________________
टीका प्र. पर१ सू ३० समेाञ्चैद्रयतिग्योनिक ने
३६५
टीका - अयोद्देशक्रमानुसारेण पञ्चेन्द्रिय तिर्यग्योनिकान् प्ररूपयितुमाह - 'से 'किं तं पंचिदियतिरिक्ख जोणिया' 'से' अथ 'किं तं' के ते कतिविधा इत्यर्थः, 'पंचिदियतिरिक्खजोणिया' - पञ्चेन्द्रिय तिर्यग्योनिकाः प्रज्ञप्ताः भगवानाह - 'पंचि - दियतिरिक्खजोणिया तिविहा पण्णत्ता' - पञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकास्त्रिविधाः प्रज्ञप्ताः, 'तं जहा ' - तद्यथा - 'जलयरपंचिंदियति रिक्ख जोणिया १' - जलचरपञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकाश १, 'थलयर पंचिदियतिरिक्खजोगिया य२' -स्वपञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकाश्च२, 'खहयरपंचिदियतिरिक्खजोणिया य३' - खेचरपञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकाश्चेति तत्र जले चरन्ति - पर्यटन्ति, इति जलचरास्ते च ते पञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकाश्चेति
हैं ( तं जहा ) वे इस प्रकार ( जलयर पंचिंदिय तिरिक्खजोणिया ) जलचर पंचेन्द्रिय तिर्यच (थलयर पंचिदियतिरिक्खजोणिया) स्थलचर पंचेन्द्रिय तिर्यंच और ( खरचर पंचिदिय तिरिक्खजोगिया) खेचर पंचेन्द्रिय निर्यच ॥३०॥
टीकार्य - जिस क्रम से नाम गिने हैं, उसी क्रम के अनुसार अब पंचेन्द्रिय तिर्यग्योनिक जीवों की प्ररूपणा करते हैं । प्रश्न है कि पंचेन्द्रिय तिर्यग्योनिक जीव कितने प्रकार के हैं ? भगवान् उत्तर देते हैं. पंचेन्द्रिय तिर्यच तीन प्रकार के कहे गए हैं । वे इस प्रकार हैं- (१) जलचर पंचेन्द्रिय तिर्यग्योनिक (२) स्थलचर पंचेन्द्रिय तिर्यग्योनिक (३) खेचर पंचेन्द्रिय तिर्यग्योनिक ।
जो निर्यच जल में उत्पन्न होते हैं और रहते हैं, वे मत्स्य आदि जलचर कहलाते हैं । स्थल पर विचरण करने वाले गाय, भैंस, घोडा,
तिरिक्खजोणिया) ४सयर पथेन्द्रिय तिर्यय (थल पर पंचिंदयतिरिक्खजोणिया ) स्थसयर यथेन्द्रिय तिर्यय भने ( खहयर पंचिदियजोणिया ) मेयर यथेन्द्रिय तिर्यय योनि छे. ॥ सू. ३० ॥
ટીકા—જે ક્રમે નામ ગણાવ્યા છે. તેજ ક્રમના અનુસાર હવે પંચેન્દ્રિય તિયર્સીંગ ચેાનિક વાની પ્રરૂપણા કરે છે
પ્રશ્ન એ છે કે પચેન્દ્રિય તિયક્ ચૈનિક જીવ કેટલા પ્રકારના કહ્યા છે
શ્રીભગવાન ઉત્તર આપે છે—પંચેન્દ્રિય તિય ચ જીવ ત્રણ પ્રકારના કહેલા છે. તેઓ આ રીતે છે–(૧) જલચર પંચેન્દ્રિય તિક્ ચૈનિક (૨) સ્થલચર ૫ ચેન્દ્રિય તિર્થંક ચેાનિક (૩) અને ખેચર પચેન્દ્રિય તિયક્ ચેાનિક,
જે તિયચા જળમા જન્મે છે અને રહે છે. તેઓ મત્સ્ય આદિજલ. ચર કહેવાય છે સ્થળ ઉપર વિચરણ કરનારા ગાય, ભેંસ, ઘેાડા વિગેરે સ્થલ
