Book Title: Dhammilkumar Ras
Author(s): Jitkalpashreeji
Publisher: Devi Kamal Swadhyay Mandir
Catalog link: https://jainqq.org/explore/005785/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pIDitA zrI vIravijayajI paNivI vicita dharmilakumAra rA sA. zrI jitakalpAzrIjI ma.sA. KA Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatruMjaya tIrthAdhipati zrI AdinAthAya namaH zrI vimalanAthAya namaH namonamaH zrI gurunemisUraye paMDita zrI vIravijayajI gaNivarya viracita dharmilakumAra rAsa gadhAnuvAda sahita : divyAziSa : zAsanasamrAT pa.pU.A.bha. zrI vijayanemisUrIzvarajI ma.sA. : divya saMketa H pratibhAsaMpanna 5.pU. (dAdI) kamaLaprabhAzrIjI ma.sA. parama viduSI pa.pU. gurudeva sUryaprabhAzrIjI ma.sA. tejasvIratnA pa.pU. tilakaprabhAzrIjI ma.sA. : AzIrvacana : gacchAdhipati 5.pU.A.bha. zrI vijayasUryodayasUrIzvarajI ma.sA. vyAkaraNAcArya 5.pU.A.bha. zrI vijayahemacaMdrasUrIzvarajI ma.sA. pUjya AcArya bhagavaMta zrI vijayasomacaMdrasUrIzvarajI ma.sA. : saMpAdaka : pa.pU.sA. zrI jitakalpAzrIjI ma.sA. : sahasaMpAdaka : pa.pU.sA. zrI virAgarasAzrIjI tathA pa.pU.sA. zrI dhairyarasAzrIjI : prakAzaka : zrI devI-kamala svAdhyAya maMdira operA sosAyaTI sAme, navA vikAsagRha roDa, pAlaDI, amadAvAda-7. ... 0. Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhammilakumAra rAsa nimitta : pa.pU.sA. zrI tilakaprabhAzrIjI ma.sA.nI puNyasmRti arthe vi.saM. 2065 vIra saM. 2535 I.sa. 2009 * prAptisthAna : zrI devI-kamala svAdhyAya maMdira operA sosAyaTI sAme, navA vikAsagRha roDa, pAlaDI, amadAvAda-7. bharata grAphiksa nyu mArkeTa, pAMjarApoLa, rilIpha roDa, amadAvAda-380001. phona : 079-22134176, mo : 9925020106 mUlya : rU|. 205-00 pavana oliya Uj mudraka : bharata grAphiksa nyu mArkeTa, pAMjarApoLa, rilIpha roDa, amadAvAda-380001. phona : 079-22134176, mo : 9925020106 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke . A dizA bhAvanagara vaDavA madhye birAjamAnacandraprabhasvAmI bhagavAnA vaDavA jaina derAsara madhye birAjamAna jvAlAmAlInI devI Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhammilakumAra rAsanA racayitA paMDita zrI vIravijayajI gaNivara ma.sA. kalikuMDa tIrthoddhAraka pU.A.bha. zrI rAjendrasUrIzvarajI ma.sA. zAsanasamrAT pa.pU.A.bha. zrI vijayanemisUrIzvarajI ma.sA. 5.pU. bAlamuni zrI AgamazekharavijayajI ma.sA. Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samarpaNa COPDECCO P069 tejasvIratnA pU.sA. zrI tilakaprabhAzrIjI ma.sA. he upakArI ! he saMyamajananI ! he vAtsalyanidhi ! he karUNAnidhi gurudeva ApazrIno parokSa AzIrvAda mArA jIvanamAM jarUra camatkAra karaze ! ApazrInI divyakRpA mArA jevAnA saMyamajIvanane unnata banAvaze ! ApazrIno aDhaLaka guNasamRddhino akhaMDa vAraso mAro mArgadarzaka banaze ! ApazrIno gaMgApravAha jevo nirmaLa saMyamapravAha mArA jevA AtmA mATe tAraka banaze ! ApanI gajaba kRpAe ja mArA hAthane sAtha Apyo che. ApanI ajaba AzISe ja mArI kalamane narama banAvI Aje A rAsa AlekhavA huM sakSama banI chuM. aMtamAM, Apane priya evuM Apane samarpaNa karatA ati AnaMda anubhavuM chuM. li. jitakalpAzrIjI Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratibhAsaMpanna pU.sA. zrI kamalaprabhAzrIjI ma.sA. KPORea : /1 hara perene , UPS US, pennend opere pennend vaO / ' / / S ' / . da parama viduSI pU.sA. zrI sUryaprabhAzrIjI ma.sA. tejasvIranA pU.sA. zrI tilakaprabhAzrIjI ma.sA. Cepene ONCACAO sepenen 251 kacchadeza dipikA pU.sA. zrI vidhutrabhAzrIjI ma.sA. (kacchavALA) samayajJa pU.sA. zrI prajJazIlAzrIjI ma.sA. Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7-12s! ed4t exy hnaa 24 urullisra cursa en aliramos haczin soal 2464 414 41424 992 441 ( 14+ ~bn~ +ain 42 44 en + & 2 (hn ae t &aa - - - - - - + 9 tu~ el 4e$ ain 14:/21 +2414 240 22 ~w ~aihngn 6 A 14 216 ainy 4 - Man fani za zian null nonni eisit g - # aenwn 2keru2 - J-4143+ ym 31 1 4e43 344 34141 khn 43!? ?? 2 14 14 4 342, 4cd(i 340, 409 41, echainewen) aitr gta v z2 ain 3-4 hit 21 - `inodn A 04LA ~ek +27 +1kted 6aoke h 2 (ht fireasi architul ara horn- ww - 25, 296 - * onnina J nillan Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakIya prakAzakIya jinazAsanamAM samyagadarzana-jJAna-cAritra A tattvatrayInI ArAdhanAnA phaLasvarUpe mokSanI prApti thAya che. temAM paNa aMte to samyagucAritranI AvazyakatA prabaLa bane che. kema? cAritra thakI vizeSa ArAdhanA thaI zake che. cAritranI puSTi mATe pUrvanA mahApuruSoe saMskRta-prAkRta ane gujarAtI Adi aneka bhASAmAM sAhityanuM sarjana karyuM che. je jJAnanI ArAdhanAmAM avalaMbe vartamAnakALe bhautikavAdayugamAM saMskRta-prAkRta bhASAthI moTe bhAge loko anabhijJa hoya che. gujarAtI sAhitya vAMcavAmAM vizeSa rasa dharAve che. te kAraNe jinazAsanamAM paNa sAMpratakAlIna gujarAtI bhASAnA mAdhyame sAdhugaNa dharmanI samaja Ape che. chellAM 150 varSa pahelAM paMDitavarya zrI vIravijayajI gaNivarye vipula sAhityasarjana gujarAtI bhASAmAM kAvyarUpe karyuM che. A sAhityamAM pUjAo-stavano-sajhAyo-caityavaMdanovivAhalo-veli-rAsAo vagere vividha svarUpovALI padyaracanAono samAveza thAya che. paMDitavarSe traNa rAsA racyA che. jemAM be rAsAo "surasuMdarI rAsa" ane "caMdrazekhara rAsa"no anuvAda pU. jitakalpAzrIjI ma.sA.e pUjaya guruvaryonI smRtimAM karelo. te baMne graMtho surata-vaDAcauTAsaMvegI jaina upAzraya thakI prakAzita thaI cUkyA che. paM. vIravijayajI ma.nA A trIjA ane chellA "dhampilakumAra rAsa"no anuvAda paNa te pU. sAdhvI ma. sAhebe pU. tilakaprabhAzrI ma.sA.nI smRtimAM taiyAra karyo ane amAruM saubhAgya ke te graMthanuM prakAzana karavAno moko amane maLyo. tethI ame te pUjyazrIno upakAra mAnIe chIe ane A graMthane atyaMta harSollAsapUrvaka saMgha-samAja vacce mUkI rahyA chIe. vizeSa to zuM lakhIe ?. A graMthamAM te pUjyazrIe ghaNuM ghaNuM pIrasI dIdhuM che. chatAM paNa svAdhyAyapremI te pUjayazrIne amArI vinaMtI che ke A rIte sAhityasarjana karatAM rahe ane amane prakAzana karAvavAno lAbha ApatAM rahe. vaLI... traNa svIkAra : zrI jinazAsana jayavaMtu varte che. A zAsana maLyAnI balihArI che. A graMthanA prakAzanamAM athathI iti sudhImAM jemaNe jemaNe sAtha-sahakAra ApyA che tene zuM bhulAya ? prathama to... arihaMta paramAtmAnuM zAsana maLyuM temano prathama upakAra. potAnA guruvaryonI smRtimAM RNa adA karavA pU. jitakalpAzrIjI ma.sAhebe alabhya graMthano anuvAda taiyAra karIne, sulabha banAvyo. Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (5) pU.A.bha. zrI vijayahemacaMdrasUrIzvarajI mahArAja sAhebe A graMthaprakAzanamAM potAnA svahaste suMdara AzIrvacana lakhI ApI amArA para anarAdhAra kRpAvarSA varasAvI che. AcArya zrI municaMdrasUrijI mahArAje umaLakAbhera A graMthanuM prAstAvika lakhI Apela che je badala amo kRtajJatAnI lAgaNI anubhavIe chIe. pUrve A graMthanA anuvAdanuM sUcana karanAra DaoN. kAntibhAI bI. zAhe bhASA-lekhana-zuddhi karI ApavA saha avAranavAra graMthanI suMdaratA mATe aneka sUcano karela. te mATe teozrIne khUba khUba dhanyavAda. be varSa pUrve A rAsa-pustakanI zodhakhoLa cAlatI hatI ane pU. jitakalpAzrIjIne bhAvanagara pU. saumyaprabhAzrIjI ma.sA.nI varSa.tapanI 100 oLInA pAraNAmAM javAnuM thayuM. tyAM paNa A pustakanI tapAsa cAlu hatI. e daramiyAna "AtmAnaMda sabhA" saMsthAnI dekhabhALa karatA manaharabhAI mahetAe saMsthAmAMthI A pustaka meLavI ApyuM. A samaye temano paNa AbhAra mAnIe chIe. pU.A.bha. zrI rAjendrasUrIzvarajI ma.sA. (kalikuMDavALA)nAM AjJAvartI sAdhvI zrI virAgarasAzrIjI tathA dhairyarasAzrIjIe rAsa-anuvAda karavAmAM prAraMbhathI pUrNatA sudhI suMdara sahakAra ApavA saha bhUlasaMzodhana Adi kAryamAM temaja pU. nemisUri ma.nA samudAyanA paNa ghaNA ghaNAM sAdhvI bha.no sahayoga maLyo che. teonA ame ghaNA RNI chIe. A graMthane TUMka samayamAM, sarvAMga suMdaratA arpavA sAthe kathAnusAre suMdara bhAvavAhI citro Adi banAvI mudrita karavA badala "bharata grAphiksa"nA bharatabhAI tathA mahendrabhAInA saujanyane kema bhUlI zakAya ? A graMthaprakAzanamAM je je saMgha, saMsthA ke anya dAtAoe lakSmIno sarvyaya karI amArA A prakAzana kAryane sulabha, saphaLa ane saraLa banAvI ApyuM che te mATe teonA upakArane A avasare yAda karIe chIe. prakAzaka devI-kamala-svAdhyAya maMdiranA TrasTIgaNa Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che prastAvanA che vi.saM. 1896nA zrA.su. 3 nA rAjanagara amadAvAdamAM racAyelA, paM. kavi vIravijayajI kRta "dhampilakumAra rAsa"nuM aneka hastapratonA upayogapUrvaka saMzodhana thaI bhAvAnuvAda sAthe prakAzana thAya che te ghaNA AnaMdanI vAta che. sAdhvI zrI jitakalpAzrIjI, sAdhvI zrI virAgarasAzrIjI tathA sAdhvI zrI vairyarasAzrIjI AdinA athAga ane dIrgha parizramanA paripAka rUpe ghaNAM varSothI durlabha banelo A rAsa ApaNane punaH sulabha banyo che. graMthakAra paM. vIravijayajInA jIvana-kavana viSe judA judA vidvAno dvArA lakhAyelA lekho jemAM graMthastha thayA che te "paMDita vIravijayajI svAdhyAya graMtha" (saMpAdaka - kAMtilAla bI. zAha) ane "vIravijayajI - eka adhyayana' (lekhaka - DaoN. kavina zAha), kartAnA jIvana-paricaya ane sAhityasarjana viSe vipula mAhitI ApatA graMtho che. paMDita vIravijayajI viSenI sAmagrI temanAM ja ziSya raMgavijayajIe vi.saM. 1911, caitrI pUname racelA "vIra nirvANa rAsa"mAM prApta thAya che. graMthakAranA svargavAsa pachI traNacAra varSamAM ja racAyelI ane emanA ja ziSya racelI hovAthI A kRtimAM pramANabhUta ane vigate vRttAMta maLe che. prasiddha ItihAsavidda zrI jinavijayajIe A rAsano sAra lakhyo che. giradharalAla hIrAlAla zAhe "paMDita vIravijayajIno TuMko prabaMdha" nAmanI pustikA vi.saM. 1976mAM pragaTa karI che. AmAM lekhake keTalIka mAhitI paM. vIravijayajIne pratyakSa jonArA paricito pAsethI meLavIne lakhI che. pU.A.bha. zrI zIlacaMdrasUri ma. kavino paricaya ApatAM jaNAve che ke - "temanI kavitAnuM AMtarika pota ane tenuM vaividhya samagrapaNe tapAsatAM ema kahI zakAya ke zubhavIra - te ullAsa ane umaMganA kavi che ane temanA ullAsanI AdhArabhUmi mAtra bhaktirasa che." - pU.A.bha. zrI pradyumnasUri ma. kavi viSe lakhe che ke - "vikramanA ogaNIsamA saikAmAM thaI gayelA ane teonA kALamAM teonI rasajharatI, bulaMda kaMThe gavAtI aneka pUjA-rAsa-stavana vagere geya racanAonA kAraNe jainasaMghamAM chavAI gayelA paMDita zrI vIravijayajI mahArAja rasakavi tarIke pratiSThita thayelA che." "dhammilarAsa"nuM prathama prakAzana vi.saM. 1942mAM bhImazI mANeka dvArA muMbaIthI thayuM che. tyAra pachI mohanalAla dalasukharAma tathA lallu suracaMde prakAzana Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karyuM che. A uparAMta aMzataH prakAzana rAyacaMdra jaina kAvyamALAmAM ane jaina kAvya dohanamAM thiyuM che. kavirAja nispRha hatA. A. devendrasUri ma.e emane upAdhyAyapada ApavA IcchA darzAvelI paNa emaNe vinayapUrvaka InkAra karelo hato. paM. vIravijayajInI guruparaMparA :paM. satyavijayajI - kapUravijaya kSamAvijaya kSamAvijayajI jinavijaya jasavijaya uttamavijaya zubhavijaya - paM. padmavijaya viravijaya - (saM. 1792-1862) (saM. 1830-1908) padmavijaya ane paM. rUpavijaya uparAMta narmada dalapatarAma jevA prasiddha kavio paM. vIravijayajInA samakAlIna hatA. paM. vIravijayajI kRta "sthUlabhadranI ziyalavelI" vAMcIne dalapatarAma kavi AphrIna pokArI uThela. graMthakArazrI vyAkhyAnamAM vizeSAvazyaka bhASyanI moTI TIkA jevA gaMbhIra ane tattvajJAnathI bharelA graMthonuM vAMcana karatAM evI saraLatAthI samajAvatA ke zrotAo maMtramugdha banI jatA. paM. . rUpavijaya sAthe emanI sAhityaracanA bAbate maitrIpUrNa spardhA thAya, paNa kaDavAza nahotI. baMne paMDitamuni pratiSThAmahotsavamAM sAthe rahIne vidhio paNa karAvatA. kavirAja samadaSTivALA ane dIrghadRSTivALA hatA. e kALe keTalAka munirAjo vicitra prarUpaNA karI saMghomAM tirADa UbhI karatA. kavie emano pratikAra karavAnA badale eTaluM ja kahyuM ke - AvI vAto cAlavAnI nathI. emanI vicitra vAto ja emano uccheda karaze ane evuM ja thayuM. kavie 90 jeTalI laghukRtio ane 4 moTI kRtio vagere maLI emAM 210 jeTalI dezIono upayoga karyo che. A dezIonI sUci "paMDita vIravijaya svAdhyAya graMtha" pRSTha 208-217mAM apAI che. moTI kRtiomAM surasuMdarI rAsa (saM. 1857), dhammilakumAra rAsa (saM. 1896), caMdrazekharano rAsa (saM. 1902), zrI praznaciMtAmaNIno samAveza thAya che. prathama traNa kRti Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (c) gujarAtImAM che ane cothI kRti saMskRtamAM che. AmAM paNa surasuMdarIrAsanI racanA kavie 29 varSanI vaye karelI. kavie tera jeTalA kAvyaprakAro kheDyA che. rAsa, vivAhalo, veli, duhA, caityavaMdana, stuti, stavana, pUjA, sajjhAya, hariyALI, lAvaNI, DhALiyAM ane gahulI vagere jovA maLe che. graMthano bhAvAnuvAda taiyAra karanAra ane zrIsaMgha samakSa mUkanAra sAdhvIzrIjIo satata svAdhyAyamAM rakta rahevAnA svabhAvavALAM che. AvA abhyAsI sAdhvIjIe hastalikhita pratono jarUra pramANe upayoga karI A graMthanuM saMpAdana kArya karyuM che. durlabha rAsane sulabha karyo che. bhAvAnuvAda saraLa rasALa pravAhI che. vAMcatAM ja graMthakAranuM kathayitavya sahaja samajAI jAya che. kathAno pravAha paNa askhalita vahe che. bhAvAnuvAda karavAnuM kaThinatama kAma sAdhvIjIoe saphaLatApUrvaka pAra pADyuM che. khUba khUba dhanyavAda. AvAM bIjAM paNa graMtharatno taiyAra karI saMghane arpaNa kare evI apekSA che. vAMcako ! A graMthanuM vAMcana-manana karI kathA sAthe jJAna ane vairAgyarasanuM pAna karI jIvana dhanya banAve. A. OMOMkArasUri ArAdhanA bhavana mu. bhAbhara, jillo banAsakAMThA. A.vi. municaMdrasUri anarAdhAra varasI kRpA pa.pU. zAsanasamrAT zrI nemisUrIzvarajI ma.nA samudAyanA * vyAkaraNAcArya pa.pU.A.bha. zrI vijayahemacaMdrasUrIzvarajI ma.sA. tathA * pa.pU.A.bha. zrI vijayasomacaMdrasUrIzvarajI ma.sA. * 5.pU. gaNivarya zrI prazamacaMdravijayajI ma.sA. pa.pU.A.bha.vi. abhayazekharasUrIzvarajI ma.sA. 0 pa.pU.A.bha.vi. varabodhisUrIzvarajI ma.sA. * pa.pU. munirAja zrI harSabodhivijayajI ma.sA. Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMpAdakIya kathana (dIve dIve ujAsa) nadInA pravAhanI jema A jiMdagI sararara... sararara... vahI jatI ane jotajotAmAM mRtyunA mahAsAgaramAM bhaLI jatI joIne manamAM eka ja prazna uThAvavo paDe - te jiMdagI ApaNe kevI rIte jIvIe chIe ? saMta-munisamAgama mAnavIne moTAInA mArge dorI jAya che ane sAruM vAMcana ke zravaNa e eka sAcA ane kalyANa-mitranI garaja sAre che. tethI sujJajana baMneno lAbha meLavavA jhaMkhatA hoya che. paNa.... paNa... temAM saMta-munisamAgamano avasara to kyAreka maLe che, paNa sadvAMcanano lAbha potAnI kAyAnI chAyAnI jema aharniza sahelAIthI prApta thaI zake che. sArA vicAro ane sArA vartananI eka nAnI sarakhI pustikA pAse rAkhIe to sAco sAthIdAra ApaNane maLyo ja samajavo. jIvanane unnata banAvavA mATe satata sadvAMcana jevuM suMdara ane sulabha bIjuM koI sAdhana nathI. lokottara zAsanamAM prabhunA cIMdhelA rAhe cAlatA mahApuruSo vajathI paNa kaThora che ane kusuma karatAM paNa vadhu komaLa hoya che. temane oLakhavA jANavA paNa eka samyakajJAna che, bIjuM koI samartha nathI. - jemanI kRpAdRSTinI anarAdhAra vRSTi che, vaLI jemanI samatArUpI vANI amI varSAvanArI che te mArA pUrvapUjayone mArA koTI koTI namaskAra che. dhampilakumAra rAsanA kartA paMDitavarya vIravijayajI ma. zrI vijayasiMhasUrijInA ziSya prasiddha kriyoddhAraka satyavijayajI paMnyAsajInI paraMparAmAM thayelA paM. zrI zubhavijayajInA ziSya hatA. e vIravijayajI madhyakAlIna jainasAhityamAM prakhara kaviratna thayA. teo pUjAonA praNetA samAM hatA. saghaLI pUjAono IjAro to prathama temano ja hato. kemake sAdI-saraLa bhASA ane AkarSaka rAga-rAgiNI e pUjAomAM pratyakSa najare paDe che. temaNe pUjAomAM evA to prANa pUryA che ke gAtAM gAtAM ja pUjAo kaMThastha thaI jAya. "raMgarasiyA" rasIlAM "vacanarasa" jevA raDhiyALA zabdothI temanI pratyeka kRtio maDhAyelI che. temanI kRtiomAM zRMgArarasa-vairAgyarasavIrarasa-zAMtarasa Adi aneka rasono pravAha jharI rahyo che. jevuM jenuM mana hoya, tevuM tevuM snAna Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (10) kare. vAMcaka ! vAMcIne AmAMthI koIpaNa lAbha prApta kare to ja lekhaka ane prakAzakano parizrama saphaLa thAya. mmilakumAranuM kathAnaka ghaNuM rasavALuM che ane bhAvabhareluM hovAthI sujJa vAMcako jarUra teno lAbha meLavaze. kemake, kAvyazAstra vinodena, kAlo gacchati dhImatAm / vyasanameva ca mUrkhANAM, nidrayA kalahena vA // buddhimAna puruSono kALa (samaya) to kAvyazAstranA vinodamAM (AnaMdamAM) jAya che. jyAre mUrkhAono samaya vyasanamAM, kalaha karavAmAM ane pramAdamAM jAya che. A rAsanI kRti sivAya dhammilakumAra caritranI pU. jayazekharasUrinI kRti, jAmanagaravALA paM. hIrAlAla haMsarAja taraphathI saMskRtamAM chapAIne bahAra paDela. "dhampilakathA" nAme bIjuM nAnuM pustaka saMskRtamAM AtmAnaMda sabhA bhAvanagara taraphathI bahAra paDela che. kavirAja paMDitavarya vIravijayajIne "pa" kAra sAthe avihaDa rAga hovAthI ja temaNe pUjA ane paccakkhANa upara adhika racanA karI lAge che. "dhammilakumAra rAsa" e paccakkhANanAM phaLane batAvanAra uttama kRti che. dhammilakumArano ullekha "paccakkhANa bhASya'mAM bhASyakartA dvArA "Ihaloe dhammilAI" gAthAmAM karavAmAM Avyo che. paMDita vIravijayajInI A kRtimAM ghaNA UMDA ane UMcA bhAvo bharyA che. Thera Thera AgamanAM nAma darzAvI temanI AgamabhaktinA bhAvo paNa rajU karyA che. chatAM amArI alpamatie je bhAvo upasyA che te rajU karyA che. dhammilakumArano rAsa paM. vIravijayajIe vi.saM. 1896 racelo che. je mudrita che. A rAsanI pUrva A ja rAsakartAnA rAsa "mahAsatI surasuMdarI rAsa" tathA "zrI caMdrazekhara rAjAno rAsa" nA be be varSanA AMtare... pU. guruvaryonI smRtimAM anuvAda karI zrIM saMgha samakSa mUkyA. e ja paMDitakartAno A trIjo rAsa che ane te amAre mATe chello anuvAda che. rAsakartAe pUjA-stavana-sajajhAya-veli-vivAhalo-DhALiyAM-hariyALI-gaphUlI Adi dIrgha-laghu aneka kAvyaracanAo karI che. paNa rAsAkRti mAtra traNa che. jyAre be rAsanAM sAnuvAda saMpAdano thayAM, tyAre DaoN. kAntibhAI bI. zAhe "caMdrazekhara rAsa"nA vimocana prasaMge sUcana kareluM ke A bAkI rahelo trIjo rAsa paNa tame ja pUrNa karo. sUcana preraNArUpe jhIlI zarUAta karI ane A trIjI rAsakRtinA prakAzanamAM temano chevaTa sudhI mane sAtha-sahakAra maLato rahyo ane zrI saMghasamAja vacce ame mUkI zakyA chIe. "kathAnA sAta koThA bhedavA paDe" tevI racanAno anuvAda karavAnuM kArya e kharekhara Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (11) zramabharyuM kArya hatuM. A rAsanA anuvAdamAM satata rasa dharAvatAM vi.sA. virAgarasAzrI - vairyarasAzrIe mahatvano phALo Apyo che. jyAM ame aTakyAM tyAM temanA sahakArathI AgaLa vadhyAM ane ubhayacakrI anuvAda thayo che. kyAMka azuddhi rahI hoya, vA UNapa lAge to vAMcakavarga te pUrti kare ane kSati TALe e ja. aMte paMDita pU. vIravijayajI ma.sA.nA Azaya viruddha lakhAyuM hoya to vidravarSe sudhArI levA vinaMtI. e ja... upakArasmRti pU.A. municaMdrasUri ma.sA. dvArA "dharmilarAsa"nI hastalikhita prata lA.danI tathA DahelAnA upAzraya, hAjApaTelanI poLa, amadAvAdathI prApta thaI. vaLI pU. pradyumnavimaLasUri ma.sA.e devazAno pADo, amadAvAdathI prata prApta karI ApI. pU.A. aruNodayasAgarasUri ma.nA prayatnathI paNa hastalikhita prata maLI. je thakI rAsanI kaDIonI azuddhi ghaNI hatI, te ame zuddha karI zakyAM chIe. jemAM eka prata pU. sAdhvI zrI guruNIjI jogazrIjI ma.nI paNa pratilipi hatI. jaina zAsanamAM sAdhvIjI bhagavaMto paNa AvuM kArya karatAM AvyAM che je AnaMdanI vAta che. . A graMthanA saMpAdana daramyAna mane aneka rIte sahAyaka thanAra amArA samudAyanA pU.sA. zrI saumyaprabhAzrIjI ma.sA., pa.pU.sA. zrI suvarNaprabhAzrIjI ma.sA., pa.pU.sA. zrI kalparatnAzrIjI ma.sA., pU.sA. zrI urvIlazIlAzrIjI ma.sA., pU.sA. zrI mokSaratnAzrIjI ma.sA. Adi temaja pU.A. zrI labdhisUrijI ma.sA.nA samudAyanAM pU.sA. zrI padmalatAzrIjI ma.sA., pU.sA. zrI harSapadmAzrIjI ma.sA., pU.A. zrI bhaktisUrijI ma.sA.nA samudAyanAM pU.sA. zrI hitazAzrIjI ma.sA., acalagacchIya pU.sA. zrI mahodayAzrIjI ma.sA., pU.sA. zrI vinayaprabhAzrIjI ma.sA. (kacchavALAM), pU.A. zrI dharmasUrijI samudAyanAM pU.A. zrI kalpalatAzrIjI ma.sA., pU.sA. zrI bhavyayazAzrIjI ma.sA., pU.A. zrI nItisUrijI ma.sA.nA samudAyanA pU.sA. zrI jayazIlAzrIjI ma.sA., pU.sA. zrI ujjavalayazAzrIjI ma.sA. Adie aneka saMghone-zrAvakone preraNA karI dravyasahAya karavAmAM sahAyaka banela che. jeozrIne paNa A prasaMge smRti para lAvI kRtArthatA anubhavIe chIe. - saMpAdaka - sahasaMpAdaka Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paricayanA pagathAre, aMtaranA ovAre lIdhA saMyama aNamola, jhIlyA varanA bola | kIdhAM karma aDola, dIdhAM dezadeze kola !" AkAzanA thALamAM verAyelA tAralAonI virATa rAzine koI mApI zakavA samartha nathI. chatAM kadAca prayatna dvArA mApI zake, kadAca te TamaTamatA tAralAo toDIne chAbaDI bharI de, sAgaranuM pANI mApIne gAgaro bharI de, AkAzane AMbavA Amatema doDatAM vAdaLone ya koI pakaDI rAkhe, paNa... paNa jagatanI mahAvibhUtionI mahAnatA kadI mApI zakAtI nathI. ama pUjyazrInA guNonI mahAnatA kahevA koI samartha nathI. vANI-vacano vAmaNAM banI rahe. pUjayazrInuM jIvana to sAkSAtkAra pAmavA jevI cIja che. bhAgyavaMta bhAratanI bhavya bhUmi upara, garavI gujarAtanI garimA sarakhA, sohAmaNA soraTha deze, zatruMjaya nadInA kinAre, girirAjanI godamAM vaseluM rohizALA gAma hatuM. A vAta 63 varSa pahelAMnI che. lIlIchama te dharatI upara pU. devIzrIjI ma.sA. parivAra sAthe vihAra karatAM AvyAM. yogAnuyoga kamaLAbena (amadAvAdavALAM) potAnI baMne lADakI dIkarIone laIne pAlItANA AvyAM. dAdAnI yAtrA karIne, rohizALAe birAjatAM potAnA guru pAse pahoMcI gayAM. te dina te ghaDI te paLa kaMIka judI ja haze. vaizAkha suda dazamI, prabhu vIrano kevalajJAnano jhaLahaLato dina hato. kamaLAbena ane baMne suputrIoe saMsArane alavidA ApI. saMyamanI vATaDI pakaDI. prabhuvIranA paMthe javA saMyamanA svAMga sajI lIdhA. AgAra choDI, aNagAra banyAM. pU. gurudeva devIzrIjI ma.sA.nA caraNe punita AtmAoe potAnuM jIvana samarpita karI dIdhuM. gurujIe taraNatAraNa rajoharaNanI amUlya bheTa dIdhI. tripuTIe gurunI zaraNAgati svIkArI. saMsAranAM nAma saMsAramAM mUkyAM. mArga navo, veSa navo, nAma paNa navAM. kamaLAbena (uMmara varSa 30) pU. kamaLaprabhAzrIjI ma.sA., suzIlAne (uMmara varSa 19) badale pU. sUryaprabhAzrI ma.sA., tArAne (uMmara varSa 9) badale pU. tilakaprabhAzrI ma.sA. bIjanA caMdramAnI kaLA jema dina-pratidina vadhatI jAya tema gurukuLavAsamAM vasatAM navadIkSitoe Asevana zikSAthI yukta sAdhanA-ArAdhanA-jJAna-dhyAna-tapa Adaryo. pragatinA paMthe prayANa AraMbhAyuM. ratnatrayInI dhUNI dhakhAvI, gurunI aparaMpAra kRpAe teo ghaNA AgaLa vadhavA lAgyAM. pRthvItaLane viSe guru sAthe gAma-nagara zaheramAM vicaravA lAgyAM. . Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (13) "gurumAtA-mAtAguru sAthe ArAdhanamAM baMne benonA divaso AnaMda, utsAha ane umaMgathI vItavA lAgyA. kALanI retI satata sarakatI rahe che. kALa koInI rAha joto nathI. varSa upara varSa vitavA lAgyAM. te daramyAna kaMIka jIvone bhaNAvyA, kaMIka jIvone dharma pamADyo. vaLI kaMIka jIvone paramAtmAnA mArge caDAvyA. prabhuno veSa ApIne kaMIka jIvone tArI lIdhA. parivAra vadhatAM saMsArI svajanone paNa AnaMdano pAra nathI. jotajotAmAM 40 varSa thavA AvyAM. sametazikharajInI yAtrA karI nahotI. mAtAgurue baMne benone zikharajI javAnI preraNA karI. bena ! huM to AvavAnI nathI. paNa tame jaI Avo. mane AnaMda thaze. sAnukULatAe nIkaLyAM. ane A bAju mAtAgurunI tabiyata bagaDI. A samAcAra sAMbhaLatAM ja aDadhe gayelAM baMne beno ugravihAra karI parata AvI gayAM. mAtAgurune suMdara ArAdhanA karAvI. aMte nijhAmaNA paNa sArI karAvI. chevaTe mAtAguru samAdhi-sopAne caDI, paMDitamRtyune varyA. guru gayA. chatra vinAnAM baMne beno sUnAM thaI gayAM. samaya javA lAgyo. sau svastha thatAM ArAdhanAmAM AgaLa vadhyAM. vaLI 10 varSa vityAM ne kALarAjA A samudAya upara trATakyo. moTI bena kALano koLiyo banI gayAM. nAnI benano sAtha choDI cAlyA gayAM. nAnI bena have ekalI-aTUlAM thaI gayAM. parivAra bahoLo hato. paNa mA-bena vinAnI nAnI bena to sUnamUna thaI gayAM. ekabIjAnA sahAre baMne beno saMyamajIvanane dIpAvatAM hatAM. parivAranuM rakhopuM karatAM hatAM. paNa have badhI javAbadArI nAnI bena upara AvI paDatAM hAma-hiMmata hArI gayAM. pUjaya AcAryAdi bhagavaMto taraphathI AzvAsana ghaNuM maLyuM. amArA saunAM te zirachatra hatAM. parivAranI saMbhALa karatAM. vaLI dazako vitavA Avyo ne kALarAjAe kALI najara nAMkhI. sAta mAsa sudhI karmarAjAe apAra vedanAmAM pUjyazrIne grahI lIdhAM. chatAM samatAne varelAM pUjayazrI jaTila karmane vidAravA lAgyAM. apAra vedanA vacce paNa pUjayazrInI samatAsamAdhi apUrva hatI. amArA vaDIla gurubena pU. saumyaprabhAzrIjI ma.sA.e, te aMtima rAtre suMdara nijhAmaNA karAvI, je noMdhapAtra che. jema jema pUjyazrI sAMbhaLatAM gayAM, samatArasanuM pAna karatAM gayAM tema tema samAdhibhAva vadhu ne vadhu vadhavA lAgyo. .: nijhAmaNAnI vAto H - pUjyazrI ! ATalAM varasonA sahavAsamAM Apano amArI upara anaMtaguNo upakAra che. pUjyazrI ! Apa kevAM mahAna puNyavaMta cho, ke je ramavAnI vaya kahevAya te nava varSanI uMmare mAtAgurue saMyamathI zaNagAryA, samajAvyAM. seMkaDo mAtAe seMkaDo saMtAnane janma Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (14) ApyA che. paNa... navAI to e ja ke janma ApI lAlana-pAlana karI, saMyama to koIka virala mAtA ja apAve. Apa to ratnakukSI mAtAnA saMtAna thayAM, ne te ja upakArI mAtAnAM ziSyA thayAM. je jIvanane 63-63 varSa sudhI saMyamajIvanathI maheMkatuM karyuM. pUjyazrI ! A nAzavaMta deha karmanA udaye maLyo che. saMyamanA saMbaMdha baMdhAyelA Apa ane ame ahIM gurukuLavAsamAM maLyAM. have pachInA bhavamAM A dehe A ja svarUpe maLavAnAM nathI. kadAca maLazuM to ekabIjAne oLakhazuM paNa nahIM. pUjyazrI ! AtmA ajara, amara ane zAzvata che. deha chUTI jaze. AtmA kAyama sAthe ja rahevAno che. navA dehane dhAraNa karavAno che. paNa jayAre sakalakarma chUTI jaze tyAre mAtra AtmA mokSamAM jaze. asaMkhyAtapradezomAMthI eka paNa pradeza ocho thavAno nathI. A mArA AtmAne zAzvata ane sAcuM svarUpa che. te to Apa jANo cho. mAtra AtmAno vicAra karo. huM ekalo Avyo chuM, ekalo javAno chuM. karmabaMdha ekalo ja karuM chuM. bhogavavAno paNa ekalo ja chuM. pUjyazrI ! ApaNA namirAjarSi ekatvabhAvanAthI vairAgya pAmyA. marudevImAtA paNa ekatvabhAvamAM kevalajJAna pAmI gayAM ane AtmakalyANa sAdhI gayAM. - pUjyazrI ! ApaNe paNa e ja bhAvanA bhAvatAM, AtmasvarUpamAM sthira banavAnuM che. AtmAnuM svarUpa vicArIne, tene pragaTa karavAnI vicAradhArAmAM AtmAmAM UMDA UtarI javAnuM che. AtmA e ja huM chuM, huM e ja AtmA che." te ja mAruM svarUpa che. Ama AtmasvarUpanI ramaNatAmAM pUjayazrInA Atmapradezo kheMcAvA lAgyA. aNasAra AvI gayo. chellI ghaDIo AvI gaI. saue ekIsAthe "mahAmaMtra navakAra"nI dhUna lagAvI. sArI rAta dhUna sAthe ArAdhanAmAM ekAgra thayAM. te rAta mAgasara vadI 12nI hatI. vahelI paroDhe mAgasara vadI-13nI savAre 5 vAge amArA zirachatra mahAmaMtranA guMjana-TaNa-mananamAM chello zvAsa lIdho. nazvaradehane choDI pUjayazrIno AtmA anaMtanI vATe cAlI gayo. ciravidAya lIdhI. parivAra joto rahI gayo. haMsalo UDI gayo. piMjara paDI rahyuM. parivAra ekalo aTUlo mUkI dIdho. anaMta upakArInI vidAya koI kALe sahana na thaI zake. "have amAro AdhAra kono?" parivAra poza poza AMsue raDavA lAgyo. have konI pAse jaIzuM? haiyAno bhAra konI pAse halako karazuM ? vhAlapano varasAda varasAvanAra vasavaso mUkIne vegaLA jaI vasyA. zuM banI gayuM? kALano kALotaro DaMkhe che. kALanI ALapaMpALa pALa bAMdhIne beThI hoya to paNa te TakI Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (15) zakatI nathI. jIvananI asmitA kALanI koTaDImAM purAI jAya che. tyAre smita karato kALa mAnavane kahe che, "tAruM astitva kSaNavAramAM mArI sAthe milAvI devAnI tAkAta huM dharAvuM chuM. tuM game tyAM hoIza, cAhe samudranA taLiye, cAhe AkAzamAM, cAhe aMdhArI guphAmAM, ke parvatanI bhItaramAM... to paNa tane upADI jatAM mane vAra lAgavAnI nathI." A jagatamAM jIvonI jIvanalIlAne saMkelavAmAM kALarAjAe mahAna kAma karyuM che. pUjyazrI - je vATe guru gayA te gayA ja. te vATethI kadIye pAchA pharanAra nathI. maLavAnA paNa nathI. guNiyala guru kevAM hatAM ? prabhunA paMthe AvavA mATe na to koInI preraNA hatI. na to koInuM protsAhana hatuM. na to koI pralobhana hatAM. pUrvanI pujAI ane mAtAnI mIThI Takora. mAtra mAtAnuM anukaraNa ane anuzaraNa hatuM. rajoharaNa-prahaNamAM na to koI AcAryabhagavaMta hatA. na to koI munimahAtmA hatA. AdIzvaradAdAnI chatrachAyA ane pU. devIzrIjI ma.sA.nI anarAdhAra kRpA. saMsAra phagAvI dIdho. tripuTIe gurujInA caraNe jIvana-samarpaNa karI dIdhuM. "DagaluM bharyuM ke nA haTavuM nA haTavuM." kavinI kavitAnI kaDIne sArthaka karatAM saMyamajIvanamAM otaprota thaIne eka eka yogane sAdhatAM gayAM. pU. gurudevanA paDachAyA banIne rahyAM. gurujInA jamaNe-DAbe paDakhe sUrya-caMdranI jema zobhatAM hatAM. koI vAte ke koI kAme kamInA na hatAM. baMne beno kalAkAra hatAM. gurukRpaiva kevalaM parama maMgalarUpa che." gurunI kRpA ja ziSyane paramamaMgalarUpa che. to bIjA maMgalanI zI jarUra ? ratnatrayInI utkRSTa ArAdhanAe AtmAne kaMcana jevo zuddha ane pavitra karI lIdho hato. "gurune haiye" vasAve ziSya, te navAI nathI. paNa gurunA haiyAmAM ziSyano vAsa hoya te AzcaryanI vAta hatI. je vAta A tripuTImAM sAkSAt jovAmAM AvI hatI. - pUjyazrInuM vadana khIlatA kamaLa jevuM hatuM. uttamakoTinA cAritranA baLe lalATa sUrya sama dedIpyamAna hatuM. pramANopeta deha, prasannatAmaDhyo goLa cahero, cAla dhImI hatI. sAthe cAlanArane anAyAse ja pUjyazrInI adaba jALavavA prere evI to prabala cAla hatI. tejasvI tAralA samAna jayAre paNa juo, tyAre mukha upara maraka maraka hAsya verAtuM ja hoya. jyAre juo tyAre pravRttimAM parovAyelAM ja juo. "guru vIsaryA navi vIsarAya !" pApa dUra karavA gaMgA pAse javuM paDe. gaMgAmAM snAna karavuM paDe." "tApa dUra karavA caMdramA pAse javuM paDe. cAMdanImAM besavuM paDe." "saMtApa dUra karavA kalpavRkSa pAse hAtha laMbAvavo paDe." Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (16) paNa... paNa... pApa-tApa-saMtApa.... A traNeyane ekIsAthe dUra karavA hoya to pUjyazrInA zaraNe cAlyA jatAM... saghaLuMye dUra cAlyuM jAya. karmanA vipAke zArIrika dardo vacce paNa apUrva samatA najare joI che. dardamAM bharatI-oTa AvyA ja kare... paNa dardamAM marda banyAM che. asahya vedanAmAM ajaba-gajabanI khumArI ame joI che. dardInI kAramI pIDAe paNa samAdhiyukta paMDitamRtyune varyA che. pUjayazrInA jatAM ame ghaNuM gumAvyuM che. jenA saravALA karavA muzkela che. eka virATa vaDalAnA abhAvamAM kalarava karatAM paMkhIDAMnI je asahAya dazA anubhavAya te dazA amArA saunI thaI che. amArI pAse to A vaDalAnA guNo gAvA sivAya bIjuM hoI paNa zuM zake ? pUjyazrI amArI vacce svadehe nathI. paNa smRti rUpe jarUra amArI saunI vacce che. "amAre to Apa eka, Apane to aneka, thayA cho dUdhasAkara jima ekameka, visArazo nA ! gurudeva amone cheka." he gurudeva ! ApanA guNasAgarane taravA mATe be hAtha laMbAvyA che. ceM tarAya? guMjAyaza nathI chatAM A avasare smRtione tAjI karavA ane lAMbA kALa sudhI TakavA ja ApazrInuM jIvanagAna gAyuM che. jemAM atizayoktino saMcAra nathI. chatAM chadmasthabhAve thaI hoya to te badala micchAmi dukkaDam. prAMte... ApazrI jyAM ho tyAM prabhuzAsana pAmI ArAdhanAthI otaprota banI, najIkanA ja bhavamAM sakala karmane aLagAM karI zIdhrAtizIdhra bhava-nistAra pAmo. e ja ama aMtarethI zAsanadeva pratye prArthanA... - gurukRpAkAMkSI sujita * sA. jitakalpAzrIjI Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guruguNa stavanA (rAga : ye mere pyAre vatana....) o mArA pyArA guru, saMghanI cho AbarU, amane choDIne kyAM gayA ? samudAyanA kohInura guru, kSaNaviraho duHkha AkaruM, amane choDIne kyAM gayAM ? nA. (gaI) kAla sudhI to sahunI saMge, dharmanI vAto karatA'tA. dehathI bhinna AtmadazAmAM, samatAraMge ramatA'tA Aja ociMtA kALa jhapATe, mAgasara vada terasa savAre, ciravidAya lIdhI tame, amane choDIne kyAM gayAM ? /rA. navavarSanI vaye mAtA-gurunI, AMgaLIe saMyamI thayA, sUryaprabhAzrI-tilakaprabhAzrInI joDI, saunA hitakara banI rahyA, jJAna-vaiyAvaccamAM pUrA, hasatA-ramatA lAge pyArA, - Aja viraho kema sahevAya?... amane choDIne kyAM gayAM? 3 buddhibaLe samudAyanAM kAryo, Apa nizrAe thatAM hatAM, devIkamala-AMbelabhuvana, vihAra-dhAma karAvatAM, nAjuka dehe preraNA moTI, utsAha ananya dharAvatAM, smRti kAyama rahI jAya re, amane choDIne kyAM gayAM ? //4ll tresaTha varSe saMyamajIvanamAM, vyAdhi sAme jhajhUmatA, janmabhUmi svargabhUmi banAvI, pAmyA amara nAmanA, darzana dejo saumyane, darzana dejo kamala parivArane amane choDIne kyAM gayAM ? //pA - racayitA pU.sA. zrI saumyaprabhAzrIjI ma.sA. (sUryareNu) Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (18) } zrI caturvidha jaina saMghamAM zrI "zubhavIra"ne nAme I AvakAra-vacana 7 suprasiddha evA jaina sAdhu-kavi paMDitavarya vIravijayajIe - A emanA jIvanakALa (saMvata 1829 thI saMvata 1908) daramiyAna vipula sAhityanuM sarjana karyuM che. emaNe rAsAo, pUjAo, vivAhalo, velI, bAramAsa, DhALiyAM, caityavaMdano, stutio, stavano, sakjhAyo, gahUlI, hariyALI jevI vividha padyasvarUpovALI racanAo karI che. jo ke Aja dina sudhI teo sauthI vadhu gavAtA rahyA che, jinAlayomAM avAranavAra bhaNAvAtI pUjAo dvArA. tethI jaina pUjAonA teo eka paryAyarUpa banI gayA che. paNa ApaNe e na bhUlavuM joIe ke A ja kavie kathArasathI sabhara, sattvazIla prayojanavALI ane umadA jIvanabodha arpatI traNa dIrgha rAsakRtionuM sarjana karyuM che. 1. surasuMdarI rAsa, 2. caMdrazekhara rAsa ane 3. dharmilakumAra rAsa. prastuta graMthanAM saMpAdikA pUjya sAdhvIjI zrI jitakalpAzrIjI mahArAja agAunA varSomAM kavinI be rAsakRtio - surasuMdarI rAsa ane caMdrazekhararAjA rAsanA bhAvAnuvAda sahitanAM saMpAdano ApI cUkyAM che ane have A trIjI rAsAkRti dhamilakumAra rAsanuM saMpAdana paNa emanA dvArA upalabdha thayuM che. dhampilakumAra rAsa" e 6 khaMDa ane 72 DhALamAM, vibhakta 2488 kaDInI racanA che. kavinI A racanA saMvata 1896mAM emanI pAkaTa vaye thayelI che. A rasano caritranAyaka dhammilakumAra lagna thayA chatAM sAMsArika sukhabhogamAM Asakta thavAne badale viraktibhAva anubhave che. ethI ciMtita mAtapitA sAme cAlIne putrane saMsArAbhimukha karavA prayAsa kare che. pariNAme dhamila ghUta, madyapAna ane vezyAgamanano vyasanI banI jAya che. potAnI gaNikAputrI vasaMtatilakAnI dhammila pratyenI tIvra AsaktithI nArAja banelI mAtA vasaMtasenA dhamilane araNyamAM pheMkAvI de che. paNa chevaTe eka muni dvArA kahevAyelA vividha kathAnako dvArA dhammila dharmAbhimukha bane che. mukhya kathAnI sAthe ahIM gUMthI levAyelI daSTAMtakathAo - avAMtara kathAomAM bharapUra rasavaividhya maLe che. Ama AkhuMye kathAnaka rasaprada banyuM che. paNa emAMthI prApta thato bodha virAgatAno che. pUjayazrI jitakalpAzrIjIe pAMceka varSa agAu "caMdrazekhara rAsa'nuM saMpAdana-anuvAdanuM kAma hAtha dharyuM hatuM, tyAre mAre emanA saMparkamAM AvavAnuM baneluM. "paM. vIravijaya svAdhyAya graMthanuM meM kareluM saMpAdana kadAca emAM nimitta banyuM haze. rAsanA bhAvAnuvAda ane bhASAlekhana upara najara nAMkhI javA pUrato huM emane sahAyaka banyo hato. vAsaNA navakAra sosAyaTInA Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (19) saMghamAM pUjaya AcArya zrI hemacaMdrasUrIzvarajI ane pUjaya AcArya zrI pradyumnasUrIzvarajInI cAturmAsa sthiratA daramyAna A banne AcAryavaronI pAvananizrAmAM "caMdrazekhara rAsa"no vimocanavidhi thayelo. te prasaMge meM mArA TUMkA vaktavyamAM mArI zubhakAmanA sahita evuM sUcana kareluM ke pUjaya sAdhvIjI zrI jitakalpAzrIjIe kartAnA traNa paikInA be rAsa jo lokArpita karyA ja che, to trIjo "dhampilakumAra rAsa" paNa zA mATe bAkI rAkhe ? pachI to keTaloka samaya vahI gayo. vacagALe kyAreka maLavAnuM paNa banyuM nahotuM.. ane eka divasa emano patra AvI paDyo. jemAM jaNAvela ke "dhammilakumAra rAsa" pustaka tapAsa karatAM maLI gayuM che ane tenA anuvAdanuM kAma hAtha upara lIdhuM che. pUrve sahaja bhAve kareluM sUcana lAMbA samaye AkArita thatuM joI AnaMda thayo. paM. kavizrInI A traNeya rAsakRtione pragaTa karavAnuM lakSya siddha karI zakyAM che, enI pAchaLa pUjyazrI jitakalpAzrIjIno tIvra sAhityarasa paNa eka mahattvanuM baLa rahyuM che. - teozrIe temanAM parama upakArI guruvaryonI smRtimAM, aMzataH RNa adA karavAnI bhAvanAe A bhagIratha prayatna karyo che. teozrIe A kAmamAM anya sAdhvIjI mahArAjono sahayoga lIdho che ane saunA sahakArathI, sahiyArA zramathI A prakAzanakArya thaI zakyuM che. AmAM emanA pUjya guruNIjInA AzIrvAda, pUjaya AcAryavaronI asIma kRpA tathA ghaNAnuM mArgadarzana paNa preraka nIvaDyAM che. Apa sau gurubhagavaMto-sAdhvIjI bhagavaMtone zata zata vaMdanA. . 7, kRSNa pArka, khAnapura, - amadAvAda-1 DaoN. kAntibhAI bI. zAha Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A granthanA mukhya saujanyadAtA pa.pU. zAsanasamrA A.bha. zrI nemisUrIzvarajI ma.sA.nA samudAyanA pa.pU.A.bha. zrI azokacaMdrasUrIzvarajI ma.sA.nA parama vineyI pU. gaNivarya zrI prazamacaMdravijaya ma.sA.nA upadezathI preraNAthI) zrI zve. mU.pU. jaina saMgha zeTha zrI DosAbhAI abhecaMda jaina peDhI bhAvanagara (saurASTra) zrI mahAvIra spe.mU.pU. jaina saMgha) | zrI je.mU. jaina saMgha kezavalAla mUlacaMda jaina upAzraya zrI luhAranI poLa - jJAna TrasTa operA sosAyaTI, pAlaDI, | |madanagopALanI havelI, mANekacoka, amadAvAda-380000. amadAvAda-380001. zrI zaMkhezvara pArzvanAtha jena peDhI rAMdera roDa, surata-395009. zrI zaMkhezvara pArzvanAtha jena peDhI dolatanagara, borIvalI, muMbaI-66 zrI aThavAlAInsa lAla baMgalA jena je.mU. saMgha - surata Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phoTAnA saujanya dAtA, (1) zrI caMdraprabhasvAmI paramAtmA tathA zrI jvAlAmAlinI devI saujanya: zrI vAsupUjya svAmI jaina peDhI, Isanapura, amadAvAda. (2) zrI paMDitavarya zrI vIravijayajI gaNivarya ma.sA. saujanya: zrI .mU. jaina saMgha, lAlAbhAInI poLa, mAMDavInI poLamAM, amadAvAda-1. (3) zAsanasamrA pU.A.bha. zrI nemisUrIzvarajI mahArAja sAheba saujanyaH cetana zAntibhAI zAha, jesaravALA (hAla rAMdera roDa, surata-9) (4) kalikuMDa tIrthoddhAraka pU.A.bha. zrI rAjendrasUrIzvarajI ma.sA. saujanya: pATaDI zrAvaka mahAjana pU. virAgarasAzrIjI, vairyarasAzrIjI ma.sA.nI preraNAthI (5) pU. bAlamuni zrI AgamazekharavijayajI ma.sA. - saujanyaH zAradAbena motIlAla zAha parivAra naDiyAdavALA () pratibhAsaMpanna pa.pU. zrI kamaLaprabhAzrIjI ma.sA. saujanyaH zAha caMcaLabena muLacaMdabhAI parivAra, naDiyAdavALA haste zAha caMdrAbena rasikabhAI muLacaMdabhAI paramaviduSI pa.pU. zrI sUryaprabhAzrIjI ma.sA. saujanya : pU. mahodayazrIjI ma.sA. tathA pU. vinayaprabhAzrIjI ma.sA. kacchavALA - teozrInA bhaktavarga taraphathI tejavIranA pU. zrI tilakaprabhAzrIjI ma.sA. saujanyaH zrI paramAnaMda je.mU. jaina saMgha, vItarAga sosAyaTI, pAlaDI, amadAvAda, (9) nIDaravaktA parama pUjya zrI vighuprabhAzrIjI ma.sA. (kacchavALA) saujanyaH tejabAI tejapALa motA, terAtIrtha, kaccha. (10) samayajJa pa.pU. zrI prajJazIlAzrIjI ma.sA. saujanya: zrI je. mU.pU. jaina saMgha, navaraMgapurA, amadAvAda. Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (22) A granthanA AdhArastaMbho 1. zrI devIkamala svAdhyAya maMdira, operA so. sAme, pAlaDI, amadAvAda-7, 2. zrI ajitanAtha ane AdinAtha jaina derAsara peDhI, devacakalA, naDiyAda-1. 3. zrI sumatinagara je.mU.pU. jaina saMgha, mRdaMga epArTa, vAsaNA, amadAvAda-7. 4. zrI je.mU.pU. jaina saMgha, abhinaMdanasvAmi jaina derAsara, sAyana, muMbaI. 5. zrI dharmavihAra, zrI zaMkhezvara pArzva. jaina muM.pU. saMgha, pAlaDI, amadAvAda-7. 6. zrI dharmabhakti jaina saMgha, pAlaDI, amadAvAda-7. 7. zrI navaraMgapurA je.mu.pU. jaina saMgha, navaraMgapurA, amadAvAda. 8. zrI zeTha ratanacaMda gulAbacaMda jaina upAzraya TrasTa, nAgajI bhudharanI poLa, amadAvAda. 9. zrI jIrAvalA pArzvanAthajI jaina derAsara TrasTa, 10. zrI dariyAmahala - copATI kAMThAnI ArAdhaka beno, copATIkAMThA, vaDAcauTA, surata. 11. zrI operA sosAyaTI-AMbelazALAmAM ArAdhanA karatI ArAdhaka beno, pAlaDI, amadAvAda, 12. zrI vardhamAna jaina zve.mU. saMgha - usmAnapurA, amadAvAda. 13. zrI bhadrAvana pratikramaNa karanAra beno, bhadrAvana epArTa., pAlaDI, amadAvAda. 14. hIrAlAla jagajIvanadAsa lAkhANI, muMbaI. , pU. mokSaratnAzrIjI ma.sA.nI 97mI (vardhatapa) oLInI ArAdhanArthe. 15. pU. bhavyapadmAzrIjI ma.sA.nA 25 varSa dayAparyAya nimitte - sahastha taraphathI pU. harSapadmAzrIjI ma.sA.nI preraNAthI 16. pU. padmalattAzrIjI ma.sA.nI preraNAthI daravAjAno khAMco, zAhapura - benonA upAzraya taraphathI 17. bharUDIyA vIsA osavALa jaina zve. mUrti. saMgha - mu. bharUDIyA (kaccha) pU.sA. zrI jayazIlAzrIjI ma.sA.nI preraNAthI 18. zAha alakAbena, sprIMgavelI, parimala gArDana pAse, amadAvAda. 19. zAha jyotnAbena hasamukhabhAI, caitanya sosA., navaraMgapurA, amadAvAda. 20. sarakArI upAzraya - beno taraphathI. pU. jayayazAzrIjI ma.sA.nI preraNAthI. 21. padmAbena camanabhAI vorA, sonA-kAzI epArTamenTa, pAlaDI, amadAvAda. 22. vimaLAbena ratIbhAI tanamana, haste varSAbena ramezabhAI tanamana, pAlaDI, amadAvAda.. 23. kusumabena hasvInabhAI zAha, haste ku. amI, phalorA resIDansI, pAlaDI, amadAvAda. Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (23) 24. a.sau. pallavI nIraja zAha, I-4, kezavabAga epArTa., zreyasa TekarA, AMbAvADI, amadAvAda. 25. vidyAbena ratIlAla zAha, haste IlAbena jazavaMtabhAI zAha, lAvaNya sosA., amadAvAda. 26. kAntAbena premacaMdabhAI, haste IlAbena jazavaMtabhAI zAha, lAvaNya sosA., amadAvAda. 27. khuza nIrava zAha, haste IlAbena jazavaMtabhAI zAha, lAvaNya sosA., amadAvAda. 28. a.sau. sunItAbena arUNabhAI zAha, ArohI epArTa., pAlaDI, amadAvAda. ra9. kesarabenanA smaraNArthe, haste vimaLAbena jayaMtibhAI zAha, lAlAbhAInI poLa, amadAvAda. 30. a.sau. mInAkSIbena rAjezabhAI zAha, nAgajI bhudharanI poLa, amadAvAda. 31. aMjanAbena mukezabhAI zAha, pAlaDI, amadAvAda. 32. zAradAbena motIlAla muLacaMdabhAI zAha parivAra, naDiyAda. 33. caMdrAbena rasikabhAI muLacaMdabhAI zAha, naDiyAda. 34. cetana zAntIlAla zAha, rAMdera roDa, surata. 35. zAha baLavaMtarAya jeThAbhAI, bhAvanagara. 36. a.sau. kAntabena baLavaMtarAya zAha, bhAvanagara. 37. a.sau. kusumabena hasamukhabhAI zAha, amadAvAda. 38. a.sau. varSAbena hemaMtakumAra zAha, borasadavALA, amadAvAda. 4 chAparIyA zerI jaina saMgha - moTA upAzraya, surata. 1 uparokta saMgha taraphathI Arthika sahayoga prApta thayela che. AbhAra Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAgAramA bajamuttamudhiditanayojoma tavanamasaphalAthAyA thaMgazAlamuzanamatibA / / PARNkalatapradhyAra HATHImakAyanAsakArAta pragatasAtamAyA paNanaradapikAlasA sitArtanavijAyAre'ma tivasvanAbAjimAnArvatarAyo kaMkikArane ndevaaNgii| jANenagartadharAyora mayamitadhAmamA saMgAyozAlasatAyo vistAraspaikTazAradApurApanI paMthA zitalalAyoremA zAntiAtapaMgavakAnanakalpataruyama vijayadevasarirAyAjI nAmadazo!! dizajehanudAI ainimAvezadAyAtI jayasiMhapurItasapaTavara jAgatigarogajAsilojI tAsasisI ripadavIlAyaka jasatidehAtI ra saMghavanAvidhadezavidezI maliyAMtihAsakaitanI vividhamA holavakaratAdevI nijariyadanehatajI prAisithilayabaadeyI vitarAgavAsInI mRrivarajAge vinAdirA mananIvAtaprakAsanI 2.saripadavInaviletIsvAmI karastukiriyAnadhArajI kadeva parizrAAdimazira jumavAsaNagAramA madisargasadhAyAsarivara saghanadAtagAdIjI]] satyavijayayasyasanindroNA nigamAvaratAvIjI saMpanIsAttiNanijahAthai vijayaztavariyA yApIjI ganiSThAvagavihArI zagatAgAyAgAjI zItapezalahijagavaMda caityajAlihAjI ll siriyAvakaradesanamughanatA vAdhavAjasattasapahIjI munisaMgIdinizvedI biijosNvegpaadhii| midalame halakarespasajAnataTaparivaraspI jitagurugItagAnabhutpazAlA maMgalikamAlAvarapainI / sanataraspeharaspesavipAtakulAtakaNvazranusarassejI mukhatarazivasaMdIvaramAnAvimalAkaveyaraspa! jI eitizrImatapAgachiyasaMvinamajJapatizrIzanisanIyatavinAyagaNiziyanuniNayami|| tIvIravijayAmiliviracitamAmiAnuparivezAzazvayaSTArakAsmAttatsamAptIvadhAlA minraamaaympiyrishrs| sUrvarAta52 kalaza sarzayazlokasaMkhyAkSyapa saMvataraNanAphAgunamA sitamapatithidazidinemasomadanagamatavijayenalipistaspAtasavaparoyagArAyanjl - - zrI jaina jJAna bhaMDAra - saMvegIno upAzraya, hAjA paTelanI poLa, amadAvAda. Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -: paMDita zrI vIravijayajI viracita : : dhammilakumAra rAsa : II dvaitavilaMbita vRttam | sakalazAsramahodadhipAragaM, samarasaiksadhArasasAgara sukhakaruM zubhavaijayanAmaka, manasi maMtramimaM prajapAmyaham / kamalabhUtanayAmabhinamyatAM, kavijaneSTamanorathadAyinI rasika prAkRtabaMdha kathAmimAM, viracayAmi vratodayahetave II -: dohA : zrI zaMkhezvara pAsajI, je jagamAM vikhyAta, samarI amarI paravarI, surI padmAvatI mAta. // 1 // vijayavatI vijayAbhidhA, mAtathI adhika saneha, nitya rahe hRdayAMtare, vIryabhUta muja deha. // 2 // nAma pakArAdika suNI, pUraNa pragaTe prIta, muja padmAvatI nAmanI, zaMkAzaMkita citta. // 3 // teha taNA supasAyathI, racanA racazuM sAra, vasudeva hiMDe kahyo, suMdara je adhikAra. // 4 // vIrajiNaMda samosaraNyA, guNazIlacaitya majhAra, bAre parakhadA Agale, bhAkhe vrata AcAra. // 5 // samakitavaMtane muktino, mAraga doya prakAra, dezavirati zrAvaka taNo, sarvavirati aNagAra. // 6 // caraNa2the dhorI behu, dorI bahuzruta hAtha, jJAnI nara jo ANuo, to savi sukhiyo sAthe. aa mAraga gamana sAdhana vidhi, sadguru vacana pramANa, utsarga ne apavAdathI, bihuM bhede paccakkhANa. // 8 // AnirAzI bhAvathI, tapa kIdhuM phalavaMta, syAdAda siddhAntamAM, sAce nahi ekAMta. ||lA AzobhAve tapa karyuM, AMbelanuM khaTyAsa, A bhavamAM dhammilakuMvara, pAmyo Rddhi vilAsa. 10nA preme pUche parakhadA, kuNa dhammilakumAra, jagataguru karuNAnidhi, upadeze adhikAra. // 11 // Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ II zrI zatruMjaya tIrthAya namaH II // namo namaH zrI gurunemisUraye // // namo namaH zrI zAnticaMdrasUraye // -: paMDita zrI vIravijayajI viracita : : dhammilakumAra rAsa : (anuvAda) atha prathama khaMDa prAraMbha maMgalAcaraNa : bhAvArtha :- samasta zAsrarUpI, samudranA pAra pAmela, samatArasanA eka amRtasAgara jevA, sukhane karanArA evA "zrI zubhavijaya" nAmanA (guru) maMtrano huM manamAM jApa karuM chuM. // 1 // kavijananA iSTa mano2thane pUrNa ka2nA2I evI sarasvatI (kamalabhU brahmA tanayA putrI, brahmAnI putrI sarasvatI) mAtAne vizeSa namana karIne suMdara prAkRta bhASAmAM racAyela A kathAnI racanA vrata (paccakakhANa)no utsAha vadhe te hetuthI huM karuM chuM. // 2 // deva-gurunI stavanA : jagatamAM je prasiddha che evA zrI zaMkhezvara pAsajInuM ane devIothI parivarela mAtA padmAvatI devInuM huM smaraNa karuM chuM. // 3 // vijaya pAmelI vijayA nAmanI devI ke jainI upara mane mAtAthI paNa adhika sneha che. haMmezAM te mArA hRdayAMtaramAM rahelI che ane tenA prabhAvathI mAruM zarIra AvA kAryamAM zaktimAna thayela che. II4 // 'pa' kArathI (eTale p thI zarU thatA nAmanA akSarathI) zarU thatA nAmane sAMbhaLatAM ja pUrNa prIta pragaTe che. tethI padmAvatI evA nAmamAM mAruM citta zaMkA rahita che (kema ke padmAvatI e nAma 'p' akSarathI zarU thAya che tethI A graMtha pUrNa thaze tevI zraddhA che.) ane tenI kRpAdRSTithI vasudevahiMDI graMthamAM je suMdara adhikAra kahyo che tenA AdhAre suMdara racanA racIza. IIII ekavAra zrI vIra paramAtmA 'guNazIla' nAmanA caityamAM samosaryA che, ane bAre parSadA AgaLa vrata - AcArano upadeza ApatAM kahe che. IIIaa samyaktvavALA jIvane mokSanA be mArga che. zrAvakano mArga te dezavirati kahevAya ane sAdhuno mArga te sarvavirati kahevAya. // 8 // cAritrarUpI rathane kheMcavAmAM baMne mArga vRSabha samAna (mukhya) che ane tenI dorI (saMcAlana) bahuzrutanA hAthamAM che. jo jJAnI puruSa AgaLa hoya to sAthe rahelo sarva sArtha sukha pAme che ja. IIlo mokSamArgamAM gamana karavA mATenI sAdhanAnI vidhimAM sadgurunuM vacana pramANa che. (eTale sadguru batAve te sAdhanA phalavAna bane che) ane te paccakakhANa utsarga ane apavAda baMne rUpe hoya che. / / 10 / / AzaMsA rahita tapa karyuM hoya, te phaLa ApanAruM thAya che. paNa syAdvAda siddhAntamAM A vAta ekAMte satya nathI. kAraNa ke ||11|| Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 1: DhALa - 1 AzaMsA sahita AMbelano cha mahinA sudhI tapa karanAra dhampilakumAra A bhavamAM Rddhino vilAsa * pAmyo arthAt apAra Rddhi meLavI. /12aa tyAre parSadAmAM beThela jijJAsuo premathI pUche che. te paramAtmA ! e dhamilakumAra koNa hato ? tyAre jagatagura karuNAnidhi vIraprabhu e adhikAra jaNAve che. 1all. -: DhALa pahelI : (rAga :- dezI-rasiyAnI) sayala dvIpasAgara sevita sadA, samavRta sovana thAla salUNA jaMbudvIpa manohara dvIpamAM, mohoTo merU vicAla //salUNAll jinavacanAmRta preme pIjIe e AMkaNI/1 cAlIza jojana upara cUlikA, mahipati mukuTa vidhyAja sa. dharI pairya ubho rahI jovato, cAre bAMdhavanuM rAjaya sa.ll naiSadha roSa vaze rAto rahe, madabhara chAkyo nIlavaMta sa. merU mahidharanI marajAdathI, pitarI paNa nA jAjhata //sa3 cAra dizi vidizi merU thakI, suranaravasati vikhyAta sa. sAte kSetra yathA sAdhana taNA, tema vasatInAM re sAta sa.4 dakSaNa dizi jaladhi taTa lavaNane, dhanuSa caDhita AkAra sa. peTabharatamAM tIratha dharamanAM, vicaratA aNagAra sa.//5 pUravadeza manohara tehamAM, nAme nayara kuzAte sa. harI nagarI halakI uMcI rahI, valiya vizeSe re vAta llsa./6 vApI vapra vihAra varNa ghaNA, vAghezvarInA prAsAda sa vAcaMyama vanitA vanavATikA, vidyA vibudhanA vAda siTall7 vAdI vipra vaNika vezyA vase, vAraNa vAjI ne vIra sa. vArI vaidya vivekI vinayI che, vAhinI vahetAM re nIra //sa./8 vesara vasa vitta ne vallikA, sajajana sukhiyA re khAsa sa. rAjA jitazatru te nayarano, dhAriNI rANI re tAsa /sa.ll9 nAme surendradatta zreSThI vase, te nagare dhanavaMta sa. nArI subhadrA satI ya ziromaNi, prItama prIti atyaMta sa./10 sukhIyA devadugaMtukanI pere, pAlatA gharavAsa sa. paNa eka suta viNa ghara zobhe nahi, jo bahu sajajanavAsa sa./11 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmilakumAra rAsa raDatAM vaDhatAM paDatAM rajabharyAM, mAyane khole re bAla sa. hRdaya mukhe kaMThe vaLagyAM rahe, janaka jue ujamAla //sa./12 bhojanavelA bheLA rasavatI, jamatAM ramatAM te jAya se. occhava nAtijamaNa jana ziMsatAM, puNya panotI re mAya /sa./13 ema ciMtavatAM doya daMpatI, kuladevIne puchAya sa. devI kahe jinadharma pasAyathI, putrAdika sukha thAya //sa.14 sadguru saMge dharmane sevatAM, janamyo naMdana eka sa. vidyAvaMta puruSane hRdayamAM, jima vara pragaTe re viveka sa./15 dhamila nAma ThavyuM occhava karI, bhojana sAjana sAra sa. jema girikaMdaramAM sukhabhara vadhe, nirbhaya kezarI bAla sa./16 paMca dhAvazuM dhamilakumAra te, tema vRddhivaMto re nitya sa. mAtA mukha jotI hularAvatI, gAvatI maMgala gIta llsa.ll17 ATha varasano kuMvara huo yadA, janake mukyo nizAla sa. puruSakaLA bahoMtera nipuNa bhaNyo, suMdara rUpa rasAla sa./18 vidyAmaMtra vijJAna kuzala huo, sadguru vinaye upadeza sa. mAtapitA bhUpati mana raMjato, pAmyo yauvana veSa sa.ll19 navatattvAdika bhAva sakala bhayo, jaina muninI re pAsa sa. bhAvavizuddha jinapUjA kare, zraddhA saMyuta vAsa. sa.20 rAsa bhalo zrI dhampilakumarano, tenI pahelI re DhAla sa. zrI zubhavIra rasika zrotAjano, suNajo thaI ujamAla sArava jaMbudvIpanI zobhA : bhAvArthaH he salUNA ! tame premathI jinavacanAmRtanuM pAna karo. rAjAnA mastake mugaTa zobhe tema merU upara cAlIza yojananI cUlikA zobhe che. te merU pairya dharIne Ubho che. te jANe cAre bhAIonA (himavaMta, mahA himavaMta, rUkakhI, zikharI... parvatarUpI cAra bhAInAM) rAjayane joto na hoya tevo merUparvata zobhe che. sarvadvIpa sAgarathI haMmezAM sevAyela, suvarNanA thAla jevo goLAkAra jaMbudvIpa nAmanA manohara dviIpamAM vacamAM moTo merUparvata Avelo che. jenA kAraNe benI AgaLa niSadha parvata lAla raMgano che. te jANe krodhathI dhamadhamato na hoya. ane bIjA benI AgaLa nIlavaMta parvata lIlA raMgano, jANe madirA pIvAthI chakI jaIne nIla varNa dhAraNa karyo hoya tema UbhA che. paraMtu merUparvatanI maryAdA vacce AvavAthI te pitarAI bhAIo hovA chatAM yuddha karatA nathI. (arthAt merUnI eka bAju himavaMta mahAhimavaMta Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 1 : DhALa - 1 parvata che ane bIjI bAju rUkakhI zikharI parvata che. sAthe niSadha ane nIlavaMta parvata = kula 6 varSadhara parvato che.) IIII merUnI cAre dizA tathA vidizAmAM deva ane manuSyanI vasatI prakhyAta che. jema dhanano vyaya karavA sAtakSetra che. (jinamaMdira, jinamUrti, jinaAgama, sAdhu, sAdhvI, zrAvaka, zrAvikA) tema raheThANa mATe sAtakSetra che. (bharata kSetra, himavaMta kSetra, harivarSa, mahAvideha, ramyak, hiraNyavaMta, airAvata = sAtakSetra) // 4 // 5 dakSiNa dizAnA lavaNa samudranA kinArA upara jANe dhanuSya caDhAvyuM na hoya ! tevA AkAravALuM bharatakSetra che. tenI aMdara dharmatIrtha (jaMgama tIrtha) sarakhA (aNagAra) sAdhuo vicarI rahyA che. te manohara bharatakSetranA pUrva dezamAM kuzArta nAmanuM nagara che. paNa (tene joIne) indranI nagarI potAnI jAtane halakI mAnIne UMcI rahI. vaLI te nagaramAM vizeSa je vAta che te kahIe chIe. vAvaDI (killA), vapravihAra (AzrayasthAno), ghaNA varNa (jAti)nA loko, vAghezvarInA (sarasvatI) prAsAdo, vAceMyama (paMDita), vanitA (strIo), vanavATikA (bagIcA), vidyA vibudha nAM vAda karanArAM nA vAdI, vipra (brAhmaNa) vaNika, vezyA, vAraNa (hAthI) vAjI (ghoDA) ane vIrapuruSo, vAri (pANI), vaidya, vivekI jano, vinayavALAM loko tyAM vase che. vaLI vAhinI(nadIo)omAM khaLakhaLa nIra vahI rahyAM che. vesara (UMTa), vajra, vitta (paiso) ane vallikA (velaDI) 'va' thI zarU thatI AvI ghaNI vastuo te nagaramAM ghaNI zobhArUpa hatI. ane tyAM ghaNA sukhI sajjana loko hatA. te nagaramAM (kuzArta nagarI) jitazatru nAmano rAjA hato. te rAjAne dhAraNI nAme rANI hatI. te nagaramAM dhanika evo surendradatta zreSThI raheto hato. satIomAM ziromaNi ane priyatama u52 atyaMta prIti rAkhanArI evI A zreSThIne subhadrA nAme strI hatI. / / 10 / doguMdaka devanI jema teo sukhapUrvaka gRhavAsa pALatAM hatAM. tenA gha2mAM ghaNA sajjana (sArA) nokaro vagere hovA chatAM paNa eka putra vinA gha2 zobhA viThUrNa hatuM. // 11 // raDatAM, jhaghaDatAM, paDatAM AkhaDatAM, dhULathI melAM thayelA bALako AvIne, mAnA khoLAmAM paDatAM hoya tevAM melAM bALakane paNa mA haiDe, moDhe, kaMThe premathI vaLagADatI hoya ane pitA A dazya AnaMdathI jotA hoya. tevI strIo A jagatamAM dhanyavAdane pAtra che. / / 12 / / vaLI bhojana vakhate bheLAM thaIne, rasoI jamatAM jamatAM, pAchA ramavA jatAM rahetAM hoya che. occhava - nyAtijamaNa vagere samaye loko prazaMsA karatAM hoya ke AnuM bALaka kevuM che ? vagere vagere bolIne, loko prazaMsA karatAM hoya. kharekhara ! AvI puNyazALI mAtAne dhanya che. (huM adhanya chuM ke mane haju putraratnanI prApti nathI thaI.) / 13 / / Avo vicAra karatAM du:khI thayelA evA daMpatIe potAnI kuLadevIne pUchyuM ke "amane putranI prApti kaI rIte thaze ? tyAre devIe kahyuM ke jainadharmanI ArAdhanAthI ane tenA pasAye putrAdika sukha thAya che. dharmilakumArano janma H kuLadevatAnAM vacanAnusAra sadgurunI saMge, dharmanuM sevana karatAM, teNIe suMdara putrane janma Apyo. jema vidyAvaMta puruSa hRdayamAM suMdara vivekane janma Ape tema. II15|| te putrajanma nimitte occhava karI, sAjanane suMdara bhojana jamADI putranuM "mmila" e pramANe Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmilakumAra rAsa nAma sthApana karyuM. parvatanI guphAmAM jema siMhabALa nirbhaya rIte sukhabhara moTuM thAya, tema te bALa moTo thavA lAgyo. 16lii mAtA maMgaLagIta gAtI, hAlarIyAM gAtI, tenuM mukha jotI-jotI harakhAtI ne hularAvatI hatI. A rIte te dhamilakumAra pAMca dhAvamAtAthI haMmezAM vRddhi pAmato hato. 1NI. have te kuMvara jyAre ATha varSano thayo tyAre pitAe tene nizALe bhaNavA mUkyo. suMdara rUpathI zobhato te kuMvara, puruSanI 72 (botera) kaLAmAM nipuNa thayo. 18 saddagurunA vinaya ane upadezathI vidyAmaMtranA vidhAnamAM kuzaLa thayo. mAtApitA ane rAjAnA manane AnaMdita karato te bALaka yauvanavayane pAmyo. 19ii jaina muninI pAse navatattva vagerenA sakala bhAvArthane bhaNyo.ane zraddhAthI yukta manavALo te bhAvavizuddhithI jinapUjA karavA lAgyo. ravA suMdara evA dhampilakumAranA rAsanI pahelI DhALa pUrNa thaI. zrI zubhavIravijaya kahe che ke - "he zrotAjano ! have AgaLanI vAta zuddha citte sAMbhaLajo....ll 21ii. prathama khaMDanI pahelI DhALa samApta -: dohA :lakSmI gajAMta ghare vase, dhanavasu nAme eka, teNe nagare vyavahArIyo, dharma Teka atireka vA. dhanadattA tasa,vallabhA, putrI pAvana aMga, nAme yazomatI guNavatI, sumatI sahelI prasaMga merI lAvaNIma rUpa alaMkarI, cosaThakalA nidhAna, tehi ja guru pAse bhaNe, tattvajJAna vijJAna 3 - ' dhammilakumarane dekhIne, sA pAmI vyAmoha, bhaNavuM gaNavuM navi rUce, vedhakane vicchoha jA eka dIpakathI gehajo, sarva pragaTa nidhi hoya, , neha chupAyo nahi pe, jihAM dagadIpaka hoya .pA. vAta lahI sakhIyo kahe, zeThanI AgaLa ema, dhamilaraMgI tuma sutA, bIjo varavA nema llll. zreSThI kanyA cazomatIno janma : bhAvArtha - aDhaLaka lakSmI jenA ghare vase che, tevo tathA dharmanI aMdara daDha zraddhAvALo, te nagaramAM dhanavasu nAme moTo vepArI vase che. chelA te vepArIzeThane dhanadattA nAme patnI che ane tene pavitra aMgavALI, sArA guNavALI, suMdara buddhirUpI sakhI jenI sAthe rahe che evI yazomatI nAme putrI che. //rA rUpa lAvaNyathI zobhatI cosaThakaLAnA bhaMDAra jevI te kuMvarI, jyAM dhammilakumAra bhaNe che. te ja paMDita pAse abhyAsa karatI tattvajJAnane bhaNe che. all baMne sAthe bhaNatAM vaya pAmelI te yazomatI, dhammilakumAranA saMparkamAM AvatAM vyAkuLa thavA Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 1 : DhALa - 2 lAgI. kAmadevanA vikSepathI teNIne have bhaNavuM-gaNavuM racatuM nathI. jo eka dIvAthI gharamAM rahela sarva nidhi pragaTarUpe dekhAI Ave che, to jyAM be dRSTi (nayana) rUpI dIpaka hoya tyAM sneha chupAvavAthI kaMI chUpo rahe? arthAt chUpo rahI zakato nathI. paNa AnI premapratijJAnI vAta jyAre sakhIoe jANI, tyAre sakhIo tenA pitAnI AgaLa jaIne kahe che ke dhammilakumAra upara rAgavALI thayelI tamArI putrIe have bIjo vara nahIM karavAnI pratijJA karI che. lll -: DhALa bIjI :| (dazI :- pApa sthAnaka agiyAramuM rAga re). dhanavasa vAta e dilamAM lAve re, surendradatta taNe ghara jAve re, vAta suNAvI vacana te lIdhuM re, dhammilakumAra tilaka zira kIdhuM re. ||1|| behuM ghara vivAha occhava thAya re, eka ekane ghera jamavA jAya re, occhavuM mahocchava sAjana melA re, joSI sAthe lagananI velA re. Tero) corI bAMdhI suMdara ThAme re, varakanyA paraNAvyAM bahu preme re, bahu Rddhi visarjana kIdhA re, nija ghara mAMhe poMkhI lIdhA re. Hall vara AvAse vasayAM prIte re, sukha bhogavatAM svarganI rIte re, ketA dina rasa sukhabhara jatAM re, puNyArthI dhammila dharme rAtA re.. I4ll, adhyAtamarasa bhaNavA mAMDe re, pustaka hAthathakI navi chAMDe re, sAdharmikazuM beThaka bhelI re, poSaha paDikkamaNA TolI re. saMpA vaNija kriyA juThe vyavahAra re, mohanI jAla yazomatI nAra re, te kIdho saghaLo parihAra re, AtmadhyAnI huA vratadhAra 2. Ill nArI che vanajala krIDA re, kuMara kahe ekendrI pIDA re, sA kahe cAlo Aja ujANI re, kuMara kahe nahIM e jinavANI re. || che belA khasa pAka re, Aja navi dhAryAM vRta zAka re, vAMche sA kanakAvalI hAra re, lyo mALA ne gaNo navakAra re. ll8. vahepArI Ave gharabAra re, bolAve bholA aNagAra re, pUche sakhIyo yazomatI kema re, prItama tuja pAle che prema re. lA. bole sA muja pIyu saMyoga re, pAravatI ne zaMkara yoga re, jaba cAhe sA bhojana bhAve re, Aka taNAM phala ziva maMgAve re. (10gA. sAmagrI saMbhoganI dhyAve re, tava eka pAde joga dharAve re, aMge cAhe jaba zaNagAra re, tava Ape pannaga be cAra re. ll11 Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . dharmilakumAra 'rAsa cAhe vilepana bhasma caDhAve re, gItagAna saragAla bajAve re, vAhanavelA sAMDha prayANa re, maMdira mAge vase samazAna re. / / 12 / paranArI dekhIne rAce re, bhIlaDI pUMThe nAgo nAce re, dharI ardhAMga hRdayathI uvekhI re, e vara gaurI amara te dekhI hai, // 13 // yAga ghaNA janaghara ghUmAve re, raho raho gaurImA kahI gAve re, paNapati dekhI mana lajAve re, kUpe paDatI duHkha samAve re. // 14 // ema suNI sakhIyo karatI vAta re, vAta lahe dhammilanI mAta re, zeThanI Arge vAta prakAzI re, putra bhalo paNa lokameM hAMsI re. // 15 // A saMsAra taNo AcAra re, jANe nahi nIti vyavahAra re, paThita murakha kahI loka te gAve re, gharano bhAra te koNa uThAve re. // 16 // putra vinA ahoniza duHkha dharatA re, putra thaye paNa nahi zItalatA re, te mATe jugaTIyA Tole re, rahetAM te saMsAre bhele re ||17nA mmilakumarano rAsa rasAla re, tyAM e bolI bIjI DhAla re, eka varagI saMsAre duHkhiyA re, zrI zubhavIra trivarge sukhIyA hai // 18 // dharmilakumArano vivAha ane lagna : bhAvArtha :- dhanavasu zreSThIe paNa A vAta dhyAnamAM rAkhI. ane eka divasa have te surendradatta zreSThIne ghera dhanavasu jAya che. tyAM jaIne zreSThIne badhI vAta kare che ane potAnI paNa bhAvanA darzAvI. surendradatte vAta vadhAvI lIdhI. "sagAI karavAnuM vacana lIdhuM' pachI dhammilakumAranA mastake tilaka karyuM. // 1 // baMne ghera vivAhanI taiyA2 thaI. lagnamahotsavanA divaso cAlu thayA. baMne ekabIjAnA ghare jamavA jAya che. occhava - mahotsavamAM svajanono meLApa cAlI rahyo che. ane joSI mahArAja e,vakhate lagnano samaya nakkI kare che. II2aa suMdara sthAne corI bAMdhavAmAM AvI che. rUDA mAMDavA paNa baMdhAyA che ane premathI vara-kanyAne paraNAvyAM. ghaNI Rddhi sahita varakanyAne mAMDavethI varAvyA. dhammilanI mAtAe varavadhUne poMkhIne, potAnA gharamAM zubhacoghaDIye praveza karAvyo. III yazomatI piyerathI sAsare AvI. evA hetaprItathI badhAnI sAthe rahe che ke jethI sAsarInAM svajano potAnAM na hoya. pati-patnI svarganAM sukho bhogave che. bhogavatAM keTalAka divaso sukhapUrvaka pasAra thAya che. puNyano arthI evo dhammila to dharmano paNa arthI che. dharmanA raMge rAto (rakta) che. arthAt dharmanA raMge raMgAyelo che. II4l dharmarakta dhammilakumAra : te have dhArmika pustako temAM vaLI adhyAtmarasavALAM pustako vAMce che, bhaNe che. evo raMga lAgyo che ke pustaka hAthathI chUTuM mUkato nathI. vaLI satsaMga paNa sAdharmika jananI sAthe kare che. pauSadha - pratikramaNa Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OOOOO B.G. - M: 9925020106 WPSS Page #39 -------------------------------------------------------------------------- Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 1: DhALa - 2 G paNa sAmUhika kare che. pAM dharmano raMga evo lAgyo che ke te samaje che have ke vyApArAdi pravRttio e vyavahAra jUTho che. potAnI pyArI patnI yazomatI paNa have mohanI jALa samI lAgI rahI che tethI e badhAthI alago (tyAga - dUra) rahI vrata-dhAraNa karI te AtmadhyAnI thayo. dA. jyAre patnI vanamAM jalakrIDA karavAne icche che, tyAre kuMvara kahe che ke "temAM ekendriya jIvone pIDA thAya" tethI na karAya. strI kahe, "Aje cAlo ujANI karavA jaIe." tyAre kuMvara kahe "jinezvara bhagavAnanI A vANI nathI. arthAt bhagavAne ujANI karavAnI nA pADI che. zA cha jAtanAM = parasa bhojana Aje karyA che. svAmI! calo Aje jamavAnuM sarasa banAvyuM che tyAre kuMvara kahe che ke "Aje meM ghI ane zAka dhAryA nathI. niyamamAM te vastuno tyAga che. strI kanakAvalI hAranI IcchA kare che. tyAre pati kahe che "lyo A mALA, ne gaNo "navakAra" ITa jyAre vepArI loko gharaAMgaNe Ave, pitAnI peDhI upara Ave che tyAre A bhoLA (zaMkara), (aNagAra) sAdhu mahAtmAne bolAve che. vaLI kyAreka sakhIo paNa yazomatIne pUche che ke alI? kema che? barAbara che ne? tAro prItama tane premathI pALe che ke kema? vagere vagere pUche che .....Io tyAre yazomatI sakhIone kahe che (zuM kahe bicArI ?) ke "mAro ane mArA patino saMyoga to pArvatI ane zaMkaranA yoga jevo che. sakhIo kahe - eTale? eTale e ja ke jyAre teNI (pArvatI) bhAvatuM bhojana icche che tyAre ziva (zaMkara) AkaDAnAM phUla maMgAve che. /1nA. vaLI jyAre saMbhoganI sAmagrIno vicAra kare che, tyAre teno pati ekapage yogamudrAne dhAraNa kare che. vaLI jayAre aMga uparazaNagAra dharavAnI icchA kare che. tyAre be-cAra sarpa laI AvIne Ape che. /11 zarIre sugaMdhita dravyanuM vilepana karavA icche che tyAre aMga upara bhasma lagAve che. gItagAna karavA icche che tyAre DamarU (saragAla) vagADe che. vAhana upara savArI karavAnI veLAe sAMDha upara prayANa kare che ane vasavATa mATe maMdirane badale smazAnamAM vAsa kare che. 1ra. paranArI dekhIne temAM laMpaTa thAya che. vaLI bhIlaDInI pAchaLa nagna thaIne nAce (nRtyakAra) che. pArvatInI sAthe lagna karyA ane kailAsa parvata upara jaIne dhyAna dhare che. AvA svarUpe devo temane (zaMkarane) jue che. 13 - ghare ghare yajJa karAve che. "gaurImAM raho raho", evAM gIto gAya che. paNa jayAre zaMkarane jue che tyAre kUve paDavA jAya che. (zaMkara jayAre dhyAna dhare che, tyAre nAradajI kahe che ke "putra-prApti vinA svarga na maLe." tyAre zaMkare kahyuM ke tame koI kanyA zodhI lAvo, huM to dhyAna karavA rahyo chuM." tyAre nAradajI parvatarAjAnI putrI pArvatI sAthe nakkI karIne AvyA. jyAre zaMkara paraNavA gayA, tyAre temanI sAsu menakAe zaMkaranuM rUpa joyuM ane strIo paNa e pramANe gIto gAvA lAgI ane sAMbhaLIne duHkhI thaI ke are ! AvA gharaDA varane mArI putrI ApI ? re ! AvA gharaDA varane putrI ApavI te karatAM kUve paDavuM sAruM. 14ll , A pramANe yazomatI potAnI sakhIonI sAthe paraspara vAta karavA lAgI. ne A vAta dhamilanI mAtAe sAMbhaLI. pachI e vAta subhadrAe potAnA svAmI surendradattane kahI ke "svAmI ! ApaNo putra bhalI-bhoLo che, paNa lokamAM tenI mazkarIo ghaNI thAya che. 1po A saMsArano AcAravicAra, Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 dhamilakumAra rAsa rUDhirivAjo, nIti, vyavahAra vagere kaMI jANato nathI. tethI paMDita hovA chatAM zuM kAmano ? "bhaNyo paNa gaNyo nathI." ema mUrkha tarIke lokamAM gavAya che. dIkarAnI AvI vartaNUke have ApaNA gharano bhAra koNa uThAvaze? I/16ll putra nahoto tyAre haMmezAM ApaNe putravirahamAM duHkhane dhAraNa karatAM hatAM. have putra thayo to paNa zAMti nathI. kevI saMsAranI viTaMbaNAo che te mATe have tene (putrane) jugAriyAnI jamAtamAM rAkhIe jethI saMsAranA sarva vyavahAra vagere jANe - juve anubhave. vaLI dhammilakumAranA rasAla evA rAsanI A bIjI DhALa kartApuruSe kahI. (saMsAramAM hoya, na hoya ke nAza pAme, traNeyamAMthI ekeya prakAre sukha nathI. jayAre zrI zubhavIra prabhu traNeya prakAre sukhI che.) prathama khaMDanI bIjI DhALa samApta. " -- dohA :zeTha kahe suNa suMdarI, teM sAcI kahI vAta; paNa saMgati vyasanI taNI, guNIjanane guNaghAta. Hill masa prasaMge dayA nahi, madirAe yazanAza; kulakSaya vezyA saMgate, hiMsA dharmavinAza. rA. maraNa lahe corI thakI, sarvanAza paradAra; jugaTIyAnI sobata, gharadhanano apahAra. Hall nala damayaMtI hArIyAM, rAjyakAja sukhavAsa; pAMDava hAryA draupadI, valI vasiyA vanavAsa. nIca jugaTIyA jAtanI, saMgatI na ghaTe nAra; uMca prasaMge pAmIye, sukhasaMpada saMsAra. pA. bhAvArtha - zeTha kahe che "he suMdarI? teM vAta to sAcI kahI paNa evuM kahevAya che ke vyasanIno saMga to guNIjananA guNano ghAta karanAra che. (vicArIne kAma levuM paDe.) I/1l sAta vyasanathI kevAM nukasAna thAya che? mAMsa prasaMge haiyAmAM dayAbhAva pragaTa thato nathI. madirAthI yazano nAza thAya che. vezyAnI saMgatathI kuLano nAza thAya che. zikAra karavAthI dharma nAza pAme che. rA. corI karavAthI kyAreka mRtyudaMDa thAya che. vaLI parastrInA saMgathI to sarva nAza thAya che. jugaTIyAnI sobate to badhAM vyasano AvI jAya che ane gharamAM rahelA saghaLAye dhanano nAza thAya che. ll3. - naLa-damayaMtI jugAranI late saghaLA sukhanI sAthe rAjaya paNa hArI gayAM. to vaLI pAMDavo draupadIne hoDamAM mUkIne tene paNa hArI gayA. ane vanamAM vasavATa karavo paDyo. //4o. he priye ! sAta vyasanamAM mukhya jugAriyAnI saMgati karavI jarAye sArI nathI. sajjana (UMcA lokonI sobata karavAthI ja saMsAramAM sukhasaMpadA prApta thAya che ane samAjamAM AbarU-kIrtino paNa vadhAro thAya che. ApaNe Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 1: DhALa - 3 -: DhALa trIjI : | (corI vyasana nivArIe....e dezI) mRganayanI mana sahacarI, saMsAre re nIca saMgati TAla ke; UMcanIca saMgati taNAM, phala upara re, daSTAMta nihAla ke. UMca prasaMgI sukha lahe...e AMkaNI 15 vAyasa saMgI haMsane, nRpa mArI re, kahe ujala kAka ke; haMsa kahe huM haMsalo, muja pragaTyA re, nIca saMga vipAka ke. uMca. /rA valIya vizeSe sAMbhalo, sUDAno re, suMdara adhikAra che; eka nagare eka rAjIyo vakrAce re, gata aTavI majhAra ke. uMca.3 bhIlanI pAlIne parisare, nRpa ubho re, zItala tarU chAMDI ke, uMcatarU eka pAMjarU, zuka bhaNIyo re, raheto te mAMhI ke. uca. //4 Ubho raNamAM ekalo, bhUSaNayuta gRpa pakaDyo eNI velA ke; dhAI Avo sabarA malI, zuka bole re thAo lakSmI bhelA ke. uMca. //pA. sAMbhalI nATho narapati bhayacitte re, raNamAMhe teha ke, Azrama tApasanAM lahI, jaI peTho re, kulapatine geha ke. uMca. III tihAM paNa popaTa pAMjare, kahe UTho re tApasa ziradAra ke, ApaNe puye AvIyo, nRpa ekalo re, kulapatine tAra ke. uMca. IINA A avasara bhakti karo, dIyo Asana re paMkhA jalapAna ke; maraNa karI pharI avatare, gayo avasara re nAve nidAna ke. uMca.TA. sAMbhaLI sanmukha munivara, AvI teDI re, lAvyA bahumAna ke; bharI kare jala phala taNI, tApasiNI re, gAve gIta gAna ke. uMca. lA. sainya pUMThe AvI malyuM, nRpa pUche re, kulapatine ema ke; sabarakule zuka pekhIyo, A zukamAM re, vacanAMtara kema ke. uMca. ll1nA tava paMjara zuka bolIyo, rAya suNIye re, eka vanatarU joya ke; kirayugala mAle vase, tasa aMgaja re, ame bAMdhava doya che. uMca. 11 mAtapitAzuM behu jaNA, ame ramatA re, tarU sarovarapAla ke; pAradhI pApIe jhAlIyA, eka vecyo re, jaI bhIlanI pAli ke. uMca. /12 zabarathI corI zIkhIo, muja lIdho re, kulapatie AMhI ke; sAdhunI saMgate zIkhIo, vinayAdikare, nItizAstra ucchAhI ke. uMca. /1all Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhamilakumAra rAsa -: cokta :mAtAAkA pitApeko, mama tasya ca pakSiNaH | ahaM munibhirAnItaH, sa ca nIto gavAzanaiH III gavAzinAnAM sa giraH zuNoti, ahaM ca rAjanuM munipuMgavAnAM / pratyakSamatabhavatApi daSTAM, saMsargajA doSaguNAH bhavaMti ll rA. -: pUrvaDhAla - durjana paNa sajjana hove, nitya rahetAM re, sAdhunI pAsa ke; / liMbAdika caMdana hove, malayAgira re, sugaMdhita vAsa ke. 14o. zeThanAM vacana suNI IsyAM, subhadrA re, dilamAMhi dhyAya ke; / putra pitAe bagADIyo, paNa duniyA re, jItI navi jAya che. 1po . mAe putra bhalAvIyo, jugaTIAne re, ToLe dharI prIta ke; .. khAya pIe khele tihAM, vIsarI re, bhaNavAnI rIta ke. I16l. hasana rUdana ne khelavuM, kAmakrIDA re, gati lakSaNa siddha ke; / IkSaNa zayana nidrAzane, aNazIkhI re, Ave para siddha ke; I/1NI , koI dina vanakrIDA kare, tarU upara re, hiMcolA khATa ke, . jalakrIDA juvaTe rame, vezyAghara re, valI gIta ne nATa ke. JI18 rAsa rasika dhammila taNo, tihAM trIjI re, e suMdara DhAla ke; I. zrI zubhavIra kahe sadA, zrotA ghara re, hojo maMgalamAla ke. 19lA bhAvArtha-mArA manane anusaranArI he manohAriNI ! he mRganayanI ! saMsAramAM nIcanI saMgatathI dUra rahevuM joIe. durjanane dUrathI namaskAra. UMcanIcanA saMgathI je phaLa prApta thAya che te daSTAMta tuM jo. UMcanI sobata karanAro haMmezAM sukhI thAya che. jayAre nIcano saMga duHkhadAyI che. (nIcA-UMcAnI sobata upara be dAMta kahe che.) III nIcanA saMge..mAThAM pariNAma - jema ke jaMgalamAM eka vRkSa upara haMsa ane kAgaDo beThA che. te vRkSa nIce kyAMkathI pharatA pharatA rAjA ArAma karavAnI apekSAe AvIne beThA. haju ghaDI be ghaDI thaI na thaI tyAM to uparathI kAgaDAe viSTA karI. te viSTA rAjAnI upara paDI. viSTA karI kAgaDo to UDI gayo. have te vakhate rAjAe uMce joyuM ane tIra caDhAvyuM. mArI upara viSTA karanArane sajA thavI joIe. kAgaDAnuM UDI javuM ne rAjAne bANa choDavuM. "re ujavala kAgaDA ! tuM AvuM kALuM kAma kare che?" bANa chUTyuM. luccA kAgaDAbhAI bacI gayA. haMsane tIra vAgyuM. haMsa DALI uparathI nIce rAjAnI najIka paDyo. rAjAnI sAme joI rahyo. ne kahevA lAgyo "he rAjan ! to haMsa chuM paNa luccA evA nIca kAgaDAnI sobatathI mAre A pApaphaLa bhogavavuM paDyuM. //rA. Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 1: DhALa - 3 13 durjananI sobate -surendradatta A daSTAMta kahIne kahevA lAgyA ke vaLI eka popaTano adhikAra kahuM chuM te sAMbhaLa! koI eka nagarIno rAjA, viparIta vidyA pAmelA vakra ghoDA upara besIne jaMgalamAM pharavA nIkaLyo. rAjAne khabara na hatI ke viparIta gatino che. lagAma kheMce rAkhe, to ghoDo vadhu ne vadhu gatie doDavA lAgyo. ghora vanamAM pahoMcyo. thAkelo rAjA have lagAma paNa kheMcavA asamartha nIvaDyo. lagAma DhIlI paDatAM ja ghoDo tyAM ja Ubho rahI gayo. ghoDA uparathI UtarIne eka vRkSa nIce zItala chAyAmAM rAjA Ubho che. najIkamAM bhIlanI pallI hatI. najIkanA vRkSa upara pAMjarAmAM popaTa rahelo hato. rAjAne jotAM ja popaTa moTethI bolavA lAgyo tyAre rAjAnuM dhyAna gayuM. popaTa bolyo ke "he bhIlo ! jaldI doDo, jaldI doDIne Avo. ApaNA A raNanI (vanamAM) aMdara AbhuSaNa alaMkAra sahita rAjA ekalo Ubho che. tene atyAre pakaDI lyo. jethI tame lakSmIvALA thazo, sukhI thazo..3+4+pA popaTanuM boleluM sAMbhaLIne bhayabhIta thayelo rAjA tyAMthI nATho. jAya bhAgyo. ghoDo levA paNa na rahyo. AgaLa jatAM tApasIno Azrama Avyo. Azrama jotAM hAza anubhavato rAjA tApasanA kulapatinI kuTira pAse AvIne Ubho. 6lii kuTira pAse vRkSa upara pAMjarAmAM popaTa hato. rAjAne jotAM ja popaTa bolavA lAgyo. te tApaso ! UTho ! jaldI Avo ! ApaNA puNe rAjA ekalo kulapatinAM dvAre AvIne UbhA che. ILA bhaktino avasara che. bahumAna sahita AdarathI bolAvo. besavA mATe Asana Apo. thAkelA che. vIMjhaNo Apo. jalapAna karAvo. kadAca mRtyu thaI jAya to paNa bhavAMtaramAM Avo (sAdharmika). bhaktino avasara pharI maLato nathI IITA A pramANe popaTanuM boleluM sAMbhaLI tApaso doDI AvyA. bahumAnapUrvaka rAjAne teDI AvIne Asana upara besavA kahyuM. rAjA beTho. thoDIvAramAM jaLapAtra AvyuM. sAthe sAthe vanaphaLa ArogavA mATe ApyAM. A pramANe bhakti karavA lAgyAM. sarva tApasa strIo gIto gAvA lAgI. tethI jayAre bIjI bAju rAjAne zodhavA sainya AzramamAM AvI gayuM. have rAjA kulapatine pUche che ke bhIlanI pallI pAse meM popaTa joyo ane ahIM paNa joyo. baMnenA vacanamAM ATalo badho aMtara kema? I10nA tyAre pAMjarAmAM rahela popaTa bolyo. he rAjA sAMbhaLo ! eka vanamAM vRkSa upara popaTa ane menA rahetAM hatAM. mALo suMdara bAMdhyo hato. sukhapUrvaka daMpatI rahetAM tenAM ja saMtAna ame baMne bAMdhava (sagAbhAI) chIe. ||11|| have A rIte ame baMne, mAtapitAnI sAthe vRkSa upara ane sarovaranI pALe ramatA hatA. temAM ekavAra pApI evA pAradhie amane pakaDyA ane eka bhIlanI pallImAM jaI vecyo. 1ro. (mane ahIM tApasanA AzramamAM vecyo.) bhIlanI sobatathI te popaTa corI karatAM zIkhyo ane ahIM kulapatie mane kharIdyo. ane sAdhuonA saMgathI vinayAdi, nItizAstranA pATha vagere utsAhapUrvaka huM ahIM zIkhyo. ||13. cokta - rAjan ! mArAM ane te popaTanAM mAtA eka che ane pitA paNa eka che. mane tApaso ahIM lAvyA. ane tene bhIlo laI gayA. he rAja! teNe bhIlonI vANI sAMbhaLI ane meM to A munionI vANI sAMbhaLI. jevo saMsarga hoya tevo doSa ke guNa thAya che te tamArA vaDe najare jovAyuM. //rA Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmilakumAra rAsa pUrvaDhALa H- malayAcala parvatanI upara thatAM caMdanavRkSanI pAse rahela lIMbaDAmAM paNa caMdananI sugaMdha Ave che tema haMmezAM sAdhunI pAse rahetAM durjana paNa sajjana thAya che. 14 // zeThanAM A pramANenAM vacana sAMbhaLIne subhadrA manamAM vicAra karavA lAgI ke A duniyAne kyAreya jItI zakAtI nathI 'pitAe putrane bagADyo' ema kahetAM paNa vAra lAgatI nathI. / / 15 / / 14 dharmila vyasanInA ToLAmAM chatAM paNa putranA mohe mAtA subhadrAe putrane jugAriyAnI ToLImAM premathI mokalyo. dhammila paNa have tyAM khAya che, pIve che, rame che ane je bhaNavAnI (adhyAtmano raMga) lata hatI, te dhIre dhIre bhUlato jAya che. 16 // kahevAya che ke jIvanamAM hasavuM, ramavuM, kAmakrIDA, cenacALA, kautuka jovuM, pathArImAM nidrA levI, khAvuM vagere kriyAo aNazIkhyuM svAbhAvika ja AvaDatuM hoya che. / / 17 / dhammila paNa koI divasa vanakrIDA kare che, vRkSa upara hIMcakA khAya che, koIvAra jalakrIDA kare che, jugA2 2me che, vezyAnA ghare jAya che,gItanATaka jue che. / 18 / jene sAMbhaLavAthI vizeSa rasa utpanna thAya tevI dhammilakumAranAM rAsanI suMdara trIjI DhALa zrI zubhavIravijaye kahI. A rAsa sAMbhaLanAranAM ghare haMmezAM mAMgalikanI mALA hojo. 195 prathama khaMDanI DhALa - 3 pUrNa. -: Elel : vasaMtasenA vezyA vase, teNe nagare dhanavaMta / putrI vasaMtatilakAbhiSA, che tasa bAhu guNavaMta // 1 // rUpakalA rita AgalI, lavaNima bahu vijJAna / nATaka gItasvare karI, menAraMbha samAna // 2 // mukha sohe pUraNa zazI, adhara paravAlA raMga / mRganayanI kuMbhastanI, bhUSaNa bhuSita aMga mA eka dina tasa maMdira gayo, dhammila mitranI sAtha / vasaMtatilakA laI gaI, citrazAli grahi hAtha // 4 // jugaTIyA dhana hAratA, ramatAM dyUte jeha | dhanapatinI zI vAratA, khAlI gayA nija geha ||5|| dharmila vezyAne ghera : nAme vezyA rahe che. te vasaMtasenAne guNono bhaMDAra suMdaratA ane vividha jJAna tathA rUpakaLAmAM (rita) nATaka ane gIta gAvAmAM to te vezyAputrI menA ane have te nagaramAM dhanika evI vasaMtasenA bharelI vasaMtatilakA nAme suputrI che. / / 1 / / kAmadevanI strI karatAM paNa te caDhiyAtI che. raMbhA samAna che. // 2 // Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khas - 1: DhALa - 4 jenuM mukha pUrNimAnA caMdra jevuM che. hoTha to paravALAnA raMga jevA lAla che; mRga sarakhAM nayanovALI, kuMbha sarakhA stanavALI ane jenuM aMga AbhUSaNathI vadhAre zobhI rahyuM che. Iii evI guNavAna ane rUpavAna vasaMtatilakAne ghera eka divasa dhamila tenA mitranI sAthe gayo, tyAre vezyA paNa teno hAtha pakaDIne tene citrazALAmAM laI gaI. jI. kahyuM che ke jayAM jugArIyA jugAra ramatA hoya tyAM jugArIyAo haMmezAM dhana hAratA hoya che, game tevA dhanavAna paNa khAlI hAthe ja ghera jAya che. /pI. -: DhALa cothI :(thAparavAra mAkA sAhibA, kaMbala mata jAjo...e dezI) catura citrAmaNa cAture, citarI citrazAlI; camake naracita ciMtavI, caturAM caracAlI. vi./1 'vinayavatI vArAMganA, vacane viMdhANo, vikasita vanaja vanAzraye, alI jyu lapaTANo. vi. rA. vikIyo kuMara vihAase, vace vijalI bhALI; lalita lIlAvatI lIlamAM, lAdhI laTakALI. vi.//all laMbI veNa vilokIne, bhUmi bhoriMga peTho; laMka kaTitaTa kesarI, vanamAM jaI beTho. vi. jA pANi caraNa sukumAlatA, jala kamala te dekhI; raMbhA laghu uMcI gaI, jue sura animekhI. vi.//pA dalamaMDaNa gajarAja che, sohe rAjaduvAra; paNi nabalo eka lakSaNe; nAkhe zira chAra. vi. IIo. data taNo cUDo kIo, haiye motIno hAra; hastIgati hari nArIe; duHkhabhara dhare chAra. vi./lNA. dharI zaNagAra vinodanI, kare vAta vilAsI; mohanI maMtra mize ghaDI, dhAte IhAM vAsI. vi.//8 kuMara te dekhI mohIyo, nave nitya zaNagAra; paMcaviSaya sukha bhogamAM, bhUlyo gharabAra. vi.liA. vAta suNI mAtA ghaNuM, manamAM harakhANI; ATha hajAra dInAra sA, mokale nita jANI. vi./10nA vasaMtatilakA kuMvarazuM, lAgI ati prIta; mAMsa nakhe jalamAchalI, tasa sarasI prIta. vi./11AA Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 dhamilakumAra rAsA khAnapAna kriIDArameM, jue nATakazAla; gIta vinoda vilAsamAM, vItyo bahukALa. vi. 12aa jananI ghara teDu kare, paNa kuMvara na Ave; dravya na mokale gharathakI, paNa te maMgAve. vi. I/13 nArI kahe nija maMtane, ghara khAlI kIdhu; putre mAyane bApane, sukha ghaDIya na dIdhuM. vi./14o. zeTha kahe suNa suMdarI, have kAMhi vimAso; jhAjhI ciMtA zI karo, nAkhI avaLo pAso. vi. //pA. uMcanIca daSTAMtathI meM tuja samajAvI; paNa samaje nahi nArInI, jAti haThameM AvI. vi./16ll bALaka nArI mUrakhA, yogI haThavALA, paMDita sau sAthe male, nahIM paNa dayAlA. vi./17 putrathI sadgati nahi, mRgatRSNA chaMDo; sAsu vahU ama sAthasuM, karo dharma akhaMDo. vi./18. ema ciMtI jinamaMdire, kare pUjA trikALa; sAmAyika samatA dharI, gaNatA navakAra. vi. InlA zeTha zeThANI bahu dhana, sAta khetare vAve, vinae vahU nIjAmate, paraloka sidhAve. vi./2vA mRta kAraja tehanAM karI, samatAmAM rahetI; , nArI yazomatI mahAsatI, pativAto sahetI. vi./21. dhamila je je maMgAvato, te te sA Ape; dhanadharavA kharI sahu gaI, vyasanIne pApe. vi. 22 sarva AbhUSaNa aMganA, vezyA ghara detI; akkA pAchA mokale, te pAchAM letI. vi./2all gharahATa ahIM vecIne, dhana pote letI; nArI yazomatI socatI, piyara jaI rahetI. vi./24o. mAe duHkhabhara AMsue beTI navarAvI; pUraNa premahadaya dharI, bApe bolAvI. vi./2pa Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 1: DhALa - 4 dharmarUci munI pAsathI, lahe jJAna vicAra; sarakhI sahelI sAthazuM, dhare zIla AcAra. vi./2l. patinajare satIyo kare, soLe zaNagAra; pitR ghare moTo bhalo, zIlAlaMkAra. vi.//rI daivatamaMtra e nArIne, devavaMchita sAdhe; kaSTa vinAze A bhave, jaga zobhA vAdhe. vi./28 ari kezarI nR5 gahinI, rANI caMpakamALA, zIyala sudhArasa siMcata, zamI pAvakajvALA. vi./2lA dhamilarAse DhALa e, cothI upadezI, vIra kahe vezyAvare, have vAta banI zI. vi. 30 bhAvArtha : A bAju vezyAnA bhavanamAM catura evA citrakAre cAturIparvaka citrazALAnuM citrAmaNa kareluM che ke jene jotAM ja puruSanuM citta cakita thAya che ane vicAre che ke zuM strIonI kaLA che? lo ane vezyAnA mIThA AvakArathI to vanamAM rahela vikasita sugaMdhita evAM phUlomAM jema bhamaro lapaTAya che, tema vinayavALAM evAM strInAM vacanonI aMdara te kuMvara vIMdhANo. rA. suMdara lIlAvALInI lIlAnA laTakAmAM, vacce vacce AkAzamAM camakatI vIjaLI jevI daMtapaMkti (suMdara dAMtanI zreNI) joIne kuMvara AnaMdita thayo. ane vicAre che. tevA teNInI lAMbI veNI joIne ja sarpa jANe bhUmimAM pesI na gayo hoya ! ane keDano laheko joIne kesarI siMha to jANe vanamAM jaIne besI gayo na hoya ! I/4 vaLI teNInA hAtha-paganI komaLatA joIne, kamaLa to jANe jaLamAM ja pesI gayuM? raMbhA to laghutA pAmIne UMce cAlI gaI ane devatAo jANe animeSa nayanavALAM thayA che. /pA sainyamAM mukhya gajarAja, te rAjadarabAranI zobhArUpa che, tenI aMdara paNa eka nabaLuM lakSaNa che ke potAnAM mAthA upara chAra-rAkha nAMkhe che. (hAthInA mastake rakhyA (rAkha) lagAvavAmAM Ave che. tethI AvI upamA ApI che.) Ama zA mATe haze? IIii kuMvara kalpanA kare che ke hA samajAyuM ANe tenA dAMtano (hAthIdAMtano) cUDo karyo. mastakamAMthI nIkaLatAM motIo, jeno hAra banAvyo. ane tenI cAla hatI te paNa A nArIe harI lIdhI. te duHkha manamAM lAvIne ja jANe hAthI mastake kArane dhAraNa na karato hoya. INI A pramANe jyAre zaNagAra sajI vinodapUrvaka vAtane kare che. tyAre sarva dhAtuomAM = (sAte sAta dhAtumAM) zarIramAM jANe vazIkaraNa maMtra, pravezatI na hoya tevuM lAgatuM hatuM. (arthAt kuMvara tene vaza thaI gayo.) IITA A rIte teNInA hAvabhAva dekhIne kuMvara mohita thayo. potAnA gharabAra vagere bhUlI . jaIne haMmezAM navAnavA zaNagAra sajIne pAMca indriyanAM sukha bhogavavA lAgyo. II Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 dhamilakumAra rAsa A vAta jyAre dhammilanI mAtAe jANI, tyAre te manamAM khUba harakhANI ane dIkarAne haMmezAM ATha hajAra dinAra mokalavA lAgI. // 10nA dhamila vezyAmAM rakta : have A bAju jema nakha ane mAMsa, tathA jaLa ane mAchaLI, ekabIjA vinA na rahI zake, tevI rIte vezyAputrI vasaMtatilakAne paNa kuMvara upara atizaya prIti jAgI che (prIti thaI che.) I/11I kumArano vezyAnI sAthe khAvApIvAmAM, vividha krIDA karavAmAM, nATaka jovAmAM, gItagAnanI aMdara AnaMda lUMTatAM ane vilAsa karatAM ghaNo kALa cAlyo gayo. ./1rA A bAju have dhamilanI mAtA, dhamilane bolAvavA mATe mokale che. vezyAmAM lubdha banelo kumAra, mAtA bolAvavA chatAM ghera jato nathI. tyAre mAtapitAe dravya (ATha hajAra dinAra) mokalavAnuM baMdha karyuM. te chatAM dhamila to dravya maMgAve rAkhe che. 13 mAtA subhadrA potAnA pati surendradattane kahevA lAgI. "he svAmI ! dIkarA pAchaLa ApaNuM ghara (dravyathI) to khAlI thayuM. toye dIkaro maLavA na Avyo. dIkarAthI ApaNane jarAye sukha ke zAMti prApta na thaI. re ! kevA karmarAjAno khela! I14ll, subhadrAno pazcAttApa - zeTha kahe che ke he suMdarI ! have kyAM vimAso ! have jhAjhI ciMtA zA mATe kare che? ApaNe ja pAsA avaLA nAMkhyA che, to have ciMtA karavAthI saryuM. arthAt ciMtA na karavI. jevuM nasIba ! /15 he devI ! UMcanIcanA daSTAMte meM tamane pahelAM ja cetavyAM hatAM. paNa "nArIjAta" haTha lIdhI.. mUke nahi. I16mAM kahyuM che ke bALaka, nArI, mUrkha, haThIlo yogI ane paMDita Adi sAthe dayA dAkhavavA jevI nathI. ll1thI vaLI mRgalo raNamAM pANInI icchA kare che tema mRgatRSNA sarakhI putranI icchA (AzA) choDI do. dIkaro svarge laI jaze nahi, mATe putranI vAta javA do. amArI sAthe tame subhadrA ane yazomatI). sAsu vahu baMne jainadharmanI ArAdhanA karI, paramAtmAnI akhaMDa AjJAne pALo. jethI have pachInA bhAvo sudharI jAya. /18nA zeTha (svAmInuM)nuM vacana sAMbhaLI, subhadrA tathA yazomatI traNeya jainadharmanI ArAdhanAmAM rakta (raMjita) thayA. trikALa prabhupUjA, samatAthI yukta sAmAyika ane zrI navakAra mahAmaMtrano ekAgra citte jApa kare che. 19ii. zeTha-zeThANI gharamAM rahela zeSa (bAkI raheluM dravya) dhana sAtakSetramAM vAvare che. yazomatInI bhAvi jiMdagInI ciMtA karatAM zeThazeThANIe ghaNuM dravya tene paNa soMpI dIdhuM. dIkaro maMgAve to paNa have dhana mokalatA nathI. vayovRddha sAsusasarAnI sevA karatI yazomatIe chelle suMdara nirdhAmaNA karAvI. AyuSa pUrNa thaye baMne devalokavAsI thayAM. jIvatAM mAtApitAne maLavA na AvanAro dIkaro, mRtakArya vakhate paNa na Avyo. l/2vA mahAsatI yazomatI mRtakArya patAvIne dharmamAM sthira thaI. samatAthI patinA viyogane sahana karatI rahela che. //ra1|| vezyAghara vasato dhamila, dravya levAne mATe mANasone potAne ghera mokale. jayAre jayAre mANaso Ave tyAre yazomatI dravya ApIne mokale. vyasanInAM pApe karIne dhana ane gharasajAvaTa saghaLI vastuthI ghara khAlI thaI gayuM. rara jyAre kaMI ja ApavAnuM na rahyuM tyAre yazomatI potAnA aMge(saubhAgyavaMtInA). Page #50 -------------------------------------------------------------------------- Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ BD Br EB 3 4 5 2 M.99250201 Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 1 : DhALa - 5 AbhUSaNo paheratI hatI. te mokalI ApyAM. tyAre vasaMtasenA akkAye te AbhUSaNo pAchAM mokalyAM. kema ? te alaMkAro upara nAma aMkita hatAM. tethI pAchAM mokalyAM. sAthe kahevarAve che ke amane to dravya (dhana) joIe, dAgInAnI jarUra nathI. yazomatIe dAgInA pAchA lIdhA, II23 / / 19 ghara-hATa (dukAna) je kaMI bAkI hatAM te saghaLuMye vecIne akkAne mokalI ApyuM. ane teNe te dravya badhuM ja rAkhI lIdhuM. A rIte gharabAra vinAnI (ekalI) yazomatIe piyara javA mATe vicAryuM. // 24 // yazomatI piyeranI vATe : A rIte du:khI thayelI yazomatI piyara pahoMcI. mAtAne maLI. jyAre mAtAe A vAta jANI tyAre dIkarIne bheTIne AMsuthI navaDAvI. (ghaNuM roI). pitAe paNa haiyAnI aMdara ghaNuM vhAla lAvIne potAnA ghera bolAvI lIdhI. // 25 // have ekavAra munizrI dharmarUci ma. vihAra karatAM tenA gAmamAM padhAryA. te jJAnI bhagavaMta pAsethI potAnAM sarva duHkhone bhUlI sakhIo sahita yazomatI jJAnane meLavavA lAgI. ane suMdara evA sadAcArane dhAraNa kare che. 26 // kahevAya che ke patinI najare satI strIo soLa zaNagAra saje paNa pitAnA ghare to zIlarUpI alaMkArathI ja zobhe che. / 27 / / strI mATe ziyaLa e devatAI maMtra kahelo che je kAraNe devo paNa tenA icchitane pUrNa kare che. A bhavamAM kaSTano nAza kare che ane jagamAM zobhA vadhe che. II285 jema arikesarI rAjAnI rANI caMpakamAlAe ziyaLarUpI amRtanuM siMcana karatAM pAparUpI agnijavALA zamI gayelI. / / 29 / / (zIlopadezamALA graMthamAM AnuM kathAnaka maLe che.) dhammilakumAra...rAsanI cothI DhALa ahIMyAM kahI. zrI vIravijaya mahArAja kahe che have vezyAnAM ghare zuM bane che te juo. prathama khaMDanI DhALa - 4 pUrNa. - dohA H akkA bhUSaNa dekhIne, citta ciMte tezivAra; / mmila ghara nirdhana thayuM, have kADhuM gharabAra. // 1 // vasaMtatilakA teDIne, samajAve sA ema; I tuja svAmI nirdhana thayo, teNe have ThaMDo prema. // 2 // IkSukhaMDa je rasa bharyA, te cUse naranAra; I rasa rahita aMte jIke, tasa pazu kRta AhAra. III dhanapati sAthe prItaDI, karavI kulavaTa rIta; I nirdhana narane pariharI, avazuM kIje prIta. // 4 // valatuM putrI ema kahe, mAta suNo eka vAta, 1 prIta karI navi parihare, nArI uttama jAta. pI Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 khIra nIra jyaM prItaDI, baMdhANI che mAya, / trikaraNa yoge te have, kema karI choDI jAya. // // avara puruSa zuM A bhave, mAta meM kIdho nIma; I sukha duHkha saMpada ApadA, e nara sAthe sIma. IIII vasaMtasenA sAMbhaLI, kapaTe mauna karAya, I putrI viluddhI ehane, karavo koya upAya. // 8 // dharmilakumAra rAsa mmilanA gharethI AvelAM AbhUSaNo (nAmavALAM) dekhIne, akkA vicAravA lAgI. nakkI dhammilanuM ghara have nirdhana thayuM che. kAraNa dravya khalAsa thayuM haze mATe alaMkAra mokalyAM che to koIpaNa upAye have Ane mArA gharethI ravAnA karI devo. Ama vicArIne // 1 // vasaMtatilakAne bolAvIne kahyuM ke, he putrI ! A tAro svAmI nirdhana thayo che. tenI pAsethI have kaMI maLe tema nathI. have tene premathI tuM choDI de..2/ je Izyu (zeraDI)no TukaDo rasathI bharelo hoya, tene ja mANaso cUse che. aMte 2sa vinAnA te kUcaDA to pazune ArogavA yogya thAya che. III ApaNA kuLanI rIta to dhanavAna sAthe prIta ka2vI te che. mATe beTI ! nirdhana evA A (mmila) narane choDIne, bIjA sAthe prIta ka2 II4II akkA (mA)nuM vacana sAMbhaLI putrI kahevA lAgI ke he mAtA ! sAMbhaLo ! je uttama nArI hoya te, jenI sAthe prIta kare tene kyAreya pariharatI nathI. / / 5 / / vaLI he mAtA ! mana vacana ane kAyA traNe yoge, khIranIranI jema AnI sAthenI mArI prIta baMdhANI che te chUTe tema nathI. IIII vaLI he mAtA ! A bhavamAM bIjA puruSanI sAthenI prIta na karavI. evo meM niyama lIdho che tethI mane sukha ho ke duHkha ho, saMpadA ho ke ApadA ho, sarva A naranI (mmilanI) sAthe ja bhogavIza paNa tene huM choDIza nahi. IIII akkAnI mAyA H AvI dIkarInI nizcayapUrvakanI vAta sAMbhaLI, vasaMtasenAe paNa kapaTa karIne mauna dhAraNa karyuM. eTale dIkarInI vAtano javAba na Apyo. manamAM vicAravA lAgI ke A putrIne, dhammila sAthe pUraNaprIta lAgI che tethI samajAvye choDaze nahi. mATe have game te bIjo upAya ajamAvIne dhammilane choDAvI devo joIze. have te bIjo upAya vicAravA lAgI. // 8 // -: DhALa pAMcamI : (vAlhojI vAye che vAMsaLI re...e dezI) akkAe occhava mAMDIyo re, devamAnatine uddeza; jamavA teDe kumArikA re, ekazo ATha bAle veza. nATaka dekho duniyA taNuM re, madhubindu samo sukhaleza. nA. // 1 // vezyAjAtine nohotarI re, pIrase bhojana pakavAnna, taMbola deI visarjatI re, bAlikAne zrIphaLa pAna. nA.||2|| Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 1 : DhALa - 5 tava putrI sAthe kumArane re, pAya kephI madirAjAta; sUtAM thaI acetana beThuM jaNA re, jyAre rahI pAchalI rAta. nA. IIII kuMara upADI gADI ThavyA re, vizvAsI dAsI sAtha; pura bAhira dUra vanAMtare , bhoMye nAkhyo jhAlI hAtha. nA. II4l dAsI pAchI gaI maMdire re, akkA Agala kahI vAta, rAta gaI sahu niMdrA bhareM re, ravi udaya thayo prabhAta. nA. pA jAgI vasaMtatilakA kahe re, mAtA muja svAmI kyAMhI, sA kahe nirdhana nAzI gayo re, zI sUkI tarUvara chAMhi. nA. // 6 // sAMbhaLI sA dharaNI DhaLI re, lahI mUrchA thaI nirAza; "akkA dAsI ToLe maLI re, joI nAkeM zvAsozvAsa. nA. IIII zItala vAyu caMdana jale haiM, valI cetanA rotI teha; bole pati paradezI thayo re, have raNavana sarakhuM geha. nA.||8|| occhava kIdho kapaTe karI re, muja kaMtane kADhaNaheta; to meM niyama lIyo have AjathI re, malavA mohana saMketa nA. IIII mele khele hIMcole na hIMcIe re, navi karazuM sarasa AhAra; jIraNa vastra tanu DhAMkazuM re, tajIyAM snAna ane zaNagAra. nA. / / 10 / ghera vasaMtatilakA rahe re, have dhammilano adhikAra; karme naDyo ne bhaMye paDyo re, vanakhaMDe pazu avatAra. nA.||11|| utarI kepha tava uThIyo re, citrabhAnu caDhyo ghaDI cAra; kAyA dIThI kacare bharI re, utArI lIyo alaMkAra. nA.12/ akkAe muja kADhiyo re, ciMte dhik vezyAvilAsa; pUraNa dravye pAe paDe re, navI bese nirdhana pAsa. nA.||13|| vezyA vAgha agni rRpa ne ahi re, e na dhare kiNaththuM prema; tAte dravya na tolIyuM re, teNe kIdhuM kAraja ema. nA.||14|| ciMtavato nija gehe gayo re, nava dIThAM mAta ne tAta; pUchatAM eka vipra te bolIyo re, suNa suMdara zeThanI vAta. nA, // 15 // zeThano putra vezyAghare re, khAtAM dhana nIThu jAma; mAtapitA suta dAhathI re,pohotAM paraloke, tAma. nA. I // 16 // 21 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 dhamilakumAra rAsa dhamila nArI jazomatI re, gharabhUSaNa bharIyAM tAsa; snAna karI sAsarIyAM taNAM re, gaI piyara mAyanI pAsa. nA./1NI ema nisaNI kSINa vajAhita re, lahI mUccha aMtarajhAla; cetanA vale nayarathI nIkaLyo re, jaI beTho sarovara pALa. nA.18 snAna karI mAtapitA taNuM re, nirmala zItala jala pIdha; kAla samA vaDapAdapa tale re, sUto kSaNa nidrA lIdha. nA./1lI dhammila rAse e pAMcamI re, nIca saMgati phalanI DhALa, vIra kahe uMca saMgati re, pAme sukha Rddhi rasAla. nA..2vA. he bhavyo ! jenI aMdara madhubiMdu sarakhuM ja aMzamAtra sukha che evI A duniyAnAM nATako have juo. akkA (vezyAnI mAtA)e have devatAnI mAnatA (bAdhA)nA udezathI occhava mAMDyo. ane emAM bAlakuMvArI ekaso ATha kanyAne jamavA mATe bolAvI che. [1] A mahotsavamAM potAnI jAtanAM mANasone paNa notaryA che. sahune prIti vadhe te mATe miSTa bhojana pIrasyAM. upara sahune taMbola ApyAM. ekaso ATha kumArikAne paNa mIThAInuM bhojana karAvyuM. ane te bAlikAone zrIphaLa-taMbola ApIne sahune vidAya karyo. jarA have te sAMje potAnI putrI ane kumArane kephI madirApAna (caMdrahAsa madirA)nuM pAna karAvyuM. kephI madirAnA kAraNe baMne jaNAM acetana avasthAmAM paDyAM evAM uMghI gayAM che. all AvA avasare pAchalI rAtrIe vizvAsu dAsIne sAthe laI akkAe kumArane upADyo ane rathamAM nAMkhyo. dAsIne nagaranI bahAra mokalIne vanAMtare mukAvI dIdho. 4 vanamAM mUkI AvyA bAda dAsIe, saghaLI vAta akkAne AvIne kahI. rAta to badhAnI sukhabhara vItI. prabhAta pragaTya. //pA vasaMtatilakA jAgI ane joyuM to dhammilakumArane joyo nahIM. tethI mAtAne kahevA lAgI. "mA ! mAro svAmI kyAM?" akkA kahe - nirdhana nAzI gayo lAge che. beTI ! sUkA vRkSanI chAyA kevI hoya ! arthAtu sUkAyelA vRkSanI chAyAnI jema te bhale cAlyo gayo. //dI A sAMbhaLatAM ja teNI nirAza thaIne mUccha AvatAM dharaNI upara DhaLI paDI. akkA ane dAsIo bhegI thaI gaI ane nAka jovA lAgI ke zvAsozvAsa cAle che kema? IINI zItala pavana nAkhatAM caMdanajaLa chAMTatAM jyAre cetanA AvI, tyAre vasaMtatilakA raDatI raDatI bolavA lAgI ke A mahelanA sukhathI saryuM. jo pati paradeza cAlyo gayo to A ghara have raNamAM rahelA vana jevuM lAge che. AMTA mArI mAtAe mArA kaMtane kADhavA mATe ja A occhavanuM kapaTa (kAvataruM) karyuM. ne mArA svAmIne kADhI mUkyo. to huM paNa AjathI mArA te mohanane maLavA mATe niyama karuM chuM ke. llo jyAM sudhI te narapuruSa na maLe tyAM sudhI, meLAmAM ke ramatagamatamAM jaIza nahi. hIMcake hIMcIza nahIM, rasavALAM bhojana karIza nahIM. snAna ane zaNagArano tyAga karIza. A zarIrane DhAMkavA jIrNa vastra ja paherIza. (navAM vastro paherIza nahIM) A rIte vasaMtatilakA potAnA ghare sAdAIthI rahevA lAgI. to have A bAju dharmilakumAranuM zuM thayuM? te juo. jema vanamAM janmeluM pazubALa bhUmi upara paDyuM hoya tema dhamilakumAra vananI bhUmi upara paDelo che. 115 Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 1 : yaLa - 6 dhimila vagaDAnI vATe : madirAno nazo Utaryo tyAre dhammila UThIne jovA lAgyo. huM kyAM chuM ! sUryodaya thayAne cAra ghaDI thaI hatI. jayAre zarIra sAme jue che to ekapaNa alaMkAra nathI dekhAto. zarIre ekalI dhULane kacaro lAgyo hato. jotAM ja mana cagaDoLe caDyuM.. A zuM ? 1ro te ciMtavavA lAgyo ke dhikkAra che A vezyAnAM sukhone ! ke dravya hoya tyAM sudhI sagI. nirdhananI sAme jotI nathI. Aje huM nidhana thayo to akkAe kapaTa karIne mane kADhI mUkyo. ./13 " kahevAya che ke vezyA, vAgha, agni, rAjA ane sarpa e koInI upara prema karatAM nathI. mArA pitAe dravya ApavAmAM koI maNA rAkhI nathI. jayAM dravya baMdha karyuM tyAM to vezyAe mane choDI dIdho. 14 ThIka ! Ama vicArIne tyAMthI UThyo ne potAnA ghare gayo. tyAM paNa potAnAM mAtapitAne na joyAM. pADozIne jyAre pUchyuM tyAre eka brAhmaNa pADozI bolyo ke bhAI ! suMdara (sarala) zeThanI vAta sAMbhaLa. 15 suMdara sajjana evA surendradatta zeThano putra vezyAnA ghare che. AkhI jiMdagI khAtAM na khUTe teTaluM dravya hatuM. paNa te putranI pAchaLa mokalIne ghara khAlI thayuM. putranI ciMtAmAM mAtapitA paraloka pahoMcyAM. 16ll vaLI zeThanI putravadhU (dhamila)nI patnI yazomatIe sAsu sasarAnI sevA sArI karI. pachI ekalI paDI. gharavakharI vecI vezyAne tyAM dravya mokalyA ja karyuM. AbhUSaNo paNa vecI dIdhAM. chevaTe chelluM snAna karIne te paNa pachI piyera cAlI gaI. mAtAnI pAse rahevA gaI. tenI (milane koIe oLakhyo nathI.) mAtapitA ane patnInI vAta sAMbhaLatAM vajathI haNAyo hoya tema AghAta lAgyo. hRdayathI khinna thayelo dhamila mUchita thayo. cetanA AvI tyAre nagaranI bahAra sarovaranI pALe jaIne vicArato beTho. ll18 sarovaramAM mAtapitAnuM snAna karyuM. nirmaLa jaLa pIdhuM. mRtyunA vicAre yamarAjA sarakhA vaTavRkSa nIce sUto. kSaNamAtra niMdrA AvI gaI. ll19lA nIcanI saMgatanAM phaLa kevAM hoya che ! te A dhamilanA rAsanI pAMcamI DhALamAM batAvyuM. zubhavIravijaya kahe che sajjananI saMgatithI sukhasamRddhi prApta thAya che. maravA -: prathama khaMDanI DhALa: 5 pUrNa - -: dohA :kSaNa nidrA lahI jAgIyo, paDIyo ciMtAjhAla; kSaNa roto kSaNa zocato, jhAlI tarUvaraDAla. //pA. nirdhanane jIvita kazuM, nirdhana mRtaka samAna; dhammila ciMtavato gayo, jihAM che jIraNa udyAna. ArA vanapAlaka sUto tihAM, leI tasa taravAra; vanadeve te apaharI; karatAM zira saMhAra. Hall caya khaDakI agni karI, peTho jaI ekAMta; vanadeve zItala karI, pAmyo kheda atyaMta. jo Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 dhamilakumAra rAsa kAlakUTa sura saMharo, tarUzira nitina jAta; dhUla talAI sura kare, karatAM jhapApAta. //pA. ema ghaNA maravA taNA, ciMtA avara upAya; tava te kopI sura kahe, mA mA sAhasa karAya. 6l ciMte hajI Agala kizyA, deze daiva kaleza; vAre che muja devatA, karatAM maraNa udeza. tethI ema ciMtavato te gayo, snigdha vane sukhakAja; tihAM tarUtala dIye dezanA, dIThA eka munirAja. Al8. jaMgama tIratha bhUtale, karatAM bhavi upagAra; jJAna dizAe jAgatA, karmavaidya aNagAra. lI kSaNamAtra nidrA laIne dhammila jAgyo ane ciMtAnI ciMtAmAM paDyo. ghaDIka raDe che. vaLI ghaDIka vaDalAnI DALa pakaDI vicAre caDI jAya che. nasIbane raDe che. vaLI vicAre che. 1 re! nirdhanane jIvavAno artha zo ? nirdhana manuSya jIvatAM chatAM marelA jevA che. huM paNa jIvatAM chatAM have to marelA barAbara chuM. A pramANe vicArato nirjana vanamAM gayo. //rA tyAM vanarakSaka sUtelo che. bAjumAM ja tenI talavAra paDI hatI. je talavArane dhamile chAnI rIte upADI. have jIvavuM ja nathI eTale talavArathI ziraccheda karavA jAya che. tyAM vanadevatAe talavAra apaharI lIdhI. II to vaLI tyAM ekAMtamAM jaI lAkaDAM bhegA karI citA taiyAra karI. agni peTAvIne jyAM paga mUkavA jAya che tyAM deve agni ThArI dIdho. te joIne dhamila vadhAre khinna thayo. All vaLI kAlakUTa jhera cUse che to deve te paNa saMharI lIdhuM. vRkSa upara caDhIne jhapApAta karyo to deve nIce dhULanI zayyA karI dIdhI. pI. Ama dhamila maravA mATe judA judA upAyo vicAre che tyAre, have deva kopAyamAna thayo. ne kahevA lAgyo, re ! Avu sAhasa na karIza. na karIza.//6ll tyAre dhammila vicAravA lAgyo ke bhAgyadevatAne haju keTalAM kaSTa ApavAM che jethI deva mArA mRtyune roke che? IINI Ama vicArato te sukhazAMti mATe vanarAjI khIlI che tevA vanamAM gayo. to tyAM eka vRkSanI nIce dezanA detA munirAja tenA jovAmAM AvyA. ll8. aho ! A pRthvItaLane vize jaMgama tIratha samAna munibhagavaMto bhavya jIvonA upakAra mATe vicarI rahyA che. jJAnadazA jemanI UghaDI gaI che, evA muni aNagAra, karmarogane dUra karavAmAM vaidya sarakhA vihare che. II -: DhALa chaThThI :| (dazIH mana malavA muja alayo). munivANI rasa mAlatI, cUsatA ali loka re; vRkSa azoka tarUtale, sura-nara-nArInA thoka re. mu..In : Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 1 : DhALa - 6 25 beThA hema siMhAsane, agaDadatta munirAya re; dhamila dekhI vinayathI, vaMde gurUnA pAya re. mu..rA beTho yathocita thAnake, kahe muni dharma rasAla re; dharma karI narabhava lahI, ThaMDI moha jaMjAla re. mu...3 moheM mUMjyA mata phiro, choDI paMtha gamAra re; mohanI madirA chAkazI, rAgadazA saMsAra re. mu...4 rAge vAhyA nara cale, ThaMDI ghara paradeza re; naMdI sovanakAra kyuM, jalaMtA jvalana praveza re. mu.pA. viSabhakSaNa kUpe paDe, giri zire jhapApAta re; ekAdaza guNaThANAthI, paDIyA heThaLa jAta re. mu... ll daSTi rAge AMdhaLA, nahIM nijaparano vicAra re; atirAge ghelo thayo. vijayapAla bhUpAla re. mu...INA preme pUche paraSadA, svAmI teha kaho vAta re; purimatAla pura bhupati, raMbhA rANIzuM jAta re. mu.TA zeThasutA padamAvatI, dIThI rUpa nidhAna re; rayavADI jAtAM thakAM, lAgyuM tehazuM dhyAna re. mu...ll zeThaghare mAguM karI, rAjA paraNyo teha re; nAve rAjakacerIye, lAgo tAsa saneha re. mu..1nA dina te padamAvatI, maraNa lahe phUla roge re; vijayapAla ghehalo thayo, aMtaradAha viyoge re. mu.../11thA dahana karavA navi dIe, beTho mRtakanI pAsa re, kahe maMtrI e maraNa gaI, mUko rANInI Aza re. mu...1ra. nRpa kahe tuja mAtApitA, maraze suta priyA jAta re; jIve rANI ama taNI, koDI varasa karo vAta re. mu../1all maMtrI kahe meM rIzavI, dUra raho naranAha re; maMtrI rAyane chetarI, dIdho agnidAha re. mu.../14 rUThI svarge sA gaI, niyama lIe nRpa tAma re; viNa dIThe padamAvatI, na lIe bhojana nAma re. mu.../1pA Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhamilakumAra rAsa dina daza varte maMtrie, tava eka buddhi uThAya re; vipra vadhAmaNI mokalyo, suNI nRpa harSita thAya re. mu../1dI pUkyo dvija kahe svargamAM, vilase sukha vizeSa re; thoDA dinamAM Avaze, paNa viMche tuma lekha re. mu.../1NA mudita ane mahipati suNI, bhojana kIdha saneha re; lekha lakhI daI pAThavyo, valI kete dina teha re. mu./18 AvI rAyane kara dIye, phaLa nAriMga rasAla re, khAvA rANIye mokalyAM, tuma para bhakti vizAla re. mu.../1lA rIyo bhUSaNa tasa dIye, pasarI ghara ghara vAta re; rAjA pAse AvIyo, dvija eka pUrata jAta re. mu.../2vA lekha dIyo nRpa vAMcIyo, huM tama dAsI rAya re; AvaNa nadIe sAhelIo, varasa samA dina jAya re. mu...ravA koTI dhana paherAmaNI, meM kIdhI suraloka re; devuM ApI AvazuM, mokalajo dhana roka re; mu...rarA maMtrIne kahe dhana dIyo, bhUSaNa kaMcuo cIra re; maMtrI kahe nRpa vipra e, kIe paMthe jaze dhIra re. mu... lal nRpa kahe pUrave dvija gayo, te mArage karI eha re, maMtrI kahe agni vice, teNi vidhi jAze saMdeha re.. mu.ra4o. maMtrI pUrtine leI calyo, bAhira bAMdhI nighaTTa re; , aganimAMhe prajAlIyo, vahelA Avajo bhaTTa re. mu.rapA ketA vAsara aMtare, nRpa AgrahathI tAma re; uMca varaNa rUpa vaya samI, vezyA padamAM nAma re. mu.../26o. zIkhAvI vanamAM dharI, maMtrI data vadhAI re; rAjA sanmukha Avato, leI sakala sarjAI re. mu...//rI haze hastazire caDhI, utarIyA darabAra re; puSTi amRta AhArathI, ciMte citta mojhAra re. mu...ll28I . svarganI vAto pUchatAM, sA kahe bhUpane tema re, maMtrIe jema zIkhavI, catara te bhUle kema re. mu...rala Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ T B.G. M:9925020106 Page #61 -------------------------------------------------------------------------- Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 1 : DhALa - 6 sukha vilasatAM rasa bhare, bhamaze bahu saMsAra re, rAge virAge kevalI, siddhivadhU bharatAra re. mu...3nA dhamila kuMvaranA rAsanI, chaThThI DhAla rasAla re; zrI zubhavIra rasikajanA, suNajo thaI ujamAla re. mu...li31al agaDadatta munirAjano meLApa : jema bhamaro mAlatInAM rasane cUse, tema azokavRkSanI nIce rahelA deva-nara-nArIono samUha che. te munivaranI vANIne utkaMThAthI pI rahyAM che. 1. tema vaLI sonAnA siMhAsana upara beThela agaDadatta munine dhamile joyA ane vinayapUrvaka gurunAM caraNakamalamAM namaskAra karI yogya sthAnake beTho. rA suMdara evA dharmane, muni bhagavaMta samajAvI rahyA che. ane kahe che ke he bhavyo ! durlabha evA manuSyabhavane pAmI, mohajaMjALane choDI, dharmanuM ArAdhana karo. 3l vaLI he bhavyo ! jema koI gamAra (mUrkha) mArga choDIne jayAM tyAM phare che, tema mohathI mUMjhAIne tame pharazo nahIM. mohanI madirAno kepha rAgadazAne utpanna karanAro, ane saMsAra vadhAranAro che. ||4|| - rAgathI raMgAela manuSya kumAranaMdI sonInI jema ghara choDIne paradeza bhame che. ane baLatI evI javAlAmAM paNa praveza kare che. //pI (kumAranaMdI sonI che te hAsA-mahAsA devImAM lubdha thayelo, tene meLavavA mATe cAmaDAMnI mazaka banAvIne aMdara peTho. bhAraMDapakSI tene (mazakane) ratnadvIpamAM laI gayuM. tyAM devIe kahyuM ke "niyANuM karIne agnimAM praveza karo ?" ane te sonIe devIone meLaLavA mATe, te pramANe (agnimAM praveza) karyo.) rAgaraMjita koI viSabhakSaNa kare che, to koI kUve paDe che. koI vaLI parvatanA zikhara uparathI nRpApAta kare che, are ! A rAgadazA to jIvane agiyAramA guNaThANAthI pachADIne cheka pahele guNaThANe paNa lAve che. AdI dRSTirAgathI aMdha thayelA svaparano vicAra karI zakatA nathI. jema vijayapAlarAjA atirAge pAgala thayo tema. //. * atirAga, upara vijayapAlanI kathA : tyAre premapUrvaka sabhAjanoe pUchyuM. te svAmI! te vijayapAla rAjA koNa? te vAta kaho. tyAre agaDadattamuni bolyA ke purimatAla nagarano vijayapAla nAme rAjA hato. tene raMbhA sarakhI rUpavAna rANI hatI. [8] te nagaramAM eka zeThane rUpanA nidhAna sarakhI padmAvatI nAmanI putrI hatI. ekavAra rayavADI jatAM evA rAjAe, gokhamAM beThelI padmAvatIne joI ane tenA upara mohita thayo. zeThanA ghare kanyAnI mAMgaNI karI. ane rAjA padmAvatIne paraNyo. padmAvatInA premamAM pAgala banelo te rAjA, rAjasabhAmAM paNa jato nathI. padmAvatInA premamAM ja samaya gALavA lAgyo. 10nA keTalAka divaso sukhapUrvaka pasAra thayA. pachI banyuM evuM ke rANI padmAvatIne zULaroga utpanna thayo. ghaNA upAyo karavA chatAM rANI mRtyu pAmI. tenA viyogathI hRdayamAM khinna thayelo vijayapAla to pAgala thayo. ll11mA ane pAgalarAjA, padmAvatInA mRtadehanI pAse besI rahyo. teNIno agnidAha paNa karavA deto nathI. jyAre maMtrI kahe che ke he mahArAja ! rANI to maraNa pAmI che. have tenI AzA choDI do. /1ra. Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 dhamilakumAra rAsa maMtrInI vAta sAMbhaLIne rAjA kahevA lAgyo ke zuM vAta karo cho ? tArA mAtA-pitA-putra ane priyA bhale mare. paNa (a)mArI priya rANI to kroDa varasa jIve evI che mATe tame AvuM na bolazo. /1all A sAMbhaLI maMtrI vicAravA lAgyo ke rAjA gAMDo pAgala thayo che. yuktithI samajAvavA paDaze. te pachI maMtrI rAjAne kahe che ke "tame ene rIsavI lAge che?" tethI te bolatI nathI. mATe he rAjA ! Apa thoDIvAra dUra raho. ema kahI rAjAne chetarIne mRtaka rANIne agnidAha Apyo. 14ll pachI maMtrI rAjA pAse AvIne kahevA lAgyo ke e to risAIne svargamAM cAlI gaI. rANImAM Asakta rAjAe niyama lIdho ke "padmAvatIne joIza nahi, tyAM sudhI bhojana karIza nahi." I/1pI haThIlA rAjAne A rIte daza divasa pasAra thaI gayA. rAjA bhojana letA nathI. maMtrIe vaLI buddhi doDAvI. eka brAhmaNane taiyAra karIne rAjA pAse mokalyo. brAhmaNe AvIne kahyuM ke huM rANInI vadhAmaNI laIne Avyo chuM. A sAMbhaLatAM rAjA harSita thayo. /16 jayAre rAjAe brAhmaNane pUchyuM ke "svargamAM kevuM che?" tyAre brAhmaNa kahevA lAgyo ke "tyAM to ghaNI sukhasAhyabI che. tyAM gayelAM rANIsAheba thoDAM divasamAM Avaze. paNa rAjanuM ! rANI tamAro lekhapatra icche che. [1NA brAhmaNanI saghaLI vAta sAMbhaLIne manamAM harSa pAmelAM rAjAe premapUrvaka bhojana karIne, brAhmaNane bhojana karAvIne, lakhapatra lakhIne Apyo. ./18 , rANInI yAdamAM rAjAnA keTalAka divaso pasAra thaI gayA. vaLI eka brAhmaNe AvI, sarasa evAM nAraMgInAM phaLo rAjAnA hAthamAM ApyAM ane kahevA lAgyo ke rAjan ! A phaLa svargamAMthI rANIe mokalyAM che. jenI tamArI upara aparaMpAra bhakti che. teNIe tamArA mATe ja mokalyAM che. I/19tA - harSa pAmelA rAjAe brAhmaNane ghaNAM badhAM AbhUSaNa ApyAM, A vAta nagaramAM ghera ghera pracalita thaI. A vAtanI jANa eka dhUtArAne thaI to te paNa brAhmaNanA rUpamAM rAjA pAse Avyo. ll2vA te dhUtArA brAhmaNe rAjAne eka patra Apyo. rAjAe patra vAMcyo. temAM lakhyuM hatuM ke huM tamArI dAsI chuM. paNa ahIMthI mArI sAhelIo mane tyAM AvavA detI nathI. jayAre Apa vinA mAro to eka dina, varasa samAna jAya che. 21. vaLI A devalokanI aMdara meM eka karoDanI paherAmaNI karI che. to mane rokaDa dhana mokalazo. jethI devuM bharIne huM tyAM AvIza. 2rA A vAMcIne rAjA maMtrIne kahevA lAgyo ke maMtrIzvara ! A brAhmaNane dhana, AbhUSaNa, kaMcUvo. bIjAM paNa ghaNAM vastro vagere ghaNI vastu Apo. tyAre maMtrIe vicAryuM ke A dhUtAro che. jayAre rAjA gAMDo che. tethI buddhizALI maMtrIe rAjAne pUchyuM "rAjana ! brAhmaNa A badhI vastu laIne svargamAM kayA mArge jaze ?" [23 tyAre rAjA kahevA lAgyo ke "AnI pahelAM brAhmaNa gayo che, te mArge Ane mokalo". maMtrI kahe - te agni vaccethI gayo che. to Aje paNa te pramANe javuM paDaze. 24o Ama maMtrI, sarva sAmagrI sAthe dhUtArAne laIne cAlyo. gAma bahAra jaIne barAbara tene bAMdhI, ane je agni saLagAvyo hato tenI aMdara praveza karAvyo ane kahyuM ke "bhaTTajI!" vahelA Avajo !" (dhUtArAnI jema koIkane chetaravA jatAM mRtyu paNa Ave che.) 25l ema karatAM keTalAMka varSa cAlyAM gayAM. vaLI ekadA rAjAe haTha pakaDI ke "jAva jaldI padmAvatIne Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 1: DhALa - 0 29 laI Avo." maMtrIzvara vaLI vicAramAM paDI gayo. upAya to zodhavo rahyo. padmAvatI jeTalI UMcAI vALI, rUpALI ane eTalI ja vayavALI evI padmA nAmanI vezyAne taiyAra karI. 26ll saghaLI vAtathI vAkepha karIne AgaLanI vAta zikhavADIne te vezyAne vanamAM rAkhI. maMtrIe AvIne rAjAne vadhAmaNI ApI ke "rANIbA AvI gayAM che." vadhAmaNI sAMbhaLIne sakala sAjana mAjana prajAjanane sajaja karI rAjA rANIne levA jaMgalamAM gayo. 27 - rAjA, rANInI sAthe hAthInI aMbADIe caDhIne darabAre AvyA. rANInI sAthe amRta sarakho AhAra laIne puSTa thayo. vaLI cittanI aMdara rAjA vicAravA lAgyo. re ! svarga kevuM haze ? I 28 dhIme dhIme rANIne svarga vagerenI vAto pUche che. tyAre padmA paNa jema maMtrIe zIkhavI rAkhela che te rIte svarganI suMdara vAto caturAIpUrvaka rAjAne kahe che. rAma rAgathI raMgAyelo rAjA rasapUrvaka sukha bhogavatAM rahyo che. AvA jIvo saMsAramAM paribhramaNa ghaNo kare che. rAga pratye jene vairAgya jAgyo che. te kevaLI bhagavaMto ja siddhivadhUnA sAcA svAmI che. ll30mI - A rIte dhampilakumAranA rAsanI rasAla evI chaThThI DhALa kahI. zrI zubhavIravi. ma. kahe che ke he rasikajano ! ujamALa thaIne AgaLa sAMbhaLo. //31 prathama khaMDanI DhALa : 6 pUrNa. - dohA :pUche sAdhu kumArane, kema sAhasika karAya, prANI kumaraNa karI, naDiyA durgati jAya. ITI kuMvara kahe svAmI suNo, huM du:khano bhaMDAra, kUpanI chAyA kUpame, navi pAme vistAra. rA. sAdhu kahe zuM duHkha ache, kaho vivarIne kumAra, bora vecAye bolatAM, zira hoye halako bhAra. Hall kuMvara kahe muja duHkhane, kuNa uddharaNa samathya, jaladhi jalamAM DubatAM, kaho koNa jhAle hAtha. I4o viralA parakArajakarA, viralA pAle neha, viralA guNa kIdho grahe, para duHkhe dukhiyA jeha. IfpA A bhava duHkha na pAmIyo, paraduHkha haraNa na ghAta, duHkha dekhI duHkha navi dhare, te AgaLa zI vAta. dA. kahe muni meM duHkha dekhIyuM, huM duHkhaharaNa samathya, duHkha dekhI duHkhIyA ame, bhAMkho nija paramaththa. INA Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30. dhamilakumAra rAsa | munibhagavaMtano upadeza pUro thatAM kumArane udezIne kahe che ke "ApaghAta karanAra prANInI durgati thAya che. to tuM zA mATe AvuM sAhasa kare che?" pelA tyAre kuMvare kahyuM ke he svAmI ! huM duHkhano bhaMDAra chuM. jema ke kUvAnI chAyA kUvAmAM samAya. tema mArA duHkhane huM ja jANuM chuM. /rA | muni bhagavaMte kuMvarane kahyuM ke, tAruM duHkha vistArathI amane kahe. jema mAthe upADela borano Topalo, te bora bolavAthI vecAya che ane mAthAno bhAra haLavo thAya che, tema tAruM hRdaya haLavuM thaze. Imall he bhagavan! mArAM duHkha dUra karIne mAro uddhAra karavA koNa sAhasa karaze ? dariyAmAM DUbatA prANIno hAtha koNa pakaDe ? ll4o. he nAtha ! A jagamAM paramArtha karanArA, snehane pALanArA, karelA upakArane jANanArA, (kRtajJa), koIka ja evA viralA hoya che ane te ja pArakAnA duHkhe duHkhI thanArA hoya che. //pA. A bhavanI aMdara je du:kha pAmyo nathI. vaLI koInA duHkhane dUra karyA nathI. bIjAnA duHkha joIne. jene haiyAmAM duHkha thayuM nathI. tenI AgaLa zuM vAta karavI ? Ill tyAre muni bhagavaMta bolyA, he vatsa ! meM duHkha joyuM che. tAruM duHkha dUra karavA samartha paNa chuM. koInAM duHkhane joIne ame duHkhI paNa thaIe chIe. mATe tArI vItaka tuM kahe. IIchA -: DhALa sAtamI :(rAmacaMdrake bAga, AMbo mohorI rahyorI...e dezI) kuMvara kahe muja Aja, suratarU tuMhI phelyorI, duHkhadAyaka mahArAja, nADIvaidya malyorI. 1. nayara kusArata, nivAsa, huM suta zeTha taNorI. jJAnakalA vijJAna, pAThaka pAsa bhaNyorI. //rA. vasIyo vezyAgeha, tehazuM neha kayorI, khAI ghara ghara vAta muja vanamAMthI dharUyorI. Hall jAgyo jIse prabhAta, nija maMdirIe gayorI, maraNa lahyAM mAbApa, sAMbhaLI dAha thayorI. II4l. maraNa upAya meM kIdha, duHkhabhara vana jIraNerI, vAyo deve tAma, Avyo tama caraNerI. //pA. loha camaka daSTAMta te muja kheMcI lIyorI, nayana sudhAMjanarUpa, darzana deve dIyorI. dall. hajIya lage mahArAja, vezyA citta vasIrI, navi palaTAe raMga, sovaNarekha rasIrI. IINA : Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 1 : DhALa - 0 31 karI eNe durjana rIta, paNa meM bhAve bhajIrI, sAco kIdha saneha, paraNI dUra tajIrI. IITA mujathI adhikuM duHkha, kaho kema nArthe laharI, muja duHkha khamIyuM na jAya, to tame kema sahurI. !aa. tava bole munirAja, vItI vAta jisI, sAMbhaLa ! zeTha kumAra kahIe teha tAsIrI. II1nA sayalanagara zaNagAra, zobhA tAsa harIrI, vasumatI tilaka samAna, nayarI zaMkhapurIrI. ||11|| tIna jagata vikhyAta, zakti traNa bhaNIrI, sAdhana to traNa varga, suMdara nAma ghaNIrI. f/1rA. dakSA rUpanidhAna, subhagA zIyala satIrI, rANI sulasA nAma, lAvaNima ziyalavatIrI. 1all tAsa urasarahaMsa, kula avataMsa zirerI; nAma agaDadatta tAsa, occhava sAtha gharerI. 14ll buddhi udyama gurujoga, vidyA sarva bhayorI, kalA bahoMtara sIdha, paNa eka doSa haNyorI. ll1pA corI kare puramAMhI, vyasanI sarva thayorI; nyAya dharma zuci mArga, duSTathI dUra gayorI. 19ll ratna kalaMkita kIdha, jabavidhi sRSTi kiyorI, kamale kaMTaka kIdha, caMdra kalaMka dIyorI. 1NA samasaMjoge vijoga, durbhaga rUpe dharuyorI; nidhana paMDita vipra, jalanidhi khAra kayorI. 18nA dhanavatI kupaNa svabhAva, lakSmI pleccha dharerI dharmI suta dhana hIna, nArI nIca vare rI II1lA rAja kacerI madhya, pura vyavahArI ghaNArI; bole bhUpa samakSa avaguNa kuMara taNArI. 2vA sAMbhalI cite rAya, putra kuputra huo rI; dIThe dAjhe deha, suMdara tethI murI. rA. Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 dhampilakumAra rAsa mAtApitA kulalAja, nahIM marajAda kazIrI; vyasane vakyo jeha, te kula kuca mazI rI. 22 dhanapati sutane kAja, devane mAnI lIerI; avinIta pragaTe putra, sukhavana dAha dIerI 23. suta jananI hularAya, mohoTA jAma huve rI; zatruthI adhikA thAya, tAtanuM nAma khuverI. // 24o. madhura azana taje mAya, sutanA rogabhayerI; kuvacana jIvitazUla, thAye moTA thaye rI. //pA. mUDha prANI gamAra, kuDA kapaTa karIrI; vaMcI loka aneka, tasa dhana leta harI rIII 26ll khAya pIe nahIM peTa, deza videza pharerI; dAnadharama karI dUra, maMdira mAla kare rI. 27 bhogave dhana gharaputra, mA mala-mUtra dhurI; vahU paraNI mukha joI, cheDo vALI rUve rI. 28. parijana seve pAya, jaba lage suta na dharerI; janame naMdana jAma, sajajana jAya gharerI. eralA narathI sukhI pazu jAta, sukhabhara vanamAM rame rI; nahIM suta ciMtA kAMI, bAlakavaya nigame rI. 3ll cAkarI dAsa karaMta, vAhane suta vicare rI; vRddha hove mAbApa, ciMte kima na mare rI. 31. azanamAtra guNa jANa, cAMpo paNa na carerI gaMDala maMDala jAta, rayaNI cokI bhare rI. ll3rA bAlaka bAlaka tulya, pragaTe putra tisyo rI; mAtapitA duHkhadAya, koNika rAja kisyo rI 33ll. rAjya vighana pUraghAta. eka dina jIva hare rI; maNie vibhUSita nAga, kuNa jana rAkhe dhare rI. 34o ema citI nararAya, kahe prajAne tadArI; karazuM ame jAuM geha, jema sukha varate sadArI. ll3pI. dhamila rAse rasAla, sAtamI DhALa kahI rI; vizvamAM zubhavIra, guNathI khyAti lahI rI. //36ll Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa 33 kuMvare kahyuM - he mahArAja ! Aje kalpavRkSanI jema, tame mane phaLIbhUta thayA cho. rogIne jema nADIvaidya maLe tema du:khI evA mane Aje tame mane maLyA cho. IIII he prabhu ! kuzArata (kuzAgra) nagarano nivAsI huM zreSThIputra chuM. jJAna-vijJAna-kaLA vagereno abhyAsa adhyApaka pAsethI meM sArI rIte meLavyo che. Ama huM yauvanavayane pAmyo. // 2 // anukrame vezyAnA ghera vasatAM tenI sAthe sneha thayo ane A vAta samaya jatAM ghare ghare prasarI. chevaTe vezyAe sUtelo evo mane upADI laIne jaMgalamAM mUkI dIdho. // 3 // prabhAta thatAM jyAre huM jAgyo, ane meM joyuM. re ! zI dazA ! khinna thayelo chuM, tyAMthI UThIne mAre ghera gayo. tyAM paNa jANyuM ke mArAM mAtA-pitA mRtyu pAmyAM che. sAMbhaLIne hRdayamAM ekadama dhrAsako paDyo. / / 4 / - 1 : DhALa - duHkhI evA meM duHkhane sahana na karI zakatAM nirjana vanamAM jaIne ApaghAtano vicAra karyo. he gurudeva ! mRtyu mATenA aneka upAyo karavA chatAM (huM) niSphaLa gayo ane jyAre kopa karIne vanadevatAe mane vAryo, tyAre thAkIne hArIne pharato evo huM ahIM ApanA caraNe Avyo chuM. IIII jema lohacuMbaka camaka pASANane kheMce, tema tamArAthI huM kheMcAyelo chuM. AMkhamAM amRta aMjananI jema he deva ! Aje ApanAM darzanathI mane ThaMDaka maLI che. dA chatAM paNa he mahArAja ! haju paNa A vezyA mArA cittamAM vaselI che. vaLI dAMtamAM jaDela suvarNarekhA jevo jeno raMga lAgyo che. te raMga mRtyuparyaMta palaTAya tema nathI. (enI yAdamAM huM haiyAmAM baLI rahyo chuM.) IIII e bhale durjananI jema vartI, paNa meM to tene hRdayathI, mArI paraNetarane dUra karIne paNa sAco sneha karyo che. 8 // he nAtha ! mArAthI vadhAre duHkha to tamAre kyAMthI jovAmAM AvyuM hoya ! ane jo hoya to, mArAthI sahana nathI thatuM. to te Ape kevI rIte sahana karyuM haze ? / / te sAMbhaLI munirAja bolyA - he zreSThIputra ! je vItaka vItI che mane, te kathA tane kahuM chuM te tuM sAMbhaLa ! ||10|| agaDadatta muninuM caritra : A pRthvInAM saghaLAMe nagaranI zobhAne haraNa karIne jANe pRthvInuM tilaka na banAvyuM hoya ! tevI zaMkhapurI nAme nagarI che. ||11|| traNa jagatamAM (svarga-mRtyu-pAtALa) vikhyAta je traNa zakti (utsAhazakti, maMtrazakti, prabhutvazakti) che, tene prApta karavAnA sAdhanarUpa dharma-artha ane kAma evA traNa varga jenI pAse che tevA te nagarInA suMdara nAme rAjA che. / 12 / te rAjAne samaju, DAhI, paMDitA ane rUpavAna zIyalavatI saubhAgyazALI, suMdara svabhAvavALI sulasA nAmanI rANI che. I // 13 // teNIne udararUpI sarovaramAM haMsa samAna, kuLamAM mugaTa sarakho eka putra thayo ane te rAjakumAranuM nAma agaDadatta pADyuM. // 14 // rAjakumAra ghaNo buddhizALI hato. khaMtapUrvaka guru pAse vidyA bhaNyo. puruSanI je kaLA 72 kahI che, te saghaLI kaLAmAM pravINa thayo. paNa te eka corI karavAnA doSathI haNAelo hato. arthAt sArAye guNo hovA chatAM tenAmAM co2I ka2vAno moTo doSa hato. II15 / / nagaramAM te haMmezAM corI karato hato. corInA kAraNe bIjA paNa doSo (avaguNo-vyasano)tenAmAM pravezyA. AvA vyasanIne nyAya, nItinA dhoraNe, dharmano pavitramArga to tenAthI ghaNo dUra thaI gayo. / / 16 / / Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 dhamilakumAra rAsa kahevAya che ke, Ameya jyAre vidhAtAe sRSTinuM sarjana karyuM tyAre ratnamAM kalaMka mUkyuM. (kohInUra hIrAmAM jhera hoya che je cUsavAthI mRtyu thAya.) kamalamAM kAMTA, caMdramAne kalaMkita karyo. 1chI vaLI sarakhA saMyoga (hoya) nI aMdara viyoga, rUpamAM durbhAgya, brAhmaNa paMDitamAM nirdhanatA, ane samudramAM khArAza mUkI. /18 dhanavAnamAM kRpaNatA, nIcanA ghare lakSmI, dharmInA tyAM putradhananI khAmI, uttama kuLanI strI halakAM puruSane paraNe, he vatsa ! AvAM AvAM kaMIka dUSaNo vidhAtAe dareka ThekANe mUkyAM che. 19o tethI vidhAtAe kuMvaramAM paNa corI karavAnuM dUSaNa mUkyuM. corIne kAraNe trAsI gayelA nagaranA vepArIo bhegA thayA ane rAjasabhAmAM sau gayA. kuMvaranI vAta rAjAne karI. //rA nagarajanonI vAta sAMbhaLI rAjA vicAre che ke A putra te kuputra thayo che. AvA putrane joI joIne baLavuM. te karatAM na hoya te vadhu sAruM. ra1 vaLI vicAramAM AgaLa vadhato rAjA vadhu vicArI rahyo che A puge to mAtA-pitAnI mArI) lAja paNa na rAkhI. na kuLamaryAdA sAcavI. vyasanathI vaMThela mArA kuLa upara mazIno (mezano) kUcaDo pheravyo. //rarA A saMsAranI nIti ja evI che. dhanavAno devatAnI mAnatAo karI putra meLave, ane jyAre te avinIta thAya tyAre sukharUpI vanamAM dAvAnaLa lagADe che. //ra3I mAtA putrane ghaNA lADa laDAve. sArA saMskAro lADamAM vilIna thAya. moTo thatAM bApanI AbarUnA dhajAgarA kare. tyAre te lADako dIkaro duzmanathI paNa vadhAre duHkhadAyI thAya che. 24 (bacapaNamAM) mArA putrane koI roga thaze to...! evA bhayathI mAtA miSTAnnAdi bhojanano tyAga kare ane e ja putra jayAre moTo thAya tyAre kuvacano dvArA jIvatAM mAtApitAne zULo bhoke che. //rapA evA mUDha prANI gAMDA thAya che. aneka prakAranAM kUDakapaTa karI lokone chetarIne dhana bheguM kare che. / ra6ll. te mAtApitA pote khAtAM-pItAM nathI. dezaparadeza kare che. dAnadharma Adine dUra kare ne jene mATe dhana bheguM kare che vaLI suMdara maMdira - mALa, beTA mATe baMdhAve che. putra mATe ghaNuM ghaNuM kare che. //ra7I. vaLI mA saMtAnanAM maLamUtra dhove che ane svapnAM seve che ke mAro putra moTo thaze. paraNaze, A dhana ghara vagere bhogavaze. vahunuM mukha joIza. ne rAjI rAjI thaIza ane jyAre vAstavika sAsu bane. varSo vIte jAya tyAre cheDo vALIne AMsu cAlu thaI jAya. ("cheDo vALIne raDe") 28. jayAM sudhI saMtAna hotuM nathI, tyAM sudhI svajano dhananI AzAe khabara le che. jayAre putra janme che pachI svajano paNa dUra thaI jAya che. /29ii AvI vicitratAnI vAto vicAruM chuM tyAre, kharekhara mANaso karatAM pazunI jAta vadhAre sukhI che ke jeo vananI aMdara sukhethI rame che. baccAMnI bAlyavaya pUrI thaI jAya pachI tenI ciMtA tenAM mA-bApane hotI nathI. 30 jayAre mA-bApa vRddha thAya che tyAre sevA karavA gharamAM nokaro rAkhe che ane putra-parivAra sAthe vAhanomAM bahAra phare che ane vicAre che ke "A DozI-DozA kyAre maraze?" ||31ii thoDuM paNa jenuM anna khAdhuM hoya tenAM guNane nahIM bhUlanAra evI saDelA kUtarAnI jAta sArI ke je rAtre cokI kare che. 3rA. paNa jyAre zikArInA putra jevo putra janme che tyAre to koNikarAjAnI jema mAtApitAne duHkhadAyI thAya che. (koNike rAjya mATe pitA zreNikane jelamAM pUryA hatA) 33 Avo putra to rAjyamAM vighna Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa : 1: DhALa - 8 35 karanAra, ane nagarano nAza karanAra che. eka divasa jIvaleNa paNa nIvaDe. maNithI vibhUSita nAgane gharamAM koNa rAkhe ? Il34ll AvuM vicArI rAjAe prajAjanone kahyuM ke "tamane badhAne sukha Upaje evo upAya nakkI karazuM. tame sau sukhethI ghare jAva." I3pa dhammilakumAranA rAsanI rasAla evI sAtamI DhALa zrI zubhavIravijaye kahI. vizvamAM guNIjano haMmezAM guNathI ja khyAti meLave che. [36] prathamakhaMDanI DhALaH 7 pUrNa -- dohA :kopa kaThina rAjA have, teDI kumarane tyAMhI, kahe suta cAhuM sukha bhaNI, nahIM tuja zItala chAMhI. //l. , tuM zikSAne ayogya che. muja kula kIdha kalaMka; kemahI na hove pAMsaro, vRzcika kaMTaka vaMka. //rA meM jANyuM A rAjyamAM, putrapradIpa anuhAra; so maNa tele agni viNuM, tuM hI chate aMdhakAra. Hall cosaTha dIvA jo bale, bAre ravi UgaMta; aMdhAruM che tasa ghare, jasa ghara putra na huMta. 4o. paNa e juThI vAratA, jasa ghara vaMThila putra; mAtapitA gharamAM rUe, vaMkyuM tasa ghara sUra. pI. anyAyI vyasane bharyo, jA re najarathI dUra, jaba ame ANu mokaluM, Avajo kAma hajura. all hukama lahI vilakho thayo, Avyo sahacara pAsa; bhAI sakhAe have tumo, tAte kIdha nirAza. liii. vAta suNI te citave, thAnaka bhraSTa kumAra; zaMkara kaMThathI utaryo, pAme ahi apakAra ll8 prANI pANI appaNuM, rAkhI zake to rAkha; ratabhara pANI utaryuM, na caDhe kharace lAkha. / nRpa apamAne lokamAM, na kare koI salAma; rAMkane rahevA jhuMpaDAM, paNa nahIM ehane ThAma. ll10nI sama saMpI sahu ghara gayA, nRpa suta jananI pAsa; mAe paNa na bolAvIo, gayo praNamI AvAsa. 11TI Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 dhammilakumAra rAsA have rAjA krodhAyamAna thayo. kumArane bolAvIne kahevA lAgyo. te kumAra ! huM putranA sukhane jarUra icchuM chuM. paNa tAro A paDachAyo paNa levA jevo nathI. tArAM parAkramo to jo. 1. te mArA kuLane kalaMkita karyuM che. tuM zIkhAmaNane yogya paNa rahyo nathI. vIMchInA kAMTAnI jema tuM koI rIte sIdho thAya tema nathI. ||rA. mane hatuM ke mAro dIkaro dIvAnA jayotanI jema rAjayamAM ajavALuM karaze. paNa so maNa tela hoya chatAM jema agni vinA aMdhAruM ja hoya che. tema tuM hovA chatAM (kuladIpaka na banyo) ahIM aMdhAruM ja che. 3kahevAya che ke cosaTha dIvA baLatA hoya, bahAra sUrya Ugyo hoya, paNa jenA ghera putra na hoya, tenAM ghare aMdhAruM ja hoya. 4 paNa huM to kahuM chuM ke A kahevata jukI che. jenA ghare vaMThelo putra hoya, mAtA-pitA gharamAM rahetAM hoya, AkhA gharanuM saMcAlana vaMThI gayuM hoya to te putra ja zuM kAmano ? arthAt te putra nakAmo che. paNa anyAyI ! tuM to badhAM vyasanothI pUro che. tuM have mArA najarathI dUra jA. jyAre ame ANuM mokalIe, (teDAvIe) tyAre mArI sAme Avaje. 6ll A rItanI pitAnI (rAjAnI) AjJA thatAM, vilakho thayelo kumAra have tyAMthI nIkaLI gayo. mitrane tyAM Avyo ane kahevA lAgyo ke "bhAI gaNo ke mitra gaNo. have tame ja mArA cho, pitAe to dUra kADhyo. nirAza thaI gayo chuM." ||zA kumAranI vAta sAMbhaLIne mitra vicAre che ke jema zaMkaranA kaMThethI Utarelo sarpa apamAna pAme che tema A kumAra paNa sthAnabhraSTa thayo che. 8| kahevata che ke he prANI ! ApaNuM pANI (parAkrama) jALavI rAkhavuM joIe. retibhAra (sattva) pANI : UtarI jAya che to lAkho dAma kharacavA chatAM paNa te pANI (sattva) pAchuM AvatuM nathI. II rAjAthI apamAnita thayelAnuM loko paNa apamAna ja kare che. koI tene salAma karatuM nathI. garIbane rahevA mATe jhUMpaDuM maLe che paNa AvA apamAna pAmelAne koI (ghaDIka besavA mATe) sthAna paNa ApatuM nathI. ll10nI ApaNe paNa rAjadrohI zA mATe thavuM? A rIte saMpIne sarva (prajAjano) loko potapotAnA ghera gayA. tyAre agaDadatta potAnI mAtAnI pAse gayo. mAtAe paNa bolAvyo nahi. tyAre kheda pAmelo kumAra (dUrathI) mAtAne praNAma karIne potAnA AvAse Avyo. 115 DhALa AThamI | (sIhorIno sAlu ho ke upara yodhapurI.e dezI). mana saMkalpI ho ke nayarathI nIkalyo, rAtanI velA ho ke koI na aTakalyo, ratipati maMdira ho ke jaIne Utaryo; nimittie ho ke bhojana notaryo. azana karIne ho ke pache vAta mize; udaya amAro ho ke kahIe kaI dize; kahe naimittika ho ke jAvuM pUrava dizi; kAzI deze ho ke nayarI vANArasI. rA. lAkhanuM bhuSaNa ho ke sAMbhaLI tAsa dIe; cAlyA agaDadatta ho ke ramaNI pAchalIe; kheDA pATaNa ho ke nayara ne gAma ghaNAM; vana sara jotAM ho ke kautuka teha taNAM; all Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 1: DhALa - 8 eka girizikhare ho ke caDhiyo kautukase; dekhe devala ho ke vajAmAta vase; dIThA do nara ho ke jApa dhyAna dharatA; agnikuMDe ho ke homa havana karatA. I4o kuMvarane uThI ho ke doya jhuhAra kare; bole tumace ho ke Ave kAja sare; DhAla khagakara ho ke AkRti kSatri kharo, kuMara kahe muja ho ke sarikhu kAma dharo. nepA te kahe gurudatta ho ke vidyA sAdhya karuM; uttara nara viNa ho ke na rahe dhyAna kharuM; kuMara kahe muja ho ke ubhe khaDraga dhare nahIM tuma pIDA ho ke sAdho citta khare. do. sAdhanapure ho ke vajA mA atise; pragaTa thaIne ho ke bole vacana ise; suNajo sAdhaka ho ke kheDA gAma dhaNI zatru loke ho ke tumacI lAja haNI. zA doya sahodara ho ke jananI eka jaNyA; badarI kaMTaka ho ke sarikhA nIti bhayA; sumati durmati ho ke loka vikhyAta thayA; zatru parAbhave ho ke jamunA pAra gayA. mathurA vanamAM ho ke jogI siddha male; bahu guNa darIyo ho ke bharIyo maMtra bale; cosaTha jogaNI ho ke jehane pAya parI; tasa eka celo ho ke nAme nakhodhapurI. chellA vyasanI juko ho ke avinaya doSa bharyo; guruno veSI ho ke loke dUra karyo; tenI pAse ho ke durmati nitya sue; bhaMgI bhelA ho ke gurunAM chidra jue. /1nA sarikhuM sarikhI ho ke jagamAM joDI bhale; mUrakhe mUrakha ho ke cature catura male; gardabha bhUMke ho ke maMDala tAma rUe; khara mukha cATe ho ke vaTalyo kuNa jue; ||11|| celo guruthI ho ke nitya chala bheda rame; guru sevAe ho ke Ave te na game, vacana vighAtI ho ke gurune nitya dame, rAhu naDato ho ke jagata dvijarAja khame. 12aa amIya zItalatA ho ke na lahe rAhu kime, guru tasa dUre ho ke rAkhe dhyAna same, suNa tuM sumati ho ke teM guru seva lahI; sAcI bhakti ho ke sevyA pAsa rahI, 1all teNe tuja dIdhI ho ke vidyA doya kharI; te paNa lIdhI ho ke gurune pAya paDI; mohanI siddhi ho ke gurane vacana banI, vidyA bIjI ho ke zatru parAjayanI. (14o. siddha karavA ho ke guruye mokalIyo; vinaye sAdhI ho ke vacane sAMkaliyo; meM tuja siddhi ho ke ApI teha taNI; citta prasanna ho ke jA tuM geha bhaNI. //pA. paNa durmatine ho ke siddhi na hoya kharI; guruye na dIdhI ho ke lIdhI corI karI; ema kahI devI ho ke jAya adazya thaI; bhojana karatAM ho ke traye ekAMta jaI. 1ell. -: yaduktalobhI maccharaNoMgabhUSaNaparI, nIca prasaMgI sadA, chindrAnveSakazrIravinayI dveSI gurugrAmapi, Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3. dharmilakumAra rAsa dhUrto'satyapraja5laMpaTa khalaH duSTaH kumArgAnuga sveSAM yaMtrakamaMtra sAdhanavidhi siddhayaMti no kardicit // 1 // -: pUrvaDhAla H sumati sAdhake ho ke bahu upakAra lIyo; agaDadattane ho ke mohanI maMtra diyo; leI calIyo ho ke karI tasa pAya nati; anukrame Avyo ho ke purI amarAvatI. / / 17 / / te pu2 parisara ho ke muni upadeza dIe, tihAM jai praNamI ho te dharmapIyUSa pIe, zItalatAe ho ke, Atama upazamiyo; kheTaka corI ho ke hiMsA niyama lIyo. 18 nRpasuta gurune ho ke kahe muja uddharyo, niyama dIyaMtA ho ke paMtha sakhAe karyo; muni namI cAlyA ho ke pAmyA prema vazI; kAzI deze ho ke naya2I vANArasI. / / 19 / / mmila rAse ho ke AThamI DhAla kahI; mUrakha preme ho ke vikha bhakhe nahi; zrI zubhavIranI ho ke vANI amRtasI; sajjana vinayI ho ke kaMcana leta kazI. II20nA rAjakumAre manamAM saMkalpa karyo ke nagaramAMthI nIkaLI javuM. rAtano samaya che. aMdhAruM hovAthI koI jonAra nathI. koI aTakAvanAruM nathI. nagaranI bahAra mahAdevanuM moTuM maMdira che. tyAM jaIne oTale rahyo che. tyAM koI nimittaka (musAphira) Avela te bhojana karavA bese che. teTalAmAM teNe agaDadattane joyo. nimittaka tene bhojana karavA bolAve che. // 1 // bhojana karIne baMne vAto karI rahyA che. rAta AgaLa vadhavA lAgI. kumAre vAta karatAM vAtamAM jANI lIdhuM ke AgaMtuka nimittane jANanAro che. tethI kumAre pUchyuM ke "mAro udaya-pragati kaI dizAmAM che ?" tyAre nimittake kahyuM ke "pUrvadizAmAM javuM. tyAM kAzIdezamAM vArANasI nagarI che. tyAM tamArI pragati abhyudaya thaze." // 2 // . kumAre te ja vakhate nimittakane lAkhanuM AbhUSaNa bheTa ApyuM. pAchalI rAtrie agaDadatta (vahelI savAre) cAlI nIkaLyo. kheDA pATaNa vagere aneka nagara, gAma, vana, sarovarane jotAM, vaLI aneka prakAranAM kautukane joto joto pUrvadizA tarapha jaI rahyo che. IIII vaLI jatAM mAragamAM vacce parvata Avyo. kautuka jovAne kuMvara parvatanA zikhara upara caDyo. tyAM eka maMdira joyuM. vajAmAtAnuM maMdira hatuM. maMdire pahoMcyo. kuMvare tyAM be puruSane agnikuMDamAM homa havana karatA; dhyAna dharatAM joyA. // 4 // sumati-dumatinI kathA H te baMne puruSo paNa navA AgaMtukane AvelA joI UbhA thayA. baMnee kumArane namaskAra karyA. vaLI kahevA lAgyA ke, "DhAla ane khaDga tamArA hAthamAM che." tethI tamArI AkRti ja jaNAve che ke tame kSatriya cho. tethI Aje amAruM kAraja saraze. te sAMbhaLI kuMvara kahevA lAgyo ke mArA yogya kAma hoya to batAvo. huM madada karIza. IIII tyAre temAMthI eka puruSa kahevA lAgyo ke, gurujIe ApelI vidyAne sAduM chuM. paNa utta2sAdhaka vinA dhyAna lAgatuM nathI. tyAre kumAre kahyuM. "huM khaDga laIne Ubho chuM, have tamAre koI ciMtA nathI. cittane sthira karIne vidyAne sAdho." / / 6 / / '', agaDadattanA kahevAthI sAdhaka (te puruSa) eka citte sAdhanA karavA lAgyo. vidyA (sAdhanA) phaLatAM Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 1 : DhALa - 8 39 ja vajAmAtA pragaTa thayAM. kahevA lAgyAM ke he kheDAnagaranA svAmI ! he sAdhaka ! tuM sAMbhaLa ! zatru lokathI tame parAbhava pAmelA cho ne ? IIII tame baMne eka ja mAtAnI kUkhe janmelAM boraDInAM kAMTA sarakhI nIti bhaNyAM cho. (boraDInA be kAMTA eka ja sthAne hovA chatAM eka kAMTo sIdho hoya che ane bIjo vAMko hoya che.) ane tethI karIne sumati ane durmati tarIke lokamAM vikhyAta thayelAM cho. zatrunA parAbhavathI tame baMne yamunA pAra gayAM // 8 // tame baMne mathurAnA vanamAM pahoMcyA tyAM tamane ghaNA maMtrono jANakA2 guNono samudra ane cosaTha jogaNIo jenI sevA kare che evo eka avadhU siddhayogI puruSa maLyo ane tene nakhodhapurI nAme celo hato. IIII te celo ghaNo vyasanI, juThTho, avinayI vagere aneka doSothI bharelo che. guruno (potAnA ja guruno) dveSI hovAthI lokoe tene dUra karyo che. tenI pAse haMmezAM durmati sUe che. caMDALa sarakhAM te baMne haMmezAM gurunAM chidro joyA kare che. 10nA kahyuM che ke "sarakhe sarakhAnI joDI jagamAM hoya che." mUrakhane mUrakha ane caturane caturanI joDI maLI rahe che. gadheDo bhUMke tyAre kUtaro rUve ane gadheDo moDhuM cATe, tyAre vaTalyo koNa jue ? (nIca jano chUpAM kRtyo game teTalAM kare, tene koNa jue ?) |11|| nakhodapurI celo haMmezAM guruthI (gurunI sAthe) mAyA-kapaTa kare. gurunI sevA ka2vA Ave kharo. paNa sevA karavI na game, tethI gurune jema tema bolIne sadA dAbamAM (dabAve, dabaDAve) rAkhe. jagatamAM naDatA rAhune caMdra khame ja che ne ! (rAhu jayAre caMdranI pAse Ave tyAre caMdragrahaNa thAya che.) 12 // chatAM paNa caMdranI amRta jevI zItalatAne rAhu pAmI zakato nathI. tevI rIte guru paNa haMmezAM dhyAnanA avasare nakhodapurIne dUra rAkhe che. paNa he sumati ! tuM sAMbhaLa ! teM gurunI sArI ane sAcI bhakti pAse rahIne karI che. sevA paNa sArI karI che. / 13 / / te kAraNe gurue kRpAdiSTa tArI upara karIne be vidyA ApI che. eka che vazIkaraNa. jyAre bIjI che zatruparAjayanI. gurunA vacano mAnyakarIne te vidyAne namaskArapUrvaka teM paNa grahaNa karI che. / / 14 / te baMne vidyAne siddha karavA gurue tane ahIM mokalyo che. te paNa vinayapUrvaka je prakAre grahaNa karI hatI, tevI rIte vidyAne sAdhI che. tethI tArI upara prasanna thaIne te vidyAnI siddhi meM tane ApI che. mATe have prasanna citte tuM ghare jA. 15/ // paNa je durmati che tene A vidyA siddha thaI nathI. kema ke te vidyA teNe corI karIne lIdhela che. gurue ApI nathI. ema kahI vajra mAtA aMtardhAna thayAM. sumati-durmati ane agaDadatta traNeye, potAnuM kArya ATopI, ekAMta sthaLe jaIne bhojana karyuM. / / 16 / / kahyuM che ke : lobhI hoya, irSyALu hoya, AbhUSaNa coravAmAM tatpara haMmezAM halakAnI sobata karanAra, sadgurunAM chidra zodhanAra, avinayI guruno paNa dveSI, mAyAvI, asatya bolanAra, parastrIlaMpaTa, durjana, kumArge janAro, duSTa ceSTA karanAra hoya, teone yaMtra ke maMtra saMbaMdhI vidhi kyAreya paNa siddha thatI nathI / / 1 / / pUrva DhALa H sumatie agaDadattano ghaNo upakAra mAnI, tene vazIkaraNa maMtra Apyo. te maMtra laIne namaskAra karIne anukrame agaDadatta amarAvatI nagarI Avyo. / / 17 / / te nagarInI bahAra udyAnanA parisaramAM Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 dhamilakumAra rAsa muni bhagavaMta dezanA ApI rahyA che. tyAM jaI praNAma karIne dharmarUpI amRtane pIvA lAgyo. haiyAmAM ekadama zItaLatA utpanna thatAM teno AtmA upazamabhAvamAM ramavA lAgyo. nagaramAM corI tathA hiMsA na karavI." te pramANe teNe niyama lIdho. I/18 muni bhagavaMtane namaskAra karIne, kuMvara kahevA lAgyo ke "he gurudeva ! kalyANamitra jema mArga batAve tema niyama ApIne Aje Ape mAro uddhAra karyo che. ema harakhAto te have kAzIdezanI vArANasI nagarImAM pahoMcyo. 19lA dhamilakumAranA rAsanI AThamI DhALa kahI. mUrkha paNa premathI kaMI viSa bhakSaNa, karato nathI. paNa zrI zubhavIravANI ja amRta jevI che mATe ja suvarNaya kasIne lenArA (kasoTI karIne) he sajjana vinayI ! bhavyo ! tame rasathI sAMbhaLo cho. (mana daIne sAMbhaLo cho.) 20gA. prathamakhaMDanI DhALaH 8 pUrNa -- dohA :agaDadatta thAko gayo, surasaritAne tIra; paMtha pipAsAzrama Talyo, pItAM nirmala nIra. |1| paTu darazana pharasana jale, gaMgA tIratha rUpa; munivara kaI mugati gayA, mAne sura nara bhUpa. ||rA eka vAraNa bIjI asI, nAme nadIyo doya; madhya vasIya vArANasI, nagarI guNathI jaya. lal bhAgya udaya jovA bhaNI, kuMvare kIdha praveza: nAnAvidha kautuka juve, pharato suMdara veza. jo maTha eka mohoTo dekhIyo, jiMhA bhaNe chAtra aneka; jJAnakalA rasa vase gayo, tihAM dharI vinayaviveka. pA. upAdhyAya kalAnidhi, pavanacaMDa che nAma, " karajoDI beTho tihA, bura karI tAsa praNAma. /dI agaDadattakumArano vArANasI nagarImAM praveza - - vArANasI nagarIe pahoMcela agaDadatta ghaNo thAkI gayo. thAka utAravA, vizrAma levA te gaMgAnadInA tIre gayo. gaMgAnuM nirmaLa pavitra pANI pIdhuM. tarasane dUra karIne tRpta thayo. vaLI mArgano thAka paNa dUra thayo. vA (naiyAyika vagere) cha e darzanavALAnA sparzathI jenuM pANI pavitra thayuM che te gaMgAnadI tIrtha svarUpa che. tenAM taTe (kinAre) anazana karIne keTalAye munivaro mokSe gayA che. devamanuSya ane rAjAo sau tene pavitra mAne che. ro eka bAju vAraNanadI bIjI bAju asI nadI. A be nAmanI nadI vahI rahI che ane te baMnenI madhyamAM vaseluM hovAthI nagarInuM nAma vArANasIthI prakhyAta che. //all have te nagarImAM kumAre potAnA bhAgyano udaya jovA mATe sukharUpa praveza karyo. suMdara evA veSane (vezane) dhAraNa karIne bajAra, hATa, Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 1: DhALa - 9 41 nagaranA cAra rastA cauTAmAM kautuka jovA judAjudA rastAmAM pharI rahyo che. I4l. | pharatA evA agaDadate cauTAmAM moTo maTha joyo. jemAM aneka chAtro bhaNe che. agaDadatta kumAra jJAna ane kaLAono rasiyo che. tethI vinayavivekapUrvaka te paNa te maThamAM gayo. paNa kaLAnA bhaMDAra evA upAdhyAya je bhaNAve che temanuM nAma pavanacaMDa che. prathama temane be hAtha joDI praNAma karI sanmukha beTho. dI DhALa navamI (krIDA karI ghara AvIyo..e dezI) pAThaka premarase kahe, chAtrane karI vidAya re; kaho koNa dezathI AvIyA; nAma kizuM tuja bhAya re...pA./. zuM kAraNa IhAM AvIyA; koNa tuja uttamavaMza re; preme te prakAzIye; jema hase ama haMsa re...pA./rA mUla thakI vivarI kahyo, kuMvare nija avadAta re; suNI pAThaka valatu kahe, vatsa suNo eka vAta re...pA.lal mAtapitA tajave. karI, rUDuM na kIdhuM kAja re; nAta sajjana pura lokamAM, nAvI kazI tuja lAja re...pA.//4 krama nakha kAMti pItara taNI, jANI tIrtha samANI re; uttama nara pUjana kare, paMDita zAstra vANI re...pA./pA. kaTuka girA guru mAtanI, Agala hitakara jANe re; kaphahetA bheSaja pare, nIrUjA vaidya vakhANe re...pA. guru tADatAM hita kare, unmAragathI vAre re; maNikAraka ghasatA maNi ratnanuM teja vadhAre re...pA./iNI pItaru nibhaMche doSane, paNa navi putrane tADe re; jema na vitADe pAtrane, maMtrika bhUta pachADe re...pA./l8. jagata guNe gaurava lahe, zuM kare parapotAne re; nija aMgaja mala parihare, vanaja kusuma zira mAne re...pA./llA mAtapitA guru kulavazuM, hoya jagata bahu mAne re; kaMcanagiri valamAM rahyAM, tRNatarU kanaka samAno re...pA../10nA ThANApure vyavahAriyo, suMdara nAme sAra re; mAtapitA vRddhAya namI, pUjI karata AhAra re...pA11 Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 41 dhampilakumAra rAsA suta vinayI tasa doya che. bahula kare vyApAra re; dAnadayA tasa citta vasI; dravyataNo nahIM pAra re...pA./12 lAbhe lobha vadhe ghaNo, iMdhaNathI jema Agya re; tRSNAdAha samAvavA, jalasama jJAna vairAgya re...pA../13 gurU viNa jJAna na saMpaje. teNe atilobha jamAve re mAla bahula vorI karI. suMdara jAjha caDhAve re...pA./14 mAtapitA suta doyaNuM, vAta ekAMta banAvI re, sahu sAthe vahANe caDhyA, ghara parikarane bhaLAvI re...pA./15l. jaladhivarce jAtAM thakAM, lAgyo pavana pracaMDa re; prabhu prabhu karatAM pralaya thayo; vahANa thayuM zatakhaMDa re...pA./16ll mAtapitA vadhU suta jale, DULyAM daiva uparAMThe re; suMdarazeTha phalaka grahI, Avyo jalanidhi kAMThe re...pA./17 bhamato anukrame AvIyo, ThANApura nija gehe re; mRtakAraja sahunA karI, paraNyo navI strI nehe re...pA./18AA. putravadhU suta saMtatI, pUrva taNI pare thAtI re; paNa eka mAta pitA gayAM, bhava lage balatI chAtI re...pA./1lA ema suNI pAThaka pAya namI, kuMvara kahe gurUrAja re; Aja tume pratibodhiyo, sidhdhAM vAMchita kAja re...pA. tAta meM zikSA zira dharI, muja mana zAstra kalAzuM re; , bhaNI gaNI pitRpadArcane, tuma ANA leI jAzuM re...pA..ra1/ dhampilakuMvaranA rAsanI, e kahI navamI DhAla re, zikSA zrI zubhavIranI, vinayI suNo ujamAla re...pA.//rarA samaya thatAM chAtro(vidyArthIo)ne vidAya ApIne paMDite agaDadattane premapUrvaka pUchayuM ke he paradezI ! kyAMthI AvyA ? kyAM javAnA bhAva ? kayA dezanA vAsI? ApanuM zubha nAma? ITI vaLI ahIM AvavAnuM ApanuM prayojana zuM ? Apano vaMza kayo ? te premathI prakAzo. (kaho) je sAMbhaLatAM amAro AtamahaMsa AnaMdita thAya. //rA. agaDadattakumAra paMDitajIne tyAM - kumAre potAno saMpUrNa paricaya Apyo. chelle rAjasabhAmAM je banyuM hatuM. te paNa saghaLI vAta paMDitanI AgaLa kahI. te sAMbhaLI paMDitajI bolyA ke "he vatsa !" eka vAta sAMbhaLa. | jo tuM mAta-pitAne choDIne Avyo che. te sAruM karyuM nathI. Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 1: DhALa - 9 43 vatsa ! nAta-sajjana eTale sagAvahAlAM nagarajanone choDIne A rIte cAlI nIkaLyo. to temAM tane zarama na AvI. //4ll jo bhAI ! mahApuruSoe zAstramAM evAM vacano kahyAM che ke "mAtapitAnAM caraNanakhanI kAMtinI aMdara to tIrtha samAyeluM che." ane uttama puruSo to haMmezAM tenI pUjA kare che. //pI upakArI vaDIla athavA mAtAnI vANI kaDavI hoya tethI jIvane na rUce. paNa kaphane dUra karanAra kaDavA auSadha (bhaiSaja)nI jema AgaLa jatAM te vANI hita karanArI bane. kaDavA auSadhane vaidyo vakhANe che ne ? dI he bhadra ! tema jANa...vaLI jhaverI maNine ghase to tenuM teja vadhe che tema gurumahArAja tADana kare to paNa hitane mATe che. kema ke khoTA mArgethI pAchA vALe che. he vatsa ! mAtApitAe tane nahi paNa tArAmAM rahelA doSano tiraskAra karyo che ema jANaje. jema mAMtrika (zarIramAM rahelA) bhUta-pretane pachADe che, nahi ke vyaktine ! A jagata haMmezAM guNone AvakAre che. tyAM pArako ke potAno evuM kaMI jovAtuM nathI. koIpaNa prANI potAnA zarIramAM utpanna thayelA malane choDI de che ane vanamAM UgelAM phUlane AdarapUrvaka mastake caDAve che. kema? kAraNa (phUlano guNa sugaMdha che. tethI sau tene AvakAre che.) IIkA suvarNagirine vaLagIne rahelAM ghAsa ane vRkSo sonA jevAM lAge che tema mAtApitAnI chAyAmAM raheto gurukulavAsamAM rahenAro, jagatamAM te haMmezAM pUjAya che, bahumAna meLave che. /10 - suMdarazeThanI kathA - he vatsa! te mATe eka daSTAMta kahuM chuM te sAMbhaLa ! ThANApura nagaramAM suMdara nAmano vepArI raheto hato. te tenAM vRddha mAtApitAnAM caraNe namI, temanI sevA karIne pachI bhojana karato. A nityakrama teno hato. 11 vinayI evA vepArIne be putro hatA. te paNa vinayI ja hatA. zeThane vepAra ghaNo moTo cAlato hato. tenA haiye dAna-dayA Adi vaselAM hatAM. dravyano koI pAra nahoto. 1ra. jema iMdhaNa agnimAM nAMkhavAthI Aga vadhe che. tema "lAbhathI lobha vadhato jAya che." tRSNA dAvAnalane zamAvavA jJAna ane vairAgya jala samAna che. /13 guru vinA jJAna maLatuM nathI. A zeThane koIpaNa guruno yoga thayo nathI. (tethI) A suMdara vepArI upara lobhe jamAvaTa karI. zeThe ghaNA mAlanI kharIdI karIne, paradeza javA vahANa taiyAra karyA. 14 ekAMtamAM jaI mAta-pitA ane potAnA be putro sAthe vATAghATo karI lIdhI. gharanI saMbhALa - nokarane bhaLAvI daIne, kuTuMba sAthe zeTha paradeza javA nIkaLyA. (vahANa laIne paradeza cAlyo) II15aa. zubha divase nIkaLela zeThanAM vahANa samudramAM gati karI rahyAM che paNa have banyuM evuM ke madhadariye vahANa pahoMcyuM. pracaMDa evo pavana phUMkAvA lAgyo. Avela vaMToLathI sahu gabharAyA. prabhu! bacAvo! prabhu bacAvo ! bUmo pADavA lAgyA. bhagavAnane yAda karavA lAgyA jotajotAmAM to vAvAjhoDAnA kAraNe mojAM UchaLavA lAgyAM. moTuM mojuM vahANane athaDAyuM. vahANa phaMgoLAyuM. vahANanA so TukaDA thaI gayA. 1dI mAtA-pitA-patnI ane putra sahita, devI prakopathI badhA dariyAmAM DUbavA lAgyAM. sAgaranA peTALamAM sau samAI gayAM. suMdara zeThane vaLI eka pATiyuM hAthamAM daivayoge AvI gayuM. tenA AdhAre te ghaNA dahADe koI eka kinAre bahAra Avyo. ajANyA kAMThe Utaryo. 1thI vaLI tyAMthI bhamato bhamato potAnI thANA nagarIe potAnA ghera pahoMcyo. mAta-pitA patnI-putranuM mRtakArya karIne vaLI ghara-vepArane saMbhALI lIdho. samaya jatAM vaLI koI navI kanyAne snehathI paraNyo. 18l. Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmilakumAra rAsa (navI paraNelIne) putra thayo. moTo thayo - paraNAvyo. putravadhU AvI. tene paNa saMtAnaprApti thaI. A rIte pUrvavat potAnuM haryuMbharyuM ghara vaLI parivArathI dhamadhamI UThyuM paNa upakArI mAtA-pitA je cAlyAM gayAM, te pharIvAra maLI zake tema nathI. tethI zeThane AkhI jiMdagI haiyAmAM mAta-pitAno viyoga sAlyA kare che. e ja rIte he bhadre ! badhuM ja pharIvAra maLI zake che paNa mA-bApa maLI zakatAM nathI. / / 19 / / pAThaka (paMDitajI)nI vAta sAMbhaLIne kumA2 praNAma karI kahe che..gururAja ! Aja tame mane sAcI hitazikSArUpa pratibodha pamADyo. mArAM icchita kArya saphaLa thayAM che tema mAnuM chuM. 20 tAta ! huM tamArI ApelI zikhAmaNa mAthe caDAvuM chuM. paNa mane zAstrakaLA meLavavAnI bhAvanA che, bhaNI gaNIne pachI tAtanI sevA karavA, tamArI AjJA laIne jaIza. I // 21 // dhammilakumAranAM rAsanI A navamI DhALa kahI. kartAkAra zrI zubhavIravijaye ApelI zikhAmaNane he vinayI loko ! tame paNa grahaNa karavA vadhu ujamALa bano. / / 22 / / 44 prathama khaMDanI DhALa : 9 pUrNa -: Elel : kuMvara vacana suNI, rIjIyo, pavanacaMDa uvajjhAya, dRSTivadana sadane gayo, teDI karI supasAya. // 1 // snAna azana vasanAdike, karato tasa manohAra; kahe pitu ghara sama mujha ghare, vilaso zriya diladhAra,. // 2 // kuMvara tihAM raheto thako, karI gurUvacana pramANa; ArAdhe nitya vinayathI, mAtapitA sama jANa. // 3 // zAstra ne zasrakalA taNo, pAmI sugurU pasAya; pAra lahI gRha upavane, eka dina ramavA jAya. // 4 // kusuma sugaMdha pavana lahI, rahI sthira dRSTinizAna; bANAvalI bANe karI, vedhe tANI kabAna. // 5 // eNe same kusuma daDo paDyo, pUMThe lAgyo ghAta; cakSu lakSathI osarI, ciMte zyo utapAta. // 6 // pUMThe dIThI acharA, sama navadaivana nAra; zakti vasaMtaRtu vana surI, AvI ciMte kumAra. III tava sA nirdaya hRdaya tasa, vedhanakRtacitta lakSa; bhradhanumukta zare karI, bhedata nayana kaTAkSa // 8 // sA kahe saMvRttu locane, tRNa lave na dhara kuThAra; huM smara mArgaNe pIDIyo, ucita na mRtakane mAra. ||lA Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 1 : DhALa - 10 45 * tuM koNa? kasya sutAbhidhA,? pUche kumAra savikAra; caMdravadanI madanArA, bole vacana rasAla../1lI. kuMvaranAM vacano sAMbhaLI pavanacaMDa paMDitajI ghaNA ja khuzI thayA. harSitavadana (hasate mukhe) paMDitajI kumArane potAnA ghare bahumAnapUrvaka laI gayA. (teDI gayA) I/II kumArane snAna-pAna-bhojana vagere karAvI, svaccha vastro paheravA ApyAM. A rIte Adara satkAra karyo. pachI kahe che ke "he vatsa ! pitAnA ghare rahIne jevo vilAsa karato hato tema ahIM rahIne tArA pitAnuM ghara che ema mAnIne AnaMdathI rahevuM." te rIte kumAra paMDitajInA ghare rahevA lAgyo. rA/ paMDitajInI kRpA potAnA upara ghaNI che te AbhAra mAnato kumAra, gurunA vacanane pramANa karato tyAM rahyo ane mAtapitAnI mAphaka gurudevanI sevA karavA lAgyo. 