________________
९४४
प्रनापनास्त्रे सपडिदिसि जाब उप्पइत्ता' सपक्षम्-समानाः पक्षा:-पूर्वपश्चिम दक्षिणोत्तररूपाः पार्थाः यस्मिन् दुरोल्पत ने तत् सपक्षम्, सप्रतिदिक-समाना प्रतिदिश:विदिशो यस्मिन् दूरोत्पतने तत् सप्रतिदिक, तत् यथास्यात्तथा, यावद्बहूनि योजनकोटिकोटिरूपाणि उर्ध्वम् दूरम्-उत्प्रेत्य उद्गम्य 'एत्थणं' अत्र खलु-उपर्युक्तस्थले 'सहस्सारे नाम कप्पे पण्णत्ते' सहस्रारो नाम कल्पः प्रज्ञप्तः, स कीदृश इत्याह-'पाईणपडीणायए' प्राचीनप्रतीचीनायतः पूर्वपश्चिमायामः, 'जहा वंभलोए' यथा ब्रह्मलोकः कल्पः प्रतिरादितः तथा सहस्रारकल्पोऽपि प्रतिपादनीयः, तथा च दक्षिणोत्तरविस्तीर्णः, असंख्येया योजनकोटीः आयामविष्कम्भेण, असंख्येयाः योजन कोटीः परिक्षेषेण, सर्वरत्नमयः, अच्छः समान दिशा और समान विदिशा में यावत् बहुत कोडाकोडी योजन दूर जाकर वहां सहस्रार नामक कल्प है। वह कल्प पूर्व और पश्चिम में लंबा तथा दक्षिण और उत्तर में विस्तीर्ण है। इस कल्प की वक्तव्यता ब्रह्मलोक कल्प के समान समझनी चाहिए। इस प्रकार वह लम्बाई-चौडाई में असंख्य करोड योजन का है और उसका परिक्षेप भी असंख्य करोड योजन का है । वह सर्वरत्नमय, स्वच्छ, चिकना, मृदु, नीरज, निर्मल, निष्पंक, निरावरण कान्ति वाला, प्रभायुक्त, श्रीसम्पन्न, दर्शनीय, प्रसन्नताजनक, अभिरूप और प्रतिरूप है। किन्तु पहले से इसकी विशेषता यह है कि इसमें विमान छह हजार हैं, ऐसा मैंने तथा अन्य तीर्थंकरों ने भी कहा है। ___इस कल्प के देवों का वर्णन ब्रह्मलोक कल्प के देवों के समान ही समझना चाहिए, यावत् वे महर्द्धिक, महाद्युतिक, महायशस्वी, महाદિશા અને સમાન વિદિશામાં યાવત્ ઘણા કેડા કેડી ચેજન દૂર જઈને ત્યાં સહસાર નામને કલ્પ છે તે કલ્પ પૂર્વ પશ્ચિમમાં લાંબો તથા દક્ષિણ અને ઉત્તરમાં વિસ્તીર્ણ છે. એ ક૯૫ની વક્તવ્યતા બ્રહ્મલેક કલ્પના સમાન સમજવી જોઈએ. એ રીતે તે લંબાઈ-પહોળાઈમાં અસંખ્ય કરોડ જનને છે, અને તેને પરિક્ષેપ પણ અસંખ્યાત કરેડ એજનને છે. તે સર્વરત્નમય, સ્વચ્છ, ચિકણે કમળ, નીરજ, નિર્મળ, નિષ્પક, નિરાવરણ કાન્તિવાળા, પ્રભાયુક્ત શ્રીસંપન્ન દર્શનીય, પ્રસન્નતાજનક, અભિરૂપ અને પ્રતિરૂપ છે. કિન્તુ પહેલાથી તેની વિશેષતા એ છે કે તેમાં વિમાન છ હજાર છે, એમ મેં તથા અન્ય તીર્થકરે એ પણ કહ્યું છે.
આ કલ્પના દેવેનું વર્ણન બ્રાલેક કલ્પના દેના સમાનજ સમજવું જોઈએ, યાવત, તેઓ મહર્ધિક, મહાઇતિક, મહાયશસ્વી, મહાબલ, મહાનુભાગ
