________________
प्रमेयवोधिनी टीका प्र. पद १ सू.८ रूपी अजीव प्रज्ञापना
१२५
या वि, कसायरस परिगया वि, अंबिलरलपरिणया वि, महुररसपरिणया वि' ये स्कन्धाढ्यः स्पर्शतः कर्कशरपर्शपरिणता स्तेपां गच्ने केचन - 'रसओ' रसतः 'तित्तरसपरिणया वि' - तिक्तरसपरिणता अपि भवन्ति, केवन - 'कडुयरसपरिणया वि'कटुकरसपरिणता अपि भवन्ति केचन - 'कसायरसपरिणया वि' कपायरसपरिणता अपि भवन्ति केचन - 'अविलरसपरिणया वि' अम्लरसपरिणता अपि भवन्ति, केचन - 'महुररस परिणया विधुररसपरिणता अपि भवन्ति, इत्येवं पञ्चविकल्पान् प्रतिपाद्य कर्कशस्पर्शस्यैव रव विरोधि मृदुकस्पर्श वर्जयित्वा अन्यैः पभिः स्पर्शैः : सह षड्विकल्पानाह - 'फासओ गुरुयफासपरिणया वि लहुयफासपरिणया वि, सीयफासपरिणया वि, उसिणफासपरिणया वि, णिद्धफासपरिणया वि, लुक्खफासपरिणया चि' ये स्कन्धादयः रपतिः कर्कशस्पर्शपरिणता स्तेपां मध्ये केचन'फासओ' स्पर्शतः 'गुरुयफासपरिणया वि' - गुरुकस्पर्शपरिणता अपि भवन्ति - केचन - 'लहुयफासपरिणया वि' - लघुकस्पर्शपरिणता अपि भवन्ति, केचन - 'सीयफासपरिणया वि - शीतस्पर्शपरिणता अपि भवन्ति केचन - 'उसिणफासपरिणया होते हैं - जो पुद्गल स्पर्श से कर्कश हैं उनमें से कोई तिक्तरस वाले, कोई कटुकरवाले, कोई कपायरस वाले, कोई अम्ल (खटूटे) रसवाले और कोई मधुररस वाले होते हैं ।
"
कर्कश स्पर्श वाले पुद्गलों में उसका विरोधी मृदु स्पर्श नहीं पाया जाता, अतएव छ ही स्पर्शो के साथ उसका योग होता है । इसलिए छह विकल्प दिखलाते हैं
जो पुद्गल स्पर्श से कर्कश हैं, उनमें कोई स्पर्श की अपेक्षा गुरुस्पर्श वाले होते हैं, कोई लघु स्पर्श वाले होते है, कोई शीत स्पर्शवाले और कोई उष्ण स्पर्श वाले होते हैं कोई स्निग्धस्पर्शचाले होते हैं और
જે પુદ્ગલેા સ્પર્શમા કશ છે. તેમાથી કાઇ તિક્ત રસવાળાં, કોઇ કડવા રસવાળાં, કાઇ કષાય રસ વાળાં, કાઇ ખાટા રસવાળાં અને કઇ મધુર રસ વાળા હાય છે.
કર્કશ સ્પર્શીવાળા પુદ્ગલામા તેમના વરધી મૃદુ સ્પર્શી નથી હાતે, તેથી કરીને છ સ્પર્શની સાથે તેમના ચેગ થાય છે, તે માટે ' વિકલ્પ બતાવે છે. જે પુદ્ગલા સ્પર્શે કરીને શ છે. તેમના માંથી કેઇ સ્પર્શની અપેક્ષાથી ગુરૂ સ્પર્શ વાળા હાય છે, કાઇ લઘુ સ્પર્શીવાળા હેાય છે, કેઇ શીત સ્પર્ધા વાળા, અને કાઇ ઉષ્ણુ સ્પવાળા હાય છે, કાઇ સ્નિગ્ધ સ્પર્શી વાળાં હાય છે અને કોઇ રૂક્ષ સ્પર્શવાળા પણ હાય છે. આ રીતે કશ સ્પર્શીવાળાં પુદ્ગલ સ્પર્શે કરીને છ પ્રકારના હાય છે.
