Book Title: Updesh Prasad Part_1
Author(s): Vijaylaxmisuriji
Publisher: Surendrasurishwarji Jain Tattvagyanshala Ahmedabad
Catalog link: https://jainqq.org/explore/600034/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa.A. zrI. vijaya rAbhasUrIzvarajI jaina graMthamAlA gaMthAka 26 HARNni namati lAMnA / / zrI vijylkssmiisuurivircitH| / updeshpraasaadH| H SAR ONOUSGS200 / prathamo vijaagH| (prathamastaMbhaSaTkam ) preraka prakAzaka parama pUjya AcArya bhagavaMta zrImada AcArya zrI surendrasUrIzvarajI vijayarAmasUrIzvarajI mahArAja jaina tatvajJAnazAlA. jhaverIvADa, sAheba (DahelAvAlA) paTajInI khaDakI,ahamadAbAda-380004 vIra saMvan 2514 vikrama saMvat 2044 san 1988 2010_05 Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArya zrI surendrasUrIzvarajI jaina tattva jJAnazALA AcArya zrI surendrasUrIzvarajI jaina tevuM zAnazALA -jhaverIvADa : paTaNInI khaDakI amadAvAda-380001. : prAptisthAna : |1) AcArya zrI surendrasUrIzvarajI jaina tattvajJAnazALA jhaverIvADa : paTAgInI khaDakI. - amadAvAda 380001. [2) AcArya zrI vijaye rAmasurIzvarajI jaina jJAnamaMdira TrasTa sTezana roDa, zIvasenA ophIrA sAme muM. pa. bhAyaMda2 : ( vesTa ) - mahArASTra 201 10 1 mon Education international 2010_95 TOVA Fonalne Only www.inilibiryam Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Lai Lai Lai Lai Lai Lai Lai Lai Lai Lai Lai Lai Lai Lai Nian Zu Zu Ni Xu Dong Dong Ping Dong Dong Ping Dong Xiao Nian 1. 1. U-ALISH THEIG020 L. AL. (Cell) L.XVIN SUNT$19. (Gill) For Poves Pemenalny uuu||Shan COASTERPRO 1. , (CAL LOL) www.melihay.com Jan Education intention 2010 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2010_05 For Private & Personal use only Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2010_05 For Private & Personal use only Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hAla A pustakAlayamAM 6000 uparAMta saMskRta prAkRta- gujarAtI graMtho saMgrahita che. chApelI pratio Azare 3000 che ane 4000 uparAMta hastalikhita graMtho saMdharelA che, jenuM lisTa rajIsTAra AkAramAM che ane IDakasa phormamAM kArDa banAvI rAkhelAM che. A pustakono upayoga dareka samudAyanA sAdhu sAdhvIjI mahArAje kare che. A pustakAlayamAM vAMcanAlaya paNa che. jenA dainika vartamAnapatro, sAptAhiko tathA mAsikapatro maMgAvavAmAM Ave che. 24-2-1988 cAracaMda bhogIlAla zAha menejIga TrasTI 2010_05 For Private & Personal use only www brary.org Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jarA... be miniTa...!! tame jANo cho ? AcArya zrI surendrasUrIzvarajI jaina tattvajJAna zALAnI pravRti...nA to barAbara jANI le A jJAnaparabamAM AvanAra AtmAo potAnI jJAnatRSNAne ahi barAbara samAvI zake che, ahi AvanAra sAdhu sAdhvIjI mahArAjane jJAnaprApti thAya te mATe uparokata saMsthAe 23 paMDitavaryonI vyavasthA karela che. te paMDitavaya pUjya sAdhu sadhvIjI ma. nI sAnanuNA ne khUba ja sArI rIte zamAve che. taduparAMta A saMsthAmAM atisuMdara ane suvizAla mudrita temaja hastalikhita jJAnabhaMDAra che. jemAM dareka bhASAnAM pustako upalabdha che. jene ekavAra phakata jovAthI paNa ativa AnaMda thAya tema che. te sivAya AvA prAcIna upayogI graMthonuM prakAzana karavAnuM kArya paNa A saMsthA e ArahyuM che. aMte eka khuzakhabara...... amadAvAda zaheranI bahAranA vistAramAM rahelA pUjya sAdhu sAdhvIjI ma. paNa AvI jJAnaparaba no lAbha laI zake te hetuthI A saMsthA nAraNapurA vistAramAM jhaverIpArka jaina derAsara nI sAme TuMka samayamAM ja pAThazALAnI zarUAta karavAnuM vicAre che. ane chelle A virATa kArya vAmana evA ame kaI rIte karIe chIe, ? te paNa jANI lo parama pUjya AcArya deveza zrI vijaya rAmasUrIzvarajI ma. no AvI sata pravRti aMge ane te pUjyazrIno nitya upadeza AvA zubha kAryo mAM preraNA rUpa che. anyathA AvuM virATa kArya vAmana evA ame zuM karavAnA hatA ? 2010 05 Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hA eka vAta kahevAnI rahI gaI lAbha levA che. ne ? A rahI te yAMjanA... '''' tamArI IcchA ame jANI lIdhI che. tamAre paNa jJAnaparabamAM eka paMDitazrI ne 1 mAsano pagAra vyAjamAMthI rUA. 11111-00 eka paMDitazrI ne 1 mAsano pagAra chuTaka 2. 2001-00 te sivAya paNa lAbha levAnA A rahyAM rastAo........ mudrita pustakonI kharIdImAM, hastalIkhita pratyenI kharIdImAM pAThazALA nAM navA makAnonAM khaMDomAM takatI mUkavavAmAM pADazALA nA makAna AgaLanA bhAgamAM mukhya sahAyaka tarIkenI takatI mukAvavAmAM, te sivAya anya lAbho levAnI bhAvanA vALAoe saMsthAno saMparka karavA hArdIka vinaMti. phakta Ape uparokata pADazALAnI mulAkAta ja levI rahI........... have 201_05 AcArya zrI surendrasUrIzvarajI jaina tattva jJAnazALA jhaverIvADa : paTaNInI khaDakI amadAvAda-380001. C/o. zazIkAnta bhAgIlAla zAha 76/78 zekha memaNa sTrITa jhaverI bajAra, paTela bIlDIMga 3 je mALe, muMbaI lI. saMsthAnA TrasTI o vatI (1) jasavaMtalAla vI. zAha C/o. vI. bI. zAha enDa sansa maskatI mArkeTa amadAvAda, (2) subodhabhAi eca. mahetA Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A graMtha atimahattara hovAthI 4 vibhAgamAM vibhAjita karela che. dareka bhAgamAM 6-6 staMbhono samAveza karela che. sthaMbhamAM prAya 15-15 vyAkhyAno rahelAM che. AthI badhA maLIne AkhA graMthamAM 361 vyAkhyAno che, je varSanA 1-1 divasa mATe paryApta bane che. mATe paNa A graMtha AdarapAtra che. AjathI prAya: 200 varSa pahelA A graMthanI racanA thaI che. A graMtha jaina dharmanA nAnA moTA prAya: dareka viSayane AvarI letA hovAthI atiupayogI sAbita thayo che. A graMthanI racanA dvArA AcAryazrIe ApaNA upara mahAna upakAra karela che. anya upadezaka graMthonI apekSAe A zrI upadeza prAsAda graMthano vaparAza vadhu pramANamAM jevA maLe che. vaLI pUrve chapAyela graMtha paNa Aje aprApya hovAthI mArA pU. tAraka gurUdevazrIne A graMtha chapAvavAnI ghaNA samayathI bhAvanA hatI te bhAvanAne anurUpa zrutibhakti rUpe aneka sa'sthAe, mahAnubhAvoe, A graMtha prakAzanamAM lAbha lIdhela che. je anumeAdanIya che. prAnte bhavyAtmAo A graMthano sadupayoga karavA dvArA AtmakalyANa sAdhe te ja zubhecchA, 201_05 savata 2044, mAgasara suda 14 tA. 4-12-1987 sthaLa : jhaverI pArka jaina upAzraya amadAvAda lI. pUjyAcArya zrI vijaya rAmasUrIzvarajI ma. nA vineyANa jagaccandra vijaya Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anaMta upakSI jJAnI bhagavatee sUkSmAtisUkSma padArthonI prarUpaNA karI ApaNA upara anahada upakAre karela che. sarva padArthane samajavA mATe ja anuganI AvazyakatA jJAni bhagavatee kathana karelI che, te anuyogane samajavA mATe judA judA zAstro siddhAMte ApaNI pAse juda dravAnuga samajavA saMmatitarka caraNakaraNAnuyoga samajavA AcArAMgAdi gaNitAnuga samajavA sUrya prajJapti-caMdra prajJapti vi. kathAnuyoga samajavA jJAtAdharma kathAMga-uttarAdhyayana, vivAka sUtra Adi. zrI upadeza prAsAda graMthamAM A cAre anuganI prApti thAya che. te kharekhara A graMthanI mukhya vizeSatA rahelI che. ApaNA zAsanamAM upadezaka graMthe ghaNA ghaNA rahelA che. zrI dharmadAsagaNi ma. viracita upadezamAlA, sahasAvadhAnI A. zrI. munisuMdarasUri ma. viracita upadetharatnAkara, zrI se madharmagaNi kRta upadeza saptatikA, zrI kula sAkSmaNi racita upadezasAra Adi Adi.. uparokta upadezaka saMghenI apekSAe A.zrI. vijaya lakSmI sUri ma. nirmita zrI upadeza prAsAda vistRta ane vadhu padArthonI prarUpaNA karate graMtha che A mahAgraMthanA graMthakAra maharSie viSayane ati saraLatAthI pratipAdana karavAmAM khuba ja kuzaLatA vAparI che. kaThinamAM kaThina vAtane paNa AbAlavRddha samajI zake te mATe ekeeka vyAkhyAmAM zAstrIya, laukki kottara dAMtone upayoga karela che. sAthe sAthe dareka vAtane atipuSTa banAvavA zAstrapATha, Agama sAkSIo paNa TheraThera jovA maLe che. AthI A graMtharatnane zAsa-siddhAMta saMgraha kahevAmAM zuM atizayokti lAgaze? 2010_05 For Private & Personal use only www.ainelibrary.org Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI upadezaprAsAda graMtha prakAzanamAM sukRta sahabhAgInI yAdI w nAma (1) pa. pU. panyAsa zrI rUpavijyajI ma. no DahelAno jaina upAzraya TrasTa (2) pa. pU. AcArya zrI vijya nIti surIzvarajI jaina pustakAlaya TrasTa (3) zrI jhaverIpArka jaina sAMgha nAraNapurA amadAvAda (4) zrI tIlokacaMdajI DI. zAha nenAvA (hAla muMbaI) (5) zrI jezIMgabhAi cImanalAla zAha pATaNa ( hAla madrAsa) (6) zrI mIzrImalajI pratApacaMdajI muMbaI (7) zrI cunIbhAI cakAbhAi amadAvAda (8) zrI lIlAvatI bahena caMdulAla vaida amadAvAda 9) maMgubena bhIkhAbhAi vajecaMda saparivAra haste mahendrabhAi bhIkhAbhAi hAla navasArI (khAMbhAtavALA) Jain Education Internal www.janelibrary.org Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2010_05 For Private & Personal use only Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2010_05 For Private & Personal use only Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OM arha namaH kiJcita prAstAvikam bhasya mahAgranthasya kA upayogitA'sti ? tavahaM darzayAmi / ayaM zrI upadeza prAsAvanAmA mahApranthaH sarvajanopayogI vartate / kAraNaM tu asmin pranthe dhRtajJAnapipAsUnAM bAlamadhyamavidvajjanAnAM tRptikAraka dAnazIlatapobhAvapoSakaviSayA granthakAra maharSi zrIvijayalakSmIsUrIzvaramahArAjena vividhazAstrebhya udhatya sNghiitaaH| tathA ca vidvajjanopakArakajanadarzanamAnyatAttvikapadArthaprarupaNA'pi sundaratarA dRzyate / aitihAsikasaMzodhakAnAM tu bahavo lAbhadAyino padArthAH sabhyante / ekaMkakathAsu dharmAdharma pravarya bhavaudadhau patanta AtmAnasanmArge kayaM pApaNIyA ityAdi rotirapi dshitaa| are gItArthamahAtmanAmahopakAribhUtApApAlocanAviSaye kathaM prAyazcittaM deyaM ityAdi guptapadArthAH api samyag nItyA prdrshitaaH| arthAt sarvaviSayasaMgrAhako'yaM mahAmanyastasmAdAdeyatayA sarvairapi paThisyate itimanyaH / alaM vistareNa / dinAMka 7-12-1987 vijaya rAmasUri vi. saM. 2044 mArgazIrSa kRSNa dvitIyA sthala-nAraNapurA jahaverI pArka amadAbAda Jain Education Interational 2010.05 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sonAno sUryodaya bAhaya AkAzamAM savAre niyamItarUpe sahasarazmi-suryano udaya roje thato hoya che. e . kudaratano kAyamI kama che ane sone mATe sAmAnya che. paraMtu A asAra saMsAramAMthI moha-mAyAnA janama-janamanAM nibiDa baMdhanone phagAvI daI jyAre koI AtmA sva-paranA parama kalyANanI vizudhdha kAmanAthI sarvaparita saMyamanI vasamI vATe saphara karavA nIkaLI paDe che. te di kharekhara tenA jIvana gagananI aMdara sonAno sUryodaya thAya che je sarve koInA eka adabhUta AkarSaNa nuM keMdra banI rahe che. | Avo, mAtra sva-jIvanamAM ja nahi, bIjA paNa keka puNyAtmAonA jIvanamAM Avo sonAno sUraja ugADanArA pa. pU. revatIlAdi mahAtIrthodhdhAraka sva.gacchAdhipati AcArya deva zrImadbhijyanIti sUrIzvarajI ma.sA. no kaMIka puNya paricaya pAmI ApaNe paNa sva. jIvanane dhanya ane kRtArtha banAvIe. - A mahApuruSano janma vi.saM. 1930mAM po. zu 11nA pavitra divase rUDA vAMkAnera nagaramAM thayela. emanA puNyazALI pitAzrInuM nAma 'kulacaMdabhAI' temaja ratnakali 255" mAtuzrInuM nAma 'cothIbAI' hatuM. pUjayazrInuM potAnuM sAMsArika zubha nAma nihAlacaMdabhAI rAkhavAmAM AvyuM hatuM. temane traNa moTA bhAIo temaja be baheno hatA. bIjanA caMdumAnI che 5. pU. AcArya zrI vija nitIsUrIzvarajI ma. sA. Ge Ping Ping Ping Ping Ping Ping Ping Ping Ping Ping Ping Join Education international 2010-05 For Private Pemanal de www.a librery.com Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2010_05 For Private & Personal use only Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TrasTIonuM vaktavya zrI vijayanItisUrIzavarajI jaina pUstakAlaya TrasTa taraphathI "upadezaprAsAda' bhAga '. nA prakAzana aMge Arthika sahakAra ApavAnuM sUcana pa.pU. A. zrI virAmasUrIzvarajI mahArAja zrI e karyuM te A saMsthAnA hetune anurUpa hovAthI uparyukta TrasTanA TrasTIoe svIkAryuM. pU. AcAryazrInA sUcanano svIkAra karatI veLA A graMthanI upayogitA pUjaya sAdhu-sAdhvIjI mahArAjonA paThana -pAThana nimitaka che dhyAnamAM rAkhavAmAM AvelI che. sadarahu TrasTa pa.pU.A. zrI vijayanItisUrIzvarajI mahArAjazrInA upadezathI .saM. 1988mAM astitvamAM AvyuM. A TrasTane sva. AcAryazrIe amUlya samagra jJAnabhaMDAra bheTa rUpe ApavAnI icchA pradarzita karI je A TrasTanA TrasTamaMDaLe saharSa svIkArI lIdhI. AjathI 50-55 varSo pUrveAvo kImatI jJAnabhaMDAra TrasTane binazarate jAhera upayoga mATe aparNa karavo e sAhitya taraphanI emanI abhiruci ane tenA 25 pracAranI bhAvanArupa viziSTa kArya jaNAya che. A kAryane anurupa tenuM susaMcAlana cAle ane bhaMDAra surakSita rahe te mATe eka makAnanI AvazyakatA jaNAI AvI ane A jarUriyAta pUrI karavAnuM suyogya kArya phatAzAhanI poLanA mahAvIra svAmIjI poLanA paMcanA sadagRhastho GB mukhyatA sva. zeTha panAlAla umAbhAI temaja sva. zeTha bhogIlAla sAMkaLacaMda ke je A TrasTanA kamazaH pramukha ane menejiMga TrasTI hatA. temaNe karyuM. phatAzAha poLa-mahAvIrasvAmIjI derAsara TrasTane eka makAna, je gAMdhIroDa rAjamArga upara derAsaranI sAmenI bAjue che, te koI dhArmika hetu mATe sva. zrI premacaMda talakacaMda taraphathI bheTa maLeluM, paNa te jarjarita dazAmAM hatuM jene sudhArI navA jevuM banAvI derAsara TrasTe uparanA traNa mALa pustAkAlaya TrasTane kAyama mATe vagara bhADe vAparavA ApavAnuM nakkI karyuM. A makAnane navuM banAvavA mATe sva. pU. AcAryazrInA upadezathI kocIna nivAsI sva. zeTha ghanajI lIlAdhare rU. 4000/- nI rakamano sahakAra Apyo. pariNAme A makAnanA traNa mALamAM graMtha bhaMDArane samAvavAmAM Avyo che. ' 2010_05 For Private Personal use only Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zarUAtanAM varSomAM roja-ba-roja nA kharca mATe sva.pU.AcAryazrInA upadezathI kALupura kALuzInI poLanA nivAsI.jI. zAha nAthAbhAI haThIsiMha taraphathI Arthika sahakAra maLato hato. 8 AjathI lagabhaga 40 varSo pahelAM A TrasTanA upakrame 'saMskRta-gujarAtI zabdakoSa' be bhAgamAM pa.pU.AcAryazrInA upadezathI sva. 5. zrI muktivijayajI ma.nA sahayoga thI keTalAka vidvAna paMDitonI sahAyatAthI prakAzita karavAmAM Avyo hato. te mahAgraMtha aprApya thatAM sva.pa. pU.A. zrI nA praziSya sva.A. zrI maMgalaprabhasurIzvarajI ma.nA ArzIvAdathI ane sva.AcAryazrInA prapraziSya pU.A. zrI vihemaprabhasUrIzvarajI ma.nI preraNAthI paMDita zrI aMbAlAla premacaMda zAhanA sahakArathI sudhArA vadhArA sAthe taiyAra thaI rahayo che. navI bIjI AvRtinA pragaTa thanArA traNa bhAgo paikI eka bhAga saM. 204ra mAM pragaTa karavAmAM Avyo, jenI anAvaraNavidhi zeTha zrI. zreNibhAI kasturabhAInA haste thaI hatI. A mahAgraMthamAM Azare eka lAkha zabdo samAvavAmAM AvyA che. dareka zabdanI vyapatti ane sAhityika AdhAra sthaLono paNa temAM nirdeza karyo che. bIjA ane trIjA bhAganuM sudhArA vadhArA sAthenuM saMzodhana ane chApakAma cAlu che. A uparAMta A saMsthA taraphathI 'tapAgaccha paTTAvalI' nAmano aitihAsika graMtha anuvAda sAthe pragaTa karavAmAM Avyo che. temaja bIjo muhapatticarcA sAra' nAmano cArjika graMtha jaina samAjane upayogI samajIne pragaTa karavAmAM Avela hato. zarUAtamAM pU.AcAryazrInA upadezathI A makAna mAM sAdhu mahArAjonA abhyAsa nimite paMDita rAkhI suvidhA karavAmAM AvI hatI. teno lAbha A samudAyanA temaja bIjA samudAyanA sAdhu mahArAjo letA hatA. Jain Erication International 2010_05 For Private & Personal use only www.aelibrary.org Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - TUMka jagyAmAM kema samAvIe kaho saghaLI anubhUtine? koTi koTi vaMdana ho e vIrazAzananI virala vibhUtine..... luNAvA maMgala bhUvana pAlitANa! saurASTra phA.su.3! sImaMgharasvAmI - dIkSA kalyANaka dina ! pa.pU.A.de. zrI mahendrasUrizvarajI ma.sA. caraNobhojakuMga muni maNi prabhavijaya ! rapuja ! 2010_05 For Private & Personal use only Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A 15 A mahApuruSa mahAna sAghaka hatA. emanA eka ati nikaTa nA paricita bhakta zrAvakanA zabdomAM kahuM to gurUdevazrIne prAya koI sUtelA ja jotA na' tA. are khuda emanA ziSyo paNa... kAraNa rAtre 12 - 1 vAgyA sudhI to prAyaH pote jApamAM ja rahetAM. te pachI klAka be klAka saMthArI jaI jaldI uThI jatAM ane punaH japa - dhyAnamAM khovAI jatA. eja bhaktanA kahevA mujaba jyAre giranArajI tIrthanA jIrNodhdhAranuM ativikaTa kArya karavAnuM hatuM. eTaluM ja nahi paNa A kArya pAra paDaze ke kema? e eka kaparo koyaDo hato. Ave TANe rAtanA 12 - 1 vAgyAnA sumAre pUjayazrI potAnI ArAdhanAmAM layalIna banI gayelA hatA. A bhAI paNa te vakhate game te nimittathI tyAM ja hatA. ane acAnaka...." tArU kArya... thaI jaze' evo je divyadhvani svayaM sAMbhaLavAM maLelo te Aje paNa bhUlI zakAto nathI. A uparathI teozrInI sAdhanA keTalI badhI sacoTa hatI, te ApaNane jANavA maLe che. eka bIjA bhaktanA kahevA pramANe surimaMca no koDa jeTalo jApa karyo hato. A gacchanAyakazrInA jIvanano Avo kaika divya prasaMgo Aje paNa jANavA sAMbhaLavA maLe che je atre prastuta che. Fen Fen Fen Fen Akhara A zAzasano saharazmi vizALa vizvamAM potAno svarNama prakAza pAtharI sa. 14 poSa vada - 3 roja prabhAte pa. 40 mInITe ekaliMgajI - udayapUramAM AthamI gayo. pUjyapAdazI vIravIranuM aMtima smaraNa karatA sakaLa saMghane raDato mukI svarge sidhAvI gayA. gamagIna haiye udayapura - zrIsaMgha dvArA pU. AcArya bhagavaMtazrInA pArthiva dehano - agni saMskAra karavAmAM Avyo. agnisaMskAranI rakhyA tyAMnA rivAja mujaba pAlitANA zetuMjI nadImAM mokalavAnI vyavasthA karavAmAM AvI. A rAkhanA kothaLA bharatAM tyAMthI eka suMdara ane akhaMDa zrIphaLa maLI AveluM. jANavA maLe che te mujaba te jenA hAthamAM AvyuM te mANasa tyAre tyAM aDadhuM to svAhA karI gayo ! khAI gayo ! pariNAme teno koDha roga badho tatkALI jharI gayo. A vAta udayapura - darabAra sudhI pahocatA teno zeSa bhAga potAne tyAM maMgAvI maDhAvI pUjavA mATe rAkhelo.... 2010_05 For Private Personal use only Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sonAno sUrya samyaka prakAre udita thaI jIvanA madhyAkAza bhANI dhImI chatAM cokkasagatie AgaLa vadhI rahayo hato. jJAna dhyAna ! vinaya vaiyAvacce-tapa-japa Adi apratima guNone visAvatA munirAja zrI nIti vijayajIe saMyama jIvananAM eka pachI eka zikharo sara karavAM ja mAMDayAM.saM. 1991 mAga.su.pa nAM roja surata mukAme pujayazrIne gaNipada pradAna karavAmAM AvyuM.saM. 192 kA. va. 11 nA roja sidhdhakSetranI aMdara ka temane paMnyAsa pada ApavAmAM AvyuM. eja rIte saM. 1976 mAga. suda-5 nA zubhadivase teozrIne amadAvAda mukAme vidhivata mahAna javAbadArIthI bharapUra evA sUripadathI zobhAyamAna karavAmAM AvyA. ane sonAno sUrya barAbara madhya gavanamAM AvI sarva prakAre camakI rahayo..... Thera Thera samyaga jJAnano pIyUSa - pravAha vahevaDAvatA pUjayazrIe potAnuM pUrNa jIvana saMpUrNarIte sva. paranuM mahAna kalyANa karavAmAM ja gALyuM che. anekAneka upadhAna - udhApana pratiSTha temaja yAtrA - saMgho vi. prasaMgoe temanI - yaza sugadhane cotarapha prasarAvavAmAM koI ja bAkI nathI rAkhyuM. 49 varSanA suvizudhdha dIkSA paryAya daramyAna pUjaya pAdazrInI puNyavatI nizrAmAM 20 ujamaNAM thayA hatA. 22 upadhAna thayelA, 10 charI pAlita yAtrA saMgho nikaLyA hatA. yuvAzakti samAja pratyenA potAnA kartavyane suMdara rIte adA karI zake ane vyavasthita rIte sevA ApI zake e hetuthI alaga alaga ThekANe 16 jeTalA sevA samAja sthApyA hatA. anekAneka pratiSTha prasaMgo paNa pU. AcAryadevazrInA nizrAmAM ujavAyelA. jINodhdhAra to jANe pUjayazrIno eka mahAna jIvanamaMca hato. pUraba-pazcima - utara - dakSiNa cAre bAju vicarI eka tarapha parama kalyANakArINI vIravANIno dhodha vahevaDAvyo to bIjI bAju aneka tIrtho, jinAlayo ke je sAva jIrNazIrNa hAlatamAM mukAI gayA hatA tenA rUDA ! jINodhdhAra paNa karAvyA. emAM paNa giranArajI temaja citoDagaDhanA jinamaMdIronA - punarUdhdhAra pAchaLa to emaNe je bhoga Apyo che tenuM to ke varNana thaI zake tema nathI. 2010_05 For Private Personal use only www.ainelibrary.org Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ *-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-* peThe nAno nihAla saune mATe darzanIya ane maMgala svarupa dhAraNa karIne mAtA-pitA vi. nA so so manorathonI sAthe moTo thaye jato hato. nAno nihAla bAlyakALathI vairAgI dIsato hato. "putranA lakSaNa pAraNe" e nyAye saMsAranA raMgadra temanA aMtarane sparzI zakatA na hatA. mA bApa vi.sau koI judu ja svapna nihALI rahayA hatA - dhera vahu lAvavAnuM... tyAre bAlaverAgI nihAla koI bIjuM ja svapna joI rahayo hato - sarvaviratI ramaNIne paraNavAnuM... bAla nihAla jyAre mAtAnA peTamAM hato tyAre ja mAne page cAlIne giranArajI tIrthanI jAtrA karavAno thayelo dohayalo dohada paNa jANe bhaviSyamAM pUjyazrInI pAvana preraNAthI thanArA giranAra mahAtIrthanA jINodhdhAranA ati mahAna kAryano eka svayaMbhU saMketa hato. Akhara suryodayanI (cAritrahaNanI) maMgaLa veLA AvI to kharI, paNa ene lAvatAM to jabbara puruSArtha khelavo paDayo hato. pUjyazrInA jIvanano eka atyaMta preraNApada prasaMga kahI zakAya. dIkSA levAnI rajA meLavavAnI khUba khUba koziza karavA chatAM snehAdhIna mAtA-pitA taraphathI jyAre rajA maLavI azakya banI gaI tyAre pote nAzI chUTIne paNa saMyama grahaNa karavAnI trIva koziza karI, paNa saphalatA na maLI te na ja maLI. bApujIne pato lAgatA ja pote putrane pAcho pakaDI lAvatA. bIjI bAju A paristhitimAM temanA pU.gurudeva paMnyAsapravara zrI bhAvavijI gaNIvarya paNa temane dIkSA ApavA taiyAra na thayA,Akhara sihanAda karavA pUrvaka temane jAte ja jaMgalamAM jaI AmravRkSa nIce sAdhuveza dhAraNa karyo ane saMyama grahaNa karyuM. A dhanya divasa hato vi.saM. 1949 nI aSADha suda-11 somavArano AjanA kALamAM vrIva vairAgyanI pratIti karavAnAro Avo prasaMga kaMI sAmAnya na kahevAya... dIkSA pachI comAsuM paNa bilakula najIkamAM ja hatuM. prathama comAsuM temaNe ekalA ja maheravADAmAM vItAvyuM. cArtumAsa pachI saM. 1950 nA kA.va. 11 ravIvAre umatA * gAme birAjamAna pa.pU. munizrI kAMtivijyajIe 5. pU. zrI bhAvavijyajI gaNivarya nA nAmathI dIkSAnI vidhIpUrvaka kriyA karAvI. Ama ApaNA caritranAyaka have muni zrI nItivijayajI mahArAjanA hulAmaNA nAmathI cophera prasidhdhIne pAmyA. _20180_05 ************** www.jainlibrary.cg Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2010_05 For Private & Personal use only Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SWISMISLILIKLASILAISVAISSAISASSASSASSASSINANSMINISTYS sva. yoganiSTha AcArya zrImad buddhisAgarajI mahArAjanI 80 varSa pahelAM lakhAyelI bhaviSyavANI | Q5XOFFEEOS eka dina evo Avaze, eka dina evo Avaze, mahAvIranA zabdo vaDe, svAtaMtrya jagamAM thAvaze. sahu dezanA svataMtryanAM, zubha divya vAdyo vAgaze, bahu jJAnavIra karmavIro, jAgI anya jagAvaze. avatArI vIro avatarI, kartavya nija bajAvaze, azru huhI sau jIvanAM, zAMti bhalI prasarAvaze. sahu dezamAM sau varNamAM, jJAnIjano bahu phAvaze, uddhAra karaze duHkhIno, karuNA ghaNI mana lAvaze. sAyansanI vidyA vaDe, zodho ghaNI ja calAvaze, je gupta te jAheramAM, adabhuta vAta jaNAvaze. rAjA sakaLa mAnava thaze, rAjA na anya kahAvaze, hunnara kaLA sAmrAjyanuM, bahu jora loka dharAvaze. eka khaMDa bIjA khaMDanI, khabaro ghaDImAM Avaze, gharamAM rahyAM vAto thaze, parakhaMDa ghara sama thAvaze. eka nyAya sarve khaMDamAM, svAtaMtryatA mAM thAvaze, buddhisAgara prabhu mahAvIranAM, tattvo jagatamAM vyApaze. 5555555SOSS SPISAKINLANAKLINAISISSISSISCANAISPINKISAJNIMAKASI Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RASAAMANASALA |shrii vijylkssniisuurivircitH| / updeshpraasaadH| BASE / prathamo vijaagH| (prathamastaMbhaSadam) prakAzaka parama pUjya AcArya bhagavaMta zrImada AcArya zrI surendrasUrIzvarajI vijayarAmasUrIzvarajI mahArAja jaina tatvajJAnazAlA. jhaverIvADa, sAheba (DahelAvAlA) paTajInI khaDakI,ahamadAbAda-380002 preraka JainEducation International 2010-05 For Private & Personal use only Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mudraNa vyavasthA khuzAlI ephaseTa prInTasa, 10, kapata saMsAyaTI, mIrAbdIka skUla reDa, nAraNapurA, amadAvAda-13. kezana: 473644 prakAzaka ane prAptisthAna : pU. A. zrI surendrasUrIzvarajI jaina tatvajJAna zALA paTaNInI khaDakI, jhaverI vADa, amadAvAda-380 001. anya prAptisthAna : (1) zrI jasavaMtalAla vADIlAla zAha C/o vADIlAla bhalAbhAInI kAM. 43e maskatI mArkeTa, kena: o. 38ra609 mI. 868438 (2) zrI zazikAnta bhegIlAla 76/78 zekha memaNa sTrITa, jhaverI bajAra, muMbaI-400 002. COQQQOXOXOXOOX punaHmudraNa: saM. 2044 kA. suda 15 mulyaH bhAga 1 thI 4-175-00 bhAga 1- 50-00 2010_05 For Private & Personal use only Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24NEPAECE ACCORRECORRENAME%% || prathamAvRtigata prastAvanA || vidAMkurvantu dharmatattvarasikAH sjnaaH| iha khalu jainadharmatattvanirUpakAH sahasrazo granyA varIvartante / tatrApyaupadezikA granthA upadezamAlA-upadezAmRtakulaka-upadezapaJcAzikA-upadezasaptatikA-upadezacintAmaNi-upadezakandalI-upadezakalpadruma-upadezataraGgiNI-upadezapada-upadezaratnAkarAdayo bahutarAH prasighA aprasidhAzca darIdRzyante / tenyaH sarvenyo vistarataro'yamupadezaprAsAdanAmA grantho viMzatisahasrAdadhikazlokapramANazcaturvizatistamnasaGkalito jainadharmatattvabAhuTyanirUpako vijayate / granthe'smin prAyeNa saMdepeNa sarveSAM dharmatattvAnAM nirUpaNaM nirUpitaM nirUpakanipuNairgranthakAraH / aupadezikasyAsya granthasya prAsAdasaMjJA kena prakAreNAnvartheti granthakRtireva mUlagranthe grathitaM stamlagavAkSadhAratoraNAdisarvatadavayavanidarzanapurassaraM caramastamnaprAnte zrIsighAcalasthAdinAtha "atropadezaprAsAde aSTau buddhiguNAH stutaaH| sopAnasadRzA jheyAH zAstramArgapradarzakAH // 1 // vikathAvarjanaM zazvat sapranedaM ca varNanam / prAraM tadeva vijJeyaM pravezane hitAvaham // 2 // . anuyogAzcaturnedAstadAkhyAnaM hi toraNam / vicitraracanAyuktaM dhyAtavyaM zAstrasadmani // 3 // vihinedevijaktAni kAdazadhA vratAnyatha / caturvizatikAni syuste'tra stamnA udAhRtAH // 4 // + SAGA 4 u. prA.2 Jain Education Inter IM2010_05 For Private & Personal use only Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15%- prasthAvanA upadezaprAsAda. 5- S DUSSESSO manovAkAyayogAnAM zudhiryA viha gayate / sa eva maemapo dhAryaH asatpravRttivArakaH // 5 // gavAkSAdIni vastUni yujyante yAni mndire| nAticAravratAnyeva yAni zAstrapAThakaH // 6 // saptazatanayAsakaM syAhAdadyotakaM vacaH / tadeva zikharaM cAtra nirmalaM yutimanmahat // 7 // ratnatrayastavAramnaH kumnaH saMdRzyate mahAn / anantAvyayasampattiH zivastutilajA smRtA // 7 // zuddhAzaye garbhagRhe pratiSThaH, cipamUrtiH sphuTazaM prado'stu / khAptaH svayaMcUrjuvanAdhinAthaH, saujAgyalakSmIpsitado'nvahaM saH // e||" ityAdi / granthasyAsya praNetAro vijayasaulAgyasUrivarANAmantevAsino vijayalakSmIsUrIzvarAH saMvat 1753 saMvatsare'muM anya saMpUrNa racitavanta iti prazastikhekhato nizcIyate teSAM sattAsamayaH / tathAhi| "zrImadvijayasaujAgyasUrayo guNanUrayaH / aikyakoTinamaskAradhyAyakA guravaH stutAH // 3 // | zrIvijayAdilakSmIsUriNA tahineyena hi / varNanyAsIkRto pranyo dRSTAdarAnusArataH // 4 // " "guNagativasuzazi (2043 ) varSe kArtikamAse samujjvale phe| gurupUrNAyAM samajani saphalo yatnaH supaJcamyAm // 6 // " ityaadi|kiN tu pUjyapAdA ime kA~skAn manyAnanyAn prazritavantaH ? janmanA kA bhUmi ko pitarau kaM ca vaMzaM pAvita UCCCCCCCC __Jain Education inter 2 010_05 For Private & Personal use only Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education Inter vantaH ? kati varSANi ca dIkSAparyAyaM pAlayitvA kaM kaM dezasaMghAdikaM pAdarajovacanAmRtaistarpitavantaH ? ityAdyetaccaritajijJAsavo'pi vayamatRSTA evAdyApi / javyajIva paramopakAriNAmeSAM guNakIrttanenApi pratyupakartumasamarthA vayaM tatkRtagrantho - padezazravaNamananAdinA phalegrahiNo navema cedetAvataivAtmAnamanRNaM manyemahi / pUjyAnAmeSAM siddhAntaviSaye kIdRgjJAnamaJjutamabhUditi tatkRtimavalokya vicintayanto vayaM na pArayAmaH pAraM prAptuM yataH sarva zraupadezika viSayAH sUtrAnusArata | eva vividhasUtrasAkSipUrvakaM saMdRbdhA vilokyante / rasAlaGkAravarNanAderabhUmerapyasyAH kRtervAcane uttarottaramadhikAdhika zrAnando'nubhUyata eva vAcakavargairdharmara sikairiti suspaSTaM pratijAti, yataH pratyupadezaviSayamAgamoktakathAnakena saMkSiptena sughaTitena dRDhIkaraNAya kAcidacintyazaktirniyojitA granthaniyoktRniH / granthe'tra pratistamna prAyeNa paJcadazavyAkhyAnopetatvAdekavyAkhyAnAdhikyAccaikaSaSTayuttaraM zatatrayaM vyAkhyAnAnAM vidyate, | tena pratidina mekaikavyAkhyAne vyAkhyAte saMvatsareNaiSa grantho vyAkhyAyate vyAkhyAtR nirmunivarairityAkUtaM granthakartRNAmanumIyate / prativyAkhyAnaM caikadhA dimUlazlokasandarbheNopadezyaM vastupadizya upadeza saMgrahAkhyAyAM svopajJataTTIkAyAM taM taM viSayaM sazAstrasAdikaM vivicya saMkSiptena prAyo mUlazlokoktena kathAnakena sa sa viSayo dRDhIkRtaH / kathAnakeSvapyanyakavikRtaihi| kapAramArthikanI ti viSaya kasujApitazlokAH prasaGgopayuktatvena prasaJjitAH / prativyAkhyAnAnte ca svakRta zlokenA khilavyAkhyAnarahasyapradarzanapurassaraM navyajIvAnuddizyopadezaH kRtaH / sarvatra svakRtau gIrvANabhASA jApitA saralA, yena sAmAnyasaMskRtajJAnavAn sarvaH ko'pi paThanapAThane svaspaprayAsenaiva samartho javati / zrata evAsya granthasya samagrasya gurjarajA 2010 05 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA. CLICKM upadeza- pAnuvAdamuSaNena sarvajanopakAraM kRtapUrviNo'pi vayametanmUlagranthamubhApaNe sotsAhAH sNjaataaH|| prAsAda. 18| yadyapyasya granthasyAnyamunikRtaTabAsahitatvAdanyasmAghA kuto'pi kAraNAdazumghataratvAnmuApaNe ciraM zithikhAdarAH sthitavanto vayaM, tathApyasyAtIvopayuktatAM jAnAnA guNaguLa veSyA lAnazrInAmnyAH sAdhvyAH prayAsapreraNAnyAmu-| // 2 // sAhitAstadApitenaiva rAjanagara (amadAvAda ) nivAsinyA AdhArasaMjJakAyAH zrAvikAyA avyasAhAyyenAgrimastamla paTTamutrApaNAya presakApIkArya saMsabAstriNA jegalAlazarmaNA prAramjitavantaH, tadanantarametatpresakApI vilokane kRtadahAyAnAM dayAsAgarANAM zrImadAnandasAgarAhvAnAM panyAsapadAlatAnAmupadezenAkhilagranthamuprApaNe kRtanizcayAH smH| MT saMskRtalASAdoSavAhuTye'smin granthe sandhivinaktyAdidUSaNAni niHzakaM zodhitAni gadyAtmake lekhe, doSagraste padyAtmake ca vando'nuvRttyA kvacidaTpadoSA eva zodhitAH, kvacivarNanyUnAdhikyaM kRtaM, kvacinnokoktalAvArthAnusAreNa pAdoapi parAvartitaH, kvacinmUlakArapAge doSayukta eva likhitvA'nyo nirdoSaH pAThaH pAgantararUpeNaiva jinno likhitaH, kvacicca doSAsakto'pi yathAtathameva likhito na kAcidapizuddhirvihitA / kiM bahunA? sarvathA kartuH prayAsagauravaM gIrvANa-13 jApAipAThakavRndasya granthalApanAnukUTyaM ca manasi nidhAya samapakSapAtayAbujhyA yathAyopazamaM zuddhiviSaye prayAsaH kRtH||| asmin granye mukhyAstrayaH khaekAH santi-samyaktvakhaeko dezaviratikhaemaH sarvaviratikhaemazceti / tatra prathamakhaemaH prathamastaMnacatuSTayarUpo dvitIyazcaturdazastamnaparyantazcaturviMzatitamastamlaparyavasAnazca tRtIyaH / trayo'pi khaemAH savistRtatarA ityetadyathAsthAnaM drshyissyaamH| UR-55 ARKESA--- Jain Education Inter 2 010_05 For Private & Personal use only Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ % - | Adime'smin vinAge'grimastamJapaTvAtmake navatirvyAkhyAnAnAmasti / tatra prathamastamlacatuSke kevalaH samyaktvakha-2 mo'dhikRto dharmasya mokSasya cakAntikakAraNatvAt / tatra tAvadnyAramne maGgalaM kRtvA maGgalakaraNasyAvazyakatA sayukti pratipAditA / tadanantaramAdima vyAkhyAne zrIjinezvarasya catustriMzadatizayA varNitAH / tato vitIyAdiSu triSu vyAkhyAneSu samyaktvasya nedanirUpaNaM kRtaM, prativyAkhyAnaM ca kathAnakasahitameva dattaM / paJcamAtsaptapaJcAzattamaM vyAkhyAnaM yAvatsamyavatvasya saptapaTernedAnAM vyAkhyA kRtA ekapaSTidRSTAntadarzanapUrvakaM / tadityamsamyaktvajedAH vyAkhyAnasaMkhyA dRSTAntAGkaH samyaktvajedAH vyAkhyAnasaMkhyA dRSTAntAGka: zrayAH 5 jUSaNAni 3 liGgAni 5 lakSaNAni 10 vinayAH 6 yatanA 3 zuddhayaH 6 yAgArAH 5 dUSaNAni 6 lAvanAH prajAvakAH 6 sthAnAni ` 5-4%95%-54-55250 ` maenne m -SER--REGARDSC06UARY Puror orm m m s tatazcaramaM vyAkhyAnacatuSkaM samyaktvasyAnyajedAdinirUpaNArthameva / tadyathA-prazramavyAkhyAnatraye rocakakArakadIpa -053 Jain Education IntemandV 10_05 For Private & Personal use only Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza prAsAda. // 3 // kAkhyaM samyaktvanedatrikaM kathA tritayasahitaM carame caikaSaSTitame vyAkhyAne samyaktvavastusvarUpaM prarUpitamasti / evaM cAtrai kaSaSTirvyAkhyAnAni saptaSaSTizca kathAnakAni vartante / teSu samyaktvasvarUpanedAdiprarUpake zrAdimA ntimavyAkhyAna catuSke ekAgra cittena vAcanIye staH / samyaktvaSaTsthAna viSayakapaJcapaJcAzattamAdivyAkhyAna trike gautamA digaNadhatrayakathAstatvarasikAnAM tattvajJAnapradAH santi / saptamavyAkhyAnasthajamA vikayaikonaviMzatitamastha dvitIya nihnavakathA ca bodhaprade staH / aSTaprabhAvakAdhikAragatadvAdazavyAkhyAnasthatrayodazakathAnakAni kAkajaMghakokAzayozca kathe kathArasikAnAM rasapradA eva varttante / caturthastamnaprAnte'tra prathamaH khaMruH samyaktvanAmA saMpUrNaH / dvitIyasya taM dazakamadhye zrAdistaMnaghayaM pazJcamaSaSThanAmakamatra vibhAge'ntargataM / tatra paJcame stamne ghASaSTitamAccatuHsaptatitamadhya khyAnaM yAvatrayodazavyAkhyAnAtmake prANAtipAta viramaNa nAmakaM prathamamaNuvratameva vistRtaM / paJcasaptatitamAdArAjya navatitamavyAkhyAnaM yAvat SoruzavyAkhyAnAtmake SaSThe stamne ca dvitIyaM tRtIyaM ceti zraNuvratatryaM saMpUrNa vivRtaM caturthANuvrataM ca sAmAnyataH prarUpitaM, vizeSatastu saptamastamnAdau vyAkhyAtamiti / prativratamatra spaSTataraM spaSTitaM saralayA jApayeti vAcakavargo'hanaivAyAsena suGgaH syAditi nirvivAdaM / kiM bahunA ? adholikhitasavistara viSayAnukramavAcanena samagragrantha vAcane jAtA jilASA dharmamarmara sikA janyA dharmatattvaM jJAtvA tadArAdhanatatparA nUyAsurityAzIH pUrvakaM vijJapyate saMsadadhikArijiH / OM // 3 // smazuddhiviSaye kRte'pi yatle syAccetskhalanaM matimAndyAddRSTidopAdhA tatkAmyantu sahRdayAstattvapayagrAhiNo vidhadhAjarAjahaMsAH, bodhayantu cAsmAn pramAdasthAnAni kRpayA, yena jUyastatsAvadhAnA javAma iti prArthanA // zrIjainadharmaprasArakasabhA. bhAvanagara. saMvat 1971 Jain Education Internate 10_05 prastAvanA. Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // zrIupadezaprAsAdaprathamavinAgasya viSayAnukramaH // ||prthmstmnH||1|| vyAkhyAnaM viSayaH kathAnaka 1 maMgalam , catustriMzadatizayAH 2 samyaktvam mahAbalarAjakumAraH 3 samyaktvaprApaNe hetughayam kRSIvalaH .... 5 samyaktvajedatrayam zreNikarAjaH ... 5 samyaktvasya saptaSaSTau nedeSu paramArthasaMstavanAnI pratha- ajayakumAraH .... mazraddhA 6 muniparyupAstinAmnI vitIyazrayA puSpacUlA sAdhvI 7 vyApannadarzanatyAganAmnI tRtIyazradhA jamAliH ( prathamanihnavaH ) pAkhaMmivarjananAmnI caturthazraddhA gautamasvAmI .......... e samyaktvasiGgatrayamadhye zuzrUSAnAmAdimaM khiGgam / sudarzanazreSThyarjunamAsikau .... Jain Education Interman-N For Private Personal use only 1005 Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza prAsAda. // 4 // 10 dharmarAganAma dvitIyaM liGgam 11 vaiyAvRttyanAma tRtIyaM liGgam 12 dazadhA vinayaH | 13 vinayaprazaMsA 14 vinayaphalam 15 samyaktvasya zuddhitritaye manaH zuddhiH | 16 manaHzuddhiH 17 vacanazuddhiH | 10 kAyazuddhiH 10 samyaktvasya dUpaNapaJcake prathamaM zaGkAdUSaNaM 20 dvitIyamAkAMkSAdUpaNaM 21 tRtIyaM vicikitsAdUpaNaM 22 caturtha mithyAviprazaMsAdUpaNaM Jain Education Interna010_05 cilAtIputraH nandiSeNaH juvanatilakaH zreNikarAjaH kUla vAlakamuniH jayasenA // dvitIyastanaH // 2 // 4000 .... .... **** ---- ... **** .... **** **** .... **** .... .... .... .... 2140 .... .... **** **** .... .... **** ... zrAnandazrAvakaH..... kAlikAcAryaH vajrakarNaH 41 .... **** 44 vAlayaM, nihnavadvitIya stipyaguptaH, nihnavasaMkhyA ca 42 jitazatrumaMtraNa, sarvadevanaktaH zrIdharazca durgandhArAjJI sumatinA gilau 45 yng ... ... .... .... ... .... 26 anukrama 20 zikA. .... 2 M 31 | 33 35 30 35 // 4 // Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ---- 23 paMcamaM mithyAdRSTisaMstavadUSaNaM 24 prajAvakASTake prathamaH pravacanaprajAvakA 25ktiIyo dharmakathakaprajAvakaH 26 upadezalabdhiH 27 tRtIyo vAdI prajAvakaH 23 , zae vAdayogyapuruSalakSaNaM 30 caturtho nimittAnAvakaH HORORSCASSOSORogoCHOOK dhanapAlakaviH .... vajrasvAmI sarvajJasUriH .... .... nandipeNaH makSavAdisUriH .... devasUriH vRvavAdisUrisighasenadivAkarau javAhusvAmI .... .... // tRtIyastamnaH // 3 // kASThamuniH .... ... ------- -- - hemacan'sUriH / - 31 paJcamastapasviprajAvakaH |35 SaSTho vidyAprajAvakaH 33 saptamaH sidhapranAvakaH 34 zraSTamaH kaviprajAvakaH |35 vitIyAtizayavatkavisvarUpaM pAdaliptasUriH .... harijaprasUriH ..... mAnatuGgasUribappalahasUrI .... - -%---- Jain Education Internal 010_05 For Private & Personal use only Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukrama NikA. to upadeza436 samyaktvajUSaNapaJcake prathama sthairyabhUSaNam sukhasAcaritram .... prAsApa. 37mitIya prajAvakajUSaNam devapAlarAjaH .... 30 tRtIyaM kriyAkuzalatAjUSaNam udAyirAjaH ... |3e caturthamantaraGganaktijUSaNam ekA nArI, jIrNazreSThI ca .... HD paJcamaM tIrthasevAjUSaNam saukikatIrthasevane tumbikA sattIrthasevane 41 samyaktvalakSaNapaJcake prathamaM zamakhakSaNam kuragamumuniH .... .... vitIyaM saMvegalakSaNam nimranthamuniH ..... 43 tRtIya nirvedakhakSaNam harivAhanarAjaH.... 4 caturthamanukampAlakSaNam caMDakoSikaH rAzIcatuSTayaM ca 45 paJcamamAstikyalakSaNam padmazekhararAjaH .... // caturthastamjaH // 4 // 46 samyaktvayatanASaTve prathamaM yatanAdhyam saMgrAmasUrarAjaH.... | zeSa yatanAcatuSTayam saddAlaputra zrAvakaH 4 zrAkAraSaTUmadhye prathamo rAjAniyogAkAraH kArtikazreSThI kozAgaNikA ca ASS ___JainEducation International 2010_05 For Private Personal Use Only Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekSitIyo gaNAjiyogAkAraH 50 tRtIyo vRttikAntArAkAraH |51 caturtho gurunigrahAkAraH 53 paJcamo devAniyogAkAraH hai 53 SaSTho balAniyogAkAraH 54 samyaktvasya jAvanASaTkam 18 55 samyaktvasya sthAnaSadamadhye prathamasthAnacyam 56 tRtIyacaturthasthAnacyam || 57 paJcamaSaSThasthAnavikam ( saptapaSTinedavivaraNaM saMpUrNa ) 57 rocakasamyaktvam ee kArakasamyaktvam 6.dIpakasamyaktvam /61 samyavatvavastusvarUpam , bujherguNASTakam ca . sudharmarAjaH ........ aJcaMkArIjaTTA ....... sulasaH, zrArogyadhijazca ... pratyekabuddhana mirAjarSiH ... sudarzanazreSThI ...... .... vikramarAjaH .... .... indhanUtiH (gautamasvAmI) agnijUtiH .......... prajAsagaNadharaH.... kRSNavAsudevaH .... kAkajaMghakokAsau aMgAramardakasUriH | subudhimaMtrI ... OMOM5 SAALA JainEducation Internard L 10_05 For Private & Personal use only Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprAsAda. // 6 // 61 prathamamaNuvrataM, aNuvrataM grAhayituH sAdhokhasajIvahiM sAnumodanA'jAvaH 63 zrAvakasya sapAdavizopakadayA, zrAdimatratasyAticA. rapaJcakam 64 hiMsA'jAve viratiH, hiMsAyAH prakAracatuSTayam, sthAvareSu jIvatvasiddhiH 65 kula kramAgatApi hiMsA tyAjyA 66 hiMsAsaktasya phalam 60 hiMsAsaMkaTTapenApi hAniH 60 kukhakramAgata hiMsA tyAgaH 6e krodhena hiMsAvaco na vAcyam 90 jIvadayAyA vizeSapuSTiH // paJcamastamnaH // 5 // Jain Education Internate 010_05 zreSThinaH SaT putrAH, kumArapAkharAjaH, jalagAlanopari purANapramANaM ca ..... kumArapAlaH, jIvadayAviSaye purANapramANam jinadAsazrAvakaH haribalamAtsikaH mRgAputraH dAsIputraH .... **** .... **** .... 3127 **** zrI zAntinAthaH, zrI munisuvratazca .... .... .... ... .... **** **** .... **** .... **** .... kumArapAlaH, kumArapAla kRpAsundayavivAhaH, jaginIpaterAna rAjasya kumArapAlena dattA zikSA.... 147 candrAsagauM 151 152 .... 131 134 **** 138 140 144 145 101 chAnukramazikA. // 6 // Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaprAsAda. anukramapikA. 71 tRtIyavratasya vizeSavyAkhyA kumArapAlarAjaH.... 2 tRtIyavratasya paJcAticArAH anyAyopArjitavyopari vaMcakazreSThI ... |73 tRtIyavratApAkhane hAniH lohakhurazcauraH ..... ... | tRtIyavrataprazaMsA lakSmIpuJjaH .... .... 5 caturthANuvratasvarUpaM, nAgilaH, avyadIpanAvadIpasvarUpaM .... jAna caturthavrataprazaMsA kumAradevacandharAjakumArI, tadantargatazIlavatIkathA, jAvabrahmacaryajAvatapasoH svarUpaM kathAntargatameva | caturthANuvrate paJcAticArAH rohiNI, purANoktakathAghayaM ca .... .. 14 bA brahmacaryapAkhane guNAH jinapAlaH ........ caturthavrata ge'nyavatAnAmapi jaMgaH vijayazreSThI vijayArAjJI ca, tadantargata vijayazre STiprarUpitaM viSayasvarUpaM ....... e bIjAtisthAnekadoSAH jartRharirAjaH ............ // iti stamjaSaTsya viSayAnukramaH // Jain Education Inted: 2010_05 For Private &Personal Use Only Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ **** * * 71 pramAdenaiva hiMsA khagati, tridhA hiMsA | anubandhahiMsopari brahmadattacakrI 2 hiMsrAnAmapi hiMsA na kAryA, dhAnyAdivaddajIvahiMsa- zrAkumAramuniH / .... mA nAdekagajajIvahanane doSaH 73 sAdhugRhasthayostyAjyahiMsAsthAnAni kazcitkSatriyaH, mAtsikazcaurazca ..... hiMsA'hiMsayoH phalam sUracanmakumArau .... .... .... // SaSThastamnaH // 6 // 45 mRSAvAdatyAgaH ( mahA'satyapaJcakam ) kUTasAdayopari vasurAjaH .... ... ..... 76 caturdhA'satyam zrIkAntazreSThI, jaupadyAH satyavacanenAvasya phalAvAptiH163 7 pitIyANuvrate pazcAticArAH, teSu prathamakSitIyA- mRSopadezAkhyaprathamAticAropari kauzikatApasaH, ticArI asaddoSAdhyAropaNopari brAhmaNIkathA, muneravarNa vAdadAnopari vegavatI .... 70 zeSAticAratrayaM puNyasAraH, sarpakSyaM ca .... pae satyaprazaMsA haMsarAjaH .... .... 70 tRtIyANuvrataM rohiNeyazcauraH ........ ***** * * * u.prA.3 ** www.tainelibrary.org. JainEducation intJAN 2010_05 Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIvijayalakSmIsUriviracitaH napadezaprAsAdaH -%EA % A prathamaH stNjH| / zrIyazovimalasazurunyo nmH| zAlinIcaMdaH svastizrIdo nAnirvizvabandhurgIrvANAryo vstutstttvsindhuH|| jAsvadIptyA nirjitAdityacanH, satvAnavyAdAdimo'yaM jinendraH // 1 // zrInUpanA jijanapAnvayapuSkaratve, cipadIdhitigaNai ravireva yo'bhUt / svIyaujasA zamitamohatamaHsamUhaH, kalyANavarNa vijurastu vijUtaye saH // 2 // 1 'yo nAbhibhUpavipulAnvayapuSkare'In , labdhodayaH samabhavattaraNeH samAnaH' iti pUrvArdhaH kacit, - JainEducation intermala10_05 5 Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna zreyaHzriyAM hetukamadvitIya, trailokyavadamyAH kila sadvitIyam / zrIvizvasenAtmajamAtmanInaM, zrayAmi gAMjIyaramAdhunInam // 3 // tiryagdayArtha rathasaMsthitaH svayaM, nemiH sa pANigrahaNaikabadmanA (sdytH)| mohAsurApohanarAyaNapranaH, zaM yamatAnmanmathavAmadevajaH // 4 // zaMkhezvaraprArthita nAthanAtha, vAmeya zaMkhezvarapArzvanAtha / ciraM jaya tvaM jinalabdhevaNeriti stuto yo gaNikhabdhavarNaiH // 5 // antarIkSanavapallavAdikA, pArzvanAthagaNanAsti vishrutaa| tIrthapUjyatanukhadaNairmitA, tAM stavImi muditaH sukhAvahAm // 6 // siddhArthazAsananandanena, ciTyUhadevAMghripanandanena / banena 1 dhunIno nadIzaH. 2 narAyaNo nArAyaNaH, viSNuriti yAvat. 3 manmathe kAmadevadamane vAmadevasadRzo mahAdevasadRzaH. 1 zaMkhe-19 |zvareNa kRSNena prArthitastatsaMbuddhau. 5 jinAt labdhA varNAtripadIrUpA yastaiH. 6 'gaNI' iti labdho varNoM yaistairgaNadharairiti yAvata. 7 tIrthakarazarIrasya sAmudrikalakSaNAnyaSTottarasahasraM taiH. 8 jJAnasamUha eva devavRkSastasya nandanavanena / JainEducation InternationXPO_05 For Private & Personal use only Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tApavyapohottamacandanena, vikAsitaM vizvamanindanena // 7 // pazcAnupA tu nave tRtIye, kRtAni mAsapaNAni yen| zrutAMgaladenamitAyutAni, zatAni paJcAvatu mAM sa viirH||7|| jevA(vyA)canIyAjitasaMjavAdayaH, svayaMvo'nantajavAntakRmivAH / ye nAvukazrIprajavA javantu te, svAdhyAyadharmapraguNAtmanAM satAm // e|| (svAntiSanmativibodhadhitsayA matkRtasya ) samupadezasamanaH / vRttimadadinamAnasakSaNasaMgrahAM tadaniyAM tanomyaham // 10 // AdyAstrayo'tra preNavA nidheyAstatsaMkhyabIjAni tato'mbarasya / 1 zrutAMgAni ekAdazAMgAni tanmitAni lakSANi, ibhA gajA aSTau tanmitAnyayutAni dazasahastrANi azItiH sahasrANIti yAvat, 42 bhavaibhavyairarcanIyAH, te ca te'jitasaMbhavAdayazca. 3 anantasaMsArasyAntakRdantakArako bhavo janma yeSAM te. 1 bhAvukA bhAvitA manaHsaMkalpiteti yAvat, zrIlakSmIstasyAH prabhava utpattiryebhya IdRzA bhavantu. 5 saMvatsaradinamAnAnAM sakSaNAnAM dRSTAntAnAM saMgraho yasyAm, praNava OMkAraH 7 AkAzabIjaM hikAraH. Jain Education IntermelinDISD10_05 For Private & Personal use only Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna tecyo namo vAglavabIjapUrva, natveti maMtraM pratanomi zAstram // 11 // zizusaMlapanaM yatta (5) t , kAhalamapi jnksaannidhye| tatadharapArzve pralapitamapi satyamupa ( tAM ) yAti // 15 // kSIrArNavAdarUpajalaM gRhItvA, kazcijahAti tu ( dvijahyAttR ) SitaH pipaasaam|| saMgRhya tahahahuzAstrato'tra, vyAkhyAM likhiSye'hamato (likhannasmi satAM )na garyaH 13 ekaikazlokamadhye'tra ekaikajJAtamAhitam / abdAharmitajAtA tatsaMkhyA ( tadabdAharmitA saMkhyA jAtA ) gayena garnitA // 14 // hai athAtra granthasyAdau namaskArAtmakaM vastunirdezAtmakaM cAzIrvAdAtmakaM ca nirvighnArtha ziSTasamayaparipAlanArtha ca vaacym|ytH / / "zreyAMsi bahuvinAni javanti mahatAmapi / zrazreyasi pravRttAnAM vApi yAnti vinAyakAH // 1 // " tasmAdnyAraMje ( ramjayatne ) pratyUhavyUhopazAntaye tanmaMgalaM zAstrasyAdau madhye'vasAne ceSyate / atra ziSyaprazna:"nanu syAghAdadharmavarNAtmakaM sarvamevedaM maMgalamityetAvadevAstu, maMgalatrayAnyupagamo'yuktaH, prayojanAjAvAditi" / guruH 1 tebhyo'nantaraM vAgdevyA bhavaM yadvIjaM aiMkArastatpUrva namaH, ainama iti yAvat. // 2 // ___ JainEducation intem 0 10_05 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAha - " he ziSya maivaM, prayojanAbhAvasyAsiddhatvAt / tathA hi- kathaM nAma vineyA vivakSitagranthasyAvighnena pAraM gaccheyuH ? ata zrAdimaMgalopanyAsaH / tathA sa eva kathaM nAma teSAM sthiraH syAdato madhya maMgalagrahaNam / sa eva kathaM nAma ziSyapraziSyA divaMzasyAvyava cittyopakArakaH syAdityatazcaramamaMgala ( jAva ) syopAdAnamiti / zratastvanAvitahetora siddhateti / tathA coktaM prazasyanAvyazasya kAzyapI kalpazrI jinanapragaNipAdaiH "taM maMgalamAIe mane patae ya satthasta / paDhamaM satthatthA vigdhapAragamanAya niddihaM // 1 // ityAdi / " tathA ziSTasamayamAtratvAt / ke ziSTAH ? zAstra sAgaraprAptaye zuvartinasta eveti / yaduktam"ziSTAnAmayamA cAro yatte saMtyajya DUSaNam / nirantaraM pravartante zubha eva prayojane // 1 // " iti / tathA prekSAvantaH phalAbhilASiNa eva, prayojanAdirahitatve (tu) kaMTakazAkhAmardanavadi ( na pravRttimAdabhyu - (ste'tre ) tyevamAzaMkApanodAya prekSAvatpravartanAya zivetarakSataye ca samuciteSTadevatAnamaskArapUrvakaM saMbandhAnidheyaprayojanasUcakamAdyaM zlokamAha - aiMdrazreNinataM zAntinAthama tizayAnvitam / natvopadezasAkhyagranthaM vakSye prabodhadam // 1 // vyAkhyA - ahamupadezaprAsAdaM granthaM vakSya iti kriyAsaMbandhaH / tatropadezAH pratyahaM vyAkhyAnayogyaikaSaSTyadhikatrizatamitA avadAtAH teSAmeva sadma sthAnaM, tadAkhyagranthastannAma zAstraM / grathyate'sau granthaH / taM vadaye jaNiSyAmi / kiMla Jain Education Int 2010-05 Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SUSHRASEARRESS kSaNo granthaH 1 prabodhadaH samyagjJAnadAyakastaM / kiM kRtvA / natvA manovAkAyainamaskRtya / ke tamityAha-zAntinAthaM zra- vyAkhyAna. cireyaM vizvasenAtmajaM SomazaM jinaM / kiMlakSaNaM zAntinAthaM ? ainchazreNinizcatuHSaSTisurenSanarenphaNInkhecarenjamRgennA- ta sibhirnataH praNAma (maviSayI ) kRtastaM / punaH kIdRzaM ? atizayairapAyApagamAdinizcatustriMzavidhairvA vadayamANaiH zrananvitaH saMyutastaM praNamyeti shlokaarthH| / atrAtizayAnvitamiti vizeSaNena catustriMzadatizayAH sUcitAste ceme pUrvasUriproktagAyayA vikhyante "cauro jammappaniI, kArasa kammasaMkhae jaae| nava dasa ya devajaNie, cauttIsaM azsae vNde||1||"| | tathA hi-tIrthakarasya vigraho lokottarAdbhutarUpayukto nirAmayaH prasvedamalojjitazca bhavati, eSa prathamaH / tathA dAtIrthakRtAM zvAsobAsaH kamalaparimalamaJjalo lavati, iti vitIyaH / tathA'rhatAM mAMsazoNitaM godIravacavalamasite (vizra)-13 taraM navatIti tRtIyaH / tathA jagavatAmAhAranIhArau kriyamANau na dRzyau mAMsacaknuSA, na punaravadhyAdidarzanavatAM puMsAM || eSa caturthaH sahajAtizayaH / ityete catvAro'tizayA jinAnAM janmato'pi jaataaH| idAnImekAdazAtizayAH karmakSyonnavAH-jJAnAvaraNIyAdInAM caturNA ghAtikarmaNAM dayAjAtAH, kathyante-tatra yojana-18 mAtrakSetre samavasaraNavi jagaUnaH-suranaratiryagjanaH prajUto'pi koTikoTipramANo'pi mAti-parasparAsaMbAdhayA sukhe. | nAvatiSThate, iti prathamaH karmakSayajAto'tizayaH / tathA lagavatA'nidhIyamAnA paJcatriMzatruNAnvitA'rdhamAgadhI lASA: Jain Education Inter 2010_05 For Private & Personal use only Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40URUSSROOSRO naratiryaksuralokAnAM pratyekaM nijanijajASayA dharmAvabodhadA javati-yojanavyApinyekasvarUpApi jagavato jAratI vAzaridamuktavArivattadAzrayAnurUpatayA pariNamati / yata uktam devA daivIM narA nArI, zabarAzcApi zAbarIm / tiryaJco'pi hi tairazcI, menire jagavaziram // 1 // da na hyevaMvidhanuvanAdbhutamatizayamantareNa yugapadanekasattvopakAraH zakyate krtum|atraarthe kasyacit kirAtasyodantaH kathyate-13 saraHzarasvarArthena, nilena yugapadyathA / saronatthItivAkyena, priyAstisro'pi bodhitaaH||1|| kA yathA ko'pi kirAtaH zukramAse tisRjirbanitAniH saha gachan ekayA prArthitaH-'svAmin ! tvaM susvareNa gAnaM kuru, dayadahaM zRNomi' / anyayA yAcitaH-'tvaM jalAzayataH zItalaM jalaM sakamataparimalaM samAnIya datvA mama tRSAvicchedaM / kuru' / aparayoktam-'mama mRgAmiSadAnena dudhAM nivartaya' / tAsAM vAkyaM ( vAkyAni ) zrutvA tena nirAkRtAH 'saro natyi' ityekenottareNa / prathamayA jJAtam-'asya svaraH prazasyataraH kaMge nAsti' / vitIyayA cintitam-'saro jalAzayo | nAsti / kutaH samAnayati ?' / tRtIyayA manasi dhRtam-zaro bAyo nAsti / tamRte kenAyaM gRhnnaati!'| ityekena vAkyena nirAkulitacittA jAtAH / tazrehApi, jinenpravAkyaM tu nirupamaM vacanagocarAtItaM syAt / yataHnayasaptazatIsaptanaMgIsaMgItasaMgatim / zRevanto yadiraM javyA jAyante zrutapAragAH // 1 // 1 jyeSThamAse. 