________________
ખંડ - ૫ : ઢાળ - ૨
૩૧૧
(મ્મિલના) વદનને એકી નજરે નિહાળતાં મોહિત થઈ. હૈયું તો સ્નેહ સાગરના હિલોળે હિલોળા લેવા લાગ્યું. ૧૯॥ કુમારી વિચારે છે “ભલે મારા દિલને તેણે ચોરી લીધું.” પણ સતી તો મનથી પણ પરપુરુષને ભાંડ જેવો જ માને છે. આ રાજકુમાર લાગે છે. ક્યાંકથી ભૂલો પડ્યો લાગે છે અને આ વનખંડમાં આવી ચડ્યો લાગે છે. ૨ા
મારા મુખથી તેને મારે કંઈ પૂછાય જ નહીં. પૂછવું યોગ્ય નથી. પણ હા ! એ જો કંઈ પૂછશે તો તેનો ઉત્તર હું જરૂર આપીશ. કોઈ ગુણવાન ઉત્તમ પુરુષ પૂછે તો તેનો ઉત્તર આપવો પડે. તેમાં દોષ કોઈ નથી. ।।૨૧। આ પ્રમાણે મનથી વિચારતી મનમાં સમાધાન કરીને તે બાળા ભૂમિ સન્મુખ નજર રાખી, મૌન ધારણ કરીને ઊભી રહી. ત્યારે નજીક આવેલા ધમ્મિલકુમારે મિષ્ટ-મધુર-સુખદાયી વચનો વડે તે બાળાને પૂછ્યું. ૨૨
ધમ્મિલકુમારના રાસના પાંચમા ખંડની આ રસાલ એવી પહેલી ઢાળનું શ્રી શુભવીરવિજય મહારાજે કેવું સુંદર વર્ણન કર્યું ! જે સાંભળતાં આનંદ થાય છે. ૨૩
-
ખંડ - ૫ ની ઢાળ : ૧ સમાપ્ત દોહા :મ્મિલ કહે સુણ સુંદરી ! તું ઉત્તમ કોણ જાત ? કિહાં રહેવું સુકલા નિધિ, કોણ તુમ માતને તાત ! ॥૧॥ શેં કારણ આ નઈતટે, વનતરૂ કુંજ નિવેશ નિર્ભય વિચરે એકલી, જોબન બાલે વેશ ॥૨॥ મેં તુઝને વનદેવતા, જાણી આવ્યો પાસ, પગ ભૂમિ ચલ લોચને, મણુઅ જાતિ વિશ્વાસ IIII તવ વળતું કુંવરી કહે. સુણ ઉત્તમ ગુણવંત, મુખ થકી માંડી કહ્યું, સઘળો મુઝ વિરતંત. ॥૪॥
વનમાં સુંદરીનો મેળાપ ઃ- ધમ્મિલે જાણ્યું કે સુંદરી જમીન ઉપર દિષ્ટ રાખીને ઊભી છે. બોલશે નહીં. તેથી મારે જ બોલાવવી પડશે. વિચારીને ધમ્મિલે કહ્યું. કે સુંદરી ! તું કોણ ? વળી તારું કુળ કયું ? જાતિ કઈ ? ક્યાં રહે છે ? હે બાળા ! હે સુકળા નિધાન ! હે મુગ્ધ ! વળી તારાં માતપિતા કોણ ? ।।૧।। વળી મારી વાત સાંભળ ! આ વિશાળ નદીના તટમાં, વનઉદ્યાનમાં વાવડી મધ્યે તું એકલી કેમ ? વનવૃક્ષની કુંજમાં શા માટે આવવું થયું ? હે નવયૌવના ! તું તો બાળાવેશમાં છે, તો વનમાં નિર્ભય થઈને એકલી ફરે છે. શું વાત છે ? ॥૨॥
વળી ધમ્મિલ કહે છે રે ! બાળા ! હું તો તને વનદેવી સમજીને તારી પાસે આવ્યો છું. પણ...પણ..આ તારા પગ ભૂમિ ઉપર સ્થિર ને સ્પર્શેલા છે. વળી તારી આંખો ચંચળ અસ્થિર છે. પલ પલ ફરક્યા કરે છે. તેથી મને વિશ્વાસ આવ્યો કે તું વનદેવી નથી. પણ મનુષ્ય જાતિ કન્યા છે. IIII ધમ્મિલ બોલીને જ્યારે મૌન રહ્યો અને બાળા સામે જોવા લાગ્યો. ત્યારે સુંદરી મૌન તોડીને પૂછેલા પ્રશ્નનો જવાબ આપે છે. હે ગુણવંત ! હે ઉત્તમ નર ! આપે પૂછેલાનો સઘળોયે જવાબ આપું છું. મારો મૂળથી લઈને અહીં સુધીનો સઘળોયે વૃત્તાંત કહીશ. તે આપ સાંભળો. II૪l