3vinayI kumAra guru pAse zastrakaLA zAstrakaLAno abhyAsa karavA lAgyo. paramakRpAthI te kaLAno pAragAmI thayo. eka divasa te gurunA gRhaudyAnamAM ramavA (pharavA) mATe gayo che. ||4|| maMda maMda pavananI lahero, phUlonI sugaMdha laIne vahI rahI che. manane AnaMda pamADanAra phUlonI sugaMdha kyAMthI Ave che ? te jovA mATe dRSTi sthira karI cAre kora joI rahyo che. je dizAthI lahero AvatI hatI te dizAmAM te tarapha lakSa rAkhIne ramatA kumAre havAmAM bANa choDyuM. amogha bANa choDatAM tarata ja kusumano daDo (nAjuka namaNo) chinna bhinna thaI jamIna upara paDyo. kuMvaranI najara tenA upara paDatAM camakyo. aho ! A zuM utpAta ! strInA kezakalApane zobhe evo A to puSpaguccha che. III kumAra agaDadatta ane madanamaMjarIno milApa ane vArtAlApa :- nakkI koI suMdarI najIkamAM hovI joIe. pAchaLa juve che teTalAmAM to jANe apsarAno tiraskAra karatI, potAnA mRdu adharane maMdamaMda skUrAvatI, vasaMtaRtumAM vanavihAra karavAne vanadevI na AvI hoya! tevI navayauvanA bALAne joI. zA sAkSAt zakti ja jANe strInuM rUpa karIne AvI hoya, tevI te bALAne joI kumAra stabdha thayo ane moha pAmyo. bALA paNa kAmadeva sarakhA kumArane joI mohita thaI. teNIe potAnA bhRkuTIrUpI dhanuSamAMthI zarasaMdhAna karIne netrakaTAkSarUpI bANo mUkavA zarU karyA. ITI ane AMkhane nacAvatI kahevA lAgI ke "he kumAra ! tRNane kApavA mATe kuhADAnA ghA na joIe. juo ! mAro kiMmatI phUlano daDo tame chinna bhinna karI nAkhyo." te sAMbhaLI kumAra bolyo - "tamArA nayanamAMthI chUTelAM kAmadevanAM bANathI huM viMdhAyelo ja chuM. tethI marelAne have vizeSa na mAro. lI. he caMdramukhI ! tuM koNa che? konI putrI che? tAruM nAma zuM?" A pramANe kuMvara savikAra daSTithI te ramaNIne pUchato hato. te sAMbhaLI kAmAtura thayelI teNI paNa mIThAM vacanothI kahevA lAgI. /10gA. DhALa dazamI (phatamalanI..e dezI) cittahara ! tuM muja mukuTa samAna, manasAkhe huM tuja varI; cittahara ! mahelathI darzana dITha, nehadore re kheMcI utarI. /1 Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 47 dharmilakumAra rAsa cittahara ! AvI huM kaMta hajura, piuDe prema dharI pUchIyuM; cittahara ! vhAlAnI Agala vAta; kahetAM savi duHkha ulasiyuM. // 2 // cittahara ! prIta paTaMtara doya, na 2he ikSutaNI pare; cittahara ! mUla thakI adhikAra, vivarI kahuM piyu Agale Ill cittahara ! baMdhudatta muja tAta, zeTha dhuraMdhara ihAM vase; cittahara ! sanmukha e prAsAda, devavimAnane paNa hase. II4 cittahara ! lakSmIvatI muja mAta, lakSmI ghare pAe paDI; cittahara ! madanamaMjarI muja nAma, dhAte rUpavatI ghaDI. IIpa cittahara ! pitRvacchala guru joga, caturakalA cosaTha bhaNI; cittahara ! ihAM eka zeThano bAla, kAlavyAlasamadaMga phaNI. // 6 // cittahara ! vivAha sAjana sAtha, kAtha kuvaidye melIyo; cittahara ! karameM viDaMbI muja, kuSTharoga pazu helio. III cittahara ! nAraka sUkararUpa vahela vale lahI nAlIyuM; cittahara ! corIe viNa citta sAkha, hAtha bAlyA ne haiyuM bAliyuM. // 8 // cittahara ! vAsa bhuvana karoDa, Ubho mUrkha olaga kare; cittahara ! bIhino gayo pitRgRha, huM re gaI mAtA ghare. // aa cittahara ! lakSmI kRpaNane hAtha, maMdamati purabhAratI, cittahara ! catura nArI pati mUrkha, ethI maraNagati sukhavatI / / 10 / cittahara ! teNe vasatAM pitRgRha, vItyA dina ketA samA; cittahara ! tuma darazane huM Aja, camakI cakorI caMdramA. // 11 // cittahara ! A bhava tuM bharatAra, catura caraNa citta ulasyo; cittahara ! tuM mArA haiDAno hAra, dITho tihAMthI dila vasyo. / / 12 / cittahara ! tuja guNavaMta sasasneha, kAMTo bhAMgo re kAcA kerano; cittahara ! kAmabhujaMga Dazela, nahIM ko utAraNa jherano. I // 13 // cittahara ! AvI huM zaraNe Aja, vAlvimaviNa nahi jAMgulI; cittahara ! roga bharI durgaMdha, alagI na thAe AMgulI. / / 14 / cittahara ! kapaTI kalaMkI mitra, avasAne vihitodayo; cittahara ! doSAkara paNa caMdra, zivazira vallabhatA thayo. / / 15 / / Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 1: DhALa - 10 47 - cittahara! mahAdeva nA jue doSa, Azritane navi pariharyo; cittahara ! AkRti rAjakumAra, olakhIne meM Adaryo. 19ll cittahara ! zaraNAgata kare dUra, nahIM koI kSatrI jAtamAM; cittahara ! prArthanA karazo bhaMga, to marazuM Aja rAtamAM. ./17ii. cittahara ! kAmaNagAre neha, nayaNe muja kAmaNa karyo; cittahara ! palaka na choDyo jAya, citta sAMkalIe sAMkalyo.18 - cittahara ! maraNa jIvana nAtha hAtha, sAtha na choDuM tuma taNo, cittahara! mohyo kumara suNI vAta, dekhI rUpa ati ghaNo. 19tA cittahara ! mohanAM lAgyAM bANa, prANa samANIne ema kahe; cittahara ! huM re vase paradeza, kleza karaNa tuM kiMtA rahe. ll20nA cittahara ! jaIzuM ame nija deza, te dina tuja teDuM karuM; cittahara ! paTTarANI pada tuja, sAcuM vacana e mAruM. 21 cittahara ! vAlvama suNI re vacana, mAlatI kusumeM vadhAvatI; cittahara ! vikasita nayanavadana kaMcUka chAtI na mAvatI. 22aa. cittahara ! hAthamAM laI karakola, mudita thaI gaI nija ghare; cittahara ! kuMara gayo gurugeha, najara melAvA nitya kare. 2all cittahara ! dhammila rAse DhAla eha, dazamI amIrasa velaDI; cittahara ! ahIM chIpa svAtinIra vIra vacana rasa zelaDI. ra4o he mArA cittaDAnA cora ! tuM to mArA mAthAno mugaTa che. mananI sAkSIe huM tane varI cUkI chuM. mahelanA jharUkhA (uparathI) tamAruM darzana thayuM ane snehadorIthI kheMcAine mArA kaMtanI samIpa huM UtarI AvI chuM. //lA mAruM mana muMjhAI gayuM che. paNa mArAM piyuDe prema dharIne pUchyuM che, to mArA vhAlAnI AgaLa saghaLI vAta jarUra kahIza. mArA haiyAnA hAra ! tamane vAta karatAM mArAM haiyAmAM mArAM saghaLAM duHkha ullasI AvyAM che. //rA - zeraDInA rasanI sugaMdha jema chAnI na rahe tema be haiyAnI vaccenI prItano paDado kyAMthI rahe ! o mArA vhAlA ! saghaLI vAta kahuM chuM te sAMbhaLo. /all Aja nagarImAM (kAzI-vArANasImAM) baMdhudatta nAme dhuraMdhara zeTha vase che ane sAme jo devavimAnane paNa hasavuM Ave tevo teno mahela che. jo haMmezAM jene lakSmI pagamAM paDelI che. tevI lakSmIvatI tenI priyA ane mArI mAtA che. temanI huM madanamaMjarI nAme dIkarI chuM. vidhAtAe mane sauMdaryavAna ghaDI che. ApaNI pitAnuM vAtsalya ane gurunA yogane pAmIne, strIonI je causaTha kaLA che temAM pravINa thaI chuM. he prANezvara ! A ekAMta yauvana Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 dharmilakumAra rAsa hRdayamAM kaMIka Urmio uchALI rahyuM che. kuMvara bolyo - he suMdarI ! mAruM A hRdaya taDapI rahyuM che. paNa (A bALA kuMvArI che ke paraNelI? kuMvara vedhaka dRSTie joI rahyo che) adhUra vAkya sAMbhaLI kanyA bolI. he vAlezvara ! have ja mAruM duHkha kahuM chuM. ahIM eka zeTha rahe che temane yamarAjA sarakhI daSTivALo eka putra che. Iii. tenI sAthe thoDA divasa pahelAM mAtApitA ane sagAsaMbaMdhIoe maLIne mAro vivAha karyo. kuvaidya kaDavo kvAtha mokale paNa rUce nahI, tevI rIte mAro ane teno meLa maLyo nahi. karmarAjAe kharekharI mane duHkhI karI nAMkhI. IINA kuSTharogI, mUrkha, paramAdhAmI jevA svabhAvavALo, bhUMDa jevuM rUpa ane buddhino (jANe)baLadiyo! gADe joDAyela baLada paNa sAro. ke je neLiyuM (TUMko rasto, nerIyuM) je pramANe jatuM hoya te pramANe cAle, jyAre A mUrkhane to kaMI gatAgama ja nahi. AvAnI sAthe corInI aMdara, cittanI sAkSI vinA (mana vinA) paraNI. paraNI to kharI. paNa hAtheya bALyA ne haiyuM paNa bALyuM. ITA hRdayathI huM ghaNI khinna thaI. jyAre ame amArA (rAta) mahelamAM (vAsa-bhuvanamAM) maLyAM, to te be hAtha joDIne mArI sAme Ubho rahyo. enA mUrakhapaNAnI oLakhANa ApI. jANe mArAthI bIto na hoya tema potAnA pitAnA AvAsamAM jato rahyo. huM paNa mArA mAtAne ghera gaI. lo kRpaNanAM hAthamAM AvelI lakSmI zuM kAmanI ? maMda buddhivALAM upara prasanna thaIne sarasvatI zuM kare ? evI rIte catura nArIne mUrkha pati karatAM maraNagati sukha ApanArI che. ema huM vicAratI. ./10nA Ama pitAnA ghare vasatAM ghaNA divaso vahI gayA. o pyArA ! mahelamAM UbhA UbhA acAnaka Aje tamArAM darzana thayAM. jema caMdramAnA darzane cakorInuM haiyuM harakhAya tema tamArAM darzane huM bahAvarI banI chuM. /11il have A bhavamAM tame ja mArA bharathAra cho. Apa caturanAM caraNe to mAruM citta coMTI gayuM che. tuM to mArA haiDAno hAra ! jyArathI joyo tyArathI ja dilamAM vasI gayo che. ||12aa. he guNiyala ! tAro sneha kAcA keranA kAMTAnI jema haiyAmAM bhoMkAyo che. tene dUra karI mane zAMti Apo. he dhavaMtarI ! kAmarUpI sarpanA DaMzathI huM DaMzAI chuM. Aja sudhI te jhera utAranAra koI maLyo nathI. /13l he zaraNAgata ! pratipAla ! huM tAre zaraNe AvI chuM. tamArA jevA jAMgulI (gArUDI) maMtranA jANakAra vagara e jhera, e kAMTo, e tApa koNa dUra kare ? he guNavaMta ! mAro e alpadoSa (lagna karyAno) na jozo. rogathI bharelI durgadha mAratI AMgaLI kaMI aLagI karAtI nathI. 14o. kapaTI-kalaMkI, mitra avasAne (sUrya asta thatAM) hAjara thAya che. (udaya pAme che) evo doSanI khANa sarakho (doSAkAra) caMdra paNa zivajInA mastaka upara rahIne temane vallabha na thayo ? (arthAt thayo) I1pA mahAdeve teno doSa na joyo. zaraNe AvelAMno tiraskAra na karyo. uttama puruSo doSa jotA nathI. te to guNane ja grahaNa kare che. tamAre paNa tema karavuM. AkRtie rAjakumAra samAna jANIne, meM tamane mArA nAtha banAvyA che. 16 kSatriyo zaraNe AvelAMno prANAnta paNa tyAga karatA nathI. tema chatAM jo mArI prArthanAno bhaMga karazo to ApaghAta karIne huM Aja rAtamAM ja marI jaIza ane A asahya duHkhathI mukta thaIza. /17nA he kAmaNagArA ! tArA nehabharyA nayaNe mArI upara kAmaNa karyuM che tene eka paLa paNa have huM choDI zakuM tema nathI. mArA cittanI sAMkaLe tuM baMdhAI gayo che. Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 1 : DhALa - 11 49 he nAtha ! mAruM maraNa ane jIvana tArA hAthamAM che. tAro sAtha choDI zakuM tema nathI. kuMvara paNa teNInI snehabharI vANI ane sauMdarya joIne mohita thayo. 19lA teNInI vAta sAMbhaLI kuMvara kahevA lAgyo. he suvadane ! jevI tuM mane cAhe che tevo huM tane paNa cAhuM chuM. haiyuM ja haiyAnI sAkSI pUre che. priyamaMjarI ! AjathI tuM mArI prANapriyA che. paNa hamaNAM huM paradezamAM chuM. tane kyAM rAkhuM ? mATe tAre tArA pitAnA ghera rahevuM ne sneha sAcavavo. /20mAM jayAre ame amArA deza jaizuM, tyAre tane teDI jaizuM. ane tane paTTarANIpada ApIza. A mAruM vacana tuM satya mAna. //rA kumAre ApeluM vacana :- vhAlAnuM vacana sAMbhaLIne maMjarIe te bagIcAnAM phUla laIne mALA gUMthI. "he prANeza! ApaNA premanI nizAnI rUpa A puSpanI mALA (varamALa) Apane paherAvuM chuM." ema kahIne mALA paherAvI. ane puSpothI (chUTAM phUlo) vadhAvyA. AMkho nRtya karavA lAgI. mukha harSita thayuM. haiyuM harSathI ubharAyuM. kaMcUka phATaphATa thavA lAgyo. snehabhInAM hRdaya ekabIjA tarapha AkarSAyAM. athaDAyAM maLyAM. milana pachI AnaMda avarNanIya hato. 2rA hAthamAM hAtha laI vacana ApI suMdarI potAnA ghera gaI. kuMvara gurughare gayo. tyAra pachI haMmezAM baMnenI najarono meLo thAya che eTale baMne jaNAM lagabhaga maLe che. 23 amRtavelaDI sarakhI, dhammilakumAranA rAsanI A dazamI DhALa kahI. svAti nakSatranuM nIra (pANI) sApanA mukhamAM ane chIpamAM baMnemAM paDe che. evI rIte zeraDIrasa sarakhAM vIravacano jANavAM. arthAt mithyAtvI ane samyakatvI baMne A vacanone grahaNa kare che. mithyAtvI zRMgArarasa ane samyakatvI vairAgyane grahaNa kare che. (sApanA mukhamAM paDelA pANIthI jhera nIpaje. chIpamAM paDelA pANInuM biMdu motI rUpe pragaTa thAya che. 24 prathama khaMDanI DhALa : 10 pUrNa -- dohA :eka dina vanakrIDA karI, azvArUDha kumAra; nayarImAM jaba AvIyo, tava devANA dvAra. 1. kolAhala dITho bahu, purajana bharIyA zoka; meDImAla tarUvara caDhe; naranArInA thoka merA janasaMmardanathI paDe, keI paMthe bhayabhrAMta; pihiradvAra ghara hATamAM, peTha vaNika mahaMta. Hall subhaTa ghaNAM bhAlA dhayAM, khaga muzala karajoDa; pagabhAMge mukha gheraje, karatA doDAdoDa. IkA cahuTe joto te gayo, vismaya cittakumAra; uMce gharanara gokhaDe, pUche tAsa vicAra. /pA Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhammilakumAra rAsa have eka divasa vanakrIDA karIne azvArUDha thayela kumAra pAcho jyAM nagarImAM Avyo. tyAM ja nagaranA daravAjAnAM dvAra saDosaDa (phaTAphaTa) devAyAM. (baMdha karyA) // 1 // cAre bAju kolAhala thavA lAgyo. AkhuM nagara bhayathI AkrAMta hatuM. AkhAye nagaramAM nAsabhAga macI hatI. koI meDI upara to, koI mahela upara to koI vRkSa upara caDhIne potAno jAna bacAvavA prayatna karatuM hatuM. // 2 // koIka kyAMka saMtAtuM hatuM. to koI doDadhAma macAvatuM hatuM. bhAgaMbhAga karato janasamUha ekabIjA sAthe athaDAto ane paDato, (lokonuM ToLuM) mArganI aMdara ekadama bhayabhrAMta hatuM. loko ghara baMdha karavA lAgyA hatA. bajAramAM vepArIo dukAna capocapa baMdha karIne aMdara bharAtA hatA. kuMvara paNa eka taraphanA khUNAmAM bharAi ubho hato. IIII koI vIra subhaTo bhAlA laIne dhasatA hatA. to koI khaDga laIne doDatA hatA. to koI be hAthamAM mUzala (sAMbeluM) laIne doDatA hatA. darekanA paga bhAMgI paDyA hatA. chatAM paNa dhairya dhAraNa karIne doDAdoDa karatA hatA. III 50 paristhitine jotAM teno tAga meLavavA kuMvara cauTAmAM Avyo. ane cittamAM Azcarya pAmyo. najIkamAM gharanA gokhamAM UMce UbhelA lokane pUche che. bhAI ! A zuM thayuM ? zA mATe sau doDadhAma karI rahyA che ? pA DhAla agiyAramI (teha pratijJA vAta, nayaramAM ghara ghare ho lAla - e dezI) teha kahe nara suMdara, sAMbhalo vAtane ho lAla ke..sAMbhalo. jo re vaso puramAM na, laho utapAtane ho lAla ke...laho. bhuvanapAla bhUpAla, ihAM che rAjIyo ho lAla ke...ihAM. jaza mahimA mahI mAMhI, atulabala gAjIyo ho lAla ke...a. // 1 // dalamaMDala ripu khaMDaNa, gaja guNa dhAma che ho lAla ke...gaja. hastIghaTAmeM paTAvata, caMpaka nAma che ho lAla ke...caMpaka. . te mada bharIo dha2Io, na jAya mahAvate ho lAla ke...na. AlAna thaMbha umelI, kara lI bhaTa dhAvate ho lAla ke...kara. // 2 // pADaMto ghara hATa, ihAM halakAraze ho lAla ke...ihAM. nAso lei jIva, turaMgane mAraze ho lAla ke...tu. ema kahetAM teNIvAra, subhaTa bhAlAM dharyAM ho lAla ke..su. pAsata nAsata trAsata, cAkara ThAkarA ho lAla ke...cA. ghaNA garjita urjita zuMDha, pracaMDa ulAlato ho lAla ke.... gati viTola prAbhaMjana, dhUla ucchAlato ho lAla ke...u. prAtRTa aMbhoda sodara, kAlo vAraNo..ho lAla ke...kA. agni dhamyuM jema tAmra, ratAze bhISaNo ho lAla ke...ratA. II4 // Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 1 : DhALa - 11 51 - sAte srota gnavaMta, jalAzraya dArUNe ho lAla ke...jalA. jaMgamagiri nijharaNa, jharaMtAM bAraNe ho lAla ke...jharaMtAM. pAchaLa paga vilagatI. khalatI zRMkhalA ho lAla ke...khalaMtI. bubArava kare loka, phiraMtA vegalA ho lAla ke...phiraMtA. pA ekalo dekhI kumAra, karI krodhe bhare ho lAla ke...karI. Avyo hastI kumAra, turaMgathI Utare. ho lAla ke...turaMga. vairya ja dharI kara vastra, karI sAtamo cale. ho lAla ke...karI. pAtharI paMthe vastra kumAra, vego vale ho lAla ke...vego. ll nara jANI gaja krodhe, haNe datsale ho lAla ke...haNe. tava laghu vege kumAra, te vaLagyo pAchale ho lAla ke...te. pUMchaDe vaLagyo levA, karI bhamarI phare. ho lAla ke...karI. chAtra haNyo paradezI, jana hA hA kare to lAla ke...jana. llNA mardanamaMjarI suNI vAta, te citta zokAkule ho lAla ke...te. thAkyo hastI kumAra. caDhyo tava upare ho lAla ke...caDhyo. muSTiprahAre haNyo karI, tava nirmada thayo.ho lAla ke...tava. utarI mohanI samarI, kuMvara AgaLa gayo..ho lAlake kuMvara. ITA tava mohyo karirAja, kumara pAye paDyo ho lAla ke. kumara. loka kahe nararatna, bhale AvI caDhyo ho lAla ke...bhale. naranArI thaI nirbhaya, phUle vadhAvatAM ho lAla ke...phUle. pavanacaMDa uvajAya, vilokana AvatA ho lAla ke...vi. TelI zeTha sutA suNI vAta, haiye rIjI ghaNuM, ho lAla ke...hai. purajana harakha mize, de sakhIne vadhAmaNuM, ho lAla ke...de. zaNagArI gaja AlAna, thaMbhe sAMkalyo, ho lAla ke...tha. dekhI acaMbho loka, khalaka jovA malyo, ho lAla ke...kha. /1nA puNya padUra hajUra, nRpe teDAviyo, ho lAla ke.. nRpe. pAThaka sAtha kumAra, tihAM kane AvIyo, ho lAla ke...tihAM. karata praNAma nareza re, mAne bolAvIyo; ho lAla ke...pAse. rAya kahe vatsa jANya, guNe karI tAharuM ho lAla ke; guNe. 115 Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 52 dhammilakumAra rAsa ujvala kula navI hIro, viNa vayarAgarU ho lAla ke.viNa. paNa suNavA tuma vaMza ke, ama icchA ghaNI ho lAla ke...,ama. preme teha prakAzo, utapatti ApaNI ho lAla ke...u. kumAra suNI lajavANo, maunapaNe rahyo, ho lAla ke...mauna. / / 12 / pAThake tAma vRttAMta, sakala mAMDI kahyo, ho lAla ke...kahyo. rAya suNo kahe vatsa, kizuM A teM karyuM ho lAla ke..kizuM. teM suMdara rAya amo vacce; gaNIyuM AMtarU ho lAla ke...ga. navi jaNAvyuM teM kAMI, eNe nagare rahI, ho lAla ke...eNe. / / 13 / / A nagarInuM rAjya, sakala tAharUM sahI, ho lAla ke...sa. rAya kiyo zirapAva, kuMvara pAThaka bhaNe, ho lAla ke...kuM. azvAdika vara vAhana, aMbara bhUSaNe ho lAla ke...aM. I // 14 // mokalIyo bahu mAnazuM. pAThakane ghare ho lAla ke...pA. kuMvara bhUjAla vizAla, tihAM lIlA kare ho lAla ke...tihAM. dhammilarAmeM DhAla, agIyAramI mana ralI ho lAla ke.agi zrI zubhavIranI cAkarI, pAThakane phaLI ho lAla ke.pA. I // 15 // kumAre hAthIno harAvyo :- kumAranI vAta sAMbhaLI meDIvALA kahevA lAgyA. re bhAi ! nagaramAM raho cho ane jANatA nathI ? utpAtta zeno macI rahyo che ? to jaga jAhera vAta che te sAMbhaLo bhAI ! ahIMnA rAjA bhuvanapAla, jeno mahimA pRthvImAM saghaLe ThekANe gavAyo che ne baLamAM paNa koI jenI spardhA karI zake tema nathI. / / 1 / / te rAjAno, sainyanI zobhArUpa, zatruono cUro karanAra, guNonuM dhAma, hAthIonA yUthamAM agresara evo caMpaka nAmano paTTahastI che. te hamaNAM madamAM Avelo che. te tenA mahAvatane paNa nahi gaNakAratAM, AlAna-sthaMbha ukheDIne naga2mAM nIkaLI gayo che. vacamAM AvatAM mANasone sUMDhe bharAvIne uchALe che. bhayaMkara trAsa vartAve che. / / 2 / / koinuM ghara pADe che, to vaLI koInI hATa toDI nAMkhI che. ahIMyAM hamaNAM halakArA karato Avaze. tamane ne tamArA ghoDAne mArI nAMkhaze. mATe jIva laIne bhAgI jAva. juo ! juo ! rAjyanA subhaTo koI bhAlA laIne, koI khaDga kheMcIne tene vaza karavAne dhasyA jAya che. zeTha-nokaro vagere bhayanA mAryA nAsI javA lAgyA che. IIII bhayaMkara garjanA karato vaMToLiyAnI jema potAnI sUMDhathI dhULane uchALato, varSARtumAM AkAzamAM chavAtA aSADhI meghanA zyAma vAdaLa sarakho hAthI, juo to kharA ! jenI AMkho krodhathI agnimAM dhakhAvela tAmra samI lAlaghuma che. II4II hAthInAM sAte chidromAMthI je mada jharI rahyo che te jANe hAlatA-cAlatA parvatamAMthI vahetA jharaNA thakI, bahAra jANe sarovara na banyuM hoya tevuM lAge che ane tenI pAchaLa pagamAM vaLagelI sAMkaLa ghasaDAtI Ave che. "bhAgo, bhAgo" bUmo pADatAM loko dUra bhAgyA. tene pakaDavAnI hiMmata koInI cAlatI Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 53 khaMDa - 1 : DhALa - 11 nathI. III kumAra ekalo dUra Ubho che. joyA kare che. kumArane joI hAthI vadhAre krodhe bharAyo ane tenI sanmukha doDyo. kuMvare paNa ghoDA uparathI UtarI, dhairyane dhAraNa karIne potAnuM uttarIya vastra, AvatA hAthInA mArgamAM pAtharI dIdhuM. pote dhIme rahIne dUra sarakI gayo. dA krodhI gajarAje paNa te vasrane manuSya jANI potAnA daMtazUlathI prahAra karavA mAMDyA. tyAre laghulAghavI kaLAthI, kumAra vegapUrvaka, hAthInI dRSTi cUkavIne tenA pUMchaDe vaLagyo. pUMchaDe vaLagelA kumArane pakaDavA mATe hAthI goLagoLa pharavA lAgyo. kumAre paNa hAthIne khUba ghumAvyo. loko to hAhAkAra karavA lAgyA. bolavA lAgyA...re ! A paradezI chAtrane hAthI hamaNAM haNI nAMkhaze. bacAvo. bacAvo. III A bAju madanamaMjarIe sakhI mAraphata A vAta sAMbhaLI, tenuM citta zokAtura thayuM ane te mUrchA pAmI. hAthI jyAre barAbara thAkyo ane dhImo paDyo tyAre kumAra tenI upara caDI beTho. ane muSTithI prahAra karIne hAthIne tADana karyo. tyAre te madarahita thayo. jyAre teno mada gaLI gayo tyAre te zAMta thaI gayo. kumAra paNa hAthI uparathI nIce UtarIne tenI sAme AvIne Ubho rahyo. In gajarAja paNa kumArane jotAM mohita thayo ane tarata ja kumAranA caraNe paDyo. loko joIne Azcarya pAmyA. kahevA lAgyA ke A narottama ahIM Avyo te sAruM thayuM. bhAI ! tuM to ciMtAmaNi ratna samAna che. teM to badhAne bacAvyA. badhAM have nirbhaya thayA. pachI lokoe kumArane phUlathI vadhAvyo. kuMvaranI prazaMsA dhavanacaMDa paMDitanA sAMbhaLavAmAM AvI. paMDitajI paNa utAvaLA tene jovA ane maLavA AvyA. putravat kuMvarane harSathI vadhAvyo. III zeThaputrI madanamaMjarIe paNa A vAta jANI. tyAre ghaNI harSa pAmI. "kuMvare hAthIne vaza karyo. loko keTalA rAjI thayA." AvuM kahetI. kuMvaranuM vadhAmaNuM sakhIone ApavA lAgI. jyAre A bAju subhaTo ne mahAvata badhAe gajarAjane zaNagArIne AlAnasthaMbhe bAMdhyo. kautuka jovA jANe lokono meLo bharAyo che. II10 kumArane to jANe pracaMDa puNya pragaTyuM che. cAre bAju prazaMsA thaI rahI che. jyAre rAjAe vAta jANI tarata kumArane teDuM mokalyuM. kumAra paNa pitAsama pavanacaMDa pAThakanI sAthe rAjadarabAre Avyo. rAjAnA caraNe namaskAra karyA. rAjanareze paNa (UbhA thaIne) mAnathI bolAvI gADha AliMgana (bheTyo) ApyuM ane potAnI pAse besADyo. / / 11 / / vaLI rAjA kahevA lAgyo ke he vatsa ! tame ghaNA upakAra karyA. tArA guNathakI tAruM ujjavaLakuLa jaNAvI Ave che. vajranI khANa vinA hIro bIje saMbhave nahi. evuM ame jANIe chIe. chatAM paNa tArAM kuLa-vaMza jANavAnI (sAMbhaLavAnI) amArI icchA che to premapUrvaka pUchuM chuM ke tAro janma kyAM, kyAre thayo te jaNAvo. 12 rAjAnI vAta sAMbhaLIne zaramathI kuMvara mauna rahyo. paNa paMDitajI pavanacaMDe (tenI badhI vAta jANatA hatA) sakaLa vRttAMta, rAjAnI AjJA laI kahI saMbhaLAvyo. (uttama puruSa ApabaDAi svamukhe kyAreya karatA nathI.) rAjA te sAMbhaLI adhika prasanna thayo. kahevA lAgyo ke he vatsa ! AvuM to te zuM karyuM ? suMdararAjA to amArA mitra che ane teM ! are ! teM amArI vacce AvuM moTuM AMtaruM gaNyuM ? / / 13 / / tuM A nagarImAM kyAre Avyo ? ane ahIMyAM hovA chatAM amane paNa jANa na karI. he vatsa ! A rAya, A rAjamaMdira sarve tAruM ja mAnaje. rAjAe tene uttama bheTo ApI. kumAra paNa bolyo ke "mahArAja ! ApanI kRpA e mArAM ahobhAgya che. paNa hamaNAM A pAThaka evA mArA Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmilakumAra rAsa dharmapitAne tyAM zAstra ane zastrano mAre abhyAsa cAle che. ane temanuM nivAsasthAna te ApanuM ja che ne ! rAjAe jANyuM ke kumArane paMDitajIne tyAM rahevAnI bhAvanA che. tethI hA-nA kahetAM kahyuM vatsa ! bhale tArI jevI icchA. avAranavAra AvIne rAjasabhAne alaMkRta karaje. suMdara rAjA tArA pitA che. tevo ja mane gaNaje. ema kahIne rAjAe kumArane ghaNAM suMdara vastro, AbhUSaNo ApIne bahumAna karyuM. zubha lakSaNothI yukta uttama evo ghoDo bheTa Apyo. / / 14 / / 54 A rIte rAjAnuM mAna pAmIne kuMvara pAThaka sAthe pAThakanA dhare Avyo. have ahIM rahyo kumAra potAnI bhujAne vistA2to AnaMda kare che. manane rUcatI, manane AnaMda pamADatI evI A dhammilakumAra rAsanI agyAramI DhALa kahI. zrI zubhavIravijaya kahe che ke vIranI (parAkramI kumAranI) cAkarI jema pAThakane phaLI, lAbhadAyI nivaDI ema tamane phaLajo. / 15 / / prathama khaMDanI DhALa : 11 pUrNa -: dohA : eka dina rAjasabhA vacce, prAkRta saMbhRta hAtha, AvI namI kahe rAyane, mahAjana purajana sAtha. // 1 // devapurI samI A purI, pUrve hatI mahArAja, tuccha gAma sama saMprati, thaI na rahI kAMI lAja. // 2 // koIka cora adRSTacara, lUMTe nagarI sarva, dhana dhAnye nirdhana thayA, na rahyo koIno garva. Iaa tuma sakhA svAmI chate, purajanane zI bhIta, timirodaya taraNI chate, vAta vaDI viparIta. // 4 // . rAya suNI kopyo tizeM, bolAve koTavAla, taskara lUMTe lokane, tuM na kare rakhavAla. // 5 // te kahe svAmI sAMbhaLo, vidyAmaMtra bharela adRSTa cora corI kare, karato navanavA khela III rAta divasa joto pharUM, paNa navi jhAlyo jAya. bhUpa kahe suNa ! sacivaneM karavo koI upAya. ANA ulaMTha corano utpAta H- rAjasabhA bharANI che. tyAM mahAjananA DAhyA puruSo prajAjanonI sAthe AvyA. be hAthamAM bheTaluM che te rAjA samakSa mUkyuM. namaskAra karIne kahevA lAgyA. 1|| he mahArAjA ! A vArANasI nagarI pahelAM devanagarI jevI hatI. ane hamaNAM to jANe ujjaDa gAma jevI thatI jAya che. Apa jevA zirachatra chatAM jyAre AvuM bane, tyAre A vAta zaramajanaka che. II2 Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 1 : DhALa - 12 papa te sAMbhaLI rAjA bolyA - mahAjana ! zuM thayuM che evuM ke A nagarI ujjaDa thatI jAya che? mahAjana kahe che ke rAjana ! koI cora adazya rahIne AkhI nagarI lUMTI rahyo che. koInI lAja rahI nathI. amIra ke umarAva ! zeTha ke sevaka ! badhI prajA dhanadhAnyathI nirdhana thaI rahI che. koIno garva rahyo nathI. 3] Apa sarakhA svAmI amAre hote chate nagarajanone bhaya zeno hoya ? paNa ahIM to jANe sUrya chatAM aMdhakAra vyApyo che. A te kevI viparIta vAta ? Ill vAta sAMbhaLI rAjA krodhAyamAna thayo. tarata ja koTavAlane bolAvIne kahevA lAgyo. are ! cora jo nagarajanone lUMTI rahyo che to tame zuM rakhevALI karI rahyA cho ? /pA koTavALa kahevA lAgyo. rAjan ! Apa zAMta thAo. amArI vAta sAMbhaLo. huM zuM karuM? rAtadivasa subhaTone sAthe rAkhIne tene pakaDavAno prayatna karuM chuM. paraMtu te mAMtrika cora adRzya rIte corI karIne jyAre bhAgI jAya che te khabara paDatI nathI. ane roja navA navA khela karato jAya che. dI rAtadivasa tene pakaDavA mATe he svAmI ! mArA prayatno cAlu che chatAM te pakaDAto nathI. tyAre rAjAe maMtrI sanmukha joIne kahyuM. have A corane pakaDavAno kaMI upAya karavo joIe. zA DhALa bAramI (juo agamagati puNyanI re...e dezI) maMtrI senApati bhUpati re, purohitane koTavAla re; pAMce pATI tihAM maLI re, cite thaI ujamAla re... juo ! akaLa gati coranI re....e AMkaNI..vA. paMcatihAM paramesarU re, laukika vAta vicAra re; bhUpa pUravAre rahe re, maMtrI uttara dvAra re..ju..rA purohita dAhira dize re, pacchimeM senA bhUpAla re; subhaTa sahita ahonizi rahe re, pharato rahe koTavAlA re...ju.lal icchita thAnake sahu raDyA re, taskara karIe vicAra re; dhobI gharavAso vasI re, aMga dharI zaNagAra re... ju..4 nayarImAMhe nIkaLyo re, janamukha suNIya vicAra re; ramatAM dITho jUvaTe re, jAlaya koTavAla re... ju.sApA ramavA beTho te vace re, AbhUSaNa paNa kIdha re; ArakSaka kara mudrikA re, nAmAMkita jItI lIdha re... ju. IIll UThI talAra pure bhame re, vezyA rajaka kalAra re; kaItava mAli prajApati re, maTha sonI gharabhAla re... ju.llNI. Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paka dhamilakumAra rAsa tuma pati cora sakhAIA re, jANI bAMdhyA nighaTTa re, rAya subhaTa ghara lUMTaze re, kADhI mAla jhaTapaTa re... ju.liTA dekhI katanI mudrikA re, dIdho sakala gharamAla re, vidyAbale cora leI gayo re, khAvA na mUkyo thAla re... ju. llA leheNuM eka patAvIne re, gayo senApati pAsa re, ekAMte kahe sAhibA re, suNajo eka araja dAsa re... ju.I/1nA vAraNanaya vanamAM vase re; jogI eka avadhUta re, bAra varase sevA phaLI re, maMtra lIyo adbhuta re... ju../11mAM paNa sAdhana vidhi dohalI re, amo vaNikathI na thAya re; eka rAta nirbhaya jape re, deva deI vara jAya re... ju..12A. vizva sakala najare huve re, cora taNI zI vAta re; hasti zata bhujabala huve re, thAzo jagata vikhyAta re... ju./13I. jogI adazya paNe rahe re, jaIe tAsa samIpa re; paMca ratana pada pUjIne re, dhUpaghaTA vRtadIpa re... ju..14 zIkhavI maMtra sadhAvazuM re, dejo muja eka gAma re; senApati suNI ciMtave re, rAkhu jagata eka nAma re... ju..1pa azvArUDha senApati re, pohotA te vanamAMhI re; paMca ratana ThavI bhUtale re, sAcavavA vidhi tyAMhI re... ju. //1ell. bhUSaNa vasa turaMga tajI re, paDade karatA jApa re; ' ratnAdika cora leI gayo re, Athamate ravitApa re... ju./1lI veza AheraNano karI re, zira dharI surA caMdrahAsya re; ramajhama karatI nisarI re, maMtrIzvaranI pAsa re... ju. ll18. mahI lyo gorasa rAjavI re, kokila svara suNI bola re; taMbUmAM teDI karI re, vAta kare raMgarola re... ju./1lI nayana-kaTAkSe vadhatI re, detI gorasa tAsa re; sAheba premeM ArogIe re, beThI chuM tuma pAsa re... ju.l/2vA . vizvAsI viSayI narA re, maMtrI pIe caMdrahAsya re; madirA mUchita bhUtale re, paDIyA thaIya nirAza re.... ju. 21 Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 1 : DhALa - 12 dADhI mUccha aDadhA karI re, heDe jaDyA paga doya re; mukha upara ThavI khAsaDu re, milakata saghalI joya re... ju. // 2 // dhana bhUSaNa bharaNo bharI re, nikalI karatI sora re; dhobI ghara ghaDI doya vasI re, rajaka veza lIye cora re... ju. I // 23 // khara upara lAdI dharI re, cAlyo te madhya rAta re, pUrava dvAre bhUpati re, pUche koNa ! kihAM jAta re... ju.||24|| tuma paTTarANI pidmaNI re, cora kahe tasa cIra re; dhovA kAraNa nIsarU hai, nItaryo nirmala nIra re... ju. I // 25 // bhAnu udaya bhamarA bhaye re, rANI hukama adharAta re; sevA kaThaNa sarakAranI re, huM chuM rajakanI jAta re... ju. II26 // bhUpa kahe taskara bhae re, kema jAiza pura bAhAra re; te kahe huM navi bhaya krUruM re, tIkhI tuja taravAra re... ju. II2NA nRpa kahe cora najara paDe re, to karaje DiMDIra re; tatti kahIne te gayo re, pohoto sarovaratIra re... ju. I // 28 // ghaTa eka cUne lepIyo re, mUkyo tarato nIra re, turaMga caDhI nRpa AvIyo re, vajADatAM DiMDIra re... ju.||2hyA pUchata kahe tuma bhaya thakI re, nIramAM nATho jAya re, vasa turaMga deI taskare re, loha DaMDa lei dhAya re... nRpa rUpa cora turaga caDI re, Avyo nayara mojhAra re; dvAra dei bhaTane kahe. re, corane kADhyo bAra re... ju. II31 // phaMdI phaMda suNazo nahIM re, kahIne gayo vizarAma re; .113011 jalaghaTa halake nRpa gayo re, sanmukha kAMThe jAma re... ju. // 32 // ThaMDe haNyo ghaTa bhAMgIyo re, jANI cora caritra re; daravAje nRpa ekalo re, Avyo rAMkanI rIta re... ju. II3II 'jakSa sUto devAlaye re; daravAjA lahI baMdha re; cora adRzya rUpa devane re, kusumAbharaNa sugaMdha re... ju. II34 // gaNapati maMdira japa kare re, purohita corane heta re; cora prasanna thaI kahe re, tUTho dhyAna saMketa hai... ju. // 35 // 5 Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 dhamilakumAra rAsa taskara grahI tujane dIyuM re, cAla amArI sAtha re, tAma purohita dhasamazyo re, valagyo gaNapati hAtha re... ju. 36ll maMtrabale karI vAMdaro re, pIMpaLa vRkSanI DALa re; bAMdhyuM kAkhameM TIpaNuM re, eka hAthe japa mALa re... ju. 3ii. yajJopavita arcA zire re, zAMti kare jo bhUpa re; be dina ThakurAI bhogavo re, pache purohita rUpa re... ju. 38 patra lakhI tarU coDhIyo re, nija ThAme gayo teha re; rAya prabhAte oLakhyA re, lajavANA gayA geha re... ju.l3I . ThAma ThAma kautuka jue re, loka saMta hajAra re, rAjasabhAe nRpa jue re, phariyAda AvI cAra re... ju. ll4nA vAMcI patra taru tale re, kheda mahotsava rUpa re, pragaTyA purohita do dine re, nija ghara gata saha bhUpa re... ju.ll41il. dhammila kumAranA rAsanI re, e kahI bAramI DhALa re; zrI zubhavIra kuMvara taNo re, have rati udaya nihALa re... ju. 4rA rAjAe sabhA barakhAsta karI. maMtraNAgRhamAM maMtrI, senApati rAjA-purohita ane koTavAla, te pAMcenI paMcapuTI maLI ane have corane pakaDavAnA vicAro karavA lAgyA. I/1ii kema ke "paMca (bole) tyAM paramezvara" evI lokokti kahevAya che. tyAM kArya paNa tvarAthI siddha thAya che. maMtrI bolyo. "mahArAja ! A cora kaMIka vicitra lAge che. koTavAlajIne AjJA karo. baMdobasta sakhata kare." are maMtrIjI ! rAta divasa huM subhaTo sAthe judI judI rIte pakaDavAno prayatna karuM chuM. paNa te roja navA navA veSa karIne, kayA samaye adazyapaNe nagaramAM ghUse che te ja khabara paDatI nathI. mArI vahAlI prajAne lUTe che. herAna kare che. koTavALe namratApUrvaka kahyuM. vaLI senApati bolyA ke "aneka subhaTono sahakAra che chatAM AvuM kema bane te samajAtuM nathI. pradhAnajI ! nakkI koI adazya vidyA tenI pAse hovI joIe. kAraNa ke je ene pakaDavAno saheja paNa prayatna kare che tene ja te lUMTe che. tethI nakkI ApaNI vacce rahIne ApaNane lUMTe che. "to to have prabhuno upakAra mAno ke haju sudhI teNe rAjamaMdiramAM praveza karyo nathI ane te pahelAM ja ApaNe sAvadha thaI gayA chIe." purohite vacamAM kahyuM. corane pakaDavAnI tarakIba? - "maMtrIzvara ! have te mATe tamArI salAha zuM che?" rAjAe pUchyuM. "juo mahArAja ! ApaNe badhA sAthe rahIne sakhata cokI karIe." "vaLI rAjanuM ! tamAre pUrvadizAnA daravAje rahevuM. huM uttara dvAre rahuM rAI purohita dakSiNa dizAno daravAjo saMbhALe, senApatie pazcima dizAe rahevuM. jayAre koTavALa subhaTo sAthe laIne khullAM zastro rAkhI nagaramAM ane daravAjAne pharatAM rahevuM. kAraNa A coranI gati ja kaMI kaLI zakAya tema nathI. /all Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 1: DhALa - 12 rAjAno Adeza H- e ThIka salAha che."maMtrIjI !" Aja rAtanAM ja sarva jaNAe potapotAnI jagyA saMbhALI levI. koTavALe subhaTo sahita nagaramAM pharatAM rahIne tapAsa rAkhavI. rAjAe kahyuM. "Apano hukama aMgIkAra karIe chIe." sau bolyAM. IIII ThIka tyAre, "sau potapotAnAM dvAra sAcavIne rahejo. huM paNa pUrvadizAnAM dvAre samaya thatAM hAjara thaI jaIza." rAjAno hukama sAMbhaLI sau vikharAyA. rAtri thatAM sau potapotAnAM sthAne goThavAyAM. cora vicAravA lAgyo ke nagaramAM thatI vAto uparathI lAge che mane pakaDavAno Aje pAko baMdobasta che. have joIe. aMga upara zaNagAra sajIne, sArthavAhanuMrUpa karIne dhobIne tyAM rahyo ne rAte te bahAra nIkaLyo. / / 4 / / 59 jyAre bajAramAM lokonAM mukhe eka ja vAtanI carcA cAlatI hatI. cora A vAta Thera TherathI sAMbhaLato nirbhayapaNe cauTAmAM pharato pharato eka devAlayanI najIka pahoMcyo. tyAM te yakSanA maMdiramAM koTavALane jugAra ramato joyo. vicAre che ke pA koTavALa kabajAmAM H- "A koTavALa mUrkha gadheDo che." nIkaLyo che mane pakaDavA ne te to jugAra khele che." cora manamAM babaDato paNa temanI vacce jaIne 2mavA beTho. ramata majhAnI jAmI. eka bIjA caDasAcaDasI karavA lAgyA. cora bolyo. "AbhUSaNo 2mavAmAM mUkIe vadhAre majhA Ave.' ramata vadhAre jAme." potapotAnI rIte AbhUSaNo mUkIne ramavA lAgyA. ramatano raMga barAbara jAmyo. caDasamAM AvIne talA2kSake (koTavALe) potAnI nAmAMkIta mudrikA 2matamAM mUkI dIdhI. sarvakaLAmAM kuzaLa evA core e ja vakhate 2matamAM mudrikA jItI lIdhI. / / aa ramata pUrI thaI. vaLI koTavALajI nagaramAM corane pakaDavA pharavA lAgyAM. vezyA-dhobI-kalAra-hajAma- mALI-kuMbhAra-brAhmaNa-sonI vagerenI (cArekora) zerIomAM phare che. ghera ghera tapAsa karI rahyo che. IIII A bAju catura corabhAI to pahoMcyA koTavALane tyAM ane tenI strIne kahevA lAgyo. are ! bena ! sAMbhaLo. tamArA pati, coranI sAthe jugAra ramatA hatA. te rAjAnA subhaToe joyA. are ! "A to coranAM mitra che" tevuM samajIne temane gADha baMdhane bAMdhI dIdhA che. have rAjAne khabara paDaze eTale tamArAM gharane zIla lagAvI deze. mATe tamArA je kaMI mAla-sAmAna hoya te jhaTapaTa poTakAM bAMdhI mane ApI dyo. // 8 // bhAi ! tame vAta karo cho, te ThIka che, tenI khAtrI zuM ? bena ! juo A tamArA svAmInI mudrikA ! utAvaLamAM huM batAvavAnI bhUlI gayo. patinA nAmAMkita mudrikA joIne tethI vizvAsa thatAM gharamAM je je mUlyavAna vastu hatI te kADhI kADhIne ApavA lAgI. saghaLo ye mAla corane ApI dIdho. khAvA mATe thALI-pyAlo-gharamAM kaMI ja na rAkhyuM. A rIte vidyAbaLe cora sarva vastu laIne ravAnA thayo. IIII senApati sakaMjAmAM :- ekanuM leNuM patyuM. have bIjA ghare Avyo. koTavALano mAla sAmAna badhuM ja potAnA dhare vyavasthita mUkI dIdhuM. corabhAI pahoMcyA senApatine tyAM......senApatine maLyA. kahe senApatijI ! eka dAsanI araja jo sAMbhaLo to ekAMtamAM kahuM. vAta to tamArA lAbhanI che. senApati kahe..bola ! bhAi zuM vAta che. II10nA vAta ema che ke A vArANasInAM vananI aMdara eka avadhUta yogI vase che. e yogInI meM bAra varasa sevA karI. tenA phaLa svarUpe mane eka adbhuta evo maMtra temaNe Apyo. te meM lIdho. / / 11 / ! Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ so dhamilakumAra rAsa e maMtranI sAdhanAvidhi ghaNI ja AkarI che. ame rahyA vaNika loko. tethI te amArAthI thaI zake tema nathI. nirbhaya thaIne eka rAtri jApa japavAmAM Ave to avazya deva varadAna Ape che. 12aa. te varadAna thakI evI divyadRSTi prApta thAya che ke sakala vizva pratyakSa dekhAya. pachI cora to zuM visAtamAM che? vaLI bIjuM phaLa e ke, so (100) hAthI jeTaluM bhujAbaLa prApta thAya che ane jo AvuM tamane maLI jAya to jagatanI aMdara tame to prasiddha thaI jAva. I1all jogI to jaMgalamAM adezyapaNe rahe che. tyAM temanI najIka jaIne pAMcaratna mUkI enI pUjA karI, dhUpa ane ghIno dIvo karIzuM. 14o pachI tamane e maMtra zIkhavIza. tame tene sAdhajo. maMtra phaLe pachI khuza thaIne mane eka gAma bheTa Apajo . senApati te vAta sAMbhaLIne vicAravA lAgyo ke vAta majAnI che. jo sAdhanA phaLI jAya, to jagatamAM nAma rahI jAya. //upA samaya nakkI karI, ghoDA upara besIne senApati ane cora baMne vanamAM pahoMcyA. eka moTA vaDavRkSa nIce AvIne core je sthAna batAvyuM tyAM vidhi pramANe pAMca ratno mUkyAM. maghamaghAyamAna dhUpa karI ghIno dIvo karyo I/16o barAbara vidhi sAcavIne have vastra-bhUSaNa-ghoDo vagere ekabAju mUkI, paDado ADo karIne senApatijI AMkho mIMcIne jApa karavA beTho. A bAju cora tyAM mUkelAM pAMcaratno, senApatinAM vastro-AbhUSaNo ghoDo vagere laIne jema sUryAsta samaye tApa dUra thAya tema cora tyAMthI dUra (palAyana) thaI gayo. f/17thI. maMtrIzvara mUMDAyA - have core bharavADIno veSa karyo. caMdrahAsa nAmanI madirAnuM mATaluM mAthe mUkyuM. rUmajhuma rumajhuma karatI, cauTAmAMthI nIkaLIne maMtrIzvara jyAM hatA tyAM tenA pAlanI najIka pahoMcI TahUko karyo. 18 "mahI lyo, mahI ! mIThAM gorasa lyo gorasa."no sAda pADe che. A gorasa lezo rAjavI? - kokila jevo mITho svara sAMbhaLIne maMtrIjI to tene potAnA taMbUmAM teDI gayo ane raMgareliyA (bhogasukhanI mAMgaNI) manAvavA, mAMgaNI karavA lAgyo. 19o. phUTaDI bharavADaNa (rUpI cora) nayana nacAvatI, kaTAkSabANa pheMkatI maMtrInA hRdayane vedhatI kahevA lAgI. are ! pahelAM gorasa to lyo. are ! mAro mITho mITho prema to pIvo kharA ? lyo ! A tamArI pAse ja beThI chuM. mahiyAraNanA hAvabhAva ne mohanA bANathI pradhAna to phidA phidA thaI gayo. ll20nA viSayI nara haMmezAM vizvAsa hoya che." vizvAsamAM AvIne ghaNA anarthono bhoga bane che. maMtrIzvara paNa AhIraNe ApelI caMdrahAsa madirA gaTagaTAvavA lAgyo. mahIyAraNarUpI cora manamAM ghaNo hasavA lAgyo. jevI madirA peTamAM gaI ke tarata ja maMtrInuM caitanya naSTa thayuM. te mUchita thaI jamIna upara DhaLI paDyo. 215 pachI temanAM dADhI-mUchane (core) bharavADaNe aDadhA aDadhA kApI nAkhyAM. baMne pagamAM beDI nAMkhI, mukha upara khAsaDuM (jutiyuM) mUkI dIdhuM. taMbUmAM je kaMI vastu sArabhUta hatI te saghaLI tapAsI lIdhI. //rarA saghaLuM dhana-vastra-AbharaNa kabaje karIne zora macAvatI nIkaLI. ghaNAnAM hRdaya dhaDakAvatI nirbhayapaNe maMtrIne lUMTIne, behAla karIne, dhobIne ghera cAlI gaI. be ghaDI vizrAma laIne dhobIno veSa lIdho. 23 rAjA raMDAyA - dhobIno veSa karI, gadheDA upara vastranuM poTaluM lAdIne madhyarAtre cAlyo. pUrvadyAre jyAM rAjA cokI karato hato. te daravAjA upara nirbhayapaNe te Avyo. rAjA pUche che.. re ! koNa Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 1 : DhALa - 12 che ? kyAM jAya che ? kaI nAtano che ? / / 24 / te bolyo. "huM dhobI chuM.' tamArI paTTarANI je padamaNI che. tenAM vastro dhovA jaI rahyo chuM. kema ke atyAre ekadama nirmaLa pANI hoya. // 25 // rAjan ! A to pidmanInA kapaDAM, temAM sugaMdha hoya tethI sUryodaya thatAM to bhamarA vaLagI paDe. tethI rANIsAhebano hukama che ke mArAM vastro haMmezAM madhyarAtre dhovA javuM. zuM karIe ? A sarakAranI sevA kaThina che. paNa amArI jAta dhobInI tethI sa2kA2no hukama mAnavo paDe. bolo rAjan ! AvI vAta che. / / 26 / rAjA bolyA - "hamaNAM corano bhaya ghaNo rahe che. to A nagaranI bahAra kevI rIte jaIza ?" dhobIe kahyuM - "mahArAja ! ApanI tIkhI taravAra jyAM pharatI hoya tyAM mane vaLI bhaya zAno hoya ?' ||2nA 61 sAMbhaLIne rAjAjI phUlAi gayA. kahe che "ThIka ! jA ! kadAca cora najare paDe to tyAMthI DiMDI2 bajAvaje. huM AvI pahoMcIza. rAjAe dhobIne rajA ApI. "jevo rAjAno hukama." kahI dhobI nagaranI bahA2 sarova2tIre pahoMcI gayo. / 28 / / gadheDAnI upara vastronI poTakImAM ghaDo laIne Avela dhobIe ghaDo kADhyo. ghaDA upara cUno copaDyo. e ghaDo sarovaranA pANImAM dUra jaIne tene tarato(uMdho) mUkI dIdho. ane tarata ja DiMDIra vagADyuM. te sAMbhaLI rAjA ghoDA upara caDhIne tyAM pahoMcyo. / / 29 / kema zuM thayuM ? cora maLyo ? rAjA pUchavA lAgyo. dhobI (co2) kahe che "mahArAja ! juo. pelo jAya...juo ! juo ! pANImAM jAya che. ApaNA bhayathI te nATho. ajavALI rAtamAM tarato ghaDo AMgaLIthI rAjAne batAvyo. eTale tarata ja rAjAe potAnAM vastra-bhUSaNa vage2e kinAre mUkyAM. ghoDAnI lagAma dhobIne pakaDavA ApI. pote kachoTo vALIne sarovaramAM, corane pakaDavA lokhaMDano dAMDo laIne tenI pAchaLa pANImAM paDyo. / / 30 / rAjA sarova2mAM, to dhobI (co2) rAjAnAM kapaDAM paherI ghoDA upara besIne nagaranA daravAjA pAse Avyo. subhaTone kahyuM "daravAjA baMdha rAkho. daravAjA baMdha karI dyo. huM corane bahAra kADhIne Avyo chuM." subhaTo tathA koTavALe rAjAne oLakhyo nahi. rAjAnA vezamAM corano hukama mAnIne daravAjA baMdha karI dIdhA. / / 31 / / vaLI rAjA (ghoDA upara beThelo) bolyo. jo jo bahArathI koI AvIne daMbha - pAkhaMDa kare, ane kahe ke "huM rAjA chuM."to paNa prabhAta sudhI kholatA nahIM. A corane navanavAM nATaka bahu karatAM AvaDe che. ema kahIne ghoDo rAjamArge doDAvI potAnA sthAnake (vizrAme) cAlyo gayo. have A tarapha rAjA sarovaramAM tarato tarato sAme kAMThe gayo. // 32 // taratA ghaDA pAse pahoMcIne rAjAe, cora mAnIne jorathI lokhaMDano dAMDo mAryo ane ghaDo to bhAMgI gayo. rAjA tarata ja pAmI (samajI gayo) gayo ke A coranuM ja caritra lAge che. te dhobI nahI paNa cora ja hovo joIe. pAcho kinAre tarata ja AvI gayo. tyAM to na dhobI joyo, na potAnAM vastro, na potAno ghoDo. rAjAnI zaMkA pAkI thaI. bhInAM kapaDe ja rAMkanI (garIbanI) mAphaka rAjA ekalo daravAje Avyo, to daravAjA baMdha. bahArathI da2vAjo ghaNo khakhaDAvyo. chatAM koI ughADatuM nathI. rAjA karagare che. "huM rAjA chuM. mArAM vastro-ghoDo vagere laIne cora bhAgI gayo che. daravAjo kholo. kholo. tyAre daravAne aMdarathI kahyuM ke "amArA rAjAjI to kyAranAM corane bahAra kADhIne nagaramAM AvI gayA che. mATe nakkI tuM ja cora che. cAlyo jA. atyAre daravAjo nahi khUle. II33aa 23 Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 dhamilakumAra rAsa daravAjA baMdha hote chate rAjA yakSanA maMdire sUI rahyo. jyAre A bAju cora adazya rUpa karI jyAM purohita gaNapatinA maMdire jApa karI rahyA che tyAM pahoMcyo. tyAM adazyapaNe sugaMdhI evAM puSpo ane AbharaNothI (puSponAM vastro paherIne) zarIra DhAMkIne mUrtinI pAchaLa rahyo. 34 purohita paMjAmAM - corane pakaDavA mATe ekAgra citte purohita dhyAna dharI rahyA che. gaNapatinI mUrtinI pAchaLa saMtAyelo cora pratyakSa thaIne kahevA lAgyo. he vatsa ! mAMga, mAMga, tAre zuM joIe? tArI bhaktithI huM prasanna thayo chuM. 3pa tAre corane pakaDavo che? mArI sAthe cAla ! tane (soM!) tenuM raheThANa batAvuM. sAkSAt gaNapati pragaTa thayA hoya tema, pragaTa thaIne teno hAtha pakaDI lIdho. purohita paNa tenI pAchaLa pAchaLa cAlavA lAgyo. If36ll. jaMgalamAM laI jaIne, core te purohitane maMtrabaLathI vAMdaro banAvI dIdho. eka hAthamAM TIpaNuM bAMdhyuM ane bIjA hAthamAM japamALA ApI. pIpaLAnA jhADanI DALIe bAMdhI dIdho. 3chA purohitanI paherelI janoI mastaka upara nAMkhI pachI tenI pUjA karI. pachI kahevA lAgyo ke rAjA tamArA mATe zAMtikarma karaze to tame vaLI pAchA manuSya (purohita) thazo. A vAMdarAnI be divasanI (vAMdarApaNAmAM be dina) ThakurAI zAMtithI bhogavo. 38 upara je kahyuM te pramANe kahIne, vaLI lekhita karIne te ja vRkSanA thaDa upara coMTADIne, cora potAnAM sthAnake cAlyo gayo. savAra paDatAM nagaranA daravAjA kholyA. rAjA daravAje Avyo. daravAne rAjAne joyA. ekabIjAne joIne baMne zaramiMdA thayA. pachI potAne ghera gayA. //39 nagaranA cAreya daravAje (sthAne sthAne) kaMIka AvA kautukone hajAro loko jue che. hajAro loko hase paNa che. jyAre samaya thayo ane rAjA rAjasabhAmAM AvyA tyAre cAra phariyAdIo taiyAra hatA. potAnI phariyAda noMdhAvI. amane core ThagyA che. II4nI jaMgalanI vATethI samAcAra AvyA. vRkSa upara coMTelA patranI vigata vAMcI sau kheda pAmyA. patrane anusAre bIje divase zAMtikarma rUpa mahotsava khedapUrvaka nagarajanonI sAthe rAjAe karyo. eTale purohita mULa svarUpe pragaTa thayA ane rAjAnI sAthe potAne ghera gayA. ll4nA dhamilakumAranA rAsanI A bAramI DhALa kahI. zrI zubhavIravijaya mahArAjA kahe che ke have AgaLa AgaLa agaDadattakumArano puNyano prakAza tame juo. 4rA. prathama khaMDanI DhALaH 12 pUrNa -- dohA :paMcama dina nUpa saMsadi, maMtrI pramukha jana sarva beThA taskara vyatikare, ciMtAtura gata garva. 15 rAya kahe maMtrI suNo, karavo koNa upAya, agaDadA tava bolIyA, praNamI bhUpati pAya. rA. cora grahaNa hete tume, ucita nahi niradhAra; kamala ukheDaNa iMdragaja, nakhachedanane kuThAra. Hall Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 1 : DhALa - 13 93 teNe taskarane jhAlavA, Apo muja Adeza; sAta dine nigraha karuM, nahi to agnipraveza. // 4 // avanIpati valatuM kahe, teM vAraNa vaza kIdha; teNe taskara nigraha bhaNI, meM tuja ANA dIdha. // 5 // pavanacaMDazuM kumara teha, mudita gayo gurugeha; guruANA lahI nIkaLyo, khaDga sakhAi teha. // 6 // vArANasI nagarInI rAjasabhA pAMcame divase bharAI. sarvanuM abhimAna ogaLI gayuM che. sabhAmAM maMtrI purohita nagarazeTha Adi sabhAsado ciMtita che. ciMtAmagna thayela sau coranI vAto karatA beThA che. 1 koI koI aMdaroaMdara vAta kare che. bAkI mauna chavAyuM che. nagarajano paNa sabhAmAM hAjara che. maunane toDatAM rAjA pote bole che...he maMtrIzvara ! coranI zI vAta karavI ? mahA bhayaMkara che. ApaNane saune chetaryA. have to hada thaI gaI. have zo upAya karavo ? jethI teno upadrava zAMta thAya ? tame sau koI paNa upAya batAvo ? rAjAnuM sAMbhaLI saue nIce joyuM. koInI hiMmata UMce jovAnI hatI ja nahi. je bole tene ghera ja te ja rAte corI thAya. DaranA mAryA koI bolatuM nathI. sabhAmAM beThelo paradezI chAtra agaDadatta rAjAnA pagamAM paDI kahe che. I // 2 // "he mahArAja ! corane pakaDavA Apane javuM ucita nathI. kamaLane ukheDavA mATe airAvata hAthInI jarUra nathI. nakhanAM chedana mATe kaMI kuhADAnI jarUra hoya ? III mATe he rAjan ! have A corane pakaDavAno Adeza mane Apo. jo sAta divasamAM teno nigraha na karuM to agnipraveza karavo. // 4 // te sAMbhaLI rAjAe kumArane kahyuM - he vatsa ! tuM A kAma cokkasa karI zakIza. amane vizvAsa che ke AnI pahelAM hAthIne vaza karyo hato. tethI tArI zaktine buddhine jANIe chIe. corane pakaDavAnI AjJA ApuM chuM. tane je sahAya joIe te rAja taraphathI maLaze. / / rAjAnI AjJA maLatAM, pavanacaMDa pAlakaputra agaDadatta ghaNo harSa pAmyo. rAjAnI AjJA laI paMDita pitAnA ghera pahoMcyo. tyAra pachI gurunI AjJAAzIrvAda laI khaDga sAthe rAta paDatAM pahelAM pitAgRhethI corano nigraha karavA nIkaLyo. IIII DhALa teramI (eNe avasara tihAM TuMbanuM re, AvyuM ToluM e dezI) rAjakuMvara joto phare re, kaMdoi vezyA geha re, caturanara. kAmadeva dehare gayo ho lAla, pujI namI dhUpa-dIpazuM re; dhyAnadizA nizi teha re, caturanara. pragaTa thaI te boliyo ho lAla....||1| coranI vAta kizI kahuM re; rati prIti zaNagAra re, catura. co2vazI nizi leI gayo, ho lAla.... Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmilakumAra rAsa huM vacamAM ADo paDyo re, nAgI karI doya nAra re.. catura. mAra khAdho meM bolatAM, ho lAla....2 kuMvara suNI ema uThIyo re, ciMte lUMTyA deva re, caturanara. bIje dina mahAkAlIne, ho lAla.... maMdira jaI japato nizi re, pragaTa thaI tatakheva re, caturanara. kahe suNa tuM coranI kathA ho lAla....gA eka dina muja ghara kSaNa vasI re, zyuna karevA kAja re, caturanara. paga doya jhAMjhara leI gayo ho lAla.... kuMvara kahe tuma devanI re, core lIdhI lAja re. caturanara. Aza kizI ora devanI ho lAla....IIII ema SaT dina puramAM gayA re, loka banAve vAta re, caturanara. ciMte cora na kara caDhayo ho lAla.... zuM mukha nRpane dekhADIye re, sAtame dina parabhAta re, caturanara. nagarI bAhira nIkalyo ho lAla....pA ...ll citta vikhIne te gayo re, eka samazAna majhAra re. caturanara. jaI beTho vaData tale ho lAla.... cAra dizAye vilokto re, gupta grahI taravAra re. caturanara. pAchale pahore dekhato ho lAla.... dUra thakI tihAM Avato re, kaMThe rUdrAkSanI mALa re, caturanara., raktAMbara dehe dhAM re ho lAla... tridaMDa kuMDI hAthamAM re, zobhita bhAla vizAla re caturanara. chatrikA dharI mastake ho lAla....IIII phUla jyuM vikasita nAsikA re, rakta nayana pitta vAla re caturanara. jaMghA bhaja grIva moTakAM ho veSAMtara dezAMtarI re, AkRti ati vikarAla re. caturanara. parivrAjaka najare lahyo ho lAla....8 ceSTA duSTa vikAra re. caturanara. paDayo ho lAla.... lAla.... ciMte kuMvara e coranI re, uThI kuMvara pAye Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 1 : DhALa - 13 5 * parivrAjaka nRpaputrane re, AziSa deI sAra 2. caturanara. pUche mitrataNI pare ho lAla....lA. beTho kema ciMtA bhare re, rAjakuMvara kahe tAma re. caturanara. munivara huM paradesIyo ho lAla.... dAlidragartAmAM paDyo re, juvaTe hAryo dAma 2. caturanara. duHkhanA dahADA dohilA ho lAla..../1lI. vyAdhi vyasana vivAda ne re, vaizvAnara ne vera re. caturanara. pAMca valvA vadhyA duHkha dIye ho lAla.... dAlidra nAma manuSyane re, Ayu vinA mRtI jhera re. caturanara. roga vinA rogIpaNuM ho lAla..../11/l siddhaputra kahe e sAva re, teM bhADuM mithyAta re. caturanara. ravi udaye hima kema paDe ho lAla.... daliMdra kaMda kudrAla huM re, nAma chate zI vAta re. caturanara. mahA prasAda kuMvara kahe ho lAla..../12A kuMvarane tihAM besADIne re, siddha gayo samazAna re. caturanara. eNe avasara ravi Athamyo re, ho lAla.... kauzika corane bhUtaDAM re, nara paradArA dhyAna re. caturanara. rAtri vallabha cArane ho lAla....// 1all khAtarIyAM doya lohanAM re, hAtha dharI taravAra 2. caturanara. parivrAjaka tihAM AvIyAM ho lAla.... kuMvara uThADI leI calyo re, peTho nayarI majhAra re caturanara. bAMdhe najara puralokanI ho lAla..../14nI adazya vidyAne bale re, koTI dhvaja ghara chela re. caturanara. khATA deI ghara pezIyo ho lAla.... do jaNe bahu grahI peTIyo re, vastrAbharaNa bharelare. caturanara. jaI yakSAlaya dharI ho lAla.....1pa paradezI sUtA tihAM re, uThADI dIe dAma 2. caturanara. peThA dharI tasa mastake ho lAla.... Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhamilakumAra rAsa agresarI thaI nIkalyo re, pura bAhira vizrAma re. caturanara. pitRvanAsana cUtavane ho lAla.../16 vaDatarU heThe vizrAmatAM re, sUtA bhAraka dhAra 2. caturanara. cora kapaTa nidrA kare ho lAla.... sUto kuMvara tava ciMtave re, coranuM vairya apAra re. caturanara. zakti prapaMca mati ghaNI ho lAla..../17 ehane vizvAsI haNuM re, vastra pathArI bichAya re.caturanara. gupta khaDraga rahI uThIyo ho lAla.... jaI peTho vaDa koTare re, cora khaDraga laI dhAya re. caturanara. paradezI sUtA haNyA ho lAla.../18 kuMvara pathArI dvidhA karI re, dIThI sUnI jAma re. caturanara. AgaLa pAchaLa jovatAM ho lAla.... kahe kuMvara re coraTA re, kheMcI khaDragane tAma re. caturanara. vizvAsaghAtI pAtakI ho lAla.../1lA mRgapati Age mRgayathAre, muja Age kiMThA jAya re.caturanara. jivita nahI nAThA vinA ho lAla.... kuMvara khaDraga jhalakI dIye re, jhaMpA saMpA dhAya re. caturanara. tasa urU jugalane chedato ho lAla....2vA sAhasika vairyamati guNe re, huM rAjyo suNa dakSa re. caturanara. cora kahe guNI guNa graha ho lAla.... zUnya devAlaya pAchale re, sanmukha che vaTavRkSa re. caturanara. vistAre eka kozano ho lAla...21 tasa koTaramAM moTakI re, zilAye DhAMkyuM dvAra re. caturanara. ratna bhavana muja te tale ho lAla.... viramatI bhaginI karI re, laghu yauvana rUpa sAra re. caturanara. meM tuja dIdhI dhana mAlazuM ho lAla....l22A . saMkete te paraNaze re, dravya sahita hitakAra re. caturanara. A muja paga dekhAvaje ho lAla... Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 1 : DhALa - 13 vIramatI nAme kahI re, jaI ughaDAvaje dvAra re. caturanara. ema suNI te mRta jvalIyo ho lAla....II2A kuMvara yathodita jaI karI re, pAtAla kIdha praveza re. caturanara. dekhI ghara citta camakIyo ho lAla.... nayanAnaMdana kaumudI re vIramatI rUpaveza re...caturanara. dekhI vitaka kahe bhAInuM ho lAla....||24| ApI nizAnI khaganI re tava sA harSita thAya re. caturanara. vAsa bhuvana pIyu vIsaso ho lAla.... vivAha sAmagrI karuM re, tavalage pathaMka ThAra re. caturanara. ema kahI meDI upara caDhI ho lAla....l||25|| ciMte kuMvara navi visaso re, Thaga Thakkara sonAra re. caturanara. sarpa ripu ne vANIyA ho lAla.... hathiyArabaMdha ne vAMdarA re, paradArA maMjAra re. caturanara. teNe pathaMka khUNe chapyo ho lAla....||26|| cUraNakRta pathaMka re. caturanara. utarI ho lAla.... jIvato jAiza raMka re. caturanara. keze grahI kuMvare tadA ho lAla....||2NI maMdira bAhira nIkalyo re, vikazyAM kamalanI jAta re. caturanara. nRpasuta mukhakaja dekhavA ho lAla.... ciMtA timira dUre gayuM re, ravi pragaTyo prabhAta re. caturanara. udayAcala upara caDhyo ho lAla....I||28|| vIramatI Agala karI re, taskara ghara pidhAya re. caturanara. kuMvara purImAM AvIyo ho loka hase koI nArIne re, cora mize lei jAya re. caturanara. suNato jaI nRpane name ho lAla....||29| soMpI cora sahodarI re, bhUpa dIye bahumAna re. caturanara. raMjayo rAya kahe ho lAla.... lAla.... izyu kalasaMce mUkI zilA re, sA kahe heThI muja bAMdhava haNIne kihAM re, sto Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6. dhammilakumAra rAsa zakti bhakti mati dhIratA re, vinaya aho guNavAna re. caturanara. muja purIjana sukhiyAM kiyAM ho lAla....3nA je jehanuM coryuM hatuM re, te te ApyuM tAsa re. caturanara. vIramatI gaI pAlyamAM ho lAla.... kuMvarane tilaka vadhAvIne re teDI jozI khAsa re. caturanara. lAla.... lagana divasa niradhArIyo ho lAla....31|| varaghoDA bahu occhave re, dIdhu kanyAdAna re. caturanara. corI catura racI cokamAM ho. lAla.... kamalasenA nija aMgajA re, raMbhArUpa nidhAna re. caturanara. kuMvarane paraNAvI nRpe ho lAla....II32 hastI hajAra alaMkaryAM re, ghoDA daza hajAra re. caturanara. koDI sonaiyA dAyaje ho lAla... deza dIyo lakha gAmazuM re, caila ratana alaMkAra re. caturanara. rathavAhana dAsI ghaNI ho lAla....33 prAsAda suMdara eka dIyo re, rahe sukhabhara nRpamAna re: caturanara. dIna duHkhIne uddhara ho upAdhyAyane tAta jyuM re dAna ane bahumAna re. caturanara. zeTha sutAne saMbhArato ho lAla....I|34| nizcaya padamuni anusare re, paNa pAle vyavahAra re. caturanara. kamalasenAzuM sukha va ho lAla.... dhammila rAse teramI re DhALa prathama khaMDa sAra re. caturanara. zrI zubhavIra kuMvara sukhI ho lAla...||35|| rAjakuMvara agaDadatta khaDga sAthe naga2mAM cAre dizAmAM pharI rahyo che. kaMdoine tyAM, vezyAne tyAM, vagere vagerene tyAM konI konI avarajavara che tenuM avalokana karI rahyo che. rAta paDatAM kaMika vicAra jhabUkyo. kAmadevanA maMdire gayo. mahAdevane namaskAra karyA. pUjana karyuM. dhUpa-dIpa pragaTAvIne rAtre te maMdiramAM dhyAnamAM beTho. ekAgra citte dhyAna karatAM kAmadeva pragaTa thaI bolyA. IIII he sattvazALI ! tane coranI zI vAta karuM ? ahIM te cora rAtavAso rahevA Avelo. mArI strI rati ane prIti baMneM strIono je zaNagAra caDhAvelo te teNe utAravA mAMDyo. huM vacamAM ADo paDyo, to mArI baMne strInAM Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9 khaMDa - 1: DhALa - 13 vastro paNa utArIne cAlyo gayo. tethI tenuM nAma levAmAM ya majA nathI. he kumAra ! meM to teno mAra paNa khAdho //rA kuMvara, kAmadevanI vAta sAMbhaLIne nirAza paNa thaI gayo. potAnuM kArya ATopI tyAMthI UThI ravAnA thaI gayo. jatAM rastAmAM vicAravA lAgyo ke "ANe to devane paNa choDyA nathI. to mANasa zA hisAbanA ! mANasa zuM karI zake ? A cora te asAdhAraNa vyakti jaNAya che. Ama tema pharatAM sAro divasa pUro thaI gayo. rAta paDI. paNa coranA koI samAcAra na maLe ! ThIka ! vaLI vicAra AvatAM kumAra mahAkALI mAtAnA maMdire Avyo. tyAM zuddha thaIne mAtAno ekAgracitte jApa cAlu karyo. dhyAna thakI mahAkAlImAtA kumAranI sAme pragaTa thayAM. bolyAM - vatsa ! zA mATe mane yAda karI te mane khabara che. A coranI kathA sAMbhaLavA jevI che. je sAMbhaLa! I[3. eka divasa te cora mAre tyAM kSaNavAra ja rokAyo hato. ene sArAM zukana joIne nIkaLavuM hatuM. tethI mArA maMdire Ubho hato. temAM mArA pagamAM rahelA be jhAMjhara joyAM. Ama tema joyuM. koI jotuM nathI ne ! jhAMjhara baMne laIne ravAnA thaI gayo. kuMvara kahevA lAgyo. he mADI ! tamArA jevAne A rIte lUMTI lAja le ! tame kaMI zikSA na karI? jo Ama ja thatuM hoya to have kayA devanI AzA rAkhavI? have to AtmavizvAsa keLavIne zakti ajamAvavAnI che temAM ja saphaLatA maLaze. jo nagaramAM tareha tarehanI vAto :- nagaramAM, nagara bahAra badhe ja tapAsa karatAM karatAM kumAranA cha dina to pUrA thaI gayA. phakta 1 dina rahyo. loko paNa jAtajAtanI vAto karavA lAgyA. re ! pelA paradezI chAtre bIDuM jhaDapyuM che. (hoDa bakI che) Aja taka hajI cora pakaDAyo nathI. kAle chello divasa. bicAro vagaravAMke marI jaze. vaLI koI kahe che are ! e to mahAparAkramI che. hAthIne kevo vaza karyo hato ? haju to eka divasa bAkI che ne ! nakkI corane pakaDI lAvaze. vaLI bIjo bolyo. re ! alA ! cha dina to cAlyA gayA. to kaMI pakaDAyo nathI. to eka dinamAM zuM karaze? pakaDavAnI vAta kyAM? bhALa paNa maLI nathI. koI kahe che - "bhAgyamAM je lakhyuM haze tema thaze." Ama aneka prakAranI vAto cAle che. kumArane paNa AvI ghaNI vAto sAMbhaLavA maLI. vicAramAM paDyo. jo hAtha na Ave to rAjAne mAM zuM batAvavuM? vaLI sAtamA dinanuM prabhAta thayuM. ne nagaranI bahAra nIkaLI gayo. //pI. 1 khinnamanavALo, udAsIna thayela kumAra nagaranI bahAra zUnya evA smazAnamAM jaIne eka vaDavRkSa nIce jaIne beTho. cAre dizAe joI rahelo kumAra dUra dUra najara nAMkhIne beTho che. jue che. potAnI talavAra guptapaNe rAkhI che. traNa prahara Ama ja besavAmAM cAlyA gayA. zUnya vAtAvaraNamAM cotho prahara cAlu thayo. sUrya paNa have kumAranuM khinnavadana jovA taiyAra nathI. tethI te paNa astAcala para cAlI gayo. kumAra to dUra dUra kSitija tarapha mITa mAMDIne joI rahyo che. llll tridaMDI veze cora - sAme dUrathI koIka AvI rahyuM che. kaMThathI nAbhi sudhI laTakatI rUdrAkSanI mALA che. lAla vastrothI zarIra AcchAdita che. eka hAthamAM tridaMDa, bIjA hAthamAM kuMDI che. bhasmanI rekhAo kapALe karI che tenAthI kapALa zobhe che. vaLI mastaka upara chatrI ne pagamAM pAvaDI dhAraNa karelI che. teNI nAsikA phUlanI jema phUlelI che, AMkho lAlaghUma che. vALa pILA che. jAMgha-bhUjA-Doka moTAM che. jeno dekhAva bhayaMkara - che. jotAM ja Dara lAge. koI paradezI parivrAjakano veSa dhAraNa karIne Avato kuMvare joyo. dA. Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmilakumAra rAsa kuMvare vicAryuM ke "haM............" enI tirkI najara cenacALA to coranAM ja che. rAjA-prajAne judA judA veSe ThagyA che. Aje parivrAjaka rUpamAM bhAIsAheba AvyAM lAge che, ThIka che. ApaNe to cora samajIne zarUAta ka2vI. parivrAjaka najIka Avyo eTale kumAra Ubho thaIne pagamAM paDyo. (namyo) saMnyAsIe paNa rAjakuMvarane kalyANakArI AzIrvAda ApyA. mitranI jema pUchavA lAgyo. III too : tridaMDInI mAyAjALa :- he vatsa ! nirAza kema jaNAya che ! kaMI duHkha hoya to kahe H jANe mahAna upakAra karanAra koI parama puruSa hoya tema premathI pUchyuM. tyAre kumAra bolyo - he mahAtmA ! huM eka paradezI chuM. Apa to samartha yogI cho ! ApanI pAse zI vAta karuM ! zarama Ave che mane. paNa Ape mane premathI lAgaNIthI pUchyuM to zarama dUra karIne kahuM chuM ke yogIrAja ! jugAramAM sarva dravya hArI gayo. dAritryanA khADAmAM paDyo chuM. dravya vinA jIvavuM ghaNuM kaThina che. kAramA divaso vitAvIne have kaMTALI gayo chuM. kyAM sudhI A rIte jIvavuM ? / / 10 / kahevAya che ke "vyAdhi-vyasana-vivAda-vaizvAnara (agni) ane vaira A pAMce vaLyA (vathI zarU thatA) vadhe to jarUra duHkhamAM nAMkhe. A jugAranA vyasanathI daridrI banyo. garIbAI rUpI jhe2 mANasane jIvatAM chatAM mAranAra che. roga vinAnI mAMdagI che. kema ke dravyanI ciMtAmAM Akho divasa baLavAnuM. zarIra sUkAvAnuM ||11|| kumAranI vAta sAMbhaLI yogI bolyo ke "he vatsa ! A badhuM phogaTa bolI rahyo che. zuM sUryanA udaye kadApi hima paDe kharuM ? jo na paDe to A daradratA rUpI kaMdano nAza karavA mATe kuhADA sarakho huM hote chate tAruM dAridraya zuM TakI zakavAnuM che ?" kuMvara kahe "yogIrAja ! mAruM dAridra dUra karo to Apano moTo upakAra mAnIza." ||12|| "sAru vatsa ! ThIka che. hAla tuM ahIM ja besa ane samaya thatAM huM tane teDavA AvuM chuM." ema kahI yogI smazAna tarapha cAlyo. kuMvare vicAryuM ke "A bhAimAM dALamAM kaMIka kALuM jaNAya che. nakkI nagaramAM AnAM ja tophAna lAge che." vicAra karatAM karatAM sUryAsta thaI gayo. rAtri haMmezAM cAra jaNane priya hoya che. ghuvaDa-cora-bhUta ne vyabhicArIne. 13 A bAju rAtrino eka prahara pUro thatAM loDhAnAM be khAtarIyAM temaja hAthamAM ta2vA2 dhAraNa karIne parivrAjaka AvI pahoMcyo. "he kumAra ! UTha, mArI sAthe cAla." kumAra Ubho thayo. yogI pAchaLa cAlavA lAgyo. baMne nagaramAM pravezyA. prathama to yogIe lokanI najara bAMdhI.' adRzya vidyAnA baLe karIne eka koTidhvaja (karoDapati)nA ghara AgaLa AvIne khAtariyAthI khAtara pADI bhIMtamAM moTuM bAkoruM karyuM. baMne jaNA gharamAM peThA. vastra, AbharaNa ane jhaverAtanI peTIo ekaThI karI. pachI baMne jaNAe peTIo laI jaIne yakSanA maMdiramAM mUkI. / / 15 / tyAM maMdiramAM koI paradezIo pharatAM pharatAM AvIne sUtAM che temane uThADI ane dAma ApavAnAM nakkI karyAM. peTIo temanAM mastaka upara caDhAvI. yogIrAja AgaLa thayo. nagara choDI smazAnanI najIka thaIne pAsenAM AmravanamAM AvyA. // 16 // AmravanamAM koI eka (corano jANIto vaDalo) vaDalAnI vRkSa nIce peTIo mukAvI. sau koI vizrAMti levA mATe sUtA. yogIrAja (cora) paNa kapaTa nidrAe poDhI gayo. rAjakumAra paNa sUto. paNa sUto kumAra vicAra karavA lAgyo. re ! A corayogInuM dhairya apAra che. vaLI ghaNo zaktizALI che. buddhimaMta ne sAthe mahAprapaMcI paNa lAge che. AnA bharose nirAMte sUvuM te jokhamabharyuM lAge che. tenI upara vizvAsa mUkavA jevo nathI. / / 17 / Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 1 : DhALa - 13 1 tene-koIpaNa jAtanI zaMkA na paDe tevo upAya karuM. avasare haNIza. evuM vicArIne UThyo. bichAnA (je kaMI pAtharyuM hatuM tenI) upara potAnuM (uttarIyavasra) vastra pAtharyuM. khaDgane gupta rAkhIne vaDanA koTaramAM jaIne, saMtAi gayo. cAre bAju zAMta vAtAvaraNa ne aMdhAra hato. kaMI ja dekhAtuM nathI. sau jaMpyA...uMghI gayA. eTale cora dhIre rahIne potAnuM khaDga hAthamAM laIne Ubho thayo. (koTaramAM rahelo kumAra joto hato.) bhAravAhako bIcArA nirdoSa bharaniMdaramAM sUtA hatA. A core teonI upara ghA karyo. kevo karyo ? eka ja ghAe badhA haNAi gayA. // 18 // kumArano paDakAra :- te pachI kuMvaranI pathArI jyAM paDI hatI. tyAM paNa teNe ghA karyo. pathArInA be TukaDA thaI gayA. cora camakyo. pathArI zUnya joI Amatema jovA lAgyo. are ! dhUrta kyAM bhAgI gayo ? tyAM to koTaramAMthI kumAra potAnuM khaDga kheMcIne (myAnamAM talavAra bahAra kADhatAMnI sAthe cora sAme Avyo.) coranI sAme dhasyo. paDakAra pheMkyo. re coraTA ! pAtakI ! vizvAsaghAtI ! kesarI-siMha AgaLa haraNiyuM rAMka che. tema mArI AgaLathI have tuM kyAM jaiza ? acAnaka ghA thavAthI cora mUMjhAyo. have tyAMthI nAsI chUTyA vinA chUTako nathI. nahIM to jIvavuM muzkela che. paNa kuMvaranA pakaDamAM AvI gayo hato. chUTavAno ghaNo prayatna karyo. majabUta hato. chatAM chUTI na zakyo hatu teTaluM badhuM ja jora bheguM karIne chUTavA prayatna karyo. jevo nAsavA jAya che, tyAM to sAme ja (kumAranA hAthamAM) caLakatI vIjaLI jevI talavAra jhaLakI UThI. paLanoya vilaMba karyA vinA kumAre tenA paganA (baMne) sAthaLa chedI nAkhyA. 20 cora haNAyo :- corano potAno pApano ghaDo bharAi gayo hato. khela khalAsa thaI rahyo hato. jIvanayAtrAnI chellI ghaDIo have pUrI thatI hatI. pote maraze ane badhuM aMdhArAmAM rahI jaze. ema vicArI core potAnI guhyavAta teNe kuMvaranI pAse pragaTa karI. "he sAhasika !" tArA gAMbhIrya guNathI kharekhara huM tArI upara prasanna thayo chuM. he buddhizALI ! huM pote cora hato paNa guNIyalanA guNane huM grahaNa karuM chuM. mArI eka vAta sAMbhaLa. "A zUnya devAlayanI pAchaLa sAme eka vaDavRkSa che. je eka kozanA vistAramAM phelAyeluM che. / / 21 / coranAM AvAse :- te vaDalAnA kotaramAM jaIne jozo to eka moTI zilA che. tene tuM joje. * te zilAne dUra karaje. pachI aMdara praveza karaje. tyAM ratnajaDita mAruM bhuvana (AvAsa) che te bhuvana (mahelamAM) mAM mArI bena nAme vIramatI rahe che. te hamaNAM ja navIna yauvanane AMgaNe AvIne UbhI che jo ke hajI to te kuMvArI che. to te mArI bena ane mAro badho sAmAna mAruM badhuM dhana dolata tane huM arpaNa karuM chuM. 22 // he vatsa ! vaLI A badhuM dravya ane mAruM A khaga tyAM jaIne tene batAvaje. eTale te saMketathI tane paraNaze. "vIramatI" e pramANe nAma daIne bolAvazo eTale te dvAra kholaze. have tenA (coranA) chellA zvAsozvAsa cAlatA hatA. re ! vIra ! A mAruM mRtyu...bacanAra nathI. he rAma...bolatAM tenA 2Ama 2mI gayA. jagatamAMthI vidAya thayo. kuMvare mRtakAraja karyuM. rA have je pramANe core kahyuM hatuM te pramANe agaDadattakumara (core ApelI nizAnI) meLavIne te vaTavRkSa pAse pahoMcI gayo ne kahevA mujaba bhoMyarAmAM praveza karyo. ratnabhuvana jhaLahaLatAM ratnothI jaDeluM hatuM. te kumAra Avo vAsabhuvana joIne cittamAM camakyo. vIramatInAM rUpa ane veSa joI tenI AMkho kaumudInI jema AnaMdita thaI. vIramatI paNa potAnA baMdhune badale anya evI svarUpavAna vyaktine aNadhArI rIte AvA gupta sthAnamAM AvelI joIne camakI. kuMvara bolyo. "vIramatI !" tArA bhAInA Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmilakumAra rAsa '' samAcAra ApavA Avyo chuM. tAro bhAI A jagatamAM nathI. bALA bolI : "zuM te marI gayo ?" "nA. meM mAryo che." tenA atyAcArathI loko kaMTALyA hatA. mahArAjAno hukama hato. chelle A khaDga tArA baMdhue mane ApyuM che. 24 hara vIramatInuM kapaTa :- teNIe potAnA bhAInuM khaDga oLakhyuM. saMketa uparathI badhuM samajI gaI ane bhAInuM vera levA teNI tatpara thaI. teNIe mAyA vistAravA mAMDI. "svAmin !" tamArA jevA vIrapuruSane pAmIne mArI jiMdagI Aje saphaLa thaI. Apa A palaMga upara beso. huM upara jaIne vivAhanI sAmagrI taiyAra karuM. pachI lagna karIne Apa ahIMyAM A ratnabhuvanamAM raho. mArI sAthe akhaMDa sukha AnaMda bhogavo." ema kahI kuMvarane palaMga batAvI, te mALa upara gaI. // 25 // kuMvara vicAra karavA lAgyo. A paNa dhUrta evA coranI bena che. kahyuM che ke "Thaga, Thakkara, sonI, sarpa, zatru, vANiyo, zastradhAraNa karanAro, vAMdaro, bilADI, ATalA navajaNAno vizvAsa karavo nahi. ema vicArI palaMganA eka khUNA nIce te chUpAi gayo. II26 // have A bAju vIramatIe mALa upara jaIne palaMganI barAbara ja upara rahelI zilA (patthara) hatI. tenI kaLa kADhIne, te paththara palaMga upara pachADyo. tethI palaMganA cUrA thaI gayA. palaMga dhabAka daIne nIce rahelA aMdhArA kUvAmAM UtarI gayo. teNI mALa uparathI nIce UtaratAM bolI - re ! rAMkaDA ! mArA bAMdhavane haNIne tuM kyAM javAno che ? vIramatIne khabara nathI ke kuMvara chUpAyo che tethI bacI gayo che. vIramatInI vAta sAMbhaLI, tarata ja kumAre chalAMga mArI teno coTalo pakaDyo. 52nA coTalo pakaDIne DhasaDIne maMdiranI (ratnabhuvananI) bahAra kheMcIne laI Avyo. baMnenI najara maLI. nayano kamaLanI jema vikasyAM. kuMvaranA mukhane jovA mATe, ciMtArUpI aMdhakArane dUra karavA, sUrya pragaTyo. rAta pUrI thaI ane prabhAta thatAM, udayAcala upara sUrya caDhavA lAgyo. I // 28 // eka prahara lagabhaga pUro thavA Avyo haze. coranAM gharanI zilA DhAMkIne kumAre vIramatIne AgaLa karIne nagarInA daravAjAmAM praveza karyo. coranI jema Agala laI javAnI A coranI benane joIne loko hasavA lAgyA. juo to kharAM ! kuMvara kevA corane pakaDI lAvyo ? AvI mIThI majAka karatAM lokone sAMbhaLato kumAra to bALAne laIne rAjasabhAmAM Avyo. / / 29 / / rAjAne namaskAra karyA. coranI sahodarI (bena) paNa rAjAne caraNe soMpI dIdhI. ne je banI hatI te sadhaLI bInA rAjA pAse kahI. rAjakuMvaranA AvA adbhUta kAryathI rAjA atiprasanna thayA. "vatsa ! tArI pAse zakti-bhakti-buddhi-gAMbhIrya-vinaya Adi guNano bhaMDAra che. tArA guNonuM keTaluM varNana karuM ! Aje to teM mArA sarvajanone sukhI karyA / / 30 rAjAe subhaTone Adeza karyo. vIramatIne sAthe laIne pallImAM jAva. tyAMthI badho mAla laI Avo. subhaTo vIramatIne laIne jaMgalamAM vaTavRkSanI nIce ratnabhuvanamAM gayA. teNIe batAveluM, core je je corI karIne bheguM kareluM saghaLuM dravya rAjasabhAmAM lAvyA. je jenuM hatuM te tenuM pAchuM soMpavAmAM AvyuM. vIramatI pallImAM gaI. rAjAnI putrI kamalasenA, je rUpe raMbhA samAna Aja sudhI kuMvArI hatI te kuMvarInuM agaDadatta kumAranI sAthe vevizALa karavA joSI bolAvyA. zubhamuhUrte kumArane tilaka karI vadhAvyA. lagnano divasa nirdhArita karyo. / / 31 / / kamaLasenAnAM lagna :- rAjAnI dIkarI - rAjakuMvarInAM lagna, zI kamInA hoya ? sAme paNa putra rAjavaMzI. rAjanabIro hato. nagarajano mATe parama upakArI kumAranA lagnamAM zI uNapa hoya ? nitya varaghoDA Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 1 : DhALa - 13 63 sAMje phUlekAe.caDhAvyA. occhava ghaNA thayA. caoNrI paNa nagaranA cokamAM citravicitra citarAvIne mUkI che. arthAt kalAkAre caoNrInI racanA suMdara karI che. // 32 // rAjAe mahAmahotsavapUrvaka rAjakuMvarInAM lagna kumAranI sAthe karyA. kanyAdAna ApyuM. kanyAdAnamAM rUpe raMbhA sarakhI dIkarI ja mukhyapaNe hatI. ne tenI sAthe sAthe kanyAdAnamAM eka hajAra alaMkArIne hAthI ApyA. sajAvelA 10 hajAra ghoDA ApyA. eka karoDa sonaiyA, dAyajAmAM ApyA. eka lAkha gAma ApyAM. vastrono pAra na pAmI zakAya teTalAM ratna mANeka motI suzobhita alaMkAro - AbhUSaNo - jarajhaverAtano toTo nathI. teTaluM ApyuM. vaLI vAhana-dAsa-dAsIno ghaNo varga...Adi kamaLasenAne manamAnatI bIjI paNa ghaNI vastu ApI. II3 // kumAra sasarAne ghera H- vaLI navapariNIta varakanyAne rahevA moTo mahela baMdhAvIne Apyo. je mahelamAM kumAra ane kuMvarI sukhabhara rahe che. kumAra (sasarAdhera) rAjAnAM adhika mAna sanmAnathI AnaMdamAM sukhapUrvaka divaso (pasAra kare che) nirgamana karavA lAgyo. dIna duHkhI ane anAthono uddhAra karato. lakSmIno sadbaya kare che. rAjakumAra pitA samAna - paMDitajIne paNa bahumAnapUrvaka dAna ghaNuM Ape che. vaLI AgaLa paraNetara madanamaMjarIne paNa yAda kare che. zeThanI putrI madanamaMjarIne bhUlato nathI. / / 34 / / rAsanA kartA puruSa kahe che ke jema muni nizcayanayane haiyAmAM rAkhIne vyavahAranuM pAlana kare che tema agaDadakumAra, madanamaMjarIne yAda karato, manamAM tenuM smaraNa karato thako, kamaLasenA sAthe saMsAranAM sukha bhogavI rahyo che. zrI dhammilakumAra rAsanI A prathama khaMDanI teramI DhALa kahetAM zrI zubhavIravijayajI ma.sA. ghaNA (Adhyatmika rIte) sukhI thayA. A rAsanI kathAnA nAyaka agaDadatta kumAra saMsAranA sukhanA svAmI thayA. A rIte baMnee sukha meLavyuM. / / 35 / / prathama khaMDanI DhALa : 13 samApta copAi khaMDe khaMDa madhuratA ghaNI, jema rasa zeraDI sAMThe bhaNI, zrI zubhavIra vacana rasa lattA, dhammila rAse cakho puNyavatA. // 1 // jema zeraDInA sAMThAmAM AgaLa vadhu rasa hoya che, ane (jyAM gAMTha hoya tyAM rasa na hoya) ahIM paNa prathama khaMDa karatAM bIjA khaMDanA rasanI madhuratA vadhAre hoya che, te ja rIte zrI zubhavIravijayanAM vacanarUpI zeraDInA rasane A dhammilakumAranA rAsamAM he punyavaMtA prANIo ! tame te rasa cAkho. iti zrImattapogacchIya saMvizaziromaNI paMDita ziroratna paMDitazrI zubhavijaya gaNiziSya paMDitazrI vIravijayagaNiviracite zrI dhammilacaritre prAkRta prabaMdhe prathamakhaMDa samAptaH // A pramANe zrImad tapAgacchIya saMvijJa ziromaNI, buddhizALIomAM mugaTa samAna paMDitavarya zrI zubhavijaya gaNivaryanA ziSya paM. zrI vIravijaya gaNivarye zrI dhammilakumAra caritranA prAkRta prabaMdhamAMthI racela prathamakhaMDa samApta thayo. sarva gAthA 434. - dhammilano janma - dhammilano vairAgya - lagna - vezyAne tyAM rahevuM - akkAno tiraskAra, ghare mAtapitAnuM mRtyu, agaDadattamuni sAthe samAgama, vijayapAla rAjAnuM dRSTAMta, agaDadatta munie kahelo potAno vRttAMta,...A sarva vAto prathamakhaMDanI 13 DhALamAM jaNAvI. prathama khaMDanI DhALa : 13 pUrNa. * prathama khaMDa pUrNa Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha dvitIya khaMDa prAraMbha -: dohA : zubhagurU caraNa kamala namI, kahIzuM Agala vAta; dhammila Age munivare, bhAMkhyA nija avadAta. // 1 // prathamakhaMDa akhaMDa rasa, pUrNa huo supramANa; bIjo khaMDa kahuM have, suNajo vikasita jANa // 2 // dhArmika paMDita kautukI, vairAgI nara nAra; aisI kathA Agala kahuM, tasa citta raMjanahAra. ghaNA eka dina 2mavA nIkalyo, agaDadatta saviveka; paga paga dekhaNa kAraNe, maLiyA loka aneka. // 4 // mukha sohe pUraNa zazI, ardhacaMdra samabhAla; tapanopama teje karI, adhara arUNa paravAla. // 5 // madanamaMjarI dekhatI, kAmadeva avatAra, kamalasenAye vaza kiyo, ciMte muja bharatAra. // 6 // lekha lakhI caturAizuM, lalita vacana nija hAtha; upa2 mudrA deine, mokalatI sakhI sAtha. Ill mAlatI phUla 2kebImAM, akSata lekha sameta; ekAMte jaI kuMvarane, vadhAvatI dharI heta // 8 // lekha dIye tasa hAthamAM, vRddha sakhI suvinItavAMce kuMvara ukhelIne, pUraNa dharato prIta. zANA zrI zubhavijayaguru bhagavaMtanAM caraNakamaLamAM namaskAra karIne AgaLa zuM zuM banyuM ? te vAta have kahIzuM. dhammilakumAranI AgaLa (jaMgalamAM vRkSa nIce beThelA) agaDadatta munie ahIM sudhIno vRttAMta kahyo. / / 1 / / A pramANe prathama khaMDa suyuktiothI akhaMDa rasavALo pUrNa thayo. rAsakartA have bIjA khaMDamAM kahe che ke "he buddhizALI ! tame sau praphullita hRdayavALA thaIne A kathAne AgaLa sAMbhaLo. // 2 // dhArmika paMDita-kautukI, vairAgI je naranArIo che. temane evA prakAranI kathA AgaLa kahuM chuM ke je teonA cittane AnaMda ApanArI thaze. IIII have kamalasenA sAthe mahelamAM AnaMda karato agaDadatta vivekapUrvaka eka divasa ramavA mahelamAMthI nIkaLIne cauTAmAM jaI rahyo che. tenuM eka eka pagaluM jovAne mATe aneka loko bhegA thayAM che. / / 4 / / pUrNimAnA caMdra sarakhuM tenuM mukha, ardha caMdrAkAre kapALa, zobhI rahyuM hatuM. tejathI te-sUryanI upamAne Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - : DhALa - 1 05 dhAraNa karato hato. vaLI hoTha to paravALAnA raMga jevA lAla zobhI rahyA hatA. //pA kuMvara dhIme dhIme AgaLa vadhI rahyo che. tyAM zeThanI havelI pAsethI nIkaLyo. kAmadevanA avatAra sarakhA kumArane madanamaMjarIe joyo ane manamAM ciMtavavA lAgI. re ! A to mAro priyatama ! mArA priyatamane kamalasenAe vaza karyo ? keTalA divase darzana thayAM ? ll lAva ! emane kaMIka aNasAra to ApuM. ema vicArI caturAIpUrvaka, alaMkArika lAlityapUrNa vacano vaDe suMdara evo lekha svahaste lakhIne uparathI sIla lagAvIne sakhInI sAthe mokalyo. llNA. madanamaMjarIno lekha (patra) - catura ne vaLI svAmInA kAmane zobhAvanArI evI sakhI, kebImAM mAlatInAM phUlo ane akSata laI lekha ApavA gaI. ekAMtamAM jaI kuMvarane akSata ane phUlathI premapUrvaka vadhAvyA. IITA ane pachI kAryamAM paripakva evI catura dAsIe vinayapUrvaka kumAranA hAthamAM lekha (patra) Apyo. hRdayamAM pUrNa prItane dhAraNa karato kumAra sIla ukheDIne lekha vAMcavA lAgyo. lA. DhALa pahelI (toraNathI ratha pherIyo re hAM...e dezI) naMdasutA namI nAthane ho rAja, nayaNe bharIyAM nIra; mere0 araja karUM avanIpati ho rAja, bhIMjyAM lakhatAM cIra. mere vAlA. 3/1 paTTarANI pada pAThavI ho rAja, piyuDe karI parihAra, mere sAkhI vanatarU vyaMtarA ho rAja, kaMtakola karanAra, mere vAlA. //rA vAta rahI te vegalI ho rAja, kiNa dizi vAyo samIra; mere paNa chillara jala koNa pIve ho rAja, pAmI gaMgA nIra.mere vAlA. 3 sUrya vibhAta pUrava dize ho rAja, pazcima rAtri rahAya, mere0 mahilA do mana sAcave ho rAja, dinamaNi jagatano rAya. mere vAlA./4 ketakI mAlatI mohI rahyo ho rAja, bhamaro vana bhaTakAya; mere). jAI camelI phUlanI ho rAja, sugaMdha letI jAya. mere vAlA.//pA prema bharI pUrava priyA ho rAja, samarI tihAM Avata; mere dekhI dava balI ketakI ho rAja, tasa rakSAe lUTaMta. mere vAlA. Ill dekhI haMsa viyogIo ho rAja, pUche kima loTAya; mere.. bhamara kahe viraha dahe ho rAja, tanu rakSAe ThaharAya, mere vAlA. zA marUo Damaro nahI rUce ho rAja, ketakI lAgyo prema; mere.. vedhakagati vedhaka lahe ho rAja, mUrakha jANe kema. mere vAlA. IITA haMsa kahe huM vedhakI ho rAja, pUchuM tujane ema; mere kAlu tuja savi aMga che ho rAja, pUMThe pILo kema. mere vAlahA..lA Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka dhamilakumAra rAsa bhamara kahe muja premano ho rAja, ghA lAgyo che aMga, mere0 sAjI haladI copaDI ho rAja, pILo dIse raMga. mere vAlahA./1nA nara bhamarA opama dharo ho rAja, to dila dharajo vAta, mere raNazUrA kema kSatrIne ho rAja, lAgyo kamaliNI ghAta. mere vAlA./115 popaTa vanamAle vase ho rAja, nirakhe tihAM eka nAra; mere dADima kalI piMjara dharI ho rAja, dekhADe dharI pyAra. mere vAlA. 1rI. popaTa jaI piMjara paDyo ho rAja, tumaco paNa e ghATa; mere0 neha viluddhI zukapriyA ho rAja, rotI jotI vATa. mere vAlA./1all vAyudhara jIvana hato ho rAja, tava lage najara melApa; mere0 uttama vacane ghara rahI ho rAja, nAmano karI jApa. mere vAlA. II14o. laMka bibhISaNa thApiyo ho rAja, rAme vacana chaleNa; mere) vAMcI dhArI vicArIne ho rAja, uttama dejo saNa. mere vAlA. 15aa. doya priyA pativrata kIyo ho rAja, vyabhicArI laghunAra; mere0 apamAnI vRddhA priyA ho rAja, cAre nitya bharatAra. mere vAlA./16l kheTa priyAprazna kahe ho rAja, e vanabhUmi majhAra; mere0 saMjIvanI buTI care ho rAja, pAme nara avatAra. mere vAlA./17I. sA suNI patineha bharI ho rAja, bhegI karI dIe cAra; mere0 saMjIvinI cAre carI ho rAja, sajja kIyo bharatAra. mere vAlA. In18mA ukti yukti che lekhamAM ho rAja, paMDita jANe lAga; mereo , nArI dekhADe dhAnane ho rAja, mUrakha tolaDarAga. mere vAlA./1lA najara thakI dUra rahyA ho rAja, paNa muja ghaTa vizarAma; mere0 hRdaya thakI dUra khaso ho rAja, mAgu kautuka tAma. mere vAlahA. 27nA sukhabhara rahejo sAhibA ho rAja, vahelo uttara deI; mere0 kuMvara sakhIne pUchato ho rAja, A lakhanArI keI. mere vAlA. Il21| vRddhA kahe nRpa sAMbhaLo ho rAja, zeThasutA satI jeha; mere) bhuvanavane siMcI tuma ho rAja, vacana amRtarasa neha. mere vAlA. rara . madanamaMjarIye e lakhyo ho rAja, neha bharI dinarAta; mere daMtI damana nRpa raMjane ho rAja, corano kIdho ghAta. mere vAlahA.ra3 Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 2 : DhALa - 1 rAjasutA paraNI sahI ho rAja, sAMbhaLI harSita citta; mere0 muja vizvAse mokalI ho rAja, tamane vadhAvavA nimitta. mere vAlA. 24 ema kahetI kuMvara gale ho rAja, motIno have hAra; mere) vanitA vItaka sAMbhaLo ho rAja, baLatI viyogI nAra. mere vAlA. rapA viSa pItAM meM DholIyuM ho rAja, kApyo phAMso dekha; mere0 meM vacane karI dhIravI ho rAja, tava e lakhiyA lekha. mere kuMvara vAlA. // kahe kema AvaDI ho rAja, zaMkA cittamAM Aya; mere0 thoDe dina teDI jaze ho rAja, mithyA vacana na thAya. mere vAlA. ll2zI vastra bhUSaNa tAMbUla deI ho rAja, dAsI muditA kIdha; mere0 ratnajaDI nija mudrikA ho rAja, paTTarANI kara dIdha. mere vAlahA..28 prANapriyA tuja svAminI ho rAja, dharaje aMgulI tAsa, mere visarajI sA ema kahI ho rAja, lekha dhare nitya pAsa. mere vAlA. eralA bIje khaMDe premanI ho rAja DhALa prathama kahI cheka; mere0 vira vacanI saMsAramAM ho rAja, dharme paNa tasa Teka. mere vAlA. ll3nA vahAlA! naMdasutA nAthane namaskAra kare che. name che. nayano nIrathI bharelAM che. mArA avanIpatine karajoDI araja karuM chuM. he svAmin ! A lekha lakhatAM mArAM cIra bhIMjAI rahyAM che. juo to kharA ! I1 "huM tane paTTarANI pada ApIza." A pramANe kahIne, mArA piyuDe jayAre mane rajA ApI hatI ane enAM sAkSI e vananAM vRkSo ane vyaMtara devo che. A kola karanAra bIjo koI nahi, paNa mAro kaMta ja hato. rA A vAta to vegaLI rahI paNa hamaNAM to kaI dizAmAM vAyaro vAI rahyo che? ke je tamAruM mukha jovA maLatuM nathI. hA ! paNa gaMgAjaLanAM nIrane jeNe ekavAra pIvuM hoya tene chillaranuM jaLa na rUce. tema che svAminuM! kharekhara, huM tamane choDIne kyAMye javAnI nathI. 3l savAre sUrya pUrvadizAne, sAMje pazcimadizAne sAcave che. te to jagatano rAjA kahevAya. evo dinamaNI (sUrya) baMne dizArUpI strIonAM manane sAcave che, te rIte zuM tame mane na sAcavI zako? Ill ketakI ane mAlatImAM mohI rahelo bhamaro, vananI aMdara bhame che, ane jAI, (juI) camelImAM phUlanI sugaMdhane leto jAya che //pA vaLI pUrvanI priyAmAM premarasa bharAyo haze. (ketakImAM rasa bharAyo haze) evuM yAda karIne pharI tyAM AgaLa Ave che, tyAM dava lAgatAM ketakInA choDane baLelo joIne tenI rAkhamAM bhamaro ALoTe che. //6 tyAre haMsalInA viyoge baLato evo haMsa tene pUche che, "tuM zA mATe A rIte ALoTe che?" tyAre bhamaro kahe che "tenA (ketakInA) virahathI mAruM tana baLI rahyuM che. mATe tenI rAkhamAM ALoTIne Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhammilakumAra rAsa mArA dehane ThAruM chuM". IIII tyAre haMsa kahe che Damaro-maravo ThaMDaka ApanArAM che, tyAre bhamaro kahevA lAgyo ke ketakIno prema evo lAgyo che ke bIjAM ekeyano prema rUcato nathI. virahI (premI)nI gati virahI (premI) jANI zake, mUDha kyAMthI jANI zake ? ghaMTA be eTale haMse kahyuM ke "huM paNa premInA viyogavALo chuM, tethI tArI vedanAne huM paNa jANI zakuM chuM. huM tamane ema pUchuM chuM ke A Akhu tAruM zarIra zyAma (kALuM) paDI gayuM che ane pUMThe pILo kema che ? / / 9 / / bhamaro bolyo - he haMsa ! A premano ghA mArA aMge lAgyo che. tenI upara tAjI haLadara hamaNAM copaDelI che. tethI pILo raMga dekhAya che. 10 svAmin ! tame paNa manuSyarUpI bhamarA cho. nakkI A vAta dilamAM dharajo. jo ema na hoya to raNamAM zUravI2 evA kSatriyane kamalinIno ghAta kema lAge ? / / 11 / / "he nAtha ! bIjI eka vAta kahuM ? eka popaTa vanamAM vasato hato. tyAM koI suMdarI pharavA AvI. ane teNe te joyo. suMdara majAnuM pAMjaru maMgAvyuM. temAM dADamanI kaLIo mUkI. popaTane pyArathI bolAvI dADamanI kaLIo batAvI. / / 12 / / bhoLo bicAro popaTa piMjaramAM jaIne paDyo. tamAro paNa evo ja ghATa che. ane snehaghelI popaTanI priyA (menA) raDatI raDatI rAha jue che ke svAmI kyAre Ave ? kyAre Ave ? kyAre bheTuM ? / / 13 / pavanacaMDa upAdhyAyane tyAM mAro prANanAtha hato. tyAM sudhI to suMdara dRSTi meLApa paNa thato ane hamaNAM to virahanI vyathAthI vyAkuLa chuM. paNa uttama-kuLavAna evA tame ApelAM vacanonA vizvAse dhIraja dharI rahI chuM. tamArA nAmano jApa karuM chuM. I // 14 // he prANanAtha ! eka vacananA miSe karIne vibhISaNane rAme laMkApati banAvyo hato. tema tame paNa Apela vacanane A lekha vAMcIne yAda karajo. ane jaldIthI uttara Apajo. vibhISaNe kahyuM ke "mane kaMI kAma batAvo.'' tyAre rAme kahyuM ke "A laMkAnuM rAjaya tAre saMbhALavAnuM che." haju to yuddhanI zarUAta paNa nathI thaI chatAM rAmane khAtrI che ke yuddhamAM vijaya thavAno che ane jyAre yuddha thayuM ne laMkAmAM AvyA tyAre vibhISaNe rAmane kahyuM ke 'A siMhAsana upara besone, Apano rAjyAbhiSeka karIe, tyAre rAma bolyAM ke "rAya to meM tane pahelAM ja ApI dIdhuM che te vAta bhulAI gaI ?" A rIte vacanachalathI vibhISaNano rAjyAbhiSeka karyo. // 15 // paNa hamaNAM to tame kaI paristhitimAM cho, te kahuM ? A dRSTAMtathI samajI lejo. jethI khabara paDaze. eka manuSyane be patnI hatI. baMnee pativrata karyuM. nAnI strI vyabhicArI hatI. teNe vicAryuM ke ANe pativrata karyuM che. tethI pati tene vaza thaI jaze ane haMmeza mATe huM samAgama meLavI nahi zakuM. teNIe anya puruSa sAthe saMbaMdha bAMdhyo ane moTI zokya sAthe jhaghaDavA lAgI. ekavAra koI yogI Avyo. tene laghustrI jaNAve che ke "mAro pati mane vaza nathI ane zokya jhaghaDe che." yogIe cUrNa ApyuM. "A khavaDAvaje. jethI te baLadiyo thaI jaze." laghu strI khuza thaI gaI. yogIe ApeluM cUrNa khavaDAvI dIdhuM. pati baLadiyo thaI gayo. moTI zokyane kahevA lAgI ke "patinA bahu vhAla karatI hatI ne ? bhogava have ! moTI strI bahu samaju hatI ane sAthe vivekI paNa hatI. te samaje che ke bhale hamaNAM A baLada thayo. paraMtu che to mAro patine ! te cAro carAvavA laI jAya che. sArI rIte patibaLadanI mAvajata kare che. / / 16 / / Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 24: DhALa - 1 toe have eka vAra vidyAdhara yugala pharavA nIkaLyAM. je vanabhUmimAM A strI baLadapatine carAvI rahI hatI, tyAM baMne jaNAM AvyAM. vidyAdharI vidyAdharane pUche che. "A strI keTalA premathI baLadanI saMbhALa rAkhe che ?" tyAre vidyAdhare kahyuM ke "enI zodhye ja patine baLada banAvyo che. hakIkatamAM te teno pati che." tyAre vidyAdharIe pUchyuM. zuM e pharI manuSya na banI zake ? zokyano paNa te pati ja hato ne ? potAnA patine baLada banAvatAM jarAye dayA na AvI ? vidyAdhara bolyo - baLada pAcho manuSya banI zake. baLadanI patnInA kAna camakyA. tyAre vidyAdhara bolyo. A strI je vRkSa nIce UbhI che. te ja bhUmimAM tenI AsapAsa saMjIvanI buTTI che. e saMjIvanI buTTIno cAro baLadane carAve to vaLI pAcho manuSya thaI zake. / / 17 / / moTI patnI je baLadapatine cAro carAvavA laI AvI hatI te patnIe A yugala vidyAdharano vArtAlApa sAMbhaLyo. ane patinI uparanA atyaMta snehathI te (jyAM UbhI hatI te jagyAne tenI AsapAsa bhUmi) bhUmino saghaLoye cAro carAvavAno vicAra karyo. kema ! ke pote saMjIvanI buTTInA choDavAne oLakhatI na hatI. badho cAro carAvatAM baLada e manuSya banI gayo / / 18 / / A lekhanI aMdara "cArisaMjIvanI nyAya."nI kahevata yuktipUrvaka jaNAvI. paMDita haze te avazya jANI leze. (hamaNAM to tame kamalasenAne vaza, baLadiyA jevA thayelA cho. paNa paMDita cho tethI vadhAre kahevuM nahi paDe !!).nahIMtara pachI "nArI dhAnyane dekhADe che ane mUrkha tolaDarAga kahe che." tenA jevuM thaze. eTale ke "eka jagyAe DAyaro moTo bharAyo hato. jemAM ekabIjA prahelikA, sAkhI, praznottarI * vagere kare che. temAM vaLI eka jaNe zAyarI gAIne pUchyuM ke "A rAga kayo hato ? tenI strIe joyuM ke mAro pati javAba ApI zakato nathI. tethI tolaDAmAM dhAnya bharIne batAvuM. jethI saMketathI "A dhanyAzrI rAga che." tevuM mArA svAmIne yAda Avaze. evuM vicArIne te strI tolaDamAM dhAnya bharIne UbhI rahI ane izAro kare che. tyAre teno pati kahe che. "tolaDA rAga, tolaDA rAga." tolaDAne jovAthI Avo rAga che, tevuM bolyo. hakIkatamAM tolaDa nAmano koI rAga che nahi, paNa te mUrkhane tevI khabara nahi. ahIM A rIte lekhamAM lakhIne madanamaMjarI kahI rahI che ke tame paNa AvuM UMdhuM na samajatA ane sneha choDI na detA. / / 19 / / he svAmI ! najarathI bhale dUra cho, paNa mArA hRdayapaTanI aMdara ArAma karI rahyA cho. mArA hRdayathI dUra khasazo, to mAnIza ke nakkI kaMIka kautuka thayuM. nakkI kaMIka garabaDa thaI. II20JA he sAheba ! A dAsIne patrano javAba jaldIthI Apazo ane tame sadA sukhI rahejo." A patra vAMcI kuMvara sakhIne pUchavA lAgyo ke A lakhanArI koNa che ? / / 21 / tyAre vRddha sakhI bolI ! he rAjan ! sAMbhaLo ! satI jevI zeThanI putrI ke jene tame tenA gRhaudyAnanI aMdara vacana-amRtarasanA snehathI siMcana karyuM hatuM. I // 22 // rAtadivasa tamArA upara snehane dhAraNa karatI madanamaMjarIe A patra lakhyo che. tame to hAthInuM damana karI, rAjAne khuza karyA ane co2no ghAta karIne nagarajanone sukhI karyA. // 2 // ane vaLI rAjakanyAne paraNyA. evA tamArA guNone sAMbhaLIne (teNI) cittanI aMdara ghaNI AnaMdita thaI ane tamArI upara vizvAsa rAkhatI evI mArI sakhIe mane ahIMyAM tamane vadhAvavA mATe 'mokalI che. / / 24 / Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmilakumAra rAsa A pramANe kahI, suMdara evo motIno hAra kuMvaranA gaLAmAM AropaNa karyo. ahA ! zuM ATalo badho sneha mArI upara dharAve che ? huM dUra chatAM rAta-divasa mAruM ja raTaNa kare che ? kumAra Azcarya pAmatAM bolyo. I // 25 // are kuMvarajI ! zuM vAta karuM ? tamArA virahathI vyAkuLa thayelI te viSa ghoLIne pIvA beThI. mane khabara paDatAM meM te DhoLI nAkhyuM. vaLI ekavAra phAMso khAvA taiyA2 thaI. tyAre paNa meM phAMso kApI nAMkhyo. meM khUba samajAvI. sAthe dhI2ja paNa ghaNI ApI, ke jIvatI hoiza to jarUra tAro prANanAtha tane maLaze. tamArI AzAmAM AzAmAM te jIvI rahI che. ane ghaNA divase tamane joI, A lekha lakhyo che. / 26 / / 80 kumArano javAba H- kuMvara kahevA lAgyo - ke "zuM prANavallabhAnI ATalI badhI adhIrAI ! ATalI badhI zaMkA cittamAM AvI ?" e mArI priyAne kahejo ke "thoDA divasamAM tamane teDI jaIzuM. ane kaheluM vacana kadI mithyA nahIM thAya." / / 27 / / A pramANe kahIne kuMvare vasra-AbhUSaNa-taMbola Adi ApavA vaDe karIne dAsIne satkArI ane AnaMdita karIne kahyuM. A mArI ratnajaDita mudrikA le ane e mArI paTTarANIne Apaje. / / 28 / / "mArI prANapriyA ane tArI svAminInI AMgaLInI aMdara A mudrikA (vIMTI)ne paherAvaje." A pramANe kahIne dAsIne vidAya karI ane Apelo premapatra kuMvara potAnI pAse haMmezane mATe rAkhe che. / 29 / / bIjA khaMDanI aMdara suMdara evA premane jaNAvatI prathama DhALa kahI. vIranAM vacanane jeNe grahaNa karyAM che te saMsAramAM rahevA chatAM paNa dharmanA niyamamAM dRDha TekavALA hoya che. kuMvara dUra chatAM madanamaMjarI premathI tene vaLagI rahI che. tevI rIte saMsAramAM rahelA jIvo paNa dharmanI aMdara dRDha TekavALA hoya che. II30nA dvitIya khaMDanI DhALa : 1 samApta -: Elei : sakhI visarjI teNe same, beThA rAjakumAra; kara joDIne ema kahe, AvI namI pratihAra. // 1 // svAmI zaMkhapurI thakI, karabhI sthita nara doya; AvI khaDA tuma dekhavA, zyo tasa hukama ja hoya. // 2 // dei hukamane teDiyA, AvyA jAma hajura; tAma kumAre oLakhyA, dekhI ANaMdapura. // 3 // suvega vAyuvega e, pitRvallabha tasanAma; harSita kumarane dekhIne karatA doya praNAma. // 4 // uThI kumareM AliMgiyA, besAryA nija pAsa; snehe mAtapitA taNA, pUche kuzaLa vilAsa. // 5 // Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 2 : DhALa - 2 madanamaMjarInI sakhInuM bahumAna karIne, vaLI lekha (patra)nA javAbamAM mudrikA (vIMTI) ApIne ravAnA karI. madanamaMjarIe mokalela lekhane potAnI pAse saMbhALIne rAkhato rAjakumAra agaDadatta jamI karI paravArIne potAnA AvAsamAM nirAMte ArAma karato beTho hato. te samaye tyAM eka pratihArIe AvI namana karIne A pramANe kahyuM. // 1 // 81 zaMkhapurIthI saMdeza H- svAmI ! zaMkhapurIthI UMTaDI upara be uttama mANaso AvyA che, ane te sajjano ApanAM darzana ka2vAne icche che, to teone mATe Apano hukama zo che ? ||2|| zaMkhapurInuM nAma sAMbhaLatAM kumAra ekadama camakyo. dIrgha samaye (lAMbA samaye) potAnuM vatana yAda AvyuM. pratihArIne AjJA karI ke "jAvo, jaldI teone teDI lAvo." jyAre te baMne puruSo aMdara AvI kumAranI sanmukha UbhA rahyA, tyAre teone jotAM ja kuMvare oLakhI lIdhA. ane jotAM ja pote AnaMdita 44i. 11311 oha ! A to suvega ane vAyuvega ! pitAjInA priya pradhAno che. teo baMnee paNa rAjakumArane oLakhI lIdhA. AnaMda thayo. baMne jaNAe kumArane praNAma karyA. kuMvare paNa baMnenA praNAmano svIkAra karyo. II4II kuMvara paNa tvarita UThyo. baMnene AliMgana karyuM ane potAnI pAse besADyA. snehavaze mAtApitAnAM samAcAra pUchavA lAgyA. "mArAM pUjya mAtAjI-pitAjI sarva kuzaLa che ne ? temanI kuzaLatAnA samAcAra vistArathI jaNAvo." / / 5 / / DhALa bIjI (sAhelAnI - e dezI) sAhelA hai, kuMvarane madhure bola, suvega kahe valatuM tadA; ho lAla sAhelA che, mAtapitA tuma doya, varate che kuzalI sadA. ho lAla IIII sA. tuma virahAnala dAha, deha dahe dina nirgame; ho lAla sA. nayana rUdana ghara nI2, tApa hRdayano navi zame. ho lAla // 2 // sA. putraviyoga trikALa, kALa dazA icche ghaNI; ho lAla sA. gaMgAvAsI loka, jIve tasa vayaNAM suNI. ho lAla III sA. gajavazI corano ghAta, rAjasutA varI sAMbhalI; ho lAla sA. amane mokalyA AMhI, Aja vAta te savi malI. ho lAla II4 // sA. suvega mukha suNI vAta, nRpasuta nayaNe jalasi2A; ho lAla; sA. bole du:khita deha, prasveda meMduriyA girA. ho lAla IIII sA. SiT dhiz muja avatAra, avinIta durjanathI sare; ho lAla sA. huM thayo zatru samAna, mAtapitA sutaghI dhare. ho lAla IIdA Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhamilakumAra rAsa sA. bAvalane karakaMdhu vAvI jeha uzkeravI; ho lAla sA. pIDAkAraka tAsa, have kaMTaka kheravI. ho lAla //zA. sva. kulapati kurca samAna, viSadhara sarikho huM thayo, ho lAla sA. caMdana sarikhA putra, ghase sugaMdhe phUla jayo. ho lAla ll sA. mAtane kleza ne heta, janamathI vAta sakala thaI, ho lAla sA. dhAte kayuM zuM kAma, putrAbhidhAna mudhAmayI. ho lAla ll sA. janamathI vasatAM geha, mAtapitA zoke bharUyAM; ho lAla sA. dezAMtara rahyo tohI, durAtamAe duHkhI karyAM. ho lAla I1vA. sA. eka acaMbho kema, avinita huM sukhazrI varyo; ho lAla sA. nahIM kautuka mA bApa, samare muja teNe sukhI karyo. ho lAla II11 sA. mAchalI samaraNa jAta, mInayugala jana jIvatAM; ho lAla sA. bhujaMgI AliMgita bAla, kurmI tathA avalokatAM. ho lAla /1rI sA. kahe suvegakumAra; khedakaro nahi ati ghaNo; ho lAla sA. duHkhadAyaka nahI putra, janakane duHkha avaguNa taNo. ho lAla /1all sA. piMDathI adhiko dAma, dAma thakI vahAlI priyA; ho lAla sA. tehathI adhika putra, pUThe adhika dharama kriyA. ho lAla 14o. sA. tAte diyo paradeza, jevA tuja puNya tAraNe; ho lAla sA. bhAgya udaya suvinIta, guNazreNI lahI bAraNe. ho lAla 1po. sA. pragaTyo nRpane pramoda, hRdayAnaMdanA naMdane; ho lAla sA. na lahe koNa ANaMda, pAmI sugaMdhi caMdane. ho lAla //16ll. sA vastra malina taje loka, rajakaghare taDake tape; ho lAla sA. ujajavala nirmala teha, devasevAvasare khape. ho lAla /1 sA. tuma darzana zIta vAta, tAta hRdayajavara vAraNuM; ho lAla sA. dekhI tuma mukhacaMda, nayana sudhArasa pAraNuM. ho lAla 18. sA. malavA bahu utakaMTha, rahiyata zaMkhapurI taNI; ho lAla sA. kSaNa varasAM so thAya, vinati zI kahiye ghaNI. ho lAla 19aaaa. sA. pitRmilana uccharaMga, ema nisuNIne kuMvara dhare; ho lAla; sA. deza gAma lakha tAsa, nAmAM lekhAM tasa kare. ho lAla ratna Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 2 : DhALa - 2 sA. bahu adhikArI kIdha, eka paTAvata upare; ho lAla sA. teDAvI vijhAya; vinaye namI kahe eNI pare. ho lAla 21. sA. zI AzA gurAya, tAte muja teDAvIyo; ho lAla sA. TAlaNa pitRviyoga, kahe guru hukama ja ApIyo. ho lAla rarA sA. kAma aratha doya varga, sAdhyA paNa na suhAvIye; ho lAla sA. dharma varga jayakAra, teNe te sAdhI sadhAvIye. ho lAla 23. sA. guruvacane jinacaitya; ATha divasa pUjA race; ho lAla sA. occhava nATakazAla, guNIjana jovA sahu mace. ho lAla 24o. sA. sAtamIvacchala nijageha, basapAka bhojana dharI; ho lAla sA. zrImaMta guNI naranAra, paherAmaNI vacce karI. ho lAla rapA. sA. madanamaMjarIne dIdha, kaMcuo kasabI sohAmaNo; ho lAla sA. detAM dilabhara kidha, muhUrata dina jAvA taNo. ho lAla ra6ll. sA. bIje khaMDe eha, bIjI DhAla sohAmaNI; ho lAla sA. vIravacana rasa deta; khAsa sakhIne vadhAmaNI. ho lAla raNA. mAta-pitAnA samAcAra - kumAranA mIThA bola sAMbhaLIne suvega paNa vaLato javAba Ape che. kuMvara ! tamArAM mAtA-pitA baMne kuzaLa che. ll1il paNa paNa...kumAra ! tamArA virahAgnithI dAjhelA dehane bALI rahyA che. du:khe divaso nirgamana kare che. nayanamAMthI jharatAM AMsunI varSAthI paNa temanA hRdayano tApa zAMta thato nathI. kerAI traNe kALa (savAra, bapora, sAMja) putrano viyoga yAda karIne mRtyune icche che. paNa gaMgAvAsI | (kAzI nagarathI AvatAM) loko pAsethI tamArI kIrti sAMbhaLIne, "putra Aje Avaze, kAle Avaze." evI AzAthI jIvana vyatIta karI rahyA che. all tame hAthIne vaza karyo. corano ghAta karyo. rAjakuMvarIne paraNyA cho. ane svarganA devanI jema sukhamAM samaya pasAra karI rahyA cho. te sarva samAcAra sAMbhaLIne tamArAM mAtA-pitA ghaNA khuzI thayAM che ane tame ahIyAM cho tevuM jANIne mahArAje amane ApanI pAse mokalyA che. ame paNa je kaMI sAMbhaLyuM hatuM te Aje nagaramAM najare joIne vizeSe prasanna thayA chIe." II4ll - suveganA mukhathI A pramANenI vAta sAMbhaLIne, svadeza taraphanI lAgaNI ane mAtApitAnI bhakti kuMvaranA hRdayamAM UbharAI AvI. AMkhamAMthI azrudhArA vahI. mAtapitA yAda AvavAthI duHkhI thayo. zarIre pasIno thayo che tevo kuMvara gadgad vANIthI bolyo. pI. "dhikkAra che mArA avatArane ! avinIta ane durAcArI evo huM mAta-pitAne zatru sarIkho thayo. teo to hamaNAM paNa putranI lAgaNIthI ja jue che. llll Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmilakumAra rAsa "bAvaLiyA ane boraDI vAvIne je tene moTAM kare che ane tenA kAMTA tene ja pIDA karanArA thAya che. tema kAMTAnI jevo huM paNa thayo." / / 7 / aa kuLa pratye mazInA kUcaDA sarakho temaja sarpa jevo huM thayo chuM. (sarpane dUdha pIvaDAvI uche2vAmAM Ave to paNa jhera ja oke che tema) jagatanI aMdara caMdana sarakhA putra je hoya te ghasAtAM sugaMdha Ape che. phUla pote kamAi jaIne sugaMdha Ape che. arthAt putra moTA thaI mAtapitAnI kIrti vadhAre che. 58 84 bALakano janma e mAtAne pIDAkAraka hoya che. (prasUtinI pIDA hoya che) to vidhAtAe zA mATe "putra" e pramANenuM nAma phogaTanuM karyuM haze ? / / 9 / huM janmathI ghare hato. tyAre paNa mAtapitAnAM duHkhanuM kAraNa banyo. hamaNAM dezAMtaramAM rahyo chuM. to paNa A durAtmAe temane duHkhI karyA ? / / 10 / haMmezAM mane eka ja Azcarya hatuM ke avinIta chatAM huM sukha ane samRddhine pAmyo chuM ! paNa nA, Aje mane samajAyuM che ke te mArAM mAtApitA mane yAda kare che. ane aMtaranA AzIrvAda ApyA ja kare che. dubhAyelAM mAtA-pitA saMtAnanA hitane jue che. temanA AzIrvAdathI huM sukhI chuM. I // 11 // AmAM kautuka kaMI nathI. mAchalInAM smaraNathI mInayugala jIve che ne ! sarpiNI tenA baccAne AliMgana karIne ane kAcabI tenAM baccAMnI sAme dRSTi rAkhIne, tenA baccAne jIvana Ape che. to tema temanI kRpAmAtrathI huM sukhI chuM. A pramANe pazcAtApa karatAM du:khathI hradayano Ubharo ThAlavyo. / 12 / / na kumAranI manovyathA :- tyAre suvega kahevA lAgyo ke "kumAra ! ghaNo kheda na karo. mAtApitAne koI putra duHkhadAyaka na hoya paNa enAmAM je doSa rahelo che te duHkhakAraka che. 13 / kahyuM che ke "jagatamAM potAnA zarIrathI adhika lakSmI, tethI adhika priyA, tethI vadhAre vhAlo putra hoya che ane tethI ya vizeSa chelle samaye to dharmakriyA vahAlI hoya che." evo sAmAnya niyama che. / / 14 / pitAe tamane dezavaTo Apyo. te to tamArA punyanI kasoTI karavA mATe Apyo. kharekhara ! je thayuM te sArA mATe thayuM che. ahIM AvatAM tamAro bhAgyodaya thayo ane he suvinIta ! A paradezanI aMdara tame keTalA guNonI zreNI meLavI che e to juo. / 15 / / are ! tamArA guNo sAMbhaLIne rAjAne pramoda (AnaMda) pragaTyo che. AnaMda AnaMda thaI gayo che. tame paNa AnaMdita thAva. sugaMdhI caMdana pAmIne kone AnaMda na thAya ? arthAt badhAne AnaMda thAya. // 16 // jagatamAM paNa loko melAM vastrone choDI de che ne ! yAre te dhobInAM ghare phUTAine, (dhokAine) dhovAIne taDake tape che, tyAre kevAM ujajavala thAya che ane evAM nirmalavastro prabhupUjAnA avasare paNa kAma Ave che ne ? / / 17 / aa kumAra ! tame cAlo. mAtApitA pAse Avazo to tamArA darzanarUpI maMdamaMda vAyunI zItala laherathI (zItala vAyuthI) pitAnA hRdayano tApa dUra thaze. tamArA mukhacaMdrane te joze, temanAM nayano amRtarasathI pAraNuM ka2ze. arthAt tamAruM mukhadarzana karavAne mAtApitA ati utkaMThita che. / / 18 / / zaMkhapurInAM loko paNa tamane jovAne Atura thayAM che. gAMDAdhelAM thayAM che. eka kSaNa paNa jANe so varasa jevI thaI che. have tamane adhika zuM vinaMti karIe ? have jaladI padhAro. / / 19 / A pramANe vatananI sthiti sAMbhaLIne kuMvaranuM hRdaya pitAne maLavAne mATe Atura thayuM. deza ane gAmanI yogya vyavasthA karIne, tenA adhikArIo vagerenI nimaNUMka karI. tenAM lekhita nAmo vage2e taiyAra karyA. 20 Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 2 : DhALa - 3 85 gAmanuM barAbara saMcAlana kare evA yogya adhikArIo nImyA. ghaNA adhikArIo upara eka mukhya mukhInI nimaNUMka karI. A sarva vyavasthA patAvI pachI pavanacaMDa upAdhyAyane teDAvyA. vinayathI namIne potAnA svadezagamananI vAta kahI jaNAvI. //ra 1 pU. gurudeva ! mane pitAjIe teDAvyo che. ApanI AjJA zuM che ? tyAre gurujIe tarata ja AjJA ApI ke, "pitAjIno putraviyoga dUra karavA mATe tamAre javuM jarUrI che. ll22l vatsa! kAma-artha baMne paripUrNa sAdhyA, paNa dharma sAdhyA vinA te zobhatA nathI. dharmathI ja puruSano jayakAra thAya che. mATe he vatsa ! tuM dharmane sAdhaje. ane prajAne paNa dharma sadhAvaje." 23l gurunAM vacano sAMbhaLIne, kumAre jinAlayamAM ATha dinaparyata aThThA mahotsava karAvyo. jinacaityane vize jinapUjA-AMgI anekavidha dharmasAdhanA karI. nagaranA cAra raste vagere sthaLoe judA judA utsAha sAthe nATaka vagere thavA lAgyA. te jovAne nagarajano ekaThAM thayAM...// 24ll kuMvare potAnA gharaAMgaNe svAmIvatsala ane prabhAvanA karI. chae rasanA pAka taiyAra karIne, bhojanamAM pIrasyAM. dhanika, guNavAna temaja yogya janone vastranI paherAmaNI ApIne saune satkAryA. rapA prANapyArI madanamaMjarIne suMdara hIrAratnajaDita kasabI kaMcUo, haiyAnAM heta sAthe Apyo. te ja vakhate javAnuM muhUrta paNa jaNAvI taiyAra thavAnuM sUcana karyuM. 26ll bIjA khaMDane vize sohAmaNI evI bIjI DhALa zrI vIravijayajI mahArAja sAhebe kahI. kuMvaranA rasabhara vacana sAMbhaLIne madanamaMjarI sakhIone vadhAmaNI ApavA lAgI. /27thI. | dvitIya khaMDanI DhALa : 2 samApta -- dohA :pavanacaMDa priyA satI, ratnAvatI tasa nAma; kuMvara ghare gurune jaI; bole karIya praNAma. 1ii. mAta tame sulasA samA, dIyo AzISa saneha; tAtanuM teDuM AvIyuM, jaIzuM have nijageha. merA sA kahe vatsa vijoganAM, meM e duHkha na khamAya; trividha vIra sulasA satI, teNe e duHkha sahAya. all kuMvara kahe nara uttame; sAsarIe na rahAya; mAtA pitA sajjana pramukha, eNI vAte lajavAya. 4 guNI kahe kuzalA raho, cho muja citta majhAra; kuMvara dIe daza gAma tasa; lIe AzISa apAra. //pA. gurumAtAnA AzIrvAda - - have kuMvara potAnAM saghaLAM kArya pUrNa thayA pachI pavanacaMDa gurudevanI prANapriyA ke jenuM satI ratnAvatI nAma che temane ghera gayo. tyAM jaIne gurumAtA ratnapatIne praNAma karyA. 1ll mAtA ! tame to mAtA Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 86 basmilakumAra rAsa sulasA sarakhAM ja cho. mAre tAtanuM teDuM AvyuM che. eTale have huM mArA ghera jaIza. to tame zubha AziSa mane Apo." ||rA "vatsa ! zuM tuM have svadeza sidhAvIza?paNa e tArA viyoganuM duHkha amArAthI kema sahevAze ? e sulatAsatI to dhanya che ke jeNI traNe rIte vIratAne pAmelI che. tArA jevA vIraputranI te mAtA che. tethI te tArA viyoganAM duHkhane sahana karI zake. paNa huM?" A rIte ratnavatI duHkhI dile kahevA lAgI. AvA "mAtA ! uttama puruSo sAsariye na zobhe ! mAtApitAnI svajana - kuTuMba pramukhanI paNa zobhA na vadhe. mATe Apa anujJA Apo. AzIrvAda Apo." li4o gurumAtA bolyAM ke "beTA ! kuzaLa rahejo . dUra chatAM tame amArA hRdayamAM niraMtara vaselAM cho. haMmezAM tAruM kalyANa thAvo." A rIte kuMvarane zubha AziSa ApI. kuMvare te ja vakhate teone daza gAma bheTa-arpaNa karyA. pA. DhALa - trIjI (citroDA rAjAnI...e dezI) gati lalita vilAse re, avanIpati pAse re, kuMvara prakAze, AvI eNI pare re; AvyuM tAtanuM ANuM re, gharanAM dea TANuM re, muja mana UjANuM, mAta milaNabhaNI re. /1 amane bolAvo re, have vAra na lAvo re, zaMkhapurI jAvo, paMtha dUra ghaNo re; manaciMte rAjA re, nitya koDI divAjA re, kaMvara dina jhAjhA, rahyA paNa ghaDI samA re. merA putrI je jAI re, te aMte parAI re, ehathI zI vaDAI, gharavastI taNI re; badAmanuM nANuM re, gheMza chAzanuM khANuM re, kAMsAkuTa bhANuM, lahI dhana maMda kare re. all tamarAnuM gANuM re, chAlInuM dujhANuM re, paragharanuM gharANuM, paherI sukha gaNe re; tripaMDInuM TANuM re, caNoThInuM gharANuM re, borakUTa athANuM, bhojanamAM nahIM re. 4l vAdaLanI chAyA re, kapaTI nara mAyA re, tRSNA jaladhAyA, jala navi pAmatA re; paradezInI prIti re, balI bhUmie khetI 2, paroNe gharavastI ketI mAnIye re. //pA ema citI rAya re, aMte ura jAya re, putrInI mAyazuM vAta save karI re; UThe kuMvara rajAI re, nRpa karata sajAI re, ratha ghoDA navAi, Asana beMsaNAM re. //dI dIye bhuSaNa vAsa re, ghaNAM dAsI dAsa re, deI kuMvarane pAsa rahI e vinave re; putrI ucharaMge re, ucharI ucharaMge re, guNavaMtane saMge, tuma khole ThavI re. llNA dezo na visArI re, navi paraNo nArI re, paNa e diladhArI, kadIya naMduhavo re; suNI kuMvara sajelA re, thaI bhojanaveLA re, savi sAjana bhelAM, ratanavatI teDatI re. IITA ghara Asana mAMDe re, suta bhakta jamADe re, sugaMdha vasAve, dhUpa ukhevatAM re; : zaNagAra suhAvI re, mAye tilaka vadhAvI re, kahe vaccha volAvI, vahelA Avajo re. velA Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 2 : DhALa - 3 malo jaI mAtAthuM re, rahejo zAtAnuM re, koI dina velAzuM, muja saMbhArajo re; upakAra vakhANI re, mukha madhurI vANI re, dhana baholuM ANI, dIe uvajjhAyane re. // 1 // have kuMvara sadhAve re, nRpa putrI volAve re, sajjanane melAve, zubha zukane karI re; pura bAhira AvyAM re, milaNAM sahu lAvyA re, kuMvare bolAvIyA sahune hita dharI re. // 11 // sainya subhaTa milAvI re, rAyarANI AvI re, kamalasenA bolAvI, hitazikSA dIye re; patiAjJAe rehejo re, lajjA nirvahejo re sAsu sasarAnI sevA; karajo pare re. 12 rAe mAnI te rANI re, bahena sarakhI jANI re, naNaMdI derANInAM mana sAcavo re; guruvinaya karajo re, samatAmAM rahejo re, dAnaguNe dIpAvajo. ama kula vaMzane. / / 13 / ema kahI nija beTI re, haiDAbhara bheTI re, thaI cheTI vaLyAM, nijadhara AMsu bharyAM re; ratha beThI nArI re, sakhIvRMda vihArI re, karI senA sArI, paMtha zire tadA re. // 14 // kuMvara ciMtAe re, ravi pazcima jAve re. aMdhakAra te thAye, avasara pAmIne re; kuMvara ekAkI re, rahyA subhaTa te bAkI re, pura bAhera mUkI, ratha paDadA dharI re. / / 15 / / Ape ekelA re, nagare nizivelAre, dUtIghara melA, kA2Na jaI vasyA re; te mAlaNa jAte re, samRjAvI vAte re, madanamaMjarI rAte, teDI milAvatI re. // 16 // rasapreme malIyA re, vijoga te TaLiyA re, jaI subhaTazuM bhalIyA, dUtI visarjIne re; madanamaMjarI nArI re, rathamAM besArI re, zUnya mArge subhaTa, haMkArI cAlIyA re. / / 17 / je somala khAve re, vacchanAga je cAve re, na bIae phUla, dhaMtura cAve re te ghaNI re; je giri olaMghe re, jaladhijala laMghe re, chillara jala, TekarI, kAMkarI kema gaNe re. // 18 // jeNe sApa khelAyA re, vAghavRMda ramAyA re, viMchuse DarAyA, te nara kema Dare re; jehane jehasuM prema re, rahe te vinA kema re, mUDhaloka ajANyo, vahema mana dhare re. // 19 // mAraga zira jAtAM re, sainya bhelAM thAtAM re, behu nArI sohAtAM, manamelo karI re; zubhavIra kumAra re, lahyA bhoga rasAla re, khaMDa bIje trIjI DhAla sohAmaNI re. // 20 // 87 rAjAnI anujJA H gurumAtAnI rajA meLavIne, kumAra rAjAnI pAse Avyo. rAjAne praNAma karyA. hAtha joDI araja karI kahe che "mahArAja ! A samaye mArA pitAnuM teDuM AvyuM che. rAjan ! mane paNa mArA mApitAne maLavAnI tAlAvelI jAgI che. mAruM dila UbharANuM che." kumAra gagadita thayo. gaddgadita svare rAjAne vAta kare che. / / 1 / / 'mahArAjA ! to have amane javAnI rajA Apo. ghaNIvAra have na karazo. kema ke zaMkhapurI...mArA gAmano mArga ahIMthI ghaNo ja dUra che.' kuMvare javAnI rajA mAMgI. te sAMbhaLI rAjA mananI aMdara vicAre che ke, haMmezAM aneka prakAranAM kautuka karatAM kuMvara ghaNA divasathI AnaMdamAM ahIM rahyA chatAM paNa haju eka ghaDI ja thaI hoya tevuM lAge che. 2 Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 dharmilakumAra rAsa paradezInI prIta zI? - vaLI vicAre che ke dIkarI janmI tyArathI aMte to parAi ja che. pArakA gharanI vastInI baDAI zI karavI? badAmanuM nANuM e nANuM na gaNAya. gheMsanuM khANuM (zIrAmaNamAM hoya to keTalIvAra peTamAM rahe?) e khANuM na kahevAya. kAMsAnuM bhANuM e kaMI dhana kahevAtuM nathI. /all tamarAno avAja-gaNagaNATa e kaMI gANuM kahevAtuM nathI. bakarI bhale dUdha Ape paNa te dUjhaNuM kahevAtuM nathI. pArakA gharanuM ghareNuM lAvIne pahereluM ghaDIka sukha Ape, paNa te kAyamI sukha ApatuM nathI. traNa saMdhyAno samaya e samaya kahevAya che. paNa abhyAsa karavAnA kAmamAM Avato nathI. caNoThInuM banAveluM ghareNuM te mAtra kahevA mATe ja hoya che. e ja rIte borakUTanuM athANuM, kharekhara bhojanamAM kAma ApatuM nathI. (kema ke...te tuccha ane vAsI kahevAya che.) to zA kAmanuM? Ill - vAdaLanI chAyA, daMbhI jananI mAyA, nakAmI che. jhAMjhavAnAM (raNamAM) nIra maLatAM nathI. paradezI sAthe prIta, baLelI bhUmimAM karelI khetI ane mahemAnothI gharanI vastI kevI rIte manAya? kAraNa ke A badhuM lAMbo samaya TakatuM nathI. //pI ema vicArI rAjAe, aMtaHpuramAM jaIne rANIne sarva hakIkata nivedana karI. kuMvara javA mATe rajA mAMgI rahyA che. have rAjArANI potAnI dIkarI ane jamAIrAjane voLAvAnI taiyArI karavA lAgyAM. ratha-ghoDA ane tenI upara besavA navA navA prakAranAM Asano goThavyAM. |6|ii. kumArane vidAya - vastra-AbhUSaNa - sevA karanAra ghaNA dAsadAsI vagere dAyajAmAM ApyAM. have kuMvarane pAse besADI, A pramANe vinaMtI kare che. "A amArI dIkarI amArA khoLAmAM dhaNA lADathI ucharI che. A amArI lADakIne he guNavaMtA! have tamane soMpIe chIe." IIchA bhaviSyamAM navI navI nArIo paraNo to paNa A mArI dIkarIne vIsarazo nahi. tenuM dila dubhAvazo nahIM. rAjAe putrI mATe bhalAmaNa ghaNI karI. kumAre saghaLI vAta sAMbhaLIne mAthe caDhAvI. madhyAhna samaya thatAM gurumAtA ratnAvatIe saghaLAMye svajanone bhojanane mATe AmaMtraNa ApyuM. sau koIne pUrA premathI gurumAtAe jamADyAM. 8 putra samAna mAnatA kumArane, pUrI bhaktie, jamADyo, saMtoSyo, dhUpane uvekhIne sugaMdha prasarAvI, putrane kapALamAM kumakuma tilaka karyuM. vaLI zaNagAra sajAvIne akSatathI vadhAvyA. ovAraNAM (duHkhaDAM) lIdhAM. ane gurumAtA kahe che "vatsa ! he beTA ! vaLI vahelA Avajo . IlAM mAtAne jaIne jaladI maLo. kuzaLa rahejo. koIka divase koIka veLAe amane saMbhArajo ." kuMvara paNa upakArabuddhithI pAThakanI gurumAtAnI mIThAM vacanothI prazaMsA kare che. upakArI gurune vaLI ghaNuM dravya ApyuM. l/10nA zubhaveLAe, badhAnI rajA meLavI, kuMvara parivArayukta rasAlA sahita te nagarathI nIkaLyo. rAjArANIe paNa dubhAtA dile dIkarIne vaLAvI. nagara bahAra sarva svajano vaLAvavA mATe bheTaNAM sAthe laIne AvyAM." kuMvare paNa bheTaNAM svIkArI, sahune hetathI bolAvyAM ane saunI pAsethI rajA lIdhI. ll11 sainyasubhaTo sahita rAjA-rANI paNa nagaranI bahAra AvyAM. vahAlI dIkarI kamalasenAne bolAvIne ghaNI hitazikSA ApI. "beTA! patinI AjJAmAM rahejo . lajajA e strInuM AbhUSaNa che. haMmezAM maryAdAmAM rahejo. mAtapitAnI jema sAsu sasarAnI sevA sArI karajo . /12 "vaLI rAjAe jene mAnItI mAnI hoya te rANI mAnajo. rAjAnI (eTale ke rAjA koI kanyA Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 2 : DhALa - 4 paraNe te) bIjI rANIo(zokya)ne sagI bahena sarakhI jANajo. naNaMda-devara-derANInAM manane sAcavajo. guruno (vaDIlano) vinaya karajo . samatA dhAraNa karajo. utAvaLA na thazo. dAnapuNe karIne ApaNA kuLanI zobhAne vadhArajo." I13. agaDadara kumAranuM deza tarapha prayANa:- ghaNI zikhAmaNa ApIne, AMsubharI AMkhe haiye haiyuM milAvI, dIkarIne bheTyAM. chevaTe chUTAM paDyAM. bhAre haiye azrubharI AMkhe nagara tarapha pAchA pharyA. kamalasenA sakhIvRMda sAthe rathamAM beThI. kumAra paNa rathamAM beTho. kumAranI AjJAthI sArathie rathane gatimAna karyo. sainya paNa prayANa karyuM II14 kumAranI AjJAthI mArgamAM sau cAlI rahyA che. divasa pUro thavA AvavA lAgyo. kumAranA vicArone jANato sUrya paNa pazcima dizAmAM DhaLI gayo. nagaranI bahAra paDAva nAMkhyo. aMdhAruM thatAM, rathanA paDadA pADI dIdhA. saunA rakSaNanI ciMtA karato kumAra, ghaNA subhaTone nagara bahAra mUkIne kuMvara ekalo ja samaya joIne, nagarImAM pahoMcI gayo. 1po. madanamaMjarInuM apaharaNa :- kumAra ekalo ja rAte nagaramAM pahoMcI gayo. je mAlaNa dUtInuM kAma karatI hatI. phUlo ApavA jatI hatI te mAlaNane tyAM pahoMcyo. tyAM mAlaNane jagADI, saghaLI vAta kahI saMbhaLAvI. saMketa karIne mAlaNa paNa te madanamaMjarIne samajAvIne potAne tyAM laI AvI. ane kumAranI sAthe milana karAvyuM. 1dI baMneno ghaNA samayano viyoga dUra thayo. ghaNA premathI baMne maLyAM. pachI tyAMthI madanamaMjarI ane mAlaNane laIne nagara bahAra potAno paDAva hato tyAM AvyA. mAlaNane paNa ghaNI dakSiNA-bakSisa ApIne vidAya karI. maMjarIne rathamAM besADI dIdhI. savAra thatAMnI : sAthe kumAre AjJA karI. sArathi ane rasAlAe zUnya mArge AgaLa prayANa zarU karI dIdhuM. 1ii. jagatamAM sAmAnya niyama che ke "je somala (jhera) khAI zakato hoya, vaLI vacchanAga (jherI vanaspati)ne cAvI zakato hoya te dhatUrAnAM phaLane cAvavAmAM Dare nahIM. je parvatane oLaMge, samudranAM jaLane tarI zakato hoya, tene chillara jaLa ane TekarIonI kAMkarI to zuM hisAbamAM hoya ?" 18 jeNe sarpa khelAvyo hoya, vAghanAM ToLAMne ramADyAM hoya, te mANasa vIMchIno DarAvyo Dare kharo ! nA ja Dare. jene jemAM citta lAgyuM hoya te tenA vinA rahI zake kharo ? premIonA premathI ajANa, evA mUDha loko mananI aMdara bhalene vahema dhare paNa teone duniyAno Dara temane hoto nathI. 1lA (kuMvara ane madanamaMjarI te rIte jaI rahyAM che.) mArgamAM AgaLa cAlatAM teo sainyane bhegAM thaI gayAM. kumAre moTA sainyane AgaLa ravAnA karyuM hatuM. te sainya sAthe bhegAM maLI gayAM. baMne nArIonI sAthe kumAra zobhI rahyo che. zrI zubhavIravijayajI kahe che ke baMne strIonAM manane anusaratAM kumAre suMdara bhogone meLavyA. A rIte bIjA khaMDanI sohAmaNI A trIjI DhALa kahI. 20. dvitIya khaMDanI trIjI DhALa samApta -: dohA :agaDadatta nija sainyazuM, gAma gAma vizarAma; kete divase pAmIyA, viMdhyAcala rAThAma. ll1 madabhara hastighaTA care, mahiSa taNo nahi pAra; zArdUla citraka bhayaMkarA, zabarA zabarI apAra. rA Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmilakumAra rAsa eka jala bhari sarovare; sainya kiyo vizrAma; DerA taMbu tANIne; kuMvara rahe eka ThAma. Hall. subhaTa loka bhojana karI, beThA karavA vAta; jagata vizAmeM Athamyo ravi, pragaTI tava rAta. dhampilakumAranI AgaLa munibhagavaMta potAnI kahAnI kahI rahyA che. agaDadattamuni AgaLa vAta karatAM kahe che... agaDadatta kumAra potAnA sainya sAthe gAmegAma vaTAvatAM ane vizrAmane letAM AgaLa vadhI rahyo che. keTalAka divaso bAda teNe moTI aTavImAM praveza karyo. aTavImAM AgaLa jatAM viMdhyAcala parvata Avyo. tenI taLeTImAM sainya paDAva nAMkhyo. ||1|| bhayAnaka aTavI madhye :- najIkamAM madajharatA hAthIo pharI rahyA hatA. vaLI AjubAju pADAono pAra nahoto. ghaNA pADAo paNa carI rahyA hatA. siMha-cittA, Adi hiMsaka pazuo bhayaMkara avAja karatAM hatAM. bhIla-bhIlaDIo hajAronI saMkhyAmAM game tyAM pharatAM hatAM. rA . evI bhayaMkara aTavInA vidhyAcala parvatanI taLeTInI najIka nirmaLa nIrathI bhareluM moTuM sarovara hatuM. tyAM DerA-taMbu tANIne sainya rahyuM hatuM. moTo sainyakAphalo pANInI suvidhA hoya tyAM najIka ja DerA tANIne rahe. koI ArAma karatA hatA. to koI pharatA haratA hatA. koI vaLI potAnuM kAma saMbhALatA hatA. A rIte potapotAno samaya vyatIta karatA hatA. kuMvara paNa madhyamAM nAMkhelA potAnA DerAmAM rahelo hato. baMne strIo sAthe hatI. II aneka kolAhalathI divasa pasAra thayo. subhaTo-nokaro dAsavarga sau nivRtta thaIne beThA hatA. vAto karatA hatA. jagatane ArAma ApavA sUryadeva paNa potAnA sthAne jaI rahyA hatA. saMdhyA DhaLavA AvI hatI. dhIre dhIre aMdhakAre jagata upara kabajo lIdho. rAtri paDI. sau potapotAnA zayananI taiyArI karavA lAgyA. rAtabhara cokIdAro sAvadha thaIne DerAne pharatA AMTA lagAvI rahyA che. jo DhALa cothI. (kaDakhAnI - e dezI) jAgatI jasarati devagati durbalI, tadapi tasa daiva bata chidra jove; caMdraguru lagana bala zukana mAlaNa male, tahevI pAcho vale khara virAve. jA. 15 vizvahitakAri timirAritiraskRta, bhaya lahI viMdhya gaMdhura vasaMto; timirabhara rajanIcara zabara pakSe bhale, riSTa ravi daSTa jotAM hasato. jA. saro ghupati nRpa gopati nAma viduSA vade, suNata tama zatru bAMdhava naDevA; zabarasaMketa karI timira rajanIbharI, ghUMkara bahuka ghU ghU karavA. jA. lla bhaTaniTa madhyanizi vikaTa nidrA bharI, jhaTiti jAgarti sainya na kopi; akSavRkSa samalakSa tamAkSagA, dhvAMta saMketikA zira na TopI. jA. 4o. vAla vikarAla karavAla karapreta jayuM, hakarava kIka kapimatta daMtA; bANa tanuM tANI kara sauptikA bhaTa parI, gauptikA bhIla ghATI pItA. jA. pA. Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 2 : DhALa - 4 teNe same jodha nara krodha garve bharyA, saMcaryA yuddha grahI khagaDhAle; kuMvara tava jAgIyo, vIranRpa AgIyo, ratha caDhyo jhaTita jhagatI mazAleM. jA II6nA pallIpati bhImanI sIma paurUSarUSA, krAMta turagArUDha prauDha krodhe; Avato dhAvato sainyabhaTa zodhato, patata jima vidyutA daMDa goreM. jA. llll vAyune vAMbudA hariNa hariNA iva, sainyabhaTa sakala tema dUra nAze; UThiyo tAma tapanopameM kuMvara te; bhIla bhaTavrAta tama naSTa trAse . III sopi pallIpati bhIma bhISaNagati, megha jyaM gAjato kuMvara sAmo; nIra jema tIra varasAvato rasa bhareM, vi dhare dharaNItala pala visAmo. jA. let kuMvara paNa tehazuM kesarI siMha yuM, yuddha uddhRtapaNe ko na thAke; jayayisira hAtha varamAla dharI AvatI, jovatI satIpaNu dhariya nArke. jA // 10 // balathakI durjayo bhIma pallIpati, dekhI jaya icchatI chala vicAre; madanamaMjarI kahe sArathi huM rahyuM, jItazo nAthajI kSaNika vAre. .jA. / / 11 / thaiya sArathi turaga saMcAratI, dekhI tasa rUpa pallIza chalIe; mAra kuMmAra saha paMcabANe paDyo; bhIma viNa nIma hata bhUmi talIe. jA. 12 // vadata pallIza bhUmiza suta mada taje, nija bhuje nahIM haNyo pallI rAjA; vajidarpana kaMdarpaza2hata tanu, mRtaka mAraNa 2rNo no avAjA. jA. | // 13 // timiradala khaMDato sahasa kiraNe karI; tAma udayo ravi jaga prakAze; dhvAMtazama kRSNatanu svakIya kAkA vadata; bhaya lahI zabarajyu kAka nAze. jA. 514 // raNabhU nihALato sainya navi bhAlato, naSTagata kaSTamRta subhaTa keI; jIvatA je rahyA teha pAse grahyA, maraNagata kASTazuM dAha deI. jA // 15 // sarajaleM snAna mukhadaMta dhAvana karI, tarUtale daMpatI kRtavizAme; khaMDa bIjA taNI DhALa cothI bhaNI, vIra kahe dharmathI saukhya pAme. jA. / / 16 / / jyAre puNyodaya jAgRta thAya che. tyAre daivanuM kaMI cAlatuM nathI. to paNa daiva tenAM chidro jue che. caMdraguru- ane lagna baLavAna hoya, phUlonI chAba sAthe mAlaNa sAme maLe, eTale zukanabaLa sAruM kahevAya. to paNa gadheDo bhUMke to mANasa pAcho vaLe che. tema daiva vAMkuM thAya to paNa mANasa pAcho paDe che. / / 1 / / paNa jyAre puNyabaLa prabaLa hoya tyAre avaLA pAsA paNa savaLA paDatA hoya che. vizvane hita karanAra, sUryathI tiraskRta evA gADha aMdhakArano bhaya pAmatAM hAthIo viMdhyAcalanI aTavImAM cAlyA gayA. aMdhArI rAtrimAM pharatA cora, bhilla loko sUrya jatAM joI rAjI thavA lAgyA. // 2 // ghupati, nRpa, gopati, A prakAranAM (sUryanAM) nAmono paMDitajano jApa kare che. paNa A gADha 91 Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmilakumAra rAsa aMdhakAramAM ghuvaDo ghU ghU ka2vA lAgyAM. tevA samaye zabara (bhilla) lokoe saMketa karyo. arthAt raNaziMguM phUMkyuM. (saMketa anusAre sarva bhillone jANa thaI jAya.) II3 // 92 bhillonuM AkramaNa :- madhyarAtrie subhaTo nirbhaya thaIne thAka utAravA nidrA laI rahyA hatA. sainyanI aMdara koI bhaTa (subhaTa) jaldI jAge tema nathI. tema samajI, te samaye bhillo cakaLavakaLa AMkhovALA ekasarakhA lakSavALA, aMdhAriyA pakSamAMthI AvelA kALA-vikarALa zarIravALA, jamarAje saMketa karIne mokalyA na hoya tevA. II4 / / vaLI kevA ! koInA mAthe TopI na hovAthI vikarALa vALavALA, hAthamAM taravA2 hovAthI, preta samAna, dArU pIdhela vAMdarAnI jema dAMta kacakacAvatA ane hIka hIka avAja karatAM, hAthamAM dhanuSya laIne bANa caDAvIne, sUtelA subhaTo upara guptarIte dhADu tUTI paDyuM. IIul te samaye garvathI bharelA yoddhAo ekadama krodhita thayA. hAthamAM talavAra-DhAlane grahaNa karIne bhillonI sAme doDyA. taMbumAM sUtelo kumAra kolAhalathI jAgI gayo. hAthamAM saLagatI mazAla laIne taMbu bahAra nIkaLyo. mAmalo jANI lIdho. potAnA ratha upara saLagatI mazAla bharAvIne ratha upara zUravIra yoddho thaIne caDyo. asIma zUrAtanathI AkrAMta thayelA bhillo sAme AvI gayo. IFF pallIpati bhIma paNa ghaNA krodhamAM AvI gayo. potAnA ghoDA upara besIne kumAra sAme AvI gayo. jaMgalamAM gho u52 jema vIjaLI paDe, tema pallIpati sainyanA subhaTo upara tUTI paDyo. IIII vAyuvaDe jema vAdaLa, siMha thakI haraNIyAMnI jema bhImarAjAnA AvavA vaDe karIne kumAranA sainyanA subhaTo bhAgavA lAgyA. kumAre joyuM. tarata ja kumAra UThyo. pratApI sUryanI jema rathane bhIma sAme lAvI dIdho. aMdhakAra nAza pAme tema bhImanA saghaLAye bhillo trAsa pAmIne nAzI gayA. / / 8 / / potAnuM sainya bhAgatuM joIne bhImarAjA meghanI jema gAjato kumAranI sAme dhAyo. tIkSNa bANone, pRthvI upara pANInI jema varasAvavA lAgyo. bhIma paLano visAmo leto nathI. IIII jyAre kumAra paNa kesarI siMhanI jema uddhata thaIne bhImanI sAme yuddha karavA lAgyo. kumA2 paNa thAkato nathI. e veLAe jayalakSmI nAmanI devI hAthamAM varamALA laIne AvI. jovA lAgI. kone varamALA paherAvuM ? baMnemAMthI eka paNa pAchA paDatA nathI. te joIne satIyapaNuM dhAraNa karIne svargamAM AvI gaI. / / 10 / kumAra vicAre che ke A bhIma baLa dAkhave jItAya tema nathI. durjaya che koIka chaLa karavuM paDaze. to jaya maLaze. AvuM vicAratI madanamaMjarI paNa kuMvarane kahevA lAgI. "he svAmI ! Apa AjJA Apo. huM sArathI thauM to kSaNavAramAM durjaya bhImane Apa jItI jazo." / / 11 / / bhIma haNAyo :- kumAre anumatI ApI.maMjarIe sArathIpaNuM saMbhALIne ghoDAnuM saMcAlana karavA lAgI. tenuM rUpa joIne bhIma coMkyo. kumAranA bANathI na viMdhAyo, paNa kAmadevanAM bANathI, bhISmapratijJA karyA vinA ja bhImarAjA bhoMyataLiye paDyo. tyAre kumAra vicAryuM. 12 // pallIno adhipati bhilla bolyo ke he rAjakumAra ! meM mArAM hAthe pallIrAjane haNyo che tevo ahaMkAra tuM choDI deje. kAraNa ke indranA ahaMkArano nAza karanAra evA kAmadevanAM bANathI, A mAruM zarIra haNAyuM che. tethI "marelAne mAravo" e raNanIti nathI. / / 13 / kumArano vijaya :- hajAro kiraNavALo, potAnAM kiraNothI aMdhakAranA samUhane bhAMjato, evo sUrya jayAre udaya pAmyo, jagata prakAzavAna thayuM. tyAre aMdhakAra sarakhA kALA zarIrane joIne kAgaDA Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 2 : DhALa - 5 93 kAkA bolavA lAgyAM. ane bhayaprApta thatAM kAgaDAo nAsI jAya, tema zabara (bhIllo) nAsI gayA. ll14o raNathI nivRtta thatAM kuMvare raNabhUmimAM najara karI to potAnuM sainya jovAmAM na AvyuM. keTalAka matyu pAmyA. keTalAka kaSTathI matyu pAmyA hatA. keTalAka jIvatA hatA. tene sAthe laIne kumAre je marelA hatA temanA zarIrano agnidAha karyo. 1pA sarovaranA jalathI snAna karI, daMtadhAvana karyuM. vRkSa nIce daMpatI ArAma karavA beThAM. A pramANe bIjA khaMDanI cothI DhALa samApta karatAM zrI vIravijayajI mahArAja kahe che ke dharmathI ja jIvo sukhane prApta kare che. ll16ll kamalasenA je rathamAM hatI te rathane laIne potAnA rakSaNArthI cunaMdA sainika laIne AgaLa nIkaLI gaI hatI. je AgaLa jatAM e bhegAM thaze. ( dvitIya khaMDanI DhALaH 4 samApta - dohA :bANa lUNIra pUMThe dharI, kAmuka hAtha dharaMta; eka raE karI nAraNuM, alpa subhaTazuM calata. aradhe paMthe AvIyA, puruSa malyA tava doya; kuMvara pUche paMthano; vyatikara bhAMkhe soya. rA. moTo vaheto mArga e, zaMkhapurI zira jAya; bIjo paMtha e TUkaDo; che paNa viSama kahAya. Ian. dhana lUTe prANI haNI, duSTagati pariNAma; cora phare bahu rUpazuM, duryodhana tasa nAma. I4 vaLI vanahastI eka phare, kAla samo vikarAla; matta mRgendra raNe phare, dIe uchalatI phAla. pA. - ' raNa aradhuM kApyuM tame, Age ardhaprayANa; paMtha yazArUcie calo, tamane koDa kalyANa. IIll AgaLa prayANa AdaryuM. kumAre bANanuM bhAthuM pITha upara mUkyuM ane hAthamAM dhanuSane dhAraNa karyuM. rathamAM nArIne besADI, thoDA subhaTo rahyA hatA te sAthe cAlato kumAra zaMkhapurInA mArge cAlavA lAgyo. ||1|| - mArganI pRcchA - anukrame ardhapaMtha kApatAM, mArgamAM teone be puruSo sAmethI AvatA maLyA. kumAre teone hAtha joDI praNAma karyA. pUchyuM. "bhAIo ! A AgaLa jatA mArga kyAM jAya che?" tyAre te bhAIo paNa mArga saMbaMdhI vRttAMta kahevA lAgyA. /rA re paradezI ! ahIMthI AgaLa jatAM tamane be rastA maLaze. je moTo mArga jAya che te lAMbo che. paNa te nirvine zaMkhapurI nagarImAM laI jaze. bIjo rasto ghaNo najIkano che. paNa te viSama ane bhaya bharelo che. 3ll , ' TuMkaDA raste jatAM mArgamAM duryodhana nAme jabbara moTo cora che saghaLuM bahurUpInI mAphaka rUpa badalI Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmilakumAra rAsa badalIne, te jene tene vaTemArgune raMjADe, chetare, ane chelle tenuM dhana lUMTI le che. vaLI prANIonI hiMsA karato, duSTagatinAM pariNAmavALo te (nAnA mArgamAM) tyAM pharyA kare che. II4 vaLI te ja mAragamAM yamarAja sarakho, sAkSAt kALarAja sarakho evo eka hAthI-vanahAthI phare che. vaLI mandomatta, vikarALa, jaMgalano rAjA mRgendra (siMha) bhayaMkara garjanA karato UchaLatI chalAMga bharato raNamAM rajhaLato pharI rahyo che. pA 94 re vaTemArgu ! tame anajAna cho. tame ahIM sudhI aDadhuM raNa (aDadhuM jaMgala) vaTAvyuM che. have AgaLa aDadhuM cAlavAnuM bAkI che. zaMkhapurI javAnA baMne mArga che. tamane je yogya lAge te mArge jAva. tamAruM kalyANa thAvo. kahIne te baMne puruSo AgaLa vadhyA. // 6 // DhALa pAMcamI (dhavalazeTha leI bheTaluM...e dezI) vayaNa vadhAvI kuMvara calyo, dIe tasa pAMca dinAra re; 2tha AgaLa karI jAvatAM, paMthI malyA nara bAra re....va...1/ alpazruta muni maMDaLI, gItAratha anusaratA re; tema te nara kuMvara lahI, suMdara sAtha ja karatA re........ paMtha jatAM te raNa vace; jogI maLIyo kapAlI re; bhasmaghaTA dehe dharI; jaTAjUTa ziravAla re.............gI mAla kapAla taNI gaLe, lIdho kaDaMDaka mAthe re; ghaMTa bajAvata AvIyo, pANI kamaMDala hAthe re....va...|| kara dakSiNa sanmukha karI. bole deI AzISa re; jIvo koTI varasa lage; vAta suNo sArtheza re........pA gokuLagAme huM vasuM, dekhI saMsAra kUDo re; kApAlika guru sanniSe, joga te lIdho rUDo re........dI bahu dinathI tIratha karUM, deva namana saMkete re; zaMkhapurI jAvuM mAhare, vatsa ! tIratha nati hete re.......ll tuma sAthe ame AvazuM, paNa muja pAse bhAra re; devapUjana arathe dIyA, dharmIe satta dinAra re........ naulI tuma rathamAM Thavo, to nirbhaya thaI cAluM re; duryodhana bhayathI DaruM, teNe tuma hAthe AluM re........AlA kuMvarane ApI ema kahI, paMthe kare gIta gAna re; nRtyakathA jana raMjato; mukhaceSTA karI tAna re........1 Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 2 : DhALa - 5 5 bhikSuveza nRpasuta gaNe, avizvAsanuM ThAma re; ghoDA zIdhra calAvatAM, AvyuM gokula gAma re.va...11 dUra vanAMtara utaryAM, jANI bhojana veLA re; nRpanaMdanane ema kahe, jogI jaTila teNI velA re...va.../1ra/l Aja parUNA ama dhare; bhojana sahune karAvuM re; gokula gAma e mAharUM; dahIM dUdha azana te lAvuM re..va.../1all gayuM comAsu bahAM karyuM, teNe Ahira muja rAgI re, gorasa bahulAM ANaze; e muja zubhamati jAgI re...va...14 huM jaI AvuM tihAM lage, jAvuM nahi mahArAja re; janma saphaLa mAharo thaze; jANa vadhArI lAja re....va.../15 ema kahI tihAM jaI lAvIyo, gorasa madhura banAya re; kahe kuMvarane ArogIye; udyama saphaLa karAya re....va.../16ll RSi bhojana karbhe nahIM; vaLI mastaka rasa jAta re; teNe gorasa bhojana taNI, navi karazo e vAta re...va.../1NI kuMvara vacana suNI sAthane; dahIM dUdha te jamADe re; vAre kuMvara nayane guru, kuziSya pare navi chAMDe re..........18 taMbola deI te kahe; jamazuM ame have puttA re; viSamizrita bhojana karI; te tarUtale jaI sUtA re....va.../1lA madanamaMjarI vacane karI, bhojana kuMvara karAve re; roSa bharyo jogI tihAM, kheMcI khagane dhAve re...va...AravA caMdramukhI lakSmI jisI, nArI leI keNI kora re; jAiza kihAM re rAMkaDA, huM duryodhana cora re....va...ravA viSa deI paMthI haNyA, Avyo che tuja vAro re; khaga baLe cUraNa karI, deuM jama nRpa cAro re....va...rarI kuMvara suNI vismita asi, kukSIghAta dIe vahelo re; hA hA karI paDyo bhUtale; je vahelo te pahelo re...va...23 dInapaNe tarasyo jue, kuMvara mukha jala dhyAve re; sulasAsuta tava tehane, pANI dayAe pAve re....va...24 svastha thayo zItala jale, kuMvara kIdha samIre re; bIje khaMDe pAMcamI, DhALa kahI zubhavIre re....va..1rapA Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 99. dhamilakumAra rAsa kuMvare teonA AzIrvAda-vacanone vadhAvIne aMgIkAra karyA. ane pAMca sonAmahora ApI. ratha AgaLa karyo. pote rathanI pAchaLa cAlyo. te ja vakhate rastAmAM 10 thI 12 mANaso bhegAM thayA. je kumAra sAthe cAlyA. III alpazrutavALA muniono samUha, jema gItArtha gurune anusare tema te 1012 mANaso kumArane AgaLa karIne tenI sAthe cAlavA lAgyA. rA. durjaya duryodhanano meLApa - mArge jatAM madhyaraNe pahoMcatAM eka kApAlika jogI maLyo. zarIre bhasma lagAvI che. mAthuM jaTAthI zobhe che. 3. khoparInI mALA gaLAmAM paherelI che. mAthe karaMDiyo upADelo che. ghaMTa vajAvato, pANI bhareluM kamaMDala hAthamAM laIne kuMvaranI pAse Avyo. llll jamaNo hAtha UMco karI, AziSa Apato te bolyo, "he sArtheza! kroDa varasa paryata jIvo !" mArI vAta sAMbhaLo. pIsaMsAranuM kUDuM svarUpa dekhIne, saMsAra choDI sAdhu thayo. gokuLagAmano vatanI chuM. tame A mArge jazo tyAM ja mAruM gAma Ave che. mArA guru kApAlika yogI che.jenA sAnidhyamAM rUDA A bhekhane dhAraNa karyo che. ll devone namaskAra karavAnA saMkalpapUrvaka ghaNA divasothI tIrthayAtrA karuM chuM. he vatsa ! zaMkhapurI tIrthanAM rahelAM maMdironA darzanArthe jaI rahyo chuM. //LI tame zaMkhapurI jaI rahyA cho tethI mAre paNa tamArI sAthe AvavuM che. tethI ame paNa tamArI sAthe AvazuM. paNa beTA ! mArI pAse bhAra che. devapUjA karavA mATe dharmIjanoe (bhaktoe) mane sAta dinAra paNa ApyA che. 12 te dinAranI thelI (je mAthe UMcakI hatI te) tamArA rathamAM sthApana karo. jethI nirbhayapaNe huM tamArI sAthe cAlI zake. A vanamAM rahelo bhayaMkara duryodhana nAmano cora, tenAthI huM DaruM chuM. tethI tamane A soMpu chuM. tamAro sAtha mane nirbhaya banAvaze. mane ThIka raheze: ema kahIne, kumAranA javAbanI rAha joyA vinA, kumAranA rathamAM bhAra mUkI dIdho ane masta phakIra te yogI bhajana-gIto gAto gAto, vacamAM nRtyanA cALA karato hato. vaLI hAsyakathAone kaheto, mukhanA cenacALA karato. loko(subhaTo vagere)ne tAna caDAvato, hasAvato, sAthe sAthe cAlavA lAgyo. 10nA gokuLa gAme - bhikSukanAM vezamAM yogI upara kumArane jarAye vizvAsa nathI. kumAra samajI gayo che. duryodhana coraja sAtha bheLo thayo kAraNa ke parivrAjakanA veSamAM core, kAzI nagaramAM AgaLa ghaNo trAsa Apyo hato tethI A kApAlika paNa kumArane bhayaMkara lAgyo.) che. to AgaLa pAchaLa izArA karIne, asvArane, rathanA sArathIne vegathI calAvavA kahyuM. ne jaldI cAlatAM dUra gAma dekhAyuM. jenuM nAma gokuLagAma che. ||11| | gokuLathI dUra vanamAM ja kumAre sarvane utArAnI AjJA karI ane sau subhaToe pANInuM sarovara hatuM tyAM najIkamAM utAro karyo. (kumArathI kApAlika yogI jarAye dUra khasato nathI) lagabhaga bhojanano samaya jANIne kapaTI yogI te samaye kuMvarane kahevA lAgyo. 1rI Aja to tame amArA parUNA (mahemAna) cho. mATe Apane tathA parivAra saune huM bhojana karAvuM. gokuLagAma mAruM che. tyAM mArA bhakto che tyAMthI dUdha-dahIM-annapANI huM laI AvIza. (13) gayuM comAsuM meM A gAmamAM karyuM che. tethI ahIMnA AhIro mArA ghaNA rAgI che. mArA kahevA mAtrathI ghaNuM gorasa lAvIne Apaze. Aje mane A zubhabhAva jAgyo. to mArI vinaMtI svIkAro. mane lAbha Apo. /14o mATe huM AvuM tyAM lagI, he mahArAja ! Ape ahIMthI javuM nahIM. kema ke tamArI bhaktithI mAro janmAro saphaLa thaze. lokamAM mArI AbarU vadhaze. I1paNal Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 2 : DhALa - 6 ema kahI yogI gAmamAM gayo. mIThuM-madhura-gorasa banAvIne laI Avyo. ane te go2sa kuMva2nI AgaLa mUkIne kahyuM ke "he vatsa ! A Arogo. mArI mahenatane saphaLa karo." ||16|| RSibhojana mane kalpe nahIM. mahArAja ! huM RSibhojana kyAreya leto nathI. vaLI gorasabhojanathI rasavikAra thatAM, mastakano roga (mAthu duHkhe) thAya che. tethI gorasanA bhojananI vAta na ka2zo. ema kahI kuMvare bhojana na lIdhuM. // 17 // e kuMvaranA sArthane (subhaTo vagerene) te yogIe dUdha-dahIM gorasanuM bhojana pIrasyuM. te vakhate kumAre AMkhanA izAre nA pADI. jema guru ziSyane vAre, tema vAryA. paNa kuziSya iMgita AkArane samajI na zake, tema gorasanA lAlacu lokoe ArogavAnuM choDyuM nahIM. peTabharapUra bhojana karyuM. // 18 // yogIe bhojana pachI taMbola ApIne kahyuM ke "he putro ! tame badhA ArAma karo. have huM bhojana karI lauM." teo sarve (viSamizrita bhojana hatuM) bhojana karI taMbola laIne vRkSa nIce jaIne sUtA. sUtA te sUtA. UThyA ja nahiM. haMmeza mATe sUtA // 19 // jyAre thoDe dUra 2thane utAro Apyo hato. tyAM madanamaMjarIe bhojana banAvyuM ne madanamaMjarI ane kumA2 jamyA. kumArane tyAM jamato joIne. manamAM yogI ghaNo khijAyo. potAnuM bhojana karyA pachI, kumAra jyAM hato tyAM AvIne khaDga kheMcyuM. kumArane mAravA hAtha ugAmyo. / / 20 / / ghA mAratAM pahelAM yogI bolyo. "re rAMkaDA ! caMdramukhI ramaNIne, ane lakSmIne laIne tuM have kaI bAju jaIza ? huM duryodhana cora chuM. samajI leje. 215 duryodhananI sAme vATe :- viSa ApIne A tArA sAthIdArone paraloka pahoMcADI dIdhA. have tAro vAro Avyo che. A mArA khaDga vaDe karIne tAruM cUrNa karIza ane pachI jamarAjAne e cUrNa khAvA mATe ApIza.'' / / 22 / A sAMbhaLI kumAra Azcarya pAmyo. sajAga to hato ja. tarata ja teNe paNa talavAra kheMcI, ane paLano vilaMba karyA vinA cora (yogI)nI kukSImAM prahAra karyo. cora tarata ja hA ! hA ! karatAM pRthvI upara DhaLyo. jagatamAM evo niyama che ke "je vahelo te pahelo". te pramANe yogI talavAra ugAmavA jAya te pahelAM ja kumAre sAvadhapaNe pahelo ghA pote karyo ane pAra UtarI gayo. jItI gayo. 23 dIna thayelA ane maravA paDelA duryodhanane pANInI tarasa lAgI. tarasathI taraphaDatA corane joIne kuMvare potAnA rathamAMthI pANI lAvIne ApyuM. sulasAnA putra agaDadatte, vyathita evA coranI upara dayA AvavAthI pANI pIvaDAvyuM. // 24 // zItalajaLa pIvAthI tRpti thaI. kumAra uttarIyavastra thakI pavana nAMkhavA lAgyo. pANI ane pavanathI cora maraNanI AkharI ghaDIe svastha ane zAMta thayo. A rIte bIjA khaMDane viSe pAMcamI DhALe kumAranA dayA vagere guNonuM varNana karatAM zrI vIravijayajIe DhALa samApta karI. / / 25 dvitIya khaMDanI DhALa : 5 samApta -: Elel : kuMvara kRpAlu guNe karI, karato cora vicAra, karUNAyara e guNanidhi, mikSiMg muja avatAra. // 1 // meM atithi karI mArIyA, paMthIjana vizvAsa; bAla vRddha dharmI haNI, bAMdhI pApanI rAza. // 2 // Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhammilakumAra rAsa e guNavaMta supAtrane, ApI dhana gharabAra; pavana jaladAyaka taNo, vALuM prati upagAra. Hall guNaraMjita taskara kahe, sAMbhaLa rAjakumAra; huM mUrakha paNa tuja guNe, rIjhayo citta majhAra. 4 ajita huM te jItIyo, tuja bala dhairya dhanya; huM tukyo tujane kahu, chelluM satya vacana. //pA. sanmukha giri madhye jatAM, vAma dIse nadI doya; tihAM maMdira che jakSanuM, paNa nara vastI na koya llll caitya thakI DAbI dize sajIta zillA eka; vAma dize dUra karI, bhUmidhara che cheka. II jayasuMdarI muja vallabhA, rUpe raMbhA samAna; meM tujane ApI mudA,nArI sadravya nidhAna. . muja maraNe parajAlIne, karajo saghaluM hAtha; ema kahetAM te maraNa lahyo, dIye agani mahinAtha. IkA duryodhanano pazcAttApa - kumAranA kRpA-dayA guNe karIne, svastha thayelo cora have haiyAmAM pazcAttApa karavA lAgyo. re ! hA ! hA! karuNAnI khANa ane guNanA bhaMDAra evA tene (kumArane) dhanya che. huM zatru chatAM mArI upara kevI dayA ! kevI karuNA ! mArAM avatArane dhikkAra ho. meM mAruM jIvana pApakAryamAM pUruM karyuM. pApIonuM maraNa akALe ja hoya che. hiMsA-corI-vyabhicAra-Adi atyAcArane durAcAra sevIne meLavelI A aDhaLaka lamI-sAdhana-sAmagrI zA kAmanI? bhogavavAnI vAta ja kyAM? A sarva choDIne mAre javAno vAro Avyo. meM pApa karavAmAM pAchu pharIne joyuM nathI. pApathI lakSmI-priyA vagere mane koI bacAvI zakavAnA nathI. re ! paralokamAM mAruM zuM thaze ? mArI gati zI? pazcAttApa pArAvArano kare che. [1] are ! prabhu ! mArge jatAM musApharone vizvAsamAM lIdhAM ane meM mArA mahemAna banAvIne mArI nAMkhyAM. vaLI bALa-vRddha dharmI-nArI vagere uttamajanonI hatyA karI, chetaryA paNa kharA. ne DhagalAbaMdha pApa meM bAMdhyAM. rA parabhave mAre zI gati thaze? he bhagavAna! mane koNa bacAvaze? pastAvo karI rahyo che. "rAMDyA pachI DahApaNa zA kAmanuM?" kumAra to mahA guNavAna che. ane yogya che. te mArA bhegAM karelAM sAdhanasAmagrI, dhana-priyA-gharabAra sarve temane arpaNa karuM. maratAM mane evA A paragajue pANI pavana ApIne upakAra karyo che. teno badalo vALuM. lal A rIte rAjakuMvaranA guNothI raMjita thayelo cora sUtAM sUtAM kahevA lAgyo ke he guNavaMta ! he rAjakumAra ! sAMbhaLa. huM mUrkha chuM. paNa tArA guNothI mArA cittamAM prasannatA vyApta thaI che. //4ll. tAruM baLa ane vairya prazaMsavA yogya che. ajita evA mane tame jItI lIdho. paNa tArA guNo Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 2 : DhALa - 6 joIne kharekhara ! tArA upara ovArI javAnuM mana thAya che. chelle maratAM maratAM eka satyavacana kahuM chuM te sAMbhaLa ? IIpI CC duryodhana paralokanI vATe :- jo ! sAme parvatanI madhye jatAM, DAbI bAjue be nadIo vahI rahI che. tyAM AgaLa eka yakSanuM maMdira AveluM che. paNa tyAM koI manuSyanI ke pazu-paMkhInI vastI nathI. / / 6 / / e yakSanA maMdiranI DAbI dizAe bhUmi upara eka moTI zilA DhAMkelI che. je paDelI zilA che tene DAbI bAjue khaseDatAM, nIce bhoMyaruM che. gA temAM mArI prANapriyA jayasuMdarI rahe che. tyAM mAruM aDhaLaka dravyanuM nidhAna-(bhaMDA2) bhareluM che. te saghaLA nidhAna sahita rUpathI raMbhA samI e jayasuMdarI huM tane AnaMdathI arpaNa karuM chuM. // 8 // mArA maraNa pachI mArA mRtakano agnisaMskAra karI deje. te pachI e saghaLI vastu grahaNa karIne kabaje karI leje. ATaluM bolatAM bolatAM coranA prANa nIkaLI gayA. prANapaMkheruM UDI gayuM. rAjakumAre paNa core kahyA pramANe tenA zarIrane agnidAha dIdho, te kArya patAvI dIdhuM. mA DhALa chaThThI (nadI yamunA ke tIra, UDe doya paMkhIyAM...e dezI) ratha besI giri maTha, gayo nadI utarI, kuMvara zilA karI dUra bolAve suMdarI; uMce svare suNI zabda, turaMta ciMtA bhare, AvI kahe saAdareM, Avo ama ghare. // 1 // ratha ThavI vivare daMpatI, bhUdhara saMcare, tava kahe cora priyA kema AviyA ama ghare; vAta sakala kuMvare tihAM, mUla thakI kahI, dekhI khaDga sA sAcapaNe mAnI sahI. // 2 // kuMvara makaradhvaja tulya, svarUpe sA calI; jayasuMdarI paNa thaMbhI, citrAmaNa pUtaLI. nRpanaMdana paNa mohanI, dekhI mohI rahyo dila vasI raMbhA urvazI, ema vismaya thayo. IIII nAgakanI pAtAlathI, core apaharI; nAgadeva bhae nAma, ThavyuM jayasuMdarI nayaNe nayaNa milAvI, rahyo vAdI pare; tava sA hRdayazuM neha, dharI ema uccare. // 4 // tuja mukha dekhI huM zuddhi, buddhi bhUlI gaI; premakaTArI lAgI, teNe ghAyala thaI, ghAyala corane zItala, jala pAyo khare prema sudhArasa siMcato, teM muja uddharyo pA tuma sathalI nArInI, dAsI thaI rahyuM, tehanAM kaTuka vacana paNa, tuma hukameM sahu, rayaNa paDyuM viTamAM paNa, leI samAravuM; bAlavacana paNa hitanuM. cittamAM dhAravuM. // 6 // caMDAla pAsathI uttama, vidyA zIkhavI nArI ratana paNa levI, duHkula saMbhavI, lavaNasutA hira kezave, ghara lakSmI karI, kAlI gaurI parvata, jA rUdre varI. III kanaka koDa dhana tumane, soMpI sevazuM, A bhavamAM vhAlesara, mAnuM devazuM; rAga viluddho kuMvara e sAcu saddaGe; madanamaMjarI citta camakI, kuMvarane ema kahe. IILII Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 dhamilakumAra rAsa suNa prItama nirlajja, paDayo tuM pAsamAM; haraNa para paDI huMre, vaLI tuja AzamAM; Arajaputra pavitra, puruSavrata kihAM rahyuM; nIca mAraga anusaratAM, nirmala kula gayuM. lI. kulavaTa uttamavaMza, ne kSatripaNuM TaLyuM; muja sAthe karI kola, vacana bolyuM baLyuM, kAka amedhya pare cora dArAye raMjiyo; bhraSTa sakala guNa jAtabhAtamAMthI gayo. 10nA vaNika sutA paNa huM tamathI rUDI ghaNI, sativayaNe ghara rAkhI. mAjA ApaNI; ketAM varasa kumArI, samI gharamAM rahI; piuDA varI huM tuma, uttama jAti lahI. 11 ThaMDI sAhelI sAtha, nAtha sAthe sajyAM; tuma vacane baMdhANI piyarIyAM tajayAM; mAtapitA sAsarIyAMne, kulapaMpaNa dharI; zIyala tajI tuma sajjana, saMge nIkaLI. ll12aa. e savi kIdhu prItama, tAhare kAraNe; mati viNaThI ghara peThI, rahI huM bAraNe; viNa dekhe hA daiva dharI jaladhi sahi; utaravAno Aro te, eka rahyo nahi. I1all : " eNe saMge rahI khelo, prItamajI bhUdhare, sulatAsAsu caraNe, jazuM ame sAsare, kahIyuM ane jo mokalaze, tuma kholavA; kRSNaparve gayA tumasuta, pAtALa sAdhavA. 14 kAntAvacana gaMgodaka, kallola karI nIcarAgamala dhoI, citta sumati varI; agaDadata nIkaLyo, cora saMpada tajI, madanamaMjarI zuM ratha, besI caliyo sajI; l/1pA. nArIcaritra gahana, tema gahanavane vase; bhillavRMda jihAM trAse, nAMze dazA dize. dekhI kuMvara mana ciMte, e utpAta zyo; tava dITho mada bharIyo, hastI kRtAMtazo. I/1dI. vaza karI rAjakuMvara, tihAM AgaLa cale; lAMgulaghAta nipAta, paTahabhUta bhUtale, sanmukha Avyo vAgha, vadana jigyuM gaharA, dhAvata krodha bhayo, rahI uMcI kesarA. /1lI. madanamaMjarI bhayabhrAMta, thaI te dekhatAM, vairaja deve tAsa, vAgha haNavA jatAM, vAma karAMbara vIMTI, harivadane dharI, dakSiNa bhuja khaDrage kaTi, chedI dvidhA karI. ll18. ratha besI vanakhaMDa, varce valI jAvato, ati utkaTa phaNI maNidhara, sAtamo Avato; rakta nayana kAlakAMti, dhamaNa sUtkAra e; jamadaMDa tulya pracaMDa, dIse vikarAla e. ll19lA dekhI bhaye patikaMThe, vaLagI maMjarI; bhaya ma dharo kahe kuMvara, heTho utarI; thaMbhI maMtrI gArUDI, pare ahIne damI; besI rathapatha cAlyAM, raNa saghaLuM vamI. 2nA zaMkhapurIne deza, sIme vizarAmIyA, bhavaaTavI oLaMgI, narabhava pAmIyA, bIje khaDe DhALa e, chaThThI uccarI, kamalasenA zubhavIra, kumArane sAMbhaLI. 21 - have kumAra A bAju rathamAM besIne parvatanA madhyabhAgamAM gayo. core kahyA pramANe be nadIo paNa joI. yakSanuM maMdira paNa AgaLa jatAM joyuM. sIdhI dizAe zilA jovA thoDeka AgaLa gayo. tyAM Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 2 : DhALa - 6 zilA pNa joI. kumAre zilA khaseDI nAMkhI. bhoMyaruM jovAmAM AvyuM. kumAre bahArathI bUma pADI. "jayasuMdarI ! he jayasuMdarI !' parapuruSano avAja sAMbhaLIne ekadama ciMtita thayelI te strI bhoMyarA thakI bahAra AvI. kSaNamAtra kumArane joIne tarata ja teNe AvakAra Apyo. "Avo ! amAre ghera padhAro." / / 1 / / 101 kumAra guphAmAM :- kumAre guphAnAM dvAra pAse ratha sthApana karyo. daMpatI baMne bhoMyarA thakI jayasuMdarInI pAchaLa coranA gharamAM gayAM. tyAM paNa corapatnI jayasuMdarIe satkAra karyo. pachI pUchyuM ? kaho, kayA kAraNe ApanuM Agamana amAre tyAM thayuM ? besavA Asana ApyuM. beThA pachI kumAre cora AgaLa banelI badhI ja bInA kahI saMbhaLAvI. vaLI te coranuM khaDga paNa pote batAvyuM. te khaDga joI jayasuMdarIe paNa satya vAta jANI ane khAtrI thaI ke pati paralokavAsI thayo che. tenA kahyA mujaba have mAre zaraNuM AnuM ja che. II2 // kAmadeva sarakhA kumAranA rUpane joIne kSaNavAra to stabdha thaI gaI. mana calita thayuM. bhIMtamAM cItarelI pUtaLInI jema sthira thaI gaI. kumArane ekInajare jovA lAgI. kumAra paNa tene joIne mohita thayo. pAse madanamaMjarI joyA ja kare. kuMvara to vicAre che ke A zuM raMbhA che ke urvazI che ? ke jene jovAmAM ja mAruM dila AkarSita thaI gayuM che ? ||jhA aho ! A cora pAtAla lokamAMthI nAgakanyAnuM apaharaNa karIne lAvyo che ke zuM ? nAgadevatAnA bhayathI rakhene A nAgakanyAnuM nAma teNe badalI nAkhyuM lAge che. jayasuMdarI nAma rAkhyuM che. vikasita thayelo kuMvara paNa teNInI sAme eka nigAhathI nIrakhI rahyo che. vAdI-prativAdI ekabIjAnI sAme joI rahe. tema kumAra aneM jayasuMdarI ekabIjAnI sanmukha joI rahyAM che. teNInA hRdayamAM kumAra pratye sneha UbharAyo ane kahevA lAgI. II4l "tamAruM mukhakamaLa joI huM mUDha banI chuM ? mArI zuddhabuddha cAlI gaI che. mArI jAtane paNa huM bhUlI gaI chuM. tamArI premakaTArI lAgavAthI huM ghAyala thaI chuM. ghAyala thayela corane (mArA patine) zItala-pavana ApIne ThaMDaka ApI hatI. to hamaNAM huM paNa ghAyala chuM to premAmRta ApIne (siMcIne-pAine) mane zAMta karo. // 5 // tamArI sarva patnIonI huM dAsIrUpe rahIza. temanAM kaDavAM vacano paNa ApanI AjJA haze to huM sahana karI laIza. paNa mAro uddhAra karo. viSTAmAM paDeluM ratna paNa hAthamAM laIne pANI vagerethI karIne grahaNa karAya che ane hitakArI evuM bALakanuM vacana paNa cittamAM dhAraNa karAya che. tevI rIte he paradezI ! mAro svIkAra karo. tiraskAra na karazo. / / 6 / / nItizAstramAM paNa kahyuM che ke "caMDALa pAsethI paNa uttama vidyA zIkhavI ane strIratna duSkaLa (nIcakuLa)mAMthI paNa grahaNa karavuM." vaLI kRSNa vAsudeve paNa samudranI putrI lakSmIjIne potAnI paTTarANI banAvI hatI. ane parvatanI putrI gaurI-kAlI paNa hovA chatAM rUdre(zaMkare) pANIgrahaNa karyuM hatuM. IIll mAruM A karoDonuM dravya tamane samarpita karuM chuM. he vAlezvara ! A bhavamAM deva samAna gaNIne tamArI sevA karIza. jayasuMdarInA premabharyAM vacano sAMbhaLIne kumAra teNImAM Asakta thayo. teNInI sarva vAta tene satya lAgI. A joI madanamaMjarI camakI, ane kuMvarane kahevA lAgI. II8II madanamaMjarIno baLApo :- svAmInAtha ! A zuM karo cho ? nirlajja thaIne, eka parastrInA (corapatnI) pAzamAM kema paDo cho ? tamArI AzAmAM haraNInI jema huM to phaMdAmAM phasAI gaI chuM. Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 dhamilakumAra rAsa re ! mane khabara nahotI ke tame strIlaMpaTa hazo. he Aryaputra ! tamAruM pavitra puruSavrata kyAM gayuM? kyAM rahyuM? nIcamArgane anusaratAM tamAruM nirmaLa kuLa paNa lAjavuM. //lI tamAruM kuLavaTapaNuM - tamAro uttamavaMza ane kSatriyapaNuM paNa gayuM. mArI sAthe karelAM kaoNla-vacano, bolelA bola - badhuM baLIne sApha thayuM. apavitra evI vastu upara kAgaDAnI jema coranI strI upara raMjita thayA cho ! tamArA sarva guNo naSTa thayA. tamArI jAta-bhAta badhuM ja gayuM. 10. vaNikaputrI evI huM tamArA karatAM ghaNI ja sArI chuM. ke eka sakhInA vacane kuMvArI kanyAnI jema ja maryAdA rAkhIne pitAnA gharamAM keTalAM varSo sudhI rahI. tamArI uttama jAti jANIne he prANezvara ! ' huM tamane varI. tamane paraNI. ne A zuM? I11 sarakhI sAhelIono sAtha choDIne, tamAre vizvAse cAlI AvI. ne sAthe sAthe cAlavAnI chuM. tamArA vacane baMdhAine piyariyAMno sAtha choDyo. mAtapitA ane sAsariyAnA kulane kalaMka lagADyuM. tamArI sAthe saMbaMdha bAMdhIne cAlI nIkaLI. [1rA. he svAmin ! A badhuM tamArA mATe meM karyuM. paNa tamArI to buddhi viparIta thaI ne tamArA hRdayamAM tene sthAna ApyuM. mArA mATe to koI ja sthAna na ja rahyuM. re ! huM (ghara vinAnI) to bahAra ja rahIne ! he deva ! joyA vinA ja A saMsArasamudramAM huM to paDI. have bahAra nIkaLavAno, ke pAra UtaravAno ekeya Aro ke ovAro rahyo nathI. A rIte madanamaMjarI kalpAMta karavA lAgI. ./13 vaLI bolI...tame have enA saMge rahIne bhoMyarAmAM ramyA karo. ame to amArA sAsare jaIne sAsujI tulasAmAnAM caraNomAM rahIzuM. tamane khoLavA (zodhavA) mATe amane jo koI mokalaze, to ame kahIzuM ke, "tamArA putra kRSNanI jema nAgakanyAne sAdhavA(meLavavA) pAtALamAM gayA che. /14ll madanamaMjarI A pramANe kaTAkSa karavA lAgI. gaMgAnA pANInA tajJo jevI strInI vANIthI coranI strI (upara)nA rAgano mela dhovAtAM, cittamAM sArI buddhi utpanna thaI. coranI saghaLI saMpadAne tathA strIne choDI daIne agaDadatta guptaghara - bhoyarA thakI bahAra nIkaLI gayo. rathane sajja karI patnI sAthe ratha laIne cAlI nIkaLyo. 