________________
प्रमेयबोधिनी टीका द्वि. पद २ सू.६ द्वीन्द्रियादीनां स्थानानि कुत्र खलु त्रीन्द्रियाणां पर्याप्तापर्याप्तकानां स्थानानि-स्वस्थानानि प्रज्ञप्तानि ? भगवान् उत्तरयति- 'गोयमा'-हे गौतम ! 'उडलोए'-ऊर्ध्वलोके 'तदेक्कदेसभाए'-तदेकदेशभागे-मन्दरादियाप्यादिपु 'अहोलोए तदेकदेसभाए'-अधोलोके तदेकदेशभागे-अधोलोकस्य ग्रामकूपतडागादिपु 'तिरियलोए' तिर्यग्लोके 'अगडेसु'-अवटेषु-कूपेषु 'तलाएसु'-तडागेपु 'नदीसु'-नदीषु 'दहेसु'-द्रहेषुहदेषु 'वावीसु'-चापीपु 'पुक्खरिणीमु'- पुष्करिणीषु-पूर्वोक्तरूपासु 'दीहियासु' दीपिकामु 'गुंजालियासु'-गुञ्जालिकासु-पूर्वोपदर्शितरूपासु 'सरेसु'-सरःसु 'सरपंतियासु'-सरः पक्तिकामु 'सरसरपंतियासु' सरः सरः पङ्क्तिकासु-प्रागुक्तरूपासु 'विलेसु'-विलेषु 'विलपंतियासु' विलपक्तिका 'उज्झरेसु' उज्झरेषु 'निज्झरेसु'-निर्झरेपु 'चिल्ललेमु' चिल्लरेषु-पूर्वोक्तरूपेषु 'पल्ललेसु' पल्वलेषु 'वप्पिणेसु'-चप्रेषु 'दीवेसु'-द्वीपेषु 'समुहेसु' समुद्रेपु किं बहुना-सव्वेसु चेव जलासएमु जलहाणेसु'-सर्वेषु चैव जलाशयेषु जलस्थानेषु, 'एत्थणं' अत्र जलु -उपयुक्तस्थानेषु 'तेदंदिया णं' त्रीन्द्रियाणाम् 'पज्जत्तापज्जत्तगाणं'-पर्याप्ता पर्याप्तकानाम् 'ठाणा पण्णत्ता'-स्थानानि प्रज्ञप्तानि, 'उववाए णं लोयस्स असंजीवों के स्थान कहां हैं ? भगवान् उत्तर देते हैं-ऊर्ध्वलोक के अन्दर उसके एक भाग में, अर्थात् भेल आदि की वापी आदि में, तथा अधोलोक में भी उसके एक भाग में अर्थात् अधोलौकिक ग्राम, कूप, तालाय आदि में भी त्रीन्द्रिय पर्याप्त और अपर्याप्त जीव होते हैं। ति; लोक में भी कपों में, तालाबों में, नदियों में, द्रहों में, वापियों में, पुष्करणियों में, दीर्घिकाओं में, गुंजालिकाओं में, सरोवरों में, सरोवरों की पंक्तियों में, सर-सरपंक्तियों में, बिलों में, बिलपंक्तियों में, उज्झरों में, निर्झरों में, चिल्लरों में, पल्वलों में, वनों में, द्वीपों और समुद्रों में, अधिक क्या कहा जाय, सभी जलाशयों एवं सभी जलપ્રશ્ન કરે છે હે ભગવન્ ! પર્યાપ્ત અને અપર્યાપ્ત ત્રીયિ જીવોના સ્થાન કયા છે?
શ્રી ભગવાન ઉત્તર આપે છે–ઉર્વ લેકના અંદર તેના એક ભાગમાં અર્થાત્ મેરૂ વિગેરેની વાપી આદિમા તથા અલકમાં પણ તેના એક ભાગમાં અર્થાત્ અલૌકિક ગ્રામ, કૃપ, તલાવ, આદિમા ત્રીન્દ્રિય પર્યાય અને અપર્યાપ્ત જીવ થાય છે. તિર્યકમા પણ કૂવાઓમાં, તલામ, નદીઓમ, હદોમા, પુષ્કરિણિયોમાં, દીધિ કાએમા (લાબીવાવ) ગુ જાલિકાઓમા, સરોવરમાં, સરોપતિઓમા, સર–સર ૫ કિતામા, બિલેમ, બિલપંકિતમાં, ઉજઝરેમાં, निजशमा, शिसभा, ५८५ोभा, वोमा (Real) द्वीपोमां, मने समुद्रीमा, વિશેષ શું કહેવું, બધા જળાશયમાં તેમજ જળસ્થાનમાં પર્યાપ્ત અને અપ
