________________
दीपिका - नियुक्ति टीका अ. ६ खू.६ जी. कर्म. समानैव विशेषाधिकोवेति ६१
विशेषो भवति, प्रतिदिनमेत्र ख निर्घृणमानता निर्दया निर्भयाः सन्दः प्राणिवधाय सृपास्तेयादिकृत्कु टेलश्रुतीः सृजन्ति । ते खल्वधिकरणद्रव्यविशेषाः क्लेशोपादानं प्रति प्रकृष्टा सन्तः कूटगलयन्त्र रात्रपाशादेवाधिकरण विशेषाच्च कर्मधारयं भवति । एवञ्च पूर्वोक्तानामेकचत्वारिंशत्साम्परायिककर्मासवाणां तीव्रभावात् सन्दभावात् ज्ञात मात्रात् अज्ञावभावात् विर्यविशेषात् अधिकरणविशेषाच्च विशेषस्तारतम्यरूपो भवति । स च साम्परायिककर्माविशेषः तीव्र स्तीव्रतर स्वीव्रतमः मन्दो मन्दतरो मन्दतमः, मध्यमो मध्यमतरो मध्यमतमो वोध्यः तथाविधाssस्रवविशेषाच्च कर्मबन्धविशेषो भवति । एवञ्च क्रोधरागद्वेषभेद से भी कर्मबन्ध में भेद होता है ।
जिन का मन घृणा से शून्य हैं, जो निर्दय हैं, पाप से नहीं डरते हैं, वे प्राणिव के लिए मृषावाद एवं स्तेय (चोरी) आदि को उत्तेजना देनेवाली श्रुतियों का निर्माण करते हैं । वें अधिकरण द्रव्य क्लेश के उत्कट कारण होते हैं। ऐसे फांसी जाल आदि अधिकरणों की विशेषता से कर्मबन्ध में भी विशेषता उत्पन्न हो जाती है ।
इस प्रकार पूर्वोक्त उनचालीस प्रकार के कर्मास्रवों में तीव्रता, मन्दता, ज्ञातभाव, अज्ञात भाव, वीर्यविशेष और अधिकरणविशेष होता है और उस विशेषता के कारण कर्म के आस्रव में भी विशेषता उत्पन्न हो जाती है। वह साम्पराधिक कर्मास्रव तीव्र, तीव्रतर तीव्रतम, मन्द मन्दतर, मन्दतम, मध्यम, मध्यतर और मध्यतम समझना चाहिये । इस प्रकार की आसव संबन्धी विशेषता कर्मबन्ध में भी विशेषता होती है । કરણ દ્રવ્યના ભેદથી પણ કમ બન્ધમાં ભેદ થાય છે.
જેમનુ મન ઘૃણાથી શૂન્ય છે, જે નિય છે, પાપથી ડરતાં નથી,તે પ્રાણિવધ કારે મૃષાવાદ અને સ્તેય (ચારી) વગેરેને પ્રત્સાહન આપનારી શ્રુતિનું નિર્માણ કરે છે. આ અધિકરણ દ્રવ્ય કલહના ઉત્કટ કારણે હાય છે. આવા ફાંસી જાળ આદિ અધિકરણેાની વિશેષતાથી કમઅન્યમાં પણ વિશેષતા ઉત્પન્ન થઈ જાય છે.
આ રીતે પૂર્વકિત એગણુચાળીસ પ્રકારનાં કર્માંસવેામાં તીવ્રતા મન્ત્રતા, જ્ઞાતભાવ, અજ્ઞાતભાવ, વીયવિશેષ અને અધિકરણ વિશેષ થાય છે અને વિશેષના કારણે કર્યંના આત્સવમાં પણ વિશેષતા ઉત્પન્ન થઈ જાય છે. તે साम्परायिङ उभस्त्रिव तीव्र, तीव्रतर तीव्रतम, भन्छ, भन्हतर, भन्हतभ, મધ્યમ, મધ્યમતર અને મધ્યમતમ સમજવા જોઇએ. આ પ્રકારની સંખ'ધી વિશેષતાથી કર બન્યમાં પણ વિશેષતા થાય છે,
સ્રવ