1pI nArIcaritranI jema gahanavananI aMdara teNe praveza karyo. tyAM AgaLa vaLI bhillono samUha trAsa pAmIne Amatema cAre bAju nAzabhAga karI rahyo hato. kumAra vicAravA lAgyo. A zo vaLI utpAta thayo? teTalAmAM to yamarAja sarakho madonmatta hAthI - vanahAthI joyo. 16 vanamAM vikarALa vanahAthIno bheTo - be paradezI puruSoe kahyuM hatuM ke cora-hAthI-siMha vagere vikarALa maLaze. mArgamAMthI duryodhana cora dUra karyo. have vanavAthI vikarALa maLyo che. vanavAthI doDato ratha tarapha AvavA lAgyo. rathamAMthI UtarIne kumAre=(vazavartI vidyAne jANatAM) hAthIne vaza karyo. AgaLa vaLI rathamAM besIne cAlyo. tyAM potAnuM pUMchaDuM pRthvI upara pachADIne jANe paDaho vagADato hoya tevo ane guphA jevaDuM tenuM moM pahoLuM karato siMha sAmo Avyo. te krodhe dhamadhamato doDI rahyo che ane tenI kesarA UMcI thaI gaI che. I/17ii. siMhano sAmano - vikarALa siMhane joIne madanamaMjarI bhayabhIta thaI gaI. kumAre tene dhIraja ApI. kumAra rathamAMthI Utaryo. siMhane haNavA mATe DAbA hAthe vastra vIMTIne, siMhanA moMDhA AgaLa dharyuM. siMha paNa manuSya-prANI samajIne, hAthane vaLagyo. eTalAmAM to kumAre jamaNA hAthe siMhanA keDe khaga joradAra mAryuM. ane siMha trADa pADIne bhoMyataLiye paDyo. ghaDImAM maraNane zaraNa thayo. 18 Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 2 : DhALa - to 103 vaLI-kuMvara rathamAM besIne vananI madhyamAM gayo. tyAM atibhayAnaka utkaTa phaNAvALo, maNidhara nAgane phUMphADA mArato sAme dhasamasato Avato joyo. yamarAjanA DoLA sarakhI lAlaghuma AMkhavALo, dhamaNanI jema phUMphADA mArato, yamarAjanA daMDa jevo te pracaMDa-vikarALa dekhAI rahyo che. 19 . nAgane nAthyo - AvA bhayaMkara nAgane joIne madanamaMjarI bhaya pAmI. ane kumArane (gaLe) kaMThe vaLagI paDI. kuMvare tene dhIraja ApI. priyA ! bhaya pAmIza nahIM. huM tene kSaNamAM vaza karI lauM chuM. tarata rathamAMthI kumAra nIce UtarI gayo. gArUDI jema maMtrathI thaMbhana kare, tema sarpane damIne kumAra rathamAM besIne, mArgamAM AgaLa cAlyA. cAlatAM cAlatAM anukrame saghaLuMye vana (raNa) vaTAvI dIdhuM. bhaya badhA ja cAlyA gayA ane vana paNa pUruM thayuM. 2nA ane ratha zaMkhapurInA sImADe pahoMcyo. eTale jANe A saMsAraaTavI oLaMgIne manuSyabhava pAmyA hoya tema tyAM kumAra ane maMjarIe rathane choDIne vizrAma lIdho. have tyAM AgaLa kamalasenA, kumArane yAda AvI gaI. A pramANe vIravijayajIe bIjA khaMDane vize chaThThI DhALa pUrI karI. dvitIya khaMDanI DhALa : 6 samApta -: dohA :eNe avasara tihAM sainyanA, derA taMbU dUra; dekhI saMzaya DolatA, AvyA subhaTa hajUra. III agaDadattane oLakhI. karatA teha praNAma; kamalasenA rANI prate, deta vadhAmaNI tAma. rA. rANI maMtrI pramukha savi, AvI praName pAya, bolAve tasa premazuM, kuMvara karI supasAya. all zibiramAMhe sahuAviyA, nRpasuta karI vizrAma; pUrva vRttAMte pUchIyo, kahe senApati tA. 4 kumAra vana UtarI khullA medAnamAM Avyo. ratha Ubho rAkhIne kaMIka vizrAma lIdho. tyAM to kumAre dUra dUra sainyanA DerA ane taMbUo vagere joyuM. tyAM rahelA DerAvAsI-taMbuvAsI lokoe kumAranA paNa taMbu joyA. manamAM saMzaya dharatA subhaTo kumAranA DerA pAse AvI pahoMcyA. 1}aa subhaToe potAnA mAlikane oLakhI lIdhA. subhaToe agaDadattakumArane hAtha joDI praNAma karyA ane ghaNA khuza thayA. " pAchA pharI kamalasenAne vadhAmaNI ApavA doDyA. //rA kumAra ne kamalasenA - keTalAka vaLI subhaTo kumAra pAse beThA. thoDIvAramAM ja kamalasenA rANI - maMtrI pramukha saghaLuM sainya tyAM AvyuM ane kumArane namaskAra karyA. aNadhAryo kamalasenAno meLApa thavAthI kumAra paNa ghaNA khuzI thayA. kumAre sarvane premathI satkAryA. (3ii thoDI ghaNI vAto karI, potapotAnI zibira-chAvaNImAM AvyAM. kuMvare paNa potAnA taMbumAM jaIne vizrAma karyo. bhojana Adi karIne paravArI, kumAra maMtrI vageree vArtAvinoda karyo. tyAra pachI kumAre paNa AgaLano vRttAMta pUkyo. te sAMbhaLIne senApati have AgaLa kahe che. tenA Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 dhamilakumAra rAsa DhALa sAtamI (jIrejI.nI dezI) jIre mAre, svAmI suNo te vAta; bhillaraNe raNamAM thaI, jIrejI jIre mAre, nidrAvaza bhaTa loka, dhADa paDI nidrA gaI. jIrejI ||1|| jIre mAre, rayaNI ghaNI aMdhakAra, gAphala raNabheTa maMDalI, jIrejI jIre mAre, kuMvara gayA ratha laI, vAta koIka mukha sAMbhaLI. jIrejI rA. jIre mAre, subhaTa ghaNA tava na, nija nija milakata kara dharI, jIrejI, jIre mAre, rANIpaTa AvAsa, bhIle bhaTe hallAM karI. jIrejI II jIre mAre, ame subhaTa leI tAma, loha koTa pharato kiyo, jIrejI jIre mAre, ame dekhADyA hAtha; tava bhille mAraga dIyo. jIrejI 4 jIre mAre subhaTa sajI cihuM kora, rANI ratha besATIne, jIrejI jIre mAre, nIkaLIyA nizimadhya, nAThA subhaTa milAvIne. jIrejI //pA. jIre mAre, halakArA ThAma ThAma, mehalI nAtha gayeSiyA, jIrejI jIre mAre, raNa kApI eNe ThAma, vATa jovaMtAM thobhiyA. jIrejI ll dall jIre mAre, sakala phaLI ama Aza, tuma darazane sukha pAmIyA, jIrejI jIre mAre, kuMvara hukama karI tAma, sainya sajI karI cAlIyA. jIrejI llNA jIre mAre, pAmyA akhaMDa prayANa, zaMkhapurIne parisare, jIrejI jIre mAre, deI paTa AvAsa, utArA sarave kare. jIrejI ll jIre mAre. AgaLa jaI asavAra, rAyane dIye vadhAmaNI, jIrejI jIre mAre, harakhyo sahu parivAra, mAtapitA UlaTa ghaNI. jIrejI lA. jIre mAre, sanmukha jAve sarva, harSa kallola dharA narA, jIrejI jIre mAre, pUnama udayo caMda, sAgaranI pare nAgarA. jIrejI ll1nA jIre mAre, harakhyAM sukhabhara netra, Ave sanmukha bhUpati, jIrejI jIre mAre, loTata bhUmi kumAra. tAtacaraNa karato nati. jIrejI 11TI. jIre mAre, hAthe uThAvI kumAra, haIDAbhara bheTI malyA; jIrejI jIre mAre, toraNa ghara ghara hATa, bAMdhI occhava bahu karyA. jIrejI 1rI jIre mAre, UMcI karI vaijayaMta, phUla pagara zerI bhaya, jIrejI jIre mAre, hastI baMdha kumAra, besI puramAM saMcaya. jIrejI 13 - jIre mAre, puravadhU gAve gIta, beThI rathamAM doya vahu, jIrejI . jIre mAre, meDI mALa caDI nAra, vadhAvatI akSata bahu. jIrejI ll14ll Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 2 : DhALa - 0 105 jIre mAre, vAje bahu vAjiMtra, baMdI birUdAvalI bhaNe; jIrejI jIre mAre, paga paga karata salAma, nagaraloka Adara ghaNe. jIrejI ll15ll jIre mAre ema mohoTe maMDANa, rAjaduvAre Utare, jIrejI jIre mAre, rAjakacerI madhya, tAta caraNa vaMdana kare. jIrejI ll1dI jIre mAre, rAya kahe gaI rAta, Aja prabhAta udaya thayo, jIrejI jIre mAre, puNya udaya guNazreNI, jo tuM paradeza gayo. jIrejI nA jIre mAre, kuMvara kahe mahArAja, tuma darazana suratarU phalyo; jIrejI jIre mAre, puThA amIye meha, nATho azubha zubhadina valyo. jIrejI 18 jIre mAre, pAmI nRpaAdeza, jaI mAtA caraNe name; jIrejI jIre mAre, mAya dIye AzISa, ciraMjIvo ANaMdajo. jIrejI 1lA re mAre, nayanAnaMdazuM naMda, malave zItalatA thaI; jIrejI jIre mAre, jananI zokasaMtApa, vatsaviyoga vyathA gaI. jIrejI 2nA jIre mAre, sutane deha saneha, pharaze sulasA nija kare; arejI jIre mAre, harakhe nayana jalarela, navarAvI pote Thare. jIrejI garavI jIre mAre, suravahu sama vahU doya, sAsune pAye paDe; jIrejI jIre mAre, sAsu dIe AzISa, hojo panotI suta vaDe. jIrejI zarA. jIre mAre, maMtrI pramukha paraloka, je je namavA AvatA, jIrejI jIre mAre, bAMdhava para nRpanaMda, prema dharIne bolAvatA, jIrejI 23 jIre mAre, bhojana jananI hAtha, karIne nijamaMdira jatA; jIrejI jIre mAre, sutamukhe suta vRttAMta, suNI nRpa vismaya pAmatA. jIrejI pAraso jIre mAre, eka dina kuMvarane bhUpa, jaI lagana graha balavatA; jIrejI jIre mAre, yuvarAja padavI rUpa, trIjI vahU paraNAvatA. jIrejI garapA. jIre mAre, bIje khaMDe DhALa, khedavicchedana sAtamI; jIrejI jIre mAre, mana-tana meLanI vAta, vIra kahe guNIne gamI. jIrejI ll26ll. he mahArAja ! zuM banyuM te sAMbhaLo. viMdhyAcala parvatanI AgaLa sakala sainyanA subhaTo nidrAdhIna thayA. te samaye tyAM rahelA bhillo ane bhillapati te rAtrie hallo karI caDI AvyA. [1] tyAre rAtrino aMdhakAra cAre bAju joradAra vyApta hato. tethI raNanA subhaTono samUha gaphalatamAM rahyo. dezadizA kaMI sUjhe nahIM. tyAM sAMbhaLyuM ke rathamAM besIne kumAra paNa teonI sAthe ravAnA thayo che. koI subhaTa AvIne bolyo. kerI te vakhate ghaNA subhaTo potapotAno sAmAna (milakata) hAtha dharI laIne nAThA. jayAre A bAju Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 dhamilakumAra rAsa rANInA taMbu upara bhillonA subhaToe humalo karyo. 3. tyAre ame subhaToe (je hatA te) ekaThA thaIne rANInA taMbune pharato majabUta koTa banAvyo. ane dhasI AvatA bhillone ame amArA hAthanuM pANI batAvatA hatA. tyAre temAMnA eka bhille amane javA mATe mArga Apyo. ll4ll pachI rANI(kamaLasenA)ne rathamAM besADIne, cAre bAju subhaTone rakSaNa mATe goThavIne,ardharAtrie amo tyAMthI nIkaLI gayA. (ame tamane maLavA ke vAta karavA paNa na rokAyA. rANInA rakSaNa arthe) vaLI je subhaTo bhAgI gayA hatA, te sau amane raste maLI gayA. pA. ame tyAMthI nIkaLyA bAda (Apane) svAmIne jANa karavA, zodhavA subhaTone mokalyA. paNa ApanI kyAMye bhALa na maLI. sthAne sthAne mArgamAM eMdhAna (nizAna) paNa mUkI mUkIne ame ahIM sudhI AvyA. amo raNa (vana) UtarIne, pAra karIne ahIMyAM tamArI rAha jotA AvI beThA chIe. /// raNamAMthI ahIM be mArga bhegA thayA. kayA mArge Apa amane maLazo? kazI ja khabara nathI. mATe . rAha jotA beThA. ne Apa ahIM amane maLI gayA. ApanA darzanathI amArI saghaLI AzA pUrI thaI ane sukha paNa thayuM. saghaLI hakIkata sAMbhaLIne kumAra paNa khuza thayA. kumAranI AjJA thatAM prayANa AgaLa AdaryuM. //LI zaMkhapurInI sarahade - akhaMDa prayANa karatAM zaMkhapurInA parisare AvI pahoMcyA. jayAM AgaLa UMcA UMcA taMbuDerA tANIne sarvee paDAva nAMkhyo. 8 eka subhaTane nagaramAM (AgaLa) rAjAne vadhAmaNI devA mokalyo. vadhAmaNI sAMbhaLIne mAta-pitA (rAjA-rANI) parivAra ati AnaMda pAmyo. II. nagaranI bahAra parisaramAM rahelA kumAranI nagaranA lokone jANa thatAM, sau maLavAne javA lAgyA. pUrNimAnA caMdrano udaya thatAM jema sAgara UchaLe, tema nagaranA lokone AnaMda samAto nathI. ToLAM umaTI paDyAM I/10nA varSathI jenI AMkho AnaMdita thaI che tevA kumAranA pitA ane mAtA paNa kuMvarane maLavA AvyAM. tyAre kumAra paNa utAvaLo pitAnI sanmukha gayo ne mastaka aDADI tAtanAM caraNomAM namyo. janmadAtAne paNa page lAgyo. 11|| rAjAe potAnA svahaste nIcA namIne dIkarAne uThAvyo. vahAlathI AliMgana dIdhuM. pitA-putra ativarSathI haiDAbhara bheTyA, maLyA. AnaMdita thayA. nagarajanoe ghera ghera toraNa bAMdhyA. ghaNA utsava thavA lAgyA. ll12 kumArano nagarapraveza - UMcI dhvajAo pharakavA lAgI. zerIe jaLa chaMTAyAM. phUlo bIchAvyAM. hAthInI aMbADI upara besADIne kumArane sAmaiyA sAthe nagarapraveza vAjate gAjate karAvyo. 13 kumAranI baMne strIo kamaLasenA - madanamaMjarI rathamAM beThelI che. nagaranI nArIo maMgaLa gIto gAI rahI che. to vaLI keTalIka nagaranI nArIo meDInA mALe caDIne kumArane akSatathI vadhAvI rahI che. 14 cAre bAju ghaNAM vAjiMtro vAgI rahyAM che. baMdIjano birUdAvalI pokArI rahyAM che. nagaranA loko AdarapUrvaka pagale pagale salAma bharIne satkAra karI rahyA che. rAjamArga upara thaIne kumAra mahela tarapha jaI rahyA che. 1pIe pramANe moTA ADaMbarapUrvaka kuMvara rAjadarabAre AvyA. hAthInI aMbADIethI UtarI rAjasabhAmAM AvIne pitAne caraNe namyA. 16 rAjAne harakhano pAra nathI. harakhanAM AMsu daDadaDa vahevA lAgyAM. rAjasabhA bharacaka bharAI gaI che. chatAM sarvatra zAMti patharAyelI che. rAjA UbhA thaIne kahevA lAgyA. te sabhAjano ! ApaNI saunI Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa. 2: DhALa - 8 100 rAtri pUrI thaI che. suvarNamaya prabhAta pragaTyuM. he vatsa ! tuM paradeza gayo, to paradezamAM tArA puNyano udaya thayo. rAjaRddhi, sukha-samRddhi-rAjaramaNI vagere meLavyuM. vaLI navA navA guNo meLavyA. guNavaMta gauravavaMta thayo. mAro manoratha saphaLa thayo che. //kumAra kahe che "mahArAjA ! Aje ApanA darzanathI mAre to kalpavRkSa phaLyo che. amRtanA meha varasyA che. azubha divaso dUra gayA. zubha divaso AvyA che. 18. A rIte paradezanI aneka vAto karIne, pitAnI rajA laIne mAtAnA mahele gayo. mAtAne caraNe namaskAra karyA. mAtAe zubhAziSathI navarAvI dIdho. "beTA ! ciraMjIvo! beTA AnaMdamaMgala che ne? II19aaaa he dIkarA ! tamane jovAthI nayano AnaMdita thayAM. tane maLatAM hRdayane zAMti thaI che. he vatsa ! A mAtAno zoka saMtApe ane putraviyoganI vyathA eka kSaNamAM tane jotAM dUra thaI che. 20nA sulatAmAtAe snehapUrvaka putranA mAthA upara hAtha pheravyo. harSathI nayane jaLa varasAvatI putrane navaDAvI dIdho ane ThaMDakane prApta karI. ravA devI sarakhI baMne putravadhU paNa patine anusaratI sAsujIne page paDI. sAsue AzIrvAda ApyA. "mArA putra vaDe gaurava prApta karajo. ubhayakuLane zobhAvajo. ll2rA mAtAne namaskAra karIne kuMvara have rAjasabhAmAM Avyo. maMtrI-senApati pramukha-nagaranA moTA moTA loko je je namavA mATe Ave che te sarvane baMdhunI jema kuMvara premapUrvaka bolAve che. AvakAre che. /ra3I samaya thatAM mAtAnA hAthanuM bhojana karyuM. kuMvara potAnA mahele gayo. putranA mukhe putranuM sarva vRttAMta sAMbhaLI rAjA Adi sau vismaya pAmyA. ll24ll have eka divasa rAjAe uttama graho joIne agaDadatta kumArane padavI rUmI trIjI strI paraNAvatA hoya te rIte ghaNA ThAThapUrvaka mahAmahotsavayukta yuvarAja padavI ApI. 2pA khedano viccheda karatI, tanamanano meLApa karatI, guNIjanone game tevI suMdara vAto bIjA khaMDane vize sAtamI DhALamAM paM. vIravijayajI mahArAje kahI. //ra6ll. dvitIya khaMDanI DhALa - 7 samApta -- dohA - madanamaMjarI mohoTe pade, kamalasenA laghu kIdha; agaDadatta balapuNayane, bolyuM vacana te siddha. III je jayeSTha priyA te priyatamA, lakSmI pRti atigeha; jIvita vizvAsa paNe, dharato gADha saneha. ll rA tAtazikhAmaNa samaratI, satipati bhaktikAra; davasamAM gaNe kaMtane, kamalasenA laghu nAra. Hall zokya sahodarI sama gaNe, na dhare matsara dhyAna, gurujana vatsalatA dhare, sevakane sanmAna. 4ll na maLe navi vAso vase, rohiNizuM ratibhAva, paNa kumudinI zazi darzane, vikasita jAti svabhAva. pA. Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 dhamilakumAra rAsa kumAra yuvarAjapade - kumAra yuvarAjapadane zobhAvatAM potAno samaya sukhamAM vitAve che. madanamaMjarIne paTTarANI pade, kamalasenAne laghupaTTarANI pade sthApIne, moTI-nAnI baMnene pada Ape che. puNyabaLe karIne agaDadatte potAnuM boleluM vacana siddha karyuM. 1aaaa baMne priyA upara apAra prema dAkhavato kumAra, moTI priyatamAnA saundarya ane cAturyamAM Asakta kumAra potAnA prANasamI madanamaMjarIne mAne che. tenAmAM vadhu premalIna banatAM, gADhasneha dharato hato. rA. kamalasenA haMmezAM pitAnI zikhAmaNane saMbhAratI, patine paramezvara gaNIne satIstrInI jema svAmInI paramabhakti karatI hatI. Ilal zokyane bahena samAna gaNI, tenuM mAna sAcavatI. kyAreya tenA pratye irSyA karatI nahIM. moTIbena tulya gaNatI. gurujana upara pUjayabuddhi rAkhatI. sevakajana parivArane yogyatA pramANe vAtsalyabhAve saMtoSatI hatI. I4ll kumAra madanamaMjarImAM rakta - madanamaMjarImAM rakta kumAra kyAreya kamalasenAne AvAse jato nathI. kyAreya maLato paNa nathI. rohiNI pratye caMdrane rati hoya tema madanamaMjarI sAthe ja haMmeza prema dhAraNa karato. kumAra kamalasenAne yAda paNa karato nathI. chatAM paNa caMdradarzane kamalinI jAtinAM kamaLo svabhAvathI vikasita thAya che. tema kamalasenA haMmezAM manathI vacanathI kAyAthI, praphullita rahetI hatI. //pI' DhALa AThamI (vanamAM visArI hAle vAMsaLI...e dezI) nR5naMdanacaMdana samaguNe, paNa paTTarANI saMghAta; rAgaviluddho nitya rahe, jema jIvana payanI sAtha. madanamaMjarI mukha mohI rahyo.../1 madanamaMjarI mukha mohI rahyo. citrAvalI caturane hAtha; lohacamaka kyuM citta halyuM, dUra palaka na preyasI nAtha..ma...rA khIre guNa dIdhA nIrane, paya agani dharato joya; ' nija tanu jIvita jvAlate, jhaMpAve agani paya soya...ma...lall dhaa koInuM pAchu navi vale, vale pANIthI pAchuM dUdha; doya prItibhara khelaMtA, bIjI bhUlI gayA sudhabudha...ma.... paNa tAtanI ANA zira vahe, doya rAjya pratApa tapata, madhu mAdhava surabhi kare, dizi dakSiNa vAyu vahata.ma.pA eNe avasara ravi dakSiNa jate, bhUmi strI zIta pIDA dekha, anaMga AkAza utaryo, varatAve ANa vizeSa.......Iell madhumatta bhamarIyo raNajhaNe, jhaMkArava maMgalagIta, Rtu vasaMtarAya AvIyo, vedhaka jana vikasyAM citta...ma..INA . Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaDa : 2: DhALa - 8 109 caturAM banavaya jhagamage, patisaMge tema Rtu rAya; dekhI avanItala jhagI, vanarAjI kisalapatta chAMyama...ITA jAI ketakI mAlatI bhogIyA, bhamarA vanaphUle pharata, zuka zukI menA vanatarU, karI mALA jugala ramata.ma...lA haMsahasI jugala jaLa jhIlatAM, kare krIDA sarovarapALa; madabhara koyala TahukatI, mukhamaMjarI AMbADALa...ma.../1nA phaNasa cAMpA nAraMgiyo, rAyaNa dahADima sahakAra, zuMhata sItAphaLa jAMbuDI, na namI keli tarUphaLa bhAra...ma../11 gharajahara virahiNI nArIno, malayAnila surabhivAya, mada upajAve juvAnane, varatyo occhava madhurAya........12 nAgarajanazuM nRpa parivaryA, jAya ramavAne udyAna, pavana prerita tarUpallavA mAnuM nRpane karata AhavAna...ma..ll13. tava agaDadatta caMdanarasaiM, tanu lepita ropita mAla; mAlatI phUle bAMdhIyo, dhamila samArI vALa...ma../14 zaNagAra sajI nija hAthazuM, mukha AgaLa nATakazALa; besADI ramaNI rathe gayo, vanakhelaNa ujamALa ...ma..ll15ll ema nagaralokasahu vana gayA, na rahyo sukhIyo ghara koI; paNa na gaI tulasA satI, vahu kamalasenA mukha joI...ma./1lI. diyerane derANIyo ghara rahI, bhojAInI bhakti nimitta; . pUche derANI jeThANIne, A vAta kazI viparIta.ma.../1LA tame bhuvanapAla nRpanaMdinI,vAro vAso nahIM eka rAta; rAgaviladdhA jeThajI, e madanamaMjarI koNa jAta..ma...18 sA kahe e prItama mana vasI, nakazI zelI sovanaprIta; mujathI adhika e guNavatI, kula uttama jAti vinIta...ma../1lA khAsa dAsI kumAranI teNe same, bhoga sAmagrI leI jAta; kamalasenA teDI kahe, muja pIyune kaho raha vAta..ma..ravA ekanagara rajakaghara rAso vade nijAtine nizi vANa; avanIpatine kaho eka dine muja upara kare pariyANa..ma....rivA nizicara jAye nRpa te suNI, teDI rajakane pUche sAca, te kahe khara vyaMtara chalyo, nitya vadata virUpI vAca...ma....rarA Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 dharmilakumAra rAsa nRpanizi khara ghara lAvI jaLe; navarAvI ThavI zaNagAra; besI nRpasenA sajI, azvapATa dIe purabahAra...ma...rI loke turaMga vakhANyo, paNa navI muja jAti prazaMsI leta; ciMtI khara tihAM bhUMkIyo, thayo rAjA jagata phajeta...ma...24 vaLI vAyasI aMbazikhara rahI, tihAM kokila vratadhara loka; pIka lahI pUjApA dhare, kare vacana suNI sahu zoka...ma...||25|| balIyA paNa chalIyA rAgamAM, rakhe bAgamAM pragaTe ema; zIkha e kaDavA tIra zI; jasa STi rAgano prema...ma...l||26|| suNI dAsIe kuMvarane, savi kahyuM, paNa vAMsanaLIneM TUMka; oSadheM na zame jehane, peTa kAMmaNa kerI cUMka...ma...2NA keI gAve gIta vasaMtanAM, nArIkaMThe phUlanI mALa; madirApAna karI nAcatA, keI hAtha grahI kaMsatAla...ma...||28|| naranArI karI ghara keLanAM, 2me sogaThAM bAjI sAra; tarUuMce kusumane vINatI, uMce haste spardhita tAra...ma...rA priyA beThI hIMcoLe nijapati, keI jugala jaLe kallola; keI hAtha priyAkaMThe ThavI, lAlaNa lAlaseM raMgarola...ma...vA tihAM kuMvara kusumavana khelato, tarU bAMdhI hiMcolAkhATa; madanamaMjarI aMke dharI, jue nava rasa nava nava nATa...ma...31thI jaI sarovare jalakrIDA kare, jema kamalAzuM morAri; saMdhyA same sahu ghara gayA, nRpa sAthe nagara-naranArI ...ma...I32|| tava madanamaMjarI kahe kaMthane, Aja ramavA sarikhI rAta; parikara sahu ghara mokalo ApaNa doya jazuM parabhAta...ma...lIsl rahyo kuMvara visarjI parikarA, vanitANuM vanamAM teha, savitA samarI vallabhA, gayo pazcima dizeM nija geha...ma... 34 // dhammilakuMvaranA rAsamAM, khaMDa bIje AThamI DhALa; vIra kahe vairAgiyA, suNo AgaLa vAta rasALa...ma...35ll agaDadatta kumAra to caMdana sarakhA guNane dhAraNa karato hato. paNa paTTarANImAM ghaNo rakta hato. tenI sAthe ja haMmezAM dUdha-pANInI jema tenA rAgamA raMjita hato. rakta raheto. // 1 // citrAvelI jema caturanA hAthamAM Ave, ane tenI upara mohita thAya tema madanamaMjarInAM rUpa- guNamAM mohita hato. lohacuMbakanI mAphaka kuMvaranuM citta teNIe harI lIdhuM hovAthI, eka paLa mATe paNa te daMpatI ekabIjAthI vikhUTAM paDatAM na hatAM. // 2 // Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 111 khaMDa - 2 : DhALa - 8 jagatamAM jovAya che ke pANIne (dUdhamAM nAkhI) potAnI sAthe maLeluM joIne, dUdha potAnA guNa pANIne arpe che. arthAt pANI dhavala (dhoLuM) thayuM. jyAre dUdha garama karavA mUkyuM, ne dUdhane Ubharo Avyo. te dUdha agnimAM paDyuM. tenI sAthe pANI paNa agnimAM jhaMpApAta kare che. III game teTaluM tene dhArI rAkhavAmAM Ave to paNa te (dUdhanI pAchaLa) pANI pAchu vaLatuM nathI. arthAt Ubharo besato nathI. paNa vaLI bIjuM pANI pAchuM temAM maLe to dUdhano Ubharo pAcho vaLe che, A rIte kSIra-nIranI jema baMne prItithI khelatAM, saMsAranA kharA svarUpane bhUlI gayAM. baMne ekabIjAmAM rakta thaIne AnaMdamAM divaso-kALa gumAvavA lAgyAM. // 4 // chatAM kumAra pitAnI AjJAne mAnato, pitAnI AjJAne mAthe caDAvato hato. pitA taraphathI maLeluM rAjya, ane potAnA pratApathI meLaveluM rAjya, ema baMne rAjyane barAbara saMbhALe che. caitra-vaizAkha mahIno AvatAM dakSiNa dizAmAM vAyu vahI rahyo che. sugaMdhane prasarAvI rahyo che. / / 5 / e samaye sUrya dakSiNa dizAe jaI rahyo che ane bhUmirUpI strInI zItapIDAne joIne, te pIDAne dUra karavA kAmadeva jANe potAnI ANa vartAvato na hoya, tema AkAzamAMthI Utaryo. TUMkamAM vasaMtaRtu AvI. / / 6 / / madonmatta bhamarIo raNajhaNa jhaMkArava (avAja) karatI jANe maMgalagIta gAIne RturAja vasaMtane AvakAratI hatI ane vasaMta AvatAM premIjanonAM citta vikasita thavA lAgyAM. IInA vasaMtotsava patinA saMgathI jema catura yauvanAnI yauvanavaya tejasvI bane tema, RturAjanA saMge vanarAjI khIlI. aMkUrA ane pAMdaDAMnI chAMyathI pRthvInuM taLiyuM zobhI UThyuM. // 8 // juI-jAIketakI mAlatImAM Asakta bhamarAo atRptanI jema eka phUlathI bIjA phUla upara pharavA lAgyA. menA popaTanAM yugalo vananAM vRkSo upara mALAo karI AnaMdathI ramI rahyAM hatAM. IIII haMsa-haMsInAM yugalo jaLamAM jhIlatAM, sarovaranI pALe krIDA karatAM hatAM. madabhara koyala mIThI mIThI TahukA karatI manohara maMjarIthI yukta AMbAnI DALe nRtya karatI hatI. / / 10 / phaNasa-caMpo-nAraMgIrAyaNa-dADama-sahakAra(AMbo)-zetu, sItAphaLa jAMbuDI, Adi tarUvaro phaLanA bhArathI lacIlacIne jANe vanakrIDA karatAM hatAM. ||11|| malayAcalano maMdamaMda sugaMdhI vAyu, virahiNI nArIonI dhIrajane jANe harI rahyo hato ane hRdayane saMtApI rahyo hato. yuvAna puruSonAM hRdayamAM tophAna jagAvI vasaMta2Aja, jANe occhava vartAvI rahyo hato. / / 12 / te samaye nagarajanothI parivarelo rAjA upavanamAM pharavA mATe Avyo. pavanathI prerAyelAM vRkSo ane vRkSanAM pAMdaDAM, rAjAne AhvAna ApatAM na hoya ...AgatA-svAgatA na karatAM hoya, tevuM vAtAva2Na lAgatuM hatuM. I // 13 // tyAre agaDadatte paNa zarIre caMdananA rasano lepa karyo. mALA paherI. vALane sajAvyA. mAlatInAM suMdara phUlonI veNI banAvIne vALamAM bharAvI bAMdhI. / / 14 / A rIte potAnA hAthe zaNagAra sajIne, madanamaMjarI priyAne, rathamAM besADI. rathanI AgaLa nATakanI maMDaLI rAkhIne parivArayukta vanamAM te paNa gayo . / / 15 / / ema nagaranAM sarve loko vanamAM gayAM. naga2nA sarva sukhI evA koIpaNa nagaravAsI gharamAM na rahyA. paNa sulasAsatI putravadhU kamalasenAnuM mukha joIne vanamAM gaI nahIM. / / 16 / / derANI-jeThANInI vAto :- bhAbhInI bhakti karavA, dIyara-derANIo paNa ghera rahyAM. tyAre derANI jeThANI kamaLasenAne pUchI rahI che ke "bhAbhIjI !" A vAta to kevI viparIta banI ? // 17 // Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 dhamilakumAra rAsa tame bhuvanapAla rAjAnAM dIkarI-kuMvarI chatAM eka divasa ke rAta paNa tamAro vAro nahIM? ane A madanamaMjarI koNa ? kaI jAtanI che? ke moTAbhAI temane joIne tene ja AdhIna thaI gayA che. A to navAI lAge che !" ||18mAM tyAre kamaLasenA kahevA lAgI ke, "sonAmAM jaDela nakazIkAmanI jema tenI upara tArA jeThane prIta che ne te prItamanA manamAM vasI che. mArAthI adhika guNavAna che, tenI jAti ane kuLa uttama che tathA vinayavALI che. mATe prema adhika hoya. 19o. derANI-jeThANI vAto karI rahyAM hatAM. te ja avasare kuMvaranA bhoganI sAmagrIo laIne kuMvaranI dAsI jaI rahI hatI. tene bolAvIne kamalasenAe kahyuM ke "mArA piyune ekAMtanI aMdara A huM kahuM te rahasyamaya vArtAne tuM kaheje. 20LA eka nagaramAM dhobInA ghare gadheDo hato. ane te haMmezAM potAnA svAmIne kaheto ke, "rAjAne kahone ke mArI upara eka divasa prayANa kare. savArI kare." [21] dhobInA gadheDAnI kathA - have A vAta rAtricaryA jovA nIkaLelA rAjAnA sAMbhaLavAmAM AvI. tethI savAre dhobIne bolAvIne pUchyuM ke "A tAro gadheDo zuM vAta kare che? je hoya te sAcI vAta batAva." tyAre dhobI kahevA lAgyo. A gadheDo baMtare chalyo che. vyaMtara vaLagyo che. tethI haMmezAM te AvuM jema tema bole che. 22 pachI te rAtrie te rAjAe gadheDo ghare maMgAvyo. navarAvI, zaNagAra sajAvI taiyAra karAvyo. savAre rAjA sajja thaIne tenA upara asavAra thayo. senA laIne, rAjA nagaranI bahAra gayo. 23 tyAre tenI cAla caturAI joIne, "ghoDo to bahu suMdara che." e pramANe loko te ghoDAnAM (DhAMkela hato. khabara na paDI ke gadheDo che ke ghoDo tethI) vakhANa karavA lAgyA. tyAre gadheDo vicAravA lAgyo ke "A to ghoDAnI jAtanAM vakhANa thAya che. mArI jAtanA nahIM. AvuM vicArIne bhUkyo. te sAMbhaLIne rAjAno phajeto thayo. 24ll rAjanuM! vaLI koI kAgaDI AMbAnI DALa upara beThI hatI. tyAM AgaLa koyalavrata' karanArAM loko AvyAM ane te kAgaDIne koyala mAnI pUjA karavA lAgyAM. eTalAmAM kAgaDI "kA" "kA" karavA lAgI. te sAMbhaLI sau zoka karavA lAgyAM. (koyala oLakhyA vinA pUjA karI phaLa zuM maLe ?) 1rapI. A rIte baLavAna puruSo paNa mohavaze rAgane vize ThagAya che. mATe rakhe bAgamAM kaMI navAjunI na thAya te dhyAnamAM rAkhajo . jene dRSTirAgano prema hoya tene A zikhAmaNa tIkhA tIra jevI lAgaze. chatAM tuM kaheje. ra6ll kamalasenAnI saghaLI vAta sAMbhaLIne, kumAranI pAse jaIne dAsIe saghaLI vAta kahI. sarva saMdeza-vRttAMta kahyo paNa kahe che ke vAMsanI naLImAM mArelI phUMka (nakAmI hoya che) nI jema kuMvare te vAtane eka kAne sAMbhaLI bIjA kAna thakI kADhI nAMkhI. peTamAM jene kAmaNanI cUMka UpaDI hoya to tyAM auSadhathI kevI rIte zame ? parathI ahIM to koI vasaMtanA AgamananAM gIta gAI rahyAM hatAM. koI priyAnA kaMThamAM phUlanI mALA paherAvI vinoda karI rahyAM hatAM. koI madirApAna karI nRtya karI rahyAM hatAM. koI priyAnA hAthamAM hAtha laIne kaMsatALa bajAvatAM, gammata karatAM hatAM. (vasaMta mahotsava cAlato hato) Il28mAM koI strIpuruSo keLanAM ghara karIne ramI rahyAM hatAM. vaLI koI sogaThAbAjI khelI rahyAM hatAM. koI strI UMco hAtha karIne, vRkSa uparanAM phUlone vINatI "ApaNA baMnemAM koNa UMcuM ?" ema kahIne ekabIjAthI UMcA thavAnI spardhA karI rahyAM hatAM. 29 Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 2 : DhALa - 9 113 koI potAnI priyAne hiMDoLe besADI teno pati tene jhulAvI rahyo hato. to vaLI koI priyAnA kaMThamAM hAtha sthApana karI jhUlI rahyAM hatAM. koI lAlagulAlathI raMgarola karI ramI-ramADI rahyAM hatAM. 30nA te samaye kumAra kusumavanamAM vRkSe hiMDoLA khATa bAMdhIne, madanamaMjarIne khoLAmAM besADIne ramI rahyo che. ne vaLI navarasayukta navanavAM judAM judA prakAranA nATako juve che. 31/ jema kRSNanI sAthe kamalA (lakSmI) rame. tema yuvarAja maMjarInI sAthe ramIne, sarovaramAM baMne jaNA jalakrIDA karavA lAgyAM. aneka rIte lIlAne karatAM saMdhyAno samaya thayo. rAjA pAcho pharI gayo. nagaranAM naranArIo paNa samaya thatAM nagaramAM AvI gayAM. li3rA yuvarAja paNa javA taiyAra thayo. maMjarIe lADa karatAM kahyuM ke "svAmI !" A ramavA jevI kevI rAtri che? parivArane ghera mokalI dyo. ApaNe prabhAte maMdire (mahele) jaIzuM. 33ll vanamAM eka rAta - premagarbhita priyAnAM vacano sAMbhaLIne, parivArane vidAya karyo. priyA sahita priyatama vanamAM baMne ekalA (ratha sAthe) rahyAM. e vakhate sUryadeva paNa potAnI priyAne maLavA pazcimadizAe potAnA ghara tarapha prayANa karI gayo. arthAt sUryAsta thayo. 34 milakumAranA rAsanI bIjA khaMDanI AThamI DhALa samApta karatAM zrI zubhavIravijayajI kahe che ke "he vairAgI jano ! have AgaLa zuM vAta banaze. te tame sAMbhaLo." rUpA dvitIya khaMDanI DhALa : 8 samApta | (soraThI) dohA nirbhaya rAjakumAra ratha tarU heThe thApIyo; saMdhyA samaya vicAra, vanitANuM vanamAM vasyo. ||1|| cUDI jhalaka khalakAra, prItama gaLe dharI bAMhaDI; paga jhAMjhara jhamakAra, bhAla tilaka dIpe ghaNuM... //rA pharatAM vana mojhAra, mukha taMbola dharI karI; jANuM jugala avatAra, pavana sugaMdhI pharasatAM. llli rAtri gaI ghaDI cAra, zrama pAmI pAchAM vaLyAM, sUtAM behu naranAra, AvI rathamAM sukhabhare.. nirbhaya yuvarAja priyAnI vAta sAMbhaLI vanamAM rokAI gayo. potAnA rathane vRkSa nIce sthApana karyo. saMdhyA samaya jANIne vanitA sAthe vanamAM nIkaLyo. 1. vanitAnI jhaLahaLatI cUDIono khalakAra, pagamAM jhAMjharano jhamakAra thaI rahyo che. evI priyAe potAnA baMne hAtha prItamanA gaLe dharyA. maMjarInA bhAle kumakuma tilaka zobhI rahyuM che. rA mukhamAM taMbola dhAraNa karIne baMne jaNAM sugaMdhI vAtA pavanano sparza karatAM, AnaMda mANatAM, Ama tema pharI rahyAM che. jANe koI yugalika, vanamAM navAM avataryA na hoya, tevAM baMne dIsatAM hatAM. //all A rIte pharatAM cAra ghaDI rAtri pasAra thaI baMne pharatAM thAkI paNa gayAM. zramita thatAM pAchAM pharyA ane potAnA rathamAM baMne jaNAM sukhapUrvaka sUI gayAM. //4 Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 dhammilakumAra rAsa DhALa navamI (jIva jIvana prabhu kihAM gayA re...e dezI) rAge raMgANI cetanA re, vasA vasI galI pAsa re; vAsa bhuvana dhana tana tajI re, rorUe rUdata nirAza re.......IIII tapa japa suta dU vame re, rAga nadI dhana pUra re; paDiyA naDiyA vi jaDe re, pUrve bhAnudatta' sUra re....... deza tyAga guNa eha che re, ghaNa kuTTaNa duHkha dITha re, rAga taNo guNa eha che re, joyatI rAtI majITha re.......gI paNa citrazAlI vana gaNe re, yuvarAja ramaNI pAsa re; eka prahara rAtri gaI re, sukhabhara niMda nivAsa re......ll madanamaMjarI nidrA vaze re, laTakaMto eka hAtha re; 2tha bAhera kajanAlI jayuM re, rathanAbhinI sAtha re.......pA bhurje bhujaMgama DaMzIyo hai, duSTa phaNIdhara jAta re; DazI DazI muja pannage re, bolI nida vidyAta re......mA jAgyo kuMvara nidrA tajI re, zIghra utarIyo heTha. re; tamazI nizi paNa jovatAM re, mUrdhamaNi phaNI dITha re.......IInA sA mUrchita viSa vegathI re, tasa duHkha zoka vibhAga re; kumare paNa mUrchA lahI re, jema vRka dekhI chAga re.......IIII vana vAyu zItala lahI re, caitanya pAmyo kumAra re; paNa navi uThI vallabhA re, kIdhA bahu upacAra re.......lA maMtra taMtrAdika bahu kIyA re, paNa na thayo guNa tAsa re; thaI aceta mRtaka samIre, na lahe nAke nizvAsa re.......1tA aMke AropI tehane re, mohita sneha kumAra re, karuNa svare roto tihAM re, jema vijogI nAra re.......||11|| prANa priyA hA kyAM gaI re, ekalo tajI muja rANa re; rAjya bhoga tuja viNa kizyo re, tuja sAthe muja prANa re......12|| lakSmIrUpa zazImukhakalA re, vacana amRta kIhAM tuja re; dakSa kaTAkSa nayana kihAM re, haMsagAminI kaho mujja re.......ll13 1. vIravi. kRta cosaTha prakArI pUjAmAM - darzanAvaraNIya pUjAmAM akSatapUjAmAM A nAma che. dRSTAMta maLyuM nathI. Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa -- 2 : DhALa - 9 jo uttara tuM nava dIye re, to jIvita dhikkAra re; dIrgha paMthe priyA cAlIyAM re, phUTe na haIA gamAra re.......ll14|| zI ciMtA karavI ghaNI re, karavo kASTha praveza re; prANa priyA saha pAvake re, baLatAM zamaze kleza .......155aa ema ciMtI khaDakI citA re, mAMhe sUvA2I nAra re; vanadevane kahe parabhave re, hojo strI bharatAra re......||16|| ema kahI hAtha agni grahI re, java pese caya soya re; tava AkAzathI utarI re,AvyA vidyAdhara dIya re...rA...||17|| te kahe sAhasa mata karo re, sAMbhaLa ama virataMta re; vaitADhaye rathanUpure re, ama vasatI suNa saMta re.......||18|| sametazikhara yAtrA karI re, vaLatA A vanavAsa re; agni citA nara dekhIne re, AvyAM ame tuma pAsa re.......ll1lI AcaraNA avivekanI re, kema karo kaho satya vAta re; kuMvare mUla thakI kahyo re, sarpAdika avadAta re......ravA vAta suNI vidyAdhare re, chAMTyuM maMtrI jala aMga re, nayanakamaLa vikasI tadA hai, uThI beThI khaDaMga re......||21|| madanamaMjarI avalokatAM re, vismaya pAmyo kumAra re, kahe bhale pAudhArIyA re, kIdho ama upakAra re........22 tuma sarikhA nararatnanAM re, darzana durlabha thAya re; jema merUdhanA lokane re, suratarU zItala chAMya re.......||23|| megha nadIjala tarU phaLyAM re, ravi zazI aMbara ThAma re; tuma sarikhA vidhiyeM dharyA re, ratnagarbhA bhuvi nAma re.......||24|| kheTa kahe ame navi kIyo re, tuma upakRti lavaleza re; khetI bala kare karSaNI re, nija Atama udeza re......||25|| ema kahI kheTa gagane gayA re, kuMvara priyA grahI bAMhI re; maMda maMda paga cAlatI hai, aMdhakAra nizi mAMhI re...rA...||26|| kAmadeva-dehare jaI re, hAthe vasra bichAya re; zayana karAvI suMdarI re, kahe tanu zIte TharAya re.......rA tava kuMvara vanamAM jaI re, araNImAMthI zikhI kIdha re, jagate hAtha hutAzane re, kASTanI bhA2I lIdha re.......||28|| 115 Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 dhamilakumAra rAsa Avato ativegazuM re, dITho caitye udyota re; dIpaka sarikho dekhatAM re, zIgha bujhAvI jayota re...rA...rilA AvI agni pAse Thavyo re, pUche jayoti vicAra re; sA kahe tame AvatAM re, jhaLakyo agni lagAra re...rA...//30 AbhA UjalI bhIMtamAM re, paDatI te tame dITha re; avara kAraNa navi jANIyuM re, vAlvama suguNa gari re...rA...31al sAcuM kahI priyA hAthamAM re, ApI nija taravAra re; uMdhe mukhe agni dhame re, zItavyathA parihAra re...rA...rUrI teNe same koza bahI karI re, paga paDI dUra jAya re, megha thakI jema vijaLI re; jhaLakatI zabda suNAya re......I37ll vikSobha lahI UThI kahe re, zuM paDI asi tuma hAtha re, sA kahe zIta kara dhrujate re, koza thakI prANanAtha re...rA...ll34 nIkaLI paDI vasudhA taLe re, jhAlatAM na jhalAya re; zItalatA tanu dhrujate re; ThaMDe hAtha TharAya re...rA...lupA kuMvara khaga mAne kare re, hare hutAzane zIta re; citta catura rasa rIjhamAM re, rayaNI sakala vyatIta re...rA...36ll bIjo khaMDa e rAsano re, tehanI navamI DhALa re; vIra kahe zrotA taNAM re, vighana hajayo visarAla re....rA.../3 baMnenI cetanA rAgathI ragita thaI che. strIe potAnA baMne hAtha kuMvaranA gaLAmAM pAzanI jema nAMkhyA che. baMne ghasaghasATa uMghI gayAM che. saMsAramAM mohanA baMdhanane dhikkAra che. jagatanAM prANIo paNa tenI pAse rAMka banI jAya che. premamAM paDelA pAgala prANIo mahela-maMdira-parivAra-dhana-tana sarva choDI de che. ane nirAzA prApta thAya tyAre poka mUkIne raDatAM hoya che. //// tapa-japa Adi dharma, putra parivAra vagere choDIne, rAga rUpI nadInA ghaNA UMDA pUramAM paDelAM prANI zodhyAM paNa jaDatAM nathI. pUrvakALamAM jema bhAnudA rAjA thaI gayo. tenI jema maLatA nathI. /rA juone bhAI ! rAganA guNa AvA prakAranA ja hoya che. A tejasvI majIThane juo. je deza tyAga kare che, agnine sahe ghaNAghaNathI kuTAya, AvAM aneka prakAranAM duHkhone jue che, tyAre jiMdagI sudhI na jAya tevA lAlacoLa raMgane meLave che. AvA yuvarAja paNa vanane citrazALA gaNI strIne potAnA paDakhAmAM laIne sukhabhara evI nidrA mANI rahyo che. I4 eka pahora rAtri pasAra paNa thaI gaI. madanamaMjarI paNa mIThI nidrA mANI rahI che. rathamAM rahela kamaLanI nALa sarakho te maMjarI)no eka hAtha bahAra laTakI rahyo che. //pA. phaNIdharano DaMkha:- te vakhate duSTa phaNIdhara jAtinAM koI bhayaMkara sarSe teNInI bhujAne (hAthane) DaMkha Page #152 -------------------------------------------------------------------------- Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 2 : DhALa - 9 11che. mAryo ane maMjarIe ekadama uMghamAMthI jAgIne trADa pADI. "mane sarSe DasI DasI." e pramANe rADo pADavA lAgI. IIii kuMvara paNa saphALI jAgI gayo. zIdhra rathamAMthI nIce Utaryo. to aMdhArI evI rAtrinI aMdara mastake maNivALA sarpane joyo. IINA ekadama viSa vyApta thavAthI te maMjarI tarata mUcha pAmI. AvI dazA priyAnI joIne kuMvara zoka karavA lAgyo. vAghane dekhIne chAga (bakarA)nI jevI hAlata thAya tevI hAlata kumAranI thaI. te paNa tyAM mUcha pAmyo. vanamAM maMdamaMda zItaLa pavananI laherIthI kuMvaranI mUcha to vaLI. paNa prANapriyAnI mucha na vaLI. ghaNAM upacAro karyA. lA. maMtrataMtrAdi prayoga ajamAvyA. paNa kaMI asara na thaI. acetana mRtaka sarakhI, evI teNInA nAkanA zvAsocchavAsa jovA lAgyo. te jotAM paNa baMdha hatA. ll1nA mohamugdha kumAra teNIne khoLAmAM laIne, jema koI virahiNI strI potAnA patine saMbhArI rudana kare, tevI rIte kuMvara rudana karavA lAgyo. /11l. hA ! hA ! mArI prANapriyA ! A vanavagaDAmAM ekalo mane rakhaDato mUkIne tuM kyAM cAlI gaI? A vizALa rAjaya, A badhA bhogo, have tArA vinA mAre zA kAmanA ? tuM samajI leje ke, mArA prANa tArI sAthe ja che. /1rI lakSmI sarakhI rUpavALI he caMdramukhI ! tArA vacanAmRtanuM mane pAna karAva! ekavAra to tuM bola ! tuM vAraMvAra tArAM dakSa evAM netrakaTAkSane karatI hatI, te tuM hamaNAM kyAM gaI ? he haMsagAminI ! tuM zuM mArI sAthe risAI gaI che? I13 are ! jo tuM uttara nahIM Ape to huM paNa marIza. re ! mArA jIvitavyane dhikkAra ho ! he mUDha hRdaya ! mArI priyA lAMbI vATe cAlI gaI, chatAM tuM kema phUTI jatuM nathI ? I/14ll athavA re ! adhika vilApa karavA vaDe karIne zuM ? prANapriyA sAthe kASThamAM praveza karI huM paNa agnimAM baLI maruM. jethI mArAM A du:kho ane kleza dUra thaI jAya. /15l - citAnI taiyArI :- ema vicArIne AjubAjuthI lAkaDAM ekaThAM karI citA taiyAra karI. temAM maMjarIne suvaDAvI. pachI kumAra agaDadatta vanadevatAne prArthanA karavA lAgyo ke, "he vanadevatA ! parabhavamAM paNa ame baMne strI bharathAra hojo ." ema kahI. hAthamAM agni laIne citAmAM praveza karavA jAya che, tyAM ja camatkAra sarjAyo). te ja samaye AkAzamAMthI be vidyAdhara UtarI AvyA. /16-17thI vidhAdhara yugala :- kahevA lAgyA ke "he dhIrapuruSa ! kAyara puruSane yogya AvuM sAhasa tuM na karIza. amArI vAta sAMbhaLa. "A bharatakSetranA be bhAga karanAra je vaitADhayaparvata rahelo che tenI upara "rathanUpura' nAmanuM nagara che. te nagaranA ame be vidyAdharo chIe. /18. sametazikharanI yAtrA karIne, pAchAM pharatAM A vanamAM thaIne ame jaI rahyA hatA. tyAM agnicitAmAM manuSyane agnipraveza karato joIne ame ahIM AvyA. 19tA. avivekIne yogya evuM A tAruM AcaraNa che? AvuM kema kare che? bhAI ! je hoya te satya vAta kahe." akasmAta AvIne A rIte aTakAvanAra be vidyAdharanAM amRtamaya vacana sAMbhaLIne, kuMvare TUMkamAM mULathI sarva hakIkata kahI ane sarpathI vaMzAelI potAnI priyAne citAmAM suvADelI batAvI. 20 kuMvaranI vAta sAMbhaLIne, baMne vidyAdharoe maMtravidyA bhaNIne te jala strInI upara chAMTyuM. eTale tarata maMtranA prabhAve nayanakamaLane vikasAvatI beThI thaI. AzcaryathI jovA lAgI. 21 Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhammilakumAra rAsa A rIte maMjarIne sajIvana thayelI joIne kuMvara Azcarya pAmyo. ane te baMne vidyAdharane kahevA lAgyo. "mArA puNyodayathI tame ahIM padhAryA ane mArI upara tame moTo upakAra karyo che. upakAra havezyu bhUlAya ? / / 22 / / he mahAnubhAva ! paropakAramAM rasika evA tamone dhanya che. mA2vADanAM lokone kalpavRkSanI chAyA durlabha che. tema tamArA jevA (vidyAdharanA) uttama-janonAM darzana durlabha che. / / 23 / megha-nadInAM pANI - vRkSanAM phaLo, AkAzamAM rahelA sUrya-caMdra, tamArA sarakhAM manuSyo...vagerene vidhAtAe A pRthvI upara dhAraNa karyAM che. tethI to jagatamAM te (pRthvI) ratnagarbhA nAmane dhAraNa kare che. / 24 / tyAre vidyAdhara kahevA lAgyo ke "bhAI ! ame lezamAtra tArI upara upakAra karyo nathI. kheDUta potAnA svArtha mATe khetI kare che ane te dhAnyathI jagata jIve che ame paNa amArA AtmAnA kalyANa mATe mAnavadharma bajAvyo che." // 25 // 118 Ama kahI vidyAdharo AkAzamArge cAlyA gayA. kuMvare paNa priyAno hAtha pakaDI uThADI. maMjarI gADha aMdhakAramAM maMda maMda gatie kuMvarano hAtha pakaDI cAlavA lAgI. // 26 // kAmadevanA maMdire H- baMne jaNAM kAmadevanA maMdire gayAM. tyAM kuMvare potAnuM vastra pAtharIne maMjarIne suvADI. madhyarAtri vItI gaI hovAthI ThaMDI lAgI rahI hatI. jethI maMjarI bolI ke "he nAtha ! huM ThaMDIthI TharuM chuM. mane dhrujArI Ave che." / / 27aaaa tyAre kuMvara tene ekalI suvaDAvIne vanamAM gayo. araNinAM lAkaDAM ghasIne agni pragaTa karyo. tenI mazAla eka hAthamAM rAkhI. AjubAjuthI bIjAM lAkaDAM bhegAM karI bhAro (nAno) karIne bIjA hAthamAM te bhAro lIdho. 28 ati utAvaLI gatie priyAnI pAse AvI gayo. tyAM dUrathI kAmadevanA maMdire prakAza dekhAyo. dIvA sa2khI jyota joI, ane bujhAtI paNa joI. // 29 // kumAra maMdiramAM AvIne pUchavA paNa lAgyo. "priyA ? ahIM prakAza kyAMthI dekhAyo ?' teNI paNa kahevA lAgI ke "tame AvatA hatA, tyAre tamArA hAthamAM rahela agni jhaLakyo haze. teno prakAza tamane dekhAyo haze. II3II tenI AbhA ja ujjavala bhIMta upara paDatI joI haze. he vAlama ! anya koI kAraNa to jaNAtuM nathI." "rAgI puruSa doSane joI zakato nathI." tevo sAmAnya niyama che. eTale priyAe je kahyuM te sAMbhaLI, sajjana evA kuMvare vAta satya mAnI lIdhI. II31 // ane potAnA hAthamAM rahelI talavAra priyAnA hAthamAM ApI ane vahAlI patnInI zIta uDADavA mATe, vAMko vaLIne agni dhamI rahyo che. II32 / / te samaye koSamAMthI khaDga bahAra jaIne dUra paDyuM. meghamAMthI jema vIjaLI jhaLake ne zabda saMbhaLAya, te rIte potAnI khaDgano avAja kuMvarane saMbhaLAyo. / / 33 / / vikSobha pAmIne kuMvara ekadama Ubho thaI gayo ane pUchavA lAgyo ke "A talavAra tArA hAthamAMthI kevI rIte paDI gaI ?' tyAre maMjarI kahevA lAgI...he svAmInAtha ! ThaMDIthI hAtha dhrUjavAthI A talavAra koSamAMthI pRthvI upara paDI gaI. juo ! mAro hAtha keTalo dhrUje che. II34/ svAmI ! pakaDavA mATe ghaNo prayatna karyo. paNa ThaMDIthI zarIra dhrUjI rahyuM che. ne hAtha TharI gayA che. tethI rahI hAthamAM nahIM ne nIce paDI. II35 / / rAgathI raMjita kuMvare mAnI lIdhuM ke tenI vAta sAcI che. ane pachI kuMvare tenA hAthamAMthI khaDraga laIne myAnamAM mUkI ane vaLI pAcho agni saLagAvIne, priyAnI ThaMDI dUra karI. vaLI caturAithI vAto karI, priyAne rIjhavato hato ane cittamAM AnaMda mAnato hato. A rIte bAkI rahela rAtri vyatIta karI. / / 36 / / Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 2 : DhALa - 10 A rAsanA bIjA khaMDanI navamI DhALa samApta karatAM kartApuruSa paMDita vIravijayajI ma.sA. kahe che ke sAMbhaLanAra zrotAjanonAM vighnono nAza thajo. / / 37aa dvitIya khaMDanI DhALa : 9 samApta -: duhA HviSadhara viSa bhaye zarvarI, jAgaraNe vahI jAya; zeSa ghaDI rahI eka tava, nayaNe niMda bharAya. // 1 // sUtI nidrAbhara priyA, pati aMke dharI zIza; nRpasuta sAsa adhara jue, caraNa bhUjA nakha vIza. // 2 // kamala kusuma vana vikasateM, Ugyo kiraNa hajA2; nagara thakI nRpa pAThavyo, Ayo bhaTa parivAra. ||3NA rAjakuMvara te dekhIne, mohanI mukha draga deta; iSTa vacana madhure karI; jAgavato dharI heta. // 4 // tathAhi probhate parimalaH kamalAvalInAM, zabdAyate kSitirUhopari tAmracUDaH zRMgaM pavitrayate merugirervivasvA, nRtzIyatAM sunayane rajanI jagAma // 5 // ete vrajaMti hariNAstRNabhakSaNA cUrNI vidhAtumatha yAMti hi pakSiNo'pi mArgastathApi suvahaH kila zItalezA, dutthIyatAM sunayane rajanI jagAma. // 6 // cAlu duhA jAgI mukhazuddhi karI, 2tha beThI teNI vAra; kuMvara subhaTazuM pi2varSo Avyo nayara mojhAra. Iaa tAta namI mAtAcaraNa, praName jAma kumAra; tava mAtA bole vacana, zikSA garbhita sAra. // 8 // eka AMkhe je dekhatAM eka bhuja karatAM kAja, eka page nara cAlatAM, pAme jagamAM lAja. Ill kuMvara suNI maMdira jaI, kamalasenAnI pAsa. AvI manAvI bahu pare, aMtara prema vilAsa. I // 10 // vAro vAso divasano, vaheMcaNa karato tyAMhi; sukha vilase behu nArIzuM, nyAya dharma utsAMhi // 11 // laghu bAMdhava AgaLa kahe, saghaLI vananI vAta; traNe vargane sAdhato. bhakti mAta ne tAta. 12 // 119 Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 varasa divasa sama vahI gayAM, eka dina sabhA mojhAra; kara joDI yuvarAjane, ema bhAMkhe pratihAra. // 13 // dharmilakumAra rAsa vidyAdharo AvavAthI maMjarI bacI gaI. kumAra paNa agnisnAnathI bacI gayo. jherI sarpanuM jhera UtarI gayuM. paNa have baMne sAvadha thaI gayA. pharI AvuM na thAya te bhayathI rAtri jAgatAM rahyAM che. zeSa rAtrinI eka ghaDI (vahelI savAre-paroDhiye) bAkI rahI che. tyAre nayanomAM nidrA bharANI che. (kumAra to beTho che) // 1 // patinA khoLAmAM mAthuM mUkIne, sUtelI maMjarI sukhe nidrA laI rahI che. kumAra paNa khoLAmAM rahelI maMjarInAM zvAsocchvAsa-hoTha-hAtha-paga-mukha-nakha vagere jhINI najare nihALI rahyo che. 2 thoDIvAramAM kamala ane kusumavanane vikasita karanAra sahasra kiraNa (sUrya) udaya pAmyo. nagaramAMthI rAjAe (pitAe) mokalelo subhaTano parivAra kumArane levA Avyo. kumAra jyAM hatA tyAM AvIne UbhA. / / 3 / / rAjakuMvare potAnA subhaTo joyA. veLA paNa thaI hatI. subhaTone joIne kumAra manamohinInA mukhane joto tene jagADavA lAgyo. iSTa ane miSTa (mIThAza) vacano thakI kuMvara maMjarIne jagADI rahyo hato. // 4 te A pramANe... "he priye ! kamaLono AhlAdajanaka parAga prasarI rahyo che. vRkSo upara kUkaDAo zabda karIne jagatane jagADI rahyA che. sUryadeva merugirinAM zikharone pavitra karI rahyA che. he sunayane ! rajanI vahI gaI che. prabhAta thayuM che. mATe tuM jAgrata thA." (nidrAne dUra karIne, tuM have jAga) // 5 // "he vAlezvarI ! jo to ! A mRgalAo paNa tRNa (ghAsa) bhakSaNa karavA mATe doDI rahyAM che. vaLI A pakSIo paNa jo jo ! caNa zodhavA jaI rahyAM che. tathA A mArga paNa ThaMDI UDavAthI (dUra thavAthI) sukhe vahana karI zakAya tevo thayo che. he sunayane ! rAtri pUrI thaI che. prabhAta thayuM che. mATe..have tuM jAga. UTha ! // 6 // kumAranAM zItavacano sAMbhaLIne maMjarI jAgI. mukhazuddhi karI. rathamAM beThAM. subhaTothI parivarelo kumA2 maMjarIne laIne nagaramAM, mahelamAM Avyo. IIII mahelamAM jaIne pitAnA caraNe namaskAra karyA. mAtAne paNa namyo. namatAM kumArane mAtAe zikhAmaNa ApI. ziSTa vacano kahyAM. // 8 // mAtAnI hitazikSA he putra ! jeo eka ja AMkhe dekhe che, eka hAthe kArya kare che ane eka page ja cAle che te kyAreka A jagatamAM koIka prasaMge avazya apamAnita thAya che. vatsa ! vidhinI najaramAM paNa tAru kArya anyAyayukta gaNAya nahIM, te dhyAnamAM rAkhaje. kamalasenAne paraNIne tuM lAvyo che. baMne strIone sarakhI najare jovI joIe. mAtAe A rIte (garbhita) zikhAmaNa ApI. ghaNA hRdayapalaTo :- kumAra vivekI hatA. mAtAnAM vacana sAMbhaLIne samajI gayo. maMdiranI aMdara jaIne sIdho kamalasenAnA AvAse (mahele) gayo. pracchannapaNe (guptapaNe) bahArathI jue che ke te suMdarI zuM karI rahI che ? kamalasenA paNa savAramAM svAmI agaDadattanI chabI hAthamAM laIne, tenI sAthe vArtAlApa karI rahI hatI. jANe pote paramezvarane prArthanA na karatI hoya ? tevI rIte joI rahI hatI. kuMvarane paNa A dayAmaNuM dazya joIne lAgaNInAM pUra ubharAi AvyAM. sIdho tenI sAme jaIne ja Ubho rahyo. kamalasenA citramAM cItarela pUtaLInI jema animeSa nayane AzcaryathI kumAra sAme joI rahI hatI. kumAra mauna hato. jANe..paraNyAMnI pahelI ghaDI ! kema ke ghaNA samaye maLyAM hatAM. saMyoganI vacamAM ghaNA mahinA vItI gayA hatA. thoDI kSaNo to Ama pasAra thaI. chevaTe te (kumAra) bolyo. "priye !" kamalasenA paNa bolI...'he nAtha ! mArA prANa !' Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 2 : DhALa - 10 121 vahAlI ! ghaNA samaye Avyo chuM. te sAruM to nathI ja mane mApha kara ! karIzane?" "nAtha ! zuM bolyA?" mArA karmanI prabaLatA ja mAnuM chuM. bhAvabharyA zabdo senA bolI. "priyA ! Aje mArI bhUla mane samajAI che. pUjaya mAtAjInI zikSAthI...mAtAne paNa tArA pratye, haiyAmAM keTaluM heta ane mAna che !" "svAminuM ! Aje mAre to sonAno sUraja Ugyo. ghaNA divase mane yAda karI !" "hA ! barAbara che ! priye, ghaNe divase paNa Aje mArI AMkha ughaDI che. AjathI samaja ke mAre mana tuM ane te (maMjarI) baMne samAna hakkadAra cho." yuvarAje AvavAno, Agamanano hetu jaNAvyo. ApanA A vicAro - Adarzo kAyama mATe Take evI prabhune prArthanA. paNa ! A tArA hAthamAM zuM che?" ramaNIno nAjuka hAtha pakaDatAM kumAra bolyo. teNI paNa AMkhamAM AMkha milAvIne bolI. "tamAre enuM zuM kAma che? e to manano jAdugara che." ene Thapako ApuM chuM. ema kahIne ramaNI-senA hasI paDI. are ! jouM to kharo tAro jAdugara ! ema kahetAM kuMvare teNInA hAthamAMthI potAnI chabI laI lIdhI. ane bolyo. "have A jaDanuM tAre zuM prayojana che? A jIvato-jAgato jAdugara to tArI sAme che. ane te svataH to tane AdhIna thayo che. tAre je Thapako Apavo hoya te ApI zake che." oha! to to mArA bhAgyano pAso pharI gayo. svAmI ! ema bolatI kamalA tarUvarane velaDI viMTAi jAya, tema kumArane viMTAI gaI. yuvarAje paNa ghaNA divasathI karamAyelI latAne premaamRtathI sIMcI. navapallavita karI. te divasa kamalasenAnA maMdire kumAre vyatIta karyo. 10 - kumAra have pachI baMne nArIonI sAthe nyAyapUrvaka rahe che. eka divasa ahIM to bIjA divase bIjIne tyAM vArApharatI baMnene saMtoSa* pamADato hato. baMnenI sAthe saMsAranAM sukha vilasatAM, ane nyAyadharmanuM utsAhapUrvaka pAlana karatAM. keTaloye kALa pANInA pravAhanI jema vahI gayAM. 11 avasara pAmIne kumAre potAnA nAnAbhAIne vananI saghaLI vAta kahI. dharma-artha ane kAmane abAdhitapaNe sAdhato kumAra mAtapitAnI bhakti karato hato. yuvarAja A rIte potAnA divaso sukhamAM vyatIta karatA hatA. /12 eka varasa eka divasanI jema tenuM vahI rahyuM che. have eka divasa pitAnI sAthe sabhAmAM yuvarAja beTho che. tyAre prAtihArya AvIne be hAtha joDIne kuMvarane A pramANe kahevA lAgyo. 13 te DhALa dazamI huM to mohI chuM tamArA rUpane re lo..e dezI.). uttarApaMthanA vANIyA re lo, jAte sodAgara jANIyA re lo; vANijya hete AvIyA re lo, azva ratana bahu lAvIyA re lo. II bAraNe ubhA te ghaNI re lo; vache sAheba malavA bhaNI re lo, kuMvara rajAe pravezIyA re lo, praNamI sukhAsana besIyA re lo. terA te kahe ama ghare madurA re lo, madhye turaga bahu suMdarA re lo, eka turaga lakSaNa bharyo re lo, jyama pavanase saMcaryo re lo. Imall sAhebane jovA jizyo re lo, lAkha phojo meM zobha tisyo re lo; sAMbhalI kuMvara tihAM gayo re lo, dekhI turaga vismaya thayo re lo. jo Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 dhammilakumAra rAsa roma sanehA pAtaLA re lo, vAMkI samudhara kaMdharA re lo; pUThe pRthu vakSasthUlatA re lo, kAna laghu pITha poholatA re lo. pA. gagana laMghana jaMghA bale re lo, caraNachale nabha ucchale re lo; nirmAsa mukha lakSaNa ghaNA re lo, dekhI te azvaratana taNAM re lo. Ill tuMga tana turagA rUhe re lo, asvAra durdhara samUhe re lo; nagara bAhara pATI dIye re lo, sainya subhaTa citta zaMkIye re lo. zA. valagAe kara valagADIyo re lo, paMkhI pare haya uDIyo re lo; jema jema kheMce lagAmane re lo, tema tema vega vaDe ghaNe re lo. IITA paMcamI dhArA te vahe re lo, rAkhyo pavanapare navi rahe re lo, najare kuMvara navi aTakalyAre lo, thAkyA subhaTa pAchA vaLyA re lo. lA. nirjana vanaraNamAM paDyo re lo, vaDatarU DALa upara caDyo re lo, thApI caraNa rahyo teTale re lo, azvacitra jema nA cale re lo. I/1nA vakrazikSita e nA vaLyo re lo, duSTa celo gurune maLyo re lo; valagA grahI ghaNuM tANIyo re lo, viparIta azva na jANIyo re lo. I11. doya piMDa duHkhIyA karyA re lo, ciMtI agaDadatta utaryA re lo, azvamaraNe ciMtA thaI re lo, madhyA velA vahI gaI re lo. I1rA advaitarUpa vanacare re lo, vanaphaLa sara jo to phare lo, * caMdanavana surabhi ghaNe re lo, paMtha parizrama prAhuNe re lo. I1all tApa vipattihara suMdarI re lo, sahakAra piMjarI maMjarI re lo, beThI koyala TahukAra kare re lo, Avyo kuMvara ema uccare re lo. I14o. Avyo agaDadatta te vane re lo, dekhe sphaTika pIThikA kane re lo, pArAga maNie ghaDyA re lo, vividha ratana vacamAM jaDyA re lo. I/1pI. ghaMTa che bahula avAjano re lo, maMdira zrI jinarAjano re lo, vAyudhvanita dhvaja pekhaNAM relo, diguvadhUmAna kare lUchaNAM relo. 19ll vAvI puSkariNIe nAhIne relo, kanaka kamala kara sAhIne relo, prAsAda suMdara dekhIne re lo, AnaMdabhara pravezIne re lo. II17thI. Adideva nati AcarI re lo, pUje kamala vidhie karI re lo, nayanachIpa jugathI cale re lo, harSAzrukaNa muktAphale re lo. I18 dhvasta vajina jina saMstave re lo, jeha stavyA suradAnave re lo, nAthajI lokAgre rahyA re lo, bhaktithI meM haIDe 2hyA re lo. 1lAM Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khas - 2 : DhALa - 10. 123 zakti anaMtI sAMbhaLI re lo, bhaktithI zakti vegIlI re lo; zakti khAyaka gopamAna cho re lo, bhaktivaze bhagavAna cho re lo. If2nA bhAvanA vyaktie sAMkalyo re lo, prAsAdathI te nIkaLyo re lo, AgaLa pAchaLa jIvato re lo, dITho azoka tarU sohato re lo. 21 mAnu vanamAM notaryA re lo, vidyAcAraNa muni utaryA re lo, munigaNa maMDala mAragI re lo, cAra jJAna jyoti jhagI re lo. raro tIratha jaMgama suratarU re lo, zAMta sudhArasa sAgarU re lo; sAhasagati sura nAma che re lo, nAma tizyo pariNAma che re lo. 2all saMsAraduHkha dava jAlamAM re lo, chAyA zItala saMsAramAM re lo; putra kalatra munivarA re lo, duHkhamAM visAmA e kharA re lo. 24 ratna rohaNagiri jANIne re lo, meghadhvani suNI vANIne re lo, dekhI kuMvara ANaMdiyA re lo, AvI sUrIzvara vAdiyA re lo. 2pA beThA tihAM vinaye karI re lo, bhUkha tarasa ThaMDI parI re lo, dharma udayasthiti sAMbhaLI re lo, saMsArazerI visarI re lo. If26ll khaMDa bIje dazamI bhaNI re lo, DhALa mukti melA taNI re lo; pUraNa khaMDa IhAM thayo re lo, jaMgalameM maMgala bhayo re lo. rahyA - paradezI sodAgara - yuvarAja! uttarApathanA keTalAka vaNika sodAgaro AvyA che ane te vepAra arthe AvelA che te potAnI sAthe uttama azvaratno paNa lAvelA che. te sarva vepArI ApaNA mahelanI bahAra daravAje UbhelA che. teone Apa zrImAnane maLavAnI icchA che. kuMvare kahyuM "teone AvavA do." AjJA maLatAM pratihArI te vepArIone mAna sahita sabhAmAM laI Avyo. yuvarAjane praNAma karyA. rAjAne praNAma karIne, sukhAsana upara beThA. merA temAMthI eka mukhya sodAgara bolyo ke "yuvarAja ! amArA ghare aneka jAtanA ghoDAo che. tenI aMdara suMdara lAkSaNika azvo paNa che. temAM vaLI eka azva to sarvalakSaNe karIne yukta, pavananI jema gati karanAro che. Aall tamArA sarakhA sAhebane to te kharekhara jovA yogya che. lAkhonI phojamAM paNa A ghoDo zobhI UThe tevo che. A pramANe sAMbhaLI kuMvare pUchyuM. "kyAM che tamArA azvo? cAlo, joIe, kumAra subhaTo sahita nagaranI bahAra jyAM azvo ' rahelA hatA, tyAM te udyAnamAM Avyo. eka eka azvane jotAM kumAra vicAravA lAgyo. l/4 * azvonI parakha - keTalAka azvonAM rUvATAM snigdha ane sUkSma hatAM. keTalAka vakra kAMpavALA hatA. to keTalAkanuM vakSasthaLa sthUlatA pAmela ane pUMThe pRthu hatA. keTalAkanA to vaLI kAna laghu ane pITha vizALa hatAM. paNa keTalAka jaMghAbaLe karIne gaganamAM cAlanArA hatA. keTalAka caraNasparzathI mAtra AkAzamAM UchaLe tevA hatA. mukha upara mAMsa alpa chatAM ghaNA lakSaNavaMta evA aneka azvaratnone joIne, kuMvara manamAM camatkAra pAmyo. dI jenuM UMcuM zarIra hovAthI caDavuM paNa duSkara che evA eka lAkSaNika azva Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 ghammilakumAra rAsa upara ArUDha thaIne kuMvare tene nagara bahAra Amatema paripATI detAM pheravyo. tenI cAlathI subhaTonAM mana zaMkAzIla thayAM ke rakhene kaMI anucita na thaI jAya. IIII teTalAmAM to kuMvare azvanI lagAma potAnA hAtha upara vIMTIne kheMcI, tyAM to paMkhInI jema azva UDyo. jema jema lagAmane vadhAre kheMce tema tema teno vega vadhI rahyo che. AkAzamAM bamaNA vegathI azva doDI rahyo che. 8 / / paMcamI dhArA : (ghoDAnI eka prakAranI gati che.) e pavananI gatinI jema tenI gati paNa rokI zakAtI nathI. subhaTo pAchaLa doDI rahyA che. chevaTe kuMvara najare dekhAto nathI. tyAre thAkIne subhaTo nirAza thaIne pAchAM pharyA. II nagaramAM AvIne rAjAne samAcAra ApyA. A bAju kuMvara nirjana evA vananI aMdara jaI pahoMcyo che. lAgyuM ke azva koI rIte rokAya tema nathI, tevAmAM UMcA evA vaDalAnuM vRkSa jovAmAM AvyuM. tenI DALa pakaDI lIdhI, pakaDIne kuMvara upara caDI gayo. lagAma mUkatAM ja azva paNa citramAM cItarela hoya tenI jema sthira thaI gayo. na hAle ke na cAle. ||10|| vakrazikSita e azva kuMvarane vanamAM upADI gayo. jema duSTa celo gurune maLyo hoya to vALavA chatAM vaLe nahIM, tema lagAma kheMcI chatAM te azva jarAya Ubho na rahyo. A rIte vakrazikSA pAmelo che te kuMvare jANyuM nahIM. 11|| kumAra nirjana vanamAM :- kumAra vicAravA lAgyo ke "ghoDo ane huM baMne du:khI thayAM. bicAro AjaparyaMta mArA mATe jIvyo haze !' A pramANe vicArI agaDadatta vaDalethI nIce Utaryo. madhyAhnano samaya thatAM vanamAM Amatema pharI rahyo che. / / 12 / / geMDo jema vanamAM ekalo pharato hoya tema, te kumAra ekalo pharI rahyo che. sarovara tathA vanaphaLane joto hato. paMthanA parizramane pAmelA prAhuNAne mATe caMdanavananI mIThI madhura maheMka ghaNI jagyAe vahetI hatI. / / 13 / / mITho pavana tApane dUra karato hato. AMbAnI paMjarI ane maMjarIne joIne koyala TahukatI hatI. kahetI hatI ke "maMjarI ! (AMbAnI maMjarIne) A kuMvara Avyo che tenA tApa-saMtApane dUra karo. vaLI tenuM svAMgata karo. // 14 // jaMgalamAM jinamaMdira :- agaDadattakumAra to suMdara sahakAranA vananI zobhAne joto AgaLa cAlyo jAya che. tyAM te vanamAM acAnaka sphaTikapASANanI pIThikA dIThI. temaja padmarAgamaNithI ghaDeluM ane vividha ratnothI jaDeluM suMdara maMdira joyuM. A maMdirano ghaMTa dUra sudhI saMbhaLAya che. ane pavananI laherothI UDatI dhvajAo, jANe gaganamAM nRtya karI rahI hatI. te jANe ke dizArUpI vadhUne lUMchaNAM detI hoya tevI zobhI rahI hatI. / / 15+16 // tyAM najIkamAM rahelI puSkariNI vAvamAM snAna karIne kumAra, hAthamAM suvarNamaya kamaLa laIne AnaMda ane umaMgathI prAsAdamAM (jinamaMdiramAM) gayo. / / 17 / maMdiramAM AdinAtha paramAtmA birAjatA hatA. prabhune namaskAra karI, vidhipUrvaka arcanA(pUjA) karI ane suMdara evA kamaLa thakI puSpapUjA karI. kumAra ghaNo AnaMdita thayo. tenA baMne nayanarUpI chIpamAMthI azrukaNo rUpI muktAphaLo jharavA lAgyAM. AnaMdanA atirekamAM harSanA AMsu AvyAM. // 18 // kumAra have pApano nAza karanAra evA jinezvara prabhunI stuti kare che. "he prabho ! jenI deva ane dAnavoe stavanA karI che. evA he nAtha ! mArA tamane namaskAra ho. Apa to lokAgre jaI vasyA cho. chatAM bhaktithI meM haiyAmAM grahaNa karyA che. mArA haiyAmAM birAjamAna karyA che. // 19 // he nAtha ! Apa to anaMtazaktinA mAlika cho. tevuM sAMbhaLyuM che paNa amArI bhakti AgaLa to e zakti dUra gaI hoya tevuM lAge che. (to ja ame amArA haiyAmAM Apane dhAraNa karI zakIe ne.) he prabhu ! kSAyika zaktinA mAlika hovA chatAM Ape tene gopavI dIdhI lAge che. mATe to bhakti vaDe he bhagavAn ! ame tamane vaza karI zakyAM Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 2 : DhALa - 10 125 chIe. (Ama to kSAyika zaktine prabhu ! Ape to pragaTa karI che.) lokanA agrabhAge rahelA Apane ahIM sudhI lAvavA te to muzkela kArya che. chatAM bhaktithI kheMcIne lAvyAM. teTalo samaya te zakti vegaLI haze ? / / 20 / AvI aneka prakAranI bhaktithI bhAvanArUpI sAMkaLane racato kuMvara prAsAdathI bahAra nIkaLyo. AjubAju jotAM jotAM jatAM teNe eka suMdara evuM azokavRkSa joyuM. // 21 // muktino meLApa :- te ja vanamAM jANe koI AvavAno saMketa thayo hoya tema kumAra Ama tema jue che. tyAre gaganamaMDaLamAMthI cAra jJAnanA dhaNI evA munibhagavaMta parivAra sahita UtaryA. // 22 // jaMgamatIrtha ane kalpavRkSa samAna, zAMtarasarUpI amRtanA sAgara jevA ane jenuM nAma che tevA ja jemanA pariNAma che evA sAhasagati sUrIzvarajI te azokavRkSa nIce birAjamAna thayA che. I // 23 // saMsAranAM duHkharUpI dAvAnaLanI jhALamAM baLatAM prANIone zItaLachAyA sarakhAM arthAt saMsAramAM bhale strI-putra vagere hoya paNa, chatAM kharA duHkhamAM visAmA sarakhA A munivaro che. 24 rohaNagirinI aMdara jema ratnonI prApti thAya, tema A aTavImAM meghadhvani sarakhI vANIne saMbhaLAvatA munivarane dekhI kuMvara AnaMda pAmyo ane tarata ja tyAM AgaLa AvIne sUrijIne vaMdana karyAM. // 25 // bhUkha-tRSNA Adi aMta2vedanAne tyajIne vinayapUrvaka te dezanA sAMbhaLavA beTho. tyAM gurumahArAja dezanA Ape che. kahe che ke "he bhavyo ! daza daSTAMte dohIlo maLelo mAnavabhava dharma karyA vinA A jIva badhuM hArI jAya che. mAnavabhavamAM sadgurunAM vacanane anusarI yathAzakti vratane dhAraNa kare che te AtmA saMsArarUpI gahanavanane oLaMgI karmanA marmane bhedIne zivavadhUnAM sukhane jIvAtmA meLave che.||26|| A rIte bIjAkhaMDane vize muktino meLApa karAvanArI dazamI DhALa samApta karatAM vIravijayajI mahArAja kahe che ke kuMvarane jaMgalamAM maMgala thayuM ane bIjo khaMDa paNa pUro thayo. / / 27 / copAi khaMDe khaMDe madhuratA ghaNI, dhammilakuMvara caritre bhaNI; kahe muni vitaka dhammila suNo, zrI zubhavIra vacana rasa ghaNo. // 1 // A rIte dhammilakumAra caritramAM eka khaMDa karatAM bIjA khaMDamAM ghaNI madhuratA rahelI che. zrI zubhavIranAM vacanamAM ghaNo rasa rahelo che. have (agaDadatta) muni AgaLa kahI rahyA che. he dhammila ! AgaLa zuM vItaka banI te tuM sAMbhaLa ! // 1 // tapogacchAdhirAja bhaTTArakathI vijayasiMhasUrIzvarajIziSya, saMvijJa paMDita zrI satyavijayagaNi, ziSyapaMDita kapUravijayagaNi, ziSya paMDita kSamAvijaya gaNi, ziSya paMDita yazovijayagaNi, ziSya paMDita ziroratnazrI zubhavijayagaNi, ziSya paMDitazrI vIravijayagaNi, viracita zrI dhammilakumAra caritre prAkRta prabaMdhe dvitIyakhaMDa saMpUrNa. IsarvagAthA||339|| - A khaMDamAM, madanamaMjarIno patra - kumArano javAba, pitAno saMdeza, agaDadattanuM prayANa, rastAmAM bhillu sAthe yuddha, duryodhana coranuM mRtyu, hAthI-siMha-sarpa AdinuM damana, nagarapraveza, vasaMtotsava, sodAgaranuM AvavuM, vakragati ghoDA dvArA agaDadattanuM aTavImAM UtaravuM, maMdira jovuM ane muninAM darzana vagere hakIkata bIjA khaMDamAM joI. khaMDa - 2 pUrNa dvitIya khaMDanI DhALa : 10 samApta Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha tRtIya khaMDa prAraMbha - -- dohA :jaya jaya tuM jagadIzvarI, jagadaMbA jagamAMya; jinavara mukhakajavAsinI, vidUSA mAta kahAya. 1. tuM tripadI tripurA tathA, tuM trirUpamaya devI; zakti svarUpe khelatI, navanava rUpa dharevI. merA je tribhuvanamAM tripu pade, te savi tuma AkAra; nitya anitya ane vaLI, nityAnitya vicAra. Hall. Adi zakti tuM abhinavI, trikakALe thira bhAva; te sarasvatI praNamI namI muja gurU prabaLa prabhAva. II4ll. ISTadeva padmAvatI, kArya sakala sahacAra; tAsa namI have varNavuM, trIjo khaMDa udAra. ApaNA vaktA vAta vivekanI, lahe parIkSAvaMta; jANa jhaverI Agale, mANeka mUla milata. llll gAmanA naTane mUrNano, joga maLyo nahIM so; ADuM avaLuM jovatAM, beThAM raNanAM rojha III rojha taNAM mana rIjhavI, na zake paMDita loka; viprakathA vanitA suNI, serabhano dhare zoka. IITA. aMdhAre nATakakaLA, beherA AgaLa gIta; " mUrakha Age rasakathA, rAye sarakhI rIta. ImlA kusuma sugaMdhI IMzamAM, khAyaka kuTuMbI jema; zAstra rasika kavinI kaLA, thAya nirarthaka tema. I1nA mRta serabha zuka cAlaNI, kaMka haMsa zazI sAra; jalapUra ahi ghaTachidra pazu, mazaka zilA majhAra. 11il. sabhA caturdazadhA male, tihAM zazI haMsa samANa; zrotA vikasita cittazuM, suNajo zAstra pramANa. 1rI agaDadA beThA tihAM, guru sanmukha suvinIta; guru paNa avasara dezanA, detA samaya adhIta. 1al - Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 3 : DhaLa - 1 120 atha tRtIya khaMDa prAraMbha mA sarasvatInI stavanA :- he jagadIzvarI! he jagadaMbA ! jagamAtA ! jinezvaranAM mukhakamalamAM vasanArI, he paMDitonI mAtA ! tuM jaya pAma ! tuM jaya pAma ! II he devI ! tuM tripadI, tripurA, trirUpamaya cho. he zakti svarUpa ! tuM navAM navAM rUpa dhAraNa karIne khelI rahI che. rA. traNa bhuvanamAM nitya, anitya, nityAnitya evA traNa pade karIne je kaMI sarva che te tAro ja AkAra che athavA tripadIrUpe paNa tuM ja che. /all Adyazakti tuM che. pragaTa thanArI paNa tuM che ane traNe kALamAM sthira rahenArI paNa tuM ja che. he sarasvatI mA ! tamane huM namaskAra karuM chuM. [4] mArA guruno pragaTa prabhAva ane temanI asIma kRpA che. tathA ISTadevI mA padmAvatIno saghaLAye kAryamAM saMpUrNa sahakAra hovAthI, temane namaskAra karIne have vizALa evA dhamilakumAranA rAsanA trIjA khaMDanuM varNana karIza. //pA vaktAnI vivekayukta vAta, paMDita hoya te jANI zake che. jANakAra jhaverInI AgaLa ja mANekanuM sAcuM mUlya meLavI zakAya che. tenI gAmano naTa ane mUrkha bhegA thAya temAM ekeyane sUjhabUjha hoya nahIM. raNanAM rojhanI mAphaka mUrkha ADuM avaLuM joIne besI rahe che. e naTanATakanuM kaMI mUlya hotuM nathI. zA te pramANe zrotAo jo A rIte rojha jevAM manavALA hoya to tene rIjhavI zakAtA nathI. je kahevAnA tAtparyane samajI zakatAM nathI tenI AgaLa koI brAhmaNanI rAmAyaNanI kathA sAMbhaLIne, jema strI zoka dharIne beThI, tevI dazA thAya che. brAhmaNa kathA kaheto hato rAmAyaNanI, temAM eka strI sAMbhaLatI hatI) . rAmAyaNanI kathA aMdara AvyuM ke "sItAnuM haraNa thayuM. to eka strI lamaNe hAtha daIne zoka karatI . besI rahI. kathA pUrI thaI. chatAM tene bhAna na rahyuM. tyAre koIe pUchyuM bena ! zuM vicAre che? kathA -to pUrI thaI. tyAre te strI bolI, "ApaNI kathAmAM jone sItAne haraNa (haraNiyuM) karI nAMkhI. to te haraNiyAnI sItA kyAre thaze ?" (haraNaapaharaNa karavuM, upADI javI. tevo artha thAya. to te na samajI. ne kahe haraNI thaI gaI.). AMdhaLAnI AgaLa nATakanI kaLA, baherA (na sAMbhaLe tenI) AgaLa gIta-gAna-vAjiMtranA nAda ane mUrkha AgaLa rasavALI kathA A traNeya sarakhuM che. eTale nakAmuM che. tyAM kaNabI paTele gheMza rAMdhI jemAM sugaMdhI attara nAMkhIne premathI gheMza khavarAvavAnI vAta karI. tema zAstrarasika kavionI kaLA, mUrkha AgaLa nirarthaka-nakAmI che. kaNabI paTelanI kathA - eka kaNabI (paTela) haMmezAM rAjasabhAmAM jAya. ekavAra te kaNabI kAraNasara bahAragAma gayo. teno chokaro te divase rAjasabhAmAM gayo. jogAnujoga te divase koI attara vecavAvALo rAjasabhAmAM Avyo. rAjAe tenI pAse attara lIdhuM. rAjasabhAmAM beThelA badhAnI hatheLImAM eka eka TIpuM attaranuM ApyuM tyAre te kaNabInA chokarAne paNa hatheLImAM TIpuM attara ApyuM. tyAre te kaNabIno chokaro te TIpAne tarata cATI gayo. te joIne badhA hasavA lAgyA. thoDA divasa pachI te kaNabI rAjasabhAmAM Avyo. tyAre vAtamAM vAta karatAM sabhAjano kaNabIne kahevA lAgyA ke rAjAe saune attara ApyuM tema tArA dIkarAne paNa hatheLImAM attara ApyuM. ane te cATI gayo. kevo mUrakha ! kaNabI che te sAMbhaLI kahevA lAgyo ke "mAro dIkaro sAlo mUrakha che." ekalo cATI gayo ? huM hota to mane hatheLImAM TIpu Apata, to te ghera laI jaIne peMzamAM nAMkhIne, AkhA kuTuMbIjanone sugaMdhI ghesa Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 dhamilakumAra rasa khavaDAvata. A sAMbhaLI badhA ja khaDakhaDATa hasavA lAgyA. Ama mUkhanI AgaLa zAstronI vAto, zAstronI kathA hAsyanuM kAraNa bane che. nirarthaka thAya che. ||10nA (mRtaka) maDaduM, serabha - haraNa, zuka - popaTa, cAlaNI - kaMkapakSI, haMsa, zazI, pANInuM pUra, sarpa, ghaDAmAM chidra, pazu, mazaka-macchara ke pANInI mazaka, zilA-patthara, aMjAra-bilADo. A pramANe upara kahyA tevI cauda prakAranI sabhA maLI hoya temAM zazI ane haMsa samAna che zrotAo tame sau vikasita cittathI zAstranAM vacano (pramANabhUta je che te) sAMbhaLo. 11+1rI agaDadatta have vidyAcAraNa muninI AgaLa vinayapUrvaka beTho che. guru paNa samayane anusAra zrotAnI ruci pramANe dezanA ApavA lAgyA. I/13 DhALa pahelI (IDara AMbA AMbalI re....e dezI.) cetana ! catarI cetanA re, pAmI A saMsAra; daza daSTAMte dohilo re, mAnavano avatAra caturanara ! ceto citta majhAra. dharma parama AdhAra...ca... . dharma vinA pazu prANIyA re, pApe peTa bharata, raurava te narake paDe re, pAme duHkha anaMta..ca...rA suguru vacana upadezathI re; je dharaze vrataraMga; bhavaaTavI olaMghIne re, lahe zivavahu sukhasaMga..ca...all eNe avasara tihAM nRpasute re, dIThA pAMca juvAna; beThA vairAge bharyA re, dharma suNe vrata dhyAna.ca..lljhA kuMvara pUche sAdhune re, ratnajaDita jhalakAra; jinamaMdira aTavI vacce re, koNa karAvaNa hAra...ca.../pI. paMcabANane jItIne re; paMca mahAvrata heta; paMca puruSa yauvana vaye re; kIdho kema saMketa...ca....Ill. vairAgya kAraNa kema banyuM re, te kahIe mahArAja; sUri kahe suMdara suNo re; rathanUpura purarAja...ca...liI. te vidyAre e kIyo re, vidyAdhara avatAra; nAme jinamaMdira vaDu re, RSabhadeva darabAra....ca...8 pAMca puruSanuM have suNo re; vairAgya kAraNa jeha; bhIma nAme pallIpati re, viMdhyATavI rahe teha...ca...lA Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 3 : DhALa - 1 e pAMce tasa bAMdhavA re, paMcAnana bala jAsa; eka dina tihAM nizi sainyazuM re; koI nRpa sute lIyo vAsa ..ca...1nA madanamaMjarI priyAzuM teNe re, kIdho dUra nivAsa; dhADa paDI pallIzanI re; sainya subhaTa lahe trAsa...ca...||11|| kamalasenA rANI grahI re, nAThA subhaTa vi tAma; pallIza bhImazuM ratha caDhI re, kuMvara kare saMgrAma...ca...12/ zaMkANo nRpabhU tihAM re, jItyo bhIma na jAya; ciMtI priyA thaI sArathI re, nayanakaTAkSe grahAya...ca...||13|| tava kuMvara haNI bhImane re, ratha besI karI jAya; bhIma sahodara paMca e re, grAmAMtarathI Aya...ca...||14|| mRtakAraja karI bhImanAM re, karI pratijJA ema; bAMdhava vaira lIdhA vinA re, jIvitanuM che nema...ca...||15|| e pAMce bhamatAM thakA re, vItyo keTalo kALa; zatru maraNa viNa navi samI re; citta hutAzana jhALa...ca...||16|| amarSe pUyA thakA re, karatA raudra dhyAna; devakule AvI rahyA re; zaMkhapUrI udyAna...ca...17 rAjakuMvara te nayarIno re; pallIpati haNanAra, madanamaMjarI zuM nizi rahyo re; teha ja vana mojhAra...ca...||18|| sarpa Dazyo priyA nehazuM re, vahnipraveza karyaMta; vidyAdhara viSa apaharI re; jIvitadAna dIyaMta...ca...ll1lA devakule jaI nizi vasyAM re, vana ThaMDI naranAra; priyA sUvArI premazuM re, hRdaya krasa karadhAra...ca...ravI trIje khaMDe e kahI re, suMdara pahelI DhALa; 129 vIra kahe zrotA suNo re, jJAnI vacana ujamALa.......||21|| vidhAcaraNa muninI dezanA :- he cetana ! caturAI pAmyA cho. sAMbhaLo ! daza dRSTAMte dohIlA mAnavabhavane pAmyA cho. he catura sujANa narottama ! cittanI aMdara samajI lyo. cetavA jevuM che. ceto ! ane dharmakAryamAM tatpara bano. // 1 // dharmavihoNAM pazuo ane prANIo paNa potAnuM pApI peTa bhare che ane tenA mATe aneka prakAranAM pApo karI, bhayAnaka narakamAM vAsa kare che ane tyAM jaI anaMtA du:khone pAme che. 2aa sadgurunAM vacano sAMbhaLIne je prANI, dRDha evA vratane dhAraNa kare che te bhavATavIne oLaMgI, Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmilakumAra rAsa zivasuMdarIno saMga karatAM mahAsukhane meLave che. IIII amRtamaya gurunAM vacano sAMbhaLI, agaDadatta vairAgyathI bhIMjAya che. vairAgyarasathI raMgAyelAM cAritravratane dRDha karavA mATe, eka dhyAnathI gurumahArAjano upadeza sAMbhaLe che. tevAmAM yauvananA prAMgaNamAM pravezatAM pAMca yuvAna mahAtmAne joyA. // 4 // agaDadattane vairAgyabhAva ane pAMca muninAM darzana :- ane AzcaryathI gurune pUchyuM ke he bhagavaMta ! A bhayaMkara aTavImAM madhyAraNye ratnathI jhaLahaLatuM jinamaMdira karAvanAra koNa che ? ||pA vaLI A pAMceya yuvAna puruSorUpe raMge sarakhI AkRtivALA che. te mahAtmAo koNa che ? jeo (kAmadevanAM) paMcabANo jItIne paMcamahAvratane sAthe dhAraNa karavA tatpara kema thayA che ? / / 6 / / athavA he munirAja ! emanA vairAgyanuM kAraNa evuM zuM banI gayuM te kRpA karIne jaNAvazo. tyAre sUrIzvara bolyA. sujJa ! sAMbhaLa ! vaitADhya parvata upara rathanupura nAmanuM nagara che. IIII 130 munivaronI dAstAna (munivaronA vairAgyanuM kAraNa) ane aMtargata agaDadatta kumAranI kahAnI :- te nagaranA vidyAdharendra "vidyAvatAra" nAme vizALa A jinamaMdira banAvyuM che. jemAM suMdara evI RSabhadeva paramAtmAnI pratiSThA karAvI che. II8 // have A pAMceya mahAtmAnA vairAgyanAM je kAraNa che, te tuM sAMbhaLa ! viMdhyAcalanI aTavImAM bhIma nAmano pallipatI raheto hato. // 9 // siMha sarakhA baLavAna A pAMceya tenA bhAIo eTale bhImarAjAnA pAMceya bhAIo che. eka divasa koI rAjaputra parivAra sahita A aTavImAM potAnA sainya - subhaTo sAthe rAtavAso rahyo. 10 te rAjaputrane madanamaMjarI nAmanI potAnI priyA sAthe hatI. potAno paDAva sainyathI thoDo dUra naMkhAyo hato. have madhyarAtrie pallIpatie potAnA parivAra sAthe ociMtA dhADa pADI. rAjaputranA sainyanA subhaTo trAsa pAmavA lAgyA. // 11 // rAjaputranI bIjI strI kamalasenA paNa sAthe hatI. sainyanA subhaTo te veLAe kamalasenA rANIne 2thamAM besADI bhAgI gayA. jyAre kumAra potAnA ratha upara caDIne bhIma pallipati sAme saMgrAma karavA lAgyo. / 12 / / kumAre pAchu vALIne joyuM. potAnA subhaTo na dekhAyA. bhIma bhayaMkara rIte laDI rahyo hato. kumArane lAgyuM ke ekalA hAthe bhIma jItI zakAze nahi. (sAthe subhaTo hoya to bhImane haMphAve to pAcho paDe) AvI paristhitine jotAM madanamaMjarI kumArane kahevA lAgI. svAmI ! mane AjJA Apo. huM sArathIpaNuM svIkArIne tamane jItADIza. kumAre 2jA ApI. sArathI banI maMjarIe rathane saMbhALI lIdho. "potAnA nayanakaTAkSe tene kSobha pamADavA lAgI. I // 13 // bhIma strIne jotAM kAmabANathI haNAyo. tarata kumAre bhImane tyAM haNI nAMkhyo ane rathamAM besI taMbumAM Avyo. bhImanA pAMcabhAIo grAmAMtarathI AvyA. savAra thatAM potAnA bhAInuM mRtaka joyuM,||14|| zokapUrvaka bhAInuM mRtakArya karyu. ane tyAM pratijJA karI ke amArA bhAIne mAranAranuM vera laIne ja ame marIzuM. 15 / / pAMceya bhAIone bhamatAM rakhaDatAM ghaNo samaya pasAra thaI gayo. zatrunA maraNa vinA cittamAM pragaTelo ve2no agni zAMta thato nathI. ghaNuM vicAratAM vaLI veranA badalAmAM vadhAro thayo. vicAre che ke pANI agnine bujhAvI nAMkhe che. to te agnino baMdhu vaDavAnala, potAnA baMdhunuM vera zodhato samudranA pANInuM zoSaNa karI nAMkhe che. je mitrano upakAra karavAne zaktimAna nathI anee zatru upara apakAra karavAnane samartha nathI. te jIvatAM chatAM (marelA barAbara che.) apayazane pAme che. / / 16 / / Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 3H DhALa - 2 131 IrSAnI AgamAM baLatAM, raudradhyAnane karatAM, potAnA zatru zodhatAM) pharatAM pharatAM te pAMceya cora , zaMkhapurI AvyA. nagarInI bahAra yakSanA maMdiramAM rahyA che. 7/17thA jayAre A bAju bhIma pallIpatine mAranAro te nagarIno rAjakuMvara paNa vasaMtotsavanA kAraNe tyAM Avelo, madanamaMjarI prANapriyAnI sAthe ja te vanamAM rAta rahyo che. ||18. rathamAM sUtelI priyAne sarpa Dagyo. kuMvara tenI sAthe agnipraveza karavA taiyAra thayo. tyAM koI vidyAdhare AvI tenI priyAnA viSanuM apaharaNa karyuM. baMnene jIvitadAna ApyuM. 19ii pati-patnI vakSanA maMdiramAM - have baMne strI-bharathAra, vanane choDIne te yakSanA devakuLanI aMdara rAtrie jaIne rahyAM. hRdaya upara hAtha mUkIne prANapriyAne potAnuM vastra pAtharIne temAM suvADI. 20nA A rIte trIjA khaMDane viSe prathama DhALa sarasa rIte kahI. paM. vIravijayajI mahArAja kahe che ke zrotAjano ! jJAnI bhagavaMtonAM vacanane tame ujamALa thaIne sAMbhaLo. 21 tRtIya khaMDanI DhALa : 1 samApta -- dohA :vanatarU zItaLa pavanathI, maMtra jaLe nizi zeka; aMba pallava priyA sovatI, aMga zithila atireka. 15 te TADhace karI dhrujatI, dekhI rAjakumAra; kASTa aMgni levA gayo; ekalI melI nAra. kerA zavyAsana bhojana vasu, rAjya ramaNI ghara prAya; sUnAM mUkyAM sAta e; anya adhiSThita thAya. all ekalI nArI na mUkIe; jo paNa satIya kahAya; bAMdhava bApane dekhIne; capalA citta DolAya. jA kSaNabhara rAjA vegaLo; kAne pina lagAya; nizcita paThita dinAMtare, vidyA visarI jAya. paNa utsage rahI nArIno, navi kIje vizvAsa; maMsa rudhira tananAM dIyAM, to paNa na thaI tAsa. I lAlI kahetI bApaDI, avaLA khyAla ma khela; jihAMthI lAvyo lAkaDI, tihAMnI tihAM jaI mahela. IINA (pU. sAhasagati AcArya bhagavaMta agaDadattane AgaLa vAta kare che ke, vanavRkSanA zItaLa pavanathI ane rAtrine vize maMtrajaLano chaMTakAva, thavAthI, tathA AMbAnA pAMdaDAnI zayyA banAvI, upara potAnuM vastra pAtharI; tenI upara sUtelI maMjarInuM zarIra ThaMDuM thavA lAgyuM. tethI zithila thavA lAgI. //// ThaMDInA kAraNe te ekadama dhrUjI rahI hatI. te joIne rAjakumAra, maMjarInI ThaMDI dUra karavA (yakSanA maMdiramAM), maMjarIne ekalI mUkIne, agni tathA lAkaDAM levA gayo. //rA Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmilakumAra rAsa kahyuM che ke, zayyA, Asana, bhojana, dhana, rAjya, strI ane ghara prAyaH karIne A sAte sUnAM mUkyAM hoya to, teno koI anya mAlika thaI jAya che. IIII satI strI hoya to paNa nItikAranA vacanane anusAre kyAreya ekalI na mukAya. parapuruSane joIne are ! sagA bApa-bhAIne joIne paNa strInuM mana DolAyamAna calAyamAna thAya che. mATe capaLA strI sUnI mUkavI na joIe. // 4 // 132 rAjA paNa kSaNavAra vegaLo mUkyo hoya to tene paNa kAnabhaMbheraNI karanAra hoya to vidyA paNa haMmezAM saMbhAravI paDe. haMmezAM AvRtti karavI joIe nahi to te paNa visarAi jAya che. pA lAlInI kathA H- vaLI kahe che ke khoLAmAM rahelI nArIno paNa vizvAsa karavA yogya nathI. potAnA zarIranAM lohI ane mAMsa ApavA chatAM te strI tenI thaI nahIM. potAnA patine choDI anya sAthe cAlI gaI. IIFII lAlI nAmanI koI strI bhUkha-tRSAthI pIDAtI hatI. tyAre tenA patie tenA sAthaLamAMthI lohI ane mAMsa kADhIne, potAnI strInI bhUkha-tRSA dUra karI. tyAM koI anya cora AvavAthI te lAlI tenI u52 mohita thaI. tyAre tenA dhaNIne kahevA lAgI. "re A lAkaDu konI upADI lAvyA cho ! have ADuM avaLuM vicAryA vinA, jyAMthI lAvyA cho, tyAM mUkI Avo." bicAro dhaNI lAlInA kahevAthI lAkaDu mUkavA gayo. ane pote coranI sAthe bhAgI gaI. / / 7 / / DhALa bIjI (pApasthAnaka cothuM varajIe..e dezI) paMca puruSa chaLa pAmIne; devakule rahyA jeha; rAjakuMvara Aja mAravo; ciMtavatA ema teha. dhik dhik ramaNInA rAgane...ll dhik dhik ramaNInA rAgane, rAge mohyo saMsAra, narabhramaNI 2maNI bhalI; mAne mUDha gamAra..dhiN...||2|| laghu baMdhava dvAra saMniSe; ubho leI taravAra; nRpasuta baLato je kASTameM, ehavI kehavI che nAra...Sig...III cAre bAMdhava ciMtavI, dharIyo DAbalA mAMhI; kahADI dIpaka bAraNe; jotAM rUpa ucchAMhI...vig...II4l kuMvara pathArI vilokatAM, tava zIta kaMpatI nAra; laghu taskara najareM paDyo, mohI te teNIvAra...dhiN...pA nArIrAga nadIpUra jyuM, rahevuM vAdaLI chAya; megha priyA kSaNa vIjaLI, bhUnara pharasatI jAya...Sig...IILII taskara lavaNima jaladhie, DUbyuM tana mana jhAja; uThI vaLagI te chAtIe; mehelI kulapati lAja...Sig...III . Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 3 : DhALa - 2 133 madanamaMjarI kahe corane; tuMhI ja muja bharatAra; rAjakuMvara zuM re vilasatAM, eLe gayo avatAra...vigu...ITA ma karIza bhaMga tuM prArthanA, thaI rahuM ghara taNI nAra; viSayA nadIpUramAM paDI, piyuDA pAra UtAra...dhigu...lA maravuM che taja upare; jo navi aMgikare za; cora vicArIne ema kahe; sAMbhaLa vAta vizeSa..vigU.../1nA tuma patizu eka vaira che, bIjuM tuja apAra; paNa sarage navi pAmIye, ratnasamI tuM hI nAra....dhi.../112 paNa tuja kaMtane jIvatAM, kema tuma sAtha levAya; sA kahe bhaya navi rAkhazo, karazuM tAsa upAya...dhi...//1rA rAjakuMvara Aja rAtamAM, mAruM huM nija hAtha; doya vera karI vegalA, cAlIzuM tama sAtha...dhi...ll1all karatAM vAta agni grahI, Avato pati jAma; dekhI suMdara zAnathI, dIpaka bujhavIyo tAma...zi...I14nA udyota kAraNa pUchato, AvA kuMvara te tAsa; sA kahe tuma kara jhaLakiyo, pAvaka tAsa prakAza...dhi.../1pa sarala sabhAve te mAnato, sAcu neha viluddha; dhamato agni nIco paDI, khaDraga priyA kara dIdha...pi...ll1ell kuMvara ugAraNa caU sayA, ramaNI aMdhArI ghora; nArIcaritra vilokavA, strI pUMThe lai cora...dhi.../1NA kiMThe kuMvarane kAminI, jaba deve asighAta; core karatala ghA diyo, khaDraga paDI bhuvi jAta...dhi.../18 cora laghu citta ciMtave, dIpa pataMgane nyAya; bhego baLavAne uThIyo, sAtasamAraNa dhAya...dhi.../1lA raktA muja thaI rAkSasI, aMte eha. havAla; raMga pataMga e nArIno, e viSa velI vizALa...pi....garabA dAsapaNuM kare e dhaNI, na gaNiyo prema lagAra; karma kaThora e nArIe, dIdho khaDraga prahAra...vi...ra1TI to mujane zuM e sukha dIe, dIThuM duSTa caritra; meM ugAryo e rAMkane, pragaTyuM puNya pavitra..pi...rarA Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 dharmilakumAra rAsa gAma sukara tapyo tApathI, gaMgAjaLa na suhAya; mUtramale viTakardameM, ti pAmIne bhakhAya ..dhiN...||23|| tema kulavatI ne guNavatI, tajI amRtarasa ghUMTa; IDI drAkhanA mAMDavA, kaMTaka rAto uMTa...Sig...||24|| ciMtI bhAI bhego thaI, jove mohanI rIta, kuMvara kahe asi kema paDI, sA kahe sAMbhaLo mitta...gi..25/ zIteM dhrujate kara thakI, khaDga grahI paDI teNa; sAcuM mAnI uThI karI, lIdhI asi karI meNa..gi...||2|| haiDe bheTI besAratAM, dhrUjatI vaLagatI jAya; agni levA gayA vegaLA, tuma viraho na khamAya ..Sig...||2|| vAhalesara vinA eka ghaDI, dUre meM na rahAya; mAMsa nakhe jaLa mAMchalI, prItama prIta lagAya ....Sig...||28|| prANa adhika tume vAlahA, mAhAre to mana eka, bIjo najare na dekhIe, e muja mohoTI che Teka. ..Sig...rA cora hase vikase pati, karato tApano zeka; premadA pAsamAM je paDyA, na rahe tAsa viveka; SiT...3A -: atha savaiyA :kAminIkI bAta mAne, tAke mukha dhUra jyuM, kapaTa nipaTa bole, hRrdakI na gaMThi khole; manase uThAya kahe, bAta savi phUDa jyuM jeso he pataMgaraMga, teso he kAminIsaMga, visarata na lAge vAra, jeso nadI pUrachyuM, kahe kavi bhadrasena, tapathI cUkAya ena; kAminIkI bAta mAne, tAke mukha dhUra jyuM. // 1 || ekaluM dhArake orakuM dhAvata, eka kIyo pati ora kareMgI, jAsu mile tAsu jAja kahe, meM to terI, huM tere pAya paraMgI, bhadrasena kahe ema kAminI, kete kIe nara kete kareMgI; re mUDha manna bicAra karo strIyA; saMgase bAta sabI bigareMgI. // 2 // Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 3: DhALa - 2 135 - siyAcaritra eka lakha, beThI be lakha joDe; diha bIhe doraDe, ramaNI viSahara phaNa moDe; UMdara dekhI udhake, veDha jaI vAgha vivAre; zadhyAye caDhatAM laDathaDe, caDe DuMgara sarADe; sUkI nadI DUbI mare, Apa aratha sAyara tare; kavi gaMga kahe re ThAkara, siyA carittAM eto kare. // 3 -: pUrva DhALa:joI pAMce te ciMtave, mAryo mahilAe eha; na ghaTe mRtakane mAravuM, cAlo ApaNe geha...dhi...31 vaMThelIzuM re vAtaDI, karatAM vItI te rAta, doya gayA puramaMdire, jaba pragaTyo parabhAta...dhi...3rI. pAMce bAMdhavA nIkaLyA, karatA nArIvicAra. zokasarovarapALa e, durita vane ghana nAra...vigu..33 peTi vikaTa kapaTa taNI, duHkha-dalidranI khANa; tana mana dhana jeNe soMpIyA, karatI tehanI hANa...dhi...34 iha paraloka uvekhIne, ThaMDI nija kuLalAja; tRNa sama prANa gaNyA jeNe, tihAM e karatI akAja...dhi...ll3pa rANI rAyanI navi thaI, ama ghara bhIlaDI nAra; viNa khUTe eka dina haNe; dhika Apano gharabAra...dhigu.../36ll A saMsAre re sukha karI, rahevAno nahIM lAga; vigu vigu viSayA re jIvane, ema pAmyA vairAga.. vigu...3NI citta udAsInatA bhajI, ThaMDI nija gharabAra yamunA jhIlIne AvyA, mathurA nayarI mojhAra...dhi...38mA trIje khaMDe e rasa bharI, bIjI DhALa vizeSa; zrI zubhavIranI vANIe, bhInA bhilla nareza...dhi...3lA. e ja maMdire pAMca cora - kumAra ane maMjarI jyAre yakSanA maMdiramAM AvyAM. tenI pUrve bhIma pallIpatinA pAMca (bhAIo) cora A yakSanA maMdiramAM rahyA che. rAta aMdhArI eTale koI paNa kumArane najare na paDyA. cora saMtAIne rahyA che. saMtAyelA pAMceya cora vicAre che ke ApaNA bhAIne mAranAra A vairI rAjakuMvarane Aje haNI nAMkhavo. 1 jJAnI bhagavaMtoe kahyuM che ke "dhikkAra che, dhikkAra che." A strInA rAgane ! A rAgamAM mohI rahelAM saMsArIone ! bharathArane (strI) bhramaranI jema bhamAve che. chatAM mUDhagamAra Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhammilakumAra rAsa evo dhaNI potAnI strIne bhalI bhoLI mAne che. I // 2 // pAMca coramAM je nAno bhAI che te hAthamAM taravAra laIne dvAra AgaLa saMtAine Ubho rahelo che. cAre bhAI aMdara che. te vicAre che ke A kuMvara strInI sAthe baLI maravA taiyAra thayo hato, to te strI kevI rUpALI che ? joIe to kharA ! // 3 // A pramANe vicArI cAreya bhAIomAMthI eka pAse DAbalo hato. jemAM dIpaka hato. teNe DAbalo kholyo, dIpaka bahAra kADhyo ane te (maMjarI)nuM rUpa UMcA thaIne jovA lAgyA. II4 / / kuMvare karelI pathArI joI to, tenI strI (maMjarI) beThI hatI ane ThaMDIthI dhrUjatI hatI. te strInuM mukha daravAjA tarapha hatuM. dIpakanA ajavALe, dvAra pAse Ubhelo laghu corane teNIe joyo ane te (maMjarI) cora upara mohita thaI. // 5 // 136 -- madanamaMjarI coramAM lubdha :- kahyuM che ke - nArIno rAga nadInA pUra jevo che. vAdaLanI chAyAnI jema kSaNika rahenAro che. meghanI priyA je vIjaLI te pRthvIloka rUpI puruSane sparzI, kSaNamAtramAM vilIna thaI jAya che.strIno rAga paNa tevA ja prakArano hoya che. IIFII cora rUpI lavaNasamudramAM, (cora eTalo rUpALo hato ke) jenuM tana-manarUpI jahAja DUbI gayuM che, tevI maMjarI, potAnA khAnadAna patinI lAjazarama-maryAdA mUkIne, UbhI thaIne coranI (laghu coranI) chAtIe ane gaLe vaLagI paDI. IIII pachI kahevA lAgI. "AjathI tuM ja mAro svAmI che. tArA saundaryamAM huM divAnI banI chuM. rAjakuMvaranI sAthe vilAsa karatAM mAro janma aphaLa thayo che." // 8 // he svAmI ! mArI prArthanAno bhaMga karIza nahi. huM tArI gharavALI (gRhiNI) thaIne rahIza. hamaNAM huM viSayarUpI nadInA pUramAM paDelI chuM. mATe he priya, tuM mane pAra utAra ! / / 9 / "jo tuM mane svIkArIza nahiM to huM AtmahatyA karIza. huM marI jaIza." A pramANe te strInAM vacano sAMbhaLIne, vicAra karIne kahevA lAgyo. he priye ! mArI vAta agatyanI che te tuM sAMbhaLa. pachI tArI vAta huM aMgIkAra karIza. II10nA eka to tArA pati sAthe amAre vaira che. kema ke tArA patie amArA bhAIne mAryo che. ane bIjuM tAruM apaharaNa karIe eTale bIjuM vaira baMdhAya. vaLI pAcho tArI vAta sAMbhaLI vicAra Ave che ke ratna jevI A nArI svargamAM paNa na maLe. / / 11 / / kAsaLa kADhavAno vicAra H- he suMdarI ! tAro kaMta jIvato hoya, tyAM sudhI tane sAthe laIne kevI rIte jaI zakIe ? tyAre maMjarI bolI ! re ! bhaya na rAkhIza. teno to kaMIka upAya karazuM. 12 // vaLI maMjarI vicArIne bolI ke rAjakuMvarane Aja rAtre (hamaNAM) huM mArA hAthe ja mArIza. tamArI sAthenAM baMne vaira dUra (vegaLAM) karIza. pachI tamArI sAthe cAlIza. / / 13 / / AvA prakAranI vAta maMjarIne laghucora karI rahyA che tevAmAM agnine grahaNa karIne potAnA patine (kuMvarane) Avato joIne, maMjarIe IzAro karyo ane dIpaka bujhAvI dIdho. / / 14 / / kuMvara jevo Avyo ke tarata maMjarI ne cUchavA lAgyo. (kema ke dUrathI teNe yakSanA maMdiramAM prakAza joyo hato.) "ahIM prakAza kyAMthI ? tyAre teNI kahevA lAgI. "tamArA hAthamAM A agni che. teno prakAza tethI jhaLakyo haze. tamane bhrama thayo lAge che. I // 15 // snehamAM lubdha, sarala svabhAvI kuMvare priyAnI vAta sAcI mAnI lIdhI ane khaDga priyAnA hAthamAM ApIne potAnA hAthamAM je saLagato agni hato, tene vadhAre prajvalita karavA mATe nIco namyo. / 16 / have A bAju ghora aMdhArI rAtamAM kuMvarane ugAravA (bacAvavA) mATe cAreya coro sajja thayA che. ane laghucora A nArI vaLI AgaLa kevuM caritra bhajave che te jovA mATe strInI pAchaLa pote Ubho rahyo. 17nA Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 3 : DhALa - 2 strInuM duSTa caritra :- maMjarInA hAthamAM talavAra ApI che. kuMvara nIco namI agni prajavalita karI rahyo che. te ja vakhate strI jevo (myAnamAMthI talavAra kADhIne) kuMvaranA kaMTha (gaLe) upara talavArano ghA karavA jAya che tyAM ja laghucore teNInA hAtha upara joradAra thappaDa mArI. eTale teNInA hAthamAM rahelI talavA2 bhUmi(bhoMya) u52 paDI gaI. / 18 / laghu cora vicAravA lAgyo. "dIpa pataMgane nyAye" eTale dIvAnA rUpamAM pAgala baneluM pataMgiyuM, jema baLI mare che, tema A bicAro bhalo bhoLo kumAra A avaLacaMDInI sAthe citAmAM bhego baLavA taiyAra thayo hato. paNa A to ene ja mAravA taiyAra thaI. vaLI hAlamAM mArI upara rAgavALI thayelI A rAkSasI, aMte to mArA paNa AvA ja prakAranA hAlahavAla karazene ? viSanI vizALa velaDI jevI A nArIno raMga (saMga) pataMgiyA jevo che. je vAraMvAra badalAya che. 19+20aa 130 dhikkAra che A suMdarIne ! ke jeno dhaNI dAsapaNuM kare che ane A kulaTA strIe enA premane jarA paNa nahIM gaNakArI, potAnA kALajAne kaThaNa karIne, vaphAdAra dhaNI upara talavArano ghA karyo. / / 21 / / A duSTa caritra jotAM to te strI mane sukha zuM Apaze ? A to pavitra evA A kumAranuM puNya pragaTyuM. je rAMka evA kumArane meM bacAvyo. / 22 / / gAmanuM bhUMDa tApathI tape tyAre maLa, mUtra ane viSTAnA kAdavamAM (gAmane goMdare khALamAM) ALoTIne AnaMda pAme, ane tene ja Aroge. paNa tene gaMgAjaLa gamatuM nathI. // 23 // vaLI drAkSanA mAMDavethI drAkSa chAMDIne, UMTa kaMTakavRkSamAM Asakta bane che. tema A kumAra paNa kuLavaMtI ane guNavaMtInA amRtarasanAM ghUMTaDA choDIne (kamalasenAne choDIne) kulakhaMpaNa evI (madanamaMjarI) strImAM Asakta banyo che. / / 24 / A pramANe vicArato laghucora dhIme rahIne potAnA cAra bhAI bhego thaI gayo. ane dUra rahIne A strI kevAM caritra bhajave che te jovA lAgyo. kuMvara maMjarIne pUchavA lAgyo. "talavAra kema paDI gaI !' maMjarI kahevA lAgI. he svAmI ! sAMbhaLa ! ||25|| he priya ! ThaMDIthI mAro hAtha ghaNo dhrUje che. tethI talavAra paDI gaI ane te bhoLA kumAre patnInI vAta sAcI mAnI lIdhI. UThIne talavAra myAna karIne mUkI dIdhI. / / 26 / teNIne chAtI sarasI cAMpIne dhIme rahIne, nIce besADI ane teNI paNa ThaMDIthI dhrUjatI hoya e rIte kumArane vaLagIne kahevA lAgI. "tame agni levA mArAthI dUra gayA. to eTalo paNa tamAro viraha mArAthI sahana na thayo. 27 vAlesara vinA eka ghaDI paNa dUra rahI zakuM tema nathI. mAMsa ane nakha tathA jaLamAchalInI jema he prItama ! tamArI prItithI huM baMdhAyelI chuM. jo have eka kSaNa paNa dUra mArAthI jazo, to huM te virahane sahana karI zakuM tema nathI. / / 28 / / mArA prANathI paNa adhika tame mane vahAlA cho. mArA mananI aMdara tame eka ja ramo cho. anya sAmuM to mane najara mAMDavAnuM paNa mana thatuM nathI. // 29 // jyAre eka khUNAmAM saMtAyelA pAMce coro A vAta sAMbhaLIne aMdaroaMdara hasI rahyA che. kuMvara to prANapriyAnI vAta sAMbhaLI manamAM malakI rahyo che. maMjarIne tApano zeka karI rahyo che. kharekhara ! premadAnA pAsamAM je paDyA hoya tene viveka kyAMthI hoya ? arthAt viveka hoto nathI. II3II * savaiyA strInI vAta mAne tenA moDhAmAM dhULa paDI. te ADuM avaLuM kapaTapUrvaka bole, hRdayamAM rahela gAMThane na khole, mananAM UThAM bhaNAve, khoTI vArtA banAvIne kahe, (A lakSaNo sahaja strImAM hoya che.) 11 Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 dhamilakumAra rAsa kAminIno saMga pataMgiyAnA raMga jevo che. nadInA pUranI jema prema ubharAya ne paLavAramAM osaratAM (UtaratAM) jarAye vAra lAgatI nathI. mATe ja kavi bhadrasena kahe che ke te saMga tapathI choDI zakAya che. bAkI choDI zakAto nathI. /lA ekane haiyAmAM dhAraNa kare, ekanI pAchaLa doDe, eka pati hoya chatAM bIjo pati kare che. je maLe tene premapUrvaka ema kahe ke "huM to tArI ja chuM. tArA pagamAM paDuM chuM." bhadrasena kavi kahe che ke AvI strIno vizvAsa karavo nahIM. keTalAye pati ryA haze ane keTalAyane vaLI pati karaze. re mUDha ! re mana ! strIonA vicAra karatAM, enA saMgathI sarva vAta bagaDe che. rA. - strInAM caritra eka lAkha hoya, vaLI temAM beThI beThI be lAkha joDe. divase doraDAthI bIe ane rAtre viSadharanI phaNAne moDI (maraDI) nAMkhe. uMdara dekhIne DarathI UchaLe ane sImADe jaI vAghane phADI nAMkhe. zayyAmAM (khATalA) caDhatAM lathaDe. DuMgara upara saDasaDATa caDI jAya. sUkI nadImAM jANe DUbI maratI hoya tevuM dekhADe, ane potAnA svArthe sAgara paNa tarI jAya. kavi gaMga kahe che ke he ThAkaro ! strInAM caritra AvA judA judA prakAranAM hoya che. llall * pUrvaDhALa cAlu - A dRzya joIne pAMce coro vicAre che ke rAjakuMvarane enI strIe jIvatAM chatAM mUo karelo che. to have A maDadAlane zuM mAravo? kaMI mAravA jevo nathI. cAlo...ApaNA ghera. pAMceya ravAnA thaI gayA. 31. jyAre A bAju vaMThelI strInI sAthe vAto karatAM kumAranI rAtri pUrI thaI. prabhAta thatAM kumAra strIne laIne nagarImAM potAnA mahele gayo. /3rA pAMceya baMdhavacora strIcaritrano vicAra karatA karatA jaI rahyA che. kharekhara ! strI e zokarUpI sarovaranI pALa che ane duHkharUpI vanane vikasAvavAmAM megha samAna che. 33 kapaTanI vikaTapeTI che. duHkhadaridranI khANa che. je kumAre potAnuM tana-mana-dhana sarvasva soMpyuM, teno ja ghAta karanArI A strI thaI. 34A lokano ke paralokano jarA paNa vicAra A strIe na karyo. potAnA kuLanI lajA choDI, jeNe potAnA prANane ya tRNa sama gaNyA, tevA kumAranI sAthe A strIe kevuM akArya karyuM ? jarAya DarI nahi. 3pI. - dhikkAra che re - A saMsArane - maryAdAnAM baMdhana chatAM rANI rAjAnI na thaI. to amAre ghare to bhIlaDI che. jene koI prakAranuM baMdhana nathI. koI jJAna paNa nathI. to te paNa eka divasa A rIte ghAtaka bane. vinA mote maravuM paDe. dhikkAra che re ! AvI strIone ! ane A amArA saMsArane... 3ii dhikkAra che...dhikkAra che ! viSayomAM DUbelA jIvone. A saMsAramAM sukha che, AvuM mAnIne saMsAramAM paDyA rahevuM te have saheja paNa ucita nathI. yogya nathI. pAMceya baMdhavo vairAgya pAmyA. /37 pAMca corano gRhatyAga :- cittamAM udAsInabhAvane dhAraNa karIne potAnAM gharabArano tyAga karyo. (ghare ja na gayA) yamunA nadImAM snAna karIne yamunA nadI UtarIne mathurA nagarImAM pahoMcyA. /38 zrI zubhavIranI vANImAM bhIMjAyelA bhilla rAjAo (pAMceya bhilla bAMdhavo) mathurA pahoMcyA. trIjA khaMDane vize rasathI bharapUra A bIjI DhALa kahI. vizeSa AgaLa zuM bane che te have sAMbhaLo. 3lA. tRtIyakhaMDanI DhALa : 2 samApta Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 3 : DhALa - 3 -: Elel : mathurAmAMhI te dine, dITho ati utpAta; madabharIyo hastI phare, kare gharavRkSa vidyAta // 1 // nRpa subhaTe jhArlIyo, bAMdhIyo jaI darabAra; loka khalaka vAte maLyA, cahuTAmAM teNivAra // 2 // pAMce bAMdhava paNa tihAM, beThA AvI ucchAhI, tava eka nArI jaLa bharI, AvI cauTAmAMhI IIII jaLabeDuM bhAMgI paDyuM, rotI mokale kaMTha, jana pUche tava ema kahe, muja ghara sAsu utkaMTha // 4 // gharamAM navi pesaNa dIe, huM jAiza ghara jAma loka sunnI tasa ApatAM, bIju beDuM tAma. // 5 // Si bhAjana mastaka dharI eka mahiyArI tyAMhI; janabhIneM karI phUTIyuM, tava harakhI manamAMhI. // 6 // hasaMtI hasatI navi rahe, pUche rAjakumAra, dahi dUdha bhAjana phUTate, kema nahi zoka lagAra; // 7 // vaLatuM sA kahe dhUlimAM, roLyo A avatAra zI zI huM socaNa karuM, sAMbhaLa rAjakumAra I // 8 // nRpanaMdana kahe tuma taNI, vAta kaho vistAra, AbhIraNa kahe paMca jaNa, suNatAM nija adhikAra III -: atha savaiyo : 139 nRpa mAra calI apane patipeM, pati sApa Dasyo bhujahi parasyuM; vanacora lahI une veca deI, sukha bhoga lahI gaNikAgharazuM; sutasaMgati hota calI jalaNekuM, nadIparavAha gaI tarazuM aba gujara hota mahArAja kumAra ke, chAsikA soca kahA karazuM. / / 10 / mathurAnagarInI bajAramAM :- A bAju mathurA nagarImAM bajA2-zerIo-cauTAmAM moTo kolAhala macI rahyo hato. nagaranA loko doDAdoDa karI rahyA hatA. rAjAno eka hAthI mada jharatAM madonmatta banyo che. hAthIzALAmAM te sthaMbha toDIne bahAra nIkaLIne rAjamArga upara paNa tophAne caDyo hato. zerIonA ghara bhAMgato, rastA u52nAM vRkSo ukheDI pheMkI daIne AgaLa vadhI rahyo hato. II1 / / rAjAnA subhaTo hAthInI pAchaLa paDyA. chevaTe subhaToe pakaDIne hAthIzALAmAM laI jaIne thAMbhale bAMdhI dIdho ne nagaranA loko core cauTe bhegA thaIne vAto karatA hatA. // 2 // Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhammilakumAra rAsa A pAMceya bhAIo (pAMceya cora) paNa tyAM jaIne UbhA ane utsAhapUrvaka cAlI rahelI lokonI vAto sAMbhaLavA lAgyA. te ja vakhate eka strI (mAthe beDuM hatuM) pANI bharIne cauTAmAMthI pasAra thaI. III 140 judAM judAM Azcaryo vacce :- mAthe pANI bhareluM beDu laIne jaI rahelI strInuM kAraNasa2 mAthethI beDu paDI gayuM. beDuM phUTI gayuM. pANI DhoLAI gayuM. tethI te strI moTA sAde raDavA lAgI. te joIne cauTAmAM rahelA loko pUchavA lAgyA, kema raDe che bena ? tyAre te strI kahevA lAgI. mArA ghare ullaMTha vaDhakaNI sAsu che. have huM zuM karIza ! vaLI raDavA lAgI. II4 // kahevA lAgI ke huM ghera kevI rIte jaIza ! mArI sAsu mane gharamAM pesavA paNa deze nahi. re ! huM zuM karuM ! lokone tenA tarapha dayA AvI ne mATInuM bIjuM beDuM lAvIne ApI dIdhuM. te strI pharIthI pANI bharIne ghera cAlI gaI. II5 tevAmAM te bajAramAM eka mahiyArI mastaka upara mahIM (dahIM) bharelI maTakI mUkIne bajA2mAM thaI . cAlI jatI hatI. bajAramAM mANasonI ghaNI bhIDa hovAne kAraNe te mahiyArInI maTakI paDI gaI. phUTI gaI. ne jorajorathI hasavA lAgI. // 6 // te khaDakhaDa hasI rahI che tene joIne tyAM pharatAM pharatAM AvelA rAjakumAre pUchyuM ke "re bAI ! dahIMnuM bhAjana phUTyuM. dahIM DhoLAi gayuM. toye tane jarAye zoka nathI. ne tenA badale tuM to hase che ? / / aa mahiyAraNanI kathA (kAmalattAnI kathA) :- tyAre te javAba ApatI kahevA lAgI ke...re ! A mAro Akho avatA2 ja dhULamAM gayo. to he rAjakumAra ! huM zeno zeno zoka karuM ? / / 8 / A sAMbhaLI rAjakumAra pUchavA lAgyo. tamAre vaLI evI zI vAta che ke kono zoka karavo ? jarA vistArathI vAta karo. kaMI khabara paDe. pelA pAMceya baMdhava paNa A bharavADaNanI vAta sAMbhaLavA utsuka banyA ane bharavADaNe paNa rAjakumArane vAta kahevA mAMDI. pelA pAMceya bhAI sAMbhaLe te rIte vAta karavA lAgI. IIII : savaiyA H rAjAne mArIne, mArA patinI AgaLa huM gaI. to patine hAtha upara sarpa DaMzavAthI te pati mRtyu pAmyo. have tene choDIne huM vanamAM gaI. core pakaDI ane paisA mATe core gaNikAne tyAM vecI. tyAM sukhe rahI. tyAM putranI sAthe saMga thatAM, baLI maravA jaMgalamAM gaI. to tyAM najIkamAM nadInA pUramAM taNAi. he rAjakumAra ! AvI badhI vItaka mAthe vItI, tyAM chAza-dahIMno zoka zuM karuM ? / / 10 / he (A gAthAno vistArathI artha have DhALamAM kaheze.) DhALa trIjI (kesara varaNo ho ke kADha kasuMbo mArA lAla. e dezI) zivapura nagare hoke zobhA sArI; mAharA lAla mAdhava nAma hoke dvija AcArI; mAharA lAla kAmalatAbhidha hoke tehane nArI; mAharA lAla raMbhArUpe hoke apachara hArI. mAharA lAla ||1|| prIti vizAlI hoke che gharabArI; mAharA lAla behune lAgI hoke premakaTArI; mAharA lAla Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 3: DhALa - 3 141 tasa laghu bAlaka hoke dUdha AhArI; mAharA lAla eka dina gharamAM hoke bAla besArI. mAharA lAla //rA kUpaka dUre hoke nirmala vAri; mAharA lAla bharavA cAlI hoke saha pANIhArI; mAharA lAla jalabharI bhAjana hoke zira para dhArI; mAharA lAla beDA upara hoke jhalake jhArI; mAharA lAla all ramajhama karatI hoke veSa samArI; mAharA lAla sahIyara ToLe hoke paMtha vihArI; mAharA lAla nija pati vAte hoke kare vistArI; mAharA lAla AThe thAnaka hoke vikathA kArI; mAharA lAla 4ll garabe ramatI hoke jamaNa piyArI; mAharA lAla nadIe dhotI hoke vastra utArI; mAharA lAla kathA suNatAM hoke caitya juhArI; mAharA lAla bAhira bhUmie hoke vAta na kArI; mAharA lAla //pA pApaDa vaNatAM hoke paNa ghaTa hArI; mAharA lAla pachI vaLatI hoke suta saMbhArI; mAharA lAla laTake calatI hoke hAtha pasArI; mAharA lAla eNe same bhAlAM hoke phala jhalakArI; mAharA lAla III lazkara lodhe hoke lUMTI nArI; mAharA lAla kAmalatAne hoke raMbhA dhArI; mAharA lAla subhaTe jhAlI hoke ratha besArI; mAharA lAla kaMpilapurIe hoke gaI savArI. mAharA lAla III ApI subhaTe hoke rAe sakArI; mAharA lAla karI paTTarANI hoke sukhamAM bhArI; mAharA lAla viSaya vizuddhI hAMke thaI vyabhicArI; mAharA lAla raMgabhara ramatI hoke putra visArI. mAharA lAla ll8. pUrava gharamAM hoke bALa visAmyo; mAharA lAla cauda varasanA hoke te vaya pAmyo; mAharA lAla gurU udyamathI ho ke vidyA lIdhI; mAharA lAla vistarI lakhamI hoke loka prasiddhi; mAharA lAla lA Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 dhampilakumAra rAsa kAmalatAnI hoke khabara te AvI; mAharA lAla kezava putrane hoke geha bhalAvI; mAharA lAla mAdhava vADava hoke vege sadhAvyo; mAharA lAla kapila nagare hoke te paNa Avyo mAharA lAla //1nA pUche sahune ho ke vAta vizeSa; mAharA lAla eka dina gokhe hoke beThI dekha; mAharA lAla kAmalatAe hoke te paNa dITho; mAharA lAla bahu kAlAMtare hoke lAge mITho. mAharA lAla /11TI. vaidya karIne hoke teDI tapAsyA; mAharA lAla vAta karIne hoke dIdhI AzA; mAharA lAla kAlI devIne hoke dehare AvIza; mAharA lAla chAnA rahejo hoke bahu dhana lAvIza; mAharA lAla /1rI vipra visarjI hoke neha utarIyo; mAharA lAla 5 surayaNe hoke DAbaDo bhariyo; mAharA lAla karIya sajAI hoke rADa te pADI; mAharA lAla udare Ave hoke cUka te ghADI. mAharA lAla /17ll rAya teDAve hoke vaidya te dakSA; mAharA lAla paNa kuziSyane hoke gurUnI zikSA; mAharA lAla rANI bole hoke kAraNa jANyuM; mAharA lAla tama pIDAe ho ke meM ema mAnyuM. mAharA lAla ll14o. rAyane sAtA ho ke hoMze jayAre; mAharA lAla kALI devI ho ke sahasa dInAre; mAharA lAla baLibAkula zuM ho ke bihuM jANI jAte; mAharA lAla karazuM pUjA hoke AvI rAte. mAharA lAla //1pa vAta te bhUlI hoke teNe duHkha pharazuM. mAharA lAla rAya kahe tava hoke Aja meM karazuM; mAharA lAla bhUpati kahetAM hoke cUMka khasI jaI; mAharA lAla sukhamAM rAtri hoke cAra ghaDI gaI. mAharA lAla I/1dI kAlI caitye hoke huM jaNa AvI; mAharA lAla khaDraga grahIne hoke bhUpa namAvI; mAharA lAla - Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 3 : DhALa - 3 rANI khaDga hoke ghAva lagAve; mAharA lAla rAyane mArI hoke kaMta jagAve; mAharA lAla // 17 // zI2pe zyo hoke mAdhava mUo; mAharA lAla karmaviTaMbaNa hoke nArInI juo; mAharA lAla brAhmaNI ciMte hoke doya vikhUTI; mAharA lAla nAThI vanamAM hoke core lUMTI, mAharA lAla // 18 // vaLI bivarAvI hoke khaDga kheMcI; mAharA lAla baLadeva gAmeM hoke jaIne vecI; mAharA lAla dhana deI vezyA hoke nija ghara lAve; mAharA lAla bhogI na2zu hoke bhoga milAve; mAharA lAla ||19lI kALa ghaNero hoke tasa ghara gamiyo; mAharA lAla tAta gaveSaNa hoke kezava bhamiyo; mAharA lAla pharatAM Avyo hoke baLadeva gAme; mAharA lAla tehi ja vezyA hoke gha2 visAme; mAharA lAla 20nA yauvana vayamAM hoke dhana saMjoge; mAharA lAla kAmalattA zuM hoke vilase bhoge; mAharA lAla eka dina pUche hoke prema vizeSe; mAharA lAla bhaTa kema bhaTake ho ke deza videze. mAharA lAla // 21 // kiyA gAmanA hoke cho revAzI; mAharA lAla tava teNe mUlathI hoke vAta prakAzI; mAharA lAla vAta suNIne hoke manamAM mUMjhI; mAharA lAla suta saMbhoge hoke haIDe dhrUjI; mAharA lAla // 22 // pApa aghore hoke durgati mUkI; mAharA lAla deu agina hoke kAyA phUMkI; mAharA lAla kahe nija sutane hoke, ghera sadhAvo; mAharA lAla nahI A bhavamAM hoke tAta milAvo. mAharA lAla ||23mA IMdhaNa khaDakI hoke, yamunAtIre; mAharA lAla cayamAM peThI hoke; nAhI nIre; mAharA lAla to paNa vItaka ho ke. karma adhUre; mAharA lAla ciMtA taNANI hoke yamunApUre. mAharAlAla // 24 // 143 Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 dhamilakumAra rAsa kADhe vaLagI hoke pavane ThelI; mAharA lAla vaMdAra vanamAM hoke jaIne mehalI; mAharA lAla godhaNa cAre hoke tihAM bharUADI; mAharA lAla eka Ahere hoke lIdhI upADI. mAharA lAla /pA nija ghara lAvI hoke rUmAM bhArI; mAharA lAla sajja thaI tava hoke karI nija nArI; mAharA lAla huM te nArI hoke mathurA AvI; mAharA lAla gorasa bhAjana hoke jAu vadhAvI. mAharA lAla rado pati suta rAjA hoke sahu sukha khoyuM; mAharA lAla kehane jouM toke kehane rouM; mAharA lAla deve kIdhI hoke sahunI veraNa; mAharA lAla dvija kula lajavI hoke huI AharaNa mAharA lAla //rA tapave locana hoke karma virocana; mAharA lAla takra verAte hoke zI karuM zocana; mAharA lAla ema kahI cAlI hoke paMtha vizeSa; mAharA lAla mathurA vanamAM hoke munivara dekhe. mAharA lAla /28. gurupada praNamI hoke pAse beThI; mAharA lAla vANI suNatAM hoke lAgI mIThI; mAharA lAla dIkSA leI hoke pA5 vighAtI; mAharA lAla. kevala pAmI hoke mukti jAtI. mAharA lAla 29mAM pAMce bAMdhava hoke najare dekhI; mAharA lAla nArI upara hoke citta uvekhI; mAharA lAla sAthanI sAthe hoke paMtha sadhAvyA; mAharA lAla kaMcanapuramAM hoke sukhabhara AvyA. mAharA lAla 3nA trIje khaMDe hoke trIjI DhALe; mAharA lAla dhammila kuMvarane hoke rAsa rasAle; mAharA lAla suNo vairAgI hoke tattva vilAsI; mAharA lAla zrI zubhavIre hoke vANI prakAzI. mAharA lAla /31aaaa. zivapura nAmanuM nagara che. te nagaranI zobhA anerI che. te nagaramAM kulAcAranuM sArI rIte pAlana karato, mAdhava nAme brAhmaNa raheto hato. te brAhmaNane raMbhA samAna kAmalatA nAme strI hatI. te strInuM Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 3 : DhALa - 3 145 rUpa evuM hatuM ke tenI AgaLa apsarA paNa hArI hatI. evI rUpavAna hatI. tenA baMneno saMsAra sukhI hato. baMnenI vacce prIti aparaMpAra hatI. premakaTArIthI paraspara vIMdhAyAM hatAM. saMsArarasika teone eka putranI prApti thaI. te haju nAno dUdha pIto bALaka hato. //rA kAmalatAnuM caritra :- eka divasa te nAnA bALarAjA kezavane gharamAM besADI kAmalatA gAmane goMdare kUvAe nirmaLa evuM pANI bharavA gaI. sarakhe sarakhI sAhelaDIo sAthamAM hatI. potAne mAthe pANI bhareluM beDu che. tenI upara jhArI mUkI che. te jhArI jhaLakI rahI che. evI mAthe beDu mUkIne rUmajhuma rUmajhuma karatI cAle che. potAno veza eTale sAllo vagere sarakho karI rahI che. sarakhI sAhelIo paNa ToLe vaLIne mArgamAM jatI potapotAnA patinI vAto karatI karatI cAlI jAya che. kahyuM che ke ATha sthAnake strIo bhegI thAya tyAre alakamalakanI kathA-vikathAo cAlatI hoya che. ATha sthAna evAM che tyAM vikathAo thatI hoya che. 4lii garabe ramatAM, jamaNavAramAM, nadIe kapaDAM dhotAM, kathA sAMbhaLatAM, maMdire darzana karavA jatAM, bAhira bhUmi jatAM (jaMgala jatAM) jayAM vAta karAya ja nahi.) //pI pApaDa vaNatAM, ne pANI bharavA jatAM ke AvatAM. A AThe sthAnake vikathA lagabhaga cAlatI hoya che. kAmalatA paNa A rIte vAto karI rahI che. vaLI potAno putra yAda AvatAM, gheko karIne hAtha pasArIne bolI. "cAla bAI! huM mArA lADakavAyA dIkarAne sUno mUkIne AvI chuM." AgaLa ekalI cAlavA lAgI. sakhIo pAchaLa rahI gaI. haju te nagaranI bahAra hatI. nagara bahAra koI phoje AvI che. temAM keTalAkanI pAse bhAlAM hatAM. te bhAlAM jhaLakI rahyAM che. 6ll. : sakhIthI vikhUTI paDelI kAmalatA laTakA caTakA karatI AvatI hatI. raMbhA sarakhI rUpALI evI A kAmalatAne lazkaranA yoddhAe joI. cArekorathI yoddhAo gherI vaLyA. tene lUMTI lIdhI. subhaTo tene pakaDIne rathamAM besADIne cAlI gayA. lazkara sAthe rathamAM besADI, savArI kapilapura pahoMcI gaI. AzA kAmalatA rAjAne tyAM - kAmalatAne subhaToe kaMpilapuranA rAjAne soMpI. rAjAe paTTarANI karI ane aMtaHpuramAM besADI dIdhI. kAmalatA paNa pati-putrane bhUlI jaIne rAjAmAM rakta banIne sukhapUrvaka rahevA lAgI. rAjAne tyAM sukhasAmagrIno toTo nathI. emAM vaLI paTTarANIpade zuM bAkI rahe? viSayomAM pUrepUrI Asakta banI cUkI. vyabhicAriNI thaI cUkI. rAjAmAM Asakta thayelI putrane paNa bhUlI gaI. IITA A bAju gharamAM bALaka rahelo hato te moTo thavA lAgyo. pitAe bhaNavA guru pAse mUkyo. kezava bhaNavAmAM hoMziyAra, jotajotAmAM cauda varasano yuvAna putra thaI gayo. pitAnA dhaMdhAmAM joDAyo. aDhaLaka lakSmI upArjana karI. dhanavAna thatAM te nagaramAM prasiddha paNa thayo. ll ekavAra pitA mAdhavane koIe samAcAra ApyA ke tamArI patnI kaMpilapura rAjAnI rANI thaIne rahI che. kezavaputrane ghara-lakSmI vagere bhaLAvIne patnInI bhALa levAne, mAdhava brAhmaNa kapilapura nagare pahoMcyo. 10nA - mAdhavanI zodha - tyAM AvIne badhAMne pUchavA lAgyo ke "A prakAranI strI tame koIe joI che?" rAjAnA mahelanI AsapAsanA lokone pUchavA lAgyo. te strI kyAM che? ekavAra rAjamahelanA gokha AgaLa mAdhava koIne pUchato hato ke tame kAmalatAne joI che? te arasAmAM gokhamAM beThelI kAmalatAe potAnA patine joyo. (baMnenI prIti ghaNI ja hatI.) ghaNA vakhate patine jotAM ja ekadama * AnaMdamAM AvI gaI. haiyAmAM heta ubharAyuM. 11|| Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 dhammilakumAra rAsa mAdhava vaidhanA veze - saMketa ApIne bolAvyo. vaidyanuM rUpa karavAnuM kahyuM. vaidyanI vAta karIne ravAnA karyo. potAne jANe zULa UpaDI hoya (peTamAM duHkhAvo) te pramANe cALA karavA lAgI. dAsIne kahevA lAgI. jo pelA vaidyarAja jAya che. jaldI bolAvI lAva. dAsI utAvaLI jaIne vaidyane laI AvI. zarIrane tapAsavAnA bahAne, mahelamAM baMnee arasaparasa vArtAlApa karI lIdho. teNIe jaNAvyuM ke "mAre tamArI sAthe AvavuM che. paNa A rAjamahelamAMthI ekadama AvavuM jokhama che. kALIdevInA maMdire huM amuka divase AvIza. divasa nakkI karIne kahI dIdho. sAthe ghaNuM dhana laI AvIza, kAlIdevInA maMdiramAM tame saMtAIne sAvadhAna thaIne rahejo . ||12| nakkI karIne potAnA pati mAdhavane javA dIdho. kAmalatAne have rAjA pratyethI moha UtarI gayo che. enuM mana mAdhavamAM lAgyuM che. je dina sAMje javAnuM nakkI karyuM hatuM, te dina sAMje dAgInA vagere dAbaDAmAM bharI dIdhA. peTI bharIne taiyAra karI. rAjA Ave te pahelAM sUI gaI. thoDIvAramAM rAjA Ave te pahelAM rADo pADavA lAgI. peTamAM cUMka bahu Ave che re ! rahevAtuM nathI. o bApa re ! marI gaI. 13 cAre bAjuthI dAsadAsIo bhegI thaI. oSaDiyAM karyA paNa sAruM thayuM nahIM. rAjAne bolAvavA dAsI gaI. tarata ja rAjA AvyA. rAjAe paNa sArA, jANakAra, hoMziyAra, rAjavaidyane bolAvyA. gurunI zikhAmaNa kuziSyane asara na kare, te rIte sArA vaidyanA auSadhathI paNa paTTarANIne sAruM thatuM nathI. kaMI thayuM hoya to asara thAyane ? rAjA pAse ja beTho che. ciMtita thayo che. tyAM rANIne vAta yAda AvIne dhIme dhIme bolatI kahevA lAgI. he svAmI ! uha ! hA! mane kAraNa yAda AvyuM. huM kema mAMdI paDI. te have yAda AvyuM. mane peTanI pIDA kema thaI ? rAjanuM jANuM have. rAjA kahe..priye ! bola ! zuM kAraNa che ! rANI kahevA lAgI. svAmI ! tame mAMdA paDyA hatA. tyAre meM kAlIdevInI mAnatA mAnI hatI. /14o. rAjA kahe zuM mAnatA hatI? rANI kahe...he mA ! mArA svAmIne jayAre sAruM thaI jaze. tyAre ame baMne sAthe tAre maMdire rAte AvazuM ane balibAkulA vagere ApI tArI pUjA karazuM. pachI tAre caraNe eka hajAra sonAmahora mUkazuM. (caDAvazuM) 1po. kAlI mAnA maMdire - he mahArAjA ! A vAta huM taddana bhUlI gaI. tame sAjA thaI gayA. mAnI mAnatA karI nathI. eTale je kAlImA rIsAI gaI. ane mane pIDA cUMka UpaDI. rAjA bolyo - priyA ! tArI mAnatA Aje ja ApaNe pUrI karazuM. (Aja rAte mAdhavapatine kAlImAnA maMdire bolAvyo hato.) rAjA jayAM A vacana bolyo ane tarata ja rANInI pIDA gAyaba. cUMka khasI gaI. nirAMte UMgha AvI gaI. cAra ghaDI nirAMte UMgha pUrI thaIne te jAgI. /16ll rANIsAhebe nIMda lIdhI. tyAM sudhImAM rAjAe dAsIo thakI badhI taiyArI karAvI dIdhI. sonAmahorano thelo bharAvyo. balibAkulA-pUjAnA thALa taiyAra karAvyA. pachI rANIbAne rAjAe jagADyAM. rathamAM besIne baMne jaNAM kALImAtAnA maMdire rAtrie AvyAM. mAtAne caraNe pote page lAgI. rAjAne kahevA lAgI. te svAmI ! mAtAne namaskAra karo. lAvo mArA hAthamAM talavAra. rAjA mAtAjIne jevo namavA jAya che tyAM ja rANIe potAnA hAthamAM rahelI talavArano ghA rAjAnA garadana upara karyo, rAjA to paraloke pahoMcyo. lohInI choLo UchaLI. kaThaNa kalejAvALI kAmalatAne haiye kaMI ja asara na thaI. potAno svAmI mAdhava brAhmaNa tyAM saMtAIne sUto hato. aDadhIrAta hatI. bicAro UMghI gayo hato. rAjAne mArI kAmalatA mAdhava brAhmaNane uThADavA lAgI. tyAM tene sarpe daMza dIdho. te paNa paraloka pahoMcI gayo. jIva hoya to UThe ne ! I/17thI Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 3 : DhALa - 3 140 mAdhavane sarpadaMza - ghaNo DhaMDhoLavA chatAM brAhmaNa na jAgyo kAraNa sarpadaMzathI mRtyu pAmyo hato. - mAtAjIno dIvo hato. te laIne joyuM. pati mRtyu pAmyo che. zarIra jheranA kAraNe lIluMchama thatuM gayuM che. samajI gaI ke jJAnI bhagavaMta kahe che ke "A nArInAM karmanI viTaMbanA juo. na rAjAnI rahI, na brAhmaNapatinI rahI." kAmalatA brAhmaNI vicAre che...re ! meM to baMne khoyA. baMnethI gaI. have mahele jaIne paNa zuM kAma? rAjA marAyo. javAba zuM Apavo? loko jANaze savAre to, mAre paNa maravAno ja vAro Avaze ! jIva bacAvavA, sAthe je dhana laIne AvI hatI. te dhana laIne vana tarapha bhAgI. savAra paDatAM cora loko maLyA. dhana lUMTI lIdhuM. nArI lUMTAI gaI. 18. kAmalatA vagaDAnI vATe :- vaLI khaga batAvIne bIvaDAvI. "khabaradAra ! jo have AghIpAchI thaI che to haNI nAMkhazuM." coro AgaLa pAchaLa cAle. vacamAM A nArIne rAkhI. jaMgala vaTAvIne baLadeva' nAme gAma AvyuM. coroe te gAmamAM rahetI vezyAne tyAM vecI. paisA UbhA karyA. dhana ApIne vezyA te kAmalatA strIne potAne ghera laI gaI. nAca-gAna-nRtya vagere kaLA zIkhavIne potAnA dhaMdhAmAM te strIne vezyAe pAvaradhI karI. bhogI manuSya Ave che tene vezyA, kAmalatAnI pAse mokale che. pote rUpALI che. vezyAno dhaMdho zuM bAkI rahe ? bhramara sarakhA bhogI manuSyo ghaNA AvavA lAgyA. vezyAno dhaMdho joradAra cAlyo. 19 vezyAne ghera :- A rIte kAmalatAe vezyAnA dhanamAM ghaNo vadhAro karyo. ghaNo kALa vezyAne tyAM kAmalatAe vItAvyo. have A bAju kezava (kAmalatAno putra) ghaNo samaya gayo, paNa potAnA pitA pAchA na AvavAthI ciMtA karavA lAgyo. temane zodhavA mATe kezava potAnA gAmathI nIkaLI. judA judA gAmamAM pharato pharato te paNa A ja baLadeva gAme Avyo. jyAM kAmalatA rahelI che te ja vezyAnA ghare vizrAma lIdho. 2vA kezava yauvanavaye dekhAvaDo che. dhana-saMpatti paNa ghaNI che. dhananA saMyogo ghaNA che jANI, vezyAe kezavane paNa kAmalatAnI pAse mokalyo. rUpa-yauvanarasAla evAM baMne jaNAM viSayamAM Asakta gaLAbUDa banyAM. bhogone bhogavI rahyAM che. premaviluddhI vezyA eka divasa brAhmaNa kezavane pUchavA lAgI. baMne vacce sneha-prIti ghaNI che. te bhaTTa ! A tamAro deza gAma-nagara choDIne paradeza-bIjA nagare kema bhaTakI rahyA cho ? /ra1|| kAmalatAe putrane oLakhyo - vaLI kayA gAmanA vatanI ? kyAM rahevuM? vagere kAmalatA gaNikA pUchavA lAgI. tyAre kezave potAnA gAmanuM nAma daIne mULathI adhikAra saghaLI vAta kahI. vAta sAMbhaLI gaNikA manamAM mUMjhANI. arerere ! meM pApiNIe zuM karyuM? putranI sAthe bhoga bhogavyA. saMbhoga karyA. re! enuM haiyuM kaMpI UThyuM re ! meM A zuM karyuM? Il22 are ! o prabhu ! A aghora pApe huM kyAM jaIza? mArI zI dazA thaze? durgati to nakkI che. have jIvIne paNa zuM kAma che? A kAyAthI AvAM bhayaMkara pApa ! A kAyAne ja agnimAM phUMkI mAruM re ! A jIvavAthI saryuM? Ama vicArIne putrane kahevA lAgI ! "A bhavamAM to tane tArA pitAno meLApa thavAno nathI. kAraNa ke sarpadaMzathI mRtyu pAmyA che. te huM jANuM chuM. (kahetI nathI ke huM tArI mA chuM) have ghera cAlyo jA. bhaTakIza nahIM. //2all agnisnAna :- kezave paNa kaMI AgaLa na pUchyuM. pitAnI vAta sAMbhaLIne te tyAMthI ravAnA thayo. potAnA gAma cAlyo gayo. A bAju kAmalatA paNa sAMja paDatAM yamunA nadInA kinAre jaI pahoMcI. lAkaDAM ekaThAM karI citA taiyAra karI. pachI yamunA nadImAM nAhIne pavitra thaI, pachI te citA Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmilakumAra rAsa saLagAvI. ne pote citAmAM praveza karyo. paNa juo ! karmanI gati kevI nyArI che ! citA bhaDabhaDa saLage te ja pahelAM acAnaka yamunA nadImAM pUra AvyAM. nadInA kinAre je hatuM te saghaLuM taNAI javA lAgyuM. temAM A saLagatI citA paNa taNAI gaI. / / 24 / nadInA pUramAM ardhadagdhI (aDadhI dAjhelI) te taNAvA lAgI. koI kASThane te vaLagI. pavananA sUsavATAthI taNAtI te strI vRMdAvananA kAMThe AvI. pUra osaryAM. (UtarI gayAM) te tyAM AgaLa paDI rahI che. ThaMDIthI akaDAI javAthI UbhI paNa thaI zakatI nathI. ardhabhAnamAM paDI che. tyAM te ja vanamAM gAyonuM dhaNa laIne bharavADa cAro carAvavA Avyo che. bebhAna jevI avasthAmAM kinAre paDelI te strIne joI. pote tene upADIne potAnA ghera laI Avyo. 25 / / 148 bharavADanA ghare :- rUno Dhagalo karIne temAM sUvADI. cAre korathI rU vaDe vaLI pAchI DhAMkI dIdhI. rUnA garamAvAthI cetanavaMtI thaI. jayAM jayAM dAjhI hatI tyAM pANIthI phollA paNa paDyA hatA. bharavADe upacAra karyA ne te strI sAjI thaI. to bharavADe te strIne potAnI strI banAvI. gharamAM rAkhI. tyAM teNIno saMsAra cAlu thayo. te strI bIjI koI nahIM, paNa huM pote. ahIMyAM roja mAthe gorasa mUkIne mathurAmAM vecavA AvuM chuM. Aje A gorasanI maTakI bhIDamAM phUTI gaI emAM zoka zuM karuM ? // 26 // pati-putra-rAjA-badhAnAM sukhane khoyuM che. AmAM huM kone jouM ? kone rouM ? bhAgya yoge A badhAnI veraNa thaI. brAhmaNa kuLane lajavI, hamaNAM bharavADaNa thaI chuM. / / 27 / karmanI kaThinAI jyAre yAda Ave, tyAre to AMkhamAMthI codhAra AMsu vahe che. temAM A chAza ke dahIM DhoLAi gayuM temAM zoka zuM karuM bhAI ! ema kahIne te pAchI mathurA vanamAM pahoMcI. AgaLa jatAM vanamAM munivarane joyA. / / 28 / / kAmalatAne vairAgya ane prabhunA mArga :- munivaranA caraNe namIne tyAM ja beThI. muninI mIThI madhurI vairAgyavALI vANI sAMbhaLI, haiyAmAM vairAgya thayo. tyAM dIkSA grahaNa karI. pAponuM prAyazcitta karavA lAgI. cAritranI suMdara ArAdhanA karI kevalajJAna pAmI. muktinagaramAM pahoMcI. / / 29 / kAmalatAnA mukhe enuM caritra sAMbhaLyuM. te najare joyA pachI te pAMceya baMdhavanuM strI thakI mana UThI gayuM. vairAgya jAgyo. koI sAthe jato hato, tenI sAthe pAMce bhAIo kaMcanapura nagaramAM sukhapUrvaka pahoMcyA. II30 // dhammilakumAra rAsanI rasIlI evI A trIjA khaMDanI trIjI DhALamAM zrI zubhavIravijayajI mahArAje temanI suMdara vANI prakAzI. he vairAgI ! tattvanA rasiyA ! have AgaLa zuM bane che te sAMbhaLo. II31 // tRtIya khaMDanI DhALa : 3 samApta -: dohA : kaMcanapura cahuTe gayA; pAMce puNya pavitra; tava tihAM kulaTA nArInuM; dIThuM duSTa caritra. // 1 // zira mUMDI dharI rAsabhe, kADhe nRpa pura byAra; eka narane zirapAva deI, kare ghaNo satkAra. // 2 // pUche pAMce bAMdhavA, koIkane teNI vAra; te nara kahe kautuka jizyo, nArI taNo adhikAra. // 3 // pAMca bhAI kaMcanapura nagare :- puNyAtmA pAMceya baMdhavo mathurAnagarI choDIne kaMcanapura nagarIe pahoMcyA. pharatAM pharatAM nagaranA cauTAmAM pahoMcyA. pAMceya bhAIo pharatA hatA. tyAM vaLI eka strI Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 3: DhALa - 4 149 jovA maLI. je kulaTA hatI tenAM duSTa caritra jovA vaLI pAMceya tyAM UbhA. //te strIne mAthe mUMDo karAvelo che. gadheDA upara besADI che, ane rAjAnI AjJAthI rAjasevako te gadheDAne zerIe zerIe pheravIne nagara bahAra kADhI mUkavA jaI rahyA che. pAchaLa lokonuM ToLuM che. jyAre rAjasabhAmAM te rAjA eka puruSane satkAra karIne zirapAva ApIne moTu inAma ApI rahyo che. rA AvA prakAranuM dRzya joIne pAMceya bhAIoe nagaranA lokomAMthI ekane pUchyuM. "bhAI ! A zuM kautuka che? A strIno varaghoDo...A zuM badhuM?" tyAre te bhAIe te strInA dugaritranuM varNana karatAM kahyuM.... //3 DhALa cothI. (joI joI re joga tarI dazA...alabelAjI...e dezI) A nagare sAgaradatta Isa; suNa paradezI; eka vyavahArI rUDo vase. suNa paradezI; tasa zrIdatta nAme suta jyo, suNa. eka dina zrIpura nagare gayo. suNa. 1. somadatta zeTha che tihAM kane; suNa. jayasiri putrI che temane; suNa, zrIdatta paraNyo te abhinavI; suNa. paraNIneM piyarIe ThavI; suNa. rA. bharI kariyANAM pravahaNa caDyo; suNa. pAchaLa yauvana vanitA naDyo; suNa, navalA narazuM mana melatI; suNa. sarakhI sakhI sAthe khelatI. saNa. IkA nara dekhI bAla hasAvatI; suNa. hasatI haIDuM dekhADatI; suNa. sakhIyo bALaka halarAvatI; suNa. nara najare bIDAM cAvatI. suNa, IkA vaLI garabA ghara ghara gAvatI; suNa. paga hAthe meMdI lagAvatI; suNa. mele khele jAne jatI; suNa. nara najare Alasa moDatI. suNa. pI. ghara gaNatI nara vedhANIe; suNa. kulaTA lakSaNa e jANIe; suNa, kadarUpI strI jIvana same; suNa. cAlo cekaTa karatI bhame. suNa. dA te rUpavatI kema rahe ghaDI; suNa. pAkakAle lIMbolI mIThaDI; suNa, eka dina maMdira meDI caDI; suNa. jotAM eka nara najare paDI. suNa. ILA sakhi mAlatI tasa ghara mokalI. suNa. saMketa karI citta sAMkalI; suNa, saMjoga banyo mAlaNa ghare, suNa. pratidina tasa ghara ema saMcare. suNa. IITA. parataTathI zrIdatta AvIyo, suNa. nija ghara lakhamI bahu lAvIo; suNa, sasarA ghara strI teDaNa gayo; suNa. pati dekhI jayasiri duHkha thayo suNa. lA. kahe sakhIne have kahAM jAizuM; suNa. ciMtApanagiye citta DahyuM; suNa, kapaTe madhure vacane hasI, suNa nizi zayanapati pAse vasI. suNa. 10nA 1. Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhammilakumAra rAsa zrIdatta vacana amRta ghaDo; suNa. sA ciMte vaLagyo jhAMpo; suNa, guruprema vacana zikSA kahe; suNa. kuziSya virecana ghA lahe. suNa.||11|| aNabolI pati nidrA vI; suNa. tava uThI cAlI jayasi2I; suNa, sakhIghara jAvA mAraga caDI; suNa. eka cora taNI najare paDI. suNa. / / 12 / / te cAlyo pUMThe saja thaI; suNa. sA cahuTAmAM parave gaI; suNa, je narazuM tihAM meLo hato; suNa. ghaNIvAra thaI te ghara jato. suNa.||13|| eka rAjapuruSa koI strI haNyo, tihAM te dina teNe meLo karyo; suNa, koTavALa haNe tasa tIrathI; suNa paradezI. cora bhrAMte gayo te jIvathI; suNa paradezI suNa. / / 14 / / dekhI paNa sA kAmAturI; suNa paradezI. kare AliMgana upara parI, suNa paradezI, gaLe vaLagI mukha cuMbana kare, suNa paradezI. juo cora e kulaTA zuM kare suNa paradezI. / / 15 / / tihAM tarU upara eka bhUtaDuM; suNa paradezI. ciMte ehane vaLagI paDuM. suNa paradezI, kulaTAnI hoMza purI karuM, suNa paradezI. ciMtI muDadamAM saMcaryuM. suNa paradezI. / / 16 / / kare bhoga priyA anukUlathI, suNa paradezI. nAka karatI khAdhu mUlathI; suNa paradezI, ciMte buccI A zuM thayuM ? suNa paradezI. te mRtakazuM bhUta UDI gayuM; suNa paradezI. / / 17 / rUdhire cUtI sakhI ghara gaI, suNa paradezI. sakhIne jaNavI jehanI thaI; suNa paradezI, ghara AvI patizuM sovatI; suNa paradezI. uThI pokArI rovatI. suNa paradezI.||18|| taskara joI pAcho vaLyo, suNa paradezI. savi loka tihAM bhego malyo, suNa paradezI, Sir pApI keNe zikhAviyo, suNa paradezI. jaI rAjavAre jaNAvIyo suNa paradezI. / / 19 / / zrIdattane kalaMka dIyo ati; suNa paradezI. ama beTI jagamAM mahAsatI suNa paradezI, nRpane mana vAta kharI vazI, suNa paradezI. zrIdattane bAMdhyo tihAM kazI. suNa paradezI. ||2nA tava cora tihAM pAse rahI. suNa paradezI. jehavI dIThI tehavI kahI; suNa paradezI, sAce savi jUTha nasAviyo, suNa paradezI. sarapAva zrIdattane nRpa dIyo suNa paradezI. / / 21 / / gardabhe besArI kusatI; suNa paradezI. ghara ghara pheravato bhUpati; suNa paradezI, je ramaNI saMge rAciyA, suNa paradezI. dhana ApI te jaga nAsiyA; suNa paradezI. I22 / / ema sAMbhaLIne pAMce jaNA, suNa paradezI. saMsAra thakI ubhaggA ghaNA; suNa paradezI, te kaMcanapurathI nIkaLyA, suNa paradezI. jaI sAtha manoharamAM bhaLyA; suNa paradezI. 23 trIje khaMDe cothI kahI, suNa paradezI. e DhALa guNI cittamAM grahI; suNa paradezI, zubhavIra kahe te nirmaLA suNa paradezI. vanitAthI vasiyA vegaLA. suNa paradezI. / / 24 / zrIdattanI kathA Hre paradezIo ! amArA A nagaramAM sAgaradatta nAme dhanavAna eka vyavahAriyo zreSThI rahe che. te zreSThIne zrIdatta nAme eka putra hato. dhIme dhIme yauvanavaya pAmyo, ne bhaNIne taiyAra thayelo 150 Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 3: DhALa - 4 151 zrIdatta pitAne vyApAramAM sahAyaka banyo. vepAra arthe eka dina zrIdatta zrIpura nagare gayo che. vepAramAM kAbela hovAthI pitAe ja putrane mokalyo che. I/1ii te zrIpuranagaramAM somadatta nAme vaNika vyApArI rahelo che. A zeThane jayazrI nAmanI lADakavAyI putrI che. dhaMdhArthe A zeTha zrIdatta tathA tenA pitA vagerene oLakhe che. vyApAra mATe Avela zrIdatta ne putrI jayazrInAM lagna karyA. thoDA dina rahelo zrIdatta have te jayazrIne kahevA lAgyo. ahIMthI haju mArA vepAra mATe AgaLa javAnuM che. to tame ahIM tamArA pitAne tyAM raho. tema kahI tene tyAM mUkIne zrIdatta AgaLa vepAra mATe gayo. jarA vepArArthe paradeza :- zrI datte kariyANA Adi vahANamAM bharIne (vahANa) taiyAra karAvyAM. tyAMthI te samudramArge AgaLa vadhyo. pAchaLa mUkelI potAnI strI, navenavI ne vaLI yauvanavatI. kAmadevathI pIDAI. manamAM navA navA puruSanI icchA karavA lAgI. sarakhI sAhelIo sAthe ramavA khelavA jAya che. 3 ramavA gayelI jayAM, tyAM jo koI puruSa dekhAya to, potAnA vALa chUTA mUkI judAM judAM nakharAM karavA lAgI. hasatI hasatI te puruSanI sAme jAya ane potAnI chAtI batAvatI hatI. vaLI sakhIonA ghare jaIne tenAM bArbAbaccAne UMcakIne ramADatI, uchALatI vagere krIDA karatI hatI. dUrathI puruSane AvatA joIne pAna khAvA lAge. ne hoTha lAla karIne batAvatI hatI. //4ll vaLI ghara ke bahAra jayAM jAya tyAM garabA gAvA jatI. vaLI hAthe-page meMdI lagAvIne ghUmatI. gAma bahAra AvatA nATakiyA vagere jovA pahelI doDatI. dhaNI nahi koNa vAre ? mAbApanI lADakI, tethI paNa kaMI na kahe. jAnamAM javAnuM hoya to paNa te pahelI. puruSone joI vaLI ALasa maraDatI. : hAtha paga UMcAnIcA karyA karatI. paNa kahyuM che ke - je strI ghara gaNe, puruSonI sAme joIne hasyA ja kare, nATakacALA karyA kare te kulaTA strInAM lakSaNa kahevAya che. game tevI kadarUpI strI hoya, to paNa yauvanamAM cenacALA karatI phare che ||dI to rUpavatI eka ghaDI paNa kema rahI zake. kaDavA lIMbaDAnI lIMboLI samaya Ave pAke che. tyAre te mIThI hoya che. yauvanavatI strInuM paNa AvuM ja samajavuM. jayazrI eka dina potAnA mahelanI meDIe caDI che. cAre kora dUra dUra najara nAkhyA kare che. tyAM eka nara mArgethI jatAM teNIe joyo. te puruSanI najara paNa teNInI upara paDI. baMnenI AMkho maLI. IIchI potAnI sakhI mAlatIne te puruSanA ghare mokalI. pote saMketa ApIne tene mAlaNane tyAM maLavAnuM nakkI karyuM. te dinathI roje te baMne jaNA mAlaNane tyAM maLe che. jayazrI mananI icchA pUrI kare che. dA. - zrI datta vatanamAM - A tarapha samudramArge gayela zrIdatte vepAra kheDIne, ghaNI lakSmI meLavI, potAnA ghare Avyo. te pachI mAtApitAe tene Agraha karIne sasarAne ghera mokalyo. kahyuM ke "tArI patnIne laI Ava." zrIdatta have sAsare Avyo. patine dekhI jayazrI manamAM ghaNI duHkhI thaI. hA duHkhI thayelI jayazrI, potAnI sakhI mAlatIne kahevA lAgI. re sakhI ! have zuM karavuM? kyAM jaIza? jayazrIne ciMtA rUpI nAgaNI cittanI aMdara DaMkhI, mAyA kapaTa karIne pati sAthe hase che, bole che. sArA ane madhurAM vacano kahe che. rAta paDatAM patinI sAthe zayAmAM rahI che. paNa cena paDatuM nathI. 10nA - zrIdatta paNa paradezathI Avelo che. mIThAM vacanothI vAto kare che. navI navI vArtA paNa kahe che. zrIdattane mana jANe amRtano ghaDo. jayazrI vicAre che A to vaLagyo jhAMpaDo. jema guru premathI ziSyane hitazikSA Ape, - vAto kare paNa kuziSyane kaDavI phAkI jevI lAge, tevI rIte jayazrIne to jANe potAne bhUta vaLagyuM hoya tevuM Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 milakumAra rAsa lAgavA mAMDyuM. [11] have jayazrIe to bolavAnuM baMdha karyuM. mauna karyuM. to zrIdatta paNa nidrA devInuM zaraNuM lIdhuM. jayazrIe jANyuM ke svAmInAtha uMghI gayA che. tethI zayyA choDIne sakhI mAlatInA ghera cAlI. mArgamAM ekalI jatI A strI aMdhArAmAM eka coranA jovAmAM AvI. II1rA have cora paNa A strInI pAchaLa pAchaLa cAlavA lAgyo. cauTAmAM pANInI paraba pAse koI puruSane maLavAno saMketa karyo haze. tethI te pANInI parabe jaI UbhI. A strIne AvatAM vAra lAgI, samaya karatAM ghaNI vakhata thaI gayo. tethI te sAMketika puruSa rAha joIne cAlyo gayo. II13ii A nagarano eka rAjapuruSa, koI strI sAthe pharato haze, to teNe paNa te strIne maLavAno samaya ane jagyA Aja ApelAM. to te rAjapuruSa tenA saMketa anusAra tyAM AvI caDyo. rAtri samaye chAnAM AvatAM A puruSane koTavAle joyo. coranI bhrAMtithI koTavAle tIra mAryuM ne te rAjapuruSa bicAro jIvathI gayo. tyAM ja mRtyu pAmyo. /14ll strInuM duSTa caritra - kAmAtura thayelI A jayazrI, enA jArapuruSane maLavA AvI. paNa pote ghaNI moDI AvI. tethI te to cAlyo gayo ane A rAjapuruSa tyAM aMdhArAmAM paDelo joyo. (marelo che tevuM na jANatI hovI joIe) te strI ke puruSanI upara caDIne AliMgana devA lAgI. gaLe vaLagI cuMbana karI rahI che ane tenI sAthe bhoga paNa jAte bhogavavA lAgI. potAnI vAsanAne saMtoSe che. pAchaLa Avato pelo cora A kulaTA strInA caritrane joI rahyo che. manamAM tene dhikkAre che. //upA pANInI paraba pAse eka vRkSa hatuM. tyAM koI rakhaDela bhUta rahetuM hatuM. teNe paNa A caritra joyuM. te bhUte vicAryuM ke, kulaTAnI hoMza pUrI karavA huM maDadAmAM praveza karuM. to kulaTAnI hoMza pUrI thAya. ne tarata ja te maDadAmAM jaIne peThuM ane tarata ja peluM maDaduM saLavaLyuM. [16ll have A kulaTA tenI sAthe anukULa bhoga bhogavI rahI che. maDadAmAM rahelo bhUta paNa mukha upara te strIne cuMbana karavA lAgyo. cuMbana karatAM karatAM te bhUte, te strInuM nAka karaDI khAdhuM ane maDadAmAMthI nIkaLIne jhADa upara cAlyuM hatuM. nAkakaTTI strI vicAre che re ! A zuM thayuM? 17 strI maDadA uparathI UThIne, lohI nItaratA nAke potAnI sakhIne tyAM gaI. mAlatI sakhIne badhI ja vAta jaNAvI. core paNa pUrepUro teno pIcho pakaDyo hato. sakhIne gherathI potAne ghera AvIne patinI bAjumAM sUI gaI. jANe UMghamAMthI UThI hoya tema moTethI poka mUkIne rovA lAgI. /18 A saghaLuM nATaka joIne cora tyAMthI cAlyo gayo. (rAta to pUrI thavA AvI hatI.) poka mUkIne raDatI strIno avAja sAMbhaLI AjubAju sUtelA loka jAgI gayA ne tyAM bhegA thayAM. strInuM nAka joIne loko zrIdattane kahevA lAgyA. "re ! dhikkAra che! pApI te A zuM karyuM? AvuM tane koNe zIkhavyuM? zrIdatta to A joIne, sAMbhaLIne DaghAI gayo. jayazrInA saMbaMdhIoe rAjakAre jaIne rAjAne A vAta karI. phariyAda karI. 19o " AropI zrIdatta :- he rAjanuM ! A paradezI ane somadattanA jamAI evA A zrIdatte pApanAM kAma karyA che. amArI dIkarI to mahAsatI che. zrIdatta kalaMkita che. A amArI dIkarInuM nAka A pApIe karaDI khAdhuM che. najare dekhAtI vAta rAjAne sAcI lAgI ane sabhAmAM badhA loko ghU ghU karavA lAgyAM. tyAM ja rAjAnI AjJA thatAM zrIdattane beDIo paherAvI dIdhI. 20nA coranI sAkSI :- te ja vakhate pelo cora sabhAmAM hAjara hato. te core zrIdattanA pakSe rAjAne paDakAra karyo. zrIdattanI tarapheNamAM badhAnI hAjarImAM cora sAkSI thayo. saghaLI vAta sarvane sAMbhaLatAM Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 3 : DhALa - 5 153 kahI. pachI khAtrI karavA rAjAnA mANasoe paraba pAse paDelA rAjapuruSanA maDadAnA mukhamAM joyuM. to karaDAyeluM nAka aMdarathI nIkaLyuM. coranI kahelI badhI ja vAta sAcI TharatAM strInI vAta taddana juThThI nIvaDI. ane te vakhate zrIdattanAM baMdhana choDI nAkhyAM. ane e ja (co2) mANasane rAjAe zirapAva ne inAma ApyuM. / / 21 / / vaLI pelI strIne rAjAe hukama karyo. tethI mAthe muMDana karAvI, gadheDA upara besADI galIe galIe rAjamArge-cauTAmAM pheravI. dezanikAla karI. re ! sajjano ! AvI strIono vizvAsa karavA jevo nathI. jeo ramaNInA raMge rAce che, teo potAnuM dhana kharacIne jagatanA cokamAM nAce che. mATe strIno bharoso rAkhavo nahIM. / / 22 / / nagaranA mANasa pAsethI A kulaTA strInuM caritra sAMbhaLIne pAMceya bAMdhavone saMsAra pratye ghaNo tiraskAra jAgyo. te ja naga2mAM AgaLa jatAM samAcAra sAMbhaLyA. koI sArthavAha sAthe laIne jaI rahyo che. teonI sAthe te pAMceya bhAIo kaMcanapura nagarathI nIkaLI gayA. // 23 // trIjA khaMDanI A cothI DhALa samApta karatAM zrI zubhavIravijayajI mahArAja kahI rahyA che ke je bhAgyazALI strInA saMgathI vegaLA vase che, teo ja nirmaLa rahI zake che. he guNIjano ! A rIte tame paNa A DhALanA sArane cittane vize dhAraNa karo. 524nAM 12 tRtIya khaMDanI DhALa : 4 samApta -: Elel : pAMca sahodara paMthamAM, karatA ema vicAra, chaThTho bAMdhava ghara rahyo, tasa malavuM navi sAra. // 1 // jaIzuM to strI rAkSasI, eka dina karaze ghAta; teNe girivara upara caDhI, karazuM jhaMpApAta. // 2 // ema nizcaya karI cAlatA, pAMce azanane heta; mAraga gAme jaI jamI, sukhabhara nidrA leta. grA sAtha sakala keI diza gayo, mAraga bhUlyA teha; pAMce jaNa raNa utarI, AvI beThA eha. // 4 // jhaMpApAta kumaraNathI, vAryA deI upadeza; saMjama levA saja thayA, chaMDI sarva kleza. // 5 // ema kehetAM eka AvIyo, bhilla dharI dhanu bANa; tava pAMce uThI malyA; chaThTho bAMdhava jANa. // 6 // pUchatAM te ema kahe; bhAI gaveSaNa kAja; nIkaLIyo paMthe nimittaka, vacane maLyo tuma Aja. III cAlo jaIe ghara bhaNI, jove che sahu vATa; te kahe kabahu na AvIe, dekhI A bhava nATa. // 8 // Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 dhammilakumAra rAsa nATaka zuM dIThuM tame, paMca kahe lahI lAga; mULa thakI suNI pAmIyo, cittamAM te vairAga. ||lA SaT bAMdhavA SaT kAyanA, bhAve thayA rakhavAla; vrata icchAe besIyA, suNavA dharma rasAla. // 1 // guru kahe pUchyuM te kahyuM, bhilla vairAganuM gujha; kuMvara kahe gurune tadA, eha kathAnaka mujha. ||11|| pAMcabhAInuM paradezagamana H- strInA nimitte saMsArathI bhaya pAmelAM pAMceya bAMdhavo tyAMthI nIkaLI sArthamAM joDAyA. kaMcanapura choDI daIne cAlyA jAya che. mArgamAM cAlatAM pAMceya aMdaroaMdara vAta kare che. re ! ghera rahelA bhAIne maLavA javuM nathI. maLavAmAM koI sAra dekhAto nathI. // 1 // jo bhAIne maLavA jaIzuM to moTuM nukasAna. ghare rahelI ApaNI gharavALI rAkSasI jevI che. gherathI nIkaLI zakAze nahIM. ne rAkSasI jevI strIo kyAreka ApaNo ghAta karI de. kaMI kahevAya nahIM. tenA hAthe maravuM te karatAM to ApaNe koI parvata upara caDhIne jhaMpApAta karavo te vadhAre sAruM. // 2 // A pramANe nizcaya karIne sAthe cAlyAM jatAM teone bhUkha lAgI. rastAmAM najIkamAM gAma dekhAyuM. teo te gAmamAM gayA. bajAramAMthI khAvAnuM lIdhuM. pAdare jaIne bhUkhane dUra karI. jamyA. thAkelA teo tyAM ja vRkSa nIce vizrAma karavA, ghaDIvAra sUI gayA. tyAM ThaMDo pavana Avato hovAthI, te sau nidrAmAM poDhI gayA. IIII jaMgalamAM rahelo sArtha samaya thatAM te sau AgaLa nIkaLI gayA. pAMce baMdhu jAgIne jyAM sArtha rokAyelo tyAM pahoMcyA. koI ja jovAmAM AvyuM nahIM. pAchaLa cAlavA lAgyA. AgaLa bhegA thaI javAze. paNa mArganI AgaLa khabara nahIM hovAthI bhUlA paDyA. dizA bhUlyA ane raNa UtarIne ahIMyAM amArI pAse AvI beThA che. I4l agaDadatta kumAranI AgaLa sAhasagatisUrIzvarajI mahArAja A pramANe sAthe rahelA 6 muninI vAta karI rahyA che. vaLI AgaLa kahI rahyA che bhAI ! jhaMpApAta karIne, ApaghAta karavAno temano Azaya meM jANyo. bhAIono vairAgya :- tethI ame teone manuSyajIvana ane bhavanI durlabhatA batAvI. vairAgyabhAva jAge, jhaMpApAta karatAM aTake te rIte upadeza Apyo. teo haLukarmI hovAthI, upadezanI asara tvarita thaI. sarva saMklezone dUra karyA. vairAgyabhAva jAgyo. saMsAra choDI saMyamagrahaNa karavA taiyAra thayA. IIII jyAre A pramANe vArtAlApa cAlato hato. tevAmAM vaLI koI eka bhilla AvI caDyo. jenA hAthamAM tIra ane kAmaThAM rahelAM che. te bhillane joIne, pAMceya bAMdhavo bolavA lAgyA. re ! A to amAro bhAI che. ane tvarita pAMceya tene maLavA mATe UbhA thayA. tenI pAse pahoMcI gayA. vAto karavA lAgyA. II6 // vaLI pUchavA lAgyA. "bhAI ! tuM ahIMyAM A jaMgalamAM kyAMthI ?" bhilla kahelA lAgyo. "bhAIo ! tamArI ghare ghaNI rAha joI. tame koI na AvyA. eTale tamane zodhavA huM gharethI nIkaLI gayo. ghaNI jagyAe tapAsa karI. paNa kyAMye tamArI bhALa na maLI. rastAmAM koI eka naimittaka maLyo. temane pUchavAthI, teNe kahyA vacanane anusAre A dizAmAM Avyo ane ahIM Aje tamAro bheTo thayo. IIII he baMdhuo ! cAlo ! UbhA thAva ! ghara bhaNI jaIe. sahu svajano tamArI vATa joI rahyAM che." Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa- 3: DhALa - 5 155 bhAInI vAta sAMbhaLI, pAMceya baMdhu bolyA, "bhAI ! ame to ghera have kyAreya AvavAnA nathI. ame ghaNuM badhuM rakhaDyA. temAM A bhavanAM judAM judAM ghaNAM nATako joI lIdhAM che." IITall teonAM mukha upara saMsAranI udAsInatA, ane ghera nathI AvavAnA evI daDhatA joIne nAno - chaThTho bhAI pUchavA lAgyo. "re ! tame evuM te zuM joyuM ? mane paNa kaho to kharA !" tyAre moTA pAMceyamAMthI eka bhAIe mULa thakI je kaMI joyuM hatuM te saghaLuM kahI saMbhaLAvyuM. te sAMbhaLI te Avelo chaThTho bhilla paNa cittamAM vairAgya pAmyo. te paNa bhAIonI sAthe saMyama levA taiyAra thayo. tA. he kumAra ! A chae bhAIo, bhAvathI pakAyanA rakhavALa thayA. vratagrahaNanI icchAe, dharmathI raMjita thayelA, vaLI paNa dharma sAMbhaLavA beThA che. bhAI ! teM AmanA vairAgyanuM kAraNa pUchyuM, te meM kahyuM. 10nA tyAre kumAra bolyo..... he gurudeva ! Ape mane, mArA pUchavAthI vairAgyane puSTa karanAruM A bhillanuM kathAnaka ghaNuM sarasa kahyuM. vaLI namaskAra karIne upakAra buddhine dhAraNa karato kumAra kahe che "he sUrIjI ! vaLI te yakSanA maMdiranuM kathAnaka bIjA koInuM nahIM, paNa te kathA mArI potAnI ja ' hatI." ||11|| * DhALa pAMcamI (manaDuM aDe rahyuM mArUjI..e dezI) kuMvara kahe suNo svAmI, meM have tama zikSA pAmI re; manaDuM mohI rahyAM tArUjI, anta sAhasa mAyA; lobha murkhanirdaya jAyA re....manaDuM. lA. e duSTAcArI nArI; meM prANathI adhika dhArI re; hA hA eTalo kALa, muMjhANo mohanI jALa re..ma... //rA jAtya ratnamaNI nArI, tajI kulaTAne gaNI sArI re, kiMpAka tarUtala ThAyA, tajI suratarUnI chAyA re..ma... II paranArIzuM kIdha akAja, harI dharma pittaLakuLa lAja re; dIya bhille jIvitadAna; niHAraNa baMdhu samAna re..ma... III vAgha sarpathI pApI nArI; meM satIyathI adhika dhArI re; muja jIvita te haranArI; jema ogI huo gharabArI re..ma... pA. tava pallIza kahe suNo rAjA, kahe amane jogI avAja re; kahe kuMvara nisuNo bhAI; tuma cho ama dharma sakhAyI re..ma... I6ll eka dhanagiri nAme jogI, jogI paNa tanamana bhogI re; jogI thaI joga vikherI, eka bALikA bAla ucherI re..ma... Ilal caMdrAvatIpura vanamAMhI, bhoMyarAmAM rAkhI utsAhI re; bhIkhavRttie vase ArAma; jihAM koI na jANe ThAma re..ma... IITA. Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 yadukta dhammilakumAra rAsa jovanavayamAM jaba AvI; rIjhavato kinnara vajAvI re; te ramato bhoga vilAsa; aNavizvAse 2he pAse re..ma... III tasa nAma rUpAvalI thApe; je joIe te ANI ApI re; bhIkha mAge tasa zI bhUkha; paNa mAMgavuM eTaluM duHkha re..ma... ||10nA bhIkha mAMgato bhava bhItyo, te jANe meM jaga jItyo re; dhare bhikSunA guNa bAra; tasa dIe jana sarasa AhAra re..ma... I // 11 // : uccaradhyayanaMciraMtana kathAH strIbhiH sahAlApanuM, tAsAmarbhakalAlanuMpatiratistathaiva mithyAstutiH // saMdezazna ka2AvalokanamayopAMDityalezaH kvacit, horAgArUDimaMtravAda vidhayo; bhikSorguNA dvAdaza // 1 // -: pUrvaDhALa H rUpAvalIzuM laya lAgI, miSTAna jamADe mAMgI re; bhikSA same ghara ghara vadatI, ama ghara satI re, ama ghara satI re..ma... II12 // ema ghara ghara nitya jalapate, eka vaNika suNI mana ciMte re, koI nArI malI che rAgI, e jogIne tihAM laya lAgI re.ma... // 13 // vaidya vaNika ne vAyasa vezyA, e cAranI nahi zubha lezyA re; ghaDyo ghAte vaNika baga dhyAnI, parachidra gaveSaNa jJAnI re..ma... / / 14 / jagamAM savi vaNika te bhUMDA; traNa vaNika che tehamAM rUDA re; viNa janamyo garabhA-vAse; gayo bIjo maraNa nirAze re..ma... // 15 // trIjo citrAmaNuM bhALyo, jaI vaNike ThAma nihALyo reM; bIje dina bhikSA veLA, cale zeThajI karavA meLA re..ma... I // 16 // jogIne jAto dITho, tava vaNika bhuvi ghara peTho re; jaI beTho rUpALI pAse, dIe Adara sva ullAse re..ma... // 17 // sA dekhI naravara rUpe; mana ciMte paDI huM kUpe re; dhanya huM jo e aMga milAve, so jogI bhasma lagAve re..ma... // 18 // jaI bAraNuM baMdha te kIdhuM, AvI narane AliMgana dIdhuM re; naranArI rAga prasaMge, raMgabhoga banyo ucharaMge re..ma... 19 jogI teNI veLA AvI, mahAsatIya kahI bolAvI re, suNI koThIe narane chapAve, pache jogIne ghara lAve re..ma... rA Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 3: DhALa - 5 15o dIe jogI sukhaDI mIThI, A rIsa caDhAvI uThI re; kahe nahi koI jaba tuma rAgI, to AvaDI vAra kihAM lAgI re..ma... 21 kahe jogI na vado jUTha, meM to eka ja tujane dITha re; sA jalpa jo cho rAgI, to mujane e laya lAgI re..ma... //rarA paTa bAMdhI nayanagIta gAvo, nAco kUdo kinnara bajAvo re; rAge aMdho tema kare jogI, bhAmAye nacADyo bhogI re..ma... 27ll bIje dine jogI jAve, bhikSAe vaNika ghara Ave re; ama ghera satI kahI gAve; khala vaNika te bhAva jaNAve re..ma... 24 tathAti // yogI UvAca . ama ghara satI, bAvA ama ghara satI II vaNika uvAca :- tama ghara satI te ama ghara hatI . jagI UvAca :- amo vasu rane vane tihAM tame kihAM vaNika vAca AMkhe pAyane kinnara vAje, tyAre ame tihAM re..ma... //rapA jogI suNI nArIne, trAse; tajI kaMcUka ahI pare nAre re; juo rAkhI hatI pAtALe, tihAM paNa vaMThI vaya bAle re..ma.. I26ll. saMsAra dave dajhavAyA, maLI sagurU zItala chAyA re, rAtri aMdhakAreM bhAryo par bAMdhava mitre ugAryo re..ma... terA mohane aMdhAre mAryo, gurU jJAnIe vacane vAyo, re, napasaMda karI rahyo jAma, SaTTa bAMdhava bole tAma re..ma... II 28. khaMDa trIje paMcamI DhALe, thayA vrata dharavA ujamAle re; zubhavIra vacana rasa lAge, sukha malatAM vAra na lAge re..ma... 29ii. agaDadattakumAranI saMsAra udAsInatA - he svAmI ! ApanI hitazikSAne huM pAmyo chuM. saMsAra pratye mane have kheda jAgyo che. saMsAramAM mAre paNa rahevuM nathI paNa A khoTuM sAhasa karanArI, mAyAvI, lobhI, mUrkha, nirdayI evI A strI che? he bhagavan ! ApanA mukha thakI, te strInuM duSyaritra Aje sAMbhaLyuM. re ! ame saMsAra rasikajIvonI kevI dazA? /1hA! hA ! prabhu ! A duSTAcArI nArInI mohajALamAM Aja sudhI huM mUMjhAyo chuM. te strIne prANathI paNa adhika mAnIne, Aja sudhI rahyo. //rA. jAtivaMta ratnasarakhI nArIne choDIne, kAcanA TukaDA sarakhI A kulaTAne meM to sArI gaNI. kalpavRkSanI suMdara chAyAne choDI Aja sudhI huM kiMpAkavRkSanI chAyAmAM rahyo. III he prabhu! dharmane choDI, , pitAnA kuLane lajavIne paranArInI sAthe akArya AdaryuM. bhaluM thajo bhagavAna ! niSkAraNa evA baMdhu sarakhA A bhilloe mane jIvitadAna ApyuM. //4ll Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 dhammilakumAra rAsA vAgha ane sarpathI paNa adhika pApAcAriNI evI strIne me satIthI adhika dhArI, ane e ja strI mane mAravA mATe taiyAra thaI? mArI dazA to yogI gharabArI thayo tevI thaI che. ApA agaDadatta kumAranI vAta sAMbhaLI, bhillapatie kahyuM ke... he rAjanuM! e yogI koNa? yogI hovA chatAM gharabArI (gharavALo) thayo? yogInI vAta to kaho. kumAra kahevA lAgyo. te bhillapati ! sAMbhaLo ! tame have amArA paramamitra cho. llii gharabArI yoganI kathA - dhanagiri nAme eka yogI mahAtmA hatA. nAmathI yogI evo A yogIrAja...tanathI ane manathI bhogI hato. yogIrAja eTale bhikSA mAMgIne potAnI jIvikA calAve. kAyAthI yogIrAje ekavAra potAnA bhaktavarga ke koI bIjI jagyAethI.. tAjI janmelI nAnI bAlikA potAnI jhUMpaDIe laI Avyo. lAlana-pAlana karIne, khoLAmAM rAkhIne ramADatAM ramADatAM moTI karavA lAgyo. khoLAmAM vadhAre paDato rAkhIne pyAra ghaNo karato. teno uchera karavA lAgyo. IILI A yogI caMdrAvatI nagarInI bahAra jaMgalamAM ja raheto hato. tyAM rAjarajavADI kyAMka bhoyaruM haze. to te bhoMyarAmAM ja te bALAne rAkhato. bahAra kyAreya lAvato nathI. bahAranI havA, ke koI vyavahAra te bALakInI najare na paDe, te ja rIte rAkhato hato. samaya thAya eTale pote bhikSA kAje bhoMyaruM baMdha karIne jato. bhikSAvRttie baMnenuM bharaNapoSaNa ThIka ThIka thatuM hatuM ane A gupta sthAnane koI jANatuM paNa na hatuM. ITA samaya vItavA lAgyo. bALakI bALapaNuM choDIne have to te yuvAvasthA pAmI. yogI paNa te te avasthAmAM tene ghaNI rAjIpAmAM rAkhato. kinnara nAmanA vAjiMtra vagADIne yogI tene ghaNIvAra rIjhavato. yauvanavaya prApta thatAM have yogI mana-tana-bhogI, bALAnI sAthe manamAnyA bhogo bhogavI rahyo che. ane potAnA mana-tanane saMtoSa pamADe che. bhikSAkALa pUratuM ja te bahAra jato. bAkIno samaya te yogI bhoMyarAmAM vItAvato. strIo pratye lezamAtra vizvAsa na hovAthI tene ekalI kyAreya na mUkato. tenI pAse ja moTo samaya gALato. llA yogIrAje potAnI premikAnuM nAma rUpAvalI e pramANe rAkhyuM. te strI rUpALI paNa hatI. ane tene je joIe te tarata lAvI Apato. bhIkha mAMgatu hoya ene zuM duHkha hoya? zarama paNa na Ave. mATe jaIne mAMgavuM e ja eTaluM duHkha. /1 bhIkha mAMgavAmAM to saMsArano moTo bhaya rahelo che. paNa mAMganAra to ema samajI beTho che ke jagatane meM jItI lIdhuM che. je kAraNe je mAMguM te saghaLuMye bhikSAmAM mane maLI jAya che. kahyuM che ke bhikSuka bAra guNane dhAraNa kare che. te kAraNe loko tene sArI bhikSA Ape che. yadui - III bAra guNo A pramANe che : (1) UMcA avAje adhyayana kare. (2) lAMbI lAMbI kathAvArtA kare. (3) strIo sAthe vArtAlApa kare. (4) tenA bALakone ramADavAM (5) tenA pati pratye sneha dhAraNa kare. (6) khoTekhoTAM vakhANa karavA. (7) saMdezo Apavo. (8) hAtha joI Apavo. (9) paMDitapaNuM na hoya chatAM horA vagere (jayotiSa) joI ApavA. (10) gArUDikanuM kAma karavuM. (11) maMtra-yaMtra AdinuM kAma karavuM. (12) maMtrAdi vagerenI vidhi karIne ApavA. AhAra lolupI jIvonA AvA prakAranA bAra guNo kahelA che. pUrvanI DhALa cAlu : yogIrAja rUpAvalImAM pUrepUro Asakta banI cUkyo che. niyamita sArAM sArAM miSTAnna lAvIne rUpAvalIne jamADe che. pote paNa Aroge che. rUpAvalI ghaNI khuzamAM rahe che. yogI rAkhe che. bhikSA Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 3: DhALa - 5 mATe jyAM jayAM je je gha2 jAya, tyAM AnaMdapUrvaka bole che, "satI re satI re, amaghara satI re..vaLI bIjA ghare jAya tyAM paNa ema ja bole. // 12 / / ghare ghare A pramANe bolIne da22oja manamAnI bhikSA meLave che. loko paNa satI-satI sAMbhaLIne sArI bhikSA Ape che. roja A pramANe sAMbhaLato eka vaNika vicAra kare che. A che jogI ne bhikSA mAMgatAM A rIte bole che. nakkI koI strImAM Asakta che. strIne satI kahIne bhikSA mAMge che. koI strI pratye A yogI anurAgI thayo lAge che ane tene satI mAnI rahyo lAge che. / / 13 / 159 kahyuM che ke, vaidya, vaNika(vANiyo), vAyasa (kAgaDo) ane vezyA A cArenI lezyA (adhyavasAya) kyAreya zubha hotI nathI. cAreyanA lohImAM bagalA jevuM dhyAna hoya che. eTale bagalAMnI jema Thaga hoya che. bagalo nadI-taLAva ke khAbociyAmAM eka paga Ubho rAkhIne AMkho baMdha karIne, Ubho hoya. te vakhate jANe mahAyogI jevo lAge, paNa jevuM jaLamAM mAchaluM dekhe ke tarata ja tenuM bhakSaNa kare. A upara kahyA te cArenI lezyA paNa AvA bagalA jevI ja jANavI. pArakAnAM chidrone jovAmAM, zodhavAmAM te pUrepUrA hoMziyAra, mahAjJAnI jevA hoya che. / 14 / / kahevAya che ke jagatamAM savi vANIyA bhUMDA kIdhA che. paNa temAM traNa jagyAe vANiyA sArA kahyA che. (1) nahIM janmelo, eTale garbhAvAsamAM (2) mRtyu pAmelo (mRtaka deha paDyo hoya te vANiyo) ane // 15 // (3) citrAmaNamAM. vANiyAnuM citra doryuM hoya temAM. Ama traNa jagyAe vANiyA sIdhA ane sArA hoya che. bAkI bhUMDA hoya che. yogIrAja bIje divase bhikSArthe gAmamAM AvyA. temanAM chidro jovA mATe A vANiyo te yogIrAjanI pAchaLa pAchaLa bhamavA lAgyo. / / 16 / yogIrAja kyAM kyAM jAya che ? chelle potAnA sthAnamAM kyAM jaze ? te joto vANiyo, yogIrAjanI pAchaLa jaMgalamAM paNa Avyo. yogI jayAM bhoMyarAmAM pravezyo te sthAna A vANiyAbhAIe barAbara joI lIdhuM. bIje divase jogI bhikSA levA jyAre nIkaLyo, tyAre te samaye pelo vANiyo bhoMyarAmAM pahoMcI gayo. yogIne to kazI ja khabara paDI nathI. tyAM jaIne barAbara joyuM. rUpALI strI joI. Azcarya pAmyo. dhIme rahIne te rUpAvalInI bAjumAM besI gayo. rUpAvalIe paNa yogI sivAya bIjA koIneya kyAreya paNa joyA nathI. to A puruSane jotAM mugdha thaI. vANiyo rUpALo hato. te tenAmAM mohita thaI. tenA pratye ullasita thaI. te puruSano Adara satkAra karavA lAgI. / / 17 / A puruSanuM rUpa joIne vicAramAM paDI gaI. vicAre che ke re ! huM to UMDA kUvAmAM paDI chuM. Aja sudhI meM to bahAranI duniyA paNa joI nathI. jovAmAM AvI nathI. Aje huM dhanya banI ke sAmethI A puruSa mArA mATe ahIM AvI caDhyo. jo Ano saMga thAya to huM dhanya banIza. yogInA zarIre rAkha ane bhasma lagAvelI hoya che. kevo gharaDo lAge che. jyAre A puruSa to kevo suMdara che ! enuM zarIra paNa kevuM sarasa che ! // 18 // A pramANe vicAratI ekadama tyAMthI UbhI thaI ane doDI jaIne bhoMyarAmAM AvavAno daravAjo baMdha karI dIdho. viNaka to badhuM joyA karato hato. daravAjo baMdha karI pAchI pharIne te puruSane ekadama AvIne vaLagI paDI. yogInI sAthe bhoga bhogavatI hatI tethI kazuM zIkhavA javAnuM nahotuM. dArU ane devatA bhegAM thAya to saLagyA vinA rahe kharuM ? te ja rIte strI-puruSano saMga evo ja hoya che. baMne jaNAM kAmavAsanAthI uttejita prajvalita banyAM. baMne yuvAna-ekAMta-sazakta-zAMta ane ThaMDuM vAtAvaraNa. kAmakrIDAmAM vadhAre Umero thayo. ekameka thaIne bhogo bhogavavA lAgyAM. koI rokanAra nahIM. TokanAra nahIM. / / 19 / Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 dhampilakumAra rAsa bhikSArthe gayelo yogI samaya thatAM AvI pahoMcyo. bAraNe AvI avAja dIdho. "he priye ! he mahAsatI !" bUma pADIne rUpAvalIne bolAvI. yogIno avAja sAMbhaLI, rUpAvalIe tarata te puruSane koThImAM chupAvyo. pachI dvAra kholyAM. ane yogI bhikSA sAthe gharamAM Avyo. 20nA yogIe jhoLImAMthI sukhaDI kADhIne vAsaNamAM mUkI, premapUrvaka rUpAvalIne Ape che. tyAre rUpA rIsa caDAvI, moDhuM maraDIne UbhI rahI. thoDIvAra pachI bolavA lAgI. "mAre tamArI sukhaDI khAvI nathI. tame kaho cho ke mArI koI rAgI nathI. to ATalI badhI vAra kyAM lAgI? [21] jogI kahevA lAgyo. tuM AvuM juThuM na bola. meM to tane ekane ja bhALI che. (ekane ja dekhI che) mArI vahAlI ! AvI rIsa zA mATe kare che? tyAre rUpALI AMkhathI kaTAkSa karatI kahevA lAgI ke "kaho tame sAcuM kaho cho. jo sAcuM kahetA ho to mArI icchA pUrI karo." para bola priyA, tArI zuM icchA che?" yogI bolyo. tyAre rUpA kahevA lAgI. "svAmI! tame ene AMkhe pATA bAMdhIne, kinnara vAjiMtrA vagADate, suMdara gIta gAtAM gAtAM nRtya karo. basa mAre to te rIte nRtya jovuM che. ne yogI paNa rAgamAM aMdha banelo che. te rUpAlInA kahyA mujaba AMkhe pATA bAMdhI nRtya karavA lAgyo. te vakhate te strIe koThImAM pUrI dIdhelA tenA bhogI puruSane bahAra kADhyo ane daravAjo dhIme kholIne nasADI dIdho. 