________________
प्रेमापनासूत्र +१८४४१००-५३० त्रिंशदधिकपञ्चशतानि भवन्ति ।
अत्र बादरेषु पश्चापि वर्णा द्वावपि गन्यौ, पश्चापि रसा उपलभ्यन्ते, ततोऽवधिकृत वर्णादिव्यतिरेकेण शेष वर्णादिभिरपि यद्यपि विकल्पाः संभवन्ति, तथापि तेप्वेव बादरेपु स्कन्धेषु ये व्यवहारतः केवलकृष्णवर्णाद्युपेता अपान्तराल स्कन्धा यथा शरीरस्कन्धे एकनयनस्कन्धः कृष्णस्तदन्तर्गत एव कश्चिल्लोहितोऽन्यस्तदन्तर्गत एव शुक्लइत्यादि ते एवात्र विवक्ष्यन्ते, तेषां चान्यद्वर्णान्तरादि न सम्भवति, स्पर्शनरूपणे तु अवधिकृतस्पर्गन्प्रति प्रतिपक्षव्यतिरेकेणाऽन्ये स्पर्शाः लोकेऽप्यविरोबिनो दृश्यन्तेऽतो यथोक्तैव विकल्पसंख्या, सा चापि परिस्थूल
सभी वर्गों, गंधों, रसों स्पर्शो और संस्थानों की अपेक्षा से १००+४६+१००+१८४५१००=५३० (पांच सौ तीस) विकल्प निष्पन्न होते हैं। ___यहां यह समझ लेना चाहिये कि बादर स्कंधों में पांचों वर्ण, दोनों गंध, पांचों रस पाये जाते हैं। अतएव अवधिकृत वर्ण आदि के सिवाय शेष वर्ण आदि से भी विकल्प हो सकते हैं, तथापि उन्हीं बाद स्कंधों में जो व्यावहारिक दृष्टि से केवल कृष्ण वर्ण आदि से युक्त बीच के स्कंध हैं, जैसे शरीर स्कंध में एक नेत्र स्कंध काला है, कोई लाल है, कोई उसी के अन्तर्गत शुक्ल है, उन्हीं की यहां विवक्षा की गई है। उनमें दूसरा वर्ण आदि संभव नहीं है। स्पर्श की प्ररूपणा में, प्रतिपक्षी स्पर्श को छोडकर एक किसी स्पर्श के साथ अन्य स्पर्श देखे ही जाते हैं, अतएव विकल्पों की जो संख्या कही है वही समीचीन है किन्तु यह संख्या भी स्थूल दृष्टि से ही समझनी चाहिये ।
मा पी, घी, रसी, २५ मने सस्थानानी मपेक्षाये १००-४६ +१००+१८४+१००=430 (पाय से त्रीस) वि४६५ निष्पन्न थाय छे.
અહી આ સમજી લેવું જોઈએ કે બાદર સ્કંધમાં પાંચેવ બળે ગધ પાચે રસ જોવામાં આવે છે. તેથી કરીને અધિકૃતવર્ણ વિગેરેના સિવાય બાકીના વર્ણ વિગેરેથી પણ વિકલ્પ બની શકે છે. છતા પણ આજ બાદર સ્ક ધમાં જે વ્યાવહારિક દષ્ટિએ કેવળ કૃષ્ણવર્ણ આદિથી યુક્ત વચલો સ્કંધ છે જેમકે શરીર સ્કન્યમા એક નેત્ર સ્કન્ધ કાળો છે. કોઈ લાલ છે. કેઈ તેનાજ અંતર્ગત શ્વેત છે તેઓનીજ અહીં ચર્ચા (વિવક્ષા) કરી છે. તેમાં બીજા વર્ણ આદિને સ ભવ નથી. સ્પર્શની પ્રરૂપણમાં પ્રતિપક્ષી સ્પશને છોડી દઈને એક કે સ્પર્શની સાથે અન્ય સ્પર્શ દેખાઈ આવે છે. તેથી વિકલ્પોની જે સંખ્યા કહી છે. તેજ બરાબર છે. પરંતુ આ સંખ્યાને પણ સ્થલ દષ્ટિએ જ સમજવી
