________________
प्रमेयबोधिनी टीका वि. पद २ सू.२६ ईशानाददेवस्थानानि ___९१३ कुण्डलमृष्टगण्डस्तलकर्णपीठधारी, विचित्रह 'ताभरणः, विचित्रमाल्यानुलेपधरः, कल्याणकप्रवरवस्त्रपरिहितः, कल्याणकप्रवरमाल्यानुलेपनः, भास्वरवोन्दिः, प्रलम्बवनमालाधरो दिव्येन वर्णगन्धादिना दशदिश उद्योतयन् प्रभासयन् स्वेपां स्पेषां विमानानासादीनाम् आधिपत्यं पौरपत्यं कुर्वन् पालयन् महताऽहतनाटयगीतवादिततन्त्रीतलतालघनमृदङ्गत्रुटितपटुप्रवादितरवेण दिव्यान् भोगभोगान् भुञ्जनो विहरति, किन्तु-'नवरं' नवरस्-पूर्वापेक्षया विशेषस्तु 'अट्ठण्हं विमाणावाससयसहस्लाणं' अष्टानां विमानवासशतसहस्राणाम् 'सत्तरिए सामाणियसाहस्सीणं' सप्ततेः सामानिकसाहस्रीणाम् 'चउण्डं सत्तरीणं आयरक्खदेवसाहस्सीणं स्थल हार से सुशोभित रहता है । उसकी भुजाएं कटकों एवं त्रुटितों से स्तब्ध रहती हैं। वह अंगद, कुंडल और कर्णपीठ नामक आभूषण का धारक है। हाथों में अद्भुत आभरण पहनता है। विचित्र माला और अनुलेपन को धारण करने वाला, कल्याणकारी तथा उत्तम वस्त्रों का परिधान करने वाला, कल्याणकर श्रेष्ठ माला एवं अनुलेपन का धारक, देदीप्यमान देह वाला, लम्बी बलमाला का धारक तथा अपने दिव्य वर्ण गंध आदि से दशों दिशाओं को उद्योतित एवं प्रकाशित करता हुआ अपने विमानों आदि का अधिपतित्व, अग्रेसरत्व, करता हुआ, उनका पालन करता हुआ, नाटक, गीत और कुशल वादकों द्वारा वादित वीणा, तल, ताल, त्रुदित, मृदंग आदि वाद्यों की निरन्तर होने वाली ध्वनि के साथ दिव्य लोगों को भोगता रहता है।
पहले की अपेक्षा इसकी विशेषता यह है कि यह आठ लाख विमानों का, सत्तर हजार सामानिक देवों का तथा दो लाख अस्सी તેમજ ત્રુટિતથી સ્તબ્ધ રહે છે. તેઓ અંગદ, કુંડલ અને કણપીઠના ધારક હોય છે. હાથમાં આભૂષણ પહેરે છે. અભુત માળા અને અનુલેપનના ધારક છે. કલ્યાણ કારી અને અત્યુત્તમ વસ્ત્રોનું પરિધાન કરે છે કલ્યાણ કર તથા ઉત્તમ માલા અને અનલેપન ધારણ કરે છે. દેદીપ્યમાન દેડવાળા હોય છે. લાંબી લટકતી વનમાળા પહેરે છે અને પોતાના દિવ્ય વર્ણ ગંધ આદિથી દશે દિશાઓને પ્રકાશમાન તથા પ્રભાસિત કરતા પોતપોતાના વિમાનાવાનું અધિપતિત્વ, અમરત્વ, કરતા રહિને તેમનું પાલન કરતા નાટક, ગીત અને કુશળ વાદ દ્વારા વાદિત વીણું તલ, તાલ, ત્રુટિત મૃદંગ આદિ વાદ્યોના નિરન્તર થનારા દવનિની સાથે દિવ્ય ભેગોને ભેગવતા રહે છે
પહેલાની અપેક્ષાએ આની વિશેષતા એ છે કે આ આઠ લાખ વિમાનનાસત્તર હજાર સામાનિક દેના તથા બે લાખ એંસી હજાર આત્મરક્ષક દેવોનું અધિપતિત્વ કરે છે. ચાર લોકપાલના તથા બહુસંખ્યક અન્ય મહેન્દ્ર કપ
प्र० ११५