23 e divasa to vAta pUrI thaI. bIje divase vaLI yogI bhikSA levA mATe gAmamAM gayo. ghara ghara bhikSA mATe pharatAM pelA vANiyAnuM ghara AvyuM. yogI ghara ghara bhikSA mAgatAM bolato jAya che ke "satI re satI ema ghara hatI" bhikSA gho. 24o tyAre te khala (ga) vaNika paNa potAnA bAraNe Ubho tenI sAme khaMDana karavA mATe bolyo. "tuma ghara satI te...ama ghara hatI, ama ghara hatI..."te sAMbhaLI yogI bolyo. "ame vasIe. raNamAM ane vanamAM, tame tyAM kyAM ? vaNika bolyo...yogIrAja ! sAMbhaLo. AMkhe pATA ne kinnara vAje, tyAre ame tyAM. satIre satI re... ama ghara hatI... /pA. vaNikanI vAta sAMbhaLI yogI camakyo re! ekAMtamAM bhoMyarAmAM rAkhavA chatAM strIcaritra to juo. A strIcaritra sAMbhaLI jogI trAsI gayo ane badhuM ja ema choDIne, sApa kAMcaLI utAre tema gAma-jaMgala-bhoMyaruM ne rUpAlIne choDIne bhAgI gayo. sajjano juo ! pAtALamAM bhoMyarAmAM (janmI tarata) rAkhIne bALapaNathI ucherI moTI karI. koInI najare caDavA dIdhI nathI. bahAranI duniyA joI nathI. dekhADI paNa nathI. chatAM te bALA yuvAvasthA prApta thatAM ja kevI vaMThI ? strIne to vikramarAjA ke brahmA paNa pahoMcI na zakyA. to yogI zA hisAbamAM ? tyAM paNa te bALA vyabhicAriNI thaI. 26ii. cha bhAI AgaLa agaDadatta kumAre A rIte yogInI vAta kahI. vaLI kumAra bolyo saMsArarUpI dAvAnalanI aMdara dAjhatA evA ApaNane AvA araNyamAM A sadgurunI chAyA prApta thaI. he gurudeva ! A ghora aMdhArI rAtrimAM ajJAnarUpI aMdhakAramAMthI A chaye bhAIoe mane, mArA mitrabaMdhu banIne ugAryo. jIvADyo. zrI mohanA aMdhakAramAM maratA evA mane A sagurunAM vacane jIvADyo che. A pramANe vAta karatAM kumAra jyAre aTakyo, tyAre te cha bhillabhAIo bole che. 28. cha bhAI zuM kahe che te have pachI AgaLa kahevAze. gurunI vANI sAMbhaLI, rAjakuMvara agaDadatta paNa vratadhAraNa karavA ujamALa thayA. jene zrI zubhavIravijayano rasa lAge tene sukha maLatAM vAra lAgatI nathI. A pramANe trIjA khaMDanI pAMcamI DhALa pUrI thaI. l/29o. khaMDa - 3 DhALa : 5 samApta Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 3 : DhALa - 6 161 -: dohA : bhilla kahe nRpa suta suNo, ApaNa aTavI majhAra, sagabhayahara saga bhAIne, malIA prabhu aNagAra. // 1 // tuma ama dharma sahodarA, dharma sakhAI mitra; guru ANA mastaka dharI; karIe janma pavitra. IIII sama saMpI sAte jaNA, pUche gurune tyAMhI; viSayarAga A bhava naDe, ke naDe parabhava mAMhI. IIII bhilla kahe che ke he rAjakuMvara ! A bhayaMkara aTavImAM ApaNane A mahAupakArI sadguru maLyA. jANe ke ApaNe sAte bhAIone, sAta bhayo dUra karavA mATe na maLyA hoya, tevo guruno yoga meLo thayo che. / / 1 / / vaLI bhAIone uddezIne kahe che ke ApaNa sau sAthe dharma pALavA samartha thayA chIe. tethI ApaNe ekabIjAnA sAdharmika baMdhuo paNa thayA. vaLI ApaNo sauno dharma sarakho hovAthI, ekabIjAnA kalyANamitra paNa chIe. ApaNe sAteyane kalyANamitrarUpa dharmamitra maLyo che. tethI have ApaNA gurumahArAjanI AjJAne mastaka upara dhAraNa karIe ane A maLelo ApaNo mAnavabhava kRtakRtya karIe. saphaLa karIe. // 2 // mitravat sAthe rahetA sAte bhAIo, (kumAra paNa bhillano bhAI banI cUkyo. jIvitadAna bhille ApyuM che te upakArane kumA2 bhUle ?) saMpIne sAthe rahevA lAgyA. vaLI gurudevane pUchavA lAgyA he gurudeva ! A viSayarAga A bhavamAM ja naDe ? ke te parabhavamAM paNa naDe ? / / DhALa chaThThI (rAja tajI raho rIsa, ratanade maMdira I mAharA lAla. // e dezI) kheTa muni kahe dhanya, tame sAte jaNA, pyArA lAla eka vayaNe pratibodha, laho na rahI maNA, pyArA lAla zata upadeze paNa, rAgIne yathA jalo; pyArA lAla lakSa ravi udaye niva, dekhe AMdhaLo. pyArA lAla // 1 // garbhAvAsa gAsa, jarA maraNA kare; pyArA lAla parabhava saukhya kihAMthI amRta ukhare; pyArA lAla jema cakalo cakalI tRNa, biMdu AvIyA; pyArA lAla tuM pI tuM pI kahetAM, behuM maraNe gayA. pyArA lAla // 2 // nara nArInA rAga, te nAgara mAMDavA pyArA lAla vAgha, citara, maMjhArane, melI jamADavA, pyArA lAla viSayI prANI A bhavamAM, duHkhamAM paDe; pyArA lAla viSaya rAga narabhava hi2, parabhavamAM naDe pyArA lAla // 3 // Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 milakumAra rAsa tana dhana jobana Ayu, samaya jAtAM vahI; pyArA lAla AkhaMDala kodaMDa, akhaMDa rahe nahi, pyArA lAla tilakapure kanakadhvaja, rANI yazomatI pyArA lAla do suta upara putrI, sunaMdA rUpe ratI pyArA lAla III laghuvaye ghara upara caDhI, dekhe eka dhare; pyArA lAla doSa daI guNavaMtIne, pati tADana kare; pyArA lAla nirdaya nara lahI mAne, kahe sakhI mokalI; pyArA lAla karavo nathI vivAha, rahIza huM ekalI. pyArA lAla /pA. vallabha sukha na gaNe, laghuvaya bAlA sahI pyArA lAla anubhava jJAna vinA jema, dhyAna Thare nahi; pyArA lAla. jobana vana phaLIyo tava, adhara kusuma hasyAM; pyArA lAla ratIe risAvyA kAmadeva aMge vasyAM. pyArA lAla //dalI. jaThara taNI gurutA, kucakuMbhe vasI jaI; pyArA lAla caraNa taNI caMcaLatA, cakSu varce gaI; pyArA lAla abhinava jobanaveLA, melA khelatI; pyArA lAla eka dina maMdira upara, jaI pharatI hatI. pyArA lAla IIchA. IngavaDo dhanavaMta, samIpe tihAM vase, pyArA lAla khele vasaMtapriyAzuM agAse surata rase,pyArA lAla dekhI sunaMdA viSaya, rUci kahe mAyane; pyArA lAla , muka vivAha karo, jaNAvI nararAyane. pyArA lAla l8mA eka dina ghara sanmukha, taMbolI dukAnameM; pyArA lAla zeTha vasudatta rUpasena, lIyo zAna; pyArA lAla lAgyo nayaNe neha, sakhI hAthe dIyo; pyArA lAla zloka ardha lakhI patra, te rUpasene lIyo. pyArA lAla III vAMcIne mana harakhI, aratha teNe pUriyo; pyArA lAla pAcho patra lakhIe, sunaMdAne dIyo; pyArA lAla vAMcI harakhI sA, tana mana vikasAvatI; pyArA lAla patra pritamakara pharasita, haIDe dAbatI. pyArA lAla /1LA - Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 163 khaMDa -3: DhALa - 6 atra dvayortikhita zloka :nirarthaka janma gata nalinyA, yayA na daSTa tuhimAMzubiMba, utpattiriMdorapi niphalaiva, daza vinidrA nalinI na yena nA pUrvaDhALa:- dAsI mukhe kahe nitya, Iho tuma AvavuM pyArA lAla tuma mukha dIThA vinA navi, bhojana bhAvavuM, pyArA lAla sAMbhaLIne rUpamena, gayo jaba maMdire; pyArA lAla dina pAMca oche kaumudI, Dero phire. pyArA lAla //11 avasara pAmI sunaMdA tAsa jaNAvatI; pyArA lAla je dina vana occhava, nara nArI jAvatI; pyArA lAla te rAtre ghara pAchala, piyu padhArajo; pyArA lAla bAMdhazuM dora nisaraNI, teNe caDhI Avajo. pyArA lAla /12aaaa catura vicakSaNa avasara, citta na cUkazo; pyArA lAla raMbhA. samI mahilA malI, te navi mUkazo; pyArA lAla ahoniza vAlDamAM dhyAna, dharU, rahI vegalI; pyArA lAla mAharA premanI vAta, te jANe kevalI. pyArA lAla 13 yadurta :rAtrizcAMdramAsI na cAsti timira gaMtuM na me yujayate chidrAnveSaNatatparaH priyasakhe prANa lokoDabila: no vAcya sakhi cittahAriNi jane, gaMtavyamevAdhunA, yuktAyukta vicAraNA, yadibhavasnehAya datta jalam 1|| pUrvaDhALa:dAsI mukhe suNI te, harakhe saMketIyA; pyArA lAla varasa samA dina pAMca, viyoge vItiyA; pyArA lAla kaumudIne dinarANI, sutA teDu kare, pyArA lAla sA kahe zira duHkhe che, teNe rahIzuM ghare. pyArA lAla /14o doya sakhIzuM sunaMdA, rahI nija maMdire; pyArA lAla dora nisaraNI goMkha, taLe rAtre dhare; pyArA lAla eNe avasara eka jugaTIyo dhanahArIne, pyArA lAla corI karavA pharato, dhanapati dhArIne. pyArA lAla 1pa Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 dhamilakumAra rAsa dora dekhI mana kautuka dhArI te caDe; pyArA lAla aNabolI sakhI laI, gAI tasa oraDe, pyArA lAla harakhI sunaMdA snAna, tanu zaNagAratI; pyArA lAla caMdanalepa kusuma, AbhuSaNa dhAratI. pyArA lAla /1dI teNe same rANIye dAsI, jovA mokalI, pyArA lAla dIpaka bujhavI te zuM, sakhIvAte bhalI, pyArA lAla kahe sakhIyo hamaNAM, vedana saghaLI TaLI; pyArA lAla sutAM sunaMdA sukhabhara, kSINa nidrA maLI. pyArA lAla /1NA dAsI suNI te vAta, kahI jaI rANIne; pyArA lAla AvI sunaMdA oraDe, ghuMghaTa tANIne, pyArA lAla zadhyAe phulapuMja bicchAyAM mokaLAM, pyArA lAla bole sunaMdA nAtha, vasyA kema vegaLA. pyArA lAla II18mAM tANI lIyA zadhyAye viSaya vyAkula thaI; pyArA lAla sukha bhogavatAM viyoga, veLA dUra gaI pyArA lAla suratazrame nidrAbhara, mUkI uThIyo; pyArA lAla muktAphaLano hAra, jugaTiyo leI gayo. pyArA lAla /1lI. dora nisaraNI sakhIyo, gharamAM lAvatI; pyArA lAla jAgI sunaMdA sakhIyone ema jalapatI; pyArA lAla vallabhazuM navi vAta, vicAra thayo kisyo; pyArA lAla rANInI dAsIbhaye karI, vahelo nIkaLyo. pyArA lAla /20aaaa pUraNa bhAgye meLo, banyo paNa kSaNa rahyo; pyArA lAla aMdhAre aMdhAruM, karIne te gayo. pyArA lAla mujha citta corI, gayo, pharI malaNa kaThina ghaNo, pyArA lAla durbhaga dAsIe khela, bagADyo ama taNo. pyArA lAla ra1 have suNajo, rUpasena, banyo je prItamAM, pyArA lAla rAta ghaDI gaI cAra, cIvaTa thaI cittamAM, pyArA lAla kaMcana varaNo caraNo, ghughariyo tage pyArA lAla kasabI nADe naMga, jaDyA te jhagamage. pyArA lAla //rarA kaMzuo kasabI korano, hIrA hasI rahyA, pyArA lAla mevA mIThAI lepa, sugaMdhI saMgrahyA; pyArA lAla Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 3 : TALa - 6 15 cIra paToLI bhAta, te rAte rUce ghaNI pyArA lAla neura ne kaTimekhala, vAlI dAmaNI. pyArA lAla //ra3I. hArAdi alaMkAra liyA bahu mUlanA pyArA lAla kuMDala dhamila hAtha, gajarA phUlanA, pyArA lAla e saghaLu laI, uvaTa, mAraga saMcare, pyArA lAla sunaMdA maLavAnA, manoratha bachuM kare. pyArA lAla /rajA. paMthe paDI ghara bhIMta, te caMpAI muo pyArA lAla saMsAramAMhe rAga, viTaMbaNa e juo, pyArA lAla maraNa thayo na gayo rAga, ramaNIrUpano pyArA lAla sunaMdA udare garbhe jaIne upanyo. pyArA lAla /pA kapotikA kahe katane, maravuM eNe same, pyArA lAla heTha AheDI bANa, upara zakaro bhame, pyArA lAla nAga Dazyo bhillane, zakaro bANe muo, pyArA lAla daivagati viparIta cAra cita na juo. pyArA lAla //radI rAtriA jaze parabhAte, ravi jaba Ugaze; pyArA lAla jaIzuM kusumavana puSTi, thaze paMkajarameM; pyArA lAla kaja koze alirAte, rahyo dila zuM lakhe; pyArA lAla vanakaja zara jalpIne kamala sAthe bhakhe. pyArA lAla razI mananA manoratha saghaLA, te manamAM rahyA pyArA lAla daSTirAgavaza paDiyA, te duHkhiyA kahyA; pyArA lAla 'para ramaNI rasa rAvaNa, daza mastaka gayAM, pyArA lAla sItA satI vrata pAlI, azrutapati thayA. pyArA lAla ll285 viSaya vinodathI jeha, rahyA dUre sadA; pyArA lAla A bhava parabhava teha, lahe sukhasaMpadA, pyArA lAla trIje khaMDe DhALa e chaThThI mana dharo; pyArA lAla zubhavIra vacana rasa, AsvAdana karo. pyArA lAla / saMpelA sAta bhAInI vAta sAMbhaLI, sAhasagatisUrIzvarajI kahevA lAgyA. "he bhAgyazALIo ! tamane sAteyane dhanya che ! AvA araNyamAM mAtra eka ja upadezathI tame pratibodha pAmyA cho. tamane jAgelA vairAgyamAM jarA paNa khAmI dekhAtI nathI. jyAre rAgIjIvone ratAMdhaLAnI jema ghaNo upadeza ApavA chatAM asara thatI nathI. lAkha lAkha sUrya UgavA prakAzavA chatAM ratAMdhaLo Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 dhamilakumAra rAsa mANasa divase dekhI zakato nathI. te ja rIte saMsArarAgI jIvo paNa AMdhaLA jevA hoya che. 1II janma vakhate garbhAvAsanuM duHkha, ghaDapaNamAM rogono trAsa ne mRtyu samaye anaMtI pIDA, A badhuM A bhavamAM (AlokamAM) jovA maLe che. to parabhavamAM to ukharabhUmimAM amRtanI jema, sukhanI AzA kyAMthI rakhAya? jema koI eka cakalo-eka cakalI ukharabhUmimAM jaI caDyAM che. tyAM baMne jaNAne tarasa lAgI. pANInI zodhamAM kyAMka ghAsa joyuM. doDIne baMne tyAM gayAM. te ghAsa upara jhAkaLanuM eka biMdu lAgeluM hatuM. cakalo cakalIne kahe che "tuM pI tuM pI." tyAre cakalI cakalAne kahe che "tuM pI". "tuM pI" A rIte ekabIjAne kahetAM sUryodaya thatAM jhAkaLabiMdu nAza pAmyuM. pachI zuM thAya? te be premI paMkhIDAM pANI vinA maraNane zaraNa thayAM. //rA A ja pramANe nara-nArInA rAga paNa, nAgaravelanA mAMDavAnI nIce vAgha-citto ke bilADIne (bhegAM) jamADavA besADyAM hoya tenA jevA che. eTale ke nAgaravelano Akho mAMDavAne ja te prANIo khAI jAya che. tema nara-nArIonA rAga mAnavabhava bagADI nAMkhe che. viSayarasika jIvo A bhavamAM roganA bhogI banI jAya che. viSaya pratyeno rAga, parabhava paNa bagADe che. (3AkAzamAM rahela meghadhanuSa jema kSaNamAtra dekhAya ane tarata vilIna thAya che. tevI rIte tana-dhana-yauvana-AyuSya paNa A bhavamAM samayanI sAthe ja nAza pAme che. sArA-khoTA je saMskAro jIvane paDelA hoya che te saMskAro parabhavamAM sAthe Ave che. sunaMdAmAM rAgI evo rUpasene parabhava ane te pachInA bhAvomAM paNa ghaNI kadarthanA pAmyo che. tenI kathA A pramANe che. 4ll rUpasena-sunaMdAnI kathA:- tilakapura nAmanuM nagara che. teno rAjA kanakadhvaja nAme rahelo che. A rAjAne yazomatI nAme rANI che. rAjAne be putro che ane te be putra upara rUpamAM rati prIti (kAmadevanI strIo) ne harAve tevI svarUpavAna putrI che. jenuM nAma sunaMdA che. //4 nAnI vayamAM ekadA ramatAM ramatAM potAnA mahelanI aTArIe caDhI gaI. cAre bAju joyA kare che. AnaMda pAme che. tyAM potAnA mahelanI sAmenA koIkanA gharamAM guNiyala evI strIne teno pati mArato hato. strImAM doSa na hovA chatAM, doSa dekhADIne tADana karato jovAmAM Avyo. AvuM dazya joIne manamAM vicAratI hatI. re AvA nirdayI puruSo ? aTArIethI nIce AvI. paNa te vAta sunaMdAnAM manamAMthI khasI nahIM. puruSanI nirdayatA tenA haiyAmAM ThasI gaI. tethI sakhIo sAthe mAtAne kahevaDAve che. mAre lagna-vivAha karavo nathI. huM ekalI rahIza. //po. anubhava-jJAna vinA jema dhyAnamAM sthiratA AvatI nathI, tema bALAnI bAlyavaya hovAthI, patinAM sukhane te jANatI nathI. yauvanarUpI vana jayAre phalita thayuM tyAre adhararUpI kusuma hasyAM. (khIlyAM) ratie rIsAvelA kAmadeva jANe teNInA aMgamAM AvIne vasyA che. dI udaranuM (peTanuM) moTApaNuM vakSasthaLe jaI vasyuM. ane caraNanI caMcaLatA be nayanonI vacce jaIne rahI che. navuM yauvana AveluM che. navA yauvanamAM pravezelI te sunaMdA meDI upara ramavA mATe jAya che. eka dina te potAnI havelInA mALe ramatI haratI pharatI hatI. Amatema AMTA mAratI nIcenAM dazyo, AjubAju dazyo jovA lAgI. caMcaLa evI A rAjakuMvarI cakorAnI najara cAre bAju pharI rahI hatI. / te ja samaye havelInI najIka (sAme) dhanavAna zreSThInI havelI hatI. te dhanavaMta zreSThI potAnI agAzImAM, priyAnI sAthe suratamAM rakta hato. potAnI priyAnI sAthe ramI rahyo che. sunaMdAe potAnI Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 3H DhALa - 6 160 vaDa havelInI agAzIethI A dazya joyuM. dazya jotAM jotAM potAne paNa kAma prajavalita thayo. kAmabANathI haNAelI te sunaMdA potAnI mAtAnI pAse AvIne kahevA lAgI. "mAtA ! mArA pitAne (rAjAne) kaho ke yauvananA AMgaNAmAM pravezelI evI mAro vivAha kare. ITA sunaMdAnI havelInI sAme pAnavALAnI dukAna hatI. (pAnano gallo hato) ekadA te gallA dukAnanI AgaLa vasudatta zeThano putra rUpasena Ubhelo hato. tene sunaMdAe joyo. sunaMdAe izAro karyo. baMnenI najaro maLI. te ja veLAe sunaMdAe aDadho zloka lakhIne dAsI mAraphata rUpasenane pahoMcADyo. te patra (zlokapatra) rUpasene hAthamAM lIdho. ll rUpAsene te patra vAMcyo. patramAM lakhela ardha zloka A pramANe hato. "te kamalinIno janma nirarthaka gayo ke jenA vaDe caMdrabiMba jovAyuM nathI ane te caMdrabiMbano janma nirarthaka gayo ke jenA vaDe vikasita evI kamalinI jovAI nathI." rUpasena te zloka vAMcI manamAM ghaNuM harakhAyo ane te ja dAsI sAthe paNa sunaMdAne pAcho mokalyo. te patra sunaMdAe vAMcyo. te paNa manamAM ghaNuM harakhAI. tana romAMcita thayuM. priyatamanA hAthe sparza karAyelA evA patrane vAraMvAra haiyA saraso dabAvyo. 10nA pUrvaDhALa cAluH vaLI sunaMdAe dAsI mAraphate kahevaDAvyuM ke tamAre haMmezAM ahIMyAM AvavuM. tamAruM mukha joyA vinA bhojana paNa amane bhAvatuM nathI. dAsInI vAta sAMbhaLIne rUpasena potAnA AvAse gayo. te pachI niyamita te taMboLInI dukAne (pAnavALAnI dukAne) rUpasena AvavA lAgyo. samaya paNa nakkI hato. sunaMdA paNa potAnA AvAsa thakI te bahAra UbhI rahetI. ne baMnenI najaro maLe che. samaya jatAM eka divasa rAjaya taraphathI DhaMDhero pharI rahyo che. kahe che "AjathI pAMcame divase kaumudI mahotsava che." A paDaha sunaMdAe paNa sAMbhaLyo. bIjA divase taMbolInI dukAne rUpasena gayo. tyAre rAha joI rahelI sunaMdAe rUpasenane jaNAvyuM ke, "je divase nagarajano vanamAM kaumudI mahotsava manAvavA, ujavavA jAya te rAtre he priyajana ! mArA gharanI pAchaLa tame jarUrathI padhArajo . te mArA gharanI pAchaLa bArI thakI huM doraDuM bAMdhIne, teno cheDo huM nIce nAMkhIza. tenA vaDe caDhIne tame mArA AvAsamAM upara AvI jajo . ||11| |/12aa. ' he priye ! tame catura ane vicakSaNa cho. A avasarane cittathI paNa cUkazo nahIM. tamane raMbhA sarIkhI madabhara navayauvanA maLI che. sAmethI AvakAre che. tene choDI na dezo. he vAlezvara ! dUra rahI thakI ahoniza tamAruM dhyAna dharI rahI chuM. mArA mananI vAto mArA premanI vAto...mAtra kevaLI bhagavaMta jANe che. athavA huM tamane maLavA ghaNI talapApaDa thaI rahI chuM. ll13ii yadukta! - kahyuM che ke...punamanI rAta che.... aMdhAruM kyAMya nathI. tethI mAre javuM yogya nathI. he priya sakhI! jagatanA loko ghaNu karIne chidro jovAmAM tatpara hoya che. mATe, he cittahara, sakhI! tuM A pramANe na bola. athavA mane Agraha na kara. hamaNAM to mANasonI sAthe ja meLAmAM javuM yogya che. AvI je yukta-ayuktanI vicAraNA jayAM hoya, to te snehane te premane jalAMjali ApavI paDe. 1. pUrvaDhALa : dAsInA mukhethI A pramANe sAMbhaLIne harSathI ekabIjAe saMketa karyo. pAMca divasa je kahyA te vitAvavA pAMca varSa sarakhA lAgyA. teTalo samaya te baMnee viyogamAM mAMDamAMDa vitAvyo. have A bAju kaumudI mahotsavanA divase rANI yazomatIe putrI sunaMdAe bolAvI kahyuM. "beTA ! utsavamAM javA Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 dhammilakumAra rAsa taiyAra thaI jA." tyAre sunaMdAe mAtAne kahyuM. he mAtA ! mane mAthuM ghaNu duHkhe che. AvavAnI bhAvanA nathI. ame dhera rahIzuM. I // 14 // sunaMdA mAthu duHkhavAnuM bahAnuM batAvI potAnI sakhI sAthe rAjamahelamAM rahI. potAnuM dhAryu pAra paDavAne kAraNe baMne sakhIo ghaNA AnaMdamAM che. ema karatAM rAta paDI. sunaMdAe potAnI pAchaLanI bArIethI doraDAno cheDo eka bArIe bAMdhyo. ane pachI doraDuM nIce nAkhyuM. doraDAne nisaraNInI jema banAvIne nAkhyuM che. bIjI bAju te ja samaye eka jugArIo ghaNu dhana hArI javAthI potAne ghaNuM devuM thaI gayuM hatuM. te devuM cUkavavA mATe te jugA2I te rAtrie corI karavA nagaramAM pharato pharato Aja moTI havelI nIce Avyo. havelI moTI che, ghaNuM dhana maLaze tethI A ja havelImAM corI karuM. tema vicArI tyAM ja pharato hato. // 15 // havelIne pharatA AMTA mAratA coranI najaramAM laTakatuM doraDuM jovAmAM AvyuM. manamAM Azcarya thayuM. doraDuM pakaDI halAvI joyuM. kheMcyuM. majabUtathI upara baMdhAyuM che te joyuM. manamAM samajI gayo. koIkane saMketathI bolAvyo lAge che. A doraDA vATe havelImAM bolAvyo che. to cora pote ja doraDA thakI caDIne havelImAM pahoMcI gayo. gokha pAse dAsI UbhI hatI. te bolyA vinA ja te corane aMdara laI gaI. jayAre A bAju sunaMdAe snAna karyuM. suMdara zaNagAra sajyA. zarIre caMdananuM vilepana karyuM. zarIra u5ra mUlyavAna ghareNAMne dhAraNa karavA lAgI che. / / 16 / te samaye vanamAM gayelI rANI yazomatIe rAjakuMvarInI khabara kADhavA potAnI dAsIne nagaramAM potAnA mahele jovA mATe mokalI. aMdara rahelI sunaMdAnI dAsIe (ghaNI hoMziyAra hatI) rUmano dIpaka bujhAvI dIdho ane AvelI dAsIne hasIne kahevA lAgI. "hamaNAM ja benabAnI vedanA TaLI che ane sukhazAMtithI sUtAM che. kSaNa nidrA AvI gaI che. rANIbAne kahejo ciMtA na kare. ||17nA dAsI ravAnA thaI. je samAcAra sAMbhaLIne AvelI te samAcAra rANIne kahyA. have ahIM sunaMdA taiyAra thaI. ghuMghaTa tANIne zaNagArelA oraDAmAM gaI. phUlanI zayyA banAvI hatI. dIpaka bujhAvI devAthI aMdhAruM to hatuM. tyAM rahelA jugArIne rUpasena mAnIne bolI, "he nAtha ! kema Ama dUra rahyA cho ?'' // 18 // viSayavAsanAthI vyAkuLa thayelI sunaMdAe jugArIne kheMcIne zayyAmAM lIdho. sukhe bhoga bhogavavA lAgI. tenI virahavedanA zamI. vAsanA tRpta thaI. saMbhoganA zrama thakI sunaMdA mIThI nidrAmAM garakAva thaI. te joIne jugArI tyAMthI UThyo. ane sunaMdAnA gaLAmAM rahelo muktAphalano hAra laIne ravAnA thaI gayo. I // 19 // oraDA bahAra rahelI sakhIoe joyuM ke bArI thakI Avela parapuruSa tyAMthI ravAnA thaI gayo lAge che. eTale bArI pAse eka sakhI AvI doraDAnI nisaraNI laIne aMdara ThekANe mUkI dIdhI. jyAre sunaMdA jAgI tyAre kahevA lAgI. ke "sakhI ! prItama AvyA. paNa temanI sAthe koI vAta ke vicAraNA thaI ja nahIM. acAnaka mAtAnI (rANIbAnI) dAsI AvI gaI. enA bhayathI ja mArA prItama vahelA vahelA cAlyA gayA lAge che. II20nA pUrNa puNya thakI amAro saMyoga thayo. ane te yoga kSaNamAtra ja thayo. te to aMdhArAmAM AvyA ne mArA aMta2mAM aMdhAruM karI mAruM citta corIne cAlyA gayA. have pharIthI maLavuM paNa ati durlabha che. bIjIvAra maLavuM muzkela che. rANIe mokalela durbhAgI dAsIe mAro sAroye khela bagADI nAkhyo re ! tene zuM kahevuM ? // 21 // Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 3 : DhALa - 6 19 A bAju rUpasenanuM zuM thayuM ? sAMbhaLajo. rUpasena paNa sunaMdAmAM pUrepUro pAgala thayo che. cAra ghaDI rAta vItI haze tyAM to rUpasenanuM citta cagaDoLe caDavA lAgyuM. zuM karuM ? zuM laIne javuM ? vagere vagereMmAM vicArato teNe suvarNavarNano ghugharIyALo, kasabInADAvALo jemAM judA judA ghaNI jAtanA naMga jaDyA hovAthI te jhagamaga-jhagArA mArato hato. tevo coyaNo lIdho . II22 / / vaLI kasabI kapaDAno kaMcuo lIdho. jemAM te kasabI kaMcuAnI kore kore hIrA mUkyA hovAthI te hIrA hasI rahyA che. mevA-mIThAI, sugaMdhika jAta-jAtanAM attaro, vaLI pAvaDara vagere sAthe lIdhA che. judA judA sugaMdhI vilepana paNa sAthe laI javA ekaThA karyAM che. jhagamagIyAnI jema jhagArA mAratI suMdara oDhaNI je oDhaNI rAte strIone vadhAre gamatI hoya che tevI oDhaNI, jhAMjhara-kaMdoro nAkanI (nAke 5he2vAnI) nathaNI, (vALI), dAmaNI - gaLAno hAra, Adi ghaNAM mUlyavALA alaMkAro sAthe lIdhA. // 2 // kuMDala-veNI-phUlanA hAra (gaja2A) vagere saghaLuM hAthamAM laIne priyatamAne maLavA cAlyo. rAjamArga choDIne rUpasena ADIavaLI galImAM gayo. je mArge jatAM potAne koI joI na jAya te mArge jatA rUpasenanA haiyAmAM sunaMdAne maLavAnA ghaNA manoratha che. II24 // rUpasena aneka sapanAne sevato jaI rahyo che. tevAmAM te mArge jatAM jUnA makAnanI bhIMta ociMtA paDI. ane te bhIMta rUpasena upara ja paDI. koDa bharelA haiyAvALo rUpasena dabAyo ane tyAM ja bicAro marAyo. marI gayo. he bhAgyazALI ! A saMsAramAM rAganI viTaMbanA to juo. mRtyu thayuM. paNa tenA haiyAmAM 2maNI pratyeno rAga gayo nahIM. evA viSayarAganA adhyavasAye karIne teno jIva sunaMdAnA udaramAM garbhapaNe utpanna thayo. kema ke te ja vakhate sunaMdA ratikriyA mANIne sUtelI hatI. // 25 // juo ! daivanI gati kevI viparIta che. jIva dhAre zuM ? ane thAya zuM ? A upara eka daSTAMta che. eka kabUtaranuM joDaluM (kabUtara-kabUtarI) vRkSa upara AnaMdathI sAthe beThuM che. te vRkSa nIce eka zikArI bANa laIne Ubho che. te ja samaye bAjapakSI upara UDI rahyuM che. te veLAe kabUtarI potAnA kaMtane kahe che ke "he svAmI ! hamaNAM ApaNe baMne maravAnAM chIe. juo ! svAmI ! nIce zikArI che. upara bAjapakSI che. A bAju bhille (zikArI) vicAryuM ke A bAjapakSI kabUtarane laI jaze. te pahelAM huM bAjapakSIne bANathI mArI nAMkhuM. A pramANe vicArI te zikArI tIrane taiyA2 ka2Ine bAjapakSIne mAravA, nizAna tAkIne Ubho che. tevAmAM vRkSanA bIlamAM rahelo nAga bahAra Avyo ane zikArInA page Dasyo. DaMkha mAratAM ja bhillanA hAthamAMthI tIra chUTI gayuM. ne pote nIce paDI gayo. zikArI maryo. te paNa nAganI u52 ja paDyo. nAga marAyo. tIra chUTatAM te bAjapakSIne vAgyuM. te paNa nIce jamIna upara pachaDAyo. ane marAyo. juo daivagati kevI vicitra che ? jene mRtyu dekhAtuM hatuM te kabUtara yugala bacI gayuM. jIvita rahyuM. je mAravA taiyAra thayelA te jIvo marAyA. // 2 // bhramara (bhamarA)nI jema ciMtaveluM kaMI kAma AvatuM nathI. eka bhramaro saMdhyA samaye kamaLa upara besIne rasa laI rahyo che. cittanI aMdara vicAre che ke Aje rAtri ahIM vItAvavI. jyAre savAre sUryodaya thaze. kusumavana (kamaLavananuM) nuM kamaLa khIlaze tyAre UDI jaIza. rAte rasa pIvAmAM majhA Ave. A pramANe vicArIne kamaLanA kozamAMthI rasa cUsI rahyo che. rAta thatAM sUryavaMzI kamaLa sUryaasta thatAM bIDAI gayuM. bhramarabhAI to kamaLanA koSamAM pUrAI gayA. paNa rasa pIvAnI mastI mANI rahyA che. savAra thatAM vanano hAthI sarova2nA pANI pIvA mATe Avyo. jaLa pIdhuM. najIkanA vanamAM hAthI pahoMcyo. kamaLane 13 Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 dhamilakumAra rAsa ukheDI ukheDI khAvA lAgyo. bhamaro je kamaLamAM hato te paNa bhakSaNa karI gayo. bhamara bhAI maryA. Ama bhramaranI mananI manokAmanAo-manoratha manamAM rahyAM. ra7I dRSTirAganI aMdara paDelA jIvonI hAlata haMmezAM AvI thAya che. pararamaNIne sevavAnA svapnamAM rAcato daza mastakavALo rAvaNa paNa mRtyu pAmyo. narakamAM cAlyo gayo. jyAre vrata pAlana karanAra mahAsatI sItAjI bAramA devalokanA adhipati indra ayyatendra thayAM. bhAgyavAno ! indriyo uparano vijaya mahAsukha Ape che. Il28 - A rIte viSayanA vinoda (AnaMda)thI je sadA dUra rahe che. te jIvo A bhave parabhave ghaNI sukhasaMpadAne pAme che. trIjA khaMDanI chaThThI DhALane pUrI karatAM zrI zubhavIravijayajI kahe che ke he bhavyo ! A vAta manamAM dhAraNa karIne zubhavIravacanarasanuM AsvAdana karo. 29 khaMDa - 3, DhALa - 6 samApta -: dohA :bIje divase gaSavA, vasudattanA suta cAra, bhIMta paDI upaDAvatAM, maLIyA loka hajAra. 1 mRtaka tihAM rUpasenanuM, nIkaLyuM vastu sahIta, vAta sunaMdA sAMbhaLI, ciMte banyuM viparIta //rA zoka bharI sakhIne kahe, A zI banI gaI vAta; aMdhAre navi oLakhyo, maLIyo koI kujAta. Imall vastu nihAlata jANIyo, dhUrta harI gayo hAra; * paNa rUpasena maraNa suNI, rUdana kare teNI vAra. 4o ' ' tasa zoke dina kADhatAM, garbha vadhIyo doya mAsa; dekhI rAya taNe bhaye, sakhIyo pAmI trAsa. //pA. auSadhe garbhaja pADIyo, sA thaI sajjita deha; rAye rathapura rAyane, dIdhI sunaMdA teha. llll. bIje divase rUpasena jovAmAM Avato nathI. tethI vasudeve tapAsa karavA potAnA cAra dIkarAne (rUpasena sahita pAMca dIkarA che) nagaramAM ravAnA karyA. nagaramAM rUpasena zodhavA cAre kora ghUmI rahyA che. kyAMye jovAmAM na Avyo. pachI nAnI galIomAM zodhavA lAgyA. je galImAM junA gharanI bhIMta tUTI paDI hatI, tyAM kATamALa mANaso upADatA hatA. ne bhIMta paDelIne jovA mATe ghaNuM loka bhegu thayuM hatuM. rUpasenanA bhAIo paNa te ja galImAM bhAIne zodhavA tyAM AvyA. nA rUpasena te bhIMta nIce ja dabAyo hato. kATamALa kADhatAM ja teno mRtadeha maLyo. je vastuo sunaMdAne ApavA laIne nIkaLyo hato te vastuo sahita rUpasenane, potAnA bhAIoe oLakhI lIdho. A vAta dhIre dhIre nagaramAM prasarI gaI. AgaLapAchaLanI vAtanI koIne khabara ja nathI. A vAta vahetI vahetI sunaMdAnA sAMbhaLavAmAM AvI. muMjhANI. are A zuM thayuM?...re ! kaMIka viparIta thaI gayuM. aMdhAre uMdhuM vaLI gayuM. //rA ane ekadama kheda pAmI. zoka karatI sunaMdA sakhIone kahevA lAgI. re ! sakhI ! A zuM banI Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 3H DhALa - 9 101 gayuM? rUpasena to bicAro ahIM AvatAM rastAmAM ja marI gayo. tyAre ahIM koNa AvI gayo ? game te koI rakhaDato halakI kuLano cora laphaMgo ke zaTha AvI gayo lAge che. aMdhArAmAM meM to tene oLakhyo paNa nahIM. 3 re sakhI! have jouM to kharI ke dhUrta ke cora to kaMI laI gayo nathI ne ! ane potAnI sarva vastu jovA lAgI. to potAnA gaLAmAM hAra ja nahoto. re ! sakhI ! te dhUtAro mAro hAra laI gayo. ne vaLI rUpasena yAda AvatAM, te mRtyu pAmyo te paNa vAta yAda AvatAM sunaMdA moTethI rudana karavA lAgI. //4ll. sunaMdA rUpasenanA zokamAM, yAdamAM divaso vItAvavA lAgI. ane tenA udaramAM rahelo garbha vadhavA lAgyo. be mAsa thayA. A jANIne sakhIo vyAkuLa thaI. jo rAjAne khabara paDaze to ! ApaNI zI hAlata thaze? //pI sunaMdA paNa mUMjhANI. mUMjhavaNane dUra karavA sakhIone pUchyuM. upAya batAvo. sakhIoe auSadha lAvIne ApyuM. te upAya karatAM sunaMdAno garbhapAta thaI gayo. saunI muMjhavaNa dUra thaI. samaya jatAM sunaMdA paNa have vaLI sAjI tAjI thaI gaI. rAjAe potAnI putrI yauvanamAM pravezelI joIne rathapura nagarInA rAjAnI sAthe paraNAvI. | Ell DhALa sAtamI. | (copAInI dezI) paraNI gRpa rathapura laI gayo, rUpasena tihAM pannaga thayo, trIje bhava narabhava hArIyo, sunaMdA najare dhArIyo. AvA phaNa vistArI rAge naDyo, dhAI sunaMdA keDe paDyo; hAhA karatAM 5 AvIyo, leI khaDraga pUMThe dhAvIyo. rA. mAryo ahi cothe bhava gayo, te vanamAMhe vAyasa thayo; eka dina daMpatI vanamAM gayAM, rAgaraMgarasa rIje rahyAM. 3 vAyasa te tarU upara caDyo, sunaMdAne rAge naDaDyo; kiraNa kaTuka zabda te bhaNe; tAma narezara bANe haNe. jo haMsa thayo te bhava pAMcame, haMsa taNA ToLAmAM rame; rAjA rANI sarajala jue, haMsa sunaMdA dekhI rUe. pI. uDI beu pAMkhe Aphazyo, nRpa subhaTe khage karI haNyo; tehi ja vana chaThTho, haraNI udare haraNo thayo. llll dekhI rANI rAge Tharyo, jhure Ubho AMsu bharyo; AheDI nRpa bANe haNI, lIyo zikAra te bhakSaNa haNI. all pAka pacAvI te agata, khAtAM rANI vakhANe ghaNuM; avadhinANI mani doya jatAM, te dekhI mastaka dhUNatA. 8 pUche rANI munine tise, svAmI mastaka dhUNe kise; sAdhu kahe kAraNa che IhAM, AvI suNo amo vasImeM jihAM. lA Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 dhammilakumAra rAsa tihAM gayA nRpa rANI malI, muni mukhya vAta sakala sAMbhaLI rAgI naranuM mAMsa ja bhakho, jJAna vinA tume navi oLakho. I10nA rANI kahe rUpasena kumAra, AgaLa zo thAze avatAra, tava bolyA jJAnI aNagAra, sAtame bhava hAthI avatAra. // 11 // tujha upadeze samatA varI, samakita pAmI vrata AdarI; sahasAre surasvAmI ja thaze; narabhava pAmI mugate jaze. 12 // ema kahI muni upadeza ja dIyo, sAMbhaLI daMpattI dIkSA lIyo; rAjaRSi gurU sAthe gayA, saMyama pALI sukhiyA thayA. // 13 // gurUNI pAse sunaMdA bhaNe, arimitta tRNa maNi sarIkhA gaNe; lIye AtApanA tApe jaI, avadhijJAnI sunaMdA thaI. // 14 // rUpasena hastI jihAM phare, sunaMdA tihAM vasatI kare; eNe avasara hastImada caDyo, kaMcanapura korTa jaI aDyo. 15/ loka kolAhala karatA bhame, sunaMdA AvyAM teNe same; rAjA subhaTe ghaNuM e damyo, paNa sAdhavI dekhI upazamyo. I // 16 // sAdhavI kahe suNa matta gamAra, duHkhanA dahADA tujha saMbhAra; rAga viludhdho pAmyo ghAta, pAtakI teM kIdhA bhavaM sAta. ||17nA rUpasena (1) garbhe (2) phaNidhAra (3) vAyasa (4) haMsa (5) avatAra - sAtame bhava tume hAthI thayA, dharma vinA bhava eLe gayA. // 18 // te suNatAM gaja mUrchA lahI, jAti samaraNa pAmyo sahI; loka vacce ubho rahI rahyo, sunaMdAne pAye paDyo. 19lA samakitavrata gaja dha2to jihAM, loka accherU dekhe tihAM; guruNI kahe nRpane e kharo, sAdharmigaja sevA karo. 2vA Adara karI nRpa teDI gayo, neha sunaMdAe saphaLa kiyo; sunaMdA AnaMdita thayAM, kevala pAmI mukte gayAM. // 21 // kheTa muni kahe rAjakumAra vairAgya rAga taNI gati dhAra; sukha mAnI viSaye je rame, te bhavanATaka karatAM bhame. I // 22 // mAtApitA bAMdhava suta nA2, svArathiyo savi e saMsAra; Ayu jovana lakhamI maLI, meghaghaTA caMcala vIjaLI // 23 // bAlapaNe malamUtre bharyo zIlI orIe saMharyo; paraNyo to Amaya khaya thaI, jobanaveLA niHphaLa gaI. I // 24 // Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa: 3 : DhALa - 0 103 vRddhapaNe nara paravaza thayo, parabhava hAtha ghasato gayo; teNe narabhava sAmagrI lahI, karaze dharma te sukhiyA sahI. rUpANI trIje khaMDe guNIjana gamI, DhALa rasAla kahI sAtamI; zrI zubhavIra vacana rasa ghaDI, sAkara drAkha kisI zelaDI. ll26ll sunaMdAnI sAthe lagna karI rAjA rathapura nagara cAlI gayo ane rUpasena manuSyabhava hArI gayo. bIjo bhava karI, vaLI trIjA bhave (rathapuranA vanamAM) tyAM sarparUpe avataryo. sunaMdA patinI sAthe vanakrIDA karavA te vanamAM gaI ane tyAM A sarpanI najare sunaMdA paDI. pUrvanA rAgane kAraNe te sarpa tenI sanmukha gayo. 1aaaa neharAgane kAraNe sarpa potAnI phaNA vistArI rahyo che. te jotAM ja sanaMdA DarIne bhAgavA lAgI. to sarpa paNa tenI pAchaLa doDe che. sunaMdA to pAchaLa paDelA sarpane joIne cIso pADavA lAgI. "hA ! sarpa !" "hA ! sarpa !" rAjA tarata doDIne tyAM Avyo. potAnuM paga kheMcIne sarpane haNI nAMkho. rAI - | sarpa marI gayo. (rUpasena - sarpa thayo. have cotho bhava) te ja vanamAM te sarpa marIne kAgaDo thayo. have A rAjArANI ekavAra A vanamAM pharavA gayAM che. rAgathI raMjita thayelAM A baMne eka vRkSa nIce AvIne rahyAM che. 3. te ja vakhate te kAgaDo UDato UDato te ja vRkSa upara AvIne beTho. kAgaDo Ama tema jotAM nIce rahelI sunaMdA jovAmAM AvI. pUrvano sneharAga utpanna thayo. sunaMdAne joIne kAgaDo "kA' "kA' karavA lAgyo. eka sarakhuM bolato kAgaDo tethI rAjArANIne kAnane apriya lAgyo. na gamatA zabdo kahevA lAgyA. ne tarata rAjAe tyAM ja bANe karIne kAgaDAne haNI nAkhyo. II4o. * pAMcamA bhAvamAM (rUpasenano jIva) haMsa thayo. haMsanA ToLAmAM te (rUpasenano jIva) haMsa ramI rahyo hato. te ja sarovaranA tIre rAjA-rANI pharatAM pharatAM acAnaka AvI UbhAM. sarovaranA kinAre beThelAM baMne jaNAM sarovaranA pANIne jotAM jotAM vAto karatAM hatAM. haMsanA ToLA madhye rahelo pelo haMsa. teNe rANIne joI. jotAM ja pUrvanA snehane laIne kheMcAyo. ane rudana karavA lAgyo. pAM sunaMdA upara sneha ubharAtAM potAnI . * be pAMkho prasArIne, UDIne sunaMdAne vaLagyo. tarata ja rAjAnA AdezathI rAjAnA ja subhaTe potAnI talavArathI te haMsane haNI nAkhyo. chaThThA bhave te ja vanamAM rahetI haraNInAM peTe haraNiyo thayo. llll vaLI ekadA A rAjArANI vanamAM pharavA gayAM che. haraNiyAnI najare rANI sunaMdA caDI gaI. pachI to te rANInI sAme Tagara Tagara najare jovA lAgyo. pUrvanA snehanA anurAgane kAraNe bolI na zakato. nayaNomAM AMsu chalakAI gayAM. ane mUravA lAgyo. rAjAne zikArano paNa zokha hato. zikArI banelA te vakhatanA rAjAe bANathI haraNiyAne haNI nAMkhyo. tenA (mAMsane rAMdhIne khAvAnI lolupatAe) phlevarane ghera laI gayo. //zA tenA zarIramAMthI nIkaLelA mAMsane rAMdhyuM. rAjArANI baMne e svAdapUrvaka khAtAM hatAM. rANI te vAnagIne vakhANatAM khAI rahI che. te ja samaye koIka munibhagavaMta tyAM AgaLathI teonI najIkathI pasAra thayA. A baMnene jotAM avadhijJAnI bhagavaMtanuM mastaka dhuNavA lAgyuM. 8. rANIe mastaka dhuNAvatAM munine joyA. tarata pUchavA lAgI ke he munibhagavaMta ! Apa mastaka kema dhuNAvo cho ? muni bolyA. "kAraNa che. rahasya chUpuM che. jANavuM hoya to jyAM ame rahyA chIe - ' tyAM Avo. mA Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmilakumAra rAsa rahasya jANavAnI tIvra tamannAe rAjArANI, jyAM muni bhagavaMta hatA, tyAM pahoMcI gayAM. muni bhagavaMta vAtano khulAso karatAM kahI rahyA che. kahe che "tArA rAgI puruSanuM mAMsa tame baMne khAI rahyAM cho. rAgInuM mAMsa paNa mIThuM lAge. jJAna vinA tame A haraNanA jIvane na oLakhI zako." rUpasenanA bhavathI laIne haraNa haMsanA bhava sudhI sakala vAta munie kahI saMbhaLAvI. / / 10 / / saghaLI vAta sAMbhaLIne rANI manamAM ghaNI du:khI thaI. vaLI avadhijJAnI munibhagavaMtane pUche che. he bhagavaMta ! rUpasena have pachI kyAM avatAra leze ? jJAnI muni kahe che. amArA jJAnamAM amane dekhAya che. te rUpasenano jIva sAtamA bhave hAthI thaze. / / 11 / / tArA upadezathI samatA dhAraNa karaze. vaLI samyaktva pAmaze. tArA thakI te hAthI vratano svIkAra karaze. vratane pALIne te hAthI chelle anazana karaze. AyuSa pUruM karIne AThamA sahastrAra nAmanA devaloke devendra thaze. tyAMthI cyavI manuSyabhava pAmI, saMyama ArAdhI muktipadane varaze. 12 // rAjA tathA rANI sunaMdAnI dIkSA :- rUpasenanA bhavonI vAta. teno nistAra vagere kahyA. je sAMbhaLI rAjArANInA haiyAmAM saMsAra pratye napharata jAgI. te joIne munibhagavaMte temanI bhavitavyatA jANI, vairAgyano vadhAro thAya. vairAgya puSTa bane tevo upadeza Apyo. te sAMbhaLI A daMpatIe tyAM ja te muni bhagavaMta pAse saMyama grahaNa karyo. cAritrano svIkAra karyo. rAjarSi muni potAnA guru sAthe vihAra karI gayA. suMdaratara cAritranI ArAdhanA karavA lAgyA. ane parama sukhI thayA. // 13 // sunaMdA sAdhvIjIne avadhijJAna :- jyAre A bAju sunaMdAe sAdhvInA svAMgamAM guruNInI sAthe saMyamanI sAdhanAnI dhUNI dhakhAvI. jJAnadhyAnamAM AgaLa vadhavA lAgyAM. ari (duzmana-vairI) mitta eTale mitra. vairI ane mitra. baMnene sarakhA gaNavA lAgyAM. koNa vairI ? koNa mitra ? badhA ja sarakhA tRNa (ghAsa) ane maNine paNa samatulya gaNe che. guruNInI AjJAne ziromAnya karatAM taDake jaIne pote AtApanA le che. ema karatAM sunaMdA sAdhvI bhagavaMtane avadhijJAna utpanna thayuM. / 34 / A bAju je vanamAM rUpasenano jIva hAthI thayo hato. te ja vananI najIka sunaMdA sAdhvI Adi bIjAM paNa sAdhvIzrIo vihAra karatAM AvI vasyAM. pelo hAthI te arasAmAM madonmata thayo ane te vananI najIka kaMcanapuranagaranA killAmAM jaI caDyo. / / 15 / / 174 made caDelo hAthI tophAna karavA lAgyo. loko cAre bAju kolAhala karatAM cIcIyArIo pADatAM Amatema doDavA lAgyAM. hAthI nagarImAM AvI gayo. rAjAnA sevakoe te hAthIne damana ka2vA ghaNA prayatno karyA. paNa teo sau niSphaLa nivaDyA. te samaye sAdhvI sunaMdA te hAthI AgaLa pahoMcI gayAM. sAdhvI mahArAjane jotAM ja hAthI zAMta thaI gayo. / / 16 / / hAthIne pratibodha :- avasara joI sAdhvIjI hAthIne kahevA lAgyAM. he madamAM unmatta banela gamAra hAthI ! zAMta thA ! tArA bhUtakALanA divaso yAda kara. tArAM duHkhanA dahADAne yAda kara. viSayarAgamAM lubdha thayelo tuM keTalI keTalI viTaMbanA pAmyo. badhI jagyAe ghAta pAmyo che. huM pApI ! tuM rAgamAM aMdha banyo. ghAta pAmI pAmIne tArA sAta bhava thaI gayA. I // 17 // he gajarAja ! tArA sAta bhava sAMbhaLa ! pahelo bhava rUpasenano, bIjA bhavamAM be mahinA garbha rUpe mArA udaramAM rahyo. mAtra be mahInAmAM meM tAro nikAla karAvyo. trIjA bhave phaNIdhara thayo. cothA bhave kAgaDo. pAMcamA bhave haMsa, chaDhe bhave haraNano avatAra pAmyo. A badhAe bhavamAM mArA thakI tuM marAyo. A sAtamo bhava tAro hAthIno che. vaLI badhA bhavo tArA dharmavihoNA gayA. badhA bhava nakAmA gayA. // 18 // Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ UUUU rorororo DO BELEEBI fue HOTO B.G. - M: 9925020106 Page #213 -------------------------------------------------------------------------- Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 3 : DhALa - 8 105 sAdhvIzrInI vAta sAMbhaLatAM sAMbhaLatAM hAthI mUchita thayo. te avasthAmAM manamAM ciMtavatAM hAthIne jAtismaraNajJAna thayuM. cAre kora lokonA ToLAM vadhu ne vadhu ekaThAM thavA lAgyAM. hAthI zAMta thayo. lokonI vacce hAthI zAMta Ubho che. jotajotAmAM hAthInA haiye pazcAtApa thatAM AMkho thakI azrudhArA vahevA lAgI. te sAthe ja hAthI sAdhvIzrInA caraNa kamaLamAM namyo. 19ii sAdhvIzrI avadhijJAnI hatAM. hAthInA haiyAnA bhAvo vAMcI joI zakatA hatAM. tethI sAdhvIzrIe hAthIne samyakatva sahita vrata uccarAvavA lAgyAM. hAthIe potAnA AgaLanA be paga bhegA karIne mastaka namAvIne sAdhvIzrInI vAta sAMbhaLI paccakhANa karyA. rAjamArganA cAra rastA vacce hAthI ane sAdhvInI vAto sAMbhaLI loko camatkAra pAmyA. Azcarya pAmyA. te pachI sAdhvIzrIe rAjAne bolAvI vAta jaNAvI. A hAthI have tamAro sAco sAdharmika thayo che. tenI sevA karo. sArI rIte sAcavazo. prAsuka AhArapANI tene Apajo. hAthI bolavAno nathI. tenI muMjhavaNo have dUra thaI che. tame rAjA cho. tene barAbara dhyAna rAkhazo. 20nA sAdhvIzrInI vAta sAMbhaLI rAjA te hAthIne satkArapUrvaka bahumAna vaDe potAnI hAthIzALAmAM teDI gayo. tenuM jatana karavA lAgyo. kharekhara ! rUpasenanA snehane sunaMdAe jALavI rAkhIne saphaLa karyo. sunaMdA paNa AnaMdita thayAM. anukrame kevaLajJAna pAmI mukta gayAM. ll21II vaLI vidyAdhara munie kahyuM ke he rAjakumAra ! vairAgyanA veSane dhAraNa karavo joIe. viSayasukhamAM je rame che, te A bhavasAgaramAM bhaTake che ane aneka viTaMbanAo pAme che. //raro mAtA-pitA-bAMdhava-putra-ena-strI A badhAM saMsAranI aMdara svArthanA sagAM che. AyuSya-yauvanalakSmI Adi je maLyuM che, te saghaLuM aSADhI meghamAM rahelI caMcaLa vIjaLI sarakhuM che. 23 bALapaNa maLamUtrathI bhareluM che. vaLI kyAreka zItaLA, oLI Adi rogothI zarIra gherAya che. paraNIne vIryano kSaya thatAM yauvana avasthA paNa A rIte niSphaLa jAya che. ll24o. vRddhAvasthAmAM mANasa paravaza paDe che. vaLI parabhavamAM paNa hAtha ghasato cAlyo jAya che. tethI je manuSyabhavanI sAmagrI meLavIne dharma kare che te ja sAcA sukhane pAme che. rapA trIjA khaMDane viSe guNajanone game tevI suMdara rasALa evI sAtamI DhALa kahI. paMDitajI zrI zubha-vIravijayanA vacanarasapAnanI ghaDI to jANe sAkara-drAkSa ane zeraDI karatAM paNa vadhu mIThI che. radI khaMDa - 3 DhALa : 7 samApta -: dohA :eNI pere daI dezanA, jAma rahyA municaMda, agaDadatta cakora jayuM, pAmyo ati AnaMda III kahe tuma vacanethI thayo; janma saphaLa muja Aja; jaMgama tIratha darzane, sidhdhAM saghaLAM kAja rA prabhu supasAye A thayA, dharma baMdhava khaTa eha; saMjama leI vicArazuM, gurUkula vinaya vasee Ill paNa ghara jaI namI mAyane, che mujha IcchAnAtha; pitrA kRta samahotsava, lIyuM dIkSA tuma hAtha IkA Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 dhatmilakumAra rAsa ema kahetAM AkAzathI vidyAdhara nara eka, utarIyo marajAdathI, dharato vinaya viveka //pA. saparikare jinaghara jaI, praNamyA zrI jinarAja; beTho sanmukha AvIne, vaMdI tihAM munirAja. lll te munibhagavaMte saMsAranI asAratA, viSayarAganA vipAka rUpa rUpasena sunaMdAnI kathA kahI. saMbhaLAvI. upadeza pUro thatAM munibhagavaMta virAma pAmyA. te upadeza sAMbhaLI agaDadattakumAra, cakorapakSInI jema ghaNo AnaMda pAmyo. 1te kahe che ke "he prabhu ! Apano upadeza sAMbhaLI mAro janma saphaLa thayo che. jaMgamatIrtha svarUpa ApanAM darzanathI mArAM saghaLAM kAja siddha thayAM che. //rA ' he guru bhagavaMta ! ApanI kRpAthI A chae baMdhu mArA dharma bAMdhava mArA sAdharmika thayAM. ame paNa saMyama laIne vinayapUrvaka gurukuLavAsamAM vicarazuM. /all he bhagavaMta! paNa mArI chellI icchA che ke hamaNAM ghera jaIne mAtApitAne namaskAra karIne, mArI bhAvanA jaNAvIza. temanI anujJA meLavIza. pitRkRta jinendra mahotsave, (pitAe karelo dIkSA mahotsava, jinabhakti mahotsava) ApanA caraNomAM ApanA hAthe huM saMyamane grahaNa karIza. II4 jayAM A vAta cAlI rahI hatI. te ja avasare gaganamArga thakI, koI eka vidyAdhara nIce Utaryo. maryAdApUrvaka vivekayukta potAnA parivAra sahita bAjumAM rahelA jinamaMdiramAM gayo. zrI jinezvara paramAtmAnI yathAyoga bhakti karIne, bahAra Avyo. te vidyAdhara viveka dAkhavI, vaMdana karIne yogya sthAne parivAra sahita guru sanmukha AvI beTho. pa+Ell DhALa AThamI. (sAhelaDIyAM e dezI) agaDadara aNagArane, suNo saMtAjI pUchato dharI neha //guNavaMtAjI uttama puruSa e koNa che? suNo saMtAjI dAkho mujane teha. guNavaMtAjI |1|| munivara kahe ama putra che; suNo saMtAjI ratnacUDa vara nAma; guNavaMtAjI sAte jaNa gurUputrane, suNo saMtAjI suNI karatAM paraNAma. guNavaMtAjI merA ratnacUDa kahe koNa tume, suNo saMtAjI kahe sUri vAta azeSa; guNavaMtAjI bhAva cAritriyA e thayA, suNo saMtAjI pAmI ama upadeza. guNavaMtAjI ll viMche sAhAya e tuma taNuM, suNo saMtAjI zaMkhapurI udeza; guNavaMtAjI ame paNa tihAM vana AvasuM, suNo saMtAjI jANI yogya vizeSa. guNavaMtAjI l4ll. kheTa kahe kaho tAtajI; suNo saMtAjI uttama nara e dayAla; guNavaMtAjI A saMsAre vrata dharI; suNo saMtAjI reheze keTalo kAla guNavaMtAjI |po. sUri kahe kheTaka suNo, suNo saMtAjI kamalasenA dharanAra; guNavaMtAjI te sAthe vairAgyathI; suNo saMtAjI leze saMjama bhAra. guNavaMtAjI llll Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa : 3 : DhALa - 8 A bhavamAM ATha jaNAM suNo saMtAjI pAmI kevala nANa; guNavaMtAjI bhUtala vicarI bahu samA, suNo saMtAjI leze akSaya ThANa. guNavaMtAjI // 7 // sAMbhaLI khecara harakhIyo; suNo saMtAjI besArI vimAna; guNavaMtAjI sAte jaNazuM UtaryA, suNo saMtAjI zaMkhapurI udyAna. guNavaMtAjI In vidyAcAraNa munivarA, suNo saMtAjI te AkAza calaMta, guNavaMtAjI AvI vanameM samosaryA, suNo saMtAjI upagArI guNavaMta. guNavaMtAjI llll vanapAlaka mukha sAMbhalI. suNo saMtAjI kuMvare kahAvI vAta; guNavaMtAjI rAya rANI harakhyAM sahu, suNo saMtAjI bahu ucharaMge jAta. guNavaMtAjI // 10 // uThI kuMvara namI tAtane, suNo saMtAjI sakala kahyuM virataMta; guNavaMtAjI bhaktiye deI pradakSiNA, suNo saMtAjI munivara caraNa namaMta guNavaMtAjI ||11|| jyeSTha sahodara sama gaNI, suNo saMtAjI vidyAdharane tyAMhI; guNavaMtAjI bhUpacaraNa bheTI karI, suNo saMtAjI bole vacana utsAhI guNavaMtAjI / 12 / mujha nagarI pAvana karo. suNo saMtAjI dekhe loka acaMbha, guNavaMtAjI marUdhara dezI lokane, suNo saMtAjI suratarU phUla suraMbha. guNavaMtAjI // 13 // nayara vi zaNagArIyuM, suNo saMtAjI ratnacUDa dharI neha, guNavaMtAjI gaja besADI mahotsave, suNo saMtAjI padharAvyA nija geha guNavaMtAjI // 14 // Agata svAgata bahu kare, suNo saMtAjI bhojana vividha prakAra; guNavaMtAjI bhaktibhare ghara teDIne suNo saMtAjI paDilAbhyA aNagAra. guNavaMtAjI // 15 // bIje dina samahotsave suNo saMtAjI teDyA ghara munirAya, guNavaMtAjI paMca sahasa sovana page, suNo saMtAjI pUMjI name na22Aya guNavaMtAjI // 16 // agaDadatta kumara have, suNo saMtAjI kamalasenA ghara jAya guNavaMtAjI mAna tajI bhajI nArIne, suNo saMtAjI zItala vayaNe TharAya. guNavaMtAjI ||17|| tujha sarikhI je suMdarI, suNo saMtAjI chaMDI viNa aparAdha; guNavaMtAjI madanamaMjarI kulaTA samI, suNo saMtAjI meM mAnI karI sAdha. guNavaMtAjI // 18 // retI dhanaMjaya sama gaNI. suNo saMtAjI sovana retI samAna; guNavaMtAjI anubhavI vAta sakala kahI, suNo saMtAjI huM aviveka nidhAna. guNavaMtAjI // 19 // meM ajJAnapaNe karI, suNo saMtAjI na lahyuM nArIcaritra; guNavaMtAjI nayaNe rUe manameM hase, suNo saMtAjI vAta kare te vicitra. guNavaMtAjI // 20 // matsya jale khaga aMbare suNo saMtAjI jANe na budhapada ThAma; guNavaMtAjI sabalAne samajAvatI, suNo saMtAjI jUThuM abalA nAma. guNavaMtAjI // 21 // atot Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 dhamilakumAra rAsa munivara mukha mAlama paDI suNo saMtAjI e vanitAnI vAta; guNavaMtAjI moha timira rajanI gaI, suNo saMtAjI jJAna udaya prabhAta. guNavaMtAjI rA. saMyama lezuM gurU kane, suNo saMtAjI rahejo sukhabhara geha, guNavaMtAjI sA kahe ame paNa saMyamI, suNo saMtAjI jihAM chAyA tihAM deha. guNavaMtAjI 23 samasapI kuMvara gayo, suNo saMtAjI madanamaMjarI AvAsa, guNavaMtAjI kahe bhavadava tApe tapyA, suNo saMtAjI vrata dharazuM gurU pAsa guNavaMtAjI ||24o. kirajo sAsu sevanA, suNo saMtAjI ema kahI uThyo kumAra, guNavaMtAjI mAta tAtane jaI kahe, suNo saMtAjI lezuM saMjama bhAra. guNavaMtAjI ll2pI. SaTu bAMdhava e ama taNA, suNo saMtAjI jIvitanA dAtAra; guNavaMtAjI baMdhANA vacane amo, suNo saMtAjI sAthe sAva aNagAra. guNavaMtAjI l/2ll raNathI gurU saha lAvIyA. suNo saMtAjI kSaNa na rahuM saMsAra; guNavaMtAjI. nizcaya dekhI narapati, suNo saMtAjI kare sajjAI sAra. guNavaMtAjI raLI bAMdhavA vargane pUchIne, suNo saMtAjI karato dIna udhdhAra. guNavaMtAjI zibikAye besatAM, par suNo saMtAjI bAMdhavazuM kumAra. guNavaMtAjI 28. kamaLasenA zaNagAratI, suNo saMtAjI sasaro sAsu nija hAtha; guNavaMtAjI. zibikAe padharAvatAM, suNo saMtAjI jANe zAsanasurI sAtha. guNavaMtAjI rahelA ratnacUDa nRpa bahu malI, suNo saMtAjI karatA mahotsava sAra; guNavaMtAjI. jema jamAlI nIkalyo; suNo saMtAjI Ave jihAM aNagAra guNavaMtAjI ll3ii. AbhUSaNa tajI aDacaNAM, suNo saMtAjI lIe mahAvrata cAra; guNavaMtAjI vRSTi kusumavana sura kare, suNo saMtAjI gurU vAsakSepa udAra. guNavaMtAjI 31al jiMdI sahu pAchA vale, suNo saMtAjI muni savi karata vihAra; guNavaMtAjI kamalasenA sanmukha rahI, suNo saMtAjI AMsu paDate dhAra guNavaMtAjI l3rI. sAsu kahe beTA suNo, suNo saMtAjI tuM dehe sukumAra, guNavaMtAjI phUlano bhAra na zira dhare, suNo saMtAjI kema vaho merUbhAra guNavaMtAjI 33 paNa tuM trisuM pakhe ujaLI, suNo saMtAjI cotho gurUkulavAsa, guNavaMtAjI duSkara nahI tuja munipaNuM, suNo saMtAjI paNa muja kIdha nirAza. guNavaMtAjI ll34o. tuM niHsnehI thaI calI, suNo saMtAjI muja tarachoDI hAtha, guNavaMtAjI jAIza ghara kema ekalI suNo saMtAjI bhojana kara keNI sAthe guNavaMtAjI ll3pI. nirAgI thaI nIkaLyA, suNo saMtAjI paNa varase eka vAra, guNavaMtAjI muja sulasA sAsu hatI, suNo saMtAjI saMbhArajo dharI hAra. guNavaMtAjI 36ll Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 3: DhALa - 8 109 A vanamAM nathI AvavuM, suNo saMtAjI zatru sama vana eha, guNavaMtAjI jotIne rotI valI, suNo saMtAjI sakhIyozuM gaI geha. guNavaMtAjI 37 ratnacUDa nija ghara gayo, suNo saMtAjI munivara karata vihAra, guNavaMtAjI AvyAM IhAM gurU ANathI, suNo saMtAjI jAre thayA zratadhAra, guNavaMtAjI 38. eha caritra te ama taNuM, suNo saMtAjI suNa dhammila gaMbhIra; guNavaMtAjI trIje khaMDe AThamI, suNo saMtAjI DhAla kahe zubhavIra. guNavaMtAjI 39 te vidyAdhara AvIne beTho tyAre agaDadatta, vidyAdhara puruSane jotAM Azcarya pAmyo ane pUchyuM. he guruvarya ! A uttama nara koNa che? amane kaho. [1] muni bhagavaMte kahyuM... "A amAro saMsArI putra che. te vaMdanArthe Avyo che ane tenuM nAma ratnacUDa che. te vidyAdharanAra che tyAM rahelA sAteya jaNAe te guruputrane hAtha joDIne namaskAra karyA. //rA. guru bhagavaMtanI vANI sAMbhaLI ratnacUDe paNa tyAM te ja prazna pUchI lIdho. "A koNa che? tyAre te sUrIzvarajI mahArAje; te sAteyano adhikAra kahyo ane vaLI kahe che ke amAro upadeza sAMbhaLI A sAteya hamaNAM bhAvacAritrIyA thayA che. vaLI hamaNAM tamArI sahAyanI IcchA rAkhe che. teo tamArI sahAyatA icche che. kAraNa ke zaMkhapurI nagarI dUra che. teone zaMkhapurI javAno udeza che. yogya vizeSa lAbha jANIne ame paNa te nagarInI samIpa vanamAM Avaze. 4ll | munibhagavaMtanI vAta sAMbhaLI ratnacUDe paNa vacanane "tahatti karyuM. paNa jatAM jatAM ratnacUDe pUchyuM ke he bhagavaMta ! A dayALu uttama puruSo saMyama dhAraNa karIne, keTalo kALa A saMsArane vize raheze? AgaLa keTalA bhava bAkI che? RpA sUrIzvara bolyA ke he vidyAdhara ! sAMbhaLa, agaDadatta kumArane - kamalasenA nAme gRhiNI che. te paNa A agaDadatta sAthe vairAgya pAmIne dIkSA grahaNa karaze. llll vaLI A bhavamAM A sAteya ane AThamI kamalasenA (ATheya) cAra ghAti karmano kSaya karIne kevaLajJAna pAmaze. ghaNo kALa pRthvItaLa upara vicarI, Ayu pUrNa thaye akSayapadane pAmaze. llNA pitAgurunI vata : 'sAMbhaLI, vidyAdhara ghaNo AnaMdita thayo. potAnA vimAnamAM te bhAvacAritrIyA sAteyane besADI, laI gayo. jyAM zaMkhapurInuM udyAna hatuM. tyAM sau UtaryA. 8 jyAre A bAju te sAhasigati sUrIzvarajI (vidyAcaraNa) mahArAja paNa AkAzamArge te zaMkhapurI udyAnamAM samosaryA. llii. agaDadatta kumArano vairAgya ane dIkSAmahotsava - vanapAlake kumArane vadhAmaNI ApI. te sAMbhaLI kumAra agaDadatta ghaNo AnaMda pAmyo. agaDadatte tarata ja rAjamahelamAM rAjA-rANIne, (potAnAM mAta-pitAne) saMdezo mokalyo ke "guru bhagavaMta padhAryA che." te sAMbhaLI rAjA-rANI AnaMda pAmyAM. sarvaparivAra sahita rAjA ghaNA AnaMda-utsukatA sahita gurubhagavaMtanI pAse AvyA. //navI kuMvara to udyAnamAM pahelethI AvI gayo hato. vimAna thakI pahoMcelA kuMvare, pitAne namaskAra karyA ane sarva vRttAMta kahyo. potAnI saMyama levAnI bhAvanA darzAvI. vaLI rAjAe paNa bhaktipUrvaka munibhagavaMtane pradakSiNA daIne caraNomAM namaskAra karyA. ll11il ratnacUDa vidyAdharane to rAjA potAnA vaDIlabaMdhu sarakhA gaNatAM (tene) bheTI paDyo. AnaMdamAM AvelA rAjAe ratnacUDane madhura vacanothI bolAvyA. /12 he bhAgyazALI! mArI nagarIne pAvana Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 dhamilakumAra rAsa karo. mAravADanA loko kalpavRkSa phaLane juve tema mArI nagarImAM loko tamane joze ane Azcarya sAthe AnaMdane pAmaze. I/1all. ratnacUDane vinaMti karI. ane rAjAe potAnuM nagara zaNagAryuM. ratnacUDa upara ghaNo sneha dharI hAthI upara besADyo. vAjate gAjate sAmaiyAyukta ratnacUDane mahelamAM laI Avyo. 14 ratnacUDanI ghaNI AgatA-svAgatA karI. vividha prakAranAM bhojana taiyAra karAvyAM. munibhagavaMtane paNa potAne mahele bolAvyA. AhArAdi bhakti karI. te muni paNa paDilAbhyA. ratnacUDane paNa premapUrvaka jamADyo. // 1paNI bIje divase mahotsava pUrvaka sarva munibhagavaMtone ghera laI Avyo. pAMca hajAra suvarNamudrA caraNe mUkIne gurupUjana karyuM. rAjAe vinayayukta munine vaMdana karyuM. 16ll muni bhagavaMta paNa dharmalAbha deI AhArAdi grahaNa karIne te udyAnane viSe gayA. agaDadatta paNa thoDe sudhI mUkI Avyo. pachI kamaLasenA patnIne mahele gayo. potAnA saghaLAye ahaMkArane choDI daIne, be hAtha joDI namratApUrvaka zItaLa vacano kahevA lAgyo. /17ii. "he priye !. meM moTI bhUla karI che. vinA aparAdhe meM tAro tyAga karyo che. tArA sarakhI satI suMdarIne meM choDI dIdhI. jayAre kulaTA sarakhI madanamaMjarIne sArI satI ema mAnIne huM rahyo. 18. retIne suvarNa gaNyuM. ane suvarNane retI mAnI. jJAnIbhagavaMta maLyA. temanA jJAna thakI saghaLI sAcI vAta temane kahI. tyAre meM jANyuM ke huM avivekano bhaMDAra chuM. mArA sarIkho A jagatamAM bIjo koI avivekI nahIM hoya. 19o. ajJAnadazAmAM meM strInAM caritro na jANyAM. kaMI paNa vAta kare to AMkhothI rotI hoya, manamAM, hasatI hoya, ane jIbhe vicitra vAta karatI hoya evI strIne meM jANI nahIM. oLakhI nahIM. sAcI rIte pahecAnI nahIM. 20 jaLamAM rahelI mAchalInAM pagalAM jANI na zakAya. AkAzamAM UDatA pakSIonA pagalAMnAM sthAnane buddhizALI paNa jANI na zake. te ja rIte baliSTha baLavAnane paNa sAnamAM samajAvatI evI A sabaLA strInuM "abaLA" e pramANe nAma je ApyuM che te khoTuM che. //rA. A strInI saghaLI vAta munivaranA mukhethI meM spaSTa jANI che. jethI karIne mArI moharUpI aMdhArI rAta dUra thaI. Aje jJAnano udaya-prakAza thatAM mAre prabhAta pragaTyuM che." IrarA paTTarANI kamaLasenAnuM patine mArge prayANa - agaDadattakumAra kamalasenAne A rIte vAta karI rahyo che. AgaLa vadhIne kahe che "ame A saMsArathI virakta thayA chIe. guru pAse saMyamane svIkArazuM. saMsAra choDI daIzuM. tame sukhabhara have A mahelamAM mAtAnI pAse rahejo." agaDadatta Ama kahIne javAnI taiyArI kare che tyAM kamalasenAe kahyuM. he svAmI! jyAM chAyAM tyAM deha. tethI karIne Apa saMyamane mArge, to ame paNa tamArI pAchaLa, saMsAra choDIne tamArI jema saMyama svIkArazuM. 23ii kamalasenAe paNa saMyama levAnI bhAvanA darzAvI. kuMvara ane kamalA baMne eka vicAravALAM thayAM. eka ja mArge prayANa. tyAMthI kumAra madanamaMjarInA mahele gayo. kuMvare maMjarIne kahyuM. "saMsAra dAvAnaLathI bharelo che. tenA tApathI saMtapta evA ame have gurumahArAja pAse vrata grahaNa karazuM. 24 vaLI kahe che ke, "tame sAsumAnI sevA karajo. agaDadatta tyAMthI potAnAM mAtA-pitAnA mahele gayo. mAtA-pitAne caraNe namaskAra karIne potAnI saMyama levAnI bhAvanA darzAvI. mA ! ame have saMyama laIzuM. pitAjI ! mane rajA Apo. mAtA-pitAnI AjJA paNa meLavI. pI. gurunI sAthe cha Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 3: DhALa - 8 181 bhAI AvyA che. te mArA dharmabaMdhuo che ane mArA jIvitadAtA paNa che. vaLI ame nakkI karyuM che ke ApaNe sAteya jaNAe saMyama sAthe grahaNa karavo. evAM vacano thakI ame sau baMdhAyA chIe. 26ll huM raNamAM (vanamAM) rakhaDato hato. tyAM guru mahAtmA maLI gayA. cha dharmabaMdhu gurunI sAthe mane ahIM laI AvyA che. have kSaNamAtra paNa saMsAramAM rahevA huM taiyAra nathI. kumAranI dIkSA mATe daDhatA joI. rAjArANIe paNa rajA ApI. dIkSA mahotsavanI taiyArI rAjA karavA lAgyA. merA vaLI sahu sajjanone jANa karI, rajA meLavI lIdhI. dInadu:khiyA jIvono uddhAra karyo. cha baMdhu sahita kumAra zibikAmAM beThA. mahelathI sarva svajana, nagaraloko sahita varSIdAna arthAta anAthone dAna ApatAM nIkaLyAM. l/28 kamaLasenA paNa sajja thavA lAgI. sAsu ane sasarAe tene potAnA hAthe zaNagArI potAnA hAthe pakaDIne zibikAmAM padharAvI. arthAt besADI. te paNa anAthone dAna ApatI cAlI. te vakhate zAsanadevI sAthe cAlatI na hoya? arthAta tevuM dazya lAgatuM hatuM. 29 rAjA ane ratnacUDa vidyAdhara baMnee bhegA thaIne jinamaMdire aSTAlikA mahotsava karyo. ThAThamAThathI dIkSAno varaghoDo cAlI rahyo che. jemAM sauthI mokhare abhinava judAM judAM vAjiMtro vAgI rahyAM che. suMdara pozAkathI sajaja svajano parivAra sAthe zobhatA hatA. jema jamAlI dabadabAbharyA ThAThathI prabhu pAse AvyA hatA. te rIte agaDadatta Adi badhAM mumukSu guru bhagavaMta pAse pahoMcyA. ll30nA udyAnamAM svajano-sahita sau AvyA. zibikAmAMthI sau UtarIne AbhUSaNo utAravA lAgyAM. sarva zaNagAra tajIne munirAja pAse sau AvyA. munirAje cAra mahAvrata uccarAvyAM. ATheya mahAtmAo - upara devatAe puSpavRSTi karI. gurumahArAje udAratA sAthe vratanuM Aropana karAvyuM ane mastaka upara vAsakSepa prakSepa karyo. 31 kamaLasenAe paNa vrata aMgIkAra karyA. sarva munio nUtanamunio sAthe vihAranI taiyArI karavA lAgyA. parivAra saghaLo vaMdana karIne pAcho pharyo. rAjA-rANI (mAta-pitA) paNa chelluM vaMdana namana darzana karI pAchA phare che te vakhate sAsu sulasA kamaLasenA sAdhvInI sanmukha rahI duHkhabharyA haiye, AMsubharI AMkhe kahevA lAgyAM. 3rA re ! vahubeTA! tu dehe sukomaLa hovAthI puSpano bhAra paNa upADI zake tema nathI. tema chatAM meru samAna vratano bhAra kevI rIte sahana karIza? e bhAra kevI rIte vahana karIza? I[33. vaLI tuM traNa pakSe ujjavaLa che. pitApakSa, mAmA pakSa ane zvasurapakSa e traNe pakSane zobhAvyA che. A cotho gurukulavAsano pakSa paNa tu zobhAvIza evo amane daDha vizvAsa che. munipaNuM paNa tane durlabha lAgaze nahi. paNa amane to te nirAza karyA. niHsnehI thaIne, mArA hAthane tarachoDIne cAlI nIkaLI. beTA ! tArA vinA huM ekalI gharamAM zI rIte jaIza? vaLI AvaDA moTA mahAlayamAM huM kevI rIte rahI zakIza. bhojana vagere huM ekalI zI rIte karIza. 34+3pI - sukha bhogavavAnI veLAe, mohanA aMdhakAranAM vAdaLone bhedI tuM to nirAgI thaIne nIkaLI gaI. paNa varase dahADe ekavAra to avazya saMbhArajo. yAda karajo ke "mAre tulasA nAme sAsu hatAM. AvI rIte abhAgaNI sulasA sAsune yAda karazo. amArA pratye sneha rAkhazo. saMsAramAM phasAyelA evA amArI upara dayA karajo . koIkavAra amane darzana ApavA kRpA karazo. |36ll haMmezAM krIDAnA ghara samA A vana-udyAnamAM ApaNe sau AvatAM ane AnaMdane lUMTatAM hatAM. AnaMda ApatuM A vana have ' zatru samAna thayuM che. have pachI koI divasa A vanamAM huM paga mUkIza nahIM. ATaluM bolIne tenI sAmuM Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 dharmilakumAra rAsa ja jotI jotI dhrusake dhrusake raDatI sulatAne sakhIo dilAso Ape che. te pachI sarva parivAra sAthe sulatA tenA nagaramAM mahele AvI. fl37thI. ratnacUDa vidyAdhara paNa potAnA nagara tarapha cAlyo gayo. agaDadatta muni vageree guru sAthe anyatra sthaLe vihAra karyo. saMyamayogone sAdhatA, sakalazAstrano abhyAsa karavA lAgyAM. zAstronAM pAragAmI thayAM. AtmakalyANanI keDIe cAlatAM, gurunI AjJA meLavI vihAra karatAM Aje atre ahIM AvyAM chIe. If38 agaDadatta munie A pramANe potAnI kathA kahI. ane kahevA lAgyA. he guNagaMbhIra dhamila ! A je te sAMbhaLyuM, te saghaLuMye caritra amAruM che. A pramANe trIjA khaMDane viSe AThamI DhALa zrI zubhavIravijayajIe kahI. ll39o. khaMDa - 3H DhALa - 8 samApta -- dohA :azvaplata ghanagarjanA, gaMgAvelu pramANa; jalanidhijala carita strInAM, jANe na joI sujANa. //ll dekhI carita A Samuni, nArIthI lahI udvega; ama gurue nAma ja dIyAM, lahIya dizA saMvega rA. daDha dharma ne dharmarUci dharmadAsa muninAma; suvrata* daDhavrata dharmapriya nAma tisyA pariNAma. I/all ema nisuNI dhammila kahe, sarikho nahi saMsAra, bahuratnA hi vasuMdharA, jema dhanasiri varanAra 4lparanara dveSIpaNe karI, bAra varasa rahI geha, satIyapaNe jovana vaye, na karayo kiNazuM neha //pI agaDadatta munivara vade, kaho koNa uttama nAra; dhammila kahe bhagavanuM suNo, sevaka mukhya adhikAra ll navadIkSita cha baMdhunAM nAma :- he vatsa dhamila ! kahyuM che ke ghoDAno luta avAja, meghanI garjanA, gaMgAnadInI retInuM pramANa, ane samudranuM pANI, mApI zakAtuM nathI. gaNavuM hoya to gaNI zakAtuM nathI. te ja rIte vicakSaNa buddhizALI paNa strInA caritrane jANI zakatA nathI. teno tAga pAmI zakatA nathI. //// tethI nArI strIothI udvigna pAmelA A chae bhrAtA saMsArathI virakta pAmyA che. vairAgya saMvega pAmIne, temaNe paNa amArA gurujI pAse sarvavirati rUpa saMyama cAritrane grahaNa karyuM. rA amArA gurujIe A navadIkSita 6e bhAInA nAma anukrame nAma (1) daDhakarma muni (2) dharmarUci muni (3) dharmadAsa muni (4) suvrata muni (5) daDhavrata muni (6) dharmapriya muni. A pramANe rAkhyAM. vaLI nAma pramANe temanA pariNAma paNa tevA ucca koTinA che. Imall agaDadatta muni bhagavaMtanI vAta sAMbhaLIne dhammile kahyuM ke "he bhagavaMta ! saMsAramAM sarva strIo eka samAna hotI nathI." "bahuratnA vasuMdharA" A pRthvI mATe kahevAya che jene viSe "dhanazrI" jevI zreSTha strIo rahelI che. Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 3 : DhALa - 9 183 papuruSa upara dveSane dhAraNa karatI, yauvanavaya hovA chatAM satIpaNe bAra bAra varSa gharamAM rahI. bAra varasa A rIte rahevA chatAM, teNInIe koIpaNa sAthe sneha dharyo nathI. pAA dhammilanI vAta sAMbhaLI muni agaDadatte kahyuM. "dhammila ! e koNa uttama strI che? te tuM kahe", dhammila kahe che te bhagavaMta ! A sevakanA mukha thakI e adhikAra Apa sAMbhaLo. //6ll DhALa navamI | (dekho gati devanI re..e dezI.). suMdara mAlava dezamAM re, nayarI ujeNI khAsa; jitazatru rAjA tihAM re, dhAriNI rANI tAsa. satI guNa sAMbhalo re...... satI jaga mohanavela..sa...e AMkaNI zeTha koTi dhvaja tihAM vase re sAgaracaMda che nAma, sAgaravara gaMbhIratA re, caMdra zItala pariNAma...satI.//rA caMdrasirI priyA tehane re, lavaNima rUpa nidhAna; putra samudradatta zIkhato re, sakalakalA vijJAna...satI..all parivrAjaka. vidyAnidhi re, ghara pAse maTha tAsa, zeThe soMpyo suta tihAM bhaNe re, laghuvaya buddhi prakAza..satI. II4o. eka dina gaNitano pATalo re, gharamAM ThavaNa paI. anAcAra nija mAyazuM re, tApasa guru teNe dida...satI./pI manamAM cite nArIyo re, jagamAM sarva kuzIla; pANigrahaNa karI tehazuM re, kuNa vache ghara lIla.satI.dI kRSNaSikA haritA zukA re, saghale viSaI nAra yA sA sA sA prabhu kahe re. paNa saya bhilla vicAra satI. ethI vipra agniyama bhUpati re, jaladhi udara ghara nAra sarva samidha jIva bhUdi re, azana ghane vyabhicAra..satI..TA. e AThe ATha thakI re, navi pAme saMtoSa; icchA pramANe ApIye re, chaDe na mAgaNa doSa...satI.il teNe navi karavo mAhare re, A bhavamA vivAha ema pratibaMdha karI bhaNe re, paNa bhAMge utsAha..satI./10nA kulazIla vaibhava sArasI re, kanyA khole tAta; kuMvara kahe tava tAtane re, navi karazo e vAta..satI./11 Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 dhamilakumAra rAsa keTalo kALa gae thake re, eka dina sAgaracaMda; soraTha deze AvIyA re, girinagare saha naMda..satI.i1rA. dhana sAravAha tihAM vasere, putrI tasa khAsa; raMbhA laghu uMcI gaI re, jo Da na Ave tAsa...satI../1all. adhara vidgama smita phUlaDAM re, kucaphaLa kaThina vizALa; dhanasirI nAme teha che re, jo vana rUpa rasAla..satI../14l. sAgaracaMda te dekhIne re, nija suta sarakhI joDa; vaNija kare tasa tAtazuM re, leheNa deNa lakha koDa..satI..1pa. samudradatta taNo karyo re; dhanasirI sAthe vivAha; kuMvara na jANe tema karyo re, doya janaka utsAha satI../1lI. lagana divasa niradhArIneM re, zeTha gayA ujajeNa; lagana upara kahe putrane re, kAraja zIgha taraNa..satI.1NA girinagare bahu mAla che re, dhanasArathavAha pAsa; jaIne jaNaza IhAM lAvajo re, vaNa na lopazo tAsa...satI./18. samudradatta suNI nIkaLyo , pohoto sasarA geha; rUpa catura vara dekhIne re, dharatI dhanasirI naha..satI./1lI tilaka karI bIDAM dIyAM re, mitrazuM maMDapa mAMhI, , dhavala maMgala mahilA bhaNe re, pUche kuMvara grahI bAMhI..satI. el2nA. mitra kahe tujha lagna che re, pitRvacana saMketa; paraNo IhAM rahI pAMsaryA re, nahi to thAzo phajeta..satI,rA samajI varaghoDe caDhI re, paraNyo te teNe ThAya. mitravarga preryo thako re, vAsa bhuvanamAM jAya...satI..rarA, kArya miSa karI nIkaLyo re, sUto mitrameM jAta; dhanasirI mitravarga tajI re, nATho leI rAta..satI..ra3ll . mitravarga vilakhA thaI re, gayA ujajeNI teha; vAta kahI tasa tAtane re, pohotA sukhe nija geha.satI..rajA. trIje khaMDe e kahI re, navamI suMdara DhALa; vIra kahe zrotAghare re, hojo maMgaLa mALa...satI. //rapAI mahAsatI dhanazrInI kathA - mAlava nAmano suMdara deza che. temAM ujeNI nAmanI suMdara raLiyAmaNI nagarI che. te nagarIne vize jitazatru nAme rAjA rAja kare che te rAjAnI manarmohinI sati Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa 185 dhAriNI nAme paTTarANI che. he bhagavaMta! satInA (dhanasiranA guNo je AgaLa kahevAze te satInA) guNo sAMbhaLo. satIstrI A jagatane viSe mohanavela. eTale jenA guNo gAtAM ke sAMbhaLatAM manane moha pamADe tevI velaDI sarakhA che. ||1| - 3 : DhALa - 9 A nagarI viSe jenI havelI upara koTi dhvaja pharake che te havelI viSe sAgaracaMdra nAmanA zeTha rahe che. (jenI pAse karoDa (kroDa kroDa)thI adhika dhana hoya tenI havelI upara koTidhvaja pharake. lAkho upara dhana hoya to lakhadhvaja pharake) A zeTha karoDapati che ema e dhvaja uparathI dUrathI AvatAM loko jANI zakatAM. zeThanuM nAma guNa pramANe che sAgara jevA gaMbhIra che ane caMdra jevA zItaLa che. evA sAgaracaMdra nAmathI suzobhita che. II2 vaLI A zeThane rUpanA nidhAna, ke rUpalAvaNyathI bharapUra caMdrazrI nAmanI prANapriyA patnI che. te baMnene samudradatta nAme putra che. je sakalakalA vijJAnane zIkhI rahyo che. IIII zeThanI havelInI joDe ja (bAjumAM) paMDita patriAjakano maTha che. tyAM ghaNA kulavAna, guNavAnanA dIkarAo bhaNatA hatA. zeThe paNa potAnA vhAlasoyA putra samudradattane te maThamAM jJAnakaLAo bhaNavA mUkyo. mA sarasvatInI kRpA ane pUrvasaMcita tIvra tIkSNa buddhizALI samudradatta laghuvaya hovA chatAM ghaNuM sAruM bhaNe che. II4II ekadA bhaNato samudradatta gaNita zIkhavA mATeno pATalo gharanI aMdara vyavasthita mUkavA anAyAse paMDitanA gharamAM gayo. gharamAM mUkavA gayelA vidyArthI samudradatte na jovAnuM dRzya joyuM. potAnI mAtA tathA tApasaguru (potAne bhaNAvatA paMDitajI) anAcAra sevatA hatA. te jovAmAM AvyuM. // 5 // tarata ja gharamAMthI pote bahAra nIkaLI gayo. manamAM vicAravA lAgyo. re ! A jagatamAM badhI strIo kuzIla dekhAya che. paMDitajI jevA paMDitajIno mArI mAtA sAthe A vyavahAra. are mArI mAtA paNa kevI ? samRddhavAna mArA pitA lAgaNIzIla svabhAvanA, kevA guNavAna che ! ne mArI mA A rIte bIjA sAthe durAcAra seve ? to to A jagatanI koIpaNa strI sAthe mAre pANigrahaNa karavuM nathI. saMsAramAM AvI strIo sAthe koNa lIlAlahera icche ? / / 6 / / re ! jagatamAM kAgaDA badhe ja kALA hoya che. popaTa badhA ja lIlA hoya che. tema badhI strIo viSayI dekhAya che. jema "yA sA sA sA' ane 500 bhillono adhikAra prabhue kahyo che tema. "yA sA" adhikAra kathA. A pramANe che. IINA yA....sA...kathA :- caMpAnagarImAM eka sonI raheto hato. te 500 kanyAone paraNyo. sukhI saMpanna hato. teNe potAnI pa00 strIone AjJA karI ke jene mArI sAthe bhoga bhogavavA hoya, te ja zaNagAra saje. bAkInIe zaNagAra sajavA nahIM. kArya arthe te sonIne bahAragAma javAnuM thayuM. gha2mA rahelI 500 strIoe nakkI karyuM ke Aja to zaNagAra sajIne gharamAM ApaNe sau majA karIe. 500 strIo taiyAra thaI. tyAM to kAma patAvI sonI ghera AvI gayo. pahelI strIne zaNagAra sajelI joIne sonIe mArI nAMkhI. teNIne mArI nAMkhatA sonIne jotAM ja te 499 strIoe bhegI thaIne tene mArI nAMkhyo. (sonIne mArI nAkhyo.) pahelI strI je marI gaI te strI tiryaMca thaI. tyAMthI marIne brAhmaNI (koIka)ne tyAM putrarUpe avatarI, sonI maTIne tiryaMca thayo. tyAMthI marIne te paNa A ja brAhmaNane tyAM putrI rUpe thaI. baMne bhAI-bena thayAM. putra moTo (strIno jIva) putrI nAnI che. jayAre putrI raDe tyAre teno bhAI-brAhmaNaputra tenI benanI yoni u52 hAtha mUke tethI te zAMta thaI jAya. raDatI baMdha thAya. tenA pitAe ekavAra A joyuM. jethI teNe putrane gharamAMthI kADhI mUkyo. jayAre A bAju - 499 strIo kAlakrame marIne cora thayA. brAhmaNe kADhI mUkelo potAno putra. te A 499 cora sAthe Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 dhammilakumAra rAsa bhaLI gayo. brAhmaNaputrI yuvAvasthA pAmelI che. eka gAmamAM lUMTa calAvIne A coro brAhmaNaputrIne uThAvI gayA. tenI sAthe A 500 coroe bhoga bhogavyA. ekavAra 500 coro vicAra karIne koI bIjI strIne uThAvI lAvyA. brAhmaNaputrIne zokyanI irSA AvI. tethI zokya putrIne teNe kUvAmAM nAMkhI dIdhI. (brAhmaNIe nAMkhI dIdhI) brAhmaNaputra oLakhI gayo ke kUvAmAM nAMkhanArI mArI bena ja haze. je nAnapaNathI viSayI che. prabhune AvIne pUchyuM. "yA.sA...?" prabhue kahyuM ke "sA...sA." "iti...kathA" kahyuM che ke vipra (brAhmaNa), agni, yama, rAjA, samudra, peTa, ghara ane strI A AThene anukrame (1) sarva (vastu) (2) samidha (lAkaDAM) (3) jIva (4) bhUmi (5) nadI (6) anna (7) dhana (8) vyabhicAra. A ATha thakI kyAreya saMtoSa thato nathI. icchA pramANe game teTaluM apAya, to paNa temanI mAMgaNa doSa te choDatAM nathI. ll8+lI te kAraNe "mAre A bhavamAM vivAha (lagna) karavA nahIM." e pramANe manamAM saMkalpa dhAraNa karIne bhaNe che. paNa have tene bhaNavAno utsAha rahyo nathI. ll1nI anukrame yauvanavaya pAmatAM zreSThIe potAnA putrane mATe kuLavAna-zIlavAna, vaibhavazALI (potAnA mobhA pramANe sAme paNa tevo vaibhava jotAM) evI yogya kanyAnI zodha karavA lAgyA. tyAre zreSThIputra samudradatte pitAne kahyuM ke pitAjI ! mArA mATe A vAta karazo nahIM. I/11 thoDo kALa (samaya) ema ja cAlyo gayo. eka vakhata potAno dIkaro sAthe che tevA te sAgaracaMdra zreSThI soraThadeze girinagarIe AvyA. 1rI A nagaramAM dhana sArthavAha vasato hato. tene eka putrI che. je kevI che? raMbhAne potAne laghutA dekhAI tethI UMcI gaI na hoya, tema tenI joDa jagatamAM maLe tema nathI. arthAtu raMbhAthI paNa adhika rUpALI hatI. 13 ' te kanyAnA hoTha paravAlA jevA hatA. hase che to phUlaDA verAya che. tene kaThina ane vizALa be stana rahelA che. yauvanarUpa jenuM khIlI rahyuM che tevI te kanyAnuM nAma dhanazrI che. //14 sAgaracaMdra zreSThIe te kanyAne joI. manamAM vicAravA lAgyo. A kanyA mArA putrane yogya che. jo mArA putra sAthe A kanyAno vivAha thAya to sarakhI joDI jAme. AvuM vicArI dhana sArthavAhanI sAthe lAkho karoDono levaDadevaDa vepAra kare che. ll1pI. dhaMdhArthe baMnenI paramacaitrI thaI. sAgaracaMdra ekavAra taka maLatAM dhana sArthavAhane kahyuM ke "jo tamArI putrI, mArA putrane, Apo to ApaNI mitratA deDha bane. dhana sArthavAhI vAta svIkArI. zreSThIputra na jANe eTale samudradattane jANa na thAya te rIte baMne zreSThIe maLI dhanazrIno vivAha, samudradatta sAthe utsAhapUrvaka nakkI karyo. tyAra pachI tyAM ja lagnano divasa paNa nakkI karI lIdho. sAgaracaMdra putrane laIne potAnI nagarI ujajainImAM pAchA pharyA. AvI paNa gayA. lagnadina najIka Avyo tyAre pitAe putrane kahyuM. "dIkarA ! kAma evuM AvI paDyuM che ke je jaldI karavA yogya che. I/17ii girinagaranI aMdara, dhana sArthavAha pAse ghaNo mAla Avyo che. ane potAnI pAse paNa ghaNo. che. tyA jaladI javAnI jarUra che ane je vastu tamane Ape te saMbhALIne ahIMyAM laI Avo. tenAM vacanane lopazo nahIM. anAdara karazo nahIM. 18 pitAnI vAta sAMbhaLI, vacana svIkArI, samudradattA taiyAra thaI, pitAe ApelAM bIjA ghaNA rasALA sAthe girinagare dhana sArthavAhane tyAM pahoMcyo. samudradattane to kazI ja khabara nathI. dhanazrIne paNa pachI khabara paDI. dhanazrI potAnuM jIvana jene samarpita Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 3 : DhALa - 10 187 karavAnuM che tevA varane joI AnaMda pAmI. atizaya suMdara che. vepAramAM hoMziyAra ghaNA che. zubhamuhUrta baMnene tilaka karyA. maMDapamAM beThelA mitrone tathA svajanone pAnabIDAM ApyAM. lajjALu samudradatta A badhuM jotAM Azcarya pAmyo. vaLI kaMIpaNa bolI zakato nathI. nagaranI strIo zerIonI strIo dhavala maMgaLagIto gAI rahI che. tyAre mitrano hAtha pakaDIne (dhImethI) kuMvara pUche che "bhAI ! ahIM A badhuM zuM che ? 19 /20nA samudradattanAM lagna :- mitra kahevA lAgyo ke pitAnAM vacanone saMketathI ahIM tArAM lagna goThavAyAM che. to have lagna karI lyo. have "hA" ke "nA" kahevAno koI avasara dekhAto nathI. mATe sIdhA rahIne sIdhe sIdhA lagna karI levAmAM sAra dekhAya che. jo AghApAchA thayA to jagatamAM phajeta thazo. mATe have paraNI levAnuM che. 21 samudradatte samaya oLakhI lIdho. samajIne vararAjAno svAMga sajIne varaghoDe caDyo. karavA yogya karaNI karIne lagnanI vidhimAM joDAIne teNe lagna karyA. paraNI gayo. rAta paDavA AvI. mitravarganI preraNAthI te samudradatta (patnI navI jayAM hatI tyAM) vAsabhuvanamAM gayo. 2rI tyAM manamAM to ghamasANa ghaNuM thaI gayuM. thoDo samaya vItyo haze. tyAM teNe kahyuM ke "mAre thoDuM kAma che." e pramANe dhanazrIne kahIne bahAra nIkaLyo. mitravarga jayAM hato tyAM pahoMcI gayo. tyAM jaIne sUI gayo. rAtri jAmI che. te to jAgato ja hato. vicAronA vamaLomAM vIMTaLAyelo. uMgha Ave kharI ? takanI rAha joto hato. sau ghasaghasATa UMghI gayA che jANI lIdhuM. manamAM vicAryuM. bhAgI nIkaLavuM...bhAgI javuM. ne kharekhara vicAra amalamAM mUkyo. mitravargano tathA dhanazrIno tyAga karIne samudradatta mUThI vALIne nATho. 23 prabhAta thatAM sudhImAM na Avyo. tethI dhanazrI paNa ciMtAmAM paDI. badhAne khabara paDI gaI. mitravarga paNa vilakho thaI gayo. te sau ujjaiNI nagarI pahoMcI gayA. tenA pitAne banelI bInA kahI ane sau potapotAnA sthAnake sukhe cAlyA gayA. potAnA ghera gayA. 24 trIjA khaMDane viSe suMdara majAnI A DhALa navamI kartApuruSe kahI. ke je sAMbhaLanArane ghera haMmezAM maMgaLanI mALA prApta thAo. l/2pa khaMDa - 3: DhALa - 9 samApta -: dohA :sAgaracaMda suNI karI, girinagara udAsa; dhana sArathavAhane maLI, karata gaveSaNa tAsa /1 gAma gAma behu jaNa bhamyA, nara paNa bhramaNa karAya; paNa suta zuddhi laDI nahI, pAchA giripura jAya. //rA dIna mukhe dina keTalA, vasIyA putra vazeNa; sArathavAhane kahI karI, AvyA nayara ujeNa. III pharato deza videzameM, samudradatta kumAra; vaLI dhanasirI gharamAM rahI. suNajo tasa adhikAra. Ajo. mitravarga pAsethI putranI vAta sAMbhaLI pitA duHkhI thayA. vaLI dIkarAnI zodha karavA sAgaracaMdra zreSThI girinagarI pahoMcyA. tyAM vevAIne ghera (dhana sArthavAha je dhanazrInA pitA) jaIne, maLIne * Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 dhamilakumAra rAsa - - udAsacittavALA zeTha dIkarAnI tapAsa karavA lAgyA. tenA baMne zreSThI (baMne vevAI thayAne) sAgaracaMdra tathA dhana sArthavAha gAmogAma bhamyA. bIjA mANaso pAse ghaNI tapAsa karAvI chatAM putranI kyAMye bhALa na maLI. khUNekhAMcare ghaNuM jovAM chatAM kyAMye putranI zuddhi na maLI. baMne girinagare pAchA AvyA. //rA putranA virahamAM dInamukhe keTalAya divaso putranI zodhamAM girinagaramAM pasAra thayA. chevaTe dhana sArthavAhane kahI, sAgaracaMdra zreSThI ujaiNI nagarIe potAnA ghera pAchA AvyA. I all A bAju samudradatta dezavideza pharI rahyo che. jyAre dhanazrI pitAne ghare rahI che. have AgaLa zuM adhikAra Ave che te sAMbhaLo. II4 DhALa dazamI (sakhare meM sakharI koNa, jagatakI mohanI..e dezI) sunIye munIzvara bAta ke, dhanasirI yA satI. dhanasirI yA satI; sArI AlamameM sA sama rUpa ke, raMbhA na AvatI. raMbhA na AvatI. mere lAla raMbhA munirAja raMbhA sahI re cilAtI suNo tere. khAvana kihAM gaye, khAvana. mere pritama bina duniyAmeM, khalaka khAlI bhaye, mere lAla.. khalaka/lll bole cilAtI galaku, pakaDake vivAha kIyA, pakaDa. meMne khIca pakAI. eka dAnA cAMpI lIyA...eka. orata chora vadana, chupAI dUre bhayA..chupAI. terI julama javAnI divAnI, jalA kara o gayA...jalA.. jalA //rA nAmarada hota taje paraNIne burA kIyA...paraNI. rAta le kara nAgA bhAgA, burese burA kIyA...bu. kulavaMtI ghara hota, pati saha khelaNA;...pati. nahI to gurUpAsa paDho, na kIsIse bolanA..na.. sunIya satI zIlavaMtI, paDhata gurU ke mukhe...paDhata. bAra varSa gaye nara kheda, dharma karatI sukhe...dharma. samudradatta giripura, bana AyA phUDase...bana. dharI kApaDI veza baDA nakha. keza kumaMDaze, keza.... dhana sArthavAha nija bAga. meM dekhI vaMdane....meM. tarUAla vAla rakhavAla, rahuM zuM bolate,..rahuM. zeTha kahe kyA deve, hameM tama nokarI....hamu vada sAvinayaMdhara nAma, hamuM udaraMbharI. hamuM.../pI Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 3: DhALa - 10 nokarI dekha pIche, hamakuM karanA khuzI.. hamakuM. sunI seTha ke dilameM bAta, sabI rUDI basI,...sabI. vijJAnI dina thoremeM, bAga khIlAvate...bA. huA zeTha baDA haziyAra. nighA jaba dekhate...ni..........|| vidyA atizayavaMta, pIchANego bhUpati,.pI. tavalo jAyago darabAra, zeTha mana dhyAvatI,...zeTha. vajrayugala deI tAsa, nija ghara le gayA;...nija. AbarUse vinayaMdhara, bhaMDArI kIyA...bhuM. ghara parijanakuM sunAvata, e deve tIThe ...e vinayaMghara hukame sukhabhara, tuma lenAM tike,....tuma. yA rIta 2heta hai maMdira, meM vizvAsa jayuM...meM. dhanasirIko vinaya vinayaMdhara. karate dAsa yuM...karate.......l dhanasi2IkuM vizvAsa bhayA bahune hase,..bhayA. eNe avasara maMDira nAme, talAra uhAM base;...ta. dhanasi2I sahIyara sAthake. gokhameM AvatI...go. leta vinayaMdhara taMbola, diyA mukha cAvatI...di........lI mukharasa bharI picakArIyAM, DArata khAvataeN;...DA. maMDira zIre chaTakAva, lagAta lajAvate,...la. uMce badana niSA kara, dekhata suMdarI...de. lagA premase aMtaraghAya, kharA rahyA do dharI...kharA.. ThaMDIra kahe suNa suMdarI, piyu viNa kyuM rahe...pi. tero jobana ho vanaphUla, vijoge kyuM dahe...vijoge. mukha taMbolase, prema rase, hameM bhIMjIye,..hameM tere locanake laTake re, hama dila rIjhIe..hama........||11|| hama utsaMge raMge, 2mo eka beriyAM...2mo. ..lloll .. // 10 // hama hUkamI saMgata hota. karata koNa TeriyAM...karata. jeNe khelAyA sApa, vise kyuM Dare...vi. jeNe khAyA. vacchanAga, dhaMture kyA mare...vaM........12|| rAMkase prIta banAI, so bhAgA rAtameM;...so. me2A jAna lagA terI sAtha, heMgI nirAtameM,...2. 189 Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 dhamilakumAra rAsa Avala phUla hajAra, caMpakI eka kalI;.... caM. mUrakha naraseM janmArA, catarakI eka ghaDI...ca............/1all bolI satI sana ho, zeharakA koTavAlIyA;...ze. unmatta vade vagaDe, jayu Dhora govAlIyA...jaya. piyujI cale paradezameM, dilase na vegaLI,...dila. terI ammA; jA kara pUcha, pati bIna ekalI...pati......../14 virahe dahI torI mAyaka, aMke khelAvaNI...aMke. jeNe bAlame goda ramAyA, jI kAraNa dhAvaNA; jI. kesarI kaMtake Age, sabe haraNAMvalI,...saba. tere sarIkhe gulAma, mere ghara karatA nokarI,...me.......15 soya vaDe kaTu bole, mareMgI chokarI... kahe sA satI Agala, chAgala, bhUpane kesarI bhU. yuM nisuNI koTavAla, gayo ghara citave,...ga. karI neha satIko zIla, cUkAvuM huM have...cUM. ../1ell. geha bolAI vinayaMdhara kuM, dostI kIyo..do. eka dina bolA kara pAuM, pari sana mAnIyo;...5. dhanasirI sAtha hamerA, milAvA tuma karo...mi. kahe so unake samajAuM, mAnegI to kharo...mA.../1NA AI vinayaMdhara bAta, satIkuM suNAvIyAM,.sa. bolI sA esI bAta kareMgA to, khAyegA gAlIyAM...khA.' lAMca parAI khAvata, vigu tuMhI bAvaLA...dhi. merA kaMta vinA sArI Alama, sarva sahodarA...sa. .ll18ll suNIya vinayaMdhara bole, hamu takazira parI;...hamu. pUche dina duje talAra, huI kyA pAMsarI,... huI. vinaya vade savi dhIre, baneMgI vAratA,...ba. ghara AI badana caDhAI, raho dharI maunatA...2...... II19 dekhI lahI cittabhAva, kahe sA kUDameM...kahe. tujhe maLIyA durjana, ThaMDIra sAthe kyu rame...DaM. tIje dina phera yAhI, rIta vinayaMdharA,...rI. . kahe sA moya ThaMDIra, dAma dIyegA ketarA...dA.........AravA Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 3 : DhALa - 10 lAkha leI use lAo, azokavane nizi;...a. tava harakhyo. vinaya ThaMDIkuM jAya kare khuzI...jA. Aye talAra azoka, vADImeM ekale...vA. tava dhanasirI sayA sAja, UhAM eka mokale...........||21|| gupta sipAI chupAI, khaDga sA gaI vane...kha. madirA deta kIdha aceta, subhaTa khaDga haNe,...su. bole satI nIca saMgI, vinayazirasaMharU...vi. sau pI kaMpata bole esA phe2, kAma meM nahIM karuM.........22 satIke hukama vinaye jaI, nAkhIyo kUpameM...nA. jANI nA2I satIkI jAta, bharANI rUpame,...bha. eka dina pUche vinaMyadhara, kAhA tuma sAsarA...kA. satIe sabI vAta suNAI, huA nehe bharA,...huM. vinaya vade tuma piyuse, melAvA meM karuM...meM. satI bole deu sirapAva, badhArUMgI AbarU...ba. tava mUlarUpa dharI jaI, mAtapitA maLe...mA sAsu sasaro vadhAI sAthake, ANu mokale............ll 24 beTI sahita saththavAha, ujeNI AvIyA,...u. baDe occhavase phera donuM, uhAM paraNAvIyAM;...uhAM. daMpattI vAsabhavana sukha, vilase vinayaMdharako zirapAva, te mAMge sA kahe tuma kyuM mAgo, vinayakuM pichANIe;...vi. samudradatta kahe soya, amo eka jANIe...a. premavatI priyA prIta; banI kSIranIra se...ba. khaMDa trIje dazamI DhALa, banI zubhavIrasa...ba... nehazuM....vi. tehazuM...te........25 ... // 26 // mmila kahe che he munirAja ! je dhanazrI satI che. tenI vAta tame sAMbhaLo. dhanazrInA rUpa jevuM rUpa A jagatamAM meM bIje kyAye joyuM nathI. eTalI te rUpavAna che. devalokanI raMbhA paNa tenI tole na Ave. te A dhanastrI potAnI dAsIne kahe che. re ! sakhI ! sAMbhaLa ! tArA banevI prathama milananI ghaDIe hamaNAM AvuM chuM kahIne kyAM cAlyA gayA ? te mArA prItama vinA AkhI duniyA mane khAlI bhAse che. / / 1 / / dhanazrInI vAta sAMbhaLI sakhI kahe che re ! sakhI ! te paradezIne hAtha pakaDIne (jakaDIne) lagna (vivAha) karavA besADyo hato. te mane khabara che. jo khIcaDI rAMdhIne, teno eka dANo dabAvavAthI .. // 23 // 191 Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 dhamilakumAra rAsa je khIcaDInI khabara paDe ke kAcI che ke caDI gaI che. tema A parUNAnI mane pahelethI ja khAtrI thayelI che. lagnacorImAM pakaDIne besADyo. je strI choDIne, moDhuM chUpAvIne, dUra dUra bhAgI gayo. bena ! tArI UchaLatI A yuvAnIne divAnI banAvI, saLagatI mUkI, cAlI gayo. /rA nAmarada (maradamAM nahIM - mardAnagI nathI jenAmAM evo te) evA teNe, tane paraNIne ghaNuM kharAba karyuM. bhUruM karyuM. vaLI. nAgo evo te. (lAyakAta vagarano) rAtorAta tane choDIne bhAgI gayo. tethI bhUMDAmAM vadhAre bhUMDuM karyuM. he kulavaMtI ! potAnA ghare pati hoya to tenI sAthe khelatI hota. athavA pati sAthe hasatI khelatI hota. paNa have te to nathI. to zuM karIza? sakhI kahe che ke guru pAse bhaNo ! prayojana vinA bIjA koI sAthe vAtamAM bhAga levo nahi. arthAt jayAM tyAM jenI tenI sAthe saMbaMdha rAkhavo nahIM. Iii sakhInI vAta dhanazrIne gamI. ane te pramANe have gurujI pAse (tyAM birAjamAna hatA te) bhaNavA lAgI. ADAavaLA saMbaMdhone tilAMjalI ApI. kyAreka ekalI paDI jAya. tyAre prItamanI yAda AvI jAya. AMkhethI varasAda vahAvI detI. je koIne jANa thatI nahotI. potAnA svAmIno kheda karavAno paNa mUkI dIdho. te vAtane bAra bAra varSanAM vahANAM vahI gayAM. dhanazrIe potAnA AtmAne dharma tarapha DhALyo. pitAne ghera rahelI che. jyAre samudradatta kyAMthI pharato pharato girinagarImAM AvI caDyo. koNa oLakhe ? chatAM pote kApaDIno veSa dhAraNa karyo che. nakha vadhArIne moTA banAvyA che ne naTanA jevA UDatA ne ADAavaLA vALa rahelA che. ||jA. samudradattano vezapalaTo - dhanasArthavAha zreSThIno suMdara majhAno bagIco che. kApaDI nagaramAM pharato te bAgamAM jaI pahoMcyo. zreSThI pote bAgamAM pharatA hatA. temane joIne kApaDInA veSamAM samudradatte pUchyuM...zeThajI ! A tamArA bAgamAM rahelAM vRkSonA rakhavALa tarIke rahuM. vRkSonI barAbara rakhavALI karIza. zeTha kahe - hA ! nokarI tame karo. paNa badalAmAM (pagAra peTe) zuM lezo ? kApaDI kahe. zeThajI ! juo ! mAruM nAma vinayaMdhara che ane mane hamaNAM peTapUratuM khAvA jeTaluM Apajo . ./pI. hamaNAM eTaluM Apo. pachI nokarImAM mAruM kAma tame jojo. mAruM kAma joIne khuzI thAya to te rIte vadhAre Apazo. zeThane A vAta barAbara magajamAM besI gaI. dilamAM rUcI gaI. kApaDInI hoMziyArIthI bagIcAnuM kAma lIdhuM. thoDA divasamAM bAga suMdara ane vaLI vadhAre majhAno khIlI UThyo. zeThane paNa A vinayaMdharanuM kAma joIne te vadhu ne vadhu najaramAM AvI vasyo. //dI : te (zeTha) samajI gayA che ke A ghaNo hoMziyAra ane vidyAvALo che. nagaranA rAjAne jANa thaze ke zeThane tyAM koIka vidyAvaMta mALI tarIke rahelo che, to avazya bolAvI leze ane potAnA darabAramAM nokarIe rAkhI leze. A vicAra AvatAM vinayaMdharane suMdara vastrayugala (be joDa) ApyAM. prasanna thaIne zeTha potAnA ghare ja vinayaMdharane laI gayo. tenI ghaNI khAnadAnI joIne zeThe potAno bhaMDArI banAvI dIdho bhaMDAranuM dhyAna rAkhavA mATe. INI tyArapachI zeThe gharanA sarva parijanone kahI dIdhuM. "A vinayaMdhara bhaMDAramAMthI badhu Apaze. saue tenI pAse mAMgavuM. enI je kaMI vAta hoya te mAnya rAkhavI. hukama je kare te pramANe saue karavuM. je joIe te sukhabhara tenI pAsethI meLavI levuM. vinayaMdhara paNa vaphAdArIthI kAma nokarI bajAve che je kAraNe parijanono saMpUrNa vizvAsu banI gayo ane zeThanI dIkarI dhanazrIno vinaya paNa ghaNo sArI rIte te vinayaMdhara kare che. tenA dAsanI jema badhI AjJA uThAve che. ll dhanazrIne paNa vinayaMdhara upara ghaNo vizvAsa che. tethI karIne vinayaMdhara upara sneha paNa ghaNo rahelo che. A nagaramA DiDira nAme koTavALa hato. je nagaramAM rakhopuM karato sArAye nagaranI galIo vageremAM Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 3: DhALa - 10 193 pharato raheto hato. ekavAra dhanazrI sahiyaranI sAthe gavAkSa-gokhamAM beThI nagarane jotI hatI. tyAM vinayaMdhare AvIne taMbola ApyuM. niyamita taMbola vinayaMdhara laI Avato. ane dhanazrIne Apato. je haMmezAM te taMboLa (pAna)ne khAtI hatI. A vakhate paNa te taMboLa laIne dhanazrI mukhamAM laIne cAvatI hatI. IIo taMbola cAvatAM mukhamAM teno rasa ekaTho thavAthI te gavAkSa thakI nIce mArgamAM picakArI mArI, te ja vakhate te DiDira koTavALa tyAMthI pasAra thayo. je rasabharI picakArI tenA upara paDI. te paDatI picakArI jotAM dhanazrI lajjAne pAmI. koTavALe UMcuM joyuM. to rUpavAna suMdarI joI. tenA aMtaramAM dhanazrI pratye premano ghA lAgyo. be ghaDI stabdha thaIne tyAM UMcuM jotAM jotAM Ubho ja rahI gayo. //10nI - dhanazrInI kasoTI - koTavALa pachI bolyo. "suMdarI !" "piyu vinA tuM zA mATe rahe che." A tAruM yauvana vananA phUla jevuM raheluM che. to viyoganI aMdara zA mATe bALe che. tArAM mukhamAM rahela taMbolano rasa to mArA hRdayano premarasa che. tenAthI huM bhIMjAyo chuM. A tArA locananA laTakAthI mAruM dila rIjhayuM che. ||11|| he suMdarI ! ekavAra to mArA khoLAmAM tuM raMgathI rama ! tane paNa majhA Avaze. ekavAra mArI sAthe tuM jo saMga karIza, to tane koI herAna karanAra nathI. kema ke nagaramAM mArI AjJAmAM loka rahelA che. vaLI sAMbhaLa! "jeNe sApa khelAvyo hoya, eTale je sApanI sAthe ramyA hoya te koI di vIMchIthI Dare. kharA ! vaLI jeNe vacchanAga (A nAmanuM jhera raheluM che) ne khAI jANyuM hoya te kadI dhatUrAthI mare kharuM? na ja mare. /1rA vaLI te je rAMkaDAnI sAthe prIta karI hatI, te to kevo namAlo! tane choDIne te ja rAtrie bhAgI : gayo ane mAro jIva tArI sAthe lAgyo che. tene meLavavA talapApaDa che. tethI tuM mAro saMga kara. huM tArA saMgane cAhuM chuM. mArA saMge tuM nirAMte rahIza. AvaLanAM hajAro phala sAme caMpAnI eka kaLInI jema mUkhanI sAtheno saMga Akho janmAro kADhavA karatAM caturanI sAthe eka ghaDI pasAra karelI caDI jAya che. tane choDI janAro te AvaLanA phUla sarakho che. jayAre huM caMpAnI kaLI jevo che. ll1all koTavALanI melI murAdanI vAta sAMbhaLI, satI bolI. re ! mUrkhanA saradAra sAMbhaLa ! are koTavALiyA zaheranA jarA sAMbhaLa ! vanavagaDAnI aMdara Dhoro carAvatA govALiyAnI jema unmatta thaIne 'tuM zuM bole che. mAro prItama...paradeza bhalene gayo...paNa te mArA dilathI jarAye vegaLo nathI. "pati vinA ekalI kevI rIte rahe che ?" tuM e mane pUche che. jA ! jA ! ghera jaIne tArI mAne pUche !" mane nahIM pUchato. 14 jeNe tane bALapaNamAM khoLAmAM ramADyo. vaLI jIvADavA mATe dhAvaNa ApyuM. evI tArI mAtAne pUcha. vaLI tArAM bApanA viyoge baLatI tArI mAne khoLAmAM besADIne khelAvaje. siMha jevA mArA patinI AgaLa to tuM haraNiyA jevo che. re ! tArA jevA gulAma to mArA ghare keTalAye nokaro nokarI kare che. //15ll satInI vAta sAMbhaLI koTavALa bolyo. re chokarI ! AvuM karka, kaDavAM, koyAM jevAM vacano bolIza mA ! jo bolIza to marIza. tyAre teNIe kahyuM ke satInI AgaLa to rAjA ke siMha badhA bokaDA jevA che. vAta sAMbhaLatAM sAMbhaLatAM koTavALa tyAMthI cAlyo gayo. ghera pahoMcyo. vicAre che. "re ! A chokarInI sAthe sneha karIne huM tene zIlathI cUkavIza. zIlabhraSTa karAvIza." 16vinayaMdharane ja sAdhu vicArIne koTavALe potAnA ghera tene bolAvyo. sArI sArI AgatA svAgatA karIne mitratA bAMdhI. * dararoja bhegA thAya. tethI mitratA vadhI. eka vakhata koTavALa vinayaMdharane ghera bolAvI lAvyo. hAtha Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 dhampilakumAra rAsa joDIne pagamAM paDyo. ne kahevA lAgyo. he mitra? mArI vAta sAMbhaLa ! AjIjI karatAM kahe che ke mane dhanazrI sAthe meLApa karAvI Apa. tAro upakAra nahIM bhUluM. vinayaMdhara kahe. re mitra ! huM tene vAta karIza. samajAvIza. mAne to bhale. bAkI huM to tenA gharano eka nokara chuM. mAruM zuM cAle ? II1ii vinayaMdhare AvIne DiDira koTavALanI vAta dhanazrIne kahI. te vAta sAMbhaLI te bolI. "re ! namAlA ! bAyalA ! pArakI lAMca khAnArA! AvI vAta jo karIza to mArI gALo khAIza. tuM gALo khAze ane te paNa khAze. lAMca khAdhI lAge che. re ! tane dhikkAra che. mArA kaMta vinA A duniyAmAM jeTalA puruSo che te saghaLAye mAre mana bAMdhavo che. mArAthI moTA hoya te pitA tulya che. ll18 satInI vAta sAMbhaLI, vinayaMdhara kahe che re bAI ! meM vAta karI. tamane sukhI karavA. taka ApI. to tame to mAre ja mAthe paDyAM. bIje divase talAre pUchyuM. "mitra ! mArI vAta te te strIne karI ? zuM teNe mArI vAta mAnI? zuM te pAMzarI thaI ? (sIdhI vAta mAnI gaI ?) tyAre vinayaMdhare kahyuM..... mitro ! utAvaLe AMbA na pAke. badhI vAta dhIme dhIme thaze. utAvaLo na thA ! dhIraja dharavI paDaze. dhIrajanAM phaLa mIThAM...vinayaMdhara ghera Avyo. ne moDhuM caDhAvI dIdhuM. dhanazrI samajI gaI ke have A to pelA koTavALanA saMge caDyo lAge che. Aje bolato paNa nathI. ThIka ! chatAM teNIe bolAvIne kahyuM. re ! tane mitra sAro maLyo che. khoTA mArge caDAve che. te durjana che. tuM paNa...! A koTavALano saMga zA mATe kare che? chatAM tene kaMI asara na thaI. trIje divase paNa vinayaMdhare mauna dhAraNa karyuM. have dhanazrI tenuM AvuM vartana joIne nAsIpAsa thaI. te bolato nathI. te dhanazrIne gamatuM nathI. tethI teNe kahyuM ke "tAro te mitra koTavALa mane keTalI sonAmahora Apaze ?" ravA vaLI kahe che ke jo tAro mitra eka lAkha sonAmahora laIne azokavanamAM rAtrie Ave to huM tene maLIza. jA tuM tene kaheje. ane laI Avaje. jayAM dhanazrI ATaluM bolI to vinayaMdhara ghaNo harSa pAmyo. ane koTavALa pAse pahoMcI gayo. koTavALane khuzInA samAcAra ApyA. have koTavALa eka lAkha sonAmahora laIne te ja rAtrine vize pote ekalo javA nIkaLyo. pahoMcI paNa gayo. jyAre dhanazrI paNa zaNagAra sajIne taiyAra thaIne tyAM AvI. tyAM AgaLa pote eka sipAIne taiyAra karIne pote jatAM pahelAM agAu mokalI dIdho hato. ravo e subhaTa sainikanA hAthamAM khaDjha ApyuM hatuM. te subhaTa te rAtrine viSe chupAIne rahelo hato. dhanazrI taiyAra thaIne tyAM pahoMcI. talAra rAha joIne Ubho che. mIThI mIThI vAto kahI. dhanazrIe koTavALane madirA paNa ApI. teNe pIdhI. te madirA pItAMnI sAthe ja tyAM acetana pAmyo. madirA evI caDI ke te bebhAna thaI gayo. gupta rahelA subhaTane bolAvyo. te subhaTe koTavALane khaga thakI haNI nAMkhyo. vinayaMdhara paNa tyAM Avyo hato. haNelA koTavALane joIne satI bolI re ! nIca ! tuM Aja dAvano hato. pachI vinayaMdharane kahevA lAgI. re ! nIca, saMgI ! tane paNa haNI ja nAMkhuM ! pharI AvI vAtomAM phasAya nahIM. teno kopa joIne vinayaMdhara dhrUjavA lAgyo. dhrUjatAM dhrUjatAM bole che re ! mane nA haNIza. have huM AvuM kAma kadI nahIM karuM ! /rarA. tarata ja dhanazrIe vinayaMdharane hukama karyo. A nIcane upADa. jA tene kUvAmAM nAMkhI de. vinayaMdhare jANyuM ke A strI jevI tevI nathI. satI che. tenA svarUpane barAbara jANyuM. jagatanI badhI strIo AvI ja hoya. te vAta je manamAM ThasI hatI te nIkaLI gaI. satIno hukama svIkArI koTavALanA mRtakane upADI kUvAmAM nAMkhI Avyo. jhera ane satInAM kyAreya pArakhAM na karAya. Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 3: DhALa - 11 dhanazrIne patimilana :- tyAre vinayaMdhara (samudradatta) vicAravA lAgyo. satI barAbara che. ekadA vinayaMdhare dhanazrIne pUchatAM pUchI nAMkhyu re ! tAruM sAsaruM kyAM AgaLa che ? jyAM prazna pUchyo tyAM satI strInuM haiyuM pIgaLI gayuM. DhIlI paDI gaI. potAno Aptajana samajIne satIe potAnI saghaLI vAta pahelethI badhI ja kahI. kahetAM kahetAM tenuM haiyuM bharAI jatuM hatuM. AMkhethI azrudhArA paNa vahetI hatI. vaLI svastha thaIne vAta pUrI karI dIdhI. / / 23 / vinayaMdharane paNa sAMbhaLIne karuNA AvI. sAMbhaLatAM te paNa gaddagadita thayo. dhIre rahIne pote kahyuM. "tArA piyuno huM meLApa karAvI ApuM." (pote ja pati hato) te sAMbhaLI satI bolI ke "he karuNArasika ! tuM mArA patino meLApa karI ApIza to moTuM inAma ApIza. vaLI tArI AbarU paNa vadhArIza. tarata ja te vinayaMdhara tyAMthI potAnA gAma ujjaiNI nagarI gayo. potAnI kApaDInuM rUpa badalI nAMkhyuM. asalI rUpe samudradatta nAme pitAne mAtAne maLyo. ghaNAM varSo bAda dIkaro ghera AvIne maLyo. jethI ghaNA harSa pAmyA. putrane pUro oLakhI lIdho. putra maLyAnI khuzAlImAM sagAM kuTuMbamAM nagarajanone vagerene ghaNo AnaMda thayo. sAgaracaMdre potAnA vevAi dhanasArthavAhane girinagarIe paNa A zubha samAcAra mokalI dIdhA. ne tarata ja dhanazrIne teDavA mATe ahIMthI ANuM mokalyuM. // 24 // 195 zubha samAcAra maLatAM dhanasArthavAha, dhanazrI dIkarIne sAthe laIne ujjaiNI nagarImAM AvyA. moTA mahotsavapUrvaka te baMnenA lagna karyAM. daMpatI potAnA AvAsamAM rahyAM sukhone bhogave che. snehapUrvaka vAto karatAM dhanazrI samudradattane kahe che ke "svAmI ! tamane zodhavA te bicAro vinayaMdhara gayo che. paNa haju pAcho Avyo nathI. te sAMbhaLI zreSThIputra hasavA lAgyo. hasatAM hasatAM kahe che. he priyA ! vinayaMdharanuM inAma mane ja ApI de. II25 / dhanazrI bolI ! "svAmI ! vinayaMdharanuM InAma tamane zA mATe ApuM ? tame vinayaMdharane oLakho cho ? e jyAre Avaze tyAre ApIza. samudradatta have khulAso karatAM kahe che he ! priye ! vinayaMdhara huM ja chuM ema ja samajane. e pramANe kahI pachI vinamaMdhara saMbaMdhI potAnI saghaLI vAta kahI. teNI paNa te vAta sAMbhaLI Azcarya pAmI. zIlanA prabhAve patine meLavIne dhanazrI mahAsukhI thaI. A rIte premarasa bharelI priyAnI prAptimAM baMneno prema-sneha ke prIta kSIra-nIranI jema ekarasa thayo. he gurudeva ! (kathA pUrI karatAM) dhammila kahe che. A rIte sarvatra sarva strIo eka sarakhI hotI nathI. jagatamAM dhanazrInI jema ghaNI strIo uttama haze. "bahuratnA vasuMdharA.' A rIte zubhavIravijayajI mahArAjanA vacanarase karIne, dhammilakumAranA rAsanA trIjA khaMDanI dazamI DhALa paNa suMdara rAgamAM suMdara rIte kahI. / / 26 / / khaMDa - 3 : DhALa - 10 samApta -: dohA :sarva vasA sarakhI nahi, kahe dhammila kumAra, saMsAre satIo ghaNI, tima ghaNI kulaTA nAra. // 1 // vAraNa vAjI loha jaDa, kASTa upala naranAra, vajra navama bahu aMtarU, sarakhAM nahIM saMsA2 // 2 // Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 dhammilakumAra rAsa muja icchA navi upazamI, navi pAmo nirveda adhavaca sukhathI nIkaLo, te dila bhariyo kheda. Ilal tarUchAyA besaNa dIye, patra dIe phala bhA tuma chAyA zItala lahI, vaMchu sukha pratyakSa jo. kalpatarUnI jAcanA, ThaMDI jugalika loka, avara tarUvara pAmIne, kema jAce te phoka //pA. teNe svAmI tumane kahyuM, karIe muja upagAra; nadInALAM ghana jala bhare, tuMba bharaNa kisi dhAra. All he munIzvara ! jagatamAM dekhAtI je strIo che. te eka sarakhI hotI nathI. dhanazrI jevI satI strIo saMsAramAM ghaNI haze. "bahuratnA vasuMdharA". to sAme kulaTA niMdanIya strIo paNa A saMsAramAM ghaNI haze. [1hAthI, ghoDA, lokhaMDa (dhAtu), jaDa (mULiyAM), kASTha (lAkaDu) upala(patthara), puruSa, strI ane vastra A nava vastumAM (aMdaroaMdara) ghaNuM badhuM aMtara hoya che. eTale hAthInI jAtamAM, ghoDAnI jAtamAM lokhaMDa jAtimAM tema AgaLa badhAmAM aMdara aMdara ghaNA aMtara hoya che. puruSa puruSamAM, strIstrImAM, ghaNA judA prakAranAM jovAmAM Ave che. vaLI jovA jovAmAM taratamatA hoya che. vairAgIjano strIne doSanA dhAmarUpa samaje che paNa mArA jevA rAgI puruSo strIne sArabhUta lAge che. rA. pUjyazrI ! mArI bhogaicchA hajI paNa upazAMta-zAMta pAmI nathI. mArA bhogasukhone adhavacce mUkIne nIkaLyo chuM. te kAraNe mAruM haiyuM khedathI bharAeluM che. haju A saMsAra pratyeno rAga chUTato nathI. yA kaMTALo paNa mArA haiyAmAM Avato nathI. phal he gurudeva ! vRkSa potAnI chAyAmAM saune besavA de che. ane te vRkSa potAnAM patra-phaLa vagere bhakSaNa mATe Ape che. te vRkSa keTaluM upakArI che. tenI jema pU. gurudeva ! ApanI chAyAmAM kevI chAyA ! zItaLa chAyA meLavIne paNa, huM pratyakSa A bhavamAM ja mArA bhogasukhone icchuM chuM. kevo saMsArarasika dhamila che. jo yugaliyAo to kalpavRkSa pAse je mAMge te saghaLuM maLe che. to pachI zA mATe bIjA vRkSa pAse mAMge ? athavA mAMge to te khoTuM che. paNa meM to mananI saghaLI vAta kahI saMbhaLAvI. to te svAmI ! mArI upara upakAra karo. kaMIka upAya batAvo. re munIzvara ! je megharAjA potAnA pANIthI nadI-nALAM taLAva vagerene jaldI bharI de che. te meghane tuMbaDuM bharatAM zI vAra? athavA te megha tuMbaDAne jaldIthI bharI de che. llll. DhALa agyAramI (navamI nirjara bhAvanA - e dezI) munivara vaLatu ema kahe, citta ceto re, suNa dhammila kumAra catura citta ceto re. upadeza AzravadvAno, citta ceto re, nahi munino AcAra catura citta ceto re. 1ii . paNa Azrava saMvara huve, citta ceto re, AcArAMga vakhANa; catura citta ceto re.. teNe tajha vaMchita sidhdhie, citta. kahuM siddhAMta pramANa. catura. .rA. Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 3 : DhALa - 11 190 karma vizna ucchadavA citta. bhAMkhyA tapa savidhAna, catura. bhAva nirAzIye nirjarA, citta. tapa Abila vardhamAna. catara.llall rayaNe jaDIta ratnAvalI citta. kanakAvalIne ThAma catura. ratnAvalI kanakAvalI, citta. adala badala doya nAma. catara... utaratAM doya pAsathI, citta. eka doya traNa TaMka catura. navakoThA vacce zUnya che, citta. zeSa dhare rANa TaMka. catura.//pA. ekAdikA sola saramA, citta. DugaDugIno have ThATha, catura. pAMtarIza koThe jhumakhuM citta. Tu rekhAyata ATha catara..dI coTIza triAgaDA thApI; citta. zUnya vacce karI eka, catura. athavA duti cau paNa kharTa, citta. paNa cau tigaDu viveka cata2.ILA vAyaka do cau, khar aDe, citta. khaTu cau do eka sAra, catara. gurUgama thApanathI ghaNA, citta. cinA DugaDugInA adhikAra, catura.ITA pAraNA akyAzI tapasavI, citta. mAsa sattara dina bAra, catura. cAra vAra ratnAvalI, citta. to hoye cosaro hAra. catura.INlA koThA nava nava paNatise, citta. triAka ThAme doya doya, cata2. e vidhie kanakAvalI, citta. eke ekAvalI hoya. cata2./10nA laghuguru pada saMyojanA citta. siMha nIkalIyA doya; catura. zaktidharA tapa e kare, citta. muktAvalI doya moya. catara.I/11 zakti nathI taja evaDI, citta. paNa taja yogyatA joya; catura. - maMtra vidyA tapAsyA vinA, citta. lakSmI na pAme koya. catara./12 teNe tama ArAdhana karo, citta. parameSThI mahAmaMtrI catura. mahimA ghaNo zrutamAM kahyo, citta. e samo maMtra na jaMtra catara.ll1all aSTakamala dala pAMkhaDI, citta ceto re, karNikArya arihaMta catura. siddhAdika cau cihuM dize, citta. videze mUlA thApaMta catara..14 eNI vidha hRdaya kamala ThavI, citta. "jApa japo nava lA; catura. vidyA boDaza akSarI, citta. deva hove pratyakSa catara.ll1pA prathama balidAna devane, citta. deI jape zubhavAsa; catara. ari karI sAgara kezarI, citta. bhUta bhUjaMga bhaya nAza catura.ll16ll paNa munize amogha che. citta. tapa Avela upavAsa, catara. suradarzana dina vIjaLI, citta. gAjanizi na nirAza cata2./1 Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhammilakumAra rAsa catura. catura.||18|| dravyaveza munino dharI, citta. upagaraNAM anurUpa sakala kriyA zuddhe karo, citta. jema karatA munibhUpa sAmudANI gocarI, citta. vigaya tyajI upavAsa; catura. prathama pache nirlepatA, citta. kare AMbila SaT mAsa. catura.||19|| vaMchita phaLa tasa saMpaje, citta. ramaNI Rddhi vilAsa; catura. A bhavamAM sukha bhogave, citta. parabhava pUnya prakAza catura. // 2 // trIje khaMDe munivare, citta. kahI agIyAramI DhALa, catura. vIra kahe guruvayaNathI, citta. pAmIe maMgaLa mALa. catura.21 sUrijI dhammilano vArtAlApa H- dhammile potAnA mananI icchAnI vAta karI. jaldI lAbha thAya tevo upAya batAvavA gurudevane prArthanA karI. dhammilanI vAta sAMbhaLI agaDadatta muni kahe che ke he vatsa ! sAMbhaLa ! ane zAMtacitte sAMbhaLIne cetavA jevuM che. cetI jA ! he dhammila ! tuM catura hoMziyAra che. vaLI vicakSaNa paNa che. vaLI AzravadvArano upadeza Apavo. e munino AcAra nathI. / / 1 / / paNa jo Azrava saMvaramAM pariName, eTale AzravanA upadeza thakI te badhuM ja saMvaramAM pariName to, evo upadeza ke vANI-vartana-vyavahAra jo jIvano hoya to lAbha. A pramANe AcArAMga sUtramAM kaheluM che. tethI tArI icchAnI siddhi mATe, siddhAMta pramANe huM tane kahIza. // 2 // karmanAM vighnone vidA2vA mATe vidhipUrvakano tapa, zAsra-siddhAMtomAM kahela che. te tapa nirAzaMsa bhAve karavAthI nirjarAnuM kAraNa bane che. IIII tapanAM nAma :- je tapa kahyAM che ke jevAM AMbelathI vardhamAna tapa ratnathI jaDita ratnAvalI, kanakAvalI, vaLI koIka kanakAvalI ratnAvalI ane ratnAvalI ne kanakAvalI, ema adalabadala paNa baMnenA nAma kahe che. II4 ratnAvalI te AvA prakArano che. baMne bAjuthI utAratAM eka upavAsa-pAraNuM, vaLI be upavAsa pAraNuM, traNa upavAsa-pAraNuM, tyArabAda nava koThA banAvavAnAM, temAM vacce zUnya ane ATha koThAnA ATha aThThama. // 5 // 198 tyAra pachI eka upavAsa, pAraNuM, be upavAsa- pAraNuM, traNa upa.pAraNuM. cAra - upavAsa.pAraNuM, evI rIte 16 upavAsa sudhI caDhatAM tenI sera (latA) bane che. have DugaDugiyuM (cagadu) kahe che. temAM pAMtrIza koThAnuM jhumakhu banAvavuM te A rIte cha rekhA UbhI ane ATha rekhA ADI, A rIte karatAM pAMca ADA ane sAta UbhA koThA bane. tethI 5 x 7 = 35 thaze. IIFII vacce zUnya mUkIne cotrIza jagyAe traNa mUkatAM = 34 aThThama thAya. athavA bIjI rIte 2, 3, 4, 5, 6 koThA pachI 5 - 4 - 3 - 2 e rIte koThAM banAvIne paNa 34 aThThama padaka = peMDalanAM thAya. III vaLI 1 - 2 - 4 - 6 - 8 - 6 - 4 - 2 - 1, A rIte paNa 34 aThThamathI padaka - peMDala thaI zake che. Ama gurugama thakI ghaNAM prakAranA DugaDugInA sthApananA adhikArane jANavo. / / 8 / A rIte tenAM sarva tapanA aDDAsI(88) pAraNAMdina ane upavAsa 434 thAya che. kula tapanA divaso 17 mAsa 12 divase thAya che. je tapane eka sero. Page #238 -------------------------------------------------------------------------- Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ S ooo . DO B.G.-M: 9925020106 Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 3 : DhALa - 11 199 A rIte cAra vakhata A tapa karatAM cAra sero(causero) hAra ratnAvalino gaNAya che. II have e ja rIte kanakAvalI tapa batAve che. 9 - 9 ane 3pa koThe je aThThama karavAnA kahyA. te amane badale tyAM chaThTha karavAnA. bAkI badhuM e ja pramANe karavAthI kanakAvalI tapa thAya che. have ekAvalI tapa chaThThane sthAne eka eka upavAsathI karavA. bAkI badhu e ja pramANe karatAM ekAvalI tapa thAya che. (zrI aMtakRtadazAMganI aMdara A rIte ratnAvalI ane kanakAvalI tapa batAvela che. jyAre zrI pravacanasAroddhAranI TIkAmAM ratnAvalInA tapane kanakAvalI, tarIke ane kanakAvalIne ratnAvalI tarIke adala badala batAvela che. 10nA laghu guru padanI saMyojanAthI be prakAre laghusiMha niSkrIDita ane guru (bRhatu) siMha niSkrIDita tapa thAya che. muktAvalI tapa paNa AnupUrvI ane pazcAnupUrvIthI batAvela che. siMha niSkrIDita - eka upavAsa pachI pAraNuM, 2 upavAsa pAraNuM, 1 upavAsa pAraNuM, 3 upavAsa pAraNuM, 2 upavAsa-pAraNuM, 4 upavAsa ane pAraNuM A rIte 8 upavAsa sudhI caDhavuM. tyAra pachI 9 upavAsa pAraNuM, 7 upavAsa pAraNuM, 8 upavAsa pAraNuM, 6 upavAsa pAraNuM A rIte UtaravuM. te laghusiMha niSkrIDita tapa kahevAya. jayAre A pramANe 16 upavAsa sudhI caDavuM ane te ja rIte pAchA UtaravuM te guru siMha niSkrIDita tapa kahevAya che. muktAvala tapa :- 1 upavAsa pAraNuM, 2 upa. pAraNuM, 1 upavAsa pAraNuM, 3 upa. pAraNuM, 1 upavAsa pAraNuM, 4upavAsa pAraNuM. A rIte 16 upavAsa sudhI caDavuM, ne pachI Aja rIte 16 upavAsathI UtaravuM. (A badhA tapamAM "namo arihaMtANaM" padanI ArAdhanA 20 mALA- 12 sAthiyA - 12 : logassa kAussagna. 12 khamAsaNAM zrI arihaMtapadanI ArAdhanA karavAthI hoya che.) je zaktizALI hoya te AvA moTA ane AkarA tapanI ArAdhanA karI zake che. paNa jo Avo vizALa tapa karavAnI tArI zakti nathI. chatAM te dhammila ! tArI yogyatA mujaba tane tapa batAvIza. /11kAraNa ke tapa vinA maMtra ke vidyA ke lakSmI prApta thatI nathI. /12 jo ke kaSTa vinA kArya siddha thatAM nathI. tAre kaSTa to sahana karavuM paDaze. "dehe duSpa mahApha" suvarNane agnimAM tapAve to ja zuddha thAya. grISmaRtuno ukaLATa vadhe to varasAda jaldI Ave. vastramAM kSAra nAMkhe to te kSAra te kapaDAMne zuddha kare. mela jAya. kaDavuM auSadha roga hare. biMba upara TAMkaNA mAre to pUjA yogya thAya che. tame paNa ArAdhanA karo, jethI mahA sukhane pAmo. AgamamAM paMca parameSThI mahAmaMtrano mahimA ghaNo kahyo che. ane te maMtra sarakho bIjo koI maMtra ke yaMtra ke taMtra jagatamAM joyo nathI. mATe tene mahAmaMtra kahevAya che. je tamane batAvIe chIe. /13 ATha pAMkhaDIvALA suMdara kamaLanI kalpanA karavI. temAM karNikAnI aMdara (madhyabhAgamAM) arihaMtapada, tenI upara siddhapada, jamaNIbAju AcAryapada, nIce upAdhyAyapada, DAbI bAju sAdhupada, A rIte cAra bAju sthApanA karI, vidizAmAM cUlikAne sthApana karavuM. //14o. - dhamilanI vinati - mArgadarzana ane tapano prAraMbha - A pramANe hRdayamAM kamalanI kalpanA karI sthApana karavuM. sthApanA karI pachI SoDazAkSarI vidyA (zrI siddhacakrajI paMca parameSThI - mUlamaMtrIno navalAkha jApa japo. je kAraNe deva pratyakSa thaze. ll1pI zubhavAra ne zubhadivase, devane pahelAM bali bAkulAnuM (pAMca dhAnya) dAna ApI pachI jApanI zarUAta karavI. maMtrajApanA prabhAva thakI ari - zatru, kari - hAthI, sAgara siMha, bhUta-bhujaMga-sarpa, Adi sarva bhayo nAza pAme che. A pramANe dharmanuM phaLa - jANavuM. paNa, dhammila ! A tapa muniveza AMbela upavAsa dvArA karavAno evo agADha A tapa che. Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 dhamilakumAra rAsa mI jema devanuM darzana divase, rAtrie thayela meghagarjanA kyAreya niSphaLa na jAya, tema A tapa nizca phaLadAyI nivaDe che. arthAt niSphaLa jato nathI ||1617 te mATe te dhammila ! tame paNa dravyamuniveza ane ene anurUpa upakaraNone dhAraNa karIne, munirAja jevI rIte kare te rIte tame sarva kriyA zuddha karo. f/18 vigaIno tyAga, ane nirdoSa evI(AMbelanI) gocarI lAvavI. prathama upavAsa ane pachI nirlepa evA AMbela (je gocarImAM lAvyA hoya te) cha mahinA sudhI je kare che 19lA - te bhAgyazALI ramaNI, Rddhi meLave che ane icchita phaLane prApta kare che. A bhave sukha bhogave. che ane parabhavamAM paNa puNyano prakAzapuMja (athAga punya upArjana kare che) prApta kare che. ravA A pramANe agaDadatta munie A trIjA khaMDane viSe suMdara evA tapano mahimA gAyo. tapano vidhi paNa dAkhavyo. tapanA mahimAvALI A DhALa agiyAramI (trIjA khaMDane vize) paMDitavarya vIravijayajI pUrNa karatAM kahe che ke gurunA vacana thakI je cittamAM dhare che te haMmezAM maMgaLanI dALane prApta kare che. 21 -: khaMDa - 3 : DhALa 11 mI samApta : -: dohA :dhamila gurU vayaNAM sukhI, harakhyo hRdaya mojhAra; mAtApitA baMdhava thakI, adhiko guru upagAra. 1II. gurU dIvo gurU devatA, gurUthI lahIe nANa; A bhava sukhasaMpada dIye; parabhava koDi kalyANa nArA karajo DI gurUne kahe, muja Apo muniveza; AcArazuM zuddhi kriyA, saphaLo tuma Adeza. all tava gurU muniveza ja dIye, maMtra tathA AziSa; karI upavAsa gurU mukhe, maMtra jape ahoniza. IkA guru mahArAjanAM vacano (upadezarUpa) sAMbhaLIne ghaNo harSita thayo. hRdaya praphullita thayuM. romAMca khaDA thaI gayA. manamAM vicAre che aho ! A saMsAramAM mAtA-pitAno upakAra che. baMdhavano paNa upakAra che. paNa chatAM e saunA upakAra karatAM niHspRhI nisvArthI evA parama tAraka parama gurudevano upakAra ati ghaNo che. [1] A jagatamAM guru dIvA-dIpaka sarakhA che. deva sarakhA che. jJAnanI prApti paNa gura thakI thAya che, ke je jJAna A bhavamAM sukha-saMpatti ApanAruM thAya che. vaLI te ja jJAna parabhavamAM kroDa kalyANa karanAru thAya che. rA. dhammila sAdhuveze sAdhanA-Ama vicArato dhampilakumAra have guru mahArAjane hAtha joDIne vinave che. mastaka namAvIne kahe che he gurudeva ! Apa mane have niveza Apo. je kAraNe huM zuddhakriyAne vidhipUrvaka AdarIza. ApanA Adezane huM saphaLa karIza. //3ii agaDadattamuni bhagavaMte dhammilanI mAMgaNI svIkArIne muniveza Apyo. sAthe sAthe zuddha uccAra pUrvaka maMtra ane haiyAnA AziSa ApyA. te maMtra, AzIrvAda tathA munivezane dhamile namrabhAve grahaNa karyA. guru pAse ja upavAsanAM paccakakhANa lIdhAM. ane te ja vanamAM ekAMtamAM jaIne haMmezAM maMtrano jApa karavA lAgyo. //4o. Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 3 : DhALa - 12 " DhALa bAramI (hAM re huM to jaLa bharavAne gaItI jamunA tIra jo...e dezI) hAM re have dhammila munivara veza dharI tAma jo; upagaraNAM daza cAra munikerAM dhare re lo; hAM re SaT Avazyaka paDilehaNa zubha pariNAma jo, hAM re mana zuddhi trikaraNa yoge tapa japa poSa jo. hAM re tajI AdhAkarmAdika vaLI ketA doSa jo; hAM re hAM re tyajI dhUmradoSa tapa saghaLo cauvihAra jo; pada vRtti karI nirlepaka lIe AhAra jo; hAM re tapa caraNe zoSita mAMsa rudhira nija kAya jo, vidhiye maMtra jayaMtA SoDaza akSare re lo. // 1 // hAM re tihAM sAdhuveza tajI hAM re paribhramaNa karatAM pratyAhArane dhAraNa dhyeya dizA varI re lo; sAmudANI karatA pharatA gocarI re lo. // 2 // upavAsAMtara AMbila karatA nitya pratye re lo; ema karatAM SamAsa gayA tapa vAdhate re lo. IIjhA puNye poSita hitakara guru pAse gayo re lo. praNamI gurU pAya jo; guru AziSe cAlyo vana hastI thao re lo ||4nA bhUtanuM maMdira dITha jo; tapa zrama tApa samAvA, tApana Athamyo re lo; hAM re rayaNI sukhahete bhUta dhare sapaviThTha jo; sUto bharanidrAe ciMtAye vamyo re lo // 5 // hAM re tava supane bole deva thaI parasanna jo; sugurU vacana pasAye raho sukhamAM sadA re lo, hAM re suNa dhammila, paraNIza tuM sukhamAMhI maganna jo, batrIza kanyA khecara bhUpa taNI mudA re lo II // hAM re ema amIya samANI vANI suNIya kumAra jo, jAgyA re muha mAgyA mujha pAsA DhalyA re lo; hAM re ciMte sura tUThA vUThA amijala dhAra jo; nAThA re dina mAThA zubha dahADA valyA re lo lA 201 Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 dhammilakumAra rAsa hAM re gatazoka koka raviudaye tema harakhaMta jo, ciMte tapa mahimA ciMtAmaNIthI sare re lo; hAM re vaLI zAstra navadhA supana vibudha bhAkhaMta jo; anubhavI sAMbhaLI dIThI lahe svapnAMtare lo pATA hAM re traNa pagaI kaMThe dekhe sahaja svabhAva che; AratidhyAne paDiyo ciMtA saMbhave re lo; hAM re vaLI pApane udaye dharmataNe parabhAva jo; deva dIye supanAM e tiga sAcAM have re lola hAM re ema supana vicAre rAtri gaI eka jAma jo; eNe avasare teNe dvAre ratha Avyo calI re lo. hAM re ratha joDyA ujjavala ghoDA dharIya lagAma jo, hAMkatI eka nArI tihAM kane utarI re lo II1nA hAM re rahI dvAre pUche koNa che dhamila aMhi jo; kuMvara kahe huM dhammila A beThAM IhAM re lo; hAM re dhIme sA bolI jo cho dhamila mAMhI jo, to tuma nArI bolAve ratha beThI tihAM re lon11|| hAM re tava dharmila ciMte saMketika saMjoga jo, mujha nAme bolAve koIka suMdarI re lo, hAM re vanavyaMtara devI athavA peTavI joga jo, pAmI AvI viSayAkula vidyAdharI re lolarA hAM re teNe maunapaNuM karI jAvuM mujha niradhAra jo, huM huMkAra karatAM vAta kharI jaDe re lo, hAM re jema khUnI pagalAM bagalAM saukhya vihAra jo, bolatAM zuka sArIkA paMjara paDe re lo,I/13 hAM re ema ciMtI caitya thakI nIkaLyo teha jo, tanamukha DhAMkI rathatuMDe beTho jaI re lo, hAM re ratha beThI dIThI kanyA apachara deha jo, harakhyo sA paNa sakhIzuM bahu rAjI thaI re loI14 hAM re te kanyA vacane ratha hAMkata kumAra jo, caMpApurIne mAraga coMpe saMcare re lo, Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 203 khaMDa - 3: DhALa - 12 hAM re mAMraga calatAM je je pUche behu nArI jo, paDiuttara navi deve te huM zuM kare re lo II1po hAM re vAjI vizrAmaNa lahI jalaThAma vizAla jo, rAti gamANa thAka samAvaNa utare re lo, hAM re kAMI trIje paMDe bolI bAramI DhALa jo, zrI zubhavIra kumAra vinoda hRdaya dhare re loI1ell. have dhamilakumAra munivaranA veze sAdhunAM kahevAtAM, sAdhune yogya evAM cauda upakaraNone dhAraNa karIne rahyo che. haMmezAM zubha adhyavasAya dhAraNa karatAM niyamita paTu Avazyaka tathA paDilehaNa Adi sarvakriyA vidhipUrvaka Adare che ane sAthe gurue Apelo SoDazAkSarI maMtrano jApa trividhayoge kare che. |1| vaLI mananI zuddhi - vacana-kAyazuddhi - traNa yoganI zuddhiyukta ekAgratAthI tapa-japane sAdhe che. vaLI tene puSTa karato yama-niyama-Asana-prANAyAma pratyAhAra, dhAraNA dhyeya sudhInI dizAne prApta karI, vaLI AdhAkarmAdika keTalAye doSone tajIne sAmudANI gocarI mATe phare che. /rA - bhramaravRttie = bhamaro jema phUlane kilAmaNA na thAya te rIte rasa laIne UDI jAya, bIjA phUle bese, badhAM phUla upara besatAM bhramara TIpuM TIpuM rasa laIne UDI jAya ne pote saMtoSa pAme che, tema munivara ghara ghara pharatAM thoDuka thoDuMka laIne potAnI gocarI meLavI AtmAne saMtoSa mAne che. te rIte dhammila eka divasa : upavAsa, eka divasa AMbela, A pramANe haMmezAM karavA lAgyA. temAM paNa dhupradoSane tyajI sarvatapa cauvihAro karato hato. ema karatAM dhamilane 6 mahinA vItI gayA. /all A rIte tapane ArAdhatAM, zarIranAM mAMsarudhiranuM zoSaNa, ane puNyanuM poSaNa karI, upakArI evA guru pAse gayo. gurucaraNe namaskAra karIne vinayayukta vAta karIne sAdhuvezane samarpita karyo. (sAdhuveza pAcho Apyo) ane vidAya mAMgI. gurudevanA AziSa prApta karIne dhammila have vanahastinI jema vananI aMdara jaI rahyo che. jo vanamAM pharatAM pharatAM bhUtanuM maMdira tenA jovAmAM AvyuM. tapa ane ArAdhanAthI zrama pAmelA zarIrane zamAvavA jANe sUrya na Athamyo hoya, tema te veLAe sAMja paDI. sUryAsta thayo. rAtrine sukhapUrvaka pUrNa karavA ane ArAma mATe dhamila, bhUtamaMdiramAM gayo. sarva ciMtAne dUra karIne te nirAMte sUto. jotajotAmAM te bharanidrAmAM pahoMcI gayo. paNal - yakSarAja prasanna - bharaniMdaramAM sUtelA dhamilane svapna AvyuM. je svapnamAM te maMdiranA deva bhUtayakSarAje prasanna thaIne darzana ApyA ane kahe che, "he dhamila ! sugurunA supasAye, haMmezAM tuM sukhamAM rahIza. sukhamAM magna evA tane, vidyAdhara rAjAo tathA bhUcara-rAjA eTale pRthvIne bhogavatA rAjAonI maLIne 32 kanyAo sAthe tArAM lagna thaze."llI devanuM amRta sarakhu vacana sAMbhaLI kuMvara jAgyo. jAgIne vicAravA lAgyo ke, mAre to moM mAMgyA pAsA paDyA che. maMdiranA A adhiSThita deve tuSTa thaIne amRtasarakhI jaladhArA varSAvI. tethI huM mAnuM chuM ke AjathI mArA mAThA dina nAThA che. ane AjathI mAre zubha divaso doDatA (najIka) AvI rahyA che. 7lii sUryaudaye, cakora pakSIno zoka cAlyo jAya che, zoka jatAM te pakSIne harakhano pAra hoto nathI. tevI rIte dhammila vicAre che ke ciMtAmaNI ratna sarakhA A tapanA prabhAve mArAM saghaLAM kArya siddha thaze. saghaLAM kArya phaLIbhUta thaze. zAstramAM paNa Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 dhammilakumAra rAsa nava supano paMDitajanoe kahyA che. (1) anubhavela, (2) sAMbhaLela (3) joyela vastu svapnamAM jovAya che. II8 / / vaLI (4) traNa prakRti (vAta-pitta-kapha) vikRta thavAthI jovAya. (5) sahaja svabhAvathI (svAbhAvika) jovAya, (6) ArtadhyAnamAM paDavAthI jovAya, ciMtA utpanna thavAthI, (7) pApanA udaye, (8) dharmanA prabhAve ane (9) deve Apela thAya. nava prakAramAMthI chellAM 3 svapno sAcAM paDe che. (arthAt zubha hoya) to zubhaphaLa ane azubha svapna hoya to azubha phaLa maLe che. II. svapnanA vicAramAM vicAramAM to bIjI eka prahara vItI gaI. ane te maMdiranA dvAre eka ratha AvIne Ubho rahyo. te rathane ujjavala ghoDA joDelA hatA. tenI lagAma hAthamAM pakaDIne eka strI A rathane hAMkavA beThI hatI. arthAt sArathI tarIke eka strI hatI. te ja strI rathamAMthI nIce UtarI. / / 10 / aNadhAryo lAbha H- dvAra AgaLa AvIne te pUchavA lAgI ke "aMdara koNa che" "ahIM dhammila che ?" tyAre dhammila je maMdiramAM rahyo hato. te tarata bolyo. huM dhammila chuM A ahIM beTho chuM. tyAre te strI paNa dhIme rahIne kahevA lAgI. ke jo tame dhammila cho to rathamAM beThelI tamArI strI.tamane bolAvI rahI che. ||11|| dhammila to te vAta sAMbhaLI vicAravA lAgyo ke koIka sAMketika saMyoga Ubho thayo lAge che. jethI mArA nAme koIka suMdarI bolAve che. koIka vyaMtara devI athavA koIka khecarI ke koI vidyAdharI viSayAkula thaIne mAru nAma prApta karIne AvI lAge che. athavA mArA nAmathI bIjA koIne saMketa ahIM AvavAno karyo lAge che. 12 // je hoya te, paNa mAre to nizce mauna karIne javuM. jethI mAru zreya thAya. maunapaNuM zreyaskara che. je kaMI vAta kare to tyAM mAre mAtra huMkArA bhaNavA. bIjuM kaMI bolavuM nahiM. ema karatAM mane satya vAta saghaLI hakIkata jANavA maLaze. maunane dhAraNa karatAM hiMsaka bagaloya sukhe jIvana jIve che. jyAre bolatAM evAM popaTa-menAne pAMjarAmAM purAvuM paDe che. / 13 / / manamAM AvuM vicArIne maMdira thakI bahAra nIkaLyo. potAnuM zarI2 DhAMkIne rathanA AgaLanA bhAge jaIne beTho. apsarA jevI kanyAne rathamAM beThelI joIne harSita thayo. te kanyA paNa potAnI sakhI upara ghaNI AnaMdita thaI. / / 14 / caMpAnagarInI vATe :- rathamAM rahelI kanyAnA kahevAthI dhammilakumAra, caMpApurInI vATe saDasaDATa ratha haMkArI rahyo che. rathamAM beThelI te kanyA ane bIjI strI je ratha hAMkatI hatI (te aMdara beThI che) te baMne strIo je kaMI kumArane pUche che, teno javAba kumAra kaMI Apato nathI. mAtra huM huM huMkAro bhaNyA kare che. vATa pUrI thatAM khullu medAna AvatuM dekhAyuM. / / 15 / tethI ghoDAne vizrAma ApavA, najIkamAM sarovara che tyAM AgaLa moTI vizALa jagyAe ratha Ubho rAkhyo. kaMIka rAtri bAkI hatI. te pUrI karavA ane thAka utAravA tyAM sau UtaryAM. A rIte trIjA khaMDane viSe bAramI DhALa zrI zubhavIravijayajIe kahI. je ame to bolI batAvI, paNa dhammilakumAra to mauna dhA2Ne hRdayamAM AnaMda mAnI rahyo cha`ane sAMbhaLanArA zrotAo A DhALa sAMbhaLI hRdayane viSe AnaMda dhare che. / 16 / / khaMDa - 3 : DhALa - 12 samApta dohA :nRpakuMvarI nija dhAvazuM, utarIyAM jalaThAma; suMdara bhUmi vilokIne, lIye tarUtala vizrAma. // 1 // Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 3H DhALa - 13 205 jaLa pAvana doya azvane, jAve jAma kumAra, kuMvarI dekhI tehane, camakI citta majhAra. //rA navi jANe e tapa thakI durbala zyAma svarUpa, paraduHkha na lahe taskaro, vaMdhyA bAlaka bhUpa. Ilal paMtha pavanazIte TharI, agni prajAlyo jAya, sarvAge dekhI karI, kahe nija dhAvane tA. 4 rathamAM beThelI be strIomAM eka rAjakumArI hatI. jyAre bIjI tenI dhAvamAtA hatI. rathamAMthI dhAvamAtAnI sAthe kuMvarI nIce UtarI. raLiyAmaNuM vAtAvaraNa. sarovaranI pALe rahelA vRkSa nIce baMne jaNA ArAma karavA mATe suMdara bhUmi joIne beThAM. dhammilakumAre paNa rathane jotarelA baMne azvane choDI dIdhA. pANI pIvA mATe sarovara pAse laI gayo. ArAma karavAne mATe baMne azvane pAchA laIne Avyo. te ja vakhate rAjakuMvarIe dhammilane barAbara joI lIdho. ane cittane viSe camatkAra pAmI. //rA 6 mahinAnA karelA tapane kAraNe, dhamilano deha durbala tathA zyAma paDI gayo che. te kuMvarI jANatI nathI ke tapane laIne A durbala dekhAya che. eTale manamAM vicAravA lAgI nakkI koI Thaga luMTAruM ke jaMgalanA cora rakhaDatA hoya te haze. Ano vizvAsa zuM karAya? kahyuM che ke cora, vaMdhyA, bALaka ane rAjA A cAreya jaNAM pArakAnAM duHkhane jANI zakatAM nathI. to A cora jevo lAgato mAruM duHkha kevI rIte dUra karI zakaze ? 3 haju pUrepUruM ajavALuM thayuM nathI. bhAMbharuM bhAMbhare savAramAM lAgatuM hatuM. sarovaranI pALa. khulluM medAna. maMda maMda vAto zItala pavana je pavane kuMvarIne ThaMDI lAgavA mAMDI. ThaMDI dUra karavA, dhAvamAtAe agni peTAvyo. te agninA prakAzamAM kuMvarIe have dhamilanuM rUpa joIne, sarva rIte nihALIne, manamAM vicAratI, dhAvamAtAne kahe che. II4o. DhALa teramI (kapUra hove ati Ujalo re...e dezI) kuMvarI kahe koNa kArimo re, mA e mUDha gamAra, DAMge aMdhAruM kUTIyuM re luMTI huM bhara bajAra re, mADI ! baDI re ballA nara eha. dIThe dAjhe deha re, mADI, baDI re ballA nara eha. nabalAzuM zyo neha re mADI ? nA. bhUkhe dAdhI dehaDI re, pragaTa nasAnI jAla; sUko jAli karoLiyo re, zyAma tanu vikarAla re mADI. rA. vastra malina tana mala bharyo re, dIse dAridra rUpa; mUka pare huM huM kare re, dekhI paDe koNa kUpa re mADI. II Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 dhampilakumAra rAsa saMketika nara kiMThA rahyo re, kAmadeva avatAra; mana vallabha hRdaye dharyo re, jema muktAphala hAra re mADI. jo kiMha sovana pittala kihAM re, kihAM maNi khaMDita kAca; ravi khajuo rAzI rAhuo re, kihAM jUTha kihAM sAcA re mADI. pI. te nara koNa e AvIyo re, bolI na jANe vAca; raNamAM rAkSasa sama maLyo re, bhUta preta pizAca re mADI. IIll. pIyarIyAM pAchaLa tajayAM re, bIjo maLIyo saMtApa, ekalAM raNamAM pragaTiyAM re, pUrava bhavanAM pApa re mADI. IINA vo zo ratha sajayo re, yoddhArava nara jANa; ratna bharyo lIyo DAbalo, karavA ghara maMDANa re mADI. IITA. nItidharma rasa kelinAM re, pustaka rAkhyAM sAtha; gADIvAna hAlI jIzyo re, jhAlI na jANe hAtha re mADI. lA. catura zuM citta milAvaDe re, raMgabhara rame eka rAta; kadIya sanehI na visare re, jo hoya mAthe jAta re mADI. /10nA mUrakha sAthe goThaDI re, paga paga kleza vighAta; tethI maraNa rUDuM kahyuM re, karI girijhapApAta re mADI. 11mAM duzamana paNa dAno bhalo re, vipra cora kare sAra; * * vAMdare rAyane mArIyo re, mA mUrakha hitakAra re mADI. I/12 najare dITho navi game re, e mUrakha saMjoga, to gharavAsa vilAsanA re, dUra rahyA saMbhoga re mADI. 1all geha bhaNI pAchI vaLuM re, nahI koInuM muja kAja, brahmacara ja dharazuM sadA re, lokamAM vadhaze lAja re mADI. 14 dhAva kahe vatsa sAMbhaLo re, ma dharo manamAM kheda; jJAnInuM dIThuM haze re, tihAM nahI kizo vibheda re beTI ma ma kara bAlakabuddhi, che tujha puNya vizuddha re beTI. II1pa napakanyA varI bhillane re, te ja AnaMda bhUpAla; kuSTI varIyo mayaNA satI re, nIkaliyo zrIpAla re. beTI. ll1ell. saMketika nara nAviyo re, jUTha taNo bhaMDAra, kuMvArI kanyA taNA re, bolyA zata bharatAra re. beTI. 1NA Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 khaMDa - 3: DhALa - 13 tRpti nahI khAre jale re, tema jUThAnI vAta; jUTha samo nahI pADIyo re, eka dina kare vighAta re beTI. ll18 vidyAmaMtra phaLe nahI re, kUDakapaTanuM dhAma, jUThathI sura rahe vegaLA re, avizvAsanuM ThAma re beTI. 19lA zyo gharavAsa ja tehazuM re, bole ja nahIM baMdha; soLa zaNagAra satI taNA re, niphala lahI pati aMdha re beTI./20nA rUDuM thayuM re nAviyo re, deve melyo anya; sonuM kaze mANasa vase re, jANIye dhanya adhanya re beTI. 21 rUpa dekhI rAcI rahe re, na kare parIkSA sAra; jAya janmAro jhuratAM re, bhuccha maLe bharatAra re beTI. 22aa. AcAre kuLa jANIye re, saMbhrama sneha jaNAya; bhojanavAta vapu kahe re, vAtathI sarva kaLAya re beTI 23 geha bhaNI jAtAM thakAM re, hoMze hAMsI hANa; mAtApitAdi parAbhave re jIvita duHkhanI khANa re beTI 24o. bolAve mAlama paDe re, juo bole zyA bola; deza kalA kula jANIne re, ApaNa karazuM tola re beTI 2pA trIje khaMDe e kahI re, teramI DhALa rasAla; zrI zubhavIra kuMvara taNo re, puNya udaya ujamALa re beTI 26ll - rAjakuMvarI bhramamAM - kuMvarI dhAvamAtAne kahe che.. "mA" ! A koNa che? mUDha, gamAra ? mA ! A . * yamarAjanA bhAI sarakho kALo DibAMga bhUta jevo lAgato dhamila, ene jotAM ja kahevA lAgI. "DAMge aMdhAru kUTAya !" tema huM bharabajAramAM lUMTAI. re evo mAro ghATa thayo. "mA" ! A to ApaNane moTI balA vaLagI re ! Ane jotAM ja mAruM zarIra baLe che eTale huM moTI ciMtAmAM DUbI. kema ke meM joyo je dhammila te kyAM? ne A nara koNa? AvA nabaLAnI sAthe sneha kevo? kharekhara mA, A to moTI balA che. //nA. jene jotAM deha baLe, vaLI bhUkha ghaNI lAgI hoya ane khAvA na maLatuM hoya te veLAe zarIra baLatuM hoya tevuM zarIra AnuM che. karoLiyAnI sUkI jALa sarakhI AnA dehamAM rahelI badhI naso dekhAya che. bhUkhano mAryo eno deha baLIne khAkha thaI gayo che. AvI vikarALa kAyA to jo kevI bihAmaNI che ? //rA re mA ! enA zarIra upara vastra keTalAM melAM che. eno deha paNa eTalo ja malina dekhAya che. daridrI sarakhuM AnuM rUpa paNa jovuM na game tevuM che ane mUMgA prANInI jema "huM huM kare che. mA! Avo joIne jANIne, kUvAmAM koNa paDe? Hall mA! jene saMketa karIne bolAvyo hato te to kevo kAmadevanA avatAra sarakho hato. jene meM hRdayamAM dhAraNa karyo hato te puruSa to koNa jANe kyAM gayo? muktAphalano hAra hRdaya ' upara dhAraNa karAya tema te (saMta karela) dhamilane meM mArA manavallabha tarIke hRdayamAM dhAraNa karyo che. //4 Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmilakumAra rAsa mA ! keTalo badho baMne vacce taphAvata che. te to jo ! hRSTapuSTa kAyAvALo suvarNa sarakho te kyAM ? ane A pittala sarakho kyAM ? kyAM maNi ? kyAM kAcano TukaDo ? kyAM sUrya ? kyAM khajuo eTale ke Agiyo ? kyAM caMdra ? kyAM rAhu ? kyAM satya ? kyAM juTha ? III A pittaLa - kAcano TukaDo - khajuo rAhu ane jUTha evo A mANasa koNe ahIM mokalyo che ? je bolI paNa zakato nathI. bolavAnI rIta AvaDatI nathI. ane khoTekhoTo huM huM karyA kare che. re ! raNamAM (jaMgalamAM) bhUta-preta rAkSasa ke pizAca ApaNane maLyo lAge che. dA 2008 suMdara-sohAmaNA dhammilanI sAthe sneha bAMdhyo to piyarIyAM choDI dIdhAM. eka saMtApa dUra karyo to A bIjo saMtApa AvI maLyo. A moTA vanavagaDAmAM mA, ApaNe ekalAM chIe. pUrvanuM pApa pragaTa thayuM che jethI A ridrI bhaTakAyo che. III te sAMketika puruSane zUravIra jANIne, meM gharabAra-mAtapitA choDyAM, ane mahelamAMthI vastro zastrothI ratha sajyo. (sAthamAM lIdhAM) gharamaMDANane mATe gharavakharI to lAvavI paDe to sAthe ratnano DAbalo lIdho. 8 vaLI vyavahArane jANavA calAvavA mATe nItizAstranAM pustako tathA pAkazAstranAM pustako sAthe rAkhyAM hatAM. jethI saMsAramAM upayogI thAya. kyAMye muzkelI UbhI na thAya. A to ratha calAvato kevo hAlI mavAlI gADuM calAvato lAge che. je hAtheya jhAlI na jANato hoya tema che. hAtha jhAle tevo nathI. to saMsAra to gye maMDAya ? / / 9 / / mADI ! caturanI sAthe caturanA cittano meLApa thAya to eka rAta paNa bharI bharI thaI jAya. te rAta paNa yAda rahI jAya. emAM ye vaLI jo kulavAna hoya to tevo snehI kadIye vIsare paNa nahIM. ||10| paNa jo mA ! AvA mUrakhanI sAthe belA baMdhAyA to pagale pagale kleza pAmIe. mUrkhanI sAthe paMDitajana kyAreya jJAnagoSThI karatA nathI. AvA mUrakha sAthe saMbaMdha bAMdhavA karatAM parvata upara jaIne jhaMprApAta karavo vadhAre sAro. arthAt jhaMpApAta karIne maravuM te zreya che. II11 / / kahevAya che ke "duzmana paNa dAnI sAro. (dAnezvarI sAro)" je duzmana evA brAhmaNe potAnA prANanI AhutI ApIne corane pAchA vAraNa karyA. potAnA jAtabhAIne bacAvyA. mUrkha sAthe goThaDI nakAmI. jema mUrkha vAMdarAe rAjAne mAryo. tevI dazA ApaNI thAya. kathA :- (1) "duzmana paNa dAnI (dAnezvarI) bhalo." eka paMDita brAhmaNa hato. paNa bicAro garIba hato. koI kAraNasara te eka jagyAethI bIjI jagyAe jato hato. rastAmAM (jAtibhAI potAnA) brAhmaNo keTalAka maLyA. te sau dhanavAna hatA. rastAmAM tene vicAra Avyo. mArA jAtabhAI che temanI sAthe ja cAluM. taka maLatAM A saune jhera ApI daIza. te saunuM dravya huM laIne cAlyo jaIza. dhananI icchAthI te sau dhanavAnonI sAthe cAlyo. dhananI lAlace hRdayamAM te brAhmaNane te sau dhanavAno sAthe duzmanAvaTa thaI. AgaLa sau sAthe cAlI rahyA che. ekAeka rastAmAM sAme coro maLyA. brAhmaNone joIne coroe hAka pADI. khabaradAra jo AgaLa vadhyA cho to. je hoya te tamArI pAse badhuM mUkI gho. nahIMtara amArI lAkaDI, tamAruM mAthuM. jotajotAmAM vadherAI jaze. A vAta sAMbhaLIne sau bhayathI thatharavA lAgyA. garIba-paMDita brAhmaNane vicAra Avyo ke "huM ja sauthI AgaLa thAuM. mArI pAse dhana to kaMI nathI. mane zuM lUMTaze. maravAnuM che to huM ja mokhare rahIne dhana vagarano chuM ema kahIza. to pahelAM mane mAraze. mArI pAse na maLaze nahIM. tethI pAchaLavALA mArA jAtibhAI pAse dhana haze nahi ema samajIne choDI deze. cAlyA jaze. mArA bhAIo bacI jaze. temanuM dhana paNa bacI jaze ane pote tarata ja AgaLa Avyo. corone kahyuM. ke "jo mArI Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 3: DhALa - 13. 209 pAse kaMI nathI. mArA A badhA bhAIo pAse paNa kaMI nathI." chatAM coro tene lUMTavA mATe tUTI paDyA. te to Ubho ja hato. kaMI ja na maLyuM. hoya to maLene? nidhana hato. coro paNa samajI gayA ke A badhA nidhaniyA che. nirdhana evo pahelo je Avelo te brAhmaNane to lAkaDIthI phaTakAryo. thoDIvAramAM te maraNane zaraNa thayo. eka pAsethI kazuM na maLatAM, bIjA pAsethI zuM maLaze? kazuM ja nahIM maLe. mAnIne te badhA coro cAlyA gayA. (2) "mA mUrakha hitakAra re" "mUrkha vAMdarAnI vAta" rAjamaMdire roja eka vAMdaro Avato hato. te vAMdarAne roja rAjA joto. rAjAne tenI sAthe mitratA baMdhAI. mitratAnA dAve rAjA vAMdarAne je kahe te vAMdaro karavA lAgyo. rAjAe tene (vAMdarAne) mazAlacI banAvyo. mazAla hAthamAM rAkhIne niyamita rAjAnI paDakhe Ubho rahe che. ekadA rAjadarabAre koIka paradezI kerIno karaMDiyo bharIne Avyo. rAjAnI AgaLa bheTaNuM (te kerInuM) dharyuM. rAjAnI sAme kerIno karaMDiyo mUkyo. A kerI upara mUrkha vAMdarAnI najara paDI. sauthI vadhAre kerI saune priya hoya. vAMdarAne paNa kerI priya ja hoya. kerI joI hAthamAM jhAlyo rahe kharo? mUrNa caMcaLa vAMdarAe mazAla rAjAnI upara nAMkhI dIdhI. kerInA karaDiyA upara tarApa mArI. jAti svabhAva AvI gayo. mUrkhane lAMbI akkala hoya nahIM. zuM pariNAma Ave ? kanyA dhAvamAtAne kahe che mA ! mUrkha sAthenA saMbaMdho AvI dazA noMtare. mRtyunA mukhamAM paNa dhakelAI javuM paDe. # 12o AvA mUrkhano saMyoga zA kAmano ? mane to A dhammila) najare dITho ye gamato nathI. to enI sAtheno gharavAsa, vilAsa ne saMbhoga to dUra raho, paNa he mADI ! mane to najare jovo gamato nathI. to bIjI vAta zI karavI ? ||13ii. huM to mA ! have ghara tarapha pAchI pharuM chuM. mAre to have koInuM ye kAma nathI. ghera jaIza. brahmavratane dhAraNa karIza. lagnanI vAta karavI nahi. koI kare to sAMbhaLIza paNa nahIM. brahmavrata pALatAM lokamAM mArI AbarU to vadhaze. I14o te sAMbhaLI dhAvamAtA bolI...vatsa ! sAMbhaLa! manamAM jarAye kheda na karIza. je jJAnIe dIThuM haze te ja thaze. temAM koI pheraphAra thavAno nathI. beTA ! bALakabuddhi na dharatI. vaLI tAruM puNya ja prabaLa haze to sau sArAM vAnAM thaze. I[1pI jo sAMbhaLa ! pelI nRpakanyA bhillane paraNI e tenA puNya AnaMda rAjA nIvaDyA ne ! vaLI mayaNA ! kaThI koDhiyAne paraNI, ane tenA payayoge koDhe gayA ne zrIpALa rAjA mathAne, 1dI. tane saMketa karIne janAro na Avyo. to te jUTha nIvaDyone ! sAMbhaLyuM che ke kuMvArI kanyAne so vara ane so ghara hoya che. // 17ii kyAreya khArA jaLathI tRpti thAya kharI? nA. tarasa chIpAya ? nA. jUThAnI vAta paNa AvI ja hoya. jUThuM bolanAro je mANasa tenA sarakho bIjo koI pApIo kahyo nathI. jUThuM bolanAro pApI hoya che. AgaLa vadhIne te ghAta karanAro paNa thAya. // 18ll jUThuM bolanArane, kUDakapaTa karanArane kadIye vidyAmaMtra phaLIbhUta thatAM nathI. tevA janothI devo paNa dUra rahe che. tenI upara koI vizvAsa karatuM nathI. 19o je bolavAmAM bAMThAM hoya arthAt bolavA upara kAbu na hoya, vA vacana pALato na hoya enI sAthe zuM saMsAra mAMDavo? jo koI satI soLe zaNagAra sajI potAnA aMdhapatinI AgaLa AvIne UbhI rahe to zA kAmanI ? aMdhapati bicAro zuM AnaMda mANavAno ? 20nI - tane saMketa karIne janAro te jUTho mANasa na Avyo to te ghaNuM sAruM thayuM. tArA bhAgye ja A bIjAne mokalyo che. ane jo beTI ! sonuM karavAthI ane mANasa vasavAthI, eTale ke mANasa pAse vase, - rahe to ja teno anubhava thAya ke mANasa sAro che ke khoTo ! ra1 dIkarI ! beTA ! sAMbhaLa! je Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 dharmilakumAra rAsa rUpa dekhIne rAjI thAya, mohita thAya, sArAnarasAMnI parIkSA kare nahIM, ne bhoTa jevA bharathAra maLI jAya to zuM thAya? rUpanA rUDA hoya, paNa tenAmAM kaMI ja na hoya to janmAro sAroye jhUrI jhUrIne pUro karavo paDe. mATe tuM pUrepUro vicAra kara. utAvaLI na thatI. //rarA. vaLI kahevAya paNa che ke AcArathI kuLa jaNAya. hAvabhAvathI prema parakhAya. zarIra joIne bhojananI vAta jaNAI jAya. eTale zarIre sUkalaDo hoya toye jaNAya. sthUla (jADo) hoya to paNa jaNAya. eTale zarIra uparathI kaLI zakAya ke te zuM khAto haze. to vArtAlApathI sarvakalA jaNAya che. ll13ll vaLI beTI ! AvA saMyogomAM jo ghara tarapha pAchA pharazuM to sau jana sagAMvahAlAM parivAra Adi sau vacce. ApaNI hAMsI thaze. te kAraNe tane haiyAmAM ghaNuM duHkha thaze. tArAM mAtA-pitA-bhAI-bhAbhI Adi tane meNAMToNAM mAraze. te sau parAbhava sahana karatAM tAruM jIvita-jIvatara duHkhanI khANa jevuM thaze. 24ll bIjuM paNa sAMbhaLa ! ApaNe Ane bolAvazuM. enI sAthe vArtAlApa karazuM. tema karatAM te kevA prakArano javAba Ape che ? te uparathI ApaNane khabara paDI jaze ke te kevo hoMziyAra catura che. dezakalA-kuLa vagere paNa jaNAI jaze. pachI vicArIne teno tola karazuM. 2pA mATe hamaNAM tuM zAMti rAkha: utAvaLI na thaIza. tela jo, telanI dhAra jo. A rIte dhAvamAtA AzvAsana ApI rahI che. A pramANe A trIjA khaMDane vize rasALa evI teramI DhALa kahI. zrI zubhavIravijaya mahArAja kahe che ke have tapanA prabhAve kuMvarano puNyodaya kevo pragaTa thAya che te juo. ll26ll khaMDa - 3H DhALa - 13 samApta -dohA :dhAva vacana suNI zIkhanAM, kheda bharI akaLAya; mana ciMte saMkaTa paDI, vAgha nadIne nyAya. 1* tarU aMtara kumAre suNI, vAta ubhayanI tyAMhI, ciMte citta jouM pArakhuM, deva vacananuM AMhI. rA. sakhI sAthe bolAvatI, tasa kumarI teNI vAra; , che tuma koNa deza kula, kema ama sAtha vihAra. Hall koNa deza javA taNo che tamAco uddeza, zAsakaLA zI zI bhayA, kaho e vAta azeSa. IIkA dhAvamAtAnI zIkha sAMbhaLIne te kuMvarI manamAM ghaNuM kheda pAmI. manamAM akaLAI paNa rahI che. paNa kare zuM? "vAgha-nadInA nyAye" kharekhara ! huM to saMkaTamAM paDI chuM. paNa have karavuM zuM? javuM paNa kyAM? kaMI sUjhatuM nathI. 1je vRkSa nIce vAta cAlatI hatI. te ja vRkSanI (pAchaLa) ADe UbhelA dhamile paNa A vArtAlApa sAMbhaLyo. te sAMbhaLI manamAM vicAre che ke "devavacananuM pArakhuM" ahIM jovA maLaze. //rA dharmilanI oLakhANa - A pramANe vicArIne dhamila tarata ja vRkSaothethI bahAra AvI teNInI sanmukha AvIne Ubho. sAme ja AvI Ubho eTale kaMIka to vAta karavI paDe. akaLAyelI kuMvarIe Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 3 : DhALa - 14 paNa sakhIvat dhAvamAtAne kahyuM. "tame tenI sAthe je vAta karavI hoya te karo. huM to tenI sAthe bolavAnI nathI. tyAre te sakhIe dhammilanI sAthe vAta karavI zarU karI. "tame koNa cho ? tamAro deza kayo ? tamAruM kuLa kayuM ? amArI sAthe AvavAnuM tamAre prayojana zuM ? amArI sAthe kema AvI rahyA cho ? IIII AgaLa kayA dezamAM javAnI tamArI icchA che ? zAsrakaLA vagere zuM zuM bhaNyA cho ? tamAro uddeza zuM che ? vagere amane jaNAvo. // 4 // DhALa caudamI (rAga parajIyo - dhiga piga DhuMDhaka dharmane...e dezI) kuMvara kapaTase bolIyo re, merA kAmarU deza. pharate phire ama ekile, karI nava nava veza. karaNI phakIrI kayA dilagIrI........ hAlImeM haripura zeherakA re, nahI mAya ne bApa, jorU julama meMne nA kIyA, baDA huve saMtApa...karaNI...||2|| sage saNIje ghara kyA kare re, hama julamI loka; khAnAM pInAM karuM hAthase, phera develI loka...karaNI...jJA snAna mAsa khaTa aMtare re, va2se doya vAra; kapaDe bI yA rIta dhovaNAM, nahIM phUrasada lagAra...karaNI... II4II bhUta setAnake devale re, hama rehate rAta; dinameM divAnA ho rahe, kahu kyA buniyAta...karaNI...pA aura kalA na pichAniye hai, mati vikala gamAra; mora kalA vanameM dhare, eka dekhIe sAra...karaNI...||6|| zAstra paDhe bakavA kare re, jesA lavarIkhora, govAla hama Use kyA kare, nitya cAraMta Dhora...karaNI...IIII unamesI Dhora kete becIke re, lIe paise hajAra, // 1 // o bI jugaTa khelameM gae, nahI khAye lagAra...karaNI...||8|| khAvanane phe2 mujhe nA dIyA re, pazu cAraNa ghAsa; koI rakhe nahI nokarI, nahi kavaDI bI pAsa...karaNI... III khyAla tamAsA dekhate re, rahe phirate hI gAma; ThAma ThekANAM nahI kizyAM, merA kAbela nAma...karaNI...10 jaMgama jaMgala jogaTe re, jese khAkhI hI loka; karate moja mastAImeM, nAhI kisikA zoka...karaNI...||11|| 211 Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 dhamilakumAra rAsa tuma sama orata je maLe re, use karate bI hAtha; vecI videze karU dokaDA, ramu vezyAkI sAtha..karaNI..//1rI roTI pakAnA hAthe paDe re, aba tu malI nAra; khAnAM pAnAM muje jo dIye, rakhuM tujhe gharabAra...karaNI...ll1all baMTI bAvaTA lAyage re pIso nitya tIna zera; rojI caleMgI jana tInakI, mata jAnoge phera...karaNI.../14ll kuMvarI kahe dAdhAparI re, terA bola he lUNa; veza phakIrI terI jala gaI re, tuma hotA he kUNa. jala re gaI terI jhIMdagI...e AMkaNI...jala....../1pI. lAla lAlajesI terI aMkhIyAMre, jesI jalatI mazAla; meM hu baDI kulabeTIyAM, tuMhI hAlI hamAla...jala.16ll. bhUta devala vasato phare re, tuM hI Ape hI bhUta; julamI huA to hama kyA kare, suNa reke ke pUta.jala./1thI zAsakalA vikalA nahI re, Dhora cAre so Dhora, govAla hama ghara bohota che, nahI tuma sama cora....jala..../18 mUrakharAja kacerIye re, jue hastIvadana; donuM pUccha mukha na male, suNI svAmI pracchanna...jala....../1lI paraThI lAMca dure gae re, haI lokameM hAMsI; tuM bI baDe ese mUrakhe, viNa vidyA vilAsa..jala.....l2nI terI jiMdagAnI gaI thUlameM re, baDA vyasanI harAma; saMga taje dUra sajajanAM, rahe pAsa na dAma...jala.21 jo gIpare kare jaMgale re, tere kIsIkA zoka, ciMtA catara ghaTameM vase, nahI mUrakha lokajala...rarA orata vecI videzameM re nahI khatrIkI jAta; bahuta UMdara bila dekhIye, hota ahI bila ghAta...jala...ra3 rAMka muje tuM kyAM kare re, baDI satI huM nAra; rAjasutA merA hAthakI, nahI dekhI taravAra...jala.rajA. baMTI bAvaTA tu bhakhe re, torI pIsegI mAya; khAnAM pAnAM deuM nokarI, jaba seveMgA pAya...jala...ll2pA . Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 3H DhALa - 14 213 * luMce harikI kesarA re, lage khaDragane na dhAya; jalaNa bice kou nA jale, maNi phaNIkA prahAya...jala...ra6 tAlapUTe koInA mare re, paNa satikA zApa, jIve na maMtra vidyAdharA, esI merI bI chApa..jalArA. khaMDa trIje saMvAdanI re, kahI caudamI DhALa; vIra kahe satI nA bIhe, lahe lakSmI vizAla....jala.....l/28mAM. kuMvare paNa dhAvamAtAnI vAta sAMbhaLI. vaLI devavacananI parIkSA karavA mATe kapaTapUrvaka kahevA lAgyo. "kAmarU nAmano amAro deza che ane e amArA dezamAM navanavA veza dhAraNa karIne ame ekalAM ekalAM Amatema pharyA karIe chIe. A amArI phakIrI karavAmAM vaLI duHkha zuM hoya? ||1ii kAmarU dezamAM haripura nAmanuM zahera che. te zaherano huM eka kheDUta chuM. mAre mAta-pitA nathI. huM nAno hato tyAre mArAM mAtApitA paraloke sidhAvyAM. vaLI Ama tema AthaDatAM moTo thayo. paNa strIno julama svIkAryo nathI. nakAmo e saMtApamAM koNa paDe. duHkhI thaI javAya. /rA - huM to phakkaDa giradhArI mANasa chuM. sagA saNejA (snehI saMbaMdhI)nAM ke kAkA-mAmAne ghera kayAreya jato nathI. mA-bApa vinAnA evA mArI upara A loko julama gujAre che. jayAM jayAM jAuM tyAM huM mArA hAthe khAvAnuM banAvuM. koIka gAmanAM loko paNa mane khAvAnuM Ape. amAruM peTa ame bharI laIe. //al amAruM nahAvAnuM ke dhovAnuM 6-6 mahine karIe chIe. arthAt 6 mahine snAna karIe ane cha mahine kapaDAM dhoIe chIe. kAraNa ke eka gAmathI bIjA gAme jatAM ane khAvApIvAmAM samaya pUro thaI jAya. pachI nahAvAno ke dhovAno to samaya maLato nathI. //4ll. gAma nagaronI bahAra rahelA yakSa-bhUta-preta ke zetAnanAM devaLo ke maMdiromAM rAtavAso rahIe. ane divase divAno thaIne gAma pAdara vana jaMgalomAM rakhaDyA karuM. pharyA karuM. A mArI kahAnI. bolo have AgaLa zI vAta karuM? //pI. vaLI bIjI kaLAo amane AvaDatI nathI. buddhino gamAra chuM. vanamAM 'houM to vananA moranI kaLAne joyA karuM. A eka kaLAnI vAta jANuM. bIjuM kaMI AvaDatuM nathI. //l. - ghaNAM zAstro bhaNanAra kare zuM? lavAro karanAra lavarIkhoranI mAphaka bakabaka karyA kare. bakavATa ja karato hoya. ame to rahyA govALa. Dhora carAvavAvALA amAre lavAro karanArAonI sAthe zuM saMbaMdha. ame to roja roja Dhora carAvI jANIe. bIjuM kaMI amane AvaDe nahi. kA vaLI sAMbhaLo ! hoLIdhULeTInuM parava Ave, tyAre A amArAM je Dhora hoya temAMthI thoDAMka vecIne dAma UbhA karIe. hajAra ke tethI paNa vadhAre paisA UbhA karIe. parava-tahevAramAM jugAra khelIe. te badhA paisA jugAra ramavAmAM jAya. temAMno eka paiso amArA mATe vAparIe nahIM. bhUkhyA merIe paNa jugAramAM pAchA na paDIe. tahevAramAM ramIe ane mojamastImAM AnaMda mAnIe. ll ane mAlikane khabara paDI gaI to to pharIthI Dhora carAvavA Ape ja nahIM. kAraNa ke meM pUchyA vinA be-cAra Dhora vecI dIdhAM hoya. pachI mAlika Ape kharo? amArA AvA prakAranA dhaMdhAthI te gAmamAM koI nokarIe na rAkhe. paiso ke koDI badAma paNa pAse na hoya. paNa hA ! kadI bhIkha na mAMgIe. - hA ! ame to evA. llA paisA vinAnA ane bIjuM karIe paNa zuM? gAma gAma rakhaDIe. nATaka Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 dhamilakumAra rAsa tamAzA joIe. mAruM nAma kAbela che. A amAruM nAma. ThAma ThekANAM amArAM vaLI kevAM? I10/ jaMgalamAM jema rojha bhaTakyA kare tema ame rojhanI jevA gAma-jaMgala-gAma gAma rakhaDyA karIe. ame rahyA khAkhI bAvA. khAkhI loka jevA, jayAM jaIe tyAM mojamajhA karIe. amAre koI nathI saguM ke vahAluM. to pachI amAre zoka kyAMthI Ave? jaMgalamAM ke raste rajhaLatAM tamArI jevI koI orata strI maLI jAya to lAga joIne, hAthavagI karI laIe. pachI bIjA dezamAM jaIne tene vecIne dAma UbhA karIe. te paisAnI vaLI be-cAra ujANI karIe. vezyAne ghera jaIne mojamajA karIe. /11+12. gharabAra bairI vagaranA amAre khAvAnuM to hAthe pakAvavuM paDe. roTI hAthe banAvIe. hamaNAM tame sau maLyA cho. jo mane roTI vagere dararoja banAvI ApIza to tane mAre ghera rAkhIza. I/13 dhammila ane kuMvarIno saMvAda - baMTI-bAvaTA huM lAvI ApIza. 3 zera jeTaluM hAthathI pIzIne loTa banAvavano. je loTathI ApaNA traNa jaNanI rojI cAlaze. A je meM kahyuM temAM pheraphAra nahIM thAya. paNa tuM mAre ghera AvIne rahe to. /14o dhammilanI vAta sAMbhaLI kuMvarI ekadama akaLAI gaI. ane kahevA lAgI. re ! jA re ! harAyA Dhora jevA. tArA bola to jo. dAjhayA upara mIThuM (lUNa-khAru mIThuM) bhabharAvyA jevA che. tuM to niSphara lAge che. re ! mUA, tAro veza - tArI phakIrIye mUI baLI gaI. re ! tuM mUA koNa che? tArI jiMdagI paNa baLI gaI. //pI re ! A tArI AMkho to jo ! kevI lAlaghUma che jANe ke jalatI mazAla joI lyo. huM to moTA gharanI dIkarI chuM. tane khabara nahIM hoya. re ! tuM te kevo hAlI mavAlI jevo che. re ! hAlI mavAlI ! AvuM badhuM bolatAM zaramAto ye nathI. //1dI tAro dekhAva to jo. tuM ja bhUta jevo che. pachI to bhUta yakSa pizAcanA devamaMdiromAM ja vasene ! tyAM ja rakhaDato rahene ! he rAMka ! tuM jabaro to tArA gharano. amAre zuM levAdevA? II17thI kaMI bhaNyo gaNyo nathI. to zAstrakaLA to kyAMthI AvaDe ? tAro dhaMdho Dhora carAvavAno eTale tuM paNa Dhora jevo ja ne ? mAre ghera to govALiyA ghaNA ne Dhora paNa ghaNAM paNa tArA jevA koI cora nathI. II18 pelA mUrakhA jevo ja tuM mahAmUrakha che. rAjakacerIe mUrakhA bhegA thayA. tyAM temaNe hAthIne joyo. mUrakhAo hAthInA mukhane jue che. paNa mukha jovA maLatuM nathI. AgaLa pAchaLa baMne jagyAe Ane to pUMchaDAM che to Ane mukha ja nathI. baMne mUrakhAnI vAta hAthInA mahAvate chAnI rIte pAchaLathI sAMbhaLI lIdhI. AgaLa AvIne mUrakhAone paDakAra karyo re ! tame A zuM karyuM ? mArA hAthInuM moTuM tame lokoe laI lIdhuM che. e moTuM pAchu Apo nahi to rAja darabAre phariyAda karIza. A vAta sAMbhaLI mUrakhAo karagaravA lAgyA. tame rAjadarabAre na jazo. joIe to tamane paisA ApI daIe. mahAvate moM mAMgI lAMca laI lIdhI. mUrakhAoe ApI daIne, tyAMthI jaldI palAyana thaI gayA. A joIne teonI hAMsI lokoe uDAvI. ghaNuM hasyA paNa mUrakhAne kaMI asara thAya? na ja thAya. buddhi ja na hoya..te tuM paNa tenI jema vidyA vinAno teonI jema mUrakhamAM ziradAra che. /12nA re ! harAmakhora vyasanI ! tArI jiMdagI to dhULamAM gaI. tArAM svajano to tArA saMgane dUrathI choDI de che. tArI pAse paisA paNa TakI zakyA nathI. to tArI pAse koNa Ave? tA21 jogI - jogaTAonI jema jaMgalamAM rakhaDatAM tAre te vaLI zoka zo? hoya paNa kono? ciMtA catura mANasonA haiye hoya. samAjanI vacce rahenArane ciMtA hoya. ekalo bhaTakyA kare. pachI tAre ciMtA na ja hoya. //rarA . je potAnI bairIne videzamAM jaI vecI Avyo. te kSatriyajAtino na hoya. gAma jaMgalonAM uMdaranA Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 3 : DhALa - 15 215 bIlo ghaNA joyA haze. paNa sarpanA bilamAM hAtha nAMkhavAthI ja potAno ghAta thAya che. samajI rAkhaje. //ra3I rAMkaDA ! tuM mane zuM karavAno ! huM to moTI satI sajjana chuM. rAjaputrI chuM. meM mArA hAthamAM taravAra joI nathI. jovI che taravAra. bola ! batAvI dauM? 24 vaLI tArI mA baMTI bAjarA pIsI Apaze. tuM rAMdhIne roTalA ghaDIne khAje. hA ! bAkI jo tuM mArA paga dabAvI Ape, pagacaMpI karI de. to vaLI khAvuM pIvuM ne nokarI badhuM ja ApuM tema chuM. 2pA. siMhanI kesarA koI kheMcI zake kadAca, to jIvato rahe kharo, khaga lAge toye kadAca ghAyala thAya, bacI jAya, jo agni vacce Ubho hoya to haju baLI na zake. sarpanA mastaka upara rahelo maNI kadAca koI grahaNa karI zake. A badhAM kAma kaThina che. tAlapuTa jhera khAya ane na mare tevuM paNa bane. paNa satIonA zApathI koI bacatuM nathI. maMtra taMtrane jANanArA paNa satIonA zApathI bacI zakatA nathI, jIvI zakatA nathI. ane samajI leje ke mArI chApa evI che samajayo. 26-27mAM trIjA khaMDane vize dhammila ane kuMvarInA saMvAda sAthe caudamI DhALa kahI. vIravijayajI mahArAja kahe che satI mahAsatI kyAre kyAMye koInAthI DaratI nathI. mAtra zIlanA rakSaNa mATenA ja badhA prayatno hoya che. te rakSaNa karatAM lakSmI ghaNI meLave che. 28 khaMDa - 3: DhALa - 14 samApta -: dohA :kuMvara suNI citta ciMtave, dravya sahita malI nAra, paNa citta bhIMje ehanuMsaphala hue saMsAra nA jalagiri bhede anukrame, kapaTe zatru haNAya; kAraja sIjhe vinayathI, anukrame saghaLuM thAya. rA. vacana vivAda na kIjIye, calIye tana mana rIta; anukrame vaza kIjIye, na hoya parANe prIta. ilal. vayaNe madhuratA rAkhavI, kaTuka vacana karI dUra, jasa mana gamatuM bolIye, to hoya teha hajUra III. jIbhA kara kachoTaDI, e traNe vaza huMta, sajajana cAle malapatA, durjana kahuM karaMta pA. uSNa zItala varasARtu, jhagaDo karatA deva; bhUtala AvI eka ghare, prazna kare tatakheva. dall kaTuka vacana vahunAM suNI, dIpe zikSA suratAsa, sAsu vakhANI tiga Rtu, lahe sura suNI ullAsa. ISaa vastrAbhUSaNa sAsune, dIpe devo dharI prema, harakhyA sura svarge gayA, ame paNa karazuM tema. IITA. Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 dhamilakumAra rAsa dhAva kahe beTI suNo, paMthe karI thira citta, e nara sAthe cAlavuM, ApaNa kAryanimitta. llA raNa utarI caMpA jaI, karazuM saghalo tola; tujha IcchAye saMprati, kaThuA vacana na bola. //10nA ema suNI maunapaNe rathe, beThA behu sujANa; kuMvara hukama kumarI taNe, jotarIyA kekANa. I/11l kuMvarInI vAta sAMbhaLI, dhamila manamAM ciMtavavA lAgyo. dravya sahita nArI to maLI. paNa sIdhI maLI jAya tema nathI. paNa jo enuM hRdaya pIgaLe, bhIMjAya, kumaLA mananI thAya to vaLI mAruM kAma thAya. ane ema karatAM jo mArA pAsA sIdhA paDI jAya to mAro saMsAra salUNI savAra jevo saphaLa thAya. /1|| . parvatane ogALavo pIgaLAvavo ramata vAta nathI. pANIno satata pravAha parvatane bheTe che. kapaTa karIne zatrune haNI naMkhAya che. vaLI vinayathI paNa agharA, kaThina kAryo siddha thAya che. to A strIne meLavavI hoya, potAnI banAvavI hoya to vinaya jALavIza. vinaya karIza. to ekapachI eka mArAM saghaLAM kAryo siddha thaze. vinayathI strIne jItI zakIza. //rA. ghaNuM badhuM mane kIdhuM che paNa teno javAba ApIne mAre vAdavivAda karavo nathI. vAdavivAdamAM UtaravuM nathI. paNa tenA manane anukULa je rIte kahe te rIte cAlIe. te kahe tema karavAmAM krame karIne huM tene vaza karI zakIza. koInI sAthe kyAreya paNa parANe prIta na thAya. 3. tenI sAthe vAta karavAmAM mIThAza rAkhIza. madhuratA dAkhavIza. kaDavAM veNa kyAreya bolavAM nahIM. teNIne je gamatuM haze te rIte vANI, vartana, vyavahAra dAkhavIza. to huM jarUra teNIne mArI karI zakIza. huM tene vaza karI zakIza. IIo. jIbha-hAtha-kachoDI - A traNeyane jeNe vaza karyA hoya arthAt - jIbha - rasanendriya, jenI kAbUmAM hoya, potAnI Avaka pramANe kharca karato hoya. potAnI zakti pramANe potAnA hAthe dravyano kharca karato hoya. trIjuM jenuM cAritra cokhyuM hoya tevAM mANaso jagatamAM sajjana gaNAya che. hAthInI jema nirbhika malapatAM AvatAM hoya che. pAchaLa durjano game teTalI niMdA karatA hoya to paNa tene kazI paravA hotI nathI. durjano tene kazuM ja kahI zakatA nathI. //pA jo jIvanamAM mIThAM vacano ja bolAtAM hoya to tenI upara devo paNa khuza rahe che. RtunI kathA - ekavAra unALo - ziyALo ane varSARtu - (comAsuM) A traNa devo Apasa ApasamAM jhaghaDavA lAgyA. teno nyAya karavA -karAvavA te traNe devo devalokamAMthI manuSyalokamAM AvI koI ekanA ghare jaIne prazna karyo. "traNa RtumAM kaI Rtu vadhAre sArI ?" IIii jenA ghare prazna pUchyo te gharamAM sAsu-vahu be jaNAM ja hatAM. temAM vahu bolI - "ekeya Rtu sArI nathI." unALo bALe - ziyALo ThAre - comAsuM palALe - jayAM tyAM kAdavakicaDa ja hoya. zuM karavAnuM ? te sAMbhaLIne traNeya devoe vahune zikSA karI. jayAre sAsue kahyuM ke traNeya Rtu sArI. traNa RtunA sAsujIe vakhANa karyAM. unALAmAM bagIcAmAM pharavA maLe. ThaMDu pANI pIvA maLe. AchAM AchAM kapaDAM paheravA maLe. jyAre ziyALAmAM garama masAlAthI bharapUra sAlamapAka Adi khAvA maLe. varSARtumAM lIluMchama vAtAvaraNa. pRthvI - dharatI mAtAe lIlI lIlI cAdara oDhI na hoya evuM raLiyAmaNuM vAtAvaraNa jovA maLe. A rIte RtunA vakhANa sAMbhaLI devo rAjI rAjI thayAM. sAsu upara Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 3 : DhaLa - 15 210 ovArI gayA. devoe premathI sAsune vastra - AbhUSaNo ApyAM. ane te sau devo potAnA sthAne cAlyA gayA. huM paNa e pramANe karIza. A rIte dhamila vicAra karato hato. dA. have dhAvamAtA kuMvarIne kahe che beTI ! sAMbhaLa ! cittane svastha tathA sthira karIne rAkha. ApaNo deza choDIne paradezamAM AvyA chIe. A ajANyA mArgamAM eka puruSa sAthe hoya to vadhu sAruM. ApaNe kaMIpaNa kAma hoya to te kAmamAM Ave. ApaNuM kAma thaI jAya. IIT vaLI A rasto vikaTa che. ajANyo mArga che. mATe zAMti rAkha. A raNa-jaMgala vaTAvIne caMpAnagarI pahoMcyA pachI bIjo badho vicAra karazuM. tArI IcchA haze te pramANe karazuM. paNa hamaNAM kaDavAM veNa bolIza nahIM. /10 dhAvamAtAnI vAta sAMbhaLI. kanyA mauna rahI. mAnI vAta rucI. gamI. tethI bIjuM ADuM avaLuM bolavAnuM baMdha karIne rathamAM te baMne beThAM. kuMvarIe Adeza karyo ke have rathane haMkAra. te sAMbhaLI dhampile ghoDA laI AvI, rathane taiyAra karyo. ghoDA joDyA. /11/ DhALa paMdaramI . (suMdara pApasthAnaka to soLamuM.e dezI) suMdara kuMvare ratha halakArIyo, jAtAM paMtha vicAla ho, suMdara eka vanamAM jaI utaryAM, dekhI sarovara pAla ho, suMdara tapa mahimA mana sahe. ..vA suMdara bhojana veLA tyAMhAM thaI, rasavatI dhAva nIpAya ho, suMdara snAna bhojana karI sahu jaNAM, ratha besI karI jAya ho. suMdara...rA.. suMdara nirbhaya nadIyo nihALatAM, girivara vana ArAma ho, suMdara pAchale pahore pAmIyo, caramA nAme gAma ho...suMdara...llall suMdara kuMvara kahe doya nArIne, rahejo tume vanamAMhI ho, suMdara ThAma utArAnuM karI, vege AvIza AhI ho..suMdara...Iko suMdara ema kahI ratha sAthe ThavI, gAmamAM cAlIyo kumAra ho, suMdara gAmano svAmI dekhIyo, paravariyo parivAra ho....suMdara.../pA suMdara azva grahI ubhA sahu, kuMvare dIThA tAma ho, suMdara gAmadhaNIne pUchato, kuMvara karIya salAma ho... suMdara...6ll suMdara darada kizuM che kizorane, zyo pratikAra ja kIdha ho; suMdara te kahe kSetraphUpe gayA, tihAM lohakaMTaka viddha ho...suMdara...IchA suMdara nahIM koI IhAM pratikArIyo, zalya che peTa majhAra, ho; suMdara jo jANo to sajaja karo, mAnazuM tuma upakAra ho....suMdara...ITA suMdara kSetranI mATI aNAvato, joI kuMvara teNI vAra ho; suMdara tana lepo ghaDI do pache, sUko aMgula cAra ho... suMdara...lA Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 dhamilakumAra rAsa suMdara pheravyo camaka sakala tana, te paNa TharIyo tyAMthI ho; suMdara phADI pradezane kADhIyo, zalya dIyo karamAMhI hosuMdara...1nA suMdara vraNa saMrohiNI copaDI, sajaja kIyo turageza ho; suMdara grAmeza tUTho pUchato, bhAI javuM kiye deza ho suMdara...I1nA suMdara dhamila kahe pUrvadize, paNa che mANasa bAra ho, suMdara grAmeza suNI Agraha karI, teDI lAvyA teNI vAra ho....suMdara./1rA. suMdara varavasatIye utArIyAM, ratha ghoDA paNa pAsa ho; suMdara sevA bhakti bahu sAcave, rAtri vasyA sukhavAsa ho..suMdara.../13 suMdara vaMchita nara aNa pAmave, ujAgaro bhara kheda ho, suMdara sUtI kuMvarI nidrA bhare, pUche kuMvara tasa bheda ho... suMdara...I14, suMdara vAva kahe mAgadhapure, aridamaNa bhUpAla ho; suMdara vimalA nAme tasa sutA, rUpakaLA bhaMDAra ho...suMdara...I1pA suMdara dhAtrI huM kamalAbhidhA, muja sAthe bahu neha ho; suMdara nirdaya nara dekhI karI, thaI naraSiNI teha ho...suMdara.../1lI suMdara jema tema nara dekhI lave, pAmI jobanaveza ho, suMdara rAjamAraga karI mahelamAM, rAkhe putrI nareza ho suMdara.../1NI suMdara anyadina pura vAsiyo, samudradatta saththavAha ho, , suMdara tasa suta dhamila nAma che, guNakalA rUpa athAha ho... suMdara...I18 suMdara paMthe jato te dekhIne, aMge vyApyo kAma ho; suMdara rakta thaI sakhIyo pratye, pUchI tehane dhAma hosuMdara.../1lI. suMdara mokalI sakhI tasa ema kahe, paraNo svAminI mujha ho; suMdara dhammila kahe huM vANIyo, na ghaTe vAta e gujha ho...suMdara...ravA suMdara kema paraNu nRpanaMdinI, kahe sakhI paraNo ekAMta ho; suMdara paradeze jaI beThuM raho, nahi to kare tanughAta ho suMdara..ra1/l suMdara vaLatuM dayAye te kahe, jo che vimalA prema ho; suMdara bhUtaghare amo AvazuM, saMketa kIdho ema ho....suMdara...rarA suMdara sakhIvayaNe vimalA tihAM, pUche mujhane vAta ho, suMdara meM dhAryo nara navi game, eha kizyo utpAta ho suMdara...//all, suMdara tasa managamatuM meM kahyuM, jugate joDa e hoya ho, suMdara ratha besI nizi AvIyAM, bhUtaghare ame doya ho....saMdara...ArA Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 3 : DhALa - 15 219 suMdara teha sobhAgI na AvIyo, daiva saMyoge tyAMhi ho; suMdara meM bolAvyo bolIyo, teNe nAme tuM mAMhI ho....suMdara...||25|| suMdara teNe rAge tujha dekhIne, kadarUpa pAmI trAsa ho, suMdara mujha vayaNe AvI IhAM, sUtI nAkhI nisAsa ho....suMdara...||26|| suMdara kamalA vacana kuMvare suNI, nijavItaka kahe tAsa ho; suMdara kuMvara kahe kara joDIne, mujha ehazuM gharavAsa ho....suMdara...27nA suMdara mujha vaza karavI tuma ghaTe, bhaluM na tuma upakAra ho; suMdara sukhabhara sUtAM behu jaNAM, karI nija kola karAra ho....suMdara...||28|| suMdara trIjo khaMDa pUraNa thayo, patnaramI tasa DhAla ho, suMdara vIra kahe zrotAghare. hojo maMgala mALa ho....suMdara...||29|| kuMvarInA hukamathI dhammile ratha haMkAryo. saDasaDATa ratha vegathI cAlavA lAgyo. jatAM rastAmAM eka vana maLyuM. tyAM thoDuMka AgaLa suMdara sohAmaNuM vAtAvaraNa hatuM. jyAM sarovaranAM pANInI lhero UchaLatI hatI. vizrAma levA te traNe jaNAM sarovaranI pALe UtaryAM. dhammila manamAM kaMIne kaMI vicArato ja hoya. tene tapanI zraddhA ane teno mahimA manamAM guMjI rahyo hato. // 1 // bapora thavA AvI hatI. bhojanaveLA paNa thaI cUkI hatI. thoDo ArAma karIne dhAvamAtAe rasoI banAvI. sarovaranA pANIe snAna karyuM. traNeye bhojana karyuM. vaLI ghaDIka ArAma karI sahu rathamAM beThAM. mmile 2tha haMkAryo. mArga kapAvA lAgyo. // 2 // traNeya nirbhaya hatAM. rastAmAM AvatI nadIo nihALatAM. vaLI vanamAM parvatamALA, vananI jhADIo, bagIcA vagere nihALIne AgaLa jaI rahyAM che. dina DhaLavA Avyo hato. pAchalA pahore AgaLa jatAM ratha 'caramA' nAmanA gAme pahoMcyo. II3II dhammile te baMne strIone kahyuM. tame hamaNAM 2thamAM besajo. huM gAmamAM jaI utArAnuM sthAna joI nakkI karIne jaldI pAcho AvuM che. / / 4 / dhammila ane gAmano mukhI :- A pramANe dhammile rathane rastAnI bAju mUkI dIdho ane sthAna zodhavA te gAmamAM gayo. gAmano svAmI - mukhI parivArathI parivarelo, udAsa manavALo jovAmAM Avyo. du:khI hoya tevo mukhI dekhAyo. IIII badhA svajano eka ghoDAne pakaDIne UbhA hatA. te sau A paradezI sAme jovA lAgyA. kuMvare paNa gAmanA mukhIne salAma bharI. II6 // pachI kuMvare pUchyuM. "A ghoDAne zuM koI roga thayo che ? jo koI roga thayo hoya to koI IlAja karyo che kharo ? te sAMbhaLI mukhI bolyA. A ghoDo amArA khetaranA kUve gayo hato. jyAM jatAM loha-lokhaMDanA kaMTakathI (khIlI ke koI vastu) viMdhANo che. IIII A ghoDAnA peTamAM zalya che, paNa teno IlAja karanAro ahIMyAM koI nathI. tethI ame sau ciMtAmAM chIe. jo tame kaMI jANatA ho, sAjo karI zako to tamAro moTo upakAra mAnazuM. // 8 // gAmanA dhaNInI vAta sAMbhaLIne kumAre khetaranI mATI maMgAvI. te mATIne bhInI karIne ghoDAnA zarIre lepa karyo. ghaNo jADo lepa karyo. tema karyAne ghaDI be ghaDI sudhI sUkavavA dIdhI. pachI kumAra jovA lAgyo. eka jagyAe cArathI pAMca AMgaLa jeTalo lepa sUkAI gayo hato. IIII azva rogamukta karavA. kumAre camakapASANa maMgAvyuM. tenA AkhA zarIre lohacuMbaka pheravyuM. to camakapASaNa paNa tyAM AgaLa Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 dhammilakumAra rAsa sUkI mATI AgaLa ja coMTI gayuM. je jagyAe camaka pASANa aTakyo te jagyA phADIne te lohakaMTakanuM zalya kADhIne gAmadhaNInA hAthamAM ApyuM. // 1 // ane ghA upara vraNasaMrohaNI auSadhi tarata ja lagAvI daI, ghA rUjhavI dIdho. ghoDAne rogarahita karyo. A joIne potAno ghoDo roga rahita thatAM AnaMda pAmelA mukhIe kumArane pUchyuM. "kyAMthI AvyA ? ane AgaLa kyAM javAnA ?" // 11 // dhammile kahyuM - pUrvadizA tarapha javAnA bhAva che. amArI sAthe kAphalo che. je che te sau gAma bahAra pAdare beThAM che. mukhIe A vAta sAMbhaLI, tarata potAnA mANasone gAma pAdare levAne mokalyA. ratha sahita te baMne strIo gAmamAM dhammila jyAM hato tyAM AvI pahoMcI. 12 mukhIe te saune zreSTha evA makAnamAM utAro Apyo. sAthe ghoDA-2tha paNa potAnI pAse rahI zake tevI jagyAe ja utAryA. ghaNA AdarabhAvathI sevAbhakti kare che. khAna-pAna vagere mAnathI Ape che. saghaLI sAmagrI premapUrvaka Ape che. te sthAnamAM rAtavAso rahyAM. / 13 / / kumarI Icchita puruSa nahIM maLavAthI kheda pAmelI hatI ane te kAraNe ujAgarAthI, te mAnasika thAkathI thAkelI kuMvarI ahIMyAM nirAMte uMghI gaI. bharanidrAmAM sUtelI kumarIne joI dhammila dhAvamAtAne kuMvarI viSe pUchavA lAgyo. 14] kuMvarInI oLakhANa H- dhAvamAtA paNa kahevA lAgI. re paradezI kumAra ! mAgadhapura nAmanA nagare aridamanarAjA che. te rAjAne rUpanA bhaMDAra sarakhI A kuMvarI che. tenuM nAma vimaLA che. / / 15 / jyAre huM to tenI dhAvamAtA chuM. mAruM nAma kamalA che. nAnapaNathI meM tene ucherI che. tethI mArI pratye A kuMvarIne apAra sneha che. ekadA nirdaya puruSane joIne te pratye tiraskAra-ghRNA pedA thaI. dhIme dhIme te kuMvarI naheSiNI thaI. / / 16 / jyAre paNa koI puruSane jue tyAre jematema bole che. "aho ! puruSo nirdayI - svArthI, capaLa cittavALA ja hoya che. mATe tevA puruSathI saryuM." jyAre jyAre koI puruSane jue che tyAre ghA upara mIThuM bhabharAvyAMnI jema hRdayamAM duHkhI thaIne A rIte lavyAM kare che. yauvananA uMmare AvI paNa koI puruSanuM AkarSaNa thatuM nathI. yogya uMmaranI chatAM A nadreSiNI kema thaI ! rAjA vicAramAM paDI gayo. ane rAjAe putrIne dveSapaNuM ochuM thAya te mATe rAjamArganI vacce rAjamahelamAM putrIne rAkhI. / / 17 / Aja nagaramAM vasato samudradatta ghaNo moTo vepArI - sArthavAha che. tene guNa-kaLAthI zobhato rUpavAna evo dhammila nAmano putra che. eka divasa A rAjamArge thaIne dhammelane javAnuM thayuM. / / 18 / jyAM rAjamahela rahelo che te mArgethI jatAM dhammilane joIne A kuMvarI vimaLAne kAma vyApta thayo. dhammilamAM rakta thayelI vimaLA sakhIyone kahevA lAgI ke ahIMthI je puruSa gayo tenuM ghara kyAM che ? tyAM jaIne tene jANa kara ke mArI svAminI tane maLavA mAMge che. / 19 / tenI sakhI dhammilane ghare pahoMcI gaI. dhammilane maLI. potAnI svAmInI vAta kare che. mArI svAmI-rAjAnI kuMvarI che. jenuM nAma vimaLA che. te tamane jhaMkhe che. mATe Apa teNInI sAthe lagna karo. mArI sakhIne sukhI karo. dhammila te vAta sAMbhaLIne kahe che. e vAta kema bane ! huM rahyo vANiyo vepA2I. jyAre e to rAjAnI kuMvarI. A lagna ke saMbaMdha na saMbhave. A vAta chAnI thoDI rahe ? A rIte karavuM ucita nathI. II2tA mATe kahuM chuM rAjakuMvarIne huM paraNI na zakuM. sakhI kahevA lAgI. tame ekAMtamAM (chAnAM) lagna karI lyo. ane paradezamAM jaIne baMne raho. jo A pramANe na karo to mArI sakhI vimalA ApaghAta karaze. / / 21 / / vANiyAno dIkaro...dayALu ja hoya. dayAnA dAvathI te kahe che. tArI sakhI ApaghAta na kare. tuM kaheje tene ke "jo tene mArI upara eTalo badho prema che to yakSanA maMdire ame AvazuM." A pramANe kuMvarIne saMketano javAba mokalyo. / 22 / / tarata sakhI tyAMthI pAchI pharI vimaLAne sarva vAta jaNAvI. sakhInI vAta sAMbhaLIne Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 3 : DhALa - 15 221 vimaLAe maneM (dhAvamAtAne) pUchyuM ke "he mAtA ! have zuM karavuM ? teno upAya tame batAvo." A vAta sAMbhaLI huM vicAramAM paDI. re ! Ane to koI puruSa gamato nathI. to A zuM utpAta ? // 23aa have to mAre tene managamatuM ja karavAnuM rahyuM. ema vicArI meM kahyuM ke tane barAbara tArI joDa lAgatI hoya to upAya karIe. rathamAM besIne rAtrie ame nIkaLI gayAM. te yakSanA maMdire ame ratha laIne baMne AvyAM. / 24 / / nasIba yoge... te dhammila yakSanA maMdire na Avyo. ane rathamAMthI UtarI meM dhammilanA nAme yakSanA maMdire avAja dIdho. bUma pADI. tyAre te ja nAmavALo tuM te maMdiramAM hato. teM javAba Apyo "huM dhammila nAme chuM." / / 25 // jyAre A kanyAne to joyelA pelA dhammila pratye rAga hovAthI kadarUpA evA tane dekhIne manamAM uddbhagI. meM tene ghaNI samajAvI. paNa te tArAthI trAsa pAmI che. te AvI hatI pelA dhammilane mATe. te na maLatAM ghaNA nisAsA nAkhe che. / 26 / / dhammilanI ApavItI :- kuMvarI to nirAMte UMghe che. jyAre dhammila dhAvamAtAnI vAta sAMbhaLI rahyo che. dhAvamAtAnI saghaLI vAta sAMbhaLIne kuMvare paNa potAnI saghaLI vItakakathA kahI. ane hAtha joDIne vinaMtI karI ke "mane paNa AnI sAthe gharavAsa karI rahevAnI IcchA che. / / 27 / aa he dhAvamAtA ! mAre tene vaza karavI kaI rIte ? te upAya tame ja batAvo. tamArA hAthanI A vAta che. mATe tamAre je karavuM ghaTe te karo. tamAro upakAra jiMdagIbhara yAda karIza. bhUlIza nahi." tyAre kamaLA paNa kahevA lAgI ke re dhammila ! mArAthI thAya te badhA prayatno-upAyo karIza. dhIraja dharavI paDaze. A pramANe vAto karatAM baMne jaNAM nidrAdhIna thayAM. // 28 // ekabIjAne kaoNla karAra karIne nirAMte baMne sUtAM che A pramANe trIjAkhaMDane viSe paMdaramI DhALa pUrI thaI. trIjo khaMDa paNa pUrNa thayo. zubhavIravijayajI mahArAja kahe che A kathA sAMbhaLanAra zrotAne ghare haMmezAM maMgalamALa hojo. // 29 // DhALa - paMdaramI samApta trIjo khaMDa samApta -: copAI : khaMDa khaMDa jema IkSukhaMDa, mIThI dhammila hiMDa akhaMDa, zrI zubhavijaya sugurUthI lahyo, puNya udaya have AgaLa kahyo // 30 // zeraDIno eka khaMDa khAtAM madhuro lAge, tema AgaLa AgaLa jema jema khaMDa vadhAre (khaMDa-TukaDA) mIThA- madhurA lAge che vadhu mIThAza hoya che tevI ja rIte atizaya rasALa, dhammilakumAranA A khaMDamAM paNa akhaMDa mIThAza rahelI che. zrI zubhavijayajI gurunA supasAyathI ane pUrvanA puNyodayathI trIjo khaMDa pUro karyo. ane have AgaLa cotho khaMDa zarU karuM chuM. jemAM dhammilano paNa puNyodaya AgaLa kevo thAya te kahIza. ItyAcAryazrI vijayasiMhasUrinA saMtAnIya paMDita zrI jazovijayagaNi, ziSya paMDitazrI zubhavijaya gaNi, ziSya paMDitazrI vIravijayagaNi viracita zrI dhammilakumAra caritre prAkRtabhASA prabaMdhe, prathama 'rAjakanyAmilana' tRtIyakhaMDa samAptaH // A khaMDamAM kAmalattAnI kathA - rUpasena sunaMdA kathA - agaDadatta kamaLasenAno dIkSA mahotsava -'dhanazrInI kathA - dhammilanI sAdhanA - rAjakanyAnuM mIlana // sarva gAthA - 512 // Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | atha caturtha khaMDa prAraMbha - duhA :parama puruSa paramAtmA, praNamI pAsa niNaMda; ISTadeva padmAvatI, nAme nitya ANaMda | trIjo khaMDa akhaMDa rasa, pUraNa thayo supramANa, cotho khaMDa kahuM have, suNajo zrotA jANa. merA jANa sabhA pAmI karI, kavijana karatA kela; te Age ghana zuM kare che patthara magazela llall anna sukhe samajAvIye, paNa ardha balIka gamAra; brahmA paNa navi rIjhave, jehane che mukha cAra. IjhA tana vilase mana ullase, rIjhe bUjhe eka tAna; dakSa sAbhA pAmI kavi, varase aMtara phasAna. pI gurUbhakti zravaNe rUci, garva capalatA hIna; prazna jANa bahuzruta sudhi, kRtaguNa dAna adIna. IIll. analasatyakta kathAtarI, niMda rahita jasa neNa, aMtara prIti dhare sadA, nahI naMdyAM ja veNa ||zA. cauda guNa zrotA dharI, sAMbhaLajo dharI heta; ghanajaladhArA phaLa dIye, paNa jihAM jehavuM kheta . kavi bhaTTavANI bANIe, bhUle nahi nizAna, rasiyA jANane rIjhavuM, teNe suNajo thira kAna. parama paramAtmA puruSAdAnIya pArzvanAthane praNAma karuM chuM ane manavAMchitane (iSTadeva) ApanAra devI zrI padmAvatI nAmathI haMmezAM AnaMdamaMgala varte che. he zrotAjano ! trIjo khaMDa akhaMDarasathI sArI yuktithI pUrNa thayo. have cotho khaMDa kahuM chuM. he sujJajano ! te have tame sau sAMbhaLo. /rI tattvane jANanAra jo zrotAvarga hoya, dharmarasika paNa jo hoya to vaktAne te sabhA joIne ghaNo AnaMda thAya che. paMDita sabhA joIne vaktAne paNa je kaMI kahevuM hoya to kahevAnI majhA hoya. paNa jo magazela patthara sarakhA zrotA hoya to puSkarAvartano megha paNa tene palALavA ke ogALavAmAM asamartha hoya che. te ajJa sabhAjano AgaLa vaktAnuM kahevuM niSphaLa jAya che. (3je kaMI ja na jANato hoya tevo ajJAnI hoya tevAne kaMI paNa vAta sArI rIte samajAvI zakAya. paNa adhakacarI (thoDuM jANe, ane thoDuM na jANe tevA adhA-gadhA gamArane) samajAvavA mATe cAramukhavALA brahmAjI paNa kAma na Ave. arthAt brahmAjI paNa teone rIjhavI na zake. I4ll jo sAMbhaLatAM tana vikasita thAya, mana ullasita thAya, vaLI ekatAna thaIne vaktAnI vANI, Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 4 : DhALa - 1 223 AnaMdapUrvaka ullAsapUrvaka sAMbhaLI bodha pAmatI hoya tevI dakSa paMDita sabhA maLI jAya, to vaktAnA haiyAmAMthI sabhAne udezIne vANI varasavA lAge che. //pA. zAstromAM kahyuM che ke zrotA kevA hoya? (1) gurubhakti (2) zravaNa-sAMbhaLavAnI rucivALo (3) ahaMkAra rahita (4) caMcaLahIna - arthAt sthiramanavALA (5) judA judA praznonA jANakAra (6) bahuzruta (7) buddhizALI (8) kRtajJa (9) dAna ApavAmAM adIna (udAra dilavALo) ||dI (10) ALasa vinAno - apramAdI (11) viSayAMtara vinAno, (12) niMda vinAno, (13) aMtaraMga prIti dharanAro, (14) guNAnurAgIAvA cauda guNane dhAraNa karanAra zrotAjano hoya che. he sujJajano ! tame paNa A cauda guNo dhAraNa karI AgaLa je kahevAze te vAta heta dharIne sAMbhaLajo . meghavRSTi to haMmezA phaLane ApanArI che. paNa jyAM jevuM khetara, jevI jamIna hoya tevuM phaLa maLe. ukharabhUmimAM varasAda ghaNo paDe to te nakAmo che. sAgaramAM paDe to te pANI khAruM thaI jAya. phaLadrupa jamInamAM varase to ghaNo lAbha thAya. tevI rIte jevA prakAranI zrotAnI yogyatA hoya teone tevA prakArano bodha thAya che. I7 + 8. vaLI vIravijayajI ma.sA. kahe che ke nizAna cUka na thAya tevI A brAhmaNa vaktAnI vANI bANa jevI che. rasika ane sujJajana (buddhizALI) haze, tene rIjhavIza mATe he buddhizALI ! sthira kAna karIne sAMbhaLajo . llo. DhALa pahelI (nahI cAruM re nava lakhe dhenu, nA re mA nahI cAruM..e dezI) parabhAte sahu jAgIyAM tava, mA kahe beTI bolAvyo re; nahI boluM ehazuM kahe sA, tuM mujha bahu samajhAya.. nAre mA nahI boluM, nahI boluM re ehanI sAtha,...nA re mA. e nirguNa nabalo nAtha. nAre...mA. navi jhAluM nidhana hAtha... nA re mA...e AkaNI../ kamalA kahe sata zeThano, tapa mahimA deva hajUra re, nizi e vAta savi suNI kahe vimalA tajIe dUra...nA.....rA bhojana karI ratha joDIne, besADI bahu jaNI mAMhI re, gAmadhaNIne malI karI, dhammila nIkalIyo tyAMhI...nA.....Hall gAmadhaNI sahu sAjane, upagAre prIti bharAva re volAvI pAcho vaLyo, vastrAdika deI sirapAva...nA.....jA. paMtha calaMtAM anukrame, bhavajala nidhi sama bhayakAra re, cora caraDa vUka bhaya jiMhA, ehavI pAmI katAra nA.....pA gurudatta maMtra hRdaye jape, SoDaza akSara mahAbhAga re; raNamAM paMtha vacce paDyo, eka dIdhI phaNidhara nAga...nA.....dI Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 dhammilakumAra rAsa viSadhara phUMphADe karI, bahu UDe gagane kheha re; meghaghaTA kAjala jisI, kAMI dIpe kAlI deha...nA.....|| guMjArvarAga rattanayanAM, Daka Daka guMjA vAya re, jIbha jugala lalakArato, ratha dekhI sAhamo dhAya...nA..... te dekhI mAtA sutA thaI, cittamAMhI bhayabhrAMta re; rajju pare pucche grahI, nAMkhe dhammila ekAMta...nA.....Ill naramRga maMsa rUdhira bharyA, jIbhAvaraNa medAna re, vijaLI jyuM nayaNAM jhage, tanu pIle citrakavAna...nA.....||10|| kezara varaNI kesarA, jhalakatI agninI jhAla re, kuMDaliyAle lAMgale, ucchalato deve phAla..nA..|11|| vadana phADa giri kaMdarA, ghughuATA bhISaNa jAsa re; vimaLA vaLagI dhAvyane, hari dekhI pAmI trAsa...nA.....12|| mmila rathathI utarI kahe, ma dharo bhaya tilamAta re, huM narasiMhanI Agale, e siMha pazu koNa mAta,..ll13|| paMca parameSTi prabhAvathI, thayo aSTApada samarUpa re, nATho siMha vanAMta, jema taskara dekhI bhUpa.nA...ll14 vanahastI parvata jIsyo, raNamAM dITho vikarAla re; durdina sama gula gulAya zabde, madajhara daMta vizAla...nA.....15/ kuMvara kahe kamaLA juo, gaja khelAvuM ghaDI doya re, ratha utarI sanmukha gayo, vimalA citta raMjana soya...nA.....||16|| vasa bichAI hakA2Iyo, pUche vaLagIne bhamAya re, phUdaDIye thAko karI, thaI galIyo bhumi paDAya...nA.....17NI daMtozala paga deIne, caDhI dIye upara ghana ghAya re, AraDato gaja UThIne, giri vanamAM bhAgo jAya ...nA.....18 beuM nArI vismaya lahI, ratha hAMkI kuMvara te jAya re; araNa mahiSa mohoTo bhayakArI, azva upara te dhAya...nA.....||19 ratha leI jAlAMtare, jaI kuMvara kare siMhanAda re; mahiSa jIva laI nAzIyo, jema muni jJAne paramAda...nA.....||2vA pAchalI rAtre cAlatAM, arjuna senApati dITha re; bhilla vRMda laI lUMTavA, Avyo kikiATe dhITha...nA.....21/ Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 4 : DhALa - 1 225 "dhIraja deI behu nArIne, rathamAMthI leI hathiyAra re, parameSTI samaraNa karI raNa caDhiyo teha kumAra...nA.....rarA zakti phalaka eka bhillanuM, haNI kIdhuM kumAre hAtha re; yuddha karata bhAgA save, tava uThyo arjuna nAtha...nA.....23 garjatA bahu jhuMjhatA, chale zakti phale haNyo tAsa re, bhAgA bhilla anAthathI, jema pavane uDyuM ghAsa...nA.....rajA AvI ratha besI cale, tava kamalA kahe suNa vaccha re, rAMka nathI rAjA thaze, jema jaladhi rohita maccha...nA....rapa hAlIne govAlanI je, kahI vAta to te jUTha re; zreSThIputra kSatrI jIso, pratyakSa kalAe dITha...nA.....//ra6l tava vaLatuM vimaLA vade, tuM bolI pAmI lAga re, ma karIza viruddha e vAtaDI, huM haMsalIe che kAga...nA......rA. ema karatAM paMthe jatAM, gaI vipna rUpa e rAta re; sarovara kAMThe UtaryA, ravi udaya thayo parabhAta...nA.....l28 mukhatana zuddhi sahu kare, gaMgodaka sama lahI nIra re, cothe khaMDe pahelI ema, DhALa kahe zubhavIra...nA..../2A. savAra thatAM sau jAgyAM. tyAre dhAvamAtA kahe che ke beTI ! ApaNI sAthe Avela A dhamilane tuM premathI bolAva. tyAre teNI bolI - "mA" tenI sAthe huM nahIM boluM, nA nahIM ja boluM. tuM mane game teTaluM samajAvIza toye huM bolavA taiyAra nathI. nirguNa nabaLA nidhana evA nAthano hAtha huM pakaDavA . . taiyAra nathI. nA dhAvamAtA kamaLA, te sAMbhaLI bolI - beTA ! e zeThano putra che. jevo tevo nathI. teNe moTo tapa karyo che tapanA prabhAvathI tene to deva pratyakSa che. tapathI tenuM zarIra kliSTa che. A saghaLI vAta mane teNe rAtrie kahI che. tuM to tyAM sUtelI hatI. bola vimaLA beTI ! have tene choDI devo che kharo ? |rA kamaLAnI vAta sAMbhaLI...paNa javAba na Apyo. mauna rahI. samaya vItavA lAgyo. madhyAhna thavA Avyo. dhAvamAtAe rasoI karI. sau bapore jamIne paravaryA. Adeza maLatAM dhamile ratha taiyAra karyo. baMne strIo sAmAna sameTIne rathamAM beThI. gAmanA mukhIne maLIne dhammila tyAMthI ratha pAse Avyo. anumati laIne ratha haMkAryo. 3. te samaye gAmanA mukhI doDI AvyA. sAthe parivAra paNa ghaNo che. dhammilane vidAya ApavA, haiyAmAM upakArane dhAraNa karIne prItipUrvaka...voLAvavA AvyA che. vastraAbhUSaNa ApIne kumArane satkArI pachI vidAya ApI mukhI pAcho vaLyo. //4 dhamile have ratha vege calAvyo. gAma bahAra jaMgalanI vATe ratha AgaLa vadhI rahyo che. bhayaMkara | gADha aTavImAM rathe praveza karyo. saMsArasamudra sarakhI bhaya pamADe tevI aTavImAM jaI caDyA. je aTavImAM Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmilakumAra rAsa lUMTArA dhADapADu hiMsaka prANIono bhaya rahelo che. / / 5 / / bhayaMkara aTavI oLaMgavAnI che. tethI dhammile gurue Apela 16 akSaranA mahAmaMtrane hRdayamAM dhAraNa karIne jApa cAlu karI dIdho. ene zraddhA che ke tenAthI amArA saunuM rakSaNa thaze. ane eka tarapha rathane ghaNA vegathI calAvyo. AgaLa jatAM mArgamAM bhayaMkara ane vizALa evAM nAgane joyo. / / 6 / / 226 mArgamAM phUMphADA mArato ane phUMphADAne kAraNe dhULanA goTA - ghumaTI sAthe AkAzamAM UDI rahyA hatA. kALIbhammara meghaghaTA jevI tenI kAyA hatI IIII tenI baMne AMkho caNoThInAM raMga jevI lAlaghuma hatI. te be jIbho vAyunuM bhakSaNa karatI DakaDaka karatI bhayaMkara avAja karatI hatI. dUrathI Avato 2tha tenAM jovAmAM Avyo ane saDasaDATa tenI sAme dhasyo. / / 8 / / sAmA AvatA bhayaMkara evA nAgane jotAM 2thamAM rahelAM mA-dIkarI bhaya pAmyAM. ghaNAM DaravA lAgyAM. te joIne sAhasika dhammila rathamAMthI nIce Utaryo. doraDAnI jema te nAgane pUMchaDethI pakaDIne mmile eka bAju jaIne pheMkI dIdho. III nAgano Dara dUra karIne 2tha AgaLa lIdho. tyAM to mAramAra karato mahAbhaMyakara siMha sAmo dhasyo. jenA mukhamAM rahelI jIbha labAkA mAratI hatI. te saLavaLatI jIbha rUpI medAnamAM rudhira ane mAMsa bharyAM hatAM. tenI AMkho to vIjaLInI jema cakaLavakaLa pharyA karatI hatI. vaLI tenuM zarIra pILuM ane caTApaTAvALuM che. 10nA zarIra upara rahelI kezaravarNI kesarA che te jANe agninI javALA sarakhI lAgatI hatI. vaLI te siMha pUMchaDuM kuMDalAkAre vALIne pachADato hato. ane moTI moTI phALo bharato sAme AvI rahyo hato. // 11 // parvatanI guphA sarakhuM tenuM vikasvara mukha phADIne moTA ghughavATA karI rahyo che. tyAre tenA bhISaNa avAje jaMgalanAM bIjAM prANIo trAsa pAmatAM to vaLI dhAvamAtA kamaLA ne kuMvarI vimaLAnI zI dazA ? te paNa A avAjane sAMbhaLIne tathA bhayaMkara siMhane joIne bhaya pAmyAM. vimaLA to dhAvamAtAne bhayathI vaLagI ja paDI. / 12 / / tarata ja dhammila rathathI nIce Utaryo ane kahe che tame bhaya na pAmo. tame tamAre nizciMta raho. siMha kaMI ja karavAno nathI. narasiMha (mANasa-siMha jevo huM) jevo huM hovA chatAM A pazu siMhanuM gajuM zuM ? / / 13 / / tyAra pachI dhammile zrI paMca parameSTinuM smaraNa karyuM. temanA prabhAvathI' dhammile aSTApada prANInuM rUpa karIne bhayaMkara avAja karyo. te sAMbhaLatAM ja siMha tyAMthI bhAgI gayo. vananI kotaromAM cAlyo gayo. jema rAjAne dekhIne cora nAsI jAya tema aSTApada joIne siMha nAsI gayo. / / 14 / bhayAnaka aTavImAM ratha saDasaDATa AgaLa vadhI rahyo che. vacamAM AvatAM saMkaTone dhammila dUra karato jAya che. siMhane dUra bhagADyo. to vaLI AgaLa jatAM parvata jevo UMco, vikarALa vanahastI (hAthI) 'joyo. jotAM ja Dara lAge. vizAla lAMbA daMtazUla che. 'gula' 'gula' avAja karato sAme AvI rahyo. vaLI mada paNa ghaNo jharato hato. // 15 // parvata jevA vikarALa hAthIne joIne mA-dIkarI to hebatAI gayAM. paNa te vAre dhammilakumAra dhAvamAtA kamaLAne kahIne ratha choDIne nIce Utaryo ane kahe che "tame baMne juo ! ghaDI be ghaDI hAthInI sAthe kevo ramuM chuM ? mA ! hAthIne kevo ramADuM chuM." vimaLAnA dilane raMjita karavA khuzI karavA ADI najare vimaLAnI sAme joto joto hAthInI sAme gayo. / 16 / / mada jharato Dolato Dolato hAthI AvI rahyo che te mArge dhammile (kapaDuM) moTuM vastra pAtharyuM ane pachI hAthI sAme huMkAro karavA lAgyo. barAbara pAse AvI gayo. vastra upara AvatAM hAthI Amatema jovA lAgyo. Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 07 vellm 8.G. - M:9925020106 Page #269 -------------------------------------------------------------------------- Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 4 : DhALa - 1 220 te ja vakhate dhamile sarakIne pAchaLa jaIne tenuM pUMchaDuM pakaDI lIdhuM. barAbara vaLagI gayo. tethI hAthI tene pakaDavA goLa goLa pharI rahyo che. paNa dhammila pUMchaDuM choDato nathI. choDe to tenA bAra vAgI jAya. ghaNuM ramADyo. ghaNo jamAvyo. goLa goLa cakarAvo letAM hAthI thAkI gayo. hAthIne thakavI nAMkhyo. chevaTe gaLiyA baLadanI jema tyAM ne tyAM ja bhUmi upara paDyo. ll1chI jayAM jamIna upara DhaLI paDyo, to tarata ja pUMchaDuM choDI daIne dhammila AgaLa AvIne daMtazUla upara paga mUkIne hAthI upara caDI gayo. ane hAthInA gaMDasthalanI aMdara joradAra ghA karyo. je ghA sahana karI na zakato hAthI, barADA pADato UThIne girikaMdarAmAM jaldI cAlyo gayo, dhammila kudako mArIne UtarIne ratha upara AvI gayo. /18 dhamilanuM A moTuM parAkrama sAhasa joIne baMne strIo vismaya pAmI. kuMvara paNa ratha upara caDI, rathane AgaLa calAvavA lAgyo. haju AgaLa thoDo gayo tyAM to vikarALa bhayaMkara moTo pADo sAmo Avato joyo. te pADAe rathane joDelA azvo joyA. te azvane mAravA mATe doDato sAmo dhasI Avyo. 19ii dhammila paNa pAmI gayo ke pADo mArA azvane mAravA mATe doDI Avyo che. to samayasUcakatA vAparIne dhammila rathane te ja kSaNe mArganI bAju vananI jhADImAM laI gayo. tarata ja rathamAM ja rahIne dhammila siMhanAda karyo. jema munibhagavaMta jJAnabaLe pramAdathI dUra bhAge, tema siMhanAda sAMbhaLI pADo jIva laIne bhAgI gayo. ll20nA have rAtrino chello prahara che aTavImAM ratha AgaLa jaI rahyo che tyAre pallIno nAyaka senApati arjuna bhillanuM moTuM ToLuM laIne kIkIArA ane hakoTA karatuM AvI rahyuM che koNa che? UbhA rahI jAva. 21 bhillanuM ToLuM joIne baMne strIo bhayathI dhrUjavA lAgI. baMne strIone dhIraja ApIne kumAre rathamAM rahelAM hathiyAro lIdhAM. paMca parameSThinuM smaraNa karIne rathamAMthI UtarI arjunanA parivAra sAme laDavA taiyAra thayo. raro kuMvare yukti vAparI. eka bhillane haNIne tenA hAthamAM raheluM, zakti phalaka (jemAMthI agnimAM kaNiyA-taNakhA nIkaLe tevI zakti dharAvatuM zastra) pote grahaNa karI lIdhuM. zakti phalaka dhamilanA hAthamAM jotAM (sAme vALA) bhillo yuddha karavAnuM mUkIne sau bhAgavA lAgyAM. bhillapati arjune joyuM ke mAruM sainya bhAgavA lAgyuM che. tethI pote yuddha karavA sAme Avyo. 2all dhamila ane arjuna baMne sAmasAmAM AvI gayA. baMne mahArathI ekabIjAthI gAMjyA jAya tema nathI. tyAM ja dhamile chaLa karIne zaktiphalaka zasathI paLavAramAM arjunane haNI nAMkhyo. jema pavananA susavATe ghAsa UDI jAya, tema bAkI rahelA bhillo paNa tyAMthI bhAgI chUTyA. ll24l dhamile AvIne ratha vaLI pAcho AgaLa haMkAryo. te ja vakhate kamaLA vimaLAne kahe che "beTI! tuM - mArI vAta sAMbhaLa! A rAMkaDo nathI. paNa te samudramAM rohita matsyanI jema bhaviSyamAM nakkI rAjA thaze. /2pI. vaLI sAMbhaLa teNe je kahyuM ke "huM kheDUta chuM, huM govALiyo chuM." te vAta tadana khoTI che. ApaNe hamaNAM tenI pratyakSa kaLAo joI che ne ! tethI jaNAya che ke te kSatriyaputra ke zreSThiputra haze." 26. A pramANe kamaLA dhAvamAtAnI vAta sAMbhaLIne vaLatuM vimaLA kahevA lAgI. "mA, tane taka maLI eTale mane pAchI e ja vAta karavA lAgI. vaLI mane samajAvavA lAgI. mArI AgaLa AvI viruddha vAta karIza nahIM. nahIMtara A kAgaDA jevo, haMsalI jevI mane laI jaze." ||27ii A pramANe vAto karatAM jaI rahyAM che. rAta pUrI thaI. A rAta teone vipnothI bharelI hatI. paNa hemakhema pAra UtarI gayAM. savAra thatAM jaMgala paNa pUruM thayuM. eka suMdara sarovara AvyuM. tyAM sau pahoMcyAM. 28 Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 dhampilakumAra rAsA sarovarakAMThe ratha Ubho rahyo. sau visAmo karavA UtaryA. gaMgA jevuM nirmaLa sarovaranuM pANI hatuM. pANIthI saue maLa zuddhi karI. zarIranI zuddhi karI. (snAna karyuM) A pramANe cothA khaMDane viSe prathama DhALa...zubhavijayaziSya vIravijayajIe kahI. 29ll. khaMDa - 4H DhALa - 1 samApta - dohA :eNe avasara tihAM sAMbhaLyA, vAjiMtra bahulA nAda; zaMkha paDAha bherI jhallarI, zaraNAInA sAda III. kalakala zabda subhaTa ghaNA, dhvaja laghu guru zobhita; mRta taskara bala jANIne. thaI ramaNI bhayabhIta rA kuMvara kahe navi bhaya dharo, muja beThAM lavaleza; ema kahetAM tihAM AvIyo, eka puruSa zubhaveza. Ilal parikara thoDe parivarayo, vinaya kuzala tasa nAma; kara jo DIne vinave. kuMvarane karI praNAma. I4 sarovaranA kAMThe snAnAdithI paravArI sau ghaDIka vizrAma karI rahyAM che. te avasare zaMkha paMDaha bherI-jhallarI zaraNAI vagere vAjiMtranA nAda saMbhaLAyA. //// je dizAmAMthI vAjiMtranA nAda saMbhaLAtA hatA, te ja dizAmAM ghaNA mANasonA kalarava saMbhaLAtA hatA ane nAnI moTI dhvajAo paNa zobhatI hatI. te joIne baMne strIo bhayabhIta thaI. dhamile AgaLa corane mAryo hato. te kAraNe teno badalo levA (sainya) koI AvyuM ke zuM? rA/ bhayabhIta pAmelI te baMne strIone joI dhammila kahevA lAgyo ke tame lezamAtra bhaya na pAmo. huM beTho chatAM tamAre bhaya pAmavo nahIM. tamane koI kaMI ja karaze nahIM. tevAmAM sAro veza dhAraNa karela eka sajjana puruSa tyAM temanI pAse Avyo. 3ll sAthe thoDo parivAra paNa rahelo che. vinayakuzaLa temanuM nAma che. te sajjana vinayapUrvaka hAtha joDIne dhamilane praNAma karIne vinave che. //4ll. DhALa bIjI (have zrIpAlakumAra vidhipUrvaka majjana karejI.e dezI) vinayakuzaLa kahe ema acarija vAta tame karIjI; rAtre ekala piMDa, zabara senA dUre harIjI. 1 arjuna taskara nAtha, ame nRpazuM zatrupaNuM jI; te tume haNIyo jANa, ama rAjA harakhyo ghaNuMjI... llll. asanapAla che AMhI aMjanagiri teje hazejI; ajitasena bhUpAla, pallIpati mohoTo vaseche. llall tamane maLavA heta, Ave che bhaTa saMkulejI; khabara karevA tuma, muja mokalIyo AgalejI. II4o. Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 4 : DhALa - 2 229 * eNe avasara nRpa tyAMhI, AvyA sainya paravArIjI; vinaye praName pAya, kuMvara rathathI utarIjI pA AliMgana karI doya. maLiyA bahula harSa bharejI; pallIpati kahe vatsa, bhale padhAryA ama gharejI II cora senApati duSTa, arjunano IMhA bhaya ghaNojI; jAtAM sadezI paMtha, dhana hare paradezI taNo'. IfzA paMtha tajI anyamArga, saghaLA loka te saMcarejI, tihAM paNa sUtA sAtha, teha taNA jIvita harajI. nirbhaya suvahate paMtha, karatAM yaza pasaryo ghaNojI; acarija kIdhI vAta, ekale teM arjuna haNyo che. chellA muja vairI haNanAra, sAMbhaLI tUTho tuja parIjI; tuja darzana abhilASa, AvIyo huM harSe karIy. I10nA tuja sAhasika nAhi pAra, puNya udaya mohoTo ghaNojI, kuMvara kahe gurudeva, mahimA e nahI muja taNojI. II11. rAya kahe vatsa? Aja, pAuM dhAro muja maMdirejI; jovA ubhA loka, ema kahI azvaratana dharejI. I/12 turaga caDI nRpa sAtha, bahu asavAre parivaryAjI; kamalasenA rathamAMhI, vAjiMtra nAda alaMkaryA. 1all beThI pAlakhI mAMhe, vimaLA jANe apsarAjI; cAmara DhALe doya, dAsI bIjI sahacarAjI. II14 ema mohoTo maMDANa, tihuMjaNa padharAvyAM gharejI; gIta gAna bahumAna, khAna pAna bhakti karejI 1pI kamalasenA kahe vatsa, bhAgyazALI nara e malhojI; jo tuM samajhe kAMI, mAnuM, janma saphala phaLyojI. II19ll vimalasenA kahe mAya, vAraMvAra mujha bhoLave che; jema dhana zeThane pUrva jUTha kathA kahI rIjhavejI. ll1ii. ujeNIe dhana zeTha, navya kathA priya tihAM vasejI; Ape sonaIo eka, suNIya apUrva kathA rasejI. II18 eka dina dhUrata vAta, bhAMkhe cahuTe huM gayojI; daza maNanuM vitAka, pAcavato nara dekhAyojI. 1lA. Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 dharmilakumAra rAsa jovA gayo suNI zeTha, dhUrtane ghara besArIne jI; pUche kupodaka zIza, kahe Thaga madanA nArIne jI, ravA. raMbhA samI eka nAra, sAthe tuma piyu khelatAjI; deI muja taMbola, ghara soMpI cahaTe jatAM, l/21 ThagamukhanI suNI vAta, beDuM phoDI bhUtaLe jI; madanA cahuTA mAMhI, zeThane jaI vaLagI gale rara chAMTI kacaro dhULa, bole mA tuja kihAM gaI jI; karatA valagA jhuma, daMpatI bahu rAMTI thaI jI; 23ll aDakyo mAtaMga tyAMhI. abhaDANA nadIe gayAjI; zeTha taNI laghu behena, AvI ghera Thaga puchIyAjI. // 24o. putra mUo kahe dhUrta, daMpatI samazAne valyAM; sA suNI rotI jAya. bhIne vacce behu maLyAMjI. 2pa naNadI rotI dekhI, bhojAI paNa roI paDIjI; zeThe mehelI poka, sajarjana varga AvyA caDIjI. /2dI roI kUTI geha, beThA bichANAM pAtharIjI; kahe Thaga dIo dInAra, kesI kathA meM ocarIjI rI! loka suNI kahe hAsya, zeTha mUrakha ukyo hasIjI; dhUrtane daI dInAra, jaI gharamAM beTho khuzIjI. If28. huM nahI tehavI nAra, tujha vayaNe rIjhuM kharIjI; . e bhikSuka zuM prIti, meM manathI dUra karI. rA kamaLA kahe tuM mUrkha, jema nava tapasI videzIyAjI; eka pura nadIe nAhI, gaNatI karavA besIAjI. ll3nA gaNatAM hove ATha, piMDa vinA bhUle sahujI; jANI maraNa gayo eka bheLA malI rotA bahujI 31/l dekhe najare sarva, tohe mUrkha samajha nahI jI; te aNasamaju tema, dakSapaNuM mAno sahIjI; li3rA. vimaLA kahe mA tujha, lAMca malI dIse kharIjI; kamaLA sAMbhaLI ema, beThI maunapaNuM karIy. /37ll cothe khaMDe eha, bIjI DhALa sohAvatIjI; zrI zubhavIra kumAra, puNaya udaya pasarI ratiy. If34o. Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 4 : DhALa - 2 231 - te sajjana vinayakuzaLa vinayapUrvaka dhamilane kahe che. "kharekhara ! tame to moTuM Azcarya sajaryuM che. he parAkramI! tame ekalA paDe rAtrie bhillanI senAne haDaselI dIdhI ane arjunane paNa paraloka pahoMcADI dIdho. aho tamAruM sAhasa ! I1 he svAmI! arjuna senApati coranI sAthe amArA rAjAne duzmanAvaTa hatI ane te bhayaMkara bhillapatine haNyo che tame, te jANIne mArA svAmI, amArA rAjA ghaNA harSa pAmyA che. rA. he Aryaputra! Apa sAme je joI rahyA cho te aMjanagiri che. tyAM amArA annadAtA ajitasena rAjA vase che. ane te moTA pallInA svAmI che. Aall harSa pAmelA amArA svAmI, Apane ahIMyAM maLavA mATe subhaTo sAthe AvI rahyA che. A samAcAra saMdezo ApavA mane AgaLa mokalyo che. ll4o. dhamilanI sAthe vinayakuzaLa vAta karI rahyo che. tyAre sainyathI parivarela ajitasena rAjA AvI pahoMcyA. potAnI najIka AvI rahela rAjAne joIne, vizrAma karato dhammila uThIne, rAjA sAme jAya che ane jyAM baMne bhegA thayA tyAM vinayIkumAra rAjAnA caraNe namyo. caraNaraja mAthe caDAvI ane praNAma ryA. //pA te jaM avasare rAjA paNa dhamilane bheTI paDyo. AliMgana daIne baMne jaNA ghaNA harSa pAmyA. pallipati kahe che ke "he vatsa ! he bhAgyavaMta! amArA AMgaNe Apa padhAryA. te ghaNuM sAruM karyuM. [6] he snehI sajjana ! duSTa palipati arjunano A pradezamAM ghaNo bhaya hato. vepArArthe vA koI kAraNe paradeza gayelA loko potAnA vatanamAM jatAM ahIM A arjuna cora teone lUMTI leto hato. jenI pAse je hoya te saghaLuM laI leto. IfNA AvA aneka prakAranA trAsane kAraNe lokoe A rastethI javA AvavAnuM baMdha karI dIdhuM. bIjA mArgethI javA lAgyA. temAM jo vaTemArgunI sAthe putrI hoya to, tenA bApane mArI nAMkhato. putrIne pote haraNa karI jato. vaLI AvAM bhayaMkara pApa karIne potAnI AjIvikA calAvato hato. amArI upara ghaNo SavALo hato. mArI prajAne paNa ghaNo raMjADato hato. ame ghaNo prayatna karyo paNa kemeya pakaDAto nahoto. [8] o sAhasI! have nirbhaya thaIne vaTemArgu sArI rIte jaI zakAya. tevo khullo mArga tame karyo. ane tethI ghaNAnA jAna paNa have bacaze. loko lUMTAze paNa nahi. tethI tamAro yaza-kIrti tamArA sAhasathI - "ghaNI prasarI che. ekalA hAthe mahAparAkrama karIne arjunane haNIne tame eka mahAna Azcarya sajaryuM che. Io re baDabhAgI ! "mArA vairIne tame haNyo che." e pramANe sAMbhaLIne huM tArI upara ghaNo tuSTamAna thayo chuM ane harSita thaIne tArAM darzana karavA huM ahIM doDI Avyo chuM../10nA | he vatsa! tuM ghaNo sAhasika che. tAro puNyodaya paNa ghaNo dekhAya che." A pramANe rAjAnuM kahevuM sAMbhaLI dhammila bolyo.... "he rAjana! emAM meM kaMI karyuM nathI. A badhuM mArA parama upakArI gurudevanA prabhAve thayuM che. je zakti che te gurabhaktithI maLI che meM AmAM kaMI ja karyuM nathI." ||11rAjA kahe che "he vatsa ! Aja mArA maMdire padhAro ! mAruM nagara pAvana karo. juo, tamane jovA mATe mArI prajA keTalI umaTI che." A pramANe bolIne rAjAe azvaratna kuMvaranI AgaLa dharyo. //12 azvaratna (uttama ghoDA) upara dhamila beTho ne AjubAju ghaNA asavArothI parivarelA rAjA ane subhaTo sAthe cAlyA. kamalasenA rathamAM che. AgaLa vAjiMtronA nAda saMbhaLAI rahyAM che. 13ii vimaLAne mATe pAlakhI AvI. pAlakhImAM beThelI vimaLA to apsarAnI jema zobhatI hatI. dAsIo be bAju - cAmara DhALI rahI che. bIjo paNa dAsIvarga pAlakhInI AsapAsa cAlI rahyo che. 14o. Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 dhamilakumAra rAsa moTA ADaMbarathI, ghaNA mAnathI traNeya jaNAM rAjAnA maMdire AvyAM. strIvarga gIta gAI rahyo che. rAjAe dhamila vagerene bahumAna AdarapUrvaka potAnA ghare padharAvyAM. ane rAjarasoDe rasavatI (rasoI banAvIne, sArAM bhojana karAvyAM. upara pAnabIDAM ApyAM. //pA avasara pAmIne kamaLasenA vimaLAne kahe che. jo beTA ! sAMbhaLa! kharekhara A mahAbhAgyazALI evo nara maLyo che. jo tuM samajI jAya to huM mAnuM ke tAro janmAro saphaLa thaI jaze. ./16nI kamaLasenAnuM vacana sAMbhaLI, jema kaDavA auSadhanAM pAna karavAthI mukha macakoDAya, tema mukha macakoDatI vimalasenA bolI. "mA ! mane tuM A dhamilanI vAte vAraMvAra bhoLave che. hoM ! paNa huM bhoLavAiza nahIM. mA ! sAMbhaLa! pelo dhUtAro, dhanazeThane judI judI kathAvArtA kahIne rIjhavato hato. tevI rIte tuM mane vAraMvAra zIkhAmaNa Ape che. mAre tArI zikhAmaNa sAMbhaLavI nathI." 1chA vaLatuM kamaLA kahevA lAgI ke "beTI ! e dhanazeThanI vaLI zI vAta che? te mane kahe." ane vimaLA dhanazeThanI kathA kahevA lAgI. dhanazeTha ane dhUtArAnI kathA ujeNI nagarImAM dhana nAme zeTha raheto hato. moTo vyApArI hato. lakhalUMTa saMpattino mAlika hato. tene potAnA jIvanamAM judI judI kathA sAMbhaLavAno moTo rasa hato. A vAtanI eka dhUtArAne khabara paDI. te zeThane ghera pahoMcI gayo. eka kathA kahe to zeTha eka dInAra ApatA. dhUtArAe vAta upajAvI nAkhIne kahevA lAgyo. "zeTha! Aje cauTAmAM gayo hato. to tyAM AgaLa dazamaNanuM rIMgaNuM rAMdhato eka mANasane joyo. zeTha! e jovA jevuM che." I18 + 19 kautukapriya zeTha A vAta sAMbhaLIne Azcarya pAmyA. dhUtArAne kahe che "bhAI ! tuM besa! huM cauTAmAM jaIne joIne AvuM." zeTha to utAvaLA utAvaLA cauTAmAM pahoMcI gayA. kUvethI pANI bharIne zeThanI patnI madanA cauTAmAM thaIne ghera AvI rahI hatI. teNe dUrathI zeThane joyA. beDuM mAthe hovAthI te sIdhI ja ghare AvI gaI. ghera Thaga-dhUtAro beTho hato. sIdhuM ja Thagane pUchyuM. "zeTha kyAM gayA?" ||20LI tyAre Thaga (banAvaTI vAta banAvIne vaLI AgaLa) kahevA lAgyo. "bena ! koI raMbhA sarakhI eka strInI sAthe tamArA svAmI dararoja mojamajhA uDAve che. zuM tamane khabara nathI ! mane hamaNAM ja taMbola ApI, ane A ghara soMpIne cauTe gayAM che." 21 A Thaga-dhUtArAnI vAta sAMbhaLIne zeThapatnI madanA ghaNI gusse bharAI. mAthA uparanuM beDuM sIdhuM ja nAkhI dIdhuM. ghA karIne vaLI pAchI utAvaLI utAvaLI cauTAmAM pahoMcI gaI. zeTha jyAM UbhA hatA. tyAM jaIne zeThane gaLe vaLagI paDI. ne kahevA lAgI. //rarA "re ! mArI AMkhomAM dhULa nAMkhIne tuM ahIM tArI sagalIne, tArI vahAlIne maLavA Avyo? kema ! bola ! te tArI mA! e bairI kyAM gaI !" gussAmAM game tema bolatI potAnI patnIne joI zeTha Abho banI gayo. ane kahe che "kema Aje tuM AvuM game tema, bolyA kare che? tuM zuM bole che te tane bhAna che kharuM?" madanA bolI - "huM tAruM badhuM caritra sAMbhaLIne ja ahIM AvI chuM. cauTA vacce pati-patnIno moTo jhaghaDo thaI gayo. loka ghaNuM bheguM thaI gayuM. 2all temanI najIkathI eka mAtaMga (bhaMgI) puruSa nIkaLyo. jhaghaDatAM pati-patnIne teNe chUTAM pADyAM. bhaMgInA eka hAthamAM sAvaraNo joIne baMne bolyAM "re ! alyA tuM amane kema aDakyo ! amAre nahAvuM paDaze." baMne jaNAM tyAMthI sIdhAM nadIe nahAvA gayAM. e ja arasAmAM zeThanI nAnI bena bhAIne ghera Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 4 : DhALa - 2 233 AvI. bhAI bhAbhI to ghe2 hatAM nahIM. tyAM beThelA ajANyA puruSane (dhUtArAne) pUchyuM ke mArAM bhAIbhAbhI kyAM gayAM ? // 24 // ThagAro kahe "bona ! zuM vAta karuM ? zeThane to potAno putra marI gayo che. eTale badhAnI sAthe zeTha-zeThANI smazAne gayAM che. bhatrIjAnI vAta sAMbhaLI teNI paNa rotI rotI smazAna tarapha bhAIbhAbhInI sAme jAya che. A bAju zeThazeThANI kapaDAM sahita nadImAM snAna karIne bhInAM ja kapaDe potAnA ghera AvavA nIkaLyAM. sAme ja naNaMdI raDatI maLI. tene raDatI joIne madanA bhAbhI samajyAM ke naNaMdIne tyAM nakkI koInuM mota thayuM lAge che. tethI bhojAI paNa raDavA lAgI. baMnene raDatAM joIne (rastAmAM ja) zeThe paNa moTI poka mUkI. moTe moTethI raDavA lAgI gayo. traNene raDatAM joIne svajana varga paNa tyAM AvI caDyo. / / 25 + 26 // sau rotAM rotAM ghare pahoMcyAM. ghara pAse moTethI raDatAM chAtI kUTatAM hatAM. svajano paNa AzvAsana ApavA AvI gayAM. bichAnuM pAtharIne sau beThAM. zeTha-zeThANI ne naNaMdI paNa raDatAM kaMIka zAMta thayAM. te ja vakhate pelo Thaga-dhUtAro zeThanI pAse AvIne kahevA lAgyo. "zeTha mane dInAra Apo. kema ke, meM kevI sarasa majhAnI kathA tamane kahI ?" // 27 // zeTha kahe che "teM vaLI kathA kevI kIdhI ? jethI huM tane dInAra ApuM ?" rIMgaNuM raMdhAyAthI mAMDIne rotAM rotAM sau maLyAM. tyAM sudhInuM vRtAMta Thage kahI dIdhuM. bichAne beThelA svajano sahita zeTha vagere hasavA lAgyAM. mUrakha banelA zeTha hasatAM hasatAM kahe che. "alyA AvI kathA ?" "hA ! lAvo dInAra." zeThe eka dInAra lAvIne ApI dIdhI. svajano svasthAne cAlyAM gayAM. zeTha gharamAM gayo. vAraMvAra A vAta yAda karIne gharamAM paNa sau hasavA lAgyAM. // 28 // A kathA kahI vimaLasenA kamaLAne kahe che. "mA ? huM kaMI evI strI nathI ke dhUtArAe zeThane je kahyuM to te zeThe sAcuM mAnI lIdhuM, tema huM sAcuM mAnI lauM. tArI vAta ema huM mAnavA taiyAra nathI. A bhikhArA sAthe prIta ka2vI te vAta mane jarAye rUcatI nathI. samajI le. mA ! huM A vAtane kyAreya svIkArIza nahI." tyAre kamaLA bolI vimaLA ! pelA nava tapasvInI jema tuM mUrkhA che ||29lA "nava tapasvI mUrkhAnI kathA" paradezI nava jaNA tapasvI hatA. eka vAra nave jaNA nadIe nahAvA gayA. kAMThe AvIne eka mUrkhA gaNavA lAgyo. eka-be-traNa..."alyA ApaNe nava hatA. ne ATha kema thayA ?' navamo bahAra Avyo nathI. / / 30 / / bIjo mUrkhA vaLI badhAne gaNavA lAgyo. to ATha ja thAya. je gaNe che temAM potAnI jAtane gaNe ja nahIM. badhAye vArApharatI gaNyA ja kare. potAnI jAtane gaNe nahIM. tethI saMkhyA AThanI ATha ja thAya. tethI badhAe vicAryuM ke ApaNAmAMthI eka jaNa maraNa pAmyo che. tethI badhA bhegA thaIne moTI poka mUkI, ane raDavA lAgyA. // 31 // raDatA joIne loka bheguM thayuM ane pUchavA lAgyA. kema ! raDo cho sau ? bhAI zuM thayuM ? tyAre kahe che ke ame nava jaNA nhAvA paDyA nadImAM, to have ATha jaNA che. navamo maLato nathI. eka maraNa pAmyo. UbhelA sahu navane jue che. te kahe che ke "tame nava jaNA to cho. kyAM koI maraNa pAmyo che ?" to paNa te mUrkhAo mAnavA taiyAra nathI. A vAta kahIne kamaLA bolI. beTA ! vimaLA ! bola ! tuM teonI jema ajJAna ke aNasamaju nathI ne ? jo samaju ane DAhI hoya to mArI vAta mAnI jA. / 32 / / vimaLA kahevA lAgI. "mA ! mA ! tane tenA taraphathI kaMIka maLyuM lAge che. hA ! hA ! tane kaMIka lAMca ApI lAge Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 dhammilakumAra rAsa che. jethI tuM mane vAraMvAra saMbhaLAve che." ema kahI vimaLAe moM kaTANuM karI nAkhyuM. kamaLAe paNa A kaTuvacana sAMbhaLIne mauna dhAraNa karI lIdhuM. II3II cothA khaMDane viSe A sohAmaNI evI bIjI DhALa pUrNa thaI. kartAkAraka zrI zubhavIravijayajI mahArAja kahe che ke have dhammilakumArano puNyano udaya prasaryo che ane khuzI paNa anubhavAze. / / 34|| khaMDa - 4 : DhALa - 2 samApta -: dohA : sukhabhara dina ketA rahyA, bhUpanI bhakti vizeSa; kuMvara kahe Apo 2jA, jAvuM ama paradeza. // 1 // ajitasena kahe kuMvarane, tuma viraho na khamAya; paNa vaidezika prItaDI, aMte che duHkhadAya // 2 // paradezIzuM prItaDI, meM karI tuM na kareza; jAze turIya kudAvato, UbhI hAtha dhareza // 3 // sajjanazu je prItaDI, chAnI te na rahAya; parimala kastUrI taNo, mahImAMhe mahakAya. // 4 // sajjana sajjana eka jape, eka sajjana citta cora, mAnata hai tasa jIvakuM, eka citta dou Thora // 5 // sajjana to choDI cale, paNa guNa mukI jAya. aMtara dhUMA nIkaLe, bAhera jhALa na thAya. // 6 // bhUtala liMbAdika ghaNA, paNa caMdana kihAM koya; pASANe pRthivI bharI, paNa maNi kiMhA eka hoya grA pratidina kiTArava kare, paNa caitre pika mITha, khala saMkula A jagatamAM, viralA sajjana dITha // 8 // paMghazare jAtAM thakAM, kema karI rAkhuM geha; teNe mujhane saMbhArajyo, rAkhI avihaDa neha. ||lA ema kahI vastrAbhUSaNe bahula karI satkAra; behuM nArI rathaNuM sajI. nIkaLIyA teNI vAra. // 10 // rAjA voLAvI vaLyA, kuMvara calaMtA tAma; ThAma ThAma rahetA thakAM, pohotA caMpA gAma. // 11 // he bhAgyavAno ! punyano udaya jyAre prasare che tyAre aneka prakAranAM sukho sAmethI doDatAM Ave che. dhammilakumAra, kamaLA, vimaLA-traNeya ajitasena rAjAne tyAM sukhamAM divaso pasAra kare che. rAjA paNa mana mUkIne bhakti kare che. have dhammilakumAra caMpAnagarI tarapha javAmATe rAjAnI pAse rajA mAMge Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 4 : DhALa - 3 235 che. he rAjan ! ame ahIM ghaNuM ja rahyA. tame paNa amArI ghaNI bhakti karI che. he mahArAjA ! amane have rajA Apo. ame have paradeza javA icchIe chIe. ///kumAranI vAta sAMbhaLI ajitasena kahe che. he kuMvara ! he mArA parama kalyANa mitra ! tamAro amArI upara mahAna upakAra che. te bhulAya tema nathI. ahIMyAM ATalA dina sAthe rahyA. to te dina keTalA jaldI cAlyA gayA. khabara na paDI. javAnI rajA mAMgo cho, to tamAro viraha amane ghaNo vasamo lAge che. tamAro viyoga keme karI sahI zakAya tema nathI. paNa kahevAya che ke "paradezInI prIta zI ?" te prIta to duHkhadAyI che. rA. videzI-paradezI evA tamArI sAthe meM prIta karI paNa he kuMvara ! tuM kyAreya paradezInI sAthe prIta na karato. kAraNa ke paradezI potAnuM kArya pate eTale javAnI vAta kare. hAtha UMco karIne "Avajo, Avajo" kahe. eTaluM kahI UbhI vATe ghoDo doDAvI mUke che. 3. vaLI rAjA AgaLa vAta kare che te kumAra ! sajjana sAthenI prItaDI chAnI kyAreya rahetI nathI. je bhUmi upara kastUrI paDI hoya tenI sugaMdha cAre bAju mahekI UThe che. tenI jema sajjanano sneha paNa cotarapha prasarI rahe che. jo - eka jaNa "sarjana" "sajjana" no jApa kare che ane sAme sajjananuM citta to kAMI juduM ja hoya che. arthAt jApa karanAranuM citta sarjanamAM khovAI jAya che. sajajana sAthe prIta karanAra tene ja potAnAM prANa mAne che. tethI te sajjanano manathI jApa karanAra vyakti dezamAM hoya ke paradeza paNa tene baMne sarakhAM che. ahIM hoya ke paradeza hoya paNa sajjana tene manathI potAnI pAse ja mAne che. |/pA tArA jevA sajjana puruSo amane choDIne jAya paNa guNa (sneha) to ahIM mUkIne jAya che. ahIMyAM - eTale amArA aMtaramAM ja mUkatA jAya che. sajjananA viyoge baLatA evA aMtaramAM te sneha dvArA dhUmADA nIkaLe che. paNa enI javALAo bahAra dekhAtI nathI. ke je koI tene zAMta karI zake. llii. he bhAgyazALI ! A pRthvIne viSe lImaDAnAM vRkSo ghaNAM jovA maLe che. paNa caMdananAM vRkSa to koIka jagyAe ja hoya che. A pRthvI to pASANathI bharelI che. paNa maNi to koIka (khANamAM) jagyAe ja maLI Ave che. tethI - kAgaDAno "kA' 'kA" avAja haMmezAM sAMbhaLavA maLe che. paNa koyalano mITho avAja - raNakAra, sAMbhaLavA to caitra mahine maLe che. A jagatamAM durjananAM ToLAM ghaNAM maLe che, paNa sajjana to koIka viralA jovA maLe che. ll8ll | mArge jatAM evA tame to amArI upara ghaNo upakAra karyo che. paNa vaTemArga paradezIne amAre ghare keTaluM rAkhI zakAya? javuM che tamAre to huM keTaluM rAkhI zakuM? arthAt tamAre aneka kAryo AgaLa ' hoya mATe bhale jAva paNa Apa jAva cho to amane bhUlatA nahIM. amArI upara sneha rAkhajo. lo upakArone yAda karatA ajitasena rAjAe kumAranuM bahumAna karI vastro AbhUSaNo ghaNAM ApyAM. A pramANe satkAra karato rAjA vidAya ApI rahyo che. rathane taiyAra karIne baMne strIone rathamAM besADI dhamila caMpAnagarI tarapha nIkaLyo. 10nA ajitasena rAjA te saune vidAya ApI pAchA pharyA. kuMvare have AgaLa rathane haMkAryo. yogya samaye yogya sthAnomAM rahetAM rahetAM anukrame caMpAnagarIe sau pahoMcI gayAM. caMpAnagarInI hadamAM AvI gayAM. ll11/l. Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 dharmilakumAra rAsa DhALa trIjI (mArI AMbAnA vaDa heTha bharyAM, sarovara leheryo che re...e dezI) caMpAnagarI upakaMTha, vahe gaMgA nadI vegaLI re; ziva-zaMkara moTu nAma, jANI chAMnI rAMge halI re; bhavabhrAMta bhavAnI bhIta, prIte jaTAmAMhe sAMkalI re; hara saMga jaTA meM gaMga, raMga anaMga rasa zuM malI re.....1/ caMpA caMpaka vana joya. naMdanahArI merU vase re,......eAMkaNI. paNa bhaMDazI cAla pracaMDa, uddaMDa reheto tophAnameM re, nitya bhasma lagAve deha, geha kare samazAnameM re, raMga bhoga meM hota vijoga, zoka bhare dina kADhatI re; bhAmA nirbale bharatAra, peTa bale piMDa pADatI re,...caMpA...||2|| eka bhilluDI pUMThe dhAya, nirlajja rUdra valago jaI re; te dekhI gaMgA nAra, zoka bhare vilakhI thaI re; surasadma padma drahamAMhe, jhaMpA karI pharI avatarI re, dharI deha nadI nija nAma, kArme himAcala utarI re....caMpA... karI siMdhu sakhIne zAna, bahula sAhelIye parivarI re, jaladhivara varavA heta, caMpA mAraga saMcarI re; nija jobana mada unmAda, jala kallole karI khelatI re, haMsajugala kare jalakelI popaTamenA jala jhIlatI re....caMpA...4 paradezI ghaNA naranAra, tIrtha lahI jala nhAvatAM re. malI mele sahIyara sAtha, prema bhare guNa gAvatAM re, pAse caMpaka vana eka, vRkSa aneka caMdana taNA re, phala dADima drAkha rasAla, liMba kadaMba phaNasAM ghaNAM re,...caMpA... pA jAMbu rAyaNa aMjIra nAraMgIne sItAphalI re; rAma jAma tilaka hIMtAla, sAla rasAla liMbu valI re; bahu caMpaka vRkSa azoka, zItala jehanI chAMyaDI re; madhurAM vanirmala nIce. kUpa sarovara vAvaDI re....caMpA...||6|| sahakAra tarUne DAla, koyala beThI TahukA kare re; kamalA vimalAne kumAra, harSa bhare tihAM Utare re, Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 4 : DhALa - 3 mukha zuddha karI leI vAra, cAra ghaDI dina Avato re; jinarAjanuM maMdira tyAMhi, dekhI dhammila jAvato re....caMpA...nA vimalA paNa AvI mAMhe, jina mukha dekhI ANaMdatI re; sAcavIyAM daza tiga teNa, vimalamati vimalA satI re; vaMdI ubhI kara joDa, bole prabhunI AgaLa rahI re; bhava aTavImAM mahArAja, karmakadarzana meM sahI hai, ...caMpA...||8|| ThAma ThAma kudevane saMga, mAraga bhUlI tRSNA sajI re, navi maliyo A saMsAra, tuma sarIkho re zrI nAthajI re, Aja puNya udayane joDa, marUdhara deze AMbo phalyo re, thaI mehe2 naja2 tuma Aja, meM vizvAse citta sAMkalyo re ...caMpA...lA karI sevakanAM duHkha dUra, vaMchita melA melAvo re, tuma caraNa zaraNa mujha nAtha, sAtha melAvo bhavobhava hajo re, jinavaMdI utArI bAra, kuMvara kahe kamalA bhaNI re, jaI AvuM caMpAmAMhe, ThAma utArAne kAraNI re....caMpA...1nA kahe kamalA deza videza, dhUrte bharI re caMpApurI re, tuM ThagAya rakhe vatsa tyAMhI, jema ratha zuM harI suMdarI re, kahe kuMvara kaho te vAta, kamalA kahe suNo dila dharI re, traMbakapura dakSiNa deza, naMdA sunaMdA koTesarI re..caMpA...||11|| zeTha putrI rUpAlI nAma, bhIma kuTuMbika zuM haLI re; 2tha besI leI dhana lAkha, karI saMketane nIkaLI re, AvI caMpAvana upakaMTha, caMdrA nadItaTe utarI re; siMha kSatrI pUche tAsa, dhUrtakalA cittamAM dharI re;...caMpA...12 suNI kanyA mukhe pitRnAma, kahe siMha huM bhale AvIyo re; mujha mAtula suta tujha mAta, vAta sajI ghera lAvIyo re; gharamAle utAro dIdha, tAjuM dIye nizi dAdare re; juo dhUrte ThagyA naranAra, tema tujhane koI Acare re, ...caMpA...13nA kamalAne bole kumAra, vAta adhUrI tame sAMbhaLI re; rAtre rUpAlI nArI, ciMte Thage ThagI sAMkalI re, nizi pAchalIye gharapuMTha, bArI thakI beu utaryA re, leI siMha taNo maNihAra, 2thazuM mAraga saMcaryA re....caMpA...||14|| 230 Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 dharmilakumAra rAsa siMha jAgyo jise parabhAta, hAra haryo tava jANIyo re, pUMThe dhAyo dharI hathiyAra, azva caDI taMga tANIyo re, vAyuvega turaMga calaMta, bAvIza koze jaI te male re, rUpAlIe dUrathI dITha, vege calAvyo ratha vaDatale re,...caMpA...15/ gaLe hAra grahI vaDa DAla, buddhi upAI upara caDI re, bhAge 2tha leI bhIma rUpAlI vacane aDI re; siMha dekhI turaga vaDa heTha, vi asa jue upara jaI re, rUpAlI utarI anya DALa, azva caDhI khaDga leI gaI re,...caMpA...||16|| phogaTa karAve veTha, vAjI vaizyAne vANIyA re, tevAre tehane heTha, jyAre je adhikA2IyAM re, dekhI uta2Iyo siMha, roto dhUrta ghare gayo re, rUpAlI maLI ratha sAtha, bhIma priyAzuM sukhIyo thayo re....caMpA...17 vade dhammila ehavA dhUrta, jo mujane bahulA male re, paNa parameSThI supasAya, sadguru hAthe koI nahu chale re, cothe khaMDe e DhALa, trIjI huI sohAmaNI re, zubhavIra kumAranI vAta, suNI kamalA harakhI ghaNI re....caMpA...18 caMpAnagarInI najIkamAM vegapUrvaka gaMgAnadI vahI rahI che. tenI paNa daMtakathA che. ziva-bhoLAnAtha zaMkaranuM nAma sAMbhaLIne gaMgA temAM Asakta banI. AsaktinA kAraNe zaMkaranI pAchaLa pAchaLa gaMgA gaI. zaMkaranI patnI bhavAnI (pArvatI) bAjumAM hovAthI, gaMgA zaMkaranI pAchaLa gaI paNa pArvatIne jotAM te bhayabhIta thaI gaI. gabharAyelI gaMgAne zaMkare potAnI jaTAmAM saMtADI ane teNInI upara ghaNo sneha hovAthI niraMtara ekAMtamAM tenI sAthe zaMka2 saMga kare che. / / 1 / / gaMgAmAM atiAsakta" zaMkara paNa bhAMDanI jema uddhata pracaMDa rIte cAle che. uchAMchaLAveDA karI tophAna kare che. pachI dhyAna dharavAnA bahAne haMmezAM zarIre bhasma lagAvIne smazAne jaIne rahe che. tyAM ekAMtamAM zaMkara gaMgAnI sAthe viSayasukha bhogave che. smazAnamAM niyamita cAlyAM jatAM pati zaMkaranA viyogamAM jhUratI pArvatInA divaso zokamAM jAya che. kahevAya che ke "je strIne nabaLo bharathAra maLe to te bicArI peTa bALatI hoya ane dehane sUkavatI hoya che." // 2 // pArvatInI paNa A dazA thaI. pArvatIne manamAM zaMkA thaI ke roja svAmI kyAM jatAM hoya che. kasoTI karavAnuM mana thatAM pArvatI bhIlaDInuM rUpa dhAraNa karIne smazAnamAM gaI jyAM zaMka2 dhyAnamAM beThA che. tyAM temanI sAme jaI nRtya karavA lAgI. aneka prakAranA hAvabhAva karatI hatI. zaMkara paNa AvI suMdara navayauvanA bhIlaDI joIne temAM Asakta thayA. dhyAna mUkIne bhIlaDInA gaLe vaLagI gayA. A joIne gaMgA zoka karavA lAgI. zaMkara upara ruSTamAna thaI devalokamAM cAlI gaI. mahAdevanAM saMgathI Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 4 : DhALa - 3 239 vilakhI thayelI gaMgAno devalokamAM paNa koIe bhAva na pUchyo. tethI tyAMthI himavaMta parvata upara Avela padmadraha sarovaramAM jhaMpApAta karyo. pharI te nArI rUpe avatarI, devanadI evuM nAma paDyuM. vaLI kAmathI vila banelI te gaMgA potAnA pati sAgarane maLavA himAcala uparathI nIce UtarI. IIII mArgamAM jatAM potAnI sakhI siMdhune izAro karIne potAnI sAthe lIdhI. ghaNI bIjI paNa sAhelIonI sAthe parivarelI te gaMgA samudrarUpI varane varavA mATe potAnA yauvanamadanA unmAde karIne, jalataraMgone uchALatI ramatI gaMgA, caMpAnagarInA mArge cAlI jAya che. / / 4 / / * gaMgA nadI mahA pavitra manAya che. tIrtha svarUpa paNa sau mAne che. paradezI ghaNAM strIpuruSo gaMgAmAM snAna kare che. ane pote pavitra thayA mAne che. ghaNI sahiyara sAthe maLIne ghaNA bhAvathI gaMgAnAM gIto gAya che. ane AnaMda manAvatI hoya che. ahIM caMpAnA sImADe A gaMgAne kinAre caMpakavana nAme moTuM vana raheluM che. kahevAya che ke A vana udyAna evuM raLiyAmaNuM che ke jenI AgaLa naMdanavana hArI jatAM meru parvata upara jaIne vasyuM che. A caMpakavanamAM caMdananAM vRkSo ghaNAM che. vaLI dADamanAM vRkSo tathA rasavALI drAkSanA mAMDavA ghaNA che. AvAM aneka vRkSothI bhareluM vana ghaNI zobhAne pAme che. / / 5 / / vaLI A vanamAM jAMbu-rAyaNa-aMjira-nAraMgI-sItAphaLa-rAmaphaLa-jAmaphaLa-tilaka-hIMtAla-zAla-AMbA-lIMbu vaLI azokavRkSa-caMpakavRkSa evA ghaNAM jAtajAtanAM phaLaphaLAdinAM vRkSo paNa AvelAM che. je vRkSonI zItaLa chAyAe aneka prANIo nirbhayapaNe rahe che. jharaNAMnAM pANI pIve che. vananAM vRkSonAM pAMdaDAM-phaLa vagere khAtAM AnaMdathI potAnA divaso pasAra kare che. vaLI A vanamAM kUvA-sarovara ane vAvaDIo paNa Thera Thera jagyAe AvelI che. jenAM madhura ane nirmaLa nIra che. vaTemArgu A nIrane pIne zItaLatA anubhave che. / / 6 / / vanamAM AMbAnI DALe beThelI koyala mIThA avAje TahukA karI rahI che tevA ramaNIya udyAnamAM kumAre 2tha thobhAvyo. vAtAvaraNa gamatAM harSapUrvaka rathamAMthI kamalA-vimalA paNa nIce UtaryAM. rathathI ghoDAne choDIne ArAma mATe najIka vRkSe bAMdhyA. dhammile rathane bAjumAM mUkyo. sau gaMgAnA kinAre jaIne nIrathI hAtha-paga moM dhoIne svastha thayAM. divasa cAra ghaDI caDhyo che. tyAM thoDeka dUra jinezvara paramAtmAnuM maMdira dhammila kumAranA jovAmAM AvyuM ane tarata ja te tyAM pahoMcI gayo. IIII dhammilakumArane jato joI, vimaLA paNa tyAM jinamaMdire AvI. darzana karIne AnaMda pAmI. vimaLA eTale vimala mati che jenI evI te kanyA satI paramAtmAnA maMdire dazatrika sAcavIne prabhunI bhakti kare che. paramAtmAnA maMdiranI 84 AzAtanA TALI. 10-trika sAcavIne vimaLA prabhu sanmukha be hAtha joDI, namaskAra karIne, prabhunI stuti bole che. stavanA kare che. kahe che "he bhagavAna ! A bhavaaTavImAM karmanI kadarthanA meM ghaNI sahana karI. II8 // bhISaNa saMsAramAM sthAne sthAne kudeva-kuguruno saMga thayo. prabhu tAro mArga huM bhUlI. vaLI tRSNAe mane ghaNI atRpta banAvI. ane saMsAramAM ghaNuM bhamADI. he nAtha ! Aja dina sudhI tArA sarakho nAtha mane kyAMye na maLyo. Aja mAro punyodaya thayo. tuM mane A mahATavImAM maLI gayo. marUdhara dezamAM AMbo phaLIbhUta thAya tema he deva ! Aje ApanuM darzana mane thayuM. vaLI ApanI kRpAdiSTa mArA upara thatAM mArA cittamAM apUrva zraddhA ApanA tarapha thaI. IIII he devAdhideva ! A sevakanAM duHkha dUra karIne vAMchita phaLane Apajo. vaLI he nAtha ! ApanAM caraNonI sevA ApanuM zaraNa mane bhavobhava hojo." A pramANe prabhune prArthanA stavanA - vaMdanA karI na Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhammilakumAra rAsa vimaLA maMdiramAMthI bahAra AvI. A bAju kumAra-kamaLAne kahe che ke huM caMpAnagarImAM jaIne tyAM ApaNA utArAnI vyavasthA karIne AvuM chuM. / 10 / dhammilanI vAta sAMbhaLI kamaLA kahe che ke "he vatsa ! sAMbhaLyuM che ke A caMpAnagarI to deza videzanA aneka dhUtArAothI bharelI che. tuM to nirmaLa buddhivALo che. mATe sAvadhAna raheje. koI paNa dhUtArAthI ThagAto nahIM. jema suMdarIe rathane harI lIdho. tema tuM ThagAto nahIM. dhyAna rAkhaje." kuMvara kahevA lAgyo. "mA ! te vAta kahone !" tyAre kamaLA kahe che ke je vAta kahuM chuM te dhyAna daIne sAMbhaLa. // 11 // 240 dhUtArAnI kathA : zerane mAthe savAzera dakSiNa dezamAM traMbakapura nAme nagarI che. nagarInA loko ghaNA sukhI che. A nagaramAM naMda nAme zeTha hatA. je karoDapati hatA. sunaMdA nAme patnI hatI. A zeThane saMtAnamAM eka putrI hatI. jenuM nAma rUpALI hatuM. sukhI gharanI ekanI eka putrI kevI lADakavAyI hoya ! mAtapitA saMskAra sArA Ape. paNa putrIne te na pacyA. potAnA gharanA nokara sAthe ADo vyavahAra thavA lAgyo. dIkarIe nokara bhImane saMketa karyo. ane pote mAta-pitA na jANe te rIte eka lAkha dravya laIne, ratha laIne nagarImAMthI cAlI gaI. ratha caMpakavanamAM jaIne Ubho. tyAM caMdrA nAmanI nadIkAMThe baMne UtaryAM. ArAma vizrAma mATe. tevAmAM ThagavidyAmAM hoMziyAra evo siMha nAmano kSatriya dhUrta te A ratha pAse Avyo. rUpALIne pUchavA lAgyo. "tuM koNa che ? konI dIkarI che ?" dhUrtakalAne dhAraNa karIne siMha pUchI rahyo che. / / 12 / / ajANyA puruSanI vAta sAMbhaLI rUpALI jarA gabharAI paNa vaLI svastha thaI kahe che. "huM naMdazreSThInI putrI chuM." tarata ja pelA dhUrta ThagavAnI vRttithI kahevA lAgyo. "huM to ahIMthI jato hato. ratha joIne ahIM koNa haze e kautuke maLavA Avyo. aho acAnaka ApaNo bheTo thayo. ApaNe sagA thaIe. tArI mAtA to mArA mAmAnI dIkarI thAya. tuM tenI dIkarI. tethI mArI bhANI thAya. tamAre ahIM na rahevAya. cAlo mAre ghera. khoTI khoTI oLakhANa kADhI, vAta UbhI karI dIdhI: potAne ghera laI gayo. AgatAsvAgatA karI. jamADyA. ne gharanA upalA mALe utAro Apyo. baMnene uparanA mALe rAte rAkhyA. nIcethI dAdare tALuM lagAvI dIdhuM ane nIce gha2mAM temano mUkelo sAmAna badho ja lUMTI lIdho. dhUtArAe A baMnene kevI kapaTalIlA karIne ThagIne mAla lUMTI lIdho. te rIte he kumAra tane koI ThagI,na jAya. mATe tuM caMpAnagarImAM utArAnI jagyA mATe jAya che paNa sAvadhAna raheje. 13 kamaLAnI vAta sAMbhaLI kumAra kahe che. ke "mA ! tame kahI vAta barAbara che. paNa sAMbhaLo. tame jeTalI vAta sAMbhaLI te adhUrI che. haju A kathA AgaLa che ane te sAMbhaLavA jevI che. kahuM ? te rAtrie rUpALI meDI upara rahelI vicAre che ke ApaNe to ThaganI jALamAM phasAI gayAM: nIce mUkeluM dravya teNe badhuM ja laI lIdhuM haze. have AgaLa ApaNe zuM ka2zuM ? A Thage to amane ThagIne ahIM pUryAM lAge che o2DAmAM badhe joI vaLyA. koI lAdhyuM nahIM. pAchaLanI bArIethI baMne nIce UtarI gayAM ane siMha jyAM bhara nidrAmAM sUto hato. tyAM jaI rUpALIe dhIme rahIne tenA gaLAmAM rahelo "maNihAra" (maNino hAra) utArI lIdho. ane koI jAge ne jANe te pahelAM to potAnA rathamAM besIne palAyana thaI gayAM. eTale nagara bahAra mArge nIkaLI gayAM. // 14 // jyAre prabhAta thayuM, siMha jAgyo. potAnuM gaLuM khAlI lAgyuM. maNihAra nahoto. vicArato hato ke mAro hAra corAI gayo. tarata ja UThIne pelAM strI-puruSane meDIe pUryAM hatAM, tyAM javA gayo. Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 4 : DhALa - 3 241 na to strI-puruSa hatAM. na to cogAnamAM (cokamAM) ratha hato. jarUra A loko mAro hAra corIne bhAgI gayAM che. vicAre che ke teone pakaDI pADuM. mAro hAra pAcho laI AvuM. ane tarata ja tabelAmAMthI potAno ghoDo laIne teonI pAchaLa ravAnA thayo. ghoDAne ghaNA vegathI doDAvyo. pote hathiyAra sAthe lIdhAM che. vAyuvege ghoDo jaI rahyo che. pUrA bAvIza koza jatAM dUrathI ratha joyo. rathamAM beThelI rUpAlIe paNa ghoDA upara AvatA siMhane joyo. rUpALIe ratha haMkAratA bhImane kahyuM. ApaNI pAchaLa siMha kSatriya Thaga mArate ghoDe AvI rahyo che mATe ratha jaldI doDAva. ne rathane vegathI calAvyo. vaDalo dUrathI joyo. vaDa nIce thaIne ratha levarAvyo. //pA buddhizALI rUpAlIe maNihArane gaLAmAM paherI lIdho. vaDalAnI DALI pakaDI vaDa upara caDI gaI. bhImane ratha AgaLa laI javA kahyuM. pote vaDa upara caDI gaI. tevAmAM ghoDA sAthe siMha Thaga vaDalA nIce AvI Ubho. rUpALIne vaDalA upara joI. tethI ghoDA uparathI UtarI, zastro-hathiyAra je sAthe lAvyo hato te badhAM ja ghoDAnI najIka nIce mUkI dIdhAM. ane rUpALIne pakaDavA, potAno hAra levA vaDalA upara caDavA lAgyo. je DALethI te Avato hato te DALane rUpAlI choDI bIjI DALIe pahoMcI gaI. tyAMthI nIce UtarI gaI. siMha to haju DALI sAme joto joto AgaLa caDI rahyo che. rUpALI tenI najara cUkavIne pote nIce UtarI gaI. ane tarata ja siMhanA hathiyAra laIne ghoDA upara besIne tyAMthI rathanI pAchaLa nAsI chUTI. /(16nI te kahyuM che ke - vAjI (dhoDo), vezyA, ane vANiyAnI veTha karavI nakAmI che. jyAre je tenA adhikArI hoya tyAre te vakhate tenA tAbAmAM rahe che. bAkI teo kyAreya koInAye thatAM nathI. ghoDA upara besatI rUpALIne joIne siMha nIce UtarI Avyo. potAno ghoDo hathiyAra laIne cAlI jatI rUpALIne joI dhUrta siMha pote raDavA lAgyo. Thagane Thage chetaryA. eka strIthI chetarAyo. ThagAyo. hAtha ghasato rahI gayo. hAra gayo. ghoDo gayo. hathiyAra gayAM. strIthI ThagAyo. te raDato ghera pahoMcI gayo. jayAre A bAju rUpALI vAyuvege doDatI AgaLa ratha sAthe jatA bhImane maLI gaI. baMne khuzakhuzAla thatAM potAne raste AgaLa vadhyAM. ane sukhI thayAM. bhIma ane rUpAlI pahelAM ThagAyAM. ne pachI siMha ThagAyo. tethI zerane mAthe savAzera..kathA bhImanI ahIM pUrI thAya che. ' aDadhI rahelI kathA pUrI karatAM dhamila kamaLAne kahe che "mAtA ! ATalAM varSomAM mane AvA ghaNAe dhUtArA maLI gayA. paNa paMca parameSThinI kRpAe tathA saddagurunA supasAyathI haju huM Ajadina sudhImAM ThagAyo nathI. A cothA khaMDane vize sohAmaNI A trIjI DhALa kahI. zrI zubhavIravijayajI mahArAja kahe che ke "kumAranI devaguru uparanI anahada zraddhA e zraddhAne baLe kumAranI vAta sAMbhaLI kamaLA ghaNI harakhAI. have AgaLa zuM bane che te che zrotAjano ! tame sau sAMbhaLo. 18 khaMDa - 4: DhALa - 3 samApta -- dohA :kuMvarane kahe kamalA hasI, taja ati buddhi prakAza; kAma karIne utAvaLA Avo ihAM ama pAsa. 1 bhUpa bhujaMgama vANIyA, Thaga Thakara sonAra; vizvAse rahevuM nahi, maMkaDa bahua bIlADa. //rA Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 dhammilakumAra rAsa vezyA dvija koTavAla bhaTTa, nApita ne dyUtakAra; zastrI saMga na kIjIe; AThamo mUrkha gamAra // 3 // mokaluM bhADuM paraThayo, suMdara lejo mahela; jema vimalA suprasanna have, rahe vaLI ghoDA vahela 4 kamalasenA upadezathI uThe dhammila jAma; zabda zakuna hove bhalA, rIjhe vAMchita kAma. // 5 // -: umAMMca :aSTau pAdA budhe syu, naiva dharaNisute saptajIve padAni, zeyAnvekAdazorTe zazizani bhRguje sArdha catvAri pAdAH // tasmin kAle muhUrtaH sakala budhajanaH sarvakAryArthasiddhiH nAsmin paMcAMgazuddhirna ca khacarabalaM bhASitaM garga mukhyaH // 6 // dhammilanI vAta sAMbhaLI, kamaLA hasavA lAgI. hasatAM hasatAM kahe che ke "he vatsa ! tArI tIkSNa buddhinuM teja to kaMI ora ja che. bhale vatsa ! jaldI jAva. ane kArya patAvIne jaldI amArI pAse AvI jA. / / 1 / / vaLI kahevAya che ke...rAjA, sarpa, vaNika, Thaga, Thakkara ane sonI temaja mAMkaDuM (vAMdaruM) ane bilADo...ATalAnA vizvAse kyAreya rahevuM nahIM. vaLI kahevAya che ke vezyA, vipra(brAhmaNa), koTavALa, bhaTTa, nApita (hajAma), jugArI, zastrI(hiMsaka) ane mUrkha gamAra A ATheno saMga paNa kyAreya karavo nahIM. III upara meM je vAta kahI tene dhyAnamAM rAkhaje ane he kumAra sAMbhaLo ! suMdara majAno AMgaNAmAM bagIco hoya tevo mahela rahevA mATe pasaMda karajo. je sthAna joIne vimaLA vadhAre AnaMdamAM rahe. vaLI mahelanI AgaLa ja ApaNo ratha, ghoDA vagere paNa sArI rIte rAkhI zakAya. bhale bhADuM game te thAya paNa mokaLA manathI nakkI karajo.' // 4 // kamalasenAnI vAto sAMbhaLIne dhammila have nagaramAM javA taiyAra thayo. kamaLAnI sUcanAone paNa dhammile dhyAnamAM lIdhI che. paramAtmAnuM smaraNa karIne jyAM javA mATe paga upADe che tyAM zubha zukanane jaNAvatA zabdo thayA. zukanane svIkArato dhammila cAlatAM vicAre che ke mAruM kArya jarU2 siddha thaze. IIpI uklaMca H- kahyuM che ke budhanA ATha pAda, maMgaLanA nava, guru nA sAta, sUryanA 11 pAda, caMdra, zani, zukranA sADAcAra pAda te samaye te kALe je muhUrta sarva kAryanI siddhi karAve che te sarva paMDitone mAnya che. bIjuM vicAravAnuM rahetuM nathI. te pramANe mukhya paMDitapaNe jyotiSane jonArA gargaRSi vaDe A kahevAyuM che. A muhUrtamAM paMcAMganI zuddhi jovAnI jarUra rahetI nathI. ke nathI grahabaLa jovAnI jarUra. / / 1 / / DhALa cothI (svAmI sImaMdhara vinati...e dezI) catura cittacAhaka caMdramA, cAliyo mmilakumAra re; caMpAnI pAse caMdrAvatI, nadIjala caMcaLa sAra re,...catura...llll Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 4 : DhALa - 4 tAsa - 52vAha jala jaI paDe, pAse gaMgA e utkaMTha re, ramajhama karatI laghu bAlikA, dhAya male mAyane kaMTha re....catura... doya ghaDI tyAMhi naItaTa rahI, dekhato jalakamala tAma re; karata krIDAkalA kuzala te, nalinIdala cheda citrAma re...catura...IIII zuSka tarUtvaka pariveSTIne, bIDAM taMbola pa2e kIdha re; gaMgA pravAhamAM jaI paDe, caMdrAnaIjala saha siddha patra citrAma ema bahu karI, mehelato jAma kumAra re, narajugala tAma caMdrAtaTe, AvI dekhe teNi vAra pUchatAM doya te kuMvarane, patra chedaka koNa dakSa 2, kuMvara kahe, meM karI mheliyAM, pUchavuM kaho koNa lakSa re....catura...IIII te kahe caturaziromaNi, sAMbhaLo vAta guNadhAma re; re ...catura...III re ..catura...pA kapila bhUpAla caMpA taNo, putra vizekhara nAma re ..catura...III mitra varga karI paravaryo, suranadI khelato Aja re; vividha kaMjapatra citrAmaNA, dekhI vismita yuvarAja re ...catura...IIII guNa parIkSaka nRpanaMdane, jovA kAraNa ama doya ; preSiyA teNe ihAM AvIyA, harakhIyA tuma mukha joya re,...catura...AlI tumane bolAve yuvarAja te cAlIye dharIya ullAsa re; catura zuM catura melo male, to phaLe ubhayanI Aza re...catura...||10|| yaduAM H 243 gaMgA zrayAt satata haimavatI prasaMgAt, zItAMzunA ca zivadaityanipIDitosi, tApatrayAgniparipIDita mAnase meM, saMgatya tiSThasi tadobhaya kAryasiddhi // maMtrI nRpavaidya dAnesarI, dhArmika gaNaka kavirAja re; paMDita saghana nava mitrathI, sAdhIye vAMchita kAja re....catura...ll11|| ema suNI tehazuM AvIyo, dhammila nRpasuta pAsa re; karata praNAma nRpanaMdano bahuta Adara dIyo tAsa2e ...catura...ll12 catura caMpApurI kiMhA thakI, AvIyA pUche dha2I neha re; kusaMgapATaNathI kuMvara kahe, deza dekhaNa guNageha re ...catura...||13|| kahe yuvarAja ghara mANasAM, tuma taNAM kihAM vizrAma re; dhammila bole nadItaTe, caitya caMpakavana ThAma 2 ...catura...||14|| Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244 dhamilakumAra rAsa ema suNI phUpasuta haraSiyo, hatibaMdhe caDhI tAma re; dhamila pAse besArIne, AvIyA teha vanaThAma re.catura../15A mitrA eka nagaramAM mokalI, suMdara maMdira mAla re; dharmila vasatIne kAraNe, karatA yuvarAja ujamAla re catura.../1lI. karI bahumAna vimaLA, pramukha ratha sajI lAvyA puramAMhI re; mehelamAM sarva utAriyA, dAsa dAsI dIyAM tyAMhI re....catura.ll1NI Asana azana vasanAdike, pUrI dharI aMtara ne re, vaLI bhalAmaNa karI mitrane, bhUpasuta gayo nija geha re catura..18 bIje dine kamalA kahe kuMvarane, naItaTe gaye parabhAta re; gajazira caDI tame AvIyA, teNe same thaI suNo vAta re...catura.../1lI. vimalasenA kahe muja prate, e koNa gaja caDhI Aya re; meM kaha, dhammila teDavA, Ave tujhane jema rAya re..catura....ravA bhAgyano udaya kSaNamAM thayo, juo nija citta vicAra re; taja para rAga bahulo dhare jema jaga pariNIta nAra re...catura...ra1. sA kahe vAta e mata karo, mArI AgaLa mAya re; kAgarUpa dramaka mujha dAsa che, teNe karI mAna poSAya re....catura....rarA tama ThakurAI dekhI karI, rIjhI nahI e lavaleza re; , bahulakarmAne navi guNa dIye, saguruno upadeza re catura...ra3 dhali suNI mana ciMtave, devavacane maLI nAra re; te paNa mujha vaza navi thaI, kIjIye kavaNa prakAra re, catura.. rajA mana dharI jApa parameSTIno, karata nizi vasiya ekAMta re, divase bhojana karI mitrazuM, napasata sAthe krIDaMta re catura..ripo snAna tailAdika mardane, sarasa manoviMchita AhAra re; teNe karI rUpakAMti vadhI, huo kAmadeva avatAra re catura..rilI divasa beMtAlIsa vahI gayA. svapnAmAM deva kahe ema re vimalasenA tajha vaza hoMze, jAgatAM pragaTiyo prema re..catura...ravI khaMDa cothe sukha rasa bharI, DhALa cothI kahI sAra re; vIra kahe dharmathI pAmIe; jagatamAM jaya jaya kAra recatura.28 . dhammilakumAra anukrame cAlyo jAya che. caturonA citane AkarSatI caMdra vananI lIlAne joto caMpAnA vanamAMnI gaMgA nadI ane caMdrAvatI nadI vahetI zobhAmAM vadhAro karI rahI che. caMdrAvatI nadInA Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 4 : DhALa - 4 245 caMcaLa jaMLa taraMgo je uchALA mArIne pharI pAchA temAM ja jaIne paDe che. 1 laghu bAlikA potAnI - mAne kaMThe rUmajhuma karatI vaLagavA mATe jema dhase che tema caMdrAvatI nadI nAnA bALakanI peThe pAse rahelI gaMgAne maLavA mATe utkaMThApUrvaka utAvaLI vahI rahI che. rA. A baMne nadIno jayAM meLApa thAya che tyAM AgaLa kumAra te nadInA saMgamane joto be ghaDI tyAM ja rahyo. nadImAM Ama tema pharatAM ramatAM jalakamaLone joI rahyo che. AnaMdane pAmato kumAra kSaNavAra kuzaLatApUrvaka te nadInA nIra sAthe krIDA karavA lAgyo. krIDAnI kaLAmAM pravINa (hoMziyAra) kumAra kamaLone chedato tene citra vicitra (kamaLone) banAvIne nadInA vaheNamAM mUkato hato. phill vaLI jhADanI sUkI chAla laIne AvIne, te kamaLone temAM vIMTato hato. jANe pAnanAM bIDAM na hoya tevI rIte banAvato hato. caMdrAvatI nadInuM pANI gaMgAnadImAM paDatuM hatuM. tyAM ja kumAra A bIDelAM kamaLone mUkato hato. tethI pANI sAthe kamaLanAM bIDAM paNa vegathI gaMgA nadInA pravAhamAM AgaLa javA lAgyAM. jo A pramANe citravicitra pAnanAM bIDAM banAvIne mUkyA karato hato. ane AnaMda pAmato hato. te ja veLAe te caMdrAvatInA taTe be puruSo AvyA ane A pramANe krIDA karatA evA A paradezIne te baMne puruSo jovA lAgyA. pA AgaMtuka baMne puruSo ramatA kumArane pUche che ke he catura sujANa ! A kamaLonA patra chedaka ane tenAM bIDAM banAvanAra koNa mahArathI puruSa che? AvI kuzaLatA konAmAM rahelI che? kumAra kahe che ke, tame je joI rahyA cho te saghaLAM kamaLonAM patrane, chedana karIne, bIDAmAM goThavIne, nadInA vahetA nIramAM taratAM ame mUkyAM che. huM to ahI ramata karatAM A prakAre ramI rahyo chuM. bolo ! Apane A vAta pUchavAnuM prayojana zuM? ||6|| te puruSa kahevA lAgyA. te catura ziromaNi ! amAre A pUchavAnuM prayojana moTuM che. je kahuM te sAMbhaLo. A nadInA kAMThe vaselI caMpA nAme mahAnagarI che. A nagarInA mahArAjAzrI kapila nAme che. je nagaranI prajAne saMbhALe che. A amArA rAjAne ravizekhara nAmanA rAjakumAra che. tenA mitravargathI parivarelo ravizekhara rAjakumAra Aje gaMgA nadIe krIDA karavA mATe Avyo che. judAM judAM citrAmaNa karelAM kamaLapatro joIne te amArA yuvarAja ghaNA Azcarya pAmyA che. I8 guNaparIkSaka yuvarAjane AvA kamaLapatra banAvanAranI kaLAnI kadara karavI che ane kaLAne jANanArane jovo che. tethI amane be jaNAne ahIM tapAsa karavA mokalyA che. ane ame baMne jaNAe Apane joyA ne amane ghaNo AnaMda thayo. he kalAvAna mahApuruSa ! Apane amArA yuvarAja bolAve che. mATe ullAsapUrvaka amArI sAthe cAlo. caturanI sAthe caturano meLo jo thAya to baMnenI AzA phaLIbhUta thAya che. 10gA. uktI :- kahyuM che ke gaMgAno satata Azraya, pArvatIno saMga, ane caMdranI zItaLatA maLavA chatAM zivajI pIDita che. ane A traNenAM tArUpI agnithI mAruM mana pIDita che. jo te baMneno saMgama thAya to ubhaya pakSe kAryasiddhi thaI jAya che. 15 vaLI te yuvAna ! maMtrI, yuvarAja, dAnezvarI, dhArmika, jayotiSI, kavirAja, paMDita, dhanavAna ane mitra A nava pAsethI vAMchita kArya sAdhavuM joIe. /11aaaa baMnenI vAta sAMbhaLI kumAra teonI sAthe javA taiyAra thayo. yuvarAja jyAM hatA tyAM dhammila pahoMcI gayo. vivekI kumAre yuvarAjane praNAma karyA. yuvarAje paNa hAtha joDI praNAma karyA ane bahu AdarapUrvaka tenuM svAgata karyuM. 12 Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 dhamilakumAra rAsa snehathI yuvarAja kahe che he caturaziromaNI ! A caMpAnagarImAM tame kyAMthI AvI caDyA? kumAre javAba Apyo. ame sau kuzAgranagarathI AvIe chIe. deza-videza jovA - pharavA nIkaLyA chIe. pharatAM pharatAM tamArI A caMpApurImAM AvI caDyA. [13] he paradezI parUNA ! ahIMyAM tame ekalA cho ? sAthe parivAra haze ja ne? e saune hAla kyAM AgaLa mUkIne AvyA cho ? kyAM vizrAma karAvyo? dhamile kahyuM..caMpApurInI bahAra nadInA kinAre jayAM jinamaMdira che tyAM te caMpakavanamAM ame sau rahyA chIe. (14) nagaramAM makAnanI sagavaDa karavA jato hato. mArgamAM suMdara kamaLo joI tenI sAthe ramaNa karavAnuM mane mana thayuM. kumAranI vAta sAMbhaLI yuvarAja ghaNo AnaMda pAmyo. ane tarata pote hAthI upara beTho. bAjumAM dhamilane besADyo. hAthIyukta dhamilane laIne yuvarAja, caMpakavanamAM nadInA paTamAM kamaLA ane vimaLA jayAM rahyAM che tyAM AgaLa sau AvyA. //pI ravizekhara yuvarAje potAnA mitromAMthI eka mitrane nagaramAM mokalyo ane suMdara majhAno rahevAne mATe AvAsa jovarAvyo. jayAM dhammilane rahevAnuM che. tyAM badhI rIte taiyArI karavAno yuvarAje Adeza ApI dIdho. /16ll yuvarAja pote dhamilanI sAthe vanamAM gayo. kamaLA-vimaLAne maLyo. vimaLA vagerene bahumAnapUrvaka bolAvyA. Adara satkAra karyo. ratha taiyAra karIne sarvane nagaramAM laI gayo. suMdara majhAno mahela hato. tyAM saune utAro Apyo. sevAmAM ghaNAM dAsadAsI paNa mUkI dIdhAM. 1thI A pramANe yuvarAje dhamila Adi saune rahevAnI suMdara vyavasthA karI dIdhI ane premapUrvaka azana vasana, khAna-pAna ne vaLI vastro paNa ApyAM. sarabharAmAM kaMI khAmI ja na dekhAya. vaLI potAnA eka mitrane sUcanA karI ke, AvanAra navA mArA mahemAnone barAbara sAcavaje. teone agavaDa paDavI na joIe. ghaNI bhalAmaNo karI kumAra vizekhara potAnA mahele gayo. {/18 thAkelA sau parijanoe ArAma karyo. eka dina pasAra thaI gayo. rAta niMdamAM gaI. bIje divase prAtaHkArya patAvI kamaLA dhammila vAto karatAM beThAM che. kamaLA kahe che he vatsa ! gaIkAle savAre nadInA kinAre amane mUkIne tuM nagaramAM gayo ane tyAMthI tuM hAthInI aMbADIe besIne pAcho nadIkinAre Avyo. te vacalI veLAe (te samaya daramyAna) amArI baMne vacce je vAta thayelI te tuM sAMbhaLa. //19mAM vimaLasenA hAthI Avato joI mane pUchavA lAgI. mA ! hAthI upara besIne A koNa AvI rahyuM che? meM kahyuM ke "beTA ! na oLakhyo? je ApaNI sAthe che te dhammilakumAra ApaNane teDavA AvI rahyo che. rAjA jema udyAnamAM potAnI patnIne levA Ave tema te AvI rahyo che. ll2vA "beTI ! jo to kharI ! kSaNamAM bhAgyano kevo udaya thayo ? tuM tArA manathI vicAra kara. tArA upara keTalo apAra sneha che! te najare dekhAya che. jagatamAM paraNelI strI upara patino je rAga hoya tema te tArA upara rAgI thayo che.' ||21kamaLAnI vAta sAMbhaLI, vimaLA saheja chaMcheDAI. "mAtA ! mArI AgaLa tenI vAta karIza. ja nahi. tuM jo to kharI. enuM kAgaDA jevuM rUpa ! (tapa karIne kAyA zoSAvAthI zarIra zyAma thayuM che ane dUbaLo paNa ghaNo thaI gayo che. tethI vimaLA viparIta bole che.) e bhikhArI to mAro dAsa che. mA ! tethI te jayAM jAya che, tyAM badhe poSAya che, ema mAnaje. nahIM to kyAMye rakhaDato hota." ||rarA he vatsa, dhammila ! bhAre karmIne guruno upadeza guNakArI nIvaDato nathI. nirarthaka thAya che. tema tArI A badhI ThakurAI buddhithI karAtAM sarva kAryo, tArAmAM rahelA guNo, jotAM chatAM haju te rIjhatI nathI. 23 Page #290 -------------------------------------------------------------------------- Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ O B.G. - M ; 9925020106 Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 4 : DhALa - 5 24o kamaLAnI vAta sAMbhaLI dhamila manamAM vicAre che. nasIbayoge, devanA vacanathI strIno yoga thayo. . paNa haju mAre vaza na thaI. re ! bhAgyamAM zuM haze? te kAraNe have mAre zyo upAya karavo ! khera ! ciMtAthI saryuM! Il24 dhamilane deva guru upara atUTa zraddhA che. te rAtrine vize ekAMtamAM dhyAna dharavA lAgyo. vaLI bIje divase mitranI sAthe bhojana karIne te yuvarAjanI sAthe krIDA karavA lAgyo. IfpI dhammila kumAra have sagavaDabharyA saMsAramAM majhathI rahevA lAgyA. managamatAM bhojana Aroge che. zarIranI mAvajata kare che. zarIre telAdi vagere majjana kare che. pauSTika AhAra le che ane rAjakumAra sAthe krIDA kare che. A rIte sukhabhara rahetAM kRza thayeluM zarIra have barAbara kAMtiyukta suDoLa thavA lAgyuM. mULabhUta zarIranuM rUpa have pragaTa thavA lAgyuM. jotajotAmAM deha suMdara, rUpavAna thatAM. kAmadevane harAve tevuM rUpa khIlI UThyuM. radI sukhabhara divaso jatAM vAra lAge ? jotajotAmAM caMpAnagarImAM AvyA ne 42 divasa thaI gayA. 42 mI rAtrie sukhabhara niMda letA kumAra dhammilane svapnAmAM deva kahe che ke he kumAra ! have ciMtA na karIza. vimalasenA tane vaza thaze. tArI thaIne raheze. tene tArA upara apAra prema pragaTaze. 27 cothA khaMDane vize A cothI DhALa sukharUpa ane sArabhUta kahI. vIravijayajI mahArAja kahe che ke AmAM sAra e che ke asAra saMsAramAM dharmathI jayajayakAra maLe che. mATe sau dharmane mATe udyama karo. 28 khaMDa - 4H DhALa - 4 samApta -- dohA :eka dine rAjakuMvara maLI, goSTikazuM kare vAta; vimaLA dhammilanI nathI, nArI avarazuM jAta III bola cAla navi dekhIe; nahIM ehane vaza nAra; kAlya bhelA vana jaI, lIje ehano pAra. merA sama saMpI sahune kahe, jalakrIDAne heta; jamavuM ramavuM vADIe; Avajo nArI sameta. dhammila kamalAne kahe, gaI caMpAmAM lAja, goSTila hasaze vanajale, dekhatAM yuvarAja 4ll suNI kamalA vimalA pratye; jaMpe te uparAMTha; ati tAMDyuM tUTI jaze, sAMdhatAM paDaze gAMTha //paNI suMdara rUpe na rAcIe, mAcIe guNIne saMga, paMDita prIti niravahe, mUrakha raMga pataMga llll have eka divasa niyamita maLatA mitronI sAthe goSThI karatA rAjakumArane ekAeka eka mitrae kahyuM. te yuvarAja ! je paradezI dhamila potAnA parivAra sAthe Avyo che. tenI sAthe je strI vimaLA che. te strI dhamilanI hoya tema mane lAgatuM nathI. mAna na mAna mitra ! A je vimaLA che te anyanI strI che. tenA Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 dhamilakumAra rAsa kAraNa ke jayAre paNa prasaMga Avyo haze tyAre meM joyuM che ke vimaLA, dhammilanI sAthe koI jAtanI vAtacIta karatI nathI. baMne vacce bolavA ke cAlavA ke bIjo paNa koI vyavahAra meM joyo nathI. A strI dhamilane samarpita nathI. vAta sAMbhaLI rAjakumAra bolyo ke "kharekhara tane evuM dekhAyuM? zuM A vimaLA dhammilanI patnI nathI ? AvatI kAle ApaNe sau bhegA thaIne parIkSA karIe. //rA to zuM karavuM? vicArIne badhAe saMpIne eka nirNaya karyo. AvatI kAle ApaNe sau mitro, sau potapotAnI patnI sAthe jalakrIDA karavA sarovare javuM ane pAse rahelI vADImAM sau e ujANI karavI. ramavuM - haravuM - pharavuM ane badhAe vADImAM sAthe jamavuM. nakkI karyA pachI yuvarAje dhamilane paNa kahevarAvyuM ke AvatI kAle ujANI ane jalakrIDA mitro sAthe goThavI che. saue potapotAnI patnI sAthe vADIe AvavuM. tame paNa samayasara Avajo. #all dhamila samajI gayo ke AvatI kAle ApaNI vAta khullI thaI jaze. vimaLA samajatI nathI ane tarata ja kamaLAne kahevA lAgyo. "he mAtA ! dharmasaMkaTa AvyuM che." tenA mukha upara glAni chavAyelI joI kamaLA bolI. "he vatsa ! kema udAsa ! dharma saMkaTa zuM AvyuM che ?" dhammila kahe "mA ! AvatI kAle A caMpAnagarImAM mArI lAja jaze. atyAra sudhI sAcavIne vadhArelI AbarU cAlI jaze. ane saghaLI bInA kahI saMbhaLAvI. te sAMbhaLI kamaLA paNa ciMtAmAM paDI. dhammila kahe che "mA! bIjuM to ThIka, paNa tyAM to mArA mitro mArI hAMsI uDAvaze. rAjakumAra A badhuM joze to mArI zI dazA! mA ! vicAro. huM zuM karuM ?" l4o dhammilanI vAta sAMbhaLI kamaLA AzvAsana ApatAM kahe che "vatsa! utAvaLo na thA ! dhIrajanA phaLa mIThAM. rasto kADhuM chuM." ne pachI vimaLA pAse jaIne kamaLAne kahe che "re ! beTI ! ahIM rahyA te amArI vAta sAMbhaLIne ! dhammila keTalo duHkhI thAya che? khabara paDe che tane ! hA ! tuM to have ghaNI svacchaMdI thaI gaI che. have to mAruM paNa sAMbhaLatI nathI. dhamila sAthe ati tANyuM tUTI jAya ema che. tUTelAne sAMdhavA jaIe to gAMTha paDe. tethI eka sarakhI A jIda te sArI na kahevAya. po! dIkarI ! ati suMdara rUpamAM ghaNuM rAcavuM nahIM. kyAreka guNIjananA saMgane paNa mANavo joIe. dhammila tane rUpavAna lAgato nathI. paNa guNavAna to che ja. ne have to tenuM mULarUpa paNa atisohAmaNuM che. chatAM tuM tenI upekSA kare che. paNa sujJa sajjana paMDita hoya te ja A vAtane samajIne prema - snehane vahana karI zake. bAkI mUrmano saMga ke raMga to pataMga jevo hoya che. dhamila to buddhizALI ane guNiyala che. tethI mAtra eka pakSe tArI tarapha prIti rAkhe che. te tenI keTalI upekSA kare che? A ThIka lAge che tane ! jarA mArI vAtane samaja." flNI DhALa pAMcamI (madhubiMdu samo saMsAra, muMjhANA mAlkatA...e dezI...) suNa vimala vimalamati, mati tAharI kihAM gaI; samajAvI na samaje kAMI, rojha pare thaI; piyarameM tajI rAjadhAnI, javAnI jAgate; deI janma UcherI jeNa, rahyAM dila dAjhA~.ll1/l Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 4 : DhALa - 5 3. zIkha devI caturane sAra, na devI mUrakhAM; sugRhI nigRhI kapi kIdha, nahI guNa pArakhAM ......... Teka tihAM paNa apajazano tAga, rahyo nahIM pAchale; sukha levA nIkalIyA videza, rahyo kleza Agale; khalavATa zire 2vitApa, tarpato nara ghaNo; AvI beTho zItala tarU chAMha, koTha phaLe haNyo. ...zIkha...2/ dAna mAna auSadha apamAna, suratIkuM chupADIe; Ayu dhana maMtra gharanuM chidra, kahI na dekhADIe. deva rUThe dIe duHkha poTha, te sehevI sohalI; aNasamaju haThIlI nAra, zIkhavavI dohyalI. ...zIkha...tA vAraMvAra ghaNuM zuM kahIe, kalA cosaTha bhaNI; paNa dIrgha najara nahI hoya kAMI, thaI nRpanaMdinI; mati thoDI uche2I chorI, cakorI sAMbhalo; dharmilanuM vacana pramANa, karo tajI Amalo. ...zIkha...II4 na maLe naraH ehavo vara, saMsAre jovatAM, tajI e vara avara ka2eza, jaze dina rovatAM; raMgarasiyA bAhira raMga, caNoThI sama ghaNAM; nara uttama cUnA samAna, dIe raMga nahIM maNA. ...zIkha...pA nara dakSa kalAM vijJAna, rati guNe aTakalyo; tuja bhAgya udayathI eha, sura sAnidhya maLyo; kAMI tUTAtUTa sUtra, sujANe sAMdhIe; vaLI pANI pahelI pALa, panotI bAMdhIe. ...zIkha...dA nisnehI durjana sAthe neha nivArIye, prIti vadhArIye; susanehI sajjana sAtha, jaga nArI narane pAya, paraMtI dekhIye; tuja virUA sahe e bola, tasa na uvekhIye. ...zIkha...IInI ratI kAka kareMkake saMga ke, haMsA sarovare, jIva jalacara jalazuM prIta, paMkhI tarUvare, paMDitane paMDita khelake, mUrakhe mUrakhAM, tehane tehavAzuM prema, je jeha sArikhAM. ...zIkha...IIII 249 Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 dharmilakumAra rAsa zI cAhanA kalpatarunI, je merU rahyA; maNi mANeka nAve kAja, sAyara saMgrahRAA; rAyarANAnI zI cAha, je svAratha pUrIyA; rUDA rAyaNane sahakAra, je upagArIyA...zIkha...lA. kema dhammilane bharatArapaNe, navi mAnatI, dAnadharmI vaDe jagavIra, thAze zrIpati; tethI adhika ho e jo cAha to, vana kriIDArameM; parabhAte nUpasuta sAtha, nara boholA jaze..zIkha.../1nA tame paNa tihAM jaIne rUpa, nihAlo nara taNAM, IcchAe varo vara anya, kuMvArIne vara ghaNAM; manamAnyA nara zuM goTha, karo sarajI jihAM, amo jaIzuM amAre deza, tame rahejo tihAM...zIkha../11AA. jehane gharanArI kumArI, kulakSaNa beTIyAM; nara nirdhana putra kuputra, kusaMge bheTIyAM; e sarvane sutAM choDI, na rahIe TukaDe; dUra jaI vasIe daza koza, lavaMte kUkaDe zIkha.1ra. rUpa jo vana vaNikanuM dekhI, rIjhI ghaNI, paNa na karI parIkSA kAMhI, guNa avaguNa taNI; A dhammila rAgI rU5, dhIraja sura sAriso; devaratna dIe kaMThahAra uDAve vAyaso..zIkha../1all Avalane phUla vicAle. paDI caMpakalI; tima caturAM kerI goTha, mUrakhazuM maLI; lAta paMDitanI vara mUrakha hita nahu jANIyA; kaMI rUThA bhalA bhUpAla, tUThA nahi vANIyA...zIkha....I14A. jo pahelI paraNIza to tuM, hoe paTTadhArikA; deva vayaNe varase eha, rAjakumArikA; ethI adhiko guNavaMta, puruSa jagamAM nahI; ApadApaNuM tajI vatsa, ehano varo sahI.zIkha...15A. ApajIMde vibudha nara paNa viNasaMta dekhIe; tujha sarikhI sukomala nAra, zI gati lekhIe; Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 4 : DhALa - 5 251 * vasudattA nArI icchA, vihArI duHkha varI; vaLI zaradamana nararAya, Apa mati karI...zIkha.../19ll muja zIkha sudhArasa pIne, magana ho sadA, sukhane vilaso ehanI, sAtha karI mudA, khaMDa cothe paMcamI DhAla e, dhammila rAsanI, zubhavIra vivekanI vAta, pUraNa AzanI...zIkha...ll1LA he beTI ! nirmaLabuddhivALI ke vimaLA ! tuM sAMbhaLa. re ! tArI zI dazA thaze? mane to e ja samajAtuM nathI. ke ATalI samajAvavA chatAM tuM jaMgalanA rojhanI jema koI vAte samajatI nathI. A yauvanavayamAM rAjadhAnI sarakhA piyarano tyAga karI dIdho. janmathI laIne Ajadina taka tane ucheranAra ke lAlanapAlana karIne tAruM jatana karanAra je tArAM mAtApitA tenAM haiyAM to dAjhatAM ja rahyAM. ciMtAmAM mUkIne cAlI nIkaLyAM. meM tAruM sArI rIte jatana karyuM to mAruM paNa mAnatI nathI. //// murkha vAMdarAnI kathA-sujJa, samaju caturane zikSA (hitazikSA) ApavI sArI. paNa mUrkhane kyAreya na devI. mUrakhathI to dUra sArA. mUrkhaziromaNI vAMdarAne zikhAmaNa devA jatAM guNane samajato nathI. paNa ene zikhAmaNa ApanAra bicArI sugarI gharabAra vinAnI thaI gaI. //rA. kathAH-suMgarI nAmanuM pakSI, je mALo bAMdhavAmAM hoMziyAra hoya che. vanamAM eka vRkSa upara suMdara majAno mALo bAMdhI sugarIbena rahetAM hatAM. A ja vRkSa upara eka vAMdaro paNa raheto hato. game tyAM jAya paNa sAMja paDe vAMdarAbhAI A ja vRkSa upara AvI jatA. varSARtumAM varasAda ghaNo paDe. sugarInA mALAmAM eka TIpuM paNa pANI Ave ja nahIM. evo majAno mALo. dhodhamAra varasAda paDatAM paNa sugarIbena salAmata. vAMdarAbhAI vRkSa upara bhIMjAyA ja kare. varasAda ne vaLI ThaMDo pavana phUMkAyo. vAMdarAbhAI tharathara dhrUje. mALAmAM sugarIbena joyA ja kare. DAhyA thaIne vAMdarAne zikhAmaNa devA gayAM. kahe ke "bhAI ! tamAre to be hAtha ane paga badhuM ja che. to tame mArI jema rahevA mATe (makAna) kaMIka bAMdhyuM hota to Ama bhIMjAIne tharathara dhrujavuM na paData. meM mArI eka cAMca vaDe kevo sarasa mALo bAMdhyo che. kevI majAthI aMdara beThI chuM. na ThaMDI, na bhIMjAvuM. kevI zAMti ? thoDuM bolIne baMdha karyuM hota to sugarIbenanuM bagaData nahIM. vadhAre DahApaNa karavA gayAM ne vAMdarAbhAIne gusso Avyo. sugarInI DALe chalAMga mArI pahoMcI gayo. kahe ke jo tane bAMdhatAM AvaDe che to mane toDatAM AvaDe che. le, ema kahI hAtha vaDe mALo toDI nAMkhyo. sugarIbena to UThIne bIje DALe jaIne beThAM. bhIMjAMyAM ne tharathara dhrUjavA lAgyAM. ghara vinAnAM thaI gayAM. 1Ama mUkhane zikhAmaNa ApavI khoTI che. vimaLA ! AnI jema tane zikhAmaNa ApavI nakAmI che. piyarathI nIkaLI che. to have tyAM paNa apayaza ja gavAze. ane sukha meLavavA videza nIkaLyA, to ahIMyAM paNa kleza ? "TAliyAnA mAthe koThAnA phaLanI" jema tArA nAme kyAMye zAMti maLe nahIM. - "TAliyAne mAthe koThAM" :- koI eka mANasane mAthe TAla hatI. eka gAmathI bIje gAma jatAM te TAlavALAne taDako thatAM tApe dAjhavA lAgyo. TAlane kAraNe mAthuM paNa tapI javA lAgyuM. zItaLatA - meLavavA mATe koThAnA vRkSa nIce tenI chAyAmAM visAmo levA beTho. to koThAnA vRkSa uparathI koThAnuM Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmilakumAra rAsa phaLa tenA mAthA upara paDyuM. mAthe TAla hovAthI koThAnuM phaLa paDavAthI te tyAM haNAyo. darekanuM bhAgya be DagalAM AgaLa AgaLa ja hoya che. bicArAne sukha meLavavAnA sthAne duHkhanI prApti thaI. // 2 // vaLI kahevAya che ke dAna-mAnaapamAna-auSadha ane prema A vastu gupta rAkhavI joIe. temaja Ayu, dhana, maMtra ane gharanuM chidra. A vastu koIne paNa batAvavI na joIe. paNa vimalA ! tuM to hAthe karIne gharanuM chidra batAve che. jo nasIba rUThe ane poTha bharIne du:kha Ape to te duHkha sahana karavuM saheluM che. paNa aNasamaju haThIlI strIne samajAvavI ghaNI duSkara vAta che. IIjhA 252 vadhAre kahevAthI zuM ? cosaTha kaLA bhaNIne catura to ghaNI thaI. rAjaputrI che. chatAMye dIrghadRSTi tArAmAM nathI. bhaNI paNa gaNI nathI. tArI buddhi kAma na karatI hoya to koIkanI buddhi udhAra le. he cakora dIkarI ! mAruM kahevuM sAMbhaLa ane dhammilanI vAta mAnya kara. tenI sAthe javAthI sukhI thaIza. vadhAre zuM kahuM ? IIII dIvo laIne gotavAM jatAM paNa Avo suMdara puruSa nahIM maLe. rakhe Ane choDI bIjAne jo varIza, to pAchaLathI pastAvo thaze. roI roIne jiMdagI pUrI karavI paDaze. bahArathI to caNoThInI jevA raMgarasiyA ghaNAye maLaze. paNa A saMsAramAM cUnA sarakhA ke jenA saMgano raMga abhaMga hoya tevA uttamapuruSo je kahevAya che te maLaze nahIM. / / 5 / / vividha kaLA ane vijJAnamAM dakSa evA koIka ja hoya che. tArA pratyenA prema-rAgane kAraNe te ahIM rokAyo che. nahIM to kyAranoya cAlyo gayo hota. samaja tArA bhAgyano udaya thayo che. jethI mahApuNyazALI A puruSa ahIM AvI gayo che. to tAre tenA snehataMtunuM tUTatuM, tUTI raheluM sUtra sArI rIte sAMdhavuM joIe. pANI AvatAM pahelAM he panotI ! (pavitra kanyA) tAre pALa bAMdhI devI joIe. // 6 // niHsnehI durjananI sAthenA snehane tyajI devo joIe. sajjana snehI sAthe sneha sArI rIte vadhAravo joIe. putrI ! jagatamAM strI ja puruSanA page paDatI dekhAya che. jyAre ahIM to tadana viruddha dekhAya che. te bicAro tArA kaDavA veNane sahana kare che. have to samajane ! tAre AvA sajjananI upekSA karavI na joIe. 1aa kahevAya che ke kAgaDAne hADakAMno saMga game che. haMsane nirmaLa pANIthI bharela sarovara game che. jalacara jIvone jala sAthe prIta hoya che. jyAre pakSIone vRkSa game. paMDita paMDitanI sAthe khele vAdavivAda karIne AnaMda pAme che. jyAre mUrkhAne mUrkhanI sAthe 2mavuM hasavuM game che. je jenA sarakhAM hoya tene tevA sAthe prema pragaTe che. mATe tane sajjanano saMga kyAMthI ruce ? tuM mUrkha gamAra che. III re vahAlI dIkarI ! meru parvata upara rahelA kalpavRkSanI tathA sAgara taLiye rahelA mANeka motInI icchA karavI zA kAmanI ? je ApaNane kAma ja na Ave. svArthI rAjA-rANAnI zuM cAhanA karavI ! te karatAM paraupakArI vanamAM rahelA bhalA AMbA ane rAyaNaghaNAM sArAM. je patthara mAre tene phaLa Ape. vaLI tApathI dagdha thayelAne zItaLatA Ape. je ApaNA upakArI che. / / 9 / / tuM dhammilane svAmI tarIke svIkA2vA taiyA2 kema thatI nathI ? mane e ja samajAtuM nathI. jo e keTalo zUravIra che ! bhaviSyamAM jagatamAM ghaNA dAnane ApanAro dharmanI ArAdhanA karanAro zrIpati - lakSmIno pati kRSNa athavA dhanabhaMDArI kube2 sarakho thaze. vaLI tenAthI adhika rAjakumAra paNa jenI cAhanA kare che. maitrI bAMdhI che. te yuvarAja sAthe kAle savAre raMgarasiyA mitronI sAthe vanakrIDA karavA jaze. badhA ja dhammilanI maitrI cAhe che ane tene enAthI ya vadhAre jo koI apekSA hoya to kAle prabhAte rAjakuMvaranI sAthe vanakrIDAnA rasiyA ghaNA puruSo tyAM jaze. // 1 // Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 4 : DhALa - 1 253 vanakrIDAmAM tame paNa jajo. tyAM ghaNA puruSo haze. rUpa yauvana kaLAne joIne je game tenI sAthe icchAthI varajo. "kahyuM che ke kuMvArI kanyAne so vara - so ghara" to tame tamAre dhammilane choDI daIne bIjA varane varajo. ane saMsAra mAMDajo. ame to pachI amAre deza jaIzuM. ll11il kahyuM che ke jene ghara kunArI hoya, kulakSaNI beTI hoya, nirdhana puruSa hoya ane putra kuputra ja hoya AvA kusaMgano bheTo thaI jAya to A sarvane sUtAM choDI devA joIe. tevA kusaMgInI najIka paNa na rahevAya. daza gAu dUra dezAMtare jaIne vasavuM joIe. /1rA vimaLA ! vaNika dhammila upara rUpa yauvana dekhIne ghaNI rAgI thaI. paNa guNanI parIkSA na karI. teNe tArI parIkSA karI lIdhI. saMketa karIne Avyo nahIM ane kevo khasI gayo ? joyuM ne ! jayAre A dhamila tArA upara kevo sneha dhare che. rUpa-yauvana paNa che. dhairya Adi guNothI bharelo che. AvA deva jevA puruSane tuM tarachoDe che. re gamAra ! kaMThamAM paherelA hAranuM ratna deva prasanna thaIne Ape, tene kAMkaro samajIne kAgaDo uDADavA pheMkI de. tenI jema tuM paNa A ratna jevA devAMzI puruSanI upekSA kare che, tyAga kare che. (13AvaLanAM phUlo vacce jema caMpAnI kaLI paDe, tema caturA (kaLI jevI tuM, evI tArI goThaDI vaNika mUrakha dhammila sAthe thaI che. paMDitajanoe svacchedIne hitakArI vacana paNa na kahevuM.ruSTamAna (gussAvALo) thayelA bhUpAla(rAjA) bhalA. paNa khuza thayelo (mUrakha) vANiyo khoTo. 14 vaLI jo A dhamilane tuM pahelI paraNIza to paTTarANI thaIza. ene to devanuM vacana che ke ghaNI rAjakumArikAno te bharatAra thaze. dIvo laIne zodhavA jatAM A jagatamAM tane AnAthI adhika guNavAna puruSa jaDaze nahIM. maLaze nahIM. vatsa ! have svacchaMdIpaNuM choDIne, tuM AMne paraNI jA. //hpI. - buddhizALI jano paNa jo svacchaMdI hoya to te jagatamAMthI samAjathI pheMkAyA che. potAnA vinAzane noMtare che. to tArA jevI sukumAlI yauvanavaya pAmelI tArI zI gati (dazA) thaze? jo vasudattA nArI potAnI IcchA pramANe vartI to mahA duHkhane pAmI. tema vaLI zatrudamana rAjA paNa ApamatithI duHkhI thayo. ll16ll mATe kahuM chuM ke mArI zikhAmaNa rUpa amRtarasane pI ane sadA sukhI thA. dhammilanI sAthe AnaMdathI tAro saMsAra bhogava. cothA khaMDane viSe dhammilakumAranA rAsanI pAMcamI DhALa kahI. zubhavIravijayajI mahArAja kahe che ke jenA haiye vivekarUpI dIvo jhaLahaLato hoya tenI saghaLI AzAo pUrNa thAya che. [1thA khaMDa - 4: DhALa - 5 samApta -- dohA :vimalasenA vinaye vade, mA tujha vacana pramANa; tuM hitakara mujha janamanI, tujha sAthe mujha prANa. /// mujha mehalI tujhane javuM, bolavuM na ghaTe tujha, huM na rahuM khiNa vegalI; jANe tuM hRdayanuM gujha ll rA je je vacana tame kahyA; te sAva sAcA mAya; auSadha vaidya kaTuka dIe; rogIne sukha thAya. Ilal paNa mujhane kaho te kathA, koNa vasudattA nAra; Apa mate kema duHkha lahyuM, kahe kamalA adhikAra. 4 Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 dharmilakumAra rAsa hRdayapalaTo :- dhAvamAtA ghaNuM samajAvavA chatAM haju sudhI e vAtane mAnavA taiyAra nathI. paNa ghaNuM ghaNuM kahetAM chatAM jyAre chellI Toca para pahoMcI dhAvamAtAe kahyuM ke tArA manamAnItAne paraNI jA. huM mArA deza bhegI thaI jAuM. chelle tIra vimaLAne ghaNI asara karI gayuM. jANyuM ke have mAtA mArAthI kaMTALIne javAnI vAta kare che. tethI mAtA kamaLAnI vAta mAnI lIdhI. have vimaLasenA vinayathI mAM kamaLAne kahe che. "mA ! teM mane ghaNuM kahI nAkhyuM. paNa. paNa mAruM mana mAnavA taiyAra na hatuM. paNa have ghaNuM vicAratAM tArI vAta mane sAcI lAgI. mA ! tAruM vacana mAre pramANa. mArA janmathI, te mArI khevanA karI che. mArA hitane kalyANane joyuM che. mArA prANa tArI sAthe che. tArA vinA huM eka ghaDI paNa rahI zakuM tema nathI. /1ii. mA ! tuM kahe che huM have mArA dezamAM jaIza. mane mUkIne javAnI vAta karI. te yogya nathI. tuM to mane jANe che ke kSaNamAtra paNa huM tArA vinA rahI zakuM tema nathI. A pramANe bolI mane duHkhI na karIza. //rA he mAtA ! teM je je vacano kahyAM te sarva vacano sAcAM che. vaidyarAja kaDavAM auSadha rogIne Ape. paNa te niyamita le to te rogIne mATe hitakArI che. sukhakArI che. saMsA paNa mA ! mane e kathA kahone ke vasudattA strI koNa? je potAnI buddhithI cAlI to mahAduHkhI thaI. have vimaLAnI jijJAsA pUrI karavA poSavA kamaLA vasudattAno adhikAra kahe che. DhALa chaThThI (bIjI zaraNa bhAvanA....e dezI...) ujajeNI nagarI vase, gAthApati ziradAra re; nAme vasumitra suMdaruM, dhanasirIno bharatAra re; dhanavasa tAsakumAra, re beTI vasudattA sAra re, dekhI raMbhAvatAra re, nAganI kanyA udAra re,.../1al nAThI peThI pAtAla re, hajIya na Avyo nikAla re; ApamatI avaLo cale, na vale vAlyo lagAra re; " avaLo rAhuno cAra re; mUkI mAthAno bhAra re, caMdrane kare apakAra re, teNe tana kRSNa apAra re;.Apa...rA kosaMbI nagarI thakI, dhanadeva sArathavAha re; vepAre tihAM AvIyo, lAgo prema athAha re, vasudattAno vivAha re, te zuM kIdho utsAha re; leI nijaghara jAha re, mAtApitA vahU cAha re..Apa..lal sukha saMbhoga vilAsamAM, keto kALa gamAya re; surasama naMdana do thayA, trIjo garbhe gavAya re; pIyu paradeza sadhAya re, vasudattA vilakhAya re; . mAtA pitA citta lAya re, maLavAnuM mana thAya re..Apa...jA Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 4.: DhALa - 6 255 teNe same puravana utaryo, sAtha ujajeNIye jAya re; * vasudattA suNI saja thaI, sAsu sasaro rokAya re; kaho putrI kihAM jAya re, ekalI paMthe bIhAya re; tujha pati jaba ghara Aya re, tava citta karajo sohAya re...Apa.../pI. sasarAne vaLata kahe, mujha pati zuM karanAra re, Apa mate calI ekalI, na gaNI zIkha lagAra re, do suta sAthe vihAra re, sAtha gayo koSa cAra re; bhUlI paMtha gamAra re, cAlI paMtha ujA2 re...Apa..III te dina dhanadeva AvIyo, pUche mAyane vAta re; sarva kahe vahU nahi rahI, rAkhI paNa parabhAta re; pIDe haThIlI kujAta re, piyarIyAM bhaNI jAta re, sAtha gayo laI rAta re, jANIye bheLI na thAta re...Apa...NI sAMbhaLI dhanadeva cAlIyo, tasa pagale anusAra re, aradhI rAtre te jaI maLyo, dekhI aTavI mojhAra re, - rotAM cAle kumAra re, vAlI na valI te nAra re; suMdara vRkSa nihAra re, rAta vasyA teNI vAra re...Apa...8 vasudattA peTa vedanA, vyApI khamIya na jAya re; liMbAdika tarU pallave, bhArI paNa na samAya re; putra janma tihAM thAya re, rAtri timira bharAya re; do suta niMda gherAya re, na lahe jaLa taNuM hAya re, teNe navi zauca karAya re... Apa..!A. rUdhira gaMdha mRgamaMsa jayu, pAmI vAgha AvaMta re, leI gayo dhanadevane, sA tasa duHkhe rovaMta re, lahI mUcha vilapaMta re, tapta hRdaya bhayabhrAMta re, teNe thaNa dUdha balaMta re, janmyo bALa maraMta re; ubhaya vijoge jalaMta re...Apa.../1nA rotI parabhAte do suta grahI, raNamAM cAlI te jAya re; vRSTi akALe tihAM thaI, nadIe nIra bharAya re, dekhI viThThala thAya re, eka suta utarI Aya re, Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 dhamilakumAra rAsa te paNa tIre ThavAya re, bIjo levAne jAya re; leI jala utarAya re...Apa...11 vicamAM zIlAtala khasI paDI, hAtha vachUTo te bALa re; jaLavege doya vahI gayAM, pAmyo naMdana kALI re, jaLa paDI mAta nihAla re, kAMThe je Thavyo bALa re; nehe nadIya vicAla re, paDIyo deI te phALa re; maraNa lahyo tatakALa re...Apa...12 jala veheto tarU eka lahI, vaLagI jIvita Aza re, doya ghaDIe taTa utarI, beThI thaI nirAza re; uThI gaI vanavAsa re, jhAlI taskare tAsa re; siMhaguhapAla che pAsa re, leI gayA bhara Asa re, Apa../13 kAladaMDa senApati, bheTa karI sajI veSa re, paTTarANI karI thApato, dekhI rUpa vizeSa re, bIjI rANI azeSa re, mukha navi jue naresa re, karatI te kleza re, cite chidra laheza re, to savi kAja kareza re.Apa...14 varasAMtara eka suta thayo, vasudattA sama rU5 re, tava nRpane kahe rANIyo, tame paDIyA rUpa kUpa re, teNe ame kahIye zuM bhUpa re, dekho putra sarU5 re, bhogave paranara gU5 re; narasama hoe sutarU5 re, pUjo priya karI dhUpa re..Apa.../pA kAhADI khaDraga dharI Agale, suta A tima parakhAya re, nija suta mukha zyAma ujaLuM, bAla teja na khamAya re, nayana adhara kara pAya re; tapanodaya kayuM jhagAya re, nija tanu dekhe vicchAya re, kopyo duSTa te rAya re, putra haNyo deI dhAya re...Apa.../1ell. vasudattA zira mUDIne mArI netra prahAra re, bhilla subhaTane ApI kahe, bAMdhe tarU pura bAra re, dekho loka hajAra re teNe jaI bAMdhI te nAra re, paMthe tarUmUla zAla re, pAse kaMTaka dhAra re, pApane udaya vicAra re...Apa.ll1LA Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 4 : DhALa - 6 azaraNa dIna anAtha sA, tarasI bhukhI kaMgAla re. ehave bhAgya udaya thakI, AvI uta2Iyo vizAla re, sAtha sarovarapALa re jAye ujjaiNIye hAla re, jotAM tRNa kaTha hAra re; sA tarU bAMdhI nihAla re, 250 choDI lAvyA dayAla re...Apa..||18| sArathavAhane soMpatAM, svastha thaI teNI vAra re, pUchI vAta dhIraja dIe, kahe navi bIke lagAra re; tujha bAMdhava gharabAra re, tehavuM mujha ghara dhAra re; rahe suNI vasudattA nAra re, sArthavAha kare sAra re...Apa.. / / 19 / nAme suvratA sAdhavI, bahucelI parivAra re, jIvita svAmIne vAMdavA, sAthameM karata vihAra re, thaI sa saMgati sAra re; suNI nava tattva vicAra re, lahI saMsAra asAra re; sArtheza ANA dhAra re, lIdho saMjamabhAra ..Apa..520A gurUNI sAthe ujeNIe, maLIyAM mA tAta bhAya re, vitaka vItyA te savi kahyA, sayaNAM samakti pAya re, duguNo saMvega thAya re, tapa karatI nirmAya re, aMtye svarge sadhAya re, zrI jina dharma pasAya re...Apa..||21|| cothe khaMDe e kahI, chaThThI zrI zubhavIranI vANIye, dharajo zIkha 2sAla re, ThaMDI karma jaMjAla re, laho DhalakatI DhALa re, amRtanI paranAla re, ApamatipaNuM TAla re, zivasukha ujamAla re...Apa..||22|| svacchaMdI vasudattA kathA H- ghaNAM varSa pahelAMnI A vAta che. ujjaiNI nAmanI nagarI che. A nagarImAM vasumitra nAmano dhanADhya purohita raheto hato. dhanazrI nAme priya strI hatI. baMneno saMsAra sukhamAM hato. AnaMdathI divaso jAya che. saMsAra bhogavatAM baMne thakI eka putra-eka putrInI prApti thaI. putranuM nAma dhanavasu ane putrInuM nAma vasudattA hatuM. putrI to jANe raMbhAno avatAra hatI. nAgakanyA to vasudattAnuM rUpa joIne potAnuM rUpa jhAMkhu lAgatAM pAtALe pesI gaI. te haju sudhI bahAra nIkaLI ja nathI. tevI te vasudattA rUpALI hatI. // 1 // ApamatilA potAnI matie ja cAlanArA hoya che. lagabhaga viparIta cAle cAlanArA hoya che. dhAro ke avaLA mArge jato hoya, sajjana koI roke to (vAre) pAchAM pharatA nathI. vaLatA nathI. caMdranA parivA2mAM gaNAtA grahomAM rAhu graha potAnA mAthAno bhAra mUkIne avaLo cAle che ane caMdrane ADo AvIne tenI upara apakAra karato ja pharyA Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258 dhammilakumAra rAsa karato hoya che. tethI to tenuM zarIra ghaNuM ja zyAma che. arthAt bIjA graho karatAM rAhugrahanI cAla avaLI hoya che ane tene mastaka hotuM nathI. varNa paNa zyAma che. 2 A bAju kosaMbI nagarIthI dhanadeva sArthavAha vepAra arthe ujjaiNI nagarImAM Avyo che. vepArI dhanadeva vasumitrane tyAM rahyo che. sarakhe sarakhI vayanA dhanadeva-vasudattA. baMne vacce snehanI gAMTha baMdhAI. pariNAme premamAM paDyAM. ghaNA AgaLa vadhI gayAM. mAtApitAe paNa baMnenI yogyatA joI barAbara che tema samajIne vivAha ane pachI lagna paNa karI dIdhAM. dhanadeva paNa vepAranuM kArya patAvI navoDhA (navI paraNetara) vasudattAne laIne kosaMbI nagarIye potAne ghera Avyo. mAtApitA paNa navI paraNetara vasudattAne joIne ghaNo AnaMda pAmyAM. III page lAgatI vasudattAne mAtApitAe AzIrvAda ApyA. sukhe saMsAra cAle che. vaibhava ghaNo...vilAsamAM kacAza na hoya. saMsAranAM sukha bhogavatAM daMpatIne be putranI prApti thaI ane trIjo garbha paNa rahyo. garbhanuM poSaNa sukharUpa karatAM vasudattA samaya pasAra kare che. vepArane kAraNe dhanadevane te arasAmAM paradeza javAnuM thayuM. virahI vasudattAne mAtapitA yAda AvyAM. maLavA javAnuM mana thayuM. kema javuM ? kevI rIte javuM ? vicAratI vasudattA vilakhI thaI gaI che. 4 have A samaya daramyAna nagaranI bahAra koI sArthavAha potAnA sAthe sAthe Utaryo che ane te sAthe ujjaiNI nagarIye jAya che. A vAta vasudattAnA sAMbhaLavAmAM AvI. mAtapitAne maLavAnI utkaMThAthI vasudattA piyara javA taiyAra thaI. sAthenI sAthe ujjaiNI javA mATe utsuka vasudattAne, te vakhate sAsu-sasarAe rokI. vahubeTA ! ApaNe ajANyA sAthe sAthe javuM yogya nathI. putrI ! tArA gharavALA paradeza ne tuM Ama ekalI kyAM jaIza ? mArgamAM ekalI paDIza to tuM bhaya pAmIza. amAro dIkaro ghera Ave. pachI tene laIne tuM ujjaiNI jAya, te tArA mATe hitAvaha che. paNa hamaNAM to ahIM rahevuM e ja yogya che. IIII vaLatuM vasudattA kahe che "sasarAjI ! mAro pati kyAre Avaze ? AvIne zuM ka2ze ! atyAre mane to mArA mAtApitAne maLavAnI ghaNI bhAvanA thaI che. vaLI sArtha paNa ujeNI jAya che." Ama kahIne baMne putrane sAthe laIne ApamatilI vasudattA sArthamAM javA mATe nIkaLI gaI. sAsu sasarAe ghaNI samajAvI, na mAnI te na ja mAnI. nagara bahAra AvI. joyuM to sArtha nIkaLI gayo hato. pUchatAM khabara paDI ke cAra koza dUra sArtha pahoMcI gayo che. sArAsArano vicAra paNa karatI nathI. mAnI lIdhuM ke utAvaLI cAlIne sAthe sAthe bhegI thaI jaIza. e vicAre teNe cAlavA mAMDyuM. AgaLa jatAM be mArga AvyA. ujjaiNIno mArga mUkIne bIjA mArge ujjaDa mArge cAlI nIkaLI ane bhUlI paDI. // 6 // bhUlI paDelI vasudattA mukhya mArgane mUkIne avaLA mArge cAlavA lAgI. paradeza gayela teno pati dhanadeva te ja divase ghera Avyo. potAnI patnI tathA baMne putrane na jotAM mAtApitAne pUchavA lAgyo. "strI ane putro kyAM gayAM ?" mAtAe kahyuM "beTA !" tArI vahu baMne putrone laIne Aje savAre piyara javA nIkaLI. ame ghaNuM samajAvI. sarva vAte samajAvI. rAte na javA dIdhI. sAthe ajANyo. beTA vahu ajANyA sAthe na javAya. mAro dIkaro Ave tyAre tame badhA sAthe jajo. haThIlIe haTha lIdhI. mane mArA mAtA-pitA yAda AvyA che. sArthanI sAthe javAnI. amAruM na mAnatAM te Aje savAre ujjaiNI javA baMne putro sAthe nIkaLI gaI che. sArtha to vahelAM nIkaLI gayo haze. te to savAre nIkaLI. jJAnI jANe ke sArtha bhegI thaI haze ke nahIM. ||7|| mAtAnI vAta sAMbhaLI dhanadeva tarata ja tenI pAchaLa ujjaiNI nagarInI vATe javA nIkaLyo. manamAM Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 4 : DhALa - 6 259 : ghaNo duHkhI thayela dhanadeva mAtAne bIjuM zuM kahe ? patnI-putranA snehane kAraNe utAvaLe cAlyo. te paNa mukhya mArga pharI vaLyo. vasudattA jovAmAM AvI nahIM. arere ! kyAM gaI haze ema vicArato te ujajaDa mArge cAlyo. bhAgyayoge aDadhI rAte vasudattA ane be bALako sAthe bhego thaI gayo. vanavagaDAnI vATa, ujjaDa mAraga. visAmo na maLe ke pANI paNa na maLe. badhAM tarasyAM thayAM. paNa pANI vinA zuM kare ? baMne bALako rotAM rotAM cAlI rahyAM che. bhUkhyAM thayAM che. thAkI paNa gayAM che. pAse pahoMcI jaI dhanadeva pUche.. "re vahAlI ! tu Ama ekalI kyAM jAya che ?' najIkamAM eka suMdara vRkSa nIce cAreya beThAM. rAtavAso ahIM karIne savAre AgaLa vadhIzuM. 58 varadattAne pati maLatAM AnaMda thayo. vAtavinoda karatAM vasadattAne peTamAM vedanA thavA lAgI. koI rIte sahana na thAya tevI te pIDA hatI. lImaDA vagerenAM pAMdaDAM bhegAM karI zayyA jevI banAvI vasudattAne temAM suvADI. prasutinI pIDA hatI. ane pIDA vadhatAM. chevaTe putrane janma Apyo. jaMgalamAM janma. kevI paristhiti ? na pANI maLe. rAtri ghora aMdhAra. baMne putro dhULamAM ghasaghasATa uMghI gayA che. pANI vinA prasUtinI zuddhi na thaI. IIo. navaprasUtinA rudhiranI gaMdha mRgalAMnA mAMsa jevI hoya che.AvI gaMdha comera vyApta thaI. gaMdhanA kAraNe dUra dUra vAgha pharato hato te A tarapha AvavA lAgyo. bhakSaNa kAraNe bhayaMkara garjanA karato vAgha tyAM Avyo. jotAM bhaya pAmatAM patnI-pati vicAra kare, te pahelAM to vAgha dhanadevane ja upADyo. ane laIne bhAgI gayo. vasudattA jotI ja rahI gaI. kare paNa zuM? rudana karavA lAgI. ghaNo vilApa karatI mUcha pAmI. bhayathI bhrAMta pAmelI tenuM hRdaya ghaNuM tapyuM. tapavAne kAraNe stananuM dUdha baLI gayuM. tarata janmela bALane dUdha na maLavAthI tarata maraNa pAmyo. mUcha UtaryA pachI pati ane putranA viyoge raDatI rahI che. 10nA ' raDatAM kakaLatAM rAta vitAvI prabhAta thatAM vaLI baMne bALakone laIne vanavagaDAnI vATe AgaLa - cAlavA lAgI. akALe vRSTi (varasAda) ghaNI thaI. AgaLa nadI AvI. dhodhamAra varasAda thavAthI nadImAM pANI be kAMThe vahe che. vasudattA nadI sudhI AvI. joyuM. be kAMThe nadInAM nIra vahe che. kema karIne sAme kinAre javuM? Amane Ama ghaNI vAra beThI rahI. pANI ochAM thavA lAgyAM. to eka putrane sAme pAra mUkIne pAchI AvI. bIjA putrane laIne sAme pAra javA nadImAM jayAM Utare che. 11bIjA bALakane laI vasudattA nadI madhyamAM AvI. tyAM vacamAM paDelo eka paththara vasudattAne athaDAyo. athaDAtAM ja hAthamAM pakaDelo bALakano hAtha chUTI gayo. ghaNA vegathI pANI vahetAM nadImAM bALaka taNAvA lAgyo ane pote paNa taNAvA lAgI. taNAto bALaka mRtyu pAmyo. sAme kAMThe rahela bALaka paNa mAtAnI A sthiti joI, snehane kAraNe phALa bharato nadImAM paDyo. to te paNa maraNane zaraNa thayo. 1rA. mAtra ekalI vasudattA taNAtI hatI. potAnI jAtane jALavI na zakatAM vadhu taNAvA lAgI. te pUramAM eka vRkSa ADuM paDyuM hatuM. te ADA vRkSanA sahAre vasudattA tyAM aTakI gaI. jIvitanI AzAe vRkSanI DALIe vaLagI rahI. pANIno vega ocho thatAM vasudattA dhIme dhIme UtarI kinAre AvI. haiyAmAM nirAzA vyApta thaI. be ghaDI kAMThe beThI che. ghaDIka visAmo laIne vaLI pAchI vanavagaDAnI vATe cAlavA lAgI. have koI sahAro rahyo nathI. nirAzAbhera ekalI aTUlI ajANyA mArge cAlI jAya che. koI deza dizAnI khabara nathI. jatAM mArgamAM coro maLyA. pakaDI lIdhI. potAnA svAmI jyAM hatA tyAM siMhaguhapAla pallImAM teNIne laI gayA. AzAbhera laI gayA. strInuM bheTarNa dharazuM. to rAjA prasanna Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 dharmilakumAra rAsa thaIne kaMIka Apaze. / / 13 / / pallImAM laI jaIne coroe, pallInA svAmI kAladaMDane bheTa dharI. teNInuM rUpa joIne Azcarya pAmyo. potAnI paTTarANI karavA mATe tene sArAM vastro sajAvI zaNagArI ane potAnI paTTarANI banAvI. tenA rUpamAM Asakta kAladaMDa bIjI strIo sAme joto nathI. ane jato paNa nathI. tethI bIjI strIo ghaNo kleza pAmI. vicAravA lAgI ke A AvelI navInuM kaMIka chidra maLI jAya to ApaNuM kAma thAya. arthAt ApaNA svAmIno sneha ApaNe prApta karI zakIe. // 14 // vasudattA paNa kAladaMDamAM ghaNI Asakta thaI. kare paNa zuM ? jAya paNa kyAM ? Ama sukhabhara rahetAM varasa vItI gayuM. vasudattAe eka putrane janma Apyo. vasudattA rUpALI khUba ja hatI. putra paNa tenA jevo ja rUpa laIne avataryo. jANe bIjo vasudattAno avatAra. bIjI rANIoe potAnA svAmIne kahyuM ke, svAmI ! putra lagabhaga pitA samAna ane putrI mAtA sarakhI hoya che. (kAladaMDa pallIpati tadana kALo hato.) vasudattAno putra to tenI mA sarakho ja che. A putra tamAro nathI. tame tenA rUpamAM mohIta thayA cho, tethI ame Apane zuM kahIe ? paNa tame putranA rUpane juo, eTale khabara paDe ! e to chAnI chAnI anya puruSane bhogavanArI che. tamAro putra hoya to kaMIka to tamArA jevo hoya ne ? putra pitA sarakho hoya. he svAmI ! have tamArA vhAlInA dIkarAnI dhUpapUjA karo. / / 15 / / haLAhaLa jhera kAnamAM nAMkhyuM ne pallIpati rAjA kAladaMDa vasudattA upara krodhita thayo. AgaLa pAchaLa na vicArato talavAra myAnamAMthI kheMcIne putrane jovA vasudattA pAse pahoMcI gayo. putrane joIne sarakhAmaNI ka2vA lAgyo. talavAramAM potAnuM mukha zyAma dekhAya che to A bALanuM mukha ujjavala caMdramA jevuM dekhAyuM. tenuM asahya teja joI te rAjA sahana karI zakato nathI. vaLI hAtha-hoTha-AMkha thakI potAnI sAthe sarakhAve che. potAnAthI judA lAgyA. paga paNa jovA lAgyo. badhAM aMgo A bALarAjAnA UgatA sUrya sarakhA kumakumavarNanA jhagArA mAratA jhagI rahyAM hatAM. have potAnuM zarIra joyuM to rAhuno avatAra zyAma varNa. bilADA jevI AMkho, lAMbA hoTha, namI gayelI nAsikA, potAnAM kurUpa aMgo jotAM duSTa pallIpatine bIjI rANIonI vAta sAcI lAgI. ane te krodhathI vadhAre dhamadhamI UThyo. tarata ja talavAranA eka prahAre rUpavAna putrane haNI nAMkhyo. / / 16 / / prANapyArI vasudattA have verI dekhAI. teNInuM mAthuM muMDAvI nAMkhyuM. netaranI soMTI laIne ghaNI mArI. ghaNA prahAro karIne adhamUI karI nAMkhI. karmarAjAnA kevA khela che ? pachI potAnA subhaTane bolAvIne soMpI. ne AjJA karI ke ApaNI hadanI bahAra (pallIthI dUra) vRkSanI zAkhAe laTakAvIne bAMdhI gho. jyAM hajAro loko AvatAM jatAM tene sau jue. rAjAnA Adeza pramANe subhaTo vasudattAne laI gayA. pallIthI dUra vRkSanI DALIe laTakAvIne bAMdhI. jyAM bAjumAM kaMTaka boraDInuM vRkSa hatuM. tenA kAMTAo sakhata bhoMkAI rahyA che. mahApIDAne karatA hatA. subhaTo bAMdhIne cAlyA gayA. laTakAyelI vasudattA vicAre che ke aho, pApano kevo bhayaMkara udaya ? kyAM hatI ? ne kyAM AvI ? kevI mArI dazA ? / / 17 / / mArgamAM pati-putranuM maraNa, vaLI nadI pAra karatAM putrano viyoga, nadImAM taNAvuM, azaraNa - anAtha evI huM bhUkha tarasathI rIbAtI, nadImAM DUbI javuM. coranA hAthamAM bAra mahinA zAMti maLI. to vaLI navI pIDAo UbhI. putrane mArI nAMkhavo. mane mAravI. gADha baMdhanamAM vRkSa upara laTakAvavuM. ahIM have konuM zaraNa ? aneka prakAre kheda vAratI (karatI) laTakI rahI che. keTaloka vakhata pasAra thayo. tyAM vaLI bhAgyanA udaya thakI sArthanA vizALa kAphalAe najIkamAM ja paDAva nAMkhyo. Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 4 : DhALa - 0 261 sarovaranI pALe ja Utaryo. je sArtha ujeNI tarapha jaI rahyo che. sArthanA mANaso rasoI karavA mATe kAi ghAsa vagerenI zodhamAM vanamAM bhamatA hatA. tevAmAM vRkSanI DALIe bAMdhelI strI jovAmAM AvI. jotAM ja te saune ghaNI dayA UpajI. ne tarata ja tenAM baMdhano choDIne nIce utArI. ane potAnA sArthavAha pAse laI AvyA. 18. sArthavAhane soMpI. ATalA divasathI baMdhAyelI ane bhUkhI tarasI bicArI strIne jotAM sArthavAhe tenI sarabharA karI. vasudattA te pachI kaMIka svastha thaI. nirAMtanI paLe sArthavAha dhIraja ApI. AzvAsana paNa ghaNuM ApyuM ane pUchyuM. bena ! AvI dazA kema thaI? A sAMbhaLatAM vasudattAnI AMkhe zrAvaNa bhAdaravo. zAMta thaI. te pachI potAno saghaLo vRtAMta TUMkamAM kahyo. sArthavAhe kahyuM ke bena ! have tuM ahIM nirbhaya che. bIhavAnI jarUra nathI. A tArA bhAI samajaje. mArA sArthamAM tAre nirAMte rahevAnuM. mAruM ghara mAro taMbu badhuM tAruM samajaje. ema kahIne tenA khAvApIvAnI kapaDAM vagerenI badhI sagavaDa karI ApI. sAthe tyAMthI AgaLa ravAnA thayo. mIThAM vacanothI zAMta thayelI vasudattA sArthamAM joDAI gaI. 1lA te sArthamAM sAdhvI bhagavaMto paNa ghaNAM hatAM. vihAramAM jaMgalo vaTAvavA mATe te sAdhvI mahArAjanAM guruNI pU. suvratAzrI nAmanAM moTA sAdhvI bhagavaMta hatAM. je ujjaiNI jIvita svAmI paramAtmAnA darzanArthe jatAM hatAM. te sAdhvI mahArAjano saMga vasudattAne thayo. temanI pAse javA lAgI. temanI pAsethI saMsAranI asAratAno bodha pAmI. ane navuM bhaNavA lAgI. navatattva vagerenA pATha karavA lAgI. jenAthI jJAnabodha vadhu thavA lAgyo. paraMparAe mokSa sukhane ApanAra dharmane samajI, sArthapati evA dharmabaMdhunI AjJA mAMgI. mAre prabhunA mArge javuM che. mane rajA Apo. rajA meLavI ane suvratA sAdhvI pAse pravrajyA. dIkSA aMgIkAra karI. 20nI | guruNInI sAthe vihAra karatAM sArthano kAphalo ujeNI pahoMcyo. tyAM mAtA pitA bAMdhava vagere maLyAM. guruNInI AjJA meLavI potAnI sarva hakIkata jaNAvI ane saune pratibodha pamADyAM. temanAM svajano saue A sAMbhaLI, dharmanuM zaraNuM lIdhuM. anumodanA karatAM sau samakita pAmyAM. mithyAtvano mala dhovAI gayo. vasudattA sAdhvIno paNa dinapratidina saMvega vadhI rahyo che. tapa tyAga dhyAnamAM rakta ugra tapa karavA lAgI. anukrame Ayuno kSaya karI. vasudattA svarge sidhAvI. 21// A rIte cothA khaMDane viSe DhaLakatI evI chaThThI DhALa kahI. zrI zubhavIranI vANI kevI? amRtanI nIka jevI che. te bhAgyazALIo ! rasALa evI zIkhane dhAraNa karajo. Apamati svacchaMdatA choDajo. karmajaMjALane choDI chevaTe ujamALa evA zivasukhane prApta karajo . /rarA khaMDa - 4 : DhALa - 6 samApta -: dohA :vAta suNI vimalA kahe, vAta bhaNI ghaNI sAra, vaLI nRpazatrudamaNa taNo, kaho bIjo adhikAra nA - tava jaMpe kamalA Izya, muja kehevAnI heva; zuM nirarthakatA bolavuM, tuja suNavAnI Teva rA ravi udaye vana kelIe, jo dhamila saha jAya, to e vAta suNAvIe, kAja sakala siddha thAya. llall Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 dhArmilakumAra rAsa vasudevahIMDee kahyAM, suMdara do dRSTAMta; samajune samajAvavAM, e che maMtra mahaMta; ll4ll vaLatuM tava vimaLA vade, karazuM sarva prakAra tava kamalA aridamaNano kahe harSe adhikAra ApI namra banelI vimaLA dhAvamAtAne kahe che mA ! teM vAta kahI te badhI barAbara che. ghaNuM kahevAthI mAruM mana tArI vAta mAnavA taiyAra thayuM che. paNa mA ! hitakArI evA tArA vacanano tiraskAra koNa kare? vasudattAnuM caritra to meM sAMbhaLyuM. paNa tame rAjA zatrudamana (ja aridamana) rAjAnI vAta karatAM hatAM. to te rAjAnI vArtA mane kaho. IIT kamaLA kahe che ke mane kahevAnI Teva che ane tAre sAMbhaLavAnI Teva che. huM mArI Teva na choDuM, tuM tArI Teva na choDe. huM je kahuM te badhuM nakAmuM. nirarthaka banIne rahe che. tane kaMI asara thatI nathI. mAtra sAMbhaLavAthI zuM? kaMIka sudhAro thAya to kAmano ! //rA paNa jo tuM prabhAte dharmilanI sAthe vanakrIDA karavA jAya to A vArtA kathA tane kahuM to mAruM bolyuM ne tAruM . sAMbhaLyuM ema baMnenuM sarvakArya siddha thAya che mArI vAta maMjUra? Imall vasudevahiMDI nAmanA graMthamAM suMdara majAnAM be daSTAMta Ave che. samajune samajAvavA mATe moTA maMtra sarakhA che. tuM samaje to kAmanA che. jo vaLatuM vimaLA bolI. "mA ! tame je prakAre kahezo, te saghaLuM huM karavA taiyAra chuM. paNa mane te kathA kaho. tyAre kamaLAne lAgyuM ke have A kaMIka rIjhI che. mArI vAta mAnavA taiyAra thaI che. lAgyuM ke dhammilanI sAthe javA taiyAra che. tethI tarata ja dIkarInuM mana jItavA "aridamana rAjA"nI kathAne AnaMdamAM AvIne kahevA lAgI. /pA DhALa sAtamI (juo juo acarija ati bhaluM...e dezI) Apa de chabIlA chalavare, to rAMka taNI zI vAta ho, traMbAvatI nagarIno dhaNI, aridamana nAma vikhyAta ho....Apa.IIII tasa rANI satI prItimatI, priyA sAthe prema athAha ho, saha paMkiliya tasa mitta che, dhaNavaI nAmA sathavAha ho...Apa.l/rA eka bALaka dhanapatine ghare, mRta mAtapitAdika tAsa ho; khAI kukarA kaMDanazALamAM, vaye nAma ThavyuM kokAsa ho....Apa.llal sajI jhAjha javanadvIpa vANI, dhaNavaI saththavAhano putta ho; dhana vasunAmA jaladhi caDyo, kokAsa sakhA saMjuta ho...Apa..jA jaI javanadvIpa taTe nAMgayAM, dina thoDe suMdara vAya ho; bharI vastu taMbI tAMNIyA, kraya vijaya bahula thAya ho....Apa../pI. rathakAra kalAnidhi te pure, bhaNe chAtra ghaNA tasa pAsa ho, kaTha karmavinaya karI zIkhato, tama pAsa jaI kokAsa ho...Apa..lA. Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 4: DhALa - 0 263 zIkhI sarvakalA kaThakarmanI, kala saMce cale AkAza ho, guru mehera najara mati udyame, nahi dUra kalAvidhi tAsa ho....Apa.ll zeTha sAthe guru ANA lahI, traMbAvatI pAchA Aya ho; kokAsa rahyo ghara laIne, ciMtA AjIvikA upAya ho....Apa.IITA nRpajANapaNuM karavA bhaNI, kare kASThakapota te doya ho, rAya zAla sukAve agAzIye, leI jAya na jANe koya ho...Apa..lA. khalA khetra taNA dhana saMhAre, kare bubArava rakhavAla ho; rAya pUche maMtrIne e kiDyuM, kahe maMtrI suNo bhUpAla ho....Apa../1nA kokAsa kalAyaMtre hare, tava teDI kahe karo yaMta ho; teNe nAva karyuM kala saMcanuM, doya besI gagana bhamaMta...Apa..11 dina kete rANI vinave, nRpane muja icchAnAtha ho; pUche kokAsane rAya te, Aja rANI Avaze sAtha ho...Apa../12l. kahe te na samAye jahAjamAM, doya nara viNa trIjo koya ho; Apa chaMde haThe kahe daMpatI vAta jUThI kare zuM hoya....Apa../13 ema kahI daMpatI nAve caDhyAM, tava bole tihAM kokAsa ho; AgaLa pastAvo pAmazo, eTalI che kalA mujha pAsa ho...Apa./14 hitazikha na mAnI rAye te, cAlyA gagane kalasaMcAra ho; koza sahasa gaye atibhArathI, kilikA bhaMga tUTI tAra ho...Apa../pA. nAva paDiyuM sarovaramAM jaI, traNa jaNa nIkaliyA bAra ho; pazcAtApe karI saMtapyo, tihAM zatrudamana nRpa nAra ho....Apa../16ll kokAsa bhaNe tava bhUpane, doya beso e tarUchAMya ho; upagaraNa yaMtra sajavAM taNAM, leI AvuM huM eNe hAya ho...Apa../17 pAse to salIpura zaheramAM, gayo besArI kokAsa ho, sUtradhAranI zAle mAMgato, upagaraNa laghu guru khAsa ho....Apa../18. kahe te ratha rAyano sajja karU, teNe havaNAM navi devAya ho, kokAsa kahe huM sajja karuM, kahI sajja karI cakra caDhAya ho...Apa./1lA kalA dekhI sutAre oLakhyo, baMbAvatIno kokAsa ho; kahe beso suMdara ghara jaI, adhikaraNa laI AvuM khAsa ho....Apa.l/2vA besArI gayo darabArameM, kAkajaMgha narezara pAsa ho, tasa vayaNe teDAvI Adare, pUchatAM jaNAve kokAsa ho....Apa..21 Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 milakumAra rAsa rAyarANI teDAvI te nape, nRpa baMdhikhAne kIdha ho, rANI aMteuramAM dharI, kahe kokAsane guNa lIdha ho...Apa.rarA ama sutane zIkhAvo tuma kaLA, viNa rahasya zIkhAve teha ho, ghoDA doya yaMtre sajaja karI, sutane jaNAvI dharI neha ho...Apa.lal kokAsa sUto nidrA bhare, napasaMdana uThI doya ho, caDhI adhe gagana cAlyA tise, kokAsa pUche kihAM soya ho.....Apa.rajA. suta avara kahe doya uDiyA, kokAsa kahe thayuM zUla ho; maraze doya bAMdhava tuma taNA, navi jANe kalanuM mUla ho....Apa.l/rapI. suNI nRpa rUTho dIe kumarane, vadha karavAne kokAsa ho; eka kuMvara vacanathI sAMbhaLI, kokAse racIo pAsa ho....Apa..26ll cakramaMtra upara cUlA karI, besADyA kuMara vacagAla ho; kahe zaMkhanAda karuM huM yadA, tava Thokayo khIlI vicAla ho.... Apa..ra7thI kahI zaMkha pUrayo suNI kuMvara te, khIlI ThokI vacameM jAma ho, tava gagane save zUlA prate, bhedANA maraNa lahe tAma ho....Apa..28, subhaTe kokAsane mArIyo, rAye jANI savi te vAta ho; hA hA karato dharaNI Dhalyo, kAkajaMgha muo ApaghAta ho...Apa.l/ralI kArAgAre aridamaNa te, ApaIde maraNa lahe tAma ho; ' kamalA kahe beTI sAMbhaLo, hita zIkha na mAnI jAma ho....Apa.3nA khaMDa cothe Apa mati tajI, suNatAM e sAtamI DhALa ho, zubhavIra kahe zrotA ghare, nitya hojo maMgaLamALa ho..Apa.//31 aridamana rAjAnI kathA - svacchaMda mativALA (ApamativALA) rAjA mahArAjA paNa jo chetarAya, to garIba rAMkaDA bicArAnI vAta zI karavI? beTI ! tAre kathA sAMbhaLavI che to huM kahuM sAMbhaLa. traMbAvatI nAme nagarI che. te nagarIno aridamana nAme rAjA hato. rAjA potAnA guNone laIne lokamAM sArI khyAti pAmyo hato. //// A rAjAne zIlavAna guNavAna satI prItimatI nAme rANI hatI. rAjA prajAvatsala hato, sAthe priyAno paNa aticAhaka hato. arthAtu potAnI rANI pratye apAra prema hato. vaLI bALapaNamAM sAthe dhULamAM ramela evo bAlagoThiyo dhanapati nAme sArthavAha A rAjAne paramamitra hato. rA. te dhanapatinAM ghare jenAM mAtApitA bacapaNamAM mRtyu pAmyAM hatAM tevo suthArano eka nAno chokaro raheto hato. te cokhA khAMDavAnI zALAmAM (cokhAnI mIla) moTe bhAge raheto. garIbAIne kAraNe tyAM rahelA cokhAnA kukasA. (khAMDatA je chelle jhINI jhINI kaNakI jevuM rahe te) khAto hato. ane A rIte moTo thavA lAgyo. cokhAnA kukasa khAto hovAthI loko kokAsa" nAmathI bolAvatA hatA. //all dhanapati zreSThIno putra dhanavasu nAme hato. sArthavAha vepArI deza-paradeza vyApArArthe jatA hatA. ekavAra zreSThIputre Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 4 : DhALa - 265 vepAra karavA mATe pitAnI rajA meLavI AzIrvAda lIdhA. ane yavanadvIpa javA vahANo sajja karyAM. potAnA ghare raheto kokAsa dhanavasuno 52mamitra thaI cUkyo hato. kokAsane paNa potAnI sAthe AvavA zreSThIputre Agraha karyo. kokAsa javA taiyAra thayo. II4 zubhadina zubha coghaDiye pitAnI rajA laI dhanavasu samudra mArge vahANa laIne nIkaLyo. vAyu anukULa hato. thoDA divasamAM mAla bharelAM vahANo sAthe zreSThIputra yavanadvIpanA bArAmAM pahoMcyA. vahANo thaMbhyAM. sau nIce UtaryA. yavanadvIpanI pAdare taMbu nAMkhI paDAva nAMkhyo. vahANomAMthI mAla saghaLo taMbumAM lAvIne bharyo ane dhanavasu vepAra karavA lAgyo. mAla le-veca karatAM ghaNA divaso gayA. // 5 // dhanavasu vepAramAM ghaNuM dravya kamAvA lAgyo. kokAsa nagarImAM pharavA lAgyo. to te nagaramAM kaLAono jANakAra rathakAra hato. tenI AgaLa nagaranA ane bahAragAmanA chAtro vividha prakAranI kaLAono abhyAsa karatA hatA. kokAsa paNa suthAra hato. tene paNa A kaLAo zIkhavAno ullAsa thayo. mitranI rajA meLavI kokAse sUtradhAra (sutAra) kalAnidhi 2thakAra pAse jaIne vinayayukta vANIthI potAnI bhAvanA darzAvI. kalAkAra tene paNa abhyAsa karAvavA lAgyA. kASTakarmanI (lAkaDAnI kotaraNI vagere) kaLA vinayapUrvaka zIkhavA lAgyo. III kaLAcArya kalAmAM kuzaLa hatA. to kokAsa vinayamAM pUrepUro hato. guru pAse vinayathI kaLA zIkhatAM gurunuM mana jItI lIdhuM. gurunI kRpAdRSTi prApta thatAM kokAsa alpa divasamAM sarvakaLAmAM kuzaLa thayo. sarvakaLAmAM eka kaLA ajabagajabanI hatI ke jemAM lAkaDAnAM hAthI, ghoDA, vimAna, mAchalI je koI paNa vastu banAve (moTI ke nAnI) tenI madhyamAM kaLa ane saMca evI rIte goThavavAmAM Ave ke lAkaDuM hovA chatAM AkAzamAM cAlavA lAge. evo te kalAvizArada thayo. gurunI kRpA, vaLI potAnI tIkSNa ane tIvra buddhi, ane potAno puruSArtha. A traNa jyAM bhegAM thAya tene koI paNa kaLA zIkhatAM vAra lAgatI nathI. guru mAtra sAkSIpATha rUpe ja hoya che. sahaja rIte kaLAomAM pravINa bane che. IIII dhanavasu mitranI pAse nitya raheto kokAsa gurunI pAsethI sarva kaLA zIkhyo. jyAre dhanavasu vepArIe mAlanuM krayavikraya karatAM aDhaLaka dhana upArjana karyuM. dhanavasu vatanamAM javAnI taiyArI karavA lAgyo. kokAsa gurunI AjJA laI, dhanavasunI sAthe dezamAM pAcho pharyo. traMbAvatI nagarIe hemakhema sau AvI gayA. kokAsa paNa paradezamAM thoDuMghaNuM dhana meLavIne Avyo hato. zreSThI dhanavasue pAchA dhananI sahAyatA karI hatI. te kAraNe kokAsa traMbAvatI nagarImAM potAne yogya ghara laIne judo rahevA lAgyo. sutAra - mistrI che. eTale dhaMdho to karavo paDe. AjIvikA mATe ciMtA karato kokAsa vicAra kare che. 8II - kokAse vicAryuM lAkaDAnI vastu banAvI rAjAne camatkAra paNa batAvuM. te kAraNe rAjAnI maherabAnI meLavuM. ane teNe kASThanAM be kabUtara banAvyAM. kaLa saMcanA upayoge kabUtara gaganamaMDaLamAM UDavA lAgyAM. jANe jIvatAM ja sAcAM kabUtara hoya tevAM lAgatAM te baMne kabUtara UDIne jAya che. rAjAnA mahelanI agAsImAM cokhA sukavavA mUkyA hatA. to A baMne kabUtara koI na jANe tema tenI agAzI upara pahoMcI jatAM. sUkavelA cokhA caNI caNIne te kabUtara laI javA lAgyAM. // 9 // pachI to dhIme dhIme bIjAnAM khaLAM khetaramAM rahetA dhAnyanuM paNa A kabUtara haraNa karI javA lAgyAM. have te khetaro-khaLAmAMthI dhAnya ghaNuM ochuM thavAthI tenA 2khevALo, kheDUto vagere bUmAbUma karavA lAgyA. rAjAne phariyAda gaI. rAjA maMtrIne bolAvIne kahevA lAgyo ke koTavALa hovA chatAM dhAnyanI corI zI rIte thAya che ? javAba Apo maMtrIzvara ! / / 10 / 19 Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhammilakumAra rAsa rAjAnA kahevAthI maMtrIe tapAsa karAvI. cokhA sUkavyA hatA tyAM ane khetaromAM paNa joyuM. to kAi-kabUtara dhAnyane caNI caNIne UDI jatAM joyuM. bAtamI meLavI. pachI bIje divase maMtrI rAjAne kahevA lAgyo. he rAjan ! sAMbhaLo. ApaNA nagaramAM kokAsa suthAra che. te sarvakaLA zIkhIne Avyo che. teNe kASThanAM kabUtara banAvyAM. je kabUtara AkAza thakI AvIne dhAnyane laI jAya che. Ama ghaNuM dhAnya kokAsanA gharamAM cAlyuM jAya che. kabUtara dhAnyanuM haraNa kare che te vRttAMta sAMbhaLI rAjA camatkAra pAmyo. potAne tyAM kokAsane bolAvyo. rAjAe kahyuM. 'kokAsa ! tArI kaLA joIne huM ghaNo prasanna thayo chuM. tArI kaLAnI huM kadara karuM chuM. tArI kaLA-vijJAnane jANavAnI mane paNa icchA che. tuM AkAzamAM uDDayana karI zake che. to tuM evuM yaMtra banAvI laI Ava. jemAM huM ane tuM AkAzamAM Ava-jA karI zakIe.' ane prasanna thayela rAjAe vastrAdi bheTa ApyAM. te laIne kokAsa ghe2 gayo. ghera yaMtra banAvavA lAgyo. be jaNA besI zake tevuM kASTha-vimAna taiyA2 karyuM. te vimAnano AkAra nAva jevo banAvyo. temAM kaLa ane saMca paNa barAbara goThavyAM. manohara evuM kASTha yaMtra je nAva sarakhuM dekhAya te rAjAne batAvyuM. rAjA joIne ghaNo prasanna thayo. te nAvamAM rAjA ane kaLAvizArada kokAsa goThavAyo . vidyAdharanI mAphaka baMne AkAzamAM UDavA lAgyA. AkAzamAM ghaNI sahela karI vaLI pAchA baMne rAjamahelamAM AvI gayA. A rIte roja baMne AkAzamAM Ava-jA karIne AnaMda mANavA lAgyA. // 11 // rAjA potAnI IcchA mujaba koI divasa nadIkAMThe, koI divasa parvatanA zikhara upara to koI divasa vanamAM, evI rIte kutUhalI rAjA haMmezAM krIDA karavA lAgyo. keTalAka divaso bAda rAjAne gaganamAM viharato joIne, rANI prItimatI rAjAne kahe che. "he svAmi !' ame koI aparAdha karyo che ? tame nitanavAM navAM sthAnomAM pha2vA jAva cho. ane amane dUra rAkho cho ? vinayapUrvaka bolAyelAM rANInAM vacano sAMbhaLI, rAjAne paNa thayuM ke rANIne paNa pha2vA sAthe laI javI. vaLI prItimatI kahe che ke svAmi amane ekavAra to laI jAo. amane temAM besavAnI IcchA thaI che. 206 A vAta rAjAe kokAsane kahI. 'kokAsa ! rANIne paNa mana thayuM che uDDayana karavAnuM. tethI Aje ApaNI sAthe rANI Avaze. barAbarane ! tene paNa tArI kaLA dekhADIe." 12 kokAsa kahe che "rAjAjI ! A kASThanAvamAM benI jagyAmAM trIjo na samAi zake. kaLAthI banAvela vimAna-nAva mAtra beno bhAra vahana karI zake. traNano bhAra na mukAya. jo ema karavA jaIzuM to rastAmAM A kASTa bhAMgI jaze. kokAse vinatiyukta kahevA chatAM svacchaMdI ApamatinA rAjAe vAta na mAnI. ane kahe che ke tuM jUThuM bole che. AvuM kadI banatuM haze. traNane besavAmAM vAMdho nathI. game tema karIne rANIne samAvI laIzuM. paNa Aje to rANIne sAthamAM levI che. ApamatiyA emAM vaLI rAjA. koNa samajAvI zake ? haThIlAM daMpatI na mAnyAM. // 1 // kokAsanI vAtano inkAra karIne rAjA-rANI kASThanAvamAM saMkaDAIne goThavAI gayAM. kokAsa kahe che rAjan ! mArI vAta mAno. jo AgaLa saMkaTa Ave ke vimAna tUTI jAya to te pachI AgaLa tenI kaLA-sUjha mArI pAse nathI. / / 14 / / ATaATalI vAra kahevA chatAM kokAsanI vAta rAjAe na sAMbhaLI. rAjAnI AjJA thatAM kokAse vimAna calAvyuM. kaLa saMcAra thatAM nAva-vimAna AkAzamArge pakSInI jema UDavA lAgyuM. te vimAnI tAkAta mujaba eka hajA2 koza sudhI pahoMcyuM. ghaNA bhArane laIne have vimAnamAM rahelA kIlikA, tenI kaLa, teno saMca vagere dhIme dhIme ghasAvA lAgyAM. ne tUTatAM hoya tevA avAjo thavA lAgyA. goThavelA tA2 kIlikA-khIlIo bhaMga thatAM tUTI paDI. / / 15 / / Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 4: DhALa - 7 269 jevI khIlI tUTI ke tarata kASThanAva-vimAna nIce paDyuM. barobara sarovaranI upara ja nAva tUTatAM, sarovaranI madhyamAM jaIne paDyuM. mahAmahenate te traNa jaNAM sarovaranI bahAra nIkaLyAM ane rAjA-rANI ghaNo pastAvo karavA lAgyAM. /16ll have kokAsa rAjAne kahe che. rAjan ! Apa A pALe beso. huM najIkanA gAmamAM jaIne suthAra zodhI kADhyuM. A jahAjane barAbara karavA nAnAM-moTAM sAdhano je joIe te laIne AvuM chuM. /1NA - rAjArANIne sarovara pALe besADI kokAsa salIpura nagaramAM pahoMcyo. pUchatAM pUchatAM suthArane ghera pahoMcyo. ane vinayapUrvaka hAtha joDIne kahyuM ke AmAM jarUra pUratAM sAdhano Apo. huM mArI nAva sajAvIne tarata AvIne pAchA ApI jaIza. I18 tyAre te sUtradhAra kahe che ke re paradezI ! hamaNAM tamane huM mArAM sAdhana ApI zakuM tema nathI. kAraNa ke amArA rAjAno ratha che tene sajja karavAnuM kArya cAlu che. mATe lAcAra chuM. na ApI zakuM. to kokAsa kahe ke mane batAvo. huM sajja karavAmAM madada karIza. kokAsa kaLAmAM hoMziyAra che. thoDA samayamAM cakra caDhAvIne ratha vyavasthita taiyAra karI dIdho. te joIne sUtradhAra Azcarya pAmyo ane AnaMda paNa pAmyo. 19 paNa manamAM zaMkA paDI. ATalo badho kaLAmAM hoMziyAra che to kokAsa ja hovo joIe. pUchaparacha karatAM vAta pAkI thaI ke kokAsa che. kaLAmAM hoMziyAra hovAthI tenI prakhyAti deza-videzamAM ghaNI thaI hatI. A saMbAvatIno kokAsa che, tethI kahyuM ke suMdara ane sArAM sAdhano huM ghare jaIne laIne AvuM chuM. kokAsa ! tame ahIM beso, If2vI "potAne AMgaNe Avyo kalAkAra pAcho javA devAya ?" e gaNatarI mUkatAM sUtradhAra ghera na jatAM, ojAro levA na jatAM, sIdho ja rAjadarabAre pahoMcyo. rAjA kAkajaMghane kahe che ke "he mahArAjA ! -bAvatIno kokAsa ahIM Avyo che. ane sAro vRttAMta kahI saMbhaLAvyo. satradhAranI vAta sAMbhaLIne rAjAe potAnA sabhaTone satradhArane ghera mokalyA. AdarabahamAnapurvaka kokAsane rAjadarabAre laI AvyA. rAjadarabAre AvelA kokAsane rAjAe paDyuM. re paradezI ! tuM kokAsa che ne ? bola. tyAre teNe kahyuM. he rAjan ! hA ! huM kokAsa chuM. ||1|| . . tarata kAkajaMgha bolyo. to tAro rAjA kyAM? mane khabara che ke jayAM kokAsa tyAM teno rAjA. jayAM rAjA aridamana tyAM kokAsa hoya ja. tuM ahIM Avyo che tArI sAthe rAjA haze. bola. rAjA kyAM che? kokAsane khabara nathI ke rAjA kema pUche che? sahaja rIte kahI dIdhuM ke sarovaranI pALe rAjA-rANI beThAM che. pahelAMnI adAvata aridamana rAjA sAthe hatI. tethI tarata ja subhaTone sarovarapALe mokalI rAjA-rANIne bAMdhIne kAkajaMghanI AgaLa laI AvyA. rAjAne kedakhAnAmAM nAkhyAM ane rANIne aMtaHpuramAM mokalI ApI ane kokAsane kahyuM ke kharekhara tuM guNavAna ane kalAnidhi che. N22 have rAjA kAkajaMdha kokAsanI pAse prArthanA karavA lAgyo ke he mahAnubhAva! tArI kaLAnI huM kadara karuM chuM. tArI te apUrvakaLA mArA rAjakuMvarane zIkhava. tyAre kokAsa kahe che rAjan ! rAjakuMvarane suthArIkAma zIkhavuM, te zobhAspada nathI. chatAM rAjAe kokAsa upara ghaNo baLAtkAra karyo. koIpaNa bhoge mArA kuMvarane tAre kaLA zIkhavavI ja paDaze. pharaja pADI. to kokAsa paNa rahasya vagaranI kaLA zikhaDAvavA lAgyo. rAjakuMvara suthArIkAma zIkhe che ane bAju upara kokAse paNa be suMdara majAnA ghoDA banAvyA. yaMtra temAM goThavyAM. kaLa cAvI paNa goThavAI gayAM. pachI kuMvarone kahe ke A ghoDA tamAre mATe taiyAra karyA che. tame kaLA zIkhI jAva. pachI ghoDA tamane bheTa. Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 268 dhamilakumAra rAsa Aje rAte kokAsa nirAMte suthArI zALAmAM sUto che. bharanidrAmAM che. je be ghoDA banAvelA te tenI najIkamAM che. baMne kumAro UThIne pelA be ghoDA taiyAra hatA tenI upara caDyA. kokAsane khabara na paDe, te rIte ghoDA upara caDhIne AkAzamAM UDavA lAgyA. te azvo paNa te baMnene laIne gaganamArge doDavA lAgyA. uMgha pUrI thatAM kokAsa jAgyo. bAjumAM ghoDA na jotAM bIjA rAjakuMvarone pUchyuM. "azvo kyAM gayA? ra4 kuMvaro kahe ke te be amArA bhAIo to azva upara besIne gagane UDI gayA. tyAre kokAsa bolyo. re ! A to bhUMDuM thayuM ! kAkajaMghanA rAjakumAro maraNane zaraNa. kuMvaro kahe. zuM. thayuM? kokAsa kahe..ghaNuM mAThuM thayuM. tamArA e baMne bhAIo have jIvatAM pAchA pharaze nahIM. kema ke ghoDAnA yaMtranI je kaLa, tenuM mULa teo jANatA nathI. kaLa kevI rIte pheravavAnI ! te kazuM ja jJAna nathI. to kevI rIte pAchA Ave ? rapA. have kumAro aMdaroaMdara vAto kare che. A vAta pitAjI jANaze to zuM thaze? ghaNAM kopAyamAna thaze ane kokAsane zULIe caDhAvaze ane A vAta kuMvara thakI kokAse sAMbhaLI. kokAsa vicAra karavA lAgyo mane mArI nAMkhaze. re..to te pahelAM bIjI yukti racuM. radI cayaMtra banAvyuM. tenI upara tIkSNa evI bhUla taiyAra karI ane temAM upara besI zakAya tevA jhUlA goThavyA ane badhA kumArone tenI upara besADI dIdhA. ane kahyuM ke huM zaMkhanAda karuM tyAre A cakranI madhyamAM rahelI khIlIne Thokajo. tethI A cakra tamane gaganamaMDaLamAM laI jaze ane pharavA javAno AnaMda mANI zakazo. /27 kokAsanuM vacana sAMbhaLI, zaMkhadhvaninI rAha jotAM badhA ja kumAro cakrayaMtramAM goThavAI gayA. A bAju rAjAne khabara paDI ke mArA be kumAro azvataMtra upara besIne AkAzamAM UDI gayA che. ane te pAchA AvanAra nathI. tethI krodhita thayelA kAkajaMgha rAjAe kokAsane zaLIe caDhAvavAno hukama karyo. tarata ja rAjapuraSoe AvIne kokAsane pakaDyo ane vadhasthAne laI javA mATe rAjAno hukama saMbhaLAvyo. rAjapuraSo jayAM laI jAya che tyAM ja kokAse zaMkhanAda karyo. zaMkhadhvani sAMbhaLatAM ja kumAroe cakramadhyamAM khIlI ThokI. tarata cayaMtra AkAzamAM UDyuM ane saMkocAvA lAgyuM. temAM rahelI zalathI sarva bhedAyA ane tyAM ja marAyA. 28 A tarapha rAjapuruSoe vadhasthAne zULI AropIne kokAsane mArI nAMkhyo. rAjakumAro sarva haNAyA te paNa rAjAnI pAse vAta AvI. saghaLAye putronI maraNanI vAta sAMbhaLI rAjA rudana karavA lAgyo. hA ! hA ! karato dharaNI para DhaLI gayo. mUrchA vaLatAM bebAkaLo banelo rAjA zoke karIne ApaghAta karIne maryo. 2aa A bAju svacchaMdI Apatilo aridamana rAjA paNa kArAgRhanI aMdara ja mRtyu pAmyo. A kathA kahIne kamaLA vimaLAne kahe che beTI ! kokAsanA nA kahevA chatAM potAnI rANIne sAthe lIdhI. to duHkhI mahAduHkhI thaI gayA. aMte maraNane zaraNa thavuM paDyuM. hitazikSA na mAnI to badhuM ja gumAvyuM ne ! mATe tane samajavAnuM kahuM chuM. tuM have nAnI nathI. mArI vAta samaja. 30gA. cothA khaMDane viSe svacchaMdapaNuM-ApamatilApaNuM ThaMDIne - tyAga karIne, jeNe A vAta sAMbhaLI che, je sAtamI DhALa sAMbhaLe che, AcaraNamAM mUke che, zrI zubhavIravijayajI kahe che tenA ghare haMmezAM maMgaLamALanI prApti thAya che. khaMDa - 4 : DhALa - 7 samApta Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 4 : DhALa - 8 29 -: dohA :ema kamalA vayaNAM suNI, harakhI vimalA nAra; dhammilane varavA bhaNI, Ape thaI hoMziyAra // 1 // mmilane kamaLA kahe, saphaLa thaI tuja Aza, vimaLA varaze premathI, nirvahayo gharavAsa. // 2 // suNI dhammila harakhyo ghaNuM, ciMtavato dharI neha, gurUdarzita vratamaMtrano, mahimA atula accheha IIII sAmagrI savi meLavavI, tehi ja rayaNI mAMhI. gAMdharve karI paraNIyAM, behu jaNa dharI ucchAMhI // 4 // 25NI vItI sukhabhare. raviudaye parabhAta, kamalA vimalA kuMvarazuM, jinaghara vaMdana jAta // 5 // prabhu sAkhe kamalA grahI, vimaLA dakSiNa hAtha, deI kuMvara dAhiNa kare; karI dharI meM tuma sAtha. IIFI jIvaMtAM mujha, putrIne, navi dezo kSaNa cheha, jo paNa 52No navanavI, to paNa dharajo neha. llll acchakArI eha che, ziva zira kuTilA gaMga, paNa nirdehevuM nAthane, rAkhe mohoTA raMga. // 8 // sasaro khAro janidhi, bAMdhava caMdra kalaMka, capalA kamalA kezave, lacchI karI dharI aMka. ||lA prabhu najare preyasI taNo, grahI kara kuMvara saneha; sAsuvayaNAM zira dharI, AvaMtA nija geha ||10|| kamaLA vimaLAne sajI, sola bhalA zaNagAra; mAta-sutA ratha besIne, pohotA vana mojhAra // 11 // ApamatilAnAM phaLa mAThAM hoya che te upara aridamana rAjAnI kathA kahIne kamaLA kahe che ke beTA ! have samaja. vimaLA paNa potAnA vicAro hatA te choDIne, AnaMda ane utsAha pUrvaka dhammilane varavA mATe taiyAra thaI. / / 1 / / vimaLAnI vAta sAMbhaLIne kamaLA utAvaLI utAvaLI dhammila je oraDAmAM rahyo hato, tyAM pahoMcI kahe che "vatsa ! tArI AzA tane phaLI che. dhIrajanAM phaLa mIThAM, mArI dIkarI vimaLA premapUrvaka have tane va2ze. sukhapUrvaka tamArA saMsArane vahana karajo." // 2 // yuvarAja mitranA mahemAna thaI cUkelo dhammilakumAra A samAcAra sAMbhaLI ghaNo AnaMda pAmyo. caMpAnagarInA mahemAnagRhe rahela dhammila kumAra vicAravA lAgyo ke gurue batAvela tapa-japa maMtrano mahimA kharekhara aparaMpAra che ane alaukika che. IIII te divasanI sAMje kamaLAe lagna joga sarva Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmilakumAra rAsa sAmagrI ekaThI karI. kamaLAe ghaNA utsAhathI te ja rAtrie vimaLA ane dhammilanAM gAMdharvaviddhithI lagna karAvyAM. // 4 // A vidhividhAna Apa-lemAM taiyAra thavAmAM to rAtri sukhabhara vItI gaI. rAta kyAM pUrI thaI. te khabara na paDI. savAra salUNI UgI. taiyAra thaIne traNeya jaNAM 52mAtmAnAM maMdire darzanArthe vaMdanArthe cAlyAM. IIII 20 jinAlaye pahoMcI darzana karyAM. te ja kSaNe kamaLAe vimaLAno jamaNo hAtha laI dhammilanA jamaNA hAthamAM premapUrvaka soMpyo. ane kahyuM ke "paradezI parUNA ! huM mArI dIkarIne, paramAtmAnI sAkSIe tamane soMpu chuM." // 6 // mArI dIkarIne jIvaMtaparyaMta sudhI kSaNabhara paNa cheha dezo nahIM. vaLI navI navI kanyAone paraNo, to paNa mArI dIkarI upara apAra sneha rAkhazo. kadIe na bhUlatA. IIII kahevAya che ke kuTila evI gaMgA zivanA mastake bharANI che paNa zaMkare tene rAkhavAnI pratijJA karI hovAthI moTA manathI raMgathI, te (ziva) tene rAkhe che ja ne ! I // 8 // vaLI kezava-kRSNano sasaro samudra je svabhAvathI khAro che ane lakSmIno baMdhava caMdra che te kalaMkita che. samudrano putra caMdra ane samudranI putrI lakSmI kahevAya che. kamalA-lakSmI caMcaLa kahevAya che. capaLA-caMcaLa evI kamaLA(lakSmI)ne kezave (kRSNa) potAnA khoLAmAM dhAraNa karI rAkhI che. to tuM paNa mArI dIkarInA avaguNa na jotAM tenA snehane dhAraNa karaje. III A rIte kamaLAe vimaLAne prabhunI sAkSIe soMpI tyAM dhammile potAnI patnI vimaLAno hAtha snehapUrvaka potAnA hAthamAM grahaNa karyo ane upakArI kamaLAsAsunA AzIrvAda laI traNeya potAnA AvAse AvyAM. // 1 // ghera AvyA pachI mA kamaLAe vimaLAne soLe zaNagAre sajAvI vastrAbhUSaNathI sajja karI, dhammile ratha taiyAra karyo. dhammila te baMnene rathamAM besADIne vana tarapha cAlyo; jyAM vanakrIDA mATe sau mitro bhegA thavAnA hatA, tyAM traNeya pahoMcyA. ||11|| DhALa AThamI (sutArInA beTA tune vinavuM re lo, mAre garabe mAMDavaDI lAvajo-e dezI) ratha besIne rANIyo nIkaLI re lo, juvarAjano dharI zaNagAra jo, mevA mIThAI phaLa zira thAlazuM re lo, dAsa dAsI taNe parivAro..2tha..||1|| 2sakrIDA 2se rasIyA ghaNA re lo, teNe vasiyA vikhama saMsArajo, je kasiyA kasoTI jJAnI girA re lo. te vasiyA mukti darabAra jo. .ratha..||2|| mitra varga taNA 2maNI ghaNI re lo, vanakelIe bhelI thAya jo, jANuM khecarI vyaMtarI utarI re lo, 2me bhUcarI rUpa banAyo..ratha..||3|| pache dhammila goSTika sAthazuM re lo, AvyA bAge tihAM yuvarAja jo; ThAma ThAma tarUtala saMThavI re lo, haya hAthI subhaTa 2tha sAja jo..tha..