti thAya tenI jokhamadArI te dvIkSA ApanArane zira che. A bAbata yathArtha rIte smaraNamAM rAkhI dIkSAnI mATI jokhamadArI ziSyane mAthe mUkavI. suneSu ki bahunA ! A rIte yatividhine nirUpaNu karanArU dhabindunuM cothuM prakaraNa samApta thayuM. || T)) Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa pa mu. dIkSA lenAramAM kayA guNA joIe ? dIkSA ApanAramAM kayA guNNA joIe ? ane kevI vidhithI dIkSA levI ? te ApaNe cetha prakaraNamAM vicArI gayA. have dIkSA lIdhA pachI yatie zuM zuM karavuM te yatidha'nuM varNana A pAMcamAM prakaraNamAM karavAmAM Avaze. tenu prathama sUtra A pramANe che. bAhubhyAM dustaro yadvatkuranako mahodadhiH / yatitvaM duSkaraM tadvadityAhustattvavedinaH // 1 // a--krUra magaramacche je samudramAM che, tevA mahA samudrane e bhujAvarDa taravu. jeTalu* muzkela che, tevu' yatipaNuM duSkara che, evI rIte tattvanA jANanAra paDitA kahe che. kAi meATu' phaLa moTA purUSArtha vinA prApta thai zake nahi teja vAtane jaNAvatAM zAstrakAra mIjo leAka kahe che- apavargaphalaM yasya janmamRtyvAdivarjitaH / paramAnandarUpazca duSkaraM tanna cAbhdutam // 2 // aH--janma ane maraNu rahita, parama :AnandarUpa mAkSa jenu phaLa che, te mAga duSkara hoya, teA temAM Azcaya jevu' nathI. bhAvA:--sAmAnya rIte evA niyama che ke peAtAnI pravR ttinuM zuM phaLa Avaze; te jyAM sudhI dhyAnamAM na Ave tyA sudhI mAsa pravRtti karavA prerAtA nathI. mATe zAstrakAra yatipAnu phaLa Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 336 ] ghamaMbindu kahe che, te phaLa mekSa che. mekSa prApta karyA pachI janmamaraNanA cakramAMthI te AtmA mukta thAya che. ane parama AnaMda meLave che. je prApta thayA pachI bIjA sukhanI AkAMkSA rahetI nathI. AvuM ucca phaLa che te te meLavatAM jarA mArga vikaTa lAge. te paNa sAdhyabindu lakSamAM. rAkhI mAgathI bhraSTa thavuM nahi. vidyAmaMtra vagere sAdhavAmAM paNa mahA prayAsanI jarUra paDe che, te pachI Atmika unnati sAdhavAmAM vadhAre prayAsa, purUSArtha, ane AtmabaLanI jarUra paDe to temAM Azcarya pAmavA jevuM nathI. je ke mekSamArga bahArathI bahu duSkara lAge che, paNa kharI rIte te eTaluM duSkara nathI, kAraNa ke, AtmazaktinuM sAmarthya atyanta che. A duSkara mArga zI rIte sAdhI zakAya evI AzaMkA dUra karavA zAstrakAra lakhe che ke - bhavasvarUpavijJAnAdvirAgAcca tttvtH| apavargAnurAgAca syAdetannAnyathA kacit ||3||iti|| artha-saMsAranuM svarUpa samajavAthI, paramArthathI (kharI rIte) saMsAra upara vairAgya AvavAthI ane mekSa taraphanA anurAgathI yatimArga pALI zakAya. A sivAya bIjA kaI paNa kAraNathI pALI zakAya nahi. | bhAvAtha-saMsAranA padArtha mAtra anitya che, kSaNabhaMgura che ane sukharUpa jaNAvA chatAM duHkhagarbhita che, e jene paropadezathI nahi paNa jAtane anubhava thayo che, te mANasane kharI rIte saMsAra padArtho uparathI rAga- meha chUTI jAya che. pUrvabhavanA gADha saMskAra heya te purUSa kadAca anubhava sivAya upadezathI paNa samajI zake paNa sAmAnya rIte eja kahI zakAya ke je saMsAramAM rahela hoya je gRhasthAvAsamAM rahI dhIme dhIme pitAnI vRttio ane Indriyane Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-5 [ 337 saMyamamAM lAvatAM zIkhyo hoya, ane jeNe jagatanA padArthonI asAratA ane anityatA anubhavI heya, te purUSaja A saMyama mArgane lAyaka thAya che. anitya vastu tarapha vairAgya thavAthI paNa basa nathI. nityavastu upara anurAganI paNa jarUra kAraNa ke je manuSyo ucca AlaMbana grahaNa karyA vinA nIcenA AlaMbanane tyAga kare che, teo ubhaya bhraSTa thAya che. ane nityavastu taraphane rAgaja manuSyane anitya vastune rAga choDAvavA kharI rIte samartha che. mATe zAstrakAra lakhe che ke - saMsAranuM svarUpa vicArI tenA upara vairAgya vadhAro, paNa tenI sAthe sAthe mekSatarapha anurAga rAkho. A pramANe jenuM mana vairAgya sahita che. ane paramAtmAsvarUpa anubhavavA mATe anurAga vALuM che, teja manuSya kharI rIte yativrata pALI zake. bIjA badhA kAraNe nirarthaka te na kahIe paNa bahuja ochA lAbhakArI che. ___ ityukto yatiraghunA'sya dhrmmnuvrnnyissyaamH| yatidharmA dvividhaH sApekSayatidharmo nirapekSayatidharmazceti // 1 // artha-A prakAre yatinuM varNana karyuM. have yatidharmanuM varNana karIe chIe. te yatidharma be prakArano che; 1. sApekSa yatidharma. 2. nirapekSa yatidharma bhAvAtha-artha sugama che. gurU tathA gaccha vagerenI sahAyatAnI apekSA rAkhI je dIkSA pALe che, te sApekSa yati kahevAya ane tenAthI judA guNavALo nirapekSayati kahevAya. tenAM bIjA nAma gacchavAsa ane jinaka9pa che. tatra sApekSa yatidharma iti // 2 // ' artha-temAM sApekSa yatidharmanuM prathama varNana kare che. 2 Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 338 ] dharmabindu yathA guntavANijoti rU artha-gurUnA ziSyapaNe rahevuM. bhAvAtha:--pite jenI pAse dIkSA grahaNa karI heya, tevA AcAryane jIvanaparyata ziSyabhAva rAkhavo. gurUkulamAM rahI saMyama pALavAthI zAstramAM bahu lAbha varNavelA che. kahyuM che kenaanns hoi bhAgI thirayarao dasaNe carite ya / dhaNNA AvakahAe gurukulavAsa na muJcanti / / 1 // jeo yAvajachava (jIvatAM sudhI) gurUkuLa vAsane tyAga karatA nathI te purUSa jJAna meLave che, ane darzana tathA cAritramAM bahuja sthira thAya che, mATe tevA purUSone dhanya che. eka bIjAnA sahavAsathI, temaja guruparaMparAthI jJAnamAM vRddhi thAya che; gurUkulamAM vasavAthI anyAya mArge paga mUkatAM Dara rahe che tethI cAritrazuddhi rahe che. ane moTA gurU vagerenI zraddhA ziSyamAM zraddhA (darzana) nI vRddhi kare che. A rIte gurUkula vAsathI jJAna, darzana ane cAritranI adhikatA thAya che. tathA tadbhaktibahumAnAviti // 4 // artha-gurUnI bhakti tathA bahumAna karavAM. bhAvArtha bhakti A sthaLe bAhyakyiA Azrayine kahelI che, ane bahumAna hRdayane prema batAvavAne mUkele che. kahevAne bhAvArtha e che, ke gurUne bahArathI vinaya kara, ane hRdayathI paNa temanA para atyaMta prema darzAva, gurUne yogya ane pAna vagere lAvI ApavA tathA temanA paga dAbavA, ane gurU Ave ubhA thavuM temanuM Asana pAtharavuM vagere bhaktinA bheda che, ane A sarvabahAra batAvavA nahi paNa kharA hRdayathI karavuM te bahumAna samajavuM. Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-5 [ 32 tathA tAjJAAniti | ka | artha-sarvadA temanI AjJA pALavI. bhAvArtha -gurU je je AjJA kare, te niraMtara pALavI. pitAne koIka samaye gurU AjJAne hetu na samajAya to paNa te samaye te AjJA pALavI ane pachI ekAntamAM guru pAse tenuM kAraNa jANavuM. AjJA gurUNAmavicAraNIya gurUnI AjJAne vicAra karavAnuM nathI. arthAta AjJA thatAM te amalamAM mUkavI. tathA vidhinA pravRttiriti // 6 // atha -vidhisahita pravartana karavuM. bhAvAtha:--zAstramAM je vidhi varNavelI che, tadanusAra paDilehaNa pUjavuM (pramAjana) gocarI vagere sAdhunA AcAramAM pravRtta thavuM. pitAnI IcchA pramANe nahi vartatA je zuddha mArge cAlyo AvatA hoya, te pramANe vartana karavuM. tathA AtmAnugrahacintanAmiti // 7 // artha -pitAnA upara karelA upakAranuM ciMtavana karavuM. bhAvAthI-gurUe pitAnA upara je je upakAra karyA hoya, tenuM ciMtana karavuM ke jethI gurU upara pUjya buddhi vadhe. TIkAkAra A zabdane ema artha kare che ke gurU jyAre AjJA kare tyAre pitAnA upara upakAra thayo ema samajavuM kahyuM che ke dhanyasyopari nipatatyahitasamAcaraNadharmanirvApI / guruvadanamalayanisRto vacanarasazcandanasparzaH // ahita AcaraNarUpa garamIne zAMta pADanAra, gurUnA mukharUpa Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 340 ] dha bindu malayAcalathI nIkaLelA vacanarasa te caMdananA sparzI samAna che; ane te vacanarasa jenA upara paDe teNe potAne bhAgyazALI mAnave. jema khAvanA caMdana garamIne zAMta kare che, tema duSTakAma karavA rUpa garamIne zAMta pADanAra gurUnA vacana rasa che, ane bhAgyazALI manuSyA uparaja evA vacana rasanA varasAda varase che. tathA vratarAma kSeti / 8 / / artha :-vratanA pariNAmanI rakSA karavI. bhAvAtha:--cAritranA mArgamAM cAlatAM upasarga, pariSaddha rUpa kaTakA Ave tA tethI DarI na jatAM temanA curecurA karI sanmArge AgaLa cAlyA javuM. peAtAnA vrata pALavAnA pariNAma na bagaDe. tenI niraMtara kSaI kSaNe saMbhALa rAkhavI. te bAbatamAM jarApaNu pramAda karavA nahi, vrata te ciMtAmaNi ratnarUpa che ane cintAmaNi ratnanuM game tevA sa MkaTA haiThI rakSaNa karIe chIe, tema vratanuM rakSaNa karavu. tathA bAramayAna kRti / v aH--ArabhanA tyAga karavA. bhAvAtha--jethI chakAyajIvanI virAdhanA thAya tevA Arbha: karavA nahi. pRthivyAdyasaMghaTTanamiti // 10 // atha-pRthvIkAyAdi jIvaneA sa'ghaTA karavA nahi. bhASA:pRthvIkAyAdi jIvanA sparza karavA nahi. kahevAne bhAvArtha e che ke tevA jIvAne piratApa upaje nahiM, teonI virAdhanA na thAya, temaja teone nAsavuM paDe, tevI rIte vartana rAkhavuM, TUMkamAM chakAyanA jIvAnI rakSA karavI. Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-5 [ 341 tathA trizuddhiriti // 11 // a -traNa prakAranI irSyA zuddhi karavI. bhAvAH--rastAmAM jatAM AvatAM kAI jIva paga taLe caMpAya nahi mATe yyazuddhi rAkhavI. UMcI nIcI ane tIrthoM e traNu dizAnI apekSAe te traNa prakAranI che. gADAnI dhuMsarI pramANu STi rAkhI cAlavuM te Iyyazuddhi samajavI. tathA bhikSAbhojanamiti // 12 // a-vaLI bhikSA mAgI leAjana karavuM. bhAvA--bhikSAnA traNa prakAra che. sava sa pakarI, paurUSanI ane trIjI vRtti bhikSA tenI vyAkhyA nIce pramANe che. yatirthyAnAdiyukto yo gurvAjJAyAM vyavasthitaH / sadAnAraMbhiNastasya sarvasaMpatkarI matA // 1 // vRddhAdyarthamasaGgasya bhramaropamayAdataH / gRhidehopakArAya vihiteti zubhAzayAt // 2 // pravajyAM pratipanno yastadvirodhena vartate / asadArambhiNastasya paurUSano prakIrttitA // 3 // niHsvAndhapaGgavo yetu na zaktA vai kiyAntare / bhikSAmanti vRttyarthaM vRttibhikSeyamucyate // 4 // dhyAnAdi karavAvALA, gurUnI AjJA pramANe vanAra, ane niraMtara Ara Mbhane tyAgI, vRddha gurU vagere mATe Asakti rahitapaNe bhramaranI mAphaka karanAra yati je bhikSA graRssya tathA deDhunA upakAra mATe kare, te sa`saMpakarI bhikSA samajavo, kAraNu ke temAM Azaya zubha che. Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 ]. dharmabindu je mANase dIkSA lIdhI che, paNa dIkSAnA niyama pramANe vartatA nathI, ane asad AraMbha karanAra che,nI te bhikSA paurUSaLI purUSArthane (nAza karanArI) che. je purUSo nirdhana, aMdha tathA pAMgaLAM che, ane bIjI kriyA. karavA asamartha che, te leke AjIvikAne mATe bhikSA kare te vRtti bhikSA samajavI. A traNa prakAranI bhikSAmAMthI yatie sarvasaMpankarI nAmanI bhikSA karavI. tathA AghAtAdyadRSTiriti // 13 // artha-je sthAnamAM jIvahiMsA thatI hoya tevA sthAna vageremAM sAdhue daSTi na karavI. bhAvArtha-je sthaLe javane AghAta thato hoya te sthaLane AghAta sthAna kahe che. tevA sthAnamAM temaja Adi zabdathI jugArI lekanuM sthAna, nATakazALA tathA luccAlaphaMgA purUSanA sthAna tarapha sAdhu purUSe jarApaNa draSTi na karavI. kAraNa ke te jovAthI ghaNuM bhavanA te saMbaMdhI saMskAra jAgRta thAya, ane pramAdathI te tarapha mana AkarSAI javAno bhaya rahe che; ane temAMthI anarthakArI pari NAma AvavAne bhaya rahe che; mATe sAdhu purUSoe te tarapha draSTi sarakhI paNa karavI ucita nathI. tathA tatkathA'zravaNamiti // 14 // artha tevA sthAnanI vAta paNa na sAMbhaLavI. bhAvArtha -pote jAti te sthaLa jevuM nahi, teTaluM ja nahi paNa te sthaLa saMbaMdhI kaI vAta karatuM hoya, te te paNa sAMbhaLavI nahi, kAraNa ke sAMbhaLavAthI paNa pUrva saMskAro jAgRta thAya che, ane sanmArgathI patita thavAne bhaya rahe che. Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya5 [ 343 tathA gAdipati che ) arthA-rAgadveSane tyAga kare. bhAvArtha -keI upara rAgadveSa karavo nahi, paNa sarvane sarakhA gaNavA; paNa A uparathI ema samajavAnuM nathI ke prANa mAtra uparano prema dUra karavo; dareka prANImAM AtmA rahele che, mATe te prANI upara prema to rAkhavo. rAga ane prema e be bhinna vastuo che. mArApaNAnA vicArane lIdhe je Asakti thAya te rAga che, paNa A dehamAM AtmA rahe che, ane te AtmAnuM kalyANa karavuM e mAre dharma che, e vicArathI tenA upara maitrIbhAvanA, yA kaNa upaje te premanAM lakSaNa che. deSa te sarvathA tyAjya che. jagatamAM saghaLA avaguNonuM mULa te dveSa che. TheSa ajJAnathI uddabhave che. sAmana: prati TAuna gai 7 tamArA pitAne je pratikULa heya, te bIjA pratye na AcaravuM. A sUtra pramANe leke pitAne jIvana vyavahAra calAvatA hoya te ghaNe bhAge dveSane nAza thaI jAya ane leke premamaya jIvana gALe. ApaNane kaI gALa de to ApaNane duHkha thAya che. ane kaI gALa de to ApaNane pratikuLa lAge che, to teja kArya ApaNe sAmAM manuSya tarapha na karavuM; eTale sAmA manuSyane gALa na devI. ApaNA upara koI krodhe bharAya to ApaNane duHkha thAya che. mATe ApaNane je pratikULa krodhanuM kArya che, te ApaNe bIjA tarapha ne karavuM. bIjA zabdomAM kahIe to ApaNe sAmA manuSya upara krodha na karavo. AvI rIte dareka kArya karatI vakhate pitAnA upara te kArya bIje kare te zI asara thAya, tene prathama vicAra karavo; ane potAne je te pratikuLa lAgatuM hoya, to bIjA prati tevuM vartana Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 344 ] dharmabindu na rAkhavuM. A eka ja sUtra upara barAbara manana karavAmAM Ave, ane tadanusAra vartana rAkhavAmAM Ave, te ghaNA durgaNe svayameva nAza pAme, ane tenI sAthe TheSa paNa nAza pAme. tathA glAnAdipratipattiriti / 16 // artha-mAMdA vagerenI sevA karavI. bhAvArtha-jJAna eTale tAva vagere rogathI pIDAyelo samache, ane vagere zabdathI bALa, vRddha purUSa bahuzruta, prAhuNo vagere samajavAM. e sarvanI sevA karavI eTale A sarvene mATe anapAna vagere vastuo lAvI ApavI. te sevA-vaiyAvRtyane guNa amUlya che. rogathI pIDAtA hoya tene ucita anapAna lAvI ApavAthI tenuM zarIra nirogI thAya, ane tenA jIvane zAMti vaLe, tathA te dharma kArya karavA lAyaka bane, tethI je zubha karma kare, tenA kAraNabhUta te sAdhu thaye, mATe tene mahA puNya thAya. je sAdhu vayathI bALa athavA vRddha heya temane mATe paNa yogya AhAra vagere lAvI Apo. temaja je bahu vidvAna sAdhu che, ane bhaNavAnA kAryamAM mazagula rahe che, tene mATe paNa ucita AhAra lAvI ApavAthI te vidvAna sAdhunI kRpAne pAtra thAya che, ane jJAna meLavI zake che. AvI rIte sevA karavI te mahAphaLane ApanArI che. zAstramAM kahyuM che ke, cAritranA pariNAmathI bhraSTa thayele maraNa pAme to tenuM cAritra nAza pAme che. ane gaNyA vinA zAstra nAza pAme che, eTale visarI javAya che. paNa zubha udayavALuM vaiyAvRtya karma (sevA) nAza pAmatuM nathI. kemake te guNa apratipAtI che, eTale A sthULa zarIranA maraNa sAthe teno nAza thato nathI, paNa AtmAnI sAthe te guNa rahe che. puSpathI praphullita thayelA vananA bhAgamAM jema bhramara ane bhramarIonAM ToLAM AvI vase che, tema plAna vagerenI sevA nimite Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-5 [ 345 kapaTa rahita bhAvathI, harSa sAthe sAdhuoe javuM joIe. mAMdA vagerenI sAravAra Adara sahita karavI ke jethI tenA cAritranA parigAma bagaDe nahi. tathA pontuti | 7 | artha-parane udvega thavAnuM kAraNa pite na bane. bhAvAtha-potAnA pakSamAM rahelA tathA para pakSamAM rahelA gRhastha athavA pAkhaMDI lakane je kAryathI uga thAya, tevuM kArya kare. athavA uga karanAruM vacana paNa na bole. sAdhu purUSo jyAM jAya tyAM temanA prabhAvathI zAMti vyApavI joIe; ane uganAM kAraNe heya, te paNuM nAza pAmavA jaIe. tene badale je sAdhu purUSo udveganA kAraNabhUta thAya te kharA sAdhu padane lAyaka nathI. zAstramAM kahyuM che ke dhama kAryamAM udyamavanta thayelA purUSe parane aprIti thAya tevuM kArya karavuM nahi. parane aprIti thavAnuM kAraNa dUra karavAthI saMyama adhika zebhe che; A sthaLe mahAvIra svAmI bhagavAnanuM caritra vicAravA lAyaka che. kAIka samaye mahAvIra bhagavAna kaI tapAsanA AzramamAM 1 utaryA; paNa tyAM potAnA vasavAthI te tApasa lokone aprIti thaze, ane tethI bIcArA bedhibIja meLavI zakaze nahi, evuM jaNAvAthI sAdhune je kALamAM vihAra karavo ghaTato nathI tevA akALamAM paNa mahAvIra bhagavAne tyAMthI vihAra karyo. teja rIte saMyamanA atho sAdhu purUSoe bhAva zuddhi rAkhavA mATe lekane aprIti thAya tevA sthAnane tyAga karavo, ane je te sthAnethI bIjA sthaLe vihAra karavAnuM keI kAraNa vizeSathI azakya lAge, te potAne deSa cintavavo." nIce pramANe te sAdhue vicAra karo. Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 ] dha bindu le mArA upara aprIti rAkhe che tenuM kharUM kAraNa huM peAteja chuM, kAraNa ke zAstramAM lakhyuM che ke sukhadu:khanA kartA tathA bhoktA pote ja che, bhIMjAtA nimitta mAtra che. mATe mArAmAM kAI aparAdha hAvA joIe ke jethI leAkA mArA para dveSa rAkhe che. meM gayA bhavamAM punya upAna karyuM nahi haiAya, tethI ja leke mArA upara dveSanI najarathI jue che, paNa jo me' zubhakama karyuM heta, tA nakkI leAkAnI aprItinA pAtra huM thAta nahi; kAraNa ke bIjAe zA mATe mArA upara matsara karata ? mATe mArA peAtAnAja aparAdha che" AvA vicAra karavA. paNa anya upara krodha karavA niha. mAvataH prayatna kRti // 28 // artha : bhAvathI prayatna karavA. bhAvA:-paranA udvega TALavA prathama kAyathI vyApAra karavA. eTale je sthAne pote hAya, te sthAnanA tyAga karI bIjI jagyAe jaI vasavuM. athavA madhura vacanathI samA manuSyane zAMta. pADaveA. kAraNa ke sAdhu purUSanA madhura vacanaya: sAmA purUSane krodha zamI jAya che. paNa kAyAthI temaja vacanathI A kAma banI zake. tevA saMjogA na hoya, teA bhAvathI paNa khIjAne udvega thavAnAM kAraNeA TALavA prayatna karavA. kahyuM che ke Hatred ceases by Love and not by hatred.. dveSa dveSathI nAza pAmatA nathI paNa premathI nAza pAme che. ApaNe jo sAmA manuSya para kharA hRdayathI premaja rAkhIe ane tenuM kalyANa thAya tevA zubha vicArA ja tenA saMbaMdhI karyA karIe tA ghaNA thoDA samayamAM sAmA manuSyanA dveSa ApaNA taraphathI TaLI jaze. be jaNanI vacce ubhI thayelI dveSanI dIvAla premanA dhAthI tuTI jaze. keTalA samayamAM te dIvAla tuTaze ! Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-5 [ 347 tenA AdhAra dIvAlanA baLa, ane ApaNA premanA sAmarthya upara AdhAra rAkhe che, jema dveSanI dIvAlanuM baLa evuM, ane ApaNA premanuM sAmarthya vadhAre tema dveSanA vahelA aMta AvavAnA. mATe aprItinuM kAraNa jo kAyika tathA vAcika vyApArathI na TaLe te hRdayanA zuddha premathI te TALavu joIe. uttama bhAva e aprItine nAza karavAmAM sabaLa kAraNa che. kahyuM che ke-- * abhisandheH phalaM bhinnamanuSTAne samepi hi / paramo'taH sa eveha vArIva kRSikarmaNi // 1 // anuSThAna sarakhAM chatAM aMta:karaNanA pariNAma pramANe phaLa juduM juduM Ave che. jema khetI saMbaMdhI kAya mAM pANI eja paramakAraNa che. tathA azakye bahivAra iti / / 19 / / a--azakaya anuSThAnanA tyAga karavA. - bhAvArtha :-- dravya, kSetra, kALa ane bhAvanA pratikULapaNAthI tavizeSanuM anuSThAna peAtAnAthI na banI zake tevu lAge, teA tenA AraMbha karavA nahi; kemake tenuM pariNAma sArUM AvatuM nathI. hRdayamAM kaleza thAya che, ane tethI sAdhya siddha thatuM nathI. ane manuSyane potAnI AtmazaktimAM khAmI lAgatAM zakaya anuSThAnane pazu AraMbha karI zakateA nathI. mATe peAtAnuM sAmarthya vicArI dareka dharma kAryane prArabha karavA eja sAra che. tathA asthAnAbhASaNamiti / / 20 / / a--na khelavAnI jagyAe na kheAlavu. bhAvA:-potAne je ucita hAya te khAlavuM. ane yAgya jagyAe te kheAlavuM. kAraNa ke ayogya jagyAe khAlavAthI; athavA. Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 348 ] dha bindu ayeAgya khAlavAthI bhASA samiti rahI zakatI nathI; pAte je khele te vacana satya priya ane hitakArI hAvu joIe. tethI virUddha guNa vALuM vacana khAlavAthI apakIti thAya che, ane bhASA samitine dASa lAge che. tathA skhalita pratipattiriti // 21 // * atha-doSanu prAyazcita karavu . bhAvA-kAIpaNa mULa guNumAM athavA AcAra vizeSamAM pramAdane lIdhe dASa lAgyA hoya tA prathama peAtAnA doSa kabUla karavA, ane zAstramAM te doSanuM je prAyazcita varNavyu hoya te prAyazcita levuM. mANasa bhUla tA kare, paNa jo te bhUte bhUla tarIke kabUla na kare, ane tenuM prAyazcita na le te te bhUla na kabUla karavAthI ananta gaNA deSa lAge che. mANasa mAtra bhUlane pAtra che, paNa bhUla thAya te bhUla tarIke kabUla kare tene sudharavAnA samaya samIpa che. paNa bhUla karIne, peAtAnI laghutA thavAnA bhayathI te bhUlanA bacAva karavA je prayatna kare che, tevA mANasa kapi sudharI zakaze nahi. dAja hajAra vAra thAya teA paNa dareka vakhate te doSane doSarUpa ja mAnavA ane tenuM prAyazrita levuM, ane pharIthI tevA dAba nahi karavA dRDha saMkalpa karavA. zAstramAM kahyu che keH "peAtAnA pramAda doSathI mULa guNunI je virAdhanA thaI hoya, tenI AlAyA, nindanA ane gAthI tathA te pharIthI nahi karavAthI te virAdhanAnA nAza karavA, eTale je deSa lAgyA DrAya tenuM prAyazcita laI zuddha thavu. zuddha buddhivALA, viSayAdithI nahi aMdhAyelA ane jIte driya purUSa kadAca pApa karmI seve, tA paNa gurU pAse tatkALa tenu prAyazcitta le, paraMtu te bAbata chAnI rAkhe nahiM. tathA pAruSyaparityAga iti // 22 // athaH-kaThArapaNAnA tyAga kare. Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-5 [ 349, bhAvArtha-je manuSyanA hRdayamAM AdratA nathI, prema nathI. te manuSya svabhAve bahu kaThora hoya che. temanI kaThoratA temanA caherA para temaja cakSumAM spaSTa jaNAI Ave che. teonAM vacana paNa sAMbhaLanAranA hRdayamAM jherI bANanI mAphaka vAge che. ane Avo purUSa game teTalA divasane saMbaMdha kSaNavAramAM toDI nAkhe che. AvA purUSa upara leke vizvAsanI najarathI jotA nathI. kAraNa ke tenAM kAryo dareka sthaLe azAMti-uga utpanna karanArAM hoya che. manumone tenA uparathI bhAva tathA vizvAsa uThI jAya che; ane vizvAsa e to sarva siddhinuM mULa che. kahyuM che ke siddhervizvAsitAmUla yAthapatayo gajAH / siMho mRgAdhipatye'pi na mRgairanugamyate // 1 // vizvAsa besADa eja siddhinuM mULa che, vizvAsathI ja hAthIo yuthapati thaI phare che, ane siMha sarva jAnavaranuM adhipatipaNuM bhagave che, chatAM jAnavare tenI pachavADe jatAM nathI. vananAM jAnavarone hAthI upara vizvAsa che ke e nahi mAre; tethI teo tene anusare che; paNa siMha je ke mRgendra che, eTale sarva jAnavarone rAjA che chatAM tenA krara svabhAvathI prANI mAtra bIe che, ane tethI tenI pachavADe kaI bhamatuM nathI. mATe milanasAra svabhAva rAkhI manuSyane potAnA upara vizvAsa. besADe ke jethI manuSyo ApaNuM upadeza tarapha rUcivALA thAya, tathA sarvatra upazunatteti | 22 che. artha-sava sthaLe caDIyApaNAne tyAga kara. - bhAvArthapitAnA pakSanA manuSyanA temaja parapakSanA manu-. MnA deSa tarapha sAdhue dRSTi karavI nahi. temaja koInI gupta vAta, Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 350 ] dha bindu peAtAnA jANavAmAM AvI heAya, te bIjA sanmukha pragaTa karavI nahiM. sAdhue hu MmezAM gaMbhIra peTa rAkhavu joIe. jenAmAM gaMbhIratA nathI tevA sAdhu pAse kAI zrAvaka peAtAnA pApanI AleAyaNA (prAyazcita) laI zake nahi. guNagrAhIpaNAnA lAbha upara prathama huja vivecana karavAmAM AvyuM che, chatAM krU'kamAM e jANavuM Avazyaka che ke je leAkA bIjAnA doSa jovA STi rAkhe che, ane te pragaTa karavA tatpara thAya che, teo peAtAnA AtmAne ja malina kare che. kahyuM che ke, loo parassado se hatthAhatthi guNeya gito / appANamappaNacciya kuNai sadosa' ca saguNaM ca // 1 // O je mANasa pArakAnA doSane potAnI meLe grahaNa kare che, te peAtAne ja doSavALA banAve che, ane je pAtAnI meLe bIjAnA guNa grahaNa kare che, te potAnA AtmAne guNavALA banAve che. ekanA doSa bIjAne kahevArUpa cADIyApaNuM te bahuja adhama guNa che mATe tenA sAdhu purUSa tyAga karavA ucita che. tathA vikathAvarjanamiti // 24 // atha-vikathAnA tyAga kare. bhAvA:-vikathA cAra prakAranI che. strIkathA, bhakta (bhAja- -nanI) kathA, dezathA, ane rAjakathA; A thAneA sAdhu purUSe tyAga karavA. kAraNa ke svabhAvathI ja te sthAemAM azubha Azaya maLelA hAya che. sphaTikamaNi nimaLa che, chatAM je je raMganA saMbadhamAM Ave tevA tevA raMgavALA te dekhAya che, tema AtmA svabhAve ni`La- pavitra che, chatAM strI vagerenI kathA sAMbhaLI temAM tallIna thAya che, ane tenA bhAva paNa tevA prakAranA thAya che. mATe je thA Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-5 [ 351 karavAthI AtmAne kaMI paNa lAbha na thAya ane kaSAyane udaya thAya tevI kathAo sAdhue karavI nahi, tema sAMbhaLavI paNa nahi, eja asAra che. tathA kavanakathAnatteri | 25 | artha-upayoganI pradhAnatA rAkhavI. bhAvArtha-je je dharmakriyA athavA anuSThAna karavAmAM Ave temAM upayoga rAkho. eTale barAbara bhAvasahita te kriyA karavI. dAna, zIla, tapa ane bhAva e cAra dharmanA prakAramAM bhAva mukhya che, bAkInA traNa guNane poSanAra bhAva che. mATe kharA bhAva sahita dharmakriyAmAM pravRtta thavuM. anuyAgadvAra sUtramAM lakhyuM che ke upayoga vagaranI je kriyA che, te mAtra vyakriyA che; tethI vizeSa lAbha maLato nathI mATe upaga rAkhavo. tathA nizcittahitoktiriti // 26 // artha-nizcitahita vacana bolavuM. bhAvAtha-jyAre sAdhunA manamAM barAbara khAtarI thAya, ke amuka vacana ekAMta hitakArI che, tyAre tene teNe e uccAra kara. je vacanamAM saMzaya viparyaya ane anadhyavasAya e nAmanA traNa doSa na hoya teja vAkya nizcita samajavuM. kahevAne bhAvArtha e che ke je bAbatanuM pitAne yathArtha jJAna na hoya, te bAbatane bIjAne upadeza ApavAnI khATI magarUbI karavI nahi. barAbara nizcita kareluM vacana hoya, chatAM te zrotA vargane hitakArI hoya toja bolavuM. je sAMbhaLavAthI zrotA vargamAM kaleza utpanna thAya, veravirodha vadhe, tevuM vAkya satya heya, to paNa kharA sAdhu puruSe bolavuM nahi. kahyuM che ke. 1 . saMzaya, viparyaya ane anayavasAya e traNa zabdanI vyAkhyA mATe jUo prathama prakaraNa sUtra naMbara 22. Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 352 ] dhamabindu kudRSTaM kuzrutaM caiva kujJAta kuparIkSitam / kubhAvajanakaM santo bhASante na kadAcana // 1 // je kharA santa purUSo che, te joyelI, sAMbhaLelI, jANelI, parIkSA karelI ane nidita bhAvone utpanna karanArI kharAba vAtane kadApi. pragaTa karatA nathI. tathA vinAnuti | ra7 | artha-aMgIkAra karelA sadAcAranI upekSA karavI nahi. bhAvArthagurUne vinaya, svAdhyAya vagere sAdhune samyagAcAra je ekavAra aMgIkAra karyo hoya, tenI upekSA na karavI paNa te yathArtha rIte pALavA. je uttama purUSa che te prAraMbhelA kAryamAM vina AvatAM teno tyAga karatA nathI, paNa te kAmamAM rakta rahe. che, kAraNa ke - niyUMDha pratipannavastuSu satAM etaddhi gotravratam / / aMgIkAra karelI bAbatamAM maMDayA rahevuM te sarUSane kulIna dharma che. ane TIkAkAra lakhe che ke je purUSo sAdhunA AcArane. tiskAra kare che temane parabhavamAM te mala durlabha thAya che. ___asatpralAzrutiriti // 28 // artha-asat (du) purUSanA pralApa (bakavAda) sAMbhaLavA nahi. bhAvArtha -sAMbhaLavA nahi e zabda uparathI A sthaLe ema samajavAnuM che ke te upara lakSa ApavuM nahi; duSTa purUSonA. anarthakArI vacane sAMbhaLavAmAM Ave te paNa te bolanAra upara TheSa kara nahi paNa anugraha kare, kAraNa ke te ApaNuM upara Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-5 [ 353 eka prakArane upakAra kare che. anarthakArI athavA apamAna karAvanArA vacanone bolanAra ApaNuM upara kevI rIte upakAra kare che te nIcenA zlokathI spaSTa samajAze. nirAkariSNuryadi nopalabhyate bhaviSyati kSAntiranAzrayA katham / yadAzrayAtkSAntiphalaM mayApyate sa satkRti karma ca nAma nAhati // 1 // vizeSAthaje keI apamAna karanAra purUSa na hoya to Azraya vagaranI zAti (kSamA) nuM zuM thaze ! je mArUM sarva kaI sanmAna kare, ane apamAna na kare to mAre kSamAne kaye sthaLe Azraya Apa ! teNe apamAna karyuM te ThIka thayuM, kAraNa ke tethI kSamAne rahevAnuM Azraya sthAna maLyuM. mATe teNe mArA upara khare. khara upakAra karyo. kSamAne Azraya maLavAthI kSamAnuM phaLa mane maLe che. te phaLa be prakAranuM che, eka to mArAmAM kSamA guNa che te sarva kaI jANatuM thayuM, te A lokika lAbha thayo, ane kettara phaLa mokSa che. vaLI apamAna karanAra purUSane A lekamAM paNa satkAra nahi thAya, ane paralokamAM paNa te kAma satkarmanAM gaNavAmAM nahi Ave mATe e bicArAnI zI gati thaze evo vicAra karI tenA upara dayA lAvavI. tathA abhinivezatyAga iti // 29 // artha -mithyA Agrahane tyAga kare. bhAvArtha-baTe Agraha na rAkho. potAnI bhUla koI vadhAre jJAnI samajAve to tarata kabUla karI, te bhUlane sudhAravA prayatna karo; je leke khoTo Agraha laI bese che, ane bIjAnA kathana upara lakSa ApatA nathI, teo koI divasa sanmArga prApta karI zakatA nathI. satya grahaNa karavA mATe hRdayadvAra khullAM rAkhavA joIe, ane pitAnuM te sAruM nahi gaNatAM sAruM te potAnuM mAnatA zIkhavuM joIe. 23 Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 354 ] tathA anucitAgrahaNamiti // 30 // atha :-ayAgyanu grahaNa na kare. dhabindu bhAvA:-sAdhu jananA AcArane je bAdha kare te ayeAgya kahevAya. yAgya evA azupiDa, zayyA, vastra vagere dharmanA upakaraNAnA tyAga karavA. vaLI dIkSA levAne ayAya evA bhALa, vRddha ane napuMsakate dIkSA na ApavI. zAstramAM kahyuM che ke, "piDa zaTayA, vastra ane pAtra, e sarva akalpita hoya, tene grahaNa na kare, ane peAtAne kalpe evuM hoya, temAMthI paNa potAne jeTaluM khapanu hoya teTaluM grahaNa kare." purUSAne vize aDhAra prakAranA purUSo dIkSAne yeAgya nathI ane strIne viSe vIsa prakAranI strIe dIkSAnI adhikArI nathI ane napu'sakane viSe daza prakAranA napuMsaka dIkSAne lAyaka nathI ema vItarAge kahyuM che." 1 bAlaka, 2 vRddha, 3 napuMsaka, 4 kalaba, 5 jaDa, 6 rAgI, 7 cAra, 8 rAjAnA apakAra karanAra, 9 unmatta, 10 AMdhaLA, 11 dAsa, 12 kuSThI, 13 mUDha. 