________________
ધર્મિલકુમાર રાસ
પૂર્વઢાળ ઃ- મલયાચલ પર્વતની ઉપર થતાં ચંદનવૃક્ષની પાસે રહેલ લીંબડામાં પણ ચંદનની સુગંધ આવે છે તેમ હંમેશાં સાધુની પાસે રહેતાં દુર્જન પણ સજ્જન થાય છે. ૧૪॥ શેઠનાં આ પ્રમાણેનાં વચન સાંભળીને સુભદ્રા મનમાં વિચાર કરવા લાગી કે આ દુનિયાને ક્યારેય જીતી શકાતી નથી ‘પિતાએ પુત્રને બગાડ્યો' એમ કહેતાં પણ વાર લાગતી નથી. ।।૧૫।।
૧૪
ધર્મિલ વ્યસનીના ટોળામાં છતાં પણ પુત્રના મોહે માતા સુભદ્રાએ પુત્રને જુગારિયાની ટોળીમાં પ્રેમથી મોકલ્યો. ધમ્મિલ પણ હવે ત્યાં ખાય છે, પીવે છે, રમે છે અને જે ભણવાની (અધ્યાત્મનો રંગ) લત હતી, તે ધીરે ધીરે ભૂલતો જાય છે. ૧૬॥ કહેવાય છે કે જીવનમાં હસવું, રમવું, કામક્રીડા, ચેનચાળા, કૌતુક જોવું, પથારીમાં નિદ્રા લેવી, ખાવું વગેરે ક્રિયાઓ અણશીખ્યું સ્વાભાવિક જ આવડતું હોય છે. ।।૧૭।
ધમ્મિલ પણ કોઈ દિવસ વનક્રીડા કરે છે, વૃક્ષ ઉપર હીંચકા ખાય છે, કોઈવાર જલક્રીડા કરે છે, જુગા૨ ૨મે છે, વેશ્યાના ઘરે જાય છે,ગીતનાટક જુએ છે. ।૧૮। જેને સાંભળવાથી વિશેષ રસ ઉત્પન્ન થાય તેવી ધમ્મિલકુમારનાં રાસની સુંદર ત્રીજી ઢાળ શ્રી શુભવીરવિજયે કહી. આ રાસ સાંભળનારનાં
ઘરે હંમેશાં માંગલિકની માળા હોજો. ૧૯૫
પ્રથમ ખંડની ઢાળ – ૩ પૂર્ણ. -: Elel :
વસંતસેના વેશ્યા વસે, તેણે નગરે ધનવંત । પુત્રી વસંતતિલકાભિષા, છે તસ બાહુ ગુણવંત ॥૧॥ રૂપકલા રિત આગલી, લવણિમ બહુ વિજ્ઞાન । નાટક ગીતસ્વરે કરી, મેનારંભ સમાન ॥૨॥ મુખ સોહે પૂરણ શશી, અધર પરવાલા રંગ । મૃગનયની કુંભસ્તની, ભૂષણ ભુષિત અંગ મા એક દિન તસ મંદિર ગયો, ધમ્મિલ મિત્રની સાથ । વસંતતિલકા લઈ ગઈ, ચિત્રશાલિ ગ્રહિ હાથ ॥૪॥ જુગટીયા ધન હારતા, રમતાં દ્યૂતે જેહ | ધનપતિની શી વારતા, ખાલી ગયા નિજ ગેહ ||૫|| ધર્મિલ વેશ્યાને ઘેર :
નામે વેશ્યા રહે છે. તે વસંતસેનાને ગુણોનો ભંડાર સુંદરતા અને વિવિધ જ્ઞાન તથા રૂપકળામાં (રિત) નાટક અને ગીત ગાવામાં તો તે વેશ્યાપુત્રી મેના અને
હવે તે નગરમાં ધનિક એવી વસંતસેના ભરેલી વસંતતિલકા નામે સુપુત્રી છે. ।।૧।। કામદેવની સ્ત્રી કરતાં પણ તે ચઢિયાતી છે. રંભા સમાન છે. ॥૨॥