||4|| racyA maMDapa zItala chAMyamAM re lo, jala chAMTI bhUtala zuci kIdha jo, paMcavarNI bichANAM pAtharyAM re lo, caMdarUA gaganatala dIdha jo. .2tha..||padma rasaraMga bhare sahu utaryAM re lo, AvI beThAM te maMDapa heTha jo, . gIta gAna tAna 2sa rIjhamAM re lo, kare mmila zuM sahu goThajo. .25,.IILII Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 4 : DhALa - 8 201 eNe avasara bhojanamaMDape re lo, banI rasavatI bAle suAra jo, tava beThA Asana dharI maMDape re lo, nijageha vibhava anusAra jo..ratha..llNA. cUAcaMdana dhUpa ghaTA cale re lo, juvarAja dhammila roya pAso, maNiratnakanaka bhAjana dIye re lo, jaLa kaLaza kusuma dharI vAsajo..ratha..l8mAM rANI sAthe vimalasenA malI re lo, doya pIrasatAM dharI prema jo, priya mitra taNI paMkhA kare re lo, kamalasenA hukama bhara sIma jo..ratha...lA karI bhojana taMbola biDIyAM re lo, khAye beThA te maMDape jAya jo. potapotAnA piyune Asane lo, besI nArIo jamaNa jamAya jo..ratha...10nA beThI vimalA dhammilane Asane re lo, juvarAja priyA paNa tema jo, managamate jamate ramate thake re lo, sahu dharatI paraspara prema jo..ratha..11 mukha taMbola maMDapa jAvatI re lo, ghaDI cAra karI vizarAma jo, savi daMpatI dilabhara dIpatAM re lo, jalakrIDA kare sara ThAma jo..ratha../12A. tihAM dhamila vimalA khelatAM re lo, jema revA kareNuM nAtha jo, joI daMpatI sahu zaMsA kare re lo. kalAvaMta vicakSaNa sAtha jo..ratha.../1all karI dharma dhammila nara upano re lo, jeNe pAmIe vimalA nAra jo, zrama saphaLa thayo dhAtA taNo re, karI joDa jugati kiratAra jo..ratha..ll14o. haragaurI zacImaghavA jisI re lo, nizi caMdra ratipati kAma jo, hari kamaLA halI malI revatI re lo, jesI joDa sItA ne rAma joratha../15 sarovarathI nIkaLyAM te savi re lo, mAMDavAmeM hiMDoLA khATa jo, jaI beThAM jugala juvatI sahI re lo, jue rasabhara vezyA nATa jo..ratha../16ll eka najara dhamila vimalA bhaNI re lo, bIjI najare te nATaka zAla jo. paNa jotAM tRpti navi ko lahe re lo, muni doya guNe bahukAla jo..ratha../1LA karI zaMkA ne kaMkhA vegaLI re lo, hoya samakiti ujavala vAsa jo, tema goSTila dila zaMkA TaLI re lo, dekhI dhammila vimalA pAsa joratha.../18 have nATaka pUrNatA thaye re lo, kare vimalA te lAkha pasAya jo. jagadAtAnA hoya vadhAmaNAM re lo, pAtra loka dhammila guNa gAya jo..ratha../1lA sajI asavArI savi nagarI bhaNI re lo. caDhyA hasti dhamila nRpanaMda jo, ravi rAto thayo gayo vArUNI re lo, ghara AvyA sahu ANaMda joratha.../20nI khaMDa cothe catura meLA taNI re lo, kahI AThamI DhALa rasAla jo, zubhavIra kuMvara vimaLA malI re lo, rame suMdara bhoga vizAla jo..ratha..21 Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 dhamilakumAra rAsa A bAju jalakrIDA mahotsava mATe rAjamahelamAMthI yuvarAjanI rANIo sau rathamAM AvIne beThI ane jalakrIDA - vanakrIDA karavA mATe nIkaLI. yuvarAja paNa zaNagAra sajIne taiyAra thaIne nIkaLyo. mevA mIThAI, phaLaphaLAdI vagerenA thALAo bharIne dAsadAsIone mAthe levarAvIne badhAMye vanamAM jaI rahyAM hatAM. 1] A viSama saMsAramAM ghaNA loko rasakrIDAmAM rasiyA banIne masta rIte vasatA hoya che. je loko jJAnInI vANInI kasoTIe kasAyA che arthAt jJAnInAM vacano jene haiye vasyAM che. te saMsAramAM alipta rahI, jIvana jIvIne aMte mokSadarabAre jaIne vasiyA che. mArA yuvarAja potAnI strIo sAthe, mitravarga paNa potAnI strIo sAthe ema vanamAM sau ekaThAM thayAM che. vanamAM banAvelA kelIgRhamAM lagabhaga badhI strIo bhegI thaI che. te jANe ke khecarI. (vidyAdharI) ane vyaMtarI A jagatamAM UtarI na AvI hoya, tevI lAgI rahI che. je potAnA subhaTone yogya sUcanA ApIne yuvarAja ramavAnA krIDAdhara samAna bAgamAM mitro sAthe gayo. dhamila paNa sarakhesarakhA vayavALA mitronI sAthe yuvarAja jayAM gayo tyAM pahoMcI gayo. potapotAnAM sAdhano je ghoDA hAthI ratha vagere laI AvyA hatA te saue judAM judAM vRkSo nIce sthApana karyA. I/4 agAuthI rAjAnA subhaToe ghaTAdAra vRkSonI chAyAmAM puSpalatAnA judA judA maMDapo banAvyA hatA. vaLI sugaMdhita jalathI bhUmi pavitra karI hatI. bhUmi upara jalachaMTakAva karyo hato. vAtAvaraNa maghamaghatuM banAvyuM che. tyAM saune besavA gAlIcA pAtharyA hatA ane UMcA caMdaravA paNa bAMdhyA hatA. pA raMgabhara ramavA sau tyAM AvI UtaryA. maMDapa nIce AvIne sau beThAM. sau gIta-gAna, judAM judAM nRtya vagere karatAM hatAM. vaLI strIoe garabA lIdhA. aMtyAkSarI, prahelikA Adi judI judI ramato ramavA lAgyAM ane dhammilanI sAthe mitratAno vadhAro thAya te rIte hasatAM sau AnaMda meLavatAM hatAM. llNI ramavAmAM samaya kyAM cAlyo jato hato, te kaMI ja khabara paDatI nathI. tyAM to bapore jamavAno samaya thatAM bhojana karavA mATe AmaMtraNa apAyuM. bhAtabhAtanI suMdara vAnagIo taiyAra thaI gaI che. garama vastu pIrasavAnI hoya te taiyAra thAya che. AvI aneka prakAranI garama-ThaMDI vagere vAnagIo banAvavAmAM AvI che. maMDapamAM Asano maMDAyAM. potapotAnA mobhA pramANe jamavA mATe mitramaMDaLanA sarva sabhyo goThavAI gayA. I7ii cUA caMdana - agarUnI dhUpaghaTA cAlI rahI che. bhojanakhaMDa sugaMdhita dhUpathI mahekI rahyo che. yuvarAja ane dharmoilanAM Asana pAse pAse che. baMne taddana najIka beThA che. maNi mANeka ratnothI jaDelA suvarNanA thALa sarvanI pAse mUkyA che. vaLI sugaMdhika jaLa bharelA kaLazo paNa tyAM AgaLa mUkavAmAM AvyA. 12 yuvarAjanI sauthI vadhAre mitratA baMdhAI hatI dhamilanI sAthe. te vimaLA ane kamaLAne khabara hatI. tethI pIrasavAnI paNa potAnI javAbadArI jANI kamaLasenA temaja vimaLA baMne sAthe maLIne uttama ane zreSTha rasavatI sarvane premapUrvaka pIrasI rahyAM che. jayAre bIjA mitronI priyAo (patnIo) paMkhA laIne, bhojana karanArA saune pavana nAMkhatI hatI. A saghaLI vyavasthA karanAra kamaLasenA mokhare hatI. tenA hukama pramANe sarva koI kArya pAra pADatA hatA. tyAM bhojana patyA bAda kamaLasenAe saune pAnabIDAM ApyAM. pAnabIDAM mukhamAM mUkatAM sarva tyAMthI UThIne latAmaMDapamAM jaI beThAM. mitro ghaDIka ArAma karatA hatA. jyAre sarvanI priyAo pAchaLathI potAnA patinA Asana upara goThavAI gaI. have temanuM jamaNa cAlu thayuM. (10 Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 4 : DhALa - 8 203 rANI yuvarAjanA Asane beThI. dhammilanI patnI vimaLA dhamilanA Asana upara goThavAI gaI. e rIte sarva strIo goThavAI gayA bAda kamaLA sahune rasavatI pIrasavA lAgI. mukhya dAsIo pIrasavAmAM sahAya karatI hatI. A rIte saghaLI nArIo managamatI manamAnI rasavatI jamatI hatI ane paraspara premane dhAraNa karatI, ekabIjAnI hAMsImajAka karatAM hatAM ane Ama hasatAM hasatAM ramata karatAM saue bhojana kArya pUrNa karyuM. 11ii bhojana karyA bAda pAnanAM bIDAM laIne khAtAM khAtAM sarva strIo latAmaMDapamAM AvI. cAra ghaDI ArAma karyA bAda sarva daMpatI jalakrIDA karavA mATe sarovare AvyAM. 1ro sarovaramAM dhammila ane vimaLA paNa jalakrIDA karatAM hatAM. jANe revA eTale jamunA nadImAM hAthIhAthaNI pANI sUMDhamAM bharIne jalakrIDA kare tema karI rahyAM hatAM. temanI jalakrIDA vilakSaNa lAgatI hatI. sarva yugalo temanI prazaMsA karatAM hatAM. manamAM zaMkA dharatA te to vicAramAM ja paDyAM. yuvarAja paNa A yugalanI jalakrIDAthI ghaDIka vicAra karato thaI gayo. ||13ii sarva mitrayugalo dhammila vimaLAne joIne kahe che ke dhammile pUrvabhavamAM suMdara dharma ArAdhyo haze. jethI ghaNuM puNya karIne ahIM Avyo che. tenA puNya thakI vimaLA jevI catura sujANa strI sAthe teno yoga. saMbaMdha thayo. vaLI tenI dhAvamAtAno paNa parizrama sAthe sAthe saphaLa thayo. je jugala joDInuM nirmANa paNa vidhAtAe kevuM karyuM? I14 - ahA ! mahAdeva ane gaurI, indra ane indrANI, caMdra ane rohiNI, kAmadeva ane ratiprIti, kRSNa ane kamalA-(lakSmI), baLadeva ane revatI, rAma ane sItA. tema dhamila ane vimalAnI jugatI joDI prazaMsanIya che. phurasade vidhAtAe A baMnene ghaDyAM haze. //pI sarva koI dhammila ane vimaLAnI prazaMsA - karatAM dharAtAM nathI. sarva jalakrIDA karI sarovaramAMthI bahAra nIkaLyAM. vaLI pAchAM suMdaravastro dhAraNa karIne mAMDavA heThe AvyAM. jayAM suMdara hiMDoLA baMdhAI cUkyA hatA. potapotAnI priyA sAthe pati hiMDoLe besI jhUlI rahyA hatA. madhyamAM vezyAno nATAraMbha cAlu hato. te paNa sau joI rahyAM hatAM. 16ll - sau yugalonI eka najara dhamila-vimaLAnA hiMDoLA tarapha maMDAI hatI. jyAre bIjI najara madhyamAM cAlatA nATAraMbhamAM hatI. jema ke munivara (6-7 guNasthAnaka hiMDoLA jevuM che.) baMne guNasthAnakamAM rakta hoya che. te rIte. ll17thI zaMkA-AkAMkSA dUra thatAM zuddha ane pavitra samakitanI prApti thAya che. tema dhamila-vimaLA eka manavALA joIne, sAthe AnaMda-vinoda karatAM joIne yuvarAja vagere mitronI zaMkA dUra thaI. 18 abhuta nATaka - gIta - gAna vagere pUrNa thatAM, vimaLAe mukhya nATaka pAtrane 1 lAkha dhana inAmamAM ApyuM. sUrya paNa A suMdara jalakrIDA joIne astAcale cAlavA lAgyo. maLeluM moTuM InAma joIne pAtra nATakanI maMDaLI, dhammila vimaLAnA guNa gAtAM gAtAM potAne sthAne gaI. l/19o sUryadeva astAcala jaI rahyA hatA. vanakrIDA karavA gayelI mitronI savArI paNa nagara bhaNI cAlI. koI ghoDA upara to koI rathamAM, ema potapotAnAM vAhano laIne gAma tarapha AvyAM. yuvarAja ane dhammila hAthInI aMbADIe besIne nagara tarapha cAlyA. dhammila ratha laIne Avyo hato temAM kamaLA-vimaLA paNa potAnA sthAne cAlyAM. potapotAnA ghera AnaMdathI pahoMcyAM. // 20gA. caturanA meLApane jaNAvanArI cothA khaMDanI rasALa evI AThamI DhALa zrI zubhavIravijayajIe kahI. dhamila kuMvarano have vimaLAno meLApa thatAM te baMne suMdara ane vizALa bhogone bhogavatAM AnaMdathI dhAvamAtA sAthe rahyAM che. 21 khaMDa - 4: DhALa - 8 samApta Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 ghamilakumAra rAsa - dohA :sukha bhogavatAM svarganAM, vimalA dhammila saMga, rati sukha nRpane lahI ghaNAM, vikasyAM aMga upAMga./1 prema bhare prItama priyA, ramaNI kSaNabhara jAya; devadugaMdukanI pare, sukhamAM kALa gamAya. rA. eka dina ratisukha saMdhie, risANI piyu sAtha, na dIe bola manAvatAM, tarachoDe vaLI hAtha. Ilal tava hasatAM dhamila kahe, na ghaTe tujhane eha, kaMkaTuka vayaNAM kahe, jANe pramadA neha. IljhA ramaNanI sAthe 2SaNuM, na kare nipuNA nAra; namaNI khamaNI bahuNI, sukha deve bharatAra. //pA vasaMtatilakA eka jaga, nArI guNabhaMDAra, kadIya na dIThI rUSaNe, mujha rUThe dhare pyAra Ill vayaNa apUrava sAMbhaLI, lAguM vaLatAM bANa, sarva sahe paNa nArIyo, na sahe zokya vakhANa zo adhara DasaMtI krodhabhara, kezathI kusuma uchALa nAkhe dUra mekhalA, mudrA neura hAra. 8 * rakta azoka kamaladale, tulya caraNa sukumAla, pAyale dharmila haNI, vacana vade IrSyAla. lA vasaMtatilakA dila vasI, jAo vaso tasageha, kahe vimalA te vallabhA, sAco jAsa saneha /1ii. nArI vacana iSya taNAM, sAMbhaLI hasata vadana, kaMvara gharathI nIkaLyo, ravi udaye pracchanna 115 vimaLA dhammilanA saMge apUrva svargIya sukho bhogave che. vimaLAnA dilamAM saMpUrNa AnaMda chavAyo hato. baMne A rIte ekameka banIne sukha mANI rahyAM hatAM. ratisukhe sukhI vimaLAnuM zarIra ghaNuM ullasita hatuM. tenAM sarva aMgopAMga vikasavA lAgyAM hatAM. 1|dhamile na dhArelo evo apUrva prema vimaLA pAtharatI hatI. snehasabhara prItama-priyAnI rAtri ane divasa paNa kSaNamAtramAM cAlyA jAya che. A rIte dogaMdaka devanI jema sukhamAM ghaNo kALa gayo. //rA premakalaha :- dhamila vicAre che ke devavANI thaI hatI te puNyaprabhAva Aje mane pratyakSa dekhAya che. gurue darzAvela tapa ane te tapano prabhAva kevo aciMtya che? jethI sarvatra mane vijaya maLe che. manasvI vimaLAnuM daDha mana paNa bhedavAnuM sAmarthya mane A tapathI prApta thayuM che. upakArI guru devane Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ UFO O BG M:9925020106 Page #321 -------------------------------------------------------------------------- Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 4 : DhALa - 9 205 yAda karatAM AnaMdamAM divaso jAya che. ekadA ratisukha bhogavatAM baMne vacce prema-kalaha thayo. mIThI madhurI, vAto karatAM karatAM priyA piyuthI risAI. dhamile ghaNI manAvI. mIThAM vacanothI paNa ghaNI samajAvI. chatAM mauna rahelI vimaLA bolatI nathI. dhamile vimaLAne bAhupAzamAM jakaDavA kheMcI, to vimaLA teno hAtha tarachoDavA lAgI. ||all tarachoDelo hAtha pAcho letAM dhammila hasatAM hasatAM kahe che "priyA ! uttama strIo potAnA pati sAthe kyAreya rUsaNAM na le. he priye ! tuM A rIte rIsAya, te tane zobhatuM nathI. kadAca ghaDI be ghaDI rusaNAM hoya. lAMbo vakhata rIsAI na javAya. je strIne svAmI pratye sAco sneha hoya to te kaMtanAM kaDavAM vacanone paNa snehathI amRta mAnIne pI jAya che. //4ll priye ! pati-patnInA ramaNatAmAM, sukha bhogavavAmAM catura strI pati sAthe kyAreya rasa na kare. nipuNa strI namra banIne sarvane sahana karatI hoya che. guNavAna svAmInA sukhane anusaratI sukha Ape, sukha pAme. patinA sukhe ja potAnuM sukha mAnatI hoya. //pI hA ! kharekhara ! vasaMtatilakA nArI, A jagatamAM guNano bhaMDAra hatI. bhAgye ja enA jevI strI maLe. (dhammila potAnA nagaramAM je vezyAne tyAM rahyo hato. te vezyA vasaMtatilakAnI A vAta che.) premakalahamAM kyAreya meM tene rIsAtI joI nathI. kadIka huM rIsAyo houM to...to...te mArA upara adhika pyAra dhAraNa karI mane manAvI letI. e tenAmAM moTo guNa hato. I6ll dhamilanA mukhethI kyAreya pahelAM nahIM sAMbhaLeluM vacana sAMbhaLI, akasmAta jANe taNakhA jharatuM bANa vAgyuM hoya, ne je pIDA thAya, tevI vedanA vimaLAne thaI. kahevAya che ke "strIo sarva duHkha sahana kare, paNa zokyanA vakhANane kyAreya sahana na karI zake. //. ane tarata vimaLA krodhamAM AvI. hoTha bhIMsIne, mAthAmAM nAMkhelI veNI, je dhamile gUMthIne bAMdhI hatI, tene uchALI dUra pheMkI dIdhI. kammara upara rahelo kaMdoro, AMgaLIomAM rahelI hemamudrAo (vIMTIo) pheMkI dIdhI. haiye rahelo hAra paNa toDIne pheMkI dIdho. gussAmAM zuM na kare? ITa azokanA pAna sarakhA rakta, ane kamaLanA dala sarakhA sukumAra caraNo vaDe vimaLAe dhammilane lAta lagAvI. ane irSAthI bharelAM veNa bolavA lAgI. dhammilano gRhatyAga - "vasaMtatilakAnAM vakhANa karo cho tame, tethI mane lAge che tamArA hRdayamAM te vasI che. to jAo ! tenA ghera jaIne raho. te tamane sAco sneha karanArI sAcI vallabhA che. to bhale rahI. A rIte vimaLA AvezamAM AvIne bolavA lAgI. 10nA irSAmAM bolAyelAM vimaLAnAM vacano dhamile sAMbhaLI lIdhAM. paLa javA dIdhI. apamAna sahana karI laIne, jANe kaMI ja banyuM nathI te rIte vartavA lAgyo. mIThAzathI tenI sAthe vAta karatAM, praphullita vadane rAta vitAvI. ne sUryodaya thatAM pahelAM guptapaNe, koI na jANe te rIte gharanI bahAra nIkaLI gayo. I/11// DhALa navamI (ani hAM re vAlhojI vAe che vAMsaLI re...e dezI) anihAM re svAratha mITho saMsAramAM re, savi svAthiyo saMsAra, mAtA vallabha bALane re, jo vana vallabha nara nAra, ..svA...// Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 dhampilakumAra rAsa anihAM re, dhammila cAlyo khede bharyo re, pohoto juvarAjane geha, bhojanaveLA bhelA maLI jamI re, citta ciMtA vimaLA neha...svA...//rA ani hAMre citta vizrAme vanameM gayo re, tihAM dIThA muni abhirAma; bhava aTavImAM karameM tapyAM re, te prANIne vizarAma..svA...Hall, anihAM re zrutasAgarasUrI vaMdIne re, beTho dhammila kumAra, tava dIThA tihAM dIpatAM re, nava dIkSita do aNagAra..svA...jA. dhammila pUche zuM kAraNe re, jo vanavaya dIkSA jo ga, aisyanANI kahe sAMbhaLo re, eNe bhogane jANyo roga...svA.../pI anihAM re nayara kuzasthalamAM vase re, eka naigama madana che nAma; caMDA pracaMDA tasa nArIyo re, jiryuM nAma tisyo pariNAma...svA...Iell : anihAM re jogI jogaNI sevatAM re, lahI vidyAne bahumata, kleza kare do krodhe bharI re, teNe duHkhIyo te atyaMta..svA...//LI. paradezAMtara kArAdhare re, vaLI rUDo narakAvAsa; paNa do nArIno nAhalo re, navi pAme sukha gharavAsa. svA..ITA anihAM re jhagaDA jhATAthI ubhagA re, pura pAsa do nadI kinAra, gAme do ghare rAkhIne re, ekAMtara vilase vAra..svA...lA anihAM re eka dina koIka kAraNe re, dina doya pracaMDA dhAma; vAso vasIne trIje dine re, caMDA ghara jAve jAma...svA.../1nA anihAM re caMDA cokhA chaDatI thakI re, dekhI krodhe thaI zyAma; mUzala maMtrIne nAkhatI re, nATho madana te pAcho tAma...svA.../11/ anihAM re mUzala nAga rUpe dhasyu re, bhayabhIta nadI utarAya; peTho pracaMDA ghara bApaDo re, tihAM pUMThe pannaga Aya..svA.../1rA. anihAM re vacce vyAlane chetarI re, zeTha Avyo pracaMDA pAsa, sA tanuM snAna pIThI dhare re, tihAM zeTha bhaNe bharasAsa...svA.../13ll. anihAM re vAta karatAM ahi pekhIyo re, tava sA tanmela utAra; nAkhI varti karI maMtrazuM re, thayA nakula phaNIne vidAra...svA.../14 anihAMre madana te svastha thaI tasa ghare re, rahyo rAtri uThI prabhAta; cite doya kulakSaNa nArIyo re, eka dina rahetAM hoya ghAta..svA.../15 anihAM re eka bhae eke rAkhIye re, paNa daivagati jo doya, * kopI to zaraNa maraNa taNuM re, navi rAkhaNahAro koya...svA.../16ll. Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 4 : DhALa - 9 2eo anihAM re Rddhi ghaNI muja maMdire re, rAkSasI do paraveza, - ThaMDI javuM mujane ghaTe re, A bhava rahIzuM paradeza...svA...17thI anihAMre ciMtavI madana calyo dezAMtare re, dhanasAra sAra sahalIdhAM; dinakete purasaMkAzane re, vanamAM utAro kIdha...svA...ll18 anihAM re te puravAsI Avyo tihAM re, zeTha bhAnudatta ucharaMga, pUche madana bhale tame AvIyA re, che ema kuzala tuma aMga..svA...1 anihAM re mujha maMdira pAvana karo re, tava ciMte madana mana mAMhI; nAmazuM jANe e mAhara re, gayo vismita tasa ghara jyAMhI..svA...2vA anihAMre snAnane bhojana kIdhAM pachI re, kahe zeTha madana suNo kAja, vidyullatA. mujha aMgajA re, tame paraNI vadhAro lAja. ..svA...21 anihAMre zI oLakhANe kanyA dIyo re, kahe madana lIyo mujha nAma, cau suta upara IcchatAM re, bhaNe zeTha huI guNadhAma...svA...22 anihAM re vara ciMtAe mujhane kahe re, AvI kuladevI rAta; madana azoka taru taLe re, besase AvI prabhAta...svA...//ra3. anihAM re te sutA paraNAvajo re, jANuM teNe nAma kula jAta; kahI paraNAvI zubha vAsare re, vAsa bhuvane vase sukhasAta..svA...24 anihAM re pUravaduHkha visArIne re, dhare vidyullatA zuM prema; paDhama suvAvaDa ugarI re, rAtI saMga na choDe jema...svA...// rapA anihAM re varSAkALe ghana gAjate re, varasate mUzaLadhAra; ghara ghara pezI jue vIjaLI re, rotIyo virahINi nAra...svA...ll 26ll. anihAM re vidyullatA zuM zayyAgate re, nizi dIpa arIsA jyota; nArI vijo gI pAse rahe re, tasa bALaka bhUkhe rota..svA...riNI anihAM re nAtha gayo tuM dezAvare re, nAvyo Avyo varSAkALa; nayaNAM nava gharamAM jhare re, dhananIThuM rove bALa...svA...28 anihAM re rotI vijogI vayaNAM suNI re, duHkha vyApe madanane ceta, caMDA pracaMDA ghaNuM sAMbhaLI re, AMsue bharANAM neta..svA...ll2lA anihAM re vidyullatA nibaMdhathI re, pUchatAM bole teha zuM karatI haze bApaDI re, mujha viNa doya ekalI geha...svA...l3nA anihAM re jo tuM rajA mujhane dIpe re, to jaI AvuM ekavAra, sAMbhaLI sA citta ciMtave re, mujhathI adhikI doya nAra...svA...ll31 Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 dharmilakumAra rAsa anihAM re prema lAgyo tihAM ehano re, mujha sAthe bAhya saneha, varSA vItye jAjayo tume re, manamele bolI teha...svA...||32|| anihAM re varSAkALa vItI gayo re, javA madana thayo huziyAra vidyullatA kahe nAthajI re, kema rahIzuM ame saMsAra..svA...||3|| anihAM re madana vade ame AvazuM re, dina thoDe nahI tujha hoDa, phUla aneke bhamaro bhame re, paNa bese mAlatI choDa..svA...|34| anihAM re sA kahe vahelA piyu Avajo re, kahI maMtrI karaMbo dIdha; leI gayo eka gAmaDe re, jaLaThAma vizAmo kIdha...svA...||35|| anihAM re bhojana veLA saMbhArato re, koI Ave atithi AMhI; deI dAna bhojana karuM re, ema dhyAye madana manamAMhI..svA...||36|| anihAMre tapasI tApasa dekhIne re bhaktibhara dIdha karaMbha; sarovara tIre tApasa jaI re, jaba khAve svAda acaMbha ..svA...||3|| anihAM re madana sarovara nAhIne re, beTho khAvAne jAma; kavala lIe eka hAthamAM re, tihAM chIMkyo hAlI nAma...svA...||38|| anihAM re ThaMDI bhojana uThIyo re, tava tapasI thayo ajarUpa, upagaraNAM paDyAM bhUtale re, mana ciMte madana dha2I cUpa..svA...ll3lA anihAM re jou e kihAM jAya che hai, thayo chAganI pUMThe madana, cAlyo gayo vidyullatA dhare re, zeTha jove rahIya pracchanna..svA...l||4|| anihAM re deI kapATane kuTIyo re, kahe te tujha mAtA doya, saMbhArIne mujhane tajI re, koNa zaraNa ihAM tujha hoya...svA...||4|| anihAM re loke maLIne melAvIyo re, sakhI vayaNe maMtrI nI2, chAMTe tApasa thaI kahe re, karaMbhathI chAga zarIra..svA...||42|| anihAM re madana te nATho dekhI karI re, rAtre daza jojana jAya, pohoto hasaMtIpu25risare re, joI jinaghara ANaMda thAya...svA...||4|| anihAM re cothe khaMDhe puraNa thaI re, DhALa navamI caDhate raMga, vIra kahe dhanya te na2A re, jeNe melyo mahilA saMga...svA...||4|| arihaMta paramAtmA kahe che ke A saMsAramAM sarvane svArtha vahAlo lAge che. saMsAra mITho paNa svArthathI bharelo che. bALa avasthAmAM mAtA priya hoya che. yuvAvasthAmAM puruSane potAnI strI-patnI vahAlI hoya che. jenI pAsethI svArtha sarato hoya te tene priya lAge che. // 1 // mitrane tyAM kheda bharelo manamAM paNa bAhyathI AnaMda vyakta karatAM savAre potAnA AvAsathI nIkaLI dhammila yuvarAjanA mahele Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 4H DhALa - 9 209 pahoMcyo. mana udvigna che. chatAM mukha upara prasannatA jALavI rAkhI che. bhojanaveLA thatAM yuvarAjanI sAthe bhojana karI lIdhuM. paNa cittamAM to vimaLAno sneha yAda AvyA kare che. rA vanamAM munino meLApa : yuvarAjanI pAsethI nIkaLI potAnA ghera na jatAM dhammila vanavagaDAnI vATe. ekalo javA nagaranI bahAra nIkaLI gayo. koI pUchanAra paNa sAthe na hatuM ke dhammila tuM kyAM jAya che? dhamilanuM citta nirAzAthI chavAyeluM hatuM. manamAM tApa, aMtaramAM saMtApathI gherAyelo, vimaLAnA atisnehathI haiyAmAM ukaLATa paNa vartAto hato. cittane svastha karavA ekalo aTUlo vanamAM jaI rahyo hato. vananA vRkSanI nIce nirAMte vicArato beTho. tyAM to dUra sudUra muni bhagavaMtone beThelA joyA. bhava-aTavImAM bhamatAM ane karmajALamAM phasAyelA jIvonA vizrAma sarakhA munimahAtmAne jotAM dhammila AnaMda pAmyo. 3. te zrutasAgarasUrIzvarajI AcArya bhagavaMta hatA. dhamila temanI pAse pahoMcI gayo. vivekI kumAra darzana vaMdana karI yathAsthAne beTho. vairAgyarasamAM nimagna, navadIkSita dIpatA evA be munibhagavaMta paNa sAthe hatA. te paNa tenA jovAmAM AvyA. 4o. - zrutasAgarasUrine vaMdana karIne dhammila beTho che. jJAnI bhagavaMtane vivekI kumAra pUche che, bhagavaMta ! sAthe rahelA A aNagAroe bharayuvAnImAM saMsAra kema choDI dIdho? vairAgya thavAnuM kAraNa zuM?' atizaya jJAnavaMta sUri mahArAja bolyA, he bhadre ! A baMne munie saMsAranA bhoga.. roga sarakhA jANyA che, saMsAra choDI, saMyamamArga hamaNAM svIkAryo che. temanI vItakakathA sAMbhaLa. //pA madana aNagAranI kathA:- kuzasthala nAme nagarI che. te nagarImAM madana nAme moTo vepArI rahelo che. ghaNo dhanavAna che. A zreSThIne be strI che. nAma che caMDA ane pracaMDA. jevAM nAma che tevA ja guNo che. vANIvicAra-vartana-vyavahAra paNa nAma pramANe che. A baMne strIoe yogI-yogiNInI sevA karIne, ghaNI vidyAo, maMtra-taMtra Adi ghaNuM jJAna meLavyuM che. jAtajAtanI vidyAo zIkhI che. baMnenA svabhAva krodhavALA che. baMne klezane dharanArI che. svabhAvane nahIM jANanArA A zreSThIe te baMnenI sAthe lagna karyA. tethI madana zreSThI bicAro atyaMta duHkhI rahe che. //LI kahevAya che :- paradeza - kArAgRha ke narakAvAsa sAro. paNa A be nArInA nAthanI dazAM bUrI. kyAMye sukhanI prApti thatI nathI. TA baMnenA jhagaDA-kakaLATa-phleza-mArajhUDathI kaMTALIne madane nagaranI bahAra nadInA kinAre be ghara banAvyAM. baMnene alaga alaga gharamAM rahevAnI vyavasthA karI. tethI jhaghaDA to maTyA ne madana paNa baMne strIonA ghare ekAMtare divase vArApharatI jAya ane zAMtithI rahe ane sukhane bhogave che. temAM ekadA kAraNavazAt madana pracaMDAnA ghare be divasa rahyo. be dina be rAtri rahIne trIje divase caMDAne ghera gayo. /10nA caMDA te vakhate cokhA mUzaLa (sAMbelA)thI chaDatI hatI. madanane dekhIne krodhe bharAI. gusso karatI jANe kALakAmAtA na hoya tevI lAgatI hatI. gussAmAM hAthamAM rahela mUzaLa maMtrIne madana tarapha pheMkyuM. madana haju bAraNe AvIne Ubho ja hato. vikarALarUpa joIne DaghAI gayela madane joyuM ke mUzaLa nAMkhyuM che. tethI tarata ja tyAMthI pAcho nATho. bAraNethI ja ravAnA thayo. 11 maMtreluM mUzala nAkhatAMnI sAthe nAgarUpe thaI gayuM ane madananI pAchaLa nAga doDavA lAgyo. madane pAchuM vaLIne joyuM ke mArI pAchaLa nAga AvI rahyo che. madana doDato nadI UtarIne pracaMDAnA gharamAM pesI gayo. te nAga paNa madananI pAchaLa pAchaLa pahoMcyo. 12 Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmilakumAra rAsa bAraNAmAM ja madane nAga sAme vasra pheMkI, tene chetarI dIdho. ghaDIkamAM zreSThI pracaMDA pAse pahoMcI gayo. pracaMDA te veLAe snAna karatI hatI. zarIra upara pIThI lagAvI rahI hatI. tyAM AvIne adhdharazvAse madane caMDAnI AkhI vAta kahI. I // 13 // madana vAta kare che tevAmAM te sarpa vasra khaseDIne jyAM pracaMDA-madana hatAM tyAM AvI gayo. pracaMDAe sarpane joyo: pracaMDAe potAnA zarIra uparano mela utArI, tenI vATa (diveTa) banAvI. te vATa maMtrIne sarpa sAme nAMkhI. vATa to tarata noLiyo banI gayo. ane sarpane mArI nAMkhyo. // 14 // madana A dazya joIne kaMIka svastha thayo. te pachI pracaMDAne ghera eka rAtri rokAyo. savAre UThyo. tyAre nirAMte beTho vicAre che re nasIba ! paiso ghaNo...be strIno pati thayo. paNa sukha kyAM ? baMne strIo kulakSaNI che. jaMtaramaMtara karanArI che. A lokonI sAthe rahetAM jokhamabhArI che. kadAca kyAreka mAro dhAta paNa karI nAMkhe. A baMne upara vizvAsa rAkhavA jevo nathI. / 15 / jo eka taraphathI bhaya Ubho thayo to, bIjIne tyAM nirbhaya thaIne rahyo. paNa jo nasIbayoge baMne mArI upara ekI sAthe ja krodhe bharAya to mAre to maraNanuM zaraNa thAya. koI mane bacAvI zake nahIM. mAruM rakSaNa koNa kare ? // 16 // madanano gRhatyAga :- mArA mahelamAM mArA gharamAM Rddhi paiso ghaNo che. paNa A be rAkSasIo AvI gaI che. tethI mane sukha maLavAnuM nathI. jo mAre jIvavuM hoya to A badhuM choDI daIne mAre chAnAMmAnAM ahIMthI bhAgI javuM ja yogya che. paradezamAM rahIne bAkInI jiMdagI sukhamAM kADhIzuM. 17|| A pramANe vicArIne gharamAMthI sArabhUta vastu ane guptapaNe dhanagrahaNa karIne chAnomAno ekadina nIkaLI gayo. dezAMtare cAlyo gayo. keTalAka divase saMkAzana nagaranI najIka pahoMcyo. vanamAM jaI Utaryo. / / 18 / A nagaranI najIka vanamAM Utarela madana zreSThI nirAMte rahyo che te ja arasAmAM A saMkAzana nagaranA vatanI bhAnudatta zeTha A vanamAM madana jayAM che tyAM AvyA. jANe ghaNA jUnA paricita na hoya, te rIte AnaMdathI madananI khabara aMtara pUchI. tame amArA nagaramAM AvyA te sAruM karyuM. tamane kSemakuzaLa che ne ? Adi vAto karI / / 19 / / 200 bhAnudattano meLApa :- ajANyAnI vAto sAMbhaLI madanazeTha vicAramAM paDI gayA. tyAM to bhAnudatta zeTha bolyA, "madana zeTha !" have mArA maMdire padhAro. ane mAruM AMgaNuM pAvana karo. madanazeTha vicAramAM paDyA. "re ! A to mAruM nAma paNa jANe che." vismita thayelo madanazeTha bhAnudattazeThanI sAthe temanA ghera gayo. II20 bhAnuzeThe madanazeThanI ghaNI sarabharA karI. snAna karyuM ane bhojana paNa sArI rIte karAvyuM. sarvakArya patAvyA pachI baMne beThA hatA. tyAM bhAnuzeTha madanazeThane kahe che. "zeTha !" have mAruM kArya sAMbhaLo. "mAre vidyutsattA nAmanI putrI che. tenuM tame pANigrahaNa karo ane amArI AbarumAM vadhAro karo. I // 21 // A vAta sAMbhaLI madana kahe che zeTha ! kaI oLakhANa che mAre ane tamAre ! ane kema tamArI dIkarI paraNAvavA taiyAra thayA cho ? mane Azcarya e thAya che ke huM tamane oLakhato nathI. tame to mAruM nAma paNa jANo cho. mAruM nAma tame kyAMthI jANyuM ? tyAre bhAnudatta kahe che...he zeTha ! mAre cAra putro che. te upara guNanA nidhAna sarakhI eka putrI thaI. jenI amane khUba icchA hatI. eka dIkarI hoya to sAruM ane nasIbayoge te icchA pUrI thaI. samaya thatAM dhIre dhIre moTI thaI. // 22 // dIkarI yauvananA AMgaNe UbhI. amane tenA varanI ciMtA thavA lAgI. ekanI eka dIkarI. lADakoDamAM ucherI. koNa bharatAra thaze ? to eka rAte svapnAmAM kuLadevI AvyAM. mane kahe che...tArI dIkarInI ciMtA na karato. Aje prabhAte vanamAM jaje. azokavRkSa nIce madana nAmano puruSa beTho haze. 23 Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 4 : DhALa - 9 281 vidyutsatA ne madananAM lagna :- te tArI dIkarIno bharatAra thaze. A pramANe tamArI badhI vAta, kuLa, jAta vagere karI. tethI tamane oLakhuM. tamAruM nAma paNa jANuM chuM. kuLa paNa jANuM chuM. A pramANenI vAta sAMbhaLI madana paNa te kanyA sAthe lagna karavA saMmata thayo. zubha divase zubha ghaDIe te baMnenAM lagna bhAnudatte dhAmadhUmathI karyA. rahevA mATe vAsabhuvana eTale suMdara havelI ApI. baMne have sukhone bhogave che. / / 24 / madanazeTha paNa pUrvanAM sarva duHkhane bhUlIne, vidyutsattA upara apAra prema rAkhe che ane sukhamAM kALa gumAve che. I25 / prathama prasUti sArI rIte thaI. eka bALakanAM baMne mAtApitA banyAM. dhana kamAvA mATe madana zeTha varSAkALe dezAMtara gayo. rati saMga choDatAM tene javuM paDyuM. dhananI jarUra paDe. muzaLadhAra varasAda varase che. AkAze ghaNI vIjaLIo camakI rahI che. temAM keTalIka vIjaLI to ghara ghara pesIne viyogI strIone raDatI jue che. II26aa e avasare dezAMtarathI madana ghera AvI gayo che. jyAM vidyutsattAnI zayyA che tyAM gayo. rAtrino samaya hato. dIvaDAnI jyota arIsAmAM jhaLakI rahI che. temAM eka bAju viyogI nArI paDI rahI che. bIjI tarapha najIkamAM bALaka raDe che. 27nA vidyutsattAe potAnA svAmIne joyo. kahevA lAgI. svAmI ! varSAkALa Rtu AvIne cAlavA lAgI. paNa tame na AvyA. muzaLadhAra varasAdathI nevAMnAM pANI bahAra jharI rahyAM che ane A nayananAM nevAM gharamAM jharI rahyAM che. dhana khUTI gayuM che. zuM karuM ? bALaka bhUkhyuM thayuM che ane raDI rahyuM che. 28aa viyogI ane raDatI. strInAM vacano sAMbhaLI madanazeThane paNa ghaNuM duHkha thayuM. AMkhamAM pANI AvyAM. te ja vakhate madanane caDA-pracaMDA baMne strIo yAda AvI. tethI AMkho vadhAre bhInI thaI. II29 / / te joIne vidyutsattA bolI - "svAmI !" tamArI AMkhamAM AMsu kema ! madana kahe - e to ema ja. vidyutsattAe atiAgrahe pUchyuM. to madana kahe..."te baMne bicArI mArA vinA zuM karatI haze ! A rIte kahIne pachI caMDA-pracaMDA baMne strInI vAta kahI. Ajadina sudhI kyAre yAda karI nahotI. paNa Aje yAda AvI gaI. vaLI madana bolyo. II3II priye ! jo tuM rajA Ape to ekavAra huM ghera jaI AvuM. A sAMbhaLIne to vidyutsattA manamAM vicAravA lAgI re ! mArA karatAM te be strI tene mana vadhAre che. huM ATalo prema ApuM. viyoga sahyo. chatAM svAmIne to te strI adhika lAge che. / / 31 / / A mAro svAmI ! re ! haiyAmAM to te pelI be strIo pratye prema dharAve che ane bAhyathI mArA pratye snehane dhAraNa kare che. ThIka che. avasare huM joI laIza. evI mananI melI murAde madanane kahe che..svAmI ! varSAkALa vItI jAya pachI tyAM jajo. hamaNAM to tame dezAMtarathI AvyA cho. huM ghaNI virahI chuM. thoDA dina pachI jAjo. hamaNAM nahIM. // 32 // patnInA kahevA pramANe madana rokAI gayo. varSAkALa bAda madana zeTha caMDA-pracaMDA pAse javA taiyAra thayo. tyAre tenI patnI kahe he svAmI ! tyAM jAva cho. pachI mAruM koNa ? saMsAramAM mAre bIjuM koI nathI. jaldI pAchA Avajo. tamArA viNa huM kema rahI zakIza ! / / 33 / / madana bolyo. re priye ! huM tyAM rahevA jato nathI. huM tarata ja pAcho AvIza. thoDA dinanI ja vAta che. bhamaro bhale aneka phUlo upara bhamyA kare. paNa chelle to te mAlatInA choDa ane tenA phUla upara AvIne bese ane rahe tema mAruM mana tArI upara ja lAgyuM che, priye ! / 34 / / patnI kahe...svAmI ! vAta tamArI sAcI che. paNa piyu ! vahelA pAchA padhArazo. bahu divaso 20 Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 282 dhamilakumAra rAsa na karatAM ne rastAmAM khAvA mATe karaMbo laI jAva. karabo paNa maMtrIne Apyo; te laIne madana nIkaLyo. cAlyo jAya che. eka gAmathI bIje gAma. madhyAhna samaya thatAM sarovara dekhAyuM. tene kAMThe vizrAma karavA beTho. H3pA madana sarovaratIre tApasane dAna - bhojana samaya paNa thayo hato. bhUkha paNa lAgI hatI. karaMbo choDIne khAvAnI taiyArI kare che. madana vicAre che ke ekalo bhojana karuM? nA! nA ! koI atithi Ave tene ApIne pachI jamuM. [36ll dUra sudUra najara karatAM eka tapasvI tApasa jovAmAM Avyo. bhaktipUrvaka bhAvathI bolAvyA. ane sAtha rahelo karaMbo dAnamAM Apyo. tApasa paNa sarovaranA tIre eka bAju jaIne karaMbo khAvA lAgyo. temAM tene adbhuta svAdano AnaMda thavA lAgyo. 37ii madana paNa thAkelo hato. sarovaramAM snAna karyuM. te pachI khAvA beTho. karaMbAno koLiyo jevo hAthamAM laIne moMDhAmAM mUkavA jAya che tyAM koI najIka hAlI kheDUta chIMkyo. l38 tApasa bokaDA rUpe - chIMkanA apazukana mAnIne, madane bhojana jhaMDI dIdhuM. Ubho thayo. to pelo tApasa jayAM beTho hato tyAM madana najara kare che to tapasvI tApasane bokaDA svarUpe joyo. tApasa pAsenAM je upakaraNo kamaMDala - pIMchI - DaMDa vagere bhUmi upara paDelAM che. bakaro beM beM karato hato. madana to manamAM vicAra karato, tyAM Ubho Ubho badhuM chAnomAno joyA karato hato. [39 vaLI vicAra Avyo ke "jouM, A kyAM jAya che ?" bokaDo have sarovaranI pALethI gAma tarapha cAlavA lAgyo. madana paNa tenI pAchaLa pAchaLa jAya che. bokaDo vidyucttAnA ghera pahoMcyo. madanazeTha paNa tyAM sudhI chUpI rIte pahoMcyo ane tyAM AsapAsamAM chUpAIne UbhA rahIne jue che. Ivolii bokaDo jevo gharamAM Avyo, tarata vidyutattAe gharanAM dvAra baMdha karI dIdhAM. ghAMTA pADIne garjI garjIne bolavA lAgI. madanazeTha baMdha bAraNA pAse AvIne badhuM sAMbhaLavA lAgyA. potAnI strI vighalA bokaDAne mAratI jAya che ne bolatI jAya che. "re ! tArI be mA tane sAMbharI. (be patnI). tenI yAda AvatAM mane choDI dIdhI. ane tyAM te be jaNIne maLavA gayo. have jouM to kharI, ahIMyAM tAre konuM zaraNuM che? tane koNa bacAve che? bolatI jAya ne mAratI jAya. bokaDo Ama tema gharamAM beM beM karato doDadhAma macAve che. //41// avAja sAMbhaLIne AjubAjunA lokoe AvIne bokaDAne choDAvyo. tenI sakhIoe zikhAmaNa ApI. "game tema toya tAro svAmI che. AvuM na karAya. tene sajja kara." vidyulattAe sakhInI vAta mAnI, ane pANI maMtrI, bokaDA upara nAMkhyuM. bokaDo maTI tApasa thayo. tApasa kahevA lAgyo ke meM karabo khAdho. ne huM bokaDo thaI gayo. jarA | chAnomAno joto madana, to A dazya joIne mUThI vALIne tyAMthI bhAgI gayo. eka rAtrimAM daza jojana dUra pahoMcI gayo. tyAM hasaMtI nagaranI bhAgoLe pahoMcyo. jyAM jinamaMdira hatuM. jotAM ja madana ghaNo AnaMda pAmyo. 43 cothA khaMDane vize navamI DhALa caDhate raMge pUrNa thaI. vIravijayajI mahArAja kahe che ke je loko nArInA saMgane tyaje che te loko dhanyavAdane pAtra che. ll44|| khaMDa - 4 nI DhALa : 9 samApta Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 4 : DhALa - 10 283 -: dohA :jaI madane jina vAMdIyA, zrI marUdevA naMda, bhavadava tApa zamyo tihAM, dekhI prabhu mukhacaMda 15 naIgama eka eNe avasare, dhanada samo dhanavaMta, te jina maMdira AvIyo, vaMdana namana karaMta rA. raMgamaMDapame AvIyo, beTho karIya praNAma; pUche zuM duHkha madanane, dekhI vadana virAma. Hall. madana zeTha mukha sAMbhaLI, mUlathakI savivAta, te kahe muja duHkha Agale, tuma duHkha te koNa mAta. jI. madana vade mujhane kaho, kema tuma duHkha apAra, sajjana jANI te kahe, nija vItyo adhikAra. ApA madanazeTha jinamaMdiramAM - hasaMtanagaranI pAdare jina maMdira jotAM madana zeTha ghaNuM AnaMda pAmyA. jinamaMdiramAM gayA. tyAM nAbhirAjAnA beTA marUdevInA naMdana zrI AdIzvara prabhunA mukhacaMdrane nIrakhatAM haiyAmAM je saMtApa hoM, te zamI gayo. zAMta thayo. tenA madana paramAtmAne darzana-vaMdana-namana karIne raMgamaMDapamAM Avyo. e avasare dhanapati evo dhanada nAme zeTha paNa te ja maMdire darzana karavA Avyo. AvIne paramAtmAnAM darzana-vaMdana-namana karyA. //rA. madana jayAM beTho che tyAM ja dhanada AvIne beTho. udAsIna vadanavALA madanane joIne be hAtha joDI praNAma karI AgaMtuka dhanada pUche che ke bhAgyazALI ! zuM ciMtAmAM cho ? zuM duHkha AvI paDyuM? all duHkhita dilavALA madane jayAM tene pUchavAmAM AvyuM ke tarata ja potAnI vItakakathA athathI iti sudhInI kahI. te sAMbhaLI dhanada bolyo. are mahAnubhAva ! AmAM zuM duHkhI thAva cho ! mArA duHkha AgaLa tamArA duHkhanI koI gaNanA nathI. //4 - te sAMbhaLI madana bolyo. re ! paradezI ! mane kaho to kharAM.. ke tamane evuM kayuM duHkha pArAvAra che? tyAre dhanada zreSThIe paNa madanane sajajana samajI potAnI vItakakathA kahI saMbhaLAvI. pI. DhALa dazamI (kAmaNa gAro e kUkaDo re...e dezI) kAmaNagArI e kAminI re, kAmaNanI karanAra, sUrajakatA svAratha saryo re. viSa detI bharatAra...kA..nA. rAjA caMdane kUkaDo re, vIramatI dharanAra, callaNI cakrI suta mAravA re, karatI jatuM gharabAra..kA..rA duHkhanI vAta na kIjIye re, paNa sAdharmika pAsa; kahetAM hAMsI na pAmIe re, vaLI hove duHkha nAza..kA.//all Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 dharmilakumAra rAsa zeTha hasatI puramAM vase re, dhanapati dhanada samoya; lakSmIvatI tehanI priyA hai, naMdana che tasa doya...kA.4|| dhanasArane dhanadeva che re, paraNyA doya kumAra, mAtapitA maraNe gayA re, kleza kare doya nAra...kA.pA dhana vaheMcIne judA thayA re, paNa laghu baMdhava nAra, phUDa kalaMkI nehe tajI re, na dIye sukha bharatAra...kA. III bAMdhava mohoTo paraNAvato re, dhanadevane laghunAra, te paNa saMgate tehavI re, nahIM tasa sukha lagAra...kA. IIchA nArI caritra jue ekadA re, zIta-jvara masya geha, sUto rAtre doye nArIe re, DhAMkyo vastre teha...kA.II8 sajja thaI doya nIkaLI re, caDhI gharavana sahakAra, maMtra vidhiye smaraNa kare re, uThI tadA bharatAra..kA. II' cUa tarU mUle vastra karI re, nija tanu bAMdhIyuM jAma, gagane calI tarU utaryo re, rayaNadIva vana ThAma...kA. II10 dhanadeva gupta5UThe vahyo re, ratnapure calInAra, zrIpuMja zeTha ghara kanyakA re, zrImatI bAMdhava cAra....kA.11 vasudatta zreSThIsuta paraNato re, te nava occhava thAya; varaghoDo jue behu jaNI re, dhanadeva corIye ThAya...kA. 12 toraNa AvI vara utaryo re, paNa koI daiva vazeNa; khaDganuM toraNa truTI paDyuM re, maraNa gayo vara teNa..kA. II13 vasudatta roto nija ghara gayo re, zrIpuMja ciMtA na mAya; kuLadevI vacane karI re, dhanadeva tilaka dharAya...kA.||14|| vara vahu behu zaNagArIne re, corIe pherA pharAya; nATakazAla samahotsave re, maMgala dhavala gavAya..kA.15/ ubhI jove do nArIyo re, choTI kahe suNa bheNa; e vara ApaNa vara samo re, dIse che muja neNa..kA.||16|| mohoTI kahe jaga e samA re, je nara te tujha kaMta, tulya rUpe nara nArIyo re, saMsAre bahuhuMta..kA.||17|| te zItajvare pIDIyo re, keNI rIte Ave AMhI, vAta karaMtI vege vaLI re, jue kautuka pura mAMhI...kA.||18|| Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 4 : DhALa - 10 285 dhanadeva vAsabhuvana jaI re, citta capala atirekha, zrImatI cIre kesara rase re, lakhIyo zloka te eka...kA./1lA tathAti: kva hasaMti kva ratnapura, kva nabhomaMDalazrutazcataH | dhanapati suta dhanadevo, bhAvi vazAsukhabhUtu...kA../15 nIkaLIyo masaluM karI re, Avyo jihAM sahakAra, nAma caDhI doya nArIyo re, dhanadeva pUrva prakAra...kA. 20 cUtatarU gagane calyo re, jaI mUkyo mULaThAma, dhanadeva AvI sUto dhare re, te paNa AvI dhAma...kA.//ra1 sUtI doya nidrA bhare re, jAgI prabhAte sAtha, ciMtA ujAgare uMghatA re, kaMkaNa dorA hAtha...kA..rarA dekhI nAhAnI kahe behenaDI re, mujha navi mAnyu vacana. tuma pati rAtre tihAM paraNIyo re, kaMkaNa hAtha pracchanna..kA..23 joSa joI kahe tAharU re, vaNa jo mAnata tyAMhI, to jaladhimAM nAkhI paro re, doya rahata sukhamAMhI..kA..24 ma dharIza bIka e rAMkanI re, ema kahI bAMdhe pAya, doro maMtrI nija hAthazuM re, dhanadeva popaTa thAya...kA./pA. paMjara ghAlI tAla dIyuM re, jaba chamakAre zAka; khaga leI zukane kahe re, tujhane haNI karuM pAka...kA./2ll ema vayaNAM suNI dhrujato re rotAM nigame kAla, have zrIpuMja gaSato re, na jaDI jamAI bhAla..kA./2thA zrImatI AMsu cIre luhe re, vAMcI akSara tAma, ciMtA to kahe tAtane re, gayo hasaMti gAma..kA.// 28 vAMcI zlokane zeThane re, bhAMgyo citta kleza; sAgaradatta vANija tadA re, jAya hasaMti niveza..kA.//2lA hAra deI eka ratnano re, vAta suNAvI tAsa, jaI jamAIne ApIne re, teDI lAvo ama pAsa...kA.//3nA zeTha sAgaradatta nAve caDhyo re, gayo hasati gAma, hAra dIyo doya nArIne re, zeTha na dIThA tAma..kA./l31// Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 dhammilakumAra rAsa pUche thake behu nArI kahe re, zeTha gayA paradeza..kA.||32|| bArobAra tihAM Avaze re, dharazo na citta kleza paNa amane ema kahI gayA re, ratnapurIthI koya, ..kA. // 33 // Ave to zuka Apajo re, zrImatI khelana joya sAMbhaLI maMjara leI cale re, deve zrImatI hAtha,..kA. II34|| vAta suNI zuka hulAvatI re, jANe maLIyo nAtha eka dina doro dekhI karI re, baMdhana choDe tAma, ..kA. II35mA vismaya pAmyA sAjana sahu re, dhanadeva pragaTyo jAma sasaro rAkhe anya maMdire re, daMpatI sukha vilasaMta, ..kA. // 36 // dinakete tAta maraNa gayo re, zrImatI tAma vadaMta sasarA nAme oLakhAvatAM re, tuma guNavaMtane loka, ..kA. II37ll ama sasarA ghara jaI rahyu re, to mujha thAya azoka kahe dhanadeva suNajo priyA re, bhAjInA chamakAra..kA.II38|| hajIya lage navi visare re, sA kahe kema chamakAra. kaMtamukhe savi sAMbhaLI re, hasIya kahe sA nAra,..kA.II3lA pUrva priyA muja Agale re, rAMka taNo avatAra zrImatI Agrahe jhAhAje caDhI re, utarIyA nija gAma; .kA. II40nA sanmukha sajjana ochave re, AvI vasyA nija dhAma. doya jaNI manaciMtave re, visarIyo chamakAra;..kA.II41|| vaLI Avyo 2sa cAkhavA re, navala vahU bharatAra, Asana maMtrI besArIne re, paga dhove laghu nAra;..kA.||42|| jyeSThAmaMtrI jala chAMTatI re, AMgaNe pharate bAra. te jalapUra nAsA lage re, zrImatI tAma maMtre karI re, jaba DUbyo dhanadeva; ..kA.||4|| zoSI lIe tatakheva zrImatI pAye paDI behu jaNI re, zeTha juve thaI thI2; ..kA. II44 cothe khaMDe dazamI bhalI re, DhALa kahe zubhavIra. dhanadanI ApavItI :- bhAI kAmaNa TumaNa karanAra, kAmaNagArI strIonI vAta zI karavI juone ! paradezI rAjAne, sUryakAntAe (strI) potAnA svArtha mATe svAmIne jhera ApIne mArI nAMkhyo. ! / 1 / / vaLI sAsu vIramatInI caDAvelI vahu guNAvalIe svAmI caMdarAjAne kUkaDo banAvI dIdho. cUlaNI mAtAe cakravartI brahmadattane mAravA mATe lAkhanuM ghara banAvI temAM rAkhyA. A che saMsAra ! // 2 // Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 4: DhALa - 10 280 game tyAM potAnAM duHkhanI vAta karAya nahIM. ghara phUTe ghara jAya. vAta karatAM hAMsIne pAtra, lokamAM thaIe chIe. paraMtu tame sAdharmika cho. tamane kahevAmAM koI hAMsI karanAra nathI. ane vAta karatAM haiyuM haLavuM thAya che. /all kubera sarakhA zeTha hasaMtipuramAM vase che. jenuM nAma dhanapati che. A zeThane lakSmIvatI nAme prANapriyAthI sArabhUta saMsAranAM sukha bhogavatAM be putranI prApti thaI che. [4mAM eka putranuM nAma dhanasAra, jayAre bIjAnuM nAma dhanadeva che. baMne putro yuvAvasthA pAmatAM, mAtApitAe yogya kanyA sAthe paraNAvyA AyuSa pUruM thatAM mAtapitA paralokavAsI thayAM. gharamAM vaDIla koI na rahyuM. tethI beya derANI-jeThANI aMdaroaMdara jhaghaDavA lAgyAM. koNa jhaghaDo olave? paNa chevaTe "kajiyAnuM moM kALuM" klezathI kaMTALI baMne bhAIoe, pitAnI saMpatti je hatI tenA bhAga pADI dIdhA. judA rahevA lAgyA. paNa nAnA bhAI dhanadevanI patnI ghaNI kajiyALI hatI. kuDakapaTI kalaMkI te strI sneha jevuM jANatI nahotI. potAnA patine paNa sukha ApatI nahotI. IIii moTo bhAI dhanasArane khabara paDI ke mArA bhAIne patnI thakI sukha nathI. tethI bIjI nAnI kanyA sAthe paraNAvyo. te paNa strI moTI strInI saMgate caDI. zarUAtanA divaso sArA gayA. ane te paNa moTI jevI thaI gaI. tethI dhanadevane baMne strI hovA chatAM lezamAtra sukha nathI. //zA - kAraNavazAtu dhanadevane baMne strIo upara zaMkA thaI. tethI te baMnenuM caritra jANavA mATe peMtaro racyo. mane TADhiyo tAva caDyo che. e rIte kahIne savArathI gharamAM sUI rahyo. khAvApIvA paNa UThyo nathI. smazAnamAM maDaduM paDyuM hoya te rIte nikSetana rIte paDI rahyo. sAMja paDatAM te strIone lAgyuM ke "tAvanA kAraNe mUo miryo lAge che. eTale tenI upara "vastra DhAMkI dIdhuM. dA. te pachI te baMne strIo taiyAra thaIne gharanI bahAra nIkaLI. gharanI pAchaLa bagIco che. tyAM pahoMcI temAM AMbAnuM vRkSa hatuM. tenI upara baMne strIo caDhI gaI. maMtranuM vidhipUrvaka smaraNa kare che. te vakhate teno svAmI UThyo. 'lA baMne strIo ratnapura nagarImAM - baMne strIonI pAchaLa pAchaLa chupAto AMbAnA vRkSa pAse dhanadeva paNa pahoMcyo. joyuM to baMne strIo vRkSa upara caDhI gaI. tethI potAnI pAse je vastra hatuM te vastra thakI potAnuM zarIra vRkSanA thaDa sAthe bAMdhI dIdhuM. strIonI maMtravidhi pUrI thatAM AMbA-vRkSa gagana tarapha cAlyuM. vRkSa ratnadIpa vanamAM jaIne UtaryuM. 1LA vRkSa uparathI baMne strIo nIce UtarIne ratnapuranagara tarapha cAlavA lAgI. vRkSa nIce UtaryuM ke tarata dhanadeva vastra choDI vRkSathI chUTo thaIne dUra jaI Ubho. baMne strIo jyAM UtarIne cAlavA lAgI, to tenI pAchaLa chUpAto chUpAto dhanadeva cAlavA lAgyo. A ratnapura nagaramAM "zrIpuMja nAme zeTha vase che. A zeThane cAra dIkarA ne eka dIkarI che. dIkarInuM nAma zrImatI che. ||11|| te nagaramAM vasudatta zreSThI rahetA hatA. tenA putra sAthe zrImatInA vivAha thayA. lagna levAyAM che. vasudattano putra paraNavA Avyo. varaghoDo nIkaLyo to te baMne strIo varaghoDo joI rahI che. dhanadeva paNa jayAM corI zaNagArI hatI tenI bAjumAM chupAIne Ubho. I/1rA vararAjA kanyAnA mAMDave AvyA. toraNe caDyA. vidhipUrI thatAM vararAjA toraNa chAbavA jAya che. daivayoge teja samaya khaganuM toraNa je hatuM te tUTyuM ane khagna vararAjAnA mAthA upara paDatAM ja vararAjA mRtyu pAmyA. /13ll acAnaka vararAjAnuM mRtyu thatAM hAhAkAra thaI gayo. putrano pitA vasudatta roto roto ghera pAcho * gayo. zrIpuMja paNa ghaNuM raDyo. ne have ciMtA karavA lAgyo. koDabharI kanyA gharamAM taiyAra thayelI beThI Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 288 dharmilakumAra rAsa che. have zuM karavuM? kuLadevInI ArAdhanA karI. pUchavA lAgyo. "mA ! have mAre zuM karavuM? koDabharI kanyA mArI naMdavAya che. upAya batAvo." kuLadevIe tarata kahyuM ke je teM corI zaNagArI che temAM je navayuvAna Ubho che tene tilaka karIne vadhAvI tenI sAthe zrImatInAM lagna karI de. 14ll dhanadanAM lagna - tarata gharanA mANaso corI pAse UbhelA navayuvAna dhanadevane gharamAM laI AvyA. snAna-zaNagAra sajAvI tilaka karI. vararAjAno veza paherAvI dIdho. kanyAne paNa zaNagArIne, baMnene corImAM padharAvyA. pherA pheravyA. lagna thaI gayAM. mAMDavA heThe nATAraMbha thAya che. dhavalamaMgala gIto gavAya che. moTA mahotsave zrIpuMje potAnI dIkarInAM lagna UjavyAM. 1pa dUra UbhelI dhanadevanI baMne strIoe A lagna joyAM. temAM nAnI strI modIne kahe che. bena ! moTI ! sAMbhaLa! A navo vara je laI AvyA te ApaNA vara jevo lAgato nathI. mane to A mArI AMkho kahe che A ApaNo svAmI che." ||16ii tyAre moTI kahevA lAgI. "re ! gAMDI ! tane to AnA samAna jagamAM je badhA dekhAya te badhA tArA kaMta samajavA? sarakhA rUpavALAM strI-puruSo to A saMsAramAM ghaNAM hoya ! tethI zuM? /17thA te kaMta to TADhiyA tAve gharamAM pIDita thaIne paDI rahyo che. ahIMyAM kaI rIte Ave ? tyAMthI vAto karatI karatI nagaramAM baMne pharavA nIkaLI gaI. kautuka jovA lAgI. 18jayAre A bAju dhanadeva navI paraNelI strI sAthe ApelA vAsabhavanamAM gayo. enuM citta ghaNuM capaLa banyuM che. ciMtA thAya che. vRkSa jatuM raheze to ! zrImatInA vastranA cheDe kezara rasathI chAno eka zloka lakhI dIdho. 7/19o zlokano artha A pramANe - kyAM hasaMti nagara? ane kyAM ratnapura? kyAM AkAzamAMthI AMbA sahita paDavuM? A sarva paNa dhanapatinAM putra dhanadane bhAvi bhavitavyAnAM vaze sukha mATe thayuM. A pramANe zrImatInI sAthe tophAna majAkamastI karatAM zloka lakhI dIdho. je zrImatIne khabara ja na paDI. tarata dhanadeva tyAMthI chaTakI gayo. nIkaLI gayo. nagaranI bahAra vanamAM jayAM AMbo hato tyAM pahoMcI gayo. te pahoMce te pahelAM to te baMne strIo vRkSa upara caDhIne haju beThI hatI. maMtra bhaNatI ja hatI. tyAM dhanadeve AvIne potAnuM vastra vRkSanA thaDane bAMdhI dIdhuM. pote vRkSa sAthe baMdhAI gayo. [2] thoDIvAramAM vRkSa AkAzamAM cAlyuM. jyAM mULa sthAna hatuM tyAM AvI UtaryuM. tyAM vRkSane mUkI dIdhuM. uparathI be strI nIce Utare te pahelAM dhanadeva tvarita rIte vastra choDI daIne gharamAM AvIne sUto. te baMne strIo paNa pAchaLathI gharamAM AvI gaI. //ra1I AkhI rAtano ujAgaro hovAthI baMne strIo AvIne sUI gaI. ghaNI thAkelI tethI tarata nidrAdhIna thaI gaI. savAra thatAM baMne jAgI. jayAre dhanadeva to ciMtA ghaNI thatAM uMghI ja na zakyo. tethI moDI moDI AMkha miMcAI. haju te jAgyo nahoto. lagna samaye bAMdhela kaMkaNa-dorA haju hAthe ja che. choDavA bhUlI gayo. /l22l baMne strIo jAgI. nAnI vahunI najara sUtelA svAmI upara paDI. tarata ja moTIne kahevA lAgI. "moTIbena !" tame mAruM vacana mAnyuM nahIM. juo ! juo ! A hAthamAM kaMkaNa dorA bAMdhelA che. rAtrimAM A ApaNo svAmI, te kanyAne paraNyo che. //ra3I moTIe najara karI. dhanadeva bharanidrAmAM hato. khIjAIne bolI. re nAnI ! tArI vAta tyAM mAnI hota to, A sAlAne rastAmAM samudramAM nAMkhI deta. ane pachI ApaNe baMne zAMtithI raheta. ThIka ! je banyuM te kharuM. 24 dhanada popaTa thayo :- nAnI ! have A rAMkaDAnI dayA na khAtI ane bIka paNa na rAkhatI. ane maMtra Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 4 : DhALa - 10 289 bhaNI doro laIne, sUtelA svAmInA page bAMdhI dIdho. dhanadeva tarata popaTa laI gayo. If2pI ane tarata popaTane pakaDI pAMjarAmAM pUrI dIdho. tALuM paNa lagAvI dIdhuM. rasoDAnI najIka pAMjaruM bharAvI dIdhuM. jayAre jyAre moTI zAka samAre ke vadhAre. tyAre tyAre popaTanI sAme charI batAvIne kahe. A zAkanI jema tane samArI daIza. zAkanI jema vaghArI daIza. A sAMbhaLI popaTa bicAro tharathara dhrUje. radI moTInAM vacano sAMbhaLI popaTa krUjato hato. bIjo upAya hato ja nahIM. AMkhamAMthI AMsunI dhArAo cAlI rahI che ane A rIte potAno samaya pAMjarAmAM vitAvato hato. have A bAju ratnapura nagarIe zrImatI pAsethI nAzI chUTela potAno pati savAra sudhI na AvatAM savAre pitAne saghaLI vAta karI. jamAInI cAre bAju tapAsa karAvI. ghaNI zodha karAve che. paNa kyAMye jamAInI bhALa ke patto na meLavI zakyA. razI dhanadanI zodhamAM:- zrImatI paNa ghaNI raDI rahI che. potAnAM AMsu potAnA vastra vaDe lUchatAM cheDale lakheluM joyuM. je laIne vAMcavA lAgI. zloka hato. pote bhaNelI hatI. zloka vAMcIne pitAne kahevA lAgI. "pitAjI ! juo A mAre sADale zloka lakhyo che. have ciMtA choDo. zlokanA arthamAM kahe che ke te hasati gAmanA che ane ahIMthI te hasati gAma gayA che. 28 have kleza ke ciMtA karavI nakAmI che. zrIpUMja zreSThIe paNa dIkarIe batAvyo te zloka vAMcyo ane cittamAM rahelI ciMtA dUra karI. e arasAmAM te nagarano sAgaradatta nAmano vaNika vepAra arthe ahIM Avelo. te have potAnA nagara hasaMtipura jaI rahyo che. te vAta zreSThIe jANI. tarata zreSThI te vepArI pAse pahoMcI gayA. 29o. - zrIpaMja zreSThIe sAgaradatta vaNika vepArIne eka ratnano hAra Apyo. ane saghaLI vAta kahI. A amArA jamAI dhanadevane hAra Apajo ane tame vaLI pAchA Avo tyAre dhanadeva jamAine laIne Avajo. 3te pachI sAgaradatta potAno mAla sAmAna sameTIne dariyAI mArge vasaMtipura pahoMcyo. dhanadevanI tapAsa karI. paNa dhanadevano bheTo thayo nahIM. tethI je hAra lAvyo hato te hAra tenI be patnIne ApI dIdho. 31/ hAra ApatAM vaLI pRcchA karI. "zeTha kyAM gayA che?" tyAre baMne strIo bolI. "zeTha to hamaNAM paradeza gayA che, ane te tyAMthI sIdhA ja ratnapura nagaramAM Avaze. tame jarAye ciMtA na karazo. te ahIMthI kahIne gayA che ke huM tyAM ratnapurIe jaIne AvIza. //3rA vaLI amane kahIne gayA che ke jo kadAca mAruM nAma daIne koI Ave to A popaTa temane Apajo. kahejo ke zrImatIne ramavA mATe, samaya pasAra karavA A popaTa mokalAvyo che ane amArA paNa samAcAra kahejo." 33. - baMne strIonI vAta sAMbhaLIne sAgaradatta zreSThI popaTanuM pAMjaruM laIne anukrame vaLI vepArArthe ratnapurI AvyA ane pAMjaruM zrImatInA hAthamAM ApyuM. zrImatIne vaLI saghaLI vAta paNa kahI. vAta sAMbhaLIne zrImatI paNa svAmInA tyAMthI Avela popaTane jANe potAno svAmI mAnatI. tene khUba pyArathI khavaDAve che, pIvaDAve che, lADa laDAve che. //34ll keTalAka divaso A rIte popaTa sAthe ramatAM pasAra thaI gayA. eka divasa zrImatIe popaTanA page bAMdhelo doro joyo. tarata ja teNIe doro toDI nAMkhyo. doro tUTatAM ja dhanadeva pragaTa thayo. zrImatI to AzcaryamAM DUbI gaI. svajano badho AnaMda pAmyAM. If3pa sasarAe paNa dIkarI jamAIne rahevA mATe judo AvAsa Apyo. ghaNA vakhate maLato pati joIne zrImatI ghaNA AnaMda sAthe patinI sAthe vAto karatI sukhamAM divaso pasAra kare che. samaya jatAM zrImatInA Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 290 dhammilakumAra rAsa pitA zrIpuMja zeTha mRtyu pAmyA. thoDA divaso gayA bAda zrImatI dhanadevane kahe che. II36 he svAmInAtha ! tamo guNavAna cho ane A sasarAne ghera rahetAM, sasarAne nAme tame oLakhAva cho. tethI mane ghaNuM duHkha thAya che. tamArA jevA guNiyalanuM A kAma nahIM. to ApaNe have mArA sasarAne ghera jaIe. tyAM jatAM mArA pitAnI yAda ochI Ave. mAro zoka dUra thAya. II3II tyAre dhanadeva bolyo.. .jo priye ! huM popaTa hato ane te veLAe je zAkanA chamakAra ne teNInI vAto mane saMtApe che. mane e vAto hajI visarAtI nathI. mATe have tyAM javuM tuM TALa. mAre tyAM javuM nathI. te sAMbhaLI zrImatI kahe che ke kema svAmI "bhAjIno chamakAra ?' mane kazI khabara nathI. / / 38 / dhanada vatanamAM :- atyAra sudhI dhanadeve pUrva (pahelAMnI) nI vAta kahI nahotI. paNa jyAre zrImatIe pUchyuM. tyAre dhanadeve potAnI saghaLI vAta athathI Iti kahI saMbhaLAvI. te sAMbhaLI zrImatI hasatI hasatI kahevA lAgI ke "svAmI ! mArI AgaLa tamArI te baMne pUrvapriyA to rAMkano avatAra samajajo. mArI Agala te baMne kazuM karI zakaze nahIM. / / 39 / / paNa svAmI ! mane mArA sAsare javAnI bahu icchA che. mATe he nAtha ! tame taiyArI karo." patnInA ati Agrahe karIne dhanadeva javAnI taiyArI ka2vA lAgyo. jahAja vahANa taiyAra karyuM. zubhadina joIne potAne gAma javA samudravATe 2vAnA thayAM ane potAnA gAma hasaMtI nagare pahoMcyAM. svajana vargane khabara paDatAM sanmukha AvyA. sAmaiyuM karIne ghera laI AvyA. zrImatI have sAsarAne ghera AvIne ghaNA AnaMdathI rahe che. I // 40 // have pelI baMne strIo bhegI maLIne vicAre che ke "A vaLI pAcho chamakArA bhUlI gayo lAge che." jone vaLI navI vahu laIne, ApaNo dhaNI, svAda cAkhavA Avyo che. to svAda cakhADIe. II41 // phUDakapaTa karatI baMne strIo svAmIne bahArathI sArI rIte rAkhe che. svAmIne besavA Asana Ape che te maMtrIne ApyuM. te maMtrela Asana upara besADyo. nAnI strI paga dhUe che. moTI strI maMtrela pANIne Asana pharatAM AMgaNAmAM chAMTI rahI che. / / 42 / / jaLa chAMTatAM AMgaNAMmAM jaLa vadhavA lAgyuM. vadhatAM vadhatAM te pANI dhanadeva beTho che tenI nAsikA sudhI AvyuM. dhanadeva to pANImAM DUbavA lAgyo. tyAre zrImatIe tyAM maMtra bhaNI pANIne te ja kSaNe zoSavI dIdhuM. II4aa tyAre te baMne strIo vicAre che ke A to ApaNA mAthAnI AvI che. tethI ApaNuM kaMI cAlaze nahIM. eTale namra banI baMne jaNI zrImatInA pagamAM paDI. dUra rahyo dhanadeva A badhuM nATaka jotAM stabdha banI gayo. cothA khaMDane viSe bhalI majAnI A dazamI DhALa kahetAM zubhavIravijaya mahArAja have AgaLa zuM kaheze ? have zuM bane che ! te have juo. // 44 // khaMDa - 4 nI DhALa : 10 samApta -: dohA :te dekhI vismaya lahI, zreSThI ciMte citta; bhayaraNamAMthI ugaryo, to vaLI AgaLa bhIta. // 1 // daivadazAthI zrImatI jo kopI koI vAra; trihnArI viNa tribhuvane, nahI koI rAkhaNahAra ||2| Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 4 : DhALa - 11 291 vi rahevuM mujhane ghaTe, eka dina jIvita hANa, bhaya sthAnaka te varajavuM, bole catura sujANa 3ii ema ciMtI pura bAraNe, nATho te tatakheva, jinavaMdI tamane maLI, A beTho dhanadeva IIjhA muni kahe eNe avasara ame, teNe vanarasiyA rAta; bhaya vairAgye pUriyA, AvI namI kahe vAta /pA ama upadeza suNI karI, behu jaNe dIkSA lIdha; vicaratAM hAM AvIyA, dUre bhaya savi kIdha. Ill. te nisuNI dhammila kahe, dIyo dIkSA Aja, bhoga karama phala tujha ghaNuM, nahIM vrata kahe munirAja IINA tava muni vaMdI uThIyo, jaba thayo pacchima jAma, puramAM rAjapaMthe gayo, tihAM dIThuM suradhAma. 8 A sarva joI dhanadeva to vismaya pAmyo. vaLI vicAre che ke atyAre to maraNanA mukhamAMthI bacyo. hamaNAM to UgarI gayo. paNa AgaLa to mAre mAthe bhaya jhajhUme che. A traNeya balAono vizvAsa mAre rAkhavA jevo nathI. nA nasIba thakI hamaNAM to zrImatIe mane ugAryo. paNa jo koI vAra A zrImatI krodhita thaI ne vipharI to, vaLI mArAM soe varasa pUrAM thaI jAya. pelI be to che. emAM mArA nasIbathakI A trIjI bhaLI. mArI zI dazA ! jagatamAM mAruM rakSaNa karanAra koNa ! A traNa sivAya koI nahIM. traNeya sAthe viphare to ! | rA. have to A traNeya balAonA vizvAse mAre na rahevAya. kyAreka mArA prANa hoDamAM mukAI jAya. mAraka banI jAya. sujJajano kahe che ke bhayasthAnaka hoya tyAM rahevuM nahIM athavA to bhayasthAnaka tyajI devAM joIe. 3. dhanadano gRhatyAga:- A pramANe vicArato dhanadeva bhayano mAryo te ja kSaNe ghara bahAra nIkaLIne, nagara bahAra nATho. nagara bahAra jinezvara paramAtmAnuM maMdira. tyAM paramAtmAnAM darzana karIne je A tamArI sAme pAse beTho che te ja huM dhanadeva. A pramANe dhanadeve potAno vRttAMta madanane kahyo. //jI. vaLI munirAja dhammilane kahe che ke te ja rAtrie ame te ja vanamAM rAtrivAso rahelA hatA ane A madana ane dhanadeva paNa pharatAM pharatAM, bhayathI vairAgya pAmIne amArI pAse AvyAM. vinayathI hAtha joDI namaskAra karIne beThA. baMne jaNAe sarva vRttAMta amane kahyo. pI. madana ane dhanadanI dIkSA :- te baMnene saMsArathI nArAja pAmelA jANIne, ame paNa temane AzvAsana ApI, vairAgyanI vRddhi thAya te pramANe upadeza Apyo. te sAMbhaLIne te baMne jaNAe bhavanA bhayane dUra karanArI bhAgavatI pravrajayA aMgIkAra karI. ame paNa teone sAdhuveza Apyo. te pachI A baMne navadIkSita amArI sAthe vihAra karatAM karatAM ahIM AvyA che. //dI A saghaLI vAta sAMbhaLIne dhammilane paNa vairAgya jAgyo. te paNa potAnI strI vimaLAthI kaMIka dAjhayo hato. ne te choDIne A Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 292 dhamilakumAra rAsa vanamAM AvI beTho hato. guru mahArAjane vinaMti karI ke gurudeva ! A baMnene tAryA. to mane paNa tAro. mane paNa saMsArathI pAra pAmavA dIkSA Apo. dIkSA levA dhammila paNa taiyAra thayo. tyAre munirAja kahe che, he dhammila ! haju tAre bhogAvalI karma bhogavavAnAM ghaNAM bAkI che. te kAraNe tArA bhAgyamAM dIkSAno yoga nathI. cAritra tArA udayamAM nathI. //7ii muni bhagavaMtanI vAta sAMbhaLI dhammila nArAja thayo. paNa guruvANI sAMbhaLI kaMIka svastha thayo. paNa gurunI vANIne manamAM dhAraNa karato, vairAgyathI bhIMjAyelo munine vaMdana karIne UThyo. tyAre sUryAsta thavAnI taiyArI hatI. dhamila nagara tarapha cAlyo. rAjamArga upara jatAM dhamile eka devamaMdira joyuM. //8 DhALa agiyAramI. (koI lo parvata dhaMdhalo re, lo....e dezI) rAjamAraga pAse bhalo re lo, dIThe nAgavihAra re, caturanara, dhUpaghaTA gagane calI re lo, dIpakamAla hajAra re, caturanara puNaya karo jaga prANIyA re lo... e AMkaNI..../1 puNya karo jaga prANIyAre lo, kAraNa paMcamAM siddhare, caturanara managamatA meLA maLe re lo, dhammila jema phaLa lIdha re,..catura...pu...rA, vismita nayane vilokIne re lo, pihita ardha kapATa re; dvAra ughADI maMdire re lo, peTho hajIya uccATa re...catura...pu..I nAgadeva beTho namI re lo, karato bahula vicAra re, teNe same pUjApo grahI re lo, suMdara sakhI parivAra re...catura...pu...4 jovanavaya jasa jAgatI re lo, lAgate aMge kAma re, doyapriyAthI ubhagyo re lo, vasiyo lahI vara ThAma re...catura...pu...pA rUpe jayaMtA tArikhI re lo, AvI kumArI eka re; dhauta caraNa kara mukha jale re lo, peThI caitya viveka re...catura...pu...llell nAgadeva pUjI karI re lo, kahe thAo nAtha prasanna re, nAga bhaNe vatsa tujha hajo re lo, vaMchita vara kayaputna re..catura...!...llNA sAMbhaLI uThI sasaMbhrameM re lo, dITho tAma kumAra re, rUpe raMgANI cetanA re lo, kAmadeva avatAra re...catura..pu...ITA teNe paNa dIThI dilabhare lo, navajobana vanazAla re, nautana tuMga payodharA re lo, adhara arUNa paravAla re...catura....pu...lA nIlakamaladala locanA re lo, zazi mukha surabhi vAsa re; jAe kalA cosaTha lahI re lo, viyata vidhu abhyAsa re..catura..pu... (18 Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 4 : DhALa - 11 293 phUla khare mukha bolatAM re lo, pUchatI kuMvarane te re, -kuzAgrapurathI AvIyA re lo, dhammila kahe tuma neha re...catura....pu.../11/l sAMbhaLI A vismaya lahI re lo, adhomukha jotI jAya re; lajavANI vAma pagataNe re lo, aMgUThe bhUmi khaNAya re...catura...pu..../12 dhammila kahe suNa suMdarI re lo, tuM koNa kima IhAM Aya re; madhuravayaNanehe bharI re lo, thoya nipuNa uccarAya re...catura...pu....I1all sArtheza nAgavasu bahAM re lo, nAgasenAno kaMta re, nAgadeva bhakti thayo re lo, nAgadatta suta saMta re..catura...pu.../14 paNa icchA te upare re lo, naMdanI caMdanI rAta re; iMdra mahotsava pUrNimA re lo, vaMche jema maNa jAta re...catura...pu...15 nAgadeva sevA thakI re lo, putrI huI guNa dhAma re, thApe harSa mahoccharve re lo, nAgadattA muja nAma re. ..catura..pu.../16ll jobana vaya janakAdike re lo, varanI ciMtA thAya re, sAcI sovana mudrikA re. lo, kAca tihAM na jaDAya re catura....pu...1NI guNalakSaNa joyA vinA re lo, bhuccha maLe bharatAra re, jAe janmAro mUratAM re lo. abalAno avatAra re. catura....pu.../18 teNe kAraNa sevA karu re lo. nAgadevanI nitta re; karajoDI karuM vinati re lo, icchA vara dharI citta re. ..catura...pu.../1lI viMchA Aja pUraNa karI re lo, deve thaIya hajura re, 'mujha bhAgye tuma AvIyA re lo, dIThA guNa bharapUra re, ..catura...pu....ll2nA sukha bhara beso ihAM kane re lo, ema kahI cAlI tehare, pUrNa manoratha vAratA re lo, mAyane kahe jaI geha re. . catura...pu...ra1|| sajjana varga savi harakhiyA re lo, nAgadeva ghara jAta re; ghara teDI samahotsave re lo, lIdhu lagana te rAta re. ..catura...pu...rarA. corIe pherA pheravI re lo, dIdhuM kanyAdAna re. vAsa bhuvana sukhameM vase re lo, zeTha mAna sanmAna re, ..catura...pu....ra3 cothe khaDe pUraNa thaI re lo, e agiyAramI DhALa re, zrI zubhavIra kuMvara IhAM re lo, bhogave bhoga vizALa re..catura......//ra4. dhamila deva maMdiramAM - rAjamArgane aDIne raheluM devamaMdira nAgadevanuM hatuM. maMdira alaukika hatuM. veLA sAyaMkALanI hatI. sUryanAM kiraNo maMdira para paDatAM maMdiranI zobhA vadhAratAM hatAM. maMdiramAM Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmilakumAra rAsa dhUpa cAlu hatA. jenI dhUpaghaTAo gagana tarapha prasaratI hatI. hajAro dIpamALAothI maMdira jhaLahaLI rahyuM hatuM. kartA kahe che he jagatanA prANIo ! puNya karo. // 1 // he prANIo ! puNya karo. puNya hoya to sukhanI prApti thAya. koI paNa kArya karavuM hoya to pAMca kAraNa batAvyAM che. jemAM eka kAraNa puNyanuM paNa gaNAya che. mATe sau jana puNyano Adara karo. AvA puNya thakI sarva icchita manokAmanA pUrNa thAya che. managamatAno meLApa thAya che. puNyanA kArya karela dhammila pUrvanA prabaLa puNyayoge ghaNAM sArAM phaLo prApta kare che. tema tame paNa sArAM phaLa meLavo. // 2 // 294 rasikakathA AgaLa cAle che. zuM kahe che ? sAMbhaLo. dhammila A nAgadevanA maMdirane bahAra Ubho nihALI rahyo che. jotAM jotAM tenAM nayano vikasvara thayAM. aMdara javAnuM mana thatAM dvAre pahoMcyo. maMdiranuM dvAra aDadhuM baMdha che. aDadhuM khulluM che. dhammile te maMdiramAM praveza karyo. IIII saghaLA saMtApane dUra karI dhammile nAgadevane namaskAra karyA ane palAThI lagAvIne mUrtinI sAme beTho. tenA manamAM to aneka prakAranA vicAro cAlI rahyA che. kyAM javuM ? zuM karavuM ? strIthI kheda pAmelo chatAM maMdiramAM zAMti meLavavA zAMta citte beTho che. thoDo samaya jatAM ja hAthamAM pUjApAnI thALI laIne dAsIo sAthe navayauvanA bALAe maMdiramAM pUjArthe praveza karyo. // 4 // navayauvanA bALA kevI ? jenA aMgomAM kAmadeve praveza karyo che jethI teNInuM yauvana pUrabahAra khIlI UThyuM che. rUpavaDe indrANIone jItI lIdhI na hoya ! tevI madabhara yauvanA Thamaka Thamaka karatI nAgadevanI pUjA karavA AvI. pI nAgadattA devamaMdiramAM :- ane vivekapUrvaka A navayauvanA hAtha-paga pakhALIne mukha-zuddhi karIne pavitra thaI. pachI nAgadevanI pratimAnI pUjA karavA mATe, viveka jALavIne maMdiramAM birAjamAna nAgadeva pAse pahoMcI. IIFII uttama zreSTha sAmagrI pUjApAthI bALAe manavaca-kAyanI ekAgratAthI pUjA karI. tyAra pachI bALA prArthanA karavA lAgI ke he nAgamAmA ! mArI pUjA svIkAro. mArA upara prasanna thAo. he nAgadeva ! mane manavallabhano meLApa karAvo. mArA mano2tho pUrNa karo. tyAre sAkSAt nAgadeva bolatA na hoya ! tema pracchannapaNe rahIne dhammile kahyuM. he puNyazALI zreSTha kanyA ! tArI manokAmanA pUrNa thaze. Icchita va2 jarUra prApta thaze. bALA to natamastake AMkha baMdha karIne stuti karatI hatI. te nAgadevanI vAta sAMbhaLI. bhoLIbALAne kazI khabara nathI ke A koNa bolyuM. nA nAgadevanuM vacana sAMbhaLIne AMkha kholIne jovA lAgI. atiprasanna thaI. ghaNA divasanI bhakti Aje saphaLa thaI. dilamAM harSa ubharAto hato. paNa citta sasaMbhra hatuM. haju nAgadevanI vAta manamAM besatI na hatI. haju vicAre, na vicA2e teTalAmAM svarUpavAna navayauvana puruSa jovAmAM Avyo. (arthAt kuMvara upara teNInI najara paDI.) sAkSAt kAmadevanA avatAra sarakhA kumArane joIne bALA vihvaLa banI. tenA rUpamAM raMgAyelI, animeSa nayaNe kumArane joI rahI che. II8 dhammila paNa te bALAne atRptapaNe jovA lAgyo. madabhara A bALAnuM yauvana khIlI UThyuM che. navIna uttuMga evA te bALAnA baMne stano kaLazanI jema suMdara zobhatA hatA. hoTha to paravALA sarakhA suMda2 2kta varSe zobhatA hatA. III locana kevAM ? nIlakamaLanAM pAMdaDAM jevAM, mukha to caMdramA sarakhuM. zvAsocchvAsa to sugaMdhita hato. teNe cosaThakalAnI jANakArI prApta karI che. je kaLAno abhyAsa karavA soLakaLAvALo caMdra Aja sudhI A gaganamaMDaLamAM bhamI rahyo che. II10|| kumAra-kuMvarInuM milana :- bALA bole che tyAre jANe mukhamAMthI phUlo khare che. kumAra paNa maMdrimAM Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 4 : DhALa - 11 295 hato. bALA kumAranI pAse AvIne kumArane pUche che ke he uttama puruSa ! he bhAgyazALI ! tame koNa cho ? kyAMthI Avo cho ? te sAMbhaLI dhammila bolyo : he zubhAMgI ! magadhadeza kuzAgrapurano vAsI chuM. ane tamArA snehathI kheMcAIne ghaNA dUra hovA chatAM ame ahIM AvyA chIe. /11 dhamilanI mIThI vANI sAMbhaLI, bALA stabdha banI. nIcuM mukha rAkhI lajjA pAmI. najara bhUmi upara rAkhI, DAbA paganA aMgUThA thakI bhUmine khaNatI, mauna dhAraNa karI UbhI rahI. 1ro taka jhaDapI dhammila bolyo... bALA ! tuM koNa che? ahIMyAM kema AvI che ? mIThAM vacano sAMbhaLI, kSobha pAmelI te navayauvanA bolI. 13 bALAnI oLakha :- "Arya ! A nagaramAM vasanArI "nAgadattA" nAme kanyA chuM. A nagaramAM dhanADhya nAgavasu nAme zreSThI sArthavAha rahe che. nAgasenA temanI patnI che. A daMpatI nAgadevanI nitya sevA kare che. bhakti karatAM te daMpatIne nAgadatta nAme putra thayo. 14o paNa manuSyo Indra mahotsavanA divase pUrNimAnI cAMdanI icche che tema A daMpatIne putrInI icchA thaI. ll1paNA nAgadevanI nitya bhakti karatAM guNanA dhAma sarakhI eka putrI thaI ane moTA mahotsave tenuM nAma nAgadattA rAkhyuM. /16ll te huM tamArI sAme UbhI chuM. jayAre bharayauvanamAM AvI tyAre mAtApitA tene lAyaka varanI ciMtA karavA lAgyAM. vicAre che ke sonAmAM kAca jaDAto nathI. temAM to hIro jaDAya. hIro zobhe. ||1LA. vaLI vicAre che ke guNa - lakSaNa joyA vinA dIkarIne ApI na devAya. mATe parIkSA karavI. jo parIkSA vinA ApI daIe ke paraNAvIe ane jo bhoTa-bharatAra bhaTakAI jAya to teno janmAro kevo jAya. nUrI jhUrIne avatAra pUro kare. 18 mAtApitAnI ciMtA dUra karavA huM niyamita A maMdire pUjA karavA AvuM chuM ane mArI manokAmanA pUrI karo. e rIte roja A yakSarAjane vinaMti karuM che. 1lA Aja mArI upara nAgadeva prasanna thayA. pratyakSa paraco batAvyo. mArI AzA Aje phaLIbhUta thaI che. deve mane AzIrvAda ApyA che. vaLI Aje ja mArA bhAgye tame ahIM AvI caDhayA cho. tamane jotAM ja mane ghaNo harSa thAya che. guNothI bharapUra evA he guNottama ! tamane jotAM mArI sAte ghAtu AnaMda pAme che. 2ll he Aryaputra! Apa ghaDIka ahIM visAmo lyo. kyAMye cAlyA na jatAM. ahIM ja beso. ema kahI navayauvanA nAgadattA, sakhIo sAthe jaldI ghera gaI ane potAnI mAtAne harakhabhera haiyAnI vAta karI. manoratha pUrNa karavA ujamALa thaI. 21ii mAtA nAgasenA paNa putrInI vAta sAMbhaLI AnaMda pAmI. te pachI potAnA svAmI nAgavasune bolAvI vAta karI. tarata ja svajanavargane paNa jANa karI. te pachI sau nAgadevanA maMdire pahoMcyA. yogya vATAghATo karIne dhammilane vAjate gAjate potAnA AvAse laI AvyA. tarata ja ghaDIyAM lagana levAyAM. te ja rAtrie dhammila-nAgadattAnAM lagna thaI gayAM. /22aa. corImAM pherA pheravyA. kanyAdAna paNa ApyuM. je kanyAdAnamAM mAtApitAe ghaNI riddhi siddhi ane bIjI paNa ghaNI sAmagrI ApI. rahevA mATe taiyAra karelA vAsabhuvanamAM daMpatI sukhamAM divaso pasAra kare che. /ra3. cothA khaMDane vize agiyAramI DhALa pUrNa thaI. zrI zubhavIravijayajI mahArAja kahe che ke prabaLa puNyaprabhAve dhamila ane nAgadattA saMsAranAM sukho bhogave che to tame paNa sau puNya upArjana karo. 24ll. khaMDa - 4nI DhALa : 11 samApta Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 296 dhamilakumAra rAsa -: dohA :eNe avasara te nagarano, nAma kapila bhUpAla; tasa kumarI kapilA satI, jo vana rUpa rasAla III), nAgadattAzuM tehane, varate che sapribhAva, dhamila varIyo sAMbhaLI, karatI citta banAva. /rA sakhiye vayo vara mAhare, varavo e niradhAra; sahIyara prema sadA rahe, bhAraMDa paMkhI samAra Ball ema ciMtI kahe rAyane, mujha IcchAvara heta, maMDapa racIe svayaMvara, rAjakuMvara saMketa. I4o. ema nisuNI tatakSaNa kiyo, maMDapa sovana thaMbha, thaMbha thaMbha maNi pUtaLI, karatI nATAraMbha paNa maMcaka ati maMcaka taNI, bAMdhI zreNi vizAla, jema besI bahulA jue, navarasa nATaka zAla. All vaLI A ja nagaramAM nagarano mAlika kapila nAme rAjA hato. A rAjAne kapilA nAme rAjakuMvarI che. A kuMvarIe paNa puSpavaya thatAM navayauvana prApta karyuM che.' 1] A kuMvarIne nAgadattA sAthe nAnI vayathI ja paramasakhIpaNuM che. sakhIsneha vadhato ja gayo. gADha mitratAne kAraNe zarIra be, jIva eka jevI tevonI hAlata hatI. mahAmahotsava sAthe nAgadattA ane dhammilanAM lagna thayAM. kapilA vicAre che ke sakhI sAsare gaI? zuM karavuM? judA paDavuM nathI. upAya zo ? vicAre che. //rA - te (nAgadattA) jene paraNI che te ja varane mAre varavo. arthAt dhammila paNa mAro pati thAo. tethI amAro sakhIsneha sadAne mATe jIvaMtaparvata, bhAraMgapaMkhInI jema TakI rahe. 3 ane A pramANe vicAratI kapilA kuMvarI mAtAnI pAse sakhIone mokale che ane potAnI mananI badhI vAta kahevarAve che. pitAne paNa A vAtanI jANa thatAM tarata svayaMvaranI taiyArI karAve che. je svayaMvaramAM deza paradezanA rAjA-rAjakumArone AmaMtraNa ApIne bolAve che. //4 kapilAno svayaMvara :- kapila rAjA svayaMvaramaMDapanI racanA karAve che. mArI dIkarIne managamato vallabha-bharatAra maLe. mATe dezaparadeza khUNe-khAMcare saune AmaMtraNa mokale che. maMDapamAM suvarNanA thaMbha mukAvyA che. thAMbhale thAMbhale maNimaya pUtaLIo nATAraMbha karatI goThavAve che. //pA. svayaMvaramaMDapamAM saune besavA mAMcaDA goThavAyA. nAnAmoTA mAMcaDAnI zreNI baMdhAvI ke jenA upara besIne loko navarasanAM judA judA nATako joI zake. tevI vividha prakAranI racanA karAvI. I6ll Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 4 : DhALa - 12 DhALa bAramI (bharatane pADhe bhUpati re...e dezI) dUta ThavI gRpa teDiyA re, AvyA kSatrIkumAra, salUNA, utarIyA caMpAvane re, sainya subhaTa vistAra salUNA...||1|| puNya udaya prANI lahe re, vaMchita sakala samRdhdha, puNya viSuNA jhUratA re, dekhI paranI Rdhdhi...sa.pu.||2|| maMtrI zeTha sArthavAhanA re, maLIyA putra aneka; azana vazana nRpa tRNa jale re, sAcave sakala viveka...sa. pu. III nayare paDaha vajaDAvatA re, ibhya zeTha sArtheza; naMdana sAtha svayaMvare re, Avajo dharI zubha veza...sa.pu. II4lI maMDape maLIyA te save re, beThA besaNa ThAya, naMdana vanameM devatA re, maLIyA moja savAya....sa.pu.pI mmila paNa AvI tihAM re, rAjakuMvaranI pAsa; mAna lahI juvarAjanuM re, beThA mana ullAsa...sa. pu. IIII rAya kapilanI AgaLe re, gAyana gAve gIta; vAravadhUne nATake re, rAga raMga rasa rIta....sa. pu. IInA eNe avasa2 nRpa naMdanI re, caMdana sahi parivAra, besI sukhAsana pAlakhI re, soLa dha2I zaNagAra...sa. pu.||8|| utarI abhrathI ujaLI re, vijaLI jyuM jhalakAra; varamALA karamAM dharI rai, paMkhA sakhI kara dhAra....sa.pu.IIll samakALe kumarI mukhe re, nayaNe jue naradakSa; dhanurveda bANAvalI re, sAMdhe jema daMgalakSa...sa.pu. 10nI paNa kuMvarI citta vedhIyuM re, nAgadattA bharatAra; vastu jagata madhu2I ghaNI re, paNa cittarUcie pyAra...sa. pu. II11 // nayana kaTAkSe behu jaNA re, vedhANAM teNe ThAya, vedhakatA lahe vedhakI re, ghAyala jANe thAya...sa.pu./12/ have pratihArI varNave re, sAMbhaLa rAjakumAra; pUrava dezano rAjiyo re, nayI vANArasI sAra....sa.pu.||13|| nAme mRgadhvaja eha che re, sainya Rddhi bahu geha; paraNI priyA che pAMcaze re, suMdara lakSaNa deha....sa. pu. // 14 // 290 Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 298 dharmilakumAra rAsa kumI kahe kAMtA dhaNI re, nahI sukhIyo calI agra; vaMga kaliMga taNo dhaNI re, jasa ghara Rddhi samagra....sa.pu. // 15 // jayasiMha nRpa nepALano re, kastUrI jasa deza; ema maMtrIzvara zeThane re, varaNaviyA savizeSa...sa. pu. // 16 // te savi helaviyA teNe re, vaya rUpa dezanA doSa; varNavatAM dila hIMsatuM re, helavatA mana roSa...sa. pu. II17nA vaLI pratihArI bolatI re, e nara guNa bhaMDAra; bhAgyakaLA rUpe vaDo re, mujha sakhIno bharatAra...sa. pu. II18 / managamatuM vaidye kahyuM re, jANI Thave varamALa; vyaMtara devI devatA re, vRSTi kusuma ujamALa...sa. pu||19|| te dekhI nRpa kopIyA re, uThyA khaDga dharI hAtha; eka zRMga khaDgI pare re, thaMbhe deva sahu sAtha...sa. pu. 20 kapila rAya vacane karI re, choDe dhammila tyAMhI; maMgalavAjAM vAjatAM re, sajana varga UcchAMhI...sa. pu. 21/ ghara teDI samahotsave re, paraNAve dharI heta; haya gaya ratha bhaTa bhUSaNAM re gAma ghaNA vara deta...sa. pu. 22 // cothe khaMDe eNIpare re, bolI bAramI DhAla; zrI zubhavIra kuMvara taNuM re, pasarayuM puNya vizAla...sa.pu. II23 kapila rAjA dvArA deza-paradeza potAnA mANaso ane dUto mokalIne rAjAo - rAjakumArone AmaMtraNo ApavAmAM AvyAM. kanyAnI AkAMkSAvALA kSatrIkumAro rAjAo, bIjA paNa rAjakumAronAM potapotAnAM sainya-subhaTonA rasAlA sAthe AvI pahoMcyA ane sau caMpAnagarInA udyAnamAM UtaryA. // 1 // kahevAya che ke jyAre jagatanAM prANIone prabaLa puNyano udaya thAya tyAre manovAMchita samRddhi riddhi sAmethI maLe che. puNyavihoNA prANIo bIjAMnI caDatI-udyota ke riddhi siddhi joIne baLI jatAM hoya che. bIjA upara irSyA karye jAya. potAnA karma sAme jotA nathI. // 2 // svayaMvarane vize maMtrIputro, zeThanA putro, sArthavAha putro AdinA putro ghaNA bhegA thayA che. bhojana-vastra Adi satkAratA ane hAthI-ghoDA mATe ghAsa pANI vagere je je sthAne je je joIe te saghaLI vyavasthA kapila rAjAe viveka jALavIne karI che. IIII kapila rAjA have A bAju potAnA nagarane vize rAjasevako pAse paDaha vajaDAve che. "ApaNA nagaramAM vasatA zeTha sArthavAha zAhukAra sau potapotAnA putro sAthe sArA sArA veza AbhUSaNothI sajja thaIne svayaMvaramaMDapamAM padhArajo." // 4 // paDaha sAMbhaLIne sarvaloka (javAyogya sau jano) taiyA2 thaIne svayaMvara maMDapamAM AvyA. potapotAnA yogya sthAnake beThaka lIdhI. naMdanavananI aMdara devatAo mojamajA karavA AvyA na hoya, tenA karatAM Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 4 : DhALa - 12 299 paNa ahIM sau caDhiyAtA lAgatA hatA. IIII dhammilakumAra paNa sajja thaIne A meLAmAM Avyo che. kapilarAjAno rAjakuMvara jyAM beTho che tyAM ja AvIne Ubho. rAjakuMvare paNa potAnI bAjumAM ja tene AdarapUrvaka besADyo. saunA dilamAM AnaMda chavAyo che. IIFII svayaMvaramaMDapamAM mukhya beThake kapilarAjA potAnA siMhAsana upara ArUDha thayA che. te vakhate temanI AgaLa vArAMganAo hAvabhAva sAthe gIta-gAna-nRtya karI rahI che. judA judA rasa vaDe gAyako gIta gAI rahyA che. judA judA rasamAM evAM gIto gAya che ke sAMbhaLanArAnAM mana DolI rahyAM che. IIII samaya thatAM sukhAsana pAlakhImAM, soLa zaNagAra sajIne rAjanaMdinI kapilA, sakhIparivAra sAthe svayaMvaramaMDapamAM AvI. / / 8 / / svayaMvaramaMDapamAM yathAsthAne pAlakhI mUkavAmAM AvI. temAMthI kapilA kuMvarI bahAra AvI. tyAre jANe AkAzamAMthI vIjaLI UtarI na AvI hoya ! tevI lAgatI hatI. hAthamAM varamALA dhAraNa karelI che. baMne bAjue sakhIo vIMjhaNo laIne vIMjhI rahI che. / / 9 / / bANAvalI potAnAM dhanuSyane kheMcIne, dRSTimAM Avela lakSyane sAdhe che. te rIte DAhyA-sajjana kahevAtA manuSyo potAnI najare ekI sAthe te kuMvarIne jovA lAgyA. // 1 // paNa rAjanaMditA kapilAnA cittane, nAgadattAno nAtha dhammila vedhanAro hato. kahevAya che ke jagatamAM iSTa ane miSTa vastu to ghaNI hoya che. paNa "cittamAM je rUce che tenI upara ja sneha hoya che." arthAt kuMvarInuM citta to mmila upara lAgyuM hatuM. bIjA ghaNA sArA paNa hatA. paNa zA kAmanA ! ||11|| yuvarAjanI bAjumAM beThelA dhammilakumAranI ane kapilAkuMvarInI AMkho maLI. baMne nayanakaTAkSathI viMdhAyAM. je vedhAya che te ja vedhakatAnA AnaMdane mANI zake che. anubhavI zake che. vaLI ghA khAI ghAyala thAya che te ja dhAtane anubhavI zake che. tenuM varNana kadApi thaI zakatuM nathI. / / 12 / have maMDapane vize kuMvarI sAthe prAtihArI AgaLa cAle che. ane eka eka kumAronI oLakhANa karAve che. jo sAMbhaLa kuMvarI ! A sAme beThelAM pUrvadezanAM vANArasI nagarInA zreSTha rAjavI che. / / 13 / temanuM zubhanAma mRgadhvaja che. aparaMpAra RddhinA mAlika che. suMdara lakSaNavALI pAMcaso priyAno svAmI che.'|14|| te sAMbhaLI kuMvarI bolI. "ghaNI strIno svAmI kyAreya sukhI na hoya. A pramANe kahI kuMvarI AgaLa cAlI. vaLI prAtihArI AgaLa jaIne kahe che. juo A vaMga - kaliMgadezanA svAmI che. tenA ghare samagra prakAre ghaNI Rddhi che. 15 / / tyAre kuMvarI moM macakoDI AgaLa cAlI. vaLI prAtihArI kahe che. A nepALa dezanAM jayasiMha rAjA che. jenA dezamAM ghaNI kasturI pAke che. tyAre kuMvarI bolI ke mAro deha zItaLa nathI. tethI mAre kastUrInI jarUra nathI. prAtihArI vaLI samajI gaI. AgaLa cAlI ane judA judA dezanA rAyarAjA-maMtrIzvaro-zeTha-zAhukAra ane sArthavAha vagerenuM varNana savizeSa karavA lAgI. kuMvarI te sarva vAto sAMbhaLI vaya-rUpa-deza vageremAM doSa batAvIne sarvanI avagaNanA karatI rahI. jyAre jenuM varNana prAtihArI kare tyAre te sahu harSita thatA. jyAre kuMvarI AgaLa cAlI jAya tyAre manamAM roSe bharAtA. / / 17 / / A rIte sArAye svayaMvaramAM prAtihArI sAthe ghumatI kuMvarI dhammilanI AgaLa AvIne UbhI. kuMvarI pote varNana karavA lAgI re prAtihArI ! A nara guNano bhaMDAra che. vaLI nasIba thakI kaLAmAM pAvaradho ane rUpamAM zreSTha che. je mArI sakhIno bharatAra che. II18 / Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 300 dharmilakumAra rAsa "bhAvatuM hatuM ne vaidya kahyuM." e ukhANe karIne kuMvarIe dhamilanA gaLAmAM varamALA AropI. te ja kSaNe adazya rahelA vyaMtara deva-devIe phUlonI vRSTi karI. 19ii kuMvarInAM dhamila sAthe lagna - kapilAe dharmilanA gaLAmAM varamALA AropI. te jANIne svayaMvaramAM AvelA bIjA rAjAo krodhe bharAyA. hAthamAM taravAra laIne UThyA. tyAre tyAM rahelA devoe sarvane caMbhita karI dIdhA tyAre te sau eka ziMgavALA geMDAnI jema lAgatA hatA. /20nA kapilarAjA A joIne stabdha thaI gayo. tarata dhammilane kahevA lAgyA ke A saune chUTA karo. dhamile paNa dhUpa dIpa karIne devadevIne prasanna karyA. sarvane choDAvyA. svajana varga sarva AnaMda pAmyA ane te ja vakhate maMgalavAjA vAgavA lAgyAM. //ranA maMDapamAMthI vAjate gAjate dhamilane potAnA mahele teDI lAvyA. rAjAe nagaramAM kuMvarIno moTo vivAha mahotsava cAlu karyo. snehapUrvaka dhammila sAthe kuMvarIne paraNAvI. kanyAdAnamAM rAjAe hAthI ghoDA ratha subhaTo sainya ghaNuM badhuM ApyuM ane vastrAlaMkAra gAma nagara paNa ghaNA bheTa dharyA. 22aa cothA khaMDane vize bAramI DhALa kahI. zrI zubhavIravijayajI kahe che te bhAgyazALI ! juo to kharAM ! A kumAranuM kevuM vizALa bhAgya jAgyuM che ane puNyodaya kevo prasaryo che ? |23. khaMDa - 4 nI DhALa: 12 samApta -: dohA :nAgadattAne nija ghare, teo nRpa sasaneha, dhammila harSa jamaNa jame, narapati sasarA gehalA . nava paraNIta behu nArIzuM, vilase prema apAra, paNa vimalA rAge jaDI, visaratI na lagAra. rA. sAtamIe brahmadara gayo. kurumati kurumati kAra; chaThThIe kurUmatI rAgazuM, brahmadatta vacana uccAra. Hall pUrva priyA kanakAvatI, vasudevane paraNAya; ' nara durjanane avagaNI, dhanada IhAM utarAya. jA. bAvIza koDAkoDI paMcAzI lakha koDa; koDI sahasa iga sattarI, causaya aDavIza koDa. pI. saga vana lakha caudaza sahasa, dosaya asII nAra, eka bhave paTTarANIyo, hoye harI avatAra. llll. eka rIsAve tehamAM, zakra manAvA jAya, teha manAye sukha gaNe, durjaya rAga kahAya. llNA vimalA paNa rAge naDI, paDI virahAnala kuMDa, kiMta vichohI nArIne, jagatameM duHkha bhramaMDa. IITA . Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 4 : DhALa - 13 kapilarAjAe potAnI kuMvarInAM lagna dhammila sAthe karyA. nAgavasunI putrI nAgadattA je kapilAnI priyasukhI hatI ane tenAM lagna to dhammila sAthe thaI gayelAM hatAM. rAjAe nAgadattAne potAne tyAM snehapUrvaka bolAvI. sasarA rAjAne ghe2 dhammile, baMne priyA sAthe harSapUrvaka bhojana karyuM. // 1 // sasarAe ApelA vAsabhuvanamAM, navapariNIta baMne priyA sAthe, dhammila sukhane vilase che. apAra premamAM DUbelAM traNeya premIpaMkhIDAM, devatAnI mAphaka, sukhavilAsamAM potAno kALa gamAve che. ATalA sukhamAM DUbelA hovA chatAM paNa dhammilanA cittamAM sneharAge jaDAyelI vimaLasenA kSaNamAtra bhulAtI nathI. rAganAM baMdhano ja mAnavane naDe che. II25 301 sAtamI nArakImAM gayelo brahmadatta cakravartI atizaya pIDA bhogavato chatAM paNa haju tyAM kurUmati kurUmati nAmanA pokAro karI rahyo che. jyAre chaThThI nArakInI vedanAne sahana karatI kurUmati paNa brahmadattane jhaMkhatI rahI che. re ! saMsAramAM rAganAM baMdhano kevAM ! kyAre A jIvo bhegA thaze. te to jJAnI jANe paNa viyoganAM du:kha to te jIvo bhogave che. IIII naLarAjAnI priyA damayaMtIno jIva kanakAvatI rUpe avataryo. tyAre tenAM lagna vasudeva sAthe thAya che. te samaye naLarAjAno jIva dhanadadeva (kubera) hato. manuSyalokanI durgaMdhanI choLo UchaLatI hovA chatAM pUrvapriyAnA atizaya rAganA baMdhananA kAraNe dhanada kanakAvatInA lagnotsavamAM Ave che. ane ghaNuM dhana vApare che. kharekhara AvA rAgane dhikkAra ho. // 4 // Indrane indrANI,keTalI ! zAstramAM varNana che. bAvIza koDAkoDI, paMcAzI lAkha kroDa, Ikotera hajA2 kroDa, cAraso aThThAvIsa kroDa, sattAvana lAkha, cauda hajA2 baso ne eMzI indrANIo che. je eka ja bhavamAM IndranI strIo hoya che. (22 koDAkoDI, 8571428 kroDa, 57 lAkha, 14 hajA2, 280, indrANIo) chatAM jo temAMthI eka rIsAI jAya, to zakendra tene jhaTa manAvA jAya. mAnI jAya tyAre ja indrane sukha thAya. re ! A durjaya. saMsAranuM rAgabaMdhananuM nATaka kevuM bihAmaNuM ? IIchA dhammilane vimaLA bhulAtI nathI. vimaLA paNa dhanmilane bhUlatI nathI. virahAnale muMjhAya che. strI hRdaya prAyaH svAbhAvika komaLa hoya che. kahyuM che ke "kaMtathI tarachoDAyelI strI jagatamAM ghaNAM du:kha pAme che." // 8 // DhALa teramI (gajarA mArUjI cAlyA cAkarI re, amane zI zI bhalAmaNa deza e dezI) catura calyo ciMtA bhare re, rahI vimalA kamaLA pAsa; mahilA mati pagapAnI ye re, jo cosaTha kaLAnI vAsa re // 1 // prathama vicAraNA nA kare re, kare sahasA karma kaThora; pati suta sahasA mArIne re, pache rotI karatI bakora re; I // 2 // doya divasa vItI gayA re, paNa nAtha na Avyo jAma; vimaLasenA kahe mAyane re, mADI meM karyuM vIrUI kAma re / / 3aa rasa bha2 2maNane rIsavyo re, gayo koNa jANe koNa ThAma; mAya kahe dhaNI mAnItI re, kare ujhaDabAre gAma re. ||4|| Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 302 dharmilakumAra rAsa uchAMchalapa tAhare re, sahe sAyara e gaMbhIra, vAyuvela varSa vAridhi re, paNa pAchAM vaLe che nI2 2 // 5 // tema tuja piyu ghara Avaze re, mata kara tuM kleza lagAra; ema dina ketA vahI gayA re, paNa nAvyo dhammila gharabAra re II // kheda bhare dina kADhatI re, satI vimalasenA gaI geha; sarasa AhArane chaDatI re, teNe zoSA nija deha re. IInA navi vikase vana velaDI re, jaLa siMcA vinA sUkAya; dhArAdhara vinA jema dharA re, tapati vaLI vizva tapAya re. In tema nija sevaka parijanA re, nija svAminInuM duHkha dekha; thaI oziyAlA cAkarI re, kare tana mana vacana vizeSa re. Ill mAta pitA suta bAMdhavA re, hoI sAsu sasaro naNaMda; paNa pramadA prItama vinA re, navi aMtara citta ANaMda re. // 10 // daMta vinA daMtI jizyo re, jevI caMda vihUNI rAta; zastra vinA zUra rAMkaDo re, jala viNa sarovara vi bhAta re / / 11 / jIva vinA kAyA kazI re, suta viNa sukulI dhanavaMta; mukha zobhA cakSu vinA re, muni dvija viNa vidyAvaMta re. / / 12 / naraviNa nArI ekalI re, tema zobhe nahi jaga koya; kaMta vichohI kAmanI re, citAnala baLatI jAya re. // 1 // caMdra kiraNa amRta jhare re, paNa virahiNI tapana pramANa; maMda zItala vAyu vahe re, te to lAge vajra samAna : // 14 // phUla zayyA kaMTaka samI re, phUlamALA vyAla niSepa; rAtri kalpa zata zI game re, agni kaNa caMdana lepa re // 15 // bhArabhUta kAyA vahe hai, jema rAye jhAlI veTha; duHkha aneka prakAranA re, paNa virahiNI nArI heTha re / / 16 / / vimalasenA thaI durbalI re, nija vAlhema kare vijoga, vaIda na jANe nADImAM re, thayo moha mahAkSaya roga ||17NA teNe same varaghoDe caDyo re, paga mAMDyA occhava thAya; doya vahU doya bAjue re, page hiMDato dhammila jAya re // 18 // bahu ThakurAie paravaryo re, gIta gAnane nRtya vilAsa; lAkha loka jovA maLyA re, AvyA vimalasenA ghara pAsa re. / / 19 / aa Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 4 : DhALa - 13 303 rAya beTI koNa paraNIyo re, jovA vimalAnA sevaka Aya; dhammila dekhI harakhiyA re, kahe ThakarANIne jAya re ||20 svAminI ama svAmI thayo re, nRpa jAmAtA A jAya; sAMbhaLI vimalA tatkaNe re, IrSAvaza roSe bharAya re. 21 mAtAe samajAvI thakI re, karI snAna dharI zaNagAra; sovana kaLaza te jalabharI re, leI pUjApo nIkaLI bAra re. 22 kuMtIla cale ratha AgaLa re, pUMThe tiga paga mAMDA thAya; vimaLA dIye pradakSiNA re, kusuma karI kaMta vadhAya re 23 pUjApo paga Agale re, dharI kamalA kahe suNa ! vaccha ! strI satine pati deva che re, teNe pUjA kare e accha. 24 tava kuMvare vimalA taNo re, harakhe grahI jamaNo hAtha; kahe tuma ceSTA ama phaLI re, suNa doya vadhUnI nAtha re. 2pA. nAgadattA kapilA tadA re, vimaLAne paDatI pAya; kuMvara kuMtIla rathamAM have re, nija hAthe deta vaDAya re. 26ll paga hiMDaNa karI zaheramAM re, pache pohotA rAyane geha, vimaLA ratha thakI utarI re, jaI praName bhUpane teha re. .rA. sA dekhI nRpa harakhIyo re, karI beTI dIye zirapAva, cAra gAma lakha cAranAM re, kapilAthI adhika banAva re. ll28 vimalA sukhAsana besIne re, gaI nijadhara kamalAnI pAsa; vAsa bhuvana zaNagAratI re, ati pAmI citta ullAsa re. ll2lA kaMvara visarje bhUpati re, dina doya pache nijageha, poMkhI lIe vimalA dhare re, tihu jaNane dharI saneha re. 30nA vimalA sAthe premazuM re, sukha vilase svarga samAna; koI dina jalakrIDA kare re, vaLI sukhamAM rame udyAna re. 31nA DhALa kahI e teramI re, ramI hRdaya jike guNavaMta; khaMDa caturtha pUraNa huo re, zubhavIra kahe suNo saMta. 3rA. dhamila manamAM dubhAto, cittamAM ciMtA karato, vimaLAne choDIne cAlI gayo. kamaLAnI pAse vimaLAe potAnI vAta karI. ne have kamaLA pAse potAno samaya pasAra kare che. kahevAya che ke "cosaThakaLAmAM pravINa evI strIo ghaNI hoMziyAra hovA chatAM, "buddhi to paganI pAnI sudhI hoya che." [1vaLI sahaja rIte strIo kevI hoya? pahelAM koI vAtano vicAra kare nahIM. je koI kAma vicAryA vinA tarata ja karI le. kaThora kArya karatAM paNa acakAya nahi. pati - putrane mArIne, pAchaLathI jANe keTaloya sneha ubharAto hoya tema zorabakora kare che. rA. Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 304 dhamilakumAra rAsa vimaLAno baLApo :- dhammilane gayAne be divasa vItI gayA. ghera pAcho na Avyo. vimaLA rAha jue che. hamaNAM Avaze. paNa jyAre na Avyo tyAre be dina pachI vimaLA mAtA kamaLAne kahe che. "mA ! mArAthI na karAya tevuM khoTuM kArya thaI gayuM che! kharekhara! have pastAvuM chuM. mA! mA! meM dhamilane tarachoDyo. kyAM gayA haze? be dina thaI gayA 3ii mA ! amAre rasabhara ramatAM ratikrIDAnA AnaMdamAM premakalaha thayo ane meM temane tarachoDyA. mane ghaNI manAvI. paNa huM to mauna karIne na mAnI. te mane choDIne cAlyA gayA. kyAM gayA haze? kayA sthAne te gayA haze? be dina thayA. mA ! haju AvyA nathI." tyAre kamaLA bolI. je puruSa potAnI strIne ghaNI mAnItI kare ne mAthe caDAve, te strI bAre gAma ujjaDa kare." II4ll. tuM to uchAMchaLI paraNyA pachI paNa TharelI na thaI. dhammila to sAgara jevo gaMbhIra che. tAruM badhuM ja te sahana kare che. re ! koI vAra vAyu (pavana) UchaLe eTale pANInI velA vadhe. tethI kinArA bahAra pANI jAya. paNa chevaTe te nIra-pANI sAgaramAM bhaLI jAya che. pAchA AvI jAya che. ciMtA na kara beTI ! tAro dhamila paNa pAcho Avaze. //pA beTA ! dhIraja dhara ! tAro dhamila jarUra ghera Avaze. manamAM khedane dhAraNa na kara. klezane paNa nA karIza." ema AzvAsana ApyA pachI paNa vimaLAnA divaso zokamAM ja gayA. paNa teno svAmI dhamila ghera na Avyo. All kamaLA pAsethI vimaLA AzvAsana pAmatAM potAnA bhavanamAM AvI. potAnA bhavanamAM raDatI pazcAtApa karatI patinI vATa jotI vilApa karatI, jAtane niMdatI hatI. have vimaLAe sarasa AhAra bhojana tathA zaNagAra paNa choDI dIdhA. saubhAgyanA lakSaNane dhAraNa karatI sAdAIthI rahevA lAgI ane have zarIre paNa sUkAvA lAgI. IINA vanamAM rahelI, vRkSane vaLagIne vadhatI velaDIone paNa jo pANI siMcavAmAM na Ave to sUkAI jAya che. megha(pANI) vinAnI pRthvI. sUryanA AtApe tapelI, vizvane ukaLATa Ape che, tema potAnI mAlikaNa vimaLAnuM duHkha joIne sevaka parijano paNa udAsa thayA. tanamana-vacanathI vizeSathI sevA karavA lAgyA. ITaL. kahevAya che ke jagatamAM strIone mAta-pitA-bena-bAMdhava tathA sAsu-sasarA-naNaMda-diyara vagere sarva sagAM hoya. paNa te strIne potAno svAmi na hoya to kyAMye AnaMda hoto nathI. /10NI daMtazULa vinAno hAthI, caMdra vinAnI rAtri, zastra vinAno zUravIra, zobhato nathI. vaLI jaLa vinA sarovara zobhatuM nathI. tema pati vinA strI zobhatI nathI. //11|| jIva vinAnI kAyA zA kAmanI? kulavAna ane dhanavAna hovA chatAM paNa jo tene putra nathI to te dhanavAna zobhato nathI. cakSu vinA mukhanI zobhA nathI. vidyA vinA muni ane brAhmaNa (baMne) zobhatA nathI. /1rI te ja rIte nara vinA nArI jagamAM zobhA pAmatI nathI. kaMtathI tarachoDAyelI kAminI, citAnI AgamAM baLatI ja jovAya che. 13 caMdranI amI jharatI cAMdanI, paNa virahiNIne tApa upajAve che. maMda maMda vAto zItaLavAyu paNa tene vajanA ghA samAna lAge che. /14ll phUlonI zapyA kaMTaka sarakhI lAge. gaLAmAM phUlanI mALA, sarpa vaLagyo hoya tema lAge che. eka rAtri pasAra karavAmAM teNIne so yuga jeTalI bhAse che. caMdanano lepa agninA kaNiyAthI jema dAhajavarane Ape che. ll15ll subhaTo zastro vagerenA bhAra vahana karatAM zarIrane kaSTa Ape che ane duHkhone sahana kare che. tenA karatAM virahiNI viyogI strInuM duHkha ghaNuM caDhiyAtuM che. /16ll A rIte pati viyogI vimalasenA Page #352 -------------------------------------------------------------------------- Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AGYOIN IIIE Nam 9. att MGV KCGOD - Sastep SOOOSE6Oooo EMIL D eggs B.G.-M:9925020106 Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 4 : DhALa - 13 305 sarasa bhojana suMdara zaNagAra, alaMkAra choDIne viyoge ghaNI durbala thavA lAgI. dhAvamAtA kamaLAne paNa ghaNI ciMtA thAya che. vaidyane bolAvyA. nADI tapAsI zuM roga thayo che. paNa jayAM mohano moTo kSayaroga thayo hoya tyAM vaidya paNa rogane kevI rIte jANI zake ? na jANI zake. /1zA pagahiMDaNa mahotsava - A bAju kapilarAjAne tyAM navapariNIta varavadhUno "pagahiMDaNa" mahotsava rAkhyo che. navavadhU page cAlIne sArAye nagaranA rAjamArga upara phare. rAjadarabArathI te moTo varaghoDo nIkaLyo. dhammila ane tenI AjubAju baMne patnIo traNeya sAthe cAle che. traNenA pagale pagale sopArIne rUpAnANAM mukAtuM jAya che. ane kumArikA kanyAne apAtuM jAya che. /18 dhammilano A varaghoDo hAthI-ghoDA-pAlakhI-ratha-chaDIdAra, AdithI zobhI rahyo che. varaghoDA AgaLa gIta-gAna-nRtya vagere thaI rahyuM che. cauTe cauTe zerIe rAjamArga upara varaghoDo pharI rahyo che. nagaranA lAkho loko jovA UmaTyA che. cAlato cAlato te varaghoDo vimalasenAnA ghara pAse Avyo. 19 vAjiMtranAM nAdathI vimalasenAno sevakavarga bahAra jovA Avyo ke rAjanaMdinI kapilA svayaMvaramAM kone paraNI che ! jotAM ja sau oLakhI gayA potAnA svAmIne, oho ! A to ApaNA svAmI dhampilakumAra che. ane A saMdezo potAnI svAminIne ApavA sau doDI AvyA. zeThANI pAse pahoMcI gayA. // 20LA o bAI sAhaba ! o svAminI ! sAMbhaLo ! juo ! juo ! amArA svAmI to rAjAnA jamAI thayA che. juo ! juo ! patnI sAthe kevA cAle che. varaghoDo jovA Avo ane tatkSaNe vAta sAMbhaLIne vimaLA doDIne gavAkSamAM jovA pahoMcI. ane haiyAmAM IrSyA pragaTI. 21 - paga pachADatI potAnA bhavanamAM pAchI AvI. dhamapachADA joIne kamalasenAe samajAvIne zAMta karI. jarA dhIraja dhara. avasara ucita have snAna zaNagAra sajI pUjAnI taiyArI kara. mAtAnA kahevAthI vimaLA jhaTapaTa taiyAra thaI gaI. jaLathI bharela suvarNakaLaza ane pUjApAnI thALI laIne gharanA AMgaNe AvIne UbhI rahI. //rA sauthI AgaLa ghoDesavAra. tenI pAchaLa ratha cAle che. rathanI pAchaLa barAbara pagamaMDALa traNeyanAM thaI rahyAM che. te varaghoDo gharaAMgaNe Avyo. tyAre vimaLAe AMgaNAmAM jaIne dhammilane pradakSiNA ApI. ane potAnA svAmIne phUlothI vadhAvyA. 23 ' dhammilano meLApa - kamalasenA paNa sAthe che. pUjApo dhamilanA paga pAse mukAvyo. ane kahe che ke he vatsa ! sAMbhaLa ! satI strIne to pati ja deva che. tethI vimaLA tArI sArI rIte pUjA kare che. 24o dhammilanA cittamAM vimaLA to vaselI hatI. dhAvamAtAnAM vacano sAMbhaLIne vimaLAnI sAme jue che. hasatAM hasatAM vimaLAno hAtha grahaNa karyo. ane kahe che ke re ! baMne vadhUnA svAmini ! (vaDIla) tame mArI sAthe kareluM vartana, mane sArI rIte phaLIbhUta thayuM che. merapI tarata ja te baMne vadhu nAgadattA ane kapilA svAmInuM vacana sAMbhaLI samajI gayAM. vivekI baMne strIo vimaLAnAM caraNomAM page lAgI. ghoDe savArane ratha Ubho rAkhavAnuM kahyuM. dhammile vimaLAno hAtha pakaDI rathamAM besavA mATe sAtha Apyo. ll26ll pagahiMDaNa mahotsava pUro thayo. varaghoDo rAjAne tyAM AvI Ubho. vimaLA rathamAMthI UtarI, rAjAnAM caraNomAM praNAma karyA. //rA vimaLAne jotAM rAjA harakhita thayo. samAcAra to maLI gayA ja hatA. rAjAe vimaLAne paNa potAnI dIkarI kahIne bolAvI. potAnI putrInI jema mAnatA rAjAe dIkarIne bheTaNAmAM cAra lAkhanAM cAra gAma ApyAM. potAnI putrI kapilA karatAM paNa caDhiyAtI adhika mAnI. 28 varaghoDo te pachI Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ghammilakumAra rAsa je vidhi haze te patAvI bhojana samAraMbhamAM sau bhegAM thayAM. sAthe saue bhojana karyuM. tyAra pachI vimaLA rAjabhavanamAMthI sukhAsana pAlakhImAM besIne potAnI mAtA kamaLA pAse potAnA bhavanamAM AvI. haiyAmAM harakha mAto nathI. kalpanA bahAra AnaMda vadhyo che. mAtAne paNa badhI vAta karI. ane vimaLA have potAnA vAsabhavanane sArI rIte zaNagAravA sajAvavA lAgI, // 29 // 306 be dina bAda rAjAe paNa dhanmilane vidAyagIrI ApI. dAyajo ghaNo Apyo hato. te saghaLA dAyajA sAthe te baMne vadhUne sAthe laIne dhammila ThAThamATha pUrvaka potAne ghera (vimaLA kamaLA jyAM rahelA che tyAM) rasAlA sAthe Avyo. vimaLAe paNa e traNeyane snehapUrvaka sArA bhAva sAthe varavahune poMkhI lIdhAM. gharamAM praveza paNa sArI rIte karAvyo. vimaLAne ghaNI AnaMdamAM joIne svajanavarga sevaka parijano sau ghaNA AnaMda pAmyA. / / 30aa vimaLAne soLe kaLAe cAMda khIlyo. sonAno sUraja AMgaNe Ugyo. dhammila paNa vimaLA sAthe premapUrvaka svarganAM sukha bhogave che. kyAreka A premIpaMkhIDAM jaLakrIDA karavA jAya che, to kyAreka vana udyAnamAM ramavA jAya che. AnaMdamAM divaso jAya che. / / 31 / / A rIte cAreya premIpaMkhIDAMnA sukhamAM divaso jAya che. guNavaMtanA hRdayane game, tevI A teramI ' DhALa cothA khaMDane viSe zrI zubhavIravijayajI mahArAje kahI. he zrotAjano ! have AgaLa zuM bane che ? te tame sau sAMbhaLo. A pramANe teramI DhALa pUrI karatAM karatAM cotho khaMDa paNa samApta thAya che. have AgaLa vaLI kathAkAra kahe te sAMbhaLIe. / / 32 / / copAI khaMDe khaMDe madhuratA ghaNI, dhammilarAya caritre bhaNI; e vANIthI laghutA bhaI, sudhA madhuratA svarge gaI...IIII dhammilakumAranAM caritramAM, eka khaMDa karatAM bIjA khaMDamAM vadhAre madhuratA rahelI che, ke je vANInI madhuratA AgaLa amRtanI madhuratA to laghutA pAmIne svarge cAlI gaI. iti zrI mattapogacchAdhirAjabhaTTAraka zrI vijayasiMha sUrIzvara saMtAnIya saMvizapakSI paMDitazrI kSamAvijayagaNi ziSya paMDita zrI yazovijayagaNi ziSya paMDita zrI zubhavijaya gaNiziSya paMDita zrI vIravijayagaNi viracite zrI dhammila caritre, prAkRta prabaMdhe ubhaya strI pANigrahaNa kRte puNyodayavardhano nAma RRturtha khaMDa samAptaH | DhALa : 13 samApta zrImad tapAgacchAdhirAja bhaTTAraka zrI vijayasiMhasUrIzvara saMtAnIya saMvijJapakSI, paMDita zrI kSamAvijayagaNi ziSya paMDita zrI yazovijayajI gaNi ziSya paMDita paMDita zrI zubhavijayagaNi ziSya paMDita zrI vIravijayajI gaNi viracita zrI dhammila caritranA prAkRta prabaMdhamAM baMne strInuM pANigrahaNa karAvanAra puNyodayavardhana nAmano cotho khaMDa samApta. sarvagAthA // 464 // A khaMDamAM dhammilano jaMgalamAM praveza, duryodhana corane haNavuM, ajitasena pallIpatinuM bahumAna, dhammilano caMpAnagarImAM praveza yuvarAja ravizekharanI mitratA, rAjakanyA vimaLA sAthe lagna. Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha paMcama khaMDa prAraMbha -: Elel : cotho khaMDa akhaMDa rasa, pUrNa huo supramANa, paMcama khaMDa kahu have, suNajo rasika sujANa. // 1 // Age Age rasa ghaNo, kathA suNaMtA thAya; mmila carita uttarakathA, have vistAre kahAya. // 2 // eka dina rAja kace2Iye, dhammila beTho jAma. koIka vairI nRpatie, azvabheTa karI tAma. // 3 // teja jhagaMto jasa tanu, suMda2 ujjavala vAna karNa udara kaTi laghuvarA, paga nalI vajra samAna. // 4 // roma alpa laghu dehaDI, pAsA pITha sughATa, rAta divasa ubho rahe, sArdha caraNa jema nATa IIII kesara varaNI kesarA, pavanavega jita mana; lakSaNa lakSita aMga che. zobhita azva ratana |jJA zira valagI valagA dharI, cAmara cAra prayAna, mmila nRpa jANe caDhyo, turaMga damana vijJAna. Ill mmilakumAra rAsano cotho khaMDa akhaMDa rase sArI rIte pUrNa thayo. he rasikajano ! have pAMcamo khaMDa kahuM chuM. te rasapUrvaka sAMbhaLo. // 1 // dhammilakumAra caritranI uttara (AgaLa) kathA have vistArathI kahevAze. je sAMbhaLatAM, tamane saune ghaNo rasa utpanna thaze. II2 / / dhammila niyamita rAjasabhAmAM jAya che. eka vakhata rAjasabhAmAM dhammila beTho che. sabhAmAM aneka prakAranAM vANI-vinoda cAlI rahyo che. saunA manamAM AnaMda-utsAha chavAI gayo che. tyAM koIka vairI rAjAe bheTa Apelo azva, rAjAnI sabhAmAM lAvavAmAM Avyo. II je azvanuM zarIra tejathI jhagArA mAratuM hatuM. vaLI te azva suMdara ghATIlo, ujavalavarNathI yukta che. jenA karNa-udara ane kaTibhAga zreSTha - laghutAne varelA che. paganI naLIo vajra samAna che. / / 4 / / deha upara romarAjI alpa che. zarIranI baMne bAjunA paDakhAM pAsAM pITha paNa sarasa ghATIlAM che. naTarAja eka caraNa UMco karIne ane jema Ubho rahe che tema A azva paNa eka caraNa UMco rAkhIne rAtadina Ubho raheto hato. A azva sohAmaNo paNa ghaNo hato. / / 5 / / vaLI A azvanI kesarA kezaravarNI che. potAnAM manane jItIne jANe, pavananAM vegane jItato hoya tevo pavanavegI hato. sarva lakSaNothI lakSita jenuM aMga che. tevo te azvaratna zobhato hato. II // tenA zire vaLagelI valgA (kalagI) to te jyAre doDato, tyAre jANe cAra cAmaro DhaLAtAM hoya tevI lAgatI hatI. azvane khelAvavAnI kaLA jANanAra dhammilane, navA azvaratnanuM damana karavAnuM mana Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 308 dhamilakumAra rAsa thayuM. arthAt kasoTI karavAnuM mana thayuM. jethI azvane barAbara zRMgAra sajAvI, rAjAnI AjJA meLavI, dhammila azva upara savAra thayo. zA DhALa pahelI (kuMvara gabhAro najare dekhatAM....e dezI) catura kuMvara turaMge caDhyo che, sAthe ghaNA asvAra re, nIkaLIyo nagarI thakI jI, bAhera vega vicAra re...catura...l/1|| vakra turaMga vege vahyojI, na rahyo hAtha lagAra re, sainya subhaTa rahyA vegaLAjI, anaMta paMcama dhAre re..catura...//rA. vikhama samI paNa bhUmikAjI olaMgI kSaNavAra re, kheMcI lagAmane thAkIyo, pohoto aTavI mojhAra re..catura...3 kanaka vAlukA nadI taTe jI, dhamile ThaMDI lagAma re, cAra page tihAM thira thaIjI, ubho turaMga teNI vAra re...catura../4 azvatarU taLe mUkayojI, choDI taMga te ThANa re; vastrane zastra grahI karI, parameSTI suhajhANa re.. catura.../pI naI upakaMTha dAhira dizejI, dekhato kautuka raMga re, vRkSa ghaTA vana velaDI jI, bheda na kiraNa pataMga reDa catura...I ll. eka tarUDALe jhUlatIjI, laMbI vara taravAra re, ' hema mUTha rane jaDIjI, maNidhara menAkAra re. catura..llNA khecara khaDraga visArIne jI, nija ghera calIyo hoya re, ciMtI kuMvara vana jIvato jI. dITho nahIM nara koya 2. catura...8 AvI khaDraga leI dekhatojI, cakrI khaDUga anuhAra re, mena rahita karI jhagamage che, ujvala tala tela dhAra re....catura...lA alasi kusuma sama jasa prabhAjI, vijalI nyu dUra pekha re, dekhI acaMbo pAmIyojI, lahI asiratna vizeSa re..catura...1nA jovA parIkSA tihAM gayojI, baddha kuTila vaMza vUla re, gulmaviTANAM parasparejI, sAThI vaMza ghaNa mUla re...catura.../11 vaizAkha ThANa kuMvara rahIjI, te chellA samakAla re; vismaya pAmI khaDraga juejI, dITha rudhira tasa dhAra re...catura.../1ro. vaMzajAla pharI jovato jI. dhUpakuMDa dhumapura re, nara kara japamAlA rahIjI, kuMDala zira paDyuM dUra re...catura.../1al Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 5 : DhALa - 1 *rUdhira jharaMtu dekhIne jI. pazcAtApa karaMta re; viNa aparAdhI meM haNyojI, sAdhaka vidyA maMtare re..catura...||14|| niMdana nija karato gayojI, naMdanavana sama zAla re, zItala jala vALye khaDIjI, kuMvarI vaLagI tarUDAla re..catura...||15|| kuMvara mana ciMtavejI. suMdara vana rakhavAla re, kinnara devI vyaMtarIjI, avara na naranI bAla re...catura...I||16|| athavA jovA utarIjI, vidyAdharI sukumAla re, kAMtI vadana vidhu sArasIjI, adhara arUNa paravAla re...catura...||17|| kiMvA kanakavAlukA nadIjI, jaladevI adhiSTAya re, vAvaDI nAhIne nIkaLIjI, kanakasamI jasa kAya re...catura...||18|| ciMtavato dhairaja dharIjI, AvIyo tehanI pAsa re; dekhI kuMvarI mukha mohI rahIjI, aMtara premavilAsa re...catura...II19A ciMte kumarI citta corIne jI, paranara sati manabhaMDare, rAjakuMvara bhUlyo paDyojI, Avyo eNe vanakhaMDa re..catura...rA na ghaTe mujha mukha pUchavuM jI, pUchyAno uttara deza re, guNijana pUchyuM bolatAM jI, nahI saMtI dukhaNa leza re;..catura...||21|| maunapaNuM dharI sA rahIjI, bhUtala nayana TharAya re; tava kuMvara mukha uccare jI, madhu2vayaNa sukhadAya re..catura...||22|| mmila kuMvaranA rAsanojI, paMcama khaMDa rasAla re; 309 zrI zubhavIre zI kahIjI, tehanI pahelI DhAla re...catura...||23|| catura dhammila te azvaratna upara savAra thaIne subhaTano parivAra sAthe laIne nagara bahAra nIkaLyo. pachI vegathI calAvavo e vicArathI kumAre cAbUkano prahAra karyo. // 1 // vakragativALo ghoDo hato. cAbUkano phaTako paDatAM cAre page UchaLyo. ne vaLI paga paNa pRthvI upara na mUkato hoya tema vAyuvege doDavA lAgyo. lagAma kheMcavA chatAM paNa te ghoDo kAbUmAM na rahyo. teno vega vadhato gayo. sainya subhaTo pAchaLa rahI gayA. dhammila ghaNo dUra nIkaLI gayo. azvanI je paMcamadhAra nAmanI gati che. te gatie doDato kSaNavAramAM to viSamabhUmine oLaMgI dhammilane dUra dUra mahATavImAM upADI gayo. lagAma kheMcI kumAra to thAkI gayo. II2+gA ajANyo deza :- suvarNa jevI retI che jenI tevI kanakavAlukA nadI kinAre dhammile lagAma choDI dIdhI. eTale DhIlI mUkI dIdhI. to te ghoDo te ja vakhate cAra page khaDo rahyo. tyAM sthira thaIne Ubho rahyo. II4 / / have potAnuM zarIra je taMga thaI gayuM hatuM. te teNe DhIluM karI nAMkhyuM. azva uparathI kUdako lagAvI dhammila nIce Utaryo. hAMphatAM azvane vRkSanI chAyAmAM mUkIne, hRdayamAM paMcaparameSThInuM smaraNa Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 310 dharmilakumAra rAsA karyuM. hAthamAM potAnA zastra ane vastrane grahaNa karI lIdhAM. pA kanakavAlukA nadInA kinAre AsapAsa kumAra jovA lAgyo. najIkamAM jotAM jotAM bhamato hato. nadInI dakSiNa dizA tarapha jatAM kumAre kautuka joyuM. vanamAM ghaTAdAra vRkSo che. vRkSone ghaNI badhI velaDIo vIMTAIne rahI che ke je kAraNe sUryanuM eka kiraNa paNa temAM jaI zakatuM nathI. Ill. evA suMdara majAnA ghaTAdAra vanamAM eka vRkSanI DALIe laTakatI talavAra dhamilanA jovAmAM AvI. je talavAra suMdara majAnI, camakatI hatI. jenI pakaDavAnI mUTha upara mInAkArIgarIthI sarpAkAre suMdara ratno paNa jaDelAM hatAM. A joIne dhammilane navAI lAgI. IINI dhammila vicAre che ke A ghaTAdAra ghora vanamAM talavAra kyAMthI? rakhe koI vidyAdharanI haze. te kadAca bhUlI gayo haze. chatAM vanamAM cAre kora najara karI. jo kadAca koI puruSa hoya ne tenI hoya to ! cAre kora najara karatAM koIpaNa tene dekhAyuM nahIM. //8 tethI dhamile te khagane hAthamAM lIdhuM. cakravartI khaga (ratna)ne jove tema dhammila cAre kora upara nIce pheravIne khaga barAbara dhArI dhArIne jovA lAgyo. talavAra pANIdAra, talanA telanI dhArA jevI tejasvI lAgI. myAnamAMthI bahAra kADhI. II aLazIkusuma sarakhI tenI tejasvI prabhA vIjaLInI jema dUra dUra sudhI jhaLakI rahI hatI. AvuM suMdara khagaratna joIne dhamila ghaNo acaMbo pAmyo. te asiratnanI vizeSa parIkSA karavA dhamila hAthamAM laIne cAlyo. 10nA jayAM gADha - kaThaNa - jADA vAMsanAM jALAM paraspara vIMTaLAyelAM baMdhAyelAM hatA. tyAM te Avyo. arthAtu badhA ja vAMsanA ghanamULiyAM ekI sAthe UgelAM che tevA sAThI vAMsavALA vanamAM Avyo. 115 be paga pahoLA karIne rahelA dhamile eka ja jhATake vaMzajALanA mULane chUMdI nAMkhyAM ane khaganI dhAra jovA lAgyo. dhAra upara rUdhira joIne vismaya pAmyo. haiye arerATI UpajI. 1ro. - sAdhaka haNAyo - vaLI vaMzajALAmAM jaIne jovA lAgyo. to tyAM najIkamAM yajJakuMDa hato. jemAMthI dhUmADA ghaNA nIkaLatA hatA. eka manuSyanA hAthamAM japamALA rahelI che. te manuSyanuM, kuMDaLathI yukta mAthuM dUra paDeluM che. 13ii lohIthI jharatuM dhaDa ane dUra paDeluM mastaka joIne dhammila pazcAtApa karavA lAgyo. arere ! mArAthI A zuM thaI gayuM ? A vidyA sAdhanAra sAdhaka mArA hAthe, vinA aparAdhe haNAyo. kevI mArI bhUla ! re ! niraparAdhI A sAdhakane vRthA meM haNI nAMkhyo re ! kevo adhama ! 14ll. potAnI niMdA karato te mahAsatvazALI dhammila tyAMthI bahAra nIkaLyo. AgaLa cAlyo. naMdanavana sarakhuM zobhatuM suMdara udyAna joyuM. ThaMDA ane mIThA pANInI vAva paNa joI. vAvanI najIkanA vRkSanI DALI pakaDIne tyAM eka bALA UbhI rahelI kumAranA jovAmAM AvI. 1paNI kumAra vicAre che ke A suMdara vananI rakhevAlikA koI kinnarI haze? athavA koI vyaMtarI haze? koI mAnavakanyA lAgatI nathI. //16ll athavA koI vidyAdharI, sukumAlI ahIMyAM A udyAna jovA mATe UtarI haze. aho ! AnA mukhanI kAMti to caMdra jevI che ane tenA raktavarNA hoTha paravALAnA raMga jevA che. 1LA athavA to zuM jANe kanakavAlukA nadInI adhiSThAyikA jaladevI to nahIM hoya? A vAvaDImAM nAhIne bahAra AvelI teNInI kAyA kevI suvarNavarNa dIpe che ! 18 manamAM vicArato, vairyane dhAraNa karato, dhamila A bALAnI najIka Avyo. kuMvarI paNa tenA Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 5 : DhALa - 2 311 (mmilanA) vadanane ekI najare nihALatAM mohita thaI. haiyuM to sneha sAgaranA hiloLe hiloLA levA lAgyuM. 19 // kumArI vicAre che "bhale mArA dilane teNe corI lIdhuM." paNa satI to manathI paNa parapuruSane bhAMDa jevo ja mAne che. A rAjakumAra lAge che. kyAMkathI bhUlo paDyo lAge che ane A vanakhaMDamAM AvI caDyo lAge che. 2aa mArA mukhathI tene mAre kaMI pUchAya ja nahIM. pUchavuM yogya nathI. paNa hA ! e jo kaMI pUchaze to teno uttara huM jarUra ApIza. koI guNavAna uttama puruSa pUche to teno uttara Apavo paDe. temAM doSa koI nathI. / / 21 / A pramANe manathI vicAratI manamAM samAdhAna karIne te bALA bhUmi sanmukha najara rAkhI, mauna dhAraNa karIne UbhI rahI. tyAre najIka AvelA dhammilakumAre miSTa-madhura-sukhadAyI vacano vaDe te bALAne pUchyuM. 22 dhammilakumAranA rAsanA pAMcamA khaMDanI A rasAla evI pahelI DhALanuM zrI zubhavIravijaya mahArAje kevuM suMdara varNana karyuM ! je sAMbhaLatAM AnaMda thAya che. 23 - khaMDa - 5 nI DhALa : 1 samApta dohA :mmila kahe suNa suMdarI ! tuM uttama koNa jAta ? kihAM rahevuM sukalA nidhi, koNa tuma mAtane tAta ! // 1 // zeM kAraNa A naItaTe, vanatarU kuMja niveza nirbhaya vicare ekalI, jobana bAle veza // 2 // meM tujhane vanadevatA, jANI Avyo pAsa, paga bhUmi cala locane, maNua jAti vizvAsa IIII tava vaLatuM kuMvarI kahe. suNa uttama guNavaMta, mukha thakI mAMDI kahyuM, saghaLo mujha virataMta. // 4 // vanamAM suMdarIno meLApa H- dhammile jANyuM ke suMdarI jamIna upara diSTa rAkhIne UbhI che. bolaze nahIM. tethI mAre ja bolAvavI paDaze. vicArIne dhammile kahyuM. ke suMdarI ! tuM koNa ? vaLI tAruM kuLa kayuM ? jAti kaI ? kyAM rahe che ? he bALA ! he sukaLA nidhAna ! he mugdha ! vaLI tArAM mAtapitA koNa ? / / 1 / / vaLI mArI vAta sAMbhaLa ! A vizALa nadInA taTamAM, vanaudyAnamAM vAvaDI madhye tuM ekalI kema ? vanavRkSanI kuMjamAM zA mATe AvavuM thayuM ? he navayauvanA ! tuM to bALAvezamAM che, to vanamAM nirbhaya thaIne ekalI phare che. zuM vAta che ? // 2 // vaLI dhammila kahe che re ! bALA ! huM to tane vanadevI samajIne tArI pAse Avyo chuM. paNa...paNa..A tArA paga bhUmi upara sthira ne sparzelA che. vaLI tArI AMkho caMcaLa asthira che. pala pala pharakyA kare che. tethI mane vizvAsa Avyo ke tuM vanadevI nathI. paNa manuSya jAti kanyA che. IIII dhammila bolIne jyAre mauna rahyo ane bALA sAme jovA lAgyo. tyAre suMdarI mauna toDIne pUchelA praznano javAba Ape che. he guNavaMta ! he uttama nara ! Ape pUchelAno saghaLoye javAba ApuM chuM. mAro mULathI laIne ahIM sudhIno saghaLoye vRttAMta kahIza. te Apa sAMbhaLo. II4l Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 312 DhALa bIjI (sAhibA motiDo hamAro....e dezI) dhammilakumAra rAsa bole mIThA bolI eNI nayaNI, vaitADhyuM che. dakSiNa zreNI; zaMkhapurI nRpa sAnaMdo, tApa zItalatAe ravicaMdo... sAhibA ! suNa vAta rasAlI maMdire maLiyo laTakALI ! sAhebAnI TolI. e AMkaNI......||1|| rANI jANI kAmapatAkA, kAmadeva maMdiranI patAkA, kAmonmatta tadaMgaja nAme, kAmonmata sadA pariNAme...sA...||2|| nAme vidyunmatI vidyulatA che, doya sutA guNagaNanI lattA che. vayaNa vadaMtA phUla kharatAM, locana jehanA amIya jharaMtAM...sA..HI nikaTa kanaka girizikhara vihAra, AvyA dharmaghoSaNa aNagAra; vidyAcAraNa atizaya jJAnI, jANe jagatanI vAta che chAnI...sA...||4|| vidyAdhara sahu vaMdana jAve, kAmapatAkA paNa tihAM Ave; deI pradakSiNA vaMdI bese, tava muni dharmavacana upadize...sA...pA suNI dezana pUche nRpanAra, koNa ama putrI taNo va2nA2, zAnI kahe tujha suta haNanAra, te doya putrI taNo bharatAra..sA...III kheda harakhabharI nija ghara AvI, rANIe rAyane vAta jaNAvI, janaka ANAe kAmonmatte, vidyAsAdhana kere nimitte...sA...zIlA pUjApo dhana nyAyApabuddhe, trika2Nayoge vastra vizuddha, sthAnaka zuddha e sAta suhAve, to vidyAsAdhaka phaLa pAve...sA...In bhaginI sahita AvI suprakAre. kanakavAlukA nadIya kinAre; mehela karI doya bahenane rAkhe, gAmadeza phare re strI abhilAkhe..sA...lllA ibhyazeTha sAzana anyA, rAya pradhAna taNI varakanyA; rUpe satI lakSaNavatI jANI, apaharI ANI sola samANI...sA...||10|| maMdira behenanI pAse rAkhe, vizvAsI sahune ema bhAkhe; vidyA siddha karI jaI gehe, solane sAthe paraNIza nehe..sA...||11|| kheTa jaI vaMzajAla alAdhe, vara khaTamAsanI vidyA sAdhe; tajIya piyarIyAM sakhI maLiyAM, aMte tajata te vahelA vaLiyAM...sA...12|| ema dhArI ghara duHkha visArI, sole sakhI kheTaka priya dhArI; jovanavayava2 va2vA raMge, ramIye do naNaMdine saMge..sA...ll13) Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 5 : DhALa - 2 gurunaNaMdI kahe eka dina Ama, sola jaNInA kaho muja nAma; tava meM eNIpare nAma prakAzyAM, jAti kalA kula lakSaNa vAsAM..sA...||14|| prathama zrI caMdrarAyanI beTI, kalA sulakSaNe lakSmI bheTI, bIjI zrIsenA rAjakulAI, kuzala gIta gaMdharva kalAe...sA...||15|| senA nAma pazu2va dhArI, vijayasenA yuddhe jayakArI; zrIsomA deva sevA pyArI, e tIna maMtrI sutA duHkhahArI...sA...||16|| zrIdevI sAmudrika vAlI, sumaMgalA khaTadarzana bhAlI; somamitrA kathA naTavI nANa, mitravatI kALajJAnanI jANa...sA...ll17nI citrakalAe jasomatI sArI, patra chedana dakSA gaMdhArI, aSTAMga jaga nimitta jayasenA, zeTha sutA sAte guNalInA...sA...||18|| vidyAmaMtra vidhAna sunaMdA, somadattA sukalA vivicaMdA; sArmezajA doya zrImatI peTI, jyotiSavaidya rAyanI beTI...sA...||19|| mitrasenA zazI nRpakuLa zuddhi, soLamI huM utpAtakI buddhi, suramaMdira rahIe sukha bharaze, vidyA sAdhI amone varase...sA...2nA sAMbhaLI kheTa sahodarI bolI, tuma AgaLa have vAta meM kholI tumapati maLIyo amane na maLIyo. jJAnI mukha je sAMbhaLIyo...sA...||21|| Ubhinna nava jovana amaveLA, jAya niHphaLa na thayA piu meLA; bAMdhava vidyA siddha vIje, to ame kaMtanI khola karIje...sA...||22|| mokalI mujhane khabara ja levA, tumazuM UbhI vAta karevA; 313 ra sAMbhaLI dhammila ciMte manamAM, tehI ja nara meM mAryo vanamAM..sA...||23|| dharI dhairaja nija citta vimAsI, te AgaLa savivAta prakAzI, mitrasenA suNI duHkha dhare mohoTu, citta ciMte munivacana na khoTuM...sA...||24|| dhammila rAse puNya akhaMDe, bIjI DhALa e pAMcame khaMDe, -- zrI zubhavI2 vacana rasa bharIyAM, zrotA loke haIDe dharIyAM...sA...||25|| suMdarInI oLakha :- o mIThAbolI bALA ! he hariNAkSI ! tAro vRtAMta saMbhaLAva. tyAre te bALA bolI. A bharatakSetranA vaitADhyagirinI dakSiNa zreNIe sATha nagaro rahyAM che. te nagaronI zreNI madhye zaMkhapurI nAme nagarI che. sUrya jevo pratApI ane caMdra jevo zItala. evo puriSAnaMda nAme A nagarIno rAjA che. he sAhiba ! juo ! dUra dUra dekhAya che te mahela maMdiramAM laTakALI, sarakhe sarakhI sAhelIonI ToLI maLI che. je mArI rAha jue che chatAM. rasAlI evI AgaLa vAta sAMbhaLo. // 1 // A rAjAne kAmadevanA dhAmanI dhajA sarakhI kAmapatAkA nAme (kAma=kAmadeva, patAkA=dhajA) paTTarANI Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 314 dhamilakumAra rAsa che. vaLI teone, nAma che tevA guNavALo kAmamAM sadAye unmatta rahenAro kAmonmatta nAme rAjakumAra che. rA. vaLI te rAjAne putra pachI be putrI thaI. jenuM nAma che. vidyumnatI ane vidyullattA. baMne kuMvarIo sArA guNothI guNavelaDI sarakhI be putrI che. kuMvarI bole to jANe mukhamAMthI phUlo khare che. ane jue che tyAre locanamAMthI jANe amIjharaNAM thAya che. /all te nagaranI najIka suvarNakUTa che. te kUTa upara zobhatuM zAzvata jinamaMdira che. temAM birAjatA paramAtmAnAM darzana karavA AkAzagamana karatAM, vidyAcAraNa - mahAjJAnI (trikALajJAnI) evA dharmaghoSa sUrIzvarajI potAnA parivArayukta tyAM padhAryA. //4ll. sUri aNagAranA AgamananA samAcAra suNI nagaravAsI saghaLAye vidyAdharo vaMdana karavA jAya che. A vAta kAma patAkAe jANI. to te paNa tyAM AvI. sarva vidyAdharo vinayapUrvaka pradakSiNA daIne, muni bhagavaMtanI sAme yogya sthAne beThA. te veLA saunA bhAva jANIne sUrI bhagavaMte dharmopadeza ApavAno zarU karyo. //pA he bhavyajIvo ! anaMtakALa sudhI sadAye sukhamAM rahevAnI IcchA hoya tevA sthAna mokSane meLavavA udyama karo. dAna-zIla-tapa-bhAvanArUpa dharmanA cAra pAyA kahyA che. yathAzakti te dharmanuM zaraNa svIkAro. pA. dezanAne aMte sau vikharAyA. pachI kAma patAkA rANIe bhagavaMtane pUchyuM. ke he gurubhagavaMta ! amArI A baMne putrIno svAmI koNa thaze ? jJAnabaLe karIne dharmadhoSasUri aNagAre kahyuM ke je tArA putrane haNaze, te tArI baMne putrIno svAmI thaze. //dI munIbhagavaMtanI vANI sAMbhaLIne kAma patAkA putra maraNanI vAta jANI kheda pAmatI ane jamAI maLavAnI vAte harSa pAmatI e pramANe roSa ane toSane samakALe dhAraNa karatI potAnA ghera AvI. A saghaLI vAta rANIe rAjAne kahI. divaso vItavA lAgyAM. ekadA vidyA sAdhavAnI icchA kAmonmattane thaI. pitAne potAnI IcchA batAvI. ane pitAnI anujJA laIne vidyA sAdhanA karavA taiyAra thayo. IfNA vidyA sAdhanA - kahevAya che ke zuddhi sAta prakAranI rAkhavI. to kAma siddha thAya che. pUjAnAM upakaraNo (1), mana-vacana-kAyAnI zuddhi (2-4), nyAyapUrvaka upArjana karela svadravya (5), vastrazuddhi (6) tathA sthAnanI zuddhi (7) vidhi zuddhi - A pramANe sAteya zuddha hote vidyAsAdhaka - vidyAnI siddhi karI zake che. phaLa pAmI zake che. IITI vidyAsiddhi mATe kAmonmatte badhI taiyArI karI. ane potAnI baMne benone laI sArA rasAlA sAthe kumAra kanakavAlukA nadInA kinAre A vanaudyAnamAM Avyo. suMdara mahelanI racanA banAvI baMne benone tyAM rAkhI. vaLI potAnI strI banAvavAnI AzA-icchAe baMne benone tyAM mUkI te kAmonmatta pRthvItaLe. gAma-nagara-zahera vageremAM pharavA lAgyo. zA rAjA-mahArAjA-dhanavAna zeTha - moTA moTA sArthavAho vagerenI je zreSTha kanyAo , je rUpavAna guNavAna ane sArA lakSaNavALI hoya. te jovA lAgyo. jotAM jotAM tene soLa kanyAo pasaMda paDI. to soLe kanyAnAM apaharaNa karIne A mahelamAM laI Avyo. 10nA mahelamAM potAnI je be beno hatI te ja mahelamAM benonI sAthe te soLe kanyAone rAkhe che. vaLI te sahune kahe che ne vizvAsamAM le che ke huM vidyA sAdhIne AvIza. tyAre ghera jaIne A soLe kanyA sAthe lagna karIza. 11mA. hamaNAM te kAmonmatta vidyAdhara guptavaMzajAlamAM cha mAsa mATe zreSTha vidyAone sAdhI rahyo che. lagabhaga cha mahinA pUrA thavA AvyA che. soLe sakhIo mahelamAM rahI che. vicAre che ke piyarIyAne Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 5 : DhALa - 2 315 to ekavAra"choDavAnA ja hatA. to vahelA choDI dIdhA. ema samajazuM ame sau soLe sakhIo zAMtithI A sAme mahelamAM rahIe chIe. / 12 / ame saue ghara choDyAnuM duHkha visArI dIdhuM. soLe sakhIo vidyAdharanA premane vahana karIe chIe. yauvanavayanA raMge raMgAelI soLe sakhIo, varane varavAnI IcchAthI sadAye baMne naNaMdanI sAthe AnaMdathI rahIe chIe. sukhamAM divaso pasAra karIe chIe. / / 13 / / soLa sakhInAM nAma : eka divasa amArA moTA naNaMdIe kahyuM ke alIo ! bhAbhI thavA to AvI cho. to tamo soLe tamArA nAma to kaho. tyAre meM paNa amArI jAti-kuLa-kaLA lakSaNathI yukta evAM soLenAM nAma kahyAM. // 14 // prathama sakhInuM nAma zrIcaMdrA (1) che. je zrIcaMda rAjAnI dIkarI che. sArAM lakSaNovALI che. judI judI kaLAne jANanArI che. sAkSAt lakSmIno avatAra na hoya. tevI che. vaLI je gIta gAvAmAM atikuzaLa che. ane gAMdharva kaLAmAM je hoMziyAra che. te sakhI bIjI che. jenuM nAma che zrIsenA. (2) pazunA avAja jANanArI trIjI sakhInuM nAma che senA. (3) yuddhanI kaLAne jANe che te sakhInuM nAma vijayasenA (4). vaLI caMdradevanI sevA jene bahu game che tenuM nAma zrIsomA. (5) trIjI-cothIpAMcamI-senA, vijayasenA ane zrIsomA ema traNa sakhIo te maMtrIputrI che. duHkha visArIne ahIM rahelI che. / / 16 / vaLI chaThThI sAmudrika lakSaNone jANe che tenuM nAma zrIdevI.(6) cha darzananI jANanArI e sAtamI sakhInuM nAma che. sumaMgalA. (7) nATyanI kathA nRtyakaLA vagere jANe che te AThamI somamitrA. (8) samaya-kALane jANe che te sakhInuM nAma che mitravatI. (9) ||17nA citrakaLAne sArI rIte jANe che sArI rIte dore che te jazomatI. (10) patrachedana vidyAmAM je nipuNa che te sakhInuM nAma gaMdhArI. (11) aSTAMga nimitta zAstrane jANe che tenuM nAma jayasenA. (12) A sAte putrIo zreSThI kanyA - arthAt zeThanI putrIo che. 18 / maMtra vidyAnA vidhi-vidhAna jANe che te sunaMdA. (13) caMdranI vividha kaLAnI jema vividha kaLAone jANe che te somadattA. (14) A baMne sunaMdA ne somadattA - sArthavAhanI putrIo che. jyotiSa ane vaidaka zAstrane jANe che te zrImatI (15) te rAjAnI putrI che. / 19 / / vaLI caMdrarAjAnA kuLamAM utpanna thayelI amRta sarakhI pavitra utpAtikI buddhivALI evI huM soLamI mitrasenA (16) nAme chuM. he Arya ! svargapurInA jevA mahelamAM sukhabhara rahIe chIe. ane te vidyAdhara vidyA sAdhIne Avaze ane te amane preme paraNaze. meM amArI vAta karI. // 20 // amArI soLa sakhIno vRttAMta sAMbhaLI naNaMdI bolI. re ! sakhIo ! tamArI AgaLa amArI paNa vAta karuM te sAMbhaLo. tamane to tamAro pati maLI gayo. jethI ghaNA harakhamAM cho. paNa jJAnI gurunAM mukhe sAMbhaLelo haju amane amAro pati-svAmI maLyo nathI. tethI aMtaramAM te duHkha 2he che. I21 // UgatA navayauvananI amArI A veLA piyu-milana vinA niSphaLa jAya che. have amAro A baMdhu vidyA siddha karIne Avaze. pachI ame paNa amArA svAmInI zodha karazuM. // 22 // vidyA sAdhanA karI rahelA te vidyAdharanI khabara levA, sakhIoe ane be naNaMdoe mane ahIM mokalI che. ane te huM ahIM tamArI sAme UbhI chuM. bALAnuM vacana sAMbhaLI dhammila vicAra karavA lAgyo. aho ! A bALA jenI vAta kare che te ja sAdhaka, vinA aparAdhe, mArAthI haNAyo. re ! huM A bALAne zI rIte vAta karuM ? / / 23 / dhammila have haiye dhIraja dharIne, manamAM vicArI rahyo hato. vAta to karavI ja paDe. sAhasa karIne mana majabUta karIne, je banelI te saghaLI bInA te bALAne kahI. arthAt tuM jenI khabara levA AvI che te vidyAdhara Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhammilakumAra rAsa ajANatAM mArAthI haNAyo che. te vAta sAMbhaLatAM mitrasenA vajrAghAta thayo hoya tema mUDha thaI. ghaNI duHkhI thaI. vicAravA lAgI ke "munivacana kyAreya khoTuM na hoya." bhAvibhAva bane ja che. / 24 / akhaMDa puNyodayavALA dhammilakumAra caritra rAsanI pAMcamA khaMDanI A bIjI DhALamAM zrI zubhavIra- vijayajI mahArAje evo vacanarasa bharyo che ke je sAMbhaLatAM lokonA haiyAmAM tene dhAraNa karatAM sau AnaMdita thAya. // 25 // khaMDa - panI DhALa : 2 samApta -: dohA : 316 doya ghaDI AMsu bharI, pAmI kheda lagAra, mitrasenA kahe karmagati, bhogavavI nirdhAra. // 1 // tava dhammila kahe suMdarI, ma karo manamAM kheda, jJAnInuM dIThuM hue, nahI tihAM kizyo vibheda // 2 // sA kahe Aryaputra tame, rehejo ihAM khINamaMta, kheTa sahodarIne jaI, saMbhaLAvuM virataMta jJA jo tuma u52 rAgiNI, hoze to dhvajarakta; maMdira urdhva halAvazuM, zveta dhvajAe virakta // 4 // rakta rehejo dira thaI, svete jAjo dUra; ema kahI cAlI vegazuM, vighumatIne hajUra // 5 // tasa saMkete doya ghaDI, tagata citta kumAra, upazama guNaThANe caDI, thova Thare aNagAra // 6 // tAma patAkA ujaLI, hAlatI dekhI kumAra, jANI viraktA te maI, nATho nadIya kinAra. nA aTavI madhye cAlatAM, tarUtala jogI cAra, jhaghaDo karatAM dekhIne, pUche tAsa kumAra. // 8 // jogI thaI jaMgala raho, saho zIta varSAtApa; bhikSA e bhojana karo, tehamAM zo saMtApa. ||lA kahe jogI suNa bhogIyA, bhale padhAryA AMhI, atithi karI tuma pUjazuM, rayaNI raho ucchAMhI. ||10|| vAta suNI ama mukha taNI, bhAMgo amaco kleza, sukhIyA thaIzuM tuma thakI, tumane lAbha vizeSa ||11|| ema nisuNI kuMvara tihAM, giridarI vasiyA rAta; dAkSiNatA guNa dekhIne, yogI karatA vAta. / / 12 / / Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 5 : DhALa - 3 310 'dhammilanI vAta sAMbhaLIne, duHkhita thayelI bALAnI AMkhe AMsu bharAyA. raDavA lAgI, hRdayamAM kheda paNa ghaNuM pAmI. be ghaDI pachI kaMIka svastha thaIne mitrasenA bolI. "karmanI gati vicitra che. nize tene bhogavavI ja paDe. karmanI gatine koI pIchAnI zakatuM nathI." III te vakhate dhammila paNa suMdarIne AzvAsana ApatAM bolyo. "he bALA ! manamAM kheda na karazo. jJAnI bhagavaMte dIThuM haze te ja thAya che. mATe kheda na karavo. je banavAnuM che te banaze. temAM koI bheda karI zake nahIM. bhavitavyatA baLavAna che." rA. mitrasenA kahe che. Aryaputra! Apa ahIM ghaDI kSaNa mAtra thobho. huM te mahelamAM jaIne mArI sakhIone A vAta karuM. A saghaLI bInA kahIza. //all te vRtAMta sAMbhaLIne jo tamArA upara rAgavALI thaze. to mahelanI aTArIethI lAladhvaja pharakAvIza ane jo sau virakta manavALI thaze. to sapheda dhvaja laherAvIza. //4ll jo vaLI Apa raktavarNathI dhvajA juo to Aja jagyAe ahIM tame sthira thajo. arthAtu thobhajo . jo zvetavarNa dhvajA juo to dUra cAlyA jajo . A pramANe kahIne mitrasenA utAvaLI gatie vidyutpatinI pAse pahoMcI gaI. //pIteNIe ApelA saMketa mujaba dhvaja jovAne mATe dhamila te vRkSa pAse Ubho che. paNa tenuM citta to te bALAmAM rakta thayuM che. jema upazama guNasthAnake caDhelo aNagAra thoDo samaya sthira rahe tema, dhamila te sthAne be ghaDI sthira thaIne rahyo. 6ll. jeta dhajA pharakI - thoDo samaya gayo. tyAM to dhvajA pharakI. dhammila Tagara Tagara dhvajA sAme joI rahyo che. paNa dhvajA to sapheda varNanI joI. tethI jANI lIdhuM ke te bALAo badhI ja mArA upara virakta thayelI che. tema jANI kumAra nadIkinAre kinAre dUra dUra cAlavA lAgyo. IINI - kumAra jaMgalanI vATe -tyAMthI kumAra madhya aTavImAM pahoMcatAM eka vRkSanI nIce cAra yogIbAvA. aMdaroaMdara jhaghaDatA joyA. temanI pAse kumAra pahoMcI gayo ane pUchavA lAgyo. l8 na re yogIrAja! gharabAra choDI jogI thayA. jaMgalamAM vaso cho. ThaMDI-garamI-varSA vagere RtuonI vedanA saho cho. vaLI ghara ghara pharI. mAMgIne bhikSAthI bharaNapoSaNa karo cho. to vaLI tamAre zA mATe jhaghaDA karavA? zenA jhaghaDA karo cho? IclA eka jogI AgaLa AvIne kahevA lAgyo. "he bhalA bhogI ! tame ahIM bhale padhAryA. tame ahIMyAM amArI joDe rAtri raho. ame tamArI atithi mAnIne pUjA karazuM. rahezo to amAro jhaghaDo miTaze. 10nA Apa amArI vAto zAMtithI sAMbhaLajo . amArA klezane tame ja dUra karI karazo. amAro jhaghaDo tame dUra karazo. ame tethI sukhIyA thaIzuM. ane tamane paNa moTo lAbha thaze. ||11|| yogIbAvAnI vAta sAMbhaLI. sajjana dhammilakumAra giriguphAmAM rAtavAso rahyA. uttama evA - kumArano dAkSiNyaguNa joIne, mukhya yogIe potAnI badhI vAta kahevAnI zarUAta karI. //12 DhALa trIjI (rAga - baMgAla..e dezI) jogI kahe suno rAjakumAra, ganate sukha duHkhIyA saMsAra, citta cetalo, rUDI jJAnakI bAta citta cetalo, tana dhana gharapara rAga athAha, lAkhameM aMze dharma na cAha...citta..III Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 318 dhampilakumAra rAsa itanA raMga jo dharma kA hota, jhagamaga dIpaka jJAna udyota, jJAna vinA mithyA aMdhAra, mAraga bhUlA mUDha gamAra...citta..rA kaMta hamerA merI hi nAra, kUDI mAyA he saMsAra; kaMta calegA yama darabAra, rotI raheMgI ekalI nAra...citta..all dhu ghaTAmeM DArata hAtha, hamArA eka hi nAveMgA sAtha, svAratha saMgI e parivAra, kanaka sagAI ora na pyAra..citta..//jA. mehela sehela kare daMpatI pUta, hota divAne vaLage bhUta; tRSNA naIjala pUraNa nAtha, nAtha calegA khAlI hAtha...citta../pI saMsAra dekha viTaMbana bhUta, hamaguru jogI huA avadhUta; jaMgala rehete alaka dhyAna, gurusevAme rahe ekatAna..citta..//l. gurU tasa deI vastu cAra, Apa sadhAe saraga majhAra; kaMthA tiga zata deve dinAra, pAvaDI e cale koza hajAra,..citta..lal pATA akhUTa ne daMDa ja eka, duzamana ToLe raheve Teka; pAvaDI paherI phirate gAma, hama ghara choDI tIratha ThAma...citta..l8. phirate maLIe jaina nirgatha, tene batAyA jainakA paMtha. mithyAtazalya nikAlA dUra, tatva sudhA lahe. ANaMdapUra..citta..lA mithyAta veSakA kayA jagabhAra, mokSa gae dazapaMca prakAra; huM jANI rakhe gurUkA veza. jo gyaka deve jine upadeza..citta.../1nA hama cAre ziSya guru rAya, udhdhariyA jina paMtha batAya paMca tIratha hamu jAtrA kIdha, gurU ke pasAye he savi siddha...citta../11/l paNa guru sAheba sarga sadhAya, pIche rahe hama guru guNa gAya; veheMcaNa kara guru dIdhI nAhI, cAra cIja rahI. guru gharamAMhI..citta../1rI. jhagaDAmeM hamakI nahI zobha, jANata paNa nahi lAbhakA thobha; jogI jaMgala sevanahAra, mithyAti Ave naranAra...citta..I1all ati peTame pArakA mAsa, ehi lokakA kyA vizvAsa; tumaku hamoe dIno bharma. tamaco koNa gurUdevane dharma...citta..14 dhammila kahe huM jaina savAya, ora deva guru lAgu na pAya, jogI kahe sAdharmika bhAI, maLI e hamaghara hota vadhAI...citta..//pAcAra saMpa karI cAre cIja, deI bhaNe hamajIvita bIja; . kuMvara vade karI cIThThI cAra, laTakaMtI bAMdhI tarUDALa...citta..ll16ll Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 5 : DhALa - 3 319 dUrathI AvI lIyo eka eka, kleza maTAvI dharayo viveka; jogI cAre kIdhuM ema, bhAga leI bahu dharatA prema; ..citta../1NA kuMvarane dIdhI auSadhi cAra, rogaharaNa rAjA vazikAra; zata hastIbala zastra prahAra, aMga na lAge koI prakAra. ..citta..ll18. jogI kahe suNa dharma ke mitra, tose lagA hamakerA citta; tuma jAve hama hogA zoka, jogI gRhI kA milanAM phoka..citta../1lI tumahI kIdho hama upakAra, kleza karI dIyo upazama sAra, koI dina hama para bahule pyAra, dharI yAda karanA tuma ekavAra ..citta...ravA vAta karatAM rayaNI jAya, udayanI veLA kuMvara sadhAya; aTavI olaMghIne jAya, zabda zukana tava rUDA thAya. ..citta..ra1il saMbohanAme karbaTa gAma, dekhe dUrathI lahe vizarAma, sarovara pekhI ubho tIra, sajana citta ye nirmaLa nIra. ..citta..//rarA pAMcame khaMDe trIjI DhALa, bhAkhI pUraNa rAga baMgAla, vIra puNyodaya paga, e mahaMta, khetra vipAkI khetra phalaMta citta...23 yogIno jhaghaDo - nirAMtanI paLa maLI yogIne. kumAranI pAse cAra yogI beThA che. atithino yogya satkAra karyo. pachI potAnI vAta kahevAnI zarUAta karI. te sajjana rAjakumAra ! A asAra saMsAramAM sukhanI gaNanA karavI mithyA khoTI che. A vAta samajIne he bhavya ! cittamAM kharekhara ! cetI javA jevuM che. A rUDI ne satya vAta, jJAnIe batAvI che. tana-dhana-ghara kuTuMba upara je rAga che. te rAga jo dharma upara lAgI jAya to kAma thaI jAya. paNa saMsAra karatAM dharma upara lAkhanA aMze paNa rAga A jIvane nathI. ||1|| jeTalo rAga saMsAra upara che. te rAga jo dharma upara AvI jAya to jJAnano sAco prakAza ane tenI jayoti jIvanamAM jhaLahaLI UThe. jJAna vinA mithyAtvano aMdhakAra (tenAM paDaLo) AtmA upara vyApelAM che. re A jagatanA mUDha ane gamAra jIvo sAco mArga bhUlIne mithyA mArge bhamyA kare che. //rA "A mAro kaMta." vaLI kaMta kahe, "A mArI prANapyArI kAMtA" AvI khoTI mAyA saMsAranI che. yamarAjAnuM teDuM Ave, kaMta yamanA darabAre cAlyo jAya che. jayAre tenI strI, bicArI ekalI ahIM raDatI rahI jAya che. 3. - dhUmADAnA goTAmAM hAtha nAMkhatAM zuM maLe? eka damaDI paNa maLatI nathI. svArthanA saMgI parivArane kanaka eTale sonAnI sAthe sagAI che. sonuM eTale dhana sAthe matalaba. bAkI sneha premanI vAto hotI nathI. ll4 suMdara mahelamAM sahela karatAM (sukha bhogavatAM) daMpatIne putranI prApti thAya tyAre jANe bhUta vaLagyuM hoya tema tenI pAchaLa daMpatI divAnAM thaIne gaLe vaLagADe che. paNa chevaTe tRSNArUpI nadInA * pravAhamAM taNAto nAtha khAlI hAthe ekalo cAlyo jAya che. //pI. Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 320 dharmilakumAra rAsa AvI AvI ghaNI viTaMbaNAothI bharelA saMsArane joI amArA gurujI avadhUta yogI thaI gayA. saMsArane choDI dIdho. alakhanA dhyAnamAM jaMgalamAM teo temanA guru sAthe rahetA. ekatAnathI gurunI sevA karatA. //6ll camatkArI cAra vastu :- vakhata jatAM vAra lAgatI nathI. amArA gurujI gurukRpA meLavI cUkyA. garajI temanA gurajInA haiye vasI gayA. yogyatA jANI gurujIe ziSyane (amArA gurujIne) cAra vastu je atidurlabha che te bheTa ApI. AyuSa para thatAM vaDIla gara paralokavAsI thayA. INA cAra vastu (1) kaMthA :- je kaMthA (kothaLI) dararoja TANaso dinAra Ape. (2) pavanapAvaDI:- je pavanapAvaDI pahere te icchA pramANe vadhAremAM vadhAre eka hajAra gAu dUra pahoMcADe. (3) daMDa:- je duzmana ane duzmananA ToLAne thaMbhAvI detA hatA. daMDa tevo hato. (4) akhUTapAtra :akhUTa pAtramAMthI bhAvatuM bhojana je joIe te mAMgatAM maLI jatuM hatuM. amArA gurujI pavanapAvaDI paherIne ghara-gAma choDIne gAmogAma pharatA. judAM judAM tIrthonI yAtrA karatA. ITA , . cAra dhAmanI yAtrA kyAreka karatA. bhAratanA khUNe khUNe nAnAM moTAM je tIrtho hatAM. te sarvanI yAtrI to thaI gaI. paNa A rIte dararoja vihAra karatAM amArA gurujIne nigraMtha jainamunino bheTo thayo. amArA gurujIne judA judA dharmanA dharmaguruone maLavuM, dharmacarcA karavI, jANavAnI jijJAsA paNa ghaNI. jainamuninA milanamAM paNa dharmacarcA karavA lAgyA. jaina munie ahiMsAtmaka jaina dharmano suMdara mArga batAvyo. temanA saMgathI mithyAtva zalya dUra karIne jaina tatvarUpI amRtane AnaMdathI meLavyuM. llA jaina dharmanA mata anusAra je jIvo mokSe jAya che. te sarvajIvo paMdara prakAre siddha thAya che. paMdarabhedamAMthI koIpaNa eka bhede jIva siddha thAya che. te paMdara bhedamAM mithyAtva leze. (anyaliMge) paNa siddha thavAya che. te gurujI jANatA hatA. veza saMnyAsI tApasa ke yogIno hoya. paNa AcAra - vicAra badhuM ja jaina dharmane anusAre hoya. prarUpaNA paNa jaina tattvanI hoya to te AtmA siddha thaI zake che. tevI vAta jaina dharmamAM Ave che. tethI gurujIe potAno (tApasaveza) veza choDyo nahIM. paNa potAnI pAse koIpaNa yogya jIva Ave tene jaina dharmano upadeza ApatAM. /10: Apa amane je cAra yogIne juo cho. te ame cAreya te mArA gurunA ziSyo chIe. amane jaina dharmano bodha karAvI ane pratibodhI amAro uddhAra karyo che. gurunI kRpAe jaina dharmamAM kahevAtAM pAMceya tIrtho. te paMcatIrthanI ame cAre jaNAMe yAtrA karIne siddhi hAMsala karI che. 115 AyuSa pUruM thatAM gurujI svarge gayA. temanA guNagAtAM ame pAchaLa ahIM rahyA chIe. pelI cAra vastu hatI je gurujIe amane vaheMcI na ApI. ane te cAra vastu guru gharamAM (tApasa AzramamAM) ema ja rahI. I12aa. re niHsnehI gurujI cAlyA gayA. paNa bhAI ! ame samajIe chIe ke amAre paNa eka dina javAnuM che. to A vastumAM jhaghaDA karavAthI amArI koI zobhA nathI. paNa "lobhane thobha hoya nahIM" jogI to jaMgalanuM sevana kare. jaMgalamAM rahevA chatAM amArI pAse kaMIka mithyA strI puruSo AvatAM ja hoya. kaMIka AzAe Ave. sevA karatAM kaMIka mAMge. (13) avratI gRhastho jene koI prakAranuM vrata ja na hoya tevA peTanI aMdara pArakA mAsane rAkhanArA. hoya tevA lokono vizvAsa ye rakhAya? jo bhAI ! cho paradezI ! paNa ame to tamane amArA gaNIne Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 5 : DhALa - 3 321 amArI saghaLI vAta kahI. re ! Apa koNa cho ? ApanI jAti-kuLa kayuM? ApanAM deva koNa ? ApanA guru koNa ? Apano dharma kayo? te amane jaNAvazo? I14 yogInI saghaLIye vAta zAMtacitte dhamile sAMbhaLI. jayAre yogIe pUchyuM. tyAre dhammila kahe che. he yogIrAja ! huM uttama evA jainakuLano chuM. mArA deva guru dharma sivAya bIjA koI paNa devagurune page lAgato nathI. te sAMbhaLI yogI bolyo. "to to tame amArA sAdharmika baMdhu kahevAo. Aja amArA gharamAM sAdharmikanI vRddhi thaI." //pA vastunI vaheMcaNI - have cAra yogI saMpa karI eka thaIne kumArane te cAre vastu batAvI. ane kahyuM. te uttama nara ! A amArI prANapyArI vastu che. tame vaheMcI Apo. tyAre kuMvare kahyuM. juo ! huM vaheMcIne Ape pachI kajiyo karazo nahIM ne ! yogIe nA pADI. tame je rIte amane cAreyane cAra vastu Apazo. te ame saharSa laI laIzuM. kumAre cAra ciThThI banAvI vRkSanI DALIe bAMdhI. 16ll. - pachI cAre yogIne kahyuM ke cAra dizAmAM cAre jaNA cAlyA jAva. thoDI vAre cAreye pAchA AvavuM. eka eka ciThThI laI levI. je ciThThImAM je lakhyuM hoya te vastu teNe levI. viveka dhAraNa karIne kleza dUra karIne cAre yogIe kumAranA kahevA pramANe karyuM. cAre dizAmAM jaI pAchA AvI. ciThThI upADI. jenA bhAgyamAM je hatuM te saue premapUrvaka svIkArI lIdhuM. saMpathI cAre bhegA rahevA taiyAra thayA. /17 kumArane auSadhinI prApti - puNyodaya joradAra kumArano. cAreya yogI kumAra upara ghaNA prasanna thayA. ane cAre yogIe cAra prakAranI auSadhi kuMvarane ApI. (1) rogaharaNa karanArI (2) rAjAne vaza karanArI (3) ekI sAthe so hAthInuM baLa ApanArI. (4) zastra haraNI. (koI zastra mAre to kuMvarane lAge ja nahIM.) A pramANe cAra prakAranI auSadhi kumArane ApI. kumAre paNa premathI cAra auSadhI lIdhI. ./18 ' vaLI yogI bolyA. he dharmabaMdhu ! sAMbhaLa ! amane tArA pratye ghaNo sneha lAgyo che. tArA pratye haiye prIti jAgI che. tuM ahIMthI jaIza to amAruM mana dubhAze. amane duHkha thaze. paNa yogI ane saMsArI (gRhastha) sAthe rahI na zake. sAthe rahevuM nirarthaka che. 19aaaa. * teM amAro kleza nivAryo. amane upazamarasamAM ramatA karyA. koIka divasa amArI upara kRpA karIne, snehane dhAraNa karajo. kyAreya yAda karajo . l/20nI ( snehanAM saMbhAraNAM - vAto karatAM rAta pUrI thaI gaI. sUryodaya thatAM kuMvara te yogI pAsethI rajA laIne AgaLa cAlavA lAgyo. aTavI oLaMgIne khullA medAnamAM bahAra Avyo. tyAre kumAranA puNyodaye kumArane zukanavaMtA zabdo saMbhaLAyA. 21 najIkamAM saMbAha nAme eka kabUTa gAma hatuM. kuMvare dUrathI te gAma joyuM. te gAmanI bahAra, nirmaLa nIrathI bhareluM suMdara sarovara hatuM. tyAM jaIne tene kAMThe vizrAma levA te koI vRkSa nIce ArAmathI Ubho che. 22 pAMcamAM khaMDanI trIjI DhALa, baMgALI rAgamAM pUrNa thaI. zrI zubhavIravijayajI mahArAja kahe che ke puNyodayano paga ja moTo hoya che, ke je kSetravipAkI karma hoya te paNa tene phaLavaMta thAya che. 23 khaMDa - 5 nI DhALa : 3 samApta Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 322 -: dohA :zItala jala pAne karI, vikasita citta vizeSa, suMdara zukana nihALIne kIdho gAma praveza // 1 // nyAyavaMta karbaTa taNo, nAme sudatta nareza bAMdhava caMpAdhIpa taNo, paNa behune che kleza // 2 // te nagarI jotAM thakAM, dIThuM mALI geha, mmila tasa ghara utaryo, mAlaNa dharatI neha IInA dIdhI sovana sAMkalI, mAlaNa harSa dharaMta, ahoniza ubhI dAsI jyuM, kuMvaranI bhakti karaMta // 4 // dAne bhUta vazI have, dAne kIrti ukkIka, mAIla mukhalepe karI, jaDapaNa bole mITha pA dhammilakumAra rAsa caritranAyaka dhammilakumAra aTavInI bahAra AvyA. to dUra dUra saMbAha gAma dekhAyuM. bahAra pahelAM sarovaranI pALe kaMIka vizrAma laIne, sarovaranA nirmaLa ne mIThA jaLanuM pAna karyuM. thAka dUra karyo. pote barAbara svastha thatAM haiyAmAM ghaNo AnaMda thayo. te avasare zubha zukana thatAM. zukana nihALIne te gAmamAM praveza karyo. // 1 // A saMbAha gAma (karbaTa eTale nAnuM nagara kahevAya) no adhipati sudatta che. je rAjA sajjana nyAyavaMta evo guNavAna che. caMpAnagarInA rAjA kapilano te laghubaMdhu che. (kapilarAjAnI kuMvarI kapilAnI sAthe dhammila paraNyo hato.) paNa baMne bhAIone kAraNavazAt aMdaroaMdara kleza thavAthI, caMpAnagarIthI nIkaLI gayo. alaga nagara vasAvIne pote te navA nagaramAM rahe che. parivAra sAthe vasyo che. // 2 // navA nagaranI zobhAne joto dhammila, rAjamArga uparathI AgaLa jaI rahyo che. jatAM evA dhammile mALInuM ghara joyuM. tyAM jaIne pote pUchaparacha karIne mALIne tyAM Utaryo. mAlaNane paNa pote rAjI karI jethI mAlaNa paNa mmila pratye sneha dharatI, tenAM kAma hoMzathI ka2vA lAgI. IIII vaLI koI prasaMgane anusarIne dhammile mAlaNane sonAnI sAMkaLI (sAMkaLuM) ApI. tethI mAlaNa dhaNI rAjI thaI. (dAma kare kAma bIbI bhare salAma) bheTa maLatAM mAlaNa to khaDe page kumAranI sevA bhakti ka2vA lAgI. / / 4 / / kahevAya che ke, bila bAkulAnAM dAnathI bhUta-pretane vyaMtaro paNa vaza thAya. to manuSyanI zI vAta karavI ? dAnathI kIrti phelAya che. jaDa evA DholanA mukha upara jo lepa karavAmAM Ave to (DholanA mukhe loTanA piMDano lUcho mUkavAmAM Ave to) te jaDa evo Dhola paNa (vagADatAM) mITho avAja Ape che. IIII A to strI. tene to suvarNa (sonuM) priya hoya. te ja maLyuM. to mAlaNa strI rIjhe emAM navAI zI ? dhammilane vaza thaIne mAlaNa badhuM ja kAma kare che. // 5 // Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 5 : DhALa - 4 323 DhALa cothI (vimalajina vimalatA tAharIjI..e dezI) dhamila rahetA mAlaNa gharejI, dharata parameSThInuM dhyAna, paMkho vIraNataNo guMthIyojI, maMtra sukalAe vijJAna guNanidhi uttama pada vare jI...e AMkaNI../ te vacce rogahara auSadhijI, gupta dharI citrita sAra mAlaNa hAtha daI ema kahejI, vecaNa jAo bajAra...guNa..rA mUlya karayo savA lAkhanuM jI, pUche guNa tuma jabakoya, mujha ghara Avyo paradezIyojI, kaho guNajANa che soya...guNa..all mAlaNa laI cahuTe gaI jI, sAMbhaLI loka kare vAta; devarUpI koI AvIyojI, mAlaNa ghara narajAta...guNa...4 tIrthapare loka kare jAtarAjI, dekhI tasa teja jhalakAra, pUchatAM loka pAchA vaLe jI, kuMvara nahI vacana uccAra..guNA.../pA teNe same purohita naMdinIjI, tasa zUlaroga savizeSa, vaidamaMtrAdi niHphaLa thayAMjI, bahulakamane upadeza....guNa..ll vAta paMkhA taNI sAMbhaLIjI, mokale teDavA tAsa; kuMvara kahe kUpa navi Avaze ja, Ave tarazo kUpa pAsa...guNa..lNA purohite putrI rathamAM ThavIjI, jAya mAlaNa taNe geha; paMkho jaLa bhIMjavI chAMTIo jI, tatakSaNa sajja thaI deha..guNa..l8. lAkha zarapAva purohita karejI, navi dhare kuMvara te hAtha, nRpa gurU putrI zaNagArIne jI, mokale janakanI sAtha..guNa..lA teNe same rAya sudattanI jI, vasumatI rANInI jAta, nAme padmAvatI kanyakA jI, kaLA vijJAna vikhyAta....guNa../1lI karme bahu roge pIDita tanujI, bahuvidha kIdha upacAra; dezI paradezI vaide maLIjI, navi thayo guNa te lagAra...guNa..ll1al. teha citAe nRpa pIDiyAjI, rANI mana duHkha apAra, vAta savi kuMvaranI sAMbhaLIjI, kRta dvijaputrI upagAra...guNa../1rI rAya paradhAnane teDavAjI, mokalyA mAlaNa geha, besI sukhAsana pAlakhIjI, AvI nRpane maLyo teha....guNa..//1all Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 324 dhamilakumAra rAsa Adara deI bahu mAnazuM jI, rAye besArIyo pAsa; bhAI ama bhAgye tume AvIyA jI, marUdhare suratarU vAsa...guNa..ll14 ema kahI kumarI dekhADatAjI, roge virUI thaI deha, sajaja karavI najare paDIjI, sajajana lakSaNa eha...guNa../pI. kuMvara kahe ciMtA dUre gAIjI, zrIjinadharmasupasAya; purohita teDI muhUrata lIyojI, tithi karaNa zuddha khelAya...guNa..//16ll te dine bahula ADaMbarejI, dhUpa dhRta dIpanI mAla; maMDala madhye paMkho dharIjI, havana karato karamAla...guNa../1NA jApa parameSThI manameM japejI, tIrthajaLa vIMjaNe pAya; zira ThavI paMkho navarAvatAjI, roga pokAratAM jAya. guNa..18 aMbaravANI vyaMtara karejI, suNajo dharI kAna guNavaMta, sAtame bhave muni heliyAjI, teNe ame kumarI valagata...guNa../1lI dharmilakuMvara puNyazALIe jI, choDAvyA tarjanI Aja; kanaka ghaDI pUtaLI sArasIjI, kuMvarI thaI beThI dharI lAja guNa../2vA rAjavaI purajana sahujI, acarija dekhI harakhAya; karIya vivAha bahu occhavejI, kuMvarane putrI dIe rAya. guNa..ra1// paMca viSaya sukhalIlamAMjI, rahata padatta AvAsa, eka dine rAya vAta kare che, besI jAmAtane pAsa...guNa..//rarA pAMcame khaMDe pUraNa thaIjI, cothI cittaraMjananI DhALa vIra kahe dharmathI sukha huejI, duHkha thAye visarAla guNa..ra7ll have dhamila mALIne ghera nirAMte rahyo che. khAvuM-pIvuM-rahevuM badhuM ja mALIne tyAM vyavasthita rIte goThavAI gayuM. have dhammila vicAre che ke koIka kaLA ajamAvavI. navuM sarjana karavuM. ema vicAratAM paMkho banAvavAno vicAra karyo. paMkhAne yogya vanaspati joIe te mATe mAlaNane kahyuM. "bena ! vIraNa nAme vanaspati mane lAvI Apo.' mAlaNa paNa tarata joIe te vanaspati laI AvI. dhamile suMdara majAnA paMkhAnuM sarjana karyuM. ane e paMkhA vacce vizeSa jJAnakalAyukta eka maMtranI paNa gUMthaNI karI. kahevAya che ke je manuSya pAse jJAna ane guNano khajAno hoya to te jayAM jAya tyAM uttama pada (uttama sthAna)ne pAme che. arthAt zreSTha sthAna meLave che. [1] dharmile paMkho taiyAra karyo. paMkhAnI madhyamAM maMtranI racanA karI. vaLI vacce rogane haranAra auSadhi gupta rIte goThavI dIdhI, jemAM citrAmaNa dekhAya, raMgaberaMgI suzobhita. jotAM ja mana mohI jAya tevo. paMkho banAvyo. pachI mAlaNane kahe - "bena ! A paMkho le ane bajAramAM jaIne vecavAno che. lyo joI lyo' mAlaNa to paMkho joI Azcaryacakita thaI. //rA. Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Bo JU SMIL B.G. M: 9925020106 Page #375 -------------------------------------------------------------------------- Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 5 : DhALa - 4 325 re ! bena mAlaNa ! paNa A paMkhAnuM mUlya ? e savAlAkhamAM vecavAno che. koI pUche tamane ke...ahoho ! savAlAkhano. A paMkhAnI evI zI vizeSatA che ke jenuM mUlya ATaluM badhuM UMcuM? koNe banAvyo? to kahejo amAre ghera eka paradezI Avyo che. teNe banAvyo che ane te paMkhAnA guNo zuM che te ja jANe che. 3mAlaNa to paMkho laIne bharI bajAranA coka madhye AvI UbhI che. judA prakArano paMkho jovA mANasa bhegA thayA. kiMmata pUche che. mAlaNa kahe "savA lAkhano". sAMbhaLIne sau AbhA banI gayA. vaLI pUchyuM ke paMkhAmAM evA kayA guNo che jenI kiMmata ATalI moTI ? mAlaNa kahe mAre ghera paradezI AvyA che. temaNe A paMkho banAvyo. ne savAlAkhamAM vecavAno paNa temaNe kahyo. te sAMbhaLI loko mAMhomAMhe vAta karavA lAgyA. A mAlaNane tyAM koI devasvarUpI paradezI Avyo lAgyo che. ajAyabI jevo paMkho kevo sarasa banAvyo. paradezIne jovA loko paNa tyAMthI mAlaNane ghera gayA. 4o. | tIrthanI yAtrA karavA jema loko UmaTe, tema mAlaNanA ghare ToLeToLAM UbharAvA lAgyAM. tejasvI kumAra dhamilane joIne, loko paNa kumArane aneka prazno pUchavA lAgyAM. kumAra paNa saune joyA kare. paNa eka akSara na bole. bolanArAnI vAto sAMbhaLe. paNa ekeyano javAba na Ape. pUchI pUchIne loka pAchA pharyA. paNa kumAra koIpaNa prakArano javAba Apato nathI. //pA. have te samaye purohitanI putrIne tIvra zUla roga utpanna thayo che. vaidya-gArUDI maMtra ane taMtra jANanArAne bolAvI aneka upAyo karyA. bhAre karmIne upadeza Apelo jema niSphaLa jAya che tema kuMvarI mATe karelA saghaLAye upAyo niSphaLa gayA. zUlaroga zAMta na thayo. //6ll kanyA ghaNI pIDA pAmI rahI che. have A bAju bajAramAM cAlatI paMkhAnI vAta dhIre dhIre purohitanA kAne sAMbhaLavAmAM AvI ane tarata ja purohite potAnA mANasane te paradezIne levA mATe mokalyo. tyAre dhamile kIdhuM ke "jene tarasa lAgI hoya te kUvA pAse jAya. kUvo kaMI sAme cAlIne koInI pAse jato nathI."AzA purohitanI pAse te mANasa pAcho Avyo. sarva hakIkata kahI. te sAMbhaLI purohita vicAravA lAgyo ke A paradezI ghaNo buddhizALI ne ghaNI vidyAno jANakAra lAge che. potAnI putrIne rathamAM laIne purohita mAlaNane ghera Avyo. dhamile barAbara joyuM ke kanyA zUlarogathI atizaya pIDAya che. pote banAvela paMkhAne pANIthI bhIMjavI nAMkhyo. te pachI te paMkho kanyA upara pavana nAMkhavA lAgyo. pANI bharelo paMkho pavana sAthe pANIno paNa chaMTakAva kanyA upara thavA lAgyo. jalachaMTakAva thatAM kanyA upara auSadhino paNa sparza thavA lAgyo. te sparza thatAM te kSaNe zUlaroga zAMta thayo. kanyA kaMIka svastha thaI. dhIme dhIme nirmULathI roga cAlyo gayo. have kanyA taddana nIrogI thaI. 8|| purohita paNa kanyA sArI rIte tadana sAjI thatAM AnaMda pAmyo. te eka lAkha dinAra (mudrA) kuMvarane ApavA lAgyo. paNa teNe eka paNa mudrA hAthamAM na letAM purohitane kahyuM - he bhAgyazALI ! tamArI putrIne soLe zaNagAra sajAvI tamArA rAjA pAse laI jAo ane sarva hakIkata rAjAne jaNAvo. tethI vizeSa mAre kaMI joItuM nathI. A pramANe kahI purohitane rajA ApI. II A nagarano je sudattarAjA tene vasumatI nAme paTTarANI che te daMpatIne saMsArasukha bhogavatAM eka putrInI prApti thaI. jenuM nAma padmAvatI che A kuMvarI 64 kaLAmAM nipuNa thaI cAre bAju khyAti pAmI. /10nA paNa hamaNAM kuMvarI koI pUrvanA azubha karmanA udaye ghaNA rogothI pIDita hatI. rAjAe dezaparadezathI vaidya-hakImo bolAvIne ghaNA upacAra karAvyA. chatAM kaMI phAyado na thayo. 11 putrInI Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 326 dharmilakumAra rAsa pIDA joI rAjA-rANI ghaNI ciMtAmAM DUbelAM rahe che. have purohita paNa paradezInI vAta pramANe potAnI . kanyAne zaNagArIne rAjA pAse laI gayo. kanyA rAjAne caraNe paDI. purohite paNa je paradezIe potAnI dIkarI upara prayoga karyo. ane sAjI thaI te saghaLI hakIkata rAjAne kahI, te jANI rAjA kaMIka harSa pAmyo. 