14 karajadAra, 15 jAtikama ane zarIrathI dUSita, 16 kAMIpaNa svAthI badhAyelA, 17 amuka dravyanA TharAvathI rAkhelA cAkara ane 18 mAtApitAdinI ratna vagara AvanAra e aDhAra prakAranA purUSo dIkSA levAne lAyaka nathI. AvA ja doSavALI aDhAra prakAranA dASavALI strIe tathA sagarbhA ane nAnA chekarAvALI e rIte vIsa prakAranI strI dIkSAne lAyaka nathI. 10 prakAranA napu saMkA paNa dIkSAne lAyaka nathI, tethI vizeSa hakIkta zAstramAMthI joI levI. tathA ucite anujJApaneti // 31 // Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 355 aH-yAgya vastu grahaNa karavAmAM paNa gurUnI anujJA adhyAya-5 mAgavI. bhASA:-ucita pi'DAdi grahaNa karavAmAM paNa gurUnI tathA dravyanA svAmInI rajA mAgavI. "mane A vastu grahaNa karavAnI rajA ApeA" ema kahI te te vastu grahaNa karavI, nahi te| adattAdAnanA prasaMga Ave. zAstramAM kahelA gurU adattanA doSa lAge. tathA nimittoyo te // 32 // a:-zakana vagere nimittane vicAra karavA. bhAvA:-ucita evA AhAra grahaNa karavA IcchatA sAdhu purUSe zuddhi ane azuddhine sUcavanArA, sAdhujanane viSe prasiddha, evA zakunanA vicAra karavA. jo nimitte azuddha lAge teA caityayavandana Adi zubhakriyA karavI. te pachI pharIthI nimitte zeAdhavuM, ema karavA chatAM jo traNavAra nimitte azuddha lAge tA sAdhue te divase kAMipaNa grahaNa karavuM nahi. jo bIje kAMI lAvyA hAya tA bhAjana karavAmAM bAdha nathI. nimitta zuddha bhale hAya paNa-- yogyepraLamU phati "rUrUA atha :-ayogyanu. grahaNa na karavuM. bhAvAH-ayeAgya AhAra grahaNa na kare, kAraNa ke tethI peAtAnA upara upakAra thatA nathI. zAstramAM je prakAranA AhAra grahaNa karavAnA vidhi batAvyeA che, te vidhi pramANe khetAlIsa dAva rahita AhAra grahaNa karavA. tathA anyayogyanya prazna vRtti Uaa a:-khIjAne ceAgya hAya tevI vastu grahaNa kare. bhAvA:-peAtAne khapa na hoya chatAM * khAla vRddha mAMdA Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 356 ] dharmabindu sAdhune je vastu upayogI hoya, te temanA para upakAra karavA mATe grahaNa kare. A pramANe grahaNa karI lAvyA pachI zuM kare ? te kahe che. punaHmiti rUA - artha-grahaNa karelI vastunuM gurUne nivedana karavuM. bhAvArtha -upAzrayathI sa hAtha upara dUra laI javAyelI vastunuM nivedana javA AvavAnI zuddhi mATe AyaNa lIdhA pachI karavuM. ane jo se hAthanI aMdarathI te vastu lAvavAmAM AvI hoya te tarata ja gurUne nivedana karavuM. jenA hAthathI je rIte vastu maLI. hoya, te sarva nivedana karI te vastu gurUne soMpavI. svayamadAnam iti // 36 // artha-pote keIne Ape nahi. bhAvArtha-pate lAve chatAM te vastu jAte keIne Ape nahi. kAraNa ke te vastu gurUne svAdhIne karelI che, mATe gurU AzA sivAya keIne te ApI zake nahi. je temAMthI bALa, vRddha mAMdA sAdhu vagerene pitAnI meLe gurU Ape to bahu sAruM kArya; je gurU kaI paNa kAraNathI vyagra cittane lIdhe pote Ape nahi ane lAvanAra ziSya pAse apAve te tadAjJayA pravRttiriti // 37 // artha - temanI AjJAthI pravRtti kare. bhAvArtha-gurUnI AjJA laIne ziSya sarva vastuo vahecI ApavI. ucitachandanAmiti // 38 // artha - cagya purUSanI nimaMtraNA karavI. SADe Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-pa [ 357 bhAvArtha :-peAtAnI sAthe bhAjana karavAvALA bAla sAdhu vagerene anna grahaNa karavAmAM abhilASA utpanna karAvI, te te vastu ApavI; paNa bIjAne na ApavI, kAraNa ke temane ApavAnA tenA adhikAra nathI, A pramANe sAdhuone vaheMcI ApatAM je khAkI rahe tenu zuM kare te kahe che. dharmAyopabhoga iti // 39 // atha H-dhama mATe upabhAga kare. bhAvA:-zarora e dharmanuM prathama sAdhana che, tethI dharma - DhA mAM zarIra ceAgya sAdhanarUpa thAya te mATe bAkI rahelA AhAra te vApare paNa zarIra, AkRti athavA baLavIya vadhAravA pote anna vApare nahi. zAstramAM kazuM che ke. bhUkhanI vedanA zamAvavA mATe vaiyAvacca (sevA) karavA mATe, IrSA samiti zodhavA mATe, sayama dhAraNa karavA mATe, prANu dhAraNu karavA mATe ane dharmaciMtvana karavA mATe annAdikanA upabhAga karavA. tathA viviktavasatiseveti // 40 // artha-ekAMta sthaLamAM nitrAsa karavA. bhAvA:-jyAM strI, pazu ane napu Msaka vAsa na karatA hAya, tevA ekAMta sthaLamAM sAdhue brahmacarya nA rakSaNa mATe rahevuM. brahmacaya e sAdhuonuM uttameAttama vrata che. te vratanA je bhaMga kare che, te pAMce mahAvrataneA bhaga kare che, emAM jarAmAtra saMzaya nathI. A pachInA je ATha sUtra kahevAmAM Avaze te sarve brahmacaya nA rakSaNa mATe che. bAhya kAraNeA paNa zarUAtanA pagathIyAmAM aMtaramAM tevA prakAranA bhAva utpanna karavA samartha thAya che, mATe nimitta kAraNA paNa zuddha ane pavitra rAkhavA. Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 358 ] dhamabindu tatra strIkathAparihAra iti // 41 // artha-strI kathAne tyAga kare. bhAvArtha-brahmacArI purUSe to strIkathAne tadana parihAra kare. hAlamAM lakhAtAM nevele temaja kathAo ghaNI kharI strIonA varNanathI bharapUra hoya che; kAmane uddIpana karanArA te graMtha nIvaDe. che. mATe strIkathA sAMbhaLavI nahi tema vAMcavI nahi. - te kathA cAra prakAranI TIkAkAra lakhe che. jAtikathA, kuLakathA, rUpakathA, ane vastra kathA. A kathAo manane vivala karI nAMkhe che, ane mana, Indriyone viSaya tarapha prere che, ane brahmacaryane bhaMga thavAne athavA svapnamAM vIryastrAva thavAne ghaNAja bhaya rahe che. mATe je lekee akhaMDa brahmacarya vrata pALavAnuM mahAvrata aMgIkAra karyuM che, tevA purUSoe kAmane viSayavAsanAne uddIpana karanArI strI kathAne tyAga kara. nivaghAnuvsanama kRti irA artha-strInA Asana upara brahmacArIe besavuM nahi. bhAvArtha -pATa, pATale pramukha vagere strIne besavAnI jagyA upara strI uThI gayA pachI paNa be ghaDI sudhI sAdhue besavuM nahi. kAraNa ke je tatkALa sAdhu te sthAne bese, te strInA zarIranA. saMgathI pATalAmAM AvelA uSNa sparzathI manane vivala thavAne bhaya rahe che. zarIramAMthI paramANuo samaye samaye khare che, ane navA navA Ave che, mATe je strI viSayI heya, tenA vicAranA paramANuo teja sthaLe kharelA hoya. paramANuo adazya che, paNa zarIranA sabaMdhamAM AvatA tevA prakArane vicAra utpanna karavA samartha thAya che. mATe brahmacArIe teja sthaLe tarataja na besavuM. indriyA'prayoga iti // 43 // Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-5 [ 359 artha-strInA zarIranA avayava tarapha pitAnI Indriyane prayoga na kare. bhAvAtha-strInA aMganA avaya brahmacArIe dhArI dhArIne na jovAM. tyAre zuM brahmacArIe daSTi baMdha rAkhI vartavuM ? nA. kahevAno bhAvArtha evo che ke strI Adine brahmacArI dekhe te khare paNa A sArI che, A narasI che, A avayava manahara che, A avayava suMdara che e vicAra teNe kare nahi. temaja kaI prakAre strIonAM kaI aMga upara sahaja dRSTi paDI te pharIthI te aMga jovA netrane upayoga kare nahi. keIpaNa Indriyane strInA aMga sAthe vyApAra na kare, e niyama brahmacArIe pALavAne che. zAstramAM lekha che ke je sthaLe sAdhuo vasatA heya, te sthaLe citrAmaNanI pUtaLI paNa hovI joIe nahi. kAraNa ke tenA aMga upara dRSTi paDavAthI mana paNa cakSunI pAchaLa kheMcAya, ane tethI viSayanI jAgRti thatAM anartha thavAne saMbhava rahe - kuDayAntaradAmpatyavarjanam iti // 44 // artha -eka bhIMtane aMtare strI puruSa vasatA hoya tevA sthAnane sAdhue tyAga karavo. bhAvArtha-je sthAnamAM strI purUSa sutAM hoya te sthAnathI phakta eka bhIMtanuM aMtara hoya, tevI jagyAe sAdhu purUSe vasavuM yogya nahi. kAraNa ke strI purUSa kAma krIDAnI vArtA karatA hoya te jo te sAdhunA sAMbhaLavAmAM Ave to tenuM mana vivaLa thAya, ane dhyAna, svAdhyAya vagere thaI zake nahi. mATe tevA sthAnamAM brahmacArIe vasavuM ucita nathI. pUrvakrIDitAsmRtiriti // 45 // Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 360 ] dhabindu a----strI sAthe prathama krIDA karI heAya te sabhAre nahi. bhAvA:-sAdhu thatAM pahelAM strI sAthe je je aneka prakAranA vilAsa vagere karyAM hoya te sAdhu purUSe sabhAravA nahi; kAraNa ke te sa'bhAravAthI vaza thayeluM mana tenuM ciMtana karavA prerAya che. ane, dhyAyato viSayAnpuMsaH saMgasteSUpajAyate. viSayanuM dhyAna karanAra purUSane te te viSayeA pratye Asakti thAya che. AsaktithI te meLavavAnI IcchA thAya che, ane pachI eka upara khIjo anatha thAya che. mATe jema sarpa kAMcaLInA tyAga karyA pachI te kAMcaLI sAmuM jotA paNa nathI, te rIte pUrvanA vilAsA kadApi saMbhAravA nahi. jeNe bhAga bhogavI saMsAranI asAratA samajI sAdhu veza grahaNa karyo heAya tene uddezIne A khAya che. praNItAbhojanamiti // 46 // a:--ati snigdha bhAjananA tyAga karavA. bhAvAH--jemAMthI dhInA biMdue Tapake che, tevA snigdha padArthonA brahmacArIe tyAga karavA. upalakSaNathI kAma vikAranI vRddhi kare tevA sarva padArthAMnA tyAga karavA eja sAra che. zarIra ane manane nikaTanA saMbaMdha che, ane zarIrane saMbadha AhAra upara AdhAra rAkhe che; mATe jethI kAmeAddIpaka vIyanI vRddhi thAya tevA AhAra brahmacArIe levA nahi. atimAtrAbhoga iti // 47 // artha : atizaya AhAranA bhAga na karavA. bhAvA:-o ke ati snigdha na hAya, tApaNu trIsa kALIAnu' je zAstramAM pramANu batAvavAmAM AvyuM che, tenA karatAM Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-5 [ 361 vadhAre AhAra karavo nahi. IndirUpI ghoDA bahekI na jAya, ane temanA svAmIne vaza rahe te mATe AhAra yogya pramANamAM levAno upadeza che. vibhUSAparivarjanamiti // 48 // artha-sAdhue zaNagArano tyAga karavo. bhAvArtha-je sAdhu purUSe che, temaNe zarIra zobhAvavA nimite kaI paNa prakArane zRMgArI veza dhAraNa kare nahi. A je nava bAbata che, te brahmacaryanuM rakSaNa karavAnI nava vADa che, mATe temAM aticAra na lAge te rIte pALavI. kAraNa ke mohane utpanna karavAnA A nava prabaLa sAdhana che. tathA tattvAbhiniveza iti // 49 // arthatatvane viSe atyaMta Adara rAkhe. bhAvArtha-jJAna, darzana ane cAritranI jethI puSTi thAya, tevAM dharma kAryomAM bahuja bhAva rAkhe. potAnAthI je banI zake tevAM heya, te karavA te tatpara thAya, ane je pitAne hAla azakaya lAgatAM hoya temAM bhAva rAkhe, eTale te AdaravAne huM kayAreya zaktimAna thauM evI ucca bhAvanA bhAve. zakaya anuSThAnamAM pramAda na kara ane azakaya anuSThAnane prAraMbha na kare, paNa te saMbaMdhI bhAva rAkha eja sAra che. tathA yuktopadhidhAraNamiti // 50 // artha-pitAne ucita upadhi (upakaraNa) dhAraNa kare. bhAvArtha-zAstramAM jeTaluM pramANa varNaveluM che, teTalA pramANuvALA upakaraNa hovA joIe. le ke jenI niMdA na kare, ane pitAne tathA parane rAga-mamatA utapanna na thAya tevA vastra, pAtra vagere upakaraNa sAdhu rAkhe; jeTalA ucita hoya teTalA rAkhe, vadhAre Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 362 ] dharmabindu heya te tene tyAga kare. jethI saMyamane bAdha na Ave teTalAM sAdhane rAkhavAM. tathA mU.tyAga iti // 51 // artha-mUchane tyAga kare. bhAvArtha-pitAne mATe saMyama pALavA mATe sAdhanabhUta evAM upakaraNe sAdhu bhale rAkhe, paNa temAM mUrchA na rAkhe te mArAM che. evI mamatva bhAvanAne tyAga kare, kAraNa ke pAMcamuM aparigrahanuM vrata teNe lIdheluM che, tethI mUchane mamatva bhAvane tyAga kara joIe. kAraNa ke DAM sAdhane heya, paNa jo temAM mUcha bhAva heya, atyaMta Asakti heya te tyAM paNa parigraha che. A samajavA jevI bAbata che. tathA apratibaddhaviharaNamiti // 52 // artha -pratibaMdha rahitapaNe vihAra kare. bhAvArtha-sAdhuone vihAra pratibaMdha rahita che. deza, gAma kula ItyAdikane viSe mamatva bhAva rAkhyA sivAya jude jude sthaLe. vihAra kare. amuka zaheramAM mArA bahu bhakto che, athavA amuka zaheramAM mane mAnapUra bahu maLaze evo bhAva rAkhyA sivAya lekanA kalyANa arthe vividha gAmamAM sAdhue vihAra karavo. tathA parakRtabilavAsa iti // 53 // artha-anya puruSe karelA sthAnamAM vAsa kare. bhAvArtha-gRhastha sAdhu nimite kareluM na hoya, paNa grahasthane pitAnA nimiroja je upAzraya Adi sthAna baMdhAvyuM hoya, tyAM sAdhue vAsa kare, te sthAna sarpane rahevAnA bila jevuM eTale sAdhu mATe koI paNa saMkAra karyA vinAnuM zabhA karAvyA: vinAnuM hovuM joIe. tevA sthAnamAM sAdhu vAsa kare. Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-5 tathA avagrahazuddhiriti // 54 // a:-grahaNa karelI bhUminI [ 363 zuddhi karI tyAM vAsa karavA. bhAvArtha :--sAdhunI petAnI tA kAI jamIna nathI, mATe jamInamAM vAsa karatA pahelA sAdhue devendra, rALa, gRhapati zayyAtara (dharaneA svAmI) ane sAdhaka A pAMcenI anujJA mAgavI. dakSiNa dizAne dhaNI saudharmendra che, mATe bharatakhaMDanA yatie tenI AjJA prathama mAgavI, temaja bharatakSetranA rAjA cakravatI vagere hoya tenI AjJA mAgavI, pachI gRhapatinI eTale te dezanA nAyakanI rajA mAgavI. pachI te nivAsa ApanAra dharanA svAmInI raja mAgavo, ane chevaTe je nagaramAM vAsa kare tenI AsapAsa paMcakAza pantamAM rahelA AcAya, upAdhyAdinI rajA mAge. pAtAne jeTalA jamInanA bhAganI jarUra Aya, teTalA bhAgane mATe A rIte AjJA mAgavo e avagraha zuddhi kahevAya. A rIte avagraha zuddhi karI sAdhu tyAM vAsa kare. mAsApi rUti vA aH--mAsAdika kapa pramANe vihAra kare. bhAvA:--mAsakalpa ane Adi zabdathI caturmAMsakalpa sama javA. eka mAsa sudhI ekaja sthaLe rahe, pachI bIje sthaLe vihAra kare, tyAM eka mAsa rahI trIje sthaLe vihAra kare, zAstramAM je rIte mAsakalpa tathA caturmAsakalpa karavAnA kahyo che, te rIte kare. paNa jo duSkALa paDe, rAjAenu paraspara yuddha cAle, peAtAne page cAlI vihAra karavAnuM baLa ochuM thayuM hoya, tevA samayamAM judA judA dezamAM pharI mAsapa vagere karavAnu na bane teA zuM karavu? tene zAstrakAra javAba Ape che. Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 364 ] dha bindu ekatraiva tatkriyati // 56 // mAsakalpa vagere kare. a: ekaja kSetrane viSe te bhAvA --eka mAsa thAya tyAre temaNe eka nagara cheADI bIjA nagaramAM javu' evA utsarga niyama mAsakalpa karanAra sAdhune mATe che, upara jaNAvelA kAraNeAthI tema na banI zake tema hoya tA je sthAnamAM pote rahetA hoya, te alI khAjA sthAnamAM rahevA javuM. te na banatuM hAya, teA eka zerI badalI bIjI zerImAM vAsa karavA, te paNa karavAne asamatha' hoya, tA ekane eka sthaLa viSe rahI saMthArAbhUmine badale, je bhUmimAM pote sathArA karyAM hAya, te bhUmine cheADIne bIjI bhUmimAM saMthAro kare; paNa potAnA kapane dUSaNu na lAge tema vartavuM. 61 zAstramAM kahyuM che ke jinazAsana vize rahelA munie vihAra ane piMDamA vahevAnA saMbaMdhamAM chevaTe saMthArAnu` piravata na paNu kare." taMtra 6 satrAmamamiti zALA * aH--tyAM paNa sarva sthaLe mamatAne tyAga kare. bhAvA :--vRdrAvasthA vagere upara jaNAvelAM kAraNeAthI eka sthaLe vAsa karavA paDe chatAM te sthaLamAM rahelI vastuo, athavA *upAzraya, athavA pustA upara mamatvabhAva dhAraNa karavA sAdhune kalpe nahi. mamatvanA tyAga karavAnA ane leAkeAne khAdha ApavAnA kAraNuthI jude jude sthaLe vihAra karavAnI zAstrAjJA che. pazu zarIranI azaktine lIdhe vihAra thaI na zake to paNa te sthaLa AzrayI mamatvabhAva na rAkhavAnA upadeza che. tathA nidAnaparihAra iti // 58 // a:--niyANAnA tyAga karavA. Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-5 [ 365 bhAvArtha:-dharmarUpI kalpavRkSa che. tenuM mULa samyagdarzana che. jJAna ane vinaya vagere tene skandha bhAga che; dAna, zIla, tapa ane bhAva rU5 zAkhA upazAkhA che. ane manuSya saMbaMdhI sukhe rUpa pu5 che, ane parama kalyANanuM sthAna mekSa te rUpa phaLa che. AvA dharmarUpa kalpavRkSane chedanAra niyANuM che; mATe dharmakaraNa. karI kadApi devatAnI athavA rAjadikanI RddhinI vAMchanA karavI nahi. haMmezA labi6 mekSa hovuM joIe. jema anAja ugADavA jatAM ghAsa vagere uge che. tema mokSarUpa Rddhi meLavavA jatAM devanA tathA manuSya saMbaMdhInAM sukha to ghAsa rUpe svayameva maLI jaze. mATe niraMtara niSkAma vRttithI kAma karavuM. - jyAM sudhI manuSyane koI paNa prakAre koI paNa vastunI IcachA. che, tyAM sudhI te vastu meLavavA teNe janma le ja paDe. paNa icchA vagara zubha kAma kare che, tene zubha kAme baMdhanarU5 thatAM nathI. ane kadAca koI paNa bIja bAkI rahelA kAryanA udayathI janma levo paDe, te zubha karmathI baMdhAyeluM puNya samRddhirUpe tene maLe che. mATe koI paNa prakAranuM niyANuM bAMdhavuM nahi. zAstramAM kahyuM che ke - yaH pAlayitvA caraNaM vizuddhaM karoti bhogaadinidaanmjnyH| hi varddhayitvA phaladAnadakSaM sa nandanaM bhasmayate varAkaH // 1 // je mUrkha mANasa vizuddha cAritra pALIne, bhegAdika meLavavAnuM niyANuM kare che, te maMda purUSa phaLa ApavAne catura evA nandavanane vRddhi pamADIne bALI de che. tyAre have karavuM zuM tene javAba Ape che. viditamiti prakRttipiti 3 atha--zAstramAM kahyuM che ema dhArIne pravRtti karavI. bhAvArtha -bhagavaMte karaNa karI ApaNane jaNAvyuM che, ke: A ApaNuM kartavya che, mATe te kartavya bajAvavuM. bhagavadgItA. paNa te ja siddhAntane puSTi ApatAM kahe che ke - Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1: 3 ] dha bindu karmaNyevAdhikAraste mA phaleSu kadAcana // tArA adhikAra ka mAM che, paNu karmAMnA phaLamAM nathI. mATe ApaNe tA niSkAma vRttithI katavya karavuM, phaLa zu Ave che te ApaNe vicAravuM nathI. kAraNa ke niSkAma vRttithI karelu kAma bandhanakAraka nathIM. puNya ane pApa ane andhanakAraka che. eka seAnAnI kheDI che, khIjI loDhAnI kheDI che, paNa kheDI teA che. pazu Asakti rahita kareluM puNya pApane badale savara ane nirA kare che. tathA vidhinA svAdhyAyayoga iti // 60 // atha':-vidhi pramANe svAdhyAya karavA. bhAvA:-zAstramAM jJAna bhaNavAnA je vidhi batAvavAmAM AvyA che, tadanusAra aticAra na lAge tevI rIte svAdhyAya karavA. eTale zAstranA pustakAnuM zravaNa, manana ane nididhyAsana karavuM, ceAgya DhALe bhaNavuM, gurUnA vinaya karavA, bahumAna karavuM, A vagere niyamA dhyAnamAM rAkhI svAdhyAya karavA. tathA AvazyakA parihANiriti // 61 // a--avazya karavA yAgyanI hAni na karavI. bhAvA:-je je kALe je je anuSThAna sAdhune karavA yogya che, te te sAdhue te te kALe karavAM te Avazyaka karmI kahevAya che, te karyo sivAya phruTaEA ja nahi. te sAdhupaNAnAM cinha che. dazavaikAlika sUtramAM lakhyu" che keH "sa"vega eTale meAkSAbhilASa rAkhavA; nivenda eTale bhavathI vairAgya rAkhavA, viSayaviveka eTale prazasta ane aprazasta viSa canA bheda samajavA. vaLI sArA zIlavaMta sAdhujananI saMgati karavI. jJAnAdi guNunI ArAdhanA karavI, bAhya ane abhyaMtara tapa karavA. Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-5 L[ 367 jJAna darzana ane cAritrane vinaya kara. kSamA rAkhavI, mRdutA rAkhavI eTale mAnano nAza kare. AvabhAva rAkhavo eTale mAyAne tyAga kara. vimuktatA eTale tene tyAga karavo. adInatA eTale dInapaNAne tyAga kara. titikSA eTale parisaha upasarga vagere sahana karavAM, ane Avazyaka karmanI zuddhi karavI; eTale je rIte karavAM joIe te rIte dharmAnuSThAna karavAM e sarva sAdhunA liMga eTale cihe che. tathA yathAzakti tapaHsevanamiti // 62 // arthapotAnI zakti anusAra tapanuM sevana karavuM. bhAvArtha-zAstramAM dareka sthaLe kaheluM che ke potAnI zakti pramANe tapa karavuM. hAlamAM je tapa karavAmAM Ave che, temAM ghaNIvAra pitAnI zaktine jarApaNa vicAra karavAmAM AvatuM nathI, ane zarIra eTaluM badhuM gaLIne sukAI jAya che ke dharmakArya karavA yogya sAdhana rahetuM nathI. tema bIjI bAjue zarIranuM eTaluM badhuM lAlana pAlana na karavuM ke te ApaNe vaza na rahe; Aja bAbata khullA zabdamAM zrI municaMdrasUri (TIkAkAra) lakhe che, te dareka jaine hRdayamAM kotarI rAkhavA lAyaka che. kAyo na kevalamayaM paritApanIyo / / miSTairasaibahuvidhairna ca lAlanIyaH / / cittendriyAni na caranti yathotpathena / vazyAni yena ca tadAcaritaM jinAnAm // 1 // A zarIrane kevaLa paritApaja upaje tevo tapa na karavo, temaja bIjI bAjue madhura vividha prakAranA rasa vaDe tenuM lAlanapAlana paNa na karavuM tyAre zuM karavuM te kahe che) citta tathA indrie jenAthI ubhAge na cAle, Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 368 ] dharmabiMdu ane vaza thAya, evuM jinezvara paramAtmAnuM AcareluM tama che. zarIra e sAdhana che. ane te sAdhanane nAza karavAthI AtmakalyANa kadApi thavAnuM nathI. te sAdhana svecchAe cAlI manane tathA AtmAne pitAnA svAdhIna na karI le te mATe tene vaza karavAnuM che. A bAbata ghaNIvAra prasaMge prasaMge A pustakamAM varNavAmAM AvI che, chatAM tenI eTalI badhI jarUra che ke pharIthI te kahevAmAM punarUtidoSa lAgato nathI. tathA paranuamti ddarA artha-parane anugraha thAya tevI kiyA sAdhue. karavI. | bhAvArtha-jema bane tema jJAnadAna ApI anyane upakAra kare. kAraNa ke vidyAdAna anyadAna karatAM adhika che, ane dharmanA jJAnanuM dAna te tethI paNa adhika lAbhakArI che, kAraNa ke dharmanA ucca siddhAMtanuM jJAna ane kevaLa teja jJAna-manuSyane janma maraNanA cakramAMthI mukta karavA samartha che, mATe anugraha buddhithI lekene upadeza Apa. sAMbhaLanArane lAbha thAya yA na thAya paNa anugraha buddhithI upadeza ApanArane to ekAnta lAbha che, mATe jema jema jJAnanI vRddhi thatI jAya che tema tema vadhAre vadhAre namratA dhAraNa karavI, ane te jJAnane phelAvo thAya tema prayatna karavo eja sAdhu purUSone. paramadharma che. tathA guNadoSanirUpaNamiti // 64 // atha-sarva kriyAne viSe guNa devanuM nirUpaNa karavuM. Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-pa [ 369 bhAvArtha :--kAIpaNa kArya karatA pahelA tenA guNu doSanu peAtAnA mana sAthe vivecana kare. A kAryathI lAbha keTaleA thaze, ane hAni keTalI thaze tenA prathama niNya kare. pachI zuM kare te jaNAve che. tato bahuguNe pravRtiriti // 65 // a:--khaDuM guNavALI kriyAmAM pravRti karavI. bhAvA--bahu guNuvALuM eTale kevaLa guNamaya je kA lAgatuM hoya, te kA mAM sAdhu purUSe pravRtti karavI, paNa je kAya mAM guNu karatAM deSa bahuja heAya athavA devaLa doSamaya hAya, tevA kArTImAM pravRtti karavI sAdhune briTata nathI. A apUNaeN jagatanuM evu... eka paNa kArya nathI ke je kAMI paNa doSa mizrita na hoya. mATe lAbhAlAbhane vicAra karI jemAM adhika lAbha jaNAtA hoya, tevA kAya mAM sAdhu purUSe pravRtti karavI e kahevAnuM tAtparya che. tathA kSAntirmArdavamArjavamalobhateti // 66 // = a:- kSamA, mRdutA, saralatA, ane satASa rAkhavAM. bhAvA --krodha, mAna, mAyA, ane leAbha rUpa cAra mahA zatrue che, ane saMsAra samudramAM rakhaDAvanArA mehurAjAnA te subhaTA che. temane harAvavA temanA nAza karavA temanA pratispI vadhAre sAmarthyavALA cAra subhaTA sAdhue rAkhavAM. kAdhanA nAza karavA kSamA, mAnanA nAza karavA mRdutA, mAyAnA nAza karavA saralatA, lAbhanA nAza karavA satASa. 24 Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 370 ] dharmabindu A cAra guNe sAdhu dharmanI mULa bhUmikA rUpa che, AdhAra rUpa che, mATe niraMtara te hRdayamAM rAkhavA. pAdarA rati 6 artha--kodhAdi cAra zatruonA udaya ja na thAya te prayatna kare. bhAvArtha -kAdavamAM paga paDe ane pachI te dhevAne prayatna kare paDe tenA karatAM kAdavamAM paga na paDe te vadhAre sArU-e sava kaI kabUla kare che; mATe kedha vagere manevikAre jAgrata thAya, ane pachI temane viphaLa karavA, tenA karatAM krodha vagerene udaya ja na thAya tevo vyavahAra sAdhu purUSe rAkhave. je je kAraNethI krodha, mAna, mAyA ane lobha udayamAM Ave te te kAraNe ja sAdhu purUSe vicAra pUrvaka tyAga karavo ghaTe che, paNa kadAca krodha vagerene udaya thaye te zuM karavuM te vAta zAstrakAra jaNAve che. tathA vaiphalyakaraNamiti // 68 // artha - udaya pAmelA krodha vagerenuM niSphaLapaNuM karavuM. bhAvArtha-pUrva janma upArjita karmanA baLathI, tevAM tevAM nimitte kAraNe maLavAthI kedhane ukya kadApi thAya, chatAM krodhanA AvezamAM je je kAma ApaNe karavA dhAratA hoIe, te te na karavuM, AthI krodha vagere niSphaLa thaze. Ama thAya tyAre ja pUrve jaNAvelA kSamA, mRdutA, saralatA, ane saMteSa guNe kharI rIte pariNamelA kahI zakAya. vipawvantari daza artha-krodha vagerenA phaLane vicAra kare. Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-5 [ 371 bhAvA :--krodha mAna, mAyA ane lAbhathI A bhavamAM kevA mAThAM pariNAma Ave che, ane parabhavamAM paNa tethI kevAM du: kha -sahana karavAM paDe che, tene vicAra karI tene tyAga karavA. kahyuM che ke, krodhAtprItivinAza, mAnAdvinayeApaghAtamApnoti / zAThacAtpratyayahAniM sarvaguNavinAzanaM lobhAt ||1|| krodhathI prItinA nAza thAya che, mAnathI vinayane nAza thAya che, (mAyA) kapaTathI vizvAsaneA nAza thAya che, ane lAbhathI sa guNunA nAza thAya che. A rIte kreAdhAdinA aihika geralAbhanu` ciMtana kare. AtmAnA zubha avyavasAyane nAza karanAra A durguNa che. ane tethI aneka bhava sudhI mANase te saMsAramAM janma maraNunA cakramAM rakhaDavu paDe che, vagere vicAra karI tenA tyAga karavA prayatna karavA. tathA dharmAMttaro yauna kRti // 7 // a:--jenu phaLa dharma che tevA mana, vacana ane kAyAne vyApAra karavA. bhAvA :--jethI kalyANa thAya, ane mana pavitra rahe tevA zubha vicAro karavA. jethI kAIne zAMti thAya, athavA jJAna maLe tevA vacane khelavAM, ane jethI kAInuM duHkha dUra thAya, athavA kAIne upadrava na thAya tevA kAI vyApAra karavA. paNa jevu phaLa pApa che tevAM vicArA, vacanA tathA kAryAM karavAM nahi. tathA AtmAnuprakSeti // 71 // atha H--AtmAnA vicAra kare. bhAvA:-prAtaHkALamAM uThI sAdhue A pramANe vicAra karavA. hu kANu khruM ? huM ahIMyA kayAMthI Avye ? mArA dharma" Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 372 ] dhIma zA che ? mAruM kartavya zuM che? mArA sava prANIo. sAthe zA sabadha che ? me` zu` kayu... ane mAre zuM karavAnuM bAkI che ? A rIte sAdhue nira Mtara AtmanirIkSaNa (self-analysis) karavAnu che, eka kSaNu paNa A kAryamAM pramAda karavAnA nathI. je le A pramANe AtmanirIkSaNa karI zake che teo. potAnA guNadoSa yathArtha joI zake che. guNanI vRddhi karavA ane. dASane TALavA te mathe che, ane bahuja thADA samayamAM te peAtAnI unnati sAdhI zake che. mATe sAdhue temaja zrAvarka A pramANe Atma saMbadhIvicAra karavA; A pramANe vicArakaryAM pachI. zuM karavu te kahe che. ucitapratipattiriti // 72 // a:yAgya anuSThAna aMgIkAra karavu. bhAvAH--jethI guNanI vRddhi thAya, ane pramAdanA nigraha. thAya tevuM ucita anuSThAna aMgIkAra karavu joIe. tathA pratipakSa sevanamiti // 73 // aH--doSanA zatru-guNeAnu Asevana karavu. bhAvA : doSane nAza karavAnA sauthI uttama upAya eja ke je dASa ApaNane pIDAkArI lAgatA hoya, tenAthI virUddha guNunuM Asevana karavuM. aMdhakArane vajra mAravAthI nAza na pAme,. paNa kevaLa dIpakathIja nAza pAme che. jema ThaMDIne nAza karavAnA upAya agni che, tema deSane nAza karavAnA upAya tethI virUddha guNanuM sevana che. Hatred ceases by Love and by hatred, Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-5 [ 373 deza TheSathI nAza pAmatA nathI, paNa premathI nAza pAme che, temaja krodha krodhathI nAza pAmato nathI paNa kSamAthI nAza pAme che. te ja rIte sarve durgAnuM samajavuM. jema jema prema vadhato jaze tema tema The2 svayameva nAza pAmaze. jema jema pakSamAM guNa vRddhi pAmaze tema tema krodha vinAza pAmato jaze. mATe je durgaNo tyAga karavA ApaNe mAgatA hoIe tenA virodhI saguNane Azraya le. tathA gAMjJanusmRtiriti 7%aa. arthA-bhagavaMtanI AjJAnuM smaraNa karavuM. bhAvArtha -kSaNe kSaNe dareka kArya karatI vakhate bhagavaMtanI AjJA zI che tenuM smaraNa karavuM. bhagavaMtanA vacananuM smaraNa karavuM e bhagavaMtane smaraNa karyA tulya hevAthI bahu lAbhakArI che. je purUSo bhagavaMtane pUje che, paNa temanI AjJA pramANe cAlatA nathI te kharI rIte bhagavaMtanA bhakta kahI zakAya nahi. zAstramAM kahyuM che ke, asmin hRdayasthe sati hRdayasthastattvato munIndra iti / hRdayasthite ca tasminniyamAtsarvArthasaMsiddhiH // 1 / / - jyAre bhagavaMtanuM vacana hRdayamAM rahyuM tyAre paramArthathI bhaga-vaMtaja hRdayamAM rahyA che ema samajavuM. ane jyAre bhagavaMta hRdayamAM rahyA tyAre nizca sarva arthanI siddhi thaI ema samajavuM; mATe 'bhagavaMtanI AjJA hRdayamAM rAkhI dareka kArya karavuM. tathA samazatrumitrateti // 75 // artha -zatru tathA mitra tarapha samAna bhAva rAkha. bhAvArtha-zatru tiraskAra kare, ane mitra stuti kare chatAM sAdhu purUSone to mane upara samabhAva rahe che; kAraNa ke zatru tathA Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 374 ] dharmabandu mitrane te rIte bhale saMtoSa maLe, e bhAva sAdhu purUSanA hRdayamAM varte che. eka upara rAga nathI. ane bIjA upara dveSa nathI, paNa banene sama gaNuM baneluM jethI kalyANa thAya, tevI pravRtti sAdhu. purUSa rAkhe che. tathA parISahajaya iti // 76 // artha-parISahane ja kare. bhAvAtha-bhUkha, tarasa vagere bAvIsa parISahe che, tene. udaya Ave samabhAve sahana karavA ane karmanI nirjarA karavI. A bAvIsa parISahamAM je darzana parISaha che, tene hetu samyamArgathI patita thatAM bacAvavAne che, ane bAkInA ekavIsa parISahane hetu, karmanI nirjarA karavAno che. eTalA mATe ja lakhyuM che ke, mArgAcyavananirjarArtha pariSoDhavyA parISahA iti / / mArgathI paDI na javAya ane karmanI nirjarA thAya te mATe parISahene sahana karavA. tathA upasAtisahanamiti // 77 // artha-upasargane atizaya sahana karavA. bhAvArtha -dharma mArge prayANa karatAM mArgamAM je je saMkaTa Ave te upasargo kahevAya. je manuSya samyamArge cAlI gheDA samayamAM pitAnI saMsAranI peDhI upADI nAMkhavA mAMgatA hoya, tenA leNadAre ekadama tenA upara hallo kare, teja rIte je dharmAtmA theDA janmamAM karmaRNathI mukta thavA mAMgatA hoya, temanA para karmanA leNadAro ekadama tarApa kare che; ane tethI temanA mArgamAM aneka upasargo vini Ave che. keTalAMka upasargo A kAraNathI Ave che, vaLI samAge cAlanArane keTalAka upasargo temanA saguNanI kasoTI Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-5 [ 375 karavA AvI paDe che; kAraNa ke vighna Ave mANusanA khaiInI parIkSA thAya che. upasarvAM cAra prakAranA hAya che, devA saMbaMdhI, manuSya saMbaMdhI, tiya prANI sa badhI ane ceAthA peAtAnA aMtaga ta. A cAre prakAranA upasage Ave tyAre mananu N samAdhAnapaNu khAvuM nahi, paNa sahanazIlatAthI ane samabhAvathI, pUrvapArjita karmInA udbhayAnusAra te AvelA che"ema samajI temane sahana karI temanA para jaya meLavavA, paNa je sanmAge ApaNe cAlavAnA dRDha nizcaya karyo heAya che tethI jarA mAtra paNa DagavuM nahi. kAraNa ke sakaLa saMsAra ja duHkhamaya che. kahyuM che keH-- saMsAravartyapi samudvIjate vipadbhyo yo nAma mUDhamanasAM prathamaH sa nUnam / aMbhonidhau nipatitena zarIrabhAjA saMsRjyatAM kimaparaM salilaM vihAya ||1|| je purUSa saMsAramAM rahyo chatAM du:khathI udbega pAme che, te mANasa kharekhara mUDha manavALAmAM prathama che, eTale mahA mUDha che. je purUSa samudramAM paDelo che, tene jaLa vinA bIjuM zu aDakavAnu che ? samudramAM paDelA manuSya jema jaLanA bhaya rAkhavA joIe te ja rIte A sauMsAra samudramAM paDelA manuSye vipattinA bhaya rAkhave joIe nahi, kAraNa ke saMsAramAM vipatti teA sarva sthaLe che ja, kAraNa ke sa'sAranA padArthothI upajatA sukhaki pAka phaLa jevA che, eTale duHkha `ita che; mATe te duHkhathI jarA paNa udbega pAmyA vinA te sahana karavuM, ane tenA para jaya meLavaveA. tathA sarvathAbhayatyAga iti ||78 || Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 376 ] gharmabindu artha-sarva prakAre bhayane tyAga karavo. bhAvArtha-je lekene karmanA acaLa ane sanAtana niyamamAM vizvAsa che, teoe koI paNa rIte bhayane pitAnA hRdayamAM sthAna ApavuM joIe nahi. kAraNa ke je kama pote karelAM che tenuM phaLa bhogavyA sivAya chuTake nathI, ane je karma pote karelAM nathI, tenuM phaLa kadApi pitAne bhegavavAnuM nathI, mATe ApaNI hAlanI sthiti ApaNA pUrva janmanA karmAnusAra thayelI che, ane sukha dukha paNa tadanusAra maLe che, tethI koI paNa prakAranA niSkAraNa bhayane mATe sthAna nathI. bhaviSya ApaNA hAthamAM che. je je kAryo ApaNe hAla karIe chIe, je je IcchAo rAkhIe chIe, ane je je vicAre dhArIe chIe te te kAryo, IcchAo ane vicArone anusAre ApaNe bIje bhava nimita thavAne che; te temAM bhayane mATe sthAna kayAM che ? vaLI je sAdhuoe niraticAra yatidharma pALelo che, ane tethI anaMta sukha maLe tevuM karma jemaNe upArjana karyuM che, temane mRtyune paNa bhaya hetuM nathI, te pachI bIjA sAmAnya bhayanI te gaNatrIja zI ? mRtyune ya A jagatamAM moTAmAM moTo che, te bhaya paNa jeNe chaLe che te bIjA bhayathI zuM karavA uga dhare? zAstramAM kahyuM che ke : prAyeNAkRtakRtyatvAnmRtyorUdvijate janaH / kRtakRtyAH pratIkSante mRtyu priyamitrAtithim // 1 // je lokee karavA yogya kAma karyuM nathI, teo mRtyuthI uga pAme che, paNa je purUSae karavA yogya kArya karyuM che, tevA purUSa te priya mahemAnanI vATa jue tema mRtyunI vATa jue che, kAraNa ke mRtyu ucca jIvanane daravAja che. * * Death is a gateway to higher life. Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-5 [ 377 tathA tulyAzmakAzcanateti // 79 // artha-patthara ane suvarNa sAdhune sarakhAM hovAM joIe. bhAvAtha-samagaNe suvarNa pASANa e sAdhunuM cinha che; jene mamatva bhAva nathI tenA manane suvarNa sarakhuM che, ane pASANa paNa sarakhe che. sAdhu puruSoe suvarNane paNa pASANa tulya -gaNI tenA uparathI mamatva bhAva cheDa; dhananI mUcha na rAkhavI e hitabaMdha A vAkyamAM samAyelo che. tatho abhigrahaNamiti // 8 // artha-sAdhue abhigraha grahaNa kare. bhAvAtha-aneka prakAranA abhigraha levAnuM zAstramAM kaheluM che. Aje mAre amuka dravya maLe to levuM, nahi to nahi levuM; amuka dravya amuka vastu vaDe kAI Ape to mAre Aje grahaNa karavuM, athavA cha prakAranI vigaImAMthI amuka prakAranI vigaIne mAre Aje tyAga che, athavA amuka vakhata sudhI Aje huM maunavrata dhAraNa karIza. evAM judA judA prakAranAM abhigrahe zAstramAM varNavelAM che, temAMthI pote amuka grahaNa kare. A abhigraha levAne mukhya udeza e che ke te lenAre sAvadha rahevuM. jarA paNa pramAda kare to abhigraha bhaMga thavAno bhaya rahe che; AthI zarIra tathA vANI manane anusaratAM zIkhe che. te manuSya vicAra karyA sivAya bela nathI, temaja vicAra karyA sivAya kaI paNa kArya karatA nathI. niraMtara sAvadha rahe che, tevo ucca uddeza A abhigrahomAM raheluM che. tathA vidhivatpAlanamiti // 81 // Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhamabindu 378 ] arthavidhi pramANe te pALavAM. bhAvArtha -kevaLa abhigrahe laI besI rahevAnuM nathI paNa te barAbara pALavA ane te yathArtha paLAya che ke nahi, te sAMje saMbhArI javuM ane je pALavAmAM aticAra lAgyo hoya, tenI AyaNa levI, ane pharIthI aticAra na lAge te nizcaya kare. tathA yathA'haM dhyAnayoga iti // 82 // artha -gyatA pramANe dhyAna egamAM pravartAvuM. bhAvArtha -jevA prakArane dhyAna yoga yAtAne vega heya. tevuM dharmadhyAna ke zula dhyAna yogyatA pramANe karavuM athavA thazArda ne artha je dezakAla kyAnane anukULa heya tene atikramI ne bIjA kAryamAM pravRtti karavI nahiM. paramAtmAnA zAsanamAM kahelA ane gurUgamathI meLavelA dhyAnamArge pravRtti karavI. A aMgenuM vizeSa pUjyapAda hemacaMdrAcAryanAM gazAstranA 5 thI 10 prakAzamAM tathA tevA anya graMthI, jANI levuM. tathA sattasaMti 8rUA. artha -aMtakALe saMlekhanA kare. bhAvArtha-jyAre sAdhune ema lAge ke aMtakALa najIka che, zarIra evI sthiti vALu thAya ke AtmAnA sAdhanarUpa na rahe, tyAre aMta samaye sAdhu saMkhanA kare. eTale tapathI zarIrane kRza kare, ane bhAvanAthI kaSAyane pAtaLA kare. zuM A kAma dareka sAdhu eka sarakhI rIte karI zake? tenA: javAbamAM kahe che ke - saMhananAdyapekSaNamiti // 84 // arthA-pitAnA saMghayaNa vagerenI apekSA rAkhavI.. Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-5 [ 378 bhAvArtha:-zarIranA sAmarthyanI pitAnI cittavRtinI tathA AsapAsanA sAdhuonI sahAyane vicAra karI saMlekhanA karavI e. bhAva che. dravya saMlekhanA ane bhAva saMlekhanA e bemAMthI kaI uttama che ? tene uttara zAstrakAra Ape che. bhAva saMlekhanAyAM yatna iti // 85 // atha--bhAva saMlekhanA karavAno prayatna sAdhue kare. bhAvArtha --kaSAya tathA IndriyonA vikArane manda karavA mATe : bhAva saMlekhanA karavAnI che. ane dravya saM lekhanA paNa bhAva . saMlekhanAne madada karavA mATeja zAstrakAroe upadezI che. A sUtra. upara TIkA nIce pramANe che. saMsAramAMthI mukta thavA IcchA rAkhanArA mumukSuoe maraNane samaya jANavA mATe tatpara rahevuM, maraNakALane jANavAnA mArga AgamathI, tathA devatAnA vacanathI, tathA potAnI suMdara buddhithI, mAThAM svapna jevA vagere aneka rIte zAstramAM varNavelA che.. evI rIte maraNano samaya jANIne utsarga mArge prathamathI ja : bAra varSa sudhI saMlekhanA karavI. prathamanA cAra varSa sudhI tapa karavA; caturtha aSTama, dazama dvAdaza vagere tapa karavAM. pachI, cAra varSa sudhI vicitra tapa kare, paNa pAraNe vigaI rahita . navI tapa kare eTale utkaTa rasane tyAga kare, pachI be varSa sudhI caturtha kare eTale upavAsa kare. pAraNe AyaMbila kare. A rIte. daza varSa purA thayA pachI chellAM be varSamAM zuM karavuM te have batAve che. agIyAramAM varSanA prathama cha mAsa sudhI caturtha, SaSTha, tapa, kare, ane pAraNe AyaMbila kare, paraMtu kAIka uNe AhAra grahaNa Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 380 ] dhamabindu kare. agIyAramA varSanA bIjA cha mAsamAM aSTama, dazama ane dvAdazAdika tapa kare ane pAraNe AyaMbila karI agIyAramuM varSa purUM kare, bAramA varSanA aMta sudhI kATi sahita niraMtara AyaMbila kare (udarI vrata sAthe AyaMbila kare tene keTi sahita AyaMbila kahevAya che.) keTalAka AcAryane e mata che ke bAramA varSamAM caturtha kare, ane pAraNe AyaMbila kare. A bAbatamAM matabheda che; mATe pitAnA saMpradAyanI paraMparA pramANe kare. bAramA varSamAM AyaMbila kare te bhajanane kaLIo ocho karatAM karatAM eka kaLIyA sudhI Ave. pachI eka kaLIyAmAMthI kaNIA ochA karate karate eka kaNIo sudhI Ave. dIvAmAM tela - ane dIveTane samakALe nAza thAya tevI rIte zarIra ane AyuSyane samakALe nAza thAya. vaLI bAramA varSamAM jyAre chellA cAra mAsa rahe tyAre ekAMtare telane gaLe bharI ghaNI vakhata sudhI mukhamAM rAkhI rAkhamAM nAkhI de pachI uSNa jaLathI kegaLA kare. je ema nA kare te mukha ghaNuM lakhuM paDe ane tethI navakAra maMtrane uccAra thaI zake nahi. e rIte bAra varSanI saMkhanA karI parvatanI guphAmAM athavA jyAM ja javanikAyanI rakSA thAya tevA sthAnamAM - jaIne pAdapopagamana nAme anazana aMgIkAra kare, jyAre koI prakAre zarIranA asAmarthathI eTalA badhA kALa sudhI saMlekhanA thaI zake tema na hoya, te jaghanyapaNAthI cha mAsanI saMkhanA karavI; kema ke jeNe zarIranuM tathA kaSAyanuM chAparuM nathI karyuM e - sAdhu je anazana kare, te ekadama dhAtune kSaya thAya ane tethI samAdhi maraNa ane tenA pariNAma rUpe sugati prApta karI zake nahi." tato vizuddhaM brahmacaryamiti // 86 // artha-saMkhanA ryA pachI vizuddha brahmacarya pALavuM. Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-5 [ 381 bhAvArthasAdhue zuddhabrahmacarya pALavAnuM che, e te vAta suvidita che, kAraNa ke ethe mahAvrata pALavAnI AjJA che ja, chatAM saMlekhana karyA pachI paNa vizuddha brahmacarya pALavAne upadeza ApavAnA hetu, zarIra zuSka thaI gayuM che, chatAM purUSa vedanIya (maithunAbhilASA) vaza karavuM te kAma saraLa nathI, te batAvavAnuM che.. have saMlekhanA karyA pachI zarIrane zIdhra nAza karanAra viSa* vizucikA (kalerA) ItyAdi koI deSa utpanna thAya tyAre zuM karavuM te jaNAve che. vidhinA dehatyAga itIti // 87 // athara-vidhi pramANe dehano tyAga karavo. bhAvArtha-AloyaNA karavI, vratane uccAra kara. sarva jIvane khamAvavA, anazana karavuM, zubhabhAvanA bhAvavI, paMcaparameSTinuM smaraNa karavuM. vagere vidhi sahita dehane tyAga karavo, paMDita, maraNanI ArAdhanA karavI. A rIte sApekSa yatidharmanuM varNana. karavAmAM AvyuM. have nirapekSa yati dharmanuM varNana kare che. nirapekSayatidharmastviti // 8 // artha -nirapekSa yati dharma A pramANe che. bhAvArtha:-jene gurUkuLavAsanI jarUra nathI evA jinakapI? sAdhune nirapekSa yatidharma have varNavAmAM Ave che. vacanaguruteti // 89 // atha -Agamane gurU mAne. bhAvArthajema sApekSa yatidharmane pALanAra sAdhu sarva bAbatamAM gurUne pUchI, gurUnI AjJA pramANe varte; tema nirapekSa. Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 382 ] gharmabindu yatidharma pALanArAM sAdhu zAstramAM kahyA pramANe pravRtti tathA nivRtti kare. zAstra eja tene gurU samajavo. tathA alpopadhitvamiti // 90 // arthA-upakaraNa alpa rAkhe. bhAvArtha-sApekSa yati dharma pALanAranI apekSAe nirapekSa yatidharma pALanAra bahu ja ceDAM upakaraNa (vastra pAtra vagere) rAkhe, tathA niHpratikarmazarIrateti // 11 // artha-pratikAra rahitapaNe zarIrane dhAraNa kare. bhAvArtha-nirapekSa yatidharma pALanAra mAMde thAya te paNa roga pratikAra karyA sivAya tevI sthitimAM zarIra hoya, tevI sthitimAM rAkhe. apavAdatyAga hati // 12 // artha-apavAda mAgane tyAga kare. bhAvArtha-je sApekSa yatidharma pALanAra sAdhu che, te sAmAnya rIte utsarga mArga pALe che, ane utsarga mArge na calAya to bahu lAbha ane alpadoSavALe apavAda mArga grahaNa kare che, paNa je nirapekSa yatidharma pALanAra che, te jIva jAya to bhale paNa apavAda mArga grahaNa kare nahi. kevaLa guNamaya utsarga mArga ja grahaNa kare. tathA grAmaikarAtrAdiviharaNamiti // 93 // artha -tathA gAmamAM eka rAtri vihAra kare, ItyAdi prakAre vihAra kare. . bhAvArtha - gAmane viSe tathA upalakSaNathI nagara viSe eka rAtri rahe; keI samaye be rAtri rahe, ane vadhArAmAM vadhAre mAsa kalpa kare. ane spaSTapaNe artha A pramANe che. Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-5 [ 383 pratimA kalparUpa nirapekSa yatidharma pALanAra cemAsA vinAne kALa mAM gAmamAM jJAtapaNe eka rAtri rahe, ane je ajJAta hoya te eka rAtri paNa rahe athavA be rAtri paNa rahe. paDimAdhara muni AvyA evuM gAmanA leke jANe tyAM eka rAtri rahe, ane leke na jANe to eka rAta athavA be rAta rahe. jinakalpika jevA bIjA nirapekSa sAdhuo sAtapaNe ke ajJAtapaNe eka mAsa paryanta rahe. tathA niyatakAlacAriteti // 94 // atha-niyama karelA kALane viSe bhikSAcaraNa kare. bhAvArtha -zAstramAM lakhyuM che ke trIjI pirasIne samaye - sAdhue gocarI mATe nIkaLavuM te teja pramANe A nirapekSa yatidharma pALanAra te samayeja bhikSA grahaNa karavA nIkaLe. tathA prAya UdhvasthAnamiti // 95 // artha-prAyaH kAyotsarga mudrAe rahe. bhAvArtha-je nirapekSa yatidharma pALanAra che, te ghaNebhAge kAryotsarga mudrAmAM rahe.. tathA dezanAyAmaprabandha iti // 16 // artha-dezanA devAmAM bahu bhAva na rAkhe. bhAvAthI-nirapekSa yati dharmakathA karavA bahu bhAva rAkhato nathI. chatAM sAMbhaLavA mATe jyAre zretAvarga bahu Agraha kare to eka be vacanamAM zAstrane sAra samajAve. kAraNa ke ghaNe bhAge te A muni kAryotsarga dhyAnamAMja magna rahe che. tathA sadA'pramattateti // 97 // artha-niraMtara pramAdarahitapaNe vate. Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ { 384 ] dhamabindu bhAvArthadivase temaja rAtre pAMca prakAranA pramAdane tyAga. karI sAvadhAna rahe. te eka kSaNavAra paNa asAvadha na rahe. niraMtara. mana tathA Indriyone pitAne svAdhIna rAkhe. temanA para pitAne saMyama eka kSaNavAra paNa javA de nahi. tathA dhyAnakatAnatvamitIti // 98 // artha -dhyAnane viSe ekAgrapaNuM rAkhe. bhAvArtha -dharmadhyAnamAM manane tallIna rAkhe. manane bAhya. viSayamAM bhaTakavA de nahi, paNa dharmadhyAnamAM athavA svAdhyAyamAM sthira ekAgra rAkhe. have yati dharmanI samApti karatAM zAstrakAra lakhe che ke samyagyatitvamArAdhya mahAtmAno yathoditam / saMprApnuvanti kalyANamiha loke paratra ca // 1 // artha-mahAtmA purUSe samyagna prakAre pUrve kahyA pramANe yatidharma pALe che, te A lekamAM tathA paralokamAM kalyANa pAme che; eTale paraMparAe mokSa sukha meLavavA bhAgyazALI thAya che. A lekamAM zuM kalyANa meLave che te zAstrakAra jaNAve che - kSIrAzravAdilabdhyoghamAsAdya paramAkSayam / kurvanti bhavyasattvAnAmupakAramanuttamam // 2 // iti / artha-te mahApurUSa kSIrAva vagere uttama ane akSaya labdhinA samUhane meLavIne bhavya prANIo upara atizaya uttama upakAra kare che. Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-5 [ 385 bhAvArtha-jenuM vacana sAMbhaLanAranA kAnarUpa paDIyAmAM dudhanI mAphaka strave, eTale dudhanI jema zrotA vargane madhura lAge te labdhine kSIrAza labdhi kahe che. vagere zabdathI madhu, dhI, amRta ItyAdi travanArI labdhio samajavI. AvI uttama labdhio prApta karI bhavya prANIo upara teo upakAra kare che, je upakAranuM phaLa mokSa che. pitAne je je siddhio athavA labdhio zuddha mArge prayANa karatAM maLe che, tene purUSa garvane mATe athavA mAnamahattA meLavavA upayoga karatA nathI, paNa anya jInA upakAra mATe potAnI zaktione upayoga kare che. mucyante cAzu saMsArAdatyantamasamaJjasAt / janmamRtyujarAvyAdhirogazokAyupadrutAt // 1 // iti|| artha te mahApurUSo janma, mRtyu, jarA, vyAdhi, roga ane zeka vagere upadrava yukta ane atyanta agya saMsArathI tarata mukta thAya che. bhAvArtha - A saMsAra je aneka prakAranA duHkhathI pUrNa che tenA baMdhanathI mahApurUSa ucca yatidharma pALI mukta thAya che. kAraNa ke teo niSkAma vRttithI sarvakArya kare che; pAchalAM karma udayamAM Ave te samabhAve bhagavI nijara kare che, ane navAM kama upArjana karatA nathI. A rIte pUrvakRta kamane kSaya thatAM, ane AtmAnuM saMpUrNa svarUpa yathArtha khIlatAM teo saccidAnaMda svarUpI paramAtmA bane che. . A rIte zrI haribhadrasUrie racelA dhama bindu graMthamAM pAMcamuM prakaraNa. samApta thayuM. Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 386 ] dharmabindu prakaraNa 6 ThuM. nirapekSa ane sApekSa yatidharmanuM keTaluMka varNana pAMcamA prakaraNamAM karavAmAM AvyuM. have te saMbaMdhI vizeSa varNana karavA IcchatA zAstrakAra nIce pramANe A prakaraNane AraMbha kare che - AzayAdhucitaM jyAyo'nuSThAnaM sUrayo viduH| sAdhyasidviyaGgamityasmAdyatidharmoM dvidhA mtH||1|| artha-Azaya vagerene ucita anuSThAnane AcAryo ati zreSTha kahe che. kema ke sAdhavA gya siddhinuM te aMga che, mATe yatidharma be prakAra che. | bhAvArtha -hadayane Azaya, jJAna, zarIrabaLa, parane upakAra karavAnI zakti athavA azakti; A sarve dhyAnamAM laI je anuSThAna jinadharmanI sevA mATe karavAmAM Ave che te prazasya che, ema AcAryo kahe che. te sakala kalezane nAza karanAra je mekSa, tenI prAptinuM kAraNa che. A kAraNathI sAdhu purUvanI yogyatA AzrayI be vibhAga pADavAmAM AvelA che. sApekSa yatidharma, ane nirapekSa yatidharma, - je prazasya anuSThAna che, te sAdhya vastu siddha karavAnuM umadA kAraNa che. te ja bAbata graMthakAra bIjA kSekathI jaNAve che - samagrA yatra sAmagrI tadakSepeNa sidhyati / davIyasA'pi kAlena vaikalye tu na jAtucit // 2 // artha-- je kAryamAM sarva sAmagrI hoya che, te tarata ja siddha thAya che, paNa sAmagrInA abhAvamAM to ghaNuM kALa pachI paNa kAryanI siddhi kadAca na paNa thAya. Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-6 [ 387 bhAvArtha - ghaTa banAva heya, to mATI, cAka, daMDa, kuMbhAra vagere sAmagrInI jarUra che. jema sAmagrInI nyUnatA, tema vakhata vadhAre lAge, ane sAmagrIno taddana abhAva ja hoya, to dhaNe kALa vyatIta thAya chatAM, paNa ghaTarUpa kArya siMddha na thAya. tevI rIte ahIyAM paNa mokSa rUpa kArya mATe sAmagrInI jarUra che. have te sAmagrI kaI te jaNAve che. tasmAdyo yasya yogyaH syAttattenAlocya sarvathA / ArabdhavyamupAyema samyageSa satAM nayaH // 3 // artha -: teTalA mATe je jene yegya hoya, teno teNe vicAra karIne upAyathI AraMbha kare, e sahurUSone samyagnIti mAge che. bhAvAtha:upara ApaNe sApekSa ane nirapekSa yatidharmanuM varNana karyuM temAMthI jene je ucita lAge tene prathama bahuja vicAra karo, ane pachI yogya sAdhane dvArA teno AraMbha karave; kAraNa ke ApaNane je yogya heya, tene AraMbha kara, evo nItino mAga sapurUSoe prarUpelo che. ityukto yatidharma idAnImasya viSayavibhAgamanuvarNayiSyAmaH rUti ne ? artha --e pramANeyati dharma kahyo, have tenA viSaya vibhAganuM varNana karIzuM. tatra kalyANAzayasya, zrutaratnamahodadheH,upazamAdilabdhimataH, parahitodyatasya, atyantagaMbhIracetasaH, pradhAnapariNatervidhUtamohasya, paramasatvArthakartuH, sAmAyikavataH, vizuddhayamAnAzayasya, yathocitapravRtteH, sAtmIbhUtazubhayogasya zreyAn saapekssytidharma pati . 2. Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmAntu artha:--sApekSa ane nirapekSa yatidhamamAM zubha AzayavALA, siddhAMtarUpa ratnAne rAkhavA ratnAkara (samudra) jevA, upazama vagere buddhivALA, paranu hita karavAmAM tatpara, atyaMta gaMbhIra cittavALA, uttama mananA piraNAmavALA, mUDha svabhAvanA tyAga karanAra, uttama meAkSarUpa pratyeAjananA sAdhanAra, sAmayikavALA, pavitra AzacavALA, ucita pravRtti karavAvALA, AtmA sAthe zubha caiAgane joDanArA AvA guNavALA je sAdhu hAya, tene mATe sApekSa yatiSa ja uttama che. 388 ] bhAvArtha :--tidhama be prakAranA che. temAM sAkSepa yutidhama pALavA je manuSya lAyaka che, tenA guNanu prathama varNana karavAmAM Ave che. sarva jIvAnu` kalyANa karavAnA AzayavALA te hAvA joie. jema ratnAkara--samudramAM ratnA rahe che tema siddhAMtanA ratA tenA hRdayamAM hovA joie. khIjA zabdomAM kahIe te! te jJAnI vA joIe; upazama vagere labdhie tenAmAM hevI joIe; te sadA parane khAdha ApI paranuM kalyANa karavA tatpara hAvA joIe, tenA. mananA bhAva zu che te ekadama bIjA kaLI zake nahi tevA ga MbhIra hRdayanA hovA joIe. bIjAe kahelI gupta vArtA prakAza na kare. tevuM moTuM tenuM dila hovuM joIe. tenA mananA bhAva ucca prakAranA heAvA joIe. meAhu eTale mUDhabhAva ane ALasathI rahita te hAvA joIe. uccamAM ucca dRSTibindu rUpa meAkSaH meLavavAnAM kAraNeA je samyagajJAna, darzana ane cAritra te bIjAne pamADavAmAM tenuM mana sadA mazagula rahevuM joIe. sarva prANI upara samabhAva ane madhyasthadaSTipaNuM tenAmAM hovuM joIe. tenI pravRtti kALane ucita hovI joie. jema leAhapiMDa agnithI tapatAM Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya [ 389 agni sadRza thaI jAya che. tema tenA AtmAmAM zubhabhAva vaselA *hAvA joIe bIjA zabdomAM kahIeteA zubhabhAvanAmaya hovA joIe. AvA guNavALA kharekhara sAkSepa yutidharmane mATe lAyaka che. Ave mANusa nirapekSa yatidharma kema na pALe tevI zaMkAnA samAdhAnAthe zAstrakAra lakhe che keH- -- vacanaprAmANyAditi // 3 // aH--jinavacananA pramANapaNAthI. bhAvArtha :--bhagavaMtanI evI AjJA che ke upara jaNAvelA guvALAne nirapekSa yatidhama pALavuM ucita nathI. Ama tame zAthI heA che! tenA javAba Ape che, saMpUrNa dazapUrvavido nirapekSa dharmapratipattipratiSedhAditi // 4 // aH--sa pUrNa dezapUrva jANunAra yatine nirapekSayatidharma agIkAra karavAnA niSedha kahelA che mATe. bhAvAH--saMpUrNa deza pUrva jAgutAra 'amedhavacanI' che. eTale emanuM vacana tIrthaMkaranA vacana saddeza che. mATe evA purUSA tA dhama dezanAthI manuSya mAtrane upakAra karI tIthanI vRddhi kare che; mATe pratimA vahevI vagere AcAra pALatA nathI. AvA purUSA mATe nirapekSa yatidhama ne pratiSedha karyAM che, tenuM kAraNa zAstrakAraja nIcenA sUtrathI jaNAve che:-- parArthasaMpAdanopapatteriti ||5|| a:--pApakAra karavAnA kAraNathI. bhAvAH--je daza pUrvAdhArI che, te tInA AdhArabhUta che mATe temaNe sApekSa tidharma pALI jagatanA kalyANane mAga svIkAravA joIe. paNa pArakAnuM kalyANa karavAne mAtra grahaNa karavAthI phaLa zuM? evI A zaMkAnA javAba zAstrakAra Ape che: = Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 390 ] dharmabiMdu tasyaiva ca gurutvAditi // 6 // artha-paranuM kalyANa karavuM teja uttama che. bhAvArtha-"ca" zabda bhAra rUpe mUkavAmAM Avyo che. sarvadharmAnuSThAna karatAM pArakAne upakAra karavo e ja uttama anuSThAna che.. je mahAna purUSo che, te svArtha tyAga karIne paNa paramArtha karavA. prerAya che. paropakAramAMja khare svArtha sadhAya che. paropakAra ATalo badhe uttama kema gaNavAmAM Ave che? tene. javAba Ape che. sarvathA duHkhamokSaNAditi // 7 // artha:sarva prakAranA duHkhathI chuTA thavAya che tethI bhAvArtha -paropakArathI sarva rIte pitAnAM tathA paranA zArIrika temaja mAnasika duHkhane nAza thaI zake che, mATe parepakAra eja uttama mArga che. tathA saMtAnapravRtteriti // 8 // arthA-tethI saMtAnanI pravRtti thAya che. bhAvArtha -paropakAra karavAthI, eTale jJAnane bedha bIjAne ApavAthI ziSya thAya, vaLI tenA ziSyo thAya, e rIte tIrthanI paraMparA cAle ja mATe popakAra e uttama mArga che. je sarva sAdhue nirapekSa yatidharma pALe, ane pitAnuM hitaja sAdhe te. tIrthane viccheda thAya. tathA yogatrayasyApyudagraphalabhAvAditi // 9 // artha-traNa veganuM paNa meTuM phaLa maLe te hetuthI. 1 svArthAn satAM gurutarA prayikriyeva // kAlidAsa. Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-6 [ 391 bhAvAtha-bIjAone dharmanA ucca jJAnane bodha Apa tenA jevo uttama mArga A jagatamAM bIjo eka paNa nathI. kAraNa ke temAM mana, vacana ane kAyA, jevA zuddha vyApAramAM pravarte che, tevA bIjA koI anuSThAnamAM vartatA nathI. A paropakArathI aneka karmanI nijara thAya chemATe jenAmAM jJAnanI zakti che temaNe bIjAne sadha Apavo. jJAna meLavavuM e paNa utama che, paNa meLavelA jJAnane bIjAne lAbha Apavo te vizeSa uttama che. tathA nirapekSadharmocitasyApi tatpratipattikAle paraparArthasiddhau tadanyasaMpAdakAbhAve prtipttiprtissedhaacceti|10| artha--nirapekSa yatidharma pALavAne yogya evA purUSane paNa te dharma aMgIkAra karavAnA samaye bIjA janA utkRSTa arthane siddha karavA anya purUSano abhAva heya te nirapekSa yatidharma aMgIkAra karavAne pratiSedha che, mATe pArakAnuM hita karavuM eja ati uttama mArga che. bhAvAtha:--koI sAdhu nirapekSa yatidharma pALavAne yogya hoya paNa bIjA ja samyagdarzana vagere meLavavAne Atura hoya, ane sodhathI temane samyagdarzana pamADe tevA purUSano abhAva hoya, to nirapekSa yatidharma te sAdhu aMgIkAra karI zake nahi evI zAstranI AjJA che. te uparathI paNa siddha thAya che ke paropakAra e ja uttama mArga che. mahAvIra bhagavaMte tIrtha pravartAyu tene hetu e ja ke temAM je vizeSa jJAnIo heya te alpajJAnIone potAnA zAnane lAbha ApI temane bIjAone begha ApavA lAyaka adhi. kArI banAve; paNa je vizeSa jJAnIo che, te potAnuM ja hita sAdhavA nirapekSa yatidharma pALavA maMDI jAya to jJAnaparaMparA cAle Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 392 ] dharmabindu nahi, ane kharA jJAnIonA abhAve tIrthanI laghutA thAya, ane chevaTe viccheda javAne paNa bhaya rahe. A rIte sApekSa yatidharmane yogya purUSonuM varNana karyuM. have nirapekSa yatidharmane 5 purUSanuM varNana kare che - navAdipUrvadharasya tu yathoditagugasyApi, sAdhuziSyanipattau sAdhyAntarAbhAvataH sati kAyAdi sAmarthe savIryAcArasevanena, tathA pramAdajayAya samyagucitasamaye AjJAprAmANyatastathaiva yogavRddhaHprAyopavezanAccheyAnirapekSayatidharma iti|11|| artha-pUrva kahelAM guNavALo ane navathI paNa vadhAre pUrvane jANakAra sAdhu sArA ziSyo meLavyA pachI ane kAMI paNa sAdhavA gya vastu nahi rahevAthI, zarIra sAmarthya hevAthI saddavIryAcAra sevIne gya samaye pramAda upara jaya meLavavA ane peganI vRddhi arthe AjJAnA pramANapaNathI anazananI jema nirapekSa yatidharma aMgIkAra kare te utama che. bhAvArtha -sApekSa yatidharmane mATe jaNAvelA guNe nirapekSa yatidharma pALanAramAM levA joIe, te uparAMta navamA pUrvanI trIjI vastuthI AraMbhIne kAMIka nyUna dazapUrva sudhI jJAnavALo te have joIe. vaLI pote nirapekSa yatidharma grahaNa kare, te pUrve AcArya, upAdhyAya, pravartaka, sthavira ane gaNAdhipatinA pada upara sArA ziSyone teNe sthApelA levA joIe. nirapekSa yatidharma sivAya bIjuM kAMI sAdhavA yogya raheluM na hovuM joIe. nirapekSa yatidharma pALavA jevuM zarIrabaLa, ane mobaLa joIe, tevuM tenAmAM hevuM joIe, ane pitAnAmAM te sAmarthya che, tene vizvAsa te sAmane upayoga karavAthI tenAmAM Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-6 [ 303 sthira thayela che jeIe. te sAdhu nidrA vagere pramAda upara jaya meLavavA samyagajJAna, darzana ane cAritranA vyApAra rUpa yoganI vRddhine mATe nirapekSa vatidharma aMgIkAra karI zake. A dharma aMgI kAra karavAno samaya yogya nakSatra, tIthi vagerene rAkhavo joIe, yogya samaye jema anazana grahaNa kare tema jinaka9pa vagere nirapekSa yatidharma sAdhu prahaNa kare e artha che. tathA tatkalpasya ca paraM parArthalabdhivikalasyeti // 12 // artha-pUrvanA je guNavALo hoya ane pArakAne upakAra karavAnI zakti na hoya te paNa nirapekSa yatidharmane mATe lAyaka che. bhAvArtha-je sAdhu nirapekSa yatidharma pALe tenA jevA guNavALe bIjo koI hoya, ane koIpaNa prakAranA antarAya karmanA 'udayathI pArakAnuM hita karavA ane te dvArA ziSya-praziSyo meLavavA asamartha hoya te nirapekSa yatidharma grahaNa kare. bIjAnuM jenAthI bhaluM na thaI zakatuM hoya, te chevaTe potAnuM hita sAdhe evo bhAvArtha samajAya che. A pramANe be vibhAga pADavAnuM zuM kAraNa? tene javAba - zAstrakAraja Ape che:- ucitAnuSThAnaM hi pradhAnaM kSayakAraNamiti // 13 // artha -ucita anuSThAna e karma kSaya karavAnuM mukhya kAraNa che. bhAvArtha --jene mATe je lAyaka hoya, tene mATe te ucita "anuSThAna kahevAmAM Ave che. pitAnA guru tathA svabhAvane ucita pravRttimAM ja prayAsa karanAra haMmezA vijayI nIvaDe che. mATe ucita -anuSThAna ja karma karavAnuM mukhya kAraNa che. Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 ] dhabindu ucita anuSThAnathI ka kSaya zI rIte thAya tenA javAJa Ape che.-udgrvivekbhaavaadrtntryaaraadhnaaditi // 14 // a:-moTA vivekanA sadbhAvathI ratnatrayanuM' ArAdhana thAya che, ane tethI karmonA kSaya thAya che. bhAvAtha :-- je manuSyA ucita ane anucata vaccenA bheda yathArtha samaje che, tenAmAM viveka jAgRta thAya che ane jenAmAM viveka guNa kharAkhara khIlelA che, te jJAna darzIta ane cAritrarUpa traNa ratnAne ArAdhI zake che; ane te ratnatrayathI kama nA kSaya thai zake.. che. mATe karmo kSaya karavAnuM. paraparA kAraNe ucita anuSThAna.. che. mATe peAtAne ucita kayA mA che, tene prathama saMpUrNa viyAra. karavA ane anucitA tyAga karI cita mAge pravatavu. potAnI buddhipUrvaka kabUla karelA ucita mArgamAM mana paNa . tallIna thAya che, ane pravRtti paNa zuddha ane yathArtha thAya che. tethI jJAna, darzana ane cAritra khIle che, ane tethI ka`nA kSaya. thAya che. mATe ucita mAge pravartavuM. jo kAI cita mAge na pravarte, arthAt je sApekSa yatidhama ne yogya che te nirapekSa yati dharmAM grahaNa kare ane nirapekSa yatidhama ne lAyaka sApekSa yatidha pALavAmAMja magna rahe tA zuM pariNAma Ave te zAstrakAra darzAve cheH ananuSThAnamanyadakAmanirjarAGgamuktaviparyayAditi // 15 // a:-pUrve kahelAM tethI viparIta anuSThAna te aNuSThAna ja nathI kAraNa ke te akAma nirAnA aMga che. bhAvA:--je jete ucita dhama pALe, te yeAgya anuSThAna kahevAya paNa potAne je ucita nathI tevA dharma pALe tA te anuhAnanA nAmane pAtra nathI, paNa akAma nirjarAnuM aMga che, jevI Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-6 [ 395 rIte baLada vagere prANIe tathA vanaspati aneka prakAranA kaleza . veThI akAma nirjarA kare che, tema peAtAne je ucita nathI tevA dharma pALanAra akAma nirjarAja kare che. paNa karmAMnA kSaya karanArI. kharI nirA thatI nathI, kAraNa ke tenAmAM vivekanI khAmI che ane viveka vinA ratnatrayanI ArAdhanA thatI nathI. ane ratnatrayanI ArAdhanA vinA karma kSaya thatA nathI. mATe anucita anuSThAna te ananu chAna ja samajavuM. teja bAbatane spaSTa karatAM zAstrakAra lakhe che keH-nirvaannphlmtr tattvato'nuSThAnamiti // 16 // a:-jenuM phaLa meAkSa che, te ja anuSThAna paramAtha thI (kharI rIte) anuSThAna kahI zakAya. bhAvA:-meAkSa sivAya bIjA kAI paNu phaLanI AzA . vagaranuM anuSTAna teja kharI rIte anuSTAnanA nAmane pAtra che. jo . ke svaga vagere padArthA maLe chatAM paNa sAdhya daSTi teA meAkSanIja hAvI joIe. je anuSThAnanuM phaLa mekSa hoya tevuM ja anuSThAna . yogya che. ema kahevAthI lAbha zA? tenA zAstrakAra javAba Ape che. na cAsadabhinivezavattaditi // 17 // aH--te anuSThAna mithyA abhinivezavALuM hotu nathI. bhAvA:jenu phaLa nirvANu che, tevu anuSThAna khATA Agra havALuM hetu nathI. AkarUM anuSThAna karavAmAM AvyuM hAya chatAM jo khATA Agraha hoya tA te meAkSaphaLa meLavavAmAM vighnarUpa thAya che mATe khoTA AgrahaneA nirvANu phaLanI IcchA rAkhanArA munie tyAga karavA. khATA Agrahaja mANasanI viveka dRSTi adha karI nAMkhe che, ane tethI ucita ane anucita anuStAna vacce bheda barAbara samajAtA nathI. Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 ] dhakhindu anucita anuSThAna paNa mithyA Agraha vinA saMbhavI zake evI zaMkAnA javAba rUpe zAstrakAra lakhe che. anucitapratipattau niyamAdasada bhinivezo'nyatrAnA bhogmaatraavitti / / 28 / / artha :-ajANapaNA sivAya jo anucitamAM pravRti thAya tA jarUra te durAgraha che ema vicAravu. bhAvArtha :--mANasa bhUlathI anucita anuTAnane Adara kare tA te kArya kSamApAtra gaNI zakAya, paNa jANIjoine te anucita mAga mAM pravRtti kare te te mithyA AgrahathIja kare che. ema jarUra vicAravu. ajANapaNAthI jo anucita anuSThAnanu sevana karavAmAM Ave tA temAM cAritra rahe ke tenA nAza thAya, te jaNAve che. saMbhavati tadvato'pi cAritramiti // 19 // artha-ajANapaNAthI anucita mAgamAM pravRti karanArane paNa cAritrane sa'bhava che, bhAvA:-je sAdhu sApekSadhama pALavAne cAgya che, te peAtAnI sthiti barAbara na samajI zakavAthI eTale ajANapaNe nirapekSa dha rUpa tene mATe-anucita mArgamAM cAle paNa cAritra "pALanArA gaNavAmAM Ave che. A sabaMdhamAM kAMIka vizeSAtha zAstrakAra jaNAve che: anabhinivezavAMstu tadyuktaH khalvata iti ||20|| a:--je cAritravAna purUSa che, te atattvamAM Agraha vagaranA jarUra hAya che. Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-6 [ 397 bhAvAH--ajANapaNe mANasa anucita anuSThAna karavA prerAya, paNa ajANapaNe paNa je cAritravALA purUSa che, te kadApi tattva mAnavAnA durAgraha karatA nathI. ajANapaNe khATAM tattvAne svIkAravA te prerAtA nathI. Ama zAthI kaheA che ! tenA javAba. Ape cheH svasvabhAvatkarSAditi // 21 // a:-peAtAnA svabhAvanA utkarSa paNAthI. bhAvAtha :-jemaNe cAritra grahaNa karelu che, tee paNa chadmastha che, tethI temanI kASTha anucita bhAkhatamAM ajANapaNe pravRtti thaI jAya, paNa atattvane tattva mAnavArUpa ajJAnatA te temanAmAM saMbhavI zakatI nathI. kAraNa ke samyagada namaya temanA svabhAva anelA che; temAM nyUnatA AvatI nathI. kahevAnA bhAvArtha e che ke cAritramAM nyUnatA Ave paNa samyagada nAM nyUnatA AvatI nathI, kAraNa ke tattvAnI sAthe tenA svabhAva tanmaya thaI gayelA che; ane tethI tenI uccatA che.. svabhAvanI uccatA zI rIte thaI zake ? te jaNAve che:maargaanusaaritvaaditi // 22 // aH--mArgAnusArIpaNAthI svabhAvamAM uccatA. thAya che. bhAvAH--jJAna darzIna ane cAritrarUpa je meAkSanA trividha mAga che; tenuM je Asevana kare che, tenA AtmA uca svabhAvavALA thAya che. bIjA zabdomAM kahIe tA mArgAnusArIpaNAthI AtmA uccana svabhAvavALA thAya che. paNa A ratnatrayanA mArge javAma zAstrakAra Ape che. mANase zAthI anusare ? tene. Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 398 ] dhamabindu tathA rucisvabhAvatvAditi // 23 // artha-mArgane anusaravAnI rUcivALo svabhAva thavAthI. bhAvArtha-jyAre koI mANasane koI mArga pasaMda paDe che, tyAre te mArge cAlavAnI rUci thAya che, ane pachI te mArge te cAle che, mATe mArga upara cAlavAmAM Ave, te pahelAM te mArge cAlavAnI rUci thavAnI jarUra che kAraNa ke rUci vinA yathArtha pravRtti thatI nathI. have sanmArge cAlavAnI rUcI zAthI thAya ? te jaNAve che - zravaNAdau pratipatteriti // 24 // artha-zAstra zravaNa vagerethI (pitAnI bhUla) aMgIkAra karavAthI (mArga para cAlavAnI rUci thAya che.) bhAvArtha-zAstra zravaNathI athavA bIjAnA upadezathI manuSya pitAnI bhUla kabUla kare che; huM atyAra sudhI je kAma karato hato te khoTuM che, evuM tenA hRdayamAM bhAna thAya che; bhAna thatAMnI sAthe - sanmAga ze che, te zedhavA mana talape che; ane te zodhI kADhI te mArge cAlavAne prerAya che; A rIte sanmArge cAlavAnI rUci thAya che. zAstra zravaNathI manuSya potAnI bhUla kabUla kare che, ema paNa tame zAthI kaho cho ? tene javAba zAstrakAra Ape che asadAcAragaINAditi // 25 // artha-asadAcAranI nindA karavAthI. Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-6 [ 399 bhAvArtha-jyAre mANasa pote pUrve karelA anucita anubThAnanI nindA kare, ane tenuM prAyazcita le, tyAre ja teNe potAnI bhUla kabUla karI che, ema kharI rIte kahI zakAya. je kharekhara pitAnI bhUla samajelo che, te te bhUlanI nindA karI sanmArga tarapha rUcivALA thAya che, ane pachI sanmArge cAle che ane tethI tene AmA ucca svabhAvavALe thAya che. tethI te ucca svabhAvavALo atatvamAM durAgraha rAkhatA nathI. ane jenAmAM durAgraha nathI te sadanuSThAnaja aMgIkAra kare che. zAstrakAra paNa cAlu viSayanI samati karatAM lakhe cheH ityucitAnuSThAnameva sarvatra zreya iti // 26 // artha-mATe ucita anuSThAna ja sarvatra zrayakArI che. bhAvArtha-ApaNe gRhastha dharma pALatA hoIe ke yatidharma pALatA hAIe, paNa ucita anuSThAna ja sarvatra zreyakArI che; kAraNa ke temAM durAgraha nathI. ucita anuSThAnamAM hitakArI paNuM zA kAraNathI raheluM che, te zAstrAkAra darzAve che. __bhAvanAsAratvAttasyeti // 27 // artha -bhAvanAnA pradhAnapaNAthI ucita anuSThAna zreyakArI che. bhAvArtha-jyAre ApaNe ucita anuSThAnamAM pravRtti karIe chIe, tyAre bhAvanA paNa ucca prakAranA hoya che; ane jyAM ucca bhAvanA tyAM pariNAma zreyakArI AvavAnuM e niHsaMdeha che. koI paNuM kArya karatAM pahelAM mANasa te saMbaMdhI vicAra kare che. citAra citra deratAM pahelAM manamAM chabI dore che; patra upara je chabbI te phare che te tenA ucca mAnasika citrane anurUpa kadApi hoI zakatI nathI. chatAM ucca bhAvanA ucca kArya karavA prere che, e niyama visara na joIe.. Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 400 ] dhakhi mANasa jevA vicAra kare che, tevA te thAya che. jema vicAra vadhAre prabaLa, tema TuMka samayamAM te anubhavavAmAM Ave che. mATe niratara ucca ane prabaLa bhAvanAe rAkhavI. kAraNa ke ucca bhAvanAthI ja ucita anuSThAna zreyakArI thAya che. iyameva pradhAnaM niHzreyasAGgamiti ||28|| a:-bhAvanA eja meAkSanu mukhya kAraNa che. bhAga:- :-bhAvanA eTale ucca vicArA. teja kharekhara meAkSanuM mukhya kAraNa che. mana eva manuSyANAM kAraNaM baMdhamokSayoH mata eja mANasAnA bhdha ane meAkSanuM kAraNa che. jo halakA vicArAnAM mana rame che, te te baMdhanuM kAraNa cAya che, ane jo ucca vicArAmAM mana tallIna thAya che, tA te meAkSanu kAraNa thAya che, mATe bhAvanArUpa ucca vicArA niraMtara hradayamAM rAkhavA kAraNa ke ucca bhAvanA pramANe ucca vacanA khAlAya che, ane ucca kAryo thAya che; A rIte ucca vicAre, vacane ane kAryAM. e meAkSanAM mukhya kAraNA che. eja bAbata zAstrakAra bIjA sUtrathI varNave cheH-- etatsthairyAddhi kuzalasthairyopapatteriti // 29 // artha :-bhAvanAnA skIya paNAthI sava kuzaLa AcaraNanu sthaya paNu' thAya che, te kAraNathI (bhAvanA e meAkSanu kAraNa che.) bhASA:--jo bhAvanA ucca heAya, tA vicAre paNa ucca thAya, ane kAya paNa ucca thAya; mATe bhAvanApara sarva kAryAnA AdhAra che. jo bhAvanA ucca vicAramAM sthira hoya, te zubha kAryo paNa nizcaye thai zake, bhAvanA ane kAya vacce Ave! sabaMdha che, te zI rIte tame kahI zake! che ? tenA javAba zAstrakAra Ape cheH Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-6 [ 401 bhAvanAnugatasya jJAnasya tattvato jJAnatvAditi // 30 // a:-bhAvanAne anusaratu jJAna, teja kharI rIte jJAna che (mATe bhAvanA pramANe kAya thAya che.) bhAvAH: jJAnanA traNa prakAra zAstrakArAe batAvelA che. zrutajJAna ciMtAjJAna ane bhAvanAjJAna. te traNanI vyAkhyA TIkAkAra nIce pramANe Ape che.-- vAkyArthamAtraviSayaM koSThakagatavIjasaMnibham zAnam / zrutamayamiha vijJeyaM midhyAbhinivezarahimalam ||1|| yattu mahAvAkyArthajamatisUkSma suyukticintayeApetam / udaka iva tailabindurvisapiM cintAmayaM tatsyAt // 2 // evaM paryagata dvidhyAdau yatnavattathaivoccaiH / etattu bhAvanAmayamazuddhasadratnadIptisamam ||3|| vAkayanA artha mAtrane batAnanArUM, mithyA abhiniveza (Agraha) rahita, ane kAramAM rahelA dhAnyanA khIja jevuM zruta jJAna samajavuM. je jJAna sarva dharmAtmaka vastune pratipAdana karanArU sUkSma buddhivALAthI jANI zakAya tevu, suyuktithI ci Mtavelu. ane jema telabiMdu jaLamAM prasarI jAya tevuM jJAna te ciMtAjJAna che. vidhi, dravya, dAna, pAtra vagerene batAvanArU yatnathI sAdhya thAya evuM, ane ucca je tAjJAna te bhAvanAjJAna kahevAya che; ane te azuddha sadratanA prAza sarakhu che. ane jema sadrana (tivaMta ratna) khInna ratnA karatAM adhika prakAza ApanArUM che, tema A bhAvanAjJAna te khIjA be prAranA jJAna karatAM adhika che. 26 Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 402 1. dharmabindu bIjA zabdamAM A svarUpane vedAMta paNa kahe che. zravaNa, manana ane nididhyAsana, prathama sAMbhaLavAmAM Ave che, te upara jaNAvelA kaeNThAramAM rahelA dhAnyanA bIja samAna che, jemAM te bIja vRddhi pAmatuM nathI, tema zrutajJAna vRddhi pAmatuM nathI. tethI te jeTaluM sAMbhaLyuM teTaluM grahaNa karavAmAM Ave che; pachI te upara manana karavAmAM Ave che; saMkalpa vikalpAtmaka mana pitAnuM lakSa te tarapha derave che; ane tene vizeSArtha zodhI kADhe che. jemAM telanuM biMdu jaLamAM prasare che, tema mananA vyApArathI te sAMbhaLelA jJAna saMbaMdhI vizeSa jANa thAya che. paNa tenuM kharUM rahasya to bhAvanAthI ja nididhyAsanathI ja prApta thAya che. jyAre AtmAnuM sarva sAmarthya te tarapha deravAmAM Ave che, tyAre jJAtA, jJAna ane seya traNenuM aya thAya che, ane vastunuM yathArtha jJAna maLe che. A bhAvanAjJAna che. vaLI bIjI rIte kahIe, te prathama zravaNa grahaNa kare che, pachI magaja-buddhi kabUla kare che, ane pachI hRdaya tene svIkAra kare che. jyAre hadaya svIkAra kare tyAre ja yathArtha jJAna che ema vizvAsathI kahI zakAya. mATe hRdayathI kharA anubhavathI svIkArAyeluM jJAna teja bhAvanA jJAna; ane te ja kharUM jJAna, ane te ja kharI zraddhA kahyuM che ke Right belief leads to right thoughts and right thoughts lead to right actions. - zuddha zraddhA zuddha vicArone prere che, ane zuddha vicAre zuddha kAryone prere che. mATe bhAvanAjJAna (zraddhA) teja kharUM jJAna che. teja bAbata ulaTAvIne zAstrakAra lakhe che. nahi zrutamayyA prajJayA bhAvanAdRSTajJAtaM jJAtaMnAmeti // 31 // artha-kRtamaya buddhithI jANeluM te jJAna nahi paNa bhAvanAthI joyeluM ane jANeluM teja jJAna. Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-6 [ 403 bhAvArtha-zrutamaya buddhithI je joyuM athavA jANyuM athavA zrutamaya buddhithI je jANavAmAM tathA jovAmAM AvyuM te jJAna kahI zakAya nahi. paNa bhAvanA vaDe je jANavAmAM tathA jovAmAM Ave che, teja kharUM jJAna che. kahevAne bhAvArtha e che ke jevI rIte bhAvanAthI vastunuM jJAna thAya che, tevI rIte kevaLa zrutajJAnathI thatuM nathI. je vastune sAMbhaLI manana karI, ane nididhyAsana karI hoya tenuM ja jJAna yathArtha kahI zakAya. zrutajJAnathI jANe te na jANyA barAbara kema gaNavuM tene javAba zAstrakAra Ape che. uparAgamAtratvAditi // 32 // atha-zrutajJAnathI phakta bAhyathI raMgavApaNuM che te kAraNathI (zrutajJAne karI jANeluM na jANyA samAna che.) bhAvArtha-jema saphaTika maNinI nIce koI paNa raMganuM puSpa mUkavAmAM Ave to te saphaTika maNi tevA raMgane dekhAya che; paNa kharekhara te te thatuM nathI, kAraNa ke baMnene saMbaMdha bAhya che. te ja rIte zratajJAnathI AtmAne je bodha thAya che, te kevaLa upara che, tethI hRdayanI pariNatine ekadama asara thatI nathI. mATe zrutajJAnathI jANeluM te nahi jANyA samAna ane bhAvanA jJAnathI jANeluM teja kharUM jJAna che. zratajJAna kevaLa upara uparanuM che ema zI rIte kahe che, te tene javAba zAstrakAra Ape che. dRSTavadapAyebhyo'nivRtteriti // 33 // athaH--jeyelA apAya (anartha) thI mANasa nivRtti pAmate nathI mATeja (zrutajJAna upara uparanuM che.) Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 404 ] dha bindu bhAvArtha :--jo mANusa yathArtha rIte anarthane jue tathA jANe te tenAthI te pAche haThe; paNa jevI rIte bhAvanAjJAnathI jANelAM tathA joyelA anaya upajavanArAM kAryothI pAcho haThe che,. tevA te zrutajJAnathI bhaNelAM tathA joyelA anatha kArI kAryAMthI pAche. haThatA nathI; mATe zrutajJAna upara uparanuM che. jo kharU jJAna thayuM hoya tA taddanusAra vartana thavu joIe. jyAM prakAza haiAya tyAM aMdhakAra rahI zakatA nathI, tema samyagnAnathatAM dveSanA udbhava saMbhavI zakatA nathI. ane jo dveSa thAya, tA dveSa karanArane sabhyajJAna thayuM che, ema kadApi kahI zakAya nahi. bhAvanA jJAnaja mANasane sadbhAge prere che, ane asadbhA`thI pAchA. kheMce che. teja bAbata AgaLa sUtrathI zAstrakAra darzAve che :~~ etanmUle ca hitAhitayoH pravRttinivRttI iti // 34 // - atha--hitamAmAM pravRtti karavI ane ahitathI nivRtti pAmavI tenuM mULaja bhAvanAjJAna che. bhAvAtha :--jene bhAvanAdAna thayuM che, teja truddhimAna purUSa hita ane ahita vaccenA bheda samajI zake che, ane hita mArgomAM pravRtti kare che, ane ahitakArI mAthI vimukha thAya che, eja bhAmattanI puSTi ApatAM zAstrakAra lakhe che ke: ata eva bhAvanAdRSTajJAtAdviparyayAyoga iti ||35|| artha :--te kAraNathIja bhAvanAvaDe joyelA tathA jANelAthI viparita pravRtti thatI nathI. bhAvArtha :-hita ane ahita mAnA bheda samajAvanAraja bhAvatAjJAna che, mATe bhAvanAjJAna vaDe joyelA tathA jAgelA padArthAnA saMbadhamAM viparita pravRtti kadApi sabhavatI nathI; eTale jenAmAM Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya [ 45 bhAvanAjJAna che; te purUSa kadApi ahita mArgamAM pravRtti karato nathI, tema hita mArgathI pAcho haThata nathI. bhAvanA jJAnavALAnA kAryo viparIta hatAM nathI. tadvanto hi dRSTApAyayoge'pyadRSTApAyebhyo nivartamAnA dRzyanta evA'nyarakSAdAvitIti // 36 // artha-je bhAvanA jJAnavALA che, te jovAmAM AvatAM kaSTonI prApti thavAthI, je kaSTo nathI jovAmAM AvatAM tenAthI paNa nivRtti pAme che, ane anya jIvonI -rakSA karavAnA kAmamAM pravRtta thAya che. bhAvArtha --je bhAvanAjJAnavALA purUSo che, te maraNa vagere kaSTo je jovAmAM Ave che, te maraNAdinI prApti thatAM narakAdika mugatine pamADanArA evA hiMsAdika karmathI nivRtti pAme che. teo A pramANe anarthakArI kAryo karatAM aTake che, eTaluM ja nahi paNa anya jIvonI rakSA karavA sarvadA tatpara rahe che. A sthaLe TIkAkAra metArya muninuM daSTAnta Ape che. metArya muni keI sanIne tyAM bhikSA arthe gayA hatA. tenI sonAnA java ghaData hatA; te kAma paDatuM mUkI teNe te sAdhune bhikSA ApI, tevAmAM tene pALelo krauMca nAmane pakSo keTalAka senAnA java gaLI gayo. munie A sarve najare joyuM. paNa maunavrata dhAraNa karI cAlyA gayA. pAchaLathI te java gaNutA ochA jaNAyA tethI sonIne te metArya muni para zaMkA paDI. munine pUchatAM munie te krauMca pakSInuM nAma na detAM mauna rahyA, te uparathI te sanIe metArya munine tADana karyuM. te kaSTa veiThayuM chatAM bIjA prANIne herAna thavA na dIdhe. evA mahAsattvavaMta munirAje bhAvajJAnavALA hoya che. koI dharma mArgathI patita thayo haiya, to tene premamAM sthira kare che evI rIte aneka prakArane Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 406 ] ghabindu upakAra kare che. pitAne maraNa kaSTa sahana karavuM paDe che te sahana. karIne paNa bIjA upara upakAra karavA niraMtara prayatnazIla hoya che. A viSayanI samApti karatA zAstrakAra lakhe che ke - iti mumukSoH sarvatra bhAvanAyAmeva yatnaH zreyAniti // 37 // artha e rIte mumukSue sarvatra bhAvanAmAMja prayatna kare teja zreya che. bhAvArtha-yati game te kArya karate heya, game te anuSThAnamAM pravRtta thayele heya chatAM hRdayamAM te ucca prakAranI bhAvanA ja rAkhavI eja zreya mArga che, ApaNe upara vicArI gayA chIe ke bhAvanA. jJAnaja sadvicArone preranAra che. ane sadvicAreja satkAryanA. niyAmaka che, mATe satkAryane kharI rIte baLa ApanAra bhAvanA che. mANasane jyAre sanmArge cAlatA vina Ave tyAre tenuM mana te mArgathI vimukha thavA prerAya che, ane te vakhate je bhAvanA jJAnane akhaMDa vahete baLane pravAha na hoya, te vicAra paNa asanmArga tarapha AkarSAya che, mATe satkAryo karatAM paNa bhAvanAjJAnane hRdayamAMthI visAravuM nahi. tadbhAve nisargata eva sarvathA doSoparatisiddheriti // 38 // artha--bhAvanAnA sadbhAveja svabhAvathI ja sarva prakAre deSathI pAchA pharAya che. bhAvArtha-jyAre bhAvanA hRdayamAM vartatI hoya che, tyAreja svabhAvathI rAgAdika deze TaLI jAya che. bIjA zabdomAM kahIe te. bhAvanAjJAnathI ja sarva prakAranA ane vikAra ane vRttio TaLI jAya. che. bhAvanAne ATale badhe pratApa varNavAmAM AvyuM; paNa te. bhAvanA zI rIte utpanna thaI zake ? te bhAvanAnuM kAraNa zuM ? tene javAba zAstrakAra Ape che - Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-6 [407 vacanopayogapUrvA vihitapravRttionirastA iti // 39 // atha -vacananA upagapUrvaka zAstramAM kahelA anuSThAnamAM pravRtti karavI te bhAvanAnuM kAraNa che. bhAvArtha:-A bAbata zAstramAM A pramANe varNavelI che, mATe te prakAre AdaravA lAyaka che evI AlocanA karavI ane AlocanA upagapUrvaka zAstrokta anuSThAnamAM pravRtti thAya, te bhAvanAnuM kAraNa che. mahAguNatvAdvacanopayogasyeti // 40 // atha-vacanane upayoga kare. te mahAguNakArI che, mATe (vacane pagapUrvaka zAstrokata pravRtti, te bhAvanA jJAnanuM kAraNa che). A bhAvArtha -zAstramAM kahelA vacanane vicAra kare, te mahAguNakArI che. kAraNa ke zAstramAM jJAnIonA anubhavanuM, temaja kaye mArge cAlavAthI daSTasiddhi thaI zake te mArganuM varNana kareluM hoya che. mATe tadanusAra vicArapUrvaka pravRtti karavAthI bhAvanAjhAna thAya che. A eja bAbatane vadhAre spaSTa rIte sUcavatA zAstrakAra lakhe che - tatra hyacintyacintAmaNikarUpasya bhagavato bahumAnagarbha arthazAstramAM kahelA vacananI AlocanApUrvaka pravRtti karavAthI) aciMtya ciMtAmaNi tulya bhagavAnanuM bahu mAnapUrvaka smaraNa thAya che. Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 408 ] dhabindu bhAvAtha:--zAstramAM je vacaneA kahyAM che, tenA prathama vicAra karI taddanusAra pravRtti karavAmAM Ave tAM te zAstranA praNetAnuM paNa smaraNa thAya che. jenA prabhAva citavavA azakaya che, evA ci'tAmaNi ratnasadaza bhagavAna che. jema ciMtAmaNi ratna icchita padArtha Ape che, tema bhagavAnanuM smaraNa paNa Icchita padArtha te ApanArU che. zAstranA vicAra AvatAMja te zAstranA prarUpaka bhagavaMtanuM paNa smaraNa thAya che. ane bhagavaMtanuM smaraNa thavuM, te kAMI jevA tevA lAbha nathI. mATe zAstrokta vacana vicArIneja nira Mtara pravRtti karavI. bhagavataivamukamityArAdhanA yogAditi // 42 // aH--bhagavate A prakAre kahyuM che; e prakAranA ArAdhanA ceAgathI (bhagavatanuM smaraNa thAya che). bhAvArtha :--jyAre zAstramAM kahelA vacane ApaNe vicAra karIe chIe, manana karIe chIe tyAre bhagavaMte A saMbaMdhamAM A prakAre kahyuM che, evA svAbhAvika vicAra sphure che. ane tethI zAstra tarapha tathA zAstranA praNetA tarapha anukULa bhAva jAgRta thAya che, ane A anukULa bhAvathI bhagavaMtanu smaraNa thAya che. evaM ca prAyo bhagavata eva cetasi samavasthAnamiti // 43 // aH--A rIte ghaNe bhAge bhagavaMtanIja sthApanA sArI rIte hRdayamAM thAya che. bhAvArtha :--A rIte bahumAna pUrNAMka bhagavaMtanu smaraNu karavAthI hRdayamAM bhagavaMtanI sthApanA ghaNe bhAge thAya che. RRNe bhAge A zabdo kahevAnA artha e che ke - kriyAkALe kriyAmAM ja cittanI sthApanA karavI. jo kriyA karatI vakhate kriyAmAMja citta na rAkhe teA. kevaLa vyakriyA thayAne deSa Ave. ghaNI dhArmika Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-6 400 kriyAo hAlamAM dravyakriyAo thaI gaI che, kAraNa ke bhAva vinA te karavAmAM Ave che, te karatI vakhate citta bIje rakhaDatuM hoya che; tethI te kriyAo jIva vagaranAM khAM rUpe bhAse che. mATe A sthaLe kahevAmAM AvyuM che ke je je kriyA karatA hoIe te te kriyA bhAva sahita ane temAM citta parevIne karavI. A sthaLe koI zaMkA kare che ke bhagavAnuM kaheluM karavAthI zuM siddha thAya ? tene javAba zAstrakAra Ape che. tadAjJArAdhanAcca tadbhaktireveti // 44 // artha:-bhagavaMtanI AjJAnuM ArAdhana karavAthI bhagavAnanI bhakita ja thAya che. | bhAvArtha-je bhagavaMta tarapha kharI rIte bhakti darzAvavI hoya to bhagavaMtanI AjJA praNANe cAlavuM jarUranuM che, kAraNa ke temanI AjJA pramANe vartana eja temanI bhakita, te bAbataja vizeSa khullI rIte zAstrakAra lakhe che - upadezapAlanaiva bhagavadbhaktirnAnyA kRtakRtyatvAditi // 45 // atha-upadeza pALa teja bhagavaMtanI bhakti che, paNa bIjI nathI, kAraNa ke te kRtakRtya che. bhAvArtha:-bhagavaMta pitAne je karavA egya hatuM te karI gayA che, pitAnI sAdhya vastu temaNe siddha karelI che, mATe temanI tarapha -bhakti darzAvavAne uttama mArga ekaja che. ane te e che ke temane upadeza pALa. je bhagavaMtanI AjJA pramANe vate che, te kharekhara bhagavaMtane bhakta che ema nakI samajavuM. Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 410 ] dharmabindu je bhagavaMta kRtakRtya che te pachI temanI puSpAdi vaDe pUjA. karavAthI zuM prayojana che? evI zaMkAnA samAdhAnAthe zAstrakAra lakhe che keucitdrvystvsyaapi tadrUpatvAditi // 46 // . artha -ucita dravyastava paNa upadeza pAlAvArUpa che. mATe te paNa bhakita kahevAya. bhAvArtha-gya dravya stutithI paNa bhagavaMta AjJAnuM pAlana thAya che. kAraNa ke zAstramAM upadeza che ke yogya avasare pavitra thaIne sArA puSpavaDe temaja uttamottama rasuti staravaDe jina pUjA. karavI." AvI bhagavaMtanI AjJA che; ane te AjJA pramANe vartavAthI bhakita thAya che; mATe niraMtara jina pratimAnuM pUjana karavuM, dravyaratavane upadeza pALavArUpa gaNavAmAM AvyuM che te bhAva-- stavane gaNavAmAM Ave temAM Azcarya jevuM zuM che? dravyatavathI paramAtmAnI bhakita thAya che ema tame zI rIte. kahI zake che tene uttara zAstrakAraja Ape che. bhAvastavAGgatayA vidhAnAditi // 47 // artha --dravyastava bhAvastavanuM aMga che, ema kaheluM hovAthI (dravyaratathI paNa bhagavaMtanI zakita thAya che.) | bhAvArtha -zuddha yatidharmanA kAraNarUpedravyastava zAstramAM raheluM che. viSayatRSNada kAraNethI sAdhudharmarUpa maMdiranA zikhara para caDhavA asamartha ane dharma kAryane karavA IcchatA prANI mATe moTA sAvadya vyApArathI nivRtta thavAne bIje mArga na jaNavAthI bhagavaMte sadda AraMbharUpa dravyastavane upadeza karyo. Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-6 [ 411 jinabhavanaM jinabimba jinapUjAM jinamata ca yaH kuryAt / tasya narAmarazivasukhaphalAni karapallavasthAni // 1 // jina bhavana, jinabiMba jinapUjA ane jinamata je kare che te purUSanA hAthamAM manuSyanAM, devanAM ane mokSanA sukha Ave che, arthAta sarva prakAranAM uttama sukhe tene sahaja maLe che. mATe dravya stava e bhagavaMtanI A pramANenI AjJAnuM pAlana che. ane AjJA pAlana e bhakita che, mATe dravyastavathI paNa bhakti thAya che, e niHsaMdeha che. hRdi sthite ca bhagavati kliSTakarmAvigama iti // 48 // artha -bhagavaMta hadayamAM sthira thaye kalezakAraka karmone kSaya thAya che. bhAvArtha -saMsAramAM vAsa karAvanAra je je karmo che, te kilaSTa karmo che. jyAre bhagavaMta ApaNA hRdayamAM vAsa kare che, tyAre te kalezakAraka karmane kSaya thAya che. kalyANa maMdiramAM paNa Aja udezathI lakheluM che ke - hadvartini tvayi vibho zithilIbhavanti / jantoH kSaNena nibiDA api karmabandhAH // sadyo bhujaGgamamayA iva madhyabhAgamabhyAgate vanazikhaMDini candanasya // 1 // jyAre he prabho! tuM amArA hRdayamAM vAsa kare che, tyAre kSaNavAramAM prANInA gADha kama badhana paNa DhIlAM paDI jAya che. dAkhalA tarIke vanane mora vananA madhyabhAgamAM AvavAthI caMdana vRkSane viMTaLAI vaLelA sarponA bandhana zithila thaI jAya che. eTale ke sarpa ekadama palAyana thaI jAya che. Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 412 ] dha bindu manuSya ekaja vakhate eka vastunu dhyAna karI zake, ekaja vastumAM citta rAkhI zake, e niyama saheja paNa vicAra karanArane tarata samajAze. te pachI jenu citta prabhumAM lAgyuM hoya, tenuM citta khIjA duSTa adhyavasAyeAmAM pAvAya nahi; ane tethIja A sthaLe kahevAmAM AvyuM che ke bhagavaMtanA vAsa hRdayamAM jyAM sudhI heya che, tyAM sudhI kliSTa karIA kSaya thAya che, ane navAM kaSTa ka upArjana thatAM nathI. A bAbata zAstrakAra paNa dRSTAntathI sama* jAve che keH jalAnalavadanayorvirodhAditi // 49 // aH--jaLa ane agninI sAqaka e ene (kilaSTa karmAMne, ane bhavagatanuM cittamAM vasavu') virodha che, bhAvA:-jaLa ane agnine paraspara virodha che. jyAM jaLa heAya tyAM agni rahI zake nahi, ane jayAM agni haiAya tyAM jaLa rahI zake nahi. kemake te banne eka bIjAnA nAza karanArAM che. teja rIte bhagavaMtanA hRdayamAM vAsa ane kilaSTa kama eka khIne paraspara vidhI hovAthI ekaja samaye sAthe rahI zake nahiM, jo bhagavaDatAnA huyamAM vAsa hoya tA kilaSTa kama tyAM rahI zake nahi, ane jo kilaSTa kama rahI zake tA bhagavaMtanA hRyamAM vAsa nathI. emaja samajavuM. AraMbha karelA viSayanI samApti karatAM zAstrakAra lakhe che keHityucitaanusstthaanmev sarvatra pradhAnamiti // 50 // a:--A prakAre ucita anuSThAna eja sava sthaLe mukhya che. Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhamabindu [ 413 bhAvAthaS:-A sUtrane bhAvArtha AgaLa sUtra naM. 46mAM kahela che tyAMthI joI le. ucita anuSThAna mukhya che, e zI rIte kahI zakAya ! tene javAba zAstrakAra Ape che - prAyo'ticArAsaMbhavAditi // 51 // artha:-ghaNuM karIne (ucita anuSThAnamAM) aticArane. saMbhava nathI mATe (ucita anuSThAna eja mukhya che.) bhAvArthaH--je mANasa potAne ucita anuSThAna karavA tatpara : thAya che, te purUSane ghaNe bhAge aticAra lAgato nathI. potAnI buddhithI je mAge yogya lAgyo hoya che, te mArge mANasa potAnA saghaLA sAmarthyathI vaLe che, ane kadApi potAnA jJAnapUrvaka temAM aticAra thavA detA nathI. jema mArge jatAM keIne kAMTo vAge, athavA javara Ave.. athavA be mArgathI kaye mArge javuM e diha thAya, tema sanmArge cAlatAM, athavA saddanuSThAnamAM pravRtti karatAM pUrvanA nikAcita karmanA udayathI athavA ajANapaNathI mANasane aticAra deSa kadAca lAgI jAya, e hetuthI ja kahevAmAM AvyuM che ke gaNe bhAge aticAra : lAgato nathI. . ucita anuSThAnamAM pravRtti karanAra ghaNe bhAge aticAra lAgato. nathI, ema zI rIte kahI zako cho? tene javAba Ape che - thAsattiAtravRti karA A artha-potAnI zakti pramANe pravRtti kare che, te. kAraNathI - paNAthI jANa karatAM kula hAsa e hetuthI Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 414 ] adhyAya ? bhAvAH--je mANasa potAnI zaktinA vicAra karI satkAmAM pravRtti kare che, tene aticAra lAgatA nathI. je mANasane buddhipUrvaka vicAra karatAM ema lAge che ke ATalu kAmatA mArAthI thaI zakAze. te kAryane avazya yathArtha rIte karI zake che, ane tethI tenA mAmAM dUSaNa lAgatuM nathI. sadbhAvapratibandhAditi // 53 // aH--sadabhAvamAM cittane rokavAthI ( yathAzakti pravRtti thaI zake che. ) bhAvAH--je peAtAnAthI karI zakAya tevuM satyAya che, tene viSe cittane rAkavAthI mANasa potAnI zakita pramANe pravatI zake * che, kahevAtA sAra e che ke je mANasa peAtAnAthI thaI zake tevA thAya mAM citta rAkhe che, te temAM te pravRtti paNa bharAbara rIte karI zake che. itarathArttadhyAnopapattiriti // 54 // a:--( anucita kArya nA AraMbha karavAthI) ArttadhyAnanA prasaMga Ave che. bhAvA --je mANasA anucita kAnA AraMbha kare che, athavA je kAma karavAnI potAnI zakita che, te uparAMtanuM kApa karavAne pravRtti kare che, te manuSyane Artta dhyAna karavAnA prasa Mga Ave che. pAtAnI zita paca mahAvrata pALavAnI nathI, chatAM paca mahAvrata pALavAnA AraMbha kare che, teA pariNAma e Ave che ke bahArathI anicchAe te mahAvrata pALavA chatAM aMtaramAM vicAro tenAthI virUddha vate che, ane tethI A'dhyAna thAya che. teja khAkhatane * jaNAvatAM zAstrakAra lakhe che keH-- Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-6 [ 415 akAlautsukyasya tatvatastattvAditi // 55 // artha--anucitakALe je utsupaNuM che, te paramArthathI (kharI rIte) ArtadhyAnapaNuM ja che. bhAvArtha -je kArya karavA ApaNe dhArIe, athavA IcchA rAkhIe te kArya karavAne samaya thayo na hoya chatAM, te kALane'ucita kAryane tyAga karIne, anucita kAryano prAraMbha karIe to te kArya vyavahArathI dharmadhyAna gaNavA chatAM paramArthathI (kharI rIte) -ArtadhyAna svarUpIja che; arthAt anucita kAryanA AraMbhathI ja ArtadhyAnaja thAya che. jenI indriyo pitAne svAdhIna nathI, ane jenuM mana pitAne vaza nathI, te caturthavrata aMgIkAra kare te pari- 1NAma AdhyAna sivAya bIjuM kazuM AvI zake ja nahi. bhagavadgItAmAM lakhyuM che kekmendriyaanni saMyamya yastvAste manasA smaran / indriyAryAn vimUDhAtmA mithyAcAraH sa ucyate // 1 // je purUSa karmendriyone dabAvI rAkhe che, paNa manathI IndriyanA viSayonuM smaraNa karato rahe che, te vimUDha AtmA mithyA AcAravALe kahevAya che. te kevaLa ajJAna zarIra kaSTa che; mana vaza thayeluM nathI, tyAM sudhI mithyAcAra che, ane A dhyAnanA heturUpa che. A sthaLe kaI zaMkA kare ke je mANasa utsuka che, te pravRtti kALa pAmI zakaze, paNa anutsuka che te purUSa pravRttikALa zI rIte pAmI zakaze ? tene uttara zAstrakAra Ape che. nedaM pravRttikAlasAdhanamiti // 56 // artha-utsukapaNuM pravRttikALanuM sAdhana nathI. Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 416] dhamabindu bhAvArtha:-mANasa kaI kAma karavA utsuka thAya, te uparathI tene te kAma karavAno avasara prApta thAya che, ema mAnavAnuM nathI. kaI maNisa ata bhUkhyo thAya, te uparathI tene bhojananA ava- sara sivAya bhojana maLatuM nathI. bhojana te bhajananA avasare ja maLe che; tema je dharma sAdhana karavAne avasara che, te avasara pAmyA sivAya te dhama sAdhana karavA koI pravRtti kare te temAM te niSphaLa jAya che, eTaluM ja nahi paNa je kArya karavAne pote lAyaka hata, te paNa cUkI jAya che. A rIte anucita kArya AraMbha karanAra ubhaya bhraSTa thAya che. kaI kaheze A badhuM kahyuM tene sAra che te te jaNAve che: iti sadocitamiti // 57 // artha -niraMtara ucita kartavya karavuM. bhAvArtha -utsukapaNAne tyAga karIne pitAne je ucita hoya tene AraMbha sadA karo. pitAne kayuM kAma karavAnI hRdayamAM utsukatA che, tene vicAra na karatAM potAne karavAnuM kayuM kAma ucita. che, te dhyAnamAM rAkhI tene AraMbha karo. . tadA tadasatvAditi // 58|| atha-te samaye te (utsukapaNuM) asata che mATe niraMtara ucita kArya karavuM) bhAvAtha-pravRttikALamAM utsukapaNane abhAva che; mATe je buddhimAna purUSe che, te kAryamAM pravRtti karatI vakhate utsuktAne. Azraya letA nathI, eTale utsuktA para AdhAra rAkhatA nathI. je sadupAya che, te kAryane siddha karyA vinA aTakatuM nathI; ane kAryamAM paNa te kAraNane bhAva jaNAI Ave che; jema ghaDAnuM upAdAna kAraNa mATI che, te ghaDe banAvavAnI pravRttikALamAM jaNAya Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adayAya-6 [ 417 che. paNa saddharma kAryane mATe utsukapaNuM dekhAtuM nathI. mATe utsukapaNuM te kharUM kAraNa nathI; mATe sArA upAyapUrvaka ucita pravRtti karavI eja kArya siddhanuM lakSaNa che. eja mArA zAstramAM lakheluM che ke atvarApUrvakaM sarva gamanaM kRtyameva / / praNidhAnasamAyuktamapAyaparihArataH / / sarva prakAranuM gamana athavA kArya utAvaLa vinA karavuM, kemake kaTano parihAra karavAthI cittanA ekAgrapaNAthI kAryasiddha thAya che. mATe usukapaNa ne tyAga karI, pitAne ucita kAryamAM pravRtti karavI. je usukapaNuM pravRttinA kALane sUcavanAra na hoya to te koNa sUcave che ? tene javAba zAstrakAra Ape che - prabhUtAnyeva pravRttikAlasAdhanAnIti // 59 // artha - pravRttikALane sUcavanArA sAdhane (kAraNe) ghaNAM che. bhAvAtha:-amuka kAryane AraMbha karavAne yogya samaya thayo che, te sUcavanArA eka be nahi paNa aneka kAraNe che, have te jaNAve che - nidAnazravaNAderapi keSAMcitpravRttimAtradarzanAditi // 6 // artha -nidAna zravaNa vagerethI keTalAkanI pravRti mAtra dekhAya che, mATe aneka kAraNo che.) bhAvArtha:-nidAna eTale kAraNa, jema roganuM nidAna eTale roga upajavAnuM kAraNa jANIne mANasa tenAthI aTake che, tema sAMsArika tathA svargIya upabhoganuM kAraNa dAna che ema zAstramAM sAMbhaLIne temAM pravRtti kare che. 27 Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 418 ] dhamabindu bhogo dAnena bhavanti dehinAM suragatizca zAlena / bhAvanayA ca vimuktistapasA sarvANi sidhyanti // 1 // prANImAtrane bhoga dAna vaDe maLe che; devatAnI gati zIlathI maLe che; bhAvanAthI mukita maLe che; ane tapathI sarva kAryanI siddhi thAya che. AvuM jyAre sAMbhaLavAmAM Ave che tyAre tevuM meLavavAnI IcchAthI, athavA svajananA AgrahathI, tathA baLAtkArathI keTalAka purUSae dIkSA lIdhelI che. temanAM nAma goviMdavAcaka, suMdarAnaMda, Arya suhastigirie dIkSA Apelo keI raMka purUSa, tathA bhavadeva tathA karATakmaNi vagere. A sarva purUSoe jyAre dIkSA lIdhI tyAre tAtvika upavega rahita teo hatA; kevaLa teoe dIkSA grahaNa karI eja temanI yogyatA A saMbaMdhamAM hatI, ema zAstra racanArAoe jANI zAstramAM lakheluM che. AvI dIkSA levAnI pravRtti ja saddabhAva vALI dIkSA aMgIkAra karavAnI yogya kALanuM kAraNa zI rIte thaI zake evI zaMkA svAbhAvika rIte darekanA hRdayamAM pedA thAya. te zaMkAne javAba zAstrakAra Ape che - tasyApi tathA pAraMparyasAdhanatvamiti // 61 // arthate pravRti mAtra paNa paraMparAmAM sArI rIte (bhAvayatipaNAnuM) kAraNa che. bhAvArtha -keTalAka purUSe upara jaNAvelA bhogAbhilASathI, eTale dIkSAthI devI tathA manuSya saMbaMdhI sukha maLaze, evuM sAMbhavAthI, dravya dIkSA aMgIkAra kare che, paNa te dIkSA pALavAnA satata abhyAsathI bhogabhilASane tyAga kare che, ane cAritra mehanIya Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-6 " [ 418 kamane ati tIvra udaya na hoya, to kharI dIkSA aMgIkAra karavAne lAyaka teo bane che; jemake goviMdavAcaka vagere mATe dravyadIkSA paNa dIkSAnuM paraMparAe kAraNa che. koI A sthaLe svAbhAvika rIte zaMkA kare che ke tamArA mata pramANe mANasa dIkSA levAnI pravRtti kare, eTale te yogya thaye samaje. tene javAba zAstrAra khullI rIte Ape che ke - yatidharmAdhikArazcAyamiti pratiSedha iti // 62 // artha-(zuddha) yatidharma kahevAne A adhikAra che, mATe (dIkSA levAnI pravRti mAtrano) niSedha che. bhAvArtha ApaNe utsarga ane khare mArga prarUpavAne AraMbha karelo che tethI zuddha yatidharmanuM ja varNana ame karIzuM, mATe kevaLa dIkSAnI pravRttine ja dIkSAnI yogyatA mAnavI, tene ame niSedha karIe chIe. kemake game tevA purUSa kevaLa dIkSA levAthI bhAvayatipaNAne lAyaka thatuM nathI. jema. kIDe lAkaDuM kotare, ane ke taratAM karatAM kadAca koI akSaranA jevo AkAra kotarI kADhe, paNa kIDe akSaraja utaraze ema nizcayatAthI na kahI zakAya. tevI rIte gavaMdavAcaka jevA keI dravya dIkSA pachI te pALavAthI bhAva dIkSA pALavAne lAyaka thAya che, paNa te uparathI game tevAne dIkSA ApavAthI te bhAvayatipaNAne lAyaka thaze, ema nizcayatAthI kahI zakAya nahi; mATe sarva jagyAe ucitapaNAne vicAra karI pravartavuM. kevaLa pravRtti mAtrane to niSedhaja che, e bAbatane vadhAre samarthana karatAM zAstrakAra lakhe che ke - na caitatpariNate cAritrapariNAma iti // 63 // athacAritranA pariNAma pariNamyA pachI utsukapaNuM saMbhave nahi. Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhamabiMdu 420 ] bhAvArtha-jene kharekharA cAritranA bhAva thayelA che, arthAta cAritranuM svarUpa yathArtha samajI te levAne hRdaya tallIna thayeluM che. te mANasa kadApi utsukapaNuM dhAraNa kareja nahi. yogya kALe ja ucita anuSThAna tevo purUSa kare, paNa akALe utsuka thaI je anu ThAna karavAne haju samaya prApta thayuM nathI, te karavAne prerAya nahi.. AnuM kAraNa nIcenA sUtrathI jaNAve chetsy prasannagambhIratvAditi // 64 // artha -tenuM cAritra pariNAmanuM) prasanapaNuM tathA gaMbhIrapaNuM che mATe. | bhAvArtha-jema zarada RtunI aMdara sarovaranuM jaLa nirmaLa. hoya che, tema jenA kharekharA cAritranA bhAva che tenuM mana nirmaLa hoya che. tevA manuSyanuM mana samudranA madhya bhAganA jevuM gaMbhIra heya che. A gaMbhIra ane nirmaLa hRdayane purUSa anucita anuThAnamAM pravRtti kareja nahi. bIjuM kAraNa Ape chehitaavhtvaaditi // 65 // artha-tenuM (cAritra pariNAmanuM) hitakArIpaNuM che. mATe. bhAvArtha-jenAmAM kharA cAritranA bhAva varte che, tenuM vartana ekAnta hitakArI hoya che. mATe te kadApi utsukapaNAthI ayogyakALa dIkSA grahaNa karavA tatpara thAya nahi. ahIMyA koI zaMkA kare che ke "tamArA kahevA pramANe cAritrane pariNAma prasanna, gaMbhIra ane hitakArI che, te pachI cAritranA bhAvanI prApti thayA pachI paNa vAraMvAra judA judA vacanethI sAdhune upadeza ApavAmAM Ave che. jemake "muni gurUkuLane vize nanA araNAma sAma kare che, Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-6 [ kara1 vAsa kare, gurUne AdhIna varte, tathA ucita evo vinaya kare, tathA kALanI apekSAe vasati (rahevAnI jagyA)nuM pramArjana karavA prayatna kare, tathA baLanuM gepana na kare, (dharma kAryamAM purUSArtha phora) sarva jagyAe zAMta rIte varte, pitAne hitakArI vastunuM ciMtana kare, gurUnI AjJA thaye, mArA para moTo anugraha thayo ema vicAre, tathA saMvarane vize aticArAdi deSanuM nivAraNa kare, tathA cha chava nikAyanI rakSAne viSe zuddhabhAva rAkhe, tathA vinayAdi vidhie karI svAdhyAya kare, zAstrokta maraNAdinA vicAra kare, tathA suryAtijane pAse upadeza sAMbhaLe. je cAritranA bhAva sAdhumAM hoya, to pachI A upadeza ApavAnI jarUra zI che ?" enI zaMkAnuM samAdhAna karatAM zAstrakAra lakhe che ke - cAritriNAM tatsAdhanAnuSThAnaviSayastUpadezaH pratipAtyasau karmavaicitryAditi // 66 // artha-tene cAritra pariNAmane) sAdhanAra anuSThAnanA 'viSayavALe upadeza che, kAraNa ke te (cAritra pariNAma) karmane vicitrapaNAne lIdhe pratipAtI che. bhAvArtha-jenA cAritranA pariNAma che, evA cAritra grahaNa karanArAne paNa cAritra pariNAmane sAdhanArA anuSThAnane upadeza Apavo e uttama che, kAraNa ke karma vicitra prakAranAM che; ane tethI cAritra pariNAmathI paDavAne saMbhava rahe che. kahyuM che ke gADha kaThaNa cIkaNuM, vaja sAra evA karma jJAnamArgane viSe "sthira thayelAne paNa ubhAge laI javA samartha thAya che." mATe karma vazathI kadAca kaI cAritra bhavathI patita thAya, te paNa gurUkuLavAsa vagere sAdhane tene cAritrabhAvamAM sthira rAkhavAmAM sahAyabhUta thAya che, mATe tene upadeza hitakArI che paNa nirarthaka nathI. Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4rara] dhamabindu vaLI te upadezane bIje paNa hetu che te zAstrakAra darzAve che - tatsaMrakSaNAnuSThAnaviSayazca cakrAdipravRttyavasAnabhramAdhAnajJAtAditi // 67 // artha-cAritranA pariNAmanA rakSaNArthe anuSThAna viSayavALa upadeza che te upadeza cakra bhamatuM baMdha rahevA Ave tyAre tene gatimAM mUkavA samAna che. bhAvA -je cAritranA bhAva thayA haiya, tenuM rakSaNa karavA mATe anuSThAna karavA pharamAvelAM che; tevA anuSThAna jemAM varNavelAM che te upadeza bahuja lAbhakArI che, jema ke - "apramatta purUSe pApanA mitra evA asaMpati purUSanA saMsargane tyAga karI, ane zuddha cAritravaMta dhIra purUSone. saMsarga karo." jema kuMbhArane cAka pharato hoya, paNa jema tenI gati maMda. paDI jAya te, daMDathI tenI gatine kuMbhAra tIvra banAve che, tema cAritra pariNAmanI maMdatA bhAvavIyana nAzathI thAya to te maMtA. TALI tevatA utpanna karavAne mATe A bodha che. have te upadezanuM niSkaLapaNuM kayAre che te batAve che - mAdhyasthe tadvaiphalyameveti // 68 // artha-madhyasthapaNAmAM te upadezanuM niSphaLapaNuM che. bhAvArtha -apravRtti ane pravRttinI maMdatA e be avasthAnA madhya bhAgarU5 madhyasthapaNuM jyAre hAya, eTale cAritranA bhAvanI tIvratA vartatI hoya, tyAre upadezanuM niSphaLa paNuM che. bIjA zabdomAM kahIe te tevA cAritranA tavabhAvavALA purUSane upadezanI jarUra nathI; tenuM kAraNa AgaLanA sUtrathI jaNAve che - Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-6 [ kara3 vacaM amariti artha-potAnI meLe ja bramaNanI siddhi che (mATe upadezanI jarUra nathI.) bhAvArtha-jema cakra pitAnI meLe cAlatuM hoya tene gatimAM mUkavAnI jarUra nathI, tema jenA AtmAnA cAritrabhAva tIvra varte che, temane upadeza ApavAnI AvazyakatA nathI. upadezanI apekSA vagara cAritra pariNAmavALAnA saMbaMdhamAM zAstrakAra lakhe che bhAvayatirhi tathA kuzalAzayatvAdazakto'samaMjasapravRttAvitarasyAmivetara iti // 70 // artha-bhAva yati kuzaLa AzayavALe hevAthI aghaTita pravRtti karavA azakta che, tema je bhAvayati nathI te ghaTita pravRtti karavA azakta che. | bhAvArtha-je paramArthathI sAdhu che; tene cAritranI vRddhi thAya evo kuzaLa bhAva sadA varte che; mATe te yati kadApi anAcAra sevI zakatAja nathI. jema abhAvayati eTale viDaMbanA pAmato dravyayati bhAvathI saMjamanI pravRtti karavA azakta che, tema A bhAvayati aghaTita pravRtti karavAne azakta che. Aja bAbatamAM kAMIka vizeSa artha sUtrakAra kahe che -- iti nidarzanamAtramiti // 71 / / artha-pUrve je samAnapaNuM kahyuM te kevaLa daSTAta rUpa samajavuM. Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 424 ] dhamabindu bhAvArtha-je dravyayati che, te saMjama pALavA mATe azakta che, ema je prathamanA sUtrathI jaNAvyuM te daSTAnta mAtra che. mATe te uparathI ema na samajI levuM ke dravyayati saMjaya pALI zakeja nahi. na sarvasAdharmyayogeneti // 72 // artha-sarva sAdhamyagathI uparanuM daSTAMta kaheluM nathI. bhAvArtha-je benI vacce sarakhamANa karavAmAM Ave che, te sarva aMzanI sarakhAmaNI nathI, paNa keTalAka aMzayI che, e dhyAnamAM rAkhavuM. e daSTAntamAM sarakhApaNuM nathI ema zA kAraNathI kahI zake che evI zaMkAnA nirAkaraNa arthe zAstrakAra lakhe che ke - yatestadapravRttinimittasya garIyastvAditi // 73 // artha -( anucita kAryamAM) apravRttinuM nimitta bhAvayati, te mukhya che, mATe sarva aMzamAM sarakhApaNuM nathI.) bhAvArtha-bhAvasAdhu anAcAra sevana vagere aghaTita kAryamAM prarvatata nathI, tenuM kAraNa samyagdarzanane pariNAma che, ane te samyagdarzana anucita kAryamAM pravRtti karAvanAra mithyAtva kaSAya vagerethI vadhAre mahattvanuM che, kAraNa ke samyagdarzana e AtmAne svAbhAvika guNa che, ane mithyAtva kaSAya vagere karmanA udayathI utpanna thayelA AtmAnA asvAbhAvika guNo che; mATe svAbhAvika guNa te asvAbhAvika karatAM vadhAre mahatvane heya temAM kAMI Azcarya pAmavA jevuM nathI. teja bAbata zAstrakAra paNa jaNAve che - vastutaH svAbhAvikatvAditi // 74 // artha-kharekhara (samyagdarzana vagere) AtmAnA svAbhAvika guNe che mATe tenuM mahatva paNuM che.) Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-6 [ 25 bhAvArtha -ucita pravRttinA kAraNabhUta je samyagdarzana te AtmAne svAbhAvika guNa che, mATe mithyAtvAdi vibhAvika guNe karatAM tenuM mahattva vadhAre che. tathA sadbhAvavRddhaH phalotkarSasAdhanAditi // 75 // arthasabhAvanI vRddhi utkRSTa phaLane sAdhavA vALI che, (mATe samyagdarzana mahatvanuM che.) bhAvArtha-vastune vastRrUpe oLakhavI te samyagdarzana. samyagdanathI zuddha bhAvanI vRddhi thAya che, ane zuddha bhAvanI vRddhi thavAthI mekSarUpa uccamAM ucca phaLa maLI zake che; mATe samyagdarzana ati mahatvanuM che, vaLI mithyAtvathI kadApi paNa mekSa phaLa sAdhI zakAtuM nathI, mATe mithyAtva karatAM samyagadarzana ati zreSTha che. samyagdarzanathI evuM bIjuM zuM thAya che ke tame tenuM mahatva ATaluM badhuM vadhAre che, evI zaMkAne javAba zAstrakAra Ape che. upaplabavigamena tathA'vabhAsanAditIti // 76 // artha -upadravane nAza thavAthI tathA prakArane baMdha thAya che mATe (samyagdarzana ati mahatvanuM che.) bhAvArthasamyagdarzanathI zuddha bhAva thAya che; zuddha bhAvathI rAga vagere upavane nAza thAya che, ane tethI bha vaSatine sAro nirmaLa prakAza hAthamAM Ave che. te prakAzathI anucana kArya mAM pravRtti karavo yogya nathI e vidhAsa thAya che, mATe sampana ati mahattvanuM che. pUrve je kahyuM hatuM ke amAdhu bhAva saMdha pALavAne asamartha che, te daSTAnta mAtra samajavuM. have A prakaraNanI samApti karatAM zAstrakAra lakhe che ke Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 426 ] dhama bindu evaMvidhayateH prAyo bhAvazuddharmahAtmanaH / vinivRttAgrahasyoccairmokSatulyo bhavo'pi hIti // 1 // artha-jene durAgraha nAza pAme che, ane je bhAvathI zuddha che, tevA ucita anuSThAnane sevanAra mahAtmA yatine ghaNe bhAge saMsAra ane mokSa samAna che. | bhAvArtha-je potAnI avasthAne ucita anuSThAna karavAmAM tatpara che, bhAva zuddhivALe che, zarIra vagere upara jeNe mUchane tyAga. karyo che, tevA bhAvayatine saMsAra paNa mekSa samAna che. jo ke te saMsAramAM rahe che chatAM mekSanuM sukha meLavavA bhAgyazALI thAya che. kahyuM che kenirjitmdmdnaanaaN vAkAyamanovikArarahitAnAm / vinivRttaparAzAnAmiheva mokSaH suvihitAnAm // 1 // ahaMkAra ane kAmadevane jItanAra, vANI. zarIra ane mananA vikAra rahita, pArakI AzA pudgala bhAvanI IcchA)no nAza karanAra: suvahita sAdhune A saMsAramAM paNa mekSa che. saMsAra paNa mokSa zI rIte che te jaNAve che - saddarzanAdi saMprApteH santoSAmRtayogataH / bhAvaizvaryapradhAnatvAttadAsannatvatastathA // 2 // artha-samyagdarzana vagere meLavavAthI, saMteSarUpa. amRtanI prAptithI, bhAvarUpI ezvaryanA mukhyapaNAthI, ane mokSanA samIpapaNAthI A saMsAramAM ja mekSitulyatA kahelI che. bhAvArtha-ciMtAmaNi, kalpavRkSa ane kAmadhenu jevI upamA Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-6 [ 427 one paNa nyUna banAvanAra samyajJAna, darzana ane cAritrane lAbha thavAthI, saMtoSarUpa amRta prApta thavAthI, saMsAra paNa mokSa tulya che. vaLI kSamA mArdava vagere uttama guNone lIdhe bhAvanuM aizvaryapaNuM hevAthI, tathA mekSa samIpa hevAthI bhAvatine saMsAra mekSa samAna che. have te bAbatane vizeSa spaSTa karatA granthakAra chelA. kalekathI A prakaraNanI samApti kare che - 3 mAsaviSayakRtayA dvArAma | tejaH prApnoti cAritrI sarvadevebhya uttamam // 3 // artha -mAsAdi paryAyanI vRddhi karIne bAra mAse. cAritrane dhAraNa karanAra sarva devo karatAM uttama teja prApta. kare che ema (zAstramAM) kaheluM che. bhAvAtha-kaI eka mAsa utkRSTa cAritra pALe, kaI be mAsa: pALe, ema anukrame je bAra mAsa sudhI cAritra pALe, tevo uttama bhAvati bhavanapatithI AraMbha karIne te anuttaravimAnavAsI deva sudhI. samasta devonAM sukha karatAM adhika sukha meLavI zake che. bhagavatI sUtramAM A bAbatamAM lakhyuM che ke - A vartamAnakALamAM vartatA zramaNanigraMtha kenA karatAM vadhAre cittane sukha ApanAra teja dhAraNa karI zake ? e praznano javAba Apelo che ke --eka mAsane cAritra paryAya pALanAra sAdhu vANavyaMtara devatAo karatAM adhika sukha prApta kare che. be mAsa sudhI cAritra paryAya pALanAra sAdhu asureMdra vinAnA bhavanapati devatAo karatAM adhika sukha meLave che. - traNa mAsa sudhI cAritrya paryAya pALanAra sAdhu bhavanapati. devatA karatAM adhika sukha meLave che. Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 428 ] dhamabindu cAra mAsa dIkSA paryAya pALanAra sAdhu caMdra ane sUrya vinA grahanakSatra ane tArArUpa tiSka devatAo karatAM adhika sukha prApta kare che. pAMcamAsa dakSA paryAya pALanAra sAdhu caMdra ane sUrya jatiSka devatA karatAM adhika sukha meLave che. cha mAsa dIkSA paryAya pALanAra sAdhu saudharma ane IzAna e be lekanA devatA karatAM adhika sukha meLave che. sAta mAsa dIkSA paryAya pALanAra sAdhu sanakumAra ane mahedra e be lekanA devatA karatAM adhika sukha meLave che. ATha mAsa dIkSA paryAya pALanAra sAdhu brahmaleka ane lAMtaka e be lekanA devatA karatAM adhika sukha meLave che. nava mAsa dIkSA paryAya pALanAra sAdhu te mahAzukra ane sahasAra e be lokanA devatAnAM sukha karatAM adhika sukha meLave che. daza mAsa sudhI dIkSA paryAya pALanAra sAdhu Anata, prANuta, AraNa ane ayyata e cAra lekanA devatAnA sukha karatAM adhika sukha prApta kare che. agIyAra mAsa sudhI cAritra paryAya pALanAra sAdhu zaiveyakanA devatA karatAM adhika sukha meLave che. bAra mAsa sudhI cAritra paryAya pALanArA sAdhu anuttaravimAnanA devatA karatAM adhika sukha prApta kare che. te pachI zukala ane zukalAbhijAya thaIne siddha thAya che, buddha thAya che, mukta thAya che, paranirvANa prApta kare che, ane sarvaduHkhane aMta kare che. e rIte zrI haribhadrasUri racita dharmabindumAM chaThuM prakaraNa samApta thayuM. Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 7 muM. sAmAnya jana pitAnI pravRttinuM zuM phaLa Avaze, te samajyA. sivAya te pravRtti karavA prerAto nathI, mATe zAstrakAra dharma kAryanuM phaLa darzAvI lekone dhama kArya karavA preravAnI IcchA rAkhatA. lakhe che ke - phalapradhAna Arambha iti salloka nItitaH / saMkSepAduktamasyedaM vyAsataH punarucyate // 1 // atha -jenuM phaLa che e AraMbha karavo evo prakAranI saMpurUSenI nIti che, mATe dharmanuM phaLa A che, ema saMkSepathI pUrve kahyuM che, have vistArathI te kahevAmAM Ave che. bhAvArtha:--ziSTa janane evo AcAra che ke je kAryanuM phaLa pitAne ISTa lAge, tevuM AvavAne nizcaya hoya te kArya Adare. mATe prathama prAraMbhamAM ja dharmanuM phaLa kahevAmAM AvyuM hatuM ke, "dharma dhananA athane dhana ApanAra che, kAmIjanane temanA sarva kAmanAnA padArtha ApanAra che; ane paraMparAe mokSane sAdhanAre che." e sAmAnya phaLane badale have dharmanuM vizeSa phaLa vistArathI atre kahevAmAM Avaze. ahIMyAM koI zaMkA kare ke prathamathI ja vistArathI dharmanuM phaLa . kema kahevAmAM na AvyuM, tene pratyuttara zAstrakAra Ape che ke - pravRttyaGgamadaH zreSThaM sattvAnAM prAyazazca yat / Adau sarvatra tadyuktamabhidhAtumidaM punaH // 2 // Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 430 ] dharmabandu artha-prANIone pravRtti karavAnuM kAraNa phaLa che, te kahevuM e ghaNebhAge zreSTha che, mATe prAraMbhamAM saMkSepathI phaLa kahyuM. have vistArathI te kahevuM, te cagya che. bhAvAtha-prathamathI mANasanI dharmamAM rUci thAya mATe dharmanuM - phaLa kahevAmAM AvyuM. je vistArathI dharmanuM phaLa prathama kahevAmAM AvyuM heta te zAstranA siddhAMta ghaNuM lAMbA kALa pachI kahevA paData, ane tethI vyAkhyAna nIrasa thavAna-zAstra sAMbhaLavAmAM anAdara thavAne -prasaMga Avata. e hetuthI prathama saMkSepathI varNana karyuM, have vistArathI tenuM varNana karavAmAM Ave che. have dharmanuM phaLa zAstrakAra kahe che - viziSTaM devasaukhyaM yacchivasaukhyaM ca yatparam / dharmakalpadrumasyedaM phalamAhurmanISiNaH // 3 // iti / / artha -dharmarUpa kalpavRkSanuM phaLa e che ke devatA saMbaMdhI ucca prakAranuM, temaja mekSa saMbaMdhI utkRSTa sukha maLe; ema manISio (DAhyA purUSo) kahe che. bhAvArtha --jema kalpavRkSa phaLa Ape che, tema bhAvadharma rUpa - kalpavRkSa paNa phaLa Ape che. eka phaLa utkRSTa svarga sukha, ane - bIjuM phaLa uttamottama mekSa sukha che. ema sudharmAsvAmI pramukha meTA AcAryo kahe che. __ityukto dharmaH sAMpratamasya phalamanuvarNayiSyAma iti // 1 // artha e prakAre gRhastha dharma ane yatidharma kahyA, - have tenA phaLanuM varNana karIzuM. dvividhaM phalamanantaraparaMparAbhedAditi // 2 // Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-7 [ 431 atha:-- ana taraphaLa ane para para phaLa, ema phaLanA e prakAra che. bhAvArtha:--kAryanI sAthe ja tenuM phaLa Ave te anaMtara- aMtara vinAnuM phaLa kahevAva che; paN amuka kAryanuM kAMIka phaLa Ave, te phaLanuM bIjI' phaLa Ave, ema chevaTanuM je phaLa te paraMpara phaLa jANavuM. bIjA zabdomAM kahIe tA samIpanuM phaLa, te anatara phaLa, ane dUranuM phaLa te para para phaLa che. tatrAnantaraphalamupaplava hAsa iti || 3 || a:----temAM anantara phaLa tA (rAgAdi) upadravane nAza che. bhAvA:-dharmanuM taratanu phaLa tA e maLe che ke rAgadveSa vagere AtmAne upadrava karanArA bhAvenA nAza thAya che. tathA bhAvaizvaryavRddhiriti // 4 // a:--bhAgaizvanI vRddhi thavI e dharmanuM anaMtara phaLa che. bhAvA: bhAvaizvaya eTale bhAvarUpa samRddhi, dharmAMthI bhAva -samRddhimAM udAratA, parApAra vRtti, pApakrama taraph tiraskAra vagere sadguNA prApta thAya che. tathA janapriyatvamiti // 5 // aH--lAkavallabhatA e dharmanuM anaMtara phaLa che. bhAvA:--je mANasa kharA miSTha che, te sadAcArI che; ane kAI paNa prANIne pIDA thAya, tevA kAryamAM pravartatA nathI; Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 432 ] dha bindu ane tethI pariNAma e Ave che ke sa` leAkeAnI tenA upara prema dRSTi rahe che, ane A rIte te leAkavallabha thAya che. A rIte dhanA anaMta (samIpatAM) phaLa jaNAvavAmAM AvyAM, have tenuM paraMpara phaLa zAstrakAra nivedana kare cheH-- paraMparaphalaM tu sugtijnmottmsthaanprNpraanirvaannaavaakSiriti dA a--: paraMpara phaLa tA sArI gatimAM janma, uttama sthAnanI prAptinI ane para parAe nirvANanI prApti che. bhAvArtha:- dharmAMnuM para para phaLa (dUranu phaLa) teA devagati, manuSyagati vagere uttama gatimAM janma che; ane AvA uttama sthAnanI para'parAe nirvANa prApta thAya che. A bAbatanuM vivecana zAstrakAraja AgaLanA sUtrAmAM lakhe che, mATe atre te karavAmAM AvatuM nathI. sugatirviziSTadevasthAnamiti ||7|| a:ucca devalAkamAM janma thavA tenu nAma sugati. bhAvArtha :~ saudharmAdi devalAkamAM janma thavA tenuM nAma. sugati samajavu. * tatrotamA rupasaMpat, satsthitiprabhAvasukhadyutilezyAyogaH, vizuddhendriyAvadhitvaM prakRSTAni bhogasAdhanAni, divyo vimAnanivahaH, manoharANyudyAnAni ramyA jalAzayAH, kAntA apsarasaH, atinipuNAH kiMkarAH, pragalbho nATyavidhiH, caturodArAH bhogAH sadA cittAlhAdaH, anekamukha hetutvaM, , * Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-7 [ 433 kuzalAnubandhaH, mahAkalyANa pUjAkaraNaM, tIrthakarasevA, saddharmazrutau ratiH, sadA sukhitvamiti // 8 // artha-te devalokamAM uttama rUpa saMpatti, tathA suMdara sthiti, prabhAva, sukha, kAMti, lazyAnI prApti, nirmaLa Indriya ane avadhijJAna, ucca bheganAM sAdhane, divya vimAnane samUha, manahara udyAne, ramya jalAza, suMdara apsarAo, ati catura sevake, ati suMdara nATaka, catura nATake, catura ane udAra bhego, sarvadA cittane AnaMda, ane sukhanAM kAraNo, sudara pariNAmavALA kAryonI paraMparA, ane mahA kalyANa kene viSe pUjA, tIrthakaranI sevA, saddharma sAMbhaLavAmAM harSa, ane sadA sukhIpaNuM-A sarva dharmanAM paraMpara phaLa che. bhAvArtha -tyAM devalekamAM dharmanA prabhAvathI nIce jaNAvelI vividha vastuo tathA saMjogo meLavavA dharmajIva bhAgyazALI thAya che. uttama prakAranA saMsthAnavALuM suMdara zarIra tene maLe che. papama athavA sAgarepama pramANu AyuSyanI sthiti te bhagave che; vaLI nigraha ke anugraha karavAne prabhAva te devone hoya che. cittanI zAMtirUpa sukhe te bhegave che, zarIranuM teja temane maLe che, ane tejalezyA teo prApta kare che, pota potAnA viSayonuM yathArtha jJAna ApanArI Indriya tathA avadhijJAna teone hoya che. devalokamAM sukha bhogavavAnAM aneka sAdhane hoya che, te have jaNAve che. manane pramoda ApanArA, azoka, caMpaka, punnAga, nAga vagere vRkSavALA vane, vApI, taLAva, sarovara evA jaLane rahevAnA ramyA sthAne, atizaya kAMti-rUpavALI apsarAo, vinaya vidhine jANanAra catura sevake, moTA moTA purUSonAM caritro jemAM bhajavAya tevI anupama 28 Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 434 ] dhabindu nATaka kaLA; IndriyA tathA cittane Aka`vAmAM kuzaLa evA pAMcaIndriyonA viSaye; A sarva sukhanAM sAdhate deve meLave che. tenAM citta sadA AnaMdI rahe che; eka bIjA tarapha ucita AcAra pALavAthI tene aneka prakAranu sukha paNa hoya che, jenu pariNAma nira Mtara sArUM Ave evA kArya karavAmAM teo sadA tatpara rahe che. mahAkalyANakanA samaye eTale tIrthaM'karanA janmAtsavanA samaye temaja mahAvrata aMgIkAra kare te samaye puSpa, dhUpa vagerethI teo pUjA kare che. ane potAnA prabhAvathI traNa bhuvananA lekAnA manane vaza karanAra, amRta medha samAna sarasa dezanA ApI leka mAtranA mananA saMtApane haranAra, purUSA viSe ratna samAna tIrthaMkara devanI tee sevA kare che; eTale temanI sanmukha hAtha joDe che. namaskAra kare che, upAsanA kare che ane pUjana kare che. devalAkamAM je gaverDa gItagAna kare che. te sAMbhaLavAmAM temanI jeTalI prIti hAya che, te karatAM paNa adhika prIti zrutadhama sAMbhaLavAmAM teo rAkhe che. vaLI zarIrane sukhakArI bAhya sa jogeAthI, tathA manane AnaMdakArI sajogothI tee svagIya sukha anubhave che. tathA taccyutAvapi viziSTe deze viziSTa eva kAle, sphIte mahAkule, niSkalaGke'nvayena, udagre sadAcAreNa, AkhyAyikA puruSayukte anekamanorathApUrakamatyantaniravadyaM janmeti | 9 | artha :--devapaNAthI cyavana thayA pachI paNa sArA dezamAM, sArA kALamAM, prasiddha mahAkulamAM--zamAM kula ka rahita, sadAcArathI mATuM, ane jemanA saMbaMdhamAM moTI vArtA lakhAya tevA purUSovALA-mahAkuLamAM aneka manarathane pUranAra evA atyaMta rASa rahita janma thAya che. Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-7 [ 435 bhAvArtha -devalokamAM teone upara pramANe sukha maLe che eTaluM ja nahi paNa devalokamAMthI cyavyA pachI paNa teone sukha maLe che. kAraNake teo magadha Adi dezamAM, suSama duSama Adi ArAmAM tathA IvA pramukha mahA kuLamAM janma le che. je kuLamAM pitAmAtAne vaMza uttama ane niSkalaMka haya, ane devagurU svajana vagerenI ucita sevArUpa sadAcAre karIne je mahatvavALuM hoya, ane jenA purUSoe asAdhAraNa guNethI evA parAkrame karyo che ke jemanA nAma caritramAM varNavyA , te kuLa mahAkuLa kahevAya che. tevA mahAkuLamAM te devatAthI cyavane AvelA jIvone ja-ma thAya che. temano janma svajana, parajana, parivAra vagerenA manavAMchitane pUraNa karAvAvALo hoya che; vaLI temanA janma samaye zubhalagna zubhagraha athavA zubhagrahonI dRSTi hoya che, AvA deSa rahita samayamAM te janme che. sundaraM rUpaM, Alayo lakSaNAnAM, rahitamAmayena, yuktaM ajJayA, saMgataM kalAkalApeneti // 10 // atha-sundararUpa, lakSaNanuM sthAna, rogarahita, buddhiyukta, ane kalAkApa sahita (te janma thAya che.) bhAvArtha -zubha zarIranuM baMdhAraNa ane rUpa te manuSya janmamAM te pAme che. ane cakra, vaja, svastika, matsya, kalaza vagere zubha lakSaNe tenA hasta, caraNa upara dekhAya che. tAva, atisAra, -bhagaMdara vagere roga tene thatA nathI. vastuonuM yathArtha jJAna meLa-vavAne tIkSNa buddhi tene hoya che, ane aneka kaLAone jANakAra -te thAya che. tathA guNapakSapAtaH, asadAcArabhIrutA, kalyANamitrayogaH, Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 436 ] dhamabindu satkathAzravaNaM, mArgAnugo bodhaH, sarvocitaprAptiH, hitAya sattvasaMghAtasya, paritoSakarI gurUNAM, saMvarddhanI guNAntarasya, niranaM janAra, ayutAra sAzaya, gaNAdhArA vicAra, rahitA saMvale zena aparopatApinaH, amaGgulAvasAnA iti / 11 // artha-manuSya janma viSe guNa pakSapAtaasada AcArathI bhaya, pavitra buddhi ApavAvALA mitranI prApti, sArI kathAnuM zravaNa, mukti mArgane anusaranAro bedha, sarvatra(dharma artha ane kAmamAM) ucita vastunI prApti thAya che. te ucita vastunI prApti prANI mAtrane hitakArI, gurUjanane sateSa ApanArI, bIjA guNone vadhAranArI, ane bIjA lekone daSTAta levA lAyaka thAya che. manuSya janmamAM te sundara AzayavALe thAya che, ane asAdhAraNa, kalezathI rahita, bIjAne pIDA nahi upajAvanArA, ane pariNAme suMdara viSaye tene maLe che. bhAvArthajyAre dhamI jIva deva gatimAMthI AvIne manuSya janmamAM Ave che, tyAre prathama te uttama kuLamAM janma pAme che; ane suMdara lakSaNavALuM ane nirogI zarIra tene prApta thAya che, te ApaNe prathama jaNAvI gayA, te uparAMta tenAmAM guNa viSe pakSapAta, mAluma paDe che. te guNAnurAgI thAya che. jyAM sArA guNa athavA guNavALA purUSa tenI daSTie paDayA. tyAM tenuM citta avazya karAvavAnuM ja. guNAnurAga saMbaMdhamAM prathamanA prakaraNomAM vizeSa kahevAmAM AvyuM che, chatAM kevA guNo upara tevA manuSyane pakSapAta thAya che, te batAvavA eka leka atre ApavAmAM Ave che. Page #478 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-7 [ 437 asanto nAmyAH suhRdapi na yAcyastanudhanaH / priyAvRttiAyyA malinamasubhaMge'pyasukaram // 1 // 'vipadyuccaiH stheya padamanuvidheyaM ca mahatAm / satAM kenoddiSTa viSamamasidhArAvratamidam / / 2 / / asapurUSanI prArthanA na karavI; a5 dhana hoya to paNa mitra pAse mAgavuM nahi; nyAyathI AjIvikA karavAnuM priya tevuM joIe, prANane nAza thAya chatAM malina kAma karavuM nahi, duHkha vakhate paNa pitAne unnata bhAva sthira rAkha, ane mahAna purUSonA mArgane anusaravo, A taravAranI dhAra jevuM AkaruM vrata purUSa mATe koNe batAvyuM che ? A pramANe sArA guNe upara pakSapAta kare, ane te kAraNathI ja cerI, paradAragamana, mAMsamadirA bhasaNa vagere je asadAcAra che, tenAthI agni, viSa ane vyAdhinI jema te Darato rahe. kahevAne bhAvArtha e che ke asadAcArane dUrathIja praNAma kare. tevA mArga sAme driSTi paNa kare nahi. vaLI dharmamArgamAM temaja salAcAramAM daDhatA rahe te mATe dhArmika ane sadAcArI zubha vicAravALA mitranI sobata kare, sad AcAra ane vicAravALA gRhastho tathA yationAM caritro vAMce, athavA bIjA vadhAre jJAnavALA vAMcatA hoya te te eka cittathI sAMbhaLe; je mAge cAlavAthI mokSa maLe, te mAtra jethI pamAya tevo tatvajJAnano bodha prApta kare; dharma artha, ane kAma parasapara bAdhA na kare tevI rIte ArAdhana thaI zake, tevI ucita vastuone saMga meLave; A sarva ucita vastunI prApti jagatanA prANI mAtranuM hitakaranArI che; mAtA pitA gurUjanane pramoda ApanArI che; tathA pitAne tathA parane bIjA guNenI vRddhi karAvanArI che; ane suMdara AcArane viSe ke prerAya teTalA mATe daSTAna ApavA lAyaka che. - Page #479 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 438 ] dha binda A saghaLuM manuSya janmamAM te prApta kare, te sivAya tenA mananA pariNAma bahuja udAra ane ucca hAya che, ane zAlibhadranI mAphaka uttama prakAranA paMcaIndriyAne sukhakArI viSayanA padArtho te meLave che. te viSayeA kaleza rahita heAya che, trIjAne paritApa upa jAvatA nathI, ane pariNAme suMdara heAya che, ane sAmAnya janane prApta na thAya tevA asAdhAraNa hAya che. tathA kAle dharmapratipattiriti // 12 // aH----avasare dhama agIkAra kare. bhAvA : je dharmiSTha manuSyanuM ApaNe A prakaraNamAM varNana karIe chIe, te upara pramANe sAmagrI pAmI, yatheccha viSaya sukha bhAgave che; paNa jyAre IndriyAnA viSayanI asAratA ane anityatA te anubhave che, tyAre tenuM mana te taraphathI virakta. thAya che; ane te samaye sa sAvadya vyApAranA tyAga rUpa dharma aMgIkAra kare che. taMtra-2 guptadAyasaMvitti / / 23 / / a:--tyAM gurUnI sahAyarUpa sapat maLe che. bhAvA :--je samaye te ThIkSA agIkAra karavA tatpara thAyaH che, te samaye yogya gurU paNa tene maLI Ave che, ane tethI tenA dIkSAnA pariNAmamAM vRddhi thatAM jaldIthI te aMgIkAra kare che, ane gurUnI sahAyatAthI dIkSA mArgamAM AgaLa vadhe che. A rIte puNyavAna jIva sarvatra sukhI thAya che. tatazca sAdhusaMyamAnuSThAnamiti || 14 || a:-te pachI sArI rIte saMyamanu' anuSThAna kare che. Page #480 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-7 [ 439 - bhAvAtha:--aticAra na lAge tevI rIte zuddha saMyama te pALe che, ane prANAtipAta, asatya, cerI, maithuna ane parigraha rUpa pApasthAnakethI te virame che. je pAMca mahAvrata dIkSA samaye teNe grahaNa karyA che, tene dUSaNa na lAge tevA prakArano te AcAra vicAra rAkhe che. tato'pi parizuddhArAdhaneti // 15 // atha --te pachI parizuddha ArAdhanA kare che.. bhAvArtha:--A pramANe zuddha ane aticAra rahita saMyama pALyA pachI maraNa samaya samIpa jANIne yati saMlekhanA kare che, tene A sthaLe ArAdhanA kahevAmAM AvI che. tatra ca vidhivaccharIratyAga iti // 16 // artha--tyAM vidhi pramANe zarIrane tyAga kare che. bhAvArtha-jevI rIte anazana vagere kriyAthI saMlekhanA karavAnuM zAstramAM kahyuM che, tadanusAra te yati potAnA zarIrano tyAga kare che. tato viziSTataraM devasthAnamiti // 17 // artha --pachI vadhAre uttama devasthAna tene maLe che. - bhAvAtha:prathama je tene devatAnuM sthAna maLyuM hatuM, tenA karatAM vadhAre uttama prakAranuM devasthAna meLavavA bhAgyazALI bane che, ane tyAM te vimAnamAM vAsa kare che. tataH sarvameva zubhataraM tatreti // 18 // artha--tyAM sarva vadhAre zubha vastu maLe che. bhAvArtha-ApaNe prathama devasthitinuM varNana karI gayA chIe, tyAM je prakAre rUpasaMpatti vagere tene maLyA hatA tenA karatAM A samaye vadhAre uttama prakAranAM te prApta kare che. Page #481 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 440 ] dhamabindu paraM gatizarIrAdihInamiti // 11 // artha-paraMtu gati tathA zarIra vagere pUrvanI apekSAe hIna thAya che. bhAvArtha --dezAMtara javA rUpa gati tathA zarIra ucca lokamAM nIcenA devalokanI apekSAe hIna hoya che evo zAstramAM lekha che. - tathA ratisucakukati para artha--utsukapaNanA dukhathI rahita te hoya che. bhAvArtha-je leke devalokamAM janme che, teomAM utsukapaNAnuM duHkha hetuM nathI, mana, vacana ane kAyAnI utAvaLathI sAmAnya rIte manuSyane je duHkha thAya che, te duHkha devatAone thatuM nathI, athavA pitAnA kAryanuM zuM pariNAma Avaze, te rUpa utsuktAnuM duHkha paNa devatAone thatuM nathI. ati viziSTAlhAdAdimaditi // 21 // artha --ati viziSTa AlhAda vagerevALe te janma hoya che. bhAvAtha:--devalekamAM je janme che, teone ucca prakArane AhAda ane AnaMda thAya che. teo kuzaLa kAryamAM pravRtta thAya che, ane tIrthakara vagerenI pUjA karavAmAM niraMtara tatpara rahe che. tataH taccyutAvapi viziSTa deza ityAdi samAnaM pUrvaNeti / 22 / artha--tyAMthI yavana thayA pachI paNa sArA dezamAM janma vagere prathamanI mAphaka samajavuM. Page #482 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adayAya-7 [ 44 bhAvArtha sArA deza kALa ane kuLane badale viziSTa de, viziSTa kALa, ane viziSTa mahAkuLa samajavuM, tevA mahAna kuLamAM tene janma thAya che. viziSTataraM tu sarvamiti // 23 // artha-sarva viziSTa prakAranuM te janmamAM thAya che. bhAvAtha-pUrve je suMdara rU5 ane nirdoSa janma kahyo hato tene badale viziSTa (vadhAre uttama prakAranAM) suMdara rUpa ane nirdoSa janma samaja; A sarva uccadeva sthAnathI evI AvanAra jIvane A manuSya janmamAM maLe che. vizeSa uttama prakAranA A sarva zAthI maLe che evI zaMkAne javAba zAstrakAra Ape che keklissttkrmvigmaaditi // 24 // artha-kilaSTa karmanA nAza thavAthI (nirdoSa janma vagere thAya che.) bhAvArtha -durgati, durbhAgyapaNuM, ane duSkaLa jethI maLe tevA azubha karmane nAza thavAthI te sadgati, saubhAgya paNuM, uttama kuLa vagere meLave che. A kilaSTa karmane nAza thavAnuM kAraNa jaNAve che. zubhatarodayAditi // 25 // artha -vadhAre zubha karmanA udayathI (azubha lijha karmane nAza thAya che.) bhAvArtha-vadhAre zubha karmane jyAM udaya thayo, tyAM azubha karma svayameva nAza pAme che. aMdhakArane game tevA meTA uDAvatI ThekIe, chatAM teno nAza thato nathI, paNa eka dIvAsaLInA prakAzathI te svayameva nAza pAme che; tema jene nAza karavA mAgatA hoIe, Page #483 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 442 ] dha bindu. tenA virodhI guNavALAnA Azraya levA joI e. dAdraSTi TALavAnA sauthI sArA upAya e che ke tevA manuSyane paranA guNu tarapha dRSTi karatAM zIkhavavu. teja rIte jyAM zubha karmanA udaya thayA eTale. azubha karmo svayameva nAsavA mAMDaze. zubha karmanA udaya zI rIte yAya, tenuM kAraNa zAstrakAra lakhe che keHjiivviiryollaasaaditi // 26 // a--jIvanA vInA ullAsathI (zubha karmanA udaya thAya che.) bhAvA:-jIvanI zuddha zakti atizaya phAravavAthI zubha kama no udaya thAya che. AtmA anaMta vI'vALA che; chatAM te vIrya dabAI gayelu` che, mATe te Atmazakita zubha mAga mAM vAparavAthI zubha karmAMnA udaya thAya che. AtmIya pheravavAnu` mana zAthI thAya tene javAba zAstrakAra. Ape che ke :-- pariNativRddheriti ||27| artha :-pariNatinI vRddhi thavAthI ( jIvanA vInA ullAsa thAya che.) bhAvA:-jIvanA zubha adhyavasAya e tenI pariNati ane te jIvanA zubha adhyavasAyanI vRddhi thavAthI jIvanA vIryanA ullAsa thAya che, bIna sarala zabdomAM kahIe te jyAM AtmAmAM zubha vicArAnI vRddhi thaI tyAM te vicAre te amalamAM mUkavAnI vRtti tatkSaNa jAgRta thAya che. have AvA zubha avyavasAyAnI vRddhi zI rIte thAya te jaNAve che:-- Page #484 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-7 [443. tattathA svabhAvatvAditi // 28 // artha -jIvana te prakArano svabhAva hovAthI (zubha. adhyavasAyanI vRddhi thAya che.) bhAvArtha-jIvanA zubha adhyavasAya thavA e jIvane svabhAva che. AtmA anaMtajJAna svarUpa che, ane tethI uMcajJAna svarUpane lIdhe zubha adhyavasAya AtmAnA thAya, e svAbhAvika che, TIkAkAra lakhe che ke "bhavyapaNuM paripAka pAme che, tyAre jIvanI zubha pariNatio atizaya vRddhi pAme che." kiMca prabhUtodArANyapi tasya bhogasAdhanAni ayatnopana tatvAt, prAsaGgikavAdabhiSaGgAbhAvAtkutsitApravRtteH zubhAnubandhitvAdudArasukhasAdhanAnyeva bandhahetutvAbhAveneti // 29 // atha--atizaya udAra evA bheganAM sAdhana paNa bandhanA kAraNanA abhAvathI udAra sukhanA sAdhana thAya che. kAraNa ke te zubha karmanA anubaMdhathI utpanna thayelA che.. ane tethI kutsitakarmamAM pravRtti thatI nathI, ane tethI temAM Asaktino abhAva hoya che, ane tethI prasaMgopAta te maLe. che, ane tene mATe prayatna karavo paDato nathI. | bhAvArtha:-nagara, parivAra, aMtaHpura vagere bhoganA sAdhana AvA dhArmika manuSyane sukhanA sAdhana che, paNa duHkhanA kAraNa: bhUta thatAM nathI. have te sukhanA sAdhana zI rIte thAya che, tenuM kAraNa e che ke atizaya zubha karmanA udayathI kheMcAtA kheMcAtA purUSaprayatna vinA te maLe che. jema mANasa khetI kare ane temAM parALa uge te prAsaMgika gaNAya tema mANasa mokSano udyama kare, ane bhoga. sAdhana te mokSamArgamAM parALanI mAphaka tene prayatna vinA maLe che.. Page #485 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 444] dhamabindu prAsaMgika kahevAnuM kAraNa e che ke temAM bhArata rAjAnI mAphaka tene Asakti nathI. te mANasa sumAge jAya che. anItinA mArgamAM prayANa karato nathI te uparathI jaNAya che ke bhega sAdhanamAM tene atyaMta Asakti nathI. puNyAnubaMdhI puNyanA udayathI tenI azubha mArgamAM pravRtti thatI nathI, A kAraNathI jaNAya che ke bheganAM sAdhane tene duHkharUpa nahi paNa atizaya sukhanA kAraNabhUta che. mugatimAM paDavAnA kAraNarUpa je azubhakarma prakRti, te rU5 baMdhanA kAraNane abhAva hevAthI A bhogasAdhana sukhasAdhane atre kahelA che; kAraNa ke puNyAnubaMdhI puNyane udaya tene che. ' baMdha hetunA abhAvanuM kAraNa zAstrakAra vizeSa samajAve che ke - azubhapariNAma eva hi pradhAna bandhakAraNaM tadaGgatayA tu vAhamiti rUpe arthaazubha pariNAma eja bandhanuM mukhya kAraNa che, ane tenA kAraNarUpe bAhya (aMtaHpurAdiya baMdhanA kAraNa che. bhAvArtha-azubha pariNAma eja bandhanuM mukhya kAraNa che; pApakarmane baMdha azubha mananA viyArathI-pariNatithI thAya che, ane nagara, aMtaHpura vagere azubha pariNAma thavAnA nimitta kAraNa che, mATe temane baMdhanA kAraNabhUta gaNavAmAM AvelAM che, paNa vastutaH azubha pariNAma ja baMdhanuM kAraNa che Aja siddhAnta hRdayamAM rAkhI lakhavAmAM AveluM che ke - mana eva manuSyANAM kAraNa bandha mokSayoH / mana eja manuSyanA baMdha ane mekSanuM kAraNa che. prasanacaMdra rAjarSi sAtamI naraka javAne pAtra thayA, tenuM kAraNa paNa temanA Page #486 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-17 [45. mananA duSTa pariNAma sivAya bIjuM anya na hatuM, mATe azubha. pariNAma eja mukhyatAe baMdhanuM kAraNa che. upara jaNAvelA siddhAMtanuM kAraNa zAstrakAra Ape che ke - tadabhAve bAhyAdalpabandhabhAvAditi // 31 // artha-azubha pariNAmane abhAva hoya, te bAhya (azubha kArya)thI alapabaMdha thAya che. bhAvAtha-mANasamAM azubha pariNAma na haya, chatAM evuM bAhya AcaraNa thayuM ke jethI bIjA jIvane duHkha thAya te te bAhya AcaraNa nimitte alpakama baMdha thAya che. bhAva e mukhya che, ane kArya e gauNa che, koI jANI joIne hiMsA kare, ane koInA hAthe ajANatAM hiMsA thAya, te. karmabaMdhamAM AkAza ane pAtALa eTale bheda thaze. jANI joIne hiMsA karanArane bahuja tIvra kamabaMdha thaze, ane ajANatAM hiMsA karanArane a5 karmabaMdha thaze, kAraNa ke pariNati upara baMdhane. AdhAra che. Ama kahevAnuM kAraNa zAstrakAra jaNAve che ke - vacanaprAmANyAditi // 32 // atha-vacananA pramANapaNathI (upara kaheluM satya che.) bhAvArtha-tIrthakara bhagavaMte prarUpelAM AgamanAM vacanAnusAra ame kahIe chIe ke azubha pariNAma eja baMdhanuM mukhya kAraNa che ane azubha pariNAma vinAnA bAhya azubha AcaraNathI a95. karmabaMdha thAya che. have teja bAbatanuM daSTAnta zAstrakAra Ape che - Page #487 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 446 ] dhamabindu bAyopamardepyasaMjJiSu tathA zrute riti // 33 // artha --bAhya nAza thavA chatAM paNa asaMjJInA saMbaMdhamAM upara pramANe zAstramAM saMbhaLAya che. bhAvArtha-je asaMsI che, jene mana nathI tevA asaMjJI mahA maryA vagere prANI aneka jIvane saMhAra kare chatAM a5 baMdha thAya che. te moTA magaramacchano bIjA ne saMhAra karavAne abhiprAya nathI. asaMtI game tevuM mahA ghora karma kare chatAM prathama naraka sudhI jAya evuM zAstramAM vacana che. zAstramAM lakheluM che ke "manasaMjJA vagaranA mahA mo . hajAra yojananA pramANunA zarIravALA hoya che; svayaMbhUramaNa samudrane DALI nAkhanArA hoya che, ane pUrva keTI varSa sudhI jIve che. ane aneka prANuno saMhAra karavA chatAM pelI ratanaprabhA nAmanI narakamAM utpanna thAya che, paNa tethI AgaLa jaI zakatA nathI, paNa je taMdula matsya che, te bahArathI jIvahiMsA karatA nathI chatAM prANIone saMhAra karavAnA raudra bhAvathI aMtaramuddatanuM AyuSya pAmI sAtamI narakamAM utpanna thAya che; A uparathI jaNAya che ke pariNAma eja mukhya che. Aja bAbatane vizeSapaNe zAstrakAra jaNAve che keevN pariNAma eva zubho mokSakAraNamiti // 34 // artha-eja rIte zubha pariNAma eja mekSanuM kAraNa che. bhAvArtha-jevI rIte azubha pariNAmathI kama baMdha thAya che. teja rIte zubha pariNAmathI, hadayanA zubha adhyavasAyathI mekSa paNa maLe che. jyAM zubha pariNAma thayA tyAM navA karma upArjana thatAM baMdha thayA, ane pUrvakRta karmanA phaLa samabhAve jogavI levAya eTale Page #488 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-7 [ 447 makSa sahaja maLe; paNa je zubha pariNAma na hoya, te game teTalI , kriyA karavA chatAM paNa mekSa maLI zake nahi. te ja bAbata zAstrakAra nivedana kare che -- tadabhAbe samagrakriyAyoge'pi mokSAsiddheriti // 35 // artha-zubha pariNAmanA abhAvamAM saMpUrNa kriyAne yega heya chatAM paNa mokSa maLatuM nathI, (mATe zubha pariNAma eja mokSane hetu che.) bhAvAtha-munipaNane ucita sarva bAhya anuSThAna sAdhu kare, ane cAritranA sarva bAhya AcAra pALe, chatAM je te anuSThAna ane AcAramAM zubhabhAva na hoya, te mokSa maLI zakatuM nathI; mATe siddha thAya che ke zubha pariNAma eja mokSanuM pradhAna kAraNa che. - bAhya zubha kriyA karavAthI mANasa uMcI sthiti meLave paNa zubha pariNAma sivAya mekSa maLe nahi; teja bAbata zAstrakAra lakhe che sarva jIvAnAmevAnantazo graiveyakopapAtazravaNAditi / 36 / atha-sarva jIvonI anaMtIvAra saiveyakamAM utpatti thayelI che, ema zAstramAM saMbhaLAya che. | bhAvArtha-zubha kriyA pALavA vagere bAhya AcArathI sarve cha anaMtIvAra geyaka sudhInI devasthiti prApta karavA samartha thayA che, paNa zubha pariNAmanA abhAve mokSa meLavI zakyA nathI; mATe zubha pariNAmaja mekSanuM pradhAna kAraNa che. samagrakiyA'bhAve tadaprApteriti // 37 // artha samasta kriyAne abhAva thatAM raiveyakanI prApti thatI nathI. Page #489 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 448 ] dha bindu. bhAvAthaeN :paripUrNa sAdhunA AcAra pALyA sivAya navamAM jaivecekanI prApti thatI nathI, ane zAstramAM lekha che ke sAmAnyapaNe sarvajIvA ana tIvAra caiveyekamAM utpanna thaI avyA che. mATe temaNe cAritra dhama tA pALelA hovA joIe, paNa jyAM sudhI zubhabhAva nathI, tyAM sudhI game tevI ucI sthiti prApta kare, paNa meAkSa maLe nahi, mATe zubhabhAva pariNAma eja meAkSanuM kAraNa che ema ni:sazaya siddha thayuM. have cAlatA viSayanI samApti karatAM zAstrakAra lakhe che keHityprmaadsukhvRddhyaa tatkASThAsiddhau nirvANAvAptiritiH kRti // 38 // a:-A pramANe apramAdarUpI sukhanI vruddhithI utkRSTa cAritra dhama siddha thaye nirvANa maLe che. bhAvArtha :-upara jaNAvyuM ke zubha pariNAma eja meAkSanu mukhya kAraNa che. have meAkSa meLavavA icchA rAkhanAra sAdhue apra mAdI thavu joie. peAtAnA zubha pariNAmamAM pramAdane lIdhe azubha vicAra pravezI na jAya, tenI saMbhALa rAkhavI joIe. kAraNa ke. je sAdhu zubha pariNAmane sAcavavAmAM pramAda sevatA nathI, ane cAritra dharma pALavAmAM u McI UMcI hade caDhe che te nirvANa meLavI zake che; te Atma svarUpanA anubhavarUpa meAkSa prApta kare che: have traNa zlokathI A prakaraNanI samApti zAstrakAra kare che.. yakicana zubhaM loke sthAnaM tatsarvameva hi / anubandhaguNopetaM dharmAdApnoti mAnavaH // 1 // a:-je kAMI A lAkane viSe zubha sthAna kahevAya. che, te sava. uttarAttara zubha guNu sahita manuSyadharma thI. meLave che. Page #490 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-7 bhAvArtha-A lekamAM uttamottama zubha sthAna IndranuM gaNAya che, te sthAna paNa manuSyane dharmathI maLe che, ane te sthAnamAM paNa uttarottara guNanI vRddhi thatI jAya che. kahevAno bhAvArtha e che ke sArI rIte sevelA dharmathI manuSya puNyAnubaMdhI puNya upArjana kare che, ane tethI zubha mArgamAM te vizeSa vizeSa AgaLa vadhato jAya che. tathA-dharmazcintAmaNiH zreSTho dharmaH kalyANamuttamam / / hita ekAntato dharmoM dharma evAmRtaM param // 2 // artha -dhama zreSTha ciMtAmaNi ratnatulya che, dharma uttama kalyANakArI che, dharma ekAMta hitakArI che, ane dharma eja parama amRta che. bhAvArtha -dharma AdaraNIya che e siddha karavA mATe je uparanA lekamAM vAraMvAra dhama zabda grahaNa karavAmAM Avela che. tathA-caturdazamahAratnasadbhogAntRSvanuttamam / __cakravartipadaM proktaM dharmahelAvijRmbhitam // 3 // artha:-cauda ratnonA upabhegane kAraNe manuSyamAM uttattama gaNAtuM cakravarti pada te dharmanI lIlAnA vilAsa samAna che. bhAvArtha-cauda mahAranAM nAma nIce pramANe che. 1 senApati; ra gRhapati, 3 pusahita. 4 hAthI, 5 ghoDe, 7 vardhaka, 8 strI, 9 chatra, 10 carma, 11 maNi. 12 kAkiNuM, 13 khaga, 14 daMDa, e cauda ratnanuM sukha cakravatI bhogave che. ane tene sukha A jagatamAM anupama manAya che. tevuM sukha dharmanA prabhAvathI lIlA mAtramAM sahajamAM prApta thAya che, mATe dharmanI ArAdhanA karavI eja sAra che. - zrI haribhadrasUrikRta dhamaMbiMdunuM sAtamuM prakaraNa samApta thayuM. 29 Page #491 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa AThamuM dharmanuM phaLa gayA prakaraNamAM varNavavAmAM AvyuM, vaLI A prakaraNamAM dharmanA uttamottama phaLa-tIrthakara pada prAptinuM varNana karavA IcchA rAkhanArA zAstrakAra lakhe che ke - kiM ceha bahunoktena tIrthakRtvaM jagaddhitam / parizudhdhAdavApnoti dharmAbhyAsAnarottamaH // 1 // artha-vadhAre kahevAthI zuM lAbha ? uttama manuSya ati zuddha dharmanA abhyAsathI jagatane hitakArI tIrthakara pada meLave che. bhAvArtha -dharmanA phaLanuM varNana bahu karavAmAM AvyuM. zAstrakAra lakhe che ke manuSya jagatane hitakArI tIrthaMkara pada dharmathI meLavavA bhAgyazALI thAya che. te pachI IdrAdinI vibhUti dharmathI maLe temAM te kahevuM ja zuM ? A phaLa uttamottama purUSaja prApta karI zake. | tIrthakara pada meLavI zake, tevA purUSonA guNonuM sAmAnya varNana A sthaLe anucita gaNAze nahi. teo pArakAnuM hita karavuM eja utkRSTa dharma mAne che, ane pitAnA svArthane gauNapada Ape che. ucita kriyAmAM pravRtti kare che, sarvadA adInabhAva batAve che, pitAnA AraMbhamAM saphaLa thAya che, pazcAtApa karatA nathI, kRtajJapaNanA svAmI che, vizebha vagaranA cittavALA che, devagurUnuM bahumAna kare che, ane gaMbhIra AzayavALA hoya che. A guNe sAmAnyapaNe dareka tIrthakaramAM heAya che, temanA hRdayanA vizuddha bhAvanuM te tIrthakara sivAya bIje ke varNana karI zake? Page #492 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-8 [ 451 tIrthakara pada eja jagatamAM uttamottama pada che, te batAvavA zAstrakAra lakhe che ke -- nAtaH 1 nAmivire thAnapuramAM tIrthakRtva' yathA samyak svaparArthaprasAdhakam // 2 // atha-sva ane paranuM kalyANa sAdhanArUM jevuM rUDuM tIrthakara pada , tevuM uttama sthAna A jagatamAM bIjuM eka paNa nathI. - bhAvArtha:-je sthitimAM rahI manuSyo sva ane paranuM hita ekasarakhI rIte sAdhI zake, tevI uttama sthiti A carAcara jagatamAM anupama che. tenA karatAM vadhAre uttama sthiti A jagatamAM bIjI eke nathI. | tIrthakaranuM nAmaja paropakArane sUcavanAruM che. jenA vaDe A saMsArasamudra tarIe te tIrtha, ane evuM tIrtha je kare-pravartAve te tIrthakara athavA tIrthakara kahevAya che. tIrthakara kaho ke jagaduddhAraka kahe te baMne nAma sarakhA guNa sUcave che. sakalAuta stotramAM lakhyuM che ke - vizvopakArakIbhUtatIrthakRnnAmanirmitiH / surAsuranaraiH pUjyA vAsupUjyaH punAtu vaH / / 1 / / vizvane upakAra karanAra tIrthakara nAma karma jeNe bAMdhyuM che, ane deva, dAnava ane manuSyone je pUjya che, tevA vAsupUjya prabhu tamane pavitra kare* A sthaLe paNa jaNAya che ke tIrthakaranuM mukhya kartavyasvabhAvaja vizvane upakAra karavAne che. vaLI teja bAbatane samarthana karatA zAstrakAra lakhe che ke: paJcasvapi mahAkalyANeSu cailokyazaMkaram / tathaiva svArthasaMsidiyA paraM nirvANakAraNam // Page #493 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para ]. dhamabandu artha-pAMce mahAkalyANakane viSe traNa lokanuM kalyANa karanAra tIrthaMkarapaNuM che, vaLI svArthanI siddhithI nirvANamokSa meLavavAnuM te utkRSTa kAraNa che. | bhAvArtha:- dareka tIrthakaranA kalyANakanA pAMca divasa che.. eka garbhAdhAnane divasa, bIje janmadivasa, trIje dIkSAne divasa, cotho kevaLajJAna prAptine divasa, ane pAMcame nirvANa-kALane divasa; A pAMce samaye-kalyANakanA divase traNe jagatanA jIvamAtrane AnaMda thAya che. tethI te tIrthakara pada paropakAra karanAruM che. ane kSAyika samyagdarzana, jJAna ane cAritranI utpattithI aMte mokSa maLe che, tethI sva-AtmAne utkRSTa artha sadhAya che. A rIte tIrthakara pada svArtha ane parArthasAdhaka che. ityuktaprAyaM dharmaphalamidAnIM taccheSameva udagramanuvarNayiSyAmA kRti che ? |. artha--e prakAre dharmanuM phaLa ghaNe bhAge kahyuM, have. tenuM bAkI raheluM utkRSTa phaLa ame varNavIzuM. bhAvArtha -dharmanuM sAmAnya phaLa to gayA prakaraNamAM bahu bhAge varNavavAmAM AvyuM che, have je dharmanuM phaLa kahevAnuM bAkI. raheluM che, te utkRSTa phaLa varNavavAnuM prathakAra hAtha dhare che. taccamukhaparaMparayA prakRSTabhAvazuddhaH sAmAnyaM caramajanma tathA tIrthakRtvaM ceti // 2 // artha-sukhanI paraMparAthI utkRSTa bhAvanI zuddhi thavAthI sAmAnyapaNe chelle janma tathA tIrthaMkara pada-e dharmanuM utkRSTa phaLa che. bhAvAtha-dharmanuM sAmAnya phaLa te devatAnI sthiti ane manuSyapaNAmAM sArA vaibhavo vagere che. paNa vizeSa-utkRSTa phaLa te Page #494 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-8 [ 4pa3 uttarottara sukhanI vRddhi che. kevaLa sukhanI vRddhi thAya che eTaluM ja nahi paNa bhAva paNa uttarottara uttama prakAranA thatA jAya che; ane tethI dharmanuM utkRSTa phaLa e Ave che ke dharma pALanAra caramadehI bane che. je deha cheDaDyA pachI tene pharIthI janma le na paDe tene -caramadeha-chelluM zarIra kahe che. ane jene caramade che, te teja bhavamAM mukti meLave che. A caramadeva to tIrthakarane temaja sAmAnya kevaLIne paNa hoI zake, mATe caramadeDa karatAM paNa dharmanuM utkRSTa phaLa tIrthakara padavI che. tatrAkilikaSTamanutaraM viSayasauravyaM, hInabhAvavigamaH udagratarA saMpat, prabhUtopakArakaraNaM, AzayAvizuddhiH, dharmapradhAnatA avandhya kriyAtvamiti // 3 // atha-te chelA bhavamAM kaleza rahita, anupama viSayasukha maLe che, nyUnatAne nAza thAya che; atizaya maTI saMpatti prApta thAya che; bahuja upakAra karAya che; vizuddhapavitra Azaya hoya che, dharma eja vidhya hoya che, ane 'kriyA saphaLa thAya che. - bhAvAthaS:- je bhAvamAM manuSyane kevaLajJAna prApta thavAnuM heya, ane je bhavamAM te mukti meLavavAne hoya, te keTalA bhavamAM manuSyanI bAhya tathA aMtaranI sthiti kevA prakAranI hoya che, tenuM varNana A sthaLe karavAmAM AveluM che. pariNAme suMdara uttama prakAranA pAMce IndriyonA viSe tene maLe che. jAti, kuLa, vaibhava, vaya, rU5 saMbaMdhI sarva prakAranI nyUnatAne te bhAvamAM nAza thAya che, eTale te purUSa uttama jAti ane kuLamAM janme che, ati rUpavAna hoya che; sarva prakAranA vaibhava tenA svAdhIna varte che. sarva prakAranI saMpatti tenA hAthamAM Ave Page #495 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 454 ] dharmAnuM che; ane te bhavamAM te jIva peAtAnI sa MpattithI, peAtAnA zarIravaDe, temaja upadezadvArA-tanamana ane dhanathI-sava prakAre bInanA upara ati upakAra kare che. tenA svabhAvaja parApakAramaya thaI gayA DrAya che. parApakAra sivAya khIjuM kAMI tene sujhatuM nathI. te udAracarita vALAne AkhuM vizva kuTuMba samAna che. amArUM ane A pArakuM evA je mamatvabhAva sAmAnya manuSyamAM jovAmAM Ave che, ane jethI rAgadveSanI utpatti thaI krama badhana thAya che, te mamatvabhAva A mahA purUSamAM nAza pAmeleA che, ane tethI prANI mAtranuM kalyANa karavA tenA premamaya svabhAva vilase che. tenA Azaya zuddha haiAya che; jene svArthanA tyAga karyo che, tenuM hRdaya niraMtara zuddha ja rahe che. kAraNa ke cittanI zuddhatAne malina karanAra svArthavRttija che. te bhavamAM dhama eja tenA mukhya viSaya che. te khAdya game te kArya kare paNa temAM paNa dharmabhAvanAja mukhya hoya che. tenA jIvana vyavahAra dharmabhAvanAthI ja cAle che,. ane te je kriyAo kare che, te sa` saphaLa thAya che. A sa caramadehInA saMbaMdhamAM kahevAmAM Avyu che. C tathA vizuddhayamAnApratipAticaraNAvAptiH, tatsAtmyabhAvaH bhavya pramoda hetutA, dhyAnasukha yeAgaH atizayaddhiprAptiriti // 4 // aH----pavitra ane nAza na pAme tevA cAritranI prApti thAya che; tenI sAthe tenI akayatA thAya che; bhavyajanane prameAdanuM kAraNa thAya che; dhyAnanA sukhanI prApti thAya che; ane atizaya Rddhi maLe che. bhAvA --te bhavamAM aticAra rahita ane bhAvanI nyUnatA vagaranu yathAkhyAta cAritra te pALe che; cAritra ane tenI akayatA thaI jAya che; tenA ucca vicArIne te vatanamAM mUkavA samaya thAya che.. Page #496 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-8 [ 455 tena AcAra vicAra mumukSane bahu lAbhakArI thAya che. mumukSa le ke tenuM vartana joI AnaMda pAme che. ane tenA jevuM vartana rAkhavAno nizcaya para Ave che ane tenA jevuM vartana keTaleka aMze rAkhavA samartha paNa thAya che. te bhavamAM dhyAnathI UpajatuM aciMtya sukha tene maLe che, cittanI vRttio judA judA viSayomAM bhaTakatI hatI, tene te sthira kare che. ane manane zAMta ane kalolarahita sarovara tulya te banAve che; ane tethI AtmatinAM kiraNo mana upara paDe che, ane tethI jJAnanI vRddhi thAya che, ane Atmika AnaMdanI kAMIka jhAMkhI thatI jAya che. A jhAMkhI uttarottara vRddhi pAme che. te mana ane AtmAnA yogarUpa dhyAnanuM sukha to tenA anubhavanArAnA ja lakSamAM AvI zake; zabda dvArA te darzAvI zakAya tema nathI. te bhavamAM te keTalIka labdhio prApta kare che. yoga baLathI, ane AtmavIrya pheravavAthI AtmAmAM rahelI anaMta gupta zaktiemAMthI keTalIka zaktione prAdurbhAva thAya che, ane te labdhio kahevAya che. dareka nuSyamAM te zaktiolabdhio gupta rahelI che; paNa A caramadehI manuSya te zaktione pragaTa kare che. te pachI zuM thAya che te kahe che: apUrvakaraNaM, kSapakazreNiH mehasAgarottAra :, kevalAbhivyaktiH paramasukhalAma iti // 5 // artha --apUrvakaraNa (AThamuM guNasthAnaka) prApta kare che, kSapaNune AraMbha kare che, meharUpa samudrane tare che, kevaLajJAnI thAya che, ane utkRSTa sukhane lAbha thAya che. bhAvArtha-jema jema manuSyanA guNanI temaja bhAvanI vRddhi thAya, tema tema te AgaLa vadhatA jAya che. tevA guNa tathA bhAvanA Page #497 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 456 ] dhabindu cauda vibhAga pADavAmAM AvyA che, ane tanusAra manuSyeA judA nu ! guNasthAnakamAM vatatA kahI zakAya. A bAbata dRSTAMtathI vadhAre sArI rIte samajAze eka meTA paryaMta tamArI sanmukha kalpA, te parvatanI taLeTI mithyAtva-ajJAnathI TAI gaI che, ane tenuM zikhara nirvANunA prakAzita tejathI aMjAI gayu che, have te parvata upara caDhatA cauDha vizrAma sthAna Ave che. te cauda guNanA sthAnakeA che. have tevA guNasthAnakamAM AThamu guNasthAnaka apUrvakaraNa che. prathamanA guNu sthAnamAM nahi prApta thayelI evI--sthitiSThAta, rasadhAta, guNazreNi, gugusakrama, ane apUrva sthitibaMdha-pAMca bALatA A gurusthAnamAM rahelA jIvanA saMbaMdhamAM bane che, mATe tene apUrNAMkaraNa kahevAmAM Ave che. te guNasthAnamAM vatA sAdhu dhAtI kama no kSaya karavA udyamavanta thAya che, ane meAhanIya vagere kama prakRtine kSaya kramavAra kare che, tethI zreNI (line) utpanna thAya che. tenuM nAma kSapakazreNI che, tenA krama A pramANe che. avirata, dezavirata, pramattasayata, ane apramattasayata e cAra guNasthAnamAMthI kAIpaNa guNasthAnamAM vatA jIva, peAtAtA manane atizaya vRddhi pAmatA tIvra zubha dhyAnane AdhIna kare che, ane kSepakazreNa upara caDhavA IcchA rAkhe che. te jIva apUrNAMkaNu guNasthAna pAmI anaMtAnubaMdhI krodha, mAna, mAyA ane lAbhane eka sAtheja kSaya karavA pravRtta thAya che. anaMtAnubaMdhI kaSAyanuM baLa sheja bAkI rahe eTale mithyAvA kSaya karavAnA AraMbha kare che, pachI avazeSa rahela anatAma dhI *SAyA ane mithyAtvane kSaya kare che. A kSaya karyAM pachI canukrame sabhyamithyAtva (mizrapuja) ane samyakatva (zuddhapu Mja)nA kSayare che. te pachI jeNe AyuSya bAMdhyuM nathI evA jIva sakaLa mAhatA Page #498 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-8 [ 57 nAza karavAne samartha anivRttikaraNa nAme guNasthAnaka prApta kare che; teja guNasthAna jevuM, mohane nAza karanAra bIju koI guNasthAna nathI. tyAM navamAM guNasthAnakamAM rahele jIva pitAnA hadayanA bhAvane pratikSaNa vadhAre vadhAre vizuddha kare che, ane keTalAka samaya vyatIta thayA bAda apratyAkhyAnAvaraNaya ane pratyAkhyAnAvaraNIya kaSAyanA - ATha bhedane kSaya karavA tatpara thAya che. jyAre A rIte temane kSaya thAya che tyAre te nIcenI soLa prakRtione zubha adhyavasAyadvArA nAza karavA pravRtta thAya che.-1. nidrAnidrA, 2. pracalApracalA, 3. yAnadhi eTale thINuddhi nidrA (Somnambulism), narakagati, 5 narakAnupUrvI, 6 tiryagati, ( 7 tiryagAnupUrvI, 8 epriyajAti, 8 zrIndriyajAti, 10 trAMdriya jAti 11 caturindriyanati, 12 AtapanAmakarma, 13 udyotanAma karma, 14 - sAdhAraNa nAmakarma. 15 sthAvara nAmakarma, 16 sUma nAmakarma. te A soLa prakRtiono kSaya kare che. te pachI apratyAkhyAnAvaraNaya ane pratyAkhyAnAvaraNIya krodha, mAna, mAyA, ane lebhanA bAkI rahelA bhAgane nAza kare che. te pachI je kSapaka zreNI karanAra purUSanI hoya, te napuMsaka vedane - kSaya kare, pachI strI vedano kSaya kare, pachI hAsya, rati, arati, bhIti, jagussA ane zoka e chane kSaya kare ane te pachI purUSavedane kSaya kare. je strIe kSapakazreNune AraMbha karyo hoya, to prathama napuMsaka vedane, pachI purUSa vedane, ane chevaTe strI vedano - kSaya kare. je napuMsake A kSepano AraMbha karyo hoya, to prathama strI vedane, pachI purUSadane ane Akhare napuMsaka vedane kSaya kare. te pachI saMjavalananA krodha, mAna ane mAyAne laya kare, pachI bAdarazULa lemane teja guNasthAnakamAM kSaya karI sUmasaM parAya Page #499 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 458 ] dha bindu guNakathAnamAM sUkSma lebhanA kSaya kare. A pramANe kaSAyatA sarvathA nAza karanAra te ja samULa mevikA thI chuTA thayeleA te jIva, kSINamAha guNasthAnaka prApta kare che. tyAM samudra tarIte bahAra nIka belA, athavA raNakSetramAM vijaya meLavI pAchA pharanAra yeddAnI mAphaka mAhanA nigraha karavAmAM nizcaya bAMdhelA adhyavasAyathI jarA thAka lAgelA hovAthI khAramA guNasthAnakamAM aMtarmutta vizrAma laI, te. guNusthAnakamAM chellA samayathI AgaLanA samayamAM nidrA ane pracalA nAmanI e prakRtinA te kSaya kare che. ane chevaTanA eka samayamAM jJAnavaraNIyanI pAMca prakRti, aMtarAyanI pAMca prakRti, ane darzAnAvaraNIyanI bAkI rahelI cAra prakRti e rIte cauda prakRtine kSaya kare che. jeNe kAI paNa `gatinuM AyuSya bAMdhyu nathI tenA sabaMdhamAM. uparanI hakIkta lakhelI che. paNa jeNe kAI paNa prakAranu AyuSya. khAMdhyuM che, te te cAra ana MtAnubadhinI ane traNa dana mehanIyanI e rIte sAta prakRtine kSaya karyA pachI jarA vizrAma le; ane je rIte AyuSyane baMdha bAMdhyA hoya, te rIte bhAgavI chA bhavamAM te kSapakazreNInA AraMbha kare. apUrvakaraNa guNasthAnakamAM rahelA java darzInamAhanIyanA saptakanA kSaya kare che, te abhiprAya siddhAntane AdhAre lakhele che. karma granthanA abhiprAya tA evA che ke, avirata samyagdaSTi, virata samyagdaSTi, pramatta sa Myata, ane apramatta sayata e cAra guNasthAnakamAMthI game te guNusthAnakamAM. rahelA jIva kSapazreNinA AraMbha kare. pachI svayaMbhUramaNa samudra karatAM paNa vadhAre prabaLa vegavALA je mAha samudra che. tene te tarI jAya che; eTale meAharUpa samudrane oLaMgIne te manuSya sAmA tIre pahoMce che, pachI kevaLa saMpUrNa jJAna pragaTa thAya che. jJAnAvaraNIyAdi dhAtakanA kSaya karavAthI Page #500 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-8 [ 459 AtmAne svAbhAvika guNa je kevaLajJAna te pragaTa thAya che ane te dvArA jagatanA cetana ane jaDa sarvanA bhAvo te jANI zake che . ane pachI utkRSTa sukha te prApta kare che. je AnaMda prApta karyo pachI bIjA koI prakAranA AnaMdanI IchA rahetI nathI, tevo . paramAnaMda te sthitimAM prApta kare che. kahyuM che ke -- __ yacca kAmasukhaM loke yacca divyaM mahAsukham / / vItarAga sukhasyedamanantAMze na vartate // 1 // A lokane viSe je kAmasukha che, ane devasaMbaMdhI mahA sukha che, te sarva vItarAganA sukhanA anantamAM bhAge paNa AvI zake tema nathI. te sthitimAM zAzvata AnaMda te prApta kare che; tenuM kAraNa zAstrakAra jaNAve che. sAthoriti 6 artha-niraMtara Agya rahe che, mATe parama AnaMda, te meLave che. bhAvArtha -ApaNAmAM kahevata pracalita che ke "pahelu sukha te jAte naryA" eTale je zarIre nirogI che te sukhI che; teja rIte. jenAmAM bhAva Arogya che, te AnaMda meLave che. kahevAne sAra e. che ke zuddha bhAvavALe purUpa niraMtara AnaMda meLave che. Avu bhAva Arogya sAthI maLe tenuM kAraNa zAstrakAra jaNAve che ke -- bhAvasannipAtakSayAditi // 7 // artha-bhAva saMnipAtano kSaya thavAthI (bhAva Arogya. maLe che) bhAvArtha - hadayanA roga ane mananA vikAro rUpa saMnipAtane. nAza thavAthI bhAva Arogya prApta thAya che. mananI aMdara utpanna. thatA durjaya manevikAro ane duSTa vAsanAo te bhAvaroga che; Page #501 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 460 ] dharmabandu che ane tethI AtmAnA ArogyamAM vidana Ave che; paNa bhAvarogane nAza thavAthI AtmA pitAnI svAbhAvika sthiti prApta kare che, eTale kevaLajJAnI thAya che. have bhAgarega kayA te jaNAve che. rAgadveSamohAhidoSAstathAtathAtmadUSaNAditi // 8 // artha-AtmAne dUSita karavAthI rAgadveSa ane maha te do (bhAvago) che. bhAvArtha-jema koIne tridoSa thAya, ane tethI zarIramAM aneka prakAranA vikAro pedA thAya che, tevI rIte rAgadveSa ane mahine rUpa tridoSa che; te AtmAne dUSita kare che, eTale AtmAnA zuddha adhyavasAyane malina kare che, mATe ja temane devarUpa atre gaNavAmAM AvyA che. jemAM zArIrika roga zarIrane nirbaLa karI nAkhe che ane asvastha banAve che, tema A bhAvaroga Atmazaktine nirbaLa banAve che, ane Atma zakti ane AnaMdamAM vikSepa nAkhe che. - have rAga dveSa ane mehanuM svarUpa anukrame zAstrakAra batAve che. temAM prathama rAganI vyAkhyA Ape che. aviSaye'bhiSvaGgakaraNAdrAga iti // 9 // artha - agyane vize Asakti rAkhavI te rAga kahevAya. bhAvArtha-je svabhAvathI nAzavaMta che, tevI jaDa vastuo, temaja caitanyanI upAdhirUpa zarIra upara mamatvabhAva rAkhavo te rAga. AtmA sivAyanA anya sarva padArtho kSaNabhaMgura che; te upAdhio ane padArtho game teTalo samaya Take paNa kALanI anantatAnI apekSAe teone kSaNika kahevAmAM jarA paNa asatya nathI; mATe nAzavaMta upara AdhAra rAkhavo te aMte duHkhajanaka che, mATe rAgane mamatva bhAvane-Asaktine tyAga kare. Page #502 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-8 [ 461 vinAzI pudgala dazA, avinAzI tuM Apa; ApoApa vicAratAM, maTe puNya arU pApa. jeTalA prakRtijanya padArtho che, athavA pudgalanA paryAyo che, te sarve nAzavaMta che; AtmA ekale ja avinAzI che; te kadApi. marato nathI, te amara che; tevA AtmatattvanuM dhyAna karatAM manuSya puNya pApathI chuTa thAya che. saMsAranA padArthonI anityatA ane asAratA jema manuSya anubhave che, tema tema te padArtho uparathI rAga utara jAya che, ane aMte traNe lokamAM evo eka paNa padArtha raheto nathI ke je tenA AtmAne rAgathI AkarSI zake. je svarUpe pitAnuM nathI ! tene potAnuM mAnI levAthI, ane tene meLavavAnI IcchAthI . manuSya A saMsAra cakramAM bhamyA kare che. jyAM sudhI saMsArano kaI paNa padArtha meLavavAnI manuSyane tRSNa rahelI che, tyAM sudhI te padArtha tene saMsAramAM kheMce che, ane te mukta thaI zakatuM nathI; mATe nitya ane anitya vastune viveka karI nitya vastu prati rAga dharavo, ane anitya vastu prati vairAgya dhAraNa karavo. vivekavairAgyavato bodha eva mahodayaH viveka ane vairAgyathI mahodaya lAvanAra jJAna prApta thAya che. mATe mumukSu jIva traNa bhuvananA padArthonI aniyatA ane asAratA anubhavI te upara rAga dharatA nathI. tatraivAgnijvAlAkalpamAtsaryApAdanAd dveSa iti // 10 // artha -teja nAzavaMta padArtha pratinI Asaktine lIdhe agninI vALA je matsara karavAthI zreSarUpa doSa utpanna thAya che. bhAvArtha-jyAre manuSyane koI bAbata upara Asakti heya Page #503 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 462 ] dhabindu che; tyAre te meLavatAM tene kAI paNa vighna kare teA te vighna karanAra upara te dveSa dhAraNa kare che. AvA ja vicAra bhagavadgItAmAM darzAvela che. tyAM lakhelu dhyAyato viSayAnpuMsaH saMgasteSUpajAyate / saMgAtsaMjAyate kAmaH kAmAtkrodho'bhijAyate // 1 // manuSya jyAre viSayanu dhyAna kare che, tyAre te viSaya upara * Asakta thAya che, ane Asakti thatAM te meLavavAnI icchA thAya che, ane (jo te meLavavAmAM kAI harakata nAkhe tA te harakata karanAra upara) krodha thAya che. krodha te dreSa darzAvavAnA eka mA` che, mATe dveSa thAya che : ema paNa kahevAmAM bAdha nathI. A dveSa prameAdabhAvanAnA temaja samyagadarzIna vagere mahAguNNAnA saOthA nAza kare che. ane te agni samAna che. jema agni je dharamAMthI uThe che, te gharane bhALe che, ane jo rAkavAmAM na Ave tA samIpanA dharane paNa prajavALe che, teja rIte dveSa mananI ane AtmAnI nirmaLa vRttienA saMhAra kare che, ane jo te rAkavAmAM nathI AvatA te jenA upara ApaNe dveSa karIe chIe tenA hRdayamAM paNa duSTa pariNAmeA utpanna karavAnuM kAraNa mane che. salaLA avaguNNAnA rAjA dveSa che. jenAmAM dveSa AvyA tenAmAMthI samabhAvadRSTi prathama nAza pAme che, eTale te manuSya mekSa meLavavAne nAlAyaka Thare che, ane pachI guNadRSTi nAza pAme che, tethI svaga meLavavAne paNa te adhikArI thAya che; kAraNa ke guSTi ane samadraSTi anukrame svarga tathA meAkSa meLavavAnAM sAdhanA che. 1 sarva AtmAe svabhAve, sattAmAM, svarUpamAM eka sarakhA che, te ucca vicAra jenA upara nItinA pAyA racAyelA che, tenA paNa dveSathI nAza thAya che. dveSI manuSya niraMtara khIjAnA avaguNu tarapha Page #504 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-8 [ 43 dRSTi kare che; ane paratuM jIrUM karavA mathe che. krodha ane mAna e dveSanAja pariNAma che. mATe te dveSane mumumue sadAne mATe peAtAnA hRdayamAMthI dezavaTo ApavA. yetarabhAvAdhigamapratibandhavidhAnAnmoha iti // 11 // atha tyAga karavA ceAgya ane grahaNa karavA yeAgyanuM je jJAna, temAM aTakAva karanAra meharUpI trIjo doSa che. bhASA:--mAha e eka prakAranA unmAda che; te ajJAna avasthAsUcaka eka rAga che. tenAthI tyAga karavA yeAgya, ane grahaNa karavA yAgya padArtho ane bhAve vaccene bheda manuSye samajI zakatA -nathI. te ajJAnathIja manuSya sad-asa vastunA bheda samajyA vinA ad vastu aMgIkAra karavA lalacAya che; ane sastunA tyAga kare che. peAtAnA kharA svarUpanA ajJAnathI ja manuSyA aneka prakAranu duHkha saMsAramAM pAme che, chatAM kharA ane khATA vaccenA yathAtha bheda temanA jANavAmAM AvatA nathI. meAhanA prabaLa AvegamAM mANasa potAnA kharA nizcayA cUDhI jAya che, ane asatyAge pravarte che. meAhanA sAmarthya AgaLa buddhi nisteja nivaDe che. kevaLa jeNe hRdayathI anubhavathI yathAya tattvA samajavA ane anubhavavA prayAsa karyAM che, tevA purUSAja meAhanA prabaLa Avega ane sAmarthya sAme TakrI zake che. mATe je mumukSujanee sajJAna anubhavathI meLavI A baliSTharapunA saMhAra karavA joie. - A rIte dveSa ane meAhanA trideSa, te bhAvasannipAta che. teja bAbatane samarthana karatAM zAstrakAra lakhe che keHstsvetessu na yathAvasthitaM sukhaM svadhAtuvaiSamyAditi // 12 // artha :- A tridoSa hAya tyAre mULa prakRtinA viSaJapaNAthI satya sukha maLI zake nahi. Page #505 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 464 ] dha bindu bhAvArtha :--jyAre kapha, pitta ane vAyunA ugra prApa thAya che, tyAre trideSa sannipAta thAya che; te samaye zarIranI sAta prakAranI dhAtuo petapeAtAnuM kartavya karavu' mUThThI de che, ane judA ja prakAranuM kArya kare che, ane tethI indriyonA viSayajanya, temaja mananI zAMtinuM sukha maLI zakatuM nathI; teja rIte jyAre rAga dveSa ane mAhanA prakApa prabaLa heAya che, tyAre bhAva sannipAta thAya che, ane AtmAnA jJAna, darzana ane cAritra athavA saph, cit ane AnaMdarUpa svAbhAvika dharmanuM viSamapaNa thAya che, ane tethI AtmAnu kharU' svarUpa AcchAdita thAya che, ane AtmA svAbhAvika sukha prApta karI zakatA nathI. have teja bAbata ulaTAvIne kahe che H kSINeSu na dukhaM nimittAbhAvAditi ||13|| a:--te tridoSa kSaya pAmavAthI duHkha thatuM nathI, kAraNa ke kAraNanA abhAva che. bhAvA - je sadhaLuM duHkha A jagatamAM ApaNI dRSTie paDe che, tenAM mukhya kAraNA rAga dveSa ke meAha che; mATe jo te rAga dveSa ane merUpa triSa kSINu thAya, tA AtmA potAnI svAbhAvika sthiti punaH prApta kare, AtmAnI svAbhAvika sthiti jJAna ane AnaMdamaya hAvAthI te sajJa ane AnaMda svarUpI bane che. A traNa prabaLa zatrunA nAza thavAthI zuM pariNAma Ave che, teH zAstrakAra jaNAve che. Atyantika bhAvarogavigamAt paramezvarAptestadyathA svabhAvaH tvAtparamasukhabhAvaitIti // 14 // artha :-bhAvaregane sathA nAza thavAthI paramezvara: Page #506 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-8 [ 465 padanI prApti thAya che, ane tethI paramasukhane lAbha thAya che, kAraNa ke te te padane svabhAva che. bhAvArtha -bhAvaganarAgadveSa ane mahine-sarva prakAre vinAza thavAthI zakra, cakravata vagerenAM ezvaryA karatAM adhika aizcarya- vALuM paramezvarapada te prApta kare che; ane te sthitimAM utkRSTa sukha ane AnaMda te bhagave che. kAraNa ke parama AnaMda e Izvaratvano svabhAva che. paramAnaMda pacIsImAM lakhyuM che ke paramAnandasaMpanna nirvikAraM nirAmayam / dhyAnahInA na pazyati nijadehe vyavasthitam // 1 // vikAra ane du:kharahita tathA parama AnaMda sahita pitAnA zarIramAM rahelA AtmAne dhyAnahIna manuSyo jetA nathI, e uparathI siddha thAya che ke AtmA svabhAve AnaMdamaya che, ane bhAva rogathI te AnaMda AcchAdita thayela che. mATe bhAvarogane nAza thatAM svayameva te AnaMda svarUpa prakaTa thaze. A rIte tIrthakara ane sAmAnya kevaLInA saMbaMdhamAM dharmanuM phaLa kahevAmAM AvyuM. have tIrthakaranA saMbaMdhamAM dharmanuM asAdhAraNa phaLa che te zAstrakAra kahe che.. devendraharSajananamiti // 15 // artha-tIrthakarapaNuM devendrane harSa utpanna kare che. bhAvArtha:-tIrthakara janmavAnA che, evo vRtAnta devatAonA. svAmI Indra tathA bIjA devatAone haSa utpanna kare che. tathA pUjAnugrahAGgateti // 16 // atha-pUjAthI jagatane upakAranuM kAraNa tIrthakara pada che. 20 Page #507 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 466 ] dharmabindu bhAvArtha-jyArathI prabhu janme che, tyArathI temanA nirvANa kALa sudhI judA judA samaye devendro, de, narendro ane sAmAnya manuSyo A bhagavAna che ema jANI bhakita kare che, pUjA kare che ane te - bhakti vaDe teone samyagdarzananI prApti thAya che; AvI rIte * tIrthaMkara pada traNa jagatanA jIvane upakAra karanAruM nIvaDe che. tathA prAtihAryopayoga iti // 17 // arthabhagavAnane ATha pratihArya prApta thAya che. bhAvArtha-dharmanA utkRSTa phaLa tarIke tIrthakarane ATha mahA pratihAryo maLe che. rAjasabhAnA athavA zrImaMtanA bAraNuM AgaLa je manuSya ubhuM rahe che, tene dvArapALa athavA pratihArI kahevAmAM Ave che; tema bhagavAna jyAM jyAM vicare che, tyAM tyAM temanI sAthe ATha pratihArIo paNa che. teonAM nAma nIcene lekathI jaNAze. azokavRkSaH surapuSpavRSTirdivyo dhvanizcAmaramAsanaM ca / bhAmaNDalaM dundubhirAtapatraM satprAtihAryANi jinezvarANAm // azoka vRkSa, divya puSpa