________________
प्रमेयवोधिनी टीका प्र. पद १ सू ३९ समेददर्शनार्यनिरूपणम् ४७३ धिगताः-भूतार्थत्वेन सद्भूता एते पदार्थाः' इत्येवं रूपेण यस्य जनस्य अधिगताः-परिज्ञाता भवन्ति 'जीवाजी वेय' जीवाजीवाश्च 'पुण्णपावं च'-पुण्यं पापश्च 'आसव संवरेय' अश्रवं सम्बरञ्च, चकारेण बन्धादय आक्षिप्यन्ते, अधिगतिहेतुमाह-'सहसंमुइया'-सहसंमत्या-सह आत्मना संगतया मत्या-परोपदेशनिरपेक्षया जातिस्मरणप्रतिभादिरूपया न केवलमधिगता एव भवन्ति, अपि तु तान् जीवान् पदार्थान् 'रोएइ उ निसग्गो'-अनुरोचयति वेदयते तत्त्वरूपतया आत्मसात् परिणामयतीति भावः, एप तु निसर्गरुचि विज्ञातव्यः ॥११६॥ 'जो जिणदिढे भावे-यो जिनदृष्टान् भावान् द्रव्य-क्षेत्रकाल-भावभेदात्, 'चउब्धिहे'-चतुर्विधान् 'सदहाइ सयमेव-श्रद्दधाति स्वयमेव-उपदेशापेक्षारहितः सन् विश्वरािति 'एमेव' एवमेव-तथैव एतत् जीवादि यथा जिनदृष्टम्, 'नन्नहत्तिय'-नान्यथेति च 'निसग्ग रुइत्ति णायव्यो'-निसर्गरुचिरिति ज्ञातव्यः ॥११७॥ जातिस्मरण आदि के द्वारा यथार्थ रूप से जान लिया है और न केवल जान लिया है वरन् उन पर रुचि भी की है, तत्त्व रूप से आत्मसात् परिणत किया है, उसके सम्यक्त्व को निसर्गरुचि समझना चाहिए । ___ जो तीर्थंकर भगवान् द्वारा उपदिष्ट भावों का चार प्रकार सेद्रव्य, क्षेत्र, काल और भाव से स्वयं ही परोपदेश के विना श्रद्धान करता है और ऐसा विश्वास करता है कि जीवादि तत्त्वों का स्वरूप जैसा तीर्थकर भगवान ने कहा है, वैसा ही है, अन्यथा नहीं है, उसका सम्यक्त्व निसर्गशचि समझना चाहिए । પણે જાણી લીધાં છે અને કેવળ નામ જ નથી લીધાં પણ તેઓ પ્રત્યે રૂચિ પણ કરી છે, તત્વ રૂપે આત્મસાત્ પરિણત કરેલ છે. તેના સમ્યકત્વને નિસર્ગ રૂચિ સમજવી જોઈએ.
જે તીર્થકર ભગવાન દ્વારા ઉપદેશેલા ભાવની ચાર પ્રકારથી દ્રવ્ય ક્ષેત્ર, કાલ, અને ભાવથી પોપદેશ વિના જાતેજ શ્રદ્ધા કરે છે. અને એ વિશ્વાસ કરે છે કે જીવાદિ તત્વનું સ્વરૂપ જેવું તીર્થકર ભગવાને કહ્યું છે તેવું જ છે. તેમાં ફેરફાર નથી તેમનુ સમ્યકત્વ. નિસર્ગરૂચિ સમજવું જોઈએ જે છત્મસ્થ અગર જિનના દ્વારા ઉપદિષ્ટ જીવાદિ તત્વે પર શ્રદ્ધા કરે છે તેમનું સમ્યફત્વ ઉપદે રૂચિ કહેવાય છે.
જે છવાસ્થ અગર જેના દ્વારા ઉપદેશાયેલ જીવાદિક તપર શ્રદ્ધા કરે છે. તેનું સમ્યકત્વ ઉપદેશ રૂચી કહેવાય છે.
प्र०६०