1rI tyAra pachI rAjAe tarata ja pradhAnane bolAvyA ane sarvavAta jaNAvI. pradhAnane ja mAlaNane ghera mokalyA. tame jAo ane e paradezIne sukhAsana pAlakhImAM besADI-bahumAna Adara sAthe laI Avo. ane pradhAna mAlaNane ghera pahoMcyo. tarata ja kumAra pAlakhImAM besIne rAjAnI pAse hAjara thayo. /13ii rAjAe paNa kumArano ghaNo Adara satkAra karyo ane potAnI pAse besADyo. ane kahe che ke he paradezI ! amArA bhAgya thakI tame AvyA cho. marUdhara (mAravADa) bhUmie kalpataru maLe. tema tame amane sAMpaDyA cho. 7/14o. A pramANe rAjAe kahIne potAnI putrI padmAvatI. je rogothI gherAyelI hatI. te sudattarAjAe batAvI. pachI kuMvarane kahe A mArI dIkarI sAme najara karo. ane tenA zarIramAM je rogo che te dUra karo. tame to paropakArI sajajana cho. 1pa dhammila paNa rAjAnI vAta sAMbhaLI kahe che ke he rAjanuM ! zrI jinadharmanAM prabhAve have tamArI ciMtA dUra thaI jaze. purohitane bolAvo. zubha divase ApaNe teno upAya karIe. tarata ja purohitane bolAvavAmAM AvyA. tithi eTale zubha divasa ghaDI joI lIdhI, ane te vidhi karavA mATe je jarUriyAtanI vastu maMgAvIne meLavI lIdhI. //16ll zubhadina AvatAM zubha ghaDIe vidhi cAlu karI. dhammile sugaMdhI dhUpathI mahela ane kuMvarIno AvAsa bharI dIdho. vaLI te ja kamarAmAM ghInA dIvA karyA. madhyamAM (mahelanA mukhya kamarAnA madhyamAM) ADaMbarapUrvaka dhammile eka mAMDalAnI racanA karI. barAbara madhyamAM jAduI camatkArika paMkhAne mUkavAmAM Avyo. kumAra hAthamAM japamALA laIne zuddha uccArapUrvaka maMtrAkSarano jApa karavA lAgyo. vacce vacce havanamAM nAMkhavAnI vastu homato gayo. 1NA manamAM to dhammila paMcaparameSThIno ja jApa kare che. paMkhA upara tIrthajaLano abhiSeka kare che. jayAre paMkho jaLathI barAbara bhIMjAI gayo. tyAra pachI te paMkho kuMvarInA mastaka upara sthApana karyo. vaLI paMkhA upara paMca parameSThI jApa karato abhiSeka kare che. jethI paMkhAnuM te jaLa kuMvarInA mastaka upara jAya che. te ja vakhate kuMvarI moTe moTethI barADA pADavA lAgI. ghaNA ghaNA pokAra karavA lAgI. tenA zarIramAMthI rogo dhIre dhIre dUra thavA lAgyA. saMpUrNa rogo cAlyA gayA. padmAvatI bhUmi upara DhaLI paDI. 18l te vakhate AkAzavANI thaI. vyaMtare adazya rahI vANI uccArI. he guNavAno ! sAvadhAna thaIne sAMbhaLo. AjathI pUrve (pUrvabhavanA) sAtamA bhave A kuMvarIe munibhagavaMtanI ghaNI avahelanA karI hatI. te ame vyaMtara nikAyamAM utpanna thayAM ane ahIM badalo levA AvyA. rogarUpe kuMvarInA zarIramAM ame AvI vasyA. 19o mahApuNyazALI dhammilakumAre moTA avAjo karIne, vaLI dhUpadIpa karIne, tarjana karIne amane choDAvyA che. A rIte vyaMtara bolato tyAMthI nAzavA lAgyo. jevo bhAgI gayo ke tarata ja suvarNathI ghaDAyelI pUtaLInI sarakhI kuMvarI ALasa maraDIne lajjA dharIne beThI thaI.. rivA rAjArANI - rAjaparivAra - nagarajano A Azcarya dekhI harSa pAmyA. saghaLoye parivAra ekaTho. thaye rAjAe guNiyala kuMvarane potAnI kuMvarI ApavAno vicAra karyo ane zubha divasa joI baMnenA utsavapUrvaka vivAha karyo. rAjAe A yugalane rahevA vAsabhuvana alaga ApI dIdhuM. dhammila-padmAvatI, Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 5 : DhALa - 5 327 paMcaviSaya anukULa sukha bhogave che. samaya javA lAgyo. "puNyavaMta prANIo jyAM jyA jAya tyAM tyAM temanA pagale nidhAna prApta thAya che." / / 21 / / saMsAranA sukha bhogavatAM ghaNo samaya thayo. eka divasa rAjA ane jamAI dhammila beThA che. AnaMda vinoda karatAM hatAM. mIThI mIThI vAto cAlI rahI che. / / 22 / / pAMcamA khaMDane viSe cittane AnaMda ApanArI cothI DhALa pUrI thaI. zrI zubhavIravijayajI mahArAja kahe che ke dharmathI ja duHkha dUra jAya che ane sukhanI prApti thAya che. 23nA 5 nI DhALa : 4 samApta khaMDa : ~: dohA rAya kahe caMpApati, vRddha sahodara muja, paNa behune varate sadA, mAMhomAMhI jhujja // 1 // ka2vuM anucita karmanuM pramadAjana vizvAsa, sajjana virodha sabala ripu, kadIyaka hoya vinAza // 2 // jaMbuka zivarAtri rahyuM, kApi na nADI tAra, bAMdhavathI beDu thayuM, baMdhe paDIya kuThAra III mitra jagata ghaNA maLe, paNa nahIM bAMdhava joDa, bAMdhava bAMhI samA gaNe, sAdhe vAMchita koDa ||4|| teNe jaga ehavo ko nahIM, je mujha bAMdhava sAthe, meLa karAve to sahi, thAuM jagata sanAtha // 5 // kuMvara kahe kazuM ame, kAma tumArUM eha, jema behu baMdhavane hue, sAco avihaDa neha // 6 // nRpa nisuNI bIDu dIe, kuMvara visarjyo tAma, gAmagAma vAso vasI, pohoto caMpA ThAma. III daravAje AvyA kuMvara, sAthe subhaTa vitAna, nayara kolAhala dekhIne, pUchata kahe daravAna. // 8 // bAMdhavaprema :- sudatta rAjAe vArtAlApa karatAM dhammilane kahe che ke "he uttama ! caMpAnagarInA rAjA kapila te mArA vaDIla bAMdhava che. amArA baMne bhAI vacce varSothI kleza cAlyA kare che. IIII kahevAya che ke "anucita kAma (karma), strIjAti uparano vizvAsa, sajjanano virodha ane baLavAna zatru e kyAreka vinAzanuM kAraNa bane che." // 2 // jema ke ziyALiyAnuM ToLuM eka ajavALI rAtre eka vADI pAsethI nIkaLyuM. vADInuM vAvetara je hatu te taiyAra thaI gayuM hatuM. khAvAnI lAlace eka ziyALa kahe ApaNe A vADImAM ghUsIe. to bIjA badhA ziyALoe nA pADI. AvA ajavALAmAM vADImAM kadI na ghusAya. vADIno mAlika joI jAya. ApaNA karatAM manuSyajAti ghaNI baLavAna kahevAya. vagara vAMke mAra khAI besIe. tethI javuM nathI. Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 328 dhammilakumAra rAsa pelA ziyALiyAe nA pADI. huM to jaIza. badhA ziyALo cAlyA gayA. paNa vADImAM ghUsavAnI icchAvALo ziyALa ane tenI patnI be rahyAM. vADIne tArathI bAMdhelI hatI. chatAM ziyALa vADImAM ghUsavA mATe kUgho. sIdho ja tAramAM bicAro bharAI gayo. na aMdara javAyuM, na pAchuM bahAra nIkaLI zakAyuM. avAja thatAM mAlika AvI pahoMcyo. te pahelAM patnI ziyALaNIe paNa tAra toDavA prayatna karyo. tAra toDIne patine bahAra kADhI levA prayatno ghaNA karyA. tAra tUTI na zakyA. mAlika AvI pahoMcyo. mAlikane Avato joIne ziyALaNI paNa bhAgI gaI. mAlike kUhADAno ghA ziyALIyAnAM skaMdha upara karyo. A rIte baMvarga hovA chatAM ziyALa marAyuM. IIII he uttamajana ! A jagatamAM mitra to ghaNA maLe, paNa bAMdhavanI joDa maLavI durlabha che. duSkara paNa che. paNa haju jagatamAM evo mane maLyo nathI ke je mArA bhAI sAthe saMdhi karAve Ape. bhAI ! jagatamAM bhAI to jamaNA hAtha sarakhA che. prItanI saMdhi thAya to mArA badhA ja koDa pUrA thAya. to bhAI thakI huM sanAtha thAuM II4 + 5 / tyAre dhammile kahyuM - he rAjan ! tamArI IcchA bhAI sAthe saMdhinI che ame jarUra tamAruM kArya karazuM. jethI tamArA baMne bhAI vacceno sneha-prema vadhu majabUta bane. III ` caMpAnagarI tarapha :- dhammilanI vAta sAMbhaLI sasarA sudatta ghaNA AnaMda pAmyA. te AnaMdane pragaTa banAvavA rAjAe potAnA hAthe jamAIrAjAne khuzAlInuM pAnanuM bIDu ApyuM. kumAre paNa potAnA mahele javAnI rajA mAMgI. rAjAe rajA ApI. kumAra potAnA AvAse gayo. keTalAka divasa pachI kumAre caMpAnagarI javA mATe rAjA sudatta pAse AjJA mAMgI. AjJA maLatAM kumAre zubhazukane caMpAnagarI tarapha prayANa karyuM. gAmogAma jatAM anukrame caMpAnagarIe pahoMcyo. IIII ghaNA subhaTothI parivarelo kumAra anukrame caMpAnagarInA mukhya daravAjA pAse AvI pahoMcyo. kumAre da2vAjAnI aMdara joyuM. to lokono ghaNo kolAhala thaI rahyo hato. loko nAsabhAga karatA ne moTA moTA avAje bolatA dekhAyA ne saMbhaLAyA. kuMvara vicAramAM paDI gayo. daravAnane pUchavA lAgyo ke A nagarImAM A zAno kolAhala thaI rahyo che ? / / 8 / / te daravAna zuM kahe che te sAMbhaLo. DhALa pAMcamI (ghoDI to AI thArA dezamAM..mArUjI...e dezI) daravAna bole sAMbhaLo, sAhebajI, bhale padhAryA Aja ho. alabelA jue sahu vATaDI khaLavadane 24 kheravI, sAhebajI, lAkha loka vadhI lAja ho...alabelA..||1|| kapila rAya kari mada caDhyo, sA. bhAMgI AlAnano thaMbha ho, hATane gha2 pADe helamAM, sA. cAlata vega acaMbha ho...alabelA..2/ vi vaza thAye koyathI, sA. karata kolAhala loka ho, nukazAna bahu nagare kare, sA. rAya saciva dhare zoka ho...alabelA..gA jANu sAhiba tume jhAlasyo, sA. kahIne gayo daravAna ho; vimalasenAne vadhAmaNI, sA. deta vacana bahumAna ho...alabelA..l||4|| Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 5 : DhALa - 5 23 329 hemanuM kaMkaNa harSazuM, sA. deI visarje tAsa ho, zabda zukana grahI AvIyA, sA. dhammila cahuTA pAsa ho...alabelA..pA ibhya kumara eka teNe same, sA. melavI kanyA ATha ho, nhavaNa mahotsava kAraNe, sA. jAya tihAM bahu ThATha ho. ..alabelA..||6|| mmila dekhI pUchato, sA. tava eka bolyo tyAMhI ho, IMdradatta sathavAhano, sA. putra sAgaradatta AMhI. ..alabelA..gA pitare manorathe meLavI, sA. suMdara kanyA ATha ; te paNa moTA zeThanI, sA. sAMbhaLo nAmano pATha..alabelA..||8|| devakI Ade dhasirI, sA. kumudAnaMda nAma, padmasirIne kamalasirI, sA. caMdrasi2I guNadhAma ..alabelA..III vimaLA vasumatI AThamI, sA. beThI 2tha vara sAtha kanyAratana lakSaNa bharI, sA. AvI rAMkane hAtha..alabelA..||10|| caMdrakalaMkI vetaryo, sA. durbhAga rUpe nihAla, daMpattI rAge vijogaDA, sA. kaMTaka kamaLanI nAla..alabelA..11/ jalanidhi jalakhArAM kIyAM, sA. paMDita nirdhana kIdha ho; dhanapati kRpaNatA camukhe, sA. ratanane dUSaNa dIdhaho..alabelA..||12| vAta karatAM AvIyo, sA. hasti jiso jamarAya kolAhala thayo kArimo, sA. kausika maukulI nyAya..alabelA..||13|| vaNika te nAThA vegaLA, sA. nATho subhaTano sAtha sAgara tarachoDI nAzI gayo, sA. vaLagI cIvakanI hAtha ..alabelA..||14|| thaIya nirAzA jIvite, sA. haraNI pa2e bhayabhIta dadizi jotI rovatI, sA. dhrujatI muMjhatI citta..alabelA..||15|| suMDha uchALato AvIyo, sA. hastI tehenI pAsa kuMvara dayALu jaI kahe, sA. ma dharo mahilA trAsa ho...alabelA..||16| 25 besArI AThane, sA. deI gayo upakaMTha tasa janakAdika rovatAM, sA. vaLagADI tasa kaMTha ho...alabelA..||17| pAcho vaLIyo vegazuM, sA. gajazatabala jaDI lIdha, bAMdhI bhujA gaja saMmukhe, sA. kuMvare hAkoTo kIdha...alabelA..||18|| sAhamo sAmaja dhAvato, sA. Avato roSa 2seNa; kuMvara grahI daMtozalA, sA. zira caDho prabala laheNa..alabelA..||19|| Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 330 dhammilakumAra rAsa suMDhAla gAma kare grahI, sA. besI khaMdha pradeza gaja zikSA kuzaLa karI, sA. bhamarI dIe savizeSa..alabelA..ravA nirmada hasti thaI rahRAo, sA. ubho rahI dhUNe zIza rajaju lage dharI aMkuze, sA. haNIyo pADe cIza. alabelA.21 mahAvata caDIyo zirapaDe, sA. kuMvara utarIyo heTha ajapare gaja raja loThate, sA. AlAne bAMdhyo TheTha..alabelA.rarA nirakhe accherU nAgarA. sA. vismaya pAmyo rAya; teDe kuMvara na5maMdire, sA. sAsune harakha na mAya. ..alabelA..ra3 ghara ghara harakha vadhAmaNA, sA. kuMvarataNA guNa gAya vAta kuzaLa saMpathI, sA. karIya visarje rAya; ..alabelA..ll 24 malapato kezarI siMha ye sA. nija ghara harSa bhareNa ho. AvyA sevaka paya name, sA. kamaLA utAre lUNa..alabelA../rapA vimaLasenA maLI premazuM sA. kaMcuka taMga zarIra, pAMcame khaMDe pAMcamI sA. DhALa kahe zubhavIra..alabelA...radI, hAthIne utpAtta - daravAna dhamilane oLakhI gayo. ahoho! A to rAjAnA jamAI che. kumAranI vAta sAMbhaLI daravAna bolyo. sAhiba sAMbhaLo ! Apa bhale padhAryA. rAjA-rAjaparivAra ane nagarajano tamArI rAha joI rahyA che. durjananA moDhAnI dhULa khaMkharIne tame, lAkho lokomAM lAja vadhArI che. [1] sAheba ! ApaNA rAjA kapila mahArAjano hAthI. hAthIzALAmAMthI AlAna ukheDI nAkhIne bahAra nIkaLI gayo che. kema ke hAthI made caDyo che. nagaranA rAjamArge AvI ghaNo tophAne caDyo che. mahAvatanA vazamAM Avato nathI. zerIo - bajAromAM badhAnI dukAno. ghara bhAMgavA lAgyo che. jo mANasa ke pazu vacamAM AvI jAya to tene uchALIne bhoMye pachADe che tethI nagara AkhuMye khaLabhaLI UThyuM che. loko kolAhala karI rahyA che. hAthIe to nagaramAM ghaNuM nukasAna karavA mAMDyuM che tethI rAjA-maMtrI vagere ghaNA ciMtAmAM che. 2+3. daravAna vaLI AgaLa bolyo...he kumAra ! mane lAge che te hAthIne tame ja vaza karazo. tame ja tene jhAlazo. ATaluM kahetAM hAthI Avato joI te doDIne vimalasenA pAse vadhAmaNI ApavA pahoMcI gayo. dhamilakumAra AvyAnI vAta karI. 4o vadhAmaNInA puraskAramAM vimaLAe ghaNA harSa sAthe daravAnane sonAnuM kaMkaNa ApyuM. daravAna kaMkaNa laIne ravAnA thayo. jayAre A bAju zabdazukana meLavI dhammile nagara daravAje praveza karyo ane tyAMthI anukrame cauTAmAM pahoMcI Avyo. //pI. cauTAmAM te vakhate sArthavAhano koIka putra ATha kanyAone sAthe laIne havaNa mahotsava mATe ghaNA ThAThathI vAjate gAjate jato hato. dI A jatA ToLAne joI dhammile cauTAmAM rahelA mAnavamedanInA koI eka mANasane pUchyuM. re bhAI ! A zuM che? tyAre te bhAIe kahyuM ke ahIM rahetA Indradatta nAmanA sArthavAhano putra sAgaradatta nAmathI che. INA Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 5: DhALa - 5 331 " pitAe putrane paraNAvavA moTA moTA zreSThIonI ATha kanyA, ghaNA manoratha thakI meLavI che. putranA lagna lIdhAM che. lagna hovAthI hamaNAM te ATha dizAnI ATha kumArikAnI jema te bhegI thaIne snAtra-mahotsava ujavavA AThe kanyA ane temano bhAvi pati sAgaradatta sAjana mAjana sAthe jaI rahyA che. te kanyAnAM nAma A pramANe che te sAMbhaLo. IITA devakI Adi dhanazrI, kumudAnaMdA, padmazrI, kamaLazrI, caMdrazrI, vimaLA ane vasumatI. A ATheya kanyA, potAnA pati sAthe rathamAM besIne jaI rahI che. A ATha kanyAratna ghaNI lakSaNavaMtI che. A rAMkaDAnA (samudradattanA) hAthamAM bhAgyayoge AvI gaI che. 9+10gA. na kahevAya che ke, vidhAtAe sarva jagyAe kaMIne kaMI dUSaNa mUkelAM che. caMdrane kalaMkita karyo. rUpamAM daubhagya mUkyuM. daMpatInA rAgamAM viyoga mUkyo. kamaLanI nALamAM kAMTA mUkyA./11// samudranA jaLamAM khArAza, paMDitajanane nirdhana karyA, dhanavAnomAM paNatA vaLI ratnamAM dUSaNa mUkyuM che. 12 samudradatta palAyana :- dhamila ane A mANasa vAto karatA hatA. to tevAmAM made caDelo hAthI jamarAjAnI jema cauTAmAM AvI gayo. nAsabhAga thavA lAgI. ane kAramo kolAhala thavA lAgyo. "sApa noLiyA jAye" ekabIjAnI pAchaLa sau doDavA lAgyA. sAgaradattanA varaghoDAmAM vANiyAo vegaLA nAsI gayA..je subhaTo sAthe hatA te paNa jIva laIne nAsI gayA. gAMDo hAthI Avyo. koNa UbhuM rahe? vararAjA (kuMvAro) sAgaradatta paNa te vakhate potAno jIva bacAvavA ATheya kanyAone tarachoDI cIvara(vastra) je bAMdhyA hatA te pheMkIne ja nAsI gayo. 13+14o jIvitathI nirAza thayelI rathamAM rahelI ATheya kanyAo "kiM kartavya mUDha thayelI, mRgalAnI peThe bhaya pAmavA lAgI. ane daze dizAmAM jotI rotI. cittamAM mUMjhAtI, vRkSanA pAMdaDAnI jema dhrUjatI kanyAo tyAM ja UbhI rahI sthira thaI gaI. //1po jayAre sUMDha uchALato te hAthI kamalinI samAna te kanyAo upara dhasavA Avyo. te joIne dayALu dhamila kanyAo pAse pahoMcI gayo ane bolyo. te bALAo ! tame bhaya na pAmo. 16ll rathathI nIce UtarelI te AThe kanyAone rathamAM pAchI besADI dIdhI. ane rathane nadIkinAre laI gayo. jyAM te kanyAnAM mAtApitA rotAM hatAM tyAM temanI pAse mUkI dIdhI. mAtApitAnA kaMThe vaLagIne AThe kanyAo ghaNI raDavA lAgI. ||17ll dhammila te kanyAone tyAM mUkI tvarita gatie cauTAmAM AvI gayo. yogI pAsethI maLelI gajazatabala auSadhI jaDIbuTTI hAthamAM lIdhI ane potAnI bhujAe bAMdhI dIdhI. tarata ja hAthInI sanmukha doDyo. hAthI sAme jaI joradAra moTethI hAkoTo karyo. hAthIne paDakAra pheMkyo. hAkoTo sAMbhaLI hAthI ghaNo khijAyo. 18. dhammilanuM parAkrama - khijAyelo hAthI sarvane choDIne dhammilanI sAme dhasyo. dhammilane mAravA doDyo. kuMvara paNa AMTI ghUTI karato Amatema doDato hato. paNa hAthInA paMjAmAM Avato na hato. hAthI dhamilanI pAchaLa doDe jato hato. cauTAmAM moTuM dhamasANa macI gayuM. dUra dUra lokonAM ToLAM ghaNA bhegA thavA lAgyAM. ghaNo vakhata kuMvare hAthIne doDAvya ja rAkhyo. tethI hAthI ghaNo thAkyo. ne trAsa paNa pAmyo. hAthIno sarvamada UtarI gayo eTale tarata ja daMtazULa pakaDIne dhammila baLapUrvaka hAthInA zirapara caDI gayo. 19 Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmilakumAra rAsa kuMvarane pakaDavA potAnI sUMDha hAthIe UMcI karI, to kumAre te sUMDhane lagAmanI jema pakaDI rAkhI. to hAthI vadhAre khijANo. paNa kumAra to gajazikSAmAM kuzaLa hato. vaLI hAthIne goLagoLa pheravavA lAgyo. / / 20 / hAthI jyAre taddana nirmada (mada vagarano) thayo tyAre zAMta thaIne Ubho rahyo. ane mastaka dhuNAvavA lAgyo. lAga joIne kuMvare hAthIne doraDe bAMdhIne mastaka upara aMkuza mAryuM. tenAthI ghAyala thayelo te hAthI cIso pADavA lAgyo. / / 21 / / 332 kuMvare mahAvatane bolAvIne AjJA karI ke have hAthIne laI jAo. eTale mahAvata hAthI upara caDyo. kumAra hAthI thakI nIce UtarI gayo. gheTAMnI jema dhULamAM ALoTato te hAthIne mahAvata hAthIzALAmAM laI gayo. AlAna (khIle) bAMdhI dIdho. / 22 / / dhammilanuM AvuM mahAparAkrama joIne nagarajano ghaNuM Azcarya pAmyA ane tenI stuti (vakhANa) karavA lAgyA. kapilarAjA paNa vismaya pAmyo. rAjAe jamAirAjAne Adarasahita rAjadarabAre bolAvyA. jamAInuM parAkrama sAMbhaLI rANI (sAsujI)no paNa harakha mA'to nathI. / / 23 / have to caMpAnagarImAM ghe2 ghe2 harSanAM vadhAmaNAM thavA lAgyAM. ghera ghera kuMvaranA parAkramanI gAthAo gavAvA lAgI. rAjAe guNiyala jamAIne pUchavAthI kuMvare paNa azvaharaNathI mAMDIne saMkSepathI prApta thayelI auSadhinI vAto karI. samaya thatAM rAjAe kumArane vidAya ApI. / / 24 / / harSathI malapato kumAra kezarI siMhanI jema potAnA gha2 bhaNI cAlyo. sevaka varga sAmo Avyo ane te sau kumAranA caraNe namyA. ghera Avela dhammilane, mAtA kamaLasenAe mAthethI lUNa utArIne pachI praveza karAvyo. II25 // potAnA AvAsamAM jatAM ja dhammilane vimaLasenA premathI bheTI paDI. tenI romarAjI ghaNI vikasvara thaI. AnaMdanA atireke vimaLAe paherelI kaMcUkI phATaphATa thavA lAgI. A rIte pAMcamAM khaMDanI A pAMcamI DhALa zrI zubhavI2vIjayajI mahArAje pUrNa karI. 26 khaMDa - 5 nI DhALa : 5 samApta - -: dohA :paraNevA kanyakA, ujamAla; sAgaradatta te teDuM karatAM te kahe, vAna cUkyo phALa. // 1 // jaMbuka pare nAzI gayo, soMpI ama jamarAya; pharI janmI ghara janakane, dhammila kuMvara pasAya. III vara kanyA karI DhIMgalAM, ramIyAM geha mojhAra, ramata banI te nagaramAM, phogaTa bALa vicAra In ame na2 uttama bAlikA, tuM pazu jaMbuka jAta; citraka pIMchI raMganI, zaMkha na pharaze bhAta // 4 // gaja bhayane suMdaragaNuM, rAMkathI chUTAM jeNa; zULInuM zucie gayuM, janamanI bhIta khiNeNa. // 5 // AzA amacI pariharI, raho nija ghe2 mojhAra, bhaya kaMpana auSadha karI, pache nIkaLajo bAra / / 6 / / Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 5 : DhALa - 6 333 savaiyA hunnarIkA hunnara ajabahai pyAre, lohakAraNa dhanasahasa diyA, tava choTI nikI zamazera banAI, gunIjana jAne phera kIyAnA usakA aisAna durasa karanekuM, ahiranakA do Tuka kiyA, tava cUMpa lagI kahe phira kara debe, veMTha pAnI mulatAna gayAArA -- dohA cAlu :sAgaradatta suNI kopIyo, cite citta mojhAra, je u baLIyo jagatamAM, koNa paraNe mujha nAra.ll tAsa janaka sAthe thayo, tehane kleza apAra, paNa kanyA mAne nahi, caDhiyAM rAjadvArA sAgaradattana tiraskAra :- have A bAju hAthInA bhayathI je sAgaradatta AThe kanyAone mUkIne bhAgI gayo hato. te have te AThe kanyAne paraNavA tatpara thayo. te kAraNe AThe kanyAone teDuM mokalyuM tyAre te kanyAoe kahevarAvI dIdhuM ke amArI AzA rAkhazo nahIM. vAnara (DALanI) phALa cUkI gayo. 1|tuM to amane yamarAjAnA hAthamAM soMpI, ziyALiyAnI peThe nAsI gayo hato. te zuM bhUlI gayo? ke jethI teDuM mokalatAM zarama na AvI. parAkramI dhamilanI sahAyathI ame pharI jIvitane meLavyuM ane ame A bIjo janma dhAraNa karyo hoya tema ja mAtapitAne ghera pAchAM AvyAM. //rA , jema nAnapaNamAM DhIMgalA-DhIMgalIne paraNAvavAnI ramata ramAya che, te rIte nagaramAM vara-kanyAne paraNAvavAnI amArI eka ramata banI gaI che ema mAnI lejo, bALakonA vicAro jema kSaNamAtranAM (phogaTa) hoya che tema samajI lejo. amArI AzA rAkhazo nahIM. AvA ame uttamakuLanA zreSThInI kanyAo chIe. jayAre tuM to pazu sarakho ziyALiyAnI jAtino che. re rAMka ! pazu paNa potAnI strInuM - rakSaNa kare che. sAMbhaLa! citrakAranI pIMchInAM raMgonI bhAta zaMkhalAone (zaMkhone) kyAre sparzatI nathI. tema tArI AjIjI kAkalUdInI amane asara thavAnI nathI. //4o. je utpAta thayo te amAre mATe sAro thayo. je kAraNe tArA jevA nirbaLa rAMkaDAnA paMjAmAMthI ame chUTAM thayAM. zULInuM vipna soyathI TaLI gayuM. sArAye janamanI rIbAmaNa kSaNamAtramAM TaLI gaI. //pA mATe A bhava thakI to tuM amArI AzA choDI deje ane have gharabheLo thaI jaje. hAthInA bhaya thakI tane je dhrujArI chUTI che ne? tenuM auSadha barAbara karI, pachI ghara bahAra nIkaLaje. dI. -: savaiyA :- . kaLAvAnanI kaLAo kaMI ajaba gajabanI hoya che. koIka mANase loDhuM kharIdavA mATe eka hajAra mudrA kaLAvAnane ApyA. ane kahyuM ke lokhaMDa lAvIne, kaMIka majAnuM suMdara banAvaje. kaLAkAre paNa eka nAnI majAnI nakazIdAra talavAra banAvI. talavAra nAnI joIne (paisA ApanAra) te bolyo. ahoho ? talavAra ATalI nAnI banAvI? kaLA na jANato te mANasa talavAramAM kareluM nakazIkAma. ratno vagerethI thayelI sajAvaTa te kaMI na samajI zakyo. tethI te sAMbhaLI kalAkAra kArIgarane rIsa caDI. Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 334 dhamilakumAra rAsa tenuM ahesAna dUra karavA talavAranA be TukaDA karI nAMkhyAM ! tyAre pelA mANasane (pachI) AMcako lAgyo. pachI buddhi calAvI. re bhalA ! AnI upara to ATalI sarasa DijhAinane vaLI ratno lagAvelAM hatAM. keTalI sarasa kArIgarI hatI ! pastAvo thayo. vaLI kahevA lAgyo ke re ! kalAkAra ! mane AvI ja talavAra pharIthI banAvI de. kalAkAra bolyo. te pANI mulatAnamAM vahI gayuM. tethI have pharIthI pAchuM vaLe nahIM. tema talavAra have bane nahIM. tevI rIte he rAMkaDA ! tAro parAkrama batAvavAno samaya vahI gayo che tema samaja. ||1+rA. - sAgaradatta A vAta sAMbhaLIne ekadama kopAyavAna thayo. manamAM vicAre che ke "jouM to kharo. A jagatamAM mArI A ATheya strIone koNa paraNe che? koNa baLiyo che ? INA manamAM akaLAyelo te sAgaradatta kanyAonA pitA pAse pahoMcI gayo. ghaNo jhaghaDo karyo. "tamArI kanyAone huM paraNI gayo chuM. mATe mane soMpI do. mAtapitAe ghaNI samajAvI. paNa te kanyAo koI rIte sAgaradatta sAthe javA taiyAra na thaI. sAphasApha nA pADI dIdhI. jayAre te kanyAo na mAnI. tyAre chevaTe sAgaradattanI phariyAda rAjasabhAmAM gaI. l8 DhALa chaThThI (tame vasudeva devakInA jAyAjI, lAlajI lADakaDA | e dezI) bAlikAne bolAvI rAyajI, caturA kema cUke, kahe AThakanI samudAyejI, avasara navi mUke; suNo tAtajI dInadayALajI, catura devaloke cau lokapAlajI...avasara..In navi karatAM nara rakhavAlajI, catura. teNe rUDA paMcama lokapAlajI, - marUdharamAM eka sahakArajI, catura. purapaMthIjana upagArajI..avasara...rA. phaLadAyaka rUDAM jANejI, ca. ora nirguNa huM na vakhANuMjI; suragirizira suratarU ThAvejI, ca. phaLachAyA kAma na AvejI..avasara...iall nara durbaLa nAthavihinAjI, ca. bAlavRddha tapasvI dInAjI, anyAya parAbhava pAme che, te jIve nupa vizarAmejI..avasara.... ame nAgara sAgara bhItajI, tuma zaraNa lIyo eka cittejI amane jamarAyane deIjI, ca. je nATho jIvita leIjI.avasara../pA. dava lAge nArI risAvejI, ca. paMkhI paNa dUra na jAvejI; pANIzuM kaNaka na khAMpIjI, ca. carU joyo dANo cAMpIjI..avasara..lell, nA kahetA nirlajaja nAThojI, ca. zIyALa javuM boTamAM peThojI; tajI zUravIra bharatArajI, ca. e rAMkane nahI varanArajI...avasara...lNI bharaloke roto bhAgojI, ca. emano aMga pharasa nahI lAgojI; ame ATha satI aNiAkhIjI ca. mAtatAtane jJAnI sAkhIjI avasara..8 Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 5 : DhALa - 6 corImAM maMgala trIjojI ca. mRtapati satI 52Ne bIjojI, ema kanyAne zuM vAMkujI ca. zo amala kare e rAMkujI..avasara...III juo kRSNe karI apahArajI, ca. rUmiNI satImAM ziradArajI; zizupAla zuM vivAha melyojI, ca. nArAyaNe raNamAM rolyojI..avasara...||1|| bhIrU kuMvaranuM vivAha TANujI ca. kanyA melI navANujI; juo paraNI gayo nija dhAmajI, ca. jaMbuvatino suta zAmajI..avasara...I||11|| jAdavamAMhe thayuM emajI, ca. to bIje kula zo nemajI; ame to ehavuM nava karIejI, ca. mana icchAe vara varIejI...avasara...II12|| rahI rAjula ghara ThakarANIjI, ca. te to tribhuvana vANIjI; vaLI navabhava bhegI gavANIjI, ca. enI joDe ko na TharANIjI...avasara...||13| jeNe jIvita amane dIdhojI, ca. ame manamAM nizcaya kIdhojI; 334 bahu dhammilano upagArajI; ca. A bhavamAM e bharatArajI...avasara...||14|| rAMkazuM ramavuM raMga rolIjI; ca. jIvita lage hiyaDe hoLIjI; vIrA zAlavIne ghara dIdhIjI, ca. teNe aMte dIkSA lIdhIjI...avasara...||15|| jo dhArI na thAya vAtajI; ca. to karazuM sahu ApaghAtajI; e sAgara Agara khArojI, ca. ama tAtajI pAra utArojI...avasara...||16|| ema bolI rahI kumArI jI; ca. sAgaradatta bolyo dhArIjI, kuMNa A viSe aNirAyajI; ca. mujha nArI para leI jAyajI...avasara...ll17I suNI bolyA kapila narezajI, ca. nahi sAgara tujha mati lezajI, jaNave che tAharI bolIjI, ca. tujha mitra murkhanI ToLIjI...avasara...||18|| nahIM tu nItizAstra bhaNelojI, ca. phare gardabha thaI jema ghelojI, nItizAstra vinA vyavahArajI; ca. navi jANe gati saMsArajI...avasara...ll1lI je mAtapitA dhana khAvejI; ca. jaI cahuTe vAta banAvejI nahi vidyA vinaya vicArajI, ca. te narano pazu avatArajI...avasara...rA tadupari savaiyo nRpamaMgikumAra paDhela apAra, purAMtara cyAra gae rathase khara UMTa gale dhira tApa jare rathadAhi turaMga care patharse tasa lagna juI Ika liMba lII, dhRtapAtra purAMtara DholadiI apazabda suNI mukha dhUla bhare, nItipaMtha vinA kharao paliI..(1) Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 339 dhammilakumAra rAsa pUrvaDhAla : malayAcala bhilla nihALejI, ca. caMdana iMdhana karI bALejI, kanyA kadalI sukumAlajI, ca. mUrakha saMgata dava jhAlajI..avasara...||21|| kanyAdAne adhikArajI, ca. tasa mAtapitA haziyArajI, te karatAM ama ghara AvIjI, ca. ame putrI paNe karI bhAvIjI...avasara...||22|| sAgara bolyo laMbaka2NojI, ca. enA bApa rAya sahu paraNojI, kahI nATho thaI bhayabhItajI, ca. thayo nagare mUrkha viditajI...avasara...I||23|| toraNa bAMdhI darabArajI, ca. ghara teDI rAye kumArajI, karI utsava mahotsava ThAThajI, ca. paraNAvI kanyA AThajI..avasara...24 tasa janakAdika teNI vArajI, ca. dIe kuMvara Rddhi apArajI, bharatAMmAM sarva bharAyajI ca. jaladhimAM nadIyo samAyajI..avasara...||25|| varakanyAne volAvejI ca. dhammila vimalA ghara AvejI, sukha vilase sarga samANAjI, ca. nita nita utsava TANAjI...avasara...||26|| khaMDa pAMcame chaThThI DhALajI, ca. zubhavI vacana surasAla; jo cAho lakSmI kamANIjI, ca. karo puNya jagatanA prANIjI;..avasara...||2nI sAgaradatta rAjasabhAmAM :- sAgaradatta zreSThIputre kapila rAjA pAse phariyAda karI. te phariyAda sAMbhaLI, rAjAe te ATheya kanyAone rAjasabhAmAM bolAvI. kanyAo to catura ane hoMziyAra hatI. rAjasabhAmAM AvIne rAjAne hAtha joDI praNAma karyA. ane rAjA sAme AvI UbhI rahI. avasara vinAnuM AmaMtraNa maLyuM che. AThe kanyAo ekIsAthe eka avAje rAjAne kahevA lAgI. he pitAtulya rAjan ! Apa to dInadayALa cho. sAMbhaLo, devalokamAM rakSaNa karanAra cAra lokapAla che. chatAM manuSyanuM rakSaNa karI zakatA nathI. / / 1 / / paNa Apa to amAre mATe pAMcamA lokapAla cho ane amArA rakSaNahAra cho. mAravADanI bhUmimAM jo ekapaNa AMbAnuM vRkSa maLI jAya to, te najIkanA naga2jano mATe ane musApharo mATe ghaNuM upakArI thAya che. / / 2 / / kAraNa ke ! AMbo phaLa Ape ane chAMyaDo paNa Ape. paNa meruparvata upara icchitane ApanAruM che kalpavRkSa. paNa te tyAM upara hovAthI amArA mATe nakAmuM che. to te nirguNa kalpavRkSanAM vakhANa zAM karavAM / / vaLI je kaMgAla-nirbaLa-anAtha-bALa-vRddha-tapasvI-dIna ane anyAya thakI parAbhava pAmelA, te badhA jIvonA AzrayadAtA mAtra ne mAtra rAjA hoya che. tema ame paNa tamAre Azraye chIe. II4 / / he rAjan ! ame paNa Aja nagaranA nAgara (prajAjana) chIe. ame paNa A sAgaradattathI bhaya pAmelAM chIe. he mahArAja ! ame tamAre zaraNe AvyAM chIe. ame AvavAnAM hatAM. tyAM to Ape ja amane bolAvyAM. "bhAvatuM hatuM ne vaidhe batAvyuM." A sAgaradatta to amane yamarAjane soMpIne potAno jIva laIne bhAgI gayo hato. // 5 // jaMgalamAM Aga lAgI hoya, tyAre vRkSa upara rahelAM paMkhI paNa potAnI patnIne choDIne nAsI jatA nathI. arthAt potAnI strIne sAthe laIne jAya che. he rAjan Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa -5 : DhALa - 6 ! hastInI mastI vakhate eka dANo cAMpI joyo. to carunI parIkSA thaI gaI che. eTale A sAgaranA pANIthI kaNeka kaMI baMdhAya tema nathI. / / 6 / / te samaye to "mAre paraNavuM nathI." ema kahIne nirlajja nAzI gayo. ane ziyALanI jema boDamAM pezI gayo ane have amane bacAvanAra zUravIra ne parAkramI bharatArane choDIne, A rAMkane ame paraNIye kharAM ? arthAt amane jeNe bacAvyAM, tene choDIne, ame sAgarane paraNanAra nathI. III 336 rAjan ! bharI bajAramAM cokamAM, dhoLA divase, roto roto cAlyo gayo. ame tenA aMgane sparmAM paNa nathI. koI levaDadevaDa hAtha thakI paNa thaI nathI. ame AThe aNIzuddha kuMvArI kanyA chIe. amArAM mAtA-pitA tathA jJAnI bhagavaMto sAkSI che. / / 8 / / vaLI jagatano niyama che ke corImAM pherA pharatI kanyA, trIjA pherAmAM jo va22AjA kAraNavazAt mRtyu pAme to, te kanyA satI kahevAya che ane bIjAnI sAthe lagna thAya che. tema ame kuMvArI kanyAo chIe emAM kaMI ajugatuM nathI. "kuMvArI kanyAne so vara ne so ghara." A amArI vAta che. te rAMkaDAne je karavuM hoya te kare. karI karIne karaze zuM ? / / rAjan ! vAgdhAna thayelI rUNine kRSNarAjA paNa apaharaNa karIne laI AvyA hatA. chatAM satImAM ziromaNI manAya che. zizupAla sAthe devAyelI hovAthI, zizupAla yuddhe caDyo. kRSNae tene raNamAM roLI nAkhyo. 10nA vaLI satyabhAmAno dIkaro bhIrU je ghaNo bIkaNa hato. tene mATe navANuM kanyAo paraNAvavA taiyAra karI hatI. te kanyAone paNa jaMbuvatIno dIkaro zAMbakumAra paraNI gayo ane potAne dhAma dvArakAmAM laI Avyo. / / 11 / jo jArdavakuLamAM A pramANe thayuM hoya to bIjA kuLanI vAta zI ? teo jo apaharaNa karelI kanyAone paraNyA che. jyAre ame to amArI icchAe va2nA2 chIe. / 12 / rAjula (potAnA) ghare kuMvArI kanyA rahI toya tribhuvananAthanI rANI kahevANI. vaLI navabhava sudhI bhegI gavANI. AvI joDI to jagamAM bIje jovAmAM AvI nathI. kuMvArA chatAM paraNelAM gavAya / / 13 / / jayAre ame to amane jIvita ApanArane premathI varavA taiyAra thayAM chIe. dhammilakumA2no amArI u52 ghaNo upakAra che. mATe A bhavamAM e ja amAro bharathAra che. / 14 / re A rAMkaDA sAthe paraNIne ghara mAMDavuM, e to jiMdagIparyaMta haiyAhoLI rahevAnI. kRSNa mahArAje potAnI kuMvarIne vIrA-zAlavI sAthe paraNAvI. aMte kanyA du:khI thaI. chevaTe dIkSA lIdhI. he rAjan ! tame paNa amArI upara pharaja pADazo ane jo amAruM dhAryuM na thAya to ame ATheya ApaghAta karazuM. / / 15 / paNa ame ATheya e khArA sAgaradattanI sAthe lagna nahIM karIe. A saMkaTamAMthI ke tAta ! amane pAra utAro. / / 16 / / kanyAonI vAta sAMbhaLI kapilarAjA sAgaradattane kahe che. he zreSThIputra ! tuM have A tArI haTha choDI de. to sAgaradatta bhavAM caDAvIne bolyo. A vizvamAM koNa che evo ke je mArI strIo bIjAne Ape che ? / / 17 / / sAgaranI vAta sAMbhaLI vaLI kapilarAjA kahe che. he sAgara ! tArAmAM lezamAtra buddhi lAgatI nathI. te tArI vAta u52thI lAge che. tuM mUrkha evA mitronA ToLAmAM vasato lAge che, je mitro paNa sadbuddhi ApatA nathI. / / 18 / / he sAgara ! tuM koI nItizAstranA pATha paNa bhaNyo nathI. tethI ja gadheDAnI jema gAMDo-ghelo thaIne, pharato lAge che. kemake nItizAstranA pAThanI jANakArI vinA A saMsArano vyavahAra cheM calAvI Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmilakumAra rAsa zakAya te vyavahAranI jANakArI hotI nathI. 19 // je mAtapitAnA dhana upara tAgaDadhinnA karato hoya; vaLI, koIpaNa prakAranI vidyA meLavI na hoya, vidyA na hoya eTale viveka to kyAMthI Ave ? te jano (mANaso) A jagatamAM pazu sarakhA che. I20nA savaiyo H 338 rAjakuMvara ane maMtrIputra baMne ghaNuM bhaNyA. paNa gaNyA nahotA. te baMne ekavA2 2thamAM besIne bAjunA koI naga2 ta2pha pharavAne mATe nIkaLyA. rastAmAM thAkI gayA. tarkazAstra ghaNuM bhaNyA hatA. rastAmAM ratha choDIne baMne koI vRkSa nIce beThA. rathanA ghoDA paNa bAjumAM lIlu ghAsa carI rahyA hatA. tyAM thoDeka dUra eka UMTa vRkSanA chAMyaDAmAM beThuM hatuM. tyAM eka gadheDo tApathI kheda pAmelo UMTanA gaLA upara potAnI Doka nAMkhIne Ubho hato. A rIte baMnene jotAM, rAjaputra ne maMtrIputra vicAre che ke A baMnene ghaNo prema thaI gayo lAge che. ApaNe temanAM lagna karAvI ApIe. have jamaNavAramAM zuM rAkhazuM ? kema ke vAla vAyaDA paDe. bhIMDo bhUMDuM kare. caNA to peTamAM duHkhe A rIte baMne jaNA badhAmAMthI kaMI kaMI doSa dekhADavA lAgyA. sauthI sAro lIMbaDo. je nIrogI, temAM koI doSa dekhAto nathI. baMne jaNAe lIMbaDAnAM pAMdaDAM bhegAM karyAM. tene vaghAravA ghI to joIe. nagaramAM jaI ghI laI AvyA. have baMne vicAre che ke ghInA AdhAre A bhAjana che ke bhAjananA AdhAre ghI che ema AdhAra AdheyabhAva vicAratAM pAtra UMdhu karyuM. zuM thAya ? badhuM ghI DhoLAi gayuM. ATalI vAramAM temanI najIka AjubAju ghaNAM loko bhegA thaI gayA hatA ane A rIte pAtra jotAM ghI DhoLAtAM, joI loka hasavA lAgyA. ane kahevA paNa lAgyA ke "ghI DhoLAya te sAruM na kahevAya. apazukana thAya." A sAMbhaLI te be mUrkhA lokonI sAme dhULa uDADe che. loko Thapako ApavA lAgyA re ! gadheDAo A zuM karo cho ! tame ghaNuM bhaNyA paNa nItizAstranA mArgane to jANatAM nathI. tethI gadheDA jevA cho. he sAgaradatta tuM paNa Avo mUrkha che. pUrvaDhALa :- cAlu H vaLI jevI rIte koI bhilla malayAcala parvata upara jaI caDhe ane tyAM AgaLa caMdananAM vRkSo joIne lAkaDAM kApIne lAve ane tenuM iMdhana karIne bALe, tevI rIte komaLa sukumALa A kanyAo mUrkhanA saMgarUpI dAvAnaLamAM caMdananA baLataNa sarakhI thAya che. caMdana kiMmatI che tevuM jJAna bhillane hotuM nathI. mATe baLataNamAM vApare che. mUrkhanI saMgata paNa tevI ja che. tenI saMgate kanyA jIve tyAM sudhI baLavAnuM ja rahe. / / 21 / / vaLI kapilarAjA bolyA he sAgara ! A kanyAdAnano adhikAra tenAM mAtA-pitAno che paNa A catura kanyAo hamaNAM mane ja pitA tarIke mAne che ane te kAraNe meM paNa temane putrI karIne rAkhI che. mATe kahuM chuM ke tenI AzA tuM choDI de ane ahIMthI cAlyo jA. / / 22 / / rAjAnI AvA prakAranI vANI sAMbhaLIne sAgaradatta ghaNo khijAI gayo. ne bolyo. he laMbakarNa gadheDA ! enA bAparAjA ! tame sau tene paraNI jAo. ema bolI bhayabhIta thaIne nATho. vaLI te nagaramAM paNa sAgara mUrkha tarIke prakhyAta thayo. 2aa dhammilanI sAthe AThe kanyAonA lagna H- rAjAe dhammilakumArane rAjadarabAre teDAvyo. rAjadarabAre toraNa baMdhAvyAM. maMDapa racAvyo. vAjiMtranA nAda gAjavA lAgyA. ThAThamAThapUrvaka occhava sAthe AThe kanyAnAM dhammilakumAra sAthe lagna karAvyAM. // 24 // AThe kanyAnAM mAtApitAe paNa jamAIrAjAne kanyAdAna avasare ghaNuM dravya ApyuM. aDhaLaka saMpatti dhammilane kanyAo sAthe prApta thaI. Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 5.: DhALa - 0 339 kahevAya che ke "samudramAM nadIo samAya tema bharatAmAM sarva bharAya che." |rapA mAtapitAoe potAnI kanyAonuM sArI rIte vaLAvuM karyuM. vidAya ApI. kumAra paNa AThe navaparaNetara strIone laIne vimaLAne ghera Avyo. Ama dhammilakumAra svarga sarakhAM sukhone bhogavI rahyo che. vaLI judA judA sagAvahAlAne tyAM varaghoDiyAnA jamaNavAra rUpa occhava paNa sAthe thAya che. ra6ll. zrI zubhavIravijayajI mahArAja Amrarasa (kerIno rasa) sarakhAM madhura vacanothI kahe che ke "he puNyavaMtA prANIo ! jo tame lakSmInI icchA karo cho to tame paNa sau puNyanuM AcaraNa arthAtu puNya upArjana karo. jethI sukhane pAmo." A pramANe pAMcamA khaMDane viSe chaThThI DhALa pUrNa thaI. rA. khaMDa - 5 nI DhALa : 6 samApta - -: dohA :azvataraNa punarAgamana, paMthe pragaTI vAta; pa. ravizekhara miTAne, bhAMkhe savi avadAta ||1|. caMpA saMbohaNa pati, vaLI yuvarAjane mitta, deza nagara nara nArIo, gAve kuMvaranA gIta para caMpApatine samajAvIne, saMbAhapatizuM mela, kuMvara karAve khIranIra, pare rasa bAMdhava kela pADyA padmAvatIne ' mokale, saMbAhaNano rAya, Rddhi sahita sA AvIne, praName vimalA pAya pArA caMpApati bahumAnathI, sukhabhara rahetAM teha, dina dina adhikero vare, vimalA sAthe neha po ekadina caMpAparisare, vijayasenasUrirAya, samavasaryA munivaeNdazuM, vanapati deha vadhAya. dA. kapilarAya yuvarAjazuM, vaMdana namana karaMta, dhamila vimalAdika sahita, AvI gurune namaMta || kahe muni tehane dezanA, pavRdika udeza; paccakakhANa maNue bhave, pAme phaLa savizeSa pATA vrata paccakakhANe sukha lahyuM, jema dhammila kumAra; ratnazekhara vaLI rAjavI, Ihaparabhava sukhasAra | pUche kapila te koNa huA, muni kahe dhammila eha, ratnazekhara vaMchita phaLyAM, kahIe vivarI teha. ||1nA baMdhubelaDInI saMdhi -dhampilakumAre aharaNathI saMbohamAM pahoMcavuM ane tyAMthI vaLI pAchA caMpAnagarImAM ' AvavuM. A rIte mArgamAM banelo vRttAMta rAjA tathA mitra ravizekhara yuvarAjane kahI saMbhaLAvyo. 1TI. Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmilakumAra rAsa caMpAnagarIno rAjA kapila-saMbAhano rAjA sudatta tathA yuvarAja-mitro-deza nagaranAM naranArIo kuMvaranI vAto sAMbhaLI AnaMda pAmyAM ane sau jana kuMvaranAM guNa-gIto gAtAM prazaMsA karavA lAgyAM. // 2 // 340 prazaMsanIya dhammilakumAra eka divasa rAjasabhAmAM caMpApati pAse beThA hatA. jJAnagoSThi cAlatI hatI. sau AnaMdamAM hatA. taka jhaDapI kapilanarezanuM prasanna citta jANI kumAre vAta mUkI. rAjan ! saMbAhapati rAjA sudattanI sAthe jUnuM vera bhUlI javA jevuM che. e tamane ghaNo jhaMkhe che. aparAdhanI kSamA Apo to kevuM ? mane to bhAI nathI. mane bhAInI ghaNI icchA paNa te to karmAdhIna-vAta. Apane to nAno rUDo kevo vinayazIla bhAI che. kumAranI vAta sAMbhaLI rAjAe tarata ja hA bhaNI. he dhammilakumAra ! mane bhAvanA to hatI mArA bhAIne maLavAnI. paNa koI nimitta maLatAM nahotAM. sadbhAgye Aje tame vAta kADhI. amArA bhAI sAthe huM saMdhi karArathI baMdhAuM chuM. sabhA to thoDIvAramAM visarjana karI. kumAre tarata ja saMbAhana rAjA sudattane zubha saMdeza pAThavyo. nAno bhAI doDato caMpAnagarIe Avyo. baMne bhAI arasa-parasa maLyA. bheTyAM. bhUtakALa bhUlI gayA. kSIranIranI jema baMne bhAIo ekarasa thaI gayA. IIII sudatta rAjAe potAnI dIkarI padmAvatIne ghaNA kariyAvara sAthe caMpAnagarIe mokalI ane padmAvatI paNa dhammilakumArane tyAM AvI. svAmIne page ` lAgyA pachI vimaLasenAne paNa pAye paDI. // 4 // caMpApati kapila nareza, jamAI dhammilane ghaNuM mAna Ape che. dhammila paNa maryAdAmAM rahIne viveka jALave che. dhammila badhI strIo sAthe ghaNA snehathI rahe che. saMsAranAM sukho bhogave che. ane potAno samaya sukhamAM pasAra kare che. divase divase vimaLA pratyeno sneha ghaNo gADha banato jAya che. pA zrI vijayasenasUri bhagavaMtanuM Agamana :- ekavAra have caMpAnagarInA udyAnamAM jJAnI bhagavaMta vijayasenasUri parivAra sahita AvIne samosaryA. ane tenI vadhAmaNI ughAnapAlake vege jaIne kapilarAjAne ApI. dhammilakumArane paNa A saMdezo pahoMcADyo. II6 // vanapAlake ApelI vadhAmaNIthI rAjAe tene bheTaluM ApI vidAya karyo. rAjaparivAranI sAthe rAjA gurubhagavaMtane vaMdana karavA jAya che. dhammilane paNa samAcAra maLatAM dhAvamAtA tathA vimaLA Adi badhI patnIone, bIjA paNa parivArane sAthe laIne, kumAra vaMdana karavA udyAnamAM Avyo. IIII munirAje paNa bhavyajIvone yogya dezanA ApI. dezanAmAM munie manuSyabhavanI durlabhatA batAvI. paccakakhANa vratano mahimA samajAvyo. tenA phaLanI vizeSa vAto karI. // 8 // A bhavamAM jema dhammile vrata ane paccakakhANa karavAthI ghaNA sukhane meLavyuM. vaLI ratnazekhara rAjavI paNa vrata paccakakhANanA ArAdhanAthI parabhavamAM mahAsukhane pAmyA. III munimukhe dhammila ratnazekhara rAjAnI vAta sAMbhaLI, kapilarAjA Azcarya pAmyA. ane gurumahArAjane pUche che he bhagavaMta ! e mahApuNyazALI dhammila ane ratnazekhara rAjA koNa ? muni kahe che he rAjan ! dhammila je, te A sabhAmAM beThA che. temaNe to pratyakSa phaLa meLavyAM che. jyAre ratnazekhara rAjAno vRttAMta kahuM chuM te sAMbhaLo. / 10 / DhALa sAtamI (sAMbhaLayo have karmavipAka muni kahe re...e dezI) puNyataNA thAnaka gRhiveze muni kahe re, puNyabaMdha zubha pariNAme suNo saMta re, Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa -5 : DhALa - cha bIje aMge azanAdika navavidhi kahyAM re, bahuzruta caraNe tapa kIdho phalavaMta re............puNya // 1 // khaT aThThAi tyAga sacitano kIjIe re, gurU padharAvI ghara karo bhakti mahaMta re, paMca parvI sAmAyika posaha vrata dharo re, bhAMkhe gaNadhara mahAnizItha siddhAMta re.. khaMDaNa pIzaNa pIlaNa cIvara dhovaNe re, puNya // 2 // mastaka guMthaNa snAna abaMbhano tyAga re; karatAM dAna dIyatA jinapUjA thakI re, vaimAnika Ayu bAMdhe mahAbhAga re;..puNya // 3 // bharate ratnapurI nagarIno rAjIyo re, ratanazekhara nAme dharamI guNavaMta re; tasa locana trIjuM caubuddhi taNo nidhi re; nAme sumati maMtrImAMhe mahaMta re......puNya // 4 // mAsa vasaMte nRpamaMtrI saha vana gayA re; beThA tarUtala dekhI zItala chAMya re; kinnara mithuna saneharase vAto kare re, tarU upara sAMbhaLato rasabhara rAya re............puNya // 5 // ratanavatI kanyA zaci raMbhA rUpa hare re, najare dIThI mIThI amiya samANa re, jovana veLA naranA meLA navi rUce re, ratana zekhara dekhaMto vare sA jANa re. adRzyapaNe suNI vANI nRpacitta ciMtave re, koNa mujha nAme sarakhI nArI eha re, janama saphaLa to mAnuM jo mujha e maLe re, nahi to bhAra bhUta zI dharavI deha re.. ciMtAye ghara jaIne nidrAzana tajI re, rAge jaDiyo paDIyo tUTI khATa re, maMtrI nibaMdhe pUchatAM teNe savi kahyo re, puNya dA .you 11011 maMtrI kahe viNa dIThe kema hoya ghATa re............puNya // 8 // 341 Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 342 dhammilakumAra rAsa rAya kahe maravuM sahI ratanavatI vinA re, cite maMtrI durjaya kAma vikAra re; samaraNe maraNa viSayathI viSa khAdhe mare re, teNe IhAM karavo kALa vilaMba vicAra re.......puNya lA.' sAta mAsamAM zuddhi karI ame lAvazuM re, ciMtA tajI karo rAjya tame mahArAya re; maMtrI vayaNa suNI harakhyo nRpa tasa mokale re, maMtrI cAlyA zubha zukane namI pAya re....... puNya /1nA cala dizi jotAM zukana huA dakSiNa dize re, te dizi caliyAM maMtrI gaNI navakAra re, gAma deza vana giri saritAne ullaMghatA re, pAmyuM eka vana naMdanavana anuhAra re......puNya |11|| girikailAza samAna ratanamaya bhUtalA re, sovanathaMbhA bhIti ratana zikhareNa re; dekhe caityapavana cala dhvaja bolAvato re, pharatI phala bhara tarUvara suMdara zreNa re....... puNya 12 snAna nadI jaLa phaLa ujaLa kusumAMjalI re, vidhiya viveke jina ghara maMtrI jAta re; maNimaya mUrati munisuvrata jina pUjIne re, nIkaLIyo bhAvastava karI praNipAta re.......puNyal/13 divyarUpa tava kanyA eka jina pUjavA re; AvI pUjApo leI dharI zaNagAra re; caMdravadanI dekhI maMtrI citta ciMtave re, eNe vana khecarI amarI vA kuNa nAra re....... puNya 14o. jaI jina pUjI madhura svare stavanA karI re, bAhara pUche koNa tuM keNe nimitte re, bhISaNavane ekAkI caitya keNe karyuM re; sA kahe A vanapati suraputrI vadita re......puNya 1po. te jaze kiyo caitya pUjAe mujha ThavI re, ratanadeva sura nAma gayo nija ThAma re; Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 5 : DhALa - 6 343 maMtrI kahe koI mAraga tihAM jAvA taNo re, hove to mujha malavAnuM che kAma re......puNya 16ll sA kahe caityAgre dhUpAnala kuMDamAM re; jhaMpAve pAve nara ja duvAra re, sAhasika kAMne kuMDala rayaNanA jhagamage re; kAyara nayaNe kAjala sAre nAra re...... puNya 17thA maMtrI suNI sevakane nijapura pAThavI re; zaraNa karI jina jakSa agni nRpApAta re, ratanadeva praNamI pAse ubho jaI re; ja prabhAve na thayo dehe ghAta re......puNya ll18 rayaNa deva nija devI zuM beTho tihAM re, tatakSaNa kanyA paNa AvI te pAsa re; ratanajyoti dekhI maMtrI mauna ja dhare re; tava te deva kahe tajatha maMtrI udAsa re.......puNya 19o. vATa jovaMtAM tame AvyA ciMtA TalI re; A ama putrI paraNI vadhAro lAja re; maMtrI bhaNe tuma devane suta saMtati kisi re; jakSa kahe muja caritra suNo mahArAja re.......puNya ll2nA tilakapure dhanazeTha vase vyavahArIyo re, - zrImatI nArI pyArI satiya vizeSa re; jJAna amRtasUrI jJAnI jaI vaMdI vane re; beThA tava munideve zrata upadeza re.......puNya 21. narabhava pAmI jainadharma ciMtAmaNI re; sarakho jANI prANI sevA nitya re; nitye na karI zako to paMca parava bhajo re, jethI jAe narayatirinI bhIta re..puNya 22. baMdha zubhAyu prArthe bAMdhe e tithi re, bhAMkhe niriyAvali sUtre bhagavaMta re, laukika zAstra caudaza aSTami pUrNimA re, darzAravi saMkrAMti parva mahaMta re......puNya 2all Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 344 dhamilakumAra rAsa mAMsa surA taila strI parve bhogave re, te nara narake kAla ghaNo rolAya re; teNe hasatI tave sAmAyika poSahe re; dhyAna dharatAM zrAvaka sarage jAya re,.... puNya 24l: gurUmukha paMca paravI vrata ucarI ghara gayA re; eka dina aSTamI posaha karI kAusagga re; iMdra prazaMsA aNasahi sura AvIyo re, anukUla pratikUla kIdhA nizi uvasagga re......puNya 2pA merU pere nizcala dekhI ANaMdIyo re; sura kahe IMdra prazaMsA tehavA dITha re; gaganagAminI vidyA deI kahI gayo re, bIjo suNatAM vidyA jAze naThare....puNya 26ll vidyAbaLathI tIrtha ghaNe jina vaMdatAM re; eka dina zrImati pUchata kahI savi vAta re, vArI paNa sakhI AgaLa kaMta kathAMtare re; vAta kahI strI udara che tuccha atyaMta re.... puNya rahyA gagana bhamatAM paDIyA zeTha sarovare re, ATha mAse aSTamI dina ghara jAta re; niviDa sane zrImati sevA bahu kare re, bhojana tAMbula visArI tithi vAta re......puNya 28 nizi saMbhoga sanehe zeThe Acayo re; te nizigarbha upayo koIka jaMta re vidyA vAta priyAne pUchI sA kahe re; meM sakhI AgaLa vAta kahI ekaMtare,......puNya 29 anukrame putrI janamI varasa thaI AThanI re, eka dina kevalIne pUche gati Apa re; kevalI kahe jakhajakhaNI daMpattI bahu thazo re, zeTha kahe viratine ezI chApa re.......... puNya ll30nA kahe jJAnI vratabhaMge Ayu bAMdhIyuM re, bhUtATavI vana svAmI thAzo doya re; Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 5 : DhALa - 0 345 rayaNasiharI niva maMtrI te vana Avaze re; tuma putrI lakSmI bharatAra ja hoya re......puNya 31 ema suNI ghara jaI AyukSaye ihAM upanAM re, caitya karAvI putrI rAkhI tyAMhI re, jJAna vacana sahita tumacuM malavuM thayuM re, - kanyA paraNo aMga dharI utsAha re.......puNya 3ro. pAMcame khaMDe DhAla kahI e sAtamI re; ehamAM gAyo vrata mahimA manohAra re; zrI zubhavIra salUNA vrata ne virAdhazyo re; ArAdhakatA e sadgati avatAra re.......puNya 33 gurudevanI dezanA:- dezanA ApatAM vijayasenasUri bhagavaMta tapa-vrata-paccakakhANano adhika mahimA batAve che. bIjA aMgamAM (sUyagaDAMgamAM) puNyabaMdha mATe gRhastha avasthAmAM azana-vazanAdika nava prakAranAM sthAna batAvyAM che. te bhAgyazALIo ! te puNyabaMdha zubha pariNAme (adhyavasAya-bhAvanA) upArjana thAya che. vaLI bahuzruta (tArtha)nI nizrAe rahIne je tapa kare che te tapa ghaNo phaLadAyI bane che. sevA A vrata niyamano mahimA :- mahAnizItha sUtramAM gaNadhara bhagavaMte kahyuM che ke varSamAM cha aThThAI hoya che. te aThThAInA divasomAM sacittano tyAga karavo joIe. vaLI te aThThAIparvamAM vizeSa prakAre guru bhagavaMtane ghera padharAvI (bolAvIne) AhArAdi pratilAbhIne bhakti karavI joIe. pAMcatithi ane parvanA divasomAM sAmAyika - pauSadhavrata - paccakakhANa karavAM joIe. vaLI AraMbha-samAraMbha-khAMDaNapIsaNa-kapaDAM dhovAM, mastaka gUMthaNa, snAna abrahmano tyAga karavo joIe. dAna devuM joIe. paramAtmAnI pUjA niyamita karavI joIe. zrAvaka yogya dharmakaraNI karavI joIe. he bhavyo ! A rIte suMdara ArAdhanA karanAro AtmA vaimAnikanA AyuSano baMdha kare che. A bhavamAM karelo dharma parabhavamAM sukha ApanAra thAya che. ||2 + 3ii vrata upara ratnazekhara rAjAnI kathA - A bharatakSetramAM ratnapurI nAme nagarI che. guNavaMta ane dharmI evo ratnazekhara nAme A nagarIno rAjA che. tene trIjA locana (trIjI AMkha) samAna, samaju ane vaLI cAreya prakAranI buddhino bhaMDAra catura evo mahAmaMtrI sumati che. 4ll vasaMta mAsa AvatAM rAjA-maMtrI vanamAM pharavA gayA che. vRkSanI zItaLa chAyA dekhIne bane tyAM beThA. A ja vRkSa upara koI kinnara-kinnarI sukha bhogavatAM vAto kare che. snehathI bhIMjAyeluM A joDaluM vAtomAM mazagUla che. nIce rahelo rAjA rasapUrvaka vAto sAMbhaLe che. pI. kinnara kinnarIne kahe che. "IndrANI ane raMbhAnA rUpane haraNa kare kevI ratnAvatI nAme kanyA che. najare jovA mAtrathI amRta sarakhI mIThI lAge tevI che. hamaNAM ja te yuvAvasthAnA AMgaNe AvI UbhI che. paNa tene to koI puruSanuM milana rucatuM nathI. zI khabara ! koI puruSanuM nAma le, ne mukha macakoDI de. tyAre kinnarI pUche che ke "to zuM te sadA kuMvArI rahevAnI che!" kinnara kahe che ke "nA re nA ! kuMvArI to rahevAnI nathI. Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 dharmilakumAra rAsa paNa jyAre te ratnazekhara rAjAne joze tyAre te tenA upara rAgavALI thaze. te rAjA te kanyAne paraNaze. te tuM jANa." lidI AvI adazyavANI sAMbhaLI rAjA manamAM vicAre che. mArA nAma sAthe jenA nAmanI sarakhAmaNI mane saMbhaLAya che. te strI koNa haze? jo te kanyA mane maLI jAya to ja huM mAro janma saphaLa mAnuM. nahIM to bhArabhUta dehane dhAraNa karavAnuM kAma paNa zuM? llNI ratnAvatImAM mugdhaH-A ja ciMtAmAM rAjA maMtrI sAthe mahelamAM Avyo. ratnAvatInA rAgamAM mugdha banelo rAjA, nidrA mATe sajja thayA choDIne, tUTI khATa upara jaIne paDyo. maMtrIe AvIne pUchyuM. rAja! Aje Apa tUTI khATa upara kema? rAjAe maMtrIne pAse besADIne haiye je vAtanI ciMtA hatI te maMtrIne kahI. te sAMbhaLI maMtrI kahe he mahArAja ! jene ApaNe najare joI nathI. gAma-nagara ane koNa te kanyA? kazI khabara nathI. to A kanyAno meLApa saMbhave kaI rIte? ITA rAya kahe. maMtrIjI ! ratnAvatI vinA huM jIvI zakIza nahIM." rAjAnI vAta sAMbhaLI maMtrI vicAre che "re ! jIvone kAmavikAra durjaya che. vizvanuM bhakSaNa kare to - maraNa thAya che. jayAre viSayo to smaraNa karavAmAM ja motane notare che. to have rAjAne samajAvavA ? rAjAne jIvADavA mATe kAlakSepa thAya tevo upAya karavo paDaze. jethI rAjA bacI jAya." \\ii A pramANe vicArIne maMtrI kahe, "rAjanuM ! jo ema ja che. ratnavatI nAma thakI ApanA manamAM vasI gaI che? to to mAre tene zodhI lAvavI paDaze. mahArAja ! ame sAta mahinAmAM zodhI lAvazuM. Apa have ciMtA choDo. ApaNuM rAjya saMbhALI lyo. barAbara saMcAlana karavA lAgo. ne rAjA paNa maMtrInAM vacano sAMbhaLI ghaNo AnaMda pAmyo. ratnavatInI zodha mATe rAjAe maMtrIne AjJA karI. maMtrIe paNa AjJA svIkArI, rAjAne namaskAra karI, ratnAvatInI zodhamAM cAlyo. 10nA maMtrIzvara kanyAnI zodhamAM cunaMdA subhaTo sAthe maMtrIzvara nagara bahAra nIkaLyA. zukana jue che cAre dizAmAM najara doDAve che. dakSiNa dizAmAM zubha zukana jaNAtAM maMtrIe te dizAmAM paga upADatAM pUrve zrI mahAmaMtra navakAranuM smaraNa karI dakSiNa dizA tarapha gamana (cAlavAnuM) zarU karyuM. gAma nagaro deza vana parvatanI hAramALA anukrame oLaMgatA maMtrI parivAra sAthe AgaLa vadhI rahyA che. kudaratI drazyo jotAM jotAM maMtrIzvara suMdaramajAnA eka naMdanavanamAM pahoMcyA. I/11/ naMdanavanamAM suMdara majhAnuM paramAtmAnuM caitya jovAmAM AvyuM. jotAM ja sau harakhAyA. kailAza parvata sarakhuM A jinAlaya hatuM. bhoMyataLiyuM ratnamaya hatuM. maMdiranA thAMbhalA sonAnA hatA. maMdiranI bhIMto ane zikhara ratnamaya hatAM. A jinamaMdira upara pharakatI dhajA, pathikone bolAvatI na hoya? tevI zobhI rahI hatI. maMdirane pharatI phaLaphUlothI bharapUra judAM judAM vRkSonI zreNIo hatI. je zobhAmAM vadhAro karatI hatI. /12 jaMgalamAM maMgala zrI jinamaMdira - sumatimaMtrI custa jaina hatA. jaMgalamAM maMgalamaya maMdira jotAM ghaNo AnaMda pAmyA. najIkamAM vahetI nadInA pANIe maMtrIe snAna karyuM. vRkSa uparathI suMdara majAnAM tAjAM phUlo ane phaLo utAryA. nadImAMthI pANI sAthe lIdhuM. vidhipUrvaka sarvavastu sAthe laIne maMtrIzvare paramAtmAnA maMdiramAM "nirIti-nitIti-nizIhi" traNa vAra kahIne praveza karyo. mULanAyaka paramAtmA zrI munisuvrata svAmI birAjamAna hatA. pratimA maNimaya hatI. vidhipUrvaka pUjA karI. bhAvastavanA sAthe namaskAra karIne maMdira bahAra Avyo. [13] te ja samaye divya svarUpavAna navayauvanA eka kanyA raMgamaMDapamAM AvatI joI. kanyAnA hAthamAM paramAtmAne pUjavA yogya pUjApAnI thALI hatI. suMdara majAnA soLe zaNagAra sajelI kanyA jotAM sau Azcarya pAmyA. caMdravadanI sarakhI kanyA jaI maMtrI vicAre Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 5 : DhALa - 9 340, che. ahoho! A vananI koI adhiSThAtrI devI che? athavA khecara kanyA haze ! koI devI haze ! maMtrI vicAre na vicAre tyAM to te kanyAe saDasaDATa jinamaMdiramAM praveza karyo. II14ll vidhipUrvaka paramAtmAnI pUjA karI. pUjAbAda, bhAvapUjAmAM prabhunI stavanA madhurasvare karI. sarva kriyA bAda sArI bhAvanA bhAvatAM kanyA raMgamaMDapamAM AvI. raMgamaMDapamAM rahelA maMtrIzvare pUchyuM. re kanyA ! tuM koNa che? A bhISaNa vanamAM tuM ekAkI? zA mATe ahIM ekalI vase che? vaLI A suMdara ane A bhavya jinAlaya koNe baMdhAvyuM che? pUchelA savAlonA javAba mATe jatI kanyA thobhI ane bolI. A vananA svAmI (mAlika - adhiSThAyaka deva)nI huM putrI chuM. temanA nAmathI huM khyAti pAmelI kanyA chuM. II1pa jinamaMdiranuM nirmANa :- pitAtulya te yakSarAje mArA mATe jinacaityanuM nirmANa karyuM che ane paramAtmAnI pUjA karavA mATe mane ahIyAM mUkI che. te yakSarAjanuM nAma ratnadeva che. prabhunA darzana karIne, te potAnA sthAne gayA che. bALAnuM vacana sAMbhaLI maMtrI kahe che. te bALA ! te yakSarAja pAse javAno mArga koI che? mAre temane maLavuM che. mAre temanuM kAma che. to tuM mArga batAva. /16ll he atithi ! Apane te yakSarAja pAse javuM che? mArga che. caityanI AgaLa agnikuMDa che. te agnikuMDamAM je jhaMpalAve (saLagatA kuMDamAM) te manuSya yakSarAjanA dvAre pahoMce che. sAhasikanA kAne ratnamaya kuMDala jhagamagatAM hoya che. jyAre kAyaranI strIo bicArI nayane kALAM nIra vahAve. athavA kAyara jo kuMDamAM kadAca jhaMpalAve to baLIne khAkha thaI jAya che. 17thI maMtrIzvara agnikuMDamAM - kanyAnI vAta sAMbhaLI maMtrIzvare javAnI vAta vicArI lIdhI. sAthe Avela sevakavargane potAnA magare pAchA javA mATe AjJA ApI dIdhI. pachI maMtrIzvare parama paMca parameSThInuM dhyAna dharyuM. yakSarAjanuM zaraNa svIkArI, agnimAM jhaMpalAvyuM. tatkSaNe yakSarAjanA dvAre pahoMcI gayA ane sAme ja yakSarAjanuM jhaLahaLatuM teja joI maMtrIzvara stabdha thaI gayA. yakSanA prabhAve maMtrIzvaranA dehe koI IjA na thaI. yakSanA caraNe namaskAra karIne maMtrIzvara yakSarAjanI sAme UbhA. 18. ratnadevayakSa - potAnI devI sAthe beThA che. kanyA paNa tyAM AvI. yakSarAjanA tejane jotAM maMtrIzvara mugdha thayA. mauna dhAraNa karIne rahyA che. yakSarAje maMtrIzvarane bolAvyA. te maMtrIzvara ! tame have - udAsInatA choDI do. 19o. - ghaNA vakhatathI tamArI vATa jotAM hatAM. tamArA AvavAthI amArI ciMtA cAlI gaI che. A amArI putrI sAthe pANigrahaNa karo. (paraNo) ane amArI kIrti vadhAro. te sAMbhaLI maMtrI bolyA. yakSadeva ! tamAre vaLI saMtati kevI ? ane kyAMthI ! yakSa kahe maMtrIzvara ! mAruM caritra sAMbhaLo. //20gA. tilakapura nAme nagarI hatI. jemAM vyavahArakazaLa ne guNavAna dhana nAmano dhanavAna zreSThI vasato hato. satIomAM ziromaNI zrImatI nAme prANapyArI zeThanI patnI hatI. ekavAra A nagaranI bahAra udyAnamAM vihAra karatAM jJAnI evA jJAnaamRtasUrI padhAryA. zeTha-zeThANI guru mahArAjanAM darzana vaMdana karavA gayAM. vaMdana karIne, upadeza sAMbhaLavA beThAM. muni paNa yogya jIvo jANIne zrutano upadeza Ape che. 21 he mahAnubhAvo ! durlabha manuSyabhavane pAmI ciMtAmaNI sarakho jaina dharma jANIne sadAye tenI ArAdhanAmAM tatpara raho. nitya dharmanI ArAdhanA karavI joIe. mahAbhAgyazALI, roja ArAdhanA na thaI zake to, mahinAnI pAMcatithi to avazya dharma ArAdhavo joIe. je kAraNe durgati-naraka-tiryaMcagatino - bhaya TaLI jAya. 2rA niriyAvalI sUtramAM kahyuM che ke - prAyaH karIne prANI tithinA divase parabhavanuM Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 348 dhamilakumAra rAsa Ayu bAMdhe che. laukika dharmazAstramAM paNa AThama-caudaza-pUrNimA-sUryasaMkrAMti vagere moTAM parvo kahelAM che te parvomAM je prANI mAMsa-madirAno AhAra kare. telAdi zarIre mAlisa kare, ane strIno bhogavaTo kare, te prANI narakamAM ghaNo kALa rakhaDe che ane mahAduHkhane pAme che. mATe IndriyanAM sukha choDI parvadine yathAzakti tapa-sAmAyika pauSadha-dhyAna Adi dharmane je Acare che. te zrAvaka svargamAM jAya che. 2324 5. jJAnaamRtasUri gurudevano upadeza sAMbhaLIne sau prabhAvita thayA. daMpatI paNa gurumukhe pAMcaparva uccarIne ghera gayAM. vrata paccakakhANa niyama je lIdhA te zuddha-jayaNAyukta pAlana kare che. ekadA aSTamInA divase dhanazeTha pauSadha karIne rAtre kAussaga dhyAne rahyA che. evI ekAgratAe dhyAnamAM che ke indrasabhAmAM , indra svamukhe prazaMsA karI rahyA che. koI azraddhALu devane A prazaMsA na gamI. mAnava jevo mAnava. ATaluM badhuM manobaLa na saMbhavI zake. huM ja tenI parIkSA karI jouM. kSaNamAM to te deva manuSyalokamAM AvI gayo. jayAM dhanazeTha kAussaga mudrAe rahyA che. tyAM paNa pahoMcI gayo. te rAtrine vize pratikULa upasargo ghaNA karyA. paNa vratadhArI dhanazeTha dhyAnamAMthI jarA paNa calAyamAna na thayA. to vaLI anukULa upasargo karavA lAgyo. toye zeTha na DagyA. nizcalamanathI dhyAnamAM ja rata rahyA. //pI. , - meruparvatanI jema dharmarakta dhanazeThanI AvI aDaga nizcalatA joI deva ghaNo khuzI thayo. pragaTa thaIne kahe che ke he zeTha ! indra sabhAmAM je rIte tamArI prazaMsA karI hatI. te ja rIte kharekhara tame paNa nizcala cho. tamane dhanyavAda che. paNa kahevAya che ke devanuM darzana kyAreya niSphaLa jatuM nathI. te kAraNe tamArI upara prasanna thayelo huM tamane gaganagAminI vidyA ApuM chuM. tamo iccho tyAM jaI zakAya che. : paNa dhyAna rAkhavAnuM che ke trIjA kAne A vidyA jaze to te vidyA naSTa thaze. ./2dI have vidyAbaLe dhanazeTha gaganamAM jA-Ava karavA lAgyA. niyamita judAM judAM tIrthonI yAtrA karavA lAgyA. navAM navAM maMdiro ane jinezvara paramAtmAnAM darzane vaMdana kare che. tIrthaparyaTanamAM ghaNo kALa cAlyo gayo. eka dina zeThANI zrImatIe pUchyuM. te svAminuM! Apa haMmezAM savAre kyAM jAva cho? zeThe tIrthayAtrAnI saghaLI vAta kahI. paNa sAthe e paNa kIdhuM."he priye ! je deve A vidyA ApI che teNe kahyuM che ke trIjA kAne vAta na javI joIe. tArA AgrahathI meM to tane jaNAvyuM. paNa have bIje kyAMye vAta na karatI devanuM vacana che. "mane ApelI vidyA jo trIje kAne jAya to vidyA naSTa thaI jAya." paNa kahevAya che ke strInuM peTa chIcharuM hoya che. "bilADInA peTamAM khIra Take to strInA peTamAM vAta Take." A nyAya thakI zrImatIe paNa potAnI priya sakhIne saghaLI vAta kahI dIdhI. jyAre sakhIne saghaLI vAta zeThANI karI rahI hatI, te samaye zeTha gagana mArge koIka sarovara uparathI jaI rahyA hatA. vAta pUrI thatAM ja devanA vacana pramANe, zeTha tarata ja te sarovara maLe paDyA. vidyA tatkALa naSTa thaI javAthI UDavAnI gati cAlI gaI. sarovara madhyethI ghaNA kaSTa karatAM karatAM zeTha mAMDa mAMDa kinAre AvyA. kaMIka svastha thayA. vana-kaMdarA-parvata nagara-gAma badhe bhaTakatAM bhaTakatAM, zeTha ATha mahine, ATha divase potAnA gAma ane ghare pahoMcyo. ghaNI viTaMbaNA pAmyA. ATha mahine patinAM darzana thatAM zeThANI ghaNAM harakhANAM. svAmInI ghaNI sevA-bhakti karI. miSTabhojana taiyAra karI, svAmIne jamADyA. vaLI mukhamAM tAMbula paNa potAnA hAthe mUkIne khavaDAvyAM. paNa hA ! zeTha-zeThANI Aje aSTamI dina che te bhUlyA. lIdhela niyama tUTI gayo. 28 Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa -5 : DhALa - 8 349 vaLI te ghaNA dine pati-patnI bhegA thayelAM. te rAtrie premaghelAM premIpaMkhIDAMe ratikriyAnAM sukha mANyAM. niyama vIsarAI gayo. te rAtre koI jIva garbhapaNe avataryo. te zeSa rAtri baMne jaNAe vAtomAM pUrI karI. ane tyAM dhanazeThe zeThANIne pUchI lIdhuM. he priye ! vidyAnI vAta teM koIne mukhe kahI hatI ? zeThANI kahe he svAmI ! meM mArI sakhIne ekAMtamAM tamArI tIrthayAtrAnI saghaLI vAta kahI hatI. trIjuM koI tyAM hAjara hatuM ja nahIM. zeTha samajI gayA ke mArI vidyA naSTa thaI gaI. have te vAtano aphasosa karavo nakAmo che. meM ja bhUla karI che. mAre ja vAta karavI na joIe. // 29 // samaya jatAM zeThANI zrImatIe putrIne janma Apyo. te bALA ATha varasanI thaI. te samaye koI kevalI bhagavaMta vicaratAM padhAryA. sau darzana vaMdane gayAM. samaya joIne dhanazeTha pUche che he bhagavaMta ! amArI have pachI gati kai thaze ? bhagavaMta kahe. he mahAnubhAva ! "tame daMpatI yakSa-yakSiNI thazo." zeTha kahe he prabhu ? 'viratidhara zuM vyaMtara nikAyamAM jAya ?" svAmI, meM sAMbhaLyuM che ke virativALA to vaimAnikamAM hoya ? / / 30aa guru kahe.. tame sAMbhaLyuM che te sAcuM che. paNa vratabhaMganA samaye tame AyuSa bAMdhyuM che. mATe tame aTavImAM yakSa thazo. A aTavInA svAmI thazo ane vanamAM ratnazekhara rAjAno maMtrI Avaze. je tamArI putrI lakSmIno bharatAra thaze. / / 31 / / A pramANe kevalImukhethI sAMbhaLI ame ghera gayAM. AyuSa pUruM thatAM ame baMne A vanamAM yakSa-yakSiNI rUpe janmyAM. ahIM jinAlaya baMdhAvIne, ane putrIne paNa rAkhIne rahyAM chIe. jJAnI bhagavaMte je pramANe kahyuM hatuM te mujaba tamane maLavAnuM thayuM. mATe have utsAha dharIne A kanyAne paraNo. // 32 // pAMcamA khaMDanI A sAtamI DhALa kahI. temA suMdara evA vratano mahimA gAyo. he bhAgyazALI ! zrI zubhavIravijayajI mahArAje vrata virAdhe kevAM phaLa maLyAM te vAto kahI. mATe vratanI virAdhanA karazo nahIM. kema ke ArAdhanAthI ja nizce sadgati maLe che. II335 khaMDa - 5 nI DhALa : 7 samApta -: dohA :yakSa vacana maMtrI suNI, kahe sAcI kahI vAta; paNa nRpa kAme nIkaLyo, te hue vizvAsa ghAta // 1 // jakSa kahe paraNo prathama, pache kareyo kAma; sAhAyya karazuM tuma taNI, mana rAkho ArAma. // 2 // tava maMtrI paraNyA tihAM, kRta sura mahima accheha; jakSa kahe tuma svAminuM, kArya kizuM kaho teha. IIII vAta sakala sacive kahI, suNI kahe avidha baleNa, sagasaya joyaNa jaladhimAM, siMhaladvipa vareNa II4 jayapura jayasiMha bhUpati, bhUpatimAMhe siMha, ratanavatI beTI satI, tarUvyaMtara kahI jeha. ||5|| ema suNI maMtrI ciMtave, aho balI kAma kahAya; dUra deza bANe karI, vanitA viMdhyo rAya. IIII Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ztso dhamilakumAra rAsa rUpa parAvartana taNI, kahe maMtrI dIyo vijaja vijayapure mujhane Thavo, svasurapaNuM samarijaja liaa. te pura ThavI vidyA dIye, vaLI kAme samareha, avasare lakSmIne teDayo, kahIne gayo sura geha. ITA maMtrIzvara ciMtAmukta - yakSarAjanAM vacano sAMbhaLI sumati maMtrIzvara bolyA. he yakSarAja! tame . je vAta kahI te satya che. vaLI te kAraNe kanyA sAthe vivAha paNa huM icchuM chuM, paNa hamaNAM huM mArA. rAjAnA kAme nIkaLyo chuM. jyAM sudhI te kArya pUrNa na thAya tyAM sudhI huM bIjuM kAma vacce jo karuM to vizvAsaghAta kahevAya. //yakSarAja bolyA. he maMtrIzvara ! pahelAM mArI vAta mAnI lyo. A kanyA sAthe pANigrahaNa karI lyo. "je thAya te sArA mATe pachI tamArA kAmamAM ame sahAya karazuM. tame nizcita thaI raho. dhairya dhAraNa karo. amArA upara vizvAsa rAkho. //rA maMtrIzvara mauna rahyA. maunamAM saMmati maLI samajIne, yakSarAje moTA mahotsava sahita potAnI kanyAnAM lagna maMtrIzvara sAthe zubha ghaDIe karI dIdhAM. sarvakArya ATopIne yakSarAja nivRtta thayA. nirAMtanI paLe yakSarAja maMtrIzvarane kahe "bolo maMtrIzvara ! tamArA svAmInuM zuM kArya che?" Iall yakSarAjanAM vacano sAMbhaLIne maMtrInA haiye kaMIka zAtA UpajI. yakSarAjanA puchAyelA savAlano javAba Ape che. he yakSarAja ! mArA rAjA ratnazekharane mATe ratnavatI meLavavA nIkaLyo chuM. ane maMtrIe saghaLo vRttAMta kahyo. yakSarAje tarata ja avadhijJAnanA prayoga karIne maMtrIzvarane kahyuM ke "samudramAM sAtaso yojana dUra zreSTha evo siMhaladvIpa rahelo che. jo te dvIpa upara jayapura nAme nagara che. te nagarano rAjAomAM siMha samAna jayasiMha nAme rAjA che. vRkSa uparanA vyaMtarayugale je ratnAvatInI vAta kahI hatI. te kanyA A jayasiMha rAjAnI ja kuMvarI che. //pA yakSarAjanuM vacana sAMbhaLI, maMtrIzvara UMDA vicAramAM paDyA ke aho ! kharekhara saMsAramAM kAmadeva baLavAna kahevAya che te satya che." kema ke kAmadeve dUra dezamAM rahelI A ratnavatI strI rUpI bANathI ahIM rahelA amArA rAjAne (kAmabANathI) vIMdhyo. |6|ii . pachI maMtrIzvara kahe che ke he deva ! Apa mane rU5parAvartananI vidyA Apo. ane ApanI daivazaktithI mane vijayapura eTale jayapura nagarImAM sthApana karo. hzA yakSarAje paNa te ja kSaNe sumati maMtrIzvarane vijayapura sthApana karyA. ane rUpaparAvartana vidyA ApIne sAthe kahyuM ke "jayAre paNa kAma paDe tyAre mAruM smaraNa karajo. huM hAjara thaIza. avasara Avye mArI dIkarI A lakSmIne sAthe laI (eDI) jajo. A pramANe vyaMtara yugala potAne sthAne AvI gayuM. ITA DhALa AThamI (sahIyara pANI saMcaya re, jamunAne tIre, hAM hAM re jamunAne tIre.e dezI) vanatarUlIlAM jovatAM re, mana acaraja pAve, hAM hAM re mana. maMtrI vidyAe karI re, eka rUpa banAve, hAM hAM re eka. hema daMDa maMDita kare re, banI jogaNa rUDI, hAM hAM re banI. mastaka viNA vAMkaDI re, eka hAthe cUDI hAM hAM re eka...thal Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 5 : DhALa - 8 351 jalaM chaMTakAva karata cale re, pUchata kare soI, hAM hAM re pUchata. jUThA nara paga bhUmikA re, zuci karata calei, hAM hAM re zuci. jaDI buTI jholI bharI re, calI bhague veze, hAM hAM re alI. japamAlA japatI thakI re, gaI kumarI niveze. hAM hAM re gaI.../2 ratanavatI pAye paDI re, pUche kuzalAI, hAM hAM re pUche. sA kahe yoga lIyA po re, che kuzala sadAI, hAM hAM re che. kuMvarI kahe tame kihAM raho re, hama ramate rAma, hAM hAM re hamu. paMkhI pare pharatA phare re, nahi gAmane ThAma. hAM hAM re nahi...//all nitsaMgI jo gaNa lahI re, kuMvarI ghara rAkhe; hAM hAM re kuMvarI. bhojana managamatA dIe re, navi aMtara rAkhe, hAM hAM re navi. kanyA kahe jIvana same re, kema joga sadhAI, hAM hAM re kema. sA kahe ama vitaka suNo re, cetana raMgAI hAM hAM re cetana...4o. gajapura sura nRpakanyakA re, huM sumati nAme, hAM hAM re huM. bhAI pitara mAtule kIyo re, vivAha cau gAme, hAM hAM re vi. lagana dine cau te maLI re, subhaTe jhUjhatA, hAM hAM re su. huM kAThe baLI klezathI re, tava te uvasaMtA. hAM hAM re tava....paNa eka vara mujha bhego baLyo re, atinehe naDIyo,, hAM hAM re ati. bIje dezAMtare gayo re, mohajALe paDIyo, hAM hAM re moha. hADakasama eka leI gayo re, gaMgA vahevarAve, hAM hAM re gaMgA. cotho tihAM azanAdike re, piMDa mehalI khAve. hAM hAM re piMDa...dI dezAMtarI eka gAmamAM re, rAMdhaNI ghara peTho, hAM hAM re rAM. azana karAvI te kane re, jamavAne beTho, hAM hAM re jama. tasa bALaka laghu rovato re, navi raheve vAryo hAM hAM re navi. rAMdhaNI rUThI tehane re, cahallAmAM bAlyo. hAM hAM re cu....ll dekhI azana ThavI tihAM re, te uThavA lAgI. hAM hAM re te. tava sA kahe bALaka vinA re, A bhava che nAgo, hAM hAM re A. prANathI aviko putra che re, paNa zIkha devAu hAM hAM re paNa. bhojana tame sukhamAM karo re, pache putra dekhAu hAM hAM re pache...8 zIgha azana karI uThIyo re, sA gharathI lAve, hAM hAM re sA. amRta kupo chAMTIne re, te bALaka dekhAve, hAM hAM re te. Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 352 dharmilakumAra rAsa hasato ramato bAlako re, lIyo mAte uchaMge, hAM hAM re lI. arija lahI rAtri rahI hai, haryo sIso aMge hAM hAM re ha...IIA amRtarasa phUpo grahI re, vara gajapura Ave, hAM hAM re vara. kanyA janakAdika savi re, samazAna bolAve, hAM hAM re sa. rakSAe rasa siMcatA re, vara-kanyA uThe, hAM hAM re vara. jIvaMtI te dekhIne re, cau lAgA pUThe hAM hAM re cauM....||10|| pUrva pare vaDhatAM thakAM re, paMcAti maliyA, hAM hAM re paMcA. sahI cArenI leIne re, pache nyAye bhalIyA, hAM hAM re pache. jIvADI te janaka thayo re, saha janmA bhAI, hAM hAM re saha. asthigaMgAe dharyAM re, te putra kahAI. hAM hAM re te...||11|| piMDa deI rakSA karI re, te pati ANaMde, hAM hAM re te. nyAya suNI tiga ghara gayA re, paraNI kurucaMde, hAM hAM re te. nija deze rAjA thayo re, sumati paTTarANI, hAM hAM re para. mAtaMgI mIThe svare re, gIta gAtI jANI, hAM hAM re su...||12| dekhI mujhapati mohiyo re varakaMTha nihALI, hAM hAM re vara. . janmaThANa nirmaLa nahi re, vaLI va2Ne kALI hAM hAM re vaLo. paMkAzaMkA tana dharI re, kahe loka hajurI hAM hAM re kahe. surabhi gaMdhAdika guNe re, lIe nara kasturI. hAM hAM re lI...||13| nizi mAtaMgI bhogavI re, nRpa nIca te jANI, hAM hAM re nRpa. vairAgye jogaNa thaI re, sumati paTTarANI, hAM hAM re su. te huM jogaNa jAtarA re, karatI ihAM AvI, hAM hAM re karatI. tuM kema thaI naraddheSiNI re, sukhI kara saMbhaLAvI, hAM hAM re vasu...ll14|| hasiya bhaNe kanyA izyu re, nahi huM naradveSI, hAM hAM re na. hAM hAM re mujha. hAM hAM re tava. khecara bhUcara nara ghaNA re, mujha cAhana lesI, pUravabhava bharatAra maLe re, tava vAta karezI, jogaNa kahe pUravabhave re, tujha vAta banI kanyA kahe duniyA taNAM hai, dila dIse duHkha bhaMjana mana raMjaNA re, tame jogaNa teNe tumane kahyuM vAratA re, pUrava bhava zI. kUDAM hAM hAM re di. hAM hAM re tu...||15| rUDA, hAM hAM re tume kerI, hAM hAM re pU. bharate ayodhyA puravane re, tarU zreNa bhale2I. hAM hAM re ta...||16|| Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa -5 : DhALa - 8 haraNo haraNI tihAM rahe re, lAgI ati mAyA, hAM hAM re lA. khAe pIe uThe phare re, jema dehane chAyA, hAM hAM re jema. icchAe sukhalIlamAM re, jema jugalA kAle, hAM hAM re jema. teNe same tihAM sItApati re, muni rAma nihALe. hAM hAM re mu..||17|| vairabhAva chaMDI karI re, pazu paMkhI milAve, hAM hAM re pazu. dazaratha suta muni tehane re, jinavANI suNAve, hAM hAM re ji. eka dina kaThiyAro kahe re, muni dharma suNAvo, hAM hAM re mu. rAma kahe jinadharmane sevye sukha pAvo hAM hAM re se...||18|| nitya na karo to dazatithi re, virati pratibadhdho hAM hAM re vi. ema nisuNI sadgati bhaNI re, teNe te vrata lIdho, hAM hAM re te. munivayaNA amRta samA re, suNI lIo mRgajugale, hAM hAM re su. cavihAra upavAsano re, nIma parvaNI saghaLe. hAM hAM re nI............||19|| munimukha parameSTI suNI re, nita jApa japaMtAM, hAM hAM re ni. rAjakuLa huM avatarI re, doya maraNa ka2tAM, hAM hAM re do. sa2khe 12me samati re, teNe te nRpa hoI, hAM hAM re te. pUrva pati viNa A bhave re, navi karavo koI. hAM hAM re na...A2A pUrNa ziza maMDala vacce re, joI haraNa vakhANyo, hAM hAM re jo. jAtismaraNa upano re, teNe parabhava jANyo, hAM hAM re te. vAta savi cita gopavI re. navI nara mukha jotI, hAM hAM re na. loka kahe nadreSiNI re, suNa puNya panotI. hAM hAM re su.....||21|| kAmadeva sevA karU re, mana dharI vizvAso, hAM hAM re ma. jo tuma jANo zAnathI re, to vAta pAMcame khaMDe AThamI re, e DhAla zrI zubhavIra vacana suNI re vrata bhAva dharIje. hAM hAM re vrata....||22|| prakAzo, hAM hAM re to. kahI je, hAM hAM re e. have maMtrIzvara vijayapura nagaranA te vanane tathA hArabaMdha vRkSone jotAM Azcarya pAmyA. maMtrIe to tyAM ja vidyAne yAda karIne rUpaparAvartana karI jogaNanuM rUpa dhAraNa karyuM H hAthamAM hema-suvarNano daMDa rAkhyo che. mastaka upara vAMkaDI suMdara majAnAM phUlonI veNI nAMkhI che. je ghaNI zobhI rahI che. eka hAthamAM ghaNI cUDIo paherI che. / / 1 / / maMtrIzvara yogiNInA vezamAM :- vana-udyAna choDI yogiNI nagaramAM AvyAM. nagaranI zerIe jyAM jyAM paga Thave che tyAM paga ThavatAM pUrve pANIne chAMTatI chAMTatI cAlI rahI che. loko jatAM AvatAM jue che. koIka 343 Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 354 dhamilakumAra rAsa to pUche che bena ! A zuM karo cho? pANI kema chAMTo cho? jogaNI kahe che "juThThA mANasonA paga A bhUmi upara paDelA che. tethI te bhUmine zuddha karIne huM cAluM chuM. vaLI yogiNInA khabhe jaDIbuTTI bharelI eka jhoLI rAkhI che. bhagavA vastra dhAraNa karelAM che. eka hAthamAM sonAno daMDa che ane bIjA hAthamAM japamALA che je nagarInI zerIo vaTAvI rAjamArge cAlI jatI jogaNa dhIme dhIme ratnAvatInA mahele pahoMcI. /all ratnapatIne tyAM yogiNI - rAjamahelanA cokamAM yogiNIne jotAM ratnAvatI kuMvarIe kuzaLatAnA samAcAra pUchaDyA. ratnAvatIne yogiNI kahe "A yoga dhAraNa karyA pachI to sadAye kuzaLa chIe." to kuMvarIe pUchyuM. "he mA ! Apa kyAM vaso cho ?" yogiNI kahe - dIkarI ! ame to AtamarAmamAM sadAye ramIe chIe. paMkhInI jema pharatAM pharIe chIe. "amAre nathI gAma ke nathI koI ThAma." Hall kuMvarIe jANyuM ke jogaNa niHsaMgI lAge che tethI kahyuM. "mA ! padhAro ! padhAro ! mAre ghera padhAro !" yogiNI rUpe maMtrIzvarane to eTaluM joItuM hatuM. ratnAvatIe potAnA ghare rAkhyAM. ghaNI AgatA-svAgatA karI. managamatAM bhojana Ape che ane yogiNI nirAMte bhojana Aroge che. samaya javA lagyo. baMne vacce sakhIbhAva sadhAyo. baMne vacce prIti jAmatI gaI. have baMne vacce jarAye aMtara rahyuM nathI. ekadA kuMvarI pUche che. re ! sakhI? A joga kayA kAraNe levAyo? kema A nAnI vaye bhagavAM kapaDAM paheryA ? tyAre teNI kahe. he sakhI ! ame A yoga kema dhAraNa karyo ? te tAre sAMbhaLavo che. to mArI vItaka vAta sAMbhaLa. //4 yogiNInI oLakhANa :- gajapura nAme nagara che. sUrya nAme te nagarIno rAjA che. huM sumati nAme te rAjAnI rAjakuMvarI chuM. jayAre yauvanaAMgaNe huM AvI UbhI tyAre mArA bhAI - mAtA - pitA ane mAmA ema cAra jaNA judA judA cAra gAmanA cAra muratiyA sAthe sagAI karI AvyA. ekabIjAne khabara nahotI. te pachI paNa vAta koIe karI nahIM. lagna levAyAM. lagnadivase cAre gAmanI jAna cAra vararAjA laI AvyA. khabara paDatAM cAreyanA subhaTo aMdaroaMdara laDavA lAgyA. mane vicAra Avyo. mArA mATe ATalo badho kleza ! ema vicArI huM to kASTamAM paDI baLI mUI. tyAre te cAreya zAMta thayA. //pI A cAramAMthI ekane mArI upara ati sneha hato. tethI ati snehe karIne te mArI bheLo baLyo. mArA mohamAM paDelo bIjo dezAMtara cAlyo gayo. eka to mArA baLI gayA bAda mArAM hADakAM rUpI phUlo laIne gaMgA nadImAM padharAvavA cAlyo gayo ane cotho hato te to tyAM ja mArI rAkhavI DhagalI pAse besI rahyo. bhojana samaye dararoja mArI rakSA karato hoya te rIte bhojanapiDa mArI rAkhamAM mUke. pachI jamato. All have banyuM evuM ke dezAMtare je gayelo te puruSe koI eka gAmamAM eka benane ghera rasoI karAvI. pachI jamavA beTho. te ja vakhate te benano nAno bALaka khUba raDavA lAgyo. zAMta karavA ghaNo prayatna karyo. paNa roto baMdha na thayo. rasoyaNa bena te bALaka upara kope bharANI ane raDatAM bALakane UMcakIne pelo puruSa joto rahyo ne bAIe saLagatA cUlAmAM nAMkho. IfzA AvuM karuNAjanaka dazya joIne pelo to bhojana karatAM UThI gayo. jamI zake kharo? bicAro Ubho thaI gayo. tyAre te bAI kahevA lAgI ke bhAI ! A saMsAramAM bALaka vinA koI kiMmata nathI. "saMtAna vinA ghara vAMjhiyuM kahevAya" mAro putra mane mArA prANa karatAM adhika vahAlo che. paNa kaTANe kanaDe tethI hamaNAM zikSA dIdhI che. tame to sukhe bhojana karI lyo. pachI te mAro putra batAvuM. ll8ll Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 5 : DhALa - 8 355 te paradezI puruSe jaldI jaldI bhojana karI lIdhuM. rasoyaNabAI UThIne gharanA oraDAmAM gaI. amRtano kuMbha laI AvI. te bALaka upara amRtala chAMTyuM. eTale tarata te cUlAmAMthI te bALaka jIvato thaI hasato ramato bahAra Avyo. mAtAe tarata UMcakI lIdho. vhAlathI khoLAmAM ramADavA lAgI. paradezI puruSa A joIne ghaNo Azcarya pAmyo. te pachI te benane ghera pote rAtri rokAyo. gharanA badhA gADhanidrAmAM poDhyA. tyAre te puruSe madhyarAtri thatAM te amRtakuMbha laI lIdho. ane ghara bahAra nIkaLI gayo. lA sumati kuMvarI sajIvana - have te paradezI vararAjA amRtarasano zIzo laIne potAnA gAme gajapure pahoMcI gayo. gAmamAM jaIne kanyAnA mAtApitAne bolAvIne, te smazAnamAM saune laIne gayo. kanyA jayAM baLI mArI hatI te jagyAnI rAkha upara mAta-pitA parivAra saghaLAnI hAjarImAM amRtarasanuM siMcana karyuM. jevo rasa rAkha upara paDyo ke tarata ja te kanyA ane bheLo baLelo eka vararAjA ema baMne jIvaMta thayA. kanyA jIvatI joIne vaLI pelA cAreya vararAjA, te kanyA mATe jhaghaDavA lAgyAM. kema ke te kanyA sAthe paraNavuM hatuM. I/10Iii pahelAnI jema cAreya jhaghaDyA. ghaNuM vaDhatAM joIne kanyAnA pitAe paMcane bolAvyuM. paMcAyatIoe bhegA thaIne cAreyane bolAvyA. ane kahyuM ke "ame je kahIe te tamAre mAnya karavAnuM raheze." cAreya jaNA saMmata thayA. cAreyanI sahI lIdhI. sau tyAM beThA. paMcanA moTAe nyAya toLyo." kanyAne sajIvana karI te kanyAno pitA kahevAya. kema ke navo janma ApanAra te teno pitA thayo. bIjo vara je sAthe mRtyu (baLI gayo.) pAmyo ane sAthe sajIvana thayo te teno sahodara) bhAI kahevAya. have jeNe hADakAM asthiphUla laIne gaMgAmAM padharAvyAM te teno putra thAya. zraddhAMjali to putra ja Ape. |11 - have je cotho vara che te niyamita piMDa (khorAka) ApIne tenI rakSA karato hato. te teno pati kahevAya. kema ke haMmezA patideva strInuM bharaNapoSaNa karanAra hoya che. A nyAya sAMbhaLI cotho vara ghaNo AnaMda pAmyo. traNa vararAjA potapotAnA ghera gayA. cotho vararAjA kucaMdra A kanyAne paraNyo ane strIne laIne potAnA dezamAM gayo. pitAe putrano rAjyAbhiSeka karyo. rAjagAdI upara besADyo. jayAre sumati strIne paTTarANI pade sthApI. have ekavAra A nagaramAM mAtaMgI (bhaMgI kanyA) AvI. kiMTha sAro hato. zerI zerIe judA judA mahollAomAM core ane cauTe gIto gAtI pharI rahI hatI. l/12aaaa (yogiNI A kathA ratnAvatI kanyA pAse kahI rahI che.) ekavAra te mArA pati (rAjA)ne mAtaMgI jovAmAM AvI. madhurakaMThe gAtI joIne mAro pati tenI upara mohita thayo. lokone jANa thatAM kahevA lAgyA ke "A to nIcakuLanI kanyA che. varSe to tadana kALI. kAdavamAMthI tenuM zarIra ghaDAyeluM lAge che. rAjAne vaLI Ano zo moha? to rAjA kahe. "kasturI paNa kALI hoya che. chatAM surabhigaMdhAdika hovAthI tene grahaNa karAya che." mATe A kanyAne grahaNa karavAmAM koI vAMdho (doSa) nathI. /13 sumatino vairAgya :- A rIte lokanI sAthe samAdhAna karatA rAjAe mAtaMgI kanyAne potAnA mahelamAM bolAvI. te rAtrie mAtaMgI sAthe rAjAe bhoga bhogavI sukha mANyuM. nIcanI sAthe rAjAe bhoga bhogavyA jANI sumati paTTarANInA haiyAmAM vairAgya jAgyo. re ! A saMsArathI saryuM ane jogaNano veza dhAraNa karyo. te jogaNa huM pote ja tArI sAme beThI chuM. jAtrA karatAM karatAM ahIM AvI chuM. paNa he kuMvarI ! he bALA ! tuM naraSiNI kema thaI ? te mane kahI saMbhaLAvIza? jethI mane paNa AnaMda , thAya. |14o. yogiNInI sArIye vAta sAMbhaLIne kanyA hasavA lAgI. kahevA lAgI ke he sakhI ! huM naraSiNI Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 356 dhamilakumAra rAsa, nathI. huM jANuM chuM ke khecara-bhUcara vagere ghaNA puruSo mArI IcchA kare che. paNa huM koI puruSa sAthe vAta karatI nathI. kAraNa ke pUrvabhavano svAmI maLe to tenI sAthe vAta karavI mane ruce. tyAre yogiNI bolI ke "pUrvabhavano vRttAMta zuM che?" arthAt pUrvabhave vAta zI banI? II1pamAM kanyA ratnAvatI paNa potAnuM haiyuM haLavuM karavA icchatI hoya te rIte bolI. "maiyA? saMsAranA mANasonAM dila tuccha ane kUDakapaTI hoya che. tethI koInI AgaLa haiyAnI vAta na karAya. paNa duHkhane dUra karanArA ane sukha ApanArA evA tamArA jevAM koIka ja hoya che. tethI tamane mArA pUrvabhavanI vAta kahuM chuM te sAMbhaLo. A bharatakSetramAM rUDI ane suMdara evI ayodhyA nagarI vaselI che. 16ll, A nagarInI bahAra suMdara vanodyAna zobhatuM hatuM. A vanamAM vRkSonI zreNI ghaNI hatI. vanamAM pazu paMkhI paNa ghaNA vasatA hatA. temAM eka haraNa yugala paNa hatuM. A yugalane ghaNI mAyA hovAthI snehathI sukhapUrvaka sAthe khAya-pIve. sAthe UThe sAthe jaMgalamAM phare. zarIra judAM hatAM. jIva eka hato. deha ane chAyA sAthe rahe tema te baMne sAthe ja rahetAM. sukhamAM lIna hatAM. eka vakhata sItApati (rAmamuni) muni bhagavaMta vihAra karatAM A vanamAM padhAryA. haraNa haraNIe temane joyAM. f1LA ratnapatIno pUrvabhavaH- te rAmamuninI mIThI - madhurI vANI sAMbhaLavA pazupaMkhI doDI AvatAM. jAtivairabhAva choDIne sau muninI AsapAsa vIMTaLAIne besatAM hatAM. dazaratha putra-muni te saune mIThI vANIthI bolAvatA ane dezanA saMbhaLAvatA. jaMgalamAM kaThiyArAo lAkaDAM kApavA dararoja AvatA hatA. te divase munine joIne temanI pAse eka kaThiyAro Avyo. munine kahe "he munirAja mane paNa kaMIka dharma saMbhaLAvo." munie tene paNa jaina dharmanA tapa-vrata-jApanI vAto karI. dharma batAvyo. A dharmanuM sevana karazo to sukhI thazo. I18 vaLI kahe jo sadAkALa dharmanuM sevana na karI zako to dazatithi paNa viratidharmanuM pAlana jarUra karajo. kaThiyArAne A dharma gamI gayo. sadgatinI icchAthI muni pAse kiMIka vrata niyama lIdhA. munivaranAM vacano amRta sarakhAM hatAM. pazupaMkhIne paNa asara thatI. A vANI mRgayugale sAMbhaLI. gamI. dareka parvanAM (daza tithi te parva kahevAya.) te yugale cauvihAra upavAsa karavAno niyama lIdho. niyama barAbara te yugala pALavA lAgyAM. 19 munibhagavaMtanA mukhe paMca-parameSThI maMtra sAMbhaLI te yugala te maMtrano niyamita jApa karavA lAgyA. ' AyuSya pUrNa thaye haraNI marIne huM ahIMyAM rAjakumArI thaI. to te mAro svAmI haraNa paNa mRtyu pAmI rAjakuLamAM kyAMka avataryo haze. ame be sarakho dharma AcaratAM te baMnenI gati sarakhI ja hoya ne? mAro te pUrvabhavano pati maLe to paraNavuM. nahi to bIjo pati karavo nahIM. rabA ekadA pUrNimAnA caMdramaMDalanI vacce haraNa joIne sahajabhAve mane prema utpanna thayo. te kAraNe ghaNuM vicAratAM mane jAtismaraNa jJAna thayuM. pUrvano saghaLo vRttAMta jANyo. te vAta meM saghaLI manamAM gopavI rAkhI che. A kAraNe huM koI puruSanuM mukha jotI nathI. tethI loko mana puruSaSiNI kahe che. mA ! A mArI kahAnI che. 21l he maiyA! huM kAmadevanAM nitya pUjA-pATha karuM chuM. vaLI daDha vizvAsa che ke avazya mane mAro mAnIto pUrvabhavano pati prApta thaze. jo tame jJAnabaLathI jANatAM hoya to te vAta prakAzo. A pramANe pAMcamA khaMDanI A AThamI DhALa kahI. zrI zubhavIravijayanA vacanane sAMbhaLIne bhAgyazALI, vratanA bhAvane tame paNa haiyAmAM dhAraNa karo. arthAt jainadharmamA kahelAM vrata-paccakakhANa karavAnA niyamo lyo. rA. khaMDa-5 nI DhALa : 8 samApta Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 5 : DhaLa - 9 350 - dohA :jo gaNa kahe tema kAraNe, dhyAna dharu ekAMta, dhAraNa dhyeya samAdhie, pragaTa karU tuja kaMta 1il ema kahI dhyAnadizA varI, sAsa ucchavAsano rodha, pAMca indri saMvarI, jagavyo kRta pratibodha. ro bhaNe jogaNa matakheda kara, zabda huo sukhakAra, IcchAyata thoDe dine, maLaze te bharatAra. Hall kAmAdevane deha re, juvaTu ramato jeha, pesatAM tajha vAraze, puravabhava vara teha. IkA ratanavatI harakhI suNI, jogaNa vayaNa raseza, muktAphaLano hAra tasa, dekhI premavazeNa. //pA sAta mAsa vItyA tihAM ocho che dina eka prema bhare jo gaNa kahe, tuM rAgI atireka dA tIrthabhramaNa phaLa jogIne, navi rahevuM eka ThANa te kAraNa ame jAIzuM, tujhane kroDa kalyANa INA kuMvarI kahe pAye paDI, jema varameLo thAya, dejo AzISa nitya prate, ema kahI karatA vidAya. dA. jakSa taNuM samaraNa karI, tatakSaNa sumati pradhAna, jo gaNa veze jaI rahyo, ratanapurI udyAna. TlA jogaNa bolI. "oha ! bALA jo tuM kahe che tema ja hoya to, tuM have ciMtA choDI de. tu to mArI nAnI bena ke nAnI sakhI che. tArA mATe huM ekAMtamAM nize dhyAna dharIza. dhAraNA karI, dhyAna lagAvIne dhyeyane siddha karIza. ane samAdhi dvArA chevaTe tArA patine huM pragaTa karIza." [1] te pramANe kahIne yogiNI ekAMtamAM (mahelanA khUNAmAM) dhyAna lagAvIne besI gaI. dhyAna dazAne prApta karI hoya te rIte potAnA zvAsocchavAsa rUMdhana zarU karyuM. (recaka-pUraka-kuMbhaka vagere anukrame dhyAna zarU karyA.) pAMce . indriyono saMvara (nirodha) ryo. ane jANe devazakti sAthe vAta karatI hoya te rIte gaNagaNAta karatI mastakane dhuNAvavA lAgI. pachI dhIme dhIme AMkha kholI. //rA jogaNa bolI. "he bALA ! have tuM jarAye kheda karatI nahIM. mane to kAnane priya sukhakaranArAM evA zabdo saMbhaLAya che. je tuM icche che te ja kaMta (tAro svAmI) thoDA dinamAM maLaze. /al ane teno saMketa te pramANe haze. te tuM sAMbhaLa. kAmadevanA maMdiramAM jugArIo jugAra ramatA haze. tyAre tuM pUjApo laIne te maMdiramAM pUjA karavA jatI haze. tyAM tane pUjA karavA jatAM je nara tane aTakAvaze. - te tAro pUrvabhavano svAmI haze ane te ja A bhavano svAmI thaze. jo Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmilakumAra rAsa yogiNIne hAra bheTa H- jogaNanAM mIThAM madha jevAM vacano sAMbhaLI ratnavatI rAjakuMvarI ghaNI harakhANI. ghaNI AnaMdamAM Avela kuMvarIe potAnA gaLAmAM rahelo muktAphaLano hAra kADhIne jogaNanA gaLAmAM paherAvI dIdho ane kuMvarI jogaNane bheTI paDI. / / 5 / A rIte yogiNInA divaso lagabhaga sAta mAsa pUrA thavA AvyA. sAta mAsamAM mAtra eka dina bAkI rahyu chate yogiNI vicAre che ke have mAre jaldI ratnapurI pahoMcI javuM te ja yogya che. tethI jogaNa kuMvarIne kahe che ke "re kuMvarI ! rAganA atirekathI premapUrvaka mane te ahIM rokI rAkhI che. IIFI paNa bALA ! mAre to tIrthabhramaNa karIne suMdara phaLa (siddha pada) prApta karavuM che. vaLI yogI avasthAmAM eka sthAnamAM rahevuM te ThIka nathI. mATe have ame ahIMthI jaIzuM. he bALA ! tAruM kroDa kalyANa thAo.'' IIII kuMvarI tarata ja yogiNInA caraNe paDI. ane kahevA lAgI. he maiyA ! mane mArA svAmIno meLApa jaldI thAo. evA AziSa haMmezAM ApatAM rahejo. ema kahIne kuMvarIe jogiNIne vidAya ApI. / / 8 / / yogiNI tyAMthI cAlavA lAgI. jyAre kuMvarI dekhAtI baMdha thaI. te ja kSaNe sumati pradhAne yakSarAjanuM smaraNa karyuM ane vicAryuM A ja vezamAM mane ratnapurInA udyAnamAM pahoMcADo. ne tarata ja * yogiNI ratnapurInA udyAnamAM pahoMcI gayAM. IIlA 358 DhALa navamI (nAme elAcI re jANIye, dhanadatta zeTha putra,...e dezI) te dina vana agni taNI, caya baLatI tihAM eka, dhUmaghaTA gagane calI, maLIyA loka aneka, . mahIyala moha mahAbaLI, toDe paMDita Teka, rAge raMgita rolavyA, bole vizva viveka...mahI...1 sAte mAsa pUraNa thayA, paNa nAvyo pradhAna, ratanavatI paNa nA maLI. teNe mujha maravuM nidAna...mahI...||2|| ema nizcaya karI nIkaLyo, rAjA zrIphaLa hAtha, vAryuM koInuM niva kare, UbhA purajana sAtha...mahI...III jogaNa dekhI te tatakSaNe, vege sanmukha jAya, maMtrI pramukha kahe rAyane, jJAnI jogaNa Aya...mahI...II4l dhIraja detAM te jogaNI, AvI rAyane pAsa, AzISa deI ubhI rahI, praName bhUpa ullAsa ...mahI...IIpA maMtrI kahe suNo jogaNI, kahIe eka nimitta, rAjA tumane nivAjase, bhAMkho thira karI citta....mahI...IIII amasvAmI mahAmaMtravI, avidha karI sAta mAsa, ratanavatIne gaveSavA, cAlyA citta ullAsa....mahI...IIII Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 5 : DhALa - 9 359 pUNavadhi paNa nAviA, kyAre Avaze teha, eNe same bhUpati bolIyA, nAve agni baLyo jeha...mahI..l8nA paNa tame naimitta jANa cho, bhAMkho ratanavatI vAta, sA kahe tame suparikare, beso kahIe ekAMta...mahI...lA taMbu tANIne besIyA, kahe jogaNa suNa rAya, tajha maMtrI vanadevIe, pAvaka uMDe jalAya....mahI...ll10nA joyaNa sAtaze sAdhikA, siMhaladvIpe TharAya, jayapura rAjanI naMdinI, ratanavatI kahevAya....mahI...//11|| haraNoharaNI pUravabhave, vaname muni rAmacaMda, pAse vrata dharI pALatAM, prIti rohiNI caMda...mahI.../12A maraNa karI tihAM avatarI, lahi yovanarasa kaMda, jAtismaraNa pAmIyuM, dekhI punamacaMda...mahI../1all niyama lIyo bharajone, purava bhava bharatAra, maLaze to varavo sahI, nahI to mahAvrata dhAra..mahI.../14mA sAMbhaLI mUchita nR5 lahe, jAtisamaraNa nANa, roto rAya te ema kahe, dhi vigu dhAtA ajANa....nahI.../15 dUra karI prANavallabhA, maMtrI paNa paraloka, kArya asAdhyane je kare, te viNa jIvita phoka..mahI...ll16ll jogaNa kahe suNa sAhibA, meLavuM sumati pradhAna, rAya kahe mAya sAMbhaLo, dIdhuM jIvitadAna...mahI../1NI jogaNa jaI vana maMtrInuM, vidyAe karI rUpa, Avata maMtrI te dekhIne, AliMgana diIe bhUpa...mahI../18 maMtrI praNamIne Apato, ratnAvatI dIyo hAra, mULa vyatikara sahu kahyo, rIyo rAya apAra..mahI../1lI. rAjya bhalAmaNa daIne, sAnidhya devanI thAya, thoDo parikara laIne, bhUpa vijayapura jAya....mahI../2vA kAmadeva taNe maMdire, karatA jugaTa kela, ratanavatI sakhI paravarI, AvI mohana vela mahI...rivA kaMbA kanakanI hAthamAM, bolI dAsI te vAra; nIkaLajo nara bAraNe, AvI rAjakumAra...nahI..//rarA Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 dhamilakumAra rAsA maMtrI kahe dUra dezathI, ratnazekhara mahArAya, AvI ramatA te juvaTe nArI mukha na dekhAya....mahI...lal rAjakumArIne jaI kaho, nahIM ame pezaNa deza, pUjApAzuM pAchA vaLo, nahIM to thAze kleza..mahI..//rajA te sakhI maMtrIne ema kahe, koNa ehavo che rAjanuM, kAMtirUpa che kehavuM, jo huM tAsa vadana mahI...rapa vArI maMtrIe navi rahI, peThI caitya mojhAra, dekhI rAyane citave, kAmadeva avatAra...mahI../radA. dAsI kumarIne jaI kahe, dIThuM acarija eha, tuma bhAgye karI bhUpati, che makaradhvaja deha....nahI...raNA, ghutakaLA rame maMtrIzuM, paNa navi pezaNa deza, suNI kuMvarI samaraNa kare, jo gaNano upadeza...mahI..// 28 vAma nayana tava pharakIyuM, maMgaLa zabda udAra; kumArI hukame hallAM karI, peThA caitya majhAra....mahI...ralI. AvI nArIo nArIo, maMtrI buba kareha, DhAMko aMga pacheDIe, jema navi nRpa nirakheha..mahI...l3nA kumarI cakorI ye cAhatI, kahe maMtrIne ANaMda, , kema DhAMko ama Avate, tama svAmI mukhacaMda.mahI...ll31I. kUDakapaTa ghara kAminI, mukha navi jove e rAya, maMtrI bhaNe parabhava priyA, maLaze tava sukha thAya....mahI../pharI pUche kuMvarI purava bhave, zo banIyo adhikAra, nRpa pUchI bhaNe maMtravI, nayarI ayodhyAne bAra mahI...llall haraNo haraNI neha bharyA, rahe vana tajIya kleza, rAmacaMdra muni bujhave, kaThahara deI upadeza...mahI...34 haraNa haraNIe te suNI, parve lIyo upavAsa, ratnazekhara huM rAjA thayo, haraNI gaI koNa vAsa-mahI...li3pa zazi maMDala haraNo lahI, dITho parabhava eha, bhava palaTe paNa navi khase, narane parabhava neha...mahI...36 suNI kumarI citta vikasatI, choDI lAja vicAra, vasa dUra karI ema kahe, huM haraNI tuma nAra....mahI...37I Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 5 : DhALa - 9 25 . samadharme gati sama thaI, vaLI sarakhAM doya nAma; jAI caraNa ziza maMDaLe, neha niviDa sama ThAma....mahI...||38|| nehe bharyAM ghaDI do tihAM. nayaNe nayaNa milAya, bahu varasAMtara sA gayAM, nayaNe nIra bharAya....mahI...39 dAsI eka jaI rAyane, deta vadhAmaNI ema, parabhavano vara pAmIne, lAgo kumarIne prema....mahI...II4ll suNI nRpa jayasiMha AvIyo, kAmadeva darabAra bahumAne ghara lAvIyo, ratanazekhara parivAra....mahI...41 varaghoDA samahotsave, dIdhuM kanyAnuM dAna, haya hAthI ratha bahu dIyA, karI vastra sanmAna...mahI...||42|| vara kanyAne volAviyAM, cAlyAM eka mukAma, surasAnidhya ghaDI ekamAM, bhUtATavI vizarAma ...mahI...jA jaMkSadeva paNa lakSmIne, zaNagArI divyaveza, lAvI maMtrIne soMpatAM, vyaMtara dAsa vizeSa...mahI...II44 vyaMtara vyaMtarI maLI Dare, khaTsa bhojana pAka, jamatAM rAyane parikarA, dIe rasabhara surI zAka....mahI...4pappA taMbola deI visarjatAM, eka dina karI vizarAma, munisuvrata jina pUjanA, karatAM jinaguNa grAma...mahI...lljA bIje dina kahe maMtrIne, ama putrI guNageha, sarga thakI tuma kara ThavI, kSINa navi dezo viccheha...mahI...II4l suNa beTI ame AvazuM, snehajaDyA tujha pAsa, sarge Aja sadhAvazuM, sUnA thaIya nirAza...mahI...II48|| mAya bhaNI vaLagI gaLe, rotI lakSmI te ThAma; mA kahe vatsa saMbhAraje, kAma paDe mujha nAma....mahI...jilA ratnapurI vana parisare, ThavI maMtrI mahirANa, deva adRzya thaI gayA, pekho puNya pramANa ...mahI...pA rAya kahe suNo maMtravI, teM mati puNya baleNa, ratna ThavIyuM mujha maMdire, lacchI ThavI ghara jeNa...mahI...||51|| navamI DhALa e rasabharI, pUrI pAMcame khaMDa, vIra kahe bhavi prANiyA, karajyo puNya akhaMDa....mahI...II52|| 31 Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 dhammilakumAra rAsa yogiNI udyAnamAM -strIyogInA veze sumati maMtrI ratnapurInA udyAnamAM AvI vasyA. rAjahaThanI AgaLa maMtrIne kevA rUpe nacAvyA. puruSajAti. sAta mahinA sudhI strIpaNAmAM yogiNInA rUpamAM rahI. kevI mohanI gati ? vanamAM AvelI yogiNI cArekora najara pherave che. vanamAM te divase eka citA baLatI hatI te yogiNIe joI. pavananA susavATe dhUmADAnA goTA nagara bhaNI jatA hatA. ane citA AgaLa keTalAye nagarajano bhegA thayA che. vaLI loko bolatA hatA ke A jagata upara moharAjAnuM sAmrAjya ghaNuM baLavAna che. vidvAno-paMDito-sujJajano paNa mohanA paMjAmAM AvatAM potAnI Teka (niyama)ne toDanAra thAya che. rAgI jIvone rAgamAM roLI nAkhyAM. re ! A mahIyala jagatamAM moharAjA mahAbaLavAna che. tenA moharAjAnI AgaLa ratnazekhara rAjA zA hisAbano? Aje vicitra dazA rAjAnI thaI che. rAjA potAnI prajA AgaLa kahe che ke he prajAjano ! maMtrIzvara gayA Aje sAta sAta mahinA pUrA thavA AvyA. avadhi ApIne gayelo haju Avyo nathI. maMtrInI mudata Aje pUrI thAya che. ratnavatI paNa nA maLI. tethI have to mAre maravuM ja rahyuM. have jIvIne zuM kAma che? rA. agnipravezanI vAta - rAjA A pramANe nizcaya karI hAthamAM zrIphaLa dhAraNa karIne, mahelamAMthI nIkaLI nagara bahAra jaI rahyA che. nagarajano - mahAjano samajAvavA chatAM pAchA pharavA taiyAra nathI. nagaranA loko mArge be bAju UbhA che. rAjA AgaLa vadhI rahyA che. 3 jogaNane nagara daravAje rAjA Avato dekhAyo. A dazya jotAM ja mAnI lIdhuM ke rAjA maravA jaI rahyo che. eTale tvarita gatie rAjA sanmukha AvI gaI. yogiNIne joI maMtrI-pramukha Adi rAjakarmacArIo rAjAne vinati kare che. he mahArAja ! thobho ! juo ! juo ! A jJAnI jogaNa AvyAM che. thoDI dhIraja dharo. I4ll rAjAnI sAva najIka jogaNane maMtrI laI jAya che. sarva hakIkta jaNAvI. (jogaNa rUpe maMtrIzvara to badhI ja vAta jANe ja che) jogaNa rAjAne ghaNI dhIraja ApIne kahe che "rAjan ! jarA dhIrA thAva ! kSaNamAtra vicAramAM magna banI vaLI jogaNa kahe che. tamArI badhI icchAo pUrNa thAo. AzIrvAda ApIne barAbara rAjA sanmukha UbhI rahI. rAjA gaNanA AzIrvAdane svIkArato ghaNo AnaMda pAmyo. ane jogaNane be hAtha joDI praNAma karyA. paNa rAjAnI paDakhe UbhelA navA maMtrIzvara bolyA. re! yogiNI ! amArI eka muMjhavaNa che te ame tamane kahIe chIe. tamArA jJAnabaLe karIne teno upAya batAvo. rAjA tamane bakSisa Apaze. mATe Apa manasthira karIne, saMpUrNa vAta vicArIne amane te jaNAvo. //6nI vAta evI che ke amArA maMtrImaMDaLanA mukhyamaMtrI sAta mahinAno samaya ApIne, ghaNA ullAsapUrvaka ratnAvatI kanyAne zodhavA gayA che. IIii Aje te avadhi pUrNa thAya che. eTale sAta mahinAno Aje chello dina che. paNa amArA maMtrIzvara AvyA nathI. teo kyAre Avaze? tarata ja rAjA vacamAM bolI UDyA. "bhAI ! agnimAM baLI mUo te koI kyAre pAcho Ave kharo? na ja Ave. to zuM jogaNane AvA prazna pUche che ? ll8ii. rAjA bolyA : he maiyA! maMtrIzvarano prazna javA do. paNa tame nimittanA jANakAra cho. to huM tamane pUchuM chuM ke te ratnAvatI koNa ane kyAM rahe che? te jaNAvo jogaNa kahe che - "rAjana !" AvI vAto UbhA UbhA na karAya. UbhA karelI vAta UbhI ja rahe. mATe suMdara sthAnamAM besIe. ekAMtamAM badhI vAta karIe.llI rAjAe tarata ja AjJA karI. najIkamAM taMbu naMkhAvyA. beThaka banAvIne yogiNIne besADI. rAjA paNa yogasthAne beTho. maMtrI vagere paNa te taMbumAM rAjAnI sAthe ucita sthAne beThA. yogiNI Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 5 : DhALa - 9 393 kahe - 'rAjan !' tamArA maMtrIzvara agnikuMDamAM paDyA. tyAM sudhI vRttAMta tame sAMbhaLyo. pachI zuM thayuM ? khabara nathI. to sAMbhaLo. vanadevatAe agnikuMDamAM paDelA maMtrIzvarane kSaNamAtramAM samudramAM - sAtaso yojanathI adhika dUra Avela siMhaladvIpanI AgaLa mUkI dIdhA. siMhaladvIpanA jayapura (vijayapura) nagaranA rAjA jayasiMhanI kuMvarI te ja ratnavatI che. / / 10+11/ te pUrvabhavamAM je vanamAM haraNa-haraNI hatAM. tyAM vihAra karatAM rAmacaMdramuni padhAryA. vanamAM paNa eka kaThiyArAne dharma sAMbhaLavAnuM mana thayuM. vinatI karI. rAmacaMdramunie tene jaina dharmanI vAto samajAvI. vrata niyamanAM paccakakhANa karAvyAM. haraNa-haraNI yugale paNa A muninI vAto sAMbhaLI. temaNe paNa vrata dhAraNa karyA. caMdra ane rohiNI jevI prIti hovAthI baMne sAthe vratapAlana karatAM hatAM. 12 // AyuSya kSaya thaye haraNI mRtyu pAmI. siMhaladvIpanA jayapura nagaranA rAjA jayasiMhanI rAjakuMvarI ratnavatI thaI. rAjAne tyAM avatarI jyAre te yauvanavayamAM AvI tyAre eka dina pUrNimAno caMdra jotAM haraNiyAnuM laMchana joI tene jAtismaraNa jJAna thayuM. I // 13 // ratnazekhara rAjAne jAtismaraNa jJAna H- potAno pUrvabhava joyo. yauvanavayamAM AvelI ratnavatIe niyama lIdho. ke pUrvabhavano bharathAra maLe to tene varIza. nahIM to mahAvratane dhAraNa karIza. // 14 // yogiNIe taMbumAM rAjA maMtrI vagerenI sanmukha ratnavatInI vAta karI. te vAta sAMbhaLI rAjA mUrchA pAmyo. mUrchA vaLatAM UhApoha karatAM rAjAne jAtismaraNa jJAna thayuM. pUrvabhava sAMbharyo ane te sAMbharatAM rAjA raDavA lAgyo. raDatAM raDatAM kahe che ke "dhikkAra che ! dhikkAra che." A vidhAtAne ke amane keTalAM badhAM ekabIjAthI dUra karI nAMkhyA. // 1 // A vidhAtAne zo olaMbho ApuM. mArI prANapyArI vhAlI vallabhA keTalI dUra thaI gaI. je asAdhya kAryane sAdhya karI ApanAra mAro maMtrI paNa paraloke pahoMcyo. tenA vinA jIvavuM have nakAmuM che. / / 16 / tyAre jogaNa bolI. "mahArAja ! sAMbhaLo ! haiye dhIraja rAkho. huM tamane sumati pradhAna meLavI ApIza. rAya kahe ! "mA !" mAro pradhAna mane maLe to mA tame mane jIvitadAna Apo cho. / / 17 / vaLI kahe che mA ! tamArA upakArane kadI nahIM bhUluM. jogaNa tyAMthI ravAnA thaI. jaMgalamAM gaI. rUpaparAvartana vidyAnuM smaraNa karyuM. potAnA mULa svarUpe sumati pradhAna AvI gayA. ane tarata rAjA pAse hAjara thayA. sumatimaMtrIne jotAM ja rAjA UbhA thaIne ekadama bheTI paDyA. II18 / maMtrIzvare rAjAne namaskAra karyA. ratnavatIe Apelo hAra, maMtrIzvare rAjAne arpaNa karyo. rAjAnA pUchavAthI maMtrIzvare mULathI saghaLo vRttAMta ekAMtamAM kahI jaNAvyo. te sAMbhaLI rAjA ghaNo AnaMda pAmyo. 19 / ratnavatInI prApti :- have ratnavatIne meLavavA ratnazekhara rAjA taiyAra thayA. bIjA maMtrI mukhya je hatA. teone rAjyanuM saMcAlana bhaNAvI. rAjA maMtrI javA taiyAra thayA. sumati maMtrIzvare yakSadevanuM smaraNa karyuM. devanuM sAnidhya maLatAM thoDA parivArane laIne have rAjA vijayapura nagare pahoMcyA. // 2 // maMtrInI sUcanA anusAre rAjA potAnA mANaso sAthe kAmadevanA maMdiramAM jugAra rame che. samaya thatAM vazIkaraNanI vela sarakhI, sakhIothI parivarelI ratnavatI, pUjApo hAthamAM laIne kAmadevanA maMdiramAM AvI. // 21 // suvarNanI soTI hAthamAM dhAraNa karelI eka dAsI AgaLa cAlI AvIne maMdiranA AMgaNe UbhI rahIne kahe che. maMdiramAM je koI puruSo hoya to sau bahAra nIkaLI jajo. rAjakuMvarI pUjA karavA AvI Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 364 dharmilakumAra rAsa rahI che. 22 / / sumati maMtrIzvara bolyA. "ahIM to dUra dUra dezathI ratnazekhara mahArAjA AvyA che. te hamaNAM dyutakrIDA karI rahyA che ane te rAjA koI strInuM mukha jotA nathI. te mATe hamaNAM koI strI maMdiramAM na Ave. 2aa mATe rAjakuMvarIne jaIne kaho ke "ahIMyAM tamAre praveza thaI zakaze nahIM. amArA rAjA ahIM maMdiramAM che tethI tamane koIne maMdiramAM pravezavA nahIM daIe. tamAro pUjApo pAcho laI jAva. jo ahIM praveza karavAno prayatna karazo to kleza kakaLATa moTo thaze. II24 / tyAre kuMvarInI dAsI hatI te maMtrIne kahevA lAgI. "evo te vaLI kayo rAjA che ? vaLI tenuM rUpa kevuM che ? jarA moDhuM to jouM ! // 25 // tyAre nA kahevA chatAM te dAsIe maMdiramAM pesavA prayatna karyo. maMtrIe khoTI khoTI vArI. chatAM paNa te dAsIe nA kahevA chatAM maMdiramAM pesavA prayatna karyo. ane baLa karIne maMdiramAM ghUsI gaI. rAjAne joI vicAravA lAgI. oho ! A to sAkSAt kAmadevano avatAra lAge che. zuM rUpa che ? / / 26 / / maMdiramAMthI doDatI dAsI kuMvarI pAse pahoMcI gaI. kahevA lAgI. Aja to Azcarya joyuM ! Aja to tamArA bhAgye kAmadeva deha dhAraNa karIne rAjA svarUpe ahIM AvyA che. adbhuta rUpa che. I // 27 // hamaNAM to. te rAjA, maMtrI ne bIjA paNa badhA dyutakrIDA ramI rahyA che. paNa maMdiramAM koIne pesavA detA nathI. A sAMbhaLIne kuMvarIne yogaNanI vAta yAda AvI. upadezamAM kahelI saghaLI vAta smaraNamAM AvI. / / 28 / kuMvarInuM DAbuM netra te vakhate pharakavA lAgyuM ane zukanavaMtA zabdo paNa sAMbhaLavA maLyA. kuMvarIe sakhIone AjJA karI. tame tamAre aMdara peso. tamane koNa rokanAra che ? kuMvarI sahita sakhIo e hallo karIne maMdiramAM praveza karyo. puruSo nA pADatA rahyA ne A badhuM maMDaLa pravezI gayuM . / / 29 / maMtrIe bUmabarADA pADavA mAMDyA. "re nA pADI to paNa A badhI strIo AvI. strIo AvI.' pacheDI lAvo. jaldI lAvo. rAjAnuM aMga DhAMkI daIe. jethI karIne rAjA strIonA mukhane na juve. 30 jema cAtakane cakorI cAhe, tema rAjAne icchatI evI kuMvarIe maMtrIne kahyuM, "maMtrIzvara ! AnaMda pAmo. amArA AvavAthI tamArA svAmInA caMdravadana sarakhA mukhane zA mATe DhAMko cho? amane jovA gho. / / 31 / / phUDakapaTathI bharelI evI strInuM mukha amArA rAjA jotA nathI. vaLI kahe che ke temaNe niyama karyo che ke "pUrvabhavanI priyA maLaze, tyAre te tenuM mukha joze ane tyAre temane sukha thaze. II32 // te vakhate ratnavatI pUche che "tamArA rAjAno pUrvabhavano zuM adhikAra (vRttAMta) che ? maMtrIe rAjAne pUchyuM. rAjan ! A kuMvarI tamAro saghaLo vRtAMta jANavA icche che to kahuM ? rAjAe DokuM halAvI hA kIdhI. eTale maMtrIe kahevAnuM zarU karyuM. "ayodhyA nagarI hatI. te nagarInA bahAra moTuM vana hatuM." // 3 // te vanamAM haraNa-haraNInuM yugala rahetuM hatuM. vanavagaDAnAM saghaLAM duHkhone bhUlIne baMne jaNA snehapUrvaka rahetAM hatAM. eka divasa sItApati munirAja zrI rAmacaMdra muni vihAra karatAM te vanamAM AvyA. koI kaThiyArAne upadeza ApatA hatA. te upadeza (dUra nahIM tema ghaNA najIka nahIM rahelA) haraNa-yugale sAMbhaLyo. II34 yugale upadeza sAMbhaLIne parvatithie upavAsa karavAno niyama manamAM dhAraNa karyo. lIdhelA vratanuM pAlana barAbara karatAM, AyuSyano kSaya thatAM amArA rAjA kahe che huM ratnazekhara rAjA thayo. ane haraNI koNa jANe kayA sthAne gaI haze ? / / 35 / / rAjAe ekavAra caMdramaMDalamAM haraNa joyuM. te pachI UhApoha karatAM rAjAne jAtismaraNa thayuM. te jJAnabaLe rAjAe pUrvabhava joyo. rAjAno bhava badalAI gayo. haraNa maTI rAjA thayo. paNa pUrvabhavano sneha haju khasato nathI. / / 36 / / Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa -pa: DhALa - 9 365 maMtrIzvaranA mukhathI rAjAnA pUrvabhavanI vAta sAMbhaLI ratnavatI Azcarya pAmI. ane AnaMdita paNa thaI. saghaLI lajjA choDIne pUrvabhavano vicAra karatI ratnavatIe rAjA upara rahela vastra, svahaste dUra khaseDI nAkhyuM. ane bolI. huM haraNI, je tamArA pUrvabhavanI strI hatI te ja huM chuM. I37. rAjA rANInuM adbhuta milanaH ApaNe baMne sarakhAM dharmanuM pAlana karyuM che tethI samAna gati. (manuSyagati) thaI. bhAgyavazAt nAma paNa ApaNAM sarakhAM che. ApaNA gADha snehanuM sthAna paNa samAna, ke je caMdramaMDala jovAthI jAtismaraNa jJAna thayuM ane pUrvabhava dekhyo. 38 snehasabhara, nayane nayanano milApa thatAM ratnazekhara ane ratnAvatI sAmasAmuM jotAM be ghaDI mauna dhAraNa karIne rahyAM. ghaNAM varSonuM aMtara dUra thatAM ratnAvatInA nayane nIra bharAyAM. rUA. eka dAsI doDatI rAjamahelamAM pahoMcI gaI. rAjAne vadhAmaNI ApI. he mahArAja ! kuMvarIne pUrvabhavano svAmI maLyo che. ane snehathI te tyAM pUtaLInI jema jakaDIne UbhI rahI che. II40nA A pramANe dAsInI vAta sAMbhaLIne jayasiMha rAjA tarata ja kAmadevanA maMdire AvyA. paradezI rAjA ratnazekharane temanA parivAra sahita bahumAna pUrvaka mahele teDI lAvyA. I415 ratnAvatInA lagna - mahotsava maMDAvyA. ThAThamAThathI vararAjAno varaghoDo caDAvyo. ghaDiyAM lagna lIdhAM. varane mAMDave lAvyA. baMnenA lagna thayAM. jayasiMha rAjAe kanyAdAnanA avasare jamAIrAjAne hAthI-ghoDA-tha-vaLI vastro-alaMkAro vagere dAyajo Apyo. dIkarIne paNa kariyAvaramAM (ANAmAM) ghaNuM ApyuM tathA anya parivArane vastra alaMkArathI vibhUSita karyo. //4rA varakanyAne avasara thatAM voLAvIne eka mukAma sudhI sAthe cAlyA. jayasiMha rAjA sahita sarva parivAra vidAya ApI pAcho vaLyo. tyAra pachImaMtrIe yakSarAjanuM smaraNa karyuM. jotajotAmAM ghaDIkavAre sau yakSarAja jayAM hatA. tyAM bhUtAvaTImAM AvI gayA. saue tyAM vizrAma karyo. 4all yakSadeve paNa jamAIrAja, rAjA ane navI paraNelI rANI temaja anya parivAranuM ucita svAgata karyuM. sauno ghaNo Adara-satkAra karyo. deve potAnI kanyA lakSmIdevIne divyaveze zaNagArI. alaMkArothI * paNa alaMkRta karI. te pachI vyaMtara Adi dAsa sevaka parijana sahita maMtrIne soMpI. //44 vyaMtara-vyaMtarI Adie bhegA maLI Sasa bhojana taiyAra karyA. maMtrIzvara jamAI-rAjA tathA parivAra sau jamI rahyA che. lakSmInI jAna AvI kahevAya. yakSa parivAranI devIo batrIsa pakavAna ane tetrIza pAka bIjA paNa pharasANa Adi pIrasI rahI che. yakSarAja saune Agraha karIne jamADI rahyA che. 4pA lakSmInI jAna, yakSadeve ghaNI sAcavI te pachI bhojana karyA pachI saune taMbola dIdhA. munisuvrata svAmInA maMdire pUjana rUpa eka dinano mahotsava paNa karyo. jinezvara paramAtmAnA ghaNA guNo gAtAM. eka divasa to ghaDIkamAM pasAra thaI gayo. lakSmInI jAne yakSarAjane tyAM eka dina vizrAma laIne have javAnI bhAvanA batAvI. II46o bIje dine yakSarAja maMtrIzvarane kahe che "jamAIrAja ! guNiyala evI A mArI putrI, Ajadina sudhI svarganAM sukha bhogavatI hatI. have tamArA hAthamAM soMpI che. kyAreya tene cheha dezo nahIM. kSaNavAra vIsarazo nahIM. 47LA vaLI yakSarAja potAnI dIkarIne kahe che...he beTI ! tArI sAthe amArI snehanI gAMTha baMdhAI che. ' tethI ame kyAreka tane maLavA AvazuM. Aje to tuM tAre sAsare jaIza. ame have ahIM na rahetAM svargamAM cAlyA jaIzuM. amane to te have nirAza karyA. amane to svarge paNa zUnya lAgaze. ll48. Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhammilakumAra rAsa lakSmI paNa mAtAne gaLe vaLagIne dhrUsake dhrUsake raDI paDI. tyAre te yakSiNI rUpI mAtA paNa kahevA lAgI. "he vatsa !" amane bhUlI na jatI amane yAda jarU2 ka2je. vaLI jyAre paNa kAma paDe tyAre mArA nAmanuM smaraNa karaje. dIkarI huM tane sahAya karavA tarata AvIza. ||49lA maMtrIzvare have vidAya mAMgI. yakSarAja vidAya ApavA lAgyA. punyano prabhAva to juo ! rAjA - maMtrI - anya parivAra saune daivIzakti thakI paLavAramAM to ratnapurImAM udyAnamAM mUkI dIdhA. tarata ja deva adRzya thaI gayo. / / 5 / 399 harSamAM Avela rAjAe maMtrIne kahyuM. he maMtrIzvara ! tame tamArI buddhi ane tamArA puNya thakI (baLathI) mArA maMdire (mahele) suMdara evA ratnane sthApana karyuM ane tame tamA2A gharane vize lakSmIne sthApana karI. vAha ! maMtrIzvara ! tamArI buddhinAM zuM vakhANa karuM ? // 21 // rasathI bharapUra pAMcamA khaMDanI navamI DhALa pUrNa thaI. vIravijayajI mahArAja kahe che ke he bhavya prANIo ! akhaMDa evA puNyane tame paNa karajo. 52 // khaMDa - 5 nI DhALa : 9 samApta -: Elei: loka bahula jovA maLyo, ratanavatIne tyAMhI, dvIpAMtarI vara vastune, koNa navi jue ucchAMhI. ||1|| 52bhavano meLo maLyo, te paNa jugatI joDa, dharmaprabhAve parvadine, suNI tapa kare jana korDa. ! nagarapraveza mahotsave, pohotA nija nija geha, sarga taNA sukha bhogave, parave poSaha leha. IIII eka dina beThA gokhameM, nrupa paTTarANI sAtha, kIrayugala AvI tihAM, beThA behu jaNa hAtha. // 4 // rAjA pUche tehane, kema AvyAM kihAM vAsa, kIra kahe A vanamAM vasu, AvyA dharmI pAsa. III ema kehetAM mUcchita thaI, bhUI paDyAM naranAra, nRparANI vilakhAM thaI, detAM tasa navakAra // 6 // maraNa gayAM tava bhUpati, kare agnisaMskAra, saMzaya bharIyAM te nizi, sUtAM saudha majhAra. IIII -- ratnapurI nagarInI bahAra udyAnamAM, ratnavatInI jAnane deva-devIye lAvI mUkI dIdhI. potAnA rAjA bIjA dezamAM jaIne ratnavatIne paraNI laI AvyA che. tethI tene jovA mATe nagarajano udyAnamAM umaTI paDyA che. bIjAnA malakanI kanyA tathA tyAMthI Apela dAyajAnI vastuo jovA koNa na Ave ? / / 1 / / pUrvabhavanA punya baLe, pUrvabhavanA baMne AtmA A bhavamAM vaLI bhegA thayA. te paNa yogya jugala joDa maLI. dharmano prabhAva aciMtya che. te prabhAva jANI ghaNA nagarajanoe parvadine tapa Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa --pa: DhALa - 10 360 Adaryo. i rA nagaranA adhikArIo ane prajAjanoe bhegA maLIne potAnA svAmIno nagarapraveza -ghaNA ThAThamAThathI mahotsavapUrvaka karAvyo. te pachI sau potapotAnA ghare gayA. nagaramAM saune ghaNo AnaMda thaI rahyo che. svarganAM sukho jANe bhogavatAM na hoya tema rAjA-rANI sukhane bhogave che. dharmamaya jIvana jIvatAM ane svargIya sukhone bhogavatAM chatAM parvanA divase rAjA-rANI pauSadhavratane dhAraNa kare che. 3. sukhamAM rahelAM rAjA-rANI, avAranavAra pauSadha kare che ane dharmanI zraddhA vadhI rahI che. Ama keTalo samaya A rIte pasAra thavA lAgyo. ekavAra rAjA-rANI mahelanI agAzIye beThAM che ane koIka kIrayugala (popaTa-popaTInuM joDuM) UDatuM UDatuM AvIne rAjAnA hAtha upara AvIne beThuM. rAjA te joIne Azcarya pAmyo. rAjA popaTane pUche che. /4 re paMkhIDAM, ahIM kema AvyAM? tame kyAM raho cho ? tyAre popaTa bolyo. ame najIkanA vanamAM vasIe chIe. dharmImANasa evA tamArI pAse ame AvyA chIe. paNa ATaluM bolatAM ja popaTamenA baMne rAjAnA hAtha uparathI nIce DhaLI paDI mUchita thayAM. rAjA-rANI to ekadama vilakhAM thaI gayAM. are ! kallola karatAM paMkhIDAne A zuM thayuM? tarata ja rAjA-rANI temane navakAra saMbhaLAvavA lAgyAM. thoDIka kSaNomAM to baMnenuM prANapaMkheruM UDI gayuM. dI maraNa pAmelAM te baMnenAM kalevarane rAjAe agnisaMskAra karyo. baMnenA haiyAmAM moTo saMzaya Ubho thayo. A kIrayugala koNa haze? kyAMthI AvyuM haze? Ama saMzaya dharatAM baMne sUtAM che. DhALa dazamI (mAtA jazodA vATa jue che, mAkhaNa sAkara goLa re, harine ghera lAvo....e dezI) jJAnI muni vanamAM samosarIyA, rUDAtattvarUci aNagAra re,zAnI jagatano dIvo, ravi udaye te vAta suNIne Ave napati paTTanAra re. zAnI./ deI pradakSiNA vaMdIne besI, jinavANI suNe eka cittare, jJAnI. kirayugala saMzaya pUchatAM, eka subhaTa Avyo bhayabhItare. zAnI..rA. eka hAthe eka khaDraga grahI re, leI sAthe rUpAlI nAra re, jJAnI. kahe suNa rAjA tuM vratadhArI, zaraNAgata rAkhaNahAra re. zAnI..all kheTa ari eka gagane ubho, huM AvuM haThAvI tAsa re, jJAnI. tihAM lage e mujhe nArI satIne, rAkhajo rAjA tuma pAsare. jJAnI..ll4l rAya tame paranArI sahodara, teNe soMpuM chuM varanAra re, zAnI. rAya kahe nirbhaya ari sAdho, ciMtA na karavI lagAra re. zAnI.//pA. ema suNI subhaTa gayo AkAze, tasa vAra thaI ghaDI cAra re, jJAnI. mUlacheda eka hAtha te paDIyo, jue bhAnumatI te nAra re. zAnI../ell. mujha pati hAtha e rotI bole, nRpa bhASe kizuM ahinANa re, jJAnI. sA kahe mujha nayanAMjana rekhA A, lAgI sAca nizAna re. zAnI.ilNA. Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhammilakumAra rAsa zAnI. // 8 // zAnI... ||11|| jJAnI. jJAnI. 12. bIjI bhujAe hiMgula rekhA, te paNa paDIyo teNivAra re, jJAnI. mastaka dhaDa gaganethI paDIyuM, kare dekhI te hAhAkAra re. karIya vilApa sabhA rovarAvI, kahe maravuM IhAM nirdhAra re, jJAnI. rAjAe rAkhI paNa na rahI, baLI kaMtazuM agani mojhAra re, jJAnI. ||lA rAyarANI ciMtAtura beThAM, name AvI subhaTa tatakALa re, jJAnI. kahe zatru jItI karI AvIyo, mujha nArI dIyo bhUpAla re. zAnI. // 1 // sakala sarUpa kahyuM tasa 2Aye, tava te kahe mAnyuM na jAya re, jJAnI. jAya rasAtala bhUtala saMprati, vratadhara thaI bolo rAya re. jIvita niHphala nArI vinAe, karUM agnipraveza ja cheka re, poSaha parva taNAM phaLa Ape, to jAo rahe mujha Teka re. bhUpa kahe e vAta na thAe, paNa vAta suNo suviveka re, jJAnI. A saghaLuM meM rAjya dIyuM tujha, vaLI kanyA dIyuM zata eka re. jJAnI. / / 13 / gunaha ko basasa hamAro, subhaTe navI mAryuM kAMI re, jJAnI. caya karI kANe te paNa jaliyo, dekhI du:kha dharato rAya re. jJAnI. / / 14 / gurU pAse jaIne jaba beThA, kahe paumAvaI dharaNiMde re, jJAnI. ciraMjIvo he putra hamArA, vratadhara tuM paramAnaMda re. zAnI. // 15 // nRpa pUche koNa deva e mohoTAM, bhaNe muni tujha beu mAbApa re, jJAnI. eNI naya2Ie puraMdara rAjA, priyAsuMdarI che satI chApa re. zAnI. // 16 // sadgurU pAse daMpatI samakti, sAthe uccariyAM vrata bAra re, jJAnI. putra nahIM teNe purohita bhAkhe, mithyAzrutano AcAra re. jJAnI. ||17NA aSTamI kRSNa amAsanI rAte, lahi caMdrodaya khatmAsa re, jJAnI. talakUTa kRSNa bhakhe eka bhAjane, eka zayyAe niMda vilAsa re. jJAnI, // 18 // to niyamA suta saMtati pAme, ema sAMbhaLI karatA teha re. jJAnI. mAsa gayA khaT putra na pragaTyo, eka dina AvyA muni geha re. jJAnI. / / 19 / daMpatI pUchatAM muni bole, thaze putra anopama eka re. zAnI. paNa mithyAta galI nava lezo, dharajo jinadharmanI Teka re. jaina dharma seve suta pragaTyo, te tumaco tAta kahAya re, jJAnI. AloyA viNa daMpatI maraNe, bokaDo ne bokaDI thAya re. zAnI. // 21 // zvAna zukara haMsa vRSabhane haraNAM, bahu joni jugalapaNe jAya re, jJAnI. kIra jugala naMdanavana ramatAM, leI kheTa te paMjara ThAya re. zAnI. // 22 // zAnI. // 2 // 368 Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 5 : DhALa - 10 murnivayaNe te kheTa sulocana, zuka jugala Thave vana eka re, jJAnI. pharatAM IhAM jinamaMdira dekhI, jAtisama2Ne jAgyo viveka re. jJAnI. // 23 // tuma kara besI maraNanI veLA, suNI sadahatAM navakAra re, jJAnI. nRpa dharaNendra priyA padamAvatI, pAmI uttama avatAra re, jJAnI. // 24 // tuma dRDhadharmI jovA kAraNa, raciyo e savi phaMda re, zAnI. kahe dharaNendra suNo vaccha saghaLuM, sAcuM bhAkhe murNida re. zAnI. // 25 // nRpamaMdira karI ratnanI vRSTi, dharaNendra gayA nija ThAma re, jJAnI. bAre vrata uccarI nRpa-rANI, muni vaMdI gayAM nija dhAma re. dIna duHkhI uddhAra karatAM, maMtrIzuM nRpa gaMbhIra re, dazamI DhALa e pAMcame khaMDe, pUrNa kahe zubhavIra hai. jJAnI. // 26 // zAnI. jJAnI. // 2 // 369 mahelamAM rAjA-rANI saMkalpa-vikalpayukta saMzaya dharatAM kyAre nidrAdhIna thayAM, te khabara na paDI. savAre sUryodaya kyAre thaI gayo ? te paNa khabara na paDI. prabhAta thatAM rAjA prAtaHkArya mATe gayA. tyAM to saMdezo maLyo. koI tattvaruci nAme jJAnI guru bhagavaMta vihAra karatAM parivAra sahita nagara bahAra udyAnamAM samosaryA che. te jANIne AnaMda pAmelA rAjA; potAnI paTTarANI ratnavatIne temaja bIjo paNa sAthe parivAra laIne udyAna tarapha cAlyA. kahevAya che ke jagatamAM guru bhagavaMta dIvA samAna che. jJAnarUpI prakAza Ape che. / / 1 / / udyAnamAM guru pAse pahoMcelAM rAjA-rANI ane anya sau gurune traNa pradakSiNA daI, vaMdana karIne yathAyogya sthAne beThAM. samayane jANanAra gurue avasarocita dezanA pharamAvI. eka citte sau parSadA sabhyoe te sAMbhaLI. dezanAne aMte rAjA gaIkAle banI gayelo, kIrayugalano prasaMga mahArAjane kahe che. te ja samaye koI eka subhaTa bhayabhIta thayelo tyAM AgaLa Avyo. jenA eka hAthamAM khaDga che. bIjA hAthe suMdara dekhAvaDI strI che. rAjAne namaskAra karIne kahe che. he rAjan ! tame vratadhArI zrAvaka cho. vaLI zaraNAgata rakSaNahAra cho. I2+3 / / he rAjan ! mArI pAchaLa eka vidyAdhara zatru paDyo che. te hamaNAM AkAzamAM Ubho che. te haTAvIne huM hamaNAM ja pAcho AvuM chuM. tyAM sudhI A mArI satIstrIne tame tamArI pAse rAkhI tenuM rakSaNa karo. // 4 // he rAjan ! Apa vratadhArI hovAthI pa2nA2InA baMdhu cho. tethI tamArA upara vizvAsa rAkhIne A mArI zreSTha strI tamane soMpuM chuM. te sAMbhaLI rAjA kahe che. "re ! subhaTa ! nirbhaya thaIne zatruno parAbhava kara. ahIMnI jarApaNa ciMtA na karato. tuM tAre zatrune harAvIne jaldI AvI jaje. / / 5 / / rAjAnuM kathana sAMbhaLI subhaTa AkAzamAM UDyo. subhaTane gayAne cAra ghaDI vItI haze. tyAM to mULamAMthI chedAyelo, chUTo paDelo eka hAtha AkAzamAMthI temanI AgaLa AvIne paDyo. te subhaTanI strI bhAnumatIe joyo. II6 // te hAtha joIne bhAnumatI ekadama raDavA lAgI. "A to mArA patino hAtha che" raDatAM raDatAM A pramANe bolI. tyAre rAjAe pUchyuM. re ! bAI ! A hAtha te subhaTano che. tenI zI khAtrI ? koI bIjAno paNa hoI zake. tyAre bhAnu bolI. rAjan ! mArAM nayananA aMjananI rekhA A hAtha upara rahelI che te nizAnIe khAtrI thAya che. arthAt jyAre tamArI pAse mane mUkIne teo gayA te pahelAM huM temanA skaMdhe mastaka mUkIne Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ too dhammilakumAra rAsa raDatI hatI. ane AMkhe AMjeluM aMjana te AMsu sahita nIkaLatAM hAtha upara je biMduo paDyAM hatAM, te ja A che. mATe A hAtha mArA svAmIno che nANA hajI AvI vAto kare che tyAM to bIjo hAtha AvIne paDyo. tenI upara hiMgUla (lAla) kalaranI rekhAo cItarelI hatI. te joIne te strI bolI. "A bIjo hAtha paNa mArA patino che." kAraNa ke yuddhaprayANa vakhate meM hiMgulanI rekhA karIne temane vI2valayo paherAvyAM hatAM." hajI ATalI vAta kare che. tyAM to AkAzamAMthI mastaka ane dhaDa paNa AvIne paDyuM. te joIne strI haiyAphATa raDavA lAgI. chAtI phUTavA lAgI. mAthAM pachADavA lAgI. cAre bAju hAhAkAra thaI gayo. A strInuM rudana joIne tyAM upasthita badhA loko paNa raDavA lAgyA. / / 8 / / vaLI te strI raDatI raDatI kahevA lAgI. "have huM mArA patinI pAchaLa satI thaIza. svAmI vinAnuM jIvita nakAmuM che. nakkI mAre marI javuM che." rAjA vageree ghaNI samajAvI chatAM paNa te mAnI nahIM. chevaTe subhaTanA aMgo ane mastaka khoLAmAM laIne agnimAM paDIne te baLI marI. / / 9 / bhAnumatIe karela agnisnAna thakI rAjA-rANI ciMtAthI vyAkuLa thayelAM beThAM hatAM. tyAM to subhaTa zatrune harAvI gaganamArgethI rAjA pAse Avyo. namaskAra karIne potAnI strInI mAMgaNI karI. "rAjan ! tame mArI strInuM rakSaNa karyuM. tethI tamAro ghaNA upakAra mAnuM chuM. have mane mArI strI Apo." / / 10 / / subhaTanI mAMgaNI sAMbhaLI rAjA-rANI ghaNA kSobha pAmyAM. tenA gayA pachI pAchaLathI je banyuM te saghaLuM subhaTane kahI saMbhaLAvyuM. tyAre te subhaTa rAjAnI vAta mAnavA taiyAra nathI. rAjan ! vrata dharIne khoTI vAta na karo. jo tame AvI vAta karazo to bhUmi rasAtaLa thaze. hAlamAM huM bIjI vAta mAnavA taiyAra nathI. meM soMpelI mArI strI mane pAchI Apo. / / 11 / / saMsAramAM nArI vinAnuM jIvana niSphaLa kahevAya che. je tame vAta karI. ane te pramANe ja badhI vAta hoya to huM paNa Ajaroja agnipraveza karIza. rAjA kahe "he bhAI ! je banyuM te saghaLuM tane satya kahyuM che. paNa temAM tAruM jIvana zA mATe gumAve che ?" subhaTa bolyo - he rAjan ! jo tame mArA jIvitane IcchatA ho to tame tamArA eka pauSadhavratanA phaLane mane Apo. / / 12 / / rAjA kahe - re ! bhAI ! e vAta banI zake tema nathI. dharmanAM phaLa to koIne apAya nahIM. paNa vivekI, mAruM saghaLuM rAjya tane ApI dauM chuM ane te upara vaLI ekaso kanyA paNa tane ApuM chuM. // 13 // he subhaTa ! ajANatAM huM chetarAI gayo chuM. mAro guno thaI gayo che. te strIne ghaNuM samajAvatAM paNa te strI na mAnI. to have mArA e gunAne tuM mApha kara. rAjya ane so kanyAno tuM svIkAra kara. rAjAnI eka paNa vAta na mAnatAM citA jalAvIne, subhaTa temAM baLI maryo. te joIne rAjAne ghaNuM duHkha thayuM. rAjA to kiMkartavyamUDha thayo. // 14 // svajanavarga sAthe rAjA vaLI guru mahArAja pAse jaIne beTho. te ja kSaNe tyAM AgaLa dharaNendra - padmAvatI. baMne deva-devI hAjara thayAM. ane rAjAne uddezIne kahe che. hai putra ! "lAMbAkALa sudhI jIvo. vratane dhAraNa karato tuM haMmezAM parama AnaMdane pAma." / / 15 / / devanuM vacana sAMbhaLIne ratnazekhara rAjA gurudevane pUche che. "he gurudeva !" A moTA deva koNa che ? vaLI A sAthe devI paNa koNa che ? guru kahe - "he,vatsa !" A tArAM pUrvamAM mAta-pitA cheM. "rAjA kahe - zuM mArAM mAta-pitA ?" "he ! rAjan ! tArAM ja pitA ne mAtA che. sAMbhaLa. A nagaramAM puraMdara nAme rAjA hatA. temane satIomAM ziromaNI evI suMdarI nAme priyarANI hatI. 16 // Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 5 : DhALa - 10 301 ekavAra A nagaramAM viharatAM guru mahArAja padhAryA. te munino upadeza sAMbhaLIne rAjArANIe samakita sahita bAra vrata uccaryA. rAjAne tyAM ghaNI sAhyabI hatI. chatAM savAzera mATInI khoTa hatI. rAjyano vArasadAra je putra hoya tenI prApti thaI nathI. ekadA purohite mithyAzAstra pramANe putraprApti mATe rAjAne vidhi batAvI. 17 mahinAnI vada AThama ane amAsanI rAte caMdrodaya thAya tyAre eka bhAjanamAM (vAsaNamAM) kALAtalanuM kacarIyuM (talavaTa) khAya. ane eka zayyAmAM baMne nidrA le. to niyama putra (saMtati) pAme. cha mahinA A pramANe karavuM. /18 purohitanuM A pramANe vacana sAMbhaLI rAjA puraMdara ane priyA suMdarIe lagAtAra cha mahinA sudhI vidhi karI. paNa putraprApti na thaI. have ekadA AhAranI gaveSaNArthe muni bhagavaMta rAjAne tyAM padhAryA. ll19o AhArAdi vahorAvIne, saMtAnanI jhaMkhanAvALAM rAjA-rANIe guru mahArAjane pUchyuM. "he bhagavaMta amane saMtAnaprApti thaze ke nahIM?" eTale muni bhagavaMta bolyA. "he rAjan ! tamane avazya suMdara evA putranI prApti thaze. paNa tame mithyAdharmanuM sevana na karazo. jainadharma upara avihaDa zraddhA dhAraNa karajo ." 520nA muni bhagavaMtanA kahevA mujaba jaina dharmanI zraddhApUrvaka ArAdhanA karatAM guNanidhAna evo putra thayo. je putra te tuM che ane te puraMdara rAjA te tArA pitA thAya. vrata uccaryA pachI mithyAdharmanuM sevana karyuM. tethI aticAra lAgyo. tenuM prAyazcita na lIdhuM. AlocanA karyA vinA daMpatI mRtyu pAmyAM. te bokaDo bokaDI thayAM. ra1 tyAMthI te baMne kUtaro kUtarI thayAM. tyAMthI bhUMDa-haMsa-vRSabha haraNAMnA bhAve yugala thayAM. baMne sAthe ja avataratAM. chevaTe karayugala paNa thayAM. naMdanavanamAM ramatA A yugalane sulocana nAmanA vidyAdhare pakaDI pAMjarAmAM pUryA. //rarA ekavAra sulocana vidyAdharane muni bhagavaMta maLI gayA. temanAM vacana suNI te vidyAdhare bhUmitaLane viSe jaMgalamAM te popaTa-menAne mUkI dIdhAM. te yugala pharatAM pharatAM A vanamAM AvyAM. jyAM teNe jinamaMdira joyuM - jotAM ja vicAra karatAM te yugalane jAtismaraNa jJAna thayuM. haiyAmAM viveka jAgyo. " maMdiramAM paramAtmAnAM darzana karyA, dharmanI ruci thaI. //ra3ll tArA pratye apAra snehanA kAraNe te baMne UDatAM UDatAM tArA hAtha upara AvI beThAM. AyuSa pUrNa thavAnI taiyArI hatI. tethI mUcha AvI. te paNa aMtasamaya jANI navakAramaMtra saMbhaLAvyo. te mRtyu pAmI dharaNendra ane padmAvatI deva-devI thayAM. Avo uttama avatAra navakAramaMtranA prabhAve pAmyA. //ra4o. he rAjan ! tArI daDhatA dharmamAM keTalI che? te jovA mATe pUrvabhavanAM tArAM mAta-pitA ane A bhavanAM devadevIe A prapaMca racyo. muninuM vacana sAMbhaLI dharaNendra deva bolyA. sAMbhaLa ! vatsa! munIzvare je kaMI kahyuM te saghaLuMye sAcuM che. //pAtyArapachI rAjamahela upara ratnanI vRSTi karI dharaNendra priyA sAthe potAnA sthAnake cAlyA gayA. ratnazekhara rAjA ane ratnAvatI rANI baMne jaNAe vaLI vratanI zuddhi mATe munibhagavaMta pAse pharIthI bAreya vrata uccaryA ne potAnA sthAne gayAM. munibhagavaMta tyAMthI vihAra karI gayA. ra6ll. gaMbhIra svabhAvavALA rAjA ratnazekhara ane maMtrIzvara sAthe maLIne rAjayamAM rahelA dInadu:khiyAno uddhAra karatA hatA. dharmamAM vizeSa prakAre dRDhatAne dhAraNa kare che. pAMcamA khaMDanI dazamI DhALa. pU. , zubhavIravijayajI mahArAje A pramANe pUrNa karI. //rA khaMDa - 5 nI DhALa : 10 samApta Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 302 dharmilakumAra rAsa -: dohA : maMtrIzvara samakti lahI, pAlatAM vrata bAra, bhakti kare navanava pare, teDI ghara aNagAra. // 1 // lakSmIvatInI sAnnidhe, zAsaya biMba aneka, jAtrA karatAM tIrthanI, dharatA dharmanI Teka. // 2 // niraticAra vrata pALIne, pUrNa karI nija Aya, deva maharSika pAMcame. sarage sukhabhara jAya. III zoka dhare bahu bhUpati, kete divase teha, tasa suta sehassamatI karavo, maMtrIpade guNageha. // 4 // samahtva prApta karyuM che jeNe evA sumati maMtrIzvara niraticAra bAvratane pALe che. zAsana zaNagAra . . munirAjane jue che tyAre ahobhAva thakI potAne ghera laI jAya che avanavI vAnagI vahorAvI - judI judI rIte bhakti karatAM rahe che. IIII vaLI priyA lakSmIvatInuM sAnidhya maLyuM che jenAM mAta-pitA yakSa-yakSiNI hatAM. lakSmIvatIne pitAnI sahAya hovAthI maMtrIzvara patnI sAthe zAzvata maMdiramAM jAya che. zAzvata caityone rUDA bhAvathI juhAre che. judAM judAM tIrthonI yAtrA paNa kare che dharmamAM vadhAre daDhatAne dhAraNa kare che. rA maMtrI daMpatI niraticA2paNe vratapAlana karIne AyuSa kSaya thaye chate pAMcamA devalokamAM maharSika deva thayA. baMne devo daivalokanA sukhane bhogave che. IIII maMtrIzvaranA javAthI rAjA keTalAye dina sudhI zokane dhAraNa karato, maMtrInA guNone saMbhArato udAsabhAve rahyo. dhIme dhIme rAjyanAM kAmo saMbhALavA lAgyo. vaLI maMtrIzvaranA putra guNIyala evA sehassamatine rAjAe maMtrI-mudrA ApIne maMtrIpada ApyuM. // 4 // * DhALa agiyAramI (vIra jiNaMda jagata upagArI e dezI) eka dina poSaha karIne beThAM, ratnazekhara gha2mAMhIjI, sAmaMta sarva paTAvata beThA, poSaha leI ucchAMhIjI, dhanya narA je dRDha vrata pAle...e AMkaNI. // 1 // eNe avasara arisainya maLIne, lUTatA pura gAmajI; baMba paDI vaLI nagarane bAhera, huo kolAhala tAmajI...dhanya.II2|| sAmaMtAdika poSaha chaMDI, pohotA leI hathiyArajI; rAyane sarva kahe haThIrAjA, hayagaya ari apahArajI...dhanya. // 3 // paNa rAjA navi dhyAnathI caliyo, tava ari sainya palAyajI; pAraNA veLA sAmaMta bheLA, saghaLI vAta suNAyajI...dhanya.II4|| eka dina ari jItaNe nRpa calIyo, ratnavatI rahI gehajI; posaha ahoratto leI beThI, nizi kAussagga dharehajI...dhanya. IIII Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 5 : DhALa - 11 303 eNe avasara tasa deva parIkSA, rAya taNa karI rUpajI; AvI rAtre kahe suNo rANI, tajI poSaNa dharI cUpajI...dhanya./Ell tujha rAge huM Avyo pAcho, aMtara dharIya sanehajI; kAmavara tApathI samAvo, deI AliMgana dehajI...dhanya./lNA sAmetAdika vATa te joze, jaIzuM pAchalI rAtajI; rANI kahe suNa nRpa vratadhArI, koNa tamArI jAtajI...dhanya.//8 eka gurUmukha vrata uccarIne, nAve kahetAM lAjajI; narayatirigati duHkha bahu lahIe, karatAM eha akAjajI...dhanya. llii. Aja tumAre ama koNa sagapaNa, dharmanuM sagapaNa ekajI; caudasa posaha huM na virAdhu, jo maLe deva aneka...dhanya../1lI. eNI pere gheraja mana vaca dekhI, rasa karI gayo rAyajI; ratnAvatI rahI dhyAnaghaTAmeM, AtamarAma ramAyajI...dhanya./11|| raviudaye poSaha pArIne, pUje jina arihaMtajI; AvI nRpa suNI vAta te saghaLI, kautuka citta lahaMtajI...dhanya../12 rAjA aSTamI vAsara nigamI, rAtri posaha kIdhajI; nizitha veLA ratanavatIe, AvI AliMgana dIdhajI...dhanya.II1all rAya kahe na ghaTe tuM satIne, huM paranara chuM AjajI; rANI kahe AloyaNa lezuM, dekhI vaLI munirAjajI...dhanya.// 14ll mAharU vacana kadA navi lokhuM, A bhavamAMhI narezajI; posaha tajI ramIe Aja rAtri, nahI to maraNa karezajI...dhanya./upA maunapaNuM karI dhyAna dharatA, rAe dIdhI pUMThajI; tava paranarazuM ratanavatIno, saMgama rAe dIThajI...dhanya./16ll dhyAna thakI jaba na calyo rAjA, tava huo maMtrI rUpajI; deva pratyakSa thaI kahe mujhana, oLakho cho kAMI bhUpajI...dhanya../1lI. rAya kahe tume maMtrI amArA, kyAMthI AvyA AjajI; deva kahe paMcama devaloka, bhogavIe sAmrAjayajI...dhanya./18nA jehavA prabhue vakhANyAM tehavA, daMpatI dIThA dAyajI, prathama parIkSA ratanavatInI, bIjI tamArI hoyajI...dhanya.II19lA ema kahI ratanavatIne teDI, behune namI surarAyajI; vRSTi vastra ratanavara phUlanI, karI nija sarga sadhAyajI...dhanya.2vA Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 304 dhammilakumAra rAsa' ratnazekhara ema dharma ArAdhI, Indra sAmAnika thAyajI; bArame suraloke sukha vilase, lahI utkRSTa AyajI...dhanya.||21|| devI mahardika ratanavatI thaI, triviSTapa IzAnajI; tihAM paNa daMpatI bheLAM vilase, te sukhanuM nahI mAnajI. ..dhanya.||22|| anukrame traNya jaNA eNe bharate, pAmI kevalanANajI; bhavyajIva pratibodhI leze, akSaya sukha nirvANajI...dhanya.||2A eNIpare vratapaccakakhANa ArAdho, sAdho vaMchita kAmajI; virati dharI gurUbhakti karatAM, tAvIkha ziva vizarAmajI. ..dhanya. I // 24 // ema munimukha padmadraha pasarI, surasaritA taraMgajI; zauca sabhA tarUpallava vikasyAM, zItala nirmaLa aMgajI. ..dhanya.||25|| dhammila kuMvarane vimalA kamalA, samakti zuM vrata bArajI; uccarIne sahu nija ghara Ave, munivara karata vihArajI. ..dhanya, // 26 // pUraNa paMcama khaMDa e rAse, eha agIyAramI DhALajI; zrI zubhavIra vacanarasa pIze, tasa ghara maMgala mALajI. ..dhanya. 27aa ratnazekhara rAjA have dinapratidina dharmamAM lIna thatA jAya che. eka divasa potAnA mahelamAM rahelI pauSadhazALAnA oraDAmAM pauSahavrata laIne beThA che. sAthe sAmaMta-paTAvata Adi rAjanA karmacArIoe paNa utsAha AnaMdathI poSahavrata lIdhA che. jagatamAM te narane dhanya che. je vratadharmamAM daDhatA rAkhe che. / / 1 / / A avasare zatrurAjAne jANa thatAM sainya laIne nagarI upara caDAI karI. nagarane lUMTavA lAgyA. rAjA vratamAMthI kyAre bahAra Ave nahIM. tethI nirAMte zatrurAjAe lUMTa calAvI. naga2 loko bUmabarADA pADavA lAgyA. jIva bacAvavA sau doDavA lAgyA. bUmo sAMbhaLI sAmaMta Adi sau pauSadha choDI bhAgavA lAgyA. hAthamAM hathiyAra laIne zatrunI sAme dhasyA. rAjA to kAussagamAM sthira hatA. sarvejano AvIne rAjAne vinavI rahyA che. he rAjan ! Apa jaldI bahAra padhAro. zatrurAjA lUMTa calAvI rahyo che. haThayajJa choDI do. amane bacAvo. hAthI-ghoDAyukta zatrune haTAvo. I2+3 // lokonI vAta sAMbhaLatAM chatAM dRDhamanavALA rAjAe pauSadhavrata na pAryo. potAnI ArAdhanAmAM aDaga rahyA. mauna ja rahyA. dharmadhyAnamAM lIna banelA hatA. tyAM to sainya ane zatrurAjA palAyana thaI gayA. bIje divase senApati sAmaMto saghaLAye bhegA thayA. te divasa pAraNAno hato. rAjAnI AgaLa saghaLI vAto saMbhaLAvI AvI. vAta sAMbhaLIne ratnazekhara rAjAne dharmamAM vadhAre zraddhA beThI. dharmaprabhAve saMkaTa dUra thayuM. II4 / / vaLI ekadA ratnazekhara sainya laIne zatrurAjAne jItavA nagarathI nIkaLIne jaI rahyo che. rANI ratnavatI ghera che. parvano dina hato. tethI pauSadhazALAmAM pauSadha vrata laIne rAtrine viSe rANI kAussagga dharIne rahI che. III te avasare rANInI parIkSA karavA deva AvyA. rAjAnuM rUpa dhAraNa karyuM che. rAtrine viSe pauSadhazALAmAM rANI pAse Avyo. kahe che. "he priyA ! sAMbhaLa ! tuM cUpacApa pauSadhane choDI de. II6) vaLI sAMbhaLa ! huM nArA rAgathI, tArA virahane sahana na karatAM pAcho Avyo chuM. mATe tuM haiyAmAM heta dhAraNa karIne, mArA Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 5 : DhALa - 11 364 kAmajavarayukta dehane AliMgana ApIne zAMta kara. IIII sAmaMta-senApati Adi mArI rAha jotA haze. paNa hamaNAM to tuM mane AdhIna thA. pachI pAchalI rAte huM tyAM pahoMcI jaIza. rAjAnuM vacana sAMbhaLIne kAussagga pUro thatAM pALIne ratnavatI bolI. rAjan ! vrata dhAraNa karanAra tame A zuM bolo cho ? kSatriya kyAreya lIdhelI Tekane mUkatA nathI. I // 8 // rAjan ! gurumukha vratanA paccakakhANa lIdhAM che ane A rIte bolatAM tamane zarama AvatI nathI ? akArya karatAM naraka-tiryaMca gatinAM duHkha prApta karavAM che ? lA vaLI Aje tamAre ane mAre saMbaMdha zo ? pauSadha vratamAM rahelI evI mAre dharmanuM ja sagapaNa che. aneka devo Ave to paNa Aje caudazanA pauSadhane huM kyAreya virAdhIza nahIM. AvyA cho to cAlyA jAva. II18 ratnavatInuM mana-vacana-kAyAnuM dhairya dekhIne rAjA kRtrima rIsa karIne cAlI gayo. jyAre rANIye zeSarAtri dharmadhyAnanI ghaTAmAM AtmArAmane ramADatAM vitAvI. 11 // savAra thatAM sUryodaya thayA bAda rANIe sukhapUrvaka pauSadha pAryo. jinezvara paramAtmAnI pUjA Adi bhakti karI. rAjA paNa potAnuM kArya patAvIne AvI gayA. rAtri saMbaMdhI saghaLI vAta rANInA mukhethI rAjAe sAMbhaLI tyAre rAjA Azcarya pAmyo. rANI paNa vicAramAM paDI gaI. / / 12 / / vaLI ekadA AThamane divase rAjAe ahorAtrino pauSadha lIdho. to rAtri samaye koI deva parIkSA mATe ratnavatInuM rUpa dhAraNa karIne rAjA pAse Avyo. ratnavatInA rUpamAM rAjAne AliMgana ApyuM. // 13 // rAjA ekadama bolI UThyA. are ! are ! satI ! tane A na ghaTe. Aje huM vratadhArI pauSadhamAM chuM. Aje to tAMrA mATe huM parapuruSa chuM. tyAre ratnavatI kahevA lAgI. he svAmI ! koI muni bhagavaMtane joIzuM. tyAre Alocana laI laIzuM. paNa Aje mane dUra na karo. I // 14 // he rAjan ! A bhavamAM to tame mAruM vacana kyAreya utthApyuM nathI. ane Aje Ama kema ? svAmInAtha ! pauSadha choDo. AjanI rAta sukhabhara ramIe. nA kahezo to huM ApaghAta karIza. // 15 // rANInAM vacana sAMbhaLI rAjA ekadama vimukha (avaLo) pharIne beTho ane mauna dhAraNa karIne kAussaggamAM sthira thayo. tyAre tenI sanmukha thaI, ratnavatI parapuruSano saMga karatI jovAmAM AvI. / / 16 / chatAM paNa ratnazekha22AjA dhyAnathI jarAye vicalita na thayA. parIkSA pUrI thaI hoya tema tarata ja deva pratyakSa thayo. maMtrInuM rUpa dhAraNa karyuM ane pUche che. rAjan ! mane oLakho cho ? / / 17 / maMtrIne jotAM harSa pAmelo rAjA bolyo. tame to amArA maMtrI. huM na oLakhuM ? Apa Aje kyAMthI AvyA ? maMtrI kahe - pAMcamA devalokathI AvyA chIe. tyAMnAM sAmrAjyanuM sukha ame bhogavIe chIe. / / 18 / rAjan ! ekavAra paramAtmAnI dezanA sAMbhaLavA ame gayA hatA. tyAM vratadharmanI vAto cAlatI hatI. vratamAM dRDhatA rAkhavA vize temAM prabhue ja tamArI dRDhatAnAM vakhANa karyAM. jevA vakhANa karyA hatAM, tevA ja tame mane jovAmAM AvyA. chatAM meM parIkSA karI. prathama ratnavatInI parIkSA karI. ane bIjI parIkSA tamArI karI. tame to prabhunA mukhe vasyA ane vakhaNAyA. // 19 // ratnazekhara rAjA AgaLa maMtrIdeva vAto kare che ane tyAM ja ratnavatI satI rANIne bolAvavAmAM AvyAM. maMtrIdeve te baMnene namaskAra karyA ane vastro, ratno tathA zreSTha sugaMdhIyukta phUlonI vRSTi karI. maMtrIdeva potAnA sthAnake gayA. // 20 // have rAjA potAnA dharmamAM vadhune vadhu rakta thayA. dharmanI suMdara ArAdhanA karatAM potAnuM AyuSa kSaya thaye chate bAramA devaloke sAmAnika indra thayA. ane te paNa utkRSTa AyuSavALA indra thayA. II21 // ratnavatI paNa potAnuM zeSa jIvana dharma ArAdhanAmAM vyatIta karI, AyuSa pUrNa thaye IzAnadevaloke Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 306 dhammilakumAra rasa (bIjA devaloke) maharthika devI thaI. tyAM paNa daMpatI devaloka saMbaMdhI sukho bhogave che. bIjo ane bAramo devaloka - baMne jaNAM AvajA karI zake. prabhunI bhakti paNa sAthe kare. tIrthonI yAtrA paNa daMpatI deva-devI sAthe karavA lAgyAM. je sukhanuM varNana ke prabhu bhaktinuM varNana thaI zake tema nathI. 22 anukrame rAjA-rANI ane maMtrI ema traNeya jaNAM devalokanuM AyuSa pUrNa thaye chate A bharata kSetramAM avataraze. saMyama grahaNa karaze ane kevalajJAna pAmaze. pRthvItaLane viSe vicarI bhavyajIvone pratibodha karIne AyuSa pUrNa thaye zAzvatA sukhane meLavaze. akSaya sukhane prApta karaze. 23ii A pramANe A kathA zrI vijayasenasUri mahArAja dhamila-vimaLA vagere AgaLa kahetAM kahe che. he bhavyajIvo ! tame paNa dhammila ane ratnazekhara rAjAnI jema vrata-paccakakhANanI ArAdhanA daDha mane karo ane icchita kAryane sAdho. virati (vrata-niyama-saMyama)ne dhAraNa karI gurudevanI bhakti karatAM je svarga maLe che, te to zivapurImAM javA mATenuM mAtra vizrAmasthAna che. 24o. A rIte guru vijayasenasUri bhagavaMtanA mukharUpI padhasarovaramAMthI prasarelAM, surasaritA-(gaMgAnadI) nA taraMgothI pavitra thayela sabhA, te sabhArUpI vRkSanAM pallavo (pAMdaDAM DALI-zAkhA-phUla vagere) vikasita thatAM, anya aMgo nirmaLa thayAM. zItaLatA pAmyAM. arthAt sabhAmAM beThelA bhavyajIvono AtmA nirmaLa pavitra thayo. ane ThaMDaka anubhavI. kapila rAjA ne nagarajano paNa AnaMda pAmyA. //pA dhammilarAjAvimaLArANI, kamalA mAtA Adi parivAre samakita sahita bAra vratane uccaryA. gurune vAMdI sahu parivAra potAnA ghera AvyA. muni bhagavate anyatra vihAra karyo. //ra6ll A pramANe pAMcamA khaMDane viSe agiyAramI DhALa pUrNa thaI. zrI zubhavIravijayajI mahArAjanA vacanarasane je bhAgyazALI pIze, tenA ghare haMmezAM maMgalamALA haze. //razA copAI khaMDa akhaMDa pUraNa rasa Tharyo, cAra veda upaniSade dharyo, zrI zubhavIra vacanarasa jharyo, paMcama khaMDae pUraNa bharyo. III cAraveda upara pAMcamo upaniSad graMtha dhAraNa kare che. tema A dhammilakumAranA rAsanA cAra veda samAna cAra khaMDa upara pAMcamo khaMDa upaniSada rUpe pUrNa thayo. zrI zubhavIravijayajI mahArAjanA vacanano rasa je khaMDamAM jharyo che te rasathI pUrNa pAMcamo khaMDa pUrNa thayo. ' Iti zrI tapogacchIya saMvijJa paMDita zrI zubhavijayagaNIziSya paMDita zrI vIravijayagaNibhirviracite zrI dhammilacaritre prAkRtaprabaMdhe paMcamakhaMDaH parisamAptaH sarvagAthA.39rA. copAI ItizrI tapagaccha saMvijJa muni zrI zubhavIravijayajI gaNivaryanA ziSya paMDitazrI vIravijayajI gaNivarathI racAyelo A dhammilakumArano rAsa. prAkRta prabaMdhe paMcamA khaMDe dhammilakumAranuM azva upara javuM. vidyAsAdhaka kAmonmatanI sAdhanA, dhamilanA hAthe mRtyu, cAra yogIno jhagaDo, karbaTa gAmamAM praveza, auSadhi yukta paMkho banAvavo, vrata paccakakhANanA phaLane batAvatA vijayasenasUri ma. sA. te upara ratnazekhara rAjAnI kathA. A saghaLI vAto jemAM varNavI che, te pAMcamo khaMDa samApta thayo. sarvagAthA li39rA khaMDa - 5 nI DhALa : 11 samApta Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha SaSTha khaMDa prAraMbha -: dohA : nayana jugala kajjalakalA, bhAlasthala kAzmIra, mukha taMbole vAsIyuM, vINA2va gaMbhIra. // 1 // pRthu TitaTa hATakamaya, kAMcI kAMtI saphAra, sarasatI bhArati praNamIe, umuktAphaLa hAra. // 2 // pUraNa paMcama khaMDa e, sAthe cakrI nareza, paNa chaThTho sAdhyA vinA, cakra na zAla praveza. IIII teNe have chaThTho varNavuM, suNo zrotA loka, dakSasabhA vikasita hue, jema praha samaye koka. // 4 // eka dina maMdira mALIe, ciDhuMdizi pavana agAza, tihAM beThA dhammilakumAra, sukhabhara nija AvAza. // 5 // eNe avasara AkAzathI, utarI kanyAM eka, jANe camakatI vIjaLI, na kare najaranI Teka. // 6 // te vidyAdhara kanyakA, tejarUpa atireka, AvI sanmukha kuMvarane, ubhI kahe suviveka. ||lA rAsakartA have kathAne AgaLa kahetAM mA sarasvatInI upAsanA kare che, jenA nayanayugalamAM kAjala ane lalATe kAzmIranA kesarano cAMllo zobhI rahyo che, jenuM mukhakamaLa taMbolathI vAsita che, jenA hAthamAM vINA rahelI che je vINAno gaMbhIra avAja havAmAM prasarI rahyo che. II1 // vaLI jenA vistRta kaTitaTa upara suvarNamaya kaMdoro suMdara evI kAMtithI zobhI rahyo che, jenA u2 upara muktAphaLano hAra zobhI rahyo che. jJAnaprakAzane karatI evI mA sarasvatIne huM namaskAra karuM chuM. // 2 // cakravartI rAjA pAMca khaMDa (bharatakSetranA)ne sAdhe che. paNa jo te rAjA chaThThA khaMDane na jIte to.. to... cakraratna cakrazALA (AyudhazALAmAM) mAM praveza na kare, tema kartA kahe che ke meM pAMcakhaMDa caritranA varNana karIne pUrNa karyA, paNa te caritrane kahevA mATe chaThThA khaMDanuM varNana karuM chuM. to he zrotAjano ! tame kAna daIne sAMbhaLo. prAtaHkALe cakora AnaMda pAme, tema sabhAmAM rahelA dakSajano mArI kathAne sAMbhaLIne AnaMdita thaze. II3+45 samyaktvane sAdhato dhammila svarganAM sukhone bhogave che. ekadA potAnA bhavananI aTArIe nirAMte ekalo beTho che. cAre taraphathI pavana maMdamaMda AvI rahyo che. pavananI laherone mANato te sukha anubhavI rahyo che. III) e avasare AkAzamAMthI, AMkhone AMjI nAkhe tevI camakatI vIjaLI jevI kAMtivALI eka kanyA nIce UtarI AvI. // 6 // te vidyAdhara kanyAnuM rUpa atitejasvI hatuM. te kanyA dhIme pagale, vivekapUrvaka dhammilane jotI jotI, tenI sAme AvIne UbhI. IIII 26 Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 308 dhampilakumAra rAsa DhALa pahelI (chela chabIlA naMdanA kuMvara chela jo....e dezI) chela chabIlA suMdara suNa eka vAta jo, kanaka vAlukA nadI jagamAM vikhyAta jo, nehane kAMThe tuma jAvuM kema thayuM jo. tenA kuMvara kahe suNa chela chabIlI nArajI, eka dina kIdho aSe mujha apahAra jo, teNIne veLA re, jalakAraNe gayA jo. rA bhale gayA to dIThuM vanagaMbhIra jo, - muktAphaLa sama nirmaLa pIdhAM nIra jo, paNa vanamAM vidyAsAdhakane kema haNyo jo. all sAdhaka haNIyo pUche che zuM kAja je, paranI vAta karatAM nAve lAja che, paragharanI vAto e jIve naMdakI che. jo nahi hama naMdaki nahi naMdaki mAbApa jo, ama kulamAMhe naMdakInI nahI chApa jo. ' caTakI kema lAgI re, sAcu pUchatAM jo. pA. sAcuM pUcho to zuM sagapaNa lAge che, maramanI vAte moTA uttara bhAge jo, nahi to viNa kAme pUchavuM navI ghaTe jo. mArI viNa kAme navi jAvu koIne ghera jo, saheje maramani vAte pragaTe jhera jo, sagapaNa viNa nathI bolI zakIe evaDuM . llNA sagapaNa zuM lAge che bolo amane jo, evaDuM je duHkha lAge dilamAM tamane jo, aMtarano ghA lAgo mAlama kema paDe . ATalA sAdhaka e mujha vRddha sahodara thAya jo, niraparAdhI haNIyo deI ghAya jo, e vAte kSatrInI lAja vadhe nahi jo. lA. Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa 6: DhALa - 1 309 sAcuM kahyuM paNa pharatAM nadI kinAra jo, tarU laTakatI lIdhI eka taravAra jo, vaMzajAla kApatAM sAdhakane haNyo jo. ./1lI. sahasA ghAta na karavo zastra prahAra jo, lahI taravAra na kIdho kAMI vicAra jo, khaDraga ratana tajIne - nara na rahe vegalo jo. 11|| bhUla paDI amane e saghaLI vAte jo, bhIlla taNI para kAma karavuM asi ghAta che, pazcAttApa thayo te jANe kevalI jo. 12aaaa kevalI to jANe che sarva vicAra jaje, paNa bAMdhava nAve pAcho niradhAra jo, vAta suNI behu behenI snAna karI rahyA cho. 13 viNa aparAdhI haNatAM huM thayo rAMka jo, ' paNa e vAta nathI amAro vAMka jo, : guno karo bakasisa verAlu TAlavuM jo. ./14ll vera nathI tuma sAthe kAMya kaleza jo, ama dilamAMhe vasIyo gurU-upadeza jo, bAMdhavathI prItama adhiko hove nArIne jo. /15 prItama koNa tamAre kanyAveza jo, suNIyo saddagurU pAse zo upadeza jo. tume behu behenI nAma ThAma amane kaho jo. ./16ll mujha bAMdhava vidyAdhara kero rANo jo, mitrasenAne vacane tame sahu jANo che, kAma ajugatuM karIne kapaTe pUchavuM jo. 1NA kapaTa ghaNAM to nArImAM peThAM jo, vaLI koI dina tumane najare navi dIThAM jo, nArI agocara dekhI kema visavAsIe jo. 18 vizvAsI ni:kapaTI che jaganAra jo, nArI vinA nara hAlIno avatAra jo, bIkaNa bhaDakaNa nara te aNa visavAsIyA jo. 1lI Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 380 bhaDakaNa bIkaNa amane jANyA kema jo, navanavI vAta vadaMtAM viSaTe prema jo, sAcAM bolAM mANasane paratIjIe jo. rA juThA bolyAno amane che nema jo, mitrasenAzuM vacane dAkhI prema jo, pUMThethI bhaDakIne nAThA kema gayA jo. // 21 // mitrasenA gaI amane karI saMketa jo, nAThA ame dekhI viparIta vadeta jo, nArI zuM jhaghaDo nara uttama navI kare jo. 22/ prema banyo tihAM jhaghaDAnuM zuM heta jo, mitrasenAe kIdho zo saMketa jo, sAca kaho to AgaLa vAta prakAzIe jo. I // 23 // kheTasutA Azakta rAtI keta jo, halavI sahu rahejo nahi, to dhaja zveta jo, ujvala dhaja dekhIne dezAvara gayA jo. // 24 // mitrasenA mukha sAMbhaLI bAMdhava vAta jo, ame behuM behane navi ciMtyo upaghAta jo, dhammilakumAra rAsa jJAnIne vayaNe re citta upazAmIyuM jo. I // 25 // ame jANuM je nahI amatuma melApa jo, bAMdhava ghAte behune thayo saMtApa jo, mitrasenAe ujjala dhaja halAvyo sahI jo. / / 26 / bhAI muo paNa vaMchita meLo melI jo. saMpe harakhI soLa jaNInI ToLI jo, harkhamade mitrAe dhajapati hAlavyo jo. aa2aa eka eka vacane sAcI vAta rasAla jo, chaThTha khaMDe bhAkhI pahelI DhALa jo, 28 zrI zubhavIra vakhUTo meLo sahu maLyo jo. AkAzamaMDaLamAMthI UtarI AvelI vidyAdhara kanyAnA rUpane kumAra nirakhI rahyo che. viveka jALavIne kanyA thoDIvAra pachI bolI. "o chelachabIlA ! suMdara sohAmaNA rAjakumAra ! mArI vAta sAMbhaLo." kumAra tenA rUpane joto have tenI vAta sAMbhaLavA utsuka banyo. kanyA kahe che "he Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 6 : DhALa - 1 381 paroNA ! kaMnakavAlukA nadI jagatamAM prakhyAta che. te jANo chone ? tenAM kAMThe tame zA mATe gayA hatA ?" kumAra bolyo H re ! chelachabIlI nArI ! mArI vAta sAMbhaLa. ame ghoDA khelAvatA hatA. eka dina vakragativALA ghoDA upara huM beTho. mane khabara na hatI ke ghoDo vakragativALo che. te azvanA haraNe ame te vanamAM pahoMcI gayA. tRSAtura thayelA ame pANInI zodhamAM te nadInA kAMThe pahoMcI gayA. // 2 // oha ! rAjakumAra ! pANI mATe kAMThe gayA te bhale gayA. muktAphala sarakhAM nirmaLa nIra pIdhAM. te paNa sAruM karyuM. tarasa chIpAvIne svastha thayA. AnaMdanI vAta. paNa tyAMthI suMdara vanamAM gayA. te vanamAM vaMzajALa madhye vidyAdhara vidyAnI sAdhana karato hato te niraparAdhIne tame kema mAryo ? III are ! o bALA ! meM sAdhakane haNyo. tevI vAta tAre zuM kAma pUchavI paDI ? pArakAnI vAta karatAM tane zarama na AvI ? huM ! pArakAnI paMcAta (vAta) karatAM A jIvane haMmezAM AnaMda ja Apato hoya che. kumAranI vAta sAMbhaLI te bALA ekadama bolI UThI. koInI vAta karavAmAM amane AnaMda nathI ne niMdA paNa karatAM nathI. amArAM mAtapitA paNa koInI niMdA karatAM nathI. amArA kuLamAM niMdAkhoranI chApa paNa nathI. paNa jyAre tamane sAcuM pUchIe chIe, to tamane ATalo badho caTako kema lAgyo ? he bALA ! tuM sAcuM pUche che ? to te puruSa sAthe tamAre zuM sagapaNa raheluM che ? jethI marmabharI vAta pUchIne jANe moTAne uttara ApavAno hoya tevA javAba mAMge che. nakkI kaMI saMbaMdha haze, nahi to kAma vinA pUchavuM ghaTe nahIM. // 6 // are ! uttama naravara ! kAma vinA ame koInA ghare jatAM nathI. javuM te yogya nathI. saheja paNa marmanI vAta karIe to vinA kA2Ne verajhera pragaTa thAya ane sagapaNa vinA AvI marmabharI vAta zuM bolI zakAya kharI ? ATaluM bolatAM bALA gaLagaLI thaI gaI. IIII re ! kanyA ! tAre e puruSa sAthe zuM sagapaNa che ? amane tuM kahI zake ? tenA pratye dilamAM ATaluM badhuM tane duHkha lAge che ? aMtaramAM lAgelA ghAne ame kevI rIte jANI zakIe ? tame kaMIka vAta tene vize karo to ame jANIe. // 8 // yuvarAja ! te sAdhaka mAro moTo bhAI hato. niraparAdhI evA sAdhakane tame talavAranA ghA thakI haNI nAMkhyo. AvuM akArya ka2vAthI kSatriyanI A AbarU ? re ! paradezI ! AvA kAryathI kSatriyanI AbarU vadhatI nathI. Ill he suMdarI ! tuM kahe che te sAcuM che kharekhara, AvA kAryamAM kSatriyanI AbarU vadhatI nathI. paNa A je kaMI kAma mArAthI thaI gayuM che te ajANatAM thayuM che. vRkSa upara laTakatI eka talavAra mArA jovAmAM AvI. mane kutUhala thayuM ke A vanamAM talavAra kyAMthI ? hAthamAM laIne joI. mane thayuM ke koI bhUlI gayuM che. meM cAre kora tapAsa karI. koI jovAmAM AvyuM nahIM. vaLI mane thayuM ke jouM to kharo A talavAra kevI che ? parIkSA karavA meM vaMzajALamAM ghA karyo. vaMzajALa to kapAI gayuM. paNa aMdara rahelA sAdhakanuM mastaka chedAI gayuM. I // 10 // hAthamAM talavAra laIne dhArane barAbara jovA gayo. to talavAranI dhAra lohIthI kharaDAyelI joI. talavAra hAthamAM laIne jotAM, mane vicAra na Avyo ke "ekadama zasrano prahAra karavo na joIe." koI mANasa khaDgaratna mUkIne dUra jAya nahIM. evo vicAra paNa na karI zakyo. ||11|| he vanasuMdarI ! A sarve vAtamAM amArI bhUla thaI che. asino ghA karIne ame bhillathI paNa halakuM kAma karyuM che. je kAmathI amane ghaNo pastAvo thayo che. amArA haiyAnA baLApAne to eka kevalI bhagavaMta jANe che. e vinA to bIjo koNa jANe ? / / 12 / / yuvAna ! kevalI bhagavaMta to samaya samayanA badalAtA, sarvajanonA sarva vicAro jANI zake che. paNa he rAjakumAra ! mAro baMdhava have nizcayathI pAcho Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 382 dhamilakumAra rAsa AvanAra nathI. maraNanI vAta ame baMne benoe jANI tyAre ame ghaNuM raDyAM ane te pachI baMne benoe snAna karyuM. 13ii. suMdarInI vAta sAMbhaLI dhammila bolyo. te bALA ! viNaaparAdhI tArA bhAIne haNIne kharekhara huM eka garIbaDo thaI gayo chuM. chatAM mAro temAM bIjo koI vAMka nathI. kema ke "mAre tene haNavo" tevo koI bhAva ke IrAdo nahoto. bhavitavyatAnA yoge A vAta banI gaI che. amAro A guno mApha karo ane amArI sAthe manamAM rAkhelI vairanI gAMTha dUra karo. If14 he parAkramI ! tamArI sAthe amAre koI vaira nathI. kheda ke kalezanI vAta nathI. bhAI gayAnuM duHkha to haiye sAle che. paNa vIsaravuM paDaze. kAraNa haiye gurudevano upadeza vasyo che. vaLI strIne to bAMdhava karatAM prItama adhika hoya che. ll1pa re bALA ! tame to bALAvezamAM cho. arthAta tamAro veza to kuMvArI kanyAno che. to vaLI tamAre prItama kevo? A zuM bolo cho? vaLI kahezo ke sadguru pAsethI upadeza zuM sAMbhaLyo? tame be beno, jarA tamArAM nAma kahezo? II16ll mAro bhAI vidyAdhara rAjA che ane A saghaLI vAta mitrasenA thakI tame sAMbhaLI che. chatAM A pramANe ajugatuM kArya karIne manamAM kapaTa dhAraNa karIne ajANyA thaIne mane pUcho cho ? 17 he suMdarI! tuM mane kapaTI zA mATe kahe che? ghaNAM kapaTo to strIonA hRdayamAM hoya che. ThIka ! vaLI tamane to meM kyAreya joyAM nathI. ajANI strIono vizvAsa zI rIte karIe? I18 kahevAya che ke jagatamAM strIo ghaNI vizvAsu hoya che ane niSkapaTI hoya che mATe to strI vinAno puruSa hAlI-mavAlIno avatAra kahevAya che. paNa bIkaNa Darapoka mANasano vizvAsa karavA jevo nathI. 