vRSTi, divya dhvani, cAmara, Asana bhAmaMDala, dubhi ane chatra-e tIrthakaranA mahA pratihArI che. tataH paraM parArthakaraNamiti // 18 // artha-bIjAnuM utkRSTa kalyANa karanAra tIrthakara pada che. bhAvAtha-bIjAnuM kalyANa karavAne utkRSTa mArga upadeza che. ane te upadeza tIrthakara pitAnI sudhAtuya vANIvaDe Ape che; sarva keI te vANuM pitapotAnI bhASAmAM tarata samajI jAya che. ane cAre bAju eka jana sudhI saMbhaLAya che. tevI vANI vaDe kevaLajJAna dvArA jANelA bhAvane bodha zrotAvarganI grahaNa karavAnI Page #508 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-8 [ 467; sthitInA samyag khyAla lAvI te Ape che. khIjAnuM kalyANa karavA kevA kevA sAdhanetA tIrthaMkara upayAga kare chete zAstrakAra darzAve che. avicchedena bhUyasAM mohAMdhakArApanayanaM hRdyairvacanabhAnubhiriti lil aH-hRdayane asara kare tevA vacanarUpI kirAthI ghaNA prANIonA mAharUpa aMdhakAraneA jIvana paryaMta nAza karanAra tIrthaMkara pada che. bhAvA:-jema sUryathI aMdhakAraneA nAza thAya che, teja rIte bhagavAnanI vANIthI leAkeAnA meAhu nAza pAme che; hRdayathI khelAyelI vANI hRdayane asara kare che, e siddhAMta pramANe bhagavAne jagatanuM kalyANa karavAnI zuddha buddhithI ApeleA upadeza zrotAvaga nA hRdayamAM sacoTa asara kare che. A pramANe meAhAMdhakAra nAza thAya che tyAre-- sUkSmamAyapratittiriti||20|| artha :--sUkSmabhAvanuM jJAna thAya che. bhAvA--jyAre bhagavAnanI sUrya sadaza hradayaMgamavANIthI lokeAnA mAhAMdhakAra nAza pAme che, tyAre sUkSma buddhivALA purUSo samajI zake tevA je je padArthA ane bhAvAnuM bhagavAna varNana kare che, te te zrotAvaga samaje che ane grahaNa kare che. tataH zraddhAmRtAttvAmiti / 2 / / aH--pachI zraddhArUpa amRtanu AsvAdana thAya che. bhAvAH--jyAre sUkSma bhAve leAkAnA samajavAmAM Ave che, tyAre jema amRtanuM pAna karI AnaMda mAne tema mana vaDe te te padArthAne leAkA grahaNa kare che, ane temane satya tarIke mAne che. te satya bAbatAnI zraddA thAya che. Page #509 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 468 ] dhabindu tata sanuSThAnayoga kRti // 22 // artha :--pachI sArA anuSThAnanI prApti thAya che. bhAvAH--jyAre tattva yathArtha samajAya tyAre tadanusAra vana thAya evA svAbhAvika niyama che; mATe A sthaLe paNa tattvane yadhA samajyA pachI te AdaravAnuM mana thAya che, ane gRhastha dharma athavA yatidharma pALavAne te AkarSAya che. tata: paramAvAyadA niiita // 23 / / atha:-pachI utkRSTa ananA nAza thAya che. bhAvAH--narakagati ti gati vagere anaya upajAvanArAM kAraNeAnI tenI bAbatamAM nAza thAya che; arthAt manuSya naraka ke tiya g gatimAM jatA nathI. ATalethI paNa te zrAtAva Mte thayelA upakArane aMta AvatA nathI, kAraNa ke je vizeSa lAbha thAya che, te zAstrakAra darzAve che. sAnubandhasukhabhAva uttarottara H prakAmaprabhUtasacvopakArAya avandhyakAraNaM nivRtteriti // 24 // atha :-uttarAtara vizeSa evA avicchinna (aTa kyA vagaranA) sukhabhAva te prANIonA meTA upakAra athe thAya che, ane tethI te meAkSanuM avaya (saphaLa) kAraNa bhAvAthaH--sad anuSThAnathI manuSyane sukha maLe che, te sukhanA te bIjA mATe upayAga kare che, tethI tene vizeSa sukha maLe che; vaLI tethI te bIjAnuM vadhAre kalyANa karavA samartha thAya che, ane tethI uttarAtara vizeSa sukha prApta thayA kare che, ane aMte te meAkSa sukha meLavavA bhAgyazALI bane che. A sUtra uparathI phalita thAya che ke sukha meLavavA mATe paro Page #510 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-8 [ 46 pakAra je bIje kaI mArga nathI; kAraNa ke paropakArathI vizeSa sukha maLe che, ane vizeSa sukhavALe vizeSa parepakAra karavA samartha thAya che. have A viSayanI samApti karavA IcchatA zAstrakAra lakhe che ke - tti paraMparAtharamiti | 26I artha-mATeja tIrthaMkara pada bIjAnuM utkRSTa kalyANa karanArUM che. bhAvAthaS:-tIrthakaranA vacanathI mohAMdhakAra TaLe che, tethI sUma padArtho ane bhAva turata samajAya che ane tenI zraddhA thAya che, pachI te AdaravAmAM Ave che, tethI anarthano nAza thAya che, ane sukhane udbhava thAya che, sukhathI paropakAra thAya che. paropakArathI vizeSa sukha maLe che. e pramANe uttarottara vizeSa sukha prApta karatAM karatAM aMte mekSa maLe che, mATeja tIrthaMkarapadane bIjAnuM utkRSTa kalyANa karanArUM gaNavAmAM AvyuM che. have tIrthakara ane caramadehI sAmAnya kevaLIne sAmAnya evuM "dharmanuM phaLa zAstrakAra kahe che - bhavopagrAhikarmavirAma iti // 26 // - artha- pagraha karmano nAza thAya che. bhAvArtha -bhavane madada karanArA eTale janmanA sahAyakArI evA Ayu, nAma, gotra ane vedanIya karmane caudamA guNasthAnakane aMte tIrthakara ke sAmAnya kevaLInA saMbaMdhamAM nAza thAya che. tataH nirvAinamananati 27 artha-pachI nirvANa pAme che. bhAvAtha-sarva upAdhione dehane nAza thatAM pitAnA svarUpanuM bhAna thAya che, te sthitine nirvANa avasthA athavA mokSa Page #511 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 470 ] dhabindu, kahe che. te sthiti tIrthaMkara temaja sAmAnya cAra adhAtI kA kSaya thatAM prApta kare che. tatra ca punarjanmAdyabhAva iti // 28 // a:-tyAM punarjanma vagerenA abhAva thAya che. bhAvArtha :-meAkSa pAmyA pachI pharIthI janma thatA nathI ana maraNa paNa thatuM nathI. bIjAbhAvato'yamiti // 29 // artha: te khIjanA abhAvathI thAya che. bhAvAH--bIja vinA jema aMkura phUTa niha janmanA kAraNabhUta bIjanA abhAvathI pharIthI te janma khIja zuM te jaNAve che. tema puna letA nathI.. meviAtiita 5 rU. || a:-kamanA vipAka e punarjanmanuM bIja che. bhAvArtha :-jJAnavaraNIya Adi kama nA udaya te punarjanmanu khI che; eTale karmane kAraNe jIvane pharIthI janma leveA paDe che; ane je jIvA nirvANa prApta kare che, te karmInA nAza karavAI pAme che; mATe te pharI janma le nahi. tramAM zAsAvitti 32 // aH-te jIva karrarahita che. bhAvA:-je jIva mekSa pAmyA tene kama haiAtAM nathI; mATe te pharIthI janma letA nathI. tadvata eva tadgraha iti // 32 // artha :--kavALA ja krIthI janma lai zake, Page #512 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-8 [ 471 bhAvArtha :-je jIva kama sahita che, te pharIthI janma maraNa dhAraNa -kare, paNa je ka rahita che, tene janma maraNu thatAM nathI. mATe nirvANa pAmele AtmA karahita heAvAthI janma maraNu dhAraNa -karatA nathI. zakA-karmavALAneja janma maraNa tame mAnA che, teA prathama ve kayAre karmo karyAM te sakarmI thayA, ane janma dhAraNa karyAM ? te za MkAnuM samAdhAna zAstra kare che ke: tadanAditvena tathAbhAvasiddheriti // 33 // a:-kanA anAdipaNAthI upara jaNAvelA bhAva sidhdha thAya che. bhAvA-karma paNa AtmAnI sAthe anAdi che, ane tethI AtmA anAdikALathI kama sahita che, ane tethI janma maraNa kare che, paNa siddha karahita hovAthI pharIthI janma letA nathI. ka rahita paNa kAraNa vizeSe pharIthI janma laI zake che evuM kahevAmAM Ave che, te zaMkAnuM samAdhAna karatAM zAstrakAra lakhe che ke Hsrvviprmuktsy tu tathA svAbhAvatvAnniSThitArthatvAnna ttavyane nimittamiti // rU4 / / aH--je sathA mukta thayA che, tene svabhAva hAvAthI temaja kRtakRtya hovAthI pharIthI janma letA nathI, kAraNa ke pharIthI janma levAmAM koi paNa kAraNa nathI. bhAvA -: je sarva karmothI sarva prakAre chuTA thayelA che, tevA nirvANI jIva IthI janma letA nathI, kAraNa ke je peAtAne sAdhavAnuM hatuM te teNe sAdhyu che, ane pharIthI janma levAnA te svabhAva nathI; mATe pharIthI janma levAmAM kAMI pazu kAraNa nathI. *mathI ApavA kAraNu vizeSathI janma letre paDe, pazu saghaLAM kama Page #513 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 472 ] gharmabindu nAza pAmyAM che, ane kAraNa vizeSa kAMI che nahi mATe te pharIthI, janma leto nathI. nAmano vati | rU5 artha--jene janma nathI tene jarA nathI. bhAvArtha-je janme che tene mATe vRddhAvasthA nizcita che, paNa je janmate ja nathI, tene vRddhAvasthA nathI, mATe janma jarAnA. bhayathI nirvANa pAmele jIva mukta hoya che. vizeSa kahe che - evaM ca na maraNabhayazaktiriti // 36 // artha e rIte maraNano bhaya paNa rahetuM nathI. bhAvArtha-je janme che, te vRddha thAya che, ane tene maraNana: bhaya rahe che paNa jene janma nathI, tene vRddhAvasthA nathI, ane tene maraNa paNuM nathI; temaja te saMbaMdhI bhaya paNa nathI, jyAM sudhI ja-ma che, tyAM sudhI to maraNa nizcita che; mATe evA upAya karavA. ke pharIthI janma le na paDe. kahyuM che ke - mRtyorbibheSi ki bAla sa ca bhItaM na muzcati / ajAtaM naiva gRNAti kuru prayatnamajanmani / / he bAla! tuM mRtyuthI kema Dare che? DarelAne maraNa choDI detuM nathI. je janmela nathI, tene maraNa pakaDatuM nathI, mATe pharIthI. janma na levo paDe tevA prayatna kara. tathA na cAnya upadrava iti // 37 // artha -bIjo koI upadrava heta nathI. bhAvArtha-bhUkha, tarasa, roga vagerene upadrava siddhane hato nathI, kAraNa ke te sarva zarIranA dharmo che; mATe je nirUpAdhi che. athavA zarIra rahita kevaLa AmAvarathAmAM che, tene upara jaNAvelA. upadra pIDA karI zaktA nathI. Page #514 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-8 [ 473 tyAre mekSamAM zuM hAya tenA javAba Ape che. vizuddhasvarUpalAbha iti // 38 // aH--atizaya zuddha AtmasvarUpanI prApti thAya che. bhAvA:-peAtAnuM AtmAnu je zuddha svarUpa che, je saccidAnaMdamaya che, te pote anubhave che, te sarva padArthAMnA te mAtA bane che, ane Atmika AnaMda te bhAgave che. tathA AtyantikI vyAbAdhAnivRttiriti // 39 // a:--duHkhanI atyaMta nivRtti thAya che. bhAvAtha :-Adhi, vyAdhi, ane upAdhijanya trividha tApA TaLI jAya che ane zarIra ane manasaMbaMdhI sa` duHkhAnA atyaMta vilaya, te sthitimAM thAya che; kAraNa ke zarIra ane mana tyAM hAtAM nathI. ttA nihaSama yuddhamiti // 40 || a:-te (du:khanI atyaMta nivRtti) ja nirupama sukha che. bhAvArtha :-siddhanA jIvAne kAI paNa prakAranuM duHkha nathI, eja temanuM paramasukha che; kAraNa ke duHkhagabhi ta sukha te sukha paNa duHkhaja che. je sukha pAmyA pachI vizeSa sukhanI AzAtRSNA na rahe, tevuM anupama sukha te bhogave che. nahi tevA sukhanuM kAraNa jaNAve cheHsarvatrApravRtteiitta ! ? / / aH--sarva sthaLe pravRti nathI mATe (nirUpama sukha che.) bhAvArtha-A vastu grahaNa karavI che, A vastu tyAgavI che, Page #515 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhimabindu te rU5 pravRtti keI paNa sthaLe te jIvane nathI; teo kriyA rahita che mATe nirUpama sukha teo bhogave che. teo pravRtti kema karatA nathI tenuM kAraNa Ape che. " samAptAhiti | ka2 | artha--pitAnuM kArya samApta thayeluM che mATe privRtti nathI] bhAvArtha-pitAne je sAdhavA yogya hatuM, te teoe sAdhyuM che, ane meLavavA yogya teoe meLavyuM che, mATe have pravRtti karavAnuM kAMI kAraNa nathI. te ja bAbatane samarthana karatAM zAstrakAra lakhe che ke - vaitaraNa karatIsumiti karU // artha -temane koIpaNa kArya karavAmAM utsukapaNuM raheluM nathI. ... bhAvAtha-sarva tRSNAne nAza karavAthI jIva mekSa meLave che; pachI te jIvane tRSNArUpa utsukapaNuM hetuM nathI, kAraNa ke sarva Icchita padArtho teNe prApta kya che, ane tethI pravRtti kaNvI paDatI nathI, ane tethI nirUpama sukha te bhogave che. ' duHkhaM caitatsvAsthyavinAzaneneti // 44 // artha-svasthapaNane nAza karavAthI utsukapaNuM te duHkha che. bhAvArtha- sarva sukhanuM mULa svasthapaNuM-udvega rahitapaNuM- zAMti che. paNa jeone koI paNa bAbatanI utsuktA che, teo svasthapaNuM jALavI zakatA nathI, ane tethI duHkhI thAya che. duHkhazaktayudrekato'svAsthyasiddheriti / / 45 // Page #516 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-8 [ 475 atha-dukhanA bIjanI utsukavaNAnI) utpattithI asvasthapaNuM siddha thAya che. bhAvArtha -dukhanuM bIja utsukapaNuM che; jeo koI paNa bAbatanI tRSNavALA che, koI paNa bAbata mATe utsuka che, teone zAMti svasthatA hotI nathI, mATe utsukapaNuthI asvasthatA AtmAmAM * utapanna thAya che, mATe utsukapaNuM eja duHkha che. - asvasthatA paNa zI rIte siddha thAya che te darzAve che - gati kRti / kaddA artha -ahitakArI pravRtti karavAthI (AtmAnI asvasthatA siddha thAya che.) bhAvArtha-jyAre manuSya potAne je mAga hitakArI nathI, te mArge pravRtti karavAne dorAya tyAre samajavuM ke te mananI asvasthatAnuM parimANa che; ane mananI asvasthatA usukapaNathI udbhave che. mATe utsukapaNuM-tRNa manuSyane ahitakArI mArgamAM pravRtti - karavA prere che. have svasthapaNAnuM lakSaNa kahe che - svAsthya tu nirUtsukatayA pravRtteriti // 47 // - artha-utsukatArahitapaNe pravRtti karavI tenuM nAma ja svasthatA-zAMti. bhAvAtha:--je loko utsuktA vinA-tRSNa vinA sarva kAryamAM | pravRtti kare che teoeja kharekharI svasthatA meLavI che, ema kaho zakAya. jene kaI paNa prakAranI tRSNA che, te usuka thayA vinA raheja nahi, ane jayAM te utsuka thayo tyAM citta svasthatAne vinAza thaze. mATe utsukatArahitapaNe pravRtti karavo te ja kharI svasthatA che; jeone karmanA phaLanI AzA nathI, tevA niSkAma buddhivALA purUSo ja svasthatA pAmI zake. Page #517 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 476 ] dhamabindu. paramasvAsthyahetutvAtparamArthataH svAsthyameveti // 48 // artha-utkRSTa svasthapaNAnA kAraNabhUta hovAthI, utsu.. katArahitapaNe pravRtti karavI, eja svasthapaNuM jANavuM. bhAvArtha-je leke utsukatArahitapaNe pravRtti kare che, te: parama svasthatA pAme che. mATe nirUtsaka pravRttija parama svasthatA che. ema kahI zakAya. koI paNa prakAranI tRNA vinA-phaLanI AzA vinA, nirUtsukapaNe kevaLajJAnI bhagavAna ja pravRtti kare che, je kevaLajJAnIne nirUsuka bhAva heya, je teone keIpaNa prakAranI tRSNAja na hoya, je saMsAra ane mekSa bannene viSe spRhAja na hoya, te pachI yogya kAryamAM pravRtti ane agya kAryathI nivRtti zI rIte thaI zake ? evI zaMkAne TIkAkAra uttara Ape che ke pUrva saMskAravazathI te thaI zake che. jema kuMbhAranA cakrane gati ApyA pachI ApaNe pharIthI gati na ApIe to paNa thoDo samaya te cAlyA kare che, te ja rIte pUrva saMskAranA vazathI ayogya kAryathI nivRtti ane yogya kAryamAM pravRtti dravyathI thAya che; teo bhAvathI pravRtti nivRtti karatA nathI. teja bAbatane siddha karavA zAstrakAra lakhe che ke - bhAvasAre hi pravRtyapravRttI sarvatra pradhAno vyavahAra iti // 49 // artha --bhAvasahita pravRtti athavA nivRtti teja kharI pravRtti nivRtti che, evo mukhya vyavahAra che. bhAvArtha -mananA bhAva sahita je pravRtti athavA nivRtti thAya che, tene ja tatvanA jaNanArA kharI pravRtti ke nivRtti gaNe che; dravyathI pravRtti athavA nivRtti thAya, te kharI pravRtti athavA nivRtti. nathI. je dravyathI cAritrakriyA paripUrNa kare, paNa temAM bhAva na hoya, to zAstramAM temane muni bhAvanI satya kriyA karanAra gaNavAmAM AvyA nathI. Page #518 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-8 [ 477 keTalAka prakAranA moTA mata evA ghora hiMsAnAM kAryo kare che ke sAtamI narakanuM AyuSya bAMdhe chatAM te bAMdhatA nathI. kAraNa ke teo asaMjJI che, mananI saMjJA rahita che. te ja rIte saMsAra ane mokSa jene samAna che ane jene bene viSe ratimAtra spRhA nathI, evA sagI kevaLI pUrvanA saMskAra vazathI zAstra, vihita anuSThAnamAM pravRtti kare che, ane zAstra avihita anuSThAnathI nivRtti kare che, to paNa bhAvathI pravRtti athavA nivRttinA . karanAra kahyA nathI. kahyuM che ke - yasya sarve samAraMbhAH kAmasakalpavarjitAH / jJAnAgnidagdhakarmANa tamAhuH paNDita budhAH // jenA sarva samAraMbhe eTale (kAryo) kRSNanA saMkalpa rahita. che ane jeNe jJAnarUpI agnithI karmane bALI nAkhyAM che, tene ja DAhyA puruSe khare vidvAna kahe che, khare jJAnI gaNe che. kahevAne sAra e che ke AvA kevaLajJAnI bhagavAna kAryo kare che, chatAM karma baMdhanathI levAtA nathI, kAraNake te niSkAmabuddhithI teo kare che; ucita mArgamAM pravRtti ane anucita mArgathI nivRtti e temane . svabhAva thaI jAya che. pratItisiddhazcAyaM sadyogasacetasAmiti // 50 // artha-sad dhyAnavALA (mahAmunie)ne upara bhAvArtha anubhava siddha che. bhAvAtha--zuddha dhyAnathI jemanuM hRdaya pavitra thayeluM che, tevA mahA munio upara jaNelI bAbatane yathArtha samaje che. ApaNe AgalA sUtramAM vicArI gayA ke kevaLajJAnI athavA temanI sthitie pahecelA mahApurUSe niSkAma vRttithI-svabhAvathI ja-kuMbhAranA gatimAM mUkelA cakranI mAphaka-zubhakAryamAM pravarte che, athavA azubha. Page #519 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 478 ] dharmabindu kAryathI nivarte che. phaLanI AzA sivAya kAryane AraMbha nahi karanAra ApaNA jevA pAmara ane ajJa janane A bAbata vicitra ane gahana lAge. paNa jeo dhyAnI che, ane jeoe dhyAnavaDe pitAnA - hRdayane pavitra banAvyuM che, tevA mahA munione A bAbatanuM anubhava siddhajJAna che; kAraNake phaLanI AzA rAkhyA sivAya svabhAvathI ja pravRtti karatAM keTaleka aMze teo zikhelA che. jeNe rasAyaNa zAstranuM kAMI paNa jJAna prApta karyuM hoya, te rasAyaNane moTA prayogo saMbaMdhI thatuM varNana kAMIka aMze samajI zake, paNa jene te bAbatanuM bilakula jJAna nathI, tene te nIrasa ane vicitra bhAse, teja rIte niHsvArtha buddhithI je kaI paNa aMze - kAma karatA zIkhyA che, teonAja khyAlamAM AvI zake ke saMpUrNa niHsvArtha buddhithI kArya karanArA A jagatamAM vasatA haze. susvAsthya ca paramAnanda iti // 51 // artha --atizaya svasthatA teja parama AnaMda che. bhAvArtha -- ApaNe prathama vicArI gayA ke nirUtsaka-niSkAma pravRtti eja svasthatA eja zAMti, eja AnaMda. evI vadhAre svasthatA teja zAzvata zAMti; teja paramAnaMda samajavo. teja mokSanuM svarUpa che. jagatanA bAhya padArthomAM-viSayomAM paNa sukha ane AnaMda maLe chepaNa te sukha kSaNika che, ane te meLavyA pachI bIjuM sukha athavA AnaMda meLavavAnI abhilASA rahe che. mATe te parama sukha athavA AnaMda kahI zakAya nahi; paNa mokSanuM sukha teja parama - AnaMda che, kAraNake te prApta ryA pachI prAptavya kAMI rahetuM nathI. tavyanirapekSatrAhiti para artha --AtmAthI anya vastunI apekSA nathI, mATe svasthatA teja paramAnanda che. Page #520 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-8 [ 479bhAvAtha- dareka sukha bAhya vastu upara AdhAra rAkhe che. pAMce IndriyonuM sukha tenA viSayonI prApti upara raheluM che; je viSaya na maLyo te duHkha thAya che. vaLI mAnasika sukha joke Indriyajanya sukha karatAM adhika che, ane jarA lAMbA kALa sudhI Take: che, to paNa te Akhare kSaNika che, tene AdhAra pustaka upara ane . magaja upara rahelo che. vRddhAvasthAmAM magaja susta, ane nirbaLa thAya tyAre mAnasika sukhane aMta Ave che. vaLI koI lekhaka hoya, athavA bhASaNa kartA hoya tenA sukhane AdhAra bIjA tenA lekhanI athavA bhASaNanI prazaMsA kare che. je kaI tenA lekha athavA bhASaNa saMbaMdhI jarA virUddha abhiprAya darzAve ke tarata tenuM mAnasika sukha vilaya pAme che. jyAM sudhI bIjAnA upara sukhano AdhAra rAkhIe chIe, tyAM sudhI ApaNe kharA sukhathI dUra jatA jaIe chIe; paNa AtmAnuM sukha, Atmika AnaMda to potAnAmAM ja rahe che, para upara tene AdhAra rAkha paDatA nathI; mATeja AtmAne AnaMda che. paramAnaMda che. apekSAyA duHkharUpatvAditi // 53 // artha --pArakAnI apekSA rAkhavI eja duHkharUpa che. mATe (nirapekSatA eja paramAnaMda che.) - bhAvArtha --ApaNe upara vicArI gayA chIe ke jyAM sudhI manuSya sukha mATe bIjA para AdhAra rAkhe che, tyAM sudhI kharUM sukha tene maLatuM nathI. AtmA sivAyanA sarva padArtho-viSaya-upAdhio AtmAthI judAM che, ane tethI temanA para AdhAra rAkhanAra duHkha pAme che. zrI ciMdAnaMdajIe lakhyuM che ke - nijarUpA nija vastu che, pararUpI paravasta; jeNe jAye peca eha, teNe jAyuM samasta. 1. dAva, Page #521 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 480 ] dharmabindu AtmA eja pitAne che, ane AtmA sivAyanA sarva padArtho parabhAva che, pugalanA khele che; evo AtmA ane anAtmA, cetana ane jaDa vacce bheda je yathArtha samaje teNe jANavA yogya sava' vastunuM jJAna meLavyuM che, ema yathArtha rIte kahI zakAya. te Atma jJAnI purUSa AtmAmAM AnaMda zodhe che, ane tyAM tene te maLe che. eja vicArane puSTi ApatA zAstrakAra lakhe che - arthAntaraprAptyA hi tannivRttirduHkhatvenAnivRttireveti // 54 // artha-bIjA viSaye meLavavAthI duHkhanI nivRtti thAya che, paNa te duHkharUpa hovAthI duHkhanI anivRtti ja che. bhAvArtha-jagatanA je bAhya padArthanI ApaNane IcchA hoya, ane jenI prAptithI ApaNane sukha maLaze, ema ApaNe mAnatA hoIe, te prApta thavAthI ApaNane sukha te maLe. te prApta karavAmAM ApaNane je duHkha thAya che, tene ApaNe vicAra na karIe te paNa te sukha duHkharUpaja che, kAraNa ke bAhya padArthothI upajatuM sukha aindrajAlika che, ane atRptipada svabhAvavALuM che, eTale te - sukhathI ApaNane tRpti nathI, paNa bIjuM sukha meLavavA ApaNuM hRdaya talase che - te game teTalA samaya sudhI cAle te paNa anaMtakALanI ape. - kSAe te kSaNika che, temaja duHkha garbhita che. je pariNAme duHkha dAyI hoya, te sukhakara chatAM dukhakaraja che. pharIthI lakhavuM paDe che ke - je sukhamAM phira duHkha vase, sau sukha nahi duHkharUpa; je utaMga phira gIra paDe, se uttaga nahi bhavarUpa. mATe AtmA sivAyanA anya padArthanI prApti zAzvata sukha nahi ApatI hovAthI duHkha kare che. na cAsyArthAntarAvAptiriti // 55 // artha-mekSanA jIvane bIjA padArthanI prApti rahI nathI. Page #522 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-8 [ 481 bhAvAtha-koIpaNa pautralika padArtha meLavavAne mokSanA jIvana rahetuM nathI; kAraNa ke AtmA ane pudagala-jaDapadArtho bhinna che. mATe tene duHkha nathI ane parama AnaMda che. svasvabhAvaniyato hyasau vinivRttecchAprapaJca iti // 56 // arthA-IcchA samUhane jeNe nAza karyo che, te te pitAnA svabhAvamAMja rame che. bhAvAtha-traNa bhuvananA sarva padArtho taraphathI abhilASAne teNe nAza karyo che; kAraNa ke te tene zAzvata sukha ApavA samartha nathI, evo tene anubhava thaye che; mATe te potAnA AtmAmAM ja zAzvata zAMti zodhe che; ane tyAM tene te maLe che, tethI bAhya padArthonI abhilASA tene hotI nathI. ato'kAmatvAttatsvabhAvatvAnna lokaantkssetraaptiraaptiH||57|| . artha-niSkAma hovAthI ane niSkAma tene svabhAva hovAthI lokAMte AvelA siddhakSetramAM javA chatAM tenI sAthe tene saMbaMdha nathI. bhAvArtha:-siddhanA jIvana saghaLI AzA tRSNAo naSTa thayelI che, mATe te niSkAma che. niSkAma e temane svabhAva che. koI paNa vastu prApta karavAnI AzA temanAmAM vartatI nathI, tethI je ke teo siddhakSetramAM jAya che, chatAM siddhakSetrane ane temane saMbaMdha nathI tenuM kAraNa jaNAve che - autsukyavRddhirhi lakSaNamasyA hAnizca samayAntare iti // 58 // . artha- eka samayamAM utsukapaNAnI vRddhi, ane bIje samaye usukapaNAne nAza e (anya vastu prAptinuM) lakSaNa che. * bhAvArtha siddhane chava siddhakSetramAM jAya che, chatAM siddhakSetra Page #523 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 482 ] dhamabindu sAthe saMbaMdha dharAvatuM nathI. ApaNe koI paNa vastu meLavavI hoya, te meLavatAM pahelAM te saMbaMdhI utsukatA ApaNA hRdayamAM vyApe che, ane maLyA pachI bIje samaye te utsukatAne nAza thAya che; have A usukatA dukhajanaka che, e prathama ApaNe samajavAno prayatno karyo che, to pachI je siddhanA jIvane siddhakSetra meLavavAnI utsukatA. heya, te nakkI tene duHkha thAya. paNa siddhanA jIvane usukatAja nathI, teja bAbata zAstrakAra lakhe che ken caitattasya bhagavata AkAlaM tathAvasthite riti // 59 // artha - te bhagavaMtane usukapaNuM nathI, kAraNa ke yAvatkAla teja sthitimAM te rahe che. bhAvArtha -siddhanA jIvane bIjA koI padArtha prApta karavAnuM utsukapaNuM nathI. potAnA svarUpamAM te sadAkALa sudhI raheze. je samaye siddhakSetra prApta karyuM, te samayathI AraMbhIne jyAM sudhI kALa. Takaze tyAM sudhI Atmasukha anubhavaze. - jarmakSa virovANiti + 60 | artha-karmakSayamAM vizeSatA nathI mATe te sadAkALa. teja sthitimAM rahe che.) | bhAvArtha:-siddhapaNuM je kSaNe prApta karyuM te kSaNe sakaLa karmane kSaya karyo che; karma kSayathI pitAnuM svarUpa te pAmyA che, ane tethI teja svarUpamAM te niraMtara rahe che. kAraNa ke vizeSa kama kSaya. karavAnAM bAkI nathI. ke jenA kSayathI temanuM vizeSa svarUpe pragaTa thAya. phati nihAmaNuNasiddhiniti | dazA arthae prakAre nirUpama sukha siddhane che ema sidhdha thayuM. bhAvArtha - utsukapaNAnA nAzathI siddhane nirUpama sukha maLe che, e bAbata A sUtranI paraMparAthI siddha thaI che. have A prastuta graMzanI samApti karavAne IchatA zrI haribhadrasUri-graMthakAra lakhe che ke Page #524 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-8 , [ 487 saddhayAnavahinA jovI dagdhvA kamandhanaM bhuvi / sadbrahmAdipadairgItaM sa yAti paramaM padam // 1 // atha-zukaladhyAnarUpa agnivaDe karmarUpa Injanane bALI nAkhI sad vra vagere padathI zAstramAM kaheluM paramapada jIva A manuSyakSetramAM pAme che. A bhAvArtha -zuddha dharmane ArAdhana karanAra jIva zukaladhyAnanI agni vaDe sarva karma rUpa Idhanane bALI nAkhe che. ane je sata athavA brahma kahevAya che, tevuM paramAtmapada chava A manuSyakSetramAM meLave che. manuSya ja A pada meLavI zake. te padane lokAnta athavA siddhakSetra paNa kahe che. te sthAna A caudarAja lekanI upara AveluM che. karma rahita jIva tyAM kema jaI zake, te zaMkAne khulAso zAstrakAra Ape che - pUrvAvadhavazAdeva tatsvabhAvatvatastathA / anantavIryayuktatvAtsamayenAnuguNyataH // 2 // atha-pUrvanA saMskAravazathI, tathA prakAranA svabhAvathI, temaja anantavIryayukta hovAthI, eka samayamAM sama zreNIne Azraya laIne paramapadane pAme che. bhAvArtha - pUrve eTale saMsArI avasthAmAM gamana karavAne samaya hato tenA saMskArathI te kamarahita jIva paNa gamana kare che. maLa vaLageluM tuMbaDuM jaLamAM nIce paDayuM hoya che, paNa jaLathI mela jema dhovAya che tema uce caDhe che, te ja rIte karmarUpI mela jovAI javAthI jIva urdhvagati kare che; e tene svabhAva che. tene anaMta vIrya che, tethI samazreNipaNe eka samayamAM urdhvagati karI paramapada (AdhyAtmika temaja sthAnika) te pAme che. sa tatra duHkhavirahAdatyantamukhasaGgataH / tiSThatyayogo yogIndravandhastrijagatIzvaraH // 3 // Page #525 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dha bindu a:--duHkhanA virahathI, ane atyaMta sukhanA saMgathI cegIndrone paNa vandana karavA cAgya traNa jagatanA paramezvara tarIke ayAgI siddha bhagavAna vase che. 484 ] bhAvA : tyAM duHkhanA nAza thAya che, ane atyaMta sukha prApta thAya che. mana, vacana, ane kAyAnA vyApAra baMdha paDe che, tethI te ayAgI kahevAya che. yAgIonA indra paNa tenuM vaMdana kare che, ane dhyAna kare che. ane te traNa jagatanA paramezvara bane che, te sidhdha bhagavAna zAzvata AnaMdamAM sadAkALa vase che. ahIyAM 'viraha' zabda mUkavAmAM AvyA che te siddha kare che. ke A graMthanA kartA zrI haribhadrasUri che. te temanA dareka graMthane aMte viraha zabda mUke che. zrI yazovijaya potAnA dareka graMthamAM vendra e pada mUke che A rIte zrI muniya MdrasUrie racelI TIkAnA anu sAre A dhakhintu granthanA A prakaraNanuM vivecana saMpUrNa karavAmAM AvyuM che. TIkAkara zrI municandrasUri granthanI samAptimAM lakhe che keH nAviH kartumudAratAM nijadhiyo vAcAM na vA cAturImanyenApi ca kAraNena na kRtA vRttirmayAsoM param // tattvAbhyAsarasAdupAttasukRto'nyatrApi janmanyaham - sarvAdInavahAnito'malamanA bhUyAsamuccaiH riti // 4 // / me A TIkA peAtAnI buddhinI udAratA ane vANI cAturI pragaTa karavA, temaja bIjA paNa koI kAraNathI karI nathI, paraMtu. tattvanA abhyAsanA rasathI puNya upArjana karI khIjA janmamAM paNa sarva duHkhano nAza thavAthI niLa manavALA hu' thAvuM evI zubha IcchAthI A TIkA karelI che. A TIkAnA akSaranuM pramANa traNa hajAra zlokanu che. samApta zAntiH zAntiH zAntiH Page #526 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | bAinIga avani TreDarsa. 42, nadana sosAyaTI, bahAi senTara zAhapura, amadAvAda-1