10_05 For Private & Personal use only ___JainEducation intemaaN NP Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stana.1 iti vitIyo'tizayaH / tathA jinazirasaH pazcAnnAge'dharIkRtaghAdazArkabiMbAnaM janamanoharaM nAmamalaM prajApaTalasyo- vyAkhyAna. dyotaH prasarati / yataH rUvaM pichatANaM azlahaM jassa hou mA vigdhaM / to pimiUNa teaM kuNaMti lAmaMmalaM puDhe // 1 // // 4 // hai iti vardhamAnadezanAyAm / iti tRtIyo'tizayaH / tathA yatra yatra kAruNyakanidhayo viharanti, tatra tatra ( sapAdayo janazate-) catasRSu dinu pratyekaM paJcaviMzatiyojanamadhye Urdhva sA ( yojanAnyadha UrdhvaM ca sA ) rdhaghAdazayojanamadhye, iti sarvatra yojyam / pUrvotpannA rogA jvarAdaya upazAmyanti, apUrvAzca notpadyante, iti caturtho'tizayaH / tathA pUrvanavanibajJAni jAtipratyayAni ca vairANi-parasparavirodhA na javantIti paJcamaH / tathA ItayaH-zakhajazukamUSakA dhAnyAdivinAzakA na navantIti SaSThaH / tathA mAri:-autpAtikaM puSTadevatAdikRtaM sarvagataM maraNaM na syAditi saptamaH / ta4A thA'tivarSaNaM-nirantaravRSTirna syAdityaSTamaH / tathA ('nAvRSTiH-) sarvathA jalAnAvo na syAditi navamaH / tathA murtidaM nikSANAmanAvo na syAditi dazamaH / tathA svacakraparacakrakRto viDuro na syaadityekaadshH| | aaukonaviMzatirdevakRtA atizayAH kathyante-tatrAkAze dharmaprakAzakaM sphuratkiraNacakra dharmacakra navati, iti prathamo | | devakRtAtizayaH / tathA khe cAmarANi zvetavAlavyajanAni javantIti ditIyaH / tathA vyomni nirmalaM sphaTikamaNimayaM / pAdapIThayuktaM siMhAsanaM syAditi tRtIyaH / tathA vihAyasi tratrayaM syAditi caturthaH / tathA'mbare ratnamayaH zeSadhvajA 1 vigrahaH. // 4 // JainEducation Intern 2 010_05 For Private & Personal use only Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ |pekSayA'timahattvAdindradhvajo dharmadhvajaH syAditi paJcamaH, enAni paJcApi yatra yatra jaganuruviMcarati tatra tatra gaganagatAni gacchanti / tathA nava kanakapadmAni navanItaspazAMni kriyante tatra ca jagavAn prayoH svakIyakramakamalayugalaM viracagya vicarati, anyAni ca sapta pRSThatastiSThanti teSAM ca yadyat pazcimaM tattat pAdanyAsaM kurvato jagavataH puro javatIti SaSThaH / tathA samavasaraNe maNikAJcanatArera citazAlatrikaM tatra tIrthakara pratyAsannaH prathamaH prAkAro nAnAprakAranippannaratnamayo vaimAnikasurairviracyate, dvitIyo madhyavartI kanakamayo jyotiSka vibudhairvidhIyate, tRtIyastu vahirbhUto rajatamayo juvanapati| devairvitanyate iti saptamaH / tathA caturmukhaM - caturdiku mUrticatuSkaM / tatra pUrvAbhimukhaM jagavAn svayamupavizati, zeSAsu / tisRSu dikSu pratirUpakANi tIrthakRtprabhAvAdeva tIrthakararUpANi siMhAsanAdiyuktAni devakRtAni javantIti / zeSadevAdInAmapi asmAkaM svayaM ( prajuH ) kathayatIti pratipattyarthamityaSTamaH / tathA yatra prajustiSThati tatrAzokata rurjinasyopari devairvitanyate / kiyatparimANa: ? rUpanAdInAM pArzvanAthaparyantAnAM trayoviMzaterapi tIrthakRtAM nijanijazarIramAnAt ghA dazaguNaH / traizaleyasya ca dvAtriMzadhanurucitaH / yaduktam -- "usanassa tinni gAuya, battIsa dhaNuNi vaddhamANassa / sesa jiNANamasorTa, sarIrarja bArasaguNo // 1 // " atrAha - " nanu zrIvIrasamavasaraNa prastAve zrAvazyakacUrNo yatproktaM 'asogavarapAyavaM jieTaccatA vArasaguNaM sko| vivai tti' kathamidamupapadyate ?" / atrocyate - "kevalasyaivAzokatarostatra mAnamuktaM, iha tu zAlavRkSasahitasya / ta2 tAraM rUpyaM / 3 zAlaH prAkAraH / Jain Education Intelaional 2010_05 Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ to'trApi kevakho pAdazaguNa eva / sa tu saptahastamAnazrImahAvIrazarIraghAdazaguNIkRtaH sannekaviMzatirdhanUMSi javanti / vyAkhyAna zAlavRkSo'pyekAdazadhanuSpramANaH, tato militAni ghAtriMzajanUMSi yujyante iti pravacanodhAravRttau" iti navamaH / tathA 4/ yatra yatra lagavanto viharanti tatra tatrAdhomukhAH kaMTakAH saMpadyanta iti dazamaH / tathA yatra lagavanto'nivrajanti tatra ) vRkSAH pAdapAH praNamanti-namrA javanti ityekAdazaH / tathA yatra jagavantaH sabIlaM saMcaranti tatra punmunidhvanayo vAdyanta | ti pAdazaH / tathA pavanaH-saMvartakavAto yojanaM yAvat kSetrazudhividhAyakatvena suranizItalamandatvena cAnukUtaHsukhado javati / yaduktaM samavAyAMge "sIyaveNaM suhaphAseNaM surakSiNA mArueNaM joyaNaparimaMmalaM saba samaMtA pamajika tti" iti trayodazaH / tathA yatra jagazuravaH saMcaranti tatra cApazikhaMmipranRtayaH patatriNaH zakunAzca pradakSiNAM dadatIti 2 caturdazaH / tathA yatrAIntastiSThanti tatra pAMsuprasarazamanArtha gandhodakavRSTirghanasArAdiminitA syAditi pnycdshH| tathA paJcavarNAnAM caMpakAdInAM jAnUtsedhapramANAnAM kusumAnAM vRSTiH syAt / atra kecana prerayanti-"nanu vikacakAntakusumapracayanicitAyAmAyojanasamavasaraNavi jIvadayArasikAntaHkaraNAnAM zramaNAnAM kazramavasthAnagamanAgamanAdikaM kartuM yujyate, jIvavighAtahetutvAt iti"| atra kecittarayanti-tAni kusumAni sacittAnyeva na javanti, vaikriyeNaiva devaisteSAM vihitatvAditi' etaccAyuktam , yato na tatra vikurvitAnyeva puSpANi javanti, jalajasthala jAnAmapi kusumAnAM saMjavAt / na caitadanArSambiMTahAI vi surani, jalathalayaM divakusumanIhAriM / pakiraMti samaMteNaM, dasavamaM kusumavAsaM // 1 // " Jain Education InterdN T 2010_05 For Private & Personal use only Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | evaM siddhAntavacanAni zrutvA'pare sahRdayamanyA uttarayanti-'yatra vatinastiSThanti, na tatra deze devAH puSpANi kirantIti / etadapyuttarAjAsaM, na khalu tapodhanaiH kASThIjUtAvasthAmAkhaMvya tatraiva deze'vazyaM sthAtavyaM, prayojane gamanAgama nAderapi tatra saMjavAditi / tasmAnikhilagItArthasaMmatamidamuttaramatra dIyate-yathaikayojanamAtrAyAM samavasaraNadharaNAvapariF mitasurAsurAdilokasaMmarde'pi na parasparamAvAdhA kAcit tathA tepAmAjAnupramANadiptAnAM kusumasamUhAnAmapyupari saJcariNau muninikare vividhajananicaye ca na kAcidAvAdhA, pratyuta sudhArasasicyamAnAnAmiva bahutaraH samujhAsasteSAmApanIpadyate, acintanIyanirupamatIrthakaraprajAvojhAMjaNapra ( mANapra ) sAdAdeva iti pomazaH / tathA zirojAnAM, upalakSaNatvA-18 skUrcasya pANipAdajAnAM nakhAnAM ca vRdhina syAditi saptadazaH / tathA jagavatpArzvadeze navanapatyAdicaturvidhadevanikAyAnAM jaghanyato'pi koTinavatItyaSTAdazaH / tathA RtUnAM vasantAdInAM sarvadA kusumAdisAmagrIjirmanojJAnAM prAkuAve-10 nAnukUTyaM javatItyekonaviMzatitamaH / sarve'pi saMmilitAH santazcastriMzatsaMkhyA javanti / iha ca yatsamavAyAMgena saha || hai kiMzcidanyathAtvamapi dRzyate, tanmatAntaramavagantavyaM / matAntaravIjAni tu sarvajJavijJeyAnIti / atizayarAzritaM SomazaM / vizvasenapArthivakulatikhakamacirAkujhizuktimuktAphalaM zrIzAntinAthasvAminaM, namaskRtya-upahAsaparihAreNa trikaraNa| vizuddhyA praNamya, anekagrandhAnusAreNa pratipAdayiSyAmi / tathA cAtra zAstre saMvandho vAcyavAcakalakSaNaH / trata vAcyaH || prakaraNArthaH, vAcakaM prakaraNaM / anidheyaH sadAnuyogA (jyA ) hadharmopadezanirUpaNam / prayojanaM vidhA-prakaraNa ( sya)kartuH zrotuzca / tadapi vidhA-paramaparaM ca / tatra kartuH paraM paramapadasaMpadavAptiH, aparaM ca javyajanaprabodhAnugrahaH / zrotu.. JainEducation Intedao 2 010_05 For Private & Personal use only Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMja. narapi paraM svargApavargasaukhyAvAptiH, aparaM tu zAstratattvAvabodhaH / yata evaMvidhaM zAstraM prekSAvatpravartaka syAditi / atrAdya HAivyAkhyAna 1 zloke zrImajinasyAtizayAzri (nvi) tamiti vizeSaNaM proktaM / tasya varNanaM vizeSato vRttikRtA kRtaM tadU lAvamaMgala datvAt sarvavighnavinAzakatvAcca sarvazreyasAM nivndhntvaanyceti| // 6 // iti sadatizayasamRmi, pratiprajAtaM jinAdhinAthAnAm / ye smaranti manujAste syuH zreyonirADhyatamAH // 1 // // ityabdadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthasya vRttau prathamastaMne jinanamaskArakaraNAtizayavarNanarUpamAgaTyamAkhyAnaM prathamamAhitam // 1 // * EASOSASTRESASKRS - Jain Education Internal 110_05 For Private & Personal use only Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CANCE %BCCCESCENG-3 // dvitIyaM vyAkhyAnam // 5 // ihAdau sarvasaMpannidhAnaM sarvaguNapradhAnaM samastadharmakRtyAnAM nidAnaM samyagdarzanamAhadevatvadhIrjineSveva, mumukSuSu gurutvadhIH / dharmadhArahatAM dharme, tatsyAtsamyaktvadarzanam // 1 // 'jinA' rAgagheSajetRtvAjinA nAmAkRtivyajJAvanedajinnAsteSveva devatvabuddhiH / navAdAtmAnaM moktuminchantIti mumudanti, mumudantIti mumukSavaH, teSu / gurutvamiti buddhiH / tatheti zeSaH / arhatAM jinAnAM dharme-burgatipatajantUn dhArayatIti dharmastatra dharmatvapratijeti ( dharmatayA ) ruciH / tatsamyaktvadarzanaM syAt / yadyapi darzanazabdena vilocanaviloka|nAdyucyate, tathApIha zAstre saMzayAdirahitaM samyagdevAditritayatattvajJAnaM darzanamohanIyakarmopazamAdinA jAtAIuktazra- # jhAnarUpaM sannAvavizeSameva darzana miti tAtparyArthaH / atroktamartha mahAbalajJAtena dRDhI kriyate hastinApure balanAmA nRpaH / tasya prajAvatI rAhI / tasyA mRgapatisvamasUcito mahAbala iti tanayo'navat / krameNa sa yauvanaM prApa / pitrA logasamartho jJAtvA ekasminneva dine'STAniH rAjavarakanyAniH saha sa pariNAyitaH / sutahetave ca hai hemamayA aSTau prAsAdA akAryanta / tatastasya pitA premNA dAnaM dadAti / tatpaJcamAMgasUtrato zeyam--"aha hiraNakomIna a suvannakosI, aTTha malame, aha kuMmalajuyale, aru NaMdAi, aha laddAsaNAi sagha rayaNAi" ityAdipracuravastUni 8 ( tAsAM jogArtha dadau / ) tatastAniH saha sa kumAraH sukhaM muNkte| u, prA. Jain Education Internatio _05 For Private & Personal use only Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anyadA vimalanAthasantAnIyadharmaghoSasUrIzaM sarvA mahAbalo gatvA natvA dezanAM paJcazatamunIzoktAM zuzrAva / yathA-vyAkhyAna. asArameva saMsArakharUpamiti cetasi / vinAvya zivade dharme, yatnaM kuruta he janAH // 1 // sarveSAM dharmakRtyAnAM, mUlaM smyktvmucyte| tacca devaguru(deve gurau) tattve,samyazra dhAnato javet / vratAni dAnAni jinArcanAni, kriyAjapadhyAnatapAMsi servam / zAstrANi tIrthAni guNArjanAni, samyaktvasevAsahitaM zivAya // 3 // IPL iti gurorvANImAkarNya mahAbalaH prAha--"jagavan ! arhaktaM mArgamahaM mudA zraddadhe / ataH pitarAvApRcchaya lavadI yapravrajyAM gRhISyAmi" / sUriniH proce-'vatsa ! dharme pratibandhaM mA kuru' / tato nijAvAse gatvA pitarau praNamya sa brUte-'yuvayoranujJayA sUrIzasannidhau pravrajyAM gRhNAmi' / tacchrutvA mAtA mahAbalaM prati proce--"he vatsa ! svaM tvA (tA-TH vadA ) vayoH prANapriyatvAt tvahiyoga kANamapi nelAvaH / tadevaM mA vada / vatsa ! yAvadAvA jIvAvastAvattvaM nijagRhe / pratiSTha" / iti zrutvA kumAraH svAmbAmuvAca-"he mAtaH ! na jAne ko janaH pUrva pazcAghA mRtimeSyati / tasmAnmamAnujJAM // // prdehi| yattvatkudilabdhajanmaphalaM sAdhayAmi / yathA prAganantalave prAptajananyo'nusvAranilA jAtAstathA tvaM mA navaH zujAGka va sAnvarthA java" / ityAdyuktyA tasyAgrahaM tyAjayitumadamau pitarau aJjasA taddAsanAvaM nejatuH / tato nRpati, 1 sarvamityasya sahitamityanena saha saMbandhaM kRtvA vyAkhyA kartavyA ( kriyAvizeSaNe dvitIyA) OMACROCCURRUCIRCRACHECK 2010_05 For Private & Personal use only Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ FoCC snehena tamekadinaM svarAjyAspade saMsthApyASTottarazatasvarNatAraratnamRnmayAdikalazairaniSicya svayaM prAha-'he vatsa ! atha hai kiM kurmaH ?' / so'pyAha--"tAta ! matkRte svarNalatrayaM kozAdAnIya kutrikApaNata ekena loNa paMtagRhamekena rajoharaNaM catvAryamulAni muktvAgrakezakartanAyakaladadAnena kAzyapaM ca samAnaya" / tatastenApi satvaraM tathA kRtam / tato divyacandanAjaraNajUSitAGgaH sahasranaravAhyAM zivikAmArUDho guroH pArthe prApa / tadA pitarau 'he vatsa ! tvayAsmin cAritre nRzaM yatnaH kAryaH' ityuktvA sUri praNamya svapuraM gatau / tato mahAbalaH svayaM paJcamuSTikaM locaM kRtvA guruhastena dIdA jagrAha / tato mahAbalarSistriguptaH paJcasamito vinayena caturdazApi pUrvANi ppaau| vividhaistaponirmAdaza vatsarANi yAvat saMyamaM prapATyAghamAlocya pratikramya mAsAnazanato brahmaloke dazasAgaropamasaMsthitiH suro'nvt| . paJcamakaTapagamanaM tvasya kenApi vismaraNAdinA caturdazapUrvANAM nyUnatvahetunA saMbhAvyate / anyathA caturdapUrviNo / jaghanyato'pi lAntake utpAdaH syAt / tatazzyutvA vANijagrAme mahati zreSThikule sudarzananAmA suto jaatH| prAptaprauDhA-11 vasthaH sudarzanazreSThI ekadA tatpurodyAne zrIvIrajinanagavatpAdapadmavandanAyAgataH / tadA svAmI parSadi sarvajIvahitArtha | samayAdikAlasvarUpaM prarUpayati / tacchrutvA vismitaH zreSThI prAha-svAmin ! katividhAH kAlAH ?' / atra lagavaukta | nAlApako'yam-"sudaMsaNA ! canavihe kAle pannatte / taM jahA-pamANakAle, ahAuNivattikAle, macukAle, acA. kAle / se kiM taM pamANakAle ? / pamANakAle vihe pannatte, taM jahA-cauporasie divase cauporasiyA rAI lava" 1 pAtrANi. 2 nApitam. CO-CASEARCCCCARRECEM. Jain Education Internet 10_05 For Private & Personal use only Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ staMnA // 7 // ityAdi zeyam / se kiM taM ahAuNivattikAlo ! ahAnaNivattikAlona jeNaM NeraieNa vA degheNa vA jahAuyaM Niva-vyAkhyAna, ttiyaM se taM shraahaaunnivttikaalo| se kiM taM maraNakAle ? maraNakAle jIvo vA sarIrALa sarIraM vA jIvAto (nipphiDai) se taM maraNakAle / se kiM taM adhAkAle ? / ajJAkAle aNegavihe pannatte se NaM samayakRtAI zrAvaliyaTTatAe jAtra ussappiNIyadRtAe" / ityAdi zrutvA sa uvAca-svAmin ! paTyopamasAgaropamAdInAM kathaM kyo javati ?' / svAmyAha-- "sudarzana ! purA tvayA'yaM kAlo'nujUto'sti / prAgjave brahmakappe tvaM dazasAgarasthitiko devo'H" / iti prAgjavasvarUpaM zrutvA jAtavairAgyaH sudarzanaH svAmipArzve saMyama jagrAha saMjAtapratyayaH punarapi gRhItavrataH caturdazapUrvI jUtvA karmakSayeNa kevalajJAnaM saMprApya paramAnandapadamagamaditi / SAREESMOSAKSS devAditattveSu yathArthabodhA, javanti yeSAM suradhenutulyAH / teSAM samRjhistu navedyathA'bhUt saddarzanAnupamahAbalasya // 1 // // ityandadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthasya vRttI prathamastaMne samyaktvazujaphalodayAnvitasya mahAbalasyodanto vitiiyH|| Jain Education Internatlar For Private & Personal use only Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education Internation / tRtIyaM vyAkhyAnam / tatsamyagdarzanaM hetukaM javatItyAha tIrthakRtproktatattveSu, ruciH samyaktvamucyate / labhyate tatsvajAvena, gurUpadezato'thavA // 1 // kRtproktAni tattvAni navavidhAni teSu yA rucistatsamyaktvaM samyak zraddhAnaM / na hi jJAnenaiva ruciM vinA phala si| tattvarapi rAceM vinA hitalakSaNaM phalaM nApyate / zrutajJAnadhRto'pyaGgAramardakAderajavyasya dUrajavyasya vA niSkAraNajagadekavatsakhoktatattveSu rucirahitasya na vivakSitaM phalamupazrUyate / tasya cotpAde ghayI gatiH -- svajAvo gurUpa| dezazca / svajAvo nisargoM gurUpadezAdinirapekSastena / athavA gurudharmopadezena zradhigamena / tathAhi - zranAdisaMsArasAgaramadhyAsIno janturbhavyatvaparipAkavazato girisaridupalaghola nA kahanAnA joga nivartitayathApravRttikaraNenAdhyavasAya vizeSarUpeNAyurvarjAni jJAnAvaraNIyAdIni karmANi payopamAsaMkhyeyajAganyUnaikasAgaropamakoTikoTi sthitikAni karoti / yatra cAntare jIvasya karmajanyaghanarAgadeSapariNAmaH karkazaDurbhedyo granthirbhavati / imaM ca granthiM yAvadajavyA apyanantazaH samAgacchanti / zravyasyApyetatkaraNato granthimAsAdyAIdA divijUtidarzanataH pravartamAnasya ( ivyataH ) zrutasAmAyikalAjaH syAta, na zeSalAja iti / etadanantaraM kazcidravyaH paramazuddhyA grantherbhedarUpamapUrvakaraNaM vidhAya mithyAtva sthiterantarmuhUrtakAkhapramANaM tatpradezavedyadalikAnAvarUpamantarakaraNaM karoti / eSAmayaM kramaH - 05 Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ staMna. 3 ||e|| jA gaMThI tA paDhama, gati samazna nave bIyaM / anighaTTIkaraNaM puNa, saMmattapurakaDe jIve // 1 // vyAkhyAna. samyaktvaM puraskRtaM yena tasminnAsannasamyaktve jIve'nivRttikaraNaM nvtiityrthH| atra mithyAtvasya sthitiSyaM navati / prazramAmantarmuhUrtasthitiM nuktvA ditIyopazamitAyAmantarakaraNaprazramasamaya eva samyaktvaM prApnoti / yataH zrAntarmohUrtikaM samyagdarzanaM prApnuvanti yat / nisargahetukamidaM samyakzakAnamucyate // 1 // __gurUpadezamAlavya prAdurnavati dehinAm / yattu samyakzakAnaM tatsyAdadhigamajaM param // 2 // atrAdhigamasamyaktvArthe kRSIvalasya dRSTAntaH saMpradAyAgato'yam- ... balAdapi zrAjhajanasya dIyate, sadarzanaM sarvasukhaikajanmajUH (nUmiH ) // vyadIdhapanIra jinastaudyama, zrIgautamenApi na kiM kRSIvale ? // 1 // ekadA jaMgamaH kaTpataruriva mArge vihAraM kurvanmahAvIrajino gautamaM pratyuvAca -- "he vatsa ! yo'yaM kRSIvalaH purastAta *predayate, tasya pratibodhAya tvaM satvaraM tatra gaccha, tvatto mahAnasya lAjo naavii"| tatheti pratipadya gautamastatrAgatyetyalapat18/"he nA ! tava samAdhirvartate / tvaM kasmAdanekIjiyAdijIvAnAM ( virAdhanAmayena ) kRSikarmaNA mudhA pApAni karoSi ? kathaM pApakuTumbArthamAtmA'narthe nipAtyate / / yataH--- saMsAramAvanna parassa ahA, sAhAraNaM jaM ca kare kmm| kammassa te tassa u veyakAle, na baMdhavAvaMdhavayaM viMti // 1 // // // ___JainEducation international 2010_05 For Private & Personal use only Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ACTORSCORECAUSA hai| tasmAttapasyApotamAdAya navodadheH samuttara iti saghAkyapIyUSaiH siktastaM jagau-"svAmin ! ahaM vipraH saptakanyakA dInAM puSpUrodarapUrtyarthamanekapApakarmANi karomi / ataH paraM tvameva mama nAtA mAtA cAsi / yadAdizasi tatkurve, nA-1 nyathA pUjyavacaH kariSye" / tataH so'pi tadarpitaM sAdhuveSaM svIcakre / gRhItavrataM taM sahAdAya gautamo jinAnimukhaM cacA-15 kh| tadA so'vadat--'pUjya ! kutra gamyate ? gautamo'vak-'yatra me guravaH santi tatra' / so'vAdIt--'surAsuraprajyAnAM javatAmapi pUjyAste tu kIdRzA naviSyanti ? / tadA tasyAgre'IjuNAH proktaaH| tacchrutvA tena samyaktvamArjitaM, punarjinasamRddhyavalokanAvizeSaNa prAptaM / tato krameNa saparicchadaM zrIvIraM yAvadAdIttAvattasya manasi SaH samajUt / gautmH| pAha-'no mune ! zrIvIraM vandasva' / so'pi gaNadharaM pratyAha-"navadIyo'yaM guruzcettadA mama pravrajyAyAH prayojanaM nAsti, tava ziSyatvanavanenAlaM, imaM veSaM gRhANa, ahaM svamandire yAsyAmi" / ityuktvA yadA tyaktadheSo'sau muSTiM bar3A praNaSTavAn, tadA tAdRk tasya ceSTitaM vIdaya sarve'pInyAdyA hasantaH prAhuH--'aho ! indhajUtinA varIyAn ziSya upaarjitH|| etadakSutaM vIkSya manAgU lajitamanA gautamo vIraM tarairakAraNaM pprcch| svAmI taM pratyAha-"he vatsa ! anenAIjuNacizAntanaindhijedaH kRtaH / tena tasya tava ca mahAn lAjo'jUt / yanmAM vIdayAsya deSo jAtastara svarUpaM zRNual purA potanapure prajApatinRpAGgajastripRSThAkhyo vAsudevo'hamanavam, tadA trikhaemAdhipaH pratyardhacakrI azvagrIvAhvo'jUt / / anyadA svasaMsadi tena svanimIkhanaM nimittajhaM prati pRSTaM / so'pi tripRSThahastAt tvanmRtyuAvItyabravIt / tato'nvahaM sa|| tripRSThasyopari gheSaM vahana maarnnopaayaaNshckr|te tu viphalA jjnyire| anyadA tatpuro vane zAlikSetramanuSyeSUpanavaM kurvantaM siMha | JainEducation Internatio 10_05 For Private & Personal use only Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ staMna. // 10 // hantuM na kenApi samarthyate, tadA tapa'vanivAraNAyArdhacakrinRpAjhayA svasvavArake nRpAH sthitiM kurvanti / anyeyuH prajApa-1 vyAkhyAna. tinRpasya vArako'navat / tadA pitaraM niSidhya tatra tripRSThasta'parva rakSituM sArathiyuto rathamAruhya yayau / tenAlApitamA-1 tro'sau siMhastaM pratyadhAvat / tadA tripRSThaH zuktisaMpuTavattasyauSThayAmalaM vidhA kRtvA siMhamardhamRtaM cakre / tataH siMhaH svaM ni-13 ninda-'hahA ! nRmAtreNAhaM hataH' / tadA madhuravAcA sArathistamasAntvayat-"he siMha ! vAsudevo'yaM javitA / rakamA-* mima mA jAnIhi / puruSen'sya hastena mRtazcet kiM viSIdasi / matyaloke'yameva siMho'sti, javAna puna stiyegyonI" iti vAkyena hRSTaH siMhaH samAdhinA nimIlanaM praaptH| tataste trayo'pi navAMjodhau nAma nAma kramAdatrAjavan / yastripRSThajIvaH | so'haM jAtaH, siMhajIvastu kRSIvalo jAtaH, sArazrerjIvastu javAninjatirjAtaH / purA madhurayA vAcA svayAsau prINito mayA ca hataH / tadatra navanATake snehavairayoH kAraNaM jJeyam / paraM tvayaM zuklapAkSiko jAtaH / yataHjesimavaDDo puggalapariaTTo sesana saMsAro / te sukkaparikayA khalu, ahie puNa kaNhapakI // 1 // iti zrutvA'neke jIvAH samyaktvamaMgIcakruH / yAsyatyeSa ilI tu pujalaparAvardhimadhye zivaM, tvatto darzanamAptavAn vighaTikaM tenodyamaH kAritaH / zrutvendrapramukhA iti vyatikaraM jAtA dRDhA darzane, tanno navyajanA navadbhirapi taccitte sthira sthaapytaam| // ityabdadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthasya vRttau hAlikasya prabandhastRtIyaH // 3 // KANGAROKAR Jain Education Internat 1 10_05 For Private & Personal use only Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // caturtha vyAkhyAnam // 4 // / athaitatsamyagdarzanaM jJAnacaraNAcyAmapyadhikaM proktamityucyate / zlAghyaM hi caraNajJAnaviyuktamapi darzanam / na punanicAritre mithyAtva viSadUSite // 1 // jhAnacAritrahIno'pi zrUyate zreNikaH kila / samyagdarzanamAhAtmyAttIrthakRttvaM prapatsyate // 5 // sugamau / navaraM samyaktvatrikamadhye kena darzanena tIrthakRtpadamupArjitaM janasAreNa ? tamucyate-samyaktvaM tridhA proktaMzrIpazamikaM dAyopazamikaM dAyikaM ceti / tatropazamo jasmacchannAgnivanmithyAtvamohanIyasyAnantAnubandhinAM caturNAmanu-1 dayAvasthopazamaH prayojanaM (pravartakaM) asyetyaupazamikam / taccAnAdimithyAdRSTeH karaNatrayapUrvakamAntamauhartikaM caturgatiga-18 tasyApi jantorjavati / yadyopazamazreNyArUDhasyopazAntamohe syAt / yadAhurjinajaapAdA mahAnASyeuvasAmagase Dhigayassa hoi uvasAmiyaM tu sammattAjo vAkayatipuMjo zrakhaviyamiccholaharasammati yo mithyAtvasyAnantAnubandhinAM coditAnAM (dezato) nirmUlanAzaH, anuditAnAM copazamaH / yeNa yukta upazamaH | kSayopazamaH, sa prayojanamasyeti kSAyopazamikaM / etasya ca sthitiH SaTSaSTisAgaropamANi sAdhikAni / yo darzanasaptakasya nirmUlanAzaH / kSyaH prayojanamasyeti kSAyikaM / tacca sAdhanantamiti / etadantimadarzanaprajAvataH zreNikastIrthakRtAmakarma balavAn / yatamAgame Jain Education Internatled _05 For Private & Personal use only Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ *** saMcA 4%ASARGA SUPS*** na seNi zrAsi tayA bahussu, na vA ya pannattidharo na vAyarcha / vyAkhyAna. so AgamissA jiNo javissaI, samika pannAi varaM khudaMsaNaM // 1 // jAvArthastu prabandhAdavaseyaH / sa cAyam- . rAjagRhe zrIzreNiko rAjyaM karoti / anyadA guNazikhacaitye jagadekanAthaM traizaleyaM samavasRtaM sasainyazcevaNAsakho vandanAyAgataH / jinaM praNamyopaviSTe nRpe ekaH ko'pi kuSThI svakuSTharasena jagavatpAdayoHpaM kurvANo'jUt / tadayogyaM vIkSya rAjA tapari krudhamanA ajavat / tadaiva svAminA kSute sati devenoktaM 'viyasveti' / tathaiva rAjJA kSute 'cira jiiv'| anayena bhute proktaM 'biyasva mA veti' / sUnAdhipena kSute 'mA niyasva mA jIva' evaM kuSThI jagAda / vinoH viyasveti' noktAM vAcaM nizamya dadhyau-'aho! asya pusstttaa'| iti dhyAtvA tanmAraNapreritaH svacarai rAjA vijJaptaH-svAmin / yadasau devo vyomamArga utpatya kvApi yayau, vayaM na vidmH'| tadanu rAjJA jinaH pRSTaH-'ko'yaM kimasya ceSTitaM / jagavAnAha-"zrayaM kuSThI naro na, kiM tu asau darAMkanAma devaH zrIkhaMDenAsmatpUjAM sRjannAsIt" / nRpaH punaH prAha-'he haiN| nAtha ! kathamayaM suro bajUva ? tanmama nivedaya' / zratha tIrthapatirAha kauzAmbyAM puri seTuko nAma vijaH, zatAnIkaM nRpaM sevitavAn / anyadA tuSTena nUpena tasmai 'yathecchaM mArgaya' iti / varo dattaH / tenApi patnIbujhyA pure pratigRhaM sadInAraM nojanaM yAcitaM / rAjJApi manAra vihasya svIkRtaM / sa dakSiNAlo // 11 // tayA punaH punarvAntvA juJjan kuSThyajaniSTa / tadanu rAjJA kuTumbena cApamAnaM kRtaM / tavijJAya krudhaH sa cchAgamekamAnAyya %ARA-KAR www.sainelibrary.org Jain Education Interna A D _05 Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | svakuSTharasA klinnaM tRNAdikaM chAgAya ( chAgena) jakSaNamakArayat / ekadA sa putrAdIn prAha - " asmatkula kramAgateyaM vRttiHyo vRddhaH sa putrAdibhyazchAgAmiSanojanaM datvA pazcAtpravrajati" / tairapyaMgIkRtaM / iti cchadmanA svakuTuMbaM kuSThakuSTamayaM vi dhAya nizi gRhAnniryayau / vane bhramannAnauSadhimUladhAvanapAnIyapAnena nIrugU jAtaH / pazcAhamAgatya vipraH putrAn ! proce'pazyata mamApamAnaphalamidaM kuSThaM' / jJAtodantaiH paurairnirjatsito rAjagRhamAgatya pratolideze sthitaH / tadA cAtra samavasRtasya mama vandanAyotsuko dvArapAlaH seTukaM taM tatra vimucya samavasaraNamagAt / seTuko'pi tadaiva puradevI puro DhaukitaM prabhUtavaTakapakvAnnAdi zrAkaMThaM nuktvA tRSito jaladhyAnena mRtaH pUrNaravApyAM jeko'bhUt / zranyedyurasma6ndanautsukyajAjAM pAnI yahAriNInAM mukhAdasmadAgamanamAkarNya jAtajAtismRtirasma6ndanArtha pathi plavamAnaH sa darpurastava turaMgamapadena | samAhato'sma yAnena saudharmakalpe darAMko devo'bhavat / so'yaM deva indrakRtAM tava samyaktva prazaMsAmazraddadhAnastvatparIdArthamatrAyayau / zranena kuSThavyAjena gozIrSeNAsmannaktiH kRtA" / iti nizamya zreNiko jinaM papraccha - 'navannayo striyasveti kathaM proktaM ' ? chAtha jina zrAcacakSe - "devena jaktirAgeNa proktaM - svAmiMstvamazeSa karmakSayeNa svanAvasukhaM jAtyAdimuktaM zivaM zIghramupehi" / punarnRpaH prAha - 'mAM ciraM jIveti kathamuktaM ?' / svAmyAha - "tvaM tvatra jIvan rAjya saukhyAnyanubhavasi mRtastu ghoraM narakaM prApsyasi, ityajiprAyeNa sa tvAmevaM jagAda | maMtriNaM prati tu chAtra jIvan bahusaukhyAnyanubhavati, mRtastu laivasaptamika suro jAvItyato jIva mriyasva veti proktaM / kAlasaukarikaM tu chAtra jIvan zazvadasau pazuvadhaM karoti mRtastu 1 sarvArthasiddhasuraH / 66 Jain Education Internal 2010_05 Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ staMja. narakaM prApsyati, ato mA jIva mA niyasvetyuktaM" / zrutveti cakito rAjA jinaM natvA'vocat-'mama narakagativAraNo- vyAkhyAna pAyaM kathaya / prajurAha-'mithyAtvena pUrva baGghamAyuH joktavyameva (iti ) pratikriyA' / tathApyatyAgrahavazAnnRpasya vibo dhanAya pranuruvAca-"rAjan ! yadi tvaM kapilAkareNa yaticyo dAnaM dApayeH, paMcazatajIvavadhaM kurvantaM saukarikaM ca nivAriye tadA tava durgatirna syAt / iti nizamya svapuraM prati samAgacchato nRpasya parIkSArtha dargharAMkaH kaivartakakarmakAriNa mekaM munirUpamakarot / taM matsyamAMsAzanaM kurvantaM vIkSya rAjA vyAjahAra-'no niho ! muzcedaM duSkarma' / sa mAha-11 nAhametAdRzaH, kiM tu vIravineyAH sarva etAdRzA evaM' / idaM nizamya-tavaivAnAgya, te tu gaMgAvIcaya iva puNyasvarUpAH iti nirjaya' svapurIM pravizan yAvakarasaraJjitacaraNAM yathocityaM nihitAcaraNAM kajalanetrAM tAMbUlapUritavaktrAM sagI | zramaNIrUpAmekAM tanvaMgImadIdRzat / tAM nRpo'vocat-'he jaje ! kimidaM pravacanavirudhamAcarasi' ? / soce-'nAhameve-18 dahazI, kiMtu so zrapi zramaNya etAdRzya eva santi / rAjA prAha-re pApini ! tavaivAlAgya, yenedRzaM virudaMSeta iti nirjaya' puratazcavantaM nRpaM divyarUpajUSitasuparvA praNamyoce-"he magadheza ! dhanyastvaM, yathA zakreNa prazaMsitaM tathaiva / 5 tava darzanaM svasImAnaM jaladhiriva nAmucat" iti saMstutya hAraM homayugmaM ca tasmai vitIrya so'mrstiroddhe| rAjApi | svapure samAgatya kapitAmAhUya jagau-"tvaM yatinyo dAnaM prayaccha' / sA prAha-maivaM mAM kathaya, tvadAdezAdagnau vi hAlAhalaM vA jighatsAmi, na punaretatkRtyaM kromi"| tAM vimucya mahIzaH kAlasaukarikaM jagAda-tvamekamahorAtraM 1 kaivartako matsyagrAhakaH // 15 // _JainEducation Inteman o _05 For Private & Personal use only Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahiSamAraNaM mA kRthAH' / so'pyUce--svAmin ! zrAjanma pratyahaM samArabdhAM paJcazatajIvahiMsAM na jhaami| yataH| zeSAyuradhunA cemaM muJce prANivadhaM na hi / tIrkhA phustaramaMjodhiM goSpade ko nimajati ? // 1 // tajirA hAsyaM prApto gopastamandhakUpe'cikSipat / prAtaH prajeM natvA prAha-'svAminmayA mahipahiMsAtmako niSedhitaH / svAmyanidadhe-'sa paJcazatamahipAnmRnmayAna kUpe nirmAya nirmAya hiMsati' / tannizamya jinaM prAha--'nAtha ! tvAM kRpAni-13 dhiM maktvA ke zaraNaM yAmi ? | svAmyAha-"vatsa! mA viSIda ! tvaM tu samyaktvamahimnAgAmitRtIyatnave matsadRzaH padmanAjanAmA jinenjho javiSyasi" / ( atra bahu vaktavyaM, tattUpadezakandalIto zeyam ) / iti jinavAkyaM nizamya saharSeNa 2 svapuryAmAgatya dharmakRtyAnyakaroditi / trikAlaM jinAm kroti| jinasya purataH pratidinamaSTottarazatasvarNataMDulaiH svastikaM pUrayati / svayaMjUramaNodadhimatsyanakSaNaniyamamapi na laati| evaMvidho hyavirato'pi zreNikaH dAyikasamyaktvabalena pAsaptativarSAyuH saptahastoccaH zrIvIratuTya eva prazramatIrthakRnnaviSyati / caturyutAzItisahasravarSI, juktvAyanUmau niyatAyuretat (pH)| zrIzreNikaH dAyikadarzanAtsanAvena jAvI kila tiirthnaathH||1|| ityadadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthasya vRttau prathamastaMne dAyikasamyaktvopari zrIzreNikanRpajJAtaM caturtham / HESARIES __Jain Education interG 02010_05 For Private & Personal use only Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ staMja. ||ath paJcamaM vyAkhyAnam // 5 vyAkhyAna, adhaitatsamyaktvaM zradhAnAdisamyaktvasaptaSaSTayA prakArairvizudhamavabudhyate / ataH samyaktvasaptaSaSTinedAn vdye| tatra prathamaM / // 13 // catvAraH zradhAnanedAsteSvAdyanedaH paramArthasaMstavasvarUpamucyate-- jIvAjIvAditattvAnAM, sadAdisaptaniH padaiH / zazvattaccintanaM citte, sA zraddhA prathamA navet // 1 // | jIvanti prANAn dhArayantIti jiivaaH| tlihnnaastvjiivaaH| zrAdizabdAt puNyapApAzravasaMvaranirjarAbandhamokSapari grahaH / teSAM tattvAnAM satsaMkhyAkSetrasparzanakAlAntaranAvAdapabahutvaiH saptabhiH sthAnaiH / zazvat punaH punH| tanmanasi cinta-12 ina payAlacinaM / sA samyaktvasya zraghA prathamA paramArthasaMstavAhA paramarahasyaparicaya na cAGgAramardakAderapi paramArthasaMstavAdInAM saMcavAdhyanicAraH, tAttvikAnAmevaiSAmihAdhikRtatvAt, tasya ca tathAvidhAnAmeSAmasaMjavAditi / atrArthe'nayasyodantaH pratanyate autpattyAdidhiyAM sadma, ajayo maMtriNAM varaH ( matriNAM pravaro'nayaH ) / tatvaparicayAdApa, sarvArthasiddhikaM sukham // 1 // rAjagRhapure prasenajit rAjyaM karoti sma / tasya zreNikAdiputrazatamAsIt / ekadA rAjyAhatvaparIkSAyai nRpaH 1 eSAM tattvAnAm. SECSROSASURESKAR % Jain Education Internal 010_05 For Private & Personal use only 5% Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sutAnAmazanAya pAyasasthAlAnyArpayat / tato loktuM pravRttAnAmAtmajAnAmupari nRpaH kutdAmasArameyAnamocayat / tadA zreNikaM vinA'nye kumArAH kharaMTitahastA Apatatsu zvasu kSipramuttasthuH / zreNikastu sahodarANAM lAjanAni hai| zunAmanimukhaM cipa svayaM ca bujuje / rAjA tadvRttaM nizamya teSAM prazaMsAM cakAra, zreNikaM ca smAha- dhik tvAM, yavRttiH saha juktaM' / punaH parIkSAyai khajakA dinRtamodakakaramakAn mujitAn jalakorakakuMlAMzcAGgajAnAM datvA 8 pAha-'navanirudUghaTanaM vinA pakvAnnaM lojyaM jalaM ca peya' / vijane tAn bunuditAn vIdaya zreNikaH karaMmakAna dhUnayitvA dhUnayitvA zalAkAntaranirgatacUrNena kuMjaveSTitavastrANi mardayitvA mardayitvA tajalitajalena ca kumArANAM tRptiM cakAra / / tabRtvA rAjA'vak-'yasyaivaMvidhA dhIH sa raMka eva khajakacUrNakaraNAt' / ekadA rAjJa eva gRhe prajvalite'nye maNimANi-18 kyAdIna jagRhuH / zreNikastu prazramaM mahIpaterjayacihnaM naMgA jagrAha / tadA prasenajit tasya jaMjAsAra ityanidhAM dadau / / / tataH zreNikaM vinA'nyeSAM pRthak pRthak dezAn dadau / tadapamAnamAsAdya svapituH purAnnirgatya krameNa venAtaTapattanaM prApa / tatra pravizya lAkhyazreSThino haTTe prathamamupAvizat / zreSThI tanmAhAtmyAvahuladhanamArjayat / tadA zreSTyAha-he puNyanidhe! zradya tvaM kasyAtithirjavitAsi ? / sa sasmitaM smAha yuSmAkameveti nizamya tasmAdacintayanama idaM hRdantaH / svapne'dya yo'darzi mayA sutAyA, yogyo varo hyeSa samAgato'yam // 1 // Jain Education Inter For Private & Personal use only Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna // 4 // 969 AMESS dhyAtveti saMvRtya nijApaNaM sa, ninye sahaiva svagRhaM kumAram / sa gauravaM gauravanAjanasya, tasyAtha cake snapanAzanAyaiH // 2 // tataH zreSThI svaputrIM sunandA samahotsavaM zreNikAya paryaNAyayat / tayA saha tasya prAtirajani / sA kramAne bajAra / zreNikastasyA jinapUjanagajArohaNahiMsAtyajanAdyanekadohadAnapUrayat / | itaH prasenajit sutaviyogenAtimuHkhitaH kasyacitsArthamukhAt venAtaTe'stIti zuzrAva / tataHzantakRLAtarogeNa vidan mRtyuM samIpagam / zrauSTrikAnAdizattUrNamAnetuM zreNikaM nRpaH // 1 // auSTrikenyaH saMjAtAmayamAtmanaH pitaraM matvA priyAM prAha--"ahaM pituH pArzve yAsyAmi, tvayAdhunAtraiva sthAtavyaM / yastava putro lAvI tasyAlaya ityanidhAnaM deyam" / sA prAha-"yadA putro'STavarSIyo jUtvA pradayati matpitA kutrAsti, tadA mayA tasya kiM vAcya ? / tato nAsAraH khaTikayA nArapaTTedANyevaM silekha-rAjagRhe pAligAma govAli dhovale Tome ghara kahiyA' / yataH gopAlakAH pAMDurakuDyavanto, vayaM pure rAjagRhe vasAmaH / zrAhvAnamaMtrapratimAnitImAn, varNAn likhitvArpayati sma cAsyai // 1 // tataH priyAM prabodhya rAjagRhaM gatvA zreNikaH piturmAtuzca pAdayorapatat / A 8 -% %%% Jain Education Interne 2010_05 For Private & Personal use only Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hRSTastaM nRpatirdRSTvA, harSAzrusalilaiH samam / kharNakuMnAmbunA rAjye, cAbhyaSiJcanmahAmaham // 1 // svayaM ca tapo'Ggacakre / kramAtriviSTapaM prApa / zranyedyuH zreNikena parIkSya parIkSya ekonA paJcazatI maMtriNAM sthApitA eka miGgitAkArajJaM varaM maMtriNaM kartukAmaH zreNikaH cipa kUpe vijale nRpaH svAmathormikAmevamaghoSayacca / zrAdAsyate kaMThagatoya etAM, kareNa tanmaMtriSu dhuryatA'sya // 1 // tataH sarve'pi maMtryAdayastatraitya muSAM karSayitumupakramaM cakruH / te sarve'pi tatra khinnAH / itaH sunandA putramasUta / tasyAnayakumAra iti nAma dadau / varddhitaH kramAlekhazAlAyAM mukto dakSatAM gataH / zranyedyulekhazAlakaiH kalahaM kurvadbhiruktam- 'pitRko'yam' / tataH khinnaH pitRsvarUpaM papracha mAtaraM / mAtrA proktaM - " na jJAyate, ko'pi vaidezikaH pariNIya gataH paraM nArapaTTake'kSarANi likhitAni santi" / taghAcayitvAjayaH pitRsvarUpaM vijAvya | sunandAmAha - 'mama pitA rAjagRhI svAmI, tattatra yAmaH / tato mAtAmahamApRcchca nandayA saha nAndeyaH svapurodyAne samAgAt / svAMbAM tatra muktvA kUpakaMve prAptaH / tatra lokairmudrAsvarUpamuktaM / tachrutvA sasmitaH sannAha- 'naitadduSkaraM / ityuktvA | kumAreNAdau zrAgomayaM muSopari kSiptaM, tadupari punaranirbaduH kSiptaH / tadaiva gomayaM zuSkaM jAtaM / tato jalena kUpaM pUrNIcakAra / kUpa zrapUrite mutrApyupari samAyAtA / nAndeyastarattajomayaM pANinA'khAt / tachrutvA hRSTo nRpastatraitya taM vIkSya nRzaM mumude / tataH Jain Education Interre 2010_05 Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna. RECENOCO 15 // A5% C nRpastamAliMgya jagAda vatsa, kutastvamAgA zha vA pure'si / praNamya sa prAha samAgato'smi, venAtaTAkhyAnnagarAdihAdya // 1 // rAjhoktaM-tvaM kasya putraH' / tenoktaM-'ahaM rAjJaH sutaH / rAjJoktaM tatra dhanasya sutAyAH svarUpaM jAnAsi' ? / tenoktaM-"tasyAH putro'jani / tasyAlaya iti nAma dttN| sa rUpeNa guNena varSezca mattuTyo'sti / he nAtha! mayi dRSTe nanaM sa eva dRSTaH / tena saha mamAtIva hitamasti / tena vinA hANamapi sthAtuM na zaknomi" / rAjovAca-'tarhi taM muktvA'tra kathamAyAtaH ? / sa prAha-'taM tanmAtaraM cAdhunA'trodyAne muktvAgato'smi / tatra vane rAjA gataH priyAyA militH| rAjhokta-'tadA yo garno'jUt sa kvAsti ?' / tayoktaM-'ayameva putraH' / rAjJokta-'putra ! evaM kUTaM kiM jahipataM ? || anayenoktaM- 'ahaM mAtRhRdaye sadA vasAmi, tenaivaM proktaM' / tato rAjJAnayaH svAMke dhRtH| nRpo'tha gatvAnimukhaM prakRSTAnandAtsunandA puramutpatAkam / pravezayAmAsa cakAra cainaM sutaM pradhAna saciveSu teSu // 1 // I tato rAjA tamanjaya budhizAlinamagre kRtvA jUrizo dezAn saadhyaamaas| athaikadA zrIvIrasaMsadi nUridevadevIsAdhusAdhvIsaMkulAyAM maharSimekaM zAntaM kRzagAtraM vIkSya prAhetyajayaH-'jagavan ! ko'yaM hAyatireSa sAkSAdRzyate / pranuH prAha-"vIrapattanezo nayavAnudAyano rAjA'yaM mama vandanAyAgataH,tadA mayA dharmopadezodattaH % CASIOCHOCOG // 15 // %%% Jain Education Inter 2 010-05 For Private & Personal use only Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMparAgajalababbuDhavame, jIvie jlbiNpucNcle|juvnne naIyavegasaMninne, pAvajIva kimiyaM na bulasi // 1 // niHzreyasasamaM saukhyaM, saMsAre kvApi naastyho| aMgAradAhakasyAtra, dRSTAntaM zRNutAdhunA // 2 // haikAMgArakRdyAto, gRhItvAMjoghaTaM vane / pItaM tenAMbu tatsarva, tRSNayArtena kuMnataH // 3 // PuparyAdityatApena, pArzve'gne sanAttathA / kASThakuTTanakhedAcca, pAmitastRSayA punH||4|| so'tha gADhaM tato mULasuptaH svapne tadA jalam / sarvagehasaraHkUpanadIhadasamujjam // 5 // sarva papau paraM tasya tRSNA jinnA tathApi na / tataH paraM jIrNakUpe gRhItvA tRNapUlakam // 6 // tenAhRtaM payaHzeSaM patadAleDhi jihvayA / na cinnA yA samujhAMjoniH sA betsyati tena kim // 7 // | taghadanekasvargAdisukhaM prAptamapi jarjaritAMgasyApi jIvasya tRptyai na navediti vairAgyarUpavANyA prabuddho'yaM dIkSAM jagrAha / / asminneva nave'ntimarAjarSirayaM sarvakarmakSyaM kRtvA mohaM gamiSyati" / tato'jayaH svagRhaM gatvA pitaraM prAha-"he nAtha! tvadAzayAhaM pravrajyAM gRhNAmi, tvaM kRpAM kuru, dIkSAM dApaya / yataH puNyodayena kRtinaM janakaM javantaM, devaM guruM ca jinarAjamavApya vIram / puSkarmamarmamathanaM yadi nAdya kurve, mattastataH ka zva tAta paro'sti mUDhaH // 1 // PRESEARCHSAAS MARRAR JainEducation Interna 2 010-05 For Private & Personal use only www. a libraryong Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / atha taM putraM parirajya nRpaH prAha-"yadAhaM ruSA javantaM japAmi-zrAH pApa ! matpurato yAhi, mukhaM mA darzayeti tadA vyAkhyAna tvaM vatsa vratamAdadIyAH" / tato'jayastAtavAkyaM svIkRtya jaktyA sUpaM niSevate / athakadA burazItartusamaye zrIvIra-11 jino guNazikhacaitye samavAsArSIt / zreNikarataM paramezvaraM natvA dharma zrutvA celaNAdevIyutaH pazcAvale / vartmani nadyupakaM / sAdhumekaM kAyotsargasthitaM zAntaM dAntaM natvA'parAhe svagRhamAjagAma / tadanu rAtrau vAsavezmani cekhaNayA saha ratijaM / saukhyaM niSevya doA pariranya rAjA suptaH / tadA devyA hasto bahirAjagAma / tatkare zItena vyathite sA vinijaa'bhuut|| sItkAraparA sA taM kara saMvRtimadhye bhAga ninAya / tadA nirAvRttaM taM muni smRtvA pAha-'aho ! evaM vidhe praannaantkre| zIte patati sa kathamadhunA lAvI' / idaM priyAvacaH zreNiko'kasmAjAgaritaH zrutvedaM dadhyau-"mama priyA surAcAriNI | vidyate / asyA matto'pyaparo naro vasano vidyate / tato nUnaM kuzIveyaM, tarhi anyA api mushiilaaH| bitradeSa iti cetasi roSa, gopatirgamayati sma nizAM tAm / prAyazo javati valajAnirnejyA virahito vijuro'pi // 1 // | evaM dhyAyati rAzi sUrya udIyAya / prAtarAhUyAnayaM prati jagau 'idaM madIyamantaHpuraM purAcAraM vidyate, tenAntaHpuraM putaM / prajvATyatAm' / tanvRtvAjayo'vak-'tAta ! tava vacanaM pramANaM' / tataH zreNiko jinapArthe jagAma / zrutvA dharma vIraM papraca-'jagavan ! caTakaputrIyaM kimekapatnI kiM vA'nekapatnI / Jain Education Inter XI 2010_05 For Private & Personal use only Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education Inter svAmI jagau zreNika tAvakInAH satyaH samastA api dharmapatnyaH / jagAda zIte nizi celA tu, smRtvA muniM taM javitA kathaM saH // 1 // nizamyeti puraM prati sadyo'dhAvat / ito'nayo dadhyau - 'mama tAtena yadAdiSTaM tatkArya sahasA kRtaM viSAdAya javi - Syati' / iti vimRzyAntaHpuropAnte tRNagRhAeyudhasAni kRtvA'jayena jvalitAni / tataH samavasaraNAnimukhaM sa niHsasAra / vartmani nRpo'jayaM dRSTvA prAha- 'kiM kRtaM tvayA ?' / zrajayo'vak- 'tvamuktaM kRtaM mayA' / bhUmIzo jagAda - ' gaTha puro madRzoH, mukhaM mA darzaya, evaM ko'vicArya kRtyaM karoti' / tanutvA'nayaH - ' tAtavAkyaM pramANaM' ityuktvA'grato gatvA vIrapArzve dIkSAM jagrAha / ito nUpastatra tRNakuTIrakANi jvalitAni vIkSya dadhyau -- 'aho ! ahaM vAhitastena chadmanA, tena dIkSA gRhItA jAvinI' / tato muSTiM baddhA yAvatsamavasaraNe yAti tAvadajayaM gRhItavrataM dRSTvA prAha zreNikaH'tvayAhaM vAhitaH' ityuktvA padoH praNamya zamayitvA gRhe jagAma / ajayaH prabhupAdamUle tapastaptvA sarvArthasiddhiM prApa / 2010_05 iti yathAjayatadharma nRt, samakarotparamArthasusaMstavam / dimaM yadi vaH spRhA, zivavadhU pariraMjaNakarmaNi // 1 // // ityanda dinaparimitopadeza saMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranyasya vRttau prathamastaMne paJcamaM vyAkhyAnam // Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // atha SaSThaM vyAkhyAnam // vyAkhyAna. atha sujJAtaparamArthAnAmarhanmunInAM paryupAstikaraNarUpo ditIyajedo vinIyate gItArthAH saMyamairyuktA (saMyame raktA) tridhA teSAM ca sevanam / dvitIyA sA javevaLA yA bodhe puSTikAriNI // 1 // nasyAkSaragamanikA-gItaM sUtramarthastavicArastabujaya vidyate yeSAM te giitaarthaaH| saMyamaH sarvaviratirUpaH 'paJcAzravAdiramaNaM, paJcendhiyanigrahaH, catuHkaSAyajayaH, damatrayavirati'zceti saptadazajedaH, tatra raktAstabInamanasaH / teSAM / cazabdAjjhA ninAM darzaninAmapi / 'tridhA' manovAkkAyaiH 'sevana' vinayabahumAnaparicaraNaM / anyathA vAgurikanamanavaniSphalaM / etazu.14 taNayuktA sA ditIyA zramA syAdyathArthavatparijJAne puSTikAriNI jJeyA / sA samyaktvaM sphaTikamiva svayaM vidhatte iti / atrArthe puSpacUlodAharaNaMgItArthAsevane saktA puSpacUlA mahAsatI / sarvakarmakSayAkhene kevalajJAnamujjvalam // 1 // MI laratakSetre pRthvIpure puSpaketupo babhUva / tasya puSpavatI priyA / tayoH puSpacUlApuSpacUsAviti putrIputrau yugmjaatau|| tAvanyo'nyapremazAlinI virahe nidhanaM yAtukAmau jJAtvA rAjA dadhyau--"etau pRthak pRthak vivAhitI mitho virh-1||17 jvarAtauM nidhanaM yAsyataH / ato'hamenayoH parasparaM pANigrahaNaM kArayAmi" / iti vicintya maMtripaurAnAkArya sa prAha Jain Education Interna 0 10_05 For Private & Personal use only Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'yajalamantaHpure samutpadyate tasya kaH svAmI / tairvijJaptaM-"sakalamaMmalotpannasya tvameva svAmI, tarhi kimantaHpurasya / / tasya tvameva svAmI / tasyAntaHpurotpannasya ratnasya yatkiJcitAjA karoti, tatsarveSAM maany"| evaM ukhena teSAmanumatiM / lAtvA priyayA niSiyo'pi tatputraputrImithunaM mizro vyavAhayat / tatsvarUpaM vIkSya tayorjananI vairAgyAgutaM gRhItvA tapastAvA svarge devo'juut| | anyeyuH puSpaketau kathAzeSa puSpacUlo rAjyaviSaye'jUt / puSpacUkhayA saha jogAn bujuje| aho vizve kAmAndhakAryAkArya na vetti / puSpavatIjIvo devo'vadhijJAnAt putraputryorakRtyaM jJAtvA puSpacUlAyai prAkprItivazAt svapne jayoH tpAdakAnnarakAn darzayAmAsa / sA tannayena prabujhA patyuH puraH sarvaM nyavedayat / tato rAjA bauzAdInAkArya kIdRzA narakA | navantIti pAca / kecidAhuH-garjAvAsaM, keciptivAsaM, dAridyaM, pArataMtryaM ca / rAjJI tu baughAdiproktaM zrutvA prAha| naivaMvidhA narakAH syuH / zratha jUpo'rNikAputrAcAryopAnte gatvA narakasvarUpaM pAna / gururAha--"ega tinni satta dasa |sattara bhayara bAvIsa tittIsA / sattasu puDhavIsu liI, sattasuM khittajaveyaNA" / rAjJI yathAsthitaM gurUktaM zrutvA''ha-- 'aho yuSmAnirapi kiM tatsvapno dRSTaH / gururAha-'he lAvuke ! vayaM jinAgamAjAnImaH' / puSpacUlAcaSTa-jagavan! kena karmaNA narake gamyate / / gururAha-'mahAraMjaviSayAdijirnarakeSu patanti jIvA' / punarnizAyAM sa surastasyai svargA-18 dinadarzayat svapne / rAjJA tathaiva svargasvarUpaM pRSTAH pAkhaMminaH procuH-'cintitaM prApyate yatra, sa eva svargaH kathyate / tato guruniH pRSTairuktaM-"nirjarA nirupamasukhinaH sarvAlaMkAradharA javanti / battIsacavIsA / samyaggRhamunidharmasevanena Jain Education Inted 2010_05 For Private & Personal use only Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 10 // %A4 devalokasukhAni prApyante" / tataH sA rAjJI pratibujhovAca-noH kAnta ! pravrajyAyai mAmanujAnISva' / nRpa uvAca-vyAkhyAna. priye ! tvayioga kSaNamapi na kSame / gADhanirbandhe| jagAda jagatIzastAmanujAnAmyadaH priye / mamaivaukasi gRhNISe nikAM dIkSAvatI yadi // 1 // iti rAjJo vacaH svIkRtya sA mahAmahenArSikAputrAcAryAntike prabajitA / anyadA jAvihiM zrutopayogAjAvA sUriMgeLa dezAntare praissiit| svayaM vRddhatvAttatraiva tsthau|saa nirdoSAhAreNa guroragvAnavRttyA vaiyAvRttyaM kurvANA.rUpakazreNyA-| rohAt kevalajJAnaM prApa / tathApi guruvaiyAvRttyAnna virarAma, pratyuta gurorajISTaM samAnIyArpayati / sUrInjustAM jagau-8 tvaM mama mano'jISTaM pratyahaM kathaM vetsi ?" sA prAha-jagavan ! yo yasyAntevAsI sa tanAvaM kiM na vetti / anya dA'mbude varSati sA piMDaM samAninye ? tadA sUrirUce-'vatse ! zrutajJAsi kimevaMvidhe varSati jakhade tvayAhAra dhaaniitH| tayoktaM-"yatra pradezeSu apkAyo'citto'sti, teSu pradezeSu yanAnmayAnItastannAyamazudhaH" / gururAha-'tvayA'citta-18 pradezaH kathaM jJAyate ? / tayoktaM-'jJAnena' / sUrirAha-'kena jJAnena ? pratipAtinA'pratipAtinA vA / sAha-'paJcamajJAnena' / tataH sUriH 'aho mayA kevaDyAzAtanAkRtA' ityuktvA mithyAuSkRtaM datvA tAM sAdhvI pAca-'ahaM kiM sesyAmi na veti' ? kevalI pAha-'gaMgAmuttaratAM javatAM kevakhaM lAvi' / iti nizamya sUrirAT janaiH saha gaMgAmuttarItuM // 17 nAvamAruroha / yatra yatra sUriyaSIdat, tatra tatra naurnamati / tadanu naumadhye'dhyAsIne munau sarvApi naumajituM khgnaa| tataH sUrijhekaile kSiptaH / urjagIkaraNavirAjyA prAgnavapalyA vyantarIjUtayA'ntarjasaM zUkhe nihitaH / zUkhApoto'pi %ASSS ___Jain Education interMRI2010-05 For Private & Personal use only Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CER hA madIyarudhireNApkAyajIvA nidhanaM yAnti' ityevaM jAvayan antakRtkevalI jUtvA mokSamagamat / tadA tatrAsannaiH suraistasya kevakhimahazcakre / atastatIrtha jAtaM prayAga iti loke / tatra parasamayamAhezvarAH svAMge krakacaM dApayanti / atha puSpacUlA sAdhvI mahyAM vihRtya sakalakarmamalayAdanantAnandamayaM zivamarujaM padaM prApa / zrIpuSpacUlAcaritaM pavitramuktaM samAkarNya guNaiH prazastam / ye syurgurUNAM caraNeSu raktAH krImanti navyAH sukhsdmniime||1|| // ityabdadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthasya vRttau prathamastaMne SaSThaM vyAkhyAnam // 6 // // zratha saptamaM vyAkhyAnam // // atha tRtIyaM vyApannadarzanalakSaNaM nedaM vyAcikhyAsurAhavyApannaM darzanaM yeSAM nihavAnAmasadadaiH / teSAM saMgo na kartavyastatvajJAnaM tRtIyakam // 1 // asadhairajimatavyavasthApakakadAgrahaiH vyApannaM naSTaM darzanaM sarvanayavastubodharUpaM samyaktvaM yeSAM nihnavAnAM yathAvasthitasamastavastupratipattAvapi ekatra kutracidarthe'nyathApratipattyA yathA jinavacanaM nihnavate'palapantIti nivAsteSAM / upalakSaNatvAt pArzvasthakuzIlAdInAM / teSAM saMgaH saMparkastyAjya eva / anyathA drshnhaanirev|etbbuujhaanN tRtIyaM navedityarthaH / / -552 45-45 _JainEdu.prA. - 10_05 For Private & Personal use only Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ staMja. // 19 // trArthe gatadarzanAnAM jamAkhyAdInAmudAharaNaM / taccedaM - kumpuraM nAma nagaraM / tatra jagavataH zrIzaleyasya jAgineyo jamAlirnAmA rAjaputra zrAsIt / tasya ca jAryA zrIvardha |mAnasya duhitA sudarzanAhvA / jamAlistayA samaM jogAn bubhuje / anyadA vijurvihastatrAgAt / jamAlistamAyAntaM matvA tatrAgatya pradakSiNApUrva natvA dharmadezanA mimAmazRNot "gRhaM suhRtputrakalatravargoM, dhAnyaM dhanaM me vyavasAyalAjaH / kurvANa itthaM na hi vetti mUDho, vimucya sarvaM vrajatIha jantuH // 1 // iti vA zrutvA gRha etya mahatA''dareNa piturmAtuzcAjJAM lAyA sa chAtra paJcazatIyutaH prAbrajat / tadanu sahasrastrIyutA sudarzanApi pratrajitA / tatazcaikAdazasvageSvadhIteSu tena jino vihArArthamutkakhApitaH / jinena tUSNImAsthAya na kiMci5taramadAyi / tathApi paJcazatasAdhuyuto nirgataH zrAvastyAM gataH / tatra ca tiMdukodyAne caitye sthitaH / tatrAsyAntaprAntA - hAraistItro rogAtaMkaH samutpannaH / tena ca na zaknotyupaviSTaH sthAtuM / tato bajAe zramaNAn - 'mannimittaM zIghrameva saMstAra - kamAstRNIta, yena tatra tiSThAmi' / tatastaiH kartumArabdho'sau / bADhaM ca dAhajvarAnibhUtena jamAlinA pRSTaM - 'saMstRtaH saMstArako na veti ?' / sAdhunizca saMstRtaprAyatvAdardhasaMstRte'pi proktaM- 'saMstRta iti' / tato'sau vedanAvihvalitacetA utthAya tatra tiSThAsurardhasaMstRtaM taM dRSTvA kruddhaH / 'kriyamANaM kRtaM ' ityAdi simAntavacanaM smRtvA mithyAtvodayato vakSyamANa 2010 05 vyAkhyAna. B // 19 // Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yuktinirvitazramiti cintayAmAsa-"kriyamANaM kRtaM, calamAnaM calitamityAdinagavacanaM vitathaM / yasmAnmama sAkSAtpratyamevedaM vRttaM, yakRta saMstArakaH kriyamANo na kRtaH / tasmAtsarvamapi vastu kriyamANaM kRtaM na syAt / kiM tu kRtameva || kRtamucyate / yat ghaTAdikArya kriyAkAlasyAnta eva navadRzyate, zivasthAsAdyajJAyAM na dRzyate / AbAlAdhyakSasijhameveda" / ityAlocya sAdhUnAM sa svakaSTipataM bnaasse| tadA svagavasthavirairidamuktaM "he AcArya ! jagavAkyamidamavitathameva, 4 nAdhyavirucha / yata ekasmin ghaTAdikArye'vAntarakAraNakAryANi saMkhyAtItAni santi / mRdAnayanamardanapiMvidhAnazivakasthAsAdikAlaH sarvo'pi ghaTanivartanakriyAkAla iti tavAjiprAyaH, ayaM cAyukta eva / yatastatra pratisamayamanyAnya-15 kAryAeyAranyante niSpadyante ca, kAryasya karaNakAlaniSThAkAlayorekatvAt / ghaTastu paryantasamaya evAracyate tatraiva niSpadyate ceti / atra bahu vaktavyaM, tanmahAlASyato jJeyaM / tathA coktaM navatA'rdhasaMstRtadarzanAttadapyayuktaM, yato yadyadA yatrAkAzapradeze ca samAstIyate, tattadA tatrAstIrNamevedaM / pAzcAtyavastrAstaraNasamayena khaDvasAvAstIrNa eva / viziSTa samayApe-18 dANi nagavacanAnyato'doSaH" / ityAdiyuktijirabudhyamAnaM taM vihAya sthavirAH zrImaghIrAntike yyuH|sudrshnaapi tadA tatraiva zrAghaDhaMkakuMjakadgRhe zrAsIt / sA jamATyanurAgeNa tanmatameva prapannA / DhaMkamapi vyuddhAhayituM pravRttA / tato DhaMkena | PI mithyAtvamupagateyamiti jJAtvA proktaM-'nedRzaM vayaM kimapi jAnImaH' / anyadA cApAkamadhye mRnAjanopartanaparAvartanaM kurvatA tenAGgAramekaM vastraikadeze prakSipya tatraiva pradeze svAdhyAyaM kurvatyAH sudarzanAyAH saMghAvyaMcalo dagdhaH / tayA proktaM-'zrAvaka ! tvayA madIyasaMghATikA dagdhA' / tenoktaM-"nanu dahyamAnaM dagdhamiti jagavatAM siddhAntaH, tataH kva kena JainEducation Intern 2 010_05 Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ staMca. 