19o. re bALA ! ame Darapoka ane bIkaNa chIe. te tame kevI rIte jANyuM? tArI AvI navI navI: vAto sAMbhaLatAM amane prema Upaje che. sAcAbolA mANasane parakhavA joIe. sAcI rIte oLakhavA joIe. /20aaaa he narottama ! to sAMbhaLI lyo. amAre asatya nahIM bolavAno niyama che. mitrasenA sAthe nadIkAMThe vAto karatAM to ghaNo sneha batAvyo hato. paNa pAchaLathI bhaDakIne, bhaya pAmIne bhAgI kema gayA? /ra1. dhamila bolyo. sAMbhaLa bALA ! mitrasenA amane saMketa karIne gaI hatI. ame vRkSa nIce beThA. tenA IzArA mujaba amAre dUra cAlyA javAno saMketa maLatAM ame cAlyA gayA. uttama puruSo strIo sAthe kadI jhaghaDo karatA nathI. 22aa AvanAra te kanyAnuM nAma vidyutattA hatuM. kumAranI vAta sAMbhaLIne te kahe che. kumAra ! jayAM prema UmaTyo hoya tyAM vaLI jhaghaDAnuM kAraNa zuM hoya? ApaNe jhaghaDatAM nathI. vAta to karavI joIe ne ! ame sarve kanyAo tamArA pratye premane dhAraNa karIe chIe. hA! mitrasenAe tamane zo saMketa karyo hato? te jarA kaho to kharA ! te vAta sAcI kaho to AgaLa vAta karuM 2all kumAra kahe - re bALA ! mitrasenA mane kahI gaI hatI ke vidyAdhara kanyAo tamArA pratye rAgavALI haze to agAzIye lAla dhajA pharakaze. ane jo virakta haze to zvetavarNanI dhajA pharakaze. sapheda dhajA laherAtI joIne ame tyAMthI dUra dUra dezAvara cAlyA gayA. 24 bALA bolI... rAjakumAra ! mitrasenAnA mukhathI ame amArA bhAInI maryAnI vAta jANI. tethI zokasAgaramAM DUbI gayAM. haiyAphATa rudana thayuM. bIjI kanyAo paNa saghaLI raDI. paNa banavAnuM banI gayuM. svastha thayAM. ame baMne benoe snAna karyuM. jJAnInuM vacana yAda AvyuM. bhavitavyatA jevI hatI te banIne rahI. jJAnInuM vacana sAcuM ja hoya. ame zAMta thayAM. terapI Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 6 : DhALa - 2 bhAvi banavAnuM banI ja rahe che enAM mithyA ka2nA2 koI nathI. te sAMbhaLI dhammila bolyo. ame vicAryuM ke bhAInA ghAtathI tamArA saunA haiyAmAM saMtApa upajyo haze. ane haju amAro tamAro meLApa hamaNAM thavAno nahIM hoya tethI mitrasenAe zveta dhvaja pharakAvyo ane te joIne ame dUra dUra cAlyA gayA. // 26 // 383 khecarabALA kahe - he uttama nara ! emAM tenI bhayaMkara bhUla thaI. ame sarvee maLI saMpIne vicAryuM ke te be benIno bhAI gayo. have to jJAnInA vacana mujaba Icchitayoga maLyo che. ema vicArI zokane dUra karI ame tene jaNAvyuM ke tuM jhaTa jA ! temane ahIM teDI lAva. amArA manobhAva jANI mitrasenAe mahela upara jaIne harSanA AvezamAM raktane badale zveta dhajA halAvI. // 27 // arasa parasa baMnenA eka eka vacane rahasyamaya rasALa evI satya vAtane pragaTa karatI A DhALa - chaThThA khaMDane vize pahelI DhALa paNa ahIM pUrNa thaI. zrI zubhavIra vijayajI kahe che vikhUTAM paDelAM sarvenuM ahIM milana thaze. I // 28 // khaMDa - 6 nI DhALa - 1 samApta -: dohA : vighullattAne kuMvara kahe, ame videze jAta, pache aDhAra maLI tame kema jANI te vAta. // 1 // dANA pANI jora che, catura na cityo jAya, pUrvadizi vAMchA kare, pachimadizie sadhAya. // 2 // ISTa melApA saMpaje, kAle kAle joya, te paNa vastu sabhAvathI, niyatapaNuM jo hoya. gA udyama paNa karavo sahI, paNa eka puNya sahAya, dUra dezAvara sajjanAM, vaMchita meLA thAya. // 4 // dhummilakumAra kheca2kanyA vidyutsatAne kahe che. he suMdarI ! ame videze cAlI gayA chIe. te tamane aDhArene khabara zI rIte paDI ? / / 1 / / catura paNa ciMtavI na zake tevAM annajaLa (aMjaLa) hoya che. prANI pUrva dizAmAM javAnI icchA kare che. paNa te pazcima dizAmAM pahoMcI jAya che. A badhuM aMjaLa vinA banI zakatuM nathI. // 2 // tyAM paNa iSTano yoga samaye thAya che. nasIbathI adhika ane samayathI pahelAM koI vastu prApta thatI nathI. vastu svabhAva-arthAt svAbhAvika rIte bhAgyamAM hoya to prApta thAya che. paNa niyamA te vastu maLavAnI hoya to ja maLe, nahi to na maLe. IIII juone ! huM paNa vakragati azva upara Avyo A aTavImAM. pANI mATe gayo tyAM to mitrasenA maLI gaI. teno meLApa thayo. puNyanI sahAya joIe to dUra dezAMtara rahelA sajjanano paNa Icchita meLApa thAya che. // 4 // DhALa bIjI (jhuMbakhaDAnI....e dezI) vighullattA kahe vItI vAto, sAMbhaLo Arya kumAra, mohanarAya mahera karo, mahera karo manamoja dha2I, Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 384 dhammilakumAra rAsa jue vATa te nArI aDhAra...mohana....e AMkaNI vidyunmati Ade savi sahIyaro, beThI huMtI huMziyAra...mohana. // 1 // mitrasenAe vAta karI tava, ame behu kIdha vicAra.. mohana. jJAnI vacana sAcu thayuM sahIyaro, kaMte saphaLa avanAra. mohana. // 2 // ekamanA thaI mitrasenAne, ame mokalI tuma ANe, mohana. harSa divAnI thaI te maMdira, zveta patAkA tANe. mohana. IIII ghaDIya vilaMbI gaI nadI tIre, vanatarU ThAme jotI, mohana. paNa niva dITho mITho mohana, maMdira AvI rotI. mohana. // 4 // pUchyA pache teNe vAta prakAzI, bhUla paDI mujha mohoTI, mohana. saMketa vAta tadA suNI bolyAM, hAthe bagADI bUTI. mohana. IIII mujha ginI hukame tuma jovA, huM calI deza videza, mohana. maLIyo eka nimittiyo mAraga, teNe karI vAta vizeSa, mohana. // 6 // jogI maLI mAragamAM cAre, tujha pati zuM dhare pyAra, mohana. huM paNa gaI teNe vana jihAM jogI, dITho nahi bharatAra. mohana. IIII meM jANyuM je jogI saMge, jogI huo avadhUta, mohana. huM puragAma girivana alaguM, valaNuM jANe bhUta. mohana. II8 gagana calata girizikhara nihAlata, siddha maLyo eka, mohana. jogASTAMga samAdhi veLA, pUchyuM jAgo viveka, mohana. III te kahe karbaTarAyanI beTI, paraNI 2me te sAtha, mohana. pura jAtAM paMtha vicAle, jJAnI maLyA muninAtha. mohana. / / 10 / meM pUchyuM tasa caraNa namIne, jJAnI kahe suNa vAta, mohana. dhammilakumAra jaI caMpAe, TALyo gaja utapAta. mohanaM. 11/ ATha kuMvarI bhayathI ugArI, Ape varI rahyo tyAMhI, mohana. jJAnI vacana suNI gagana calaMtI, huM paNa AvI AMhI. mohana. / / 12 / Aja mano2tha saghaLA phalIyA maliyA prANa AdhAra, mohana. muha mAgyA Aja megha te varasyA, tarasyAM amRta dhAra. mohana. / / 13 / / sukhIyA AgaLa duHkhanI vAto, karavI te savi phoka, mohana. paraduHkha vAte duHkha dhare je, viralA sajjana loka. mohana. // 14 // cakavA cakavI prema vijoge, na kare nizie niMda mohana. jaganara nArI premaviluAM, nirgame rAtri ANaMda mohana. 15|| Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 6 : DhALa - 2 385 sola sakhI sAthe mujha bhaginI, duHkha dharatI haze geha, mohana. tuma ANA lahI dezuM vadhAmaNI, harSita thAze teha. mohana./1ell. kuMvara kahe tame teDI lAvo, saghaLI A vana mAMhI, mohana. vidyullattA tatakSaNa tihAM pohotI detIvadhAI ucchoDI. mohana. 1NA. te sahune kahI vAta te saghaLI, te suNI karata sajAI, mohana. mAtapitAdika kheTa sutAnAM, AvyAM parijana dhAI. mohana. /18 suMdara ratnavimAna racIne, caMpApurI udyAna, mohana. kanakamathI eka mehela banAvI, utarIyA eka tAna. mohana../1lA rAjA rahIyata darzana Ave, jANI sura sAkSAta. mohana. devanaIjala khAne AvyA, karavA pAtika ghAta. mohana. 20. dhammila kuMvara caDhI varaghoDe, corI bAMdhI vizAla, mohana. utarIyA savi sajjana sAkhuM, paraNI kanyA aDhAra. mohana. 21|| khecare kanyA sAthe volAvI, varane kare satkAra, mohana. kanaka ratana Aje bahu deI, rAtri vasyA pura bahAra. mohana. 22aa. ravi udaye vaitADhya sadhAvyA, AvyA kuMvara nija geha, mohana. ramaNI tIsa rame rasa bhelI, dharatI paraspara neha. mohana. l/2all. bhAgyadazA bharapUra vahe jasa, nahi tasa gharamAM kaleza, mohana. jaza ghara puNya dazA paravaDe, tasa ghara kaleza praveza. mohana. 24ll rasabhara ramaNI rahe ANaMda, bAlaka IcchA pura, mohana. laghugurU vinaya vaDe tasa gharamAM, lakSmI vase bharapUra. mohana. 2pA eka ekathI ghara najaro core, vyabhicArI nara nAra, mohana. te dekhI lakSmI lajavANI, jAya rUThI ghara bAra. mohana. ll26ll rAtadivasa nara roSa bharANo, ramaNI upara jeha, mohana. tasa mukha sukha lakSmI navi juve, sove dAdhI deha. mohana. //razI vikasita nayana vadana harakhaMtI, dekhI pati ujamAlA, mohana. lacchI priyA ghara bheLAM maLIne, ramatI karatI cAlA, mohana. 28 dhamila maMdira strI saviramatI. eka ekane daI tALI, mohana. tIsa akarmabhUmine nihALI, lalanA harI laTakALI, mohana. 29 cha khaMDe puNya akhaMDe, dhamilarAsa rasAle, mohana. zrI zubhavIre vivekanI vAto, bolI bIjI DhALe. mohana. 30 Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 386 dharmilakumAra rAsa he suMdarI ! huM cAlyo gayo chuM. te tamo aDhAre kaI rIte jANyuM? jayAre kumAre pUchyuM tyAre vidyutatA kahe che - he AryakumAra ! vItelI vAto sAMbhaLavI che. to kahuM te tame sAMbhaLo ane manathI AnaMda pAmo. he manamohana ! hamaNAM to aDhAre kanyA mArI vATa jotI haze. chatAM TUMkamAM tamane kahuM chuM. vidyutpati Adi ame sahiyaro AnaMdita thaIne beThI hatI. 1mitrasenAne amArA bhAInI khabara levA mokalI hatI. mitrasenA pAchI AvI. ane badhI vAta karI. baMdhu haNAyo jANI amane ghaNuM duHkha thayuM. mitrasenAe kahyuM ke haNanAra puruSane vRkSa nIce UbhA rahevAnuM kahIne huM AvI chuM. have zuM karavuM che ! ame to vicAravA lAgyAM. jJAnI bhagavaMte kahyuM hatuM te vacana Aje siddha ne sAcuM thayuM che. bhAI to gayo. paNa have te ja ApaNo kaMtasvAmI che. tene meLavIne have A avatArane saphaLa karIe. //rA. ame khedane dUra karyo. ame badhI ekamanA eka vicAravALI saMmata thaI. tarata ja mitrasenAne tamArI pAse mokalI. ane kahyuM ke jhaTa jA ! have ApaNA bhAvi patine jaldI laI Ava. tamane karela saMketa anusAra te tyAM na AvatAM mahelanI agAzIye pahoMcI. harSamAM dIvAnI thayelI mitrasenA bhAna bhUlI. raktavarNanI dhajA na halAvatAM zvetavarNanI dhajA pharakAvI dIdhI. 3te pachI ghaNo vakhata thaI gayo. paNa tame na AvyA. tethI te mitrasenA nadInA kAMThe vRkSanI haroLamAM jyAM tame UbhA hatA tyAM pahoMcI. pachI tame na maLyA. vanamAM, vananI lattAkuMjamAM, nadI nALAmAM, te badhI jagyAe pharI pharI joI vaLI. paNa tame kyAMya na maLyA. vRkSa vRkSe pharI pharIne joyuM. paNa priyatama manamohana kyAMye joyA nahIM. bicArI thAkIne pAchI AvI. maMdiramAM AvIne moTe moTethI rovA lAgI. //4 ame saue bhegAM thaIne pUchyuM. "zuM thayuM?" teNe kahyuM, "re ! bena ! mArI moTI bhUla thaI gaI. che. saMketa pramANe lAla dhajAne badale sapheda dhajA pharakAvI. ApaNA priyatama mane jaMgalamAM kyAMye na maLyA. dUra dUra dezAvara cAlyA gayA. eTalAmAM kyAM cAlyA gayA haze. meM ghaNuM ghaNuM badhe joyuM. paNa na maLyA. badhAnI bAjI meM bagADI che." //pA mArI benanA hukamathI huM tamane zodhavA nIkaLI. tamane jovA mATe deza-paradeza cAlI nIkaLI. jatAM rastAmAM eka nimittiyo maLyo. tamAre viSe meM pRcchA karI. amArA manano mAnIto te naravara hamaNAM kyAM che? tyAre nimittike kahyuM. he "AgaLa tame jAva cho to moTuM vana Avaze. e vanamAM cAra yogI vase che. te cAre yogI tArA pati pratye ghaNo sneha dAkhave che. te jogI pAse tAro svAmI hAlamAM che." tethI tyAMthI huM utAvaLI vanamAM gaI. paNa mAtra cAra yogI joyA. tamane na joyA. tethI sahaja ciMtA thaI. have te kyAM gayA haze ? ||6+chI pachI hasatI hasatI dhamilane vidyutatA kahe che ke te vakhate mane vicAra Avyo ke A jogIonI saMgate zuM jogI thaI gayA haze ? bAvA ja banI gayA haze? paNa bAvAnA rUpe pAMca jaNA hovA joIene ! jogI mAtra cAra hatA. tethI vaLI tyAMthI nIkaLI gaI. gAma-nagara-eTa-parvata-vananadInALAM vagere judA judA sthAne jovA lAgI. jANe ke bhUta vaLagyuM na hoya tevI dazAmAM huM badhe jotI hatI. I8 bhUmi upara ghaNuM bhaTakI. pachI tamane kyAMye na bhALyA. pachI to huM gaganamaMDaLamAM pharavA lAgI. tamane zodhavA lAgI. giri-kaMdarA ane zikharo upara caDIne cAre bAju jovA lAgI. tyAre dUra dUra eka siddhapuruSa jovAmAM Avyo. aSTAMgayogane dhAraNa karato te vanamAM rahyo hato. meM te siddhapuruSane paNa tamArA mATe prazna pUchyo. tyAre te kahe huM samAdhi lagAvIne pachI kahuM. huM tyAM sudhI tyAM beThI. yogI samAdhiyukta dhyAnamAM beThA. thoDIvAra pachI mane kahyuM. beTI ! tuM jene zodhe che te hAla karbaTarAjAnI kuMvarIne Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 6: DhALa - 2 380 paraNIne, tenI sAthe sukhamAM vilase che. yogIrAjanI vAta sAMbhaLIne, temanA caraNe namaskAra karI huM AgaLa cAlI. tyAMthI kabaMTa gAme AvatAM vacamAM munibhagavaMtane joyA. nIce (gaganethI) UtarI munivarane vAMdyA. ll9+10nA muni mahArAjane namaskAra-vaMdana karIne viveka jALavI meM pUchyuM. he bhagavaMta! huM je puruSane zodhavA nIkaLI chuM te hAla kyAM che ? ane mane kyAre maLaze? muni mahaMta kahe. "bena ! jene tuM zodhe che te dhamilakumAra hamaNAM caMpAnagarIe pahoMcyo che ane caMpAnagarInA bharyA bajAramAM hAthIe utpAta macAvyo hato te upadrava dhampilakumAre dUra karyo che. /11/ hAthInA utpAtathI bhayabhIta thayelI ATha kanyAone bhayamukta karI che. tene paraNanAro bIjo hato. paNa tene bacAvanAra dhamilane te kanyAo varI cUkI che. te ATheyane paraNIne caMpAmAM rahelo che. jJAnInuM vacana suNI huM AkAzamArge cAlatI atyAre A tamArI sAme AvI UbhI chuM. I/12 he prANAdhAra ! meM Aje tamane pakaDI pADyA. zodhI kADhyA. Aje tame mane maLavAthI mArA mananA manoratha phaLyA che. jema tarasyAne amRtanI dhArA maLe, tema Aje mAre moM mAMgyA meha varasyA che. 13ll. svAmI ! sukhiyA AgaLa du:khiyo duHkhanI vAto kare te nakAmI che sukhamAM rakta hoya tene duHkhanI zI khabara paDe ? paNa pArakAnA duHkhanI vAto sAMbhaLI je duHkhane dhAraNa kare te A jagatamAM koIka viralA ja hoya che. 14 premaviyoge to cakavA-cakavI rAtrie nidrA letAM nathI. paNa te TANe (rAtrie) prema vilubdha naranArIo premamAM Asakta banIne rAtri pasAra kare che. arthAtu premaviladyA cakalA-cakavInA virahanI vedanAne jANI zakatA nathI. 1pa he svAmInAtha ! soLe sakhIo sAthe mArI bena, ghera ghaNA duHkhane dhAraNa karatI haze. tame mane AjJA Apo, rajA Apo to tyAM jaldI pahoMcIne Apa maLyAnI vadhAmaNI ApuM. jethI te sarvene AnaMda thAya. he paradezI tyAM jaIne te badhAne zuM kahuM? 16ll. dhammilakumAra hasato hasato kahe che ke jAo ! rajA ApI. tame te saghaLIne laIne amArA A caMpAnagarInA vanamAM Avo. tarata ja vidyutatA vIjaLIvege AkAzamArga cAlI nIkaLI. jotajotAmAM sahiyaro bhegI thaI gaI. harSa sAthe vadhAmaNI ApI saghaLIye vAto karI. /1NA soLe sakhIo ane potAnI bena bhegI maLIne badhI vAta sAMbhaLI. ghaNI AnaMda pAmI. ne svAmInAtha bolAve che. tethI tyAM javAnI taiyArI karavA lAgI. saghaLI khecara kanyAnA mAtapitAdi saghaLoe parivAra tyAM bhego thayo. sau doDI doDIne AvI gayA. II18 tyArapachI vidyutatAe ratnaracita vimAna taiyAra karyuM. sau parivAra sahita vimAnamAM besIne caMpAnagarInA udyAnamAM AvI pahoMcyA. tyAM suvarNamaya mahelanI racanA karI. te kevo banAvyo che ! 16 dIkarIonAM mAtapitA ane bIjAM paNa svajano sAthe rahI zake tevA alaga alaga oraDA. vidyutattA -vidyutpati baMne beno paNa potAnI mAtA sAthe rahI zake, sarvano samAveza thAya tevA vizALa mahelanI racanA karI. ane saune temAM utAryA. 19o udyAnamAM to vidyAdharano moTo kAphalo Utaryo. tethI moTo kolAhala thayo. te sAMbhaLI nagarajano A apUrva racanAvALo mahela ane sAkSAt devo paNa temane jovA UmaTyA. sau aMdaroaMdara vAto kare che. potAnAM pApa dhovA mATe A devanadImAM (gaMgAmAM) snAna karavA AvyAM hoya tevI A devAMganAo lAge che. 20nA Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmilakumAra rAsa tareha-tarehanI vAto karatAM ghaNA loko bhegA thavA lAgyAM. nagaramAM dhammilakumAranA AvAse DholanagArAM-zaraNAI vAgavA lAgyAM. varaghoDe caDIne vanamAM jyAM mahela che tyAM moTA mAMDavAnI ane corInI adabhuta racanA karI hatI. tyAM kumAra paraNavA mATe AvyA. sAjanamAjana sAthe AvelA dhammilakumAra svajanobrAhmaNa ane agninI sAkSIe te aDhAre kanyAo sAthe caoNrInA pherA pharI paraNI UtaryAM. / / 21 / / varaghoDIyAone kanyAonAM mAtapitAe kanyAdAnamAM dAyajAmAM ghaNuM badhuM dravya AvyuM. sAthe ratno-sonuM-hAthIghoDA moMghAmUlanAM vastro Adi ghaNuM badhuM ApIne varaghoDIyAone vidAya ApI. vidAya pAmelA vararAjA te vanamAM parivAra ane patnIo sahita te rAtri nagara bahAra vanamAM rahyA. I // 22 // 388 sUryodaya thatAM vidyAdhara parivAra vaitADhya giri upara potapotAnA sthAne cAlyA gayA. jayAre dhammilakumAra potAnI aDhAre strIo laIne caMpAnagarIe potAnA AvAse vAjategAjate nagaramAM lAvyA. aDhAre khecara strIo, sAgaradattanI ATha. rAjAnI padmAvatI kanyA ane vimaLA, pachI nAgadattA ne kapilA Ama kula maLI trIsa strIo paraspara snehane dharatI saMge ramatI hatI. dhammila sarva strIo sAthe sukhabhara samaya vItAve che. / / 23 / / jyAM bhAgyanuM parama saubhAgya hoya arthAt puNyodaya joradAra hoya tyAM sukhanI vAta varate che. kaleza-kaMkAsano praveza te gha2mAM hoto nathI. vaLI jenuM nasIba paravArI gayuM hoya arthAt puNya khUTatuM hoya tyAM verajheranAM bIja vavAya che. kaleza-kaMkAsa tyAM saMbhave che. I // 24 // puNyavaMta dhammilakumArane tyAM trIse strIo nAnA-moTAno viveka sAcavatI rahI che te sAthe bIjo paNa ghaNo parivAra che. te paNa ekabIjAno viveka sAcave che. saghaLI ramaNIo raMgabhera AnaMdathI rahe che. jenA gharamAM nAnA moTAno viveka ane vinaya jaLavAya che tenA gharamAM lakSmIno vAsa hoya che. II25 // je gharamAM ekabIjA upara paraspara cora najarathI jovAtuM hoya, arthAt kAmacora hoya, vaLI je gharamAM vyabhicAra jaNAya che. te gharamAM lakSmIno vAsa hoto nathI. / / 26 / / je gharamAM strI-puruSa niraMtara jhaghaDatAM hoya. puruSa haMmezAM roSa karato hoya. te puruSanA mukhane ane sukhane lakSmI kyAreya jotI nathI. arthAt te ghare lakSmI rahetI nathI. II27aaaa vikasita nayanavALI ane harSita mukhavALI evI strI, patinA tejavALA mukhane jotI je ghare hoya tyAM lakSmI cirakALa rahe che. trIsa priyA sAthe vasatA dhammilanA ghare lakSmI paNa ramatI hatI. // 28 // bhUcara-kheca2 bALAo sAthe dhammila svarganAM sukhane bhogave che badhI ramaNIo eka eka tALI detI, garabA laIne 2mI rahI hatI. te jANe ke trIsa akarma bhUminI lalanAone (strIone) haraNa karIne dhammila laI Avyo na hoya tevI lAgatI hatI. tevA te strIonA laTakA caTakA, dhammilakumAra joI rahyo che. II29 rAsanA chaThThA khaMDe, akhaMDa puNyavaMta evA dhammilakumAranA caritranI rasAlI DhALa bIjI, zrI zubhavIravijayajI mahArAje vivekanI vAto kahIne pUrNa karI. / / 30 / khaMDa - 6 nI DhALa : 2 samApta -: dohA : ujvala sukha vilase tihAM, zrI dhammilakumAra, loka kahe e kumaranA, puNya taNo nahi pAra. // 1 // Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 6 : DhALa - 3 389 puNya pariNati hoe bhalI, puNya Rdhi samRddhi, manavAMchita meLA male, puNya hoe navanidhi. //rA. puNayanI vRddhi kAraNe, dInadu:khI uddhAra, dAna supAtre ApatA, caitya mahotsava sAra. Hall caMpAnagarImAM trIsa strIo sAthe rahelo dhammila saMsAranAM sukhone bhogave che. nagaranA loko te kumAranA Azcaryayukta bhAgyanI prazaMsA kare che. kahe che "aho ! juo to kharA ! paradezI paroNA dhampilakumAranuM puNya kevuM lAgyuM che ke tene aDhaLaka saMpatti prApta thaI." ||1 he puNyavAna ! jagatamAM puNyathI navanidhi prApta thAya che. zubha pariNAma paNa jAge che. manavAMchita meLA paNa puNyathI thAya che. sarvavastu puNyane AdhIna che. //rA mATe ja mahApuruSo kahe che ke he bhavyajIvo ! tame sau puNya upArjana karo. dIna-duHkhiyAono uddhAra karo. supAtradAna ApatA raho. vaLI jinamaMdiramAM jinendrabhaktirUpa mahotsava karo-karAvo. A badhAM kAraNo puNyavRddhinAM che mATe puNyano saMcaya karavA dharmanAM kAmo karavA jarUrI che. all DhALa trIjI (mArA vAlAjI ho, huM re gaI mahI vecavA re lo...e dezI) anyadivase rasa rIjhamAM re lo, vidyutmati rati khela, mere mAlaka ho, vimalasenA prate ema kahe re lo, catura cho mohana vela. mere...melo..ll1II melo maLyo re majabUtazuM re lo... e AMkaNI. eka ajugatuM tame kayuM relo, priya pagapUjana dhAra, mere mAlaka ho, nArI satIne pati devatA re lo, svAmIthI savi zaNagAra. mere...melo...rA teNe tume ucita karyuM bhalu re lo, na kare je garIba nAra, mere. teha patine roSe dIyo re lo, nija paga pATu prahAra. mere...melo..llall vimalA kahe hasI he hale re lo, e zuM meM kIdha aDAja, mere. paranArI zokya karI varNave re lo, nAvI pati thaI lAja. mere...melo...jA. vidyutpati vaLatuM kahe re lo, narane hRdayane vasI jeha, mere. nAme vakhANe guNe karI re lo, nArIzuM jaza saneha. mere...melo.../pA paNa tume page-piyu-tADIyo re lo, roSa karI paracaMDa, mere. te tuma pagano ame maLI re lo, karIe kaho zo daMDa. mere...melo..Ill vimaLAM hasI kahe tehane re lo, suNajo savi haziyAra, mere. jo meM prItamane page karI re lo, kIdho na hota prahAra. mere...melo..lNA to tame saghaLI kumArikA re lo, paraNata kayo bharatAra, mere. caraNa amArA pasAyathI re lo, mujha pati tuma priya sAra. mere..melo..ll8ll Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 390 dhammilakumAra rAsa teNe kAraNa tame sahu maLI re lo, leI kusuma ghanasAra, mere. pUjA caraNa mujha caMdane re lo, bhAve leI upagAra. mere...melo..lA sAMbhaLI sarva khuzI thaI re lo, maunapaNe rahI jAma, mere. hAsyavinodanI goThaDI re lo, vAte pUraNa thaI tAma. mere...melo../1nA vidyumnati piyune kahe re lo, kaho mune priyakAra, mere. koNa che vasaMtatilakA IsI re lo, nAme catura vara nAra. mere...melo../15 kuMvara bhaNe bhaya pAmIe re lo, kaMIne caDhe vaLI zIza, mere. ekathI bIhinA AvIyA re lo, have vaLI maLI trIsa. mere...melo../12ll vimaLA hasI kahe sAhibA re lo, dIso bhIrUka vizeSa, mere. nirbhaya ho tamane sadA re lo, bIhazo nahi lavaleza. mere...melo../1all svastha thaIne kaho kathA re lo, haIDAthI kADho bAra, mere mAlaka ho, vAhalesarIne na rAkhIe re lo, bahu dina kArAgAra. mere...melo../14 kuMvara kahe priyA sAMbhaLo re lo, nayarI kuzAgraha cheka, mere. jitazatra tehano rAjIyo re lo, tehanI vezyA eka. mere...melo..1pa nAme vasaMtasenA ache re lo, tAsa sutA guNavAna, mere. nAme vasaMtatilakA bhalI re lo, rUpakalA nidhAna: mere...melo../1lI mujhane ati priya hatI re lo, huM chuM ati priya tAsa, mere. ' ' kAmabhoga ratinI kaLA re lo, jANe vizeSa vilAsa. mere...melo../1al vidyumnati kahe vAlDamA re lo, have hukama jo hajUra, mere. to huM tihAM jaI joIne re lo, Avu ne AnaMdapura. mere...melo...18 vege Avo jaI sAMbhaLI re loka cAlI gagana tatakAla, mere. khaMDa chaThe trIjI kahI re lo, zrI zubhavIre DhAla. mere...melo../1lI. dharmilakumAra - bhUcarI - khecarI strIo sAthe saMsAranAM sukho bhogavI rahyo che. dIvAnakhAnAmAM badhI strIo haLImaLI vArtAvinoda karatI hatI. tyAM khecarastrI vidyutpatie vimaLAne pUchyuM. re sakhI ! tame to catura cho. patine vazIkaraNanI velaDI samAna che. ahIM meLo evo majabUta jAmyo che puNya vinA na bane. 1ii vaLI vidyutpati kahe che bena ! vimaLA ! tame eka moTuM akArya karyuM che. je satI strIne na chAje. pati to prabhu kahevAya. strIno zaNagAra to svAmI che. svAmI hoya tene soLe zaNagAra sajAya. bAkI nahIM. tame te rAte patine lAta mArI te akArya ja kahevAya. patinA paganI to pUjA hoya, tene badale to tame pagethI patine lAta mArI zA mATe ? /rA vimaLA nayano nacAvatI vidyutpatinI vAta sAMbhaLI hasavA lAgI. vidyutpati AgaLa bolI. sakhI ! tame je kArya karyuM te ucita kahevAya? pati garIba, nirdhana, kurUpa, vyasanI, hoya to paNa strI Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 6 : DhALa - 3 391 potAnA bharatArane prabhu samajI caraNanI sevA kare jyAre tame to pagathI pATu mArIne pati upara roSa dhAraNa karyo. garIba strI na kare, tevuM kArya tame karyuM che. III hasIne vimaLA bolI....sakhI ! e to amArI bhUla thaI gaI ? emAM paNa meM akArya zuM karyuM ? svAmIne te TANe e bolavuM yogya hatuM ? vidyutkruti kahe...zuM kahyuM tame ? vimaLA bolI... 'le, tuM to jo ! meM pATuM mAryuM. te vAtanI jANa thaI. paNa pATu kema mAryuM te na kIdhuM ?" "nA ! nA ! svAmIe e nathI kIdhuM .'" vimaLA bolI... "to sAMbhaLa ! ratisukhanA saMyoge patnI AgaLa zokyanA vakhANa karAya ? Ave vakhate AvI vAto karatAM svAmIne zarama na AvI ? / / 4 / / ,, vidyuta bolI - "sakhI ! zarkarAnA nAme vAlukAnI retI zuM guNa karanArI hoya kharI ? strIone maravuM sAruM lAge, paNa zokyanuM nAma nahIM game. paNa tenAmAM kaMI guNa haze to ja tenuM nAma levAyuM hazene ? puruSanA haiye je vasI tenA ja te vakhANa karavAno che. jenA pratye jeno jevo sneha. // 5 // paNa benI ! priyatamanI avajJA tamArAM caraNoe karI che. roSa karIne tamArA page patine tADana karyuM che. mATe e caraNane avazya zikSA karavI joIe.' hA ! e sAMbhaLIne bIjI sakhIo (strIo) tALI pADIne hasatI hasatI kahevA lAgI ke "hA ! hA ! daMDa thavo ja joIe." vidyuta kahe...bena ! jo badhI kahe che ne daMDa thavo joIe. bolo moTI bena ! ame badhI bhegI maLIne tamArA caraNane zuM zikSA karIe ?'' / / 6 / / vimaLA paNa hasatI kahe che..." hA ! tamArI vAta barAbara che. daMDa karavo joIe. jo huM kahuM chuM te tame sau hoMziyAra thaIne sAMbhaLajo. pahelAM tame sarve mArA pagane namaskAra karo. mArA caraNanI pUjA karo." sarve pUchavA lAgI. "vAha ! re ! vAha ! guno tame karyo. paganI pUjA amAre ka2vAnI. kema ?" vimaLA bolI "hA ! mArA paganI pUjA karo. re bhoLI bhaganIo ! tame eTaluM na samajyAM ? jo meM prItamane pagaprahAra na karyo hota to....III sAMbhaLo...jo meM prahAra na karyo hota to...tame badhI ja kuMvArI raheta. jo meM prahAra na karyo hota to tame kayA bharatArane paraNata ? mArA paganA prabhAve tame mArA patine laI lIdho. bolo. mArA pagane pUjavAno ke tADana karavAno ? // 8 // to have tame sau kesara-phUla laI Avo. pachI mArA caraNane prakSAla karIne caMdana kesarathI pUjA karo. phUlapUjA karo. bhAva dharIne pUjA karo. upakArane yAda karo. barAbara !" III yuktiyukta javAba sAMbhaLIne sarva strIo AnaMda pAmI. mane have javAba paNa zuM Ape ? vimaLAnI vAta sAMbhaLI sarve strIo mauna rahI. A rIte ekabIjAnA hAsya vinoda thakI vAto pUrI thaI. / / 10 / vidyutpati have dhammilane pUche che" he svAmI ! kaho to kharA ! koNa che te hoMziyAra zreSTha nArI vasaMtatilakA ? jenuM nAma haMmezAM tamArA jIbha upa2 2me che ?' / / 11 / dhammila potAnA nAka upara AMgaLI rAkhIne hasatAM kahe che. "are ! suMdarI ! cUpa rahe. tenuM nAma na bolIza. A badhI mAMhe vaLI jo koIkane rIsa caDhaze to ? te veLAe ekathI bhaya pAmIne rahyo chuM. to Aje trIsa cho tame. trIsa maLIne bhegI thaI. jenuM nAma detAM ja kopa karyo to vaLI hamaNAM sAMbhaLIne zuM ya kare ! mATe cUpa rahe." / / 12 / / vimaLA bolI, "he mArA sAhIbA ! dekhAo cho to ghaNA bIkaNa ? paNa have AzIrvAda ApuM chuM ke have nirbhaya raho. amArAthI jarAye bIMzo nahIM. / / 13 / have svastha thaIne tamArI vahAlesa2Ine, tamArA haiyAmAM rahelI teNIne Aje bahAra kADho. ame tenI vAta sAMbhaLavA utsuka chIe. kyAM sudhI kArAgAramAM rAkhazo ?'' ||14 / / Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 392 dhamilakumAra rAsa vimaLAnI vAta sAMbhaLI badhI strIo ane kumAra paNa khaDakhaDATa hasI paDyA. hAsyanuM mojuM pharI vaLyuM. dhamila have kahe che he priyAo ! sAMbhaLo. kuzArtapura nAme magadha dezamAM AveluM moTuM nagara che. tyAM jitazatru nAme rAjA che. te rAjAnA nagaramAM eka vaizyA rahetI hatI. II1pI te gaNikAnuM nAma vasaMtasenA che. tene rUpa-kalAnI nidhAna guNavAna evI vasaMtatilakA nAme putrI che. /16nI te vezyAkanyA mane atipriya hatI. huM tene teTalo ja priya hato. kAmabhoga ane ratikaLAmAM te ghaNI niSNAta hatI. huM bAra varSa tenA gharamAM rahyo. huM tenA rUpasamudramAM evo DUbI gayo hato ke ghara-bAra-mAtapitA Adi kuTuMba parivAra bhUlI gayo. 17aa te sAMbhaLI vidyutpati bolI. "he vAlesara ! hevAlama! jo ApanI AjJA hoya to huM tyAM jaIne tapAsa karI AvuM. jene joIne AnaMda pAmuM - ne tarata pAchI AvuM. /18 dhammila kahe, "he priyA ! A tArI sakhIonI anumati to pahelAM levI joIe ne !" ATaluM bolato dhammila vimaLA tarapha joIne hasyo. ne kahe che ke "tame badhI hA pADo to mArI anumati che." vimaLA bolI, "bena ! svAmIne sukha Upaje tema karo. tuM jaldI jA, " saunI anumati laIne vidyumnati tarata ja AkAzamArge kuzAgranagara javA upaDI. chaThThA khaMDane vize zrI zubhavIravijaye vinodanA varNana karatI A trIjI DhALa kahI. ||19o. khaMDa - 6 nI DhALaH 3 samApta -- dohA :viyata jhagati vIjaLI, vinmati mati sAsa; kusagapure jaI jo vatAM, dIThuM maMdira tAsa. ||1|| veSa juvAna puruSa taNo, gaNikA yogya karaMta, dravya sahita gharamAM gaI, adazyarUpa mahaMta. rA' dIThI vasaMtatilakA pati-viraha kRta kRza kAya, tajI zaNagAra jIraNa ati, cIvara malina dharAya. 3. bAMdhI veNI dhyAti, dhammilane eka dhyAna, , narapI nArI pare, na juve teha juvAna. IIkA tava naraveza tajI karI, thaI nijarUpe tyAMhI, kahe tuja pAse mokalI, dhammila kuMvare AMhI. pA huM chuM dAsI tehanI, khabara karavA tajha, preme pAThavI teNe tame, ke zuM kaho cho mujha. dI. ema suNI sahasA uThIne, gADha AliMgana deta, roma roma harakhita thaI, sAdara sneha vaheta. chA AkAzamArge jhagArA mAratI vIjaLInI jema vidyutpati thoDIka vAramAM kuzAgrapura nagare pahoMcI gaI. nagarajanane pUchatAM tarata ja vasaMtasenA vezyAnuM maMdira maLI gayuM. bahAra UbhI UbhI vidyutpati vicAratI hatI. //// khecarIe tarata ja veza parivartana karyuM. dhanavAna puruSano veza lIdho. koI dhanavAna ya, . Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 6: DhALa - 4 393 dhana laIne garikA ghare jAya, te rIte gharamAM to gaI, paNa tyAM jaIne adazyapaNe thaI gaI. kSaNamAM jotI jotI kamarA vaTAvatI AgaLa jaI rahI che. terA vasaMtasenA gaNikAnA maMdiranA pAchalA oraDe beThelI vasaMtatilakAne vidyutpatie puruSaveze adazyarUpe joI. teNe pativirahe saghaLAye zaNagAra tajI dIdhA che. paherelAM vastro paNa malina thaI gayAM che. viyo oganA du:khe enI kAyA darbaLa dekhAya che. 3 vasaMtatilakA potAnA kezakalApamAM (dhampile gUMthelI) veNIne hRdaya upara rAkhIne, dhamilanuM dhyAna dharatI hoya te rIte nIce jamIna para beThI che. have pragaTa thaIne puruSaveze te khecarI vasaMtanI sAme jaIne UbhI. paNa naraSiNI nArInI jema vasaMtatilakA te puruSa sAme najara paNa karatI nathI. vidyutu khecarI to manamAM vicAryA ja kare che. ll4ll te tarata ja puruSaveza tyajIne strIveze vadhAre najIka AvIne UbhI. vasaMte tenI sAme joyuM. vidyutpati kahevA lAgI. "bena ! huM tamane vadhAmaNI ApavA AvI chuM. dhamile ja mane ahIM mokalI che. //pA huM dhammilanI dAsI chuM. tamArI khabara levA AvI chuM. ane tamArI pAsethI premasaMdezo levA AvI chuM. teNe preme kuzaLatAno saMdeza pAThavyo che. tame bolo. tyAM jaIne zuM saMdezo huM ApuM?" ||6|| dhammilanuM nAma sAMbhaLatAM dimUDha thatI vasaMtatalikA sahasA UbhI thaI gaI ane vidyutpatine gADha AliMgana dIdhuM. dhammilanI vAta sAMbhaLI tenA romaroma vikasita ane AnaMdita thayAM. ghaNA AnaMdathI Adara sahita potAnI pAse besADIne pUche che. //zA DhALa - cothI | (sAbaramatIe AvyAM che bharapUra jo, cAre ne kAMThe mAtA ramI vAyAM re e dezI) Asana DhALI vidyutpatIne besArI re, pUche re prANavallabha mAharo kihAM vase, mujhane vichoDI piyu paradezanI veze re, - bhojana kema bhAve re karatAM haze, saMdezo pAmI re dila duHkha ullase III ' mahilA manamelA re, mananA mana rame, kUpanI chAyA re kUpe upazame. e. AMkaNI. vidyumnati kahe duHkhanI velA vItI re, hAlhima vizarAmI re, caMpAe vase, thoDA dinamAM karazuM tuma piyu melA re, paNa AvI velA re kema thaI haze, vAto mane prakAzo re to citta ullase...mahilA /rA vasaMtatilakA bole nagare vaDeza re, surendradhvaja koTidhvaja vyavahArIyo, mAta subhadrA jAo prANa piyAro re, muja ghara ghaTa mAMhI re, dhammila dhArIyo, mohe mujha mArI re citta dhana hArIyo...ma...3 mAtA pitA tasa jaba suraloka sidhAvyAM re, nAvyAM re dhananAM bharaNAM te pache, tava mujha mAtA kahe ekAMte teDI re, choDI kaMta kADho re, e niradhana ache, paMkhI paNa taje re, tarU sUkyA pache...ma...lljhA Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 394 dhamilakumAra rAsa sUkA naI sara chaDe haMsane cakavA re, rAjyathI utarIyo rAjA sevake.. nirgadha kusume bhamaro navi bese re haraNAM paNa na bhaje vana dAdhe thake, ApaNa jAta bhajIe nara dhana Avake...ma..../pA. tava meM kahyuM dhana koDa game eNe dIdhu re, vAridhi vahni vezyA saMtoSI nahIM, paNa dhanavaMta mUrakha zuM huM navi rAcu re, sAcu citta lAgu re mujha ehazuM sahI, lakSaNa guNa dekhI re prIta lAgI rahI...ma...//6ll mayura vikherata pIMcha kahe suNa keDI re, ciraMtana valamAM alaga mata kare, jo jhaMDIza to kRSNa mugaTa zira caDhazuM re, paNa tuM kalA karIne re vanamAM nahIM phare, jagajanatA tene re, bAMDo uccare...ma...//LA tema mAtA e mujha tanano zaNagAra re, jIvaMtAM na choDuM re, huM ene kadA, sAMbhaLI mauna rahI paNa chidra gaokhe re, eka dina snAna karI alato mAgyo mudA, jIraNa ne nIrasa mA detI tadA...ma...ITA. huM bolI alato nIrasa kema dIdho re, mA kahe e dhammila sarIkho lekhIe; IsukhaMDa nIrasa pItyA mokalIyA re, pUchatAM kahe re, pati zuM parakhIe; huM bolI e sama jagate na dekhIe...ma...lA. IcchAe talavaTanA tala maMgAvyA re, talapulI tala viNa mAe mokalI, pUchatAM kahe, dhanatalaviNa pati pUlI re, huM bolI pUlI to bAlaNa valI; dhammilanI mati re, kAme AgalI...ma.../1nA mAya kahe devala ghara lIMpaNa karaze re, meM kahyuM re kRta tuMhI vAyasa pare; mA pUchatAM meM kahI laukika zAstra re, varasI bAra dukAle re dvika bhegA maLe; vAta te vicAre re, jaga bhukhe mare...ma.../11/ ApaNane koNa piMDa dIe eNI velA re, eThuM paNa mIThuM re nara mAMgI jame; gharane gharANA bALaka nArI vece re, sIMce re peTaveTha dina nigame, ghara choDI lajjALu re, paradeze bhame....ma.../1rA vipravaNika paNa asura taNe ghara dAso re, phAMso jhera khAI re, nara nArI mare, tirInara maMsa bhakhatAM jala navi pAve re, jAve re, neha vicchoDI duHkha zare; koTI dhvaja mUchAlA re, dInapaNuM dhare..ma.../1all ApaNa kAkA keNI pare peTa te bharazuM re, tava vRddha kAga bolyo re duHkha dharazo nahIM, . jaladhitaTe kAyaMjala, dvika bhANejA re, tehanI re pAse savi jaIzuM sahI, azanAdika deza re jaladhi matsya vahI..ma.../14 Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 6 : DhALa - 4 maukulI kula jaladhitaTa pohotA kheme re, preme kAyaMjala bolAvatAM, bahu sanmAne nitya jaladhi matsya deve re, pIvAre mIThAjala dekhAvatAM, bAra dukAlI kAkA sukhamAM kADhatAM...ma...||15|| mokalI doya dvikA re, khabara kaDhAvatAM, re bhojana bhakta karAvatAM, pUrvajane poSaNa zrAdha sa2AvatAM...ma...||16|| kahe mAtula se du:khe javuM paDe, khAdhAne sArU re, nIca najara aDe, amane koNe ghAlyA re, ehavA sAMkaDe...ma...||17thI re, balIbhug piMDabhAgI re, nijadeze gayA, huM to guNapyArI re, jethI sukhI thayA, sAMbhaLI mAya kapaTe gaI ANI dayA...ma...||18| thayo sugAla muditajana mudira jharaMtAM re, bhANejane kahe amane loka teDAve re, bhAve kahe bhAMNejA sArasajaladhi vAyasa re, kAka kahe nitya uThI tuma sUMTha sAmuM re, kaTuka vacana ema bolI pAchaLI rAte tuM paNa mAtA tehavI guNa haNanArI re, atirAge raMgANI mujhane jANI re, mAtAe mohoTo occhava mAMDIyo, nAtavarga saMtoSI madirA pAyI re, mujha piyune raNavagaDAmAM choDIyo, 395 chaMDI kema siddhi lIdhI koDIyo...ma....195 veNI baMdha jI2Na bhujaMga smRti ti, gharamAMhe rotI piyara jazomati khema kuzala pUchatAM meM kahI chatI...ma...2nA paNa mAhAro saMdezo jaIne kehejo re, dharaNIne paraNI chaMDI vegalI, tema vaLI navanavI paraNI haze koI nArI re, tehane rakhe vIsArI re, mUkatAM valI, jo jAe lAkhA hai sAkhA na huM calI...ma...||21|| gharane gharANAM vecI mAla khavArI re, piyara deha dhArI re, anna mAgI jame, sakhI sahelI pitarIyA bhojAI re, tehanAM re meheNAM paraNI nitya khame, pritamane zAbAzI paradeze rame...ma...||22|| ema vayaNAM suNI khecarI kahe raho chAnAM re, jaIzuM ame rahejo tume duHkha pariharI, ema kahe gagana calI zubhavIranI pAse re, cothI DhAla chaa khaMDe rasabharI, caturA citta cUMpe gaI caMpApurI...ma...||23|| vivekI vasaMtatilakAe jamIna upara Asana pAtharIne vidyutpattine besADI. pote paNa jamIna upara Asana vinA beThI. pUchavA lAgI. "bena ! tame kuzaLa cho ne ?" pachI patinA samAcAra pUchavA lAgI. "benI kaho. mAro prANavallabha hamaNAM kyAM vase che ? mane choDIne mArA piyu paradezanI vATe cAlyA tajI taMbolane sarasa AhAra nivArI re, tApasiNI jyuM kAyA zoka karaMti re, huM Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 396 dhamilakumAra rAsa gayA. te bhojana kyAM karatA haze? paradezamAM bhojana kema bhAvatuM haze? Aje temano saMdezo maLatAM mArA dilamAM duHkha UbharAI AvyuM che. re mahilA! Aje tAro manameLo thayo che. kUpanI chAyA kUpa (kUvAnI) samAve tema amArI mananI manamAM ja rahI gaI. jenI sAthe manameLa thayo hoya te manamAM ramyA ja kare che." |1| ATaluM bolatAM vasaMta. raDI paDI. vidyutpati kahe, "bena ! kheda na karo. have tamArI duHkhanI veLA vItI gaI che. vizrAma ApanAra vAlama hamaNAM to te caMpAnagarImAM vase che. have TUMkaveLAe tamAro pati sAthe meLApa thaze. paNa bena ! tArI AvI dazA kema thaI ? tamArA premanuM pota prakAzo to haiyuM haLavuM thAya ne kaMIka zAtA thAya. ane mAruM tamAruM citta ullasita thAya." ||rI : vasaMtatilakA bolI. "bena ! A nagaramAM moTo koTidhvaja, vyavahArIo surendradatta nAme zreSThI raheto hato. patinA dharmane anusaranArI subhadrA nAme te zreSThInI patnI hatI. te zreSThIne dhammila nAme putra hato. je mane prANathI pyAro hato. te dhammilane mArA gharamAM ane mArA hRdayakamaLamAM vasAvI dIdho hato. tenAmAM huM mugdha banI. teNe mArA cittane harI lIdhuM. 3 vakhata vahevA lAgyo. ame ekabIjAmAM otaprota hatAM. niyamita mAre ghera tenA gherathI dhana AvatuM rahyuM. kALakrame tenAM mAtapitA devaloka pAmyAM. dhana AvatuM dhIme dhIme baMdha thayuM. bena ! tuM jANe amArI jAta kevI? ame dhananAM lobhI. mArI akkAe mane ekAMtamAM bolAvIne kahyuM ke "beTI ! have A kaMtane choDI de. te have nirdhana thaI gayo che. paMkhI paNa sUkA vRkSane choDI cAlyAM jAya che. jo - sUkAyelAM nadI-sarovarane haMsa ane cakalAMo choDI de che. rAjyathI UtarI gayelo rAjA kyAreka nokara thAya che. sugaMdha vinAnAM puSpo upara bhamarAo paNa bolatA nathI. dAvAnaLathI baLI gayelA vanamAM haraNiyAM paNa rahetAM nathI. arthAt vanane choDI de che. to ApaNe koNa? ApaNI jAta kaI? dhana lAvato puruSa hoya tenuM sevana karIe. dhana vinAnA puruSane palakamAM choDI devo joIe." ||pA mArI mAe je kahyuM te sAMbhaLI huM ghaNI AvezamAM AvI gaI. ne kahevA lAgI. "mA ! tuM zuM bole che? dhamile to ApaNane kroDo game. dhana dIdhuM che. paNa kahevAya che ke vAridhi (samudra), vani (agni) ane vezyA. game teTaluM Apo to te saMtoSa na pAme. paNa mA ! samajI leje ke anya game teTalo dhanavAna hoya, mUrakha ke DAhyo hoya to paNa have huM temAM rAcavAnI nathI. mAruM citta to te dhamilamAM lAgeluM che. tenA guNo tathA suMdara lakSaNo joIne ja mane tenA pratye prIti jAgI che. have huM tene choDIza nahIM. Ill mA! mora paNa vaLagelAM pIMchAne vikhere che, tyAre Dhela kahe che ke "he piyu!" lAMbA samayathI vaLagelA A pIMchAne aLagA karazo nahIM. hA ! jo tuM pIMchAne choDIza to te to kRSNanA mugaTe caDhaze. paNa he piyu! atyAre tuM je kaLA karIne, vanamAM phare che te avasara pharIthI nahIM maLe ane jagatanA loko tane bAMDo kaheze. IINA he mAtA! morano zaNagAra pIMchAM che tema dhamila paNa mArA tanano zaNagAra che. huM jIvIza tyAM sudhI huM dhammilane choDIza nahIM. mArI vAta sAMbhaLI mA mauna rahIne cAlI gaI. gharamAM mane have kazuM ja kahe nahIM. paNa mArAM chidro jovA lAgI. eka divasa snAna karIne meM aLato (copaDavA) mAMgyo. tyAre mane jIrNa ane rasakasa vagarano nIrasa evo aLato Apyo. //8 huM bolI. "mAtA ! nIrasa aLato kema Apyo?" to mA kahe, "A paNa dhammila sarakho samajI lejo . ekavAra mane nIrasa (rasa vagaranA) pIlelA zeraDInA TukaDA mokalyA. tyAre meM pUchAvyuM ke AnuM zuM kAraNa ! tyAre mAe kahevarAvyuM ke "pati jevA parakhajo ." arthAt dhamila paNa AnI jema nIrasa Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 6 : DhALa - 4 390 che. samajI lejo. meM paNa gusse thaIne kahevarAvyuM ke mane A jagatamAM dhammila jevo koI dekhAto nathI. III ekavAra mane talavaTa khAvAnI IcchA thaI to meM dAsI pAse tala maMgAvyA. tyAre mArI mAe tala vinAnI mAtra pULI mokalI. meM kahyuM ke mAre pULI khAvI nathI. tyAre mAe kahyuM ke dhana vinAno pati paNa pULI sa2kho samajaje. tyAre paNa meM kIdhuM ke A tala-mULI pAchI laIjA. tAre bALavAmAM kAma Avaze. mmilanI buddhi to dareka kAmamAM tIkSNa che. tuM AvI sarakhAmaNI karIza nahIM. / / 10 / / kRtaghnI kAgaDAnI kathA H- mA bolI, beTI dhammilanI buddhi zuM ghara-maMdire lIMpaNa karaze ? tyAre huM bolI. mA ! kAgaDAnI jema kRtaghnI na thaIza. dhana AvyuM tyAM sudhI sAruM lAgyuM. ane have te gamato nathI. mA mane pUche che ke beTI ! kAgaDAnI vAta zI che ? meM tene kAgaDAnI vAta saMbhaLAvI. je A pramANe che. laukika zAstramAM eka kathA Ave che. ekavAra bAra varSano dukALa paDyo. badhA kAgaDA bhegA thaI vAto kare che. re bhAIo ! AkhuM jagata bhUkhe mare che. to ApaNe zuM karavuM ? ApaNane koNa ApavAnuM che. mATe vicAro zuM karavuM ? // 11 // A dukALamAM ApaNane koI piMDa Apaze nahIM. mANaso to eMThAne mIThuM mAnIne, mAMgIne peTa bharaze. vaLI gha2, ghareNAM, bALaka ne AgaLa vadhIne nArIne paNa vecI nAkhaze. ema divaso pasAra ka2ze. ane jene potAnI AbarU vahAlI haze to te ghara choDI paradeza cAlyA jaI tyAM raheze. / / 12 / / AvA dukALamAM vANiyA brAhmaNo paNa daityane tyAM dAsapaNuM ka2ze. lajjALu strIpuruSa haze te mAMgI zakaze nahIM. ekAntamAM phAMso khAIne, jhera khAIne jIvana TUMkuM karI nAMkhaze. keTalAka manuSyo ke tiryaMco mAMsa bhakSaNa karaze. paNa sAme pIvA pANI nahIM maLe. bhojana na maLe to pANI kyAMthI maLe ? snehIsaMbaMdhIno tyAga karIne cAlyA jaze. karoDapati je mUchALA mAnavIo duHkha dUra karavA sarovara zodhavA cAlyA jaze. pANI mATe dInapaNAne dhAraNa ka2ze. arthAt karoDo dravya kharcatAM pANI meLavI nahIM zake. / / 13 / / to ApaNe badhA peTa kevI rIte bharazuM ? tyAre eka vRddha kAgaDo bolyo. "re mArA jJAtijano ! sAMbhaLo ! tame koI duHkhane dhAraNa na karazo. samudranA kinAre kAyaMjala nAmano kAgaDo rahe che. je mAro bhANeja thAya che. ApaNe badhA tyAM tenI pAse jaIe. te ApaNane nakkI khAvApIvAnuM Apaze. samudramAMthI mAchalAM pakaDIne ApaNane Apaze. / 14 / vRddha kAgaDAe karelI vAta, bIjA kAgaDAoe svIkArI. ane eka same te sau bheLAM maLI, UDIne samudrakinAre pahoMcI gayA. vRddha kAgaDo kAyaMjalane maLyo. saghaLI vAta karI. kAyaMjala kahe "mAmA ! padhAro. amAre ahIM tamArI AkhI jamAtane utAro. huM badhI ja sagavaDa ApIza. mAmA ! A bhANejane tyAM nirAMte raho. sAmethI teNe Adara sanmAnayukta saune bolAvyA. ane rAkhyA. have niyamita kAyaMjala samudramAMthI mAchalAM pakaDI lAvIne te saune Ape che. pIvA mATe pANInI vAta kare che. samudramAM jyAM mIThA jaLanuM jharaNuM vahetuM hatuM te batAve che. jene tarasa lAge te tyAM jaIne pANI pIe. A pramANe samudrakAMThe kAgaDAnI jamAte bAra varasanA dukALane pUro karyo. // 15 // bAra varasa pUrAM thayAM ane varasAda mUzaLadhAre varasyo. sukALa thayo. sarvajano AnaMdita thayA. saue maLIne be kAgaDAne pUrve jyAM rahetA te sthAne mokalyA. te baMne pAchA AvyA. sAro saMdezo lAvyA. have te svasthAnamAM sukALa varte che. vRddha kAgaDo kAyaMjala bhANejane kahe che ke bhANeja ! have sukALa varte che. loko amane pAchA bolAve che. pUrvajonuM poSaNa karavA mATe loko zrAddha sarAve che. amane bhaktipUrvaka bhojana karAve che. / 16 / kAyaMjala kAgaDo kahe ... "mAmA ! tamane ahIM zuM duHkha che ! bhojana-pANI Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 398 dhamilakumAra rAsa ahIM paNa maLe che. javAnI jarUra nathI. tame sau ahIM ja raho." bhANejanI vAta sAMbhaLI nimakaharAma kRtaghnI vRddha mAmo kAgaDo kahe che. "re! bhANeja ! savAra paDe ane amAre haMmezAM khAvAnA kAraNe nIcuM jovuM paDe, tamArI pUMTha jovI paDe che. AvI sAMkaLe amane ahIM baMdhAI rahevuM na game ? ahIM rahevAnI badhA nA pADe che. ll17ii .. A rIte A kAgasamudAye kazI gaNanA na karI. piMDa khAvA mATe pAchalI rAte potAnA vatana tarapha saghaLAye kAgaDA cAlyA gayA. kathA pUrI thatAM dIkarI mAne kahe che "mA ! tuM paNa pelA kAgaDA jevI kRtanI che. tuM tenA avaguNa jonArI che. meM to tenAmAM guNo ja joyA che. tenA snehamAM huM ghaNIja sukhI chuM. mArAM, vacano sAMbhaLI mArI mA haiyAmAM kapaTa rAkhI, hoTha upara dayA dAkhavI cAlI gaI. 18 dhammilanA premapAzamAM huM baMdhANI chuM rAgamAM raMgANI chuM evI pAkI khAtrI thatAM mArI mAe peMtaro racyo. mAre AMgaNe moTo mahotsava mAMDyo. jJAtijanone jamADyA. paherAmaNI ApI saMtoSyA. chelle saune madirApAna karAvyuM. amane caMdrahAsa madirA ApI. ame baMne jaNAM tarata ja ghenamAM paDI tyAM ja sUI gayAM. aDadhI rAte mArA patine sUtelAM ja UMcakIne vanavagaDAmAM mukAvI devarAvyo. jANe suvarNanI siddhine choDIne, koDIyo laIne mUrkha AnaMda pAme, tema mArI mA AnaMda pAmI. //19o bena! jyAre madirAno nazo Utaryo ne huM bhAnamAM AvI to mArA priyatamane na jotAM huM bebAkaLI thaI gaI. nakkI mArI mAe ja mAruM sukha chInavI lIdhuM. tyArapachI meM suMdara ane sarasa AhArane choDI dIdho. taMboLano tyAga karyo. A veNIbaMdha mArA svAmIe karela che. te jIrNa thaI che ne sarpanI jema laTake che. paNa meM te veNIno tyAga karyo nathI. tapasvinInI jema huM kAyA zoSavI rahI chuM. huM ahIM rahuM chuM. jayAre jazomatI piyaramAM rahe che. tame kSemakuzaLatA pUchI to ame amArI ApavItI karuNa dAstAna suNAvI. 20aaaa bena ! have bIjI vAtothI saryuM. paNa amAro saMdezo, svAmIne jaIne kahejo. pahelI paraNIne choDI. mAbhoma dharaNIne choDI. amane paNa choDI dIdhI. paNa have AgaLa navI navI paraNo tene na choDazo. amArI mAphaka te strIone duHkhI na karazo. satI strIo lAkha (dravya) javA deze. paNa zAkha jALavI rAkhaze. huM kyAreya badalAvAnI nathI. 21 vidyutpati pUche che. bena ! jazomati koNa ? vasaMtA bolI. bena ! zI vAta karuM ! dravyathI khAlI thayelI chelle ghara-ghareNAM vecIne priyatama pAchaLa kurabAna thaI. priyatamanA sukha khAtara sarvadravya vezyA (mArI mA)ne ApyuM ane te satI strI atyAre piyaramAM eka TukaDA roTalA mATe rahI che. kAyAne nibhAvI rahI che bhAbhIonAM maheNAM sahI rahI che. lokonAM ToNAM maheNAM sAMbhaLe che. bicArI ghaNI duHkhI che. paraNetarane ane mane choDIne priyatama paradezamAM lIlAlhera kare che. emane amArI zAbAzI pAThavajo. ll22aa ATaluM bolI vasaMta ekadama raDI paDI. khecarI sAMtvana ApatAM kahe che "bena ! have chAnAM raho. dhIraja dharo. tamAro saMdezo kahIza. tame duHkha choDI daIne dhIrajane dhAraNa karIne rahejo. bane teTalA vahelAmAM vahelAM pati maLe, tane tathA yazomatine sukha thAya tema karIza." ema kahI gaganamArge vidyutmatti cAlI. jotajotAmAM to te caMpAnagarI pahoMcI gaI. chaThThA khaMDane viSe cothI DhALa pU. zubhavIravijayajI mahArAje rasabharI kahI. ||23l. khaMDa - 6 nI DhALa : 4 samApta Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 6 : DhALa - 5 399 -: dohA :vidyutpati vege gaI, dhampilakuMvarane pAsa, mUla cUla mAMDI karI, saghaLI vAta prakAza. /1|| te suNatAM duHkha ullarayuM, nayaNe nIra bharAya, paNa vimalAnA bhaya thakI, vacane navi uccarAya. /rA vidyutpati kahe nAthajI, ma karo zoca lagAra, kuzagapure jAvA taNo, jo hoe dilameM pyAra. Hall to bolo nirbhayapaNe, kuMvara kahe che pyAra, paNa icchA hove sarvanI, to jAvuM jayakAra. llll ema nisuNI khecara sutA, meLavI saghaLI nAra, nija nAyare jAvA taNo, kIdho eka vicAra. //pA kuMvara jaI nRpane kahe, jaIzuM ame nija deza, rAya kahe kema rAkhIe, parUNAgata savizeSa. //dI vIjaLI vege saDasaDATa vidyutpati dhampilakumAra pAse AvI gaI. svAmI vacamAM ne vidyutpati bAjumAM beThI che ene AvelI joIne saghaLI strIo paNa tene vIMTaLAIne vAta sAMbhaLavAnI utsukatAe besI gaI. AmUlathI cUlikA sudhI (mULathI laIne aMta sudhI) saghaLI vAta kahI saMbhaLAvI. 1/ je sAMbhaLIne dhammilanA haiye ghaNuM duHkha thayuM. hRdaya khaLabhaLI UThyuM. nayanomAM nIra bharAyAM. paNa vimaLAnA bhaya thakI dhammila eka paNa vacana na bolyo. //ro dhammilanI sajala AMkho joIne vidyutpati bolI. "svAmInAtha ! svastha thAo. zoka na karazo. ApanI icchA kuzAgrapura nagare javAnI che ? Apa nirbhayapaNe kahI do. llll. - ' A pramANe vidyutpatinI vAta sAMbhaLIne dhammila bolyo. "re devI ? mAre javAnI bhAvanA che. paNa tame saghaLI strIonI IcchA hoya to ne ? sAthe jaIe to AnaMda thAya. jayajayakAra paNa thAya. ane e ja yogya che. ll4o | dhamilanI vAta sAMbhaLIne vidyutpatie sarve strIonI sAme joyuM. saMketathI jANavA mAMgatI hatI ke saunI icchA zuM che ? sarva strIoe saMmati ApI. saune kuzAgrapura javAnI icchA che. sarvanI anumati maLatAM, sarvano eka vicAra thayo. IfpI ke dhamila jenA rAjyamAM raheto hato te rAjA kapilanI rajA levA dhamila rAjadarabAre pahoMcI gayo. kahe che. "he mahArAjA ! amane amArI janmabhUmi yAda AvI che. have amArA nagare javAnI bhAvanA che. to amane rajA Apo. rAjA bolyo. "re paradezI paroNA ! vizeSa zuM kahuM ? paradezIne ke vadhAre rAkhI zakAya? tamArI javAnI icchA che to paroNAne vizeSa zuM kahIe ? Apane mArI rajA che." rajA maLatAM dhammila havelIe Avyo. ane javAnI taiyArI thavA lAgI. All Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 400 dhamilakumAra rAsa DhALa pAMcamI (trIje bhava vIza sthAnaka tapa karI..e dezI). kuMvara sajAI karI purabahAra, deherA taMbu deve, haya gaya ratha pAyaka dala sAthe, vastu avara vara leve re; prANI ! puNyataNI gati dekho, puNya jagatamAM vizeSo re...prA...ll kapilarAya beTI volAve, malaNAM sajajana sahu lAve, dAsI dAsa dIe bahu sAthe, haya gaya subhaTa calAve re...prA...rA ravi zekhara yuvarAja milApe, dIe dhanakaMcana koDI tava zreSThI sasarA dhana deI, vaLIyA namI kara joDI re...mA...lal kheTasutAe vidyAbale racIyo, ratnavimAna vizAla, sarva parikara vAhana sudhAM, beThAM thaI ujamAla re...prA...jA. devavimAna jharukhe beThI, vimalAdika savi nArI, vana giri sara nadI gAma vilokI, vAta kare bahu pyArI re...mA.../pI. kSaNameM kuzAgrapurI vana khaMDe, utaryAM harSa vizeSa viyatacarI vidyAdhara lokane, dUra kizyo paradeza re...mA...Ill. derA taMbU dIyA vanamAMhI, ratnavimAna AkAze, nagaraloka maLI kautuka jotAM, pAmyA citta ullAze re...mAM...llNA surendradatta taNo suta dhamila, bahu varase ghara AvyA, rAja sutA vidyAdhara kumarI, paraNI bahu Rddhi lAvyA re...prA...TA. ema nisuNI aridamana te rAjA, sanmukha AvI tAma, , pura zaNagArI nija ghara teDI, Apyu rehevA dhAma re..prA..lA ratnavimAnanI racanA dekhI, rAya harSa bahu pAve, dhammila maMdira hukame tatakSaNa, nautana rAya karAve re.prA./1lA vezyA vasaMtasenA ghara jAve, te paNa sanmukha Ave, nija beTIne vAta jaNAve, kuMvarane bheLAM milAve re..prA...ll11al meghamayUrI caMdra cakorI, teNI pere harSa bharANI, snAna karI zaNagAra dharIne, aMgo aMge TharANI re...prA./1rA vasaMtatilakA putrI sama gaNe, zAdamana bhUpAla, teNe nija rAjyano bhAga te trIjo, kuMvarane dIe ujamAla re...mA...1 Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 6H DhALa - 5 401 prathama satI paraNe je jazomati, dhanavasu zeThanI beTI, behu kule ujalatA dekhAvI, jaina dharma guNa peTI re...prA.../14o. tehane teDavA kAraNa pote, mAna vadhAraNa sAru, jaI kahe sarva gayAM paNa tuma vaDe, IhAM kane nAma amAruM re..prA...1pa sasarA sAsue Adara deI, nija putrIne volAve, besI sukhAsane nijaghara Ave, vimaLA bhakti karAve re..mA.../1lI trIje hIMse rAjayanI lIlA, 5 abhiSeka karAve, jogIdatta vidyAe sAdhyA, deza avara vaza thAve re...prA.../17l prathama yazomati karI paTTarANI. bIjI vimalA rANI, vidyutpati ne vidyullatA doya, cau abhiSeka TharANI re..mA.../18 vimalasenAnA mAtapitAdika, AvI tihAM savi maLIyAM, beTI bheTI dIe bahu saMpada, kuMvara rajAe valIyAM re..prA.../1lA A bhava arthe kIo khamAsI, AMbela tapa phala vAdhyo, suraramaNI sama ramaNI pAmI, vaMchita sukha savi sAdhyo re...prA...20. chaThe khaDe pAMcamI DhALe, kuMvara vezyA nijadhAma, zrI zubhavIra rasika lokottara, ghara pAme visarAma re...mA..ravA - caMpAnagarInI bahAra DerA-taMbu tANyA. kuMvara javAnI sajAI karavA lAgyo. laI javAnI je sAmagrIo, te taiyAra karIne nagara bahAra taMbUmAM ekaThI thavA lAgI. hAthI ghoDA ratha pAyadaLa, bIjI paNa zreSTha je jarUrI vastuo te lAvIne bahAra mUkavA lAgyA. puNyavaMtA prANIo! puNyanuM pragaTapaNuM juo. khAlI hAthe Avelo dhamila Aje aneka prakAranI Rddhi ane samRddhi pAmyo. vaLI suMdara ramaNIo paNa maLI. kharekhara jagatamAM paNu ja zreSTha che. mATe paryAno saMcaya karo. 1 kapila rAjA potAnI beTa, kapilAne voLAvuM kare che. rAjaparivAra tathA sagA svajanone teDAvIne sahuno meLApa karAve che. chelle dAyajAmAM hAthI, ghoDA, ratha ane subhaTo tathA sevA karavA dAsa-dAsIno parivAra paNa sAthe Ape che. rA. kapilarAjAno yuvarAja ravizekhara, bena kapilAne vaLAvuM kare che. dhammila banevI thayo. te pahelAM yuvarAjano paramamitra paNa hato. chellA milanamAM yuvarAja eka karoDa dhana (suvarNamudrA) benane Ape che. tyAra pachI nagarazreSThI maMtrI sAmata Adi sau kapilA kuMvarIne chelle bheTazuM Ape che. ATha zreSThI kanyA ane nAgadattA Adine ane jamAIne nave zreSThIo dAyajAmAM ghaNuM Ape che. tyAra pachI saune kuMvarIe namaskAra karyA. ane sau potAnA sthAne javA nIkaLyAM. [3to A bAju khecarI strI vidyutpatie, pati dhamilanI AjJA meLavI. vidyAvaDe eka ratnavimAna banAvyuM. je ghaNuM moTuM hatuM. jemAM saghaLuM rahI zake tema hatuM. dAsadAsIo kAmanI rAha jotAM ja UbhAM hatAM. mAlikanI rajA meLavIne saghaLoe sAmAna vimAnamAM mUkavA lAgyAM. subhaTo hAthI-ghoDA ratha ane pAyadaLa ane badhI ramaNIo Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 402 dhampilakumAra rAsa paNa goThavAI gaI. chelle dhamilakumAra vimAna upara caDyo. nagarajano dUra dUra UbhA vimAna ane temAM beThelAM saghaLAMne joI rahyA hatA ne Azcarya pAmatA hatA. svAmInA AdezanI rAha jovAnI hatI. dhamilanI anumati maLatAM vidyutpatie vidyAmaMtra bhaNyo ane upaDavA thanaganI raheluM vimAna havAmAM UDavA lAgyuM. //4 te devavimAnanA jharUkhe beThelI rasabharI vimaLA Adi kautukapriya ramaNIo nIce doDI raheluM nadI - jharaNAM, vana, vAvaDIo, sarovara, gAma-nagarane joI rahI hatI. sarovaranA haMsonI ane vananAM vRkSonI zobhA jotI hatI. UMcA parvato nAnI TekarI jevA lAgatA hatA. sauMdaryane jotAM jotAM vAto karatI hatI. vimAna kuzAgrapura nagaranA udyAnamAM AvI UbhuM. kSaNamAM to sau kuzAgranagare AvI pahoMcyA. vidyutpatie vidyAbaLa udyAnamAM lAvI mUkI dIdhAM. vidyAdharane paradeza ke deza dUra lAgatAM nathI. //pa + 6lii nagaranA loko to A kautukane jovA doDI AvyA. ekabAju DerA-taMbu naMkhAyA. vanakhaMDamAM vimAnamAMthI saghaLI sAmagrI nIce utArI dIdhI ane ratnavimAna vidyAbaLe AkAzamAM jaIne UbhuM rahyuM. A dRzya joIne nagarajano ghaNo AnaMda pAmatA hatA. //zA vaLI loko tareha tarehanI vAto karatA hatA. "ApaNe tyAM pelA surendradatta zeTha hatA. je ghaNI saMpatti dharAvatA hatA. temano dIkaro dhammila che je paradeza gayo hato. ghaNAM varSe ghera Avyo che vaLI eNe to rAjAnI rAjakuMvarIo, vidyAdharanI kanyAo vagere ghaNI kanyAo sAthe lagna karyA che. juo to kharA ! keTalI badhI riddhi laIne Avyo che." |ii ratnavimAnanI racanA joIne rAjA ghaNo harSa pAmyo. zreSThIputra dhammilakumArano parivAra ghaNo moTo hato. Apela AvAsa nAno paDyo. dhammilanI AjJA thatAM tatkSaNa rAjAe dhammilane rahevA mATe navo uttuMga mahela banAvyo. jemAM saghaLI strIo sAthe sarakhI rIte rahI zake. badhI ja vyavasthA navA mahelamAM karAvI. ne dhamilane te navo AvAsa rahevA mATe Apyo. /10nA sau jano vyavasthita goThavAyA. pachI kumAra vasaMtasenAnA maMdire pahoMcyo. kumAra AvI rahyo che jANI vasaMtasenA (akkA) paNa kumAranI sanmukha AvI. kumArano ghaNo AdarasatkAra karyo. ane tarata ja pAchaLa oraDAmAM rahelI dIkarI vasaMtatilakAne saMdezo Apyo. 11 vasaMta paNa harakhe bharANI. meghanA AgamanathI mayura harSe bharAya. caMdranA darzane cakora pakSI AnaMda pAme. tema vasaMtatilakA paNa ghaNI AnaMda pAmI. snAna karIne suMdara vastro paheryA zaNagAra sajyA. harSabharyA haiye paherelAM vastro taMga thavAM lAgyAM. taiyAra thaIne svAmI sAme jatI hatI tyAM ja svAmI dhammila ja sAmo maLyo. sAmo Avato joIne te pAchI pharI. potAnA kamarAmAM dhamilane bheTI paDI. paraspara tana-manamAM samAI gayAM ne sAMtvanA pAmyAM. //rA kuzAgrapura nagaranA rAjA zatrudamane (aridamane) vasaMtatilakAne putrI sama gaNIne, moTA mahotsava yukta dhamilane arpaNa karI. temaja potAnA rAjyano trIjo bhAga dhamilane arpaNa karyo. dhamilanuM gaurava vadhAryuM. 13dhamilakumAranA pitA surendradatte potAnA lAkaDavAyA dIkarAne je prathama kanyA paraNAvI hatI te dhanavasuzeThanI putrI yazomati. hAla potAnA piyara hatI. teNe paNa jaina dharma pasAye; piyara sAsara baMne kuLanI ujjavalatA vadhArI hatI. je jainadharma te yazomatI mATe guNapeTI samAna hato. te dharmanAM pasAthe baMne kuLa ajavALyAM hatAM. dhamilane tenI paNa yAda AvI. 14 Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 6: DhALa - 6 403 te yazomatInuM mAna vadhAravuM joIe, ema samajI vivekI dhamilakumAra tene teDavA mATe pote ja potAnI sAsarIe gayo. yazomatIne ane sAsarImAM sau sabhyone maLyo. dhamila yazomatIne kahe che ke he priye ! tAruM duHkha meM joyuM che ane sAMbhaLyuM che. mArA jevA bedarakAra svAmIne pAmIne teM jiMdagIbhara duHkha sahana karyuM che. mArA aparAdhone tuM mApha kara. yazomatI kahe svAmI ! tame AvuM na bolo. duHkha ke sukha je maLe te mArA pUrvasaMcita karmanA prabhAve che. tamAro koI doSa nathI. dhammila kahe priye ! tuM kharekhara ghaNI guNiyala che. mArA mAtApitA svarge sidhAvyAM. pachI paNa te to mArA sukha sAmuM ja joyuM che. A jagatamAM Aje paNa tArI hayAtI thakI ja mAruM nAma jAgRta rahyuM che. dhanya che tane. 1po dhanavasuzeThe jamAIno Adara satkAra karyo. bheLAM bhojana karyA. tyAra pachI potAnI dIkarI yazomatIne tenA ghera vaLAvI. dhammila yazomatIne sukhAsane besADIne potAnA navA bhavanamAM laI Avyo. vimaLA Adi bIjI strIo paNa tene potAnI moTIbena mAnIne pAye paDI ane tenI bhakti karI. 16ll have aridamana rAjAe rAjayano trIjo bhAga dhammilane arpaNa karyo hato. te rAjaya upara milano rAjyAbhiSeka karyo. sAthe sAthe cAra prakAranuM lazkara tathA bIjI paNa Rddhi kumArane arpaNa karI. yogIe ApelI vidyAvaDe karIne dhammile bIjA paNa ghaNA dezone sAdhyA ane potAne vaza karyA. /17thI prathama priyA yazomatIne mukhya paTTarANI tarIkeno abhiSeka karAvyo. bIjA pade vimaLAno ane te pachI khecarI vidyutpati vidyucttAno ema cAra rANIone paTTarANI pade sthApI. vArApharatI cAreyano abhiSeka thayo. 18aaaa vimaLAnAM mAtapitAne saMdezo maLatAM teo kuzAgrapura nagare AvyAM. putrIne bheTyAM ane AnaMda pAmyAM. jamAIne maLyAM. temaNe ghaNI badhI saMpatti dIkarIne ApI ane dhammilanI rajA laIne potAnA nagare pAchA pharyA. /I19o A bhavamAM karelo cha mAsI AMbelano tapa dhammilane A bhavamAM phaLyo. apsarA sama strIone prApta karI. icchita sukhone pAmyo. 20nA chaThThA khaMDane vize pAMcamI DhALe kuMvare potAnI nagarIe AvIne vasaMtatilakA paNa meLavI. zrI zubhavIravijayajI mahArAja kahe che he rasika jano! lokottara zAsanane vaphAdAra rahe te svagharamAM ArAma pAme. arthAtu. AtmAnA gharamAM zAMti meLave che. 21| khaMDa - danI DhALa : 5 samApta -- dohA :eka dina dhammila rAyane, vasaMtatilakA ema, kahe gatanizi veSAMtare, ratisukha vilakSyA kema nA paNa meM tamane oLakhyA, rati saMbhoge kALa, sAMbhaLI dhammilane mane, pragaTI aMtara jhALa rerA ciMti kahe nArI prate, tamane vismaya heta, huM Avyo vezAMtare, bIjo nahI saMketa Hill ema kahI cite mujha sarUpa, kare koI dhUrata phaMda, mujha nArI abhilAkhIo, vidyAdhara mati maMda I4o Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 404 paNa e duSTane mAravA, ka2vo koI upAya, ciMti ghara pharato bhuvi, siMdUrapUMja dharAya. III mmila ka2 ka2vAlazuM, pUMThe bhramaNa karaMta, dekhI tasa paddhati, te anusAre calaMta // 6 // ghara pesaMtAM dhammile, dIdho khaDga prahAra doya bhAga karI nAkhIyo, garatA kUpa majhAra III bhuvijala zauca karI gayo,, vidyusmRtine pAsa, puruSa vadhA zaMkti mane, nizadina reheta udAsa IIII eka dina maMdira upavane, vRkSa azokane pAsa, puDhavi zilA paTa upare, beTho karata vikhAsa. III pazcAtApa davAnale, tApita hradayakumAra dhammilakumAra rAsa ciMte karavuM navi ghaTe, huM zrAvaka vratadhAra. // 1 // eka dina dhammilarAjA rAjamahelanA dIvAnakhAnAmAM rahelA hiMDoLA upara beThA hatA. bAjumAM vasaMtatilakA beThI hatI. "svAmI ! gaI rAtrie tame veza badalIne mArI pAse AvyA. ane mArI sAthe ratikrIDA karIne sukha meLavyuM. tema kema karyuM ?" ||1|| svAmI ! vezaparivartane paNa ratikrIDAnA AnaMdamAM huM tamane oLakhI gaI hatI. vasaMtanI vANI sAMbhaLI dhammila vicAramAM paDI gayo. aMtaramAM jhALa lAgI. / / 2 / / kSaNamAtra vicArI bolyo. priye ! bIjo koI hetu na hato. phakta tArA mananI gammata khAtara huM veza badalIne Avyo hato. te vakhate dhammile UDato javAba Apyo. III pachI vicAramAM paDyo. nakkI mAruM rUpa dhAraNa karIne AvelA koI dhUrta maMdamativALA vidyAdharanI A mAyAjALa che. jene mArI strIno abhilASa lAge che. II4 / / e duSTane mAravA mATe mAre koI upAya karavo rahyo. vidyAdhara vinA A mahelamAM koI mAnavanI AvavAnI tAkAta nathI, je mArI strI tarapha najara kare. upAya maLatAM ja kumAre mahelane pharatAM cAre bAjue ane AvavA javAnI jagyAe, saghaLI bhUmi upara siMdUra patharAvI dIdhuM. / / 5 / / saMdhyAkALa pachI, hAthamAM khaDga dhAraNa karIne kumAra mahelanI pachavADe chUpAIne rahyo. thoDIvAra mahela pAchaLa bhramaNa karato ne vaLI chUpAI jato. rAtrino keTaloka samaya gayA bAda te duSTa vidyAdhara Avyo. paNa te adazyarUpe Avato hato. tethI cokIdAra ke bIjA koI joI na zake. paNa adRzya hote chate tenA pagalAM siMdUramAM paDyA. sAvadha dhammila paNa tenI pAchaLa Avyo. / / 6 / / mahelanA dvAramAM pesatAM ja dhammile te vidyAdharanA kamaranA bhAge joradAra talavArano ghA karyo. zarIranA be TukaDA thaI jamIna upara paDyo. zeSamAM dhammila bole che. re nIca ! tArI A mardAnagI ! pachI sevakane bolAvIne tenA zarIrane uMcakAvIne kUvAmAM naMkhAvI dIdhuM. IIII lohI kharaDAyelI bhUmi tarata ja sApha karAvI dIdhI. pote paNa zuddha thayo ane pachI vidyutpati pAse gayo. puruSano vadha karyo te manamAM DaMkhyuM. DaMkhathI tenuM citta udAsIna banI gayuM. paNa duSTajanone daMDa karavo ja rahyo. 8 Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - da: DhALa - 1 405 A vAtanI koI strIne khabara nathI. te rIte ThAre paDI gaI. be cAra dina gayA haze ne dhamilakumAra mahelanI pAchaLa rahelA gRha-udyAnamAM azokavRkSa pAse rahelI zilA upara jaIne beTho. manamAM manuSya vadhano DaMkha laIne viSAdabharyo beTho che. III vadhanA dAvAnaLanA pazcAtApathI kumAranuM hRdaya tapI rahyuM hatuM. vicAre che mAre AvuM aghaTita kAma karavuM na joIe. huM vratadhara zrAvaka chuM. mArAthI AvuM na karAya. /10nI DhALa chaThThI (eka same vRMdAvane zAmalIyAjI...e dezI). te same navayauvanA ati raMgIlI, kuca phUlabhara namI tanaDAla, apacchararUpe re ati raMgIlI, dhIme dhIme caraNa Thave, ati 2. camakatI catarA cAla, apa.raMgIlI../1il. raktavaraNa sADI dharI, ati 2. maNitilaka kapAle che, caraNe jhagata kiMkaNI ati 2. kaMcukamaNihIrA teja. apa-raMgIlI..//rA locana kanjalatA jhage, ati re. auSadhIpati mera vadanI, bibAdhAra rada ujalA, ati 2. darzanathI deva prasanna. apa-raMgIlI..3 thova mahaUbhUSaNe, ati 2. bhUdhana rAjita taMbola, AvI ubhI kuMvara chabI, ati 2. jotAM raMga lAgyo cola. apa-raMgIlI...4 vinaya karI ema bolatI, manamohanajI, mujha vAta suNo guNadhAma, manaDuM mohyuM re manamohanajI vaitADhya dakSiNa dize, manamohanajI nagara azoka te nAma, manaDuM mohanajIpA vidyAdhara nara rAjIyo manamohanajI te nAme che mahasena. caMdraprabhA rANI satI manamohanajI behuM sukhIyA prema rasaNa, manaDuM mohanajIdI megharathAbhidha tehane manamohanajI che putra ghaNo avinIta, meghamAlA nAme sutA, manamohanajI huM nRpanI kulavaTa rIta. manaDuM mohanajINI. anyadine mAtA pitA manamohanajI kare beThA aMtaravAta, putra kulakSaNa uThIyo manamohanajI kare kopyo eka dina ghAta. manaDuM mohanajITalA che padArA laMpaTI manamohanajI nAve ehano vizvAsa, aMte jo rAjA thaze, manamohanajI to karaze sarva vinAza. manaDuM mohanajIgalA dhUma agnithI uThIyo, manamohanajI vAdaLaghana padavI pAya, javalanajanakane nAsave, manamohanajI gAjato jala varasAya. manaDuM mohanajI1nA tema durjanabaLa daivathI, manamohanajI lahe lakSmI rAjyavizeSa, prAye pitA bAMdhave prate manamohanajI kare tarjana ghAta kleza. manaDuM mohanajI11/ Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 406 dhammilakumAra rAsa rahIyata paNa rAjI nahi manamohanajI huM nahI dIyu ehane rAjya, koIka narapati Agalo manamohanajI bhogavaze A sAmrAjya. manaDuM.mohanajI|12| rANI kahe suNo nAthajI manamohanajI karo dhArI kAMI upAya, ahi DazI aMgulI chedIe, manamohanajI rahe jIvita to sukha thAya. manaDuM.mohanajIna|13|| kahe nRparANI sAMbhaLo manamohanajI suta dIThe dAjhe deha, vidyA pannatI pUchIe, manamohanajI zo uttara Ape teha. manaDuM.mohanajI][14] rAyeM vidyA pragaTa karI, manamohanajI pUrNatAM bolI ema, suta sAte vyasanI thayo, manamohanajI zo e upara tujha prema. manaDuM.mohanajI||15|| putrI je meghamAlikA, manamohanajI thAze tasa je bharatAra, megharathane jamane ghare manamohanajI te mokalaze niradhAra. manaDuM mohanajI'[16] . tujha pade anya rAjA thaze manamohanajI tehathI vadhase tujha lAja, suta na dIe sukha jIvatAM, manamohanajI te putra nahi ahirAja. manaDuM.mohanajI||17|| ema kahI devI adRzya thaI manamohanajI kahI rAye rANIne vAta, mujha mAtA suNI duHkha dhare, manamohanajI gayuM rAjyane putravidyAta. manaDuM.mohanajI'[18] mujha upara rAge karI, manamohanajI vana giri pura ramaNika ThAya, tihAM jaI khele nizidine manamohanajI paNa mujhane nitya kahI jAya, manaDuM.mohanajI||19| mujhathI rahe nahi vegalo, manamohanajI ehathI huM paNa ghaDI eka, bhAI bahenane ehavo manamohanajI vAte te rAga viveka. manaDuM.mohanajI||20|| Aja thakI trIje dine manamohanajI nIkaLIyo pUchI ema, kuzAgrapure ame jAizuM, manamohanajI tihAM che eka jaNazuM prema. manaDuM.mohanajI[21] hajIya lAge ghara nAvIyo manamohanajI huM AvI neha bharAya, tava meM ihAM ema sAMbhaLyuM manamohanajI nRpa dhammile khaDga haNAya. manaDuM.mohanajI||22|| roSa bharI A vana pharU, manamohanajI tuma darzana dIThuM Aja, roSa gaya rAgI thaI manamohanajI ubhI sanmukha dharI lAja. manaDuM.mohanajI||23|| azaraNa zaraNa have tume manamohanajI suri vacane jhAlyo hAtha, ema kahIne caraNe namI manamohanajI managamato pAmI nAtha. manaDuM.mohanajI|24| gAMdharva vivAhe paraNIyA manamohanajI ghara lAve kuMvara bhalI bhAta, bannIza premadA premazuM manamohanajI sukha vilasaMtA dina rAta. manaDuM.mohanajIna||25|| chaThTha khaMDe e thaI manamohanajI saMpUrNa chaThThI DhAla, zrI zubhavI2 vacana suNI manamohanajI karo vrata paccakakhANa vizAla. manaDuM.mohanajI|26| Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 6 : DhALa - 6 400 ' udyAnamAM azokavRkSa najIka zilA upara beThelA dhammila rAjA ciMtita che. mANasane mAryAnuM haiyAmAM pArAvAra duHkha che. te vakhate koI navayauvanA AkAzamArgethI UtarI AvI. tenA stanarUpI phaLathI zarIra rUpI DALa namI rahI hatI. apsarAne harAve tevuM tenuM rUpa che. AvI rUpavaMtI apsarA jevI te khecarI dhIme dhIme pagalAM mAMDatI, laTakALI cAle cAlatI AvatI teNe joI. //teNIe raktavarNanI sADI paherI che. maNithI jaDeluM tilaka lalATe zobhI rahyuM che. caraNe pILI ghugharIyo jhagArA mArI rahI che. maNi-hIrAthI jaDelo kaMcUka zarIra upara zobhI rahyo che. rA - kAjalagharI rekhAthI AMkho bharelI che. vaLI mukhakamaLa pUrNimAnA cAMda jevuM zobhatuM hatuM. raktavarNA be hoThanI vacce ujajavaLa evI daMtapaMkti jotAM to deva paNa mohI jAya tevuM tenuM rUpa hatuM. 3 thoDAM paNa mUlyavAna AbhUSaNo zarIranI zobhAmAM vRddhi kare che. taMbolathI tenuM raktavarNa baneluM mukha ati zobhI rahyuM che. dhamilakumArane jotAM ja mohita thaI hoya tema te suMdarI kumAra AgaLa AvIne UbhI. dhamila tene jotAM ja stabdha thaI gayo. 4 - kumAra to te navayauvanA jovAmAM digUDha thayo che. paNa te kanyA vinayapUrvaka bolI, he guNanidhi ! mArA manamohana ! mArI vAta sAMbhaLo. tamane jotAM ja mAruM mana tamane mohI gayuM che. kumAra bolyo. "tuM koNa che?" kanyA bolI. "vaitADhya parvatanI dakSiNa zreNIe azoka nAme nagara che. paNa te nagarIno mahasena nAme vidyAdhara rAjA che ene caMdraprabhA nAme rANI che. baMne ghaNAM sukhiyAM che. llll sukhiyA jIvone sukha bhogavatAM putranI prApti thaI. jenuM nAma megharatha che. te putra ghaNo avivekI ane avinIta che. te pachI eka putrI thaI enuM nAma meghamAlA che. te huM kularItie cAlanArI chuM. //7ii eka divasa mArAM mAtApitA (rAjA-rANI) beThAM che. aMtaranI vAta karatAM hatAM. ApaNo putra kulakSaNa dharAve che. koIvAra koSe bharAyo to ApaNo paNa ghAta karI nAMkhe. kaMI kahevAya nahIM. dA. vaLI te padArAlaMpaTa che. teno vizvAsa paNa ApaNane Ave nahIM. ane jo aMte te rAjA thaze; sarvasattA hAthamAM Avaze to sarvavinAza noMtaraze. IIlA agnithI UThelI varALa, (dhUma), ghanaghora vAdaLanI padavI pAme. ane e ja vAdaLa garjanA karato mUzaLadhAra varasAda varasAvIne, tene utpanna karanAra javalana (agni)no nAza kare che. 10. - te ja rIte durjana jano jo bhAgyabaLe lakSmI ke rAjyane meLave che. to prAye karIne te durjana potAnA pitA-bAMdhavanI tarjanA kare che, kleza karanAro thAya che. kadAca ghAta karanAro paNa thAya che. [11aaaa vaLI mArA pitAe mAtAne kahyuM che ke he priye ! ApaNA putrane rAjaya maLe to prajA paNa rAjI nathI. mATe huM tene rAjaya ApavA rAjI nathI. AgaLa vaLI koI bhAgyazALI puruSa haze te rAjaya bhogavaze. l/12/ "svAmInAtha ! mArI vAta sAMbhaLo. kaMIka vicAra karIne upAya zodho. sarpa zelI AMgaLIno cheda karavAthI, paNa jIvita rahetuM hoya to sukhI thAya. mATe AMgaLI chedI devI joIe. /13 rAjA kahe..he priye ! sAMbhaLo. upAya vicArIe. paNa huM to A putrane jouM chuM ne mAro deha ane haiyuM baLI jAya che. zuM karavuM? chatAM ArAdhanA karI vidyAprajJapti prApta karI. pachI tene A vAta pUchavI. te devI je uttara Apaze te pramANe huM karIza. I/14o mahasena rAjAe devInI sAdhanA karI. prajJapti devIne pragaTa thavuM paDyuM. vidyA thakI vidyAdharo badhuM ja meLavI zake. rAjAe kahyuM, "he devI! mAro putra kulAMgAra che. bhaviSya kevuM che?' * prajJapti devI kahe "rAjanuM ! tAro putra sAte vyasanamAM cakacUra che. enI upara tane moha zo? II1pIvaLI Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 408 dhamilakumAra rAsa sAMbhaLa! tane tArA rAjyanI ciMtA che ne ! ciMtA na karIza. tArI putrI meghamAlAno je svAmI (patibharathAra) thaze, te ja tArA putrane yamarAjAne ghera mokalI deze. te nizcayathI jANaje. /16ll tArI gAdIe je rAjA Avaze te tArI AbarU-kIrtine vadhAranAro jANaje pitA jIvatAM jo putra pitAne sukha na Ape, te putra nathI paNa sarpa che. 17ii A pramANe kahIne devI adRzya thaI gayAM. rAjAe saghaLI vAta rANIne kahI. vAta sAMbhaLI mArI mAtAe ghaNuM duHkha dhAraNa karyuM. putra paNa jaze. hA ! hA ! rAjaya paNa jaze. 18 mArA baMdhu megharathane mArA upara apAra prema che. mane tyAMthI laI AvI ahIM vanabhUmimAM suMdara mahela banAvI mane rAkhI che. ane pote vana-parvata nagara jevAM ramaNIya sthaLomAM ramavA cAlyo jAya che. 19o mArI upara atisnehane kAraNe vegaLo kyAreya na rahe. jyAM jAya tyAMthI pAcho AvI jAya ja. bhAIthI huM paNa vegaLI rahetI nathI. amArA bhAI benano nirmaLa sneha hato. ll20gA. he svAmI ! AjathI traNa dina pahelAM te rAtrie nIkaLyo. mane kahyuM ke ame Aje kuzAgrapura nagare jaIzuM. tyAM eka strI sAthe mAre jUno prema che tyAM ame javAnA chIe. //ra1il Aje te vAtane trIjo dina thayo. haju te mAro bAMdhava Avyo nathI. tenA snehathI kheMcAIne ame ahIM bhAIne zodhavA AvyAM chIe. ahIM AvI to sAMbhaLyuM ke dhamila rAjAe khagathI ene haNyo che. //rarA jethI mArA bhAIne mAranAra upara gusso dharIne AvI paNa tamane vanamAM zodhatAM tame ahIM maLyA. tamArA darzana thatAM mAro roSa cAlyo gayo. ane huM tamArI rAgI thaI. ane tamArI sAme lajajAthI UbhI chuM. 23azaraNa evI huM enA tame zaraNarUpa cho. prajJapti devInA vacanathI meM tamAro hAtha pakaDyo che. ane managamatA mananA svAmI maLavAthI Aje aMgo aMgamAM amRta varasyuM che. A pramANe kahIne meghamALA dhamilanA caraNamAM namI. 24 meghamALAnAM snehabharelAM prItiyukta vacana sAMbhaLI AnaMda pAmelA dhamile have gAMdharvavidhithI meghamAlA sAthe lagna karyAM. haiyAno ucATa cAlyo gayo. ane teno hAtha pakaDI haiyA saraso cAMpyo. pachI premapUrvaka potAnA mahelamAM teNIne laI Avyo. A pramANe batrIza premadAno svAmI strIo sAthe svarganA sukho bhogavato dinarAta vitAve che. chaThThA khaMDane vize chaThThI DhALa pUrNa karatAM zrI zubhavIravijayajI mahArAja kahe che ke bhavya prANIo, tame paNa jinezvara bhagavaMte bhAkhelAM evAM tapa-vrata-paccakhANa karo. je tapa Adi karo, te evI daDhatA- pUrvaka karo, jethI phaLIbhUta thAya. //radI. khaMDa - 6 nI DhALa : 6 samApta -- dohA :sukha bhogavatAM svarganAM, vItyo keTalo kALa, vimalasenAe janamiyo, bhUsevadhi sama bALa . janmamahotsava bahulo kIyo, dasa dina nATakazAla, dAna atula detAM vaLI, ghara ghara toraNamAla rA. sajjana varaga saMtoSIne, dina dvAdaza jaba huMta, padmanAbha preme karI, tehanuM nAma diyaMta pAyA : Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 6 : DhALa - 409 ATha varasano jaba huo. dekhI buddhi vizAla, mAtapitA harakhe karI, tava ThavIo nizAla // 4 // udyama gurUmahere bhaNyo, sukalA zAstra aneka, jovana vaya paraNAvIyo, pragaTyo jAma viveka // 5 // putra mitra kAMtAdikA, vinayavaMta parivAra, sukhamAM kAla game sadA, sugurU mahima dila dhAra dA dhummila nRpa batrIza priyA, ekadina karata vicAra. jina vacanAmRta pIjIe, jo Ave aNagAra. // 7 // dhammilano sukhI saMsAra H- dhammilano saMsAra sukhamAM cAlyo jAya che. samayane jatAM vAra lAgatI nathI. strIo sAthe AnaMdathI sukhone bhogavatAM keTaloka kALa vItyo che. sarovaramAM jema kamaLa utpanna thAya che tema vimalasenAe lakSmIne krIDA karavAnA sthAna svarUpa putraratnane janma Apyo. / / 1 / / putrano janma thayo. kone harakha na hoya ? pitA banelA dhammile putrajanmanI khuzAlImAM moTo janmamahotsava karyo. dadina sudhI to nATakazALAmAM nATAraMbha thayo. dAnazALAo kholI. gharaghara toraNa baMdhAvyAM. harakhaghelI bIjI strIMoe paNa mahotsavamAM moTo bhAga lIdho. // 2 // dIkaro bAra dinano thayo tyAre sagAMvahAlAMne AmaMtraNa ApI jamAMDyA. nAtajamaNa karyuM. sarvene saMtoSyA. sarva svajanone te dina bhegA karI svajanonI sAkSIe putranuM nAma padmanAbha rAkhyuM. IIII te bALarAjA ATha varasanA thayA tyAre tenI buddhi ghaNI vikAsa pAmI. bhaNavA mATe dIkarAne mAta-pitAe nizALe mUkyo. // 4 // gurunI asIma kRpA hatI ne vivekavinayI to hato. tethI buddhi ghaNI vikasita thaI. guru mAtra sAkSIbhUta hatA. padmanAbha thoDA samayamAM sakala kaLA ane zAstrano pAragAmI thayo. yauvana avasthA prApta thatAM mAta-pitAe yogya kanyA sAthe padmanAbhanAM lagna paNa karI dIdhAM. keTalI badhI mA-bApanI AkAMkSAo. / / 5 / / puNya prabhAvI dhammilakumAra have putra-mitra-strIo sevakavarga Adi vinayavaMta parivAra sAthe sukhamAM samaya vitAve che. sajjano tenA puNyanI tathA vinayayukta parivAranI ghaNI prazaMsA kare che. A bhavamAM ja karelI tapazcaryAnuM pratyakSa phaLa bhogavI rahyo che. chatAM devaguru dharma kyAreya bhUlato nathI. pitAnI chAyAmAM putra paNa aucitya kArya karato, priyAnI sAthe AnaMdamAM samaya vItAve che. / / 6 / / eka divasa batrIsa priyAo sAthe dhammilarAjA alakamalakanI vAto karatAM karatAM potAnA vicAro jaNAve che. "he priyAo ! hAlamAM vicaratAM jo koI jJAnIguruno bheTo thAya. to vItarAgavANInuM amRtamaya pAna karIe. have to jANe pa2mAtmAnI vANI sAMbhaLavAnI talapa lAgI che." gA DhALa sAtamI (zItala jina sahajAnaMdI...e dezI) vAcaMmaya vinaya vilAsI, sahajAnaMda sukhanA AzI, anupama Agama abhyAsI, muni saghalA gurUkulavAsI......ll salUNA saMta e zIkha dharIe, gurUbhakti sadA anusarIe....e AMkaNI. Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 410 dhamilakumAra rAsa suMdara parikara parivariyA, pratyakSa jJAna-guNadarIyA, avadhi manapajaiva dharIyA, vaibhAragiri samosarIyA...sa.l/rA nAme dharmarUci sUrirAyA, kuzAgra purIvana ThAyA, vanapAla vadhAmaNI detAM, jitazatru dhamila harakhaMtA...sa.lla maMgalanI bherI vajAve, sahulokane ema suNAve, puNya meLA maLyA aNagAra, Avajo sahu sajI zaNagAra...sa.//jI. nagare toraNa baMdhAve, mAraga saghaLA samarAve, paga paga chaMTakAva karAve, phUlagUMja sugaMdhi bichAve...sa.//pA vaLI dhUpaghaTA mahakatI, paMcavarNI dhajA jhalakatI, saje sAmaiyu sahu bhelA, jANe nAve pharI A veLA...sa.//6ll aSTamaMgala jala bharI jhArI, haya gaya ratha bhaTa zaNagArI, ratha batrIza beThI nArI, tema rAya priyA rathadhArI sa.IlNA vADava kSatrI bhaTa jo hA, ibhya kauTuMbika saMbohA, Izvara dhanavaMta samUhA, zeTha senApati sapzavAhA...sa.ll8nA paTTahasti caDhyA doya rAjA, viNA bhuMgala tUra avAjA, cAmara dhaja chatrane tAlA, keI cAle siMhAsana vAlA....sAlA asi kuMta dhanuSa zaravALA, khaMdha leI cale laghubALA, igasaya aTha jogI jaTAlA, keI bole maMgalamAlA..sa./1nA ItyAdika naranI TolI, bharI jhAle galAlanI jholI, vezyAvara nATaka thAta, calanANI taNA guNa gAte...sa./11 jema sUtra uvavAI kahAve, tema jinapare munine thAve, guNavaMta sUri uvajajhAyA, bahuzruta gItAratha rAyA...sa./1rA traNene sAhAmaIyA thA, zira kasabI duzAlA dharAve, nahIM bahuzrutane koI tole, ema ratnazekharasUri bole....sa.1all gItAratha sUri samAna, aMga trIje lahe bahumAna, gItAratha vRSabha kahAve, paramatavAdIne haThAve....sa.ll14mAM bahuzruta tanu zauca vahaMtA, bahumUlAM vastra dharatA, malinAMkamala parihAra, kahe pravacanasAra uddhAra.sa.ll1pa. kahe koI tapasvI ke, sAhamaiyuM, karavuM bhalerU, te mithyA mananA vikalpA, siddhAMte nathI kAMI jalpA...sa.I/16ll Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 6 : DhALa - cha tapasI ajJAnI Tole, valagA murkhane bole, gurUkulavAse e sAcA, ema dharmadAsa gaNi vAcA....sa.17 gItAratha mizrAcAra, navi bhAMkhyo trIjo vihAra, te karatAM gItArtha ANe, zrAvaka karatA sahu TANe....sa.II18 sAhamaiyu sajI saMcarIyA, vaibhAragiri utarIyA, 411 khaMDa chaDhe sAtamI DhAle, zubhavIra vivekI nihAle....sa.||19|| gurunI vadhAmaNI : 'puNyazALIne IcchAno ja vilaMba hoya che'. dhammilane paNa jemanI vANI vinayathI vilasI rahI che, jeo sahajAnaMda sukhanA abhilASI che, jene koInI paNa upamA na ApI zakAya evA anupama AgamanA abhyAsI che, jemano saghaLo parivAra gurukulavAsI che. he snehI sajjano ! AvA gurunI zikhAmaNane dhAraNa karIne haMmezAM gurubhaktino Adara karo. // 1 // vinayavivekathI yukta munionA parivArathI parivarelA, pratyakSajJAnane arthAt mati-zruta-avadhi ane manaHparyavajJAnane dhAraNa karyuM che evA guNagaMbhIra guru bhagavaMta, vaibhAragiri upara samosaryA che. // 2 // '' jitazatru (aridamana) rAjA, ane dhammilakumAra nirAMte beThelA che. tyAM vanapAle AvIne vadhAmaNI ApI. "mahArAjA ! ziSyo praziSyothI parivarelA dharmaruci AcArya bhagavaMta hamaNAM kuzAgrapura udyAnamAM padhAryA che." samAcAra sAMbhaLatAM rAjA ane dhammila AnaMda pAmyA. III tarata rAjasevakane AjJA karI ke "maMgala tUra vajrAvo" ane sahune jANa karo ke puNyayoge pavitra sUrIzvarajI aNagArano yoga (meLo) maLyo che. to sahu zaNagAra sajI udyAnamAM padhAro. // 4 // rAjA ane dhammila potAnA parivAra sAthe javAnI taiyArI karavA lAgyA. nagaramAM toraNo baMdhAvyA. rAjamArgo svaccha karAvyA. zerIe jaLa chaMTAvyAM. sugaMdhIpuSpo bichAvyAM. // 5 // sAmaiyAno ThAThamATha :- zerIe zerIe sugaMdhI dhUpaghaTA maheMkAvI. nagaranA rastAo upara jhagamagatI paMcavarNI dhajAo pharakAvI che. nagaranuM mahAjana bheguM thayuM. sAmaiyAnI taiyArI karI. jANe Avo avasara pharI `maLavAno nathI ema samajI sau sajja thaI gayA che. / / 6 / / aSTamaMgala citarelI sugaMdhI jaLa bharIne jhArIo hAthamAM jhAlI che. hAthI-ghoDA-2tha-subhaTa-zaNagAravAmAM AvyA che. dhammilarAjA paNa ratha zaNagArI, 32 strIone emAM besADI, sAthe rAjAnI paTTarANIo vagerene besADI. guruvaMdana karavA cAlyA. 19nA zUravIra yoddhAonI zreNI baMne bAju cAlI rahI hatI. kauTuMbika puruSo sAMbelA zaNagArI zreSThIonI bAjumAM cAlI rahyA hatA. dhanavAna zreSThIono samUha AnaMdapUrvaka sAthe pagapALA cAlI rahyo che. senApati ane sArthavAha paNa sAthe cAlI rahyA che. sAthe nagarajano paNa joDAyA che. paTTahasti upara jitazatru tathA dhammila baMne rAjAo sAjanamAjana sAmaiyA sAthe udyAna tarapha jaI rahyA che. 8 sAmaiyAnI AgaLa vINA-bhUMgaLa-vAjiMtra vAgI rahyAM che. jeno nAda gaganamaMDaLamAM gAjI rahyo che evo varaghoDo udyAna tarapha AgaLa vadhI rahyo che. baMne bAju cAmaro vIMjhAI rahyA che. sauthI mokhare indradhvaja zobhato hato. keTalAka chatrane dhAraNa kare che. keTalAMka siMhAsano upADIne cAlI rahyA che. III talavAra - bhAlA - dhanuSya-bANa, khabhe laTakAvIne, vezabhUSA karIne keTalAka bALako AgaLa cAlI rahyA che. ekaso ATha jaTALA jogIno veza paherIne maMgalapATha bolatAM cAlI rahyAM che. / 10 / / AvA 29 Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 412 dhammilakumAra rAsa prakAranA kautukane karatAM manuSyanAM ToLAM jaI rahyAM che. vaLI keTalAke to gulAlanI jhoLIo khabhe TIMgAvelI che jemAMthI gulAla kADhIne uDADI rahyA che. zreSTha nATako paNa thaI rahyAM che. bhATacAraNo..guru bhagavaMtonI biradAvalI bolI guNo gAI rahyA che. /11 aupapAtika sUtramAM jinezvaradevanA je rIte sAmaiyAnI vAto lakhI che te rIte munibhagavaMtanuM paNa sAmaiyuM thaI rahyuM che. ahIM koI zaMkA kare ke "jinezvara bhagavAnanI jema, munibhagavaMtonAM paNa sAmaiyAM thAya?" to zAstramAM kahyuM che ke "guNavaMta evA AcArya bhagavaMta (1) upAdhyAya bhagavaMta (2) bahuzruta gItArtha mahArAja (3) A traNanAM sAmaiyAM thaI zake che. II1rA mastake kasabI kiMmatI sAla paNa A traNa guNavaMta munibhagavaMto dhAraNa karI zake che. ratnazekhara sUrI mahArAja kahe che ke "bahuzrutanI tole koI AvI zake tema nathI." trIjA aMga (ThANAMga sUtra) mAM kahyuM che ke gItArtha to AcArya samAna gaNAya che. emanuM ghaNuM bahumAna karavuM joIe. vaLI te to vRSabha samAna paNa che. je zAsananA bhArane vahana kare che. paramatavAdIone haThAve che. ||13-14 vaLI kahe che ke "bahuzrutadhara munibhagavaMta zarIrazuddhi karI zake che. ane bahumUlAM kiMmatI vastrone paNa dhAraNa karI zake che. teone to melAM vastro ane malano parihAra karavAnuM "pravacana sArodvAra"mAM kahyuM che. 1po to vaLI koI prazna kare ke - "tapasvInuM paNa A rIte sAmaiyuM karavuM sAruM ne ?" to. jJAnI kahe che ke "e mithyA mananA vikalpo che. AvI koI vAta siddhAMtamAM kahevAI nathI. II16ll koI tapasvI hoya ane te ajJAnInAM ToLAmAM rahIne, e mUrkhanI pAse bolAve to te mithyA che. paNa jo te gurukuLavAsamAM rahIne kahetA hoya to te sAcA che. evI dharmadAsa gaNinI vANI che. /17ii gItArtha, ane gItArthanI nizrAvALA ema be prakAranA vihAra kahyA che. e sivAyano vihArano trIjo vikalpa (mArga) zAstramAM kahevAmAM Avyo nathI. te tapasvIo jo gItArthanI AjJA pramANe vartanArA hoya arthAtuM, gItArthanizrAmAM rahetA hoya to te tapasvIne zrAvako anusare che. (zrAvako te tapasvIne mAne che) II18 A pramANe zAstrokta sAmaiyuM sajIne rAjA ne dhamila vagere cAlyA. dhIme dhIme sAmaiyuM vaibhAragirie pahoMcyuM. chaThThA khaMDanI sAtamI DhALane vize, zrI zubhavIravijayajI mahArAje dhamilakumAranA vivekIpaNAnuM varNana karyuM. te sAMbhaLIne te zrotAjano ! tame paNa sau vivekane dhAraNa karajo . I19o. khaMDa-6 nI DhALa : 7 samApta -: dohA :- . bhUpati dhamila utarI, dUrathI karata praNAma, abhigama saghaLAM sAcavI, kara dharI zrIphala dAma /1il deI traNa pradakSiNA, bheTa dharI bahumUla, karajoDI stavanA karI, beThA citta anukUla //rI beThI saghaLI parakhadA, guru sanmukha suvinita, rANI batrIsa paNa tihAM, harakhe ullasita citta. Hall, suNavA vaMche dharma te, 5 dhammila kumAra. gurU paNa tehane dezanA, dIe puSkara jaladhAra III Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 6 : DhALa - 8 413 rAjA ane dharmilakumAra udyAnamAM - udyAnamAM pravezatAM rAjA ane dhammile dUrathI gurubhagavaMtane joyA. tarata ja hAthI uparathI baMne nIce UtaryA. nIce UtarI gurudevane be hAtha joDI praNAma namaskAra karyA. pachI gurubhagavaMtanAM darzana-vaMdana karavA parivAra sAthe nagarajano paNa sau sAthe cAlyA. gurubhagavaMtanuM sthAna jayAM hatuM tyAM najIka AvatAM rAjAe pAMca abhigama sAcavavA joIe. mATe khaDaga-chatra(joDA)vAhaNa-mugaTa-cAmara A pAMceya rAjacihnono jitazatru rAjA ane dhamilarAjA baMnee tyAga karI, hAthamAM zrIphaLa ane suvarNamudrAne dhAraNa karI. ./1II zrIphaLa ne suvarNamudrA laIne rAjA vagere gurubhagavaMta pAse AvyA. gurune traNa pradakSiNA ApIne zrIphaLa vagere guru sanmukha mUkIne be hAtha joDI gurubhagavaMtanI stavanA karI. "he gurudeva ! Apa zAMtirUpa samudramAM snAna karanArA cho. paMcamahAvratadhArI cho. zAMta, dAMta, tyAgI, vairAgI cho. chakAyanA rakSaka cho. nava prakAranAM brahmacaryanA pAlanahAra cho. dazavidha yatidharmane pALanAra he gurudeva! Aje ApanuM darzana thayuM. Aje ame dhanya banyAM." stavanA karI hAtha joDI, caraNakamaLanI raja bhAlasthAne lagADI, cittanI ati prasannatA pUrvaka yathAsthAne beThA. //rA. bIjA paNa sAthe AvelA sau gurudevane namaskAra karI vinayapUrvaka hAtha joDI guru sanmukha beThA che. dhammilanI batrIsa strIo rANIo ane nagaranArIo Adi haiyAnA UchaLatA bhAve vinayapUrvaka hAtha joDI namaskAra karI beThI. II rAjA ane dhammila kumAra dharmadezanA sAMbhaLavA utsuka che te gurudeve temanA mukhAraviMda uparathI samajIne, puSparAvartanA meghanI jema madhura avAje dharmadezanA ApavAnI zarU karI. II4ll - DhALa AThamI. (hastinAgapura vara bhalu.e dezI) cetana catarI cetanA, tame ceto citta majhAra re, mohanI madirA chAkamAM, nahi lokottara sukhanA sAra re. nahIM lokottara sukhasAra, karo rUci tattvanI, guNavaMta guNavaMta prasaMta bhadaMta, samaya vedI kahe, arihaMta...e AMkaNI II1|| girisarIdupalanA nyAyathI, kAkatAlIne dRSTAMta narabhava durlabha pAmIyo, nAva bhUla ratanadvIpa jaMta..nA..karo..rA. deza anAraja jaga ghaNA, jihAM dharma akSara nahI doya maNue thayo eLe gayo, zyo narabhava pAmyo soya"zyo..karo..liphall. Araja deze janama huo, paNa Arje anAraja hoya re, bhASA AcAra vaNija kriyA, kula jAta veza gAma joya re. kulakaro..lljhA, kAMIka puNyabaLe karI, lahe uttama kula durlabha alpAyu roge grahuyo, kala pAme paNa zo acaMbakula..karo..l/pA. pUraNa purU pAmIe, kuLa Aya nirAmaya deha pAMca indriya paravaDAM, vaLI AjIvikA sukha geha re..vaLI.karo..llell Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 414 dhammilakumAra rAsa te paNa pAmyuM dullaho, bahuzruta gurUno saMjoga gAma nagara pura jovatAM, nahi saghaLe munino joga re...nahi..karo..thI bhAgya udayathI gurU maLyA, caaMge e dhura aMga re, sAMbhaLavuM siddhAMtanuM, te durlabha gurUne saMga re........karo..||8|| ALasa moha pramAdane, tajI dharma suNe eka citta zraddhA bhAsana ramaNatA, dhare samakita lakSaNa nitya re...dha..karo..||A samasaMvegAdika guNe, vasIyo rasIyo zruta dharma tattva rUci thaI sAMbhaLe, doya bhede dharmano marma re...doya..karo..10nA sarva deza virati thakI, tihAM sarva virati aNagAra caraNa karaNa guNa uttare, mUlabheda mahAvrata dhAra re...mUla..karo..||11|| bhUjala jalaNa anila tarU, A thAvara paMca prakAra duti cauM paNidi maLI, trasa bheda kahyA e cAra re...trasa..karo..125 navavidha jIvanikAyanI, taje hiMsA mana vaca kAya kRta kArita anumodanA, ema bheda ekAzI thAya re...e..karo..ll13|| kAlagike tasa varjItA, arihaMtAdika karI sAkha bIju mRSAvAda ThaMDatA, bhavabhramaNAdika bhaya dAkhya re...bhava..karo..||14|| satya asatya mizratA, e dazavidha tiguNA trIza bAra bheda vyavahAranA, maLI sarva e beMtAlIza re...maLI..karo..||15|| dravyathI kha dravya AsarI, vaLI kSetrathI logAloga dina rAtri kahI kALathI, bhAvathI rAga roSa saMjoga re...bhA..karo..||16|| svAmI jIva gurU jina thakI, adatta caturvidha hoya re, dravyAdikathI coguNA, sola bheda eNI pare joya re...so..karo..ll17ll kAtrika mana vaca taNuM, ekaso cuMmAlIza bheda abrahma varSe munivarA, je TALe bhavabhaya kheda re...je..karo..18/ deha audArika vaikrie, navavADe bheda aDhAra dravyAdikathI coguNA, citta dharatA te aNagAra re...ci..karo..19 navavidha parigraha chaMDatA, pada maMDatAM jayaNA dharata kAla bahu chaThTha guNe, sAtame thova kAla vasaMta re...sA...karo..AravA - sarpa jalaNa giri sAgarU, vyoma tarUgaNa ali mRgasUra padama pavana dharaNI samA, muni bhAMkhe anujoga dvAra re...mu...karo..||21|| Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 6 : DhALa - 8 dezaviratidhara thUlathI, hiMsAnA kare paccakakhANa pAMca moTakAM jUThanAM, paccakhe thUlathI vrata jANa re.......ko..22/ trIje adattAdAnanuM e cothe paradArA nIma icchA pramANe thUlathI, parigraha navavidhanI sIma re..pa...karo..rA dizi parimANe gamana kare, bhoga upabhoga niyama vicAra karmAdAna pannara taje, anartha daMDa parihAra re...a...karo..24 navame sAmAyika nitya kare, dazame vrata saMkhepa thAya re, maMtra baLe jema vIMchInuM, kAMI jhera te DaMke jAya re...kAM...karo..rA bhaMgA asItI oLakhI, poSaha karatAM zubha citta bArame muni ghara teDIne, paDilAbhI jame gRhI nitya re.......karo..||26|| paMca paMca saghaLe vrate, jANI tajavA aticAra 2tha besI mAraga kaTe, tema e vrata mukti vicAra re...te...karo..27NA ekavIza dravya guNa utarA, vaLI paNatIsa guNa sAra bhAvathI sattara je dhare, te pAme bhAvano pAra re...te...karo..28 415 * dAnazIyala tapa bhAvanA, tihAM dAna gRhIne vizeSa re, te paNa bhAve phala dIe, amRtAnuSThAna azeSa re......karo..rA dAna dIyaMtA sAdhune, varabhakti vizeSe nAra re, pAMca koDI sovana taNI, suravRSTi kare tasa dvAra re...su...karo..vA nizrA prAtivelmikI, dekhI teDe muni geha re, khIrakhAMDa paDilAbhatI, kSaNa kSaNa jue uMcu teha re.......karo..||31|| pUchatAM munine kahe, je dIThI vAta azeSa AhA2 sarasa tumane dIyuM, kema vRSTi nahI lavaleza re...kema...karo..II32|| te kahe A sarIkhA muni, tujha sarakhI dAtA nAra vRSTi na thAe dRSada taNI, viNabhakti hRdayamAM dhAra re....viNa...karo..llNA bhAve dIyaMtA bAkalA, laghu kevala caMdanabAla jina gurU vinaya ne tapa kriyA, phaLa vIrya ullAsa vizAla re...phaLa...karo..534A aMtaHkoDAkoDI sAga2e, jaba gaMThI bheda karata jJAnakriyA tava phala dIrya, praNidhAna dizA vikasaMta re....praNi...karo..||35|| tasa kAraNa zrutajJAna che, te to bahuzruta guru Ayatta re, vinaye gurusevA kare, vinayIne guNa saMpatta re....vi...karo..||36|| Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 416 dharmilakumAra rAsa nAhI dhoI nirmala thaI, jema dekhe ArIse rUpa re, bhAva zauca gurUdarzane, pragaTe nija Atama rUpa re...........karo..3NA jJAnadazA gurathI hue, jJAnathI sthiti karmanI nAza kevalI paNa aMte lahe, jJAna upayoge ziva vAsa re..zA...karo..38. ravi zazI maNi dipaka samo, jJAna te viNa kiriyA aMdha ugravihArI tapa tape, te jANo jUTho baMdha re....te...karo...3lA prabhukara dIkSita che ghaNA, paNa jJAnI gaNyo parivAra sUtra payannA jeNe racyAM, te gaNatI cauda hajAra re.te...karo..l4nA jaganATaka jJAnI jue, jeNe cAkhyo ziva AsvAda jJAna leheramAM je rame, zivaramaNI kare tasa yAda re....zi...karo...41 cha khaMDe AThamI DhALa, pUraNa thaI e khAsa zrI zubhavIra vacana suNI, lAho jayakamalA gharavAsa re...la...karo...4rA gurudevanI dezanA :- te cetana ! tamArI cetanAne caitanyavaMtI banAvo. jAgRta karo. cittamAM samajIne tame ceto. moha rUpI madirAnA ghenamAM rahevA jevuM nathI. he bhavyajIvo ! kharekhara ! lokottara evA jinazAsana vinA kyAMye sukhano sAra nathI. jo tamAre lokottara sukhane meLavavuM hoya to tattvamAM rucine dhAraNa karo. he guNavaMto ! prazAMta mudrA jevI che tevA zrI jinezvara bhagavaMto ane Agamone jANanArA jJAnI bhagavaMto, ApaNI upara apAra kRpA varasAvIne kahI rahyA che. //lA "girisarI dupala nyAya" - parvata uparathI joradAra varasAdanA mArathI chUTo paDelo patthara, jharaNAmAM taNAto nadInA vaheNamAM AvI athaDAto kuTAto jema goLa thAya che. tevI rIte arthAt "kAkatAlI daSTAMta" thI eTale kAgaDo vRkSanI DAlIe bese, te ja kSaNe DALa paDe. tema koIka puNya jAgRta thayuM ne manuSyabhava maLI gayo che. paNa A durlabha manuSyabhava pharI pharI maLato nathI. jema ke ratnadvIpamAM bhUle gayela nAvanI jema A mAnavabhavanI durlabhatA che. mATe he bhavyo ! tene sArthaka karo. rA A jagatamAM anArya dezo ghaNA che. Arya deza mAtra sADIpacIza ja che. anArya dezomAM "dharma" evA be akSarapaNa sAMbhaLavA na maLe. jo manuSyabhava maLe paNa anAryadezamAM maLe to zA kAmano ! jyAM dharma zabda ja sAMbhaLavA na maLe. manuSyabhava maLyo toye zuM? na maLyA barAbara che. mAnavabhava nirarthaka thAya che. llall kadAca anAryane badale AdezamAM janma maLI gayo. chatAM teno AcAra-kuLa-jAti anArya hoya eTale ke nIcakulamAM janma thAya to A zA kAmano ? tenI vANI - vyavahAra - vartana-vepArakriyA A badhuM tenI kuLa-jAti pramANe tene maLe che. tene dharmanI prApti te kuLamAM nathI. vA dharma maLato nathI. jo jo vaLI koI punyabaLe karIne manuSyabhava, Aryadeza uttama kuLa maLI jAya to paNa dIrgha AyuSya maLavuM durlabha che. uttama sAmagrI bhogavavA lAMbA AyuSyanI paNa eTalI jarUra che. pApanA udaye . rogagrasta thatAM alpa AyuSyamAM cAlyo jAya to maLelI uttama sAmagrI zA kAmanI ? //pI koI pUrvabhavanAM pUrNa puNyathI kuLa, dIrgha AyuSya, nirAmaya deha maLI jAya to paNa A jIva pAMce Indriyone Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 6 : DhALa - 8 410 vaza paDelo vaLI AjIvikA dvArA sukhane zodhato, saMsAranA bhogavilAsamAM badhuM hArI jAya che. llll. pUrvanA prabaLa puNya uttama kuLa - dIrdhAyuSya - nIrogI deha. pAMca indriyonI paTutA (saMpUrNa indriyo maLI jAya) maLI jAya..paNa...paNa bahuzruta gItArtha guruno yoga (saMga) maLavo durlabha che. gAma-nagarazahera badhuM ja hoya paNa A badhA sthAne munibhagavaMto maLatA nathI. tethI he puNyavAno ! ghaNA puNya karIne saMpUrNa sAmagrI sAthe guruno yoga paNa sAMpaDe. paNa jJAnI kahe che teTalI vAte kArya pUruM na samajavuM. guru bhagavaMta maLyA pachI cAra aMgo maLavA durlabha che. kayA? (1) manuSyapaNuM (2) zAstra zravaNanI IcchA (3) zraddhA (4) AcaraNa. (saMyamaviSe vIrya phoravavuM) A cAra aMga che te maLavA durlabha che. manuSyapaNu durlabha che. te pachI guru maLI jAya paNa zAstrazravaNanI IcchA durlabha che. I8 puNyodaya thakI A badhA yoganI prApti thAya. paNa jo ALasa-pramAda moha Adi tera kAThiyA vaLagI jAya, naDe (zrIpALa rAjAnAM rAsamAM varNana Ave che, tene choDIne, koI udyama keLavIne jo jIva dharmanuM zravaNa kare, eka citte sAMbhaLe. tyAM sudhI to Ave..paNa pachI te tatvamAM zraddhA thavI ati duSkara che. zraddhA-bhAsana-ramaNatA A traNamAM arthAt darzana jJAna-cAritra traNamAM zraddhA thAya, A ja samyaktvanAM satya lakSaNo kahevAya che. ll samyakatvanAM lakSaNo dhAraNa karato jIva dharmano rasiyo thAya che. zama saMvegAdika guNo meLave che. tattvamAM ruci thatAM baMne prakAranA dharmane sarva virati ane dezaviratinA marmane samaje che. /10nA. sarvavirati dharma, mULathI pAMca mahAvratane dhAraNa kare che. uttara bhede cAritranA sittera, (caraNasittarI), (karaNasittarI) kriyAnA sittera guNone dhAraNa kare che te munibhagavaMtone hoya che. 11 vaLI sarvavirati sAdhu bhagavaMtonA AgaLa vadhI guNone kahe che. pRthvI-pANI-agni-vAyuvanaspatikAya-ekendriya rUpa pAMca sthAvara tathA beindriya - te indriya cauindriya ane pacindriya - A cAra trasanA bheda che..I/1rA pAMca prakAranA sthAvara ane cAra prakAre traNa 9 prakAre jIvo kahyA. A navA prakAranA jIvonI, mana-vacana-kAyathI hiMsA na karavI. eTale navane traNathI guNatAM 9 X 3 = 27 bheda thayA. vaLI te hiMsA huM karIza nahi, karAvIza nahi. karatAM ne sAro (anumodana) kahIza nahiM. 27 X 3 = 81 bheda thayA. A bhedathI je hiMsA thAya. te prANAtipAta (hiMsAnA) no traNe kALamAM arihaMta Adi (arihaMta-siddha-sAdhu-deva ane AtmA e pAMca prakAre) nI sAkSIe hiMsAno tyAga kare. vaLI te ja rIte bhavabhramaNAdika bhayane joIne bIjA mRSAvAdano paNa (aNagAra) sAdhu tyAga kare. ./13 + 14 | satya, asatya ane mizra (satyAsatya) bhASAnA daza daza prakAra hovAthI e traNane dasa sAthe guNatAM 30 bheda thAya. vaLI asatya amRSArUpa vyavahArabhASAnA bAra bheda kahyA che. trIsa ane bAra maLIne mRSAvAdanA beMtAlIza thayA. (dazavaikAlikanA sAtamA adhyayanamAM A vAta mUkI che) A rIte 42 bhede mRSAvAdane sAdhu varSe. arthAt eka paNa bhede sAdhu mRSAvacana na bole. 1po jagatamAM 6 dravyanI prarUpaNA bhagavaMte prakAzI che. dharmAstikAya - adharmAstikAya, AkAzAstikAya, jIvAstikAya ane pudgalAstikAya ane chaThTha dravya-kALa. A cha dravya AzrayI kSetrathI loka ane aloka, kALathI divasa ane rAtri ane bhAvathI rAga ane dveSanA saMyoga vaDe karIne tyAga kare. 16thI vaLI svAmI jIva guru ane tIrthakara ema cAra prakAre adatta kahyA che. ane tene dravyAdika (dravya, kSetra, kALa, bhAva) cArathI guNatAM soLa bheda thAya. te 16 bheda adattanA jANavA. //1NA. Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmilakumAra rAsa vaLI te adattanA soLa bhedane bhUta bhaviSya ane vartamAna e traNa kALamAM mana-vacana-kAyAthI grahaNa na kare. 16 X 3 X 3 = 144 (ekaso cuMmAlIza) bhedano muni tyAga kare. jenAthI bhavabhramaNano kheda TaLI jAya, te abrahmanI vAta munivaro dUrathI varte. 18 // audArIka ane vaikriya zarIre, nava vADe karIne aDhAra bheda, tene dravyAdika cArathI guNatAM AgaLa AgaLa guNAkAra karatAM 18000 bheda kahyA che. te abrahmanA bhedane munivaro tyAga kare. / / 19 / 418 vaLI nava prakAranA parigrahano tyAga karatAM munivaro jayaNAnuM pAlana kare che. chaThThA ane sAtamA guNaThANe vartatAM munivaro chaThThA guNaThANe ghaNo kALa (ghaNo samaya) ane sAtamA guNaThANe thoDo kALa vyatIta kare. / / 20 / vaLI anuyogadvAra AgamamAM, sarpa-agni-parvata-sAgara-AkAza-ghaTAdAra vRkSobhamaro-mRga-sUrya-kamaLa-pavana ane pRthvI samAna munivarone kahyAM che. eTale je je upamAmAM je je guNo che te uttama guNothI munine navAjyA che. sarvavirati dharmane dharanAra munibhagavaMtomAM A guNo varte che. / / 21 / / dezaviratidharane (zrAvakane) upara batAvela pAMca vrato skUlathI hoya che. te hiMsAnAM tathA moTAM pAMca juThANAMnA paccakakhANa kare. / / 22 / / trIje adattAdAna, cothe paradArA gamanano niyama, vaLI nava prakAranA parigrahanI icchA mujaba chUTa rAkhIne bAkInA paccakakhANa (niyama) vrata sthUlathI dhare. // 23 // (pAMca vrata / te pachI traNa guNavratanI vAta) dizAnA gamanAgamanano parimANa (pramANa) kare. sAtamA vratamAM bhogopabhogano niyama vicArIne paMdara karmAdAnane varSe. AThame anarthadaMDano tyAga kare. // 24 // (cAra zikSAvrata) navamA vratamAM haMmezAM sAmAyika kare. dazamA vratamAM dezAvagAsika vratane dhAraNa kare. eTale jema maMtrabaLe vIMchInuM jhera DaMkhanA bhAge ekaThuM thaIne chevaTe nIkaLI jAya che te rIte sthUlathI lIdhelA vratano saMkSepa kare. // 25 // (agiyAramA vratamAM) dezaviratidhara eMzI bhAMgAne jANI, oLakhI, cittamAM zubhabhAvane dhAraNa karato pauSadhavratane kare. vaLI bAramA vratamAM dezaviratidhara gRhastha munine ghera laI AvIne pratilAbhI pachI bhojana kare. A pramANe gRhastha bAravratane dhAraNa kare. // 26 // Ama saghaLAM vratanA pAMca pAMca aticAra jANIne teno tyAga karavo. rathamAM besavAthI mArga kapAya, tema vratanA pAlanathI saMsAramArga kapAya, muktimaMdiramAM pahoMcAya ema jANavuM. 27nA vaLI dravyathI ekavIza guNo (lALu vagere) ane bIjA paNa pAMtrIza guNo zrAvakanA kahyA che. bhAvathI sattara prakA2ne je dhAraNa kare che te bhavano pAra pAme vA bhavasamudra tarI jAya che. II28 // vaLI jJAnI bhagavaMte cAra prakAre dharma kahyo che. dAna-zIla-tapa ane bhAva. jemAM dAnadharma gRhasthane vizeSa prakAre kahelo che. lAbhanuM kAraNa moTuM che. dAnadharmamAM jo bhAva (haiyAnA UchaLatA bhAve devAya) bhaLI jAya to te dAna amRta anuSThAna bane. suMdara phaLane ApanAruM thAya che. 29aa dRSTAMta che...koI eka strIe sAdhune, utkRSTa caDatA pariNAme bhaktibhAve vahorAvyuM. (supAtre dAna ApyuM.) to te strInAM gharanA AMgaNe devoe pAMca kroDa suvarNanI vRSTi karI. / / 30 / bAjumAM rahetI paDozaNe A joyuM. anya divase tene paNa koI muni bhagavaMtane ghera bolAvyA. khIrakhAMDa vagere uttama AhAra ApatI jAya che ane vAre vAre te UMce jotI jAya che. zAmATe ? te rAha joI rahI che. hamaNAM suvarNanI vRSTi thaze. hamaNAM thAya. hamaNAM thAya. te AzAe jotI hatI. / / 31 / / Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 6H DhALa - 9 419 chevaTe zaMkAthI munibhagavaMtane pUche che ke muni bhagavaMta ! he gurudeva ! gaI kAle pelI benane tyAM muni mahArAja vaho2vA AvyA hatA. te samaye suvarNanI vRSTi thaI. hamaNAM huM paNa Aje tamane sarasa majAno AhAra ApI rahI chuM. to ahIM kema vRSTi kazI na thaI ? / / 32 / / tyAre muni bolyA. "vo sAdhu vo zrAvikA tuM vezyA huM bhAMDa, tArA mArA saMyogathI, patharA paDaze rAMDa." A ukti anusAre ahIM thayuM. te munivarA sarakho huM nathI. ane te zrAvikA jevI tuM nathI. mATe AzA na rAkhatI. nahIM to patharA paDaze. // 3 // jo caMdanabALAe bhAvapUrvaka bAkulAnuM dAna Apyu to beDI tUTI. mAthe suMdara vALa thayA. vRSTi paNa thaI ane e ja bhavamAM kevaLajJAna meLavyuM. je tIrthaMkara bhagavAnano ane guruno vinaya kare che. vinaya yukta tapa ane kriyA te vIryane vadhAranArAM che. phaLane paNa ApanAra che. / / 34 / / jIva jyAre aMtaH koDAkoDI sAgaropame graMthibheda kare che. sittera koDAkoDI sAgaropama sthiti mohanIyanI che. temAM mAtra aMtaHkoDAkoDI sAgaropama banI rahe tyAre A kriyA thAya che. pachI praNidhAnanI dizA vikase che. arthAt ekAgra bane che. ane tyAre jJAna tathA kriyA phaLadAyI bane che. / 35 / / A badhI sAmagrI meLavavAmAM mukhya hetu zrutajJAna che. teno AmnAya gItArtha guru bhagavaMto pAse che. zrutajJAna bahuzrutagurune AdhIna che. tethI je vinayapUrvaka gurunI sevA kare te vinayI ziSya guNasaMpattine meLavI zake che. II36 / / jema koI nAhI dhoIne nirmaLa thaIne, arIsA sAme Ubho rahe, ane potAnA rUpane arIsAmAM juve che. tema bhAvathI vizuddha thayelo je jIva (ziSya) guru sanmukha Ubho rahe che. (gurune AdhIna rahe che) to tene potAnuM AtmAsvarUpa pragaTa thAya che. II37aaaa guruthI jJAnadazA prApta thAya che ane jJAnathI karmanI sthiti nAza pAme che. kevaLI bhagavaMto paNa aMte jJAnaupayoga thakI sakala karmano uccheda karIne zivapadane meLave che. / / 38 / jJAna kevuM che ? jJAna to A jagatamAM sUrya-caMdra ane camakatA maNi jevuM, vaLI dIpaka sarakhuM paNa che tenA vinA to mAtra kriyA aMdha che. eTale jJAna vinA kriyA karavI te AMdhaLI kriyA che. jJAna vinAno (anubhava jJAna vinAno) ugnavihAra kare ke moTAM moTAM tapa kare te saghaLuM niSphaLa jANavuM arthAt phalanI prApti thatI nathI. 39 / prabhunA hAthe dIkSA lenArA dIkSita ghaNA hatA. paraMtu je jJAnI hatA ke jeNe sUtra ane payannAnI racanA karI hatI, tevA prabhunA parivAramAM cauda hajAra munibhagavaMtanI gaNatarI gaNI che. 540nA vaLI jeNe zivanA svAdane cAkhyo che tevA jJAnIo zivasadanamAM rahIne A jagatanAM nATako joI rahyA che ane ahIM rahelA je jJAnanI mastImAM ramI rahyA che tene to zivaramaNI paNa yAda kare che. 5415 // grahaNa karavA yogya tattvajJAna jemAM raheluM che tevI A chaThThA khaMDanI AThamI DhALa pUrNa thaI. zI zubhavIravijayajInAM vacana sAMbhaLI he bhavyajano ! tame paNa indriyono jaya karIne (jItIne) muktimaMdiramAM vAsa karo. // 42 // khaMDa - 6nI DhALa : 8 samApta -: dohA :eNI pa2e deI dezanA, jAma rahyA munirAya; tava dhammila te vinave, vinaye praNamI pAya. // 1 // Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 420 dharmilakumAra rAsa bhavagan kaho koNa karmathI, mAtapitAdika vijoga, bAlapaNe mujha kema thayo, vaLI pAmyo sukha bhoga||2|| ThAma ThAma Rddhi maLI, rAjya thayuM zrIkAra, khecara bhUcara kanyakA, ema sukha duHkha prakAra. IIII dharmaci aNagAra dezanA ApIne aTakyA. dezanA pUrNa thaye beThelI parSadA te sAMbhaLIne ghaNI harakhita thaI. sAMbhaLavAne kA2Ne sau potapotAne dhanya mAnavA lAgyA. have avasara ucita dhammilakumAre vinaye karIne namaskAra karyA ane pUchyuM. // 1 // he bhagavaMta ! Apa mane kaho. evuM meM zuM karma karyuM ke je kA2Ne bALapaNamAM mAre mAtapitAno viyoga thayo ? kayA karmo karIne huM ghaNo duHkhI thayo ? vaLI hamaNAM bhogasukhanI prApti paNa thaI. 2 he gurubhagavaMta ! sthAne sthAne pagale pagale ghaNI Rddhi pAmyo. rAjya maLyuM. vidyAdhara kanyAo tathA bhUmi upara rAjAonI kanyAo mane prApta thaI. Ama sukha ane vaLI pAchuM duHkha ane vaLI hamaNAM ATalAM badhAM sukhonI prApti thaI ? Apa kRpA karIne mane kaho. III DhALa navamI (jI re dezanA suNI raDha lAgaze...e dezI) jI re sUri kahe sAMbhaLa ! rAjavI, jI re pUrvabhava taNI vAta, jI re A bhavathI trIje bhave, jI re anubhaviyAM avadAta jI re sUri kahe sAMbhaLa rAjavI....ll jI re ajJAnI pazu AtamA, jI re na lahe puNya ne pApa, jI re srotAvarta bhavodhi, jI re DUbyo lahe saMtApa.........IIII jI re jaMbudvipa bharate purA, jI re bharUaca sehera majhAra, jI re zatrudamana rAjA tihAM, jI re dhAraNIno bharatAra....jI....lNA jI re tihAM mahAdhana gAthApati, jI re nArI sunaMdA tAsa; jI re sunaMda nAme suta thayo, jI re ghara mithyAta nivAsa....jI....III jI re ATha varasano jaba huo, jI re mUkyo bhaNavA teha, jI re nijakula ucita kalA bhaNyo, jI re bhadraka sarala saneha....jI....l pA jI re kAlAMtare parUNAgate, jI re AvyA prAcIna mitra, jI re tasa parUNAgata kAraNe, jI re bhojana karata vicitra....jI....IInI jI re zeTha sunaMdane ema kahe, jI re jaI zaunikane geha, jI re lAvo parUNA kAraNe, jI re suMdara maMsa saneha....jI....I jI re atithi sahita suta nIkaLyo, jI re sAthe lIdhA dAma, jI re maMsa na maLIyuM tasa ghare, jI re na maLyu bIje ThAma.....jI....II) Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 6: DhALa - 9 421 jI re vAryo sunaMde navi rahyo, jI re gayA mAchIne dhAma, jI re pAMca mIna lIyAM jIvatAM, jI re ApI paraThavyA dAma...jI.lI. jI re nadIkinAre AvatAM, jI re matsya sunaMdane deI, jI re deha zauca karI AvazuM, jI re ghara jajo e leI.....jI./1nA jI re atithi kahI zauce gayo, jI re taraphaDatA te dekha, jI re kuMvare jale vehevarAvIyAM, jI re karUNA sunaMda vizeSa...jI.../11il jI re pUche paMthI atithi maLIyo, jI re te kahe jala mehelAta; jI re kheda bharyo ghara AvIne, jI re zeThane kahI savi vAta. jI.1rI jI re zeTha pUchatAM suta kahe, jI re kUpa pAThavyA jala madhya jI re krodhe bharyo zreSThI kahe, jI re teNe ThAme tujha vadhya...jI....ll1all jI re vAryo sajane paNa navi rahyo, jI re mithyAtvI vikarAla, jI re DaMDa kapAle Ahayo, jI re maraNa lahyo tatakAla....jI....14 jI re madhyama bhAve te marI, jI re viSama valayagiri mAMhI, jI re viSama kaMdarA pallIno, jI re maMdararAjA tyAMhI..jI../15 jI re tasa vanamAlA vallabhA, jI re daMpatI prIti atIva, jI re nAme sarala tasa suta thayo, jI re teha sunaMdano jIva....jI....!/1ell jI re vana veLA jAgato, jI re maraNa gayo tasa tAta; jI re pallIpati pada thApIyo, jI re maLI taskara saMghAta...jI../1NI jI re eka dina zastra dharI gayo, jI re pAlya thakI dUra, jI re mAragathI bhUlA narA, jI re kRzatanuM teja pracUra.jI/18 jI re jihAM tihAM pharata nirAyudhA, jI re dekhI gayo tasa pAsa, jI re sarala kuMvara sarale name, jI re dharmalAbha dIe tAsa........./1lA jI re sarala kahe tame koNa cho, jI re rahevuM javuM kIe deza, jI re te kahe ame aNagAra chuM, jI re thAnaka dharma vizeSa..jI.../2vA jI re jAvuM soraTha tIrathe, jI re bhUlA paDyA ame Aja, jI re sarala kahe eNe mArage, jI re jAo sukhe mahArAja....jI..ravA jIre paNa kaho dharma taNo vidhi, jI re muni kahe suNIe kumAra, jI re dharma te parane na du:kha hue, jI re ema kahI karata vihAra....jI...rarA jI re pallIpati pAlya gayo, jI re eka dina gAmane ghAta, jI vADa sahita te nIkaLyo, jI re gAma vane rahyA rAta jI...ra3ll Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 422 dharmilakumAra rAsa jI re tihAM muni vacana te sAMbhaLyuM, jI re paraduHkhe na rahe dharma, jI re lUMTI mAla taskara bhakhe, jI re mujha zira hue pApakarma..........24A jI re .teNe gAma ghAta te nahI karu, jI re na rahyu corane lAra, jI re ciMti coraghATI tajI, jI re chaMDI nija hathiyAra....jI....||25|| jI re munivAsita nagare gayo, jI re lobha matsara parivAra, jI re jIva upara karUNA dhare, jI re kare Atama uddhAra....jI....l||2|| jI re bhadrakabhAve te marI, jI re tuM dhammila avatAra, jI re jIvadayA dharme karI, jI re pAmyo Rddhi udAra....jI.... 2aa jI re pitRviyoge vyasana thakI, jI re guruvacane tapa kIdha, jI re maMtrI ramaNI nRpa saMpadA, jI re tapathI annu mahAsiddha....jI....||28|| jI re ema suNI dhammila pAmIyo, jI re jAtismaraNa nANa; jI re kara joDI ubho thaI, jI re kahe savi vAta pramANa....jI....ArI jI re chaThTha khaMDe e kahI, jI re navamI suMdara DhAla; jI re zrI zubhavIra munIsare, jI re dIyo upadeza rasAla....jI.... kavA dhammila rAjAno pUrvabhava :- dhammilanI vANI sAMbhaLIne sUrIzvarajI kahe che he rAjavI ! pUrve upArjana karelAM ApaNAM karmo ja ApaNane sukhaduHkha Ape che. tArA pUrvabhavanuM vRttAMta sAMbhaLa ! A bhavathI, pUrvanA trIjA bhavamAM teM je anubhavyuM che teno avadAta tane kahuM chuM te sAMbhaLa. ||1|| ke kumAra ! ajJAnI AtmAo pazu sarIkhA hoya che. je puNya zuM che ? pApa zuM che ? vaLI tenAM phaLa paNa zuM che ? te kazuM jANI zakatA nathI. te loko bhavasAgaramAM AvartanA pravAhamAM DUbe che. eTale samudramAM jyAM bhamarIo ghumarAya che ane temAM je koI AvI jAya te DUbI jAya che. tema ajJAnI jIvo ajJAnatAe bhavasamudramAM DUbe che ane ghaNA duHkha ane saMtApane prApta kare che. tArA pUrvabhavamAM AvI ja vAto che te sAMbhaLa. // 2 // A jaMbudvIpanA bharatakSetramAM bhRgakaccha nAme moTuM nagara hatuM. te nagarano zatrudamana nAme rAjA hato. tene dhAriNI nAme rANI hatI. IIII Aja nagaramAM mahAdhana nAme eka kauTuMbika-gAthApati paNa raheto hato. tene sunaMdA nAme strI hatI. baMneno saMsAra sukhe cAlyA karato hato. saMsAranA phaLa svarUpe eka putra thayo. jenuM nAma sunaMda hatuM. A gAthApati mahAdhana gADha mithyAtvI hato. jinaAgamanAM eka paNa vacana ke vANI tenA kAnamAM pravezyAM ja nathI. janmAMdha jema sUryano tApa joI zake nahIM, tema dayA kSamA vagere viveka tattvane samajI zakato nathI. / / 4 / / dIkaro sunaMda ATha varasano thayo. tene nizALe bhaNavA mUkyo. koNa jANe mahAdhananA gharamAM A putranI lAkSaNikatA judI hatI. svabhAvathI saraLa hato. bhadra paNa hato. saccAritravAn ane premALa hato. paNa potAnAM kuLa-jAti pramANe kaLAne prApta karI. / / 5 / / abhyAsa pUro thatAM dIkaro ghera Avyo. yauvananA AMgaNe Avela dIkaro ghaNo samaju ane DAhyo Tharela thayo. bhaNataranI sAthe gaNataramAM paNa Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 6 : DhALa - 9 43 ghaNo hato. eka divasa mahAdhananA ghare mahAdhanano jUno mitra ghera Avyo. mahemAna mitrane mATe mahAdhane vividha bhojana taiyAra karyA. // 6 // mahAdhane potAnA putra sunaMdane kahyuM. dIkarA sunaMda ! ApaNe ghera mahemAna AvyA che. to temane mATe kasAInA gharethI sAruM ane tAjuM mAMsa laI Ava. IIII pitAnA kahevAthI sunaMda sAthe mahemAnane laIne mAMsa kharIdavA gayo. mAMsa kharIdavA mATe dAma (dhana-paisA) laIne nIkaLyo hato. te divase kasAInA ghare mAMsa mATe tapAsa karI. paNa mAMsa maLyuM nahIM. bajAramAM tapAsa karI. paNa kyAMye te divase mAMsa na maLyuM. tethI ghara tarapha pAchA pharyAM. // 8 // mahemAna mAMsano lolupI hato. sunaMde pAchuM pharavAnuM kahyuM chatAM te na mAnyo. mAne tema ja na hato. ne sunaMdane Agraha karyo ke "mAchImAranA ghera ApaNe jaIe." sunaMde to nA pADI. chatAM te na mAnyo. mahemAna hovAthI sunaMda lajjA thakI tenI sAthe mana na hovA chatAM mAchImArane ghera gayA. te mAchImA2nA gherathI jIvatAM pAMca mAchalAM paisA ApIne kharIdyAM. // 9 // have tyAMthI baMne ghara tarapha cAlyA. mithyAmati maMhemAnane dayA kyAMthI hoya ? cAlatAM cAlatAM baMne nadIkinAre AvyA. mahemAnamitre, sunaMdane pAMca mAchalAM pakaDAvyAM ane kahyuM ke "tuM laIne ghera jA. huM deha zuddhi karIne pAchaLa ja ghera AvuM chuM." // 10 // atithi sunaMdane kahIne pote deha zuddhi mATe nadIe gayo. sunaMde mAchalAMne hAthamAM lIdhAM. mAchalAM taraphaDatAM hatAM. taraphaDatAM mAchalAM joI, hRdayamAM dayAnuM jharaNuM jAgRta thayuM. sunaMde te pAMceya mAchalAM nadInA pravAhamAM mUkI dIdhAM re ! anukaMpAthI mastaka dhUNAvato manamAM bolavA lAgyo. "A pApI kevo ? jIvatAM mAchalAM pakaDyAM. zuM ka2ze A ? babaDato ghara tarapha cAlavA lAgyo. / / 11|| jatAM evA sunaMdane pAchaLathI Avato atithimitra bhego thaI gayo ane tenA hAthamAM mAchalAM na joyAM. eTale pUchyuM. kyAM gayA mAchalAM ? sunaMde kahyuM. e jayAMthI AvyAM hatAM tyAM cAlyAM gayAM. nadInAM mAchalAM nadImAM cAlyAM gayAM. arthAt meM nadImAM mUkI dIdhAM. te sAMbhaLI pitAno mitra kheda bharyo kahevA lAgyo. re ! teM A zuM karyu ? ghera pahoMcIne mahemAne sunaMdanI badhI vAta mahAdhanane kahI. 12 // te sAMbhaLI mahAdhane putrane pUchyuM. "beTA ! mAchalAM pANImAM zA mATe mUkI dIdhAM !" sunaMda kahe. "pitAjI ! mAchalAM mArA hAthamAM taraphaDatAM hatAM. huM te na joI zakyo. mane dayA AvI. tethI pANImAM mUkI dIdhAM. "putranAM vacano sAMbhaLI pitA krodhe kakaLyo. re ! duSTa ! pApI ! tuM dayAnI vAto kare che ! ghaNA vakhate AvelA mArA mitrane have huM zuM jamADIza ? ThIka ! mAchalAMnI jagyAe have huM tAro vadha karIza. ne mArA mitrane jamADIza. 13 / nirdayI mahAdhana hAthamAM lAkaDI laIne putrane mAravA dhasyo. svajanavarge ghaNo vAryo. paNa krodhanA AvezamAM pitAe putrane kapALamAM lAkaDI phaTakArI. tatkSaNe sunaMda maraNatola thayo. thoDI vAramAM tenuM prANapaMkheruM UDI gayuM. I // 14 // madhyamabhAve sarala svabhAva vALo sunaMda manuSyanuM AyuSya bAMdhIne tyAMthI maryo ane viSama valagiri kaMdarA guphAno je pallipatino maMdara nAme rAjA hato. // 15 // tenA jevA ja guNavALI tenI vanamALA nAme rANI hatI. baMne vacce apAra prIti hatI. saMsAranAM sukha bhogavatAM vanamALAnI kUkhe sunaMdano jIva utpanna thayo. samaya thatAM vanamALAe bALakane janma Apyo. tyAM paNa putrapaNe Upajyo. svabhAvathI saraLa evA dIkarAnuM nAma rAjAe sarala pADyuM. // 16 // Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmilakumAra rAsa maMdara rAjA vanamAlAno putra sarala, lADakoDathI ucharI rahyo che. yauvanavayamAM pravezyo. haju pitA paraNAve na paraNAve, tyAM pitAnuM ja AyakhuM pUruM thatAM teo paraloka prayANa karI gayAM. pallInA sAthIdAroe sarva maLIne saralane pitAne sthAne sthApyo. arthAt pallIno rAjA pallIpati thayo. svabhAvathI sarala sarala2AjA potAnI pallImAM sarvajanone sArI rIte rAkhato. tethI te saune priya thayo. maMdakaSAyavALo pitAnA svabhAvathI judo ja hato. // 17 // have ekadA zastra dhAraNa karIne sarala, potAnA subhaTo sAthe pallInI najIka jaMgalamAM Amatema bhamato hato. eTalAmAM mArgathI bhUlelA manuSyonuM ToLuM. dUrathI AvatuM najare joyuM, jotAM ja sahasA bolI UThyo. "o ho ! A koNa haze ? kyAM jatA haze ? sapheda kapaDAmAM A badhA zarIre kevA dUbaLA che ? paNa mukha to kevAM tejasvI che ?" vicArato vicArato temanI najIka javA lAgyo. 18 / / 44 zastra vagaranA, A puruSo jamIna upara dRSTi rAkhIne jotAM, Amatema pharI rahyA che. kema pharatA haze ? pUchuM to kharo. tyAM to te ToLuM ja potAnI sanmukha AvatuM dekhyuM. juo to, ApaNA karatAM temano veza paNa judo che ? vicArato sarala temanI pAse pahoMcI gayo. be hAtha joDI sASTAMga praNAma karyA. rasto bhUlelA teo 'dharmalAbha' evo zabda bolyA. sarala AzcaryamAM paDyo. II19II sarala hAtha joDIne bolyo. "Apa koNa cho ? kayA dezamAM javuM che ?' tyAre temAMthI eka puruSa madhuravANI bolyA. "he mahAnubhAva ! ame badhA aNagAra saMta-saMnyAsI chIe. amAruM sthAna, jyAM dharma vadhAre thato hoya te che. arthAt aNagAra hovAthI amAre koI sthAna hoya nahIM. dharmane jANanArA ne jaNAvanArA ane te mArge anusaranArA chIe. / / 20 / he bhAgyazALI ! soraTha dezamAM tIrthanI yAtrA karavA ame nIkaLyA chIe. sAthe sAthe jaI rahyA hatA. aTavIno mArga nahIM jANatAM ame bhUlA paDyA chIe. tethI ahIMtahIM bhaTakIe chIe," AvI mIThI vANI sAMbhaLI saralane ghaNo harSa thayo. ane bolyo. "he saMta-mahArAja ! Avo ! A mArge cAlyA Avo. A mArga sIdho jAya che. A keDIe sukhe sukhe padhAro. mahArAja ! AgaLa jatAM tamo have bhUlAM nahIM paDo." // 21 // mArga batAvato saralarAjA mahArAjanI sAthe sAthe cAlyo. he bhagavaMta ! tame to bhagavAna kahevAo. tamAre to pApa karavAnuM na hoya. ame to kevA ? muni ! mane to kaMIka dharma batAvo ? jethI pApa na baMdhAya. muni bolyA. "he vatsa ! tuM nirmaLa buddhivALo lAge che. nahi to kyAM A pallI ? tame sau pallImAM rahenArA ! tamAro dhaMdho kevo ! paNa tuM bhAgyazALI tane dharma sAMbhaLavAnI icchA thaI. to sAMbhaLa ! dharma kone kahevAya ! kumAra ! bIjA koIpaNa nAnA ke moTA jIvane duHkha na ApIe. kaSTa na ApIe. koIne ThagIe nahIM. haiyAmAM dayA rAkhavI. dharma vinAnA mANaso ahIM paNa ghaNA duHkhI thAya che. ane ahIMthI marIne paNa jayAM jAya tyAM paNa ghaNAM duHkha meLave che. vaLI je loko jALa vaDe nadI taLAvamAM ramatAM mAchalAMne pakaDe che. ne bahAra kADhelAM te mAchalAM pANI vinA taraphaDIne marI jAya che. jaMgalamAM ramatAM pazuono zikAra kare che. AvA mANaso marIne narakamAM jAya che. je mANaso hiMsA karatA nathI. jIvone mAratAM nathI te ahIM paNa sukhI thAya che. ane jyAM jAya tyAM paNa sukhI thAya che. A rIte dharmanI ghaNI ghaNI vAto karIne, dharma samajAvIne saralarAjAnA cittane haLavuM-komaLa karyuM. sarala ghaNo gadgadita thayo. munibhagavaMto pachI AgaLa vihAra karI gayA. sarala paNa subhaTo sAthe pAcho pharyo. paNa A pachI saralanuM mana A dhaMdhAmAM ghaNuM udvigna thayuM. I // 22 // Page #476 -------------------------------------------------------------------------- Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OLU B.G. - M: 3925020106 Page #478 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 9: DhALa - 10 425 sarala potAnI pallImAM pahoMcI gayo. muninI vAto kAnamAM haiyAmAM vAraMvAra guMjyA kare che. vaLI ekavAra potAnA bhillalokonI sAthe sarala eka gAmamAM dhADa pADavA nIkaLyo. je gAma lUMTavAnuM hatuM, te gAmanI najIkanA jaMgalamAM rAtri jaI vasyA. ll13 vanamAM rAtri rahyA. aDadhI rAtre gAmamAM javAnuM hatuM. sarala potAnA parivAra sAthe beTho hato. te vicAre caDyo. muni mahAtmAnAM vacano yAda AvyAM. "bIjAne duHkha ApatAM dharma raheto nathI." are ! A to sarva coro hamaNAM gAmamAM jaze. lokonA ghara lUMTaze. mAla laI Avaze ane sau tene potAnA ghera laI jaze. khAze. pIze. huM to A sauno nAyaka. A saghaLuM pApa mArA mAthe coMTaze? Il24 to have mAro dharma sAcavavA A gAmano ghAta karIza nahIM. vaLI A mArA sAthIdAro sAthe paNa rahIza nahIM. zuM karavuM? vicArato, parivArane pUchayA vagara ekAkI chAno mAno sarala pallIpati pallInI ghATI choDI nIkaLI gayo. hAthamAM je hathiyAra hatAM te badhAM pheMkI dIdhAM. zastra vinA ekalo AgaLa cAlI nIkaLyo. merapI sarala pallIpati tyAMthI cAlato munibhagavaMto birAjatA hatA te nagaramAM pahoMcyo. tyAM muni bhagavaMto (bIjA) maLyA. lobha-IrSAno tyAga karyo. jIvo upara karuNA-dayA bhAva dAkhavato rahyo. te have pAparahita AjIvikAne dhAraNa karato potAnA AtmAno uddhAra karavA lAgyo. radI, bhadrika pariNAmI te sarala A rIte potAnuM jIvana dharmamAM rahIne vItAvavA lAgyo. AyuSya pUrNa thaye tyAMthI samAdhipUrvaka mRtyu pAmIne te dhammila ! kuzAgrapura nagaramAM surendradatta zreSThIne tyAM putrapaNe tuM avataryo. AjathI te trIjA bhavamAM jIvadayA pALI hatI. te vaDe karIne te ghaNuM puNya upArjana karyuM. tethI A bhavamAM tane Rddhisiddhi ghaNI maLI. pApanA udaya thakI vacamAM tAruM dravya cAlyuM gayuM. vaLI puNyodaya jAgatAM tAruM dhana tane vaLI pAchuM prApta thayuM. ll27ii tane pitRviyoga (mAta-pitAno viyoga) thayo. te vezyAnA vyasanathI thayo. vaLI kaSTa paDatAM guruvacane te tapa dharmane ArAdhyo. to tuM maMtrIpada ramaNI rAjaya saMpadA - aSTamahAsiddhi Adi pAmyo. A badhuM tapa dharmanA prabhAve prApta thayuM. ll28 guru bhagavaMtanAM vacano sAMbhaLI dhamila tathA rAjA temaja bIjA paNa AnaMda pAmyA. dhamilano pUrvabhava sAMbhaLatAM sau tapadharmanI anumodanA karavA lAgyA. jyAre dhammila potAnA pUrvabhavanI vAto sAMbhaLatAM ghaNA uMDA vicAromAM paDI gayo. UhApoha thatAM dhamilane jAtismaraNa jJAna thayuM. te jJAna thakI potAno pUrvabhava joyo. ane AzcaryamAM garakAva thayo. hAtha joDIne dhammila guru mahArAjane kahe che ke he paramatAraka gurudeva ! Ape je pramANe mAro pUrvabhava kahyo che te pramANe yathArtha che mane badhuM ja dekhAya che. samajAya che. jIrA chaThThA khaMDane vize suMdara evI rasAla navamI DhALa pUrNa karatAM pU. - zubhavIravijayajI munIzvare amRta sarakho upadeza Apyo. 30 khaMDa - 6 nI DhALa : 9 samApta -- dohA :sAMbhaLI ema dhammila kahe, sukha duHkha karma vicAra, aho aho bhava nATaka, nAcyo jIu saMsAra I/15 bhava dAvAnala jAlamAM, dAdho vAra anaMta, tihAM tame zItala chAMyaDI, maLIyA mujha bhagavaMta rA. Page #479 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 426 dhamilakumAra rAsa bhavajaladhimAM jahAjha sama, dIyo saMjama mahArAja, grahaNa Asevana zIkhathI, sIjhe vAMchita kAja. ||all rAjayabhAra sutane ThavI, jazomati vimalA sAtha, dhammila saMjamazrI vare, dharmarUci gurU hAtha. I4o. dhammilano vairAgya - dhamile potAnA pUrvabhavanI vAta pUchI. guru mahArAje pUrvabhava kahyo. je. sAMbhaLI dhamilane jAti smaraNa jJAna thayuM. potAno pUrvabhava jotAM ja dhammila potAnA bhogone roga samAna gaNavA lAgyo. ane ciMtana karI rahyo ke "aho ! aho !" A bhavanuM nATaka kevuM? juo A saMsAranA bhavanATakamAM keTalIvAra nAcyo. sukha duHkha Adi karmano vicAra paNa na karyo. re ! A saMsAra kevo? I1 dhammila kahe che. he gurudeva ! bhavarUpI dAvAnaLanI jhALamAM anaMtIvAra A jIva dAjhayo. mArA bhAgya vaDe kalpavRkSa sarakhA Apa ahIM padhAryA. te svAmI ! A saMsAramAM huM ghaNo dAjhelo chuM. mane zItala chAyA ApavA mATe Apa ja samartha cho. terA he bhagavaMta ! A bhavarUpI samudramAM jahAja sarakhuM uttama cAritra mane Apo. jethI Asevana ane grahaNa zikSAthI mArAM manovAMchita siddha thAya. dhammile jayAre A pramANe potAnI bhAvanA darzAvI. tyAre gurumahArAja bolyA. he devAnupriya ! "jema tamane sukha Upaje, tema karo. dharmakAryamAM pramAda na karazo." dhammila kahe...prabhu ! Apa sthiratA karo. huM AvuM tyAM sudhI Apa raho. A pramANe kahI dhamila parivAra sAthe nagaramAM potAnA AvAse Avyo. vimaLasenAnA putra padmanAbhane rAjyAbhiSeka karIne gAdI upara besADyo. rAjayano kArabhAra putrane soMpyo. pradhAnamaMDaLane bhalAmaNa karI. pachI rAjAe paNa jeno dIkSA mahotsava karyo. dhamile paNa svadravya vaDe jinamaMdire mahotsava karyo. dhamilanI sAthe yazomatI ane vimalasenA paNa dIkSA levA taiyAra thayAM. A traNeya sAthe guru pAse gayAM. dharmaruci muni bhagavaMte cAritra saMyama Apyo. jA DhALa dazamI (rahIyo re AvAsa duvAra....e dezI) vaMdIne valIyo savi parivAra, tihujaNa gurunI sAthe vicaratAjI gura ratanAdhika vinaya vizeSa, reheta samAdhi tattva vicAratAMjI .1| rAka parvata ne pAMca indriyo viSayathI nigrahe jI lobhane nigraha nAma nigraMtha, karaNavizuddhi khaMti guNe rahejI....rI. saMjama joge ragira citta, bhAva vizuddha paDilehaNa kare che, akuzala mana vaca kAyano rodha, pariSaha uvasaggathI citta navi DarejI .llall caraNa karaNa doya sittarI sAra, zAstra abhyAsa kare udyama bharejI navakalpI kare ugra vihAra, doSa beMtAlIza AhAranA pariharajI....ll4o veyaNa gurUvaiyAvacca heta, iriyA samiI vaLI prANane dhAraNejI, saMjaya kiriyA jJAna nimitta, AhAra kare che muni khaTu kAraNejI...lull Page #480 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa - 6; DhALa - 10 roga pIDita upasargane kALa, brahma pAlana madanodaya gAlaNejI, jIvadayA aNasaNa tapa heta, AhAra tyaje che muni khakAraNejI ...IIII pravacana mAtA ATha kahAya. paMca samie malI traNa gupti dhAratAjI icchA micchAdika daza cakravAla, sAmAcArI AcArI pAlatAjI ...gA anAciraNa bAvana parihAra, dazavaikAlika sUtre je kahyAMjI, sattara asaMjama kiriyA paNa vIza, vIza asamAdhiThANa dUre rahyAMjI ... // 8 // saMta prasaMta tathA upazAMta, sarva saMtApe varjita munivarAjI, amama anAzrava ne chinna graMtha, nehano lepa vikheraNa suMdarAjI ...Ill zaMkhanI pere niraMjana nAtha, jIva pare apratihata gati varejI, nirAlaMbanatA jema AkAMza, apratibaddha vihArI pavana parejI ... // 10 // zAradajala pare hradaya che zuddha, paMkajadala pare nirUpama lepatAjI, kUrma pare guOdriya sAdha, khaDga viSANa pare eka jAtatAjI. ... // 11 // pAkhI pare parikara niryukta, bhAraMDapakSI pare apramatta ramejI, gajapare karmaari prati zUra, vRSabhanI pare jAta parAkrame jI. ...ll12 siMha jyuM pariSaha jaMtu abhIta, merU pare upasarge navi calejI sAgara pare gaMbhIra svabhAva, caMdra pare jagavallabha zItale jI ... // 13 // jJAnatape karI ravi sama teja, jAtya kanaka jyuM dIpe gatamalejI vasumati pare vi pharasa sahaMta, teja hutAzana dhyAnaMte jhalahalejI. ... // 14 // nahi pratibaMdha munine re kyAMhI, dravyAdi bhede te cauviha kahyojI, dravya sacittAcitta mizrabhAva, kSetrathI gAma nagara aTavI rahyojI ... // 15 // kAlathI samayAdika dIhakAla, bhAvathI pApasthAna aDhAra chejI, sama tRNa maNikaMcanane pASANa, sukha duHkha ihaparaloka na pyAra chejI ... // 16 // bhavya kamala paDibohaNa sUra, karmazatru niItana uThiyAjI, eNI pare saMjama vrata cira kALa, pAlaMtAM tihujaNa ziva utkaMThIyAjI ... // 17 // eka mAsa keruM aNasaNa kIdha, dharma sudhyAne Ayu pUraNa karIjI, acyuta svarge dhammila jAya, iMdra sAmAnika surasaMpada va2IjI ... // 18 // jazomati vimalA tihAM sura thAya, bAvIza sAgara Ayu pUraNa karIjI mahAvidehe rAjavI kula, puNya saMyoge tihujaNa avatarIjI. ... // 19 // bhogavI sukha saMsAra vilAsa, cAritra leI tapa karaze mudAjI, kevala pAmI ka2ze vihAra, avicala sukha varase ziva saMpadAjI ... // 20 // 40 Page #481 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 428 dhammilakumAra rAsa chaa khaMDe dazamI e DhAla, caraNa karaNa guNa rasika kallolasIjI, zrI zubhavIra vivekIne citta, khaTsa bhojana sIra taMbolasIjI....ll21|| || sarvagAthA II 314 || khaMDa chaThTho samApta dhammilarAjAno dIkSA mahotsava :- dhammila prabhunA paMthe :- dIkSA bAda Aptajano, sagAvahAlAM tathA nagarajano, gurudevane tathA navadIkSitone vaMdanA karIne nagaramAM gayAM. guru mahArAje paNa navadIkSitone laIne tyAMthI vihAra karyo. navadIkSita sAdhvI bhagavaMto gurumahArAja sAthe vihAra kare che. guru tathA ratnAdhika (vRddha-bALa)nI viveka vinayathI vizeSa prakAre bhakti kare che. sAthe maLIne tattvano vicAra karatAM samAdhimAM masta rahevA lAgyAM. / / 1 / / SaTcata (pAMcamahAvrata - chaThThuM rAtri bhojana) nuM pAlana karatAM, chakAyajIvonI rakSA karatAM, lobhano nigraha karavAthI teo nigraMtha hatA. mana-vacana-kAyanA yogathI vizuddha, kSamA Adi daza prakAre yatidharmane dhAraNa karatA vicare che. 2 jenuM citta saMyamayogamAM raMjita (AnaMdita) thayuM che. tevA te munio vizuddha bhAvathI, paDilehaNAdi kriyA karatA hatA. akuzala (durdhyAna na thAya) evA mana vacana kAyAno nirodha karatA, pariSaho ane upasargothI jarA paNa jenuM citta calita thatuM nathI. IIII caraNasittari (cAritranA 70 bheda), karaNasittari (kriyAnA 70 bheda)ne pALatAM, zAstranA abhyAsamAM rakta rahetAM hatAM. navakalpI ugravihAra karatAM ane AhAranAM (gocarInA doSa) beMtAlIsa doSano tyAga karatAM hatAM. // 4 // kSudhA-vedanAne zamAvavA, vaiyAvacca karavA, iryAsamitinA pAlana mATe, prANane dhA2Na ka2vA mATe, saMyama-kriyA mATe ane jJAna nimitte muni A cha kAraNe AhAra grahaNa kare che. vApare che. IIII rogapIDita, upasargane samaye, brahmacaryanA pAlana mATe, kAmanA udayane TALavA mATe, jIvadayA mATe ane anazana Adi tapa mATe, A cha kAraNe munibhagavaMta AhArano tyAga kare che. navadIkSito A rIte ArAdhanA karatA hatA. // 6 // pAMca samiti ane traNa gupti rUpa aSTa pravacanamAtA kahevAya che tene te dhA2Na ka2e che. icchA micchAdika daza prakAranI samAcArIne rUDI rIte pALatA hatA. IIII icchA, micchA, nisIhI, AvarsiyA tahakArane parachaMdanA, pRcchA-pratipRcchA, upasaMpadA, samAmArI nimaMtranA re......munirAjakuM. (navapadapUjA) dazavaikAlika sUtranA (kSullAkAcArya nAme) trIjA adhyayanamAM batAvela anAcIrNa (nahIM AcaravA yogya) bAvana sthAnono tyAga karatAM, sattara prakAranA asaMyama, vIza asamAdhinAM sthAna, pacIza kriyA, AdithI dUra rahetA. // 8 // sarva saMtApane varjIne, mamatva vinAnA, anAzravI, nigraMtha, nirlepa evA zreSTha ane utkRSTa jIvana jIvatA, zAMta-prazAMta upazAMta bhAve pravartatA munibhagavaMto vicarI rahyA che. III zaMkhanI jema niraMjana, (saheja paNa nahIM gaMgAelA) jIvanI jema apratihata (koIthI calita na thAya tevo zreSTha gativALA) AkAzanI jema nirAvalaMbanI, apratibaddha - koIthI rokI na zakAya tevI pavananI gatinI jema vicaratA hatA. II10) zArada (zaradaRtunAM nirmala jala) jevuM temanuM zuddha hRdaya hatuM. kamaLanI jema nirlepa hatA. kAcabAnI jema indriyone saMkocIne sAdhanA karatA, eka zIMgaDAvALA khaDDI (geMDAnI) jema sarvasaMgathI rahita ekAMkI vicaratA hatA. I // 11 // 1 Page #482 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 429 khaMDa - 6 : DhALa - 10 paMkhInI jema parivArathI niryukta, bhAraMDapakSInI jema apramatta, hAthInI jema karmazatru sAme zUravIra hatA. vRSabhanI jema mahAvratano bhAra vahana karavAmAM mahAparAkramI hatA. / / 12 / / siMhanI jema pariSaho rUpI senAthI nirbhaya, arthAt pariSahone jItanArA, upasargomAM merU parvatanI jema nizcala hatA. samudranI jema gaMbhIra svabhAvavALA, caMdranI jema A zItaLatA guNathI jagatane priya hatA. // 13 // jJAnatapanA tejathI sUrya jevA tejasvI, mela dUra thavAthI zuddha suvarNanI jema dIpatA, pRthvInI jema sarva sparzone sahana karatA, dhyAnarUpI agninA tejathI teo jhaLahaLatA hatA. / / 14 / dravyAdi cAra bhedamAMthI munibhagavaMtane koI paNa prakAre baMdhana na hatuM. dravya eTale sacitta-acitta ane mizra bhAvanuM, kSetrathI gAma nagara aTavInuM, kALathI samayathI mAMDIne dIrghakALa sudhInuM ane bhAvathI aDhAre pApasthAnakonuM e prakAre te munivarone koI prakAre baMdhana hatuM nahIM. vaLI te munivaronA manathI tRNa ke maNi, kaMcana ke pASANa, sukha ke duHkha, Aloka ke paraloka e saghaLuMye sarakhuM hatuM. koI pratye na to rAga, na to dveSa. ||15 + 16 / / bhavyajIvorUpI kamaLone (pratibodha) vikasAvavA, sUryasamAna, karmazatrunAM mULiyAM ukheDIne jANe zivasuMdarIne meLavavAnI utkaMThAvALA na hoya ! evI rIte dIrghakALa sudhI traNe jaNAe saMyama jIvananuM apramattapaNe pAlana karyuM. / / 17 / chelle AyuSya pUrNa thatAM, teoe eka mAsanuM anazana karIne, potAnI kAyAne saMlekhanApUrvaka vosarAvI dIdhI. dharmadhyAnamAM AyuSya pUrNa thatAM dhammila rAjarSi bAramA devaloka je acyuta nAmanA devavimAnamAM bAvIza sAgaropama AyuSyavALA indranA sAmAnika deva thayA. // 18 // sAdhvIzrI yazomatI ane sAdhvIzrI vimaLAnA jIvo AyuSyapUrNa thatAM anazana karIne kALadharma pAmI bAramA devaloke utpanna thayA. bAvIza sAgaropamanA AyuSyavALA te paNa devo thayA. devalokamAM deva saMbaMdhI sukho bhogavatAM samaya pUro thatAM traNe puNyAtmAo mahAvidehamAM avataraze. uttama rAjakuLa manuSyajanma dhAraNa ka2ze. tyAM paNa uttama prakAranAM saMsAranAM sukhone bhogavIne, sAdhusamAgame cAritra grahaNa karaze, aneka prakAranAM tapa tapaze. tapa thakI saghaLAM karmane bALaze. sakalakarma nAza thaye kevalajJAna pAmI, kevalIpaNe vicarI aneka jIvono uddhAra karaze. AyuSya pUrNa thaye avicala zivasukhanI saMpadAne pAmaze. 2aa SaTsa bhojana upara taMbola sarakhI, caraNa-karaNa-guNanA rasiyA, evA viSekIonA cittane AnaMda ullAsa ApanArI evI A chaThThA khaMDanI dazamI DhALa zrI zubhavIravijayajI mahArAje pUrNa karI. 21 // "A saMsAra parivartanazIla svabhAvavALo che." e niyama saMsAranA dareka padArtho u52 sarakhI rIte lAgu paDe che. mAnavajIvanamAM AvatAM parivartanamAM mukhya kAraNa to AtmAnuM pUrvajanmamAM karela zubhAzubha karma ja che. koInuM jIvana sukhamAM, to koInuM duHkhamAM pasAra thAya che. hA. svargalokamAM ghaNAM varSo eka sarakhAM sukhamAM jAya che. ane narakalokamAM ghaNAM varSo du:khamAM jAya che. jyAre mAnavajIvanamAM sukha ane duHkha baMne anubhavAya che. e jANavA mATe atiupayogI A dhammilakumAranuM kathAnaka che. tenA jIvanamAM ghaNAM parivartano thayAM che ane A bhavamAM karela sukRtanAM mIThAM phaLa paNa A ja bhavamAM maLela che. he bhavyajIvo ! tame paNa sukhane iccho cho ? to dhammilakumAranI A kathA vAMcI, tenI jema 5ramArthamAM, dharmakAryamAM udyamI thajo. khaMDa - 6 : DhALa : 10 samApta Page #483 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 430 dhamilakumAra rAsa -- dohA :e dhamila nRpanI kathA, pUraNa thaI supramANa, sAMbhaLI ullasita bhAvazuM, karajyo vrata paccakakhANa /. ema nisaNI prabhudezanA, uThe zreNika rAya, trizalAnaMdana vaMdIne, harakhe nija ghara jAya. //rA kumati timirane TAlatA, vardhamAna jinabhANa, bhavika kamala vikasAvatA vicare mahIyala ThANa. Hall A pramANe uttama bodhavALI, tattvathI paripUrNa, sudhA samAna dhamilarAjAnI kathA pUrNa thaI. tene sArI rIte vAMcIne, sAMbhaLIne he bhavya prANIo ! tame paNa bhAvathI vrata paccakakhANane karajo. //// A pramANe zrI vIraprabhuno upadeza sAMbhaLIne zreNika rAjA UDyA. ane trizalAnaMdana vIraprabhune vAMdIne potAnA ghare gayA. //rA kumatirUpI aMdhakArane dUra karavAmAM sUryasamAna zrI vardhamAna jinezvara paNa bhavikarUpI kamalane vikasAvatA pRthvItaLane viSe vicaravA lAgyA. /all. atha kaLaza (dUTho tUTho re...e dezI) gAyo gAyo re mahAvIra jinezvara gAyo, lokAloka prakAzaka sAhiba, jagano tAta kahAyo, rAjyagRhapura guNazIla caitye, dhamilacaritra suNAyo re...mahA.../1 anabhilAkha abhilAkha anaMtA, bhAga anaMta uccarAyo, sAMbhaLI sohamasvAmI gaNadhara, te savi sUtre racAyo re.mahA.rA. sUra paraMpara cAlyuM AvyuM, paMcAMgI samudAyo, AcAraja vAcaka vara paMDita, zAstra ghaNA viracAyo re...mahA...lal paNa dvAdaza varazI durbhize, vasati gAma gamAyo, tema muni pATha paThana Rte dhAraNa, bahu gaI alpa karAyo re.mahA...4 jema jeNe sAMbharyuM, tema teNe raciyuM, zaMkti zAstra lahAyo, bhavabhaya bhIrUne sarvapramANika bahuzruta vayaNe TharAyo re...mahA...//pA pUravadhara avadhi mana kevalI, kalIjUgamAM tasa hANI. zAsa ghaNAM zaMkita mati thoDI, bahuzruta vacana pramANI re...mahA...ll vasudevahiMDI racI ati mohoTI, tihAM e carita kahAyo, pUrava sUrivara paMDita bIje, dhamila carita racAyo re...mahA...//LA paNa eka vAta male nahI jotAM, bhinna bhinna racanAyo, prAkRta gadya padya savi joI, suMdara rAsa banAyo re.mahA...ITA . Page #484 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaLaza bahuzruta suvihita nayaNe joze, tava zrama saphalo thAyo, graMthe na kuzala muzala mati bole, mANeka mUla na pAyo re...mA...llI jema kapi guMjA puMja karIne, agni jyu zIta maTAyo, paNa naradakSa kapikula saMge, zItAe~ nanava jAyo re...mahA...ll1nA paMDita racanA bAlI sahele, ajJAna garva bharAyo, kaMcukI kAraNe naMde kRzAMgI, jANe na garbha bharAyo re...mahA...l||11|| paMDita Age zrotA rAge, suNajo zAstra savAyo, 431 vistaraze vaTazAkhA puNyanI, paMthaga zItala chAyo re...mA...12/ bhAvArtha :- gAyA gAyA meM mahAvIra prabhunA guNalA gAyA che. lokAlokamAM prakAza ka2nA2 zrI mahAvI2 5ramAtmA, je jagatanA pitA kahevAyA che. evA paramAtmA mahAvIra prabhunA meM mArI matie guNalA gAyA che. rAjagRhI nagarInA guNazIla caitye parivAra sAthe prabhu padhAryA ane tyAM dezanAmAM sudharmA svAmI vagerenI sAme prabhuvIre dhammilakumAranuM caritra saMbhaLAvyuM. te kathA dvArA ame mahAvIra jinezvaranA guNone gAyA che. / / 1 / / anabhilApya ane abhilApya ema be prakAre bhAvo che. anabhilApya eTale na kahevAyelA evA bhAvo che tenA anaMtame bhAge abhilApya eTale kahevA yogya bhAvo che. tenA paNa anaMtame bhAge zrI mahAvIrasvAmI paramAtmA dvArA je kahevAyuM che. te sAMbhaLIne sudharmAsvAmI gaNadhara bhagavaMte te sUtramAM racyuM che. // 2 // te sUtra rUpe gUMthelI pa2mAtmAnI vANI gaNadharonI pATaparaMparAthI cAlI Avela che. temAMthI mahAjJAnI bhagavaMto je AcArya upAdhyAya ane paMDitoe paMcAMgI (sUtra-vRtti-TIkA-bhASya-cUrNi)nA samudAyarUpe ghaNAM zAstro racyAM che. te pachI bAra varSanA duSkALamAM vastI ane gAma gumAvavAthI arthAt gAmo khAlI thavAthI, bhikSA durlabha thatAM, munine paThanapAThananA smaraNamAM dhAraNA ochI thavAthI ghaNuM zruta nAza pAmyuM. ane thoDuM rahyuM. / / 4 / / jene je yAda rahyuM teNe te te pramANe racanA karI. ane te zaMkAvALuM zAstra rApta thayuM. chatAM paNa "bhavanA bhramaNathI bhaya pAmelA jIvoe raceluM sarva zAstra pramANika che." bahuzruta gItArthamAM AvA vacanathI te saghaLuM zruta mAnya karAyuM. // 5 // pUrvadhara, avadhijJAna, manaHparyavajJAna, kevalajJAna A kaliyugamAM e saghaLAMe nAza pAmyAM hovAthI zAstra ghaNAM zaMkAvALAM thayAM ane buddhi paNa maMda thaI jatAM bahuzrutanAM vacanathI te zAstra mAnya karAyAM. do AvAM zAstromAMthI atimoTI "vasudevahiMDI" racAi. temAMthI pUrvAcAryo dvArA A caritra kahevAyuM ane bIjA paMDito dvArA A dhammilakumAranuM caritra racAyuM. III A saghaLI bhinna bhinna racanAo jotAM eka sarakhI vAta jovA maLatI nathI. tethI prAkRta-gadya-padya sarva joIne A suMdara rAsa banAvavAmAM Avyo che. // 8 // bahuzruta suvihita gItArthanA nayane A rAsa jovAze, tyAre A amAro zrama saphaLa thaze. jene graMthamAM potAnI kuzaLatA nahIM hoya evA jaDabuddhi ke maMdabuddhivALAnA bolathI, A mANeka sarakhA rAsanuM mUlya prApta thaze nahIM. / / 9 / Page #485 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmilakumAra rAsa vAMdaro caNoThIno Dhagalo kare, te DhagalAne agni mAnIne, tenAthI ThaMDI maTADato hoya, paNa DAhyo ane hoMziyAra mANasa hoya te zIta (ThaMDI) thI pIDAvA chatAM, vAMdarAnA ToLAno saMga karato nathI. arthAt caNoThInA DhagalAne agni mAnato nathI. vaLI ThaMDI paNa tenAthI UDe te paNa te mAnato nathI. temaja vAMdarAnA ToLAmAM besavuM te paNa yogya nathI, tevuM DAhyo mANasa samaje che. tevI ja rIte A rAsamAM samajavuM. ||10|| ajJAnanI garamI (garva)thI bharAyelA ajJAnI jIvo, A paMDitanI racanAne tuccha mAnaze. jema ke kaMcukInA kAraNe, kRzAMgI strI (kaMcukI TUMkI paDatAM) AnaMda mAne che ke jANe garbha na bharAyo hoya, tevI rIte paMDitajananI racanAne ajJAnIjana vAMcIne AnaMda pAmaze, paNa tenA sAra (hArda)ne grahaNa karI zakaze nahIM. ||11|| paNa jo paMDita AgaLa, zrutanA rAgathI sAMbhaLavAthI jijJAsA rAkhIne zAstra sAMbhaLaze to zAstra savAyuM thaze ane puNyarUpI vaDalAnI zAkhA ghaNI vistAra pAmaze. ane te mArge cAlanArane zItala chAyA ApavAmAM upayogI thaze. / / 12 / 432 atha prazasti tapagaccha kAnana kalpatarUpama, vijaya devasUrirAyAjI, nAma dazodiza jehavuM cAvuM, guNIjana vRMde gavAyAjI, vijayasiMhasUrI tasa paTTadhara, kumati mataMgaja siMhojI, tAsa ziSya surapadavilAyaka, lakSaNa lakSita dehojI......|| saMgha caturvidha dezavidezI maliyAM tihAM saMketejI vividha mahotsava karatA dekhI, nija sUripadane hetejI, prAye: zithilapaNuM bahu dekhI, citta vairAge vAsIjI, sUrivara Age vinaya virAge, mananA vAta prakAzIjI......|| sUrI padavI navi levI svAmI, karazuM kiriyA uddhArajI, kahe sUrI A gAdI che tuma zira tuma vaza sahu aNagArajI, ema kahI svarga sadhAvyA sUrivara, saMghane vAta suNAvIjI, satyavijaya paMnyAsanI ANA, munivaramAM varatAvIjI.....III saMghanI sthAne teNe nija hAthe, vijayaprabhasUri thApIjI, gaccha nizrAe ugra vihArI, saMvegatA guNa vyApIjI, raMgita cela lahI jaga vaMde, caityadhajAo lakSIjI, sUri pAThaka rahe sanmukha ubhA, vAcaka jasa tasa pakSIjI.....III muni saMvegI gRhI nirvedI, trIjo saMvega pAkhIjI zivamAraga e traNa kahIe, ihAM siddhAMta che sAkhIjI Arya suhasti sUrI jema vaMde, Arya mahAgiri dekhIjI, do tIna pATa rahI marajAdA, paNa kavi jugatA vizekhIjI......|| Page #486 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazista , 433 grathila jalAzI janatA pAsI, nRpa maMtrI paNa bhalIyAjI, satyavijaya guru ziSya bahuzruta, kapUravijaya mati balIyAjI tAsa ziSya zrI khimAvijaya budha, vidyAzakti vizAlIjI, jasa pasAye jagatame cAvo, kapUracaMda bhaNazAlIjI.....llell. tAsa ziSya zrI suja vijaya budha, tAsa ziSya guNavaMtAjI, zrI zubhavijaya vijaya jasa nAme, je mahImAM mahetAjI, paMDita vivijaya tasa ziSya, racanA racI surasAlajI, dhammila caritra Itastata vIkharUyAM, mehelI karI phUlamAlajI...liNA vijayadevendra sUrIvara rAjaye, ThavI bhavIkaMTha prasiddhijI, rAjanagaramAM rahIya comAsu, rAsanI racanA kIdhIjI, saMvata (1896) aDhArase channu varase, zrAvaNa ujalI tIjejI, A bhavamAM paccakakhANa taNuM phaLa varaNavI jyu mana rIjhejI.....ITA traNa hajAra ne pazata upara zlokanI saMkhyA dhAro, dakSa parIkSaka nara jo suNaze, to zrama saphala amArojI, je bhAve e bhaNaze gaNaze, zravaNa dharI sAMbhalaze jI, zraddhA bhAsana tattvaramaNa rasa, sicata vratatarU phalazejI,.....lA. deha nirAmaya snehI sukhAzraya, azana sudhAmaya karazejI, maMdarIe pagapaga jhalakatI, capalA kamalA TharazejI, putra pavitra kalatra vicitrA, netrAnaMde vicarazejI, vAjI rAjI virAjita baMdhura, siMdura caDhI saMcarazejI....1nA ratana mahelameM sehela karaze, sajjana subhaTa parivarazejI. jinagurU gIta jJAnAmRta zAlA, maMgalika mAlA varazejI bhava taraze haraze savi pAtaka, snAtaka pada anusarazejI sukhabhara zivasuMdarI varamAlA, vimalA kaMThe dharaze....../11I. bhAvArtha:- tapagaccharUpI bagIcAmAM kalpavRkSa sarakhA zrI vijayadevasUri mahArAjA thayA ke jenuM nAma guNavAna manuSyo dvArA gavAyuM che. te thakI teo daze dizAmAM prakhyAti pAmyA che. temanA paTTadhara kumatirUpI hAthIne bhedavAmAM siMha samAna zrI vijayasiMhasUrIzvarajI ane temanA ziSya padavIne lAyaka lakSaNothI yukta jeno deha che. [1] temanI padavIno saMketa karIne, dezodezanA caturvidha saMgho tyAM bhegA thayA. padavInA kAraNe vividha prakArano mahotsava thaI rahyo che. temaNe jANyuM ke mArI padavI nimitte A mahotsava thaI rahyo che. prAyaH karIne zrI saMghamAM hamaNAM zithilapaNuM ghaNuM vistAra pAmyuM che re ! Page #487 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 434 dhamilakumAra rAsa A pramANe manamAM vicAra karatAM vairAgyane cittamAM dhAraNa karatA te ziSya vinayapUrvaka sUrIzvara pAse gayA. manamAM ghUMTAtI vAta guru AgaLa prakAzita karI. //// he tAraka gurudeva! hamaNAM mAre AcAryapadavI levI nathI. paNa ApazrInI AjJA hoya to kriyoddhAra karazuM. tyAre vijayasiMhasUrIzvarajIe kahyuM ke "A gAdI tamane soMpI. have zrI saMghano sarva bhAra tamArA mAthe che ane A sarva sAdhugaNa tamAre AdhIna che." A pramANenI vAta saMgha samakSa kahIne sUrIzvarajI svarge sidhAvyA ane A rIte paMnyAsa satyavijayajI munirAjanI AjJA munigaNamAM vartAvI. fall te 5. satyavijayajIe saMghane sAthe rAkhI potAnA hAthe vijayaprabhasUrIzvarajIne sthApita karyA. pote gacchanizrAe ane sUrIzvarajInI sAthe rahI ugravihAra karI saMvegapaNAnA guNane dhAraNa karatAM evAM saMvegI raMgIna (pILA) vastrane dhAraNa karyA. jema dhvajAnA cinathI caitya (jinAlaya) oLakhAya, te rIte A saMvegI sAdhu che, tevuM jANIne loko temane vaMdana karavA lAgyA. sUri - pAThakanI sAthe upAdhyAya yazovijayajI temanA pakSamAM hatA. ll4ll | saMvegI muni, saMsAranirvedI evo gRhastha ane trIjo je saMvigna pAkSika A traNe mokSamArge - cAlanArA che, evuM siddhAMtamAM kaheluM che. Arya suhastisUrie jema Arya mahAgirine joIne vaMdana karela (pariziSTa parvamAM A vAta che.) tema ahIM paNa jANavuM. A pramANenI maryAdA be-traNa pATa sudhI rahI. paNa pachI kalikAlano prabhAva paDyo. //pI. pachI pANInI AzAvALA rAjA-maMtrI, grathila (gAMDA loko)ne dekhIne temanA ToLAmAM bhaLyA, tema paM. satyavijayajI guru ane temanA ziSya buddhizALI kapUravijayajI paNa te rIte varyA. kathAnaka - ekavAra varasAda evo paDavAthI te pANI pItAM lokone unmAda jAgyo. gAMDA thayA. dareka kAryo UMdho karavA lAgyA. rAjA ane maMtrI mahelamAM pahelAMnuM saMgraheluM pANI pItA hovAthI teo to DAhyA rahyA. jayAre loko uMdhA cAle-nAce-kUde che, hAsya kare che, tyAre maMtrI temane vAre che. tyAre gAMDA loko kahe che ke "rAjA ane maMtrI gAMDA thaI gayA che." A sAMbhaLI rAjA ciMtita thayA ane vicAra karyo ke "A rAjaya kevI rIte calAvavuM?" tyAre maMtrIe salAha ApI ke rAjanuM! hamaNAM to A gAMDA ToLA sAthe bhaLI javAnuM. temanI sAthe cAlavAnuM. temanI jema vartavAnuM nahIM to gAMDA ApaNane gAMDA kahIne mAraze. mATe emanI bheLA bhaLI javAmAM sAra che. jyAre navo varasAda thaze tyAre pelA pANIno kepha UtarI jaze. ane prajA DAhI thaI jaze. ahIM paNa paM. guru satyavijayajI ma. ane temanA ziSya kapUravijayajIne paNa te rIte vartavuM paDyuM. e pramANeno bhAva che. kapUravijayajInA ziSya khimAvijayajI buddhizALI hatA. temanI pAse vidyAzaktio ghaNI hatI. jeonI kRpAthI A jagatamAM kapuracaMda bhaNazAlI prakhyAta thayelA... ||dI te bimAvijayajInA ziSya, buddhizALI evA zrI sujazavijaya ane temanA guNavaMtA ziSya zrI zubhavijaya ane jazavijaya nAmanA hatA. jeono mahimA A pRthvI upara ghaNo moTo hato. te zubhavijayanA ziSya paMDita zrI vIravijayajI ke jemaNe dhammilakumAra caritranAM Amatema vikharAyelAM phUlone ekaThAM karIne suMdara evI rAsarUpI mALAne racI. IINA ane zrI vijayadevendrasUrinA rAjayamAM bhavya jIvonA kaMThamAM sthApana karI. te mALA prasiddhine pAmI. Page #488 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazista 435 saMkhyA re rAjanagaramAM comAsuM rahI. saMvata 1896 varSe, zrAvaNa sudI trIje, A bhavamAM paccakakhANanuM phaLa varNavatI, manane AnaMda ApanArI evI A rAsanI racanA karI. ITa chatrIzaso upara zlokanI A rAsamAM che. tene jo hoMziyAra parIkSaka manuSya sAMbhaLaze to amAro zrama saphaLa thayo gaNAze. je bhAvapUrvaka bhaNaze, gaNaze, kAna daIne sAMbhaLaze, tene zraddhArUpI prakAzathI tatvaramaNatArUpI rasa utpanna thaze. ane tenuM siMcana karatAM te vratarUpI vRkSa phaLIbhUta thaze. te jIva nirAmaya (rogarahita) deha, sukhI parivAranA Azraye amRtabhojanane prApta karaze. pagale pagale jhaMkAra karatI capaLa evI kamalA (lakSmI) tenA maMdiriye AvIne vAsa karaze. netrane AnaMda ApanAra, pavitra evI strI ane putra tene tyAM vicaraze. tenA ghera suMdara evA ghoDA zobhatA haze ane hAthI upara caDhIne saMcaraze. 10LI sajjana subhaTothI parivarelo te, ratnamahelamAM sahela-AnaMda karaze. jinezvara devanAM ane guru bhagavaMtanAM gIta rUpI jJAnAmRtanI zALAmAM, mAMgalikanI mALA varaze. je ziSyapadane anusaraze te sarva pApone dUra karIne bhavasAgara taraze. ane sukhathI bharapUra evI zivasuMdarInI nirmaLe evI varamALane kaMThamAM dhAraNa karaze. I/11// Iti zrImattapAgacchIya saMvijJa sujJa paMDitazrI 108 paMDita zrI zubhavijaya gaNiziSya paMDita zrI vIravijaya gaNibhirviracite zrI dhammilanRpa caritre prAkRta prabaMdha SaSTha: khaMDaH samAptastatsamAptau ca dhammilakumAra rAsAyamapi paripUrNaH | A pramANe zrImad tapAgacchIya saMvijJa, sujJa paMDita zrI 108 paMDita zrI zubhavijayagaNinA ziSya paMDita zrI vIravijaya gaNi vaDe racAyela A dhamilanRpa (rAjA) caritranA prAkRtaprabaMdhamAM chaThTho khaMDa samApta thayo ane tenI sAthe sAthe dharmilakumAra rAsa paNa ahIM paripUrNa thayo. A rAsanA cha khaMDonI DhAlono koTho, akhaMDa DhALonI saMkhyA gAthAo maMgalAcaraNa 432 339 512 464 392 314 dohA 12 kaLaza prazasti saravALo 11 2481 74 | Page #489 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dhamilakumAra rAsamAM AvatI (avAMtara) kathAo 1. nIcanA saMge mAThAM pariNAma . 2. durjananI sobate . 3. atirAgI vijayapAlanI kathA ................ 4. agaDadattamuninI kathA (vistAra) ... 5. sumati-durmati baMne bhAInI kathA .. 6. suMdara zeThanI kathA.............. 7. dhobInA gadheDAnI kathA .. ............. 8. kaNabI paTelanI kathA ................. 9. pAMca muninI kathA (savistAra) .......... 10. mahiyAraNa (kAmalattA)nI kathA (savistAra) ............... 11. zrI dattazeThanI kathA .......... 12. gharabArI yogInI kathA .... 13. rUpasena-sunaMdAnI kathA (savistAra) . 14. mahAsatI dhanazrInI kathA... 15. "yA-sA-sA-sA..." kathA ............ 16. duzmana paNa dAnI bhalo..kathA ................ 18. murkha vAMdarAnI kathA ........ 19. dhanazeTha ane dhUtArAnI kathA .. 20. nava tapasvI mukhanI kathA ............. 21. "zerane mAthe savAzera" - dhUtArAnI kathA ... 22. tAliyAne mAthe koThAM ..... 23. svacchaMdI vasudattAnI kathA................................ 24. madana aNagAranI kathA........... 25. dhanada aNagAranI kathA 26. tapa dharma upara ratnazekharanI kathA (savistAra) ... 27. kRtaghnI kAgaDAnI kathA ...... 28. sunaMdanI kathA (dhamilakumArano pUrvabhava) ........ 29. sarala pallIpatinI kathA (dhammilakumArano pUrvabhava) ...... 150 ...... 158 ...... 166 ..... 184 185 208 Yo 240 ...... 258 .............. 258. . 279 ********** ... 283 362 ........ 397 ...... 422 ***. 423 Page #490 -------------------------------------------------------------------------- ________________ YOU BHARAT GRAPHICS - Ahmedabad-1 Ph. : 079-22134176, M: 9925020106