________________
प्रमेययोधिनी टीका प्र. पद १ स.३३ परिसपस्थलचरपञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकाः ३९३
अथासालिकामभिधातुमाह- से किं तं आसालिया ?'-अथ के ते - कतिविधा आसालिकाः प्रज्ञप्ताः ? 'कहि णं भंते ! आसालिया संमुच्छइ'हे भदन्त ! कुत्र खलु स्थाने क्षेत्रे वा आसालिका संमूच्छति ? एषा आसालिका गर्भजा न भवति किन्तु-संसूछिमा एवेति, अतएवोक्तम्- संमू
छंतीति । भगवानाह-'गोयमा ! अंतो मणुस्सखित्ते अड्डाइज्जेसु दीवेसु है गौतम ! अन्तोमनुष्यक्षेत्रे-मनुष्यक्षेत्रस्य मध्ये न बहिरित्यर्थ, एतावता मनुष्यक्षेत्राद् बहिरस्या उत्पादो न भवतीति सिद्धस्, तत्रापि मनुष्यक्षेत्रे न सर्वत्रं भवति, किन्तु अर्द्ध तृतीयेषु द्वीपेपु, इत्यभिप्रायेणाह-अडाइज्जेनु दीवेसु'-अर्द्ध तृतीयेषु द्वीपेषु, अर्द्ध तृतीयं येषां ते अर्द्धतृतीयास्तेषु-सार्द्धद्वयद्वीपेषु इत्यर्थः, एतेन लवणसमुद्रे कालोदेसमुद्रे वा न भवत्युत्पादस्तस्या इति ज्ञेयम्, 'निव्याधाएणं'निर्व्याघातेन-व्याघातस्याभावो निर्व्याघातं तेन-निर्व्याघातेन ‘पन्नरससु कम्म
आसालिका के कितने प्रकार हैं ? हे भगवन् ! इस आसालिका की उत्पत्ति कहां होनी है ? आसालिका गर्भज नहीं किन्तु संसूछिन है, अतएव उसके लिए 'संमुच्छइ' क्रियापद का प्रयोग किया गया है। भगवान् उत्तर देते हैं-हे गौतम ! यह आसालिका मनुष्य क्षेत्र के अन्दर ही अर्थात् अढाई द्वीप में ही उत्पन्न होता है। मनुष्य क्षेत्र कह कर अढाई द्वीप का जो कथन किया है, वह स्पष्टता के लिए है, वस्तुतः मनुष्य क्षेत्र अढाई द्वीप को ही कहते हैं । अथवा यो समझना चाहिए कि आसालिका की उत्पत्ति लवण समुद्र या कालोदधि समुद्र में नहीं होती, द्वीपों में ही होती है, यह प्रकट करने के लिए मनुष्यक्षेत्र के साथ 'अढाई द्वीप' का उल्लेख किया है। किसी प्रकार के व्याघात के
આસાલિયાને કેટલા પ્રકાર છે?
હે ભગવન આ આસાલિકાની ઉત્પત્તિ ક્યાં થાય છે? આસાલિકા ગર્ભ જ નથી પરંતુ સ મૂર્ણિમ છે તેથી તેઓ માટે “મુછ ક્રિયાપદનો પ્રયોગ ४२॥॥ छ ?
શ્રી ભગવાન ઉત્તર આપે છે–હે ગૌતમ ! આ આસાલિક મનુષ્યના ક્ષેત્રની બેદરજ અર્થાત્ અઢી દ્વીપમાજ ઉત્પન્ન થાય છે. મનુષ્ય ક્ષેત્ર કહીને. અઢાઈ હીપનું જે કથન કર્યું છે તે સ્પષ્ટતાને માટે છે વસ્તુતાએ મનુષ્ય ક્ષેત્ર અઢાઈ દ્વીપને જ કહે છે અગરતે એમ સમજવું જોઈએ કે આસાલિકેની ઉત્પત્તિ લવણ સમુદ્ર અગર કાલેદધિ સમુદ્રમાં નથી થતી, દીપમાં થાય છે, આ પ્રગટ કરવાને માટે જ મનુષ્ય ક્ષેત્રની સાથે “અઢાઈ દ્વીપ ને ઉલ્લેખ કર્યો છે. કેઈ જાતના વ્યાઘાતના અભાવમાં એ પંદર કર્મભૂમિમાં ઉત્પન્ન થાય છે.
प्र० ५०
