________________
૫૨
ધમ્મિલકુમાર રાસ
ઉજ્વલ કુલ નવી હીરો, વિણ વયરાગરૂ હો લાલ કે.વિણ. પણ સુણવા તુમ વંશ કે, અમ ઇચ્છા ઘણી હો લાલ કે...,અમ. પ્રેમે તેહ પ્રકાશો, ઉતપત્તિ આપણી હો લાલ કે...ઉ. કુમાર સુણી લજવાણો, મૌનપણે રહ્યો, હો લાલ કે...મૌન. ।।૧૨। પાઠકે તામ વૃત્તાંત, સકલ માંડી કહ્યો, હો લાલ કે...કહ્યો. રાય સુણો કહે વત્સ, કિશું આ તેં કર્યું હો લાલ કે..કિશું. તેં સુંદર રાય અમો વચ્ચે; ગણીયું આંતરૂ હો લાલ કે...ગ. નવિ જણાવ્યું તેં કાંઈ, એણે નગરે રહી, હો લાલ કે...એણે. ।।૧૩।। આ નગરીનું રાજ્ય, સકલ તાહરૂં સહી, હો લાલ કે...સ. રાય કિયો શિરપાવ, કુંવર પાઠક ભણે, હો લાલ કે...કું. અશ્વાદિક વર વાહન, અંબર ભૂષણે હો લાલ કે...અં. I॥૧૪॥ મોકલીયો બહુ માનશું. પાઠકને ઘરે હો લાલ કે...પા. કુંવર ભૂજાલ વિશાલ, તિહાં લીલા કરે હો લાલ કે...તિહાં. ધમ્મિલરામેં ઢાલ, અગીયારમી મન રલી હો લાલ કે.અગિ
શ્રી શુભવીરની ચાકરી, પાઠકને ફળી હો લાલ કે.પા. I॥૧૫॥
કુમારે હાથીનો હરાવ્યો :- કુમારની વાત સાંભળી મેડીવાળા કહેવા લાગ્યા. રે ભાઇ ! નગરમાં રહો છો અને જાણતા નથી ? ઉત્પાત્ત શેનો મચી રહ્યો છે ? તો જગ જાહેર વાત છે તે સાંભળો ભાઈ ! અહીંના રાજા ભુવનપાલ, જેનો મહિમા પૃથ્વીમાં સઘળે ઠેકાણે ગવાયો છે ને બળમાં પણ કોઈ જેની સ્પર્ધા કરી શકે તેમ નથી. ।।૧।। તે રાજાનો, સૈન્યની શોભારૂપ, શત્રુઓનો ચૂરો કરનાર, ગુણોનું ધામ, હાથીઓના યૂથમાં અગ્રેસર એવો ચંપક નામનો પટ્ટહસ્તી છે. તે હમણાં મદમાં આવેલો છે. તે તેના મહાવતને પણ નહિ ગણકારતાં, આલાન-સ્થંભ ઉખેડીને નગ૨માં નીકળી ગયો છે. વચમાં આવતાં માણસોને સૂંઢે ભરાવીને ઉછાળે છે. ભયંકર ત્રાસ વર્તાવે છે. ।।૨।।
કોઇનું ઘર પાડે છે, તો વળી કોઈની હાટ તોડી નાંખી છે. અહીંયાં હમણાં હલકારા કરતો આવશે. તમને ને તમારા ઘોડાને મારી નાંખશે. માટે જીવ લઈને ભાગી જાવ. જુઓ ! જુઓ ! રાજ્યના સુભટો કોઈ ભાલા લઈને, કોઈ ખડ્ગ ખેંચીને તેને વશ કરવાને ધસ્યા જાય છે. શેઠ-નોકરો વગેરે ભયના માર્યા નાસી જવા લાગ્યા છે. IIII ભયંકર ગર્જના કરતો વંટોળિયાની જેમ પોતાની સૂંઢથી ધૂળને ઉછાળતો, વર્ષાઋતુમાં આકાશમાં છવાતા અષાઢી મેઘના શ્યામ વાદળ સરખો હાથી, જુઓ તો ખરા ! જેની આંખો ક્રોધથી અગ્નિમાં ધખાવેલ તામ્ર સમી લાલઘુમ છે. II૪II
હાથીનાં સાતે છિદ્રોમાંથી જે મદ ઝરી રહ્યો છે તે જાણે હાલતા-ચાલતા પર્વતમાંથી વહેતા ઝરણા થકી, બહાર જાણે સરોવર ન બન્યું હોય તેવું લાગે છે અને તેની પાછળ પગમાં વળગેલી સાંકળ ઘસડાતી આવે છે. “ભાગો, ભાગો” બૂમો પાડતાં લોકો દૂર ભાગ્યા. તેને પકડવાની હિંમત કોઈની ચાલતી