________________
१००५
प्रमेयबोधिनी टीका हि. पद २ सू २९ सिद्धानां स्थानादिकम् केवलदृष्टिभिरनन्ताभिः अनन्तैः केवलदर्शनैरित्याशयः, सिद्धानामनन्तत्वेन केवल. दर्शनानांमनन्तत्वात, अथ सिद्धानां निरतिशयमुखशालिख प्ररूपेयति-'नवि अत्थि माणुसाणं तं सुक्खं नवि य सबदेवाणं । जं सिद्धाण सुक्खं अव्यावाहं उवगंयाणं' ॥१६२॥ नैवास्ति मनुष्याणां चक्रवर्त्यादीनामपि तत्सौख्यम्, नापि च नैव किलास्ति सर्वदेवानाम् अनुत्तरौपपातिकपर्यन्तानामपि, यत् सिद्धानाम् सौख्यम् अव्यावाधामुपगतानाम्, अविचमाना विविधाऽऽवाधा अव्यावाधा, ताम् उपगतानाम् प्राप्तानाम् सिद्धानां निरूपम सौख्यमिति भावः, 'सुरगणसुहं समत्त सम्बद्धापिडियं अणंतगुणं नविपावइ' मुत्तिसुहं णताहि बग्गवग्गृहि' ॥१६३।। सुरगणमुखं समस्तं सर्वाद्धा पिण्डितम् सर्वकालसमयगुणितस् अनन्तगुणम् भवति कारण यह है कि अनन्त सिद्धों के केवलदर्शन भी अनन्त ही हैं।" - अब यह निरूपण करते हैं कि सिद्ध भगवान् सुख के स्वामी हैंसब प्रकार की बाधा-पीडा से रहित होने के कारण सिद्धों को जो सुख होता है, वह चक्रवर्ती आदि मनुष्यों को भी नहीं होता। यही नहीं, वैसा सुख सर्वार्थसिद्ध पर्यन्त सभी देवों को भी नहीं होता। । देव-गणों का जो सुख है उस सब का सम्पूर्ण काल के समयों के साथ यदि गुणाकार कर दिया जाय और उसको फिर अनन्त गुणा कर दिया जाय, अनन्त वर्गों से वर्गित कर दिया जाय, तो भी वह सुख मुक्ति के सुख के बराबर नहीं हो सकता। . प्रकारान्तर से यही कथन पुनः दोहराते हैं-सिह जीव प्रत्येक समय में जिस सुख का अनुभव करते हैं, उसे कदाचित् एकत्र करके पिण्डित कर दिया जाय और अनन्त वर्गभूलों से उसे कम किया जाय तो कम किया हुआ वह सुख भी इतना अधिक होगा कि - હવે તે નિરૂપણ કરે છે કે સિદ્ધ ભગવન સુખના સ્વામી છે-બધી જાતની પીડાથી રહિન હોવાના કારણે સિદ્ધોને જે સુખ થાય છે, તે ચુકવતી આદિ મનુષ્યને પણ થતું નથી. એટલું જ નહિ, એવું સુખ સર્વાર્થ સિદ્ધ પર્યન્ત બધા દેને પણ નથી હોતુ. - દેવ ગણોનું જે સુખ છે કે બધાનું સંપૂર્ણ કાળના સમયની સાથે જે ગુણાકાર કરાય અને તેને ફરીથી અનન્ત ગુણા કરાય તે પણ તે સુખ મુક્તિના સુખની બરાબરી નથી કરી શકતું.
પ્રકારોત્તરે એજ કથન પુનઃકરી કહે છે-સિદ્ધ જીવ પ્રત્યેક સમયમાં જે સુખનો અનુભવ કરે છે તેને કદાચ એકત્ર કરીને મેળવી દેવામાં આવે અને અનન્ત વર્ગ મૂલથી તેને ઓછું કરાય તે ઓછું કરાયેલું તે સુખ પણ એટલું
प्र० १२७
