________________
प्रमेयबोधिनी टीका प्र. पद १ सू. १४ जीवप्रज्ञापना
२१५
अथ खरवादरपृथिकायिकभेदान् प्ररूपयितुं पृच्छति - ' से किं तं खरवायर - पुढविकाइया ?' - ' से' - अथ 'किं तं' - का सा कतिविधा 'खरवायर पुढविकाइया ?'खरबादर पृथिवीकायिकाः प्रज्ञप्ता ? भगवानाह - 'खरवायर पुढविकाइया अणेगविहा पण्णत्ता' खरबादरपृथिवीकायिकाः अनेकविधा: - अनेकप्रकारकाः प्रज्ञप्ताः प्रधानतया चत्वारिंशद्भेदा उक्ता इत्याशयः, तानेव चत्वारिंशद्भेदानाह - 'तं जहा - पुढ़वीय, सक्करा य, वालुयाय, उवले सिला य, लोणूसे । अय तंव तउय सीसयरुप्प सुवण्णेय वइरेय ॥ १४॥१॥ हरियाले हिंगुलए, मणोसिला, सासगंजणपवाले । अब्भपडलब्भ वालुय वायरकाए मणिविहाणा ||८|| २ || गोमेज्जए य रुपए, अंके फलिहे य, लोहियक्खेय । मरगय मसारगल्ले भुयमोयग इंद नीलेय ९ ॥ ३ ॥ चंदण गेरुय हंसगब्भ पुलए सोगंधिए य बोद्धव्वे | चंदप्पभ वेरुलिए जलकंते सूरकंतेय ९ | ४ ||४०|
'तं जहा ' - तद्यथा - 'पुढवी १ सत्यभामा भामेतिवत् शुद्धपृथिवीत्यर्थः,. नदीतटभित्त्यादिरूपा, चकारः अग्रिमभेदापेक्षया समुच्चायको बोध्यः, 'सकरा' शर्करा च - लघु प्रस्तरखण्डरूपा २, 'बालुया' वालुका - सिकताः ३ ' उबले' - उपल: टक्काद्युपकरण कर्मणा योग्यः पाषाणः४, 'सिलाय ' शिला - रचना योग्यो देवकुल
खरबादर पृथिवीकायिक कितने प्रकार के हैं ? भगवान् उत्तर देते. हैं- ये जीव अनेक प्रकार के हैं अर्थात् उनके मुख्य भेद चालीस हैं । वे चालीस भेद इस प्रकार हैं- (१) पृथ्वी - जैसे 'भामा' कहने से 'सत्यभामा' समझा जाता है, उसी प्रकार यहां 'पृथ्वी' कहने से 'शुद्ध पृथ्वी' समझना चाहिये, जैसे नदी के किनारे की भित्ति आदि। यहां 'य' पद आगे के भेदों का सूचक है । (२) शर्करा अर्थात् पत्थर का . छोटा सा टुकडा या कंकर । (३) वालुका - रेती (४) उपल-वह पाषाण
ખર ખાદર પૃથ્વી કાયિક કેટલા પ્રકારના છે ?
શ્રી ભગવાન ઉત્તર આપે છે—તે જીવા અનેક પ્રકારના છે, અર્થાત્ તેએ ના મુખ્ય ભેદ ચાલીસ છે. તે ચાલીસ ભેદ્ય આ રીતે છે–
(१) पृथ्वी-प्रेम 'लाभा' 'वाथी 'सत्यलाभा' सभलय छे, मेन रीते અહી' પૃથ્વી કહેવાથી શુદ્ધ પૃથ્વી સમજવી જાઇએ, જેમકે નદી કિનારેની भींत विगेरे. अड्डी (य) यह भागणना होनु सूत्र है.
(૨) શરા અર્થાત્ પથ્થરના નાના કકડા કે કાંકરે (3) वालुङा रेती (४) यस - ते पथ्थर
? वाटवास श्रम आवे छे.