1 // 20 // tvadIyA saMghATI dagdhA" / ityAdi taduktaM parijAvya saMbuddhA sA samyak preritAsmItyanidhAya mithyAduSkRtaM datvA jamAliM gatvA prajJApayati / yadAsau kathamapi na prabuddhastadA tamekAkinaM muktvA jagavatsamIpamAjagAma / ekadA jamAlizcaMpAyAmetya zrI vIramabravIt - "he jina ! mAM muktvA'nye tava ziSyAzvAdmasthyenaiva viharanti / ahaM tUtpannajJAna darzano'In sarvajJo jAtaH" / tataH sa gautamenoce, jamAle iti mA vad / skhalati kvApi na jJAnaM, kevalajJAnino yataH // 1 // yadi kevala tvamasi tarhi matpraznottaraM prayakSa - chAyaM lokaH zAzvato'zAzvato vA ? ime jIvA nityAH kiM vA'nityAH 1 / iti zrutvA sa taduttaramala namAno maunaM dadhau niyaMtritasarpa iva / tato vijuH prAha - " he jamAle ! ye badmasthAH ziSyAste'pi zrAnayoruttaraM vyAkartumIzate nityo nUtanavAvyapekSayA loka eSakaH / zranityaH punarutsarpiSyava sarpiNyapekSayA // 1 // dravyarUpeNa jIvo'yaM jamAle ! zAzvataH sadA / tiryagnanArakAmayaiH paryAyaistu na zAzvataH // 2 // " svAmino vAkyamazraddadhAnaH svaM ca paraM cotsUtrAropaNairmithyAninivezena vyudrAhayan zravasAne sa pakSAzanatyAgaM vidhA| yAnAlocyApratikrAnto lAntake kiTibapikastrayodazapayodhyAyuH sthityotpannaH / caritrametadvizeSataH paJcamAMgAjjJeyaM / tathA| jiNanAdeSa vi jaliyaM, suratiriyana resu paMcavelAI / gamikraNa pattavohI ladI hi nivvANasurakAI // 1 // Jain Education Intel 2010_05 vyAkhyAna g // 20 // Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iti prAkRtavIracaritre / itthaM jamAlezcaritaM nizamya kuryAnna saMgo gatadarzanAnAm / prApte'pi saMge nanu DhaMkavadye zraddhAM na muJcanti lajanti te dyAm // 1 // // ityupadezaprAsAde prazramastaMne saptamaM vyAkhyAnam // 7 // // athASTamaM vyAkhyAnam // 7 // atha caturtha sarvavisaMvAdinA pAkhaMminA parihArarUpaM nedaM vivRNomizAkyAdInAM kudRSTInAM bauddhAnAM kUTavAdinAm / varjanaM kriyate navyaiH sAzrakA syAtturIyakA // 1 // ____ shaakyaadyshconmaargsyopdeshkaaH| te cAmIna mAMsanadaNe doSo, na madye na ca maithune / pravRttireSA nUtAnAM, nivRttistu mahAphalA // 1 // piba khAda ca cArulocane, radatItaM varagAtri tanna te| na hi nIru gataM nivartate, samudayamAtramidaM kalevaram // 5 // SRRENROERCIENCE 2010_05 For Private & Personal use only Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ staMca. vyAkhyAna // 11 // SUSASTERASESORAS zrAdizabdAdekAntanayAMgIkArasthA mithyaadRshH| yamuktaMjAvazyA vayaNapahA tAvazyA ceva hu~ti nayavAyA / jAvazyA nayavAyA tAvazyaM ceva mittaM // 1 // teSAM / tathA kutsitA dRSTidarzanaM yeSAM te kudRSTayaH triSaTyadhikazatasaMkhyAH pAkhaMminaH / yadAgamaHasiyasayaMki riyANaM akiriyavAINa ho culsiiii| annANiya sattahI vepazyANaM ca battIsaM // 1 // | teSAM / tatheti zeSaH / baughAH daNikAsteSAM / tathA kUTavAdino nAstikAsteSAM / navyaiH zuzabuddhiniH / varjanaM vidhIyate / sA caturthI zradhA syAt / sarvathA tatsaMgaH sapadi parityajanIya evetyarthaH / naktamazraminjUtidRSTAntena dRDhIkriyateRI guruM vIraM ca saMprApya injUtirgaNAdhipaH / jAtaH kusaMgatyAgena saddharmakathane rataH // 1 // | kevalajJAnotpattyanantaraM zrIvIro'pApAyAM maha(hA)senavane jagAma / tatra ca somila viprasya gRhe yajJArthamekAdaza vijottamA militAH santi injnRtygninRtyaadyH| teSvAdyAnAM paJcAnAM paJcapaJcazataparivAraH / pyoH pratyekaM sArdhatrizatapari karaH / caturNA pratyeka trishtprivaarH| evamete ctushctvaariNshtrutdijaaH| atrAntare jagavannamasyAmAgantaH surAsurAn | sAvilokya munmulinirghoSaM zrutvA ca procaH-'aho! asAkaM yajJamaMtrAkRSTAH surAH sAkSAtsamAgatAH' / paraM tAn devAn zvapAkapATakamiva yajhapATakaM muktvA pranupAca galato vijJAya hijA vipetuH / tato'mI sarva vandituM yAntIti janazrutyA // 21 // 2010_05 Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtvA tanmukhya injUtiracintayat-"aho ! mayi sati sarvajJa'paro'pi svaM sarvajJa khyApayati ? / kadAcit ko'pi | mUrkhaH kenacibhUtena vazcyate, anena tu surA api vaJcitAH, yadevaM yajJamaMDapaM mAM ca vihAya sarovaraM lekA zva, maTTadaM / karajA zva, sUryodyotaM ghUkA iva, suguruM kuziSyA iva, tatsamIpaM ganti / azravA yAdRzo'yaM sarvajJastAdRzA evaite / / tathApyahaM na sahiSye enamainprajAlikaM / na ca sUryadhyamAkAze, nApi kesarighyaM guhAyAM, na ca khaDgaSayaM koze tiSThet / / tato nagavantaM vanditvA pratinivartamAnAn janAn papraca-'no no dRSTo'yaM sarvazaH kIdRgrUpaH ?' / lokA aSTaprAtihAryAdisvarUpaM procuH / tathA yadi trilokI gaNanAparA syAttasyAH samAptiryadi nAyuSaH syAt / pAreparAdhya gaNita yadi syAjaNeyaniHzeSaguNo'pi sa syAt // 1 // ityAdyukte sati sa dadhyo-"nUnamepa mahAdhUrtaH, yena samasto'pi loko vintrame paatitH| paramahaM na sahe enaM, kamiva ? tamastomamapAkartuM sUryavat , kesarobuJcanaM harivat / mayA vAdI-trA api maunaM sthApitAstadA ko'yaM mamAgre gehezUraH / yena vAtena gajA nadiptAH, kA tadane tUlapUNikA" / tataHagnijUtiruvAcaivaM trAtaH kaste'tra vikramaH / kITikAyAM kathaM padirAT karoti parAkramam // 1 // Jain Education Internatio WNo.05 For Private & Personal use only Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna. saMja. kiM tatra vAdikITe, tava prayAsena yAmi bndho'hm| kamalonmUlanahetornetavyaH kiM surengajaH // 5 // 1 gautamo vAtaraM prAha-"jo mayA sarve'pi vAdino jitaaH| adyApyayaM tiSThati / kiMvat ? mujapAke kokamakaNavat, gharadeSu akhaMmatilavat, agastipIte samujhe jalabinvat / goSpadaprAyo'yaM vaadii| ekasminnajite hyasmin sarvamapyajitaM navet / ekadA hi satI luptazIlA syAdasatI sadA // 1 // ___yata ukupe svapamapi jhiM vinAzAya syAt / kiM cagatA gaumadezoGgavA pUradeza, jayAjarjarA gaurjarAstrAsamIyuH / mRtA mAlavIyAstilaMgAstilAMgoGgavA jajhire paMmitA manayena // 1 // RL vizve ko'pi nAsti, yo mayA saha vAdaM kurute / ayaM ca kartumicchati / tanmaMDUkaH kRSNasarpasya capeTAM daatumudytH| vRSanaH zRMgAcyAmairAvaNaM pAhata kAMdati / dipo dantAbhyAM parvatapAtAya yatate / azravAtrAgamanena yadahaM kopitaH, tatprasuptasiMha utthApitaH / svAjIvikAyazohAnaye kiM kRtamamunA, samIrAnimukhasthena dAvAgniAlitaH / dehasaukhyAya kapi-1 kabUlatAliMgitA / zeSazIrSamaNiM lAtuM hastaH prasAritaH / api catAvarjati khadyotastAvarjati cndrmaaH| dite ca sahasrAMzI na khadyoto na cndrmaaH||1|| SCORRECEREMOCRACTROGRESS // 25 // ___JainEducation Intemati o 05 For Private & Personal use only XI Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education Internation ekena siMhanAdena sarve zvApadAH praNazyanti / kiM ca 1 tAvajaH prasrutadAnagalaH, karoti kAlAMbudagarjitAni / yAvanna siMhasya guhAsthalISu, lAMgUla visphoTaravaM zRNoti // 1 // mama jAgrAdyA vAdyayaM samupasthitaH / durnide kudhitasyAnnalAja zcintAtigo yathA // 1 // atha yAmi tasya pArzve / yamasya mAlavo dUre nAsti / nApi cakriNo'jeyaM kimapi / sudhiyAM kimajJeyaM / kaSpapAdapAnAM kimadeyaM / tatparAkramaM pazyAmi / sAhityatarkavyAkaraNa chando'laMkArAdizAstreSu mamAtIva dakSatvaM vidyate / kva zAstre mama zramo nAsti ? / amuM jayAmi / sarvajJAmaMvaraM dUrIkaromi / tato'laMkAradehakAntivivardhanArthaM viracitaSAdaza tilakaH svarNayajJopavItadharaH kRtasphAravastrADaMbaraH paJcazatalAtraiH paThyamAna virudazcalitaH / virudAni yathA - bhAratI kaMThAbharaNa jJAtasarvapurANa vA dikadalI kRpANa vAditamojAe vAdigharaTTamura sarvazAstrAdhAra pratyakSa paramezvara vAdidhUkanAskara vAdisamudrAgaste vAdizakhajadIpaka vA dijvaradhanvantare sarasvatI labdhaprasAda ziSyIkRtabRhaspate ityAdIni birudAni zRNvannagre ganunnazokAdInAjanmabaddhavairaM muktvA sthitAn zvApadAMzca vIkSya prAha- 'aho mahAn dhUrto jJeyaH / tadA chAtrAH prAduH "he pUjya ! vayaM pratyahaM tava prasAdena zatakoTivAdijaye samarthAH, kiM punarasya 1 / eka eva chAtra enaM nigrahiSyati" / tachrutvA sa zaMkito jinapuraH sopAna sthito dadhyau vismitaH - kimayaM brahmA ? kiM vezvaraH 1 kiM viSNuH ? kiM sUryaH 1 / Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stana vyAkhyAna. // 23 // SACANCIENCECAUSECRE-%%OM candraH kiM na sa yatkalaMkasahitaH sUryo'pi no tIvaruk, meruH kiM na sa yannitAntakaThino viSNurna yatso'sitaH / brahmA kiM na jarAturaH sa ca jarAnInaM yatso'tanu tiM doSavivarjito'khilaguNAkIrNo'ntimastIrthakRt // 1 // ayaM sUrya iva muSprekSyaH / jaladhiriva mustaraH / asyAgre hA mayA mahattvaM kathaM rakSaNIyaM ? / aho mayA mUrkheNa paJcAnanAsye karaH diptaH / vabyUlavRkSaH pariraMjitaH 'itastaTI, ito vyAghra' iti nyAyo jaatH| kiM ca kIlikAhetoH kaH prAsAda ke jaMtuM vAJcati ? sUtrArthI ko hAra troTayet ? / jasmane kazcandanaM dahet ? / lohArthI ko mahAMlodhau naunaMgaM kuryAt / avicAritakAritvamaho me mandapurdhiyaH / jagadIzAvatAraM yotumenaM samAgataH // 1 // amunA kenacidivyaprayogeNa manmano vazIkRtaM, yeneyaM matirjAtA / asyAgre'haM kathaM vazye ? kathaM pArzve yAsyAmi ? atrAjanma sevitaH zivo yadA me yazo radati tadA varaM / agravA jagajaitrasyAsyAgre zivo'pi kiM karoti ? so'pi kvApi naSTA gtH| kathaJcidapi jAgyena cennavedatra me jayaH / tadA paMmitamUrdhanyo javAmi juvanatraye // 1 // // 23 // Jain Education Internatie _05 Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sasasasaCRRIA ityAdi cintayan jagavatAnApitaH-'he gautamenchajUte ! svAgataM te vartate ? / tatastena cintitaM-"aho asau mama nAmApi vetti? jagatritayavikhyAtaM ko vA nAma na vetti me / janasyAvAlagopAlaM pracannaH kiM divaakrH||1|| paraM mAM miSTairvAtyaiH saMtoSayati / matto viti, yathA vAdaM na karoti / paraM nAhaM tuSyAmi / yadi mama manogata saMzayaM / prakAzayati vismayazca me syAttadAhaM sarvahaM jAnAmi iti" / atrAntare nagavAnAha--"he gautama ! kiM manyase, asti| jIva uta nAstIti ? / nanvayamanucitaste saMzayaH / tvaM manyase yaccaturjiH pramANairagrAhyatvAnnAsti jIva iti / paraM tvaM vedapadAnAmartha na jAnAsi, tenAyaM saMdehaH / vedapadAnImAni-"vijJAnaghana etecyo jUtenyaH samutthAya tAnyevAnuvi nazyati, na pretya saMjJAsti" iti jIvAjAvastvayA sthApyate, ayuktaM caitadityAdisarvayuktivyAptaM vyAkhyAnaM vizeSAvazyazakato jJeyaM / tathA hIre ghRtaM, tileSu tailaM, kASThe'gniH, puSpe sauranyaM, candrakAnte sudhA, tathA jIvo'pi dehAntargato. zeyaH / ato'sti jiivH| tataHbinnammi saMsayammI jiNeNa jaramaraNavippamukkeNaM / so samaNo pavana paMcahiM khamiyasaehiM // 1 // tataH-upAe vA vigamae vA dhuvae veti tripadI anuvadanAtprApya ghAdazAMgI viracitavAn / tatra upajae tti koya?151 lagavAnAha-"jIvenyo jIvA utpadyante / jIvenyo'jIvA utpadyante. yathA dehenyo nakhAdyatpadyate / jIvenyo jiivaa| utpadyante, svedAdyathA yUkAdayaH / ajIvenyo'jIvA natpadyante / vigamo hAniH syAt , kathaM ? jIvenyo jIvA vipa-2 CSCCCC - JainEducation Internation R To_05 For Private & Personal use only Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ *AC // 24 // SARKAR% dhante / zrajIvecyo jIvA vipadyante / jIvenyo'jIvA vipadyante / ajIvenyo'jIvapadArthA vinazyanti / nityAvedyAje-vyAkhyAna. dhAdiva'vaH / itthamanye'pi nijasaMdehaM chittvA krameNa prvrjitaaH| gaNapatezcaritaM zrutasaukhyadaM, zRNuta javyajanA guNamandiram / javati yena kudarzanahAnitaH, zivasukhaikakaraM zucidarzanam // 1 // // ityupadezaprAsAde prathamastaMne'STamaM vyAkhyAnam // 7 // ||ath navamaM vyAkhyAnam // e|| atha samyaktvasya zuzrUSAditriliMgasvarUpaM likhyatezuzrUSA jagavadvAkye rAgo dharme jinodite / vaiyAvRttyaM jine sAdhau ceti liMgaM tridhA navet // 1 // 18 arhatpraNItavacane pratidinaM zuzrUSA zrotuminchA / na hi zravaNamantareNa jJAnAdiguNaH kahicijAyate / yadAgamaHsavaNe nANe ya vinnANe paccarakANe ya saMjame / zraNiNhae tave ceva vodANe akiriya nivANe // 1 // // 4 // ___ tathA coktaM yAkinIsUnuniHkSArAMnastyAgato yahanmadhurodakayogataH / vIjaM prarohamAdatte thtttvshrutenrH||1|| *XARX CERCOM JainEducation InternatiMaho.05 For Private & Personal use only Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education Internatio zrata evaiSA zuzrUSA samyaktvasyAdyaM liMgaM jJeyaM / zratrArthe sudarzanasya prabandho niSTaMkyate- rAjagRhapure'rjunamAlAkAro vasati sma / tasya rUpayauvanAjirAmA priyatamA bandhumatInAmnI / tannagarAdvahiH paJcavarNakusumAkIrSaH puSpArAmo vartate / tasyAdUre pala sahasra niSpannasohamayamudgaraM vijrato murapANiyakSasyAyatanamasti / pratyahaM so'rjunaH sadArastaM kuladaivatamarcayati sma / anyadA kasmiMzcinmahotsava dine svecchAcAriNaH SaT puruSA mukarayakSAyatane zrImanto vicaranti / tadAnIM sanAryaH so'rjunaH supuSpANi gRhItvA yakSapUjArtha samAgacchan paGgigoSThikairvilokitaH / | tairanyo'nyamAluloce yadetasya jAyAM nirupamakAyAmadyainaM badhdhvA tatpratyakSameva svairamaniramAmahe iti pratizrutya dvArakapATapazcAnAge nilIya tasthuH / tataH sa puSpAdiniH pUjAM kRtvA paJcAMgaM praNAmaM karoti tAvatte Samapi goSThikAH sahasA niHsRtya taM bandhanairvadhvA tatpriyayA saha jogAn bujujire / tena cintitaM " dhigU mama jIvitaM / yataH sante prANi nirvADhaM pitRmAtRparAjavAH / nAryAparAjavaM soDhuM tiryaJco'pi na hi kSamAH // 1 // zraho yanmama pazyata ime pazuvat pazudharmamAcaranti " / so'pyamarSeNa yamupAlabdhavAn - "jo guhyaka 1 evaM satyaM zikhAmaya eva devaH / iyatkAlaM pUjitasyatadava phalaM mayA labdhaM " / tadA jJAnana guhyakana jJAtaM / yo'pi tacaH zravaNa| saMpannako pATopo'rjunadehamanupravizya sUtrabandhanAni troTayitvA'yomaya muramuGgIrya sabandhumatI kAn pamapi goSThikAn cUrNayAMcakAra / tataH prabhRti pratyahaM cAnyAnapi strI sahitAn SaT puMso yAvanna vinAzayati tAvanna tasyAmarSa upazAmyatIti 10_05 Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ %3D -5555 stana. 2 tasya svarUpaM nizamya zreNikaH paTahavAdanapUrvakaM paurAnevaM nyavArayat-" yAvadarjunena sapta janA vyApAditA na javanti vyAkhyAna. 13 tAvatpurAt kenApi na nirgntvym"| " | asminnavasare zrIvIraH samavasRtaH / svAmyAgamanaM sudarzanazreSThimahAzrAvakeNa zrutaM / hRSTaH sa jinavAksudhApipAsuH 'ahaM jinavandanArtha gacchAmIti' pitarau vyajijJapat / tatastaM pitarau vyAjahatuH-" vatsa ! saMprati tatra gaccatastavo | pasargo jAvI, tapirama, hasthita eva jAvena vandasva" / sudarzana uvAca-'he pitarau ! trijagajurorupadezamazrutvA mama || noktumapi na kalpate / pitarAvanujJApya sa trijagadIzaM nantuM mArge gacchan ruSA mujaramujIrya kupitakRtAntamivArjunamA-15 yAntaM dRSTvA nirjayacetA nuvaM vastrAJcalena pramArya ttropvissttH| jinAnnamaskRtya catuHzaraNaM pratipadya sarvasattvAn kSamayitvA sAkAramanazanaM kRtvopasarge pAragata eva pArayiSyAmIti vicintya paJcaparameSThimahAmaMtraM smaran kAyotsarga cakAra / tadA tamanijavitumakSamo maMtrojIrNa viSanujaMga iva vigataroSo yakSaH svamujaramupAdAya nItyeva taccarIramapahAya palAyAMcakre / tanmukto'rjuno'pi cinnaduriva nuvyapatat / kSaNena prAptacaitanyaH zreSThinaM vilokya pRcchati sma / 'kastvaM kva prasthito'si ?' / zreSThyanASata-'ahaM sudarzanaH zrIvaizaleyaM nantuM vrajAmi, tvamapi sarvaoN nantumehyehi' / tato ghAvapi jagavatsamavasaraNe gatau / jinaM praNamya dezanAM zuzruvAte / tathAhi // 25 // " mAnuSyamAryaviSayaH sukulaprasUtiH zraddhAlutA guruvacaHzravaNaM vivekaH / mohAndhite jagati saMprati siDisaudhasopAnapajhatiriyaM sukRtopalacyA // 11 // " FAR Jain Education IntemaO L010_05 For Private & Personal use only Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iti dezanAM nizamya niyamagrahaNaM kRtvA zreSThI svadhAni gataH / zrarjuno'pi saMvegatastaSadhapApahananAya vijupAdamUkhe dIkSAM lalau / tasminneva dine sa IdRzamajigrahamagrahIt - " he prajo ! yuSmadAjJayAhaM sadaiva SaSThena tapaH karmaNAtmAnaM jAvayan vicarAmi " / svAminoktaM- ' yathAruci kuru' / sAdhustacaiva vicarati / sa pAraNArthe nizAmaTati / taM vIkSya lokA evaM kathayanti - " anena me pitA nihataH, anena me mAtA nihatA, evaM jAtA jaginI jAryo " ityuktvA te janAstaM munimAkrozayanti, tAmayanti, helayanti, nindanti / teSAmupari manasAdhyaSyamANaH sarvopasargaM samyak sahate / evaM kadAcit SaSThapAraNa ke jaktAdikaM labhate tadannaM svAmine nivedyAmUrjitastadaznAti / evamarjunamAlA kAramunerudAreNa tapaHkarmaNAtmAnaM jAvayato bahupratipUrNA SaNmAsI vyatikrAntA / prAnte'rdhamAsikyA saMlekhanayA'ntakRtkevalI jutvA'nantacatuSkAM kitamavyayapadamAsasAda / pratidivasaM sapta janAn hatvA saMprApya vIra jinadI kSAm / kRtvA nigrahamasamaM SaNmAsyA so'ntakRtAtaH 1 Jain Education Internatial 10_05 sudarzano'pi svargasukhaM prApa / ityAgamazravaNa sAdara cittavRttervRttaM nizamya vaNijazca sudarzanasya / javyA javAMbu nidhitAraNanau nijAyAM dharmazrutau kuruta santatameva yatnaM // 1 // antakRta sUtreo'yam / // ityupadezaprAsAde prathamastaMje navamaM vyAkhyAnam // Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ||ath dazamaM vyAkhyAnam // 10 vyAkhyAna zratha dharmarAgaM vitIyaM liMgamanantaroktazlokaSitIyapadena kathyate-'rAgo dharme jinodite' jinena rAgaSeSarahitenodita kathite dharme yatizrAvakoMdajinne sadanuSThAne rAgo manasaH prmpriitiH| zuzrUSAyAM zrutadharmarAgo'bhipretaH, iha tu cAritradharmarAgo'bhipretaH / iti vitIyaM liMgaM / __atrArthe cilAtIputrasyodantaHtIveNa dharmarAgeNa aghaM puSTamapi sphuTam / cilAtIputravatsadyaH kSayaM kurvanti dehinaH // 1 // kSitipratiSThapure yajJadevAhvo vijo'ninyasyAhanmatasya nindAM tanoti sma / svaM paMkti manyamAno vijo'nyadA vAdAya hai| kencittlkenaahuutH| tatastena paNIkRtaM-'yo mAM jayati tasyAhaM ziSyo javAmi' / tataH tujhakena nigrahasthAne nIto dIkSAM khalau / ekadA zAsanadevI vijaM pratyAha-"yathA taraNiM vinA cakuSmAnapi na pazyati, tathA jIvo jJAnavAnapi8 zudhacaraNaM vinA na pazyati, tatazcaraNe sthirataro nava" / paraM vijatvAddurgalAM na jahAti / tatpriyA tapari snehaM na hai muJcati / tatastaM vazIkartuM kArmaNamakarot / tena klizyamAnatanujirSiH samyagdharmamArAdhya divi devo'navat / sApi kArma-19 tANatastasya mRtiM matvA sanirvedA vrataM lAtvA tadanAlocya divyagAt / samijaH svargAcyutvA rAjagRhe dhanasArthapasya cilAtIceTikAkudo putro jAtaH / tasya janaizcikhAtIputra iti nAma hai| cakre / tatpriyA ca dhanasyaiva paJcAnAM putrANAmupari susumAkhyA sutA jajJe / dhanena suhituH krImanakRte cikhAtIputro muktaH / OM43 __JainEducation Internatioidi to_05 For Private & Personal use only Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekadA tayA saha pazukrIkAM kurvantaM taM jJAtvA dhanaH svagRhAnnirakAsayat / tataH sa siMhaguhAkhyAM caurapalIM gataH / tatra paMkSIzena svAvasAne taM sutI kRtya pakSI patiH kRtaH / viSamAstrapItiH sa susumAM smarati / tadA caurAn sa pApadhI revaM vadati - " jo jozcaryakRte rAjagRhe dhanasya gRhe vayaM yAmaH / tatra yandhanaM labhyate, tadbhavatAM / ekA susumA tu mama " iti vyavasthAyAM te caurAstagRhe vivizuH / dhana zreSThyAdI nAmavasvApinIM datvA'nye caurA vittamAdAya gatAH / sa ca susumAM khAtvA cacAla / tataH sajI nUya kalakalaM kRtvA purArakSasahitaH zreSThI paJcaputrayuk caurapRSThe vacAla / te caurAstAn vIkSya jayavihvalA dhanaM tyaktvA dizo dizaM nezuH / purArakSA AttavittAH pazcAcceluH / cillAtI sutastu tAM vamAnaH paJcaputrayutaM dhanaM karavAla ghRtaM AgacchantaM vIkSya kanyA zirazchittvA kabandhaM tatraiva muktvA kare tahiro gRhItvA cacAla / tadA dhanasta - trAgamat / tAM tathAvidhAM dRSTvA kSaNaM vilapya pazcAdavitvA svapuramAjagAma / tato dhanazreSThI zrIvIrapArzve dharmaM zrotuM gataH sUnuyutaH / vIraM vaMditvA dezanAM zuzrAva / tathAhi " 'eSa me janayitA jananIyaM, bAndhavaH parijanaH khajano vA / dravyametaditi jAtamamatvo, naiva pazyati kRtAntavazaM svam // 1 // jinavANyA prabuddhodhano dIkSAM jagrAha / tIvraM tapastaptvA svarga prApa / tanayaiH paJcajiH zrAddhadharmaH samAzritaH / itazcijAtIdUta putrastu karAttastrI mastako rudhira kvinnazarIro'grato vartmani vrajanmunimekaM kAyotsargasthaM dadarza / cauro' Jain Education Internet 2010_05 Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna. vak-"jo mune! tvaritaM dharma kathaya, no cedanenAsinA strImastakavattava shirvetsyaami"| tatastaM yogyaM satpAtraM matvA samAsata 'upazamo vivekaH saMvara' iti padatrayamuccaran namaskArapadalaNanAnantaraM vyomamArge yayau / sAdhUktaM padamAkarya ||7||18s cauro'cintayat-upazamasya ko'rthaH' iti dhyAyan punarabravIt-'upazamaH krodhopazAntiH, sakkAsti mamAdhunA?' iti dhyAtvA krodhacihna khaDnaM tyaktavAn / punazcintayatA tena vivekArtho jJAtaH-"kRtyAkRtyayoH pravRttinivRttI vivekaH tena dharmo bhavet, sa me kAsti ? duSTatvasUcakaM strImastaka hste'sti"| dhyAtveti strIzirastyaktaM / punaH saMvarasyArthamacintayat-'cittendhiyANAM nirodhaH saMvaraH, sa ca mutkalasya mama kAsti ?' / vicintyeti muneH pAdasthAne kAyotsargeNa | hai tasthau munivat / strIhatyAcaM yAvanmama smRtimeti tAvanmama kAyavyutsarjanaM javatAt' iti parigrahaM kRtavAn / tato hai rudhiragandhena samAgatakITikAniH sarvazarIraM cAlanIvatkRtaM / paJyAmArajya sarvAMgaM lakSyantyaH pipIlikAstasyottamAMge| 6) nirgatAH / sArdhaghayadinaM yAvadanAM tInAM sahamAnaH zunadhyAnAnna cakhitaH / nijAyuSi tataH kSINe sa mahAtmA mRtiM gataH / sahasrAre'STame devaloke suratayA'jani // 1 // sahAkyajAvArthamavetya buddhyA putrazcimAtyAH prajahI bahUni / pApAni tAmavikAstyajantu, krImanti haste (syuIstagA yat) shivsaukhybdmyH||1|| ityupadezapAsAde prathamastaMne dazama vyAkhyAnam // 10 // // 17 // Jain Education Internat Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // athaikAdazaM vyAkhyAnam // 11 atha gurujinavaiyAvRttyaM tRtIyaM khiMgamanidhIyate 'vaiyAvRttyaM jine sAdhau, ceti liMgaM vidhA javet' rAgAdhaSTAdazadoSajayanAjinastasmin / tathA ( sAdhau gurau ) gRNAti tattvamiti guruH paJcavidhAcAracaturastasmin / jine avyanAvapUjAnyAM, tathA gurau zrazanapAnAdinA vaiyAvRttyaM avazyatayA parizIlanaM / etatprANinAM mahate guNAya | syAditi tRtIyaM liNg| atrArthe nandiSeNaprabandhaH / saMpradAyAgatazcAyamvaiyAvRttyaM vitanvAnaH sAdhUnAM vrnaavtH| badhnAti tanumAnnandiSeNavat karma sundaram // 1 // 8 nandigrAme somilAsomilayonandano nandiSeNo'nUt / bAhaye tasya pitarau mRtau / zrAkezanakhaparyantaM kurUpaM, bimAkhavat piJjaranetraM, gaNezavalaMbodaraM, uSTravalaMboSThaM, hastivadanturaM nandiSeNaM do gyakarmodayaM matvA svajanA api taM tatyajuH / / sa mAtulagRhe sthitaH dAsakarma karoti sma / atyantakurUpatvAnna kApi kanyA taM pariNayati / tadA mAtulenoktaM-" mA 1 khedaM kuru, mama sapta kanyAH santi, tAnya ekAM kanyAM tunyaM dAsye" / tato nijapugyo'nukrameNAnyarthitAH, paraM tAH sarvAH procuH-viSalakSaNapAzagrahaNAdikaM kariSyAmaH, paraM naivainaM vAJchAmaH' / tato viSaeNo nandiSeNastagRhaM tyaktvA JainEducation IntermeleAT2010_05 For Private & Personal use only Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 10 // vane gato gupAtaM cikIrSuH kAyotsargasthamuninA nivaaritH| sa ca taM praNamya svasvarUpaM jagau / tacchrutvA muniH pAha- vyAkhyAna "mugdha! malaghAramalinAMganAsu mA matiM kuru / maraNe kRte karmaNaH yo nAsti / tasmAdyAvajIvaM vratadharma kuru / yenA mutra nave sukhI javasi tvam" / tacchrutvA tena pravrajyA gRhiitaa| vinayena dharmazAstraM paThan gItArtho'bhUt / sa cAjigraha dakhalau-SaSThapAraNe sAdhUnAM laghudRzyaglAnAnAM vaiyAvRttyaM kRtvAcAmvaM kartavyaM / pratyahamityaM kurvANaH surenpreNa varNitaH saMsadi / / tato'zraddadhAnau dhau surau parIkSArtha pravRttau / tatraiko devo'tisAreNa gkhAnasAdhUnUya bahirasthAt / anyaH sAdhurUpeNa nandi-16 peNapArzve yAvatsamAgAttAvannandiSeNaH SaSThapAraNe pratyAkhyAnaM parisamApya noktumupavizati / tadA jAvasAdhu prati vyasA-1 dhurjajahapa-"joH sAdho ! tavAnigrahaH ka gataH 1 yannagarAbahiHsthitatRSAkrAntaglAnasAdhovaiyAvRttyamakRtvA noktumupavizyate ?" / tato nAvasAdhustadannapAtraM sAdhunizrayA muktvA prAsukaM nIraM vihartu gavan sureNAneSaNIyaM sarvatra gRheSu kRtatvAdbahugRheSu caman sahasA kutrApi zudhajalaM pApa / tatastena samaM gvAnasamIpe yayau / tasyAtisAragrastasya dehaM prakSAbayituM prvRttH| tadAtIva purgandhaM muJcati sAdhau nandiSeNo dadhyau-'aho karmataH ko'pi na buTati' / tatastaM sAdhu skandhe | kRtvopAzraye netuM sa cacAla / pade pade nandiSeNadehaM viSTayA liMpati / tathApi manAggubAM nAkarot / taM tathAjUtaM | zAlAyAmAnIya dadhyau-'ayaM sAdhurmayA kathaM nIrogaH kariSyate' iti svaM nininda / tatastaM vaiyAvRttye nizcalaM matvA / devau tau pratyakSIya sugandhapuSpodakavRSTiM kRtvA taM muni stutvA imayitvA svrge'gmtaam| sayatirnemicaritrasaMmatyA pAdazasahasrAbdI tapastaptavAn vasudevahiMmisaMmatyA ca paJcapaJcAzagharSasahasrANi dIkSAM paakhitvaan|| 2010-05 For Private Personal Use Only Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAnte kRtAnazanaM taM vandituM sAntaHpurazcakrI prApa / sAkhaMkArAstatstriyo vIkSya svaM karma smRtvA 'zranena tapasA strIvamano'haM nyAsa' iti nidAnaM cakre / mRtvA mahAzukre devo'bhUt / tatazyutvA sUryapure'ndhakavRSNeH sunApatmyAM dazamo vasudevaH putro'bhUt / pUrvakRta nidAnena strIvallo jAtaH / yatra nagare jamati tatra nagaranAryo gRhakAryANi muktvA tatpRSThe | paribhramanti / tata udhigmairnAgarikaiH samudra vijayo rAjA vijJaptaH / tato nAgarikAn saMtoSya vasudevaM prAha - ' tvayA rAjaloka eva krImA kartavyA ' / tena taghAkyaM svIkRtaM / anyadA grISmakAle zivAdevI vikhepanArthe candanakaJcolakaM gRhItvA gacchantIM dAsIM dRSTvA pRSTavAn - ' kiM khAtvA yAsi ? dehi mama ' / sA na dadAti / tena bakhAt svadehe vilepitaM / ruSTayA | dAsyA proktaM- ' IdRzo'si, tato rAjJA gRhakArAgAre kSipto'si / tena pRSTaM - ' kathaM ? ' / dAsyA sarva svarUpaM kathitaM / tato vasudevo rAtrau manyunA nagaryA nirgatya svAM jaMghAM vidArya taktena pratoDyAM lilekha - ' cAturapamAnAgha sudeva zcitAyAM praviSTo'sti' / tatastatpurazcitAmadhye ekaM mRtakaM prajvAsyAnyadeze gataH / pratigrAmaM bhraman vidyAdharAdInAM ghAsata tisahasrakanyAnAM pANigrahaNaM cakre / tataH zauripure prArabdharohiNI svayaMvaramaMrUpe'neke rAjanyA mikhitAH santi / teSu madhye vAmanaM kubjaM ca rUpaM kRtvA samAgataH / tatra rohiNI tasya maulaM svarUpaM pazyati / sA'nyAnavagaNayya vAmanasya kaMThe varamAlAM cikSepa / tadA samupavijayAdayo ruSTAstena saha yuddhaM cakruH / tatastena jyeSThajAtrA samaM yuddhamayogyaM matvA svanAmalAM bitavANaH samuja vijayAya muktaH / taM khAtvA 'vasudevastubhyaM praNamati' iti varNavAla vAcayitvA tena jJAtaM - 'zrayaM mama laghubAndhavaH paraM kenApi hetunedaM rUpaM kRtamasti / tataH sarve'pi militAH / tena sA pariNAyitA / krameNa gajasiMha Jain Education Intern 2010_05 Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgha. 1 R2e // Jain Education Intern candrasamuSasvamacatuSTayasUcito rauhiNeyo jAtaH / devakyAM ca vAsudevo jAtaH / vistarato'yaM dharmadAsagacikRtagrandhato | jJeyaH / tato vasudevaH svargasukhaM prApa / tRtIyaliMge manasaH subuddhi, zrInandiSeo munipuMgavo yaH / narezavarayAM padavImavApya, mokSasya saukhyaM ca tato bajAra // 1 // 2010_05 // ityupadezaprAsAde prathamastaM ekAdazaM vyAkhyAnam // 11 // // atha dvAdazaM vyAkhyAnaM // 12 // atha tRtIyaM vinayadhAramucyate zraI siddhamunIndreSu dharmacaityazruteSvapi / tathA pravacanAcAryopAdhyAya darzaneSvapi // 1 // pUjA prazaMsanaM jaktiravarNavAdanAzanam / zrAzAtanA parityAgaH samyaktve vinayA daza // 2 // zraInti surAsurakRtapUjAmityaIntaH ukkosaM sattarisayaM jana vIsAya dasaya vihati / jammaM paz ukkosaM vIsaM dasa huMti hu jahannA // 1 // siyAH kRtakRtyAzca munayazca teSu / tathA dharma ekAdidazAntanedazca, caityAni tribhuvanagatasthirAsthira jinajuvanAni / tatra zAzvatabiMbasaMkhyA ceyam vyAkhyAna. 12 // 25 // Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education Inter | devesuM ko misayaM ko ki bAvanna laraka caTaNavaI / sahasA cathAbIsaM saca sayA saThThI aprahiyA // 1 // aMkataH 152444760 laraka tigaM iganavaI sadassa vIsA ya dunti tinni sayA / joisa vajaUNaM tiriyaM jiNabiMbasaMkha imA // 2 // kataH 391320 terasa ko misayAIM guNanava komi sahi lakAI / juvaNavaINaM mane joi siyajuvaNesu ya asaMkhA // 3 // kataH 13856000000 | komI sayAI pannarasa ko mivAyAla laraka zramavannA / battIsaM puNa sahasAI sihiyA u' sabaggaM // 4 // kataH 15425836080 zAzvatAni ratAdikAritAni zrutAni dvAdazAMgAni ca teSu / tathA pravacanaM caturvidhazramaNa saMghazca zrAcAryAzca upAdhyAyAH pAThakAzca, darzanaM zrImajinazAsanaM ca samyaktvaM vA teSu anantaroktAIdAdiSu / pUjAprazaMsanA divinayo vidheyaH / granthAntare jUyAMsaH proktA vinayanedAH atra ca dazaiva svIkRtA iti / trArthe vana tilakamuneH prabandhaH / sa cAyam - kusumapure dhanado nAma nRpaH / tasya padmAvatI priyA / tayorbhuvanatilakasUnurajavat / ekadA nRpAjJayA ratnasthala purasyA 2010_05 %% % % Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ staMca. 1 // 30 // Jain Education Intern | maracandramahIpateH pradhAnaH sanAyAmAgatya jUpaM vijJaptavAn -" svAminnasmadadhipasya yazomatI sutA puSpArAme khecarI jigIyamAnaM tvatkumArasya guNagrAmamazRNot / tadAdi tameva citte dhyAyantI sutA kaSTena dinAni nirgamayati / ekadA rAjJA | viyoga vidhuraphurbakhAM sutAM vIkSya pRSTA sA yathAsthitaM prAha / tanutvAmaracandreNa pANipI manahetave'hamatra preSitaH " / nRpasta - vAkyaM pramANIkRtya taM puruSaM samamAnayat / atha rAjJA samAdiSTaH maMtrisAmAntayuto nRpAtmajaH zuje'hni pratasthe / anyadA siddhapurAdvahirmurgamI litalocano nRpaputraH sahasA rathotsaMge papAta / mUkavannottaraM dadau / himapluSTAMbujamlAnAnanaiH saci vairAnItAnAM mAMtrikANAM prayogA USare vRSTaya iva vyarthA babhUvuH / tAvattaiH sacivAdyaiH sauvarNakamaladala niSaNaH kevalI | dezanAM dadAtIti zuzruve / tataste'pi jJAnino'ntikaM gatvA praNamya vANIM zuzruvuH / "jo javyA javavAridhau niravadhau nakaughavatsaMpramAt cAmyantaH kathamapyavApya sukRtAnmAnuSyajanmAdbhutam | tatsAphalyakRte vidhatta vinayenArAdhanaM sAdhanaM zrIsiddheH parameSThinAmatitarAM zarmaDumAMjodharam // 1 // " vyAkhyAnAvasAne kaMThIravAnidho maMtrI padmaTha - ' jagavan! kumArasyAtarkitaduHkhAptiH kena hetunA'bhUt ' kevalI smAha"dhAtakI khaMrujarate juvanAgArapure dUrI kRtapApaughaH sUriH sagannuH samupeyivAn / tahiSyo mahAtmanAM pratyanIko vAsavAkhyo durvinayAMjodhI mana zrAsIt / ekadA gaNadharaiH so'nuziSTaH - " vatsa ! vinayaM kuru / yata uktamvinayaphalaM zuzrUSA guruzuzrUSAphalaM zrutajJAnam / jJAnasya phalaM viratirviratiphalaM cAzrava nirodhaH // 1 // 2010 05 vyAkhyAna. 12 // 30 // Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CARRBE saMvaraphalaM tapobalamatha tapaso nirjarA phalaM dRSTam / tasmAt kriyAnivRttiH kriyAnivRtterayogitvam // 5 // yoganirodhAbhavasaMtatikSyaH saMtatikSayAnmotaH / tasmAtkalyANAnAM sarveSAM jAjanaM vinayaH // 3 // itthaM vainayikI zikSA dattApi tasmin pratyuta kSeSAya saMjajJe / gurunirupekssitH| sa krudhyastAlapuTaM viSaM prAsukajase tanmUtaye'kSipat / svayaM ca jayAt palAyiSTa / kvApyaraeyAntare nizi supto davAgninA jvalitaH raunadhyAnena vipadyAntima narakaM yayau / sAdhavastu tatparijogADAsanadevyA nivAritAH / tato narakAccyutvA matsyAdiSUtpadya jUrijavajramaNaM kRtvA kiJcitkarmavAghavAt ditipasya saMprati nandano'jani / RSighAtakukarmata zmA purdazAmAptavAn / maktavRttAntaM tvanmukhAnizamya sa nIrug laavii"| 6] iti sUrivaco'GgIkRtya maMtrimukhyaistaM pratyuktaM, tena sa caitanyaM je / jUpacUrjAtajAtismRtiH sUriM nantumagamat / muni praNamya pUrvakarmakSyA maMtriyutanRpajUdardIhAM gurusannidhau jagrAha / yazomatyapi svaturvRttAntamadhigamya kSaNikamUrnAnte dANa-12 vinazvarasukhanirapekSatayA pitarAvApRSThaya pravabAja / anye camUjanAstajAnakAya taccaritaM jguH| | zrayo juvanasAdhustIrthezAdInAM dazAnAmapi aharnizaM vaiyAvRttyamakArSIt / guravo'pi taM zazaMsuH / sa munisaptatimitAn pUrvakhadAna vratamapAlayat / zrazItipUrvaladaM soyurAtmanaHprapUrya paryante pAdapopagamanaM vyadhAt / tataH kevalajJAnamAsAdyAnantAnandasAmrAjyaprAyaM paramaM padaM praap| Jain Education Intern 2010_05 For Private & Personal use only Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tija vyAkhyAna. EMALEGALA juvanatilakasAdhorevametaccaritraM, zravaNayugalapAlIkuMmalatvaM praNIya / tanuta vinayasevAmaIdAdiSvajatre, zrayati laghu zivazrIraMkapAlI yathA vaH // 1 // ityupadezaprAsAde prathamastaMje pAdazaM vyAkhyAnam // 15 // ||ath trayodazaM vyAkhyAnam // 13 // atha vinayaM stautiprApnoti vinayAjjJAnaM jJAnAdarzanasaMjavaH / tatazcaraNasaMpattizcAnte mokSasukhaM laneta (jajet ) // 1 // | subodhaH / tatra zrutajJAnArthinA viziSya gurvAdivinaye pravartitavyaM / vinayapUrvakaM gRhItaM zrutaM sadyaH samyak phalapradaM hai| navati / na tvanyathA / atra jJAtamidam mAtaMgasUnorvaraviSTarasthAdvidyA gRhItA phalati sma zIghram / zrIzreNikasyeha yathA tathA syAtsaprazrayaM zAstramadhItamRdhye // 1 // rAjagRhanagare zreNikanRpo'nyadA zrIvIramukhato jJAtasatItvanirNayAdiguNatuSTazcelaNAdevImAcaSTa-'tvadarthe'nyarAzIcyaH / kIdRzaM viziSTaM prAsAdaM saMpAdayAmi ?' / tayoktaM-'ekastaMnaprAsAdaM kAraya' / rAjJAjayakumAra AdiSTaH / tena vardhakA Jain Education Interna 1 0_05 For Private & Personal use only Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ VERSEASE AjJaptAH / te tadyogyaviziSTakASThArthamaTavyAM namanto mahAskandhamekaM mahAdrumaM dRSTvA hRSTAzcintayAcakrire-'nUnamayaM sadaiva-18 tastaruH / tanjede mAsmatsvAmino vighno jUt' iti tadadhiSThAyakArAdhanArthamupoSya taddine gandhadhUpamAjhyAdiniradhivAsya svasthAne gatAH / taghAsI devaH svasthAnabhraMzajIrurajayametyetyanANIt-"ahaM sarvartukapuSpaphalAjutamamitaM nandanopamAnaM paritaH prAkAraparivRtamekastaMjaukaH kariSyAmi, mannavanoparisthastarurayaM na ledyaH" / ajayena tathA pratipanne vyantaro'pyaci-14 tyazaktiH sadya eva yathoktaM taM vidadhe / tatastatra nRpAdiSTA celaNA padmAdapadma padmeva sadA khIlAyate sm| anyadA tatraiva zvapAkapreyasI gurviNI svanatubhUtaphalAsvAdadohadamavAdIt / 'akAlazcAyamAmrANAM, sarvatakavane tAni | santi, paraM kenApyupAyenApyante' iti dhyAtvA zvapAko vAdahiH sthita evAvanAminyA vidyayA zAkhAmAkRSya cUtAnyupAdade nizi, unnAminyA ca vidyayA shaakhaamunnmyaaNckaar| evaM kRtvA panyA dohadaM puuryaamaas| zradhArahakainaphalaM sahakAraM vIkSya rAjhe jnyaapitN| rAjJA cAjayAya jaNitaM-"yasyedRzI zaktirasti, so'ntaHpure'pi viplavaM kuryAt / atastaM sakSAhAntaH sphuTIkuru / no cettava cauravaImaH" / ajayastati pratipadya pratidinaM purAntamagnizyekatra bahudyUtakArakapAradAPArikataskaramAMsalundhakajanaiH kArite saMgItake gatvA naTAgamaM yAvatteSAM purastAdekA kathAM kathayati / tadyathA| vasantapure niHsvajIrNazreSThisutA bRhatI kumArI / sA varArtha kAmadevamapUjayat / puSpAeyekadA corayantyArAmikeNa dhRtA / tadrUpakkubdhena prArthitA pAha-"kumAryasmyaspRzyA / yataHaspRzyA gotrajA varSAdhikA prabajitA tathA / nASThau gamyAH kumArI ca mitrarAjagurustriyaH // 1 // " Jain Education Inter 2 010_05 For Private & Personal use only Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ BURAXACA 'tapaDhayA tvayA matpArzva zrAgamya iti tanokte sA tatheti svIkRtya gRhe praaptaa| kramAdhyUDhA prathame'hani rahasi svAMta. pratijJAM svapateravAdIt / 'aho satyasandheya' iti patyA'numatA maNimauktikasvarNAjaraNA vezmato brajantI sA caurai| rughA / tAn svapratijJAM jagau / tato 'he nAtarastato nivRttAhaM navadajihitaM vidhAsyAmi' ityuktvA tairmuktA puro yAntI / 4sA kutkSAmarakSasA rakSA / sannAva ukte tathaiva muktA mAlikamupetA 'ahamAgatAsmi' iti tamArAmikamAha / 'aho satya sandheya' iti dhyAtvA svajaginIvat vastrAdibhiH saMmAnya tena visRSTA / tathaiva rAkSasAya taM vyatikaraM jagau / 'mAlikA-3 dapi mandasattvo'haM ?' iti matvA mAlikavaprakSasA muktA / tatpazyatAM tatraiva tasthuSAM caurANAM mAlikarAhasavRttAntaM vakti sma / 'aho tAnyAmapi vayamadhamAH?' iti vicArya tairapi saMmAnya muktA |saa svapatesteSAM jJAtaM nivedya sukhamanvajavat / iti kathAM kathayitvAnayo janAn papraca-'he janA eSu catuSu puSkarakArakaH kaH ?' / 'navoDhA svapalyapi yenAnyapuru-131 kRte prahitA sa tatpatiH puSkarakArakaH' iti tadIrSyAluniH proce / dudhAturai rAkSaso varNitaH / jAraikhikaH prshNsitH| itaH phalacaureNa caurAH sNstutaaH| sa tadaivAjayena dhRtvA pRSTaH sanAva proce| rAjJA ruSTena vadhAdeze datte'nayenoktaM-"eta-12 tasmAdidyAcyamapUrva gRhyatAM, tadanu yathArha kAryam / yataH "bAlAdapi hitaM grAhyamamadhyAdapi kAJcanam / nIcAMdapyuttamA vidyA strIratnaM puSkulAdapi // 1 // " 5 tataH siMhAsanastha eva mAtaGgaM purata upavezyonnAminyavanAminIvidyAdhyaM ptthitumaarele| paraM bahuvAraM pAve'pi yadA hRdi / kathamapi na tiSThati tadA kruzo dhAtrIdhavaH kiM re mayyapi kUTaM kuruSe ?' iti tamatarjayat / tadAnImanayo'nyadhAt-'deva ARUS Jain Education Inter 2 010_05 For Private & Personal use only Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IPenaM siMhAsane upavezya svayamaJjaliM badhdhvA bhuvi niviza' / nRpo'pi tathA cakre / tataste sapadi hadi khikhite iva sthite| vidyAgurutvena maitriNA zvapAko mocitH| ato vinaya eva sarvatra phldH| tasmAdhinayapUrvakaM zrutAdhyayanAdi vidheyam / iti| // ityupadezaprAsAde prazramastaMne trayodazaM vyAkhyAnam // 13 // ORMAHARASADSONG // zratha caturdazaM vyAkhyAnam // 14 // athAnvayato vinayasvarUpaM procya vyatirekato vyAkhyAyateprakRtyA purvinItAtmA gurUkte pratikUladhIH / saMsArasAgare mano vineyaH kUlavAsakaH // 1 // tii ekasyAcAryasya purvinItaH ziSyaH / tamAcAryastADayati / zikSito'pi ruSyati / anyadA sUrayastena sahojayantanage tIrtha nantuM jagmuH / tatra yAtrikastrIvarge caJcalalocanaM kuziSyaM dRSTvA vArayAmAsuH / so'pi krudhaH / tato'varohatAM teSAM | cUraNAya gaMDazailaM mumoca / sa (gaMDazaikhaH) gurucaraNayormadhyena nirgataH / zrAcAryeNa zApo dattaH-'purAtman ! strIto PI vinaMdayasi' iti / tena cintitam-'striyo na syustatra sthAsyAmi / gururmithyAvAdI navatu' / iti kRtvA nadIkUla zrAtA-3 PApanAM kurute / tatastasandhyA sA kUlaMkaSAnyatra vyUDhA / tena tasya kUlavAkhaka iti nAma kRtaM khokaiH|| | itazca devArpitadivyadegmasASTAdazacakrahAravAsoniH sahitaH secanakadhipaH zrIzreNikena halavihasayordattaH / koNiko 2 ___JainEducation intenslati20 For Private & Personal use only Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ staMja. 1 // 33 // | ruSTaH / tena svapitA prapaJcena kASThapaJjare nyastaH / krameNa nRpe paralokaM gate koziko'zoko navAM caMpApuroM nivezya kAlAdidazaghrAtRyutastatra sthitaH / zranyadA padmAvatI rAjJI nityAgrahAnnRpo hArAdituryakaM tAnyAmayAcata / buddhimantau tAvazujAyeti matvA svasAraM sarvamAdAya svamAtAmahaceTaka mahArAjapArzve nizi jagmatuH / kozikena dUtena tau yAcitau / rAjAha - 'dauhitrau zaraNAyAtau kathamarpayAmi ?' / dUtavAkyazravaNopravaroSaH kozikaH sujatraya koTIyuto nijabalatulyakAlAdidazakumArayutazca ceTakaM pratyacAlIt / ceTako'pyaSTAdazabhUpAlavRto'nvacalat / mizro yuddhaM jAtaM / prathamayuddhe ceTakena surArpitazareNa kAlaH kAla nilayamanAyi / tata ujjAvapi virematuH / evaM daza nirdinairdazaniH zarairdazApi koNikabAndhavA nihatAH / niyamatvAdekameva vANaM pratyahaM yuddhe muJcati vizAlAdhipaH / tato bandhuzokAMbudhimanako zikena taM durjayaM matvA'STamatapasA saudharmendracamarendrArAdhanaM kRtaM / tatrAgatya tAjyAmANi - 'AvayoH saMyataH sAdharmiko'styatastavAvAM deharakSAM kariSyAvaH' / tadanu camareNa mahAzilA kaMTakaM raNamaparaM ca rathamuzalAkhyaM dattaM / prathamayuddhe karkaro'pi nikSiptaH zilAyate, kaMTakazca zastrAyate tadA caturazItilakavIrANAM vadho jAtaH dvitIyadine SaNavatizatasahasrANAM ca / tribhirapi ceTakanRpeNa samaM samaraM cakruH / tato vihastazTako nAgarathipautraM zrAddhadharmakarmaTha SaSTha tanojinaM vikramiNaM varuNaM senApatiM prAha - 'he sunaTa ! tvamAjau sajIva' / svAmivacaH pramANamiti procya sa tadbalena saha samaraM cakAra / javitavyatayA tatsenAnyA patatriNA prathamaM tavacasA sa varuNo marmaNi vidhaH / tadanu vitrikramaM svarathaM samAkramya varuNo'pi taM hatvA mahAhavAnnira1 mahAzilA, kaMTakaH, rathamuzalaM ceti trayaM. 2 trastaH 3 koNikavacasA. Jain Education Interna 2010-05 vyAkhyAna. 14 // 33 // Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education Inter gAt / tato darbhasaMstAra ke niSadyAlocitapratikrAntaH samAdhinA mRtvAruNAjavimAne catuSpasyAyuSkaH suro'jani, videhe mokSameSyati / vizeSeNAyaM vRttAntaH pazcamAMgato jJeyaH / tatazceTakamukto bANaH koNikAgre zakreNa vajrakRtakavace zrAsphAsya juvyapatat / satyapratijJaH punarnAmucat dvitIyaM bAeM / dvitIye'pi dine bANo mudhA'bhUt / tatazceTako vizAlAyAmavizat / tato havivau rAtrau secanakArUDhau tadvalaM nihatya | satvaraM pratyAgacchataH / svabalaM tAbhyAM bahu hanyamAnaM vIkSya tena svasainyasya paritaH khAdirAMgArapUrNA khAtikA rahaH kAritA / tatastau dAvapi sindhurAdhirUDhau taDupakaMThaM samIyatuH / sa karI vijagatazvannAM jvalatkhAtikAM dRSTvA maitau vinazatAmiti / matvA puraH padamapi nAdhatta / tAcyA maMkuzenAhatya karI jASitaH - re purAtman ! saMprati pratikUlatAM dhatse tannAI' / taghA - kyAnantaraM tau nijakuMjAtAryAtmAnaM khAtikAyAmapAtayat / tattApena gajo vipede / prathame svarge gatazca / hastinaM mRtaM vIkSya viau tau cintayataH sma - " aho ! pazuto'pyAvAmadhanyau, yayorIdRzI matiH kiM cAnekapApAt kathaM budiSyAvaH" / iti saMvegaparau zAsanadevyA vIrapArzve muktau saMyamaM jagRhatuH / tapastaptvA sarvArtha siddhau jagmatuH / 1 tataH koNiko manasImAM sandhAM vyadhAt - 'yadi vizAlAM kharakalitazarairna khanAmi, tadAgnau vizAmi / iti kRtapratijJo'pi purImAdAtumakSamo viSasAda / tAvasurvAjJAkhopAdruSTA devI vyomasthA rAjAnaM prAha"samaNe jaha kUlavAla e mAga hiyA gaNiaM ga missae / rAyA ya asogacaMdae vesAlaM nagarI ga hissa e 1" aat mAgadhikAM vezyAmAkArya rAjJA proktaM / tayA ca pratipannaM / pazcAtsA kapaTazrAvikA jutvA vane se praNamya jaNa 2010 05 Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ staMja. // 34 // ti-"sthAne sthAne caityAni sAdhUMzca vanditvA nojanaM kurve / yUyamatra zrutAstato vandanArthamAgatA / anugrahaM kuru / prAsu-vyAkhyAna. kameSaNIyaM naktaM gRhANa" / iti laNitvA modakA nepAlagoTakacUrNamizrA dattAH / tato'tisAro jAtaH / tatastayA khadhvI-18 14 niranyAniH saha tasya vaiyAvRttyaM tathA kRtaM, yathA vazIsyAt / pazcAttayA sa koNikAnte nItaH / rAjA tamAha-'tathA kuru, yathA purI gRhyate' / 'rAjan pramANa' ityuktvA sa purImadhye gataH / sarvatra cUman munisuvratasvAmistUpaM dRSTvA'cintayat-"asya pratnAvena paravariya purI na jajyate / tadamuSya naMge upAyaM vidadhAmi" / tato nAgarastaM muni vIkSya 5| | pRSTaM-'kadA nagararodho'pagamiSyati / tenoktaM-'yadainaM stUpaM yUyamapAtayiSyata tadA' / taistathA kRtN| stUpaM najyamAnamAlokya sa pApaH pratyayotpAdanAya gatvA vikrozIparataH parabalamAnAyayat / tatpratyayAnusArAdAkUrmazilaM yAvat pAtitam / evaM pAdazavarSAnte lokairgopurANyudUghATitAni / tataH sahasAgatya koNikastAmananak / nivRtto raNaH yadasyAmavasarpiNyAM 18 prAgapIdRzo nAsIt / yatastasminnAhave sarvAgreNa vipannA ekA koTIrazItilahAH sunnaTAnAM / tatra daza sahasrAeyekasyA | matsikAyAH kudAvavAtaran / eko devaloke / ekaH sukule / zeSAstu tiryagnarakagatau / tatazceTakanRpaH purIto nirgastenA-2 jApyata-'noH pUjya mAtAmaha ! brUhi, kamAdezaM karomyahaM ? / sa prAha-dauhitra ! kSaNamekaM vilambasva, vApyA jale 8 snAnaM kRtvA samemi' / tena pratipanne ceTako gale'yaHputtalikA badhdhvA samAdhiparo yAvaghApyantare nyapatat, taavrnne-10|||3|| beNa patana karasaMpuTAcyAM vidhRtya svanuvanamAninye / tatra vihitAnazanaH sahasrArakahape zakratuTyo jAtaH / dauhitrastasya sujyeSThAsUnuH satyakikhecaraH / ninAya nIlavantAmo samayaM nagarIjanam // 1 // ASSOCIAIS Jain Education Internation 05 For Private & Personal use only www.sainelibrary.org Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 tataH koNiko'pi svamatijJAmApUrya caMpAyAM prAvizat / kUlavAlako'pi devagurvAzAtanAparo mAgadhikAsaMgonavapApe nA nekapurgatinAga naviSyati / iti navikamanuSyAH kUlavAlasya sAdhozcaritamatiphurantaM samyagAkaye tUrNam / viSamaviSasamAnAzAtanAM sadgurUNAM, na kuruta yadi vAJchA vidyate nivRtau vH|| (tyajata manasi vAJchA vidyate nivRtervH)||1|| // ityupadezaprAsAde prathamastaMne caturdazaM vyAkhyAnam // 14 // // atha paJcadazaM vyAkhyAnam // 15 // vinayakathanAnantaramatha caturtha trizuvidhAramucyate-- manovAkAyasaMzubhiH samyaktvazodhanI navet / tatrAdau manasaH zuddhiH satyaM jinamataM muNet // 1 // 2 PI jinamatamahatpraNIta sakasajAvAvi vakaM pAdazAMgIrUpaM zAstramaliketaraM / anyatsarva khaukikaM paratIrthikazAsanamasAraM | muNet / tasya manaHzudhirityarthaH / atrArthe jayasenAyAH prabandho'nidhIyate nAyinyAM saMgrAmazaro nRpo'sta / tatra vRssshresstthii| tasya kalatraM jayasenA samyaktvaguNaviziSTA patyanugAujavat / Jain Education Internal2 010_05 Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ staMja. XARXES hai paraM vandhyatvadoSAnvitA / sA svAminaM pratyekadA prAha-"svAmin santAnArtha vivAhaM kuru / putraM vinA nau kulaM na zojate / yamuktam "yatra no svajanasaMgatiruccairyatra no laghulaghUni shishuuni| yatra nAsti guNagauravacintA, hanta tAnyapi gRhANyagRhANi // 1 // " | zreSThinA jaNitaM-"jo na ! tvayoktaM satyaM, paraM viSayAdisukhanirapehaM maccittaM vartate / tayoktaM-'svAmina ! santAnArtha na iSTamidaM / tataH zreSThI maunaM kRtvA sthitaH / tayA kasyacidinyasya kanyAM guNasundarI yAcayitvA pariNAyitaH / tataH zanairjayasenA sapatyAM sarva gRhajAramAropya svayaM dhamojimukhI jaataa| krameNa guNasundayoH putro'jUta / ekadA bandhuzriyayA nijAM sutAM pratyuktaM-'noH putri! tava sukhamasti ?' guNasundA proktaM-"he mAtaH ! sapatyupari mAM datvA kiM saukhyaM pRSThasi ? prathama muMmanaM kRtvA pazcAnnadAtraM pRcasi, jalaM pItvA gRhaM ca / mameSanmAtramapi saukhyaM nAsti / mama priyo'pi sapalyA rakto'sti" / bandhuzriyokta-"he vatse ! rAgeNa kalayA ca tayA yadi vRyo'sau vAhyate tadA'parasya | kiM / yamuktamvAyunA yatra nIyante kuJjarAH SaSTihAyanAH / gAvastatra na gaNyante mazakeSu ca kA kathA // 1 // tathApi he putri ! tvaM svasthA java / tvatsapatnI vinAzopAyaM kariSye / tvaM jatuhe braja" / tata ekadA nikSArthamAgataM rujamUrtimiva sAtizayaM kApAlikaM dRSTvA svakAryakaraNAyAnekarasayutAnnaM dattaM tasmai / yataH REA4%AC-% *999 // 35 / / Jain Education Internal 1010 05 Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAryArthI jajate loko na kazcit kasyacit priyH| vatsaH kSIradayaM dRSTvA parityajati mAtaram // 1 // I so'pi nityaM jidArthameti / sA navanavAM nidAM dadAti / ekadA pratyupakArAya tAmAha-'he mAtaryattava kArya syAtta-11 kathaya, yAhaM karomi / tayA sagajadakaMvaM putrIHkhaM kathitaM / tabRtvAha yogI-"he mAtarjayasenAM maMtreNa hatvA mannaginI sukhinI na karomi tadAgniM pravizAmi" / iti sandhAM kRtvA svasthAne gtH| tatazcaturdazyAM pretavane ekaM mRtakamA-16 nIya pUjayitvA vaitAlIvidyAjApena tena taba vetAlI pratyakSIkRtA / sA taM pratyAha-'he yogin ! yatkArya tatsamA. diza' / tenoktaM-'he mahAvidye ! jayasenAM mAraya' / tatheti svIkRtya tatsamIpe samAgatya yAvavilokayati tAvattAM samya1 ktvasthiracittAM kAyotsargasthAM dRSTvA sA vetAlI dharmamahimnA vigatAmarSA tAM pradakSiNIkRtya vyAghuTya vane gatA / tAM vika rAlAM dRSTvA yogI jayena palAyitaH / tenAnyedyuH punarvitIyavAraM preritApi tasyAM virUpaM kartumakSamA'TTAhAsa muktvA gtaa| evaM vAratrayamajUt / caturthavelAyAM nijAvasAnajayena yoginoktaM-'no devi ! yormadhye yA puSTA tAM zIghra 12 mAraya' / tato devagurujaktAM jayasenAM vimucya kAyacintArthamusmitAM tAM pramAdinI guNasundarI khaGgena vinAzya sAdhakA yA sA svasthAne gtaa| tato jayasenA kAyotsarga samApya bahirAgatA tAM sapatnI tathAjUtAM vIkSya cintayati sma ho pUrvakarmato me eSa kalaMkaH samAyAtaH / evaM vicintyopapravakSyArtha punaH smaraNaM ckaar| itaH pratyUSe rajanyAM kiM vRttamiti gaveSaNAryamutsukA bandhuzrI putrIgRhe samAgatA / putrI kAkhakRtAM dRSTvA pUtkAraM kRtvA nRpaM pratyAha-'he rAjan / mama sutA jayasenayA sapatnIti matsareNa hatA / tato rAkA ruSTenAkAritA / pRSTA satI yAvanna vadati tAvaThAsanadecyA SECREGACCANSA- 46 Jain Education Internet 1010_05 For Private & Personal use only Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ preryamANo yogI nagaramadhye vadana rAjasaMsadi sahasA svakIyaM rauSarUpaM prakaTIkRtya prAha-niSkalaMkAM muktvA samatsarA vyAkhyAna. guNasundarI mayA nihatA 'ityuktvA sarva svarUpaM proktam / devatayA sA puSpAdibhiH pUjitA / bandhuzrInagarAnirghATitA / | 18| tato rAjJA jayasenAM pratyuktaM-'noH sAdhvi! vada,jagatsu ko dharmaH zreSThaH?' sA prAha-"jainAdRte sarve'pyekAntinaH syAghAda-18 rAdhAntAjJA na nyAyyAH, bahudoSadUSitatvAt" / iti zrutvA punarnRpaH pAca-'he zIlasugandhe ! gaMgAprayAgAditIrtheSu madhye hai| kiM tIrtha tArakaM ?' sA prAha-'he nRpa ! aSTaSaSTitIrthAni loke santi, tAni na svAtmadharmasamarthakAni / tIrtha tvekaH / sivAcala eva / yatra girau kArtika zuklapUrNimAdine vizvAsikhilau dazakoTimunibhiH saha muktiM gatau / phAgunazukla-31 6 dazamIdine namivinamyAkhyau vikoTimunibhiH saha sidhau| phAgunazuklASTamIdine zrIyugAdidevaH navanavatipUrvavArAn / hai yAvadatra smaagaat|shriishaantijinenaatr cAturmAsakaM kRtaM / tadA saptadazakoTinarA muniliMgena tathA gRhiliMgena sinaaH| tathA / ca ditIyajinahastadIkSitasAdhavaH paJcanavatisahasramitA atra varSAkAle sthitaaH| teSu madhye kArtikazuklapUrNimAdine dazasahasramitAH kevalaM prApya siddhAH AzvinazuklarAkAyAM paJca pAemavA viMzatikoTinatibhiH saha sidhAH / phAgunazuklatrayodazIdine zAmbapradyumnakumArau sArdhatrikoTimuninniH saha sidhau // zrIkAkhasa(kAlika)muniH sahasrasaMyamibhiH saha siddhaH / zrIsujanamuniH saptazatayatitiH saha sidhH| zrIrAmacandraH paJcakoTinjiH saha, zrIrAmantrAtA jaratastrikoTiniH saha, vasudevasya pAsaptatisahasrastrImadhye paJcatriMzatsahasrastriyaH sijhagirI muktiM gtaaH| saptatriMzatsahasrastriyo'nyatra sijhiM praapuH| AAAAAKANSACX SIIRRESIASISEX ___JainEducation interna-L 1005 Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devakIrohiNyau tu aAgAmikAle jinatvaM prApsyataH / sukozakharSiAghIkRtopasargeNa paMgulagirau siddhaH / ityAdyanantasAdhavo'tra siddhAH setsyanti ca / tathA zrIcaitrapUrNimAdine'tra girau zrIpurIkagaNanRt paJcakoTimunibhiH saha simaH / zrato he nRpa ! samastatIrthayAtrAphalaM sakRt zatruJjayatI| dRSTe syAt " / iti zrutvA nRpAdayaH sarve'pi zrIjinazAsanadharma zrIsighAcalaM tIrtha ca svIcakruH / tato rAjJA sA samahaM gRhe preSitA / krameNa pravrajyAM saMgRhya sA vrnnniiypdmvaap| syAhAdarAkAnta vicAracetAH, kudrshnaashNsnmuktraagaa| jayAdisenA manasaH prazastyA, krameNa sAnantasukhaM samApa // 1 // // ityupadezaprAsAdagranthasya vRttau prathamastaMne paJcadazaM vyAkhyAnam // 1 // ||iti prathamaH stNjH||1 - A3-% AC%EX kakakakakAU5 u. prA. JainEducation Internatidio10_05 For Private & Personal use only Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIupadezaprAsAde prathamaH staMbhaH samAptaH 2010_05 For Private & Personal use only Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // atha dvitIyaH stNjH|| // manaHzuchireva varyate // manaHzuchimavitrANA ye tapasyanti muktaye / hitvA nAvaM jujAcyAM te titIrpanti mahArNavam // 1 // matadavazyaM manaHzuddhiH kartavyA sijhimicchtaa| vahvAraMne'pi zuddhena manasA modamApnute // 5 // | spaSTau / atrArtha AnandazramaNopAsakaprabandho zeyaH / sa cAyam-rAjagRha zrAnandanAmA kauTumbiko guNazIkhacaitye'nyadA samavasRtaM jinaM zrutvA svajanaH saha patnayAM gavan kevalinaM natvAnakAntavyavasthApikA vANIM zrutvA prabuddhaH samyaktvapUrvakaM dazamayamaM jagrAha / tatra prathamaM vividhatrividhena sthUlaprANAtipAtAdipaJcANuvratAni gRhItAni / caturthavrate hai svadArAMvinA viratiM prapannavAn / paJcame svecaatrvymaanmsRjt| catasraH svarNakoTayo nidhau rakSaNArthe / catasrazca vyAjArthe / cata nazca vaannijye| tadadhikasya niymH| tathA dazasahasrardhenunirekaM gokulam / evaMvidhAni catvAri gokulAni, sahasrANi zakaTAmAna, kRSikRta halAni paJca zatAni, catvAri vaahnaani|tddhiksy viratiM cakAra diguvratavarNanaM vratAdhikAre krissyte|| 1matrate'nantakAyAjadayapaJcadazakarmAdAnaviratiM jgraah| tathA yaSTimadhukasya dantadhAvanaM c| tailaM sahasrazatapAkAcyAM nAnyattasaM | mrdne| godhUmakRSTapiSTAnyat piSTaM nodhartane c| uSNodakasyASTau mRtkalazAna snAne / UrdhvAdhaHparidhAne paTTakUsadhyaM c| vikhepane candanAgurukarpUrakuGkumAdinyo nAnyat / puSpeSu puemarIke mAkhatIna ca / jUSaNe nAmAGgulIyakaM karNAjaraNe ca / tayA | JainEducation International 2010_05 For Private & Personal use only Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ staMja. 16 dhUpe'guruturuSkau / peye AhAraprakAre kASThapeyAkhyamujAdiyuto yahA ghRtatalitataM'khAstannibandhAt jAtapeyam / pakvAnne vyAkhyAnaghRtapUrANi khaemakhAdyAni ca / zrodaneSu kamalazAliniSpannaH / vidaleSu mujA mASAH kRSNacaNakAkArA mama santu / ghRteSu || zaradbhUtaM goghRtameva / zAkeSu cUcUsauvastikamaMDUkikAzca / madhureSu paTyaMko me'stu / zranneSu (tImaneSu) vaTakAni, phaleSu ca hai dIrAmalakaM, jlessvaakaashodkmevaastu| mukhavAsakRte jAtiphalalaviMgelAkakolakarpUralakSaNaiH paJcaniH saMskRtaM tAMbUlaM mmaastu| etadvataM jinasamIpe'GgIkRtam / evamantimavrataM yAvat svIcakAra / vratasvarUpamagre vakSyate / tatastattvajJaH svajavane samAga |zivAnandAM prAha-"mayA paramArhatadharmaH prpnnH| tvamapi jinAnte samyagdharmamaGgIkuru" / zrutveti sakhI nirvRtA tatra gatvA pratuM natvA jinoditadharma sA praapt| tato dezacAritraparayostayozcaturdaza varSANi vytiiyuH| so'nyadonniko nizIthe dharmacintAM kartuM pracakrame-"aho mamAyuSkaM rAgagheSeNAtigatam / yataHlokaH pRcchati me vAtAM zarIre kuzalaM tava / kutaH kuzalamasmAkamAyuryAti dine dine // 1 // | tasmAtpramAdamutsRjyopAsakapratimA aGgIkRtya jinAsaktyA pAsa yAmi" / tataH pranAte nijajJAtikulaM vasanAzanAdinA saMtoSya jyeSThaputre gRhajAramAropya svayaM prati mAvahanamakarot / tatra prathamaM SaDbhirAkArairujjhitaH sastazaGkAdyaticAraH samyaktvapratimA mAsaM yAvadAcarat / tataH 'pUrva kriyAyukta' iti sarvatra yojyam / bAdazavratapAkhanaM mAsaghayaM yaavtttaan| // 30 // tato mAsatrayaM sAmAyikapratimAyAM so'sthAt / tatazcaturo mAsAMzcatuSpA pauSadhamapAlayat / tataH pauSadhenaiva nizAyAM caturyAmyAM mAsapaJcakaM kAyotsarga kRtavAn / tataH pUrva kriyAparaH SaSThyAM paemAsaM yAvadbrahmacaryapAlanamakarot / saptamyAM 9A%ARSASARA% CMORE A5 in Education Internal 10.05 Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * sacittavarjanaM cakAra / aSTamyAM tvaSTa mAsAn svayamAraMjamatyajat / tato navamyAM ghRtakapreSyAramnavarjanaM navamAsAn yAva dakarAMt / dazamyAM tu svArthaniSpannaM na bujuje / ekAdazamIsvarUpaM caitat-gAthAkhuramuMDo soeNa vA rayaharaNaM uggahaM ca ghettUNaM / samaparva vihara dhammaM kAraNa phAsaMto // 1 // evamekAdaza mAsAn yAvat kuryAt / evamekAdazApyetAH pratimAH kurvan sa paJcamAsAH paJcavahirantaH kRzo-18 'navat / tato urbalatvaM jJAtvA catuHzaraNapUrvakamanazanamAdAya tasthau / tAvattasya manaHzuddhyAvadhijJAna mutpede / tadA tatra hai samavastaM jinaM natvApRbdha gautamo likSArthamAjagAma vANijyagrAme / tatraiSaNIyamAhAramAdAya pratyAgaThana bahujanata zrAnandodantaM zrutvA taM sukhaM praznayituM prAptaH tatraiva, so'pi tatra prApta svAmipadayugmaM praNamya taM pRSTavAn-"jagavan ! zrAva-18 kasyApi avadhijJAnaM javati / gautamaH prAha-"suzrAdhe navati" / iti zrutvA so'vadat---"prajo ! me jJAnamasti, yenovaM saudharma, adhaH kholukaM ca tiryag khavaNAMjodhau diktraye paJcapaJcazatayojanAni yAvat, uttarasyAM dupahimAcalaM maryAdIkRtya vastUni pazyAmi" / ityukte gautamaH pAha-"naitAdRzaM gRhamedhinAM saMjavet , tato mithyA'SkRtaM kuru"| | "jagavan ! zravIkokke mithyAmuSkRtaM syAt, tato yuSmAbhireva tadAkhyeyam" / sa zaGkitastatra gatvA tIrthezaM paprancha / tadA vijunApi tathaivoktam / tatvRtvA tatrAgatya mithyAmuSkRtaM dattam / athAnandaH paJcanamaskiyAM smaran saudharmakaTape'rupAnavimAne catuSpajhyAyudevo'javat / tatazyutvA mahAvidehe mokSapurI prApsyati / vizeSeNAyaM prabandha upAsakasUtrata zrAnandasundaratazca jnyeyH| Jain Education Internatio For Private & Personal use only www. a libraryong Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna. // 3 // evamAnandacaritaM nishmyaanndmeraaH| zrAvakA manasaH zudhye pratyahaM santu sAdarAH // 1 // // ityAnandasyodantaH poddshH|| // ityupadezaprAsAde vitIyasto pomazaM vyAkhyAnam // 16 // // atha dvitIyaM vacanazujhisvarUpaM kathayati // jIvAjIvAditattvAnAM prarUpakaM sadAgamam / viparItaM vadennAtha sA zudhirmadhyagA javet // 1 // spaSTam / athemAM stautisadAnena gRhAraMno vivekena guNavataH / darzanaM mokSasaukhyAjhaM vacaHzudhdhyaiva sakSyate // 1 // atrArtha kAlikasUriprabandhaH saMpradAyAgatazcAyam saMkaTe'pi na mahAnmRSA vadehattamAtusasukAlikAryavat / caMdanaH suranirazmagharSaNe'pIkura taraso'pi pIlane // 1 // II turamaNyAM puri kAliko jUdevo babhUva / tasya nAhvA sahodarA / tasya svasrIyo datta iti nAmA'nUt / kAlikaH kramAnurUpAnte dharmopadezamAkarya vairAgyAtsaMyama jagrAha / taM zAstAraM vinA datto'tyantaM nirargalo'nUt / sa saptavyasana Jain Education Intematto _05 For Private & Personal use only Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ACCURACANCHAR paraH krameNa sevako jitazatrunRpasya jAtaH / sevayA prasannIkRtanRpastasmai pradhAnapadaM dadau / kramAtsarvarAjavarga vazIkRtya rAjyA bhUpaM nirvAsya svayaM rAjyAdhipo jAtaH / niHzaMkaH paralokAdajIrurAzravakarmasu avyavyayaM vydhaat| 8] itazca bahuzruto jUtvA kAlikakumAreNa gurutaH sUripadaM prAptam / sa datto yAgaM kArayan jUrijIvAn hanti / yAge / hanyamAnAn pazUna vIdaya rAjA jaharSa / anyadA kAlikAcAryastatrAgAt / tataH sa mAturuparodhena puSTadhIrvandituM guru se jagAma / mAtulaM sUri praNamya datto'gre niSasAda / datto guruM pratyuvAca-"jo mAtula ! brUhi, yajJaphalaM kiM bhavet ?' iti / pRSTe gurujanturadAdharmamavocat / sa prAha-"prano! nAhaM dharma pRlAmi, kiM tu phlm"| iti punaH punaH pRSTo gururjagau"datta ! kiM tvaM na vetsi ? yajJaphalaM mahAnaraka eva / tava ca zvajragatinaviSyati / yataHasthina vasati ruSazca mAMse cAsti janArdanaH / zukre vasati brahmA ca tasmAnmAMsa na jadayet // 1 // tilasarSapamAtraM tu mAMsaM yo jadayennaraH / sa naro narakaM gacchet yaavccndrdivaakrau|||| BI jo rAjan dinAdasmAtsaptame'hni kuMnIpAkena tvaM narakameSyasi kA pratyayo'tra tenokte sUrirAha mukhe tava / daNe mRtyukSaNAtpUrve nRpurISaM pravedayati // 1 // HT "no mAtula ! tava kA gatiH ?" gururAcaSTa-"ahaM svarga yAsyAmi" / iti zrutvA tamasinA jighAMsannacintayat / "yadyahaM saptadinenyaH parato jIviSyAmi, tadainaM hnissyaami"| tato dattaH sUriM yAmikayantritaM kRtvA saudhamAvizya saMna RENCERCOACHARGACASE Jain Education Interne 2010_05 For Private & Personal use only www.jalnelibrary.org Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMja. // 4 // COM naTTakoTInirAvRtaH SaT dinAnyagamayat / ito jitazatrujUpanakkairjanairnRpo rAjyadAnArtha prakaTIcakre / ito rahyamANeSu rAja-vyAkhyAna. mArgeSu apasAryamANeSu azuciSu saptame dine datto rAjA dRSTasturaMgAdhirUDho'STamadinatrAntyA rAjamArga nissasAra / to 8| 17 mAkhikaH puSpapUrNakaraNDakayuto rAjamArge samAgAt / ryAdininAdaiH zrutamAtrairakasmAttasyAtyantaM malotsargacintA'jUtra mAlikasya / lokabAhusyAdanyatra gantumazaknuvan khabdhalakSyatayA tvaritaM malotsarga tatraiva kRtvA tasyoparipuSpapuJja muktvA / / mAliko'prato gtH| tadA rAjJo dattasya tasminmArge gatasturaMgamakhurotpATito viDlezo vadane'vizat / sa rAjA datta-| |stena pratyayena pazcAdyAvahAnimukhaM samAyAti, tAvanmaMtriniyuktaiH sevakaiddhA sa jitazatrave samarpitaH / tena hRSTena kumlI-1 pAkena paacitH| mRtvA narakaHkhAnAmatithitvamayaM yayau / zrAyuHkSyeNa surInyo'pyanidivajUSaNam // 1 // itthaM parairapi yathAsthitameva vAkyaM, vAcyaM mRteravagaNayya jayaM virAt / yAtIha janmani janAdhipamAnatADhyaM, syuH saMpadaH paranave surasaukhyamukhyAH // 1 // ||iti vAkzuddhyAM kaalikaacaaryprbndhH|| // ityupadezaprAsAde vitIyastaMne saptadarza vyAkhyAnam // 17 // GA4%lavakara 100 JainEducation Internation 10_05 For Private & Personal use only Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tractors // zrathASTAdazaM vyAkhyAnam // 10 // athAntyA kAyazuddhiH prakAzyate / khaDgAdinirmidyamAnaH pIDyamAno'pi bndhnaiH| jinaM vinAnyadevenyo na namettasya sA navet // 1 // | karavAlAdinirjiyamAno rajvAdinigaDAdibandhanaiH pIyamAnaH / apizabdAnmahAsaMkaTe patito'pi jinaM vinAnya| devenyaH zAkyazaMkaraskandAdisurenyo na namati, tasya samyaktvavataH prANinaH sA tRtIyA kaayshudhirmvedityrthH| KI lAvArthastu vajrakarNaprabandhena vitanyate-ayodhyAyAmidavAkuvaMzodbhavo dazaratho nAma rAjA / tena ca kaikeyI priya tamAyA varo dattastena ghAdazavArSiko vanavAsaH kArito rAmaladamaNasItAnAm / anukrameNa te paJcavaTImArgeNa prAptA ava-18 nyuddezam / tatra paripUrNapaNyA haTTAH, dhanakAJcanapUrNAni gRhANi agRhItadhAnyavRSalAdIni dRzyante, paraM ko'pi naro na dRzyate / tato rAmeNa lakSmaNaH pRSTaH-"idaM zUnyaM kathamasti?" / tenAtimahati vRhe zrAruhya caturdinu preditam / tAvatA dRSTa ekA pumAn / so'pyAgatya praNanAma / tatastaM gRhItvA'grajapAI AnItavAn / rAmeNa pRSTaH sa uvAca-"svAmin / dazapure vajrako rAjA sattvavAn / paraM mRgayAvyasanadUSitazcanna iva loke khyaatH| sa cAnyadA lubdhakasahAyo vane hai zareNa sagI mRgI mAritavAn / tadA tajoM mahyAmapatat / taM gRhagodhAbinnapulamivAta dRSTvA saMjAtakaruNa zrAtmAnaM nindati-"hA! mayA narakapApamarjitam" / evaM tyaktanaipuNyo bhUpaH paritramannekatra zikhAtakhAsInaM zAntaM dAntaM sAdhu sAvIkSya prapatimakarot / natvA ca prAha-"kimatrAraNye tvaM karoSi?" / yatinoktam-"Atmahitam" / "svAmin ! ROGRISKGRASSASA Jain Education Inte L 2010_05 For Private & Personal use only Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stana ASSACREA mamApyAtmahitaM kathaya" / tato muniruvAca-"samyagdarzanapUrvakaM hiMsAdityajanamevAtmahitam / tathA WivyAkhyAna. devo jiNiMdo gayarAgadoso, gurU vi caarittrhsskoso| jIvAztattANa ya sadahANaM, sammattamevaM jaNiyaM pahANaM // 1 // jassArihaMte muNisattamesu, muttuM na nAme siro parassa / nivANasukANanihANagaNaM, tasseva sammattamiNaM visukaM // 2 // ityAdidharmopadezena prabuddhaH samyaktvamUlaghAdazavatAni khalau / tatrApi vizeSato jinaM guruM ca vinA nAnyaM namAmItyevaM hai| niyama gRhItvA svanagare samAgataH / tato nijacitte'cintayat-"ahamavantIzasya siMharathasya sevakaH, ato'vazyaM / TU pratyahaM praNAmo vidheyaH, tadA manniyamanaGgaH syAt" ityAlocyAGguSThamunikopari zrImunisuvratabimba kAritam / tacca purataH18 kRtvA manasA jinapraNAma bAhyato nRpapraNatiM ca vidadhe / ekadA kenacit khalena rAjAnaM sarvo'pi vRttAnto vijnyptH| tato / rAjJA cintitam-"aho ! vajrakarNaH kRtaghnAdhIzo yanmadIyaM rAjyaM nunakti, mama natimapi na karoti, tadA puSTasya dNg| eva nyAgyaH" / ityavadhArya saMgrAmAya jerImadApayat / tAvataikena puruSeNAgatya proktam-"jo vajrakarNa ! sAdharmikazzreSTha 141 PAtunyaM yasocate tatkuru" / rAjJA pRSTaM-"tvaM va vasasi ?" / tataH sa prAha-"he deva ! kuemanapuravAsI vRzcikanAmAhaM zrAvakaH / ekadA bahupaNyaM dhAtvojayinyAM prAptaH / tatra vasantotsave'naGgakhatAM gaNikAM dRSTvA mohitastasyAH sarvasvaM dadau / / / 1 / / 2010_05 Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ACCORREC lAviSayasukhaM ca nuktam / ekadA sA rAjhyA jUSaNAni dRSTvAtmano jUSaNAni nindantI ruroda "yadi tvaM satyo nartA, tadA hai| rAjIjUSaNAni dehi" / mayApyaGgIkRtaM / tato rAtrau steyArtha rAjJo vAsamandire'haM gataH / tatra ca zruto dampatyorAMlApaH / rAjhI taM papraca-"svAminnadya tava kA cintAsti ?" / rAjJoktam-"priye ! pranAte vajrako mahAbandhanaM matkarAsinA 8 prApsyati, tadA maccitte saukhyaM naviSyati / tato'haM taghAkyatastava dAya' zrutvA'brahmato nivRttastvaritaM tatkathanArtha hai samAgato'smi / athepsitaM kuru" / tatastaM avyAdinA sanmAnya svayaM ( vanakarNaH ) sajIjUya vahiHsthopapurAdi jaMktvA / puramadhye sthitaH / tataH prajAte siMharathena nagaraM veSTitaM / muktazca dUtaH / tenAgatya proktam- "he vanakarNa ! asmaJcaraNanama-13 kAreNa rAjyaM nuMdava / anyathA tvAM mArayiSyAmi" / tenApyuktam-rere dUta mama nAsti rAjyena prayojanaM / paraM tvaM dharmapAraM dehi, yathAhamanyatra gatvA svaniyamaM pAlayAmi" / ityukte dUtena tat siMharayasya kathitaM / tato dUtavAkyena | kummaH sa tatpuraM ruSTvA sthito'sti|iti dezovaMsanakAraNamuktam" / tato rAmeNa lakSmaNa uktaH-"vatsa! galAma tatrAzcarya 3 ca prekSAmahai / vajrakarNasya sAdharmikavAtsaTyaM kriyate" / tato dazapurAvahiragraja muktvA lakSmaNo madhye gataH / vajrakarNena / nojanArtha nimaMtritaH / tato sadamaNaH prAha-"majAtA sanjAryo vahirdevagRhe'sti" / tatastaM nimantrya sarve'pi nojitaaH| tato rAmeNa lakSmaNaH siMharathapAdhai muktaH / tatra gatvA taM nRpaM prAha-"ahaM dAzarathinA mukto'smi / tvaM vajrakarNena samaM / mA yuddha kArSIH" / sa prAha-"ahaM laratAjJAM zirasi vahAmi" / lakSmaNaH prAha-"vaM yudhe sajo java" / so'pi gaja-| mAruhya saMgrAmAya samAgataH / lakSmaNena jitvA sa nuvi paatitH| tataH siMharathenApi vijJaptam-"mayA'jhena na jhAtAH -% Jain Education Inte 2 010_05 For Private & Personal use only Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna. staMna. I svAmino yUyaM, athepsitaM kuruta / tato vajrakarNasyojayinIrAjyaM datlA siMharayaH sevakIkRtya muktH| tataH sarve svasthAna jagmuH / vajrakarNo'pi niyamaM prapATya sarvajIvAn kSamayitvA svarga gataH, modaM ca yAsyati / // 4 // zrIvajakarNa kSitipasya varNanaM, zrutvA jinenDa parimucya jAvukaiH / kAryA natinoM tanuzukridhArakairmuktyaGganAliGgati yena zIghrataH // 1 // ||iti vigrahazuzau vjrkrnnjuupodntH|| // ityupadezaprAsAde vitIyastaMje'STAdazaM vyAkhyAnam // 10 // // athaikonaviMzatitamaM vyAkhyAnam // atha paJcamaM doSapaJcakaparihArasvarUpaM likhyatezaGkA kAMkSA vicikitsA mithyAdRSTiprazaMsanam / tatsaMstavazva pazcApi samyaktvaM dUSayantyamI // 1 // KI tatrAdau zaMkA / sA ceyam-zrImadaI meM saMdehasahitA buddhiH zaMkA / sA vidhA-dezato sarvatazca / tatra dezazaMkA ekaikapadArthagocarA / yathA-asti jIvaH, paraM sarvagato'sarvagato vA, sapradezo'pradezo vaa| sarvapadArtheSvapratyayarUpA ditIyA / zyaM vidhApi samyaktvadUSikA / jJAtaM cAtra peyApAyinyA nAryAH / taccedam // 42 // JainEducation International-2010_05 For Private & Personal use only Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -RRRRRC | nAryAH kutrApi kasyAzciddArako kau bjuuvtuH| sapatnItanujUreko hitIyazcAtmajUyoH // 1 // prAptayoHkhazAkhAyA , mASapeyAmadatta sA / acintayatsapatnIjUH peyAsau madikAnvitA // 2 // ityAzaMkI vamannityaM vagulivyAdhinA mRtH|| hitIyo'cintayanmAtA na prayanvati madikAm // 3 // evaM niHzaMkatayA sa sukhajogI jAtaH, ata eva zaMkA prihaaryeti|4 | atrArthe zrIvIrakevalajJAnotpatteH pomazavarSAtikrAnte utpannahitIyatiSyaguptaprabandhaH / sa cAyamA rAjagRhe guNazIlacaitye caturdazapUrviNo vasunAmAna AcAryAH smaagtaaH| teSAM tiSyaguptaH ziSyo'sti / ekadAtma pravAdapUrvamadhIyAnasya ziSyasyAyaM sUtrAlApaH samAyAtaH-" ege naMte jIvappaese jIve tti vattavaM siyaa| no iNamahe / samaThe / evaM do tinni saMkhikA asaMkhikA vA egappaesuNaM viNaM jIve no jIve tti vattavaMsiyA / kahaM jamhA kasiNe paDipulalogAgAsapaesatujhe jIve jIve tti vattavaMsiyA" ityAdi zradhIyAnasya tasya zaMkA jAtA, yasmAdekasminnantyapradeze jIvaH, na zeSeSu, etatsUtrAlApakapramANatvAt / evaM prarUpayantaM taM suhRdbhUtvA guruH mAha-"he ziSya ! prazramAdipradezeSu jIvatvaM neSyate tarhi antyapradeze'pi tanneSTavyaM, samAnapradezatvAt , yathA sikatAsahasrakaNeSu tailaM nAsti, tarhi ekasminantyakaNe'pi kutastailaM samAyAti ? evaM sati jIvAjAva eva syAt, aniSTaM caitat" / zrAha-"nanvAgamabAdhiteyaM / pratijJA, yato'nantaroktazrute prazramAdipradezAn vinA carame pradeze jIvatvAnujJAnAt , ataH kathaM jagadvandhupraNItaM niSi | dhyte?"| gururAha-"hanta yadi sUtra pramANIkaroSi tadA tatraivoktaM-"kasime pamipurame logAgAsapaesatujhe jIve" ataH / zrutaprAmANyamitA vipratipattirna kartavyA / kiM tu sarve'pi jIvapradezAH samuditA jIvaH, yathA tantusamudAyaiH samastaiH u.prA.8 ____JainEducation InteD E2010_05 For Private & Personal use only Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taMtra. paTavyapadezo khanyate, na punarekasmin tantau samastapaTo javati" / ityAdinA guruniH prajJApito yAvanna kizcit prati- vyAkhyAna. 3 pada padyate, tataH sa gaadhisskRtH| sa ca viharanAmakhakahapAM nagarI gatvA vane sthitH| tatra mitrazrIzrAvakeNa nihayo'yamiti | jJAtvA tatpratibodhanArtha gatvA nimaMtritaH / yanmadIyagRhe'dyAhArArtha javatA svayamAgantavyam / tato gataH sa tanahe / tena || // 43 // |ca tatra tamupavezya mahAntaM saMtramamupadarzayatA tatpurato jadayalojyAnapAnavyaJjanavastrAdivastunicayA vistaaritaaH| teSAM damadhyAdekaikamantyAvayavamAdAya pratitAjitaH / vastrasyaikaM tantumAkRSya datvA taM nnaam| svajanAnAha vandadhvaM sAdhavaH pratilA jitAH / dhanyo'haM puNyavAnAgAnmahe yadguruH svayam // 1 // | tatasta UcuH-"joH zrApa tvayaivaM dharSitA vayaM kim?" sa Uce-"svAmin yuSmAkaM mataM cetpramANaM, tarhi idaM satya18 meva taMDulAntyAvayavastRptaye naviSyati, vastratantuH zItatrANAya ca / anyathA yadi, sarvamapi navatA jASitaM mithyA" / evaM zrutvA sa prAha-"he zrApa ! tvayA suSTha saMbodhitAH zrIvIravAkye niHzaGkIkRtA vym"| natastAnugatanaktividhinA pratyalAjayat / tathAlocya pratikramya vyaharacchI jinAjhyA // 1 // tato gurupAdamUleyaH samyagmArga prapannavAna / krameNa svargamavApa / zrItiSyaguptasya caritrametadvatvA sadaivaM jinasUtravAkye / zaMkA subukiM malinIkaroti navyairvidheyA na hi sA kadApi // 1 // // 4 // __Jain Education international201005 For Private & Personal use only Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education Inter | yatrApi matidaurbalyAdinirmohavazAt kvacit / saMzayo javati tatrApyapratihateyamargalA // 1 // yathA kattha ya maiDubbaleNa tavihAya riyaviraha vA vi / neyagaDhyattaNeNa ya nANAvaraNodaeNa ca // 1 // | heUdAharaNasaMjave ya sai suhu jaM na bunikA / sarvvaSumayama vitadaM tadAvi taM ciMtae mazmaM // 2 // haargamagamyA ye padArthAste zrasmadAdipramANaparIkSA nirapekSA AtmapramANena kRtvA na saMdegdhuM yogyAH / // ityupadezaprAsAde dvitIyastaM samyaktvaprathama dUSaNoccArarUpame konaviMzatitamaM vyAkhyAnam // 17 // // atha viMzaM vyAkhyAnam // 20 // / atha dvitIyamAkAMkSAdoSaM spaSTIkaroti / | dezataH sarvato vApya jilASaH paradarzane / sa zrAkAMkSAnidho doSaH samyaktve gadito jinaiH // 1 // sugamam / paraM kvApi kamapi jIvadayAdikaM guNamavalokya tadeva darzanamAkAMkSati / tatra dezata ekadarzanA jilASaH sarvatazca sarvapAkhaMmidharmAjilASaH / yathA saugatenAklezako dharmaH proktaH / tathA kApikhadhijAdayo'pi viSayAnupabhuJjAnA eva para 2010 05 Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ %% % % % % navepi sukhane yujyante / ayamapi dharmaH sAdhIyAnityevaM darzanaM dUSayatItyarthaH / jJAvArthastu jItazatrunRpamaMtridRSTAntA-vyAkhyAna jjJeyaH / sa cAyam1 asti svastimaghasantapuram / tatra jitazatrurmahInyo'jUt / tasya matisAgaranAmA maMtryanavat / ekadA nRpo himakara kiraNadhavalaturaMgayugalaM dRSTvA prasannastasya svAmino mUTyaM datvA jagrAha / tatastatparIkSAyai amAtyena saha vAjinamAruhya | majhalItramAdigatimakArayat / tadA tiraskRtapavanajavAnyAM kuziSyavadhiparItazikSitAnyAM tAnyAM nIme'raNye pAtitau | zramAtI kudhitau tatra vartiphalakandAdyAhArayantau bahuvAsarAn gmyaamaastuH| tataH kaizcidinaimiliteSu svasainyeSu tau svapatanamIyatuH / tato rAjA jamatayA sabaMdhAnyAdipacanakRte sUpakArAnAha / sUpakArA api pRthak pRthak sarvonnapAkaM kRtvA | rAjJaH puro DhaukitavantaH / so'pi kutkSAmakudirvAmayAgnirjalamiva svairamAhArayannasura iva na tRptimaap| tato nRpatiHzUlenAtyAhArAnmRtavAnnizi / kRtvA maMtrI punarvAntivirecAdIni pathyajuk (saukhya nAk) A nirAkAMkSapathyAnnena sukhalAgbanUva / atropanayaH-yathA rAjAmAtyau tathA jIvAH / tatra ye kimapi tapazcaraNAdika vAhyaguNamAlokyAnyAnyadarzanakAMdiNaste hi nRpavadaprAptatRptayo urgatilAjanaM laveyuH / ye ca syAghAdasupajhe sunizcalAste maMtrivat sukhaM praapnuyuH| // 44 // / ityAkAMdAyAM nRpamaMtripravandhaH / / atrArthe'nyo'pi vRttAnto'yam / % CSCIRCHSLSOROSTALE % % 0 Jain Education Internal 2010_05 For Private & Personal use only NE Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNadoSAparijhAnAt sarvadeveSu jaktimAn / yaH syAvrIdharavat pUrva sa tu naivAznute sukham // 1 // | gajapure zrIdharavaNik prakRtyA nakaH / mo'nyadA munipArzve dharmamazrApIt / tataH sa trisandhyaM paramAtmAnamarcayati hai sma / ekadA jinaukasi dhUpamudipannanigrahaM jagrAha 'etAvati dhUpe'nudipte itaH sthAnAnna calAmIti' / daivAttatrAhi-18 niragamat / tathApi nizcalaM taM yAvatsa dazati, tAyattatsattvatuSTA devI muSTAhiM dUramutsArya tasmai maNiM dadau / tena tasya khadamIvarSAlateva sarvato'pyavardhiSTa / anyadA svakuTuMve kiJcinmAMdyotpattau kenApyuktaM ' gotradevIpUjayA gotre kuzalaM / syAt ' / tatastena tathA kRtam / kadAcirasvasyAmayotpatto kasyacighacasA yado'rcitaH / evaM lokoktyA zAntivAnArtha nAvigadanivRttaye nityamAnarca / nAvukajIvaH sadasatsaMgatyA guNadoSau prApnoti / yamuktam-- eke ( kAzcit ) nejuryatikaragatAstuvikAH pAtralIlAM, gAyantyanye sarasamadhuraM zuddhavaMze vilgnaaH| anye kecid (anyAH kAzcid ) grathitasuguNA ustaraM tArayante, teSAM madhye jvalitahRdayA raktamanye ( manyAH ) pibanti // 1 // anyadA taskaraistasya gRhasarvasvaM muSitam / tataH kubdho jojanasyApi saMdehe papAta / tato'timuHkhitasteSAM devAnAmane kRtASTamastasthau / tRtIye'hni te devA jaguH-"joH kimarthamasmAnasmArSIH1" "saMpattiM me dadatu" iti so'vadat / tataH _Jain Education intm 0 10_05 Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ staMbha. // 45 // 2 " kuladevyUce - "re puSTa ! madagrataH zIghramuttiSTha / yAn svagRhe pUjayasi te dAsyanti" / tataste devAH smitvA mithaH procuH / tatra saMbodarazcaMkikAM proce - " jaye ! jakejISTapradA java / " caMDikApyuvAca - "yakSo'syAnISTaM dAsyati, yaH prauDhAsane nivezito matpUrva pUjyate " / yo'pyanASiSTa -- " etasyAnISTaM zAsanadevataiva dAsyati " / evaM sarvairmithaH sopahAsamupekSito'tIva khinnaH kiMkartavyatAmUDhaH zAsanadevyoktaH - "niSA vikathA hAsyaparAnanyAn muktvA zrI sarvajJaM devAdhidevaM dINASTakarmANaM kRpAvatAraM trikAlajJamevArAdhaya, yathA javaSaye'pi saubhAgyazrI pradaH syAt " / tacchrutvA tena tathA kRtam / tato dRDhanirAkAMkSAya tasmai sA taphalaM dadau / punaradhikAM samRddhiM prApa / pretya punarAsanna siddhiko jAtaH / kAMkhyadoSaM zrutagarhitaM taM samAcaran syADupahAsapAtram / upAsaka zrIdharavattadatra, kAryA nacaiSA jinazAsanaH // 1 // // ityupadezaprAsAde dvitIyastaM dvitIyadUSaNatyAge zrIdharavaNigjJAtam // 20 // // zrathaikaviMzatitamaM vyAkhyAnam // 21 // | atha tRtIyo vicikitsAdoSaH prarUpa te / dezataH sarvato vApi kRta kriyAphalaM prati / kriyate hRdi sandeho vicikitsA nidhassa kaH // 1 // vicikitsAdhiH sAmAyikAdikriyAphalaM prati sandehaH kRSIvalAdInAmiva / nanviyaM zaMkAto na jinnA / ucyate 2010_05 vyAkhyAna. 11 // 45 // Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RRRRRRRRRR zaMkA hi sakalapadArthanAktvena avyaguNaviSayA, vicikitsA tu kriyAviSayaiva / yaghA munijane malamalinagAtraM vIkSya jugupsA sadAcAramuninindA " yadIme prAsukavAriNAGgapradAlanaM kurvate tadA ko doSaH syaaditi"| iyamapi jagavadharmA6 nAzvAsarUpatvAt samyagdarzane doSa iti pradezArthaH / atrArthe urgandhArAGgIprabandho jJeyaH tathAhi| rAjagRhe zreNikaH pArthivaH / ekadA tatra samavasRtaM zrIvIra nantuM sarvA gaban sa rAjA murgandhaparAjavAghasnA cANAni pidadhAnAn sainikAnavalokya kimetaditi kamapi svaM sevakamaprAkSIt asya durgandhasya nidAnam / tadA 6" adhvani jAtamAtraikA bAlikA patitAsti" iti tenokte rAjA 'pudgalAnAM pariNAma eSaH' iti procya tAM tathArUpAM| patitAM vilokya samavasaraNe gatvA zrIvIraM praNamya cAvasare tasyAHprAkcaritamapRcata jagavAnAha-vANijyazAligrAmeTa dhanamitrasya zreSThino dhanazrIH sutA / ekadA grISmau tasyA vivAhe prArabdhe tadokasi jidArtha sAdhavaH sametAH / tadA | 2 tApitrAdiSTA sA pratilAlayituM pracakrame / tadA cApratikarmitazarIrANAM mahAtmanAM svedamalaburgandhena moTitamukhakamalA|8| jAtayauvanabalA sarvAjaraNazAlinI manoharAGgarAgatAMmavahAriNI sA dhanazrIrdadhyA-"aho ! niSpApe zrIjinamArge sthitA amI sAdhavo yadi prAsakenApi vAriNA sAnti tadA ko doSaH" iti jagapsAna karmAnAlocya mRtA sA'tra rAjagRhe gaNikodare sutAtvenotpannA / tena suSkarmaNA garnasthitA sA mAtuz2uzamaratimakarot / tena garneNovignA sA81 vezyA garnapAtanauSadhIvidadhAnA'pi samaye sutAM tAM durgandhAM prasUtAM viSTAmiva bahiratyajat" / atha kA'syA gatiH?' ti rAjJA pRSTaH prabhuH prAha-"he rAjan ! anayA sa munijugupsAnavaH karmavipAkaH sarvo'pi juktaH / zratha supAtra Jain Education Inter 2 010_05 Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ C 11 stana. dAnopArjitanogaphalaiSA mRgamadakarpUrAdinyo'pyadhikasugandhidehA'STavarSA tavAgramahiSI naviSyati / tadanijJAnaM cAkSa-vyAkhyAna. krImAyAM jitasya tava pRSThe'dhirohaNaM vidhaasyti"| iti nizamya savismayo rAjA zrIjinaM natvA gRhamagamat / / | itazca nirjaritadorgandhyakarmA sA'napatyayA gopastriyA gRhItA / krameNa yauvanaM prpede| ekadA saMprAptakaumudyutsave vni||46|| hatAzreNivarNamAyAgato'nayena saha nRpaH / tadA zyAmA yauvanazAlinI suvacanAsaunAgyajAgyodayA, karNAntAyatalocanA kRzakaTI prAgalbhyagarvAnvitA ramyA vAlamarAlamanyaragatirmatte nakuM nastanI, vivoSTI paripUrNacandravadanA muMgAlinIlAlakA // 1 // etAdRzIM tAM gopasutAmavalokya maMjAtakAmo nRpaH svAmUmikA tajuttarIyAzcale nibadhya tatastadanveSaNArtha 'mama | munikA patitA kenApi hatA' ityajayaM prAha / so'pi piturvacanamadaMnaM vidan sarvANyapi vanadhArANi niruddhyaikena dhAraNa hAnirgavantInAM ramaNInAM pANipaTAJcalAnyavalokayan tasyA uttarIyAJcalato nirgatAM tAmUrmikAM vIkSyApRcchat-" tvayA rAjJo'GgulIyakaM katraM gRhItam ?" / tadA sA karNo pidhAya 'nAhaM kimapi jAnAmi' ityavadat / taccaseGgitena caudA-1 11 ryaparAM tAM matvA maMtrI dayA-"nUnamepA na cauryakAriNI, kiM tu jAtarAgasya pituH kartavyam" / tatastayA saha maMtrI nRpopAnte'nyetyAMca-"he deva anayA bhavatAM cittamacori, tena mujikAkayA paryAptam" / zreNiko'pyevameveti | nigadya tAmagramahipI cakAra / anyadA jitasya tasya pRSThe niHzaMka sA'dhirUDhA / yataH OM ___JainEducation inte 2 010_05 For Private Personal use only Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kulaM svakRtyairakulaprasUtaH, sanmAnito'pi prakaTIkaroti ! zrI zreNikAMse nidadhe yadadhidurgandhayA parayavadhUmavatvAt // 1 // tataH smRtavIravacano nRpaH smitamakarot / sApi tatkAlaM pRSThAttI yA kAM mahAsya kAraNamaprAkSIt / tadA tat pUrvajavAdArajya hAsyaparyantaM svAminAkhyAtaM tacchrutvA jAtavairAgyA sA vIrAntike prAvrAjIt / zrI kistrIcaritaM nidhAya, citte jugupsA yatisaMyatInAm / kurvanti jIvA na kadApi kaSTe, te'nuttarAM siddhigatiM lajante // 1 // // ityupadezaprAsAde dvitIyastaMne tRtIyavicikitsAdoSatyAge durgandhAjJAtam // 21 // // atha dvAviMzaM vyAkhyAnam // 22 // // zratha samyaktvatUryadUSaNam // atItAnAgatA ye ca santi vA ye'nyaliMginaH / teSAM prazaMsanAzaMsAnidho doSazcaturthakaH // 1 // sugamam / navaramasau vidhA - sarva viSayo deza viSayazca / tatra sarvANyapi darzanAni satyAnIti mAdhyasthyena stutiH, sa sarva viSayaH / dezaviSayazcAyaM idameva buddhavacanaM sAMkhyavacanaM vA satyamiti / ujjayathApi samyaktvadoSau varjanIyAviti vizeSArthaH / atrArthe mahAnizIthasUtrAnusAree ematinA gilaprabandhaM kurve - magadhadeze kuzasthalapure jIvAjIvAditattvajJau sumatinA gi Jain Education Inte 2010_05 Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ staMja. khAkhyau dhau dhanADhyau trAtarau stH| anyadA kenacitkarmaNA tAnyAM nirdhana prApte parasparaM cintitam-" zrAvAM vina- vyAkhyAna. 2 vAjAve'nyajanapade gannAvaH" / tataH zune'hi nirgatau / ekadA mArge gar3hadU . tAnyAmekena zrAdhena saha paJca sAdhavo 81 ganto dRSTAH / susAthai jJAtvA taiH saha tau gatiM ckrtuH| ekadA teSAM ceSTayA nASaNena ca kuzIvatvaM citte nidhAya hai| nAgilaH sumatiM smAha-" AvayoreniH saha gamanaM nAIm / yataH zrInemijinamukhataH zrutaM sUtraM "jahA evaMvihe aNa-12 gArarUve navaMti, te kusIle, te dikhIe vi niririkathaM na kappaMti" / ata etAn kudRSTIna muktvA'ne vrajAvaH / tataH * sumatiH vakradRSTyA prAha-"zme sAdhavo guNino dRzyante, ata eniH saha AlApagamanAdikaM yuktameva" / tato nAgilaH prAha-" ahaM manasApi sAdhudoSagrahaNaM na karomi kiM tu-"mae jagavaLa tityayarasagAse erisamavadhAriyaM, jahA ||kusIle zraddacce" / tAhe jaNiyaM sumazNA-"jAriso tumaM nibudhi tAriso sovi tityayaro, jeNa tujhamevaM vAyari-18/ yati" / evaM vadatastasya nAgilena svahastena mukha sthagitaM, Uce ca-"are bandho ! anantasaMsAranidAnaM maivaM vada / ahameSu madhye bAlatapasvitvaM jAnAmi, anekaguptiviSayAdidoSadUSitatvAt / ataH saMga muktvA gavAmi" / sumatiH / pAha-"ahaM tveSAM saMgaM prANaM yAvanna tyjaami"| tataH sumatinA tatpAdhai dIkSA gRhItA / atha teSu madhye catvAraH saMsAraM brAntvA muktiM gamiSyanti / teSu paJcamo'javyo'sti / atha gautamo jinaM pAha-" svAmin ! sumatirjanyo'javyo vaa?"| jagavAnAha-" he indhajUte ! sumtirjvyo'sti"| gautamaH prAha-"tadA sakka gatau gataH? / "he gautama // // paramAdhArmikadevatvenotpannaH kuzIlaprazaMsayA jinAtyAzAtanayA ca" / gautamaH prAha-"jagavan ! agre'sya kiM svarU Jain Education InterR I 2010_05 Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4-CREASE A -NCRACAAAA%C454 hai pm"| "he gautama ! tenAnantasaMsAritvamarjitaM, tathApi saMdepeNa zRNu-javaNodadhau gaMgAsindhU mahAnadyau praviSTe staH / tatpradezAddakSiNanAge vedikAtaH paJcapaJcAzadyojanAnyatikramya tatra sArdhaghAdazayojanapramANo hastikuMlAkAraH saptAyo-12 8 janonnato dIpo'sti / tatra tiraskRtakajAlakezakAdaMbinInamarAjAH saptacatvAriMzat kandarAH santi / jagandarAmayAnu-18 kArA vidyante tAsu jakhacAriNo narAH prathamasaMhanino madyamAMsapA maSIkUrcakAlA murgandhinazcAntaraMgolikAnAmAnazca / tenyo niHsRtAntaraMDagokhikAzcamarIpucakezairgrathanaM kRtvA karNayornibadhya samu pravizanti / teSAM jantavo na prabhavanti / tadA | 8/ samujAntaHstharatnAdi saMgRhya svasthalaM aagcchnti"| tadA gautamena pRSTam-"jagavan ! kenopAyena gRhNanti ?"|prnu- rAha-"gautama / lavaNodadhau ratnAho'ntIpo'sti / tatra vAsino ratnavANijaH yatra samujanikaTe vanazilAsaMpuTAni / gharadRsaMsthAnAni santi tatrAgatya tAnyudghATya madhye catasro mahAvikRtIH pramuzcanti / tataste yatrAntaraMgolikAH santi, tatra mAMsAdIn gRhItvA vaNijaH samAganti / tataste dUratastAn vIkSya hantuM pradhAvanti / vaNijo'pi mAMsAdinRtAni pAtrANi teSAM jahaNAya pade pade nihipya jaTiti pratyAvartante / te'pi vaNijAM pRSThe pradhAvanti / P yAvat vajrazilAsaMpuTaM / tatrAgatya ca tanmadhye mAMsAdilakSaNAya te pravizanti / vaNijazca svasthAne gacchanti / tataste / 3. mAMsAdi parijuJjAnAH saplASTa daza paJca vA dinAni yAvat gamayanti, tAvat te vaNijaH sasannAhakhaDgA zrAgatya saptASTamamabai-81 stAni pariveSTayanti, anye punaH pUrvodghATitAni mujitAni kurvanti / kadAcideko'pi tanmadhyAniHsarati tadA tAn / sarvAgnihanti / IdRzAste bakhinastanmadhye saMvatsaraM yAvadamRtAstiSThanti / mahAvedanayAtAnAM teSAmavayavA bahimpradeze piSTava SE Jain Education Interne 2010_05 For Private & Personal use only Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ staMna. // 4 // CROSORRC-Rococcc tpatanti / tAn zodhayitvA te vaNijo gokhikAH gRhNanti / he gautama sa sumatiH paramAdhArmikatazyutvAntaraMgoliko vyAkhyAna. naro javiSyati / punastadeva devatvaM / itthaM sapta javAn yAvat jJeyam / tato vyantaratvaM vRdatvaM pavitvaM strItvaM SaSThanarakatvaM // 23 kuSThinaratvaM ca / itthamanantaM kAlaM parighramya karmakSye sArvajaumapadaM prApya pravrajyAM gRhItvA muktI gamiSyati / nAgivastu / pAviMzatitamajinapArce dIdAM prApya muktiM gtH"| ___ vizeSato'yaM prabandho mahAnizIthacaturthAdhyayanato jJeyaH / nizamya vRttaM sumateH sadAstikaiH, kuzIlazaMsAM tyajata satA'matAm / vizuddhasamyaktvavinUSitastathA, susaMgato nAgila Apa muktim // 1 // // ityupadezaprAsAde vitIyastaMne kuzIvazaMsopari naagildRssttaantH||22|| // atha trayoviMzatitama vyAkhyAnam // 3 // zratha paJcamo mithyAdRSTisaMstavadoSo vitanyate / mithyAtviniH sahAlApo goSThI paricayastathA / doSo'yaM saMstavo nAma samyaktvaM dUSayatyasau // 1 // sugamaH / navaraM taiH saha paricayo doSAya syAt / takriyAzravaNAvalokanAcyA darzanajedaH saMjAvyate'nekAntAza SEASESCESS Jain Education Int 2 010_05 For Private & Personal use only Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- m -- mandabujheH puruSastha, na tu saMpUrNasyAghAdajJAnAM mahatAmiti / yathA kuvikahapAnAM paricaye'pi kecit guNAH pratyuta / teSAM samyagdarzanaM sphuTatara kurvnti| atrArthe dhnpaakhkviprbndhH| sa cAyamdhArAnagayoM ladamIdharaviprasya pau tanujanmAnau dhanapAla zojanAhI jAtau / ekadA tasya gRhe nyasto nidhirbahu vikhokito'pi na lanyate / anyadA vedAnAmapi jJAtArastatrAgatA jinezvarasUrayo khadamIdhareNa pRSTA UcuH-" yadyekaM putramamA dadAsi tadA tava nidhiM darzayAmaH" / tenApi pratipanne gurupAdairahivalayacakrAmnAyena nidhidarzitaH / kramAdantyAvasare tena / svapratijJA putrAcyAM jJApitA / sakhedaM pitaraM vIdaya zolanaHprAha-"ahaM tvAmanRNaM kariSyAmi" / tatastanmRte svajanamanA-14 pRcchayaiva gurupArzve dIkSAM jagrAha / tato dhanapAkhanayena gurunirmAkhave vihAro nipiJcaH / zojano mahAvidhAn jinastutikaraNavyagramanA viharaNAya gataH / tapAtramocanasamaye dRSatpAtramAdAyAgato gurvanyaNe / tat dRSTvA tatspardhAkAriji-18| hasitaH- aho ! asya mahAlAnodayo jAtaH / tataH zolanena guru prati yathAsthitaM prokam / tatvA kAvyAni dRSTvA / gururjaharSa / anyadA gururAha-"noH ziSya ! tvaM tatra gatvA jainaSiNaM dhanapAlaM bodhaya" / tadaGgIkRtya zojanastatra gataH / / avantyA ghAre pravizan dhanapAkhena dRSTaH / tena hAsyAtproktam-'gardanadanta jadaMta ! namaste' / sAdhuH prAha-markaTakAsya vayasya sukhaM te? / iti munervacazcAturyAnirjito'smIti vicintyAvak-'kasya gRhe vasatistava sAdho' / sAdhurAha'yasya rucistasya gRhe mama vasatiH / tatastaM vidhAMsaM matvA dhanapAlaH svagRhe samuttatAra / tataH svIkasi joktumupavizatA / / - - - - -- u.prA.9 Jain Education Internation (8105 For Private & Personal use only | Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ staMja. // 4 // tena muniH smRtaH, azanAyAkAritazca / tasminnevAhAni kenApi vairiNA modake viSaM kSiptamAsIt, taddIyamAne munino- vyAkhyAna ktam-'na kahapate'yam' / so'vak-'kimantarviSamasti ?' sAdhunoktam-'evameva' / tato dhanapAkhena paraMparayA vairikSitaM || 23 viSaM vijJAya svajIvitarakSakaM muni prAha-javaliH kathaM jJAta' / muninA proktam-" pUrvasUrivacasA jJAtam / tathAhi-ra dRSTvAnnaM saviSaM cakoravihago dhatte virAgaM dRzoha~saH kUjati sArikA ca vamati krozatyajasra zukaH / viSTAM muzcati markaTaH parabhRtaHprApnoti mRtyu daNAt krauJco mAdyati harSavAMzca nakulaHprItiM ca dhatte vikA tene modakaM vIkSya paJjarastho'yaM cakoro nayane nyamIlayat, ityAdinA mayA jJAtam" / tanizamya vismito dhana-II |pAlaH / punardadhyAnItam / sAdhuH prAha-tridinIyamidamapi na kaTapate' / budho'vak-'kimatra jIvAH santi ? / 'evameva' || ityuktvA sAdhunA dani yAvakarasaM muktvA jIvA darzitAH / tataH prAsukaM dadau / tato muni pratyAha-jagavan ! yuSmAn| dRSTvA jUyo yo mama jrAtA smarati' / sAdhuravak-'he sakhe! tava samIpe tvajJAtavAsti' / iti vAkyena sapratyayaHsa mumude / tataH zojanastaM nizcalaM zrAvakaM kRtvA'nyatra vijahAra / dhanapAlaH paJcazatapamiteSu mukhyo'jni| / anyadA jojaH paJcazatIpatiyutaH pApadhdhyaM gataH / tatraikaM hariNamekena bANena hatavAn / tataH palAyamAnAn zvApadAn vIkSya rAjA kavirAja pAha // kiM kAraNaM tu kavirAja mRgA yadete, vyomnyutpatanti vivikhaMti juvaM vraahaaH| deva! tvadastracakitAH zrayituM prayAnti, eke mRgAGkamRgamAdivarAhamanye // 1 // - - Jain Education Interna _05 For Private & Personal use only Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * SATARA * * tato rAjA dhanapAkhaM prAha-tvaM mamAkheTakaM varNaya' / sa Aha"rasAtalaM yAtu yadatra pauruSaM, kunItireSA'zaraNo hyadoSavAn / nihanyate yaddakhinAtipurbalo, hahA mahAkaSTamarAjakaM jagat // 1 // pade pade santi jaTA raNotkaTA, na teSu hiMsArasa eSa puuryte| dhigIdRzaM tannRpateH kuvikrama, kRpAzraye yaH kRpaNo mRge mayi // 2 // " iti nirbhartsanAt krubhyo nRpo dhanapAsasya dRSTau dRSTiM datvA prAha- kimetat?' ityukte dhanapAsaH prAha"vairiNo'pi hi mucyante prANAnte tRnnlkssnnaat|tRnnaahaaraaH sadaivaite hanyante pazavaH katham ? // 1 // " iti zrutvA saMjAtakRpeNa tena dhanurbANagaM vidhAya mRgayAkaraNasaMdhAnaM vidhAya svakAritasarasi gatavAn / tatrApi nRpavAkyataH kavirAjena sarovarNanaM kRtam / tadyathA"haMsairyuktaH prazastaistara litakamalaiH prAptaraMgaistaraMgai rairantarganIraizcaTulabakakulagrAsalInaizca mInaiH pAlIrUDhazumAlItalasutazayitastrIpraNItaizca gItairjAtiprakrImanAniHkSitipa tava casaccakravAkastaTAkaH" ** Jain Education Interna 1010_05 * Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SEARCR vyAkhyAna 20 40- 42-ANCHAR tato nRpAjJayA samyagdharmI prAhaeSA taTAkamiSato varadAnazAlA, matsyAdayo rasavatI praguNA banUva / pAtrANi yatra bakasArasacakravAkAH, puNyaM kiyannavati tatra vayaM na vidmaH // 1 // tatrApi nRpo ditIyadRSTau dRSTiM dadau / tato yajJe hantumAnItasya chAgasya dInAM giramAkaye 'kiM pazurasau vyAhara-|| tIti' nRpeNa pRSTaH / kavirAjaH prAhaasmAn hantu pade pade balikRte dagdhAMzca(gdhAca)jagdhaistRNairamatkudirarahadakSamanujairnAmocyate pazciti / / zrAvAM jAmikalatranedavikalAH satkutpipAsA vayaM, tenAsmAnnaya deva devasadanaM praarthntyjaastvaamiti||||8 tato rAjA dhanapAlamavak-'pamita! ayaM kiM kathayati?' / so'vak|" nAhaM svargaphalopanogatRSito nAnyarthitastvaM mayA, saMtuSTastuNalakSaNena satataM sAdho na yuktaM tava / svarga yAnti yadi tvayA vinihatA yajhe dhruvaM prANino,yajJa kiM na karoSimAtRpitRniH putraistthaabaaNdhvaiH|| tacchrutvA krodhena rAjA dhanapAlamavak-'are! kiM vadasi !' sa uvAca-"svAmin ! satyaM vacmiyUpaM kRtvA pazUna hatvA kRtvA rudhirakardamam / yadyevaM gamyate svarga narake kena gamyate // 1 // laa||5 // OMOM Jain Education Internat _05 For Private & Personal use only Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education Internation kiM ca de deva ! mAMsalubdhai rAkSasaninairviprairIdRzayajJaprazaMsAM kRtvA tvaM kumArge nIto'si / IdRkUpazuvadhe naiva kazcana dharmo'sti, pratyuta kevalaM mahApApameva / zAstreSvapi satyayajJa IdRzo jatiH ,, satyaM yUpaM tapo hyagniH karmANi samidho mama / zrahiMsAmAhutiM dadyAdevaM yajJaH satAM mataH // 1 // svargaH kartu kriyA'vya vinAze yadi yajvinAm / tadA davAgnidagdhAnAM phalaM syADUri nUruddAm // 2 // | nihatasya pazorya svargaprAptiryadISyate / svapitA yajamAnena kiM na tasminnihanyate // 3 // nRpataM saparikaraM hantuM dhyAtavAn / dhanapena tanmanogataM sarva vijJAtaM, paraM svaniyamaM na tatyAja / tato nRpa IzvaraprAsAde gataH / dhanapaMmitaM vinA sarve'pi zivaM praNemuH / tadA nRpastaM prAha - ' tvaM zivasya kathaM praNAmaM na karoSi 1 sa prAha " jinendra candrapraNipAtalAlasaM mayA ziro'nyasya na nAma nAmyate / gajendragala sthaladAna lolupa, zuno mukhe nA likulaM nilIyate // 1 // ' 25 tacchrutvA rAjA vizeSataH krodhAruNanetro yAvat puradvAre samAgacchati, tAvadekA vRddhA nArI bAlikAhastavikhanA kaMpamAnA saMmukhI vAgatA / tAM vIkSya nUpaH paMkitAn prAha--' eSA ziraHkarAdikaM kathaM dhUnayati ?' tadA vijJo'vak'kara kaMpAvara sira ghuNe buTTI kADhU kahe / daMkAraM tA yama japa, naMnaMkAra karei // 1 // " 66 0 05 . Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 saMja. anyaH prAha vyAkhyAna. 2 "jarAyaSTiprahAreNa kubjIjUtA hi vAmanA / gataM tAruNyamANikyaM nirIkSate pade pade // 1 // " // 51 // 18 rAjJoktaM-'he vakramate dhanapa ! kiM pRJcatIyaM bAlikA jaratIm / tato nRpakrodhatyAgAya sa uvAca--"svA-11 min ! imAM kanyAM prati jaratI praznottaraM dadAti / tadyathA kiM nandI kiM murAriH kimu ratiramaNaH kiM nalaH kiM kuberaH kiM vA vidyAdharo'sau kimu ca surapatiH kiM vidhuH kiM vidhaataa| nAyaM nAyaM na cAyaM na khalu na hi na vA nApi nAsau na vaiSa krImAM kartuM pravRttaH svayamiha hi hale! nUpati!jadevaH // 1 // " idaM kAvyaM zrutvA nojaH prasannaH prAha-'mArgaya paMmita' / dhanapAlo'vak-'dRSTayAdikaM mAmakInamapahRtaM mahyaM dehi / rAjAvak-'mayA tu tava kimapi na gRhItam ' sa prAha--" svAmin ! tvayA hariNIvadhe sarovarNanAdike caikAdinetrakarSaNaM dhyAtaM, ato jAvato gRhiitm"| tato rAjA hRSTaH koTidAnaM dadau, prAha ca jJAnena tvaM sarvajJaputro / jAtaH shraainvnaat| ekadA lojena sa pRSTaH-'tavAdhunA ki vyagramAnasaM vidyate !' / paMmita zrAcaSTa-'mayA'dhunA zrIyugAdicaritaM Inin Education International 2010 05 Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education Internation vadhyate' / tataH pUrNe jAte rAjA caritaM zRNvan dadhyau - 'asyArtharaso jUmau mA patatu' / iti dhiyA pustakasyAdho hemapAtramamaMruyat / sudheva tadartharasaM pivana dinaM nizAmapi vyatItAM naiva jAnAti sma / pUrNa zrutvA rAjA jagI - " yadi vinI - tAsthAne'vatiH sthApyate, jaratasthAne'haM sthApaye, AdidevasthAne cezvaraH sthApyate, tadAyaM graMtho varyaH syAt, svarNa suranivat / evaM cettvaM kuru, tadA tubhyaM koTipravyaM dIyate " / iti zrutvA dhanapo jagau 88 merusarSapayo IsakA kayoH kharatArkSyayoH / zrastyantaramavantyAderayodhyAdezca bhUpate // 1 // 'aho ! evaM vadatastava jihvA zatakhaMmaM kathaM nAptA ? " / tato roSeNa punaH prAha paMktiH (6 | "he do muha ya nirarakara lohamaz ya nArAya kitti naNimo / guMjA hi samaM kaNayaM tullaM na gasiM pAyAnaM 1" iti nija nindAM zrutvA kruddho rAjA taM mUlagranthaM jasmIcakAra / athAsau didhA nirvedajAkU sazoko gRha AgataH / tataH putryA tilakamaJjaryA pRSTam -' tAta ! kiM duHkham ? ' / tena sarva proktaM / putrI prAha-' likhyatAM granthaH, mama mukhe sameti' / tato dRSTaH punaH pustakeM likhitvA tasya tilakamaJjarIti nAma dattam / tato'nyadA'nyagrAme gato dhanapAlaH / ekadA jojasajAyAM kenacit paMmitena sarve'pi vidvAMsastiraskRtAH / jUpo vikhinnaH svayaM gatvA dhanapAlaM saMmAnya samAnItavAn / tamAgataM zrutvA sa vidhAn rAtrau naMSTvA gataH / tato jainadharmasya prazaMsA jAtA / tato dhanapAlo'pi sukhena tasthau / kramAdharmamArAdhya svarbhuvaM gataH / 05 Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 // 52 // Jain Education Internation dravyataH paricaye'pi jAvataH, pApasaMgati nivAraNasyRdaH / jaina dharmidhanapAlasatkaviH, sarvadoSagatadarzanaM dadhau // 1 // // ityupadezaprAsAde dvitIyastaM paJcamadoSatyAge dhanapAlaka vikathAnakaM // 23 // // atha vyAkhyAnam 24 // varan dhikAraM prakAzayati, tatrAdau pravacanaprabhAvakasvarUpamidam kAlocitaM vijAnAti yo jinoditamAgamam / sa prAvacaniko jJeyaH zubhe tIrthapravartakaH // 1 // kAle suSamaDuHpamAdike ucitaM yogyaM jinapraNItaM siddhAntaM gautamAdivat yaH sUrirvijAnAti, sa tIrthasya caturvidhasaMghasya zune pathi dharmamArge pravartakaH pravacanavAn jJeyaH // 1 // jAvArthastu vajrasvAmicaritreNaiva pratanyate yaH pAlanasthaH zrutamadhyagISTa, SAemAsiko yazcaritA jillAbI / trivArSikaH saMghamamAnayacca, zrIvajranetA na kathaM namasyaH ( sa navyaH ) // 1 // babanagrAme sunandAM jAryo sagarjI muktvA dhanagirizreSThinA dIkSA gRhItA / sunandA sutastu svajanmasamaya eva pitu vyAkhyAna. 24 // 52 // Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dahAM zrutvA jAtajAtismRtirmAturugAya satataM rudannevAste / tadduHkhArtA dadhyau-'yadyasya pitAyAti, tadA tasmai datvA / sukhenAhaM tisstthaami'| | zto dhanagiriyutaH siMhagurustatrAgAt / tato madhyAhne AhArArtha gacantaM dhanagiri gurujago-'navatAdya sacittAcitta grahaNe vimoM na kAryaH' tacchrutvA sa kramAt sunandAgRhe'gamat / taM dRSTvA sA prAha-pUjya ! tvadIyaM sU | gRhANa' ityuktvA taM bAkhaM pAtre mumoc| sa dharmalAnaM datvA gurupAce jagAma / guruNA dUrato mahAnAraM vIdaya tato'Gke lAtvA vajrakumAranAma dattaM / tataH sAdhvIzAlAyAM pAlanasthaHzrAvikAgniH pATyamAnaH zizuH sAdhvI nirgaNyamAnAmekAda-18 zAMgI papATha / itastatra vanastrihAyano'bhUt / sAdhavo'pyAjagmuH / ekadA teSAM pArzva sA putramayAcata / tataH zrIsaMghaH sA ca nUpapAdhai IyatuH / rAjJoktaM-"prAsApito yasya pArthe saMsatsamadaM bAlo gati, tasyAyaM putro jJeyaH" tatastayA sAkSAzarkarAdikaM gRhItvoktaM-'nandana ! ehyehi, gRhANedamidaM / iti pralocyamAno dadhyo-"mAtA tIrtha miha khoke sukhadaM navati, guravastu nave nave sukhadAH" iti dhyAtyotplutya rajoharaNamagrahIt / tataH so'pi pravabrAja trivArSiko dIkSAM gRhItavAn / kramAdaSTasu varSesu vyatIteSu sAdhunyo vAcanAM jidArtha gateSu sUripu svayaM dadau / tato vajraM mahAvijhaM vijJAya guravastamazeSazAstrANyapAuyan / tato yogyAya tasmai gurutiH sUripadaM dattaM / paMcazatayatayo vANyA prbuddhaaH| zraneke javyA vratAni prtipedire| itazca pATalIputre dhanazreSThisutA rukmiNI sAdhvInyo'nekAn vajraguNAn zrutvA prAha--mayAtra nave vajra eva prANa Jain Education Internatie _05 For Private & Personal use only Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ staMnna. // 53 // nAthaH kAryaH / ekadA svAmisamAgamanaM zrutvA dhanazreSThI 'avyakoTiniH saha matsutAmuSaha' iti guruM natvA vyajijJapat / vyAkhyAna. 'no cetsA nimIlanaM praapsyti'| tato vajro nApate sma--'vayaM malakvinnagAtrAM striyaM na vAJcAmaH' ityAdinA kanyAM 5 prabodhya dIkSayAmAsa / tatazcaikadA ghAdazavArSike purnihe jAte saMgha vyAkulaM dRSTvA vajro saMgha paTe saMsthApya sunidAM purI-18 mAnItavAn / tatrAnyadA pardUSaNAparvaNi samAyAte baudhena rAjJA jinacaityeSu puSpaniSedhaH kRtaH / tadanu paryuSaNAyAM zrAddhaH / sa vijJapto vyomavidyayA mAhezvaryA puryA svapiturmitramArAmikaM gatvA parvotsavaM prAha / tadA mAlika ekaviMzati koTi puSpANi dadau / tato hemavadanau gtH| tatra zrIdevyA mahApamaM dattaM / tato hutAzanayakSavanAt puSpANi lAtvA jUnakAmarakRta-18 vimAnastha Agatya mahotsavaM cakAra / jinadharma prajAvayana baucanRpatiM zrAvakaM cakre / | anyadA svAminA ( guruNA ) kaphAmaye jAte jojanAdanulakSaNAya karNe sthApitA sA zuMgI pratikramaNe nUmau papAta / tatpramAdena svamRtyumAsannaM vicintya svaziSyAya gaLaM datvA rathAvartagirau gRhItAnazano divaM praap| tadanu ca zrIvajrasenaH || | sopArake jinadattazrAmagRha Ayayau / tadA zreSThI muni prAha-" khakSAvyeNeyazAnyamAnItamasti, asya madhye viSa8 prakSipya nuktvA ca sakuTuMbena mayA dIrghaniSA kariSyate" / guruNoktam-'kaTaye bahUni dhAnyapUrNAni yAnAni samepyanti, tenedaM na kartavyam ' / tataH prajAte sarvatra sunide prasRte tena pravrajyA gRhItA / sUrirgaNacatuSTayaM saMsthApya jina- // 53 // zAsanaprajAvakaH samajani / vizeSato'yaM prabandha AvazyakabRhadvRttito jnyeyH| makara-5 lain Education Internal 05 For Private Personal Use Only Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education Internation zrI vajrasUreriti saccaritraM, hRtpaMkaje mUMgasamaM vidhAya / siddhAntapAThe suguNaikasAre, kurvantu javyAH satataM prayatnam // 1 // // ityupadezaprAsAde dvitIyataM prajAvAdhikAre vajrasvAmiprabandhaH // 24 // // atha vyAkhyAnam // 25 // / dharmakathAsvarUpaM likhyate / vyAkhyAnAvasare labdhi, yaH prayujyopadezakaH / sa dharmakatrako nAma, dvitIyo'pi prajAvakaH // 1 // kaMTyam / navaraM anuyogasamaye svazaktiM prakaTIkRtya hetu yuktidRSTAntaH paraM pratibodhayati, sa eva dharmakathAnuyogArhaH, na punarghaTapradIpavat svasyaiva prabodhaka iti / sarvajJa sUre tamidam zrIpure zrIpatiH zreSThI paramadarzanadharaH / tasya kamanaH sutaH paraM dharmaparAGmukho vyasanI gurudeva nirIkSaNaM duritamiti manyate / sa caikadA janakena zikSitaH 05 "bohattarI kalApaM miyA vi, purisA paMmiyA caiva / Harare vipavaraM, je dhammakalaM na yAti // 1 // " Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ staMja. 2 // e4 // Jain Education Internation tacchrutvA kamakhaH prAha---" he tAta ! kva jIvaH 1 ka nAkaM ? kkApavargaH 1 sarvametajaganAliMganaprAyaM turaMgazRMgavat, | tapaHsaMyamAnuSThAnaM pUjyaiH prazaMsitaM tadajJajIva vipratAraNAya " iti raTan nagarAntazcacAra / ekadA pitrA zaMkarasUrI zAmajyaaiM nItaH / tadA gurujiH 'asmadanimukhamevAvalokyaM ' ityanidhAya dharmakayanantaraM sa pRSTaH - ' vatsa ! kiJcittvayA jJAtam / sa jagau 'jagavan ! kiJcit jJAtaM kiJcicca na ' / ' kiM kAraNaM' iti guruNA pRSThe sa uvAca - " mayA javatAM dharme kathayatAM calantI galaghaMTikA'STottarazatavAraM gaNitA / ke'pi galabalAyamAnAH zabdAH zIghraM zIghraM paThitA| statrAntare kaMThamavicalanasaMkhyA nAzAyi " / iti zrutvA janA jaharSuH - 'aho ! zrayaM varyaH zrotA ' / pUjyairayogyo'yami| tyupekSitaH zranyadA punarapi anyasUrINAM samIpe nItaH / zrutapUrvodantairgurujiH - adhaH pazyatA tvayA'smayAkhyAnaM cintanIyam' / ityuktvA vyAkhyAnAnte tathaivodAhRtaH so'vocat -' ito vivarAdaSTottarazataM kITikA nirgatAH / iti hAsyaparaM vIkSyAnyazrAdvaiH sa kvitaH / tata ekadopadezalabdhiyuktAH sarvajJasUraya zrAjagmuH / pUrvodantamAkarNya tatpratibodhAya tamAkArayAmAsuH / tatra prAptaH san guruNA dhyAtam --' zrayaM sAmnA vodhyaH / iti vimRzyocuH - - ' natra ! kimapi kAmarahasyaM jAnAsi / sa uvAca - ' kimahaM vedmi ? pUjyAH kaMcit sAramAdizantu' / gurava UcuH " he kamala ! prathamamime strInedA jJeyAH padminIM tadanu citriNIM tataH, zaMkhinIM tadanu hastinIM viduH / uttama prathamajApitA tato dIyate yuvatiruttarottaram // 1 // vyAkhyAna. 15 // e4 // Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zA Jain Educa jati mRDu salIlaM rAjahaMsIva tanvI, trivalivalitamadhyA daMsavANI suveSA / mRDu zuci laghu kta mAninI gADhalA, dhavala kusumavAsA vallajA padminI syAt // 2 // " iti zrutvA kito'yamiti dhyAyan sa gRhaM yayau / dvitIye'hni svayamAgatya sthitaH / sUrayazcitriNI svarUpaM jaguHmadanasadanamasyA vartulodvRtamaMtarmRDumadanajalADhyaM lomanirnAtisAndram // prakRti capala STirbAhya saMjoga raktA, ramayati madhuroktizcitriNI citraraktA // 1 // evaM tRtIya dine zaMkhinI svarUpaM proktaM, caturtha dine hastinI svarUpam / tataH - " he kamala ! strINAmaGgeSu smarAvasthitiM zRNuaMguSThe padagulphajAnujaghane nAjau ca vakSaHsthale, ka dAkaMThakapoladantavasane netre'lake mUrdhani zuklAzukla vijAgato mRgadRzA maMgeSvanaGga sthitimUrdhvAdhogamanena vAmapadagAM pakSadvaye lakSyet // 1 // smarasthAne marditA sadyo vazyA syAt / tathA ca-sApi locanayugaM namayantI, rundhatI dayitavakSasipAtam / vorjanayati sma vibhUSA, saMgatAvupararAma ca lA // 1 // " 2010_05 Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stana. 2 // 55 // evaM kadAcizrRMgAravarNanena kadAcicchendrajAlena zrI pUjyaiH sa rAgavAn kRtaH / mAsAnte vihArAvasare sUrayastamAduH'he kamala ! kazcinniyamaM kuru' / hAsyarucinA tenoce - "nUyAMso'pi mama niyamAH santi / tadyathA - nijavAnyA na martavyaM, pakAne kelukAdi na jakSyaM, kSIreSu snuhyAH kSIrANi na peyAni, akSataM zrIphalaM mukhe na prakSepyaM, gRhItvA paradhanaM nArpaNIyaM, svayaMjUramaNAtparato na gantavyaM, antyajAM striyaM na gannAmi ityAdi" / tacchrutvA guruniH proktam- - " zrasmAjirapi saha hAsyamanekajava nidAnaM yathA kalAdena svarNa kuMrulAdyAkAreNAnekI kRtaM, tathA gurvAzAtanApi jIvaM gotvanarakatvAM tvatvAdyaneka duHkhajAjaM karoti, to nAyaM hAsyAvasaraH, kamapi niyamaM gRhANa " / kamalo'pi sakayovAca - " zradaM prAtivezmikasya jarataH kulAlasya khahavATIM vIkSya jokSyAmi, nAnyathA " / guravastato'pi dharmAvAptiM vijJAyaivaM java svityuktvA'nyatra gatAH / so'pi lokalAyA pAlayati / anyadA sa rAjakule ruddho gRhe utsUre'gAt / joktuM yAvahupavizati tAvanmAtrA niyamaH smAritaH / tadA sa kulAnaM gRhe'dRSTvA khanIM pratyagamat / nIcaiH khanataH prAptanidheH kulAlasya dUrataH TahiM dRSTvA 'dRSTA dRSTA' iti japan muSTiM baddhA pazcAdhAvitaH zaMkitena kukhAlena 'ardha sarva vA tava, paraM mA gADhaM vada' ityuktvAkAritaH sa nidhiM prApa / tasmai punardayayA kiMciddadau / tato gRha zrAgatya dadhyau - 'aho ! jinadharma eva juvi zreSThaH, chAlaM mithyAtvena' / tato hRdi zuddha bhaktyA guravo vijJaptipUrva nimantritAH dharma dvAdazatratarUpaM gurvanyarNe gRhItvArAdhya ca svargamavApa / 2010_05 vyAkhyAna. 25 // 55 // Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAstiko'pi kamalaH kRtavijJaH, ( lo vihitojJaH ) zAstrayuktikathanena munIndraiH / IzA guruvarA javikAnAM jADyanAzanakRte prajaveyuH // 1 // // ityupadezaprAsAde dvitIyastaMne nAstikaprabodhakasa va sUriprabandhaH // 25 // vyAkhyAnaM // 26 // thopadezalabdhiguNavannandiSeNamuniprabandhaH kathyate - kApi sanniveze kospi brAhmaNo dhanaudhairdhanadaspardhI yajJamArabdhavAn / lakSabrAhmaNanojanasAmagrI samayAmAsa / tatra sahAyArtha kamapi jainadAnaruciM niHsvaM brAhmaNaM 'lakSanojanasamAptAvava ziSTAnnAjyAdi tulyaM dAsyAmi' iti pratijJAya sthApitavAn / krameNa vipralakSanojanasaMpUrtI zeSataMkulAdikaM nyAyAgataM prAsukaM matvA niHsvadhijena cintitam -- ' yaducitametat kvApi satpAtrAya dIyate, tadA bahuphalaM jAyate / yaduktaM kRpAvani :- " nAyAgayAeM kappaNikAeM zrakSapAlAi davAeM parAe mattIe zrappA gahabuddhIe saMjayAeM atihisaM vibhAgo murakaphakho" / tadanu tena dayAbrahmacaryAdiguNavantaH kiyantaH sAdharmikA bhojanArthaM nimaMtritAH / tanojanAvasare ca kazcinmahAvratI mAsakSapaNapAraNe samAgamat / tena brAhmaNena satkA razramApUrvakaM tadannapAnAdi tasmai dattaM 'etebhyo'pyayaM yatirvizeSapAtraM ' iti nizcitya / uktaM ca " mithyAdRSTisahasreSu varameko hyaNutratI / zraNutra tisahasreSu varameko mahAvratI // 1 // Jain Education Internate 20 10_05 Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ staMja. R- R mahAvatisahasreSu varameko hi tAttvikaH / tAtvikena samaM pAtraM na nUtaM na bhvissyti||||" | vyAkhyAna| kAkhenAyuHparisamAptI satpAtradAnamahimnA prazramako suraH samajani / tatazyutvA rAjagRhe zreNikasuto nandiSeNa-181 nAmA jAtaH / yauvane paJcazatarAjakanyApANigrahaNaM kRtvA dogundakadevavat manoramaviSayasukhodadhimagna Aste / itazca sa lakSanojanakArI vipraH pApAnuvandhipuNyapoSakastAdRgnirvivekadAnAbahulaveSu kiJcinnogAdisukhaM nuktvA kvApyaraeye hastI jAtaH / pUrvayUTezavinAzitAnekahastiSu tayA karieyA yUthezaM vaJcayitvA tApasAzrame sa sUto muktazca / / tatra tApasakumAraiH saha vRkSasecanAttApasaiH kRtasecanakanAmAt / anyadA pitaraM yUyezaM hatvA hastinIyUyaM gRhItavAn / mAtuzca prapaJca jJAtvA tApasAzramaM vanaJja, 'tApasAzrame lagne guptavRttyApi nUtanayUSezaH ko'pyutpadyate na hi' iti matvA / / tatastApasaiH khedAteH zreNikasya gajo darzitaH / sa caivaMcUtaH / yathA "catvAriMzatsamadhikacatuHzatasulakSaNaH / sa hipo najAtIyaH saptAGgaM supratiSThitaH // 1 // " KI zreNikenApi sa kathaJciddhRtvA paTTahastI kRtaH / rAjayogyAhArAbAdanAdiniH pariSevyamANaH sukhI jAtaH / anyadA tApasaiH 'asmadAzramajaJjanaphalametat' iti smAritamA staMjamunmUTya nirgataH, punastApasAzramaM bajaJja / taM niyantuM pRSThe | zreNikaH saparikaro bajrAma, paraM sa dhurmatto hastI kenApi vazIkartuM na zakyate tato nRpAdezena nandiSeNakumAreNa s|||| 6 // zikSitaH-'appA ceva damezrabo' ityAdinA hakkitaH santaM kumAraM dRSTrA'mamaiSa kvApi saMbandhI' iti UhApohavazAjAtajAtismRtiH zAnta eva tasthau / tataH kumAraNAnIyAlAnastaMne nivchH| tadRdRSTrA zreNikAdInAM vismayo jAtaH / RORG ___JainEducation International 2010_05 For Private & Personal use only Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | atrAntare vaijJAragirI zrIvIrajinaH samavasRtaH / zreNikAjayanandiSeNAdayo vandanArtha gatAH / dezanAnte zreSikena / svAminAM puro hastyupazAntiviSayaH praznaH pRSTaH / kathitazca jinena pUrvanavalAlojanasAdhudAnAdivyatikaraH / punarA-12 gAmijavaprazne kRte jinaH prAha--"rAjan ! nyAyAgatavittasya supAtradAnaviniyogena nandiSeNakumAro'nekAn divyano-12 gAn nuktvA saMyamaM prapATya devayaM prApya krameNa sidhisukhamavApsyati / gajajIvastu pAtrApAtrAvivekatayA dAnAt hai| jogAn prAptavAn , paraM pretya prthmnrkgaamii"|iti zrutvA prabudhyo nandiSeNakumAraH zrAvakadharma prpnnH| krameNa dIkSAM gRhNan / devatayA 'tavAdyApi nogakarma bahvasti' iti vAcA niSiyo'pi pravrajyAM jagrAha / pranuNA niSiyo'pi AgrahAnna vira-14 rAma / tato mudA dIkSAM kahIkRtya prajuNA saha puSkarataponirvijahAra / krameNAnekasUtrArthajJo'navat / zrathotpannanogelAM nirutsurvizeSAtApanAM cakre / tathApi vikAraprabalamindhiyaM jJAtvA cAritraM rakSituM parvatamAruhya kaMpApAtatatparaM ta kare dhRtvA'nyatra muktvA devyuvAca-mudhA martu yatase, jogamanuktvA na mRtiM yAsyasi / tato'nyadA SaSThapAraNake'nAjogatayA ekAkI gaNikAgRhe viveza, dharmalAnaM coccacAra / vezyayA hAsyapUrvamUce ___ dharmakhAnairna naH kArya acyasAjo'stu kevalam / " | tata 'eSApi mAmupahasati?' ityevaMgarvajarAnmunirnIvratastRNamAkRSya labdhyA dazamitAM ratnakoTimapAtayat / tadA vezyApi tatpadorjagIva lagnA'bravIt-"he prANapriya! anAthAyA anuraktAyA mama tyajanaM tava nAI" / mahAtmAvi ta'jhApai rakto logaphalaM matvA tAM vezyAmaGgIcakre / tatastatra "dharmopadezena pratidinaM daza navaviTAn prabodhya dIkSAM grAha SASARAN Jain Education Inter 2 010_05 Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ staMna. 1 // 57 // yitvA mayA joktavyaM' ityanigrahaM lakSau / muktarSiliGgaH sa tayA saha jogAn juJjAno dinaM dinaM prati daza daza janAn prabodhya dIkSAM grAhayAmAsa / anyadA dvAdazAbdAnte jojanavelAyAM jAtAyAmapi yadA dazamaH svarNakAranaro nAbudhat, tadA dvitrivAraM siddhAnne virasIjUte muddarvezyayA sAhUyate / tenoktaM dazamo nAdya prabuddhaH sAha sasmitam / java tvameva dazamaH svAminnomityuvAca saH // 1 // zrahaM kurvatAM tRNamityaktvA jinapArzve punardIkSAM tapasyAM cAdade / svaduzcaritamAlocya tridivAlayaM jagAma / janAnAgamavAkyato ye, vivodhayantyajJanavAjinandinaH / nandiSeNAdivadApya jogAn krameNa siddhizriyamApnuvanti // 1 // // ityupadezaprAsAde dvitIyastaMne paDUviMzatitamaM vyAkhyAnam // 26 // // zratha saptaviMzatitamaM vyAkhyAnam // 27 // / atha tRtIyaprajAvaka emA viSkriyate / Jain Education Internat10_05 // 57 // balAtpramANagranthAnAM siddhAntAnAM balena vA / yaH syAtparamatochedI sa vAdipratijJAvakaH // 1 // # sugamam / navaraM pramANAni saugatAdyuktAni / yaduktam vyAkhyAna. 27 Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cArvAko'dhyakSamekaM sugatakaNajujau sAnu na sazAbda, tadvaitaM pAramArSaH sahitamupamayA tanayaM caadpaadH| arthApattyA pranAkRSTadati tadakhilaM manyate jaTTa etat svAjAvye he pramANe jinapatigadite spaSTato'spaSTatazca // 1 // tamuktA ye granthAsteSAM balAtprativAdI jeya ityarthaH / jAvArthastu malavAdicaritrAdayaseyaH / taccedam jugukace rAjasamadaM vAde kRte jitAnandasUrivitamyA baudhena jito hiyA valanyAM gataH svajaginI purkhjdeviimji-hai| tayazoyakSamalAkhyaputratrayAnvitAM pratibodhya prAvAjayat / taiyacakravAlaM vinA sarvANi zAstrANyadhItAni / triSu madhye vize-12 SeNa mahaH prAjho jaatH| "paJcamapUrvo'dhRtasAdhiSThAyakavAdazAranayacakragranthaH pratyAraM mahAmahena paThanAIH kozasthaH kasyApi / na darzanIya" iti svasAraM sAdhvIM samyag nakhApayitvA guravo'nyatra vijahuH / manaH kautukAahastatpustakamunmuvya yAvat-1 vidhiniyamagaMgavRttivyatiriktatvAdanarthakamavocat / jainAdanyachAsanamanRtaM bhavatIti vaidharmyam // 1 // "|| | iti prazramAmAryAmavAcayattAvacchRtadevyA pustake hRte'tiviSalo mAtrA saMghena copalabdho granthaprApti yAvadhikRtiniSe-13 dhamakarot / tadevaM kevalavakSapAraNastapastepe / caturmAsyAH pAraNe saMghenAtyAgRhya vikRti grAhitaH / tataH saMghArA zrutadenyA parIkSArtha nizi 'ke miSTA' ityukte monoktaM 'vahyAH' / emAsyante punaH 'ke na' iti tayokte 'guDaghRte na' iti tena RECCORRORSCOCOGES Jain Education Intere | 2010.05 For Private & Personal use only Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ staMna. RA pratyukte tajhAraNAtuSTayA 'varaM vRNu' ityukto masaH prAha-'nayacakrapustakaM dehi' / tayA dattaM labdhvA'dhikaM zuzune / tato vyAkhyAna. gurunimasaH sUripade sthApitaH / tena caturvizatisahasramitaM padmacaritraM ckre| tato nRgukace zilAdityanRpopAnte bujhAnandena sArdhaM vAdazcakre paemAsI yAvat (kvacidranthe tu SaDdinI) nayacakrAniprAyeNa pUrvapakSe kRte tadavadhAraNAdamA baudyo vAdyuktaM smRtyai khaTIhasto'khikhat , tavismRtyA khinno hRtsphoTena mRtaH / / prAtaH zAsanasuryA tatsvarUpaM jhApayitvA manAcAryamuparyupari puSpavRSTayAdi cakre / rAjJA ca vAdimadanaMjakavirudaM dade / tena 8 | rAjJA taddezAnirvAsitAH saugatAH punnaaNgtaaH| eSa saMvandho'nyatra rAjazakharasUrikRte granthe tvevamI kheTakapure devAdityavijaputrI vidhavAjUt / kasmAdapi guroH soraM maMtraM prApya tayA dhyAtaH / tataH sUryo'nyetya tAM | nuktavAn / tena sA sagAt divyazakteH / ApannasattvA pitropAkhabdhA / samyaksvarUpakathane hiyA vakhanyAM preSitA / hai| tatra tayA putrIputrau janitau / paThantau lekhazAlikarapitRka iti prokte mAtara pAca sutaH-'ko me piteti' pRSTe 'na dmIti' mAtrokte putraH khedAnmartuminchan sAkSAdbhUya sUryeNoce-"vatsa ! ahaM te pitA / yastvAM parAjavati sa karkareNA-11 sArA nena vadhyaH, pazcAtkarkarastavAntika sameSyati" / tataH sa sarvaminAMstathA nan vavanIzena tarjitaH / tamapi tena hatvA svayaM rAjA jajhe zilAdityo jainaH zatruJjayodhArakArI svasvasAraM jUgupurezAya dadau / tasyAH suto mahaH / anyadA dezatyAgapratijJApUrva vasanyAM vAde devAdvaurjite sarve jainarSayo videze'guH / nRpo baudyo'nnavat / tatsvasA patyuma'tyA 8 Jain Education Inter 2 010_05 For Private & Personal use only Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -40SAMAGRAMMA viraktA saputrA dIhAM jagrAha / tato malena nayacakragranthaH kathaMcitprApya vaujJAna vijitya zilAdityaH svshissyiikRtH| zrImadbhavAdicaritaM jinazAsanIyatejaHsamunnatipavitramidaM nizamya / javyAH kavitvavacanAdivicitralabdhyA pronnAvayantu jinazAsanamAItaM joH // 1 // // ityabdadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdasya vRttI saptaviMzaM vyAkhyAnam // 27 // // athASTAviMzaM vyAkhyAnam // 7 // atrArthe'nyo'pi prabandha zrAviSkriyatetarkakarkazavAkyena buddhizAlimahAtmanA / jetavyA vAdinaH sadyaH zAsanonnatihetave // 1 // spaSTaH / nAvArthastu jJAtenAnena cintyaH| pattane zrIsigharAjasaMsadi zrAzAvasanaH kumudacandhavAdI samAgAt / nRpeNa mAtAmahagururityAdinA saskRto jUpa dattA-1 vAse tasthau / nRpeNa hemacanprasUrayo vAdArtha pRSTAste vAdividyAvidaM vAdInakavIravaM prAhuH / zratha rAjJA praNidhiniH zrIde-12 vasUraya baahuutaaH| te pattanaM prApya nRpoparodhApAgdevImArAdhayAmAsuH / tayA tu uktaM "vAdivaitAlIyazrIzAntisUrikRtottarA dhyayanavRttau digaMbaravAdasthale caturazItivikarUpajAlopanyAse navaniH pratanyamAne digvAsaso mukhaM muktiM naviSyatIti"ta hai tato devasUriH ratnaprajAkhyaM prathamaM vineyaM guptavRttyA kumudacansannidhau preSIt / kasmin zAstre kuzakho'yamiti jJAnAya / JainEducation InternK 2010_05 For Private & Personal use only Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stajA 20 // ee|| CCCCESS prAhiNot / pAmukhe guptaveSatayA tatra gataH / tena kastvamityanihite ahaM devaH / devaH kaH ? ahaM / ahaM kaH ? tvaM zvA / jyAkhyAna vA kaH? tvaM / tvaM kaH ? ahaM devaH / iti cakrantrama camayannAtmAnaM devaM digaMbaraM ca zvAnaM saMsthApya yathAgataM jagAma / tena / cakradoSaprAmuSkaraNena viSAdasaMparkAt"haMho zvetapaTAH kimeSa vikaTATopoktisaMTaMkitaiH, saMsArAvaTakoTare'tivikaTe mugdho janaH pAtyate / tatvAtattvavicAraNAsu yadi vA hevAkalezastadA, satya kaumudacan'maMghriyugalaM rAtriMdivaM dhyAyata // 1 // ] iti ta'citAM kavitAM nirmAya sa sUrIna prati praahinnot| tadanu taccaraNaparamANurbujivanavAgaNitacANAkyaH paMDitamANikyaH | kaH kaMThIravakaMTakesarasaTAnAraM spRzatyaMghriNA, kaH kuntena zitena netrakuhare kaMDrayanaM kAMdati / tU kaH sannahyati pannagezvara ziroratnAvataMsazriye, yaH zvetAMvarazAsanasya kurute vanyasya nindAmimAm // 1 // atha ratnAkaraH "nanenirukA yuvatIjanasya, yanmuktiratnaM prakaTa hi tattvam / / tatkiM vRthA karkazatarkakelI, tavA nilASo'yamanarthamUlaH // 2 // " iti taM prati sopahAsaM prAhiNot / atha nRparAjhI kI kRtanagnapadA sacyAn tajayAya nityamuparodhayantI tatpapAtamujvalaM cakAra / tataH kumudazazIti lASAM preSayAmAsa HTML- COLORTER-May Jain Education Inter 2010_05 For Private Personal use only Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CRECORREASOCIAL "kevakhi huna muMjai, cIvarasahiassa nachi nivANAicI huvA na sikai, eyamayaM kusumcNdss||1||" atha sitAMvarANAmuttaraH "kevali huu~ vi juMjai, cIvarasahiassa ali nivANaM / zani huvA vi sijkara, mayameyaM devasUrINaM // 2 // " | iti| nirNayavAdasthalavAsare zrIsidgharAjAcyaNe SaDdarzanapramANavediSu sanyeSu samupasthiteSu kumudacan'vAdI purovAdyamAnamimimo rAjasajAyAM nRpaprasAdIkRtasiMhAsane niSasAda / pranuzrIdevendrasUrayazca hemacanjamunIntrasahitAH sajAyAM siMhAsanamekamevAvaMcakruH / atha digvastravAdI svayaM jyAyAn kiMciyatikAntazaizavaM zrIhemahimarazmi prati pItaM takaM javatA' ityanihita zrIhemAcAryastaM prati-'he jarAlamate! kiM bravISyasamaJjasaM ? zvetaM tarka, pItA tu harijA' / itivA-2 kyenAdhaHkRto 'yuvayoH ko vAdI ?" ityapRcat / zrIdevena tattiraskaraNAya 'ayaM javataH prativAdI' ityalihite sa prAhamama vRkSasyAnena zizunA saha ko vAdaH ? / ityAkaehimeva jyAyAn , navAneva zizuH, yo'dyApi kaTIdorakamapi nAdatse, nirvasanazca / itthaM rAjJA tayorvitamAyAM niSiJAyAM paNabandho mithaH samajani-"parAjitaiH zvetAMvarairdigaMbaratvamaMgIkArya, IN digaMbaraistu dezatyAgaH" / itipaNabandhAdanu svadezakalaMkanIrunirdevAcAryaiH sarvAnuvAdaparihAraparairdezAnuvAdaparAyaNaistaM | prati prathamamUce-'javAna kadIkarotu pada' / tataH saH 1 'iyamayaM siyavayassa' iti caturthapAdaH kvacit. -CORRENCE -2 Jain Education Inter 2 010_05 For Private & Personal use only Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ staMja. 2 // 60 // Jain Education Inter "khadyotayutimAtanoti savitA jIpoMrNanAjAlayachAyAmAzrayate zazI mazakatAmAyAnti yatrAdrayaH / iyaM varNayato najastava yazo jAtaM smRtergocaraM tattasmin camarAyate narapate vAcastato mudritAH 1 // 1 // " iti nRpaM pratyAziSaM dadau / ' vAcastato mudritA' iti tadIyApazabdena sanyAstaM svahastabandhanamiti vimRzaMto mumudire / atha devAcAryAH "nArINAM vidadhAti nirvRtipadaM zvetAMbaraprollasat kIrtisphAtimanoharaM nayapatho vistArajaMga gRham / yasmin keva lina vinirmita parotsekAH sadA dantino rAjyaM tajinazAsanaM ca javatazcaulukya jIyAzciram // 1 // " tAmAziSaM dadau / atha vAdinA skhalita girA kiyatsvapakSopanyAsaprAnte pRSTaH zrIdevapAdo bRhattarAdhyayanavRttezcaturazItivikalpAnuccacAra / tadacanAnyavadhArayitumakSamaH kASThAvasanI nRyastamevopanyAsaM samanyarthitavAn / tataH zrIdevAcAryeNAnekayuktinistiraskRto nirjito'hamiti svayamuccaran sivarAjena parAjitavyavahArapadApadhAreNApasArya| mANaH zrArtadhyAnaM prApya kramAdhipede / nRpaNa sUrayo mahAmahapUrvakaM zlAghitA jainazAsanaM prajAvayAmAsuH / 2010 05 vyAkhyAna. 20 // 60 // Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAdIlakaMThIravadevasUrayaH, syAhAdaratnAkaragranthadezakAH / kaumudacan; kumati digaMbaraM (digambaraM kaumudacandhamAhave,)jitveha prApurjinazAsanazriyam // 1 // // ityabdadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdasya vRttau dvitIyastaMne'STAviMzaM vyAkhyAnam // 27 // // zrathaikonatriMzaM vyAkhyAnam // 25 // atha vAdayogyanarasvarUpaM prakAzyatenayanyAyapramANAni proktAni yAni zAsane / tAni tathaiva jAnAti sa vAde kuzalInavet // 1 // atrArthe vRdhavAdisUrijJAtamAI vidyAdharagaLe zrIpAdaliptasUrisantAne khandikhAcAryapAce gRhItadIdo vRzo mukundanAmA vipro bADhasvareNa rAtrau / paThan guruNeti niSidhaH-'he vatsa! rAtrau bADhasvareNAdhyayanaM nocitaM' / atha sa divase'pi bADhazabdena paThan zrAvakarajANi-kimasau muzavaM puSpAyiSyati?' / tato nRzaM khinno vidyArthI brAhmIdevyagre ekaviMzatimupavAsAMzcake / saMtuSTA sAha-save vidyAsiyo java, tapasAhaM tuSTA tunyaM / tatazcatuSpathe muzakhaM prAsukajakhairajiSicyAhaasmAdRzA api jamA nArati tvtprsaadtH| javeyurvAdinaH prAjJA muzalaM puSpyatAM tadA // 1 // " RECERS u. prA. 11 Jain Education Interne 010_05 For Private & Personal use only Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 61 // ACCORRECTRESS itimaMtraNa patrapuSpaphalAnvitaM ckaar| tadA tannAmnaiva vAdino viudruvuH vainateyanAmnA nAgA svAtatoguruniHsvapade sthaapitH| vyAkhyAnaztazca vikramArkamAnyo devarSivijaH / tatpatnI devazrIH / tayoH sUnuH sighasenAnidhAnaH prajJAnidhAnatayA jagadapi| tRNavajaNyati mithyAtvitvAt / yataH vRzciko viSamAtreNApyUcaM vahati kaMTakam / viSanArasahasre'pi vAsukinaiva garvitaH // 1 // yo mAM vAde jayati tasyAhaM ziSyo javAmIti pratijJAM vahan kramAdRyavAdinaH kIrti zrutvA tAmasahiSNustatsaMmukha / sukhAsanAsIno'nekacAtravRto nRgupurAsannaM gataH / tatra mArge vRkSavAdI militaH / parasparamAlApe pravRtte siddhaseno'vAdIt-'vAdaM dehi' / sUriNoce-"evamastu / paramatra ke'pi na snyaaH| tAn vinA vAde kathaM jayaparAjayavyavasthA ?" / garyo(tado)bRMkhalena tena proktaM-sto gopAlakA javantu' / gururAha--'tarhi brUhi ythessttN'| tata uccaiHsvaraM tarkakarkazasaMskRte'6 nahapajapaM cakre / kramAjopairakta-"aho ! asau vAcATaH kimapi navetti, kevalaM kAsara va pUtkAraM kurvANaH kau~ piimyti| hai tenamaM dhik / he vRddha tvaM brUhi karNasukhadaM" / athAvasarazaH sUrigaNacandasA nRttanimittamuttAlatAladAnapUrvakamevamavAdIt "na vi mAriiM na vi coriI, paradAragamaNa nivAriI |thovaathovNdaa, sariMga ttgttgjaashyii||1|| gahu gorasa goramI, gaja guNijaNani gAna / u gaggA jo yahAM mile, to saggaha zyuM kAma // 2 // cUmo camarI cUMdamI, coli caraNo cIra / uhuM cacce sohe sadA, sohava taNuM sarIra // 3 // " Jain Education Interne 010_05 For Private & Personal use only Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ASSESAMAGRANSKRIES / tacandasA dodhakazabdena nRtyanirgopeH proce-'anena sUriNA'sau vijo jitaH / iti tairninditaH smAha-jagavan ! | mAM pravrAjaya' / gururAha-'AvAM rAjasajAyAM gacAvo vAdahetave' / tatastatra gatau / tatrApi jitaH sa satyapratijJo dIkSA jagrAha / krameNa sighasenadivAkara iti virudaM datvA sUribhiH svapade sthaapitH| javyAMbujAni prabodhayantamavantyAM samAgacantaM vAdInsUriM vikramArko vIdaya sarvajJaputraparIkSArtha manasaiva namazcake / sUristu tasmai dharmalAnaM banAe / tadA medinIpatiH prAha-'haMho sUrInjAH ! anamayo'pyasmanyaM dharmalAlaH kathaM dIya4 te ?' sUriNA'nANi-"cintAmaNikoTinirapi murkhano'yaM, tvaM cAsmAnmanasaivAnamaH, tena tujyaM dharmalAnaH prAdAyi / / dIrghAyurnava varyate yadi punastannArakANAmapi, santAnAya ca putravAn yadi punastatkurkuTAnAmapi / (artho mlecakulAzrite narapatau saMpUrNa uDIdayate,) tasmAtsarvasukhaprado'stu navatAM zrIdharmalAnaH zriye / tatastuSTo rAjAdharmalAja iti prokte pUrA'dritapANaye / sUraye sijhasenAya dadau koTiM dharAdhipaH // 1 // niHsaMginistadravyAgrahaNe saMdhairjIrNodhArAdau upayogaH kRtH| / atha sUrizcitrakUTe gataH / tatraikaH staMjaH / tanmadhye pUrvAmnAyapustakaM guptIkRtaM / taM jalAdimirajedyauSadhamayaM vIkSya saristasya gandhaM gRhItvA pratyauSadhairAloTanenAmbujavavikasitaM kRtavAn / tatraikAM pustikAmunmuya vAcayatAce patre he vidye / ACCOR Jain Education Inter 010-05 Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ staMbha. // 62 // Jain Education Intern dRSTe / ekA sarvapavidyA yathAtrotpanne kArye mAMtriko'nimaMtrya yAvataH sarSapAn jalAzaye kSipati, tAvanto'zvavArA | niHsRtya parasainyaM vijityAdRzI javanti / dvitIyA cUrNayogAcemakoTI niSpadyate / zragre vAcayantaM taM niSidhya devyA pustikA'pajahe, staMjo'pi militaH / tataH kumAra pure sUriryayau / tatra devapAlanRpo guruM natvA prAha - "mama sImajUpA rAjyaM jighRkSava zragachanti, yadi yUyaM kRpAM mayi kurutha tarhi rAjyaM sthiraM syAt" / umityuktvA vidyayAcAryeNAhave vairivalaM janaM / tato rAjA jainI jAtaH, sUriSvekAntajaktazca / tataH pratyahaM nRpAgrahaNAcAryAH sukhAsanAsInA bandibhiH stUyamAnA rAjakule brajanti / tatpramAdaparaM taM vRddhavAdI nizamya veSaM parAvartya tatra prAptaH / rAjakukhe vrajantaM taM dRSTvA ekatra sukhAsanadame svaskandhaM dadau / tadA madanRtacetAH zloka dvipadImagadIt 'nUrijArajarAkrAntaH skandho'yaM tava bAdhati / 'na tathA bAdhate skandho yathA bAdhati bAdhate // 1 // ' tataH zaMkitena tenAcinti- 'manuruM vinA makke ko nAmAvadyaM vadati ?' iti dhyAtvAsanADuttIrya tasya pAdayoH papAta / svapramAdamAlocya rAjAnamApRcaca taiH saha vija / tato vRdbhavAdini svarga gate'nyadA maggadayA mityAdiprAkRtapAThe lokopahAsalakita zrAvAsyAtsaMskRtAcyAsAt karma 2010 05 vRddhavAdyAha vyAkhyAna z // 62 // Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SUCCESSACROSSES doSAJca garvitaH san siJasenaH saMgha pratyAha-'saMghAnumatyA siddhAntaM saMskRtaM kurve' / saMgho'pyanavadyaM jago "bAsastrImandamUrkhANAM nRNAM cAritrakAMkSiNAm / anugrahArthaM tattvajJaiH siddhAntaH prAkRtaH kRtaH // 1 // 4 prajJAvadyogyAni tu caturdazApi pUrvANi saMskRtAnyeva zrUyante / tadevaM jinAdyAzAtanayA prauDhaprAyazcittamApanna" tabbutvA guptIkRtasAdhuliMgaH kRtAvadhUtarUpaH kRtamaunaH saMyamayuktaH saMghAnujJayA janAjJAta eva viharan saptavarSAnte ujhAyinyAM mahA-16 kAlezaprAsAdamadhitaSThau / dhUrjaTau pAdaM datvA na praNamati na vandate / tataH kautukAkrAntaHkSmAkAntastatrAgatya taM procemahezvaraM kathaM na vndse'| sUrirUcivAn-'ayaM devo'smatstavanAdikaM jvarAdito modakamiva na sahate' / nRpo'vak-'no jaTila ! kimidaM jApase ? kuruSva stuti' / tatastena svayaMjuvaM nuutshsrnetrmnekmekaadrjaavliNgm| zravyaktamavyAhatavizvalokamanA dimadhyAntamapuNyapApam // 1 // " ityAdivIraghAtriMzadvAtriMzikA kRtA / tataH samahimA zrIvAmeyastutiM vidadhe / tatra kaTyANamandiraikAdazavRttavidhAnAvasare smarAricihna vidhA nRtvA kAtkArapUrvamavantipArzvabiMbaM prakaTIbajUva / vismito vikramArkaH pRti sa-'kenAyaM 8 nirmito devaH? / gururAha zravantyAM jamAnyAM jAto'vantisukumAkho bhAtriMzatpatnIza ekadA gavAhastha Aryasuhastino najinIguhmavarNanAdhya Jain Education Internal 1010_05 For Private & Personal use only Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ % saMja. nayanaM zrutvA jAtajAtismRtirgurupAdye gatvA pRSTavAn-'kiM yUyaM taSmiAnAdihAgatAH' / tairUce-'tatsvaharSa sApAcA vyAkhyAna. jAnImaH' / sa prAha-'tatkena prApyate / / 'cAritreNa' iti zrutvA dIkSAM jagrAha / tataH sadA tapaso'kSmaH prauDasmazA- ze ne'nazanena tasthau / tadA prAgnavApamAnitA panI zizuyutA zRgADyAgatA / trijiryAmalakSyamANaH turye yAme tarimAne // 63 // gataH / tapairAgyeNa latA ekAM gurviNIM vadhU muktvA zeSAniH sArdha pranajitA / guAH sutena svapitRmRtyusthAne'yaM prAsAdaH kRtH| tanmadhya idaM biMba nyAsIkRtaM / kramAdhiprairatra liMga sthApitaM / tanmayuktAM stutiM kathaM sahate ?" / evaM nizamya tatpUjArtha grAmazatAnyadatta vikramArkaH / tato maharSi smAha-"ko nAma tvatsamAno maharSiH ! / yataH--14 zrahayo bahavaH santi nekalakSaNadakSiNAH / ekaH sa eva zeSaH syAkaritrIdharaNakSamaH // 1 // " iti stutvA samrAi nijaM dhAma jagAma / tatpranAvanayA tuSTena saMghena zeSapaMcavarSANi prasAdapade muktvA sUrIjazcake / tataH kuvAditimiradivAkara oMkArapura prAptaH / tatra zrAddhaiH sa vijJaptaH-'svAminnatra mithyAtvino'rhaccaityaM kArayituM 3 na dadante' / tato vAdInyo hastanyastacatuHzloko vikramArkarAjaghAre gataH / pratihAraH sUridattazlokaM nRpAya dadau"jinurdidRkurAyAtastiSThati chAri vAritaH / hastanyastacatuHzlokaH kiM vAgavati gati ? // 1 // // 63 // ___ tato rAjA pratizlokaM preSitavAn"dIyate daza ladANi zAsanAni caturdaza / hastanyastacatuHzloko yahAgAtu gaThatu // 1 // " -2 4-364-6-5644 2010_05 Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ *** tato madhye gataH sUridattAsane sthitaH zlokacatuSTayaM caturdiA papATha"apUrveyaM dhanurvidyA javatA zikSitA kutH| mArgaNaudhaH samanyeti guNo yAti digantaram // 1 // IPI sarasvatI sthitA vakre lakSmIH karasaroruhe / kIrtiH kiM kupitA rAjan yena dezAntaraM gatA // 5 // / sarvadA sarvado'sIti mithyA tvaM stUyase budhaiH / nArayo lejire pRSThaM na vadaH parayoSitaH // 3 // IA kIrtiste jAtajADyeva caturaMnodhimaUnAt / zrAtapAya dharAnAtha gatA mArtamamaMgalam // 4 // " |AI / zrutvA rAjA tuSTo jagau-'caturdiyAjyaM gRhANa' / guruH prAha-'asmAkaM nirgranthAnAM rAjyena kiM kArya ? / ' tato hai po'vak-'tarhi kimilasi ?' / gururAcaSTa-"oMkArapure caturporaM jinaprAsAdaM zivaprAsAdAmuccaM kAraya / tatra pArzvara pratimA pratiSThApaya" / tato rAjA siddhasenaproktamacIkarat / / tataH sUrIncho dakSiNasyAM pratiSThAne prAptaH / svAyurantaM jJAtvA'nazanena svargalokamalaMcake / saMghena tajavasya taM vRttAntaM jhApayituM vAgmI naTTazcitrakUTe prasthApitaH / tadganche punaH punaH zlokapUrvArdha paThati sma / yathA ___"dAnI vAdikhadyotA dyotante dkssinnaapthe|" tadA simasArasvatayA sUrijaginyA jANitaM "nUnamastaMgato vAdI siddhasenadivAkaraH // 1 // " -CIRCRAKRA ** * * _JainEducation intemad h oos For Private & Personal use only Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ staMja. 2 // 64 // Jain Education Internation pazcAnana samyaguktam / zrI vRddhavAdiguru siddhasenayoH zrutvA jidhAM tarkavido'pi vAdinoH / muJcantyavazyaM varadaMtyarAtita, kArya zabdaM kariNo yathA madam // 1 // // ityanda dinaparimitopadeza saMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdasya vRttau dvitIyastaMce ekonatriMzaM vyAkhyAnam // 25 // // atha triMzaM vyAkhyAnam // 30 // sar nimittasvarUpaM likhyate yo hyaSTAMga nimittAni zAsanonnati hetave / procyate ( vakti) pracyujyamAnazca (zca caturtho'yaM prjaavkH|| 1 // sugamaH / zratrArthe bAhusvAmijJAtam / taccedam dakSiNApathe pratiSThAnapure bAhuvarAhamihirau dhau bAndhavau prAjJau yazoja gaNanRtpArzve pravatrajatuH / kramAdagrajazcatudezapUrvI sUrirAsIt / dazavaikAkhikAvazyakAdidazagranthAnAM sa niyuktimakarot / varAhastu jJAnagarveNAgrajapArzve sUripadaM yAcate / guruNoktaM- 'viduSo'pi sadarpasya sUripadaM na deyaM' / etattasmai na savade / tato dvijaveSaM punarjagrAha / lokeSu svAM khyAtiM prathayAmAsa - "amA bAdhyAtsadA lagnavicAre eva tiSThAmi / mayaikadA purAdvahiH zilAyAM lagnaM nyAsIkRtaM / tattathAsyaM muktvAhaM svasthAne gataH / yAvat svapimi tAvattatsmRtaM / tato mArchu tatra yAmi sma / tatra lagnasthAne pazcAsya vyAkhyAna. 30 // 64 // Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * mapazyaM / tathApi nirjayIjUya siMhAdho hastaM zivA yAvakSanamapasArayAmi tAvatsUryaH pratyakSIyAvak-'vatsa ! varaM vRNI-1 pva' / mayoktaM-"yadi prasanno'si, tadA mAM nijavimAne'vasthApya sakalaM jyotizcakraM drshy"| tadA sUryeNa darzitaM cAra mAnAdi ca proktaM / tataH kRtakRtyo'haM janopakRtaye namanasmi" / iti prazastiM zrutvA jitazatruNA purohitaH kRtH| 8 + atha sa varAhaH zvetAMbarAnnindati / tadanekairgurujaktaiH zrAjhaiH zrutvA gurUnAkArya pravezamahotsavaH pure kRtH| gurorAgamanaM zrutvA sa bADhaM mamlau / atrAntare nUpagRhe putra utpnnH| tasya varAhamihireNa janmapatryAM varSazatAyuH rAjasamadaM prakhyA-1 pitaM / tataH prasannIjUte nRpe tenoktaM-"sarve janAH saharSa yuSmaz2ahe jabAIM vinA smaayaataaH| viharSasya janabAhordeza-18 tyAga eva daMgo yogyaH" / tato rAjJA maMtripArdhAjJApitaM / zrIsUrijirAdiSTaM-"ko kvezau kathaM kAraNIyau ? saptame dine se bimAkhikAsyAdetatputrasya maraNaM jAvi" / maMtriNA nUpAya proktaM / tannizamya rAjJA sarvA bimAlikAH purAdahiH krssitaaH| 8 saptame dine dhAtrI stanyaM pAyayituM pArazAkhAgra upaviSTA / ito'kasmAdargalA bAlasya zirasyapatat , mRtazca saH / tato rAjJA varAhastiraskRtaH / guruM jajbAI nRpaH prAha-'javataitadAyuH kathaM jJAtaM ? utumukhAnmaraNaM nAjUta , tatkiM ? / guru-| PNokta-"argalAmukhe tadrUpamasti, asmAbhiH putrajanmasamaye pUrvAmnAyenAyurniNItaM, anena tu putrajananAnantaraM dAsyA tuM-| mapAdapIThopari pAdau dhRtvA ghaTikAtADanaM kRtaM, pazcAjAta / tato karAhA sinaH pustakAni jo detuM anaH guruNA niSiyaH-"zAstrANi sarvajJoktatvAdhAnyeva / yataHamaMtramaharaM nAsti nAsti mUlamanauSadham / anAthA pRthivI nAsti thAmnAyAH khalu purkhajAH // 1 // ***** * Jain Education InternatbMOHo_05 Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 akadA rAjA pRSTau sUrivijau-"adya kiM naviSyati / varAheNoktaM-"badha pazcAtyahare'mukasthAne sahasA jala- vyAkhyAna, IPIde varSati maMDalamadhye vipaJcAzatpakhamito matsyaH patiSyati" / sUriNokta-"ekapaJcAzatpatamito mamakhAttasmAdahiH puurv||65||aadishi ca' / tataH pradoSe gurUktasthAne patitaH / tato rAjA jinadharma prapede / varAhastvapamAnAhIhAM sAtvA'jJAnakaSTaM kRtvA / hai vyantaro jAtaH / sAdhuSu na prabanUva kSeSavAnapi / zrAvakeSu rogAnutpAdayAmAsa / zrAvairgururvijJaptaH / gurujirupasargaharaM stotraM hai paThanAya zrAdhecyo dattaM / tena sa vyantaro manAgapi na pranavituM damaH / tatstotramadyApi smRtaM vighnAyupahanti / tataH paJca-| rAmazrutakevalI bahujIvAn prabodhya svarga gtH| nAbAhuguruNA nRpabodho, nirmitaH zujanimittabasena / zAsanonnatikRte ca javadbhiH, svodyamaH sapadi teSu vidheyaH // 1 // // ityabda dinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdasya vRttau vitIyastaMne triMzaM vyAkhyAnam // 30 // // samApto'yaM dvitIyaH staMbhaH // // 65 // 0 A5%83 Jain Education Interna 210_05 For Private & Personal use only Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ XSXSXSUSCIPI // zrIupadezaprAsAde // tRtIyaH stNnH|| / atha paJcamatapaHprajAvakaH procyate / vividhAnistapasyAnijainadharmaprakAzakaH (pranAvakaH) / vijJeyaH paJcamo navyaiH sa tapakhI prjaavkH|||| kaMThyaH / atrArthe kASThamunetimidam* rAjagRhe kASThanAmA yaH / tasya kulaTA vajA jAryA / suto devapriyo lekhazAlAyAM paThati sma / zreSThino gRhe'patyA nIva trayaH zukasArikakurkuTAH santi, tathA eko brAhmaNaputraH svagRhe rakSitaH / sa ekadA svagRhalAraM striyAH zukasya 4 teca datvA ladamIhetave videze'calat / atha dije yauvanaM prApte vajrA tena saha saukhyaM buluje / tI saMpRktau dRSTA sArikA zukaM prAha-pApaparAvetAvAvAM nivArayAvaH' / zuka uvAcaRT "upadezo hi mUrkhANAM, prakopAya na zAntaye / payaHpAnaM jujaMgAnAM, kevalaM viSavardhanam // 1 // saMprati samayo naasti'| sA''ha-- BI"tamiya saNa sajAva varaM maraNaM mama akAle vi| me tAyassa ghare na khamaM akaGameyArisaM dahaM // 1 // "LE RI evaM vadantI sA sArikA vajrayA'gnau kSiptA / tataH zuko maunaM cakAra / ekadA tasya gRhe tapasviyugaM jidArthamAgAt / ekena vRddhana laghoragre etamukta-'asya kurkuTasya samaJjari ziro yo'tti, sa rAjA syAt / tacanaM tena baTukena kaTakA ___JainEducation internal 0 10_05 Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31 stananta rataH zrutam / tato badurvajrAM prati prAha-'nasya tAmracUmasyAvazyaM ziro mahyaM dehi'| tayApi kathaJcit pratipannaM / tatastaM | vyAkhyAna. / hatvA pacanArthamagnAvakSipat / baTukaH snAnAya gataH / itaH putro lekhazAkhAta zrAgAt ,lojanaM cAyAcata / vismRtyA mAtrA || tasmai tahiro dattaM / tataH sa paThanAya gataH / baTuka aagtyaashnaayopvissttH| zirovihInaM palaM dRSTvA tAM pRSTvA nirNaye kRte soDavak-"putraM hatvA taSThiraHpalaM tvaM ceddadAsi tarhi AvayoH premalaMgo na syAt" / tayA svIkRtam / etattavAcyA zrutaM / / tato dhAtrI taM putraM sekhazAlAtaH kaTau kRtvA nagarAnnirgatA pRSThacaMpodyAne kramAt prApa / itastatpurasvAmI niSputro mRtH| tato'mAtyAdikRtapaJcadivyairvanasuptassa bAlaH pramANIkRtya raajye'bhissiktH| | itaH kASThazreSThI gRha zrAgataH / catvAri vastUnyadRSTvA zukaM pAca / zukaH prAha-'mA paJjarAnniSkAsaya, tadanu nirjayaH sarva vacmi / tataH zreSThinA mutkalIkRtaH tarI sthitastaM prati baTavajrayoH saMbandhamavocata / tacchatvA zreSThI vairA jagrAha / nRpajayena saviprA sA nirgatA daivayogAt putrarAjyapura AgatA / kASThamunirapi viharana daivayogAttatraiva pura zrA gtH| akasmAijrAgRhe AhArArtha gtH| vajrA taM patimupalakSya dadhyau-'eSa mAmupalakSayiSyati, tadA mAM hi (he) khayihAyati' / tato nikSAmadhye svAjaraNaM muktvA pUtkAraM cakre / stainyadoSe jAvite naTaipAne nItaH / dhAcyA dRSTaH / tadanu nRpAya proktaM-'tavAyaM pitA' / tato rAjJA mAtA pitRhaMtrIti jJAtvA karSitA / rAjA zrAzo jAtaH / pitRgurumAgraheNa svapure rarada / tato rAjA sarvA guruvandanAya pratyahamAyAti / evaM pravacanonAvanayA praSamApannA vijAstasya jijAyevAnveSayanti / tairApannasattvAmekAM dAsIM dRSTvA proktaM tvametasya sAdhoH kalaMkaM prayaca / vijaivyeNa khojitA satI dhamavocat / tacchrutvA zreSThI vairAgyeNa dIkSAM | 66 // JainEducation Internationkedio_05 For Private & Personal use only Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ----% %% kRtasAdhvIveSA sA rAjAdibahujane milite vihArArthamudyaminaH sAdhorantikamAgatya prAha-"nagavan ! navadIyamamuM garja-|| maparyAptaM vimucya na yuktaM tava gamanaM" ityuktvA muniM prati vastrAJcale vyalagat / tato muniH prAha-he bAle kimarthama-3 sIkoktyAsmAn prakopayasi ?' / sA''ha-'nAlIkametat / tataH zAsanonnatikhabdhimAnmuniravocat-"yadi matkRto'yaM garjo javettadA tiSThatu, yadi ca matkRto'yaM gajoM na syAttadA tava kudi nittvA patatu" / ityukte garlo mhyaaN| patitaH / tadA saMtrAntA sAha-"mayA jivacanairidaM kRttamakArya tatkSAmyatu" / vijA api vepamAnA munipadI | praNemuH / sAdhunA zApaH saMkSiptaH / sarve'pi munidezanayA dharma cakraH, jainadharmanindAM mumucuH / munirapi utkRSTataponiH karmANi payitvA muktiM praap| ityadbhutaM kASThamunezcaritraM, zrutvA tapAMsi vividhAni (sIjhatamAni ) kRtvA / kurvantu navyA jinadharmazonA, nivRttisaukhye yadi vaH spRhA cet // 1 // ityupadezaprAsAde tRtIyastaMne ekatriMzattamaM vyAkhyAnam // 31 // ||ath prAtriMzattamaM vyAkhyAnam // 35 // |shrth SaSThaM vidyAprajAvakasvarUpaM vitanyate / maMtrataMtrAdividyA niyukto vidyAprajAvakaH / saMghAdyarthe mahAvidyAM prayuJja(yoja )yati nAnyathA // 1 // %252-% A5-%95 -% % u. prA. 12 Jain Education Intemato 05 For Private & Personal use only % Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 67 // sugamArthaH / lAvArthastu zrIhemasUrimAhAtmyena jJeyaH / sa cAyam vyAkhyAnadhaMdhukanagare moDhajJAtIyo(yazca)'Ggadevo devacanprasUripArdhe dIkSAM khalau / kramA masUririti nAma dattaM guruniH / itazca pattane kumArapAlanapAle jAte hemasUristatrAgatyodayanamaMtriemapRcat'rAjA'smAkaM smarati na veti / udayanenoktaM 'neti'| tataH sUrinirUce-"maMtrin ! atra nUpaM raho brUyAH adya tvayA navyarAjhIgRhe na svapanIya" / amAtyena tathA kaarite| nizi vidyutpAtAttasmin gRhe dagdhe rAiyAM mRtAyAM camatkRto rAjA taM jagAda-'kasyedaM jJAnaM ?' / tena yAthAtathyamukte nRpo gatvA sUriM praNamyAha-'pUjya ! rAjyamidaM gRhItvA mAmanugRhANeti' / sUriruvAca "kRtajJatvena rAjendra cetpratyupacikIrSasi / zrAtmanIne tadA jainadharme dhehi nijaM manaH // 1 // " | rAjA''ha-jagavayuktaM kariSye'ham' / tato'nyadA nRpaH somezvarayAtrAyai sUri sahAkArya gataH / tatrezaM natvA 'jainA dAjinAdRte na namanti' iti vijayudrAhito rAjA sUri prAha-'jagavan ! yUyaM zivaM vandadhvaM' / sUriH prAha- . "navabIjAMkurajananA rAgAdyAH dayamupAgatA yasya / brahmA vA viSNurvA haro jino vA namastasmai // 1 // yatra tatra samaye yathA tathA, yo'si yo'syanidhayA yayA tyaa| vItadoSakaluSaH sa cenavAneka eva jagavannamo'stu te // 2 // // 6 // Jain Education Interne 010_05 For Private & Personal use only Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ HASHEMA iti stutyA camatkRto nRpo guruM jagau-'pUjya ! adya mataM vimucya samyak tattvaM prakAzaya' / sUrirAha-zAstrasaMvAdenAlam / yadayaM zivastava purastattvaM vakti, tapAsyaM / tato nizIthe munidhyAnataH zivena pratyakSIya nRpAyoktaM - 'jinaruktaM syAhAdatattvaM tanvaMstvaM sveSTamavApsyasi / tato rAjA samyaktvAnimukho'jUt / / athaikadA pavanakriyApaTurdevabodhiH kamalanAladaMmayugaM taMtuvacakadalIpatramayAsanaM ziSyaskandhanyastamAruhya rAjasadasyAgAt / jAtavismayena nRpeNa sa snmaanitH| tataH pUjAvasare jinaM pUjayantaM nRpaM vIdaya devabodhiravAdIt-"rAjannayuktaM tava kuladharmolaMghanam / yataH nindantu nItinipuNA yadi vA stuvantu, lakSmIH samAvizatu galatu vA yatheSTam / / __ adyaiva vA maraNamastu yugAntare vA, nyAyyAt pathaH pravicalanti padaM na dhiiraaH||1||" I nRpo'vAdIt-"sarvajJoktatvAt satyo jaindhrmH"| devabodhiruvAca-"yadi na pratyeSi, tadA mahezvarAditridevAn svapU-18 kArvajAMzca mUrtimato'trAgatAn svamukhena pRSTha" / iti nigadya vidyAzaktyA tAnadIdRzat / devaiH pUrvajaizcoktam-'no vatsa! tvayA devabodhivacaH kAryam' / tato vismito po jaDa ivAjani / tadodAyanamaMtrI prAha-rAjan ! hemasUrirapi aneka-11 vijJAne kuzalI samasti / tato devabodhyAdiparivRto rAjA prAtaH sUriM nanAma / tataH sUriH paJcApi maruto nirudhyAsanAt kiJcitsya vyAkhyAtumArene / tAvatpUrvasaMketitaziSyo'dhastarAsanamAkarSat / sarve'pi vismayaM prApuH / tataH sUrayo / mama devAn pazya' ityudIrya zrIcaulukyamapavaraka AninyuH / tatra samavasaraNasthAn caturviMzatiM jinenvAn caulukyAye M TEGRECE Jain Education Intere 1 010_05 For Private & Personal use only Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taMja. // 6 // SARKARI kaviMzati ( tyA ) svapUrvajaiH pUjyamAnAn dRSTvA'namat / te'pyavadan-"dayAdharma prapannastvameva vivekI / zrayaM devastva vyAkhyAna. duruH / tamuktamArAdhayeti" / pUrvajA api 'vatsa tvayA jinadharmAdaraNApayaM sugatinAja IdRzI mahA~ jajAmahe / / 32 ityuktvA tirodadhuH / tato dolAyitamanA nRpastattvaM sUrimaprAdIt / sUrayaH procuH-"rAjan ! pUrva tena darzitaM, idaM / maddarzitaM cenjAkhaM vyomaromanthaprAyaM / tattvaM tu yattvAM somezvareNa gaditaM tadeva" / tatastyaktamithyAtvaH sA bajava / kramAdvAdazavatAni khsau| anyadAzvinamAse samAyAte devyA arcakA jUpaM procuH-"he narencha ! kusadevInAM bakhihetave saptamyAM saptazatI mahi-18 pAnAM hanyate, aSTamyAmaSTazatI, navamyAM navazatI ca / no cettA vinakAriNyo jvnti"| tato nRpeNa gurupAdye gtvokt| gururAha-"yasmin dine yAvanto hanyante, tAvantastadane sthApyAH, pro(vA)cyaM ca no devyaH zaraNojjitA ime pazavastvadame 2 sthApitAH, ataH paraM yathAtathyaM devInAM ( devInyaH ) tadAjiyantAm" / rAjJA gurUktaM kRtaM / devI nireko'pi na lkssitH||| tato navamyAM rAtrau trizUkhahastA keTezvarI sAkSAdbhUyAvak-'rAjaMstvayA kramAgataM zIkha mukta' rAjA jagau--'jIvanahaM / pipIlikAmapi na hanmi' / tato ruSTA devI trizUlena nUpaM mUrdhni hatvA tiro'jUt / tahivyaghAtena kuSThena pImAM prAptaH / / / tato 'vahnau pravizAmi' iti vadantaM rUpaM niSidhyodayanaH sUrINAM ( sUrijyaH ) tatsvarUpaM nyarUpayat / tataH sUridattAni // 6 // maMtritavAriboTanena hemadyutirnupadeho'bhUt / tataH prAtarguruvandanAya ganchan zAkhApraveze strIkaruNasvaraM zuzrAva juupH| tatastAM Jain Education Internal 1010_05 For Private & Personal use only Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94 nizi dRSTAM devImupalakSya sUrInAha--'pUjya ! staMjavacAmimAM munyc'| gururjagau-'he nRpa ! kAmapyasyAH pArzve yAcanAM kuru' / 6 nRpaNASTAdazasu dezeSu jIvarakSArtha talAradatvaM yAcitaM / tatsvIkRte gatavandhanA sA rAjanuvanaghAre'sthAt / athaikadA nRpasadasi sUriH sthUlajavarNanamakarot , yataH-- "vezyA rAgavatI sadA tadanugA SaDjI rasaiojanaM saudhaM (zutraM) dhAma manoharaM vapuraho navyo vayaHsaMgamaH / kAlo'yaM jasadAvilastadapi yaH kAmaM jigAyAdarAt taM vande yuvatiprabodhakuzalaM zrIsthUla naI munim // 1 // " etadAkarNya matsariNo jUpAyarNajAjo dvijanmAno'nyadhuH "vizvAmitraparAzarapranRtayo ye cAMbupatrAzinaste'pi strImukhapaMkajaM sulalitaM dRSTrava mohaM gtaaH| zrAhAraM saghRtaM payodadhiyutaM juJjanti ye mAnavAH ( ye mAnavA juJjate ) teSAmindriyanigrahaH kathamaho daMnaH samAlokyatAm // 1 // " % AC-- - Jain Education Interna 1010_05 Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ *- vyAkhyAna, 33 A // 6 // atrottaraM sUrirAha-"jo nRpa ! zIlapAlana zrAhAranIhArau kAraNaM na, kiM tu manovRttireva / yataHsiMho balI hiradasUkaramAMsanojI, saMvatsareNa ratimeti kilaikavAram / / pArApataH kharazilAkaNamAtranojI, kAmI navatyanudinaM nanu ko'tra hetuH ? // 1 // " etadAkarNya kuvAdinaH zyAmamukhA jAtAH / ityAdhaneke prabandhAH kumAranRpacaritrato jJeyAH / sUrirapi juvyanekanavyAn prabodhya jinamataM prajAvya deva jUmi jagmivAn / / vidyaikakAntirji(nti ji)nadharmaviSTape, mAtamakarUpaM timirapraNAzakam caulukyapaMcAnanajUpabodhinaM, zrIhemacanAkhyaguruM namAmyaham // 1 // // ityupadezaprAsAde tRtIyastaMne pAtriMzattamaM vyAkhyAnam // 35 // // atha trayastriMzattamaM vyAkhyAnam // 33 // / zratha saptamaM sijhamanAvakaM prakAzayati / aJjanacUrNakhepAdisihayogaH (cUrNAJjanavilepAdiyogasidhyA) samanvitaH / jinendrazAsane hyatra saptamaH syAt prajAvakaH // 1 // // 6 // CAL Jain Education Internation2010_05 For Prve & Personal Use Only Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ R sugamArthaH / jJAvArthastu zrIpAdaliptAcAryadRSTAntena dRDhI kriyateayodhyAyAM nAgahastisUrisamIpe pratimAzrAvikAputreNASTamavarSe dIkSA gRhItA / ekadA kukhakaH kAMjikaM zrAmagRha to khAtvA guroH puraH sthitaH / gurustaM prAha--'vatsa ! bAlocanAM jAnAsi ?' / so'vadat--"jagavan-'padarthe kriyAyoge maryAdA nividhau ca ya tathA tAmahaM vedmi yUyaM zRNuta-- | aMbataMbachIe puphiyaM puSpadaMtapaMtIe / navasAlikaMjiyaM navavada kumaeNa maha dinnaM // 1 // " | tabbaMgAravAkyato ruSTA guravaH prAhuH--'palitta ( prasiptaH---prakarSeNa liptaH ) tito so gurucaraNe, namidaM vinnavaI deha pasiUNa / ahiyaM egaM mattaM, jeNaM havemi pAlittaM // 1 // "] tavijJAnena prasannA guravaH kramAt pAdalepavidyayA saha taM pAdaliptanAmAnaM sUriM cakruH / tataH svayaM viharan kheTakapura / AgataH / tatra tena jIvAjIvotpattiprAnRtaM, nimittamAtRtaM, vidyAprAnRtaM, sijiprAnRtaM, ceti catvAri lbdhaani| tataH sUriH | pratyahaM tIrthapaJcake tayA vidyayA jinAnnatvA tadanu nojanaM vitene / | athaikadA sUrIzA DhaMkapure gtaaH| tatra tairbahujanA vazIkRtAH / tatra nAgArjunanAmA yogI vidyAmnAyaM jighRkSuH zrAva kIya tadgurupAdAnasevata / nityaM pAdayorvandamAno gandhena saptottarazatAnyauSadhAni jJAtavAn / tAni saMmIya vAriNA 8 6 pAdayugmalepaM vidhAyAkAze kiyaraM gatvA yatra tatra jUmyAmapatat / ekadA jAtakSatAvati yoginaM guravaH papracuH--'lA ! hai tava dehe keyaM datAvaliH ?' / so'pi yathAkRtamuvAca / tadbudhiraJjitAstaM zrAvaka vidhAya jagmuH / HOUSUARISSA AMMARCROMANGA JainEducation Intermelle 2010_05 For Private & Personal use only Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33 // 10 // / amISAmoSadhInAM tvaM ssssttitNmulpaaysaa(se)| vidhehi khepaM cevyomanyutpitsA tava vartate // 1 // vyAkhyAna | anena gurUktena prayogeNa pUrNamanorathaH so'nyadA bahupravyeNopArjitasvarNasidhikarasanRtakUpikAM svaziSyahastena gurUNAM prAnRtIcakre / guravo'pi taM prAhuH-'vayaM tRNasvarNasamaspRhA anarthahetumenaM nembAmaH' ityuktvA rahAmAnAyya tasaM tatra vikSipuH / punastAM kUpikAM nijaprasravaNena nRtvA taM pratyarpayat / so'pi yogIncha natvA gurukRtavRttAntaM nyavedayat |yogii / ruSAruNo dadhyau-'aho ! avivekino'mI' ityuktvA tAM kUpikAM zilAtale sphoTayAmAsa / daNAntare sA zilA hira emayI jAtA / tadRSTvA sa sakautukaM dadhyauAI "mayA klezasahasreNa rasasiddhividhIyate / amISAM tu svanAvena svavapuHsthaiva vidyate // 1 // " tato nAgArjunastAn zrIgurUn kampamAniva / ciramArAdhayAmAsa vandanAstavanAdiniH // 2 // itazca zAlivAhananRpaparpadi catvAra jhapayo lAlazlokapramitaM granyacatuSTayaM kare kRtvAgatya jaguH-'jo nRpa ! a-16I dasmadranthAn zRNu, / rAjAha-'bRhattaragranyAn zrotuM nAhaM namaH' / tataste'rdhagranthAn kRtvA procuH / tathApi zrotumama / / nRpaM jJAtvA'pasAryApasAyakaikaH zlokaH kRtaH / tamapi na zRNoti tadA AtreyapiNA cikitsAzAstrarahasyamayamekaM padaM kRtaM / taccedaM-'jIrSe nojnmaatreyH'| ditIyarpiNA ditIyapAdaM proktaM-kapilaH prANinAM dayA' / tRtIyena nItizAstrarahasya proktaM-bRhaspatiravizvAsaH' / caturthena kAmatattvaM proktaM-'paJcAlaH strISu mArdavam // 1 // " iti caturladazlokarahasyamekenaiva zlokena kRtaM / tatrutvA tAn saMmAnya punaH punaH rAjA prAzaMsat / tadA nRparAiyA logavatyoktam -MISCCCXXCHOOT 2010_05 For Private & Personal use only Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nagara "tA gaMmayaMti vAIdagayaghamA mayajareNa ppichA / jAva na pAyalittayaM paMcavayaNanAu~ samulasaI // 1 // II tabRtvA rAjJA svapradhAnaM preSya sUraya zrAkAritAH / itastatpurI vidbhiH sarvaiH saMnyaka sthAlaM ghRtanRtaM sUrINAM saMmukha hai| preSitam / AcAryastu ghRtamadhye sUcyekA diptvA tathaiva pratipreSitam / nRpaH paMmitAn tadbhAvaM pATha / tadA tairataM-"eta-| yathA ghRtena sthAlaM iti jAbo nH| zrasya cAyaM jAvaH-yathA tIdaNatayA sUcI praviSTA tathAhai hamapi pravedayAmi / tanvRtvA saharSo rAjA paMDitaiH saha mahotsavena muneH saMmukhaM gataH / tato nagaramAnIto guruH / tatra guruNA nirvANakalikApraznaprakAzAdizAstrANi nirmitAni / rAjA jaino jAtaH / vijAH sarve svamadaM tyaktvA gurucaraNAMbuje muMgA iva jaataaH| tataH sUrayaH zAsanaM pratAvya zrIzatruJjaye radanasaMkhyopavAsAnazanena divaM prApuH pAdaliptamunirAjakatheyaM shrotrpaatrpripeysudhaaddhyaa| aJjanAdikaguNairyutimadbhiH, (guNagodazazatyA) zAsanasya mahimA vidadhe yaiH // 1 // // ityupadezaprAsAde tRtIyastaMne trayastriMzattamaM vyAkhyAnam // 33 // ||ath catustriMzattamaM vyAkhyAnam // 34 // / zratha kavipranAvakasvarUpaM pratanyate / thatyanutakavitvasya kRtau zaktivedyadi / samyaktve sa kavi ma prokto'STamaH prajAvakaH // 1 // RRRRRRRR RSSPARRASS Jain Education inten 2 010.05 Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | kaMThyaH / navaraM kavividhA / sadbhUtArthakavirasadbhUtArthakavizveti / tatra prathamo jinamatarahasyAnizatayA sadbhUtArthazAstrasaM-vyAkhyAna dalakaH / yathA zrIhemacanprasUristriSaSTizalAkAnaracaritravyAkaraNAditrikoTigranthakRt / tathomAsvAtivAcakapuMgavastattvA dipaJcazataprakaraNapraNetA / tathA vAdidevasurizcaturazItisahasrazlokamitasyAghAdaratnAkarakRt / ctushctvaariNshddhikc||1|| turdazazatamitagranthapraNetA ca zrIharijananariH / tajjJAtaM cedam- . IT citrakUTe harijalo vipro dhRtodarAyaHpaTTazcaturdazavidyAvizAradaH sarvazAstrArtha vetti / yatpavitamahaM na jAnAmi tani-18 pyo'haM navAmIti tasya pratijJA / ekadA puramadhye vrajana yAkinInAmasAdhvImukhata imAM gAthAmazavot"cakigaM haripaNagaM paNagaM cakkINa kesavo ckkii| kesava cakkI kesava pucakkI kesI a cakkItha // 1 // | tatvA sAdhvyA agre gatvA tenoktaM-'mAtaH kimidaM cikacikAyate / tayoktam-'nanu navInaM cikacikAyate' / / tanvRtvA tena cintitaM-'aho ! ahamanayottareNa jitaH' / tataH sa prAha-mAtAdhArtha brUhi' / sA'vak-'mama guravaH | kathayiSyanti' / tenoktaM-'kva te santi' / tatastayA sa caityaM nItaH / tatra devamavekSya so'bravItHT "vapureva tavAcaSTe lagavan ! vItarAgatAm / na hi koTarasaMsthe'gnau tarunavati zADulaH // 1 // | iti stutvA sUripAdyaM gataH / sUriM natvA gAthArtha pAca / gururAha tadartham / tabbUtvA pUrvapratijJAvadhaH saha dIdA khalau / jainagranthAcyAse tu dRDhataradarzano'bhUt / tato guruniH sUripade sthApitaH sa svayamAvazyakaniyuktibRhadvRttau | cakkItyAdigAyAM vyavRNot / SHASCCCCCXXX ___ JainEducationima 2010-05 For Private Personal use only Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CONSORRIGA AROSAROSARSAACANCIES | ekadA haMsaparamahaMsau sUrinyo'dhItazAstrau procatuH--"jagavan ! baudyazAstrarahasyaM gRhItvA baughA jeSyante, zrata zrAvAM tatra yAsyAvaH" / sUrirAha-veSAntaraM kRtvA vrajatam' / tau tathA kRtvA tatra gatvA baudhazAstramarmajJAvajUtAm / / ekadA baudhena tau kriyAtaH zvetAMbarau jJAtvA tayorupalakSaNAya bAtreSu paThatsu nizreNyAH sopAnake khavyA(TTikayA)hadvivaM lilikhe / tato'vataraNasamaye sarve biMbopari pAdau dattvottIrNAH / tau tu pratimAkaMThe rekhAtrayAkaM kRtvottINau~ / tataH sanayA pustakaM lAtvA naSTau / tataH saugatena rAjJaH sainyaM tatpRSThe preSitam / haMsena bahu sainyaM hataM / tataH sainyena bahUjUya haMso | hataH / aparastu citrakUTAsanne naMSvA supto nihataH / tavijJAtavRttairgurujiH sakopaM taptataile kaTAhe catuzcatvAriMzadadhikacaturdazazatavaudhA hotumAkRSTAH maMtrazaktyA / gurujirayaM vRttAnto jJAtaH / tatastatpratibodhAya guruNA ghau sAdhU sU risamIpe | peSitau / tAnyAmimA gAthA dattAH sUrINAm / yathA-- "guNaseNathaggisamA sIhANaMdI ya tahA piyAputtA sidijAliNimAisuzrA dhaNasirimo appAInakA jaya vijayA ya sahoara dharaNolachI zra taha paI nkaa|sennvisennaa pittizrauttA jaMmaMmi sattamae // 2 // guNacaMdabANa sattarasamarA ittha giriseNapANo u| egassa ta musko eMto bIassa saMsAro // 3 // jaha jalajalaI loe kusatyapavaNAharja kssaayggii| taJcitaM jiNavayaNaM, amiasitto vi pjaasii||||" iti zrutvA sUriH pApAnivRttaH / catuzcatvAriMzadadhikacaturdazazatagranthAn harijaprasUriH prAyazcittapade cakAra / R RC-RRORE Jain Education Inter Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 atrAntare mAlapure dhanazreSThI jainaH / tasya sidhAkhyaH putro dyUtakArairgayAM nikSiptaH / pitA taddeyaM datvA'mocayat / vyAkhyAna. tatastaM sarvakAryAdhyahaM kRtvA paryaNAyayat / atha sijazreSThI kAryANi samApya vAsamandire'tikAle eti / ekadA'sya pa. pAnImAtarau nijANe'tikAle ghAramAgataM taM samAhatuH--'yatredAnI ghArANyudghATitAni syustatra vraja' / tantrUtvA sa puryA hai| mupAzraye gtH| tatra ca dIkSAM khalI / tatra sUripArthe jainazAstraM paThitvA vizeSa ntike brajantaM taM harijapaH prAha--"baudhasaMgena yadi tava manaHparAvarto javettadA'smakSeSamatrAgatyAsmAkaM dadIthAH" / tadanenorIcakre / pazcAt sa bauzAntikaM gatvA papAu / tatra bauddhaiH kutarkeNa tasya manaH parAvartitam / tato veSaM dAtuM sUripAca AgataH / sUriNA yuktyA dharme sthirIkRtaH / tadA baudyaveSaM dAtuM tadantike gataH / tatra baudyeyudrAhitaH sUripArzve AgataH evaM trisaptakRtvo jAte gururdadhyau-'mA varAkasyAsya kudRSTinA burgati yAt' itidhyAtvA sUriH satako khalitavistarAM | racayitvA tasmai dadau / tena tuSTaH sa nizcalamanAH pAha "namo'stu harijamAya, tasmai pravarasUraye / madartha nirmitA yena vRttilalitavistarA // 1 // " tatastena sicarSiNA SoDazasahasramitA upamitilavaprapaJcakathA'raci / tataH krameNa sUridivaM praap| nirmApaNe zAstranizAMtaklarnirmAtRtulyo hrijpaadH| tyaktvA kudevaM gurudeva pUjyaH soyabatAnaH kavitAsu zaktim // 1 // // ityupadezaprAsAde tRtIyastaMne catutriMzattamaM vyAkhyAnam // kA // 73 // Jain Education Internaul 2010_05 For Private & Personal use only Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // atha paMcatriMzattamaM vyAkhyAnam // / zratha dvitIyaM sAtizayaM kaviM stauti / sAtizayADhya kAvyAnAM jASaNe kuzalIjavet / sa hyatra zAsane jJeyo vismayakRtprajAvakaH // 1 // spssttH| chAtrArthe mAnatuGgasUreH prabandho'yam - dhArAyAM mayUrabANAkhyau jAvukazAkhako paMkitau mithaH spardhamAnau nijaviSattayA nRpasadasi labdhapratiSThAvabhUtAm / kadAcidvANo jAmimikhanAya tagRha AgataH / nizi dvAri prasuptaH / jAvu kena palIM prati mAnatyAgAyoktaM tadvANo'zRNot / yathA " gataprAyA rAtriH kuzatanu zazI zIryata iva, pradIpo'yaM nidrAvazamupagato ghUrmiMta zva / praNAmAnto mAnastyajasi na tathApi kudhamaho" iti zrutvA dvArasyo bANa Aha "kucapratyAsattyA hRdayamapi te caMki kaThinam // 1 // iti prAtRmukhAtturya padamAkarNya kruddhA satrapA sA 'kuSThI java' iti taM zazApa ( saMkrAntaH kAye kuSThaH ) pativratAtvAt / prAtarnRpasajAyAM dvayormikhitayormayUreNa 'kuSThI' iti tasmai proktam / tacchrutvA vANaH satrapa utyAya nagarasI ni staMnamAropya khadirAMgArapUrNamadhaH kuMruM vidhAya staMnAgravartisikke svayamadhirUDhaH sUrya tuSTAva / tatra pratikAvyaprAnte ekaikaM sikkakadava u. prA. 13 2010_05 Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ staMbha. 3 // 73 // Jain Education Inte 35 rakaM buryA vindan paJcaniH kAvyaiH paJcasu davarakeSu chinneSu sa sikyakA vilagnaH / SaSThakAvye jAnuH pratyakSIbhUya taddehaM vyAkhyAna - svarNavarNamakarot / dvitIye'hni nRpasadasi sAmbaramAgatya bANo mayUraM prAha - "he patatrin ! suparNasya purastava kRSNAsyasya kA zaktiH ? / yadyasti tarhi tvamapIdRk citramAviSkuru" / sa prAha - " nirAmayasya kimAyurvidA ? tathApi tava vacaHkuMThI kRte so'smi " / ityuktvA nijau pAdau pANI ca turyA vidArya caMkI stotraM kurvan pUrvakAvyasya paSThe'kSare prasannIkRtacaMDI kAtaH pratyuta vajrasamadehaM samakarot / tato nRpeNAtisanmAnitaH / itazca jaina vinirnRpo'nidadhe - " yadi jainaH kazcidIdRkprajAva vijavo javati, tadA zvetAMbarAH svadeze sthApyante, | no cennirvAsyante" / taghacanAnantaraM ' mAnatuMgAcAryo nijadevAtizayaM kamapi darzayatu' iti rAjJA naNite ta zrAcAryAH svAMgaM catuzcatvAriMza nnigarairniyamitaM kArayitvA catuzcatvAriMzattame'pavara ke sthitvA sarvatra loitAla kAnyadApayan / tato naktAmarai keka kAvyenaikaika nigamAdIni krameNa jagnAni / carame kAvye sUrayo nRpasanAmalaMcakruH / tataH zAsanasya mahAn prabhAvo'jani / / iti mAnatuGgasUrijJAtam / anya vappaTTasUriprabandhastanyate-- moDhare zrI siddhasenasUrivIraM naMtuM prAptaH / tatpuraH SaDDArSiko bAla ekaH prApat / sUriNA pRSTaH sa svaM svarUpamuvAca - "ahaM paJcAladeze DuMbAdhivAstavyavaSpakSa triyamaTTI palyoH sutaH sUrapAlAkhyo'smi / anyadA zatrUn hantuM saMnahyantaM mAM 2010_05 // 73 // Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -5 CONGRESSANSAR niSidhya pitA svayaM zatrUn hanti / tato'mbAmanApRcchayAtrAgamam" / tat zrutvA 'asya mAnuSaM tejo na, kiMtu ko'pi devAMzo'yaM' iti dhyAtvA guruNoce-vatsa ! asmatpAghe tiSTha' / tataH sa tatra sthitaH pratyahamanuSTupsahasraM paThati / tuSTo guruH tatpitarau prArthya tamadIkSyat / tadA pitroranyarthanayA tasya bappanahiriti nAmAkarot / anyadA gurudattadevImaMtra-131 jApAt sarasvatI tasmai varaM datvA tiro'dhAt / anyadA devakulasthabappanaTeranyaNe gopagirezasya yazovarmanRpateH putra | AmaH pituH zidAvazAt krudhaH samAgAt / tatra ca sa devakule bappaTTipArthe prazastikAvyAni vAcayAmAsa / tatastena samamupAzraya AgataH / guruNA pRSTaH sa zrAtmanaH saMbandhaM jagau, khaTTikayA ca svaM nAma Ama iti jJApitam / tato gurvA-| jhayA sa vappaTTinA samaM zAstrANi papAu / anyadA sa mitraM bappaTTi proce-rAjyaM celapsye tadA tattunyaM daasye| tataH kiyatA kAlena prAptarAjyenAmena bappanadristatrAkAritaH / rAjA tasya siMhAsanaM dApitaM, tadA munirjagau-asmAkaM ripade jAte siMhAsanaM kaTapya' / tato rAjJA gurupAdye tasya sUripadaM dApitam / ekadA nRpaH sUri prAha-'svAmin ! 15 6 rAjyaM gRhANa' / sUriH prAha-'rAjan ! vayaM dehe'pi niHsaMgAH, kiM kurmo rAjyena ? / tacchrutvA camatkRto rAjA gurUpa-18 dezAdaSTottarazatahastonnataM prAsAdaM kArayAmAsa, tatra ca tena jAtyasuvarNASTAdazanAramitA zrIvIrapratimA sthApitA / anyadA'ntaHpure mlAnamukhIM vavanAM dRSTvA rAjAha samasyAM sUraye "zraja vi sA paritappa kamalamuhI appaNo pmaaenn|" -CARRESTRATION: Jain Education Int 2 010_05 For Private &Personal Use Only Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ staMja. 3 // 74 // Jain Education Intern siddhasArasvataH sUriH prAha--- ""puva vibuddhe tara jIse paThAi aMgaM // 1 // " punaH pade pade mandaM mandaM saMcarantIM vIkSya smAha nRpaH - "bAlA caMkamaMtI pae para kIsa kui muhagaM / " sUriH smAha-"nUNaM ramaNapaese mehaliyA bibai nahapaMtI // 1 // " tacchrutvA nRpatirvikRtamukho'nirAdarazca / taM gUDhakopaM matvA svAzrayakapATe sUriH kAvyaM likhitvA vyahArSIt / taccedam" zrama svasti tavAstu rohaNa gire mattaH sthitipracyutA vartiSyanta ime kathaM kathamapi svapne'pi maivaM kRthAH / zrImatte maNayo vayaM yadi javallabdhapratiSThAstadA ke zRMgAraparAyaNAH kSitijujo maulau kariSyanti naH // 1 // " tataH zrIgurugadezaM prApa / tatra dharmabhUpo'sti / tasyAgrahAt yAvadAmarAjA svayamAkAraNAya nAyAti tAvanna vihArya - | miti pratijJAya sUrayaH sthitAH / athAmastatkAnyaM vIkSya duHkhyabhUt / ekadA vanato rAjJA kRSNasarpamukhaM dRDhaM muSTimadhye kRtvA vAsasAThAdya ca 2010_05 vyAkhyAna 35 // 74 // Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "zastraM zAstraM kRSi vidyAM vinA yo yena jIvati / " iti samasyA sajAyAM viduSAmagre papRcche / tathApi samasyAmimAM na ko'pi japAbhiprAyeNa pUrayati / tato nRpaH paTaha-18 mavIvadat-'ya etAM mamAjiprAyeNa pUrayettasmai khahaM svarNaTaMkaM dAsye' / tadA dyUtakRtaikena tatra gatvA sUrayaH pRSTAH prAduH "sugrahItaM ca kartavyaM kRSNasarpamukhaM yathA // 1 // " tenAmAgre saMpUrNe zloke prokte rAjA taM purodaraM zrAgraheNa pRSTavAn 'keneyaM pUrNIkRteti / tadA sa yathAsthitamavan / 18 tacchrutvA'nutApaparo nRpo gurUnAkArayituM pradhAnAn preSIt , mAM ca prajJaptiM dattavAn"bAyAkAraNa sira dharyA, patta vinUmi pt|ptthrhu pattaNaM (pattattaNaM), varataru kAz karata // 1 // " ityAdi pradhAnamukhataH zrutvA gururAha-"nRpasyedaM yuSmAniH zrAvyam| asmAniryadi kArya vastadA dharmasya nRpateH / sanAyAM unnamAgatya svayamApachyatAM putam // 1 // jAte pratijJAnirvAhe yathA''yAmastavAntikam / pradhAnAH prahitAH pUjyairiti zikSApurassaram // 2 // | te maMtriNaH kanyakubanUpaM gurUpadiSTaM prAduH / tacchrutvA sotkaMge nRpaH karanArUDhastatpuraM praap| prAtardharmapAdisaMkuTAyAM / sajAyAM sthagIdhararUpa zrAmo jUrinarairyuta zrAganchan dRSTaH / tadA sUridharmajUpaM pAha-ete AmanRpanarAH kilAsmAnAhAtumAyAnti / agre sa bhAgatastadA sUrIzaiH proktaM-'pAgalAma' iti sanmAnite nRpe zrAsane upaviSTe dUtaM dattavijJapti / / KHASIASSAN HOSS __JainEducation InternationC _05 Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna. // 15 // dharmasya gururadarzayat / dharmeNa dUtaH pRSTaH-'tava nRpaH kIdRyUpaH " sa jagau-'yo'yaM sthagIdharastAdRgasti' / tataH- | mAtuliMga kare vitrat saiSa pRSTazca suurinnaa| karete kiM sa cAvAdIt 'bIjorA' iti hi sphuTam // 1 // datena cADhakIpatre darzite gururAha saH / sthagIdharaM puraskRtya tuaripatramityayam // 2 // hai| ityevaM zliSTe'rthe ukte'pi jutvena dharmeNa na jJAtam / tata ucAyAmo rAjavezyAgRhe kaMkaNaM datvA'vasat / prAtasta hAnnirgatya vitIyaM kaMkaNaM rAjaghAre muktvA'gAt / zto guravo dharmasya puraH procuH-'he nRpa ! naH pratijJA pUrNA, athara vayaM yAsyAmaH' / kathamiti rAjJokte 'zrAma Agachat' ityAdisvarUpaM yathAjAtamavadat / tAvakAravadhUpratihArAnyAM hai| kaMkaNe rAjJo'gre mukt| tato dharmaH prAha-guro!ahaM vAhito vacanabalAt' |tto nRpamApRlayAmena saha sUrigopazailamagamat / | anyadA tatra gAyakavRndamAyayau / tatraikAM mAtaMgIbAlAM vAgmaJjulaM gAyantI dRSTvA madanajvarAta zrAma uvAca"vakra pUrNazazI sudhA'dharakhatA dantA maNizreNayaH, kAntiH zrIrgamanaM gajaH parimalaste paarijaatpumH|| vANI kAmaghA kaTAdalaharI sA kAlakUTabaTA,tat kiM candramukhi tvadarthamamarairAmanthi pugdhoddhiH||1||"| | sUriNA dhyAtam-'mahatAmapi kIdRgmativiparyAsaH ? ' / tata ucitA sajA / trinirdinaijUMpena purasya bahiH saudhaH kA-1 ritaH 'mAtaMgyA sahAtra vasAmIti' buddhyA / tadajiprAyajJo gurudadhyau-'nArakahetuM kumArga na sevate'sau tathA kurve' / iti / 1 ADhakIpatraM bhASAyAM tuveranuM patra. Jain Education Interne 2010_05 For Private & Personal use only Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kRpayA niSpadyamAnasaudhanArapaTTe nizi khaTikayA pratibodhakAvyAni likhitAni / yathA "zaityaM nAma guNastavaiva javati khAjAvikI svachatA kiM brUmaH zucitAM javantyazucayastvatsaMgato'nye yataH / kiM cAtaH paramasti te stutipadaM tvaM jIvitaM dehinAM tvaM cennIcapathena gacchasi payaH kastvAM niroddhuM kSamaH // 1 // laki jee jaNe mailii niyakulakamo jeNaM / vi jIe taM nakulINehiM kAyadhvaM // 2 // " ityAdi / prAtaH mAmo'pi tatsadanaM prekSituM yayau / apazyacca tAni padyAni / vyamRzacca - " mama mitraM vinA ko'nya evaM bodhayet, idAnIM kathamAsyaM darzaye ? dhigme janma sakalaMka" / iti dhyAtvA yAvadagnau pravizati tatraiva tAvat rAjalokAnyarthanayAgatya gururjagAda - "rAjan ! cittena nivaUM karma cittenaiva vimucyate / yaghA smArtAdIn pRSTha / smRtyAdi - dhvapi pApatyA gopAyA nihitAH" / rAjJA smArtA AhUtAH / te procuH yaH puttalikAM vahnidhmAtAM tadvarNarUpiNIm / zrAzliSyan mucyate sadyaH pApAcaMgAlI saMjavAt // 1 // iti zrutvA tadAliMganAya nRpaH so'bhUt / tadA guruNeti proktaM - " nRpa / tvayA saMkalpena kRtaM pApaM pazcAttApena Jain Education Inter 2010_05 Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 // 6 // nivRttaM, muJca zakhanocitodyama, ciraM jainadharma kuru " / iti nRpaM sAntvayitvA sUriH svAzrayamApa / ekadA rAjA sUriH vyAkhyAna pRSTaH-'jagavan ! ko me pUrvajavaH' / tato guruH prAtaritIvacasA taM pAha-he jUpa! zRNu / tvaM kAkhijaragirestaTe zAkhadumAdhojAge upavAsAntaritajojanastapasvI sArdhavarSazataM ghoraM tapastatvAyu prAnte rAjAjUH / ayApi tattaroraghastvada bATAH santi" / iti zrutvA nRpo jaTA thAnAyayat / tadRSTvA jAtapratyayaH paramAIto bajUva / tato gurUpadezAnmahatA / vistareNa sijhagiriyAtrAM kRtvA digaMbaragRhItaM girinAratIrthamavAkhayat / krameNa rAjyaM prapATya namaskArArAdhanapara utta-15 mArthamasAdhayat / kavisanAmArtamaH sUrirapi nirjarasthAnamakhaMcakAra / vizeSeNArya saMbandhaH pUrvasUrikRtacaturviMzatiprabandhaprakaraNato sheyH| purbodhyamAma nRpatiM prabodhya, dvijAH kvitvaadigunnairdhaakRtaaH| prAjJeSu cakrI bapajASTisUrirAda, kRtvonnatiM prApa divaukasAM sukham // 1 // // ityupadezaprAsAde tRtIyastaMne paJcatriMzattamaM vyAkhyAnam // 35 // // zratha SaTtriMzattamaM vyAkhyAnam // 36 // / zratha paJcajUSaNavaktavyatAyAmAcaM jUSaNaM likhyate / dharmAGgAnye jirjUSyante jUSaNAnIti kathyate / surAdinyo hyonyatvaM tatrAyaM sthairyajUSaNam // 1 // ___JainEducation inter0 201005 Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaMThyaH / atrArthe sukhasAcaritraM kIrtyatetadarzanaM kimapi sA sukhasApa yena, prAdAjino'pi mahimAnamamAnamasyai / nairmavyataH zazikalA na ca ketakI ca, mAlA tulAM ca haramUrdhni bajAra gaMgA // 1 // anekacAturvarNyajanasaMjUte mahenyavirAjite ramye rAjagRhe zreNiko rAjyaM kurute / tatra nAgasArathikasya priyA sukhasA-13 |navat / ekadAnyeSAM putrAn dRSTvA sazokaM patiM vIkSya palyA proktaM-svAmin ! khedaM mA kuru / AvayorIpsitaM dharmAt phakhiSyati / tataH sA trisandhyaM jinanAthamapUjayat / brahmacaryeNAcAmsAni kurute sm| itastasyAH sattvazlAghAvAkyaM zakrataH samAkarNya haripegamepI padAtIzaH suraH sAdhughayarUpaM vidhAyAgatyeti tAM prAha zrAdhe ! lakSapAkatailaM glAnacikitsArtha vizrANaya' / tato hRSTA sA'ntaH pravizya tailakuMnaM yAvApAharattAvadivaukasA 8 damau paatitH| evaM sapta kalazA anajyanta tena divyamahimnA / tathApi tasyA ajaMguraM jAvaM vIdaya sura AvirbhUya | jagAda-"jaje! ahaM surastvAM parIditumAgAm / tuSTo'smi / atha kamapyartha prArthayasva" / sA'bravItyadi tuSTo'si me deva tadA yatra tanUnavAn / so'pi chAtriMzataM tasyai guTikAH pradadau mudA // 1 // 5 tvayaikaikA nayA ityuktvA ghaTAn prakaTIkRtya suraH svarga yayau / tata RtukAle bahugarnamuHkhasUtikarmajIruH sA pAtri-14 zakSaNopeta eka eva putro javatviti dhyAtvA'khilA AznAt / kramAdvagarjajArajareNa vyathAM prAptA sA kAyotsargeNa hai AAAAA*** ESSAGARSASARGASARAR __JainEducation intermatT S .Ot Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - vyAkhyAna. 36 CREACHER staMja taM devaM sasmAra / tadA sa suro vyathA saMhRtya prAha-"tvayA'kArya kRtaM, tena tava yugapavAtriMzatputrA javiSyantiII paraM jhAtriMzadapyete samAnAyuSkatAvazAt / samakAlaM vinaMdayante phulaeNdhyA navitavyatA // 1 // yataH-guNAnirAmo yadi rAmanaso, rAjyaikayogyo'pi vanaM jgaam| vidyAdharazrIdazakandharazca, pranUtadAro'pi jahAra sItAm // 2 // " / | ityuktvA devo gtH| atha pUrNe kAle sA ghAtriMzataM sutAn prAsUta / tato nAgasteSAM janmotsavaM cakre / kramAtte yauvanaM prAptA nRpopajIvino vajUvuH / da itaH zreNikazceTakaputrIsujyeSThArUpaM citranyastaM tApasIsamAnItaM dRSTvA tAmaGgIkartukAmo'jUt / tadA'nayo gAndhikave SeNa tatra gatvA jUpAntaHpurapArdhe ApaNamamamayat / yadA sujyeSThAceTI tatra krayANakaM gRhItumAgavati, tadA'nayaH zreNikarUpapaTTe pUjayati / cecyA anyadA pRSTaH-'kasyedaM rUpaM ? | tena 'zreNikasyetyuktaM' / sA citraphalakaM gRhItvA sujyeSThAyA zradarzayat / tataH sujyeSThA paJcavANAta jagau-tathA tvaM kuru, yathA mama sa patiH syAt / ceTyA'jayasyAne naktaM / tatastena tadantaHpurataH piturnagaraM yAvat suraMgAM kArayitvA pitu pitam-'amukadine tvayA suraMgapaNenAgantavyaM / tato nRpe samAgate sujyeSThA yAvaccalitukAmA'jUttAvaccelaNApi jagau'mamApi sa eva svAmI' / tato api punyau tanmukhe samAgate / kiyahUraM gateSu teSu sujyeSThA svaratnakaramakagrahaNAya gamanotsukA'vak-'nagini ! mAM vinA'ne na gantavya' / ityuktvA sA gatA ( karaemakAnayanAya ) / itaH saulaseyA nRpaM prAhuH GANGACASSACROSS545 R ORSCOLOCA- // 7 // 4 JainEducation Internati o 10_05 For Private & Personal use only Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 atra zatrugRhe deva na sthAtuM yujyate ciram / iti tatprerito bAlA celaNAM vyAghuTannRpaH // 1 // tataH jyeSThA ra mukamAdAyAgatA / tatra kamapi naidiSTa / tadoccaizcailaNA'pahiyata iti pUccakAra / tadA ceTakajUpasainyaM tatpRSThe gataM / tatrAhave sulasaikaputre vairiNA hate'nye ekatriMzatputrA drutaM mRtaaH| nRpo'pi drutaM svapuraM prApya celaNAmupAyaMsta / zratha nAgasula se svasutAnAmamaMgalaM zrutvA nRzaM rurudatuH / tadA'jayovakU"api jainamatArthavedinAmapi saMsArikajAvanAbhRtAM / javatAM nahi zokasAgare, patituM yuktamivAvivekinAm // 1 // kuzako Tigodaka vinduvat paripakkaDumapatravRndavat / jalabududavacarIriNAM, kSaNikaM dehamidaM ca jIvitam // 2 // " 33 iti zrutvA tau dampatI gatazokAvatAm / itacaMpAyAM zrIvIraM natvA'mbarUparibrAjako rAjagRhaM puramacalat / tadA jinenoktaM- 'sulasAyA dharmalAno'smadIyastvayA vAcyaH / tatheti gaditvA sa tatrAgatya dadhyau - 'asyAH sthairya parIkSe' / tataH sa prathamadine grAmasya pUrvagopure vaikriyazaktyA caturmukho haMsavAhano'dhagasAvitrI nRt sAkSAt brahmA vabhUva / tadA tAM vinA sarve paurAstaM naMtuM samAjagmuH / dvitIye'hni vRSabhavAhano girisutAmaMkitArdhAGgo jasmAJcitavigrahaH kaMThe kAlo jAtaH / tRtIye'hni tAryArUDhazca Jain Education Interim 2010_05 Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 7 // RRRRRRRRRR turjujaH kamanIyakAminIjivRto madhusUdano jjhe| caturthe vAsare samavasaraNastha tIrthakararUpaM vidhAya caturthe gopure tasthau / / vyAkhyAna. tathApi sA naMtuM nAgAt / tatastatsamAkaraNAya kazcinnara preSIt / sA taM naraM pratyuvAca-"jo jaba ! nAyaM jinaH | 36 ko'pi kArpaTikaH paJcaviMzatitamajinAkhyayA khokAn vazcayati" / evaM manAgapi sA na cacAkha / tato'mbamaH zrAyaveSa juttaddvaha Agatya tayA kRtabahusanmAnasvAM prAha-"he sukhase tvaM puNyavatyasi / yato madAsyena paramAtmA svayaM dharmahAsAnaM dadAti" / evaM zrutvA samutthAya sA jaktyA pratuM stauti sma "mohamalabalamardanavIra, pApapaMkagamanAmalanIra / karmareNuharaNaikasamIra, tvaM jinezvarapate jaya vIra // 1 // " . ityAdistutiM kurvatI tAM prazasya sa svasthAne gataH / sA sukhasA zIkhaguNaiH zojamAnA dharmamArAdhya svarga jagAma / tatazcayutvA'traiva naratakho nAvinyAM caturvizatI nirmamAkhyaH paJcadazamo jino javiSyati / zrutvaivaM sukhasAcaritramanaghaM zrIvardhamAnaprajoH, sthairyodAryamahArthatAparigataM vishvtryaashcrydm| hA navyA yUyamapi prathAM nayata taka sthiratvaM yathA, samyaktvena vijUSitAH zivaramAzleSAtsukhaM vindt||1|| // ityupadezaprAsAde tRtIyastaMne SaTtriMzattamaM vyAkhyAnam // 36 // SSSSSSSSSCCCC ||gon Jain Education Internat 1 010_05 For Private & Personal use only Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // atha saptatriMzattamaM vyAkhyAnam // 3 // / atha vitIyaM juussnnmaah| anekadharmakAryeNa kuryAttIrthonnatiM sadA / pranAvanAkhyaM yaM dvitIyaM samyaktvAcUSaNam // 1 // sugamArthaH / jAvArthastu devapAkhajUpAlaprabandhAdavaseyaHacalapure siMhanRpamAnyo jinadattazreSTha / tasya nRtyo devapAlaH sarvadA kAnane gokulaM cArayati sma / anyadA parjanyakAkhe saritastaTe yugAdijinamArtamabiMba vyalokata / tataH sa tRNakuTIraM kRtvA mUrti sumanociranyarcya madhye nivezyeti niyamaM jagrAha-pratyahaM vijunaktimRte na mayA loktavyaM' / tato nijAspadaM jagAma / ekadA varSAraMjeNa nadyAH pUre jAte tatra gantumazaktaH sazokaH svagRhe tasthau / tadA zreSThinA proktaH-'no nA! asmadhAbiMbAnyeva pUjaya' / tavAkyena kRtajinapUjo'pi sa karmakRnna huMkte sma / athASTame'hni kRzIjUte payaHplave prage pUjArthe yayau / tatra caityAntike jayaMkaraM / siMhaM dRSTvA taM zRgAsavadavagaNayya devaM prapUjyAvocat"tvadarzanaM vinA svAmin mamAnUna saptavAsarI / akRtArthA yathAraeyanUmiruhaphalAvaliH // 1 // "| / iti tatsattvajaktiyAM prIto devo jagau-'jA zvajISTaM varaM vRnnu'| devapAlo'nyadhApAjyaM mahyaM dehi suro'bravIt / saptame divase rAjyaM tava jAvi na saMzayaH // 1 // 8.prA.14 Jain Education Interation Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ staMbha. 3 // 78 // Jain Education Internatio tatra cAvasare niHputro nRpo mRtimAptavAn / pradhAnAdikRtapaMcadivyAni surota dine tasya rAjyaM daduH / tasya sAmrAjye jAte'pi kecidAjJAM na manyante karmakaratvAt / tataH - devapAlo'pi taM devamupetyeti vyajijJapat / zralametena rAjyena varaM nRtyatvameva me // 1 // devo'nyadhAtkuMnakArapArzve mRnmayaha stinam / kArayitvA tamAruhya vrajestvaM rAjapATikAm // 2 // devapAlena tathA kRte divyAnubhAvato mRnmayastaMberamo gaMdha sindhuravat vrajan pathi janAnAM vismayaM cakAra / tadanu sarve tadAjJAM strIcakruH / pUrvazreSThinaM nRpaH pradhAnapade nyavezayat / tatastadvivaM nijakArite tuMgaprAsAde saMsthApya trikAla jinAca kurvan jinazAsanaprajAvanAmakarot / atha nRpaH prAcyanRpasutAM pariNItavAn / ekadA sA vAtAyanasthA kaMciddhaM naraM kASThAnyuvahantaM vIkSya hmApateH puro mUrchA gatA / zItopacAreNa caitanyaM prAptA / tatastaM vRdhamAkArya nRpasya purataH sA svasvarUpaM jagAda - " he svAmin! ahaM gatajave etasyaiva priyAjUvam / etadvivArdhanAdatra nave rAjan tvatpriyA jAtA / prAgUnave mayA'sya bahUktaM, zrapi nAnena dharmo'GgIkRtaH / tenAdyApyasyedRzyavasthA dRzyate" / tacchrutvA vRddho'pi kiJcidharmarato'bhavat / atha devapAlaH paramAtmapUjAprajAvanAdi nistIrthakRtkarma babandha / prAnte pravrajyAmAdAya svargajAganUt / kamAtramapi tAdRze jave vAjivAraNacamUyutarAjyam / prApya tamitaprajAvanAd devapAla iti tairthyamArjayat // 1 // // ityupadezaprAsAde tRtIyastaM saptatriMzattamaM vyAkhyAnam // 37 // 10_05 vyAkhyAna 37 // 7e // Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education Internat // zrathASTAtriMzattamaM vyAkhyAnam // 30 // / atha tRtIyaM bhUSaNaM procyate / kauzalyaM vidyate yasya kriyAsvAvazyakAdiSu / dvitIyetaramAcaryametatsamyaktvabhUSaNam // 1 // sugamaH / trArthe tadAyinRpasya jJAtam - rAjagRhe stunts striyA padmAvatyA pUrNamAse sutaH prasUtaH / tasyAGgajuva udAyIti nAma vidadhe / anyadA vA morumUle udAyinaM nivezya jojanAyopAvizadizAmIzaH / ardhamukte sa bAlaH sadhirAmiva mUtradhArAmasUtrayat nAjanAntarAle / rAjApi vAtsalyavazato na taM manAgapi cAlayAmAsa 'mA jUdasya mUtranirodhenagadasaMbhavaH' iti matvA / tataH stanmUtrasaMsaktaM jojanaM kareNotsArya tathaiva rasavatImAsvAdayAmAsa / zraho mohavilasitam / atha ca snehamohito mahIpatistasminnavasare svamAtaraM celaNAdevI mavAdIt -"aMba ! yAdRk sneho'muSya sutasya viSaye mamAsti, na tAdRk kasyA - pyabhUt javati javiSyati ca / iti zrutvA celaNApi smAha - " kiM kiyAMstava sneholAsaH ? yAdRk tvadviSaye tava piturAsIttasya kovyaMzo'pi tava na tvattanaye" / 'mAtaH kathaM' iti kozikenoktA sA proce - " vatsa ! garbhasthe tvayi pituraMtrAsvAdadohado mamAjani / tasmin dohade'jayakumAreNa pUrite 'pituranarthaheturayamaGgajaH' iti jAtamAtrastvaM mayA pariSThApayAMcakre nijodyAnAvanikAyAM / tatra kurkuTena tava kaniSThAMguliH piThAgreNa vizvA / sA ca kRmipAtena pUya kvinnAnUt / tasmin kSaNe jJAtavRttastvatpitA mAM nirbhartsya tvAM vanAdAnIya snehaparavazo muktApararAjakAryaH kathamapya tiSThantaM tvAM vilokya tvada 10 05 Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ C muliM svamukhe nidhAya tAvattasthivAn , rodanAdavatasthe navAn yAvat / itthaM rAtriMdivaM kurvANo mayA nivAryamANo'pi vyAkhyAnanAsthAttava sa tAtaH" / iti zrutvA saMjAtapazcAttApaH koNiko janakaM paJjarAunmocayituM daMjhamAdAya yAvazAvati sma,8] 30 tAvaleNikajUpastamuvIkRtadanaM kRtAntamivAyAntamAlokyApamRtyo tastAkhapuTa viSamAsvAdya vipede / tataH koNikaH svaiSTaceSTitaM nindana pituH snehaM smaran sutarAM vilalApa / anvahaM mahAmuHkhamanutnavan maMtrinizcaMpAnagarI rAjadhAnI kurva-2 nirgatazokaH koNikazcakre / tataH koNiko dakSiNajaratArdhapAna krameNa vijitya svabalAt kRtrimacaturdazaratnAni kRtvA-13 'haM trayodazamazcakravartI jarate saMvRtta iti vadana vaitADyajUdharasya tamisrAyAH kandarAyAH kapATasaMpuTaM daMmenAtAmyat / / tataH kRtamAkhadevena saMjAtakopena jvAlayA sa nRpo lasmasAccakre / atha taddahane vRtte maMtrijistatpaTTe zrImAnudAyI bAlo 'pyanyapicyata / so'pi pituH snehamanusmaran sazoka zrAste / talokApanodAya sacivairanyAM rAjadhAnI cikIrSuninimi-18 pattavedinaH sUtradhArA rAjadetrazupaye prasthApayAJcakrire / te'pyudayinImavanI gaveSayanto gaMgAtaTasthApikAsutamahAmu nika roTinuvi pATalItaru svayamAgatyapatatpataGgasvAdanakhAlasavadanAn kIrAn nirIdaya vimRSTavantaH- "yathA'mI zalajAH kArANAmAhArArthamAgacanti, tathaitannagarasvAmino vairizriyo'nAyAsena jogyatAmupayAsyantIti" vimRzya tatraiva rAja-18 dhAnyAH sUtraM datvA pATalItarunAmnA pATalIpuramityajidhAM vyadhuH / tatra zrIudAyI nRpaH svayamevaitya rAjyaM pAlayati sma / [10000 sthAnasthasyApi tasya pratApatapanodayasahane'kSamA vairiNo ghUkatvaM yayuH / sa dine dine dAnadharma ciraMtanaM vitatAra dharAyAm / anyacca sa sadgurucaraNamUlopAttapAdazavatakhaMphanAya kuto'pi na prAvartata / sa dRDhasamyaktvazcatuSpA caturthakara ASSSSSSS ___JainEducation Internation o05 Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - NadevaguruvandanaSaDidhAvazyakAcaraNapoSadhanirmApaNAdikRtyairAtmAnaM pAvayan antaHpurakAritapoSadhAgAre nizAyAM haNaM jinazAsanakriyAsvatyartha kauzaTyazATyajani / atha raNAGgaNe vyApAditasyaikasya nRpasyAGgajUrekAkI kvApi sthalamalajamAnaH pitRvairaniryAtanArthamudAyinRpatiM jighAM-12 suruGayinIpurametyAvantIzamasevata / ekadA sa sevako rAjAnaM vyajijJapat- "deva ! zrImatAM yadyAdezaH syAttadA tvadarimudAyinamahaM vyApAdayAmi, yadi prasadya yUyaM mAmakaM paitRkaM rAjyaM sAhAyyaM vidhAya dApayata" / iti tacaH zrutvA jaharSa / nRpaH / tataH sa nRpastaghacaH svIkRtya tasmai ca zavalaM datvA taM preSitavAn / sa rAjasUnurudAyinaH sevako'jUt / nityaM 8 | nijANyanveSayati, paraM tAni sa kadApi nAsasAda / nRpaukasi sarvadA'skhalitagamanAauna munIneva dadarza / tataH sa udAyino rAjakule pravezArthI gurUn vanditvA vijJapayAmAsa-'jagavan ! mAmanugRhANa saMsAravirAgiNaM nijadIkSAdAnena / te'pi mahAtmAnastadaniprAyamajAnAnAstaM dIkSitavantaH / so'pi tadA kaMkapatrAsiputrikAM kvApi saMgopya mAyayA pAdaza-| varSANi brataparyAyaM pAlayAmAsa / dattaM pradhAnaM zrAmaNyaM na tasyAladi kenacit (jaavnaa)|supryuktsy daMjasya brahmA'pyantaM na gvti||1|| asthiracittasya tasyAnanyamanasastAdRgvataM pAlayato'pi kRpArasena romamAtramapi na jinnaM mujazailasyeva / ekadA sUrayaH pATalIpuramaiyaruH / tadanUdAyinRpo guruM natvA vyAkhyAnaM zuzrAva / anyadA parvadine rAjA prAtarutthAya vidhinAvazyakapUrva13 maSTaprakArapUjayA jinamatyarcya gurUNAM puro dinavatyadhikacatuHzatasthAnakopazonitapAdazAvarttavandanakaM datvA'ticArAnA 04 AUGUAGRAMGAOACC4 AGR54 1 __Jain Education InternationC For Private & Personal use only _05 Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMja. 20 PRESIDE // 1 // locya hAmaNAM ca kRtvA kRtacaturthapratyAkhyAnaH saMdhyAyAM svAntaHpurasthapauSadhazAlAyAM pauSadhaM jighRkurgurUnAkAraya- vyAkhyAna. ti sma / yataHjaM kiMci aNuThANaM zrAvassayamAzyaM caraNaheja / taM karaNaM gurumUkhe guruvirahe gavaNApuraceM // 1 // sUrayo'pi tenaiva vAhyAcAriNA vinayaratnanAmnA samaM rAjakulamAyayuH / nRpo gurUna nivandha sUtroktayuktyA pauSadhAdi / ( ca vitatya ) taiH saha pratikramaNaM vidhAya kRtaprazramapraharapratilekhanaH saMstArakamAstIrya kurkuTavat pAdau prasArya suSvApa / sUrayo'pi dharmamAkhyAya suSuvuH / atrAntare sa puSTAtmA kapaTaniyA kSaNaM suptvA 'ayameva pitRvairaniryAtanAvasaraH' iti vicintya suptasya rAjJo galakandare kaMkalohapatrikAM nyadhAt / sa pApiSThaH kAyacintAmiSeNa nRparakSAdadainarairanivArito, niragAnnagarAdapi javyetaraH / tato rAjJaH kaMvapIvaktapravAho gurUNAM saMstArake ApadAM padamiva sAkSAt pasparza / tasya / spodguravo'pi jajAgaruH / tatastathAjUtaM nUpaM vIdaya dadhyau-"aho jinamatamAlinyamAyugAnutApAkIrtijanakaM ten| purAtmanA vinirmitaM, tadarhadarzanamlAniM rakSAmi zrAtmavyayAt" / iti nizcitya navacarimapratyAkhyAnaM vidhAya tAM kaMkapatrikA kaMThe datvA sUrayo vipadya svarga yayuH / tato jAte pratyUSe rAjakulalokAstadamaMgalaM nirIkSya pUccakruH, tameva nini-5 nyuzca / pazcAtsa gaveSyamANo'pi kvApi na labdhaH / tadanu sa muSTo naMSvojhAyinI gatvA'vantIzanRpAne udAyigRhasvarUpaM / yathAjAtaM jagAda / tacchrutvA'vantIzena nirsitaH-"dhigdhika tvAM apArthyaprArthita hInacaturdazIjAta aSTavyamukha pApiSTha ! dharmabalena tvayA dharma kurvANo hataH / itthaM dharmaviplavakArI tvaM gaDa majanapadAt" / ityuktvA nirvAsitaH / na / // 1 // OGASCk JainEducation InternationRIC_05 For Private & Personal use only Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ BARSANA hi kvApi pApinAM samIhitasiddhirbhavati / ghAdaza varSANi yAvadAgamazravaNazrAvaNadharmakriyAkaraNAdikaM sarva nirarthakaM jAtaM / ajavyatvAt / azrodAyinRpatistu tAdRkiyAkauzaTyAsevanAt surapurAcaraNaM banUva / tAjye nndnRpo'juuditi| / vaM zrImadAyino vasumatInokturnRpasyAkhilaM, citraM cAru caritramatra sutarAM karNe nidhAyAjavat / / zrIma.navidhau budhAH kuzalatAmAsUtrya saMjUSyatAM,samyaktvaM javatAM yathepsitaramA saanndmaaliNgti|||| // ityupadezaprAsAde tRtIyastaMje'STAtriMzattamaM vyAkhyAnam // 30 // // athaikonacatvAriMzattamaM vyAkhyAnam // 3 // atha caturtha jUSaNaM procyte| yathAImaIdAdInAM yazaktirAntarIyakI / zralaMkArazcaturthaH syAt samyaktvaguNadyotakaH // 1 // sugamaH / nAvArthastu kAminIdRSTAntena spazyaterAjapure'mitatejA nAma nRpo'bhUt / tatraikaH parivrAjako maMtravit vidyAvakhena paurastriyo'paharati / yataH "jaM jaM pAsa juvamaNateNiM, aliulasAmalakuMtalaveNiM / jAlasthalaahamisasikaraNi, mayaNaMdositoliyasavaNi // 1 // *%%AGARCANAGAURANGA R ASE ___JainEducation internata 05 For Private & Personal use only Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Tong Xin taMca. // 02 // Jain Education Internation rUpaviNi jiyasuravarataruNi, rairasasAyaratAraNataraNiM / tapadAsI kayanavataraNiM, taM taM sAmiya harai sa ramaNiM // 2 // " tadduHkhAtaiH paurairnRpo vijJaptaH / tato nRpaH svayaM gaveSayan paJcame'hni nizi gandhasnehatAMbUlAdi gRhNantaM taM ceSTayA cauraM jJAtvA tatpRSThe calan vanyaguptagRhe zilAmapasArya pravizantaM khakhaGgena tavirazciccheda / tato nRpaH paurAnAkArya svaM svaM vastu dattavAn / tadaikA kAminI kArmaNena tasminnasthimakAnuraktA kASThakSaNotsukA jAtA / paraM vacanaM neti / maMtrajJaistartuH puraH proktaM - " yadyenAM parivrAjakAsthIni payasA prajJAvya pAyyate, tadA tasmin gatasnehA syAt" / tena tathA kRtaM, tato nijanartari sasnehA jAtA / zratrAyamupanayaH- yathA kRto'yaM kamanIyatanvyA, mahAnurAgaH paritrAjake'smin / tathaiva dharme jinadezite hi, karotu rAgaH zivavyaktihetuH // 1 // anya jIrNazreSThaprabandhaH procyate dhyAtaH parode'pi jina vijaktyA, jIrNAnidhazreSThiva diSTasiddhyai / sindhupravRddhyai kumudaughalakSmyA, javecca tuSTye vidhurago'pi // 1 // vizAlakAne zrIvIraH kRtacaturmAsI tapAH pratimayA tasthau / tatra tannagarajI zreSThI prajumavekSya vyajijJapat - 'svA vyAkhyAna 3 // 02 // . Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ACCORRECTOR min ! mahe pAraNakamadya kartavyam' / ityuktvA gataH / paraM prajustu nAyAtaH / ditIye'hni SaSThapAraNakaM vitaLa jagadvandhuM natvA'vocat-'he kRpAvatAra ! adya madoko mAM ca punAtu / tadA maunena svAmI saMsthitaH / evaM pratyahamAgatya |2|| jinezaM nimaMtrayAmAsa / atha caturmAsyante dadhyau- avazyamadya jinapAraNakadinaM' / tato'vAdIt-"he purvArasaMsArAma-18 dayadhanvantare ! mAM kRpAlocanAcyAmavekSya yuSmAjirmatprArthanA manasyavadhAryA" / stutveti gRhamagAt / madhyAhne sthAlagRhI. tamuktAphalo vardhApanAya gRhaghAre sthita iti dadhyau-"atraiSyantaM vizvabandhuM saparinnado'haM vandidhye / tato gRhasyAntaH AneSye / tato varAnnapAnaiH prativAnayiSye / zeSamucaritaM dhanyamanyaH svayaM lohaye" / evaM manorathazreNyArUDhena tena pAdazasvargayogyaM karma samarjitam / itaH zrIzaleyo'jinavazreSThigRhe nivArthamagamat / nuktakAlAtikrAntatvAttena kuTmApA dApitAH / tadAnataH paJca divyAni jajhire / jINazreSThI punchanidhvaniM nizamya dadhyau-dhiGmAm , adhanyo'haM, yanmahe praju yAtaH' iti dhyAnajaGgastasyAjAyata / arthakadA kasyacijJAnino muneragre jUpenoktam-"jagavan ! mama nagaraM dhanyaM, yatra zrIvIrapAraNakakArayitA jAgyavAnajinavazreSThI vasati" / tadA muninoktam-"maivaM vada / avyaktistu tena kAritA / paraM jAvanayA: zaktiM jIrNazreSThI vyadhAt / ataH sa eva puNyavAn / kiM cAnyadyadi nAzroSyattadAsau devamunduniM / tatastadaiva saMprApsyat kevalajJAnamujjvalam // 1 // iti guruvAkyato nRpAdayo devagurunnaktiSu sAdarAH 25 sthAnaM jagmuH / iti / ARRORSCORRC-CG Jain Education Internet 10_05 For Private & Personal use only Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jineSu jaktimacetA jIrSazreSThI vaNigvaraH / kalpaM chAdazamaM juktvA kramAThivamupeSyati // 1 // // ityupadezaprAsAde tRtIyastaMne ekonacatvAriMzattamaM vyAkhyAnam // 35 // vyAkhyAna. 40 // 3 // ||ath catvAriMzattamaM vyAkhyAnam // 40 // / / atha paJcamaM jUSaNaM procyate / tIrthAnAM satataM sevA saMgaH saMvignacetasAm / kathitA tIrthasevA sA paJcamaM bodhinUSaNam // 1 // 15 tIryate saMsArasAgaro'neneti tIrtha zrImantruJjayASTApadAdhipramukhaM tasya nityaM sevanA'nAntayAtrAkaraNaM ceti shessH| savinacetasAM sAdhUnAM saMgaH saMsargaH / yataHsAdhUnAM darzanaM puNyaM tIrthajUtA hi sAdhavaH / tIrtha phalati kAlena sAdhavastu pade pade // 1 // ityuktam / ataH sutIrthasevanaM mahate guNAya kahapate / na punaraprazastatIrthasevanam / zeSa kaMThyaM / atrArthe prabandho'yam na zlAghyatIrtharamalIjavanti, jIvA purantai heritaiHprliptaaH| __miSTA sutIrthe snapitApi mAturvAgnistanUjena na tuMbikAsIt // 1 // viSNusthale paramAItI gomatI sArthavAhI / tasyAzca gADhamithyAdRSTigovindaH sutaH / mAtrA jainadharme pratibodhito'pi JainEducation InternatimMED10_05 For Private & Personal use only Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mithyAtvaM nAtyAkSIt / ekadA tIrthayAtrAyAmudyataM taM mAtA smAha - "he vatsa ! laukikatIrthagaMgAgodAvarI triveNI saMgamaprayAgairjakhadarjA dinAnenAtmano hiMsAsatyasteyAdisaMnnavaM mAkhinyaM na yAti" / ityAdi bahu zikSito'pyasau yadA na nivarttate tadA tadbodhanAyaikAM kaTuM tuMbikAM datvA evamUce - "he vatsa ! sarveSu tIrtheSu zrAtmAnamiva vidhinA imAM tuMbikAmapi snApayethAH, etat maduktaM tvayA vidheyaM" / tadaMgI kRtya yathArucitatIrtheSu gatvA mAtroktaM vidhAya muMkitamuMDa: prajUtamuSAM kitabAhudaMruH svapuramAgAt / vinayena mAtuH pAdau natvA'khAbuvyatikaraM cAnidhAya jotumupaviSTasya tasya sthAsle tasyA| stuvikAyAH zAkaM vidhAya mAtA paryaveSayat / so'pi taM zAkamAsvAdya 'aho ! khAdyaM viSabhUtaM caitat' iti vadantaM taM mAtA banAe - " he putra ! yA tuMbikA tIrthajalaiH strapitA, tasyA api zAke kaTutvaM kutaH ? " / sa prAha - 'he mAtaH ! jalairmajitAyA asyA antarakaTutvaM kathaM yAti' / sAvocat - "he naU ! yadyasyAH kaTukatvadoSo na gatastadA hiMsA| mRSAvAdasteyamaithunA dijanitamAntaramAtmani lagnamaghajAlaM jalasnAnena kathaM yAti ?" / iti mAtroktaM satyaM matvA govindo, mAtrA saha suguroH pArzve gatvA zrAvakatvamaGgIkRtya kramAnujayatIrthe siddhisukhamavApeti / anyo'pi prabandhaH pratanyate -- zrAvastyAM dhAtrIzastrivikramo'bhavat / so'nyadA kAnane nIkanivAsinaM kaTu raTantaM pakSiNamavekSya puSTazakuna buddhyA taM javAjaghAna / bhUmau patitaM trasyantaM taM patatriNamavekSya saMjAtasAnutApaH puro vrajan maharSiNaM dRSTvA taM praNamya tasthau / tadA muninA'hiMsAdharmavarNanaM kRtam / tacchrutvA nRpa evaM dadhyau - " aho ! mayA vijane kRtamanena jJAtam / atastadadyapraNodAyaitAdRzajJAnino'ntike dIkSAM gRhNAmi" / tatastRNavattyattarAjyamAro'nagAro jAtaH / Jain Education Inter 2010_05 Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna // 4 // SACROCHAMARRCOASARA kramAhustapataponirutpannatejolezyaH mAM vijahAra / zratha sa khago'pi mRtvA jinaH saMjAtaH / sa viharantaM taM muniM vIkSya saMjAtakopo yathyAdinA tamatAmayat / jikurapyAtmano'nAcAraM vismRtya lezyayA jinamadIdahat / jibo'pi vipadya | vApi kAnane kesarI jAtaH / tatrApi zaSiH puncamAchoTayantaM tamamArayat / tadanu dIpI jAtastamapyamArayat / tataH saMmu-|| khadhAvanAkAtasaMDhaM, tataH svadehe dazantaM phaNinaMprAgvattAn itavAn sAdhuH saMjAto brAhmaNastataH / nindA kurvan itaH kvAho nirvivekasya saMvaraH // 1 // hatyAsaptakamityeSa nirmamo'pi vinirmame / yogIzo'pIti pApAnAM karmaNAM digvijRjitam // 5 // / hijo vANArasIpuryA mahAbAhurnRpo'navat / yathApravRttikaraNAt zunakarmodayonmukhaH // 3 // hai sa nRpo gavAhastho'nyadA kaJcana saMyataM predaya jAtismRterjavasaptakaM jJAtavAn / 'aho ! tasya muneraghahetuko'hamajani iti vimRzya tasya tatparijJAnAya zlokAdha cakAra vihaMgaH zabaraH siMho bIpI saMDhaH phaNI dvijH| zrantyAdhaM pUrayettasya lakSamityudaghoSayat // 1 // hai| sarve janAstaM petuH / paraM zlokAdha ko'pi na pUrayati / anyadA sa eva munistatrAgAt / muninA gopenojIyamAnaH zlokakhamaH zuzruve / kaNaM vimRzya jJAtottarArdha tamapUrayat 'yenAmI nihatAH kopAt sa kathaM javitA hhaa|' // 4 // _Jain Education intendan2010_05 Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gopo nizamya zlokaM taM pUrNa rAjJo nyavedayat / samasyeyaM mayApUri sadhairyamiti so'vadat // 1 // na mano vismitaM rAjJo nirvandhe satyamAha saH / zrutvA tattatra gatvA taM mayAmAsa pArthivaH // 2 // svakhAparAdhaM nindantau garhantau ca parasparam / tau kSamAdhipatI vArtA ciraM prItyA vitenatuH // 3 // FI atrAntare kazcit kevalajJAnI tatrAyayau / tasya puraH samyak nijanijasvarUpaM tAcyAM proktaM / kevalI prAha-'yuvayo raghaM zatruJjayaM vinAtitaponirapi na yAsyati' / iti zrutvA zatrujayAditIrthayAtrAM kRtvA lAvagRhItasaMyamau ghAvapi hatyAdipApAni hatvA zatruJjayAcale siGgiM praaptuH| zrItIrthasevAntimajUSaNasya, nizamya zaMsAM zravaNena nityam / javyA hi hitvA kuvikalpajAlaM, kurvantu sevAM zujatIrthakasya // 1 // // ityupadezaprAsAde tRtIyastaMne catvAriMzattama vyAkhyAnam // 40 // // athaikacatvAriMzattamaM vyAkhyAnam // zraya samyaktvapaJcakAdhikAro vijAvyatezamaH zAmyati krodhAdIn apakAre mahatyapi / lakSyate tena samyaktvaM tadAdyaM lavaNaM javet // 1 // _JainERAL.15 DESIROHinterhiga2010-05 For Private & Personal use only Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMsA // 5 // kaMThyaH / atrArthe kUragamukamuneH prabandhaH / sa cAyam lavyAkhyAnavizAlAyAmeka AcAryaziSyo mAsapaNakapAraNa ekena dukhakena samaM bahimi vajan pramAdato nekI pAdena hata- 1 vAn / taghIya kulakastadA maunaM cakAra / tataH pratikramaNe tatpApaM nAlocitaM tapasvinA / tadA kukhakaH prAha-'aho / tapasvin ! tadadhaM trizuddhyA kathaM nAlocayasi ?' / sa dadhyau-'ayaM purAtmA mAM sAdhusamahaM vigopayati, tadenaM hnmi'| iti vicintya taM hantuM dadhAve / krodhAndho'ntarAle staMnAsphAlito mRtyumavApa / jyotirdevo jAto'sau virAdhitavratatvAt / jyotiSkenyacyutaH sa devatAdhiSThitaH sarpo dRgviSAhikule'jani / tatkule'nye sarpA anAlocitapApotpanna jAti-2 smRtyA sarva thAhArazudhiM kurvanti / tapodayAyamapi muninavakRtagaveSaNamasmarat / jAtajAtismRtistena so'tha prANI na jammasAt / navatu madRzA neti niryayau divase vilAt // 1 // | rAtrAvapi prAsukaM pavanamevAznAti / itazca kuMjanRpasutaH sarpaNa daSTo mRtyumAe / tena sarpANAmupari krodhaM vahannRpaH sarpa-18 hiMsAmakArayat / kazcit sarpahiMsAM kRtvA khAti, tasya nRpo dInAraM dadAti / tadA kecana sAkarSakavidyAM paThanti sma / ekadA kenacittadvilasamIpe sA vidyA jaNitA / tena sa sarpastatra sthAtumadamo dadhyau-mAM dRSTvA jIvA mA mriyantAm' iti vimRzya punvaM bahiH kRtaM / hiMsakaistacinnaM / evaM sarpaH sarvo'pi zakalIkRtaH / ahirdadhyau // 5 // | "dehadaMnnena puSkarma tavedaM nanu khaMDyate / re jIvAdhisahasvaitAM kalyANAyAyatI vyathAm // 1 // " tataH sa dandazUkaH kuMjanRparAjJIkujhAvavAtarat / nAgadevena nRpAya svapnaM dattam-'ataH paraM sarpaghAto na kAryaH, taba Jain Education Intern 2010_05 For Private & Personal use only Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * putro bhaviSyati' / tatastasya putro'bhUt / tasya nAgadatta iti nAma vidadhe / sa kramAdyauvanaM prApa / ekadA gavAdastha eka muni vIkSya jAtismRtiM prApya vairAgyeNa kathamapi pitroranujJA gRhItvA sa gurvantike dIkSAM jagrAha / tiryagyonitaH samAgatatvAt kudhAvedanIyakarmodayAca pauruSIpratyAkhyAnamapi na bhavati / tadA guruniH proktam-tvaM damAmaGgIkuru / tena sarvatapaHphalaM prApsyasi / tataH prAtarevAsau munirgaDukamitaM kUramaznAti / tato loke kUragamukamiti nAma jAtam / atha ! tatra gacche catvAraH sAdhavastapasvinaH santi / eko maasopvaasii| vitIyo dimAsopavAsI / tRtIya strimAsopavAsI / caturthazca caturmAsopavAsI / te sarve ayaM nityanojItikRtvA taM nindanti / GI ekadA zAsanasUrI etya karagamakamunimAnamata / sA'nekadhA stutiM vidhAya sarvasAdhusamadaM prAha-"zratra gaje saMprapratidinAdAgAmisaptamadina eko muniH prathamaM kevalajJAnaM prApsyati" / tatastaiH chapakaiH proktaM-'he devi ! asmAnatikramyainaM 1 kathamavandayAH 1 / sA vanASe-'ahaM nAvatapasvinaM vande' ityuktvA sA gatA / atha saptame dine kUragaH zuzAnnamA-18] nIya gurosteSAM tapasvinAM cAdarzayat / tadA krudhA jvalatAM tapasvinAM mukhe shlessmaagtH| tairazane diptH| tataH kUragamurdadhyo "dhiyAM pramAdinaM khaTpatapaHkamojjitaM sadA / vaiyAvRttyamapi hyeSAM mayA kartuM na zakyate // 1 // hai ityAdyAtmanindAM kurvan niHzaMkatayA tadazanamAdadAnaH zukladhyAnaparaH kevalajJAnaM prAptaH / tadA surA mahimAnaM cakruH / / zratha te pakA dadhyuH-'aho! ayaM jAvatapasvI satyaH, vayaM ta vyatapasvinaH' / iti vicArya te catvAro'pi kevatinaM kAmayAmAsuH / evaM trikaraNa vizudhyA mayatAM teSAmapi caramajJAnaM prArbanUva / kramAt paMcApi modanagaraM prApuH / C K -04 Jain Education Inter 2 010_05 Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ staMca. 3 // 86 // zAntikSamAkSAtizamA dinAmataH, sUtre stuto darzanalakSaNAdimaH / dharmeSu cAyaH pradadAti cAntimaM jJAnaM tataH svIkriyatAM zamo guNaH // 1 // // ityupadezaprAsAde tRtIyastaMne ekacatvAriMzattamaM vyAkhyAnam // 41 // // zratha dvicatvAriMzattamaM vyAkhyAnam // 42 // | atha dvitIyaM saMvegalakSaNaM procyate / duHkhatvenAnumanvAnaH surAdiviSayaM sukham / mokSA jilASasaMvegAJcitaH sa darzanIjavet // 1 // yaH / trArthe nirmanyamuniprabandhaH - rAjagRhopavana ekadA magadhezaH krIDAM kurvannekaM sukumArAGgaM samAdhiparaM vizvavismayakRdrUpaM muniM dadarza / "aho asya mune rUpamaho lAyaNyavarNikA / zraho saumyamaho kAntiraho jogeSvasaGgatA // 1 // " ityuktvA dhyAnaparaM tamavekSya mApatistatpAdapadme praNamyaivamapRcat - 'he Arya ! yauvane'pyevaM puSkaraM vratamagrahI - statkAraNaM kathaya / Jain Education Intern 2010 05 munirAda "mahArAja ! nAtho'smi patirna me / anukaMpA karAjAvAttAruye'pyAhataM vratam " // 1 // 1969 vyAkhyAna. 42 // 86 // Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNiko hasitvAha"varNAdinAmunA sAdho na yuktA te hyanAthatA / tathApi te tvanAthasya nUnaM nAtho lavAmyaham // 1 // jogAn judava yathAsvairaM sAmrAjyaM paripAlaya / yataH punaridaM martyajanmAtIva hi purvajam // 5 // " 2 | munirAha-" he nRpa ! zrAtmanastvamanAthaH san mannAthaH kathaM navasi " / tataH damAkAnto'nAkarNitapUrva-18 |mAkaye jagau-"he mune ! evaM vaktuM tava na yuktaM, yato'haM hastyazvarathapuraMdhrIvarga pAlayAmi" / zapirapISadhihasyAha sma"pArthiva ! anAthasanAthAnAmartha vetsi na / tathA zRNu-kauzAMbyAM mahIpAlAkhyanRpo mama janaka AsIt / anyadA zrAdya eva vayasi mamAdivedanA'nnavat / tato me sarvagAtre dAho'jAyata / tAM vedanAmapAkartuM maMtravidyAdayo nijani-13 jopAyAn cakruH, tathApi te vedanAM vimocayituM nezAH / tathA- . | matkRte janakaH sarvaM gRhasAraM dadAtyalam / na mocayati uHkhAcca mamAstIyamanAthatA // 1 // | pitRmAtRtrAtRsvasRpalyAdayo matpArzvasthA rudanti, na juJjanti, kSaNamapi matpArzva na muJcanti, paraM muHkhAnmAM na moca-18 yanti / mameyamanAthatA / tadanvevaM mayA dhyAtam-'anAdisaMsAre punarvedaneyaM kathaM mayA sahiSyate ? / ataH kSaNamapyekaM vedanAnistAro javeccettadAhaM munitvaM gRhNAmi' / rAjannevaM vicintya prasuptasya mama vedanA dayaM gtaa| tato yogademakRnnAastvAtmaiva / tataH pratyUSe svajanAn prabodhya mayA'nagAratA gRhItA / tato'haM svasyApareSAM ca trasAdInAM nAtho jaatH| yato yogakSemakRnnAthastvAtmaiveti / tathA he narendha ! zranyAmapyanAthatAM zRNu JainEducation InternuMD2010-05 Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- vyAkhyAna // 7 // SSLYSASERDISASSISK pravrajya ye paJcamahAvratAni, na pAlayanti pracurapramAdAt / raseSu gRhA ajitenjiyAzca, jinairanAthAH kathitAsta eva // 1 // nirarthakA tasya susAdhutA hi, prAnte viparyAsamupaiti yo'lam / na kevalaM nazyati cehalokastasyAparaH kiM tu javo vinssttH||2|| nirAzravaM saMyamamAtmazuddhyA, prapAkhya cAritraguNAnvitaH san / vittvASTakarmANya khilAni sAdhurupaiti nirvANamanantasaukhyam // 3 // " nizamya tasya zramaNasya vAkyaM, tuSTo nRzaM zreNikanUmipAlaH / kRtAJjaliH prAha mune madane, nAthatvamuktaM javatA'nalIkam // 4 // mune sulabdhaM tava martyajanma, lAlAH sulabdhA jagattamAste / yUyaM sanAthAzca sabAndhavAzca, mArge sthitA yajinapuMgavAnAm // 5 // nAtho'si nUnaM tvamanAthakAnAmataH paraM sthAvarajaGgamAnAm / jAto mune dehabhRtAmathaiva, tvAM kAmayAmyAzu nihantumAgaH ( nihantumAgaH damayAmi sAdho ) // 6 // -%C5% 90% % % 10|| %ALASS Jain Education Inter 2010_05 For Private & Personal use only Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AURUSCLESEASEASE yadUSaNaM mayA cakre, pRSTvA vo dhyAnavinakam / nimaMtritAzca jogeSu, tatdamaskhA khilaM mama // 7 // stutvA'nagAraM tamiti khataktyA, zrIzreNikaH sarvanarendracanDaH / __sAntaHpuraH satparivArayukto, dharmAnuraktaH svapuraM jagAma // 7 // yo (sa) nirgranthamunIzvaro'mitaguNazreNIsamRddhastataH, padIva pratibandhavandharahitaH kurvan vihAraM nuvi / gupto guptinirupadamavirataH kSipvAcamohAdikaM, saMvegAt kramato mahodayapadaMprApAvyayaM saukhyyuk||nnaa // ityupadezaprAsAde tRtIyastaMne vicatvAriMzattama vyAkhyAnam // 42 // // atha trayazcatvAriMzattamaM vyAkhyAnam // 3 // atha tRtIyaM nirvedAkhyaM lakSaNamucyate / saMsArakArakAgAravivarjanaparAyaNA / prajJA citte navedyasya sa nirvedakavAnnaraH // 1 // sugamaH / tathA coktaM pravacane-"niveeNaM naMte jIve kiM jaNyaI ? niveeNa te divamANussatiriciesu kaamnogesu| virajamANe nidheyaM habamAgabaI sabavisaesu virajaz / sabavisaesu viraGamANo AraMjaparigahapariccAyaM karoti / zrAraMjapariggahaparicAyaM karemANe saMsAramaggaM vobiMdati / sidhimaggapamivanne ya javati" / atrArthe harivAhanaprabandhaH GIRCLERKARLENGALOGGAGE ARS Jain Education Internatie _05 For Private & Personal use only Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ staMja. 3 // 80 // Jain Education Internatio 43 jogAvatyAM puryAmindradatto netA / tasya harivAhanaH putro'bhUt / tasya sUtradhArasutaH zreSThisUnuzceti ghau sakhAyau staH / vyAkhyAna. tAcyAM saha svecchayA krImantaM sUnuM rAjA durgi| tarjitavAn / tena duHkhena nijasuhRdbhyAM saha pitrAdisnehaM parityajya kumAraH prasthitavAn / kvApyaraNye te trayo'pi karamutpAvyA jisamAyAntaM mattadantinaM dadRzuH / tAvattadakavaNiksutau kAkanAzaM praNezatuH / rAjasutastu taM gajaM siMhanAdena viceSTaM vidhAya suhaUveSaNa kRte purato'cAlIt / paraM naiva taddhiM kvApi lene / sa itastato bhramannekaM sarovaraM manoharamaikSiSTa / tatra snAtvA tataH saraso dizyudIcyAM mahArAme praviveza / tadantare | puSkariNyopacitadhArasya yakSasya mandire rAtrau suptaH / tasmin supte yadAgre raNanmaNinUpurA zrapsarasaH samAgatya nRtyanti | sma / tato bahumUlya vastrANi muktvA nRtyazrama nirNAzAya puSkariSyAM svairaM snAnaM kartuM pravRttAH / tAvatsa dvAramudghATya tAsAM vAsAMsyupAdAya dvAraM pidhAya tasthau / tatastAH svavastrANyapazyantyo mitho jajahapuH - " asmAkaM vAsAMsi kenApi dhUrtena nUnamapahRtAni / paramasmatto'pi sa na vijeti, to naiSa daMkena saMsAdhyate" ityuktvA sAmavAkyaistaM pralocya jagaduH - 'jo narAgraNIH ! asmAkaM vastrANi samarpaya ' / " so'pyavAdI zaM vAyurAdAya vasanAni vaH / javitAgre gatastasmAdyAta yAta tadantikam // 1 // " tatsAhasena saMtuSTAstA jajampu: - 'jo vatsa ! idaM khaGgaralaM divyakacukaM ca gRhANa' / tataH sa dhAramapAvRtya vasanAni | datvA kSamayAmAsa / devyastadvitayaM datvA svasthAnamagaman / atha kumAro mArge gavan zUnyaM puramekaM dadarza / tatra kautukAnnRpAgAre saptamIM juvaM gataH / tatrendIvara vilocanAM kanyAmekAmAkSIt / yataH - 05 || 00 || Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -RSS-OCARRORSCOR "kimeSA prathamA sRSTividhAtrA rakSitA dhruvam / etAM dRSTvA yathA nArIranyAzca niHsRjAmyaham // 1 // / iti dhyAyan taddattAsane sthitaH sa sazokAM tAM vIdaya zokahetuM pATha / sApyUce-"he jAgyazAlin ! ahaM vijayanRpasya nandinI anaMgalekhAkhyA / ekadA gavAkSasthAM mAM vIkSya vidyAnRt hutvA'tra puraM kRtvA nivezitavAn / tatazca sAMprataM prayAto'sti vivAhasya sAmagrIkaraNAya sH| adya khAvAsamAgatya pariNeSyati mAM valAt // 1 // | RI paraM pUrva mama jJAninetyajANi-'he vatse tava priyo harivAhano bhaviSyati' / tanmunervAgvisaMvAdAnmama khedo'jni"| hai tacchrutvA kumAraH prAha-'he sucUH ! mA khedaM kuru' / itaH sa khecara AgataH / tena saha khecaro ruSA yoddhamArele / kumArePNApi jagajetRkhaDDrena nirjitaH khecaro'vocat-"joH sAhasikazreSTha ! zyaM strI idaM ca puraM tvadadhInaM, tasmAtsukhena nuNkssv| ahaM svasthAne yAmi" / atha tasyai taddivyakaJcakaM datvA'nekajanAkulaM puraM kRtvA sAmrAjyaM harivAhanaH pAkhayAmAsa / __athaikadA rAjA priyayA saha narmadAtaTe zujavastrANi muktvA jalakrIkAM ckaar| | itastatkaJcukaM divyaM padmarAgapranAJcitam / ukUlaM kukhinIkUlAnmAMsajrAntyA'gilajjaSaH // 1 // | tadRSTvA nRpAdiH zokaM dadhau / tataH sa matsyo benAtaTe samAgataH / kenacit kaivartakena vidAritaH tasyodarAt kaJcako niryayo / tataH kaivartakaH svanRpAya tatkaJcukopAyanaM ckaar| rAjA vyacintayat kAsau kAminI vizvamohinI / ayaM yasyAH kaJcuko'pi mano harati maamkm||1|| Jain Education inter 12010_05 For Private & Personal use only Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stana. 1 1 // oe zratha sA kenopAyena kadA mAM miliSyati ? / iti cintaatto nRpaH svasacivaM proce-"yadyasmAkaM jIvena prayojanaM vyAkhyAna. cettarhi saptadinamadhye tasyAH striyAH zuhiM samAdiza" / tato maMtrI rAjezvarI sUrImArAdhayat / devI prakaTIjUya varaM vRNI-181 43 veti mAha / sa prAha-'kaJcukezAM striyamAnIya mama jUpAya praya' / sApi taM smAha-'he sciv| udeti yadi vAruNyAM jAnuzcAMgAramuk zazI / tathApi sA satI zIlaM prANAnte'pi na DaMpati // 1 // | kadAgrahaM javatsvAmI na muJcati tathApi hi / tAmAnIya prayavAmi na smAryAhaM punastvayA // 2 // MI ityuktvA sahasA gatvA tAmapahRtya nRpAgre muktvA sA tirodadhe / nRpastAmAgatAM parijhAyAnekaprArthanAmakarot / tacchrutvA 6 sAvocat-'he nRpa ! ahaM prANAnte'pi zIlaM na khaMyAmi' / tannizamya rAjA dadhyau-"strINAM tu svalAvenaiva mukhe nakAro javati, paramiyaM madAyatteva, ataH zanaidhRSTasya cittaM samArAdhyam / yataH sahasA vidadhIta na kriyAmavivekaH paramApadAM padam / vRNate hi vimRzyakAriNaM guNabubdhAH svayameva saMpadaH // 1 // " rAjhI tu pratidinaM hRdaye jartArameva saMsmArayati / itazca purA gajatastrastau kAntArAntarRmantau tau tadakazreSThisutau ekatra veNukumaMgamadhyasthaM maMtrasAdhakaM dddshtuH| sAdha ||je|| ko'pi sAhasikaM narayugmaM vIkSya prAha-'he kumArau ! yuvAM mamottarasAdhako navataM, yena mama kAryaniSpattiH syAt' / SEACHECORRCLOAC ___JainEducation Intern 2010-05 For P ate & Personal Use Only Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education Interde tAnyAmomityukte sati sAdhako vidyAmasAdhayat / vidyAsiddhI satyAM tAbhyAM so'dRzyAJjanamarisainya modinIM vimAnakA rikAM ceti vidyAM dadau / tatastau bhramantau venAtaTamavApatuH / tatra lokamukhAt svamitraM nRpaM zokavantaM nizamya tarihA - panodAyAJjanaM kRtvA'naGgalekhAnti ke samAgatya paTacitrite svapriyapratibiMbe nyastalocanAM tAM dRSTvA tatpaTTamapajahatuH / tataH sA'zrulocanA prAha "aparAddhaM mayA kiM te yaccitritamapi priyam / zrahArSIrmama hatyAyA api tvaM na bijeSi kim // 1 // " tatastau tAM duHkhitAM dRSTvA paTTaM tasyai vitIrya svavRttAntaM procatuH / sApi jartRsuhRdau jJAtvA'vAdIt - 'he nau devarau ! yuvAM mAM niHzokAM kurvANAm' / tatastau maMtravAdisvarUpaM kRtvA rAjAnaM procatuH - 'jo nRpa ! zrasmatsadRzaM kArya samAdiza / rAjA tau smAha he prAjJau kaJcukasvAminIM striyam / yuvAM vidhattaM me samyagAjanmavazavartinIm // 1 // iti zrutvA tau tilakacUrNa dadatuH / nRpastilakaM kRtvA tatra gataH / tAcyAM pUrvakRtasaMketatvAt sA nRpaM vIkSyAcyutthAnAdikaM cakAra / nRpastAM svAyattAM matvA punaH punastaddehasaMgaM yayAce / tataH sA'vocat - 'jo nRpa / zraSTApadAjau jinaM natvA svepsitasaukhyaM sAdhayiSyAmi / iti zrutvA kAmAndhena tena drutaM caTunirvAkyaiH prArthitau tau vyomagaM vimAnaM cakratuH / tato nRpastAmAha sma - 'jo jAmini ! anena vimAnena svAjigrahaM prapUrya manmanorathaM pUraya' / sA prAha - "he rAjan ! tvadantaHpurataH kanyAyugmaM mayA saha preSaya / yena saha vArtAdisukhamanujavAmi" tato rAjJA tathA kRte pUrva tAcyAM tasmi nadhiSThite sA kanyAcyAM saha vimAne samArUDhA / tataH kiJcidvayoni dUraM gatvA tau nRpaM procatuH - 'jo puSTa ! AsAM strI 2010_05 Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ staMbha. 3 // e0 // Jain Education Intern khAmAzAM drutaM muJca' / tacchrutvA nRpo vilako'jAyata / atha to suhRduHkhApanodAya vimAnaM tadantike mumucatuH / rAjA suhRdau vahnanAM ca vIkSya pramuditamanA jAtaH / tato rAjJaH purastAt sarve svasvavRttAntamUcuH / tato rAjA tatkanyAyugmaM mitrayorvyavAyat athaikadA pitrendradattenAkArya rAjye svaputraM sthApayitvA pravrajyAM jagRhe / kiyaddinAnantaraM karmakSayaM kRtvA kevalaM samu | pAya tatra samavAsarat / tadA zrIharivAhanaH parikarayug munIzvaraM praNamya dezanAmazRNot " viSayA miSalolubdhA manyante zAzvataM jagat / zrAyurjaladhikallola lolamAlokayanti na // 1 // " dezanAnte kSmApo muniM prajumaprAkSIt - 'svAmin ! madAyuH kiyadasti ?' / iti nizamya jagau kevalI navapraharamAnaM te samastyAyurnarAdhipa / zrutveti kaMpamAnAGgo maraNAtpravijAya saH // 1 // tadA muni: smAha - "jo jUpa ! yadi tvaM mRtyornivedena vijepi tarhi dIkSAM pratipadyasva / yataH-- to muhUttamittaM vihiNA vidiyA kare pavajA / durakA patantaM cirakAlakayAi kiM naNimo ? || ||" iti jJAnivacaH zrutvA javato nirvilo gopaH strI mitraiH saha dIkSAmAdatta / tadanu rAjarSiH zubhabhAvanAM, jAvayan 'ego haM natthi me koI' ityAdizunadhyAnena mRtvA sarvArthasiddhAkhye vimAne suraH samajUt / tatazyutvA videheSu zraviSyati sa nirvRtim / tanmitrAnaGgakhekhAdyA gantAraH svaH zivaM kramAt // 1 // 2010_05 vyAkhyAna. 43 // e0 // Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CARRC nirvedazabdasya nave virAgatetyarthaH samAkhyAyi jinenlavamani / tanAvasiMhAzritavAhano hareH sarvArtha sikiM puramAyayau laghu (tanAvasiMhAzrita thApavAhanaH sarvArtha siddhiM vihiteSTasiddhim ) // 1 // // ityupadezaprAsAde tRtIyastaMne tricatvAriMzattama vyAkhyAnam // 3 // // atha catuzcatvAriMzattamaM vyAkhyAnam // 4 // / athAnukaMpAsaMgrahAkhyaM caturtha ladANaM vinAvyate / dInaHsthitadAridyaprAptAnAM prANinAM sadA / phuHkha nivAraNe vAJchA sAnukaMpA'nidhIyate // 1 // kAryA mokSaphale dAne pAtrApAtra vicAraNA / dayAdAnaM tu sarva.rna kApi pratiSidhyate // 2 // nirguNeSvapi sattveSu dayAM kurvanti sAdhavaH / na hi saMharati jyotsnA canprazcaMmAlavezmani // 3 // __atrArthe pravandho'yamapakAre'pi kAruNyaM sudhIH kuryAhizeSataH / dadazakaM dazantaM zrIvIraH prAvodhayadyathA // 1 // udmasthaH zrIvIrajinaH kanakakhavAkhyatApasAzrame camakauzikasarpapravodhAyAgAt / so'hiH prAgnave pakaH kujhakenAva CRECR-HTRA Jain Education Internatio _05 For Private & Personal use only . Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 1 // zyake pAraNArthagamanakAkhajAtamaMDUkIvirAdhanAlocanArtha smAritaH krudhA kulakaM hantuM dhAvan stana zrAsphATya mRto jyoti-13 vyAkhyAna. keSUtpannastatazcyutvA tatrAzrame paJcazatatApasAdhipatizcamakauziko bajUva / tatrApi rAjakumArAn svAzramaphalAdigrAhakAn | vIkSya parazuhasto dhAvannavaTe patitaH parazuvidhastatraiva prAgjavanAmA dRgviSo'hirajUt / sa ca pratuM pratimAsthaM dRSTvA judhA jvalan sUrya darza darza jvAlA mumoca / tAsu viphalAsu pranupAde dazan gohIradhavasaM jagavaktaM vIkSamANaH 'camako zika ! budhyasva budhyasva' iti pranuvacaH zuzrAva / tatkSaNaM jAtismRtimAn sa pratuM triH pradakSiNIkRtya prapannAnazano mAdinyatra viSatA me dRSTiAsIditi tuMDaM bile pradipya sthitH| tatra ghRtatakrAdi vikretuM gantInirgopIjighRtena siktaH / pipIlikAdinivRzaM pIyamAnaH prajunaktisudhAsiktaH pakSAnte sahasrAraM yayau / tato'cirAnmodaM prApsyatIti / tayAtrArthe'nyApIyaM vArtAtathA cauro'nyarAjhI nilaMne vastrAdyasaMkRtaH / na rati laghurAiyA tu pradattAjayato yathA // 1 // vasantapure'ridamano rAjA vadhUcatuSTayayukto'nyadA gavAhe krIDati / tadA tena sapatnIkenaikazcauro vadhyasthAnaM nIyamAno * dRSTaH / patnIniH pRSTam-'kimanenAparAcha ? / tadaikena rAjanareNa tatsvarUpamuktaM-'anena cauryaM kRtaM' / tata ekayA palyA varo mArgitaH-'ekadinamayaM pAripaMthiko mocyaH' iti / rAjJApi tatpratipannaM / tatastayA snAnalojanasatkArAdipUrvakamasaMkArairalaMkRto dInArasahasravyayena zabdAdiviSayAn prApito dinamekaM pAsitazca / ditIyadine tiIyayA dInArakhahanyayena khaalitH| tRtIyadine tRtIyayA dInArakoTivyayena satkRtaH / caturthyA tu rAjAnumatyA'nukaMpayA EXHAXXX karAra Jain Education international o _05 Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tU maraNApakSitaH, nAnyat kiJcipakRtam / tataH sA'nyapatnI nirhasitA 'nAnayA kizcidattamiti' / tatastAsAM bahUpakAraviSaye vivAde jAte rAjJA caura evAkArya pRSTo yathA 'tava kayA bahUpakRtaM ? / tenotaM-"mayA maraNajayapImitena snA nAdi sukhaM kiJcinna jJAtaM / vyAghrasamIpavanaharitayavanojimeSavanmayA muHkhamevAnujUtaM / adya tu zuSkanIrasatRNaprAyeNa disAmAnyenAhAreNApi vyavahArigRhabagovatsavat sukhaM jIvitavyaprApaNAdanunavAmi / tenAdya nRtyannasmi" / iti zrutvA rAzAjayadAnaM prshNsitm| rAjJaH strI nirmocitazcaura thAl shraasthaavnistdvdevaanukNpaa| nityaM kAryA lakSyate tena zuddhaM samyagdRSTe<Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMja. CCCC ||e3|| pratidinaM sajJAyAM lokAnAM purato gurUNAM guNAn kIrtayati / tathAhi vyAkhyAna"nivartayatyanyajanaM pramAdataH, khayaM ca niSpApapathe pravartate / gRNAti tattvaM hitamiLuraGginAM, zivArthinAM yaH sa gururnigadyate // 1 // vaMdiGamANA na samukkasaMti, hIlIGamANA na smujaalNti| ___dameti citteNa caraMti dhIrA, muNI samugghA jyraagdosaa||2|| suvihe guru pannatte / taM jahA-tavovautte nANovautte a| tatya tavovautte varUpattasamANe kevalaM zrappANaM tAreI / / nANovautte jANapattasamANe appANaM paraM ca tAreI / ityAdiguruguNavarNana yAna janastena sthApito dharme / parameko jaya-18 nAmA vaNik nAstikamatAnusArI iti jaNati-"5:zakAni roDumindhiyANi svasvamArgAnugAmukAni / zrAtmazoSaNa mAtrameva tapaH / kena dRSTau svargApavargoM / uktaM cahai havAgayA zme kAmA kAliyA je shrnnaagyaa| ko jANAI pare loe atyi vA natthi vA puNo // 1 // 3 tato yatkiJcittadetat / itthaM tenApi nUyAn jano vipratAritaH / evaM ca tasmin nagare tau ghAvapi puNyapApopadezakuzalau | Anam pratyakSAviva sugatirgatimArgoM samajAyetAm / anyadA tatsvarUpaM nRpeNa jJAtvA pracannaM nijajanapArdhAttaz2ahe hAramekaM sakSamUTyaM || tadIyAnaraNakaraMmake prakSepya nagare paTaho dApitaH-"yo rAjho hAraM gata saMprati kathayiSyati, tasya na damaH, pazcAttu yasya 1 C CCIENCE _JainEducation internation2 005 Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ROC%9C gRhe lapsyate tasya daMko vidhAsyate" / ityAdi yAvanna ko'pi manyate tAvannRpAdezena rAjapuruSaiH puragRhazodhanamArabdhaM / krameNa tadgRhe khabdho hAraH / sevakaiH zreSThI baDhdA rAjasamIpaM aaniitH| tena rAjJA''diSTam-'asau varAko vadhyaH' / na ca ko'pi taM mocayati / svajanAdinA vahUkte rAjA vadati "ja maha gharAu tikSiNa pUriyapattaM gahevi acyNto| biMdi pi jamiya sayale nayare miheza maha purad // 1 // " evaM yadi karoti tadaivAsya modo nAnyathA" / tenAtimaraNanIrutayA pratipannam / aha pomaseharanivo sayalassa purassa AIsaI loe / vINAveNumuyaMgA gaNe gaNesu vAeha // 1 // azlamaharUbalavaNimavesa visesA vilAsakaliyAI / saviMdiasuhayAI pae pae piThaNasayA // 2 // RI sa ca teSu vizeSato rasiko'pi tasminneva nAjane nihitadRSTirujayapAce nRpaniyuktakhaDgavyAkarasunnaTakriyamANanAnA-27 vijISikAjirjApyamAnaH sakalapure nAmayitvA aaniitH| nRpo'pISadhihasya taM prAha-'no atyantacaJcalAni manaHkaraNAni kathaM navatA rughAni ? / tenoktaM-'svAmin ! maraNajIrutayA' / nRpaH prAha-"yadyekalavArtha tvayA'pramAdaH sevitaH, taddanantasaMsAramaraNajIravaH sAdhvAdayaH kathaM pramAdaM kuryuH ? / he zreSThirAja ! AkarSaya hitaM vacanam 3 -2069-MARA Jain Education Internation 05 For Private & Personal use only Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna 45 ja yanirjitenjiyamAmo yato puHkhaiH pravAdhyate / tasmAGayedinkriyANi sarvadhuHkhavimuktaye // 1 // na cenjiyANAM vijayaH sarvathaivApravartanam / rAmadveSavimuktyA tu pravRttirapi taUyaH // 2 // // 3 // hatAhatAnIpriyANi sadA saMyamayoginAm / bahatAni hitArtheSu hatAnyahitavastuSu // 3 // iti zrutvA prabumo jinamatatattvaM vijJAya zrAvakadharma prpnnH| evaM bahujanAn dharme saMsthApya padmazekharaH surarAjaluvanaM prAptaH / padmazekharanRpasya critrmaastikainrgnnairgunnyukteH| nirmasena manasA pariNAvyaM kurvatA jinamate hi zujAsthAm // 1 // ityupadezaprAsAde tRtIyastaMne paJcacatvAriMzattama vyAkhyAnam // 45 // // samApto'yaM tRtIyaH stNmH|| SURESHAAR // 3 // JainEducation Internation 1 0_05 For Private & Personal use only Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ GURUCHANA -zrIupadezaprAsAde // caturthaH stNnH|| // atha SaTcatvAriMzattamaM vyAkhyAnam // 46 // atha SaTsu yatanAsu madhye ghe zrAdye vyAvayeteanyatIrthikadevAnAM tathAnyaihItAItAm / pUjanaM vandanaM caiva vidheyaM na kadApi hi // 1 // paratIrthikadevAH zaMkarAdayaH teSAmarcAdikaM na kAryamiti prathamA ytnaa| tathA'nyaH sAMkhyAdinihItAnAM svAzrame nihitAnAM arhatAM jinamUrtInAmapi prasaMgadoSavRScihetutvAghandanAdi na kAryamiti dvitIyA yatanA ityarthaH / etadarthe / saMgrAmazUraprabandho'yam paminIkhamanagare saMgrAmadRDho rAjA / tasya putraH saMgrAmazUraH / sa pratidinamAkheTakaM karoti / zranyadA pitrA'sadAgraha-16 mamuJcantaM taM tarjayitvA purAniHsAritaH / sa bahiH saMnivezaM kRtvA sthitaH / pratyUSe zvagaNaM purataH kRtvA'raNye prANino | nihatya prANavRttiM karoti / anyadA zvagaNaM tatra vimucya kasmiMzcidrAme gataH / tasmin samaye tatrodyAne sUriH samavAsarat / teSAM sArameyAnAM pravodhanArtha madhuravacasovAca"khaNamittasurakako jIve nihaNaMti je mahApAvA / haricaMdanavanakhamaM dahati te bArakaUMmi // 1 // " | OROSCORNAGAR Jain Education Interna _05 Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMja. // | idaM zrutvA prabuddhAste yAvajIvaM prANivadhaniyamaM jagRhuH / atha saMgrAmazUrastataH samAgatya jIvAnnihantuM zvagaNaM vimuJca- vyAkhyAna. zati / paraM tAMzcitralikhitAniva vIdaya tadadhikAriNaH pAna / te'pyAhuH-"svAmin vayaM vizeSakAraNaM na jAnImaH / paraM| 46 18|ceSTayA sAdhvAgamena prabudhdhA jJAyante" / etabutvAM dadhyau-'aho pazugaNato'pi dhigmAM' / tato gurusamIpe dhrmmnnot4|| "devo jiNo hArasadosavajiu~, gurU susAhU smlechukNcnno| dhammo puNo jIvadayA suMdaro, seveha evaM rayaNattayaM sayA // 1 // " zrutvaitadgRhidharmamaMgIcakAra / tato rAjhA sa yuvarAjapade sthaapitH| azra kumAramitraM matisAgarAkhyaM yAnapAtrato bahudhanaM samupAyaM prAgmitramilanAya tatra samAgAt / taM prati kumAraH kuzalapraznapurassaraM dIpasamujAdivArtA pAca / so'pyAha"he vayasya ! yAnArUDhena mayA naratAvadhimadhyatnAge mahonnatakaTapapAdapazAkhAyAmAndolAyamAnapaTyaka sthitAM sakalasI-1 mantinItilakajUtAM gItAdiraveNa kiMkarIkRtakinnarIdivyataruNI prekSya yAvatpravahaNaM tadantika AnItaM tAvatkaTpadrumeNa | manmanorathena ca samaM sA jaladhau madhye nimagnA dRSTA / etadAzcaryeNa camatkRto'hamapi / tato'dya tvadane nktN"| tataH kumAraH kusumazaraprasarajarjaritAMgo mitreNa samaM yAnapAtrANi prapUrya krameNa jaladhimadhyapradeze smaagtH| dUrAttathaiva sAha saae|| krIDantI dRSTA / yAvannRpasUnustadanyarNe'gAttAvatpUrvavat sA nimagnA / tato nRpaH karavirakhIkRtakaravAlastatpRSThe UMpAM dadau / tatra jalakAntamaNinirmitasaptajUmikaprAsAdasyoparilAge patitaH / tato'dhastanajUmau gataH / tatra kalpadrumazAkhokhaMbamAnapaTyaMke suptAM sUkSmavasanAbAditasarvAMgAM tAM vIdaya vastrotsAraNamakarot / sApyutthAya paDhyaMke tamatiSThipat / tata BUSROESOPOROSEGORO Jain Education Internatio _05 For Private & Personal use only Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stayA pRSTaH san svakulAdi prAha / sa svacaritramuktvA tccritrmshRnnot| "vaitATyazaile dakSiNazreNyAM vidyutprajanRpasya sutA maNimaMjarItyAkhyAhaM / anyadA matpitrA 'matsutAyA ahaH svAmI kadA jAvI ?' iti pRSTo naimittikaH provAca-"he nRpa ! payodhimadhye jalakAntaratnamandiraM kArayitvA kapatarulaMbamAnapadhyaMka 81 niSamAmenAM raha / tatra zUrasenasUnuH saMgrAmazUro'syA varaH sameSyati" / iti daivajJavacasA matpitrA sarva nirmApitaM / atra || bahunidinaiyUyaM dRSTAH" / itthaM parasparapremajaravArtAvasare karadhRtanagnakaravAlaH tAlatamAladalakRSNAMgo vikarAlanAlasthala 31 |eko rAkSasaH sahasA prakaTInUya kumAraM prAha-'no Aryaputra ! ahaM saptadinIM dudhito'smi / tvaM mannadayaM kathaM pariNetuM / vAsi ? / evaM jaNitvA sanU purAM tAM pAdatalAjilituM prArabdhavAn / tataH kumAreNa khaGgenAhataH / khaDgo vidhaajuutH| tataH kumAreNa bAhuyudhaM kRtaM / rAsena taM bar3A nuvi pAtayitvA proktaM-"jo nRpanandana ! tava praNayinIM muJcAmi, yadye-18 kAmanyAM striyaM vA tava sthUlakAyaM dadAsi / evaM karaNe na damastarhi madguruM carakaparivrAjakaM praNama / athavA matprAsAde harimUrtirjinabiMbamapyasti / taM praNamya pUjAM kuru / athavA matpratimAM kArayitvA nityamarcaya / anyathainAM samaMtato gilipyAmi" / kumAro jajampa-"jo rAkSasa ! jIvitAnte'pi jinavaraM susAdhuM ca muktvA nAnyamahaM namAmi / niSkAraNaM sthAvarasyApi hiMsAM na karomi, tarhi kAnyasya vArtA / jo deva tavApyevaM vaktuM na yuktaM" / rAkSasaH prAha-'no nRpaputra! atra jinAyatane vItarAgabiMbaM pUjaya' / tataH saharSeNa tatra gatvA tadvaupUjitaM biMbamavekSya pratinivRtya prAha-'no deva! zirazchede'pi tvayuktaM na karomi / evaM zrutvA tena pAdataH sA gilituM prArabdhA / tadA sA bAlAtikaruNasvareNa pralapituM lagnA-hA nAtha prANapriya ! mAM maraNAda' / evaM vilapantIM tAM galakandalaM yAvajikhitvA taM pratyuvAca-"re mUra JainEducation Internation _05 For Private & Personal use only Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ staMja. 4 // ee // Jain Education Internation khara ! yadi dAsIM na dadAsi tadaikaM bAgaM dadasva / zranyathainAM kSayitvA tvAM kSayiSyAmi" / tataH kumArastaM prAha - 'kalpAntakAle'pi tvamuktaM na karomi / kiM punaH punaH pRSThayate / tannizcalatvena saMtuSTo divyarUpadharo devaH prAha - "noH sAhasikazekhara ! zrahaM zakrakRtAM tvatprazaMsAmazraddadhAnastava parIkSArthamatra samAgato'smi / tava prasAdenAhaM samyaktvadharo jAtaH " / tato devastena gandharva vivAhaM nirmApya svargaM gataH / kumAro'pi mahAmahena tAM pariNIya svagrAmaM zrAjagAma / tataH kumAraM rAjye nivezya pitrA vrataM gRhItaM / saMgrAmazUranRpo'pi zrAvakadharma prapAsya paJcamakalpe ekAvatAratvena devo jAtaH / saMgrAmazUro nRpatipradhAno, nikSiptacetA yatanAdyayugme / kaSTe'pyahiMsA niyamAn pAlya, zrIbrahmakalpaM samalaMcakAra // 1 // // ityupadezaprAsAde caturthastaMne SaTcatvAriMzattamaM vyAkhyAnam // 47 // // zratha saptacatvAriMzattamaM vyAkhyAnam // 47 // athAnyayatanAcatuSTayaM vyAvaeryate mithyAtva lipta cittAnAM saMkhApAlApavarjanam / sakRddhA bahuvAraM vA na yachedazanAdikam // 1 // mithyAdRzAM carakAdInAM sasnehaM kuzakhaM yuSmAkamiti punaH punaH pRSThanaM saMlApaH / teSAmekavAraM pracanamAlApastayorvarjanaM, ceti zeSaH / teSAmekavAramanekavAraM vA dAnaM ( azanAdikaM ) na prayacchet / iti tRtIyA turyA paJcamI SaSThI yatanA / yaduktaM vyAkhyAna. 4 // ee // Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OCOCCASSES kRpAvadbhiH-"no me kapaI zraddhAppaliI annanasthiyadevayANi vA annanatthiyapariggahiyANi arihaMtacezyANi vA vaMdittae vA namaMsittae vA puddhiM zraNAsatteNaM bAla vittae vA saMkhavittae vA tesiM asaNaM vA pANaM vA khAmaM vA sAmaM vA dAvA aNuppayADaM vA" ityarthaH / atrArthe sahAyaputrajJAtamupAsakasUtrato likhyate pozAsAkhyapure maMkhatisutadharmajJaH paJcazatakuMjakArApaNasvAmI trikoTihiraNyAdhipaH dazasahasradhenUnAM poSakaH saddAlapu-II tro'javat / tasyAgnimitrA jAryA / ekadA zreSThayantike ekaH sura etyAntarIkSasthaH taM prAha-"noH zreSThin ! kasye'sminnagare mahAmAhano'In sarvajJaH sameSyati / sa tvayA jaktitaH kalyANaM maMgalaM daivataM caityamityevaMbujhyA pryupaasniiyH| 3 ityuktvA deve gate sa dadhyau-"nUnaM mama dharmopadezako gozAkhaH sa eva mahAmAhanaH sarvajJazca kaTye sameSyati / tamahama-15 zanAdiniH paryupAsiSye" / tataH pratyUSa zrIvIrasamAgamanaM zrutvA hRSTo mahotsavena vandanAya yayau / dUrataH prAtihAryAdizolAM vIkSya 'aho ! acintyeyaM sazurUNAM zaktiH' iti dhyAyana jinaM praNamya puratastasthau / tato dezanAM zuzrAva / tato vIreNeti pRSTaH-'joH saddAlaputra ! kahaye tvAM prati yaddevenoktaM tatsmRtipathe'sti ?' / zromityuktvoce-svAmin ! mama hai| kuMjakArApaNeSu yUyaM samAgata / yenAhaM paryupAsayAmi' / tairapi tathA kRtam / | athAnyadAtape dhRtAni nAmAni vIdaya jinastaM pAha-'joH zreSThin ! kenopAyenemAni niSpAditAni ? / sa prAhasvAmin ! piMDavidhAnacakrAropaNAdinA niSpadyante' / 'jo natra ! tvayA nAMDAni kimudyamenetarathA vA kriyante / iti / jaMgavatA pRSTe sa gozAkhakamatena niyativAditvena 'navati puruSAkAreNa' ityuttaradAne svamatakSatiparamatAnyanujJAdoSamA RA4-%2 Jain Education Internatioreal_05 For Private & Personal use only Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ staMca. kalayan 'apuruSAkAraNa' ityuvAca / tataH punastaM praznayana prajurAha-"loH saddAlaputra ! yadi kazcinnarastava lAMmAnya- vyAkhyAna, paharet biMdyAcA, jAryayA saha logAn muMjIta vA, tasya tvaM kaM dama vitanopi ?' / sa prAha-jagavan ! tamakAla eva || 47 jIvitAvyaparopayAmi tarjayAmIti' / svAminoktaM-"ityamudyamapArataMtryeNa sarvakAryANi kurvan yadasi apuruSAkAreNeti / tatte mithyA / ekAntamatena svIkRtaM tadasatyaM" / tamuktayuktitaH prabucho jinAnyaNe zrAdhadharmamaMgIcakAra / tannAryayApi |svIkRtaH paJcANuvratasaptazidAvratarUpo dharmaH / tato'nyajanapade jino viharati sma / | athAnyadA tadharmaprAptisvarUpaM zrutvA gozAlastadgRhe samAgAt / so'pi tamAgacantaM dRSTvA maunena sthitaH sannAnyutthA-14 nAdikamakarot / tadA khakrayA maMkhatisUnurjagavato guNavarNanamitthaM cakAra-'no devAnAM priya ! atra pUrva mhaamaahnaaH| samAgatA ajUvan' / tabRtvA sa Aha-'navatA ke mahAmAhanAH proktAH ?' / tenoktaM-"joH sadAlaputra ! sUkSmAdine / dajinnajIvahanananivRttatvAcIvIra eva mahAmAhanAH / he zramaNopAsaka ! mahAgopazca mahAsArthavAhakazca mahAdharmakathakazca || mahAniryAmakazcAtra samAgato'jUt" / tannizamya sa Aha-tvayA kasyaitatkIrtanaM kRtaM ?' / gozAlaH prAha-'mayA sarvamidaM traizaleyasya varNanaM kRtaM' / taghAkyena hRSTo bahumAnena taM pratyuvAca-'yUyaM mazurutiH sArdhaM vAdaM kariSyatha ?' / sa|| prAha-he jA! nAhaM vAde samarthaH / ekena vAkyena mAM nirAkaroti tava dhrmaacaaryH'| tataH sa prAha-"yathArthavarNanaM / yuSmAniH sarvajJasyAviSkRtaM tenAhaM yuSmanyaM satkArapUrvakamazanavasanAdikaM prayavAmi, na tu dharmeNa" / ityAdyuktiyuktitastaM // 6 // nirgranyapravacane dRDhataraM vijJAya vikhadaH sannanyatra jagAma / Jain Education Internation & _05 For Private & Personal use only Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ || athAnyadA dharmaikaniSThaH saddAlaputraH paJcadazAbdAntare pauSadhena sthitastadA eko devaH karadhRtanizitakaravAlaH pizAca rUpeNaityopasargAzcakAra / tasyaikaM sutaM gRhAdAnIya bledanajedanaM kRtvA tadbudhireNa pauSadhasthasya tasya gAtrAeyasiMcat / tathApi gatakopaH sa Asta / anItaM taM dRSTvA devo jagau-"he aprArthyaprArthaka ! yadi tvaM dharma na muJcasi tadAhaM tvadane tvjnyaaryaayaa| api ghAtaM kariSye" / evaM punaH punastaghAkyaM zrutvA sa dadhyau-'nUnamamumanArya gRhNAmi' iti vicintya mahatA zabdena : tiraskArapUrvaM yAvattadrahaNotsukastAvatso'dRzyatvaM praap| tatkolAdalaM zrutvA svAmyantikametya jAryayA tatsamayasvarUpaM | pRSTaH sannAcaSTa / tatsarvaM yathAjAtaM nizamya sAha-"svAmiMstava sUnunnAryAdikaM kenApi na hataM, paraM vratatnaMgastvayA kRtaH | sa na yogyaH" / tatastatpApamAlocya pratikramya ca krameNaikAdaza gRhipratimAH saMpUrNIkRtya saudharmakaTape catuSpaDhyopamAyuSko devo jAtaH / tatazyutvA mahAvidehe setsyati / ityupAsakadazAMgato likhito'yaM prvndhH| jinen'vAkyena vibuddhacetA, nirstgoshaalkpdbuddhiH| samyaktvayatnAdharaNe ( samyaktvazuddhyA yatanA ) pravINaH, saddAlaputra stridivaM samApa // 1 // ztyupadezaprAsAde caturthastaMne saptacatvAriMzattama vyAkhyAnam // 4 // NAREERKAR sa.prA.17 IES Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ staMbha. y // e // // zrathASTacatvAriMzattamaM vyAkhyAnam // starkArAdhikAraH procyate yAkArA pahidhAH proktA apavAde jinAdiniH / rAjaguruvRttikAMtAragaNadevabalairyutAH ( yutA rAjaguruvRttikAntAravaladaivataiH ) // 1 // kaMThyaH / iyamatra jAvanA - zratra samyaktve'pavAde evAkArAH, na tUtsarge / yataHussaggasukhaM kiMci kiMci zvavAyayaM jave sutaM / taDujayasuttaM kiMcI suyasta jaMgA muSeyatvA // 1 // to guNavibhAgaM vIkSyojayapakSasevA / yaduktam tamhA sarvvANunnA sabaniseho ya pavayaNe natthi / zrAyaM vayaM tulikA lAhA kaMkhi va vAliyarja // 1 // utsargapakSastu yathAkhyAtacaritrANAM niraticAro mArgaH, sa tAvatsamyak sevituM na zakyate, adhunA tAdRksaMhananAdyajAvAt / zrato'pavAdasevanamapi kRtvA punarAlocanAdinAtmA zodhyaH / iti jAvArtha: 1 zrAdyo rAjA triyogo'yaM - dA dieyena kSitIzasya valAdvA vAkyato'pi vA / kudRSTInAM namaskAro rAjA niyoga ucyate // 1 // sugamaH / chAtrArthe kArtikazreSThijJAtam - pRthvI bhUSaNa nagare zrImunisuvrata jinataH prAptadharmA kArtikAkhyaH zreSThI vasati sm| ekadA gairikatApaso mAsopavAsI 2010 05 vyAkhyAna. 4 || 149 | Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (ROCROSORRECORROROSCR tatrAgataH / ekaM zreSThinaM vinA sarvo'pi janastanakto jaatH| tacca jJAtvA kArtikasyopari gairiko ruSTaH / ekadA rAjJA || nimaMtrito'vadat-'yadi kArtikaH pariveSayati tadA tava gRhe pAraNAM karomi' / rAjJA tareti pratipadyecyAyoktaM --'tvaM madahe gairika jojaya' / tataH zreSThinoktaM-rAjan ! jabadAiyA nojayiSyA matvA / tataH zreSThinA jojyamAno gairiko 'dhRSTo'si' ityaMgulinA nAsikAceSTAM cakAra / zreSThI dadhyau-'yadi mayA pUrva RT dIdA gRhItA'naviSyattadAyaM na praajvissyt'| iti vicintyASTAdhikasahasreNa vaNikaputraiH saha cAritraM gRhItvA pAdazAgImadhItya ghAdazAbdaparyAyaH saudharmento'jUt / so'pi nijadharmatastaghAhana airAvaNo'navat / tataH kArtiko'yamiti | / palAyamAnaM taM dhatvA zakraH shiissmaaruuddhH| sa ca zakatApanArtha rUpakSyaM kRtavAn / inDo'pi tathAjUta / evaM rUpa-16 | catuSTayaM tau kRtavantau / tatazcAvadhinA jJAtasvarUpa injastaM tarjitavAn / tarjitazca svAbhAvika rUpaM cakre / indhastatazcayutvA | mahAvidehe setsyati / vizeSeNAsya vyAkhyA paJcamAMgato jJeyA / iti / atha kecinnRpAjJAyAM jAtAyAmapi svavataM na muJcanti / atrArthe kozAyA vRttaM / yathA___ pATalIpure nirupamarUpalAvaNyakalAkauzalAdiguNamaNikozAnukArA kozA vezyA vajUva / tatpratibodhAya gurvAdezAt | sthUlanAmunistadgRhe caturmAsImakarot kRtAnanekahAvanAvavitramavilAsAnavagaNavya muninA sA prabodhitA nRpacaramuktapu| ruSamantareNAnyanaraniyamaM grAhitA ca / ita ekadA tadvatakhaMphanArtha nandanRpamukto rUpeNa kAmAnurUpaH kAmAturaH ko'pi ratha-| kArastagRhe samAgataH tena kozAmanoraJjanArtha nUtalasthena dhanurvedakalayA zarAnuzarasaMdhAnaM kRtvAmratarorAmrarAziM saMgRhya | __JainEducation interX 2010_05 For Private & Personal use only Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ staMca. 4 // e4 // darzitA''tmakalA / tathA vAkcAturthI sarva svabalaM ca darzitaM / tatastayA viSayaviraktayA proktaM"varaM jvaladayaH staM pariraMjo vidhIyate / na punarnarakadvArarAma jaghana sevanam // 1 // " tathA tapharvakharvakaraNAya sarpapapuMja nikSipta sUcyagrasthapuSpopari nRtyantI prAha "na DukkaraM balaMbitomaNaM, na DukkaraM sarisavana ciyAe / taM DukkaraM taM ca mahANujAvaM, jaM so muNi pamayavaNaMmi kuSTho // 1 // girau guhAyAM vijane vanAntare, vAsaM zrayanto vazinaH sahasrazaH / ha'tiramye yuvatI janAntike, vazI sa ekaH zakaTAlanandanaH // 2 // " ityAdinA tadagre zrIsthUla prazaMsAM kRtvA sa rathakAraH pratibodhito viSayavimukhaH pratrajitaH kramAtsvarga gataH / sApi ciraM jainazAsanaM prabhAvayantI svargadhAma yayau / dharma na muJcanti nRpAjJayApi, kozeva ke cinnijadharmaraktAH / ye vodhayantyanyajanAn khabuddhyA, santyaiva mukteH pathi paMthinaste // 1 // // ityupadezaprAsAde caturthastaMte'STacatvAriMzattamaM vyAkhyAnam // 40 // 2010_05 vyAkhyAna40 // e // Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // athaikonapaJcAzattamaM vyAkhyAnam // 4 // atha gaNAniyogo vyAkhyAyatesamudAyo janAnAM hi sa evokto jinairgaNaH / kriyate tasya vAkyena niSidhamapi sevanam // 1 // | gaNAniyoga AkAro dvitIyo'yaM nigadyate / kecidutsargapadasthA naiva muJcantyanigraham // 2 // | sugamau / atrArthe'yaM prbndhH| paJcAsadeze sudharmo rAjA'javat jainadhArmikaH / ekadA tasyAgre careNoktaM-'deva ! mahAbalanAmA caraTaH prajA atIva hai pImayati' / tacchrutvA rAjAha-tatra gatvAhaM nigrahISyAmi / yataH| tAvarjanti mAtaMgA vane mdnraalsaaH| zirovilagnalAMgUlo yAvannAyAti kesarI // 1 // " PI ityuktvA sainyajaranAreNa namrIkRtajUtalastaM caraTaM samAgatavAn / tata ekahelayaiva taM jitvA nijanagara AgataH / prave zasamaye mukhyapratolI patitA / tadapazakunamiti jhAtvA vyAghuthya nagarabAhye sthito nRpaH / maMtrijistathaiva UTiti prtolii| hai kAritA / evaM hitIyatRtIyadinayorapi patantIM vIkSya rAjJA niyogI pRSTaH-'jo maMtrin ! kiM pratolIyaM punaH punaH patati ?' / maMtriyoktaM-"rAjan ! yadi svahastenaikaM puruSaM hatvA tasena sicyate tadA gopurAdhyado yadaH saMtuSTaH syAt, 1 cauraH. ____JainEducation International 2010_05 Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . // saMja. hai nAnyapUjAbakhinaivedyAdijiH" / iti cArvAkapakSIyavAkyaM zrutvA rAjAbravIt-"mamAnena pureNa kiM prayojanaM ? yatra pure vyAkhyAna. jIvavadho vidhIyate / tena kanakAcaraNena kiM kriyate ? yena karNasnulyate / aparaM ca na kartavyA svayaM hiMsA pravRttAM ca nivArayet / jIvitaM, balamArogyaM zazvadvAjanmahIpatiH // 1 // " II tato rAjAnaM nizcalaM jJAtvA maMtriNA samastanAgarAnAkAryoktam-"no khokAH ! zrRyatAm / yadA manuSyavadho rAjJA hai| | kriyate tadA gopuraM sthirIsyAt , nAnyathA / mAM prati rAjetyamukta-ahaM jIvavadhaM na kariSye na kArayiSye na cAnumoda-| yiSye ityavagatya yUyaM yavicAre sameti tatkuruta" / tato mahAjanairAgatya rAjJo'ne jaNitam-'svAmin ! asmAbhiH sarvamapi kriyate, javantastUSNIM tiSThantu' / rAjJoktaM-"yadA prajAH pApaM kurvanti tadA mamApi SaSThAMzaM pApaM puNyaM cAyA-13 ti / yamuktam yathaiva puNyAdisukarmanAjAM, SaSThAMzajAgI nRpatiH suvRttH| tathaiva pApAdikukarmanAjAM, SaSThAMzalAgI nRpatiH kuvRttaH // 1 // " punarapi mahAjanenoktaM-'pApanAgo'smAkaM' / rAjJA tanmahAkaSTena pratipannaM / tato mahAjanena svasvagRhAdravyamekIkRtya | // ee / tasya kAJcanamayaH puruSo nirmApitaH / pazcAttaM naraM zakaTa Aropya nagaramadhye ghoSitam-"yadi svaputrasya mAtA svahastena , viSaM prayannati, pitA tasya gasamoTanaM karoti, tarhi tayoH kAJcanamayanaraH koTinavyaM ca dIyate" / tannagare mahAdariyo Jain Education Inter 2 010_05 For Private & Personal use only Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education Interna varadattAkhyo vijo'sti / tanAryA rupadattA, sA niSkaruNA / tayoH sapta putrAH santi / paTahaM zrutvA tena svanAryA pRSTA - 'he priye ! laghuputraM datvA avyamidaM gRhyate / dhanasya mAhAtmyaM lokottaraM / yataH - pUjyate yadapUjyo'pi yadagamyo'pi gamyate / vandyate yadavandyo'pi tatprajAvo dhanasya hi // 1 // " tayApi nirdayatA svIkRtaM / tato dvijena paTadaM dhRtvA kathitaM - 'mamedaM pravyaM datvA'yaM putro gRhyatAm' / prajAjirnirUpitaM - "yadi tvayA tvanAryayA ca galamoTanaM viSaM ca dIyate, tadA yuvAcyAM taddadmahe, nAnyathA " / tena sarva mAnitaM tatpitrorvAkyaM zrutvA tatputreNendradattena cintitam -- 'aho ! svArthika eva saMsAraH / nijaputrasyApi paJcatve ropayati' tato mahAjanasya so'rpitaH / pazcAnmahAjanena puSpAdiniratryarcya nRpAntikaM nItaH / rAjJApi pratolI sanmukhamAgacchantaM hasantaM taM dRSTvA jaNitam - 're mANavaka ! kimarthaM hasasi ? maraNAt kiM na vijeSi ?' tenoktaM - "svAmin ! tAvadbhayAddhi jetavyaM yAvadbhayamanAgatam / zrAgataM tu jayaM dRSTvA soDhavyaM tadazaMkitaiH // 1 // " punazca prAha -- "he rAjan ! yeSAM zaraNaM vidhIyate, tenyo jayaM jAtaM, valyaMkureNa haMsAnAM yathA / jJAtaM cedamekasmin vane mAnasasaraH / tatpAdayupari sarakhonnatavRkSo'sti / tasyopari vahavo marAlA stiSThanti / ekadA vRddhahaMsena tadvRkSamUle vayaM kuraM dRSTTroce - "he putrapautrAH ! enaM vahnayaMkuraM caJcaprahAraistroTayata / yena sarveSAM maraNaM na syAt" / tachrutvA taruNa saiIsitaM - " aho ! zrayaM maraNAdvijeti, sarvakAlaM jIvitumicchati / kasmAnnayamiha ?" / vRddhena cintitam - "aho ! ete mUrkhAH svahitAhitaM na jAnanti / yataH 2010_05 Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMja. pae // 10 // MSROOR prAyaH saMprati kopAya sanmArgasyopadarzanam / nirvRnanAsikasyeva vizuddhAdarzadarzanAt // 1 // vyAkhyAna anyaccaupadezo na dAtavyo yAdRze tAdRze nare / pazya vAnaramUrkheNa sugRhI nihIkRtA // 2 // yathaikatra tarau sugRhItyAkhyA ekA caTakA sugrazritaramyamAlake sukhena sthitAsti / ito ghane varSati itastato camana / zItalasamIrakaMpamAnatanuH svadantAn vAdayan ko'pi kapistatra sametaH / taM tAdRzaM dRSTvA tayoH-'no vAnara ! varSAkAle itastataH kathaM bhramasi ? kiM gRhaM na karopi / iti zrutvA tenaivamuktaM "sUcImukhe urAcAre rere paMmitamAnini / asamartho gRhAraMne samartho gRhanaJjane // 1 // " ityuktvovasya tanmAlakastenaikaikatRNIkRtya vidikSu kSiptaH / sA'nyatra gatvA sukhena tasthau / iti vicArya vRSyahaMso maunena sthitH| kAlAntareNa valI vRdaM paritaH prasRtA / ekadA vRkSAgraM yAvardhitA / tAmAruhya vyAdho vRkSasyopari cttitH| tatra tena pAzarAzayo maMmitAH / rAtrau haMsakozAH zayanArtha vRkSamAyAtAH / te sarve-12 |'pi pAzairvazAM buMbAravaM cakruH / tadA vRdhenoktaM-'pUrva mayuktaM na kRtaM, tenedaM maraNamAyAtaM' / tairnigaditam-"he tAta! |vayaMkuraH zaraNAya rakSitaH, sa viparyayatvena pariNataH / atha jIvanopAyaM cintaya / yamuktaM // 10 // cittAyattaM dhAtubaLaM zarIraM, naSTe citte dhAtavo yAnti nAzam / tasmAccittaM yatnato rakSaNIyaM, svasthe citte buddhayaH saMjavanti // 1 // ___Jain Education interd 2010-05 For Private & Personal use only Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A 4] tato vRvanoktaM-"joH putrA yUyaM nirulAsA mRtavattiSThata / anyathA pAradhirgala ( vyAdho gala ) moTanaM kariSyati taistathA kRtam / prAtaritena tena pakSisamUho mRta iti hAtvA vizvastena sarve'pi adho lAge muktaaH| tadanantaraM sarve'pi | vRkSavAkyena palAyanaM cakruH, ciraMjIvinazca banUvuH / pazcAvRzcanAjANiRT "dIhaM kAlaM vayaM tattha pAyave niruvadave / mUlAI jahiyA vali jAyaM saraNato jayaM // 1 // " ityuktvA punarapi indattenoktam-"no rAjan ! pitrA saMtApitaH zizurmAtRzaraNaM gati, mAtrodhejitaH pituH zaraNaM ca / tAnyAmujitaH zizU rAjJaH zaraNaM ca / rAjJApi santApito mahAjanazaraNaM gati vAlaH / yatra tu mAtA viSaM dadAti, pitA galaM moTayati, rAjA prerayati, mahAjano mUyaM kRtvA gRhNAti, tadA kasya zaraNaM vidhIyate ? / yataH mAtrA pitrA suto datto rAjA ca zatrughAtakaH ( samupekSakaH ) / devatA valiminanti lokaH kathaM kariSyati // 1 // | ata eva rAjan mama yamAtithijavanameva yuktaM" / tapacanaM zrutvA rAjJoktaM- "he mANavaka ! yaH ko'pi tvAM hanti / | sa mama zatrureva / tvaM sukhena tiSTha / mama nagarAdinA prayojanaM nAstyeva" / ityuktvA svasevakapAce sarvatra pure'mAyudghoSa-14 hai NamakArayat / evaM tasya dhairyeNa saMtuSTo devo nRpaM praNipatya nagaragopuraM nirmApya prazlAghya ca svasthAne gtH| 1 zatruriva ghAtakaH. AAACANACHAR Jain Education Inter 2 010.05 Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naM. 4 1101 // Jain Education Inter sarvA jiyogAdapi bhUmipena, vAkyaM ca hiMsAtmakamA hitaM na / vairAgyacAritramavApya bhUpaH sAyantahInaM zivasaukhyamApa // 1 // // ityupadezaprAsAde caturthastaMne ekonapaJcAzattamaM vyAkhyAnam // 47 // // atha paJcAzattamaM vyAkhyAnam // 50 // vRttikAntArAkhyo'nidhIyate durbhikSAraNyasaMparke jIvanArthaM vidhIyate / mithyAtvaM sa ca kAntAravRttinAmA nigadyate // 1 // durbhikSe'nnAdyajAve / zraraNyaM jalaphalAdivikakhapradezastasya saMparke saMyoge / kenacidutsargApavAdajJena saMvinenApi jIvi tarakSAyai mithyAtvaM niyamabhaMgAdikaM kriyate sa tRtIya AkAraH kathyate / kecidutsargapakSasthAH svadharma kaSTepyaJca'kArI vanna muJcantyeva / sa cAyaM prabandhaH -- kSitipratiSThapure dhanazreSTha / tasya jAkhyA gehinI abhavat / tayoH sutA zraSTau tadupari jaTTikAnAmA duhitaikA bajrava / ekadA zreSThinA svajanasamakSamuktaM - 'madIyeyaM sutA kenApi na cuMkArayitavyA' / tenAJccaMkArI jaTTetinAmnA prasiddhA jaataa| zranyadA tatkamanIyayauvanaM rAjJo maMtriNA vIkSya tanakapArzve mArgitA / zreSThinA'jANi - 'yossyA vAkyaM nolaMghayati 2010_05 vyAkhyAna. 50 // 101 // Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education Interna tasyAhaM dAsye, nAnyasya' / tenApi svIkRtaM / tataH zune vane vivAho jAtaH / tayA saha vaiSayika saukhyena katipaya dinAnyudalaMghayat / tatastayA narturagre proktaM-- " prANeza ! astamite ravI adhikAriNA tvayA kvApi na gantavyaM matprItyA prayojanaM cet" / tena tadvAkyaM pratipannaM / zranyadA rAjJA pRSTaM - 'jo maMtrin ! tvaM pratyakSaM kiM sakAle gRhe yAsi ?' / tena | yathAsthite prokte rAjJA kiJcimipaM kRtvA vinodAya yAmayugmaM saMsthApya tato visRSTaH sa gRhe yayau / tathA dhAraM niyaMtritaM dRSTvA prAha - "priye ! dhAramapAvRNu / nRpAjJayA sthito na svecchayA / paravaze mayi na kopaH kAryaH " / iti punaH punarucyamAnaM tat zrutvA kopena dhAramapAvRtya dRzau pratArya gRhAnnirgatA piturgRhaM yAntI coreNa gRhItA / vastrAbharaNAni saMgRhya tAM zrIsvAmine dattA / pIzena jogArthaM nRzaM kadarthitA sA prAha - " prANatyAge'pi nAhaM zIjaM khaMruyAmi, tvaM mudhA prayatnaM karopi yathopare varSaNaM" / tathApi sa na buddhaH / tataH sA tadbodhArtha vRttAntamakathayat ekastejolezyA yuktastApasastarutale sthitaH / tasya zirasi balA kikayA purISaprakSepaH kRtaH / tena kopatastejolezyayA sA dagdhA / tatastena yaH ko'pi mamAvajJAM kariSyati, tamahamanayA vidyayA jvAlayiSyAmi " iti cintitam / tato jidArtha kasya cihnAvakasya gRhe gataH / tasya zIkhavatI strI / sA nijapatikArya vyApRtA cihnAM gRhItvA visaMbenAgatA / sa tadupari kupitastejolezyAM mumoca / paraM zIlamAhAtmyataH sA na dagdhA / tayaivaM jaNitaM - 'jostridaMmin ! nAhaM sA balAkikA' / tenoktaM- 'araNyajAtaM tvaM kathaM jAnAsi ?' / sAkathayat- 'etaddhyatikaraM tava vANArasI kuMjakAraH kathayiSyati' / sa tatra gatvA taM pRSTavAn / kuMjakAraH prAha - " zrasyA mama va zIlamAhAtmyato jJAnamutpannaM tena jJAyate, atastva 2010-05 Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- // 10 // mapi zIle yatnaM kuru" / etapArtI zrutvA zIlavatyAH zApanayena virakto jisaH kasyacinnarasyAntike tAM vyatrI NAt / / vyAkhyAna tena babbarakule kArukagRhe vikrItA / tenApi logArtha prArthitA / tayA tasyoktaM na kRtaM / sa punarAha-'tvamannavasanAdisukhaminasi cettadA mayuktaM pramANIkuru' / sA tRtIyAkArajhApi nizcayaM nAmucat / tataH kruddhaH sa strIzarIrato rudhiramAkRpyaikatra nAma nyadhAt / tatrotpannakRmikANAM rudhirairvastrANi raJjayati / raktasrAvaNeyaM pAMkurogA jAtA / zIlaM na lagnam / / | itazca tannagare vANijyArtha samAgatena tasyA jyeSThasahodareNa tatra trAmyatA sA laginI dRSTA / sa dhanapAlastasmai dhanaM datvA-13 'mocayat / svasAraM gRhItvA sa nijapuraM yayau / atha nato tAM pratyAnIya sarvasvasvAminI vyadhAt / tatastayA 'maraNA'nte'pyahaM kopaM na karomIti' pratijJA kRtaa| atha tannagaravane kAyotsargasthitamunipatidehaH kenacihninA dgdhH| tasya cikitsArtha kuMcikazreSThinA'nyanmuniyugalaM lakSpAkatailAzramaccaMkArIgRhe preSitaM / tena tailaM yAcitaM / sA dAsyai | 'tailaghaTamAnaya' ityAdezaM ddau|atraantre injeNa seti prazaMsitA-saMprati juvane'ccaMkArInaTTAsadRzaH ko'pinmaavaannaasti'| tadinaavAkyamazraddadhAno nAstiko devastasyA gRhe samAgataH / sa dAsyAH karAdekaM kuMnaM devazaktyA'pAtayat / tato nitIyaH kuMla zrAnAyitaH / so'pi pAtitaH / evaM tRtIye'pi nagne sA turya svayamAnayat / sa tu zIlamAhAtmyato na jgnH| tayA tailaM dattaM / tato muninoktaM-"jo jo! asmAkaM kRte tava ghaTAnAM jaMgato guruya'yo jajJe / dAsyAM tvayA kopo // 10 // na kaaryH|" kiJcidhihasya soce-'jagavanmayA krodhamAnayoH phalaM prAganujUtaM' / kiM taditi tena pRSTe sA nijasvarUpaMga tasmai nyavedayat / tannizamya sa suraH pratyakSIya tAmintrasya vRttAntaM jgau| pUrvajanAMstailaghaTAn sajIkRtya tAM prazasya Jain Education IntembR 010_05 For Private & Personal use only Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svarNavRSTiM kRtvA svasthAnaM gataH / muniyugalamapi tasyA upabRMhaNAM kRtvA tattailena sAdhuM paTUcakre / sApi garvojjitA zrAddhadharmaM prapAhayAnte samAdhinA mRtvA devasukhAni juktvA mokSaM yAsyati / accaM kAryAH saMbandhoyaM zrutvA samyaktvabuddhinA / duHkhe'pi na tyajeddharmaM so'cireNa zriyaM najet // 1 // // ityanda dinaparimitopadeza saMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthasya vRttI caturthastaM paJcAzattamaM vyAkhyAnam // 20 // // paJcAzattamaM vyAkhyAnam // 51 // gurunigrahAkhyAkAraH kathyate pitRmAtRkalAcAryA mithyAtvajaktacetasaH / kArayanti yadakRtyaM, tagurunigraho javet // 1 // guru nigraha niyamanaGgAdinA tadAdiSTakaraNaM / yataH -- mAtA pitA kalAcAryA eteSAM jJAtayastathA / vRddhA dharmopadeSTAro guruvargaH satAM mataH // 1 // teSAM madhye kuSTikAstavAkyena niSiddhaM sevyate, tena vratajaMgo na syAt / kecidapavAdapakSaM vihAyotsargapakSameva svIkurvanti / atrArthe sulasasya jJAtamidam rAjagRhe pure'tIva nirdayo'vyaH pratyahaM paJcazatamahiSavadhakartA kAla saukarikAkhyaH / anyadA yo hi svanarakagamananivAraNatayA zreNikena kUpe nikSipto'pi mRnmayamahiSapaJcazatIM jaghAna / zratha niyaMtrya kUpe kSiptazca manasA'nekazatasaM u.prA. 18 Jain Education Intend 2010_05 Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RASANSARANG khyamahiSAnamArayat / evaM jIvahiMsAM vidhAya pApakarmANyarjayitvA nivasatamanarakAyuH prAnte rujAkrAnto'bhUt / tadA yAkhyAna tatsutena sukhasena pituH sukhakRte manojJAzanapAnagItagAnasukumArakusumazayyAcandanavilepanAdikA vaDUpacArAH kRtaaH|| tathApi tasya na manAgapi sukhaM jAtaM / tatastenAgatyAjayakumArAya sarvamuktaM / tato maMtriNA laNitam--"ayaM nrkgaamii| tasyAnupUrvI sammukhamAgatA / ataH sukhahetavo muHkhAya javanti / tato nIrasAhAradAnadArapayaHpAnakharazvazandazrAvaNatIdaNakaMTakazayyA'zucivilepanAdyupacAraM kuru, yathA sukhaM syAt / evaM tena kRte tasya sAtaM jAtaM / tato mRtvA saptama narakaM gataH / tatsutaH pratyakSapApaphalaM dRSTvA maMtrivacasA ca zrIvIrasya zrAvako jaatH| | abaikadA mAtAsvanAdisvajanavRddhaH saMjUya prokta-tvaM pitRvat pApaM kuru / pApasamUha dhanavadhijanya lAsyAmaH' / iti preritena sukhasena kuThAraprahAreNa svAMghireva manAk jinnaH / pRthivyAM papAta / tato'vocat / 'yUyaM mama muHkha saMprati vija-8 jya gRhNIta, yathA pApaM' iti vAkyena maunaM kAritAste / jIvavadhastu na kRtaH / yataHavicizmaraNaM, na ya parapIDaM karaMti maNasA vi| je suvizyasugaIpahA, soyariyasu jahA sukhaso kramAbAbatvaM prapATya devo jAtaH atrArthe Arogyadhijasya jJAtamidamuUyinyAmAbATyameva rogabahulatayA rogavija ityAkhyayA prasidho vijo'jUt / lokAttannAma zrutvA pratyahaM khedamuhan anyadA dezanAM kurvato munadharmavAkyamidaM zuzrAva |103 // Jain Education Inter 2010_05 Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ " zrAyurgalatyAzu na pApabuddhirgataM vayo no viSayA jilApaH / yatrazca naiSajya vidhau na dharme, svAminmahAmoha vimaMdhanA me // 1 // nityAna zarIrANi vijavo naiva zAzvataH / nityaM sannihito mRtyuH, kartavyo dharmasaMgrahaH // 2 // " tANyA prabuddho ghAdaza vratAni jagrAha / aNuvratAdizupAlana paratvena suzrAvakatvena ca saMpadyamAna cikitsA sAmagrI - | keNApi rogAdisadanamevAzrityoce - Jain Education Inter @2010_05 punarapi sahanIyo duHkhapAkastvayAyaM, na khalu javati nAzaH karmaNAM saMcitAnAM / iti sa gaNayitvA yadyadAyAti samyak, sadasaditi viveko'nyatra bhUyaH kutaste // 1 // evaM nizcalamanasastasyen'H prazaMsAM cakAra - "aho mahAsattvo rogadvijaH, ya evaM guruvargeNopasthApyamAnAneka cikitsopAyo'pi tadanapekSayA rogavyathAM sahate" / tatazcAzraddadhAnau dau devau vaidyau bhUtvAgatya jagataH sma / yathA - " jo rogArtadeva ! tvAM rogavimuktaM kurvaH / paraM rajanyAM madyamAMsabarUNAnAM paribhogaH kAryaH" / etadvaidyokaM zrutvA dadhyau -- "vijakulotpannasya mama vizeSataH saMprati pratipanna jinadharmasya caitarhitakarmatyajanameva zreSThaM, lokalokottara nindyatvAt / yataH - Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna %97-%25 // 104 // CACACHEMRA 4 4%A nindantu nItinipuNA yadi vA stuvantu, lakSmIH samAvizatu galatu vA yatheSTam / adyaiva vA maraNamastu yugAntare vA, nyAyyAtpathaH pravicalanti padaM na dhIrAH // 1 // " ___iti vicArya rogavijo naNati-"jo vaidyau ! nAhamaparairapyaupadhaizcikitsAmichAmi, kiM punaramIniH ? sarvadharmava-13 hai tAmasevyaizca / tathAmadye mAMse madhuni ca, navanIte takrato ( kRte ) bhiH| utpadyante vilIyante, sUkSmAzca jnturaashyH||1||2 saptagrAme ca yatpApamagninA jasmasAtkRte / tadeva jAyate pApaM madhuvinchuprajakSaNAt // 5 // yo dadAti madhu zrAjhe mohito dharma lipsayA / sa yAti narakaM ghoraM khAdakaiH saha laMpaTaiH // 3 // " hai evaM tenokte vaidyAcyA tatsvajanenyo jJApitaM / svajanAdisamavAyazca lagnaH zAstrakathAnistaM cikitsAyAM pravartayituM |ythaa| "zarIraM dharmasaMyukta rakSaNIyaM prayatnataH / zarIrAtsravate dharmaH parvatAtsalilaM yathA // 1 // " | evaM pitrAditiH prajJApyamAnasyApi tasya dRDhadhamatayA dehAdipratyAzAparihAreNa nirvANasukhAjilApa evAsIt / tata-| stena dehArthapImAjJAtamakazri zrApadarthe dhanaM radedArAn radechanairapi / AtmAnaM satataM radedArairapi dhanairapi // 1 // +NAL RS _Jain Education InterdN 2010-05 Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tathA dharmaari deho'rthaH / AtmA punardehasyaH / evaM sati dehapI kopekSaNenAtmA rakSaNIyaH" / evaM tasya nijapratijJA nizcalatvamavagamya devayormahAn harSaH saMjAtaH / zraho sAtvikamUrdhanyaH satyaH prazasyazcetyuktvA devAcyAM nijarUpaM | prakaTIcakre / tataH zakraprazaMsAsvarUpamuktvA tasya sarvarogaharaNaM ratnairgRhanaraNaM ca kRtaM / tatazca sarvatrArogyadhija iti rUDhaH / evaM guru nigrahAkArajJo'pi dharme sthairya nAmucat / evaM svaniyamAn prapAsya svargasaukhyaM prApa / // ityabdadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdasya vRttau caturthastaMne ekapaJcAzattamaM vyAkhyAnam // 51 // // zratha dvipaJcAzattamaM vyAkhyAnam // 52 // devAniyogeneti vyAkhyAyate-- kuladevAdivAkyena yanmithyAtvaM vidhIyate / sa samyaktvaratAnAM ca javetsurA niyogakaH // 1 // patrAdidharme devAdyupasargeNa capalatAM prApnuvantyapi na teSAM mahAn doSaH / mithyAnuSkRtAdinA UTiti | nivartate / ke cihnatsargapakSasthA namirAjarSivanna calantyeva / zratrArthe jJAtamidam avantideze sudarzanapure maNiratho rAjA / tasyAnujo yuvarAjo yugabAhunAmA'bhavat / tasya priyAM madanarekhAmanyadA kApi vilokya kAmAsakto nUpo jAtaH / Jain Education Internal 2010_05 Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 10 // dRSTvA yajpasaMpattiM khAtmanyeva smaro'jvalat / vRthA punaH pravAdo'yaM loke dagdho hareNa yat // 1 // vyAkhyAna tato maNirathastadAvarjanakRte'janaM puSpatAMbUlavasanAdikaM prAhiNot / sApi jyeSThaprasAdo'yamiti matvA jagrAha / ekadA | pavAkyena dUtyA tAM prati nRpepsitaM proktaM / tacchrutvA tAmanASata "jagatprasiko nArISu zIlameva mahAguNaH / tasmiMdagupte vRthA sarva gate jIva shvaaNginH||1||" II ato'naI mAM prati vAkyakathanaM na yuktaM jUpatInAm / tatastayA tathaiva nRpAya niveditam / tathApi rAgalolupaH sa dadhyau-'bandhoAraNaM kRtvA gRhNAmyenAM, nAnyathA' / atha vasantakrImArtha svastriyA saha yugabAhurudyAnaM gataH / tatra savi-13 starAM krImAM vidhAya sapriyaH tatraiva rajAgRhe nizi suSvApa / atha rAjAvasaraM jJAtvA bannaM sanistriMzaH kadalIgRhe prAvizat / vihAya kulamaryAdAyazodharmatrapAdikam / khaDDrena bandhurAjanne grIvAyAM hA marodaye // 1 // tato nRpaH svagRhaM gataH / atha sA svAmino'vasAnasamayaM jJAtvA vilapya sagajadaM prAha"tvaM vRthA mA kRthAH khedaM mahAjAga manAgapi / sarvatra prAkRtaM karma prANinAmaparAdhyati // 1 // | tasmAnmanaH samAdhehi vidhehi zaraNaM jinam / mamatvaM muJca maitrI ca kuru sarveSu jantuSu // 2 // " | ityAdivacasA zAntakopaH paJcanamaskRti smaran paJcamakaTpasaukhyaM prApa / atha sA nijajyeSThakartavyaM vijJAya svazIlarakSArtha putrAdikaM vimucya sagarjA nizyeva palAyitA mahAraNye'patat / tatra zArdUlasiMhAdizabdAtrastA mahAsatI tarutale RESSES // 10 // Jain Education Internati 0.05 For Private & Personal use only Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education Internati sutaM prAsUta / tatastaM bAlaM ratnakaMbalena veSTayitvA svajartRnAmAMkitAM mudrAM tatkare nikSipya vastrAdikSAlanakRte sarasi pravizantI jalahastinA kareNAdAya gagane diptA / tadA nandIzvaraM jagmuSA khecarendreNa sA gagane eva gRhItA / tatastayA rudantyA sutaprasavajJAtaM coTamukta proktaM (ktazca sa proktaH ) tadAkarNya vidyAdhareNa vidyAbalena tatsvarUpaM kathitam "na javattanUruho vaRzikSitAzvApahRtena mithilezena padmarathena gRhItvA svapatyai putratvena datto'sti / tvaM viSAdaM muktvA mAM patitvena jajasva" / iti nizamya sA prAha- 'noH pUjya ! pUrva nandIzvare mama yAtrAM kAraya / tato'haM kAma pUraNe yatiSye' / tatastena nandIzvare nItA / tatra dvipaJcAzataM tIrthakarAnnatvA tatrAgataM maNicUmAdhiM sArvabhauma rAjarSiM praNamya yAvat sthitA, | tAvadavadhinA prAgjava svarUpaM jJAtvA brahmakapAdyugabAhudevenAgatya prAk tasyAH pAdAMbujaM praNamya tataH sAdhuM natvopAvizyata / taddRSTvA maNiprabhastaM suraM kimayuktamidaM kRtamityupAsaMjayat / tadA cAraNazramaNamuniH surasya pUrvaja va svarUpamuktvA tamajApata - "dharmAcAryamanusmRtya tUrNamatreyivAnayam / yuktaM munIn vidAyAdau nanAmainAM mahAsatIm // 1 // yataH yatinA zrAvaNAtha yo'rha meM sthirIkRtaH / sa eva tasya jAyeta dharmAcAryo na saMzayaH // 2 // " iti zrutvA khecarastaM suraM kSamayAmAsa / tataH sureNa sA mithilAyAM muktA / tatra putraM sukhAnvitaM jJAtvA svasthacittA pravartinI pArzve dIkSAM jagrAha / 1 unmArge muktaM / 05 Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha tasya vAlasya namirityAkhyAnaM kRtaM / krameNa prAptayauvanaM tamaSTottaradazazataM kanyAH tatpitrA pariNAyitAH / atha vyAkhyAna padmarathastaM rAjye nivezya svayaM dIkSAM jagrAha / ztazca yasyAM rAtrau maNirathena bandhurhataH, tajanyAM kRSNAhinA daSTaH sa rauadhyAnaparazcaturthanarake jgaam| tadA rAjyA[dhikArI yugabAhusutazcanmayazA anavat / anyadA namijUnartuH paTTahastI bAlAnastaMjamunmUSTaya svasIni samAgataH, taM canmayazA jagrAha / naminA dUtamukhena 8 yAcito'pi na dattaH / tadA yughAya tatrAgatya namistasya purIM ruSTvA sthitaH / athAryA tavRttAntaM jJAtvA svayaM naminRpaM | pAha-'jo name ! jyeSThasahodareNa saha yudhakaraNaM na yuktaM' / tacchrutvA vismito namirapAdIt-'kathaM mamAyaM bandhuH ? ||2 tataH sA sarva saMbandhaM tamuvAca / tacchrutvA svapitRnAmAMkite ca mujAratne dRSTvA nizcitya rAjJo vizeSeNa pratItirudapadyata / / atha taM yuddhAnnivartya sA canmayazaHpAdhai gatvA sarva vyatikaramuktvA parasparaM prItiyuktamakArayat / tatazcanjyazAH svabandhu nimiM rAjye'niSicya svayaM vratepsurdIdAM kadayakarot / anyadA'khaMmaM rAjyakSyaM pAlayato namerdehe pAemAsiko mahAdAhajvaro'nat / anekAyurvedinizcikitsito'pi tasya 8 dAhaH zAnti na prApa / anyeSuvaidyanidezataH sarvA rAiyazcandanaM gharSayanti / tAsAM valayaravo mizraH saMgharSajo jajJe / tatastaM // 106 // zrotumakSmasya patyurAdezAt striya ekaikaM valayaM dhArayAmAsuH / tadA nRpaH prAha-'adhunA kaMkaNakANaH kathaM na zrUyate / tAjirekaikaM darzitam / itazca tasya cAritrAvArake karmabandhane truTite'yamadhyavasAya udiyAya Jain Education Internal 1 0 For Private & Personal use only Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ valayAvalidRSTAntAGIvo bhuprigrhii| puHkhaM vedayate nUnaM varamekAkitA tataH // 1 // ityekAkivihAraM sa dhyAyan dAhopazAntaye / svapne merUpari zvetagajArUDhaM svamIkSate // 2 // IgiriH purApyadi kvApi hemamayo mayA / UhApohavazAttasya jAtismRtirajAyata // 3 // sa hi prAcyanave'gaeyapueyazrAmaeyapAlanAt / zriyA'mAne vimAne'jUdharaH puSpottare surH||4|| varNazailastadAnena dRSTo'nUjinajanmasu / athAyaM devatAdattaliMgaH pravajya niryayau // 5 // atha tasmin samaye'dbhutapratibodhena raJjitaH zakro'vadhinA vijJAya viprarUpamAdhAya tametyetyavadat-"jo mune ! tvadI zokazabdazca jAyate, tava puraM ca dahyate / pravrajyA tu dayAmUlA kIyate / ataH pUrvAparaviru tava vatitvaM nAI / tasmAtsarvaM sasaukhyaM kRtvA vrataM caritumarhasi" / punaH prAha"eSa vahnizca vAtazca tavaiva dahati gRham(dahatyevAlayaM tv)| antaHpuraM ca tannAtha tvaM kimetkupekssse||1||" iti zakreNa coditaH pratyekabudhaH prAha'sukhaM vasAmi jIvAmi yena me nAsti kiJcana / mithilAnagarIdAhe na me dahati kiJcana // 1 // khArthAya yatate sarvastaM vinA phuHkhamaznute / mayApi sAdhyate khArthastasmAnnirmamacetasA // 2 // " yanagara bahajanA JainEducation Internation _05 For Private & Personal use only Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna. punaH zakraH prAha-hiraNyahATakamaNyAdikena kozaM vRdhi nItvA tato vratacaraNaM yukta' / zrutveti namirAha "suvamarUppassa u pavayA nave, sayA hu kailAsasamA asNkhyaa| narassa bujassa na tehi kiMci, zchA hu AgAsasamA aNaMtiA // 1 // " ityAdyuttarAdhyayanoktayuktinirmunirvipraM niruttarIcakreityevAdonyacittaM taM matvA sattvAzrayo hariH / hijarUpaM parityajya praNamyeti stuti vyadhAt // 1 // "aho te nitina koho aho mANo praaji|aho te tirikayA mAyA aho te loho vasIkau~ // 1 // " bahudheti stutvA nAkezo nAkaM gatavAn / atha muniH krameNa kevalajJAnamavApya mohamasAdhayaditi / pratyekabujho namirAjasAdhuH, zakrAjhyA caiva na muktdhrmH| prazaMsito jJAtasutena zAstre, saukhyaprado me ca sa eva nUyAt // 1 // // ityabdadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdasya vRttau caturthastaMne vipaJcAzattamaM vyAkhyAnam // 5 // // 10 // Jain Education InternationRAD_05 For Private & Personal use only Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ % + SINCREACT1-3 // zratha tripaJcAzattamaM vyAkhyAnam // 53 // atha balAniyogenetyAkAraH pratanyatebahanAM havAdena balAhA tyaktasevanam / evaM balAniyogaH syAt SaDete DimikA mtaaH||1|| sugamaH / kecitsargapadasthAH parabalAdapi svavrataM na muJcanti / atrArthe sudarzanaprabandho'yam caMpAyAmRSanadAsaH zreSThI / tasyAIdAsI strI suzIlAlavat / anyeArmAghamAse sulagAkhyastanmahiSIpAlaH zreSThimahiSIcArayitvA gRhamAgaban sAyamapAvRtaM pratimAsthaM zItAta muni pazri dRSTvA tasya zlAghAM vidhAya gRhamAgatya nizAmativAhya savelamutthAya mahiSIH puraskRtya ganchan tathAsthaM muni vIkSya tarapArzve niSaNAH / ita nadite ravau sa cAraNamuniH 'namo arihaMtANaM' ityuktyA divamutpatitaH / tatastena tatpadaM vyomagAmividyAmaMtramiva matvA citte nyastaM / tadeva so'rhatsannidhau / anyeyuH paThati sma / taddhyAnaparaM taM dRSTvA zreSThI pAca-'kuta idaM tvayA prAptaM ? / tenoktaM-muneH' ityukte sarvavRttAnte ca / tuSTaH zreSThI taM saMpUrNa namaskAramapAuyat / . | itastazuNanaM kurvatastasya kramAvarSAkAlaH sametaH / tato medhenekArNave mahImamale kRte sa mahiSIAtvA vanaM gataH / a-| ntarAle nadI pUramAgatA / atha tena vyomavidyAvuddhyA tadeva smaratA nadyAM kaMpA dattA / antarAle sa kIlakaviko mRtvA tasyaiva zreSThinaH sudarzanAkhyaH suto jAtaH / kramAt pitRbhyAM manoramAminyasutAM vivAhitaH / itastasya kapilena nRpapuro 1 bhASAzabdoyaM dvAravAcakaH / r - K k Jain Education Internation 0 _05 For Private & Personal use only Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 53 staMca. dhasA samaM nivimA prItirajUt / anyadA patyuktatadguNazravaNAnuraktA tatpanI kapilA kAmAturA sudarzanasaudhe sametya vyAkhyAna 4 tavAdya suhRdo vapurapATavamastyatastvayA sukhapRthvArtha zIghra maz2ahe sametavyaM' ityuktvA taM guptagRhAntarnItvA dhAraM datvA pAM na tyaktvA ratArtha prArthayAmAsa / tataH parastrIratI paMDhaH sa zreSThI zIlaradArtha 'paMDho'hamasmi mugdhe, kiM vRthA mAM prArthayasi ? | // 10 // ityuktvA nirgatya gRhmaagtH| zranyadA nRpaH sapurodhAsudarzanaH krImitumudyAnaM gataH / yAnArUDhAjayA rAyapi kapilayA samaM vanamagAt / itaH kapilA sudarzanapriyAM sutapaTUyutAM pathi dRSTvA 'keyaM strI " ityajayAmapRcchat / tayoktaM-'zyaM zreSThistrI, ete tatsutAH' / tataH kapilayA tavRttAnto mUkhataH proktaH / zratha sA devyA proce-tvaM mugdhA'nena daMjena vshcitaa'| tatastayoktaM-'devi ! tavApi vaidagdhyaM tadA veni, cedanena samaM ramase' / iti tapacaH zrutvA devyAGgIkRtaM / IGI ekadA rAjAdau vane raMtaM gate zUnyagRhe kAyotsargasthaM kAmayakSamatidana yAnArUDhaM kArayitvA paMmitAkhyayA svadhA cyAnAyya svanuvanAntaH pracannaM divA sA kAmavitramAdidarzanapUrvamatyartha prArthitavatI / tathApi tanmano na manAgapi || calitaM / tatastayA stanopapIDaM tasya sarvAMgINamAliMganaM dttN| tathApi na kubdhaM cetH| tataH kupitayA tayA puuccke| tanvRtvArahakaiH sa dhRtvA rAjJo'ye niitH| pRSTenApi tena tasyAM kRpayA maunamAzritaM / tato doSaM saMjAvya ruSTena rAjJA 'eSa viny| pure cAmayitvA mAryatA' iti rakSakA zrAdiSTAH / taistathA kRtvA nIyamAnastatpriyayA dRSTaH / tadA sA jinAgre kAyotsarga |cakAra kalaMkottaraNaM yAvat / itaste taM zUlikAyAM nyadhuH / sA ca svarNasiMhAsanamajUt / zratha taistabdhArtha khaDgaprahA SASSARIAUSSEURAA CARRANGACAS // 17 // Jain Education Internate 10_05 For Private & Personal use only Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rA muktAste ca kaMThe hAratvaM, maulau maulitAM, karNayoH kuMmalatvaM, karacaraNe ca kaTakatvaM nejire / zrArahakaistaccitraM rAjJI jJApitaM / tato rAjJA tatrAgatya zreSThI satkRtya svahastinamAropya samahotsavaM svagRhe nItaH / tajjJAtaM jJAtvA tayA kAyo-18 |tsargo muktaH / atha rAjA tanmukhAjAjhIvRttaM jJAtvA zreSThivacanAdalayAyA annayaM datvA zreSThinaM hastiskandhamAropya svagR-18 he praiSIt / tadvRttaM vijJAyAjayA svamudvadhya mRtA / paMmitA pATalIpure vezyAntike'gamat / atha sudarzano navavirakto gRhItavrato vicaran pATalIpure gtH| tatra paMmitayA pratilAlamiSeNa svagRhe nItvA dhAra pidhAya kadarthito'pi nAcalat / tataH sAyaM vimukto nirgatya vane gatvA smazAnAntaH pratimayA sthitaH / tatrApi vyantarIjUtayA tayAjayArAiyA prAgvairAdaneke upasargAH kRtAH / tathApi tanmano na cakhitam / sa muniH zuladhyAnAt kevalajJAnamAsAdya dezanAM dadau / tadAnayApi samyaktvaM prApa / paMDitApi pratibodhitA / evaM kevalaparyAyaM ciraM prapAkSya zivaM gataH / iti| balAniyogAdapi ye khadharme, sudarzanasyeva najanti dADhyaM / sudarzanaiste pravarA jagatyAM, haNena saMpattipadaM jajante // 1 // // ityabdadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdasya vRttau caturthastaMne tripaJcAzattamaM vyAkhyAnam // 53 // u.prA. 19 Jain Education Interna For Prve & Personal Use Only www.sainelibrary.org Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna 4 ||ath catuHpaMcAzattamaM vyAkhyAnam // 54 // atha SaDbhAvanA nirUpyantemUlaM hAraM pratiSThAnamAdhAro nAjanaM nidhiH / vividhasyApi dharmasya SaDete bodhijAvanAH // 1 // spssttH| __mUlaM sarvadharmazora muktipurasya ca / jinoktadharmayAnasya pratiSThAnaM sunizcalam // 1 // AdhAro vinayAdInAM dharmAmRtasya nAjanam / nidhirsAnAdiratnAnAM samyaktvamiti jAvayet // 2 // gamanikA-sarvajJoktayatizrAdharUpadharmavRkSasya samyaktvaM mUlaM / tannizcale sati svargApavargAdiphalaM prApyate, iti prazramA nAvanA / mokSapurasya dhAra, yatastaddarzanarUpadhAraM vihAya na pravezo nAntargamanaM, aparasminnagare gopuraghAraM vinA pravezo na syAditi stiIyA nAvanA / tathA jinoktadharmayAnasya taddarzana pratiSThAnaM sunizcalaM pIvaM, tatpI nizcale sati dharmazcirakAlaM tiSThatIti tRtIyA jAvanA / tathA vinayAdiguNAnAM darzanamAdhAro'vasthAnaM, etadinA teSAmasthiratvamiti caturthI jAvanA / tathA dharmarUpasudhAyA nAjanaM darzanaM, pAtraM vinA nAnyatra dharmAmRtaM tiSThatIti paJcamI jAvanA / tathA zAnadarzanacaraNAdiratnAnAM samyaktvaM nidhAnaM, yathA nidhAnaM vinA ratnAnAM nAvasthitistathA samyaktvamantareNa ratnatrayasyApi nAvasthAnamiti SaSThI naavnaa| itthaM samyaktvaM jAvayet / atrArthe vikramanRpajJAtaM / taccedaM Jain Education Internet 110_05 Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ haikusumapure haritilakarAjA / tasya gaurI patnI / tayoH putro vikramaH / sa pitrA ghAtriMzannRpakanyAH pariNAyitaH / tAliH saha doguMukasura va saukhyamanunnavan muSkarmavazAdakasmAt kAsazvAsajvarAdinirAmayairupato bahumaMtrataMtrauSadhAdinirupacarito'pi zAnti na prApa / tato gadAL dhanaJjayayadasya rogazAntaye mahipazataM mene, tadapi vyarthamajUt / itazca vimalakevalinaM vane samAgataM vanarakSakAjjJAtvA rAjA vandanotsuko jAtaH / kumAreNoktaM-'tAta mAM tatra naya / / munerdarzanato vyAdhikSyaH pApadayazca me syAt' / nRpeNa tathA kRtam / kevalinA dezanA dattA / rAjhA tasya mahAnyAdhi-12 kAraNaM pRSTaM / kevalI prAha| purA padmarAjA'nyAyamandiraM / so'nyadA AkheTakaM kurvan pratimAsthaM sAdhaM dRSTvA niSkAraNaM vairaM cintayanmuniM zareNa hai jaghAna / tadA dhArmikaiH pradhAnAdiniH rAjA paJjare hiptaH / tasya sUnU rAjye sthApitaH / munistu samAdhidhyAnena lavasa-| tamasuro jAtaH / atha kiyadinaM yAvat paJjarAnniHkAsya nagarAbahiH kRtaH itastato vane'nramat / tena ca nRpeNa deSAnmu-18 nistAmitaH / tadA muninA jJAnena taM purAcAraM jJAtvA tejovezyayA jasmIkRtazcaramanarake gataH / tadAyuHdayeNa svayaMjUramaNe / matsyatvaM prApya saptamyAM gatvA punarmatsyannavaM gatvA SaSThI urgatiM gataH / ityamekasminnarake divelaM trivelaM nAntvA kudevaku| mAro jUtvA tiryakpRzrivyaptejovAyvAdyanantakAyAdiSu mahApadaM sahamAnena padmanAnantotsarpiyo'tikrAntAH / tato'kA|manirjarayA svakarmANi laghUni kurvan kazcidityaputro jUtvA tApasazca jUtvA tava putro jAtaH / stokamAtrAvaziSTarSighAtapAtakena rogaiH praajuutH"| Jain Education Internat _05 For Private & Personal use only Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ staMja. 4 // 110 // Jain Education Internatio iti duHzravaM prAgjavaM zrutvA kumAro jAtismRtiM prApya munimevaM jagau "mittamohamuDho jIva tumaM kattha kattha na hu jamirca / veyaNajeyaNa muhaM kiM kiM DukaM na pattosi // 1 // zratha he jagavan ! mAM prasIda, javakUpAddharmarajjyA samuddhara" / muniH paGjAvanAnvitadarzanamavarNayat / tataH sa zrAddhadharma samyaktvamUlaM svIkRtya svapure sametaH / nirogo jAtaH zranyadA sa yaH svayaM prAha - ' joH kumAra ! manuktyA sakadeho jAto'si / mama mahiSazataM dehi / kumAro hasitvAha - " mama rogaH kevaliprasAdAdagAt tvaM yAcamAnaH kiM na lakase ? zrahaM kuMthumapi na hanmi " / zrutveti yakSaH sakopaM jagAda - 're matkRtaM tvayA vIkSaNIyaM' ityuktvA'dRSTo jAtaH / athAnyadA kAnane sarvajJa - manyarcya gRhamAgacchantaM kumAraM kramayoH saMgRhya bhUmAvAsphAya prAha - 're zradyApi kathaM na muJcasi svAgrahaM ?' / zrutveti yakSamuvAca - "joH tvaM jIvahiMsAM mA kuru / yataH - zlokArthena pravayAmi yaktaM granthako TijiH / paropakAraH puNyAya pApAya parapImanam // 1 // madhenudharAdInAM dAtAraH sulanA juvi / durlajaH puruSo loke yaH prANiSvajayapradaH // 2 // " ityAdi kumArasAhasaM dRSTvA jagau - 'tvaM mama praNAmaM kuru / tenaivAhaM tuSTo javiSyAmi / kumAro jagau - "noH prahA savinayapremaprajAvanedato namaskAraH paJcadhA / tatra matsareNAvahelanayA ca kasyApi yo namaskAraH sa prahAsaH / pitrAdijyo yaH sa vinayaH / mitrAdInAM yaH sa prema / yaH pArthivAdInAM sa prabhuH / yo gurvAdiSu sa jAvanamaskAraH / tvameteSAM madhye 05 54 // 110 // . Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namaskAramaIsi ?" / yaho'vak-"jo mamAntyameva namaskAraM tvaM kuru / yato jagatsRSTisaMhArapAkhanaM sNsaaraannistaar-hai| pAdi(ca) mayaiva kriyate" / kumAro jagau-"joH pUrva tvameva javAbdhau magno'si, anyAn kathaM tArayiSyasi / yataH jaha loha zilA appapi bolae taha vilggpurisNpi|shy sAraMjoya gurU paramappANaM ca bobeii||1|| 6 ityAdhuktibhiH prabuddhastasyopari puSpavRSTiM kRtvA 'tvayA saMkaTe'haM smAryaH' ityuktvA tiroknUva / anyadA kumAreNa / urjayaH kaliMgajanapadAdhipaH samare yakSsAhAyyena nirjitH| | athAnyadA vikramanRpo rAjapATikAM gannekasyenyasya gRhe mahotsavaM dRSTvA pramodaM dadhat krImAM kRtvA pazcAdAgaLastatraisvecyAvAse rodanakrandanaM dRSTvA'pRcchat / tataH kenApi proktaM-'svAmin ! asya putro jAtamAtro vipannaH saMpratyeva, zrato | khokA vijJapanti' / iti zrutvA rAjA vairAgyamApanaH / yataH"bAsyAdapi caredharmamanityaM khadhu jIvitam / phalAnAmiva pakkAnAM zazvatpatanato jayam // 1 // " iti vicintya svaputraM rAjye nyasya dIkSA dine kevalajJAnaM prApya paramapadaM prApa / jAvanAjizca samyaktvaM sevyaM vikramavattataH / yato hyAnivantyAzu khokaLyamahodayAH // 1 // | // ityabdadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdasya vRttau caturthastaMne catuHpaJcAzattama vyAkhyAnam // 55 // ____JainEducation intematla 2010_05 For Private & Personal use only Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAnaH // yatha paJcapaJcAzattamaM vyAkhyAnam // 55 // atha samyaktvasya SaTsu sthAneSu prathamaM jIvasattAkhyasthAnasvarUpamidaM18) anubhavasiko jIvaH pratyado jJAnacakSuSAm / jhAyate'nekavAJchAjirastisthAnaM tadeva hi // 1 // iha kecinmidhyAtvina itthaM jIvAnAvA vedayanti-nAstyAtmA, samyak paJcenjiyaiH pratyakSeNa gRhItumazakyatvAt , vyoma-hai. / kusumavat , ato nAstyevAtmeti / tannirAsAyocyate-nanu svasaMvedanAnujUta aatmaa| tatheti zeSaH / jJAnacakSuSAM kevakhinAM || pratyakSaH / na kevalaM kevaligamyaH, kiM tvanumAnagamyo'pi sidhaH / anekavAJcAniH sukhamuHkhakaTapanAjAsainizcIyate / atra sAdhanaM cedaM-astyAtmA caitanyasukhamuHkheSvAdInAM kAraNabhUtatvAt , yat kArya kAraNanUtaM tattadasti, yathA ghaTakAraNaM mRtpimaH, tathA cAyamiti / yeSAM samyagbudhisteSAM samyaktvasthAnatA jnyaayte| hIti nizcayena tadeva astisthAnaM prathamamiti / / __ zratha jIvanityatvasthAnaM nirUpyate| avyArthApekSyA sattvo vyayotpAdavivarjitaH / paryAyapakSato'nityaH samAvena ca shaashvtH||5|| ayamAtmA 'vyamAzritya / vyayotpAdavarjito vinAzotpattivirahito jJeyaH / na kadAcidapyayamutpadyate vipadyate ca // 11 // nanvevaM bruvANenAcAryeNa nityaikAntapada eva kadIkRto'tastannirAkriyate-hIti cArthe / paryAyapahato'nityaH ashaashvtH| yataH pUrvakRtakAritasmaraNAt / mayedaM pUrvajanmani zrImadarhadivaM kAritamAsIt, adhunA tadavalokanAt pratyajijJAne jAte hai| GESSORS %-- %A4-%E 0 %E0 15+ ___ JainEducation international 2010_05 For Private Personal use only Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ smaraNaM / ata eva tasya saparyAyajJAvAnavAntaragamanAni sAdisAntakAle vaiziSTyenAnityaH / etAvatAtmA nityaH / tatpa yaastvnityaaH| na ca kadAcidravyaparyAyarahitaH syAt / uktaM ca pUjyaiH"paryAyavicyutaM vyaM paryAyA avyvrjitaaH| kiM kadA kena kiMrUpA dRSTA mAnena kena vA ? // 1 // " cAparaM sanAvena sattAmAzritya zAzvato'nAdyanantakevalAvasthAyitvena dhruvo jJeyaH evaM nizcatIkRte manasi samyaktva6 sthAnatA jJAyate / avArtha indhanUtipravandho'yam| magadhadeze gobaragrAme vasujUtivipraH / tasya pRthvI nAma jAryA / tayorinSatistanayaH / sa ca svabuddhyA vyAkaraNanyAyakAvyAlaMkAravedapurANopaniSadAdisarvazAstrajJo jAtaH / paraM sa vedArtha parinAvayan jIvasaMzayaM bajAra / sa svAtmani sarva-18 zAbaraM vahana ekadA vIrasamavasaraNa zrAyayau / tadA jinenAlApitaH-'he indhajUte ! anayA yuktyA tvayA jiivaalaavH| sthApyate-yaccAyaM jIvo ghaTapaTalakuTanikuraMbamiva pratyakSeNa na dRzyate, ataH zazaviSANavat pratyApramANena yanna dRSTaM | 15 tannAstyeva / tathA cAnumAnapramANamapi pratyakSeNa pravartate, yathA pUrva mahAnasAdau dhUmenAgnimadhyakSeNa gRhItvA tauttarakAlaM 8 yatra dhUmastatra vahniH' ityevamavagavati / na caivamAtmaliMginA sArdha kasyApi viMgasya pratyakSeNa sidhirasti, yena cihna jIve pratyayaH syAt / tathA ca nAgamagrAhyo'pi jIvaH / yataH sarveSAmapyAgamAH parasparavirodhinaH khalu / tathAhi Jain Education Interne 010_05 For Private & Personal use only Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna SESACROSANCISCO etAvAneva loko'yaM yaavaaninjiygocrH| jajhe vRkapadaM pazya yadantyabahuzrutAH // 1 // piba khAda ca cArulocane, yadatItaM varagAtri tanna te / na hi nIru gataM nivartate, samudayamAtramidaM kalevaram // 5 // iti nAstikAH / tathA ca vede-"na ha vai sazarIrasya priyApriyayorapahatirasti, azarIra vA vasaMtaM priyApriye na spRzataH" iti| tathA kApilamate-'asti puruSo'kartA nirguNo jotA cidrUpaH' ityAdizAstrAdapi viruSatvAnnAtmasiddhiH / tathA ca neha kazcitrijuvane'pyAtmasadRzaH padArthaH, ya upmyopmiiyte| iti sarvapramANAtIto jIvo nAstyeveti tvaM manyase / tadayuktaM / he zrAyuSman ! atInjiyamapi tvaccittagatajIvasaMzayavat sarvatrAhaMpratyayena jIvaM pazyAmi / tava tvahaMpratyayagrA-18 hyamAtmAnaM nihuvAnasya mAtA me vaMdhyetivat svavAkyavyAhatidoSa Apatati / tathA jIvaM smRtijijJAsAcikIrSAjigami-1 pAsaMjItyAdijJAnavizeSANAM tadguNAnAM svasaMvedanapratyadatvAt prapadyasva / tathA dehAdyahANAmadhiSThAtA joktA sa jIva eva, yasya loktA nAsti tanogyamapi na javati, yathA kharaviSANaM / jogyaM zarIrAdikaM, tato vidyamAnajotakamiti / punarve saumya ! zrastyeva tava jIvaH, saMzayasanAvAt , yatra yatra saMzayastatra tatra tadasti, yathA sthANupuruSau, kazcinnaro dUrApane | sthANuM naraM ca dRSTvA sthANupuruSadharmaghayAnveSaNaM karoti-kimayaM sthANurvA puruSo vA / evaM saMzaya AtmazarIrayoH sattva 400CARAL-RECCC 11 // JainEducation International 2010_05 For Private & Personal use only Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ evopapadyate, naikatarasyAjAve / ityanumAnena jIvAstitvaM pratipadyasva / tathA ca he saumya ! AgamAH sarve paraspara viruddhatAjAjastatazca kaH pramANaM kazcApramANamiti saMdeho na yuktaH / yataH sarve'bhyAgamA AtmasattvaM sthApayantyeva / yadAhuH | zAbdikAH - yayutpattimat sArthakaM zuddhapadaM, tavastu javatyeva yathA tapanaH / vyutpattirahitazca yacandaH, tavastu nAstyeva, yathA mitthamavitthAdayaH / tathA- " paramAnandasaMpannaM nirvikAraM nirAmayam / dhyAnahInA na pazyanti nijadede vyavasthitam // 1 // | uttamA hyAtmacintA ca moha cintA ca madhyamA / adhamA kAma cintA ca paracintAdhamAdhamA // 2 // nalinyAM ca yathA nIraM jinnaM tiSThati sarvadA / ayamAtmA khanAvena dehe tiSThati sarvadA // 3 // ye sarvazAstrasaMmataM jIvAjAvaM kathayanti, te mithyAvAdina eva, zrato'saMkhyapradezAtmakaM jIvaM prapadyasveti / tathA he gautama ! AtmasadRzaH padArthaH ko'pi nAsti, tadayuktaM, dharmAdharmAkAzAH padArthAstatpradezapramANA eva santi / teSAM sthApana tu harikRta SaDdarzanasamuccayabRhadvRttito jJeyaM / tathA ca yAdRzastava dehe AtmA tAdRzo'nyadehe'pyasti, harSazokasaMtApasukhaduHkhAdivijJAnopayogasya sarvatra darzanAt / tathA cAtmA kuMthurbhUtvA staMberamo javati, indro bhUtvA tiryagjavati / zrato'cintyazakimAn vituH kartA jJAtA karmato jinnA ninnasvarUpamaya eSTavyaH / tathA vijJAnaghanAdivedavAkyasyemamarthaM tvaM karoSi - vijJAnaghanarUpa zrAtmA etebhyaH paJcabhUtebhyaH samutthAyotpadya, tatastAnyeva mahAbhUtAnyeva anuvinazyati Jain Education Internal 2010_05 Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ steja. tadA vijJAnaghana AtmA nazyati / ata eva na pretya nave saMjJAsti, prAgeva sarvanAzaM naSTatvAt / ityetadayuktaM, asya vedapada- yAkhyAna, syAyamoM yuktastannizamyatAm-vijJAnaM jJAnadarzanopayogastena ghano nivimo jIvaH etenyo jheyanAvapariNatecyo jUtenyo / ghaTAdinyaH samutthAya ghaTAdijJAnopayogenotpadya tAnyevopayogalaMbitAni jUtAni, anu pazcAt kAlakrameNAnyamanaskatvAdinA'rthAntaropayoge sati jJeyatnAvena vinAzamaznuvanti, na punarayamAtmA sarvathA vinazyati / yata eka evAyamAtmA trisvanAvaH / kathaM ? ucyate-pUrvopayogavigamena vinazvararUpaH, aparavijJAnopayogasvanAvanotpAdasvarUpaH, anAdikAlapravRttasAmAnya vijJAnamAtrasaMtatyA punarayamavinaSTa eva tiSThati / evamanyadapi vastu sarva trisvanAvaM jJeyaM / na pretyasaMjJAsti, na cAnyavastUpayogakAle prAgavijJAnasaMjJA na syAt , sAMpratavastUpayogAt / anenArthena jIvasattvaM pratipadyasveti / tadevaM trijagatsvarUpavedinA jagavatA niHzeSaparapravodhanopAyakuzalatayA gatasaMzaya injajUtiH paJcAzavarSIyamuktagRhi-13 dharmo lAgavatI dIkSAM jagrAha / jagavatA gaNadharapade sthApitaH / kAJcanavarNaH saptahastoccadehamAno'nekalabdhisamanvitaH zucacAritraparyAyeNa prAptacaturthajJAnaH kSyopazamadarzanAnvito yAvajIvaM SaSThatapaHkArako nirjitaviSayakapAyAdiguNaH zrInchajUtigaNavRddhava, yena triMzavarSANi yAvat sarvajJasevA kRtaa| athAnyadA vIreNa svanirvANasamayamAsannaM jJAtvA premacide gautamo devazarmavipraprabodhAya tatra prahitaH / tadA poza, kiza // 113 // prahAn yAvat jagadIzvaro dezanAM datvA'zyasaukhyaM prApa / tataH zrIgaNanRttaM pratibodhya jinAnyaNe samAganchan suragaNAt sarvajJamodaM jJAtvA vajAhata zvAkasmAt sazokacitto'cintayat-"aho ! kRpAsamutreNa kimidaM ceSTitaM kRtaM ? yato'smin -CCCCCCORRECAR kalaka Jain Education Internal 005 For Private & Personal use only Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ %95% %E5 samaye'haM dUre prahitaH 1 mattaH kiM mohamArgaH saMkINo'navat ? he trinuvanaikataraNe ! zratha ko mAM praznottaraM dAsyati ?" ityAdi vicintya punaH punaH mahAvIrazabda saMsmaran zuSkakaMvatAlu tadadaramadhyAt vItivarNo mukhe sthitavAn / tadA ghAdazAMgyAgamajhatvAdekenaiva zabdena sarvazAstrArthasaMdarjakazaktimantaM gaNanAthaM vItivarNapUrvakAH suzabdAH smRtipatre AjagmuHvItarAgaH, vibujhaH, viSayatyAgI, vijJAnI, vikAra jit, videSI, viziSTazreSThaH, vizvapatiH, vigatamohI, ityAdizabdeSu madhye vItarAgazabdArtha parijAvayan vigatamohaH paJcamajhAnamavApa / devagaNaiH svarNAvujaracanAdividhiH vitene / tato'nekanavyAn prabodhya pAdaza varSANi yAvat kevaliparyAyaM prapATya sAdyaparyavasitasaukhyamanuMkta / iti / vimalakevalavodhaguNottame, prathamagautamasAdhugaNezvare / jinavaroditi jAtavinizcaye, stutimahaM vidadhAmi manoramAm // 1 // // ityabdadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdasya vRttau caturthastaMne paJcapaJcAzattamaM vyAkhyAnam // 55 // % % kakavAna- % % % % - OMmaTa Jain Education Internatdi For Private & Personal use only - Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ staMja. | vyAkhyAna // 11 // // atha SaTpaJcAzattamaM vyAkhyAnam // 56 // atha tRtIyaM kAkhyasthAnaM nigadyatezujAzunAni karmANi jIvaH karoti hetuniH / tenAtmA kartRko jheyaH kAraNaiH kunakRdyathA // 1 // kaMThyaH / nAvArthastvayaM yathA kuzAlo mRccakracIvarAdibhiH kAraNairghaTamutpAdayati, tathA jIvaH kaSAyAdinirbandhahetuniH karma badhnAti / ityevaM jJAtatattvaH samyaktvasthAnatAmavagAhate, iti tRtIya sthAnam / atha loktRsthAnaM nirUpyatesvayaMkRtAni karmANi khayamevAnunUyate (teSAmanujavaH svyN)| karmaNAmakRtAnAM ca nAsti nogaH kadApi hi // 4 // kaMThyaH / atrArthe'gnijUtijJAtaM / taccedammagadhajanapade govaragrAme vasujUtiviprastasya patnI pRthvI / tayoH putro'gnitirjAtaH / anyedyuH somalaTTagRhe yajJakaraNArtha paJcazatamAtraiH saha samAgataH / tadA prathamameva gataminjUtiM jinAntike prabajitaM zrutveti dadhyau-"urjayastrijuvanasyApi | majjAtenvatiH kenaciddaSTenenjAlikena calAdinA khitaH / jagadgurormacAtuzceto bramitaM / tasmAdahaM gatvA / taM juSTaM yuktyA nigRhNAmi / aho dhigmajAtaraM sarvajJamAtaemasadRzaM, yanmAM muktvaiko gataH / kiM kRtamanena svazaktimajA RRCOALSAROKARXX // 114 // Jain Education Inter For Private & Personal use only 2 010_05 HI Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ natA siMhAliMganaM kRtaM / atha mama tatra zIghragamanameva yuktaM" / ityAdivAggarjitaM kRtvA jinAntikaM prAptaH / tadA sarva-11 darzinA nAmagotrAcyAmAjASitaH san dadhyau-'jagatprasiddho'haM / kaH kila mAM na vetti / yadi me hRdayagata saMzayaM jJAsyati, apaneSyati ca, tadA bhavenmama vismayaH" / iti cintayati tasmin lagavAnAha-"he agnijUte gautama ! tvametanmanyase / yata karmANi kiM santi na veti / nanvanucitaste saMzayaH / tvaM vedapadAnAmartha na jAnAsi, tena saMzayaM karoSi / teSAmayamarthaH, tAni cAmUni vedapadAni-puruSa evedaM gniM sarvaM yadbhUtaM yacca jJAvyaM utAmRtatvasyezAno yadannenAtirohati / yadejati / yannejati yahre yadantike yadantarasya sarvasyAsya bAhyataH ityAdi / teSAM cAyamarthastava pade-purupa Atmaiva niMzabdo nizcaye, sa ca karmaniSedhArthaH / idaM sarvaM pratyahaM vartamAnaM cetanAcetanaM / yadbhUtaM yadatItaM / yacca jAvyaM muktisaMsArau / uta | samuccaye / amRtatvasyAmaraNasya mokSasya / IzAnaH pratuH / yadannenAtirohati yadAhAreNa vRdhimupaiti / yadejati yaccatati / pazcAdi / yannejati prvtaadi| yahUre mervAdi / yadantike samIpe / tadapyAtmavetyarthaH / yadantarmadhye / asya cetanAcetanasya / sarvasya yadeva sarvasyAsya bAhyataH / tatsarvaM puruSa evetyanena karmAnAvaH sthApyate (tvyaa)| tadayuktaM / yato vedavAkyAni hi kAnicididhivAdaparANi, kAnyapyarthavAdapradhAnAni, aparANi tvanuvAdaparANi / tatrAgnihotraM juhuyAt svargakAma ityAdini vidhivAdaparANi / arthavAdaH stutyarthavAdaH nindArthavAdo vA / tatra puruSa evetyAdIni stutyarthavAdaparANi / pazuvadhahetutvAyajJo na vidheya ityayaM nindArthavAdaH / pAdaza mAsA saMvatsaraH, agniruSNaH, agnihimasya bheSajaM ityAdI-1 nyanuvAdapradhAnA, lokaprasimyasyaivArthasyaiteSvanuvAdAditi / tasmAt pUrvoktAni stutiparANi jAtyAdimadatyAgAyAvata u.prA.20 __JainEducation internataR 10_05 For Private & Personal use only Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ staMja 56 56 // 115 // %20-45 vAdapratipAdakAni ca aSTavyAni / tathA he saumya ! ihAtmatvenAviziSTAnAmAtmanAM yadidaM devAsuramanujatiryagAdirUpaM vyAkhyAnadamApatizramakAdirUpaM vA vaicitryaM, tanna nirhetukameSTavyaM, mA prApatsadA jAvAjAvadoSaprasaMgaH / yataH 'nityaM sattvamasattvaM vA'hetoranyAnapekSaNAt' / yadeva asya vaicitryasya hetustadeva karma // iti / tathA paurANikA api karmasidhi pratipadyante / tathA ca te prAhuHyathA yathA pUrvakRtasya karmaNaH, phalaM nidhaansthmivaavtisstthte| tathA tathA tatpratipAdanodyatA, pradIpahasteva matiH pravartate // 1 // yattatpurA kRtaM karma na smarantIha mAnavAH / tadidaM pAMmavajyeSTha daivamityanidhIyate // 5 // zrato mUrta karma pratipattavyaM / amUrtatve hi karmaNaH sakAzAdAtmanAmanugrahopaghAtau na syAtAm / AkAzAdivat / / etatkarmaNA saha saMyogo jIvasyAnAdiko zeyaH / yadi sAdiH syAttadA muktAtmanAmapi karmayogaH syAdakarmakatvAvizeSAt / / tatazca muktA amuktAH syuH / na cedamiSTaM / tasmAt pravAhato'nAdiH saMyogaH / nanvanAdisaMyoge kathaM viraho ( viyogo) jIvasya karmaNA saha ? ucyate-kAzcanopalAnAM yadyapyanAdiH saMyogastathApi tathAvidhasAmagrIsannAve dhamanAdinA zaTyaviyogo dRSTaH, evaM jIvasyApi dhyAnAgninA'nAdikarmaNA saha viyogaH siyo javatIti / tathA he AyuSman ! karmAnAve // 115 // dharmAdharmadAnAdAnazIlAzIlatapo'tapatrAdInAM sukhaduHkhasvarganarakAdiphalaM sarva vyartha syaat| tasmAt svapadaM vihAya karmasa-3 nAvaM svAMgIkuru / nanu jagadAdInAM sarveSAM vastUnAM kartezvara eva, ko'rtho vA vandhyAstanaMdhayalIlAtuTyAdRSTakarmakaTpanayA ? / tada --54 Jain Education Interne 2010_05 For Private & Personal use only Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education Inters yukta, yo javadanipretaH sa kartA mUrtI vA'mUrtI vA jagadAdIn sRjati ? yadi mUrtastadA kujAlavat kiM na dRzyate ? / zrathAmUrtI jagat sRjati, tarhi tasya zarIrAdyajAvAt kathaM jagatsRSTisAmarthya ! ataH zubhAzubhakarmaNAM kartA jIva eva, joktApi jIva eva / zrata evoktamAgame - " jIveNaM jaMte kiM ttakame 5rake parakane durake taDujaya kame Durake ? goyamA attakake no | parakare no tajjayaka" / ata AtmA kRtAni svayameva bhuMkte / tathA he agnijUte ! mayA jJAnAvaraNAdInyaSTakarmANi pratyadeNa dRzyante / tataH sattvaM pratipadyasva, javatsaMzaya vijJAnavat jIvakarmAdikaM mama kimapi vastvadRzyaM nAsti / tathA ca | vede - puNyaM puNyena karmaNA, pApaM pApena karmaNA ityAdi / tasmAdAgamAdapi siddhaM karma svIkuru / " 1 ityevaM jagavatA pratibodhitaH svAmarSe tyaktvA dadhyau - "aho mahadbhAgyaM yato mama vizvapUjyo nivirujADyaikahara - tigmarazmitujhyAnantaguNayukto gururmilitaH / iti sAnandaM paJcaniH zataizvAnaiH saha dIkSAM lalau paTcatvAriMzattamavarSe / tato daza varSANi yAvat udmasthaparyAyaM prapAsya kevalajJAnamavApa / Somaza varSANi yAvat kevalajJAnaM javasthaM juktvA'java| sthakevalajJAna padamalaMcakAra / atra bahuyuktimadhyAkhyAnaM zrI jinanapragaNikSamAzramaNa kRtamahAcApyabRhadvRttito'vaseyaM / iti / jinendravAkyAgatakarma saMzayo, dvitIyajahAraka prAttasaMyamaH / sAdijIveSu dayAmayAgamaM prarUpya nirvANapuraM samAsadat // 1 // // ityanda dinaparimitopadeza saMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdasya vRttau caturthastaM SaTpaJcAzattamaM vyAkhyAnam // 56 // SC 2010 05 Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna. // 116 // // atha saptapaMcAzattamaM vyAkhyAnam // 5 // atha paJcamaM nirvANAkhyasthAnaM nirUpyateanAve bandhahetUnAM ghAtikarmadayojhave / kevale sati mokSaH syAleSANAM karmaNAM naye // 1 // surAsuranarendrANAM yatsukhaM juvanatraye / tatsvAdo'nantanAgo'pi na modasukhasaMpadaH // 2 // anantasukhasaMpUrNa nirvANapadamadayam / nAdyanantaM pravAheNa nApitaM vizvavettRbhiH // 3 // kaMThyAH / atha SaSThaM modopAyAkhyaM sthAnamidamjJAnAdayastrayaH zAstre modopAyAH prakAzitAH / iti samyaktvaratnasya SaSThaM sthAnaM vicintayet // 1 // kaMThyaH / atrArthe prajAsagaNadharajJAtam| rAjagRhe pure balAnidho vipraH / tasya nAryA'tittatA / tayoH putraH prajAso'nUt / sa ca vedasAMkhyamImAMsApAda-11 a yogAcArAdizAstrAtvAdahaMkRtipUreNa sarva jagat svAtmAnaM vinA mUrkhamiva manyate / itazca yajJasamaye samUhIjUtajUdevAnAM | madhye injanRtyAdayo ye ye traizakheyAntike gatAste te paJcAnanaM dRSTvA zvApadA va nijanijamAnaM vimucya prnucrnnmaans-11|| 116 // sarasi haMsatvaM jgmuH| tadA lokamukhAcchrutvA prajAso dadhyau-"nUnamanena rUpeNa svadhAmata Izvara evAsmatpavitrIkararANAya samAgato jJAyate / anyathezI zaktirna syAt / ato'haM tasya pAMmityaM svarUpaM cAturya varNya varya cAvalokayAmi / Jain Education Inter 2010.05 For Private & Personal use only Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education Inter dvidhApi mama tatra gamanaM nyAyyaM / ekaM jJAtisamUhajedAjAvena yogyaM dvitIyaM punaH kayAcidyuktyA ghuNAdanyAyena taM jayAmi tadA sarveSu madhye mama zreSThatvaM" / iti vicintya jinAntikaM zrAjagAma tadA jinenoktam - "he zrAyuSman prajAsa ! tvamevaM manyase - nirvANamasti na veti / zrayaM ca saMzayastava viruddhavedapadArthanibandhanaH tAni cAmUni vedapadAni -jarAmaryaM vA etatsarvaM yadagnihotraM / tathA saiSa guhA duravagAhA / tathA - brahmaNI paramaparaM ca / tatra paraM satyaM jJAnamanantaM brahmeti / eteSAM tava mate'yamarthaH - yadagnihotraM tArAmaryameva yAvajjIvaM kartavyamiti / agnihotrakriyA ca jUtavadhahetutvAnbalarUpA / sA ca svargaphalaiva syAt, na tvapavargaphalA / yAvajIvamiti coke kAlAntaraM nAsti yatrApa - vargahetubhUta kriyAntarAraMbhaH syAt / tasmAtsAdhanAbhAvAnmokSAjAvaH / tathA guhA muktirUpA, sA saMsArAjinandinAM puravagAhA duHpravezA / tathA paraM brahma satyaM mokSaH, anantaM tu brahma jJAnamiti / tataH prathamavAkyaM nAstitvaM, chAparaM tvastitvasUcakamavagamyaM / iti tava saMzayaH eSAM madhye kiM pramANavAkyamiti / he prajAsa ! eSAM padAnAmartho'yameva kAryaH - yadetadagnihotraM tadyAvIvaM sarvakAlaM kartavyaM, vAzabdAnmumukkunirmokSa hetu bhUtamapyanuSThAnaM vidheyamityartho yogyaH / tathA he saumya tvamevaM manyase - kiM dIpasyevAsya jIvasya nirvANaM ? yadAhuH saugata vizeSAH kecit - dIpo yathA nirvRtimabhyupeto, naivAvanIM gachati nAntarIkSam / dizaM na kAMcidvidizaM na kAMcit, snehakSayAtkevalameti zAntim // 1 // 2010 05 1 pApavyApArarUpA / Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RS 27 jIvastathA nirvRtimanyupeto, naivAvanIM gachati nAntarIkSam / vyAkhyAna. dizaM na kAMcidvidizaM na kAMcit , klezadayAtkevalameti zAntim // 5 // kiMvA jainAgame ?kevalasaccidarzanarUpAH srvaartipuHkhprimuktaaH| modante muktigatA jIvAH vINAntarArigaNAH // 1 // | iti / athaitatpratividhAnamidam-na pradIpAnavasya sarvathA vinAzaH, pariNAmavattvAt bugdhasyeva / athavA pariNAmA-12] ntarApannacUrNIjUtaghaTasyeva na sarvathA nAzaH / nanu yadi sarvathA na nAzastarhi vidhyAtAnantaraM kimityasau sAkSAnna dRzyate ? ucyate-vidhyAte dIpe'nantarameva tamaH pujalarUpavikAraH samupalanyata eva / yannopalacyate, tatsUkSmatarapariNAmApannatvAt , kRSNAtravikAravat / nUnaM vicitrarUpA pujlprinntiH| yathA suvarNa patrIkRtaM cahuAhyaM jUtvA zodhanAzramagnI diptaM jasmani | militaM, tatsparzanendhiyagrAhyatAmeti / taccUrNIkRtaM sUdA rajasA saMpRktaM nikRSTaM vimUTyaM bhavati / ityAdyanekapujaleSu vici, tratvaM svadhiyA jAvyaM / tathA pradIpapujalAzcakSurlAhyA jUnyA pazcAvidhyAte eta eva tamamInUtAH santo prANenjiyagrAhyatA-14 mupayAnti / yathA'nyarUpApanno dIpo nirvANa ucyate, tathA jIvo'pi karmavirahitakevalAmUrtasaMpUrNa jIvasvarUpalAlalavANamavAdhaM pariNAmAntaraM prApto nirvANo nivRti prApta ucyate / nanu zabdAdiviSayopajogAjAvAdahanDiyAjAvAnniHsukha | evAyaM / atrocyate-muktasya jantoH paraM prakRSTamakRtrimaM svAnAvika saukhyamiti pratijJA / jJAnaprakarSe sati janmajarA || // 117 Jain Education Intern - 2010_05 For Private & Personal use only Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education Internas vyAdhimaraNAra ti cintautsukyAdiniHzeSabAdhArahitatvAditi hetuH / tathAviprakRSTamuneriva / yat kimapyatra saMsAre srakcandanAMganAsaMjogAdisamutthaM cakravartyAdipuNyaphalaM ca nizcayato duHkhameva vinAzitvAt karmodayajanyatvAcca, pAmA kaM DUyanAdivat zrapathyAhArAdivadhA / tathA coktam nagnaH pretazvAviSTaH kAntI mupaguhya tAm / gADhAyA sitasarvAMgasukhI hi ramate kila // 1 // juktAH zriyaH sakalakAmaDughAstataH kiM saMprINitAH praNayinaH svadhanaistataH kim / dattaM padaM zirasi vidviSatAM tataH kiM kalpasthitaM tanubhRtAM tanunistataH kim // 2 // itthaM na kiMcidapi sAdhanasAdhyajAtaM, svapnendrajAlasadRzaM paramArthazUnyam / zratyanta nirvRtikaraM yadapetabAdhaM tadbrahma vAJchata janA yadi cetanAsti // 1 // taH sukhaM sarvaM tattvato duHkhameva / nigaditaM ca mahAnApye visaya suhaM DukaM ciya DurakapaDiyAra tigivaM / taM suhamuvayArAje na ya uvayAro viNA tacaM // 1 // viSayasukhaM tatrato duHkhameva duHkhapratikArarUpatvAt / kuSThAzarogakkA thapAnachedanadaMjanAdicikitsAvata / yazca loke tatra sukhavyapadezaH pravartate sa upacArAt na copacArastathA pAramArthikaM binA kvApi pravartate, mANavakAdau siMhAdyupacAraditi / tasmAnmokSasaukhyaM nirupamamiti sthitaM / tathA he prajAsa ! vede'pi saMsAramokSasvarUpaM pratipAditaM ta ha vai maza 2010_05 - Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zarasya priyApriyayoraNDatirasti / azarIra vA vasantaM priyApriye na spRzata iti / neti nipAto niSedhArthaH / ha vai itye-181 vyAkhyAna tadapi nipAtaghayaM hizabdArthatvAdyasmAdarthe / saha zarIreNa pravartata iti sazarIro jIvastasya / priyApriyayoH sukhduHkhyoH|| 4|apahatirvidhAto'ntaH / nAsti / na tvazarIrasya / tasmAdazarIre zarIrarahitaM / muktyavasthAyAM / vasantaM lokAgre tiSThantaM / priyApriye mukhajuHkhe na spRzataH / nanvetatkathaM prApyate ? ucyate-jJAnadarzanacAritraratnatrayajAvena tatprApyate / yamuktaM darzanasaptatikAyAMsaMmattanANacaraNA saMpunno mokasAhaNovAu~ / tA iha jutto jatto sasatti nAyatattANaM // 1 // | tathA ye dharmazIlA munayaH pradhAnAste suHkhahInA niyamena santi / saMprApya zIghra paramArthatattvaM vrajanti modaM cidamekameva (sukhruupmidd)||1|| IPI ityAdiyuktiniH pratipAdito nijasaMzayaM muktvA jinAntike dIkSAM trizatyA khAtraiH saha jagrAha / sa pomazavarSIyagR-18 hasthaparyAyaM muktvA sarvaviratiM svIcakAra / aSTau varSANi yAvaccadmasthaparyAyaM nuktvA nirAvaraNaM nirvyAghAtaM kevalajJAnaM prApa / pomaza varSANi yAvat kevalI bahUn navyAn prabodhya yadartha udyogo vihitastadeva saukhyaM vuluje / iti saMkSepataH srvgnnvktvymidN| // 11 // Jain Education Inte 2 010_05 Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parinivjuzrA gaNaharA jIvate NAyae nava jaNA u |iNdjuutii suhammo ya rAyagihe nibue vIre // 1 // ityAvazyakaniyuktau / bAkhye'pi cAritrapadaM gRhItvA, nirvRttimarvAk prajutaH samApa / vAcaMyameSu pravaraH prajAsaH, sa stAtsadA me pracurodayAya // 1 // mAsaM pAThavagayA, save vi ya sabalaji saMpannA / vArisahasaMghayaNA samacauraMsA ya saMgaNA // 1 // // ityabdadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdasya vRttau catuthestaMne saptapaJcAzattamaM vyAkhyAnam // 57 // // athASTapaJcAzattamaM vyAkhyAnam // 50 // zrayAtrAnye'pi katicitsamyaktvajedA nirUpyantesamyaktvaM caikadhA jIvatattvazrajhAnato javet / nizcayavyavahArAcyA darzanaM vividhaM matam // 1 // kaMThyaH / navaraM anantarottAH samyaktvaikaSaSTinedA vyavahAradRSTAvantarjavanti / antyAH SaT nedAstu nishcye'ntrjvnti| zrayedaM paJcadhA samyaktvam zrAdAvaupazamikaM ca sAkhAdanamathAparam / kSAyopazamikaM vedyaM dAyikaM ceti paJcadhA // 1 // Jain Education InternatiPL10.05 For Private & Personal use only Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ staMnna. vyAkhyAna. %--94256 tatraupazamikaM jinnakarmagrantheH zarIriNaH / samyaktvalAne prathame'ntarmuhUrta prajAyate // 5 // dehinaH zAntamohasyopazamazreSito'thavA / mohopazamasaMnUtaM syAdaupazamikaM param // 3 // samyaktvaM prApya tatkAlodIrNAnantAnubandhinaH / tapuchaman rasAkhAdaM tasya yajate navI // 4 // jaghanyenaikasamayamutkarSAcca SamAvalI / navedvitIyaM samyaktvaM tatsAkhAdanasaMjJakam // 5 // mithyAtvamohanIyoyatkSayopazamasaMnave / dAyopazamikaM tu syaatsmyktvgunnyoginH||6|| vedakaM nAma samyaktvaM dapakazreNimIyuSaH / anantAnubandhinAM ca kaye jAte zarIriNaH // 7 // mithyAtvasyAtha mizrasya samyagjAte pridye| dAyikasaMmukhInasya smyktvaantyaaNshjoginH||7|| mithyAtvamizrasamyaktvaiH shaanntaanuvndhinaam|kssyaajiivsy yattattvajJAnaM dAyikaM hi tat ||e| samyagdarzanametacca guNatastrividhaM navet / rocakaM dIpakaM caiva kArakaM ceti nAmataH // 10 // tatra zrutoktatattveSu hetUdAharaNairvinA / dRSTiryA pratyayotpattistayocakamudIritam // 11 // atra rocakaviSaye kRSNArdhacakriprabandho'yampArAvatyAM puryAmekadA varSArAtrau nemijinaH samavasRtaH / kRSNena pRSTaH-'varSAsu munayaH kathaM na viharanti ?' / // 11 // 2010_05 For Private & Personal use only Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAmyAha-'bahujIvAkulamitvAt / tataH so'pyantaHpuramadhyasthazcaturmAsImatikAmati / atha tasya vIrako nAma sevako | nRpadarzanamalalamAno nityaM pravezadhAraM puSpAdimiracyarcya yAti, paramazanavasanazmazrunakhazudhiM nAkarot / vIte varSAkAle vIraka etya nRpaM nanAma / pRSTo hariNA--'kiM kRzo dRzyase ?' devapAdeSvadRSTeSu na kuryAnojanAdikam / tenAyamIhazo jAta iti vetrI vyajijhapat // 1 // evaM zrutvA tuSTaH sarvatrAvAritapravezaM taM kRtvA harirnemi vandituM gataH / dharma zrutvoce-"svAmin ! nAgavatIM dIdAM vrataM / ca gRhItumadamastathApyanyaH ko'pi lAti tasya mahotsavamahaM kariSye" / ityanigraheNa gRhamAgAt / anyadA vivAhayogyA | nijaputryaH prnnntumaagtaaH| tA evaM prAhakhAminyaH kimu dAsyo vA vazA yUyaM naviSyatha / tAzca prAhurnaviSyAsaH khaaminystvtprsaadtH||1|| kRSNo'pyuvAca yadyevaM vazAnAM saMmataM tadA / saMnidhau neminAthasya gRhNIta vratamuttamam // 2 // zrutvaivaM tAH sarvA api vrataM khaluH / anyeyurekayA rAjhyA nijaputrI ziditA-tvayA pitaivaM vAcyaH, ahaM dAsI | naviSyAmIti' / ekadA rAjJA putrI pRSTA, tadA sA ziditamuttaraM dadau / tadA kRSNo dadhyau-"anyA api me sutA / asAviva saMsAre mA patantu / ato'syAH zikSitaM dAsItvameva phalaM dadAmi" iti vicintya rahasi vIrakaM papraca-'are pUrva tvayAJjutaM karma yat kiJcit kRtaM tannivedaya' / tataH so'vadat-"zarIracintAM kurvANo'haM badarIzikharasthaM saradaM veSTu -CASSCOCK -CHCR-4- C -4-% 4 Jain Education Interna -5 L010_05 For Private & Personal use only Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMja. // 10 // nAhatya jUmau pAtitavAn / tathA varSAsu zakaTAdhvani cakrotkhAtaM vahannIra vAmapAdena dhAritaM pazcAjataM / tathA pAjaNinA-vyAkhyAna. janapraviSTamakSikAgaNo gumagumArAvaM kurvan mayA karAcyAM rodhitaH" zrutveti kiJcismitAnano hariH sajAyAM sthitaH / / prAha-"zRNvantu vIrasya caritaM kulaM cayena raktasphaTo nAgo nivasan badarIvane / pAtitaH kSitizastreNa kSatriyaH saiSa vai mahAn // 1 // yena cakrotsvatA gaMgA vahantI kaluSodakam / dhAritA vAmapAdena kSatriyaH saiSa vai mahAn // 2 // yena ghoSavatI senA vaMsantI klshiipure| dhAritA vAmahastena datriyaH saiSa vai mahAn // 3 // tadasyAH ketumaJjaryA yogyo'yam" / ityuktvA hariNA'niThatastasya sA dattA / vIro'pi kRSNajayAttAM pariNIya svagRhe / nItvA zuzrUSAparo'jUt / bahudinaiH samAgataH / taM prati harikSA pRSTaM-'matsutA tvadAjJAM karoti na vA ? / vIraH prAha'ahaM tvtsutaajhaakrH| tataH kRSNena bAda dhikkRtaH gRhe gatvA tAM prAha-re pAjANaM kuru, gRhaM mArjaya, jalAza yAjalamAnaya / zrazrutapUrva zrutvA sAha-'svAminnahaM tu na kimapi vemi' / tato vIreNa rajjvA gADhaM tADitA / sA rudntii| piturane vakti sma / so'vak-'tvayaiva mArgitaM dAsatvaM' / sAha-'tAta nAsya gRhe'haM vasAmi / saMprati tvatprasAdAtH || svAminyeva viSyAmi / tataH kezavo vIrakaM samanujJApya tAM pravrajyAM grAhayAmAsa / svayaM tu apratyAkhyAnakaSAyodayavattvena vratAdigrahaNe'kSmaH / W // 10 // JainEducation Internatibite10_05 For Private & Personal use only Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anyadA zrInemijino raivatake samavasRtastadA hariH saparivAro vandanAya yayau / aSTAdazasahasrANAM sAdhUnAM gaNaM / bAdazAvartavandanena vandate sma / anye nRpAH zrAntAstasthuH / vIrakastu tadanuvRttyaiva viSNunA saha avyato vandate sma / | 1 prakhedakvinnagAtrazca zrInemi pRSTavAn hariH / SaSTitrizatasaMgrAmai hamevaM zramaM gataH // 1 // | jagavAnuvAca-"kRSNa tvayA saptakakSyeNa dAyikaM cAgAmikacaturviMzatikAyAM pAdazAmamanAma pazcAnupUrvyA tu trayodazaM tIrthakRnnAma samupArjitaM, tathA saptamapRthvIyogyamAyuHkarma tRtIyasyAmAnItaM" / tacchrutvA so'vak-'punarapi vanditvA / tadapyapanaye' / jino vakti-"tatsamayanirAzI vastu tadaiva gataH, paraM jagatyuttamapadArthAH sarve tvayA svIkRtAH, ataH / paraM kimIpsasi ? tRtIyanarakAyuSkaM tu pUrvanidAnAdvayavAsudevapadAyattaM, tasyAnAvo na syAt / yataH-'aniyANakamA rAmA' ityAdi / " taghnagavAkyaM nizcalatayA manyamAnaH kRSNaH svagRhaM yyau| atra ziSyapraznaH- "pUjya ! tRtIyanarake tUtkRSTaM saptasAgarAyuH proktaM, nemijinasya nAvikRSNajIvAdazAmamAkhyaji-13 nasya cAntaramaSTacatvAriMzatsAgaropamAH, tatkathamekajavena pUrNa syAt ?' / ucyate-"zrIhemacandrakRtanemicaritre tu paJca / navAH proktAH santi, tattvaM tu kevalino vidanti / zudhazradhAguNAnvito'cireNa zrIkRSNo navapAraM prApsyatIti / vasudevahiMmI tu-kaeho tazyapuDhavI uvahittA jArahe vAse sayajvAre nayare pattamamaliyanavo pavaLa parivakriya tityayaranAma pavakittA vemANie uvavattiA vAlasamo amama nAma titthayaro jvissii| zrIkRSNo javapAraM prApsyati / rocakaguNo'pi zreNikAdInAM tIrthakRdAdipadadAyakatvena prasidhaH / % 25A4%BSIS u.prA.21 Jain Education internatio Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna Ta %CCCCCCCC nArAyaNo'navadbhaktastridhA zrIjainazAsane / juvaneSu guNAn yasya gAyanti suramAnavAH // 1 // // ityabdadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdasya vRttau caturthastaMne'STapaJcAzattamaM vyAkhyAnam // 5 // // zraukonaSaSTitamaM vyAkhyAnam // 5 // atha kArakaguNo vyAkhyAyatetathA kArya gurorvAkyaM yathA pravacanAntam / tapovratAdikaM sarvaM sevanAt kArako mataH // 1 // thatrArthe kAkajaMghakokAsayotimidamsopArake vikramadhano jUpaH / tannagare somilo rathakArAgraNIH / tasya sUnurdevalanAmA / tasyaiva rathakArasya dAsyAH putro vijAlAtaH kokAsanAmA / sa ca rathakAraH svaputraM pratyahaM mahAdepeNa kalAH zikSyati / yataH pitRnistAmitaH putraH ziSyazca guruziditaH / ghanAhatasuvarNaM ca jAyate janamaMkanam // 1 // paraM tasya na kAcitkalonmIlati / kokAsastu dAsatvena tatpArthe tUSNIkatayaiva tiSThannapi guroradhikataraH sarvakalApAtAM helayaiva jagAma / krameNa somile svoMke gate putrasya kalAvikalatayA kokAsa eva nRdevazAsanAttatpadaM jagrAha / dAsero'pi gRhasvAmyamuccaiH kAmamavAptavAn / gRhasvAmyapi dAsatvamaho prAcye zunAzune // 1 // Jain Education Interat For Private & Personal use only Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anyadA gurudezanayA jAtajainamatanipuNaH sarvadharmamArarAdha / itazca mAlavadeze vicAradhavalo nRpaH / tasya catvAri nararatnAnyavan / tatra sUpakAro yathAnitaSitAM rasavatIM vidhatte / yayA nuktayA tasminneva dANe, kSaNAntare, prahare, taddine, pakSamAsAdiSu vA yathAnIpsitameva hutyAurjavati / na tu tatpUrva parato vA / zayyApAlakazca tAdRkkiJcittadapaM kaTpayati, yatra suptaH pumAn yathAnilapite kAle ghaTikAdirUpe prabudhyate / aMgamardakazcaikapalAdibahutaraM tailaM zarIrAntarAvartayati, sarvamapi sasukhaM pazcAdAkarSati, na ca svapamapi suHkhamutpAdayati / caturtho lAMmAgArikazca lAMma tathA viracayati yathA tatra nihitaM dhanaM tena vinA na kazcitprekSate, na ca tatra khAtrAgninayaM pranavati / ejI ratnazcintitArthasAdhakaH damAzako yAMsyahAni vytiiyaay| Baa anyadA putrAnAvena viraktAtmA vrataM pratipitsuH kasyacimotriNe rAjyaM ditsati / tAvat pATaliputrezena ratnacatuSTaya budhena jitazatrunRpeNa sahasaivojayinI veSTitA / tadA kAkatAlIyanyAyavattatpurezaH zUkharogAtaH samAdhinA mRti praap| / mahAzUkhAdyutpattirhi prAyo mRtyunATakasya nAndI / uktaM ca- . sUSaksiyahi visUlapANigrasatyaggisaMjamehiM ca / dehatarasaMkamaNaM kare jIvo muhutteNaM // 1 // tato'mAtyAdikaiH hataM sainyamanAyakamiti vicintya prAtamiva jitazatrunRpAya sA purI dattA / tato rAjA catvAryapi puruSaratnAni parIkSAMcakre / ekadA samagradehAdaMgamardakastailAkarSaNaM kurvan rAjAnuyaikasyAM jaMghAyAM paJcakarSamitaM tailaM rrkss| tato nRpeNa parSadi proktaM-'anyo yaH kazcidanimAnI, so'syA jaMghAyAH snehamAkarSatu' / tato'nyAMgamardakaidunnirupAyai- 1 ARRAHASRC Jain Education Internati 1010_05 For Private & Personal use only Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pae saMja. rapi snehaM nAkarSitaM / tataste sarve vilakSvadanA banavuH / aMgamardakaratnenApi tadina eva RSTuM zakyate, na tu dinAntare / vyAkhyAna. ticca tatraiva kUpe kUpalAyeva tiSThati sma / tataH pravRti tasya saMjAtakRSNajaMghatvena janeSu kAkajaMgha ityAkhyA prazritA / na | .....TRIC lokamakhabandho javatIti sarvaviditameva / na tathA suSTa nAma khoke prasiddhiM yAti, yathA'panAma, mApatupakaragamuka-ta sAvadyAcAryarAvaNAdivat / II itazca kuMkaNadeze nirdhanajanasaMhAramahAradAsadRzaM mahApurnidaM vajUva / yasmin dhanavanto'pi nirdhanAyante, rAjAno'pi kAyante / uktaM camAnaM muzcati gauravaM pariharatyAyAti dInAtmatA, khajAmutsRjati zrayatyadayatAM niictvmaalNbte| nAryAbandhusutAsuteSvapakRtIrnAnAvidhAzceSTate, kiM kiM yanna karoti ninditamapi prANI kudhaapiimitH||1|| M IdRhe uni vartamAne svakuTuMbanirvAhArtha kokAsa ujayinI jagAma / tatra kaMcitsahAyaM vinA nRpamIkhane'kSmaH kokAso bahUn kASThapArApatAna vinirmAya tAhakkIlikAdiprayogeNa rAjJo dhAnyakoSThAgAreSu preSayati / te'pi jIvanta iva hai tatkSaNAttatra gatvA kaNAdAnena caMcuniH zAlitaMkukhairjavarANi koSThapUramApUrya pazcAdAgavanti / taiH kaNaiH svakuTuMba nirvA 4 // 12 // hayati sma / anyadA dhAnyaradakaiH potA iva kaNaiH pUritAH kASThakapotAzcaurA dhAnyAgArenyo niHsaranto dRssttaaH| tataH prAptAzcaryAste tatpRSThAnugA eva kokAsagRhe jgmuH| taiH kokAso nRpasamIpaM niitH| nRpeNa pRSTaH spaSTamanASiSTa / yataH ASANSAR Jain Education Inter 010 05 www + .brary.org Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SONIK CORRECORECRUGSCOCONCHAL / satyaM mitraiH priyaM strIjiratIkaM madhuraM dviza / anukUlaM ca satyaM ca vaktavyaM svAminA saha // 1 // tatkalAtizayadarzanAttuSTaH mAkAntastaM prAha-'anyadapi vijJAnaM desi ?' / tenApyUce-"svAmin ! sarva rathakRtijJAnaM vedmi / kAmitagatigAmukaM kASThamayamayUragarutmatkIrakalahaMsAdipakSiNaM rathavaramivAruhya nUmAviva vyomAMgaNe'pi / kIlikAdiprayogeNa yathepsitaM gamyate Agamyate ca" / tannizamya kutUhala priyaH damApriyastamevamuvAca-"jo nirmAhira mama mArgagamanAgamanakara garumamekaM, yena sakalanUmamalaM vilokyaami"| tatastena nirmApitaH / tadarzanamAtreNa saMtuSTo raajaa|| nRpAjhayA sa sakuTuMvo'pi yathAsukhaM tatra tiSThati sma / yataHkhUNasamonasthi raso vimANasamo a baMdhavo ntthi| dhammasamo natthi nihI kohasamo veriu nasthi // 1 // anyedyuH kokAsena sAkaM striyA saha taM garumamadhiruhya lakSmIpatiriva nRpatirmarutpathe prasthito nAnAdezAdyullaMghayan / gukachapuropari gavan kokAsaM tannagaranAmAdikaM pAca / so'pi gurumukhecyaH zrutapUrvajJAtAnyAha-"asmin nRgukancapure purA zrImunisuvratasvAmI pratiSThAnapurAdekasyAmeva yAminyAM paSTiyojanAnyatikramya yAge hUyamAnaM hayavaraM pUrvajava mitraM pratibodhya kRtasthiradharmAnurAgaM saudharma sAmAnikazriyaM prApayAmAsa / tena tadaiva tatraitya jinasamavasaraNasthAne jinanijayamUrtiyuktaM caityamazvAvabodhatIrtha ca sthApita" / itthaM nAnAvidhadezAn vilokayan laMkAnagarI cAlokya tasya svarUpaM pAca / sa prAha-"svAmin ! atra purA rAvaNo'jUt / tassAsvirUpaM loka itthaM zrUyate-yathA tena nava grahAH svakhadvApAde vajhAH / antakaM vadhdhvA pAtAlaM kSiptaH / tasya ca vAyudevo gRhAMgaNe pramArjakaH, catvAro'pi jImUtA gandhAMvuva ROM-NoCC-SCRESS in Education Internat Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ staMna: 4 // 123 // Jain Education Internati rSukAH, yamaH svamahiSeNa jalavAhakaH, saptApi mAtara ArAtrikottArikAH, zeSanAgazvatradharaH, sarasvatI vINAvAdinI, raMjA nRtyakA rikA, tuMbururgAyanaH, nArado dUtaH, mahezvaraH tAlavAdakaH, sUryo'nnapAcakaH, candro'mRtasrAvI, jaumo mahiSI dohakaH, budha AdarzadarzakaH, gururghaTIyaMtravAdakaH, zukro maMtrIzvaraH, mandaH pRSTharakaH, aSTAzItisahasrarSayaH prapApAlakAH, nArAyaNo dIpikAdhArI, brahmA purohitaH, ityAdizavisamRddho'pi parastrI grahaNena duHkhamavApa / evamanyedyuH pratIcyAM dizi ganchan | zatruJjayaraivatayoH prabandhaM vyAharati sma / ityamudIcyAM dizi kailAsamaSTApadAkhyaM tathA zAzvata sivAyatana jinakalyANa kasthAnAdi darzayan hastinApurasvarUpaM prAha - " jo nRpa ! chAtra sanatkumArAdica kipaMcakapAMruvazaSajavArSikatapaH pAraNakazAntyAdi jinatraya nirvRtivarja kavyA eka catuSka viSNukumArottaravai kriyavikurvae kArtikazreSyaSTottarasAnaravratapravrajanAdyanekazubhakAryANyabhUvan " / pratyahamityAdyapUrvatIrthamAhAtmyAdizravaNena prApta jinadharmamarmaH koNIpaH kokAsena gItArthasamIpe nItaH / gurunirdezanA dade "samyaktvamUlAni paJcAvatAni guNAstrayaH / zikSApadAni catvAri vratAni gRhamedhinAm // 1 // visaMvatyapi phalaiH pare dharmAH parAvdavat / jainadharmaH punarnaivaM puSkarAvartavat kacit // 2 // " ityAdidharmavAkyaM zrutvA darzanamUlAni dvAdaza vratAni jagrAha / tatra digviratitrate dinaM pratyekasmAdyojanazatAdUrdhvagamanaM niyamayati sma / ekasminnahani kASThatA pRSThena gantumanasaM yazodevyAgramahiNyA sAkaM nRpaM vijJAya vijayAkhyayA sapatnIstriyA'marSAdanyasya pArzve mUlakIlikAM saMgrAhyAnyA tadrUpaiva kArayitvA tathaiva sthApitA / yataH 0_05 vyAkhyAna, e // 123 // Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education Internatio unmattapremasaMraMjA dArajante yadaMganAH / tatra pratyUhamAdhAtuM brahmApi khalu kAtaraH // 1 // atha nRpastena tayA ca saha tamAruhya gaganamulaMghayan digvirativrataM saMsmArya prAha - 'jo mitra ! kiyanmAtraM kSetramasmA - nirudhitaM ?" / sa prAha - 'svAmin ! dvizatayojanI vyatItA' / tacchrutvA sakhedamukta - " ho pazcAghAlaya vAlaya, vrataM jJAtvA niSiddhAcaraNena mUlato jaMgaH syAdajJAtavratenaughato gamanaM cAticArakaraM tacca pratikramaNAdinA zudhdhyati / hA hA kutUhala priyaM mAM dhik dhik, yenAtmahitamapi na jJAtaM" / ityAdi gatasarvasva ivoccaiH zocati sma / tadA sthapatipatiH patatriNaH pazcAdAlanAyakIlikAM yAvadgRhNAti tAvattAmitarAM nizcitya cintAturaH prAha - "deva durdaivavazAdduSTena kenApi kIlikA parAvartayAMcakre / na ca tAM vinA'yaM pazcAjantumabhUSNuH / zrataH paraM yadyagre gamyate kiyanmAtraM kSetraM tadA sarva sukhaM syAt / anyathA'tra zatrusI manUtalapatanAdanartho jAvI / iti zrutvA nRpeNoktaM- " jo mitra ! kimevaM vadasi ananta - navaduHkhadaM vidhividhvaMsakaM vAkyaM ? | anAjogAdinA niSiddhasevanAdvatasya mAlinyarUpeNAticAra eva, vijJAyollaMghanena tu vratajaMga eva / aticAreNa khaMmitaM vratamapakkakuMjavat sukhena saMdhAtumapi zakyaM, pakkanagnakuMjastu tathA na / zrataH purastAt padamAtragamanaM sarvathaiva nAnumanyate / yataH jaladhUlI dharitryAdirekhAva ditrnnRnnaam| paraM pASANa rekheva pratipannaM mahAtmanAm // 1 // kiM ca vratollaMghanaphalaM tu kaTuka'vyAsvAdavadadhunaiva samAyAtaM / zrato'nayaiva kIlikayA'nuvAlaya" / taddA punaH punaH prazaMsatA tena garumo pazcAddAkhanAya prayuktastAvanmilitapakSayugatvenAdhastAdapatat / paraM jAgyena sarasi patanAdajagnAMgAste 10_05 - . Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ee saM tatIradezamAsedivAMsaH / tatra cAsannaM kAJcanapuraM vIkSya svAminamazikSyat sthapatiH- "he nRpa ! sAvadhAnatayA'tra stheyaM, vyAkhyAna yathA ko'pi na vetti / ahaM tvasminnagare rathakAragRhe gaThAmi" / ityuktvA niHzaMkaM nRpamAnyasUtradhAragRhe sametya kokAsaH | kAlikAghaTanArthamupakaraNAni viziSTAni yayAce / so'pyantagRhe rathacakrakaraNasAmagrImantarA muktvA tadAnayanAya yAva-II // 124 // dyayau tAvattasmAdadhikaM divyaM cakra kokAsena niSpAditaM, karAnmuktaM sadAghAtaM vinA svayameva gavati / athAgatya sa tAmasAdhAraNakalAM vIdaya dadhyau--'nUnamayaM kokAsa eva, tena vinA hoNyAmanyasya divyakatA kutaH ?' / iti nizcitya hai| kiMcitprapaJcena tatra taM saMrakSya sUtradhAro nRpAya gatveti prAha-'he nRpa ! puNyAdAtmagRhe kuto'pi kokAsaH sameto'sti' / / tacchrutvA rAjJA nijapUruSaiH sa AnAyyeti pRSTaH-'tvatsvAmI kutrAsti ?' / so'pi vyApAdananiyA paTiSTadhIH kiMciJcitte / vicArya svanRpasthitisthAnAnyakathayat / tataH kanakapranaH sainyena saha tatra gatvA taM babandha / visaMbanApUrva kASThapaJjare'kSepayat / kaliMgezastasyAnnamAtramapi na datte / tataH sAnukaMpamanaso vahujanA nRpajiyA puNyArtha vAyasadAnabhiSeNa piNmaandmuH| evaM vAyasapimikayA prANadhAraNAM kurvan kadApyaprAptaHkho'pi svakarma nindan dinAnyatyavAhayat / yamuktamko ittha sayA suhi kassa va sabI thiraa|ko maJcuNA na gadi ko giko neva visaesu // 1 // // 14 // | ekadA nRpaH kokAsavadhAya sajho jAtaH tadA lokeruktaM-"svAminnedaM tavAha, kIlikArtha prAsAdalaMgamiva / uttamA guNeSu na svaparavijAgaM cintayanti / yataHsarveSAM bahumAnArhaH kalAvAn svaH paro'pi vaa| viziSya ca mahezasya mahIyomahimAptikRt // 1 // COLORROGROGROLOG Jain Education Internat _05 For Prve & Personal use only Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ASSA gataM vikAya tato nRpastaM satkAryAvocat-"noH kalAkuzala ! kamalAkara nuvanaM mama yogyaM garumavadAkAzamArgagAmukaM kuru / tasmin | zatadalAni / teSu matputrayogyAni mandirANi / karNikApade madyogyaM juvanaM / tatsamIpe'mAtyAdiprakRtivargasthalaM / IdRzaM / devavimAnaM nirmAhi" / so'pi jAtajIvitAzo gUDhAzayaH 'svAmyAdezaH pramANaM' ityuktvA svepsitasiddhyartha bAhyato nRpa-18 pracittAhrAdaka padmagRhaM niSpAditaM / tataH pracannaM kAkajaMghamuvAca-"svAmistvaM cintAM muktvA jinadhyAnaikaparo nava / / ahamamukadine zatru viDaMbanApade ropayiSyAmi" / tataH kokAsena guptavRttyA svanRpasutaH sasainyaH samAnItaH / tamAsannA la sapArakara tatra nyadhApayat / nRpo'pi garveNa saudhrmjvnN| tiraskurvan jaharSa / itazca sojhAsaH kokAsaH prAha-"svAmin ! yUyaM saparikarAH svasvasthAne niSIdata / ahaM kAlikA-181 prayogeNa tatkAlaM nanaHkautukaM drshyaami"| tataste vunuditA raMkA va nojanArtha kautukedANArtha svsvsthlmdhyaasaamaasuH| tatastasmAdagArAtsvayaM kiMcinmiSeNa niHsRtyAha-'pazyata re mUDhA matprajuvijhavanAphalaM' / ityuktvA yAvat kAlikAM | | parAvartayattAvannizAlunetre va sakalo'pi prAsAdo mimIla / tatra padmakumalAntaHsthitA namarA iva te hAhAravaM cakruH / / uktaM cAnyoktI rAtrirgamiSyati naviSyati suprajAtaM, nAsvAnudeSyati hasiSyati pNkjshriiH| itthaM vicintayati kozagate hirephe, hA hanta inta nalinI gajamujAhAra // 1 // itazca kokAsena saMketitaH kAkajaMghasutastannRpasujaTAn jitvA nagare etya nijapitaraM kASThAgArAnniSkAsya rathakAreNa GAR Jain Education Inte For Private & Personal use only Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ staMja. y // 125 // sAkaM nijapuraM jagmivAn / kAkajaMghena svaniyamAdhikaddUratvAttasya rAjyaM na svIkRtaM / atha svarAjyaM kurvatA tena nijajAtrA saha nijajAryAyA duzcaritaM vijJAya gAMbhIryAnna kvApi prakaTitaM / yataH - nAzaM manastApaM gRhe duzcaritAni ca / vaJcanaM cApamAnaM ca matimAnna prakAzayet // 1 // bahavo'nye janAH saparikaranRpakarSaNAzayA padmagRhaM vidArayituM kuThArAdighAtaM dApayanti, tadA te (nRpAdayaH) pratyuta vedanAM prApuH / tataste'nanyagatikA janA avantyAmetya kokAsaM svasvAmijIvita nikSAM prArthayAmAsuH / so'pi tatsvAmino dAsasyeva sevAkAritAM tAn pratipAdya sadyastatpuraM gatvA tadbhuvanamunmudya niSkAsayAmAsa / nRpo'pi pitaramivArAdhya taM vyasarjayat / zranyedyurguruM natvAtAcyAM svaprAgvaH pRSTaH / sUrirAha - "rAjan ! pUrvajave gajapurezasya tavAyaM jainaviprasUtradhAraH / tavasA tvayA'neke prAsAdAH kAritAH / zranyadA ekaH kalApAtra jainasUtradhAraH kuto'pi tatrAgataH / taM jAtyAdinA | nindan kalAmAtsaryAttvada paizunyaM cakAra / yataH - kalAvAn dhanavAn vidvAn kriyAvAn dhanmAnavAn / nRpastapasvI dAtA ca svatulyaM sahate na hi // 1 // tatastvayApi pad ghaTikA yAvat kArAyAM sa kSiptaH / pazcAttena mocitaH / tadanAlocya nRpasUtradhArau saudharmasaukhyaM juktyA yuvAM jAtI / kokAsasya jAtimadAddAseratthaM / mudhA tasya paDyaTI dharaNAdvayoH paNmAsAn yAvadduHkhaM jAtaM" / iti | jJAnyuktaM zrutvA svaputraM rAjye sthApayitvA nRpo rathakAreNa sAkaM caraNaM khalau / krameNa kevalajJAnaM prApya siddhiM jagmatuH / iti / 2010_05 vyAkhyAna. an / / 125 / / . Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkAkajaMgho nRpatiH prasiddhaH, kokAsabudhyA kRtadharmadAyaH / siddhergatiM kArakadarzanADhyaH, atInjiyajJAnaparAM jagAma // 1 // // ityavdadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranyasya vRttau caturthastaMne ekonapaSTitamaM vyAkhyAnam // 55 // ANILORSCIENCREASEENE // atha SaSTitamaM vyAkhyAnam // 60 // zraya dIpakasamyaktvamidammithyApTirajavyo vA svayaM dharmakathAdiniH / pareSAM bodhayatyevaM dIpakaM darzanaM navet // 1 // sugamaH / iyamatra nAvanA-anAdisAntanaMgakaH prathamaguNasthAnavartI mithyAdRSTiH kenacitpuNyena zrAjakule samutpadyate / tatra kulAcAratayA gurvAdisAmagrI prApya mahattvArthitayA matsarAhaMkRtihAdinirvA jinabiMbaprAsAdAdIni zrAyocitasukRtAni karoti / paramanupalakSitadevAdisvarUpo'kRtagranthinnedatayA samyagnAvena vinA sukRtAni vidadhAtyanantazo'pi jantuH / paraM tavidhAnena na kazciviziSTataralAnaH / yajuktamAgamepAeNaNaMtadeulapamimA karAvizrA jIveNa / asamaMjasa vittIe na hu suko dasaNalavo vi||1|| KHERONCER-CC- CM. -% % Jain Education Internet 2 0 05 For Private & Personal use only Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 954 60 iti darzanaratnAkare / tathA'javyo'nAdyanantajaMgenAdyaguNasthAnavI bahuzaH sAmagrIsanAve'pi kadAcidapi navamadhye vyAkhyAna. 15| sAsvAdanasvanAvaM nAnyeti / yamuktaM trijuvanazaraNadaiH kAle supattadANaM sammavisukaM ca bohilAjaM ca / aMtesamAhimaraNaM ajavajIvA na pAvaMti // 1 // iMdattaM cakkitvaM paMcuttarasuravimANavAsaM ca / logaMtiyadevattaM dhanavajIvA na pAvaMti // // uttaranarapaMcuttara tAyattIsA ya puvadhara iNdaa| kevalidikiya sAsaNi jakaNi jarakA ya no javA // 3 // saMgama ya kAlasUrI kavilA aMgAra pAlayA do vi|nojiiv guhamAhilA udAzanivamAra ajavA // 4 // | anavyasya caturNA sAmAyikAnAM madhye kadAciphutkRSTastu zrutasAmAyikasya khAno bhavati, tadadhiko na / imau javyA-2 hai| navyamithyAtvasaMyuktau ghAvapi dharmakathanAdinA, zrAdizabdAnmAtRsthAnAnuSThAnAtizayena vA pareSAM bodhayan zAsana dIpayan / kAraNe kAryopacArAttayordIpakaM samyaktvaM navediti jaavaarthH| atrArthe'GgAramardakasUreH saMbandhazcAyamkSitipratiSThapure zrIvijayasenasUreH ziSyeNa rAtrau svapne paJcazatyA gajaiH parivRta ekaH sUkaro dRSTaH / pratyUSe guruM prati / tshrvoktN| tacchrutvA sUrirAha-'aoko'javyaguruH paJcazatyA ziSyaiH samanvitaH smessyti'| tatastasminneva dine rujAcAryoM 1 smitiguptynusstthaansyaatishyen| SARAM // 126 // ___JainEducation internation-2010_05 Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * vinayapaJcazatasevitacaraNaH samAgataH / tasyAzanAdinaktiM kRtvA ditIye'hi svaziSyasaMdehanivAraNAya tatsUrerajavyatvajJA-18 panArtha suvihitAcAryeNa baghunItisthAne pracannaM kokilAH svaziSyeNa nidhApitAH / rAtrau annavyasya ziSyA mAtrakapariThApanArtha gatyAgatiM kurvantaH padAkramaNena kokilazabdAn zuzruvuH / te sarve kokilapravyamajAnanto jIvopamardanaM vikAya | punaH punaH pazcAttApena svAtmAnaM nindanti pratikramanti ca / tato rusUriH svayaM baghunItisthAne samAgacat / teSAM zabdAnAkarNya punaH punarupamardanena zabdaM kArayannuvAca-'ime'haMto jIvAH pUtkurvanti' iti vAkyaM svaziSyAya pratyahaM zrAvitaM / sUribhiH pratyUSe rujasUriziSyAn proktaM-"ayaM yuSmadIyo gururajavyatvAnna sevAhaH / yataHdAsappo ikaM maraNaM kuguru anaMtAI diti maraNA / to vara sappaggahiyaM mA kugurusevaNA jadaM // 1 // saMjayaM na vaMdejA mAyaraM piyaraM guruM / sevaNA viya savANaM rAyANaM devayApi vA // 2 // nahAyAro sUrI nahAyArANuviskaLa sUrI / ummaggaThi sUrI tinni vi maggaM paNAsaMti // 3 // bAhyAcaraNinastu anuyogadhArasUtre evamuktAH-"je ime samaNaguNamuktayogI ukkAyaniraNukaMpA hayA iva muddamA gayA va niraMkusA ghamA maghA tuppoja paMDurapAraNa jiNANaM ApATha salvaMdaM virahiUNa una kAla zrAvassagassa lavati, taM khoguttariyaM davAvassayaM" ityAdi / tathA prajJApanAsUtravRttau caivamuktaMparamatthasaMthavo vA sudiparamatthasevaNA vAvi / vAvannakudaMsaNavaLaNA ya saMmattasadahaNA // 1 // * * * - * u.prA.22 * 2010_05 For Private & Personal use only Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ staMja. 4 // 127 // tasmAnmithyAdRSTInAM sevayA svaguNacyavanaM syAt / yataH - jaM tavasaMyamahI niyamavihUNaM ca vaMjaparihINaM / taM selasamaM zrayataM buddhataM bolae annaM // 1 // atra cAvazyaka niyuktivRhadvRttyanusAreNa prabandhenoktamarthaM dRDhayati-yathaikasmin sAdhusamudAye ekaH zramaNaguNamukta - yogI pratyahaM gocaryAdyAlocanasamaye punaH punarAtmAnaM nindati pratikrAmati ca / taddRSTvA bahavo munayastaM prazaMsanti / anyadaikaH samyagjJAnAdiyuktaH saMvignasAdhuH sametaH / tenApi taM tathA kurvantaM preyAnyeSAmidaM jJAtaM prokaM, yathA- eka zazcimAn gRhasthaH svagRhaM ratnAdinirApUrya puSyArtha vizvAnareNa jasmasAdakarot / tataH sarve janAstaM prazaMsanti- 'ho. ssya ratnAdiSu nilajatA !' / punarapi ratnAdinRtagRheNa jagavantamagnimatarpayat / tadA vAyupracaMmAtpravRddhAgnijvAlayA sarvo grAmo jasmyanavat / tato rAjJA zreSThI daritrIkRtya nagarAnnirvAsitaH / anyasminnapi grAme ekaM vaNijaM tathAkurvantaM vijJAya rAjJA'rvAgeva so'zunAmAyatiM matvA nagarAdvahiSkRtaH / tataH sarve'pi sukhino babhUvuH / tadayamapi yuSmAkaM na zlAghAparicayAH / tacchrutvA sarve'pi taM vAhyAcAriNaM muktvA svasvadharmamArAdhayAmAsuH / ato yUyamapi zrajanyaguruM vimucya caraNaM carata / tacchrutvA vismayaM gatAste dadhyuH -- " aho'sya mahAna ko'pi kriyAdaMjaH / vayamadyApi yAvanna jAnImahe nityasevito'pi / iti vicAryAjanyaguruM muktvA te saMyamaM prapAsya devatvaM prApya tatazyutvA dilIparAjJaH | paJcazataputrA jAtAH / te yauvanAvasthAyAM gajapurezara citasvayaMvarAmaM pe jagmuH / itazcAGgAramardakajIvo bahuSu javeSu cAnvoTratvaM prAptavAn / so'pi tatraiva pure bahumArajarAkrAnto raTan dRSTaH / kramelakakkaechabdena sAnukaMpa cittAste prAduH- " aho 1 2010_05 vyAkhyAna. 60 // 127 // Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAkkarmaNA yamanAtho'zaraNazca mahAduHkhaM vedayati / yata uktaM zrImaddevendrAcAryaiH karmagranthe - 'tiriyAja gUDha hiya saDho sasakho' ityAdi cintayanto jAtismRtiM prApuH / tayA prAgjavIