________________
प्रज्ञापनासूत्रे
रयाण' नागकुमारजानौ 'परिवसंति' परिवसतः, तौ च दक्षिणोत्तरनागकुमारेन्द्रौ घरभूतान्द्रो' महडूढिया' महद्धिको 'सेसं जहा ओहियाणं जाव विहरंति' शेषं यथा औधिकानाम् - समुच्चय भानपतीनां प्रतिपादितम् तथा प्रतिपत्तव्यम् तथा च यावत् महाद्युतिकौ महायशसौ महाबलौ महानुभाग महासौख्यौ पूर्वोक्त भवनपतीन्द्रचमर वलि विशेषणविशिष्टौ दिव्येन वर्णगन्धादिना दशदिशः उदद्योतयन्तौ दिव्यान् भोगभोगान् भुञ्जानौ विहरतः - तिष्ठतः,
अथ दाक्षिणात्य नागकुमाराणां पर्याप्तायर्याप्तानां स्थानादिकं प्ररूपयितुमाह'कहिणं- भंते ! दाहिणिल्लाणं' गौतमः पृच्छति - हे भदन्त ! कुत्र खलु - कस्मिन् प्रदेशे, दाक्षिणात्यानाम् - दक्षिणदिग्भवानाम्, 'नागकुमाराणं' नागकुमाराणाम् आदि, जो कुशल वादकों द्वारा बजाये जाते हैं, उनके वादन की मधुर ध्वनि के द्वारा दिव्य भोगों को भोगते रहते हैं ।
-
इन स्थानों में धरण और भूतानन्द नामक दो नागकुमारों के इन्द्र या नागकुमारों के राजा हैं । दक्षिण और उत्तर दिशा के ये धरणेन्द्र और भूतानन्देन्द्र महान ऋद्धि के धारक हैं । इनका शेप वर्णन वैसा ही समझ लेना चाहिए जैसा सामान्य भवनपति देवों का किया गया है । यावत् वे महान् द्युति वाले, महान् यश वाले, महान् बल वाले, महान् अनुभाग अर्थात् शाप तथा अनुग्रह के सामर्थ्य वाले और महान् सुख वाले हैं । इनके सब विशेषण वही समझना चाहिए जो चमरेन्द्र और क्लीन्द्र के कहे गए हैं । यावत् वे अपने वर्ण - गंध आदि से दशों दिशाओं को उद्योतित तथा प्रभासित करते हुए एवं दिव्य भोगोपभोग भोगते हुए रहते हैं ।
اق .
આદિ કે જે કુશલ વાઢકા દ્વારા વગાડાય છે તેમના મધુર ધ્વનિથી યુક્ત દિવ્ય ભાગા ભગવે છે.
"
'
f
આ સ્થાનમાં ધરણુ અને ભૂતાનન્દ નામના બે નાગકુમારાના ઇન્દ્ર અગર નાગકુમારેાના રાજા છે દક્ષિણ અને ઉત્તર દિશાના આ ધરણેન્દ્ર અને ભૂતાનન્દેન્દ્ર મહાન્ ઋદ્ધિના ધારક છે. તેમનું શેષ વન તેવુ જ સમજવું જોઇએ કેજેવુ સામાન્ય ભવનપતિ દેવાનુ કરાયેલુ' છે. યાવત્ તેએ મહાન્ વ્રુતિવાળા, મહાન્ યશવાળા, મહાનુભાગ અર્થાત્ શાપ તથા અનુગ્રહના સામર્થ્ય વાળા અને મહાન્ સુખી હાય છે તેમના ખધાં વિશેષણા તેજ સમજવાના છે કે જે ચમરેન્દ્ર અને ખલીન્દ્રના કહેલા છે. યાવત્ પોતાના વર્ણ, ગંધ આદિથી દશે દિશાઓને ઉદ્યોતિત તથા પ્રકાશિત કરતા થકા તેમજ દિવ્ય ભાગે ભેગ ભાગવતા રહે છે.
:
