________________
प्रमेयवोधिनी टीका प्र. पद १ सू.१४ जीवप्रज्ञापना - कायिकाश्च, तत्र लक्ष्णा-पिष्टलोष्टचूर्णसदृशीमृदुपृथिवी तद्रूपा जीवा अपि उप'चारात् श्लक्ष्णा व्यपदिश्यन्ते ते च ते बादरपृथिवीकायिकाश्चेति श्लक्ष्ण वादर
पृथिवीकायिकाः, अथवा-श्लश्णा च सा वादरपृथिवीचेति श्लक्ष्णवादरपृथिवी, -सा कायः शरीरं येषां ते श्लक्ष्णवादरपृथिवीकायाः ते एव श्लक्षण वादरपृथिवीकायिकाः चकारेण वक्ष्यमाणस्वगतानेकभेदाः सूच्यन्ते, खरानामपृथिवी सङ्घातविशेष चापना तदात्मका जीवा अपि उपचारात् खरास्ते च ते बादरपृथिवी- कायिकाश्चेति खरवादरपृथिवी सा कायः-शरीरं येषां ते खरवादरपृथिवीकायाः,
तएव खरवादरपृथिवीकायिकाः, चकारेण वक्ष्यमाण स्वगत-चत्वारिंशद्भेदाः - सूच्यन्ते, अथ श्लक्ष्णवादरपृथिवीकायिकभेदान् प्ररूपयितुं पृच्छति-'से किं तं कायिक और खर बाद पृथिवीकायिक । आटे के समान मृदु पृथिवी श्लक्ष्ण कहलाती है। तद्रूप जीव भी उपचार से श्लक्ष्ण कहे गए हैं। ऐसे बादर पृथिवीकायिकों को लक्ष्ण-बाद पृथिवीकायिक कहते हैं। अथवा 'श्लक्ष्ण' यह पृथ्वी का विशेषण है । ऐसी बादर पृथ्वी जिन जीवों का शरीर हो वे श्लक्ष्ण बादर पृथ्वीकायिक कहलाते हैं। 'य' पद से अनेक अवान्तर भेद सूचित किए गए हैं । । खरपृथ्वी वह कहलाती है जो संघातरूप हो और कठोर हो, तद्प जीव भी उपचार से खर कहे जाते हैं। ऐसे बादपृथिवीकायिक खर बादर पृथिवीकायिक हैं । अथवा खर (कठोर) जो बाद पृथिवी है, वह खरबादपृथिवी, वही जिन जीवों का शरीर हो वे खरबादरपृथिवीकायिक । यहां 'य' पद से आगे कहे जाने वाले चालीस भेद सूचित किए गए हैं। લેટની જેમ મૃદુ પૃથ્વી સ્લણ કહેવાય છે. તદુરૂપ જીવ પણ ઉપચારથી શ્લફણ કહેલા છે. આવા બાદર પૃથ્વી કાયિકેને શ્લફણ બાદર પૃથ્વી કાયિકે કહે છે. અથવા બ્લણ, એ પૃથ્વીનું વિશેષણ છે. આવી બાદર પૃથ્વી જે જીના શરીર હોય તેઓ લહણ બાદર પૃથ્વિકાયિક કહેવાય છે (૨) પદથી અનેક અવાન્તર ભેદ સૂચિત કરાયા છે.
ખર પૃથ્વી તે કહેવાય છે કે જે સ ઘાતરૂપ હોય અને કઠોર હોય. તપ જીવ પણ ઉપચાર થી ખર કહેવાય છે. એવા બાદર પૃથ્વીકાયિક ખર - 08२ पृथ्वीय छे.
અથવા ખર (કઠેર) જે બાદર પૃથ્વી છે, તે ખર બાદર પૃથ્વી એજ જે શરીર હોય તેઓ ખર બાદર પૃથ્વી કાયિક. અહીં () પદથી આગળ કહેવામાં આવનારા ચાલિશ ભેદ સૂચિત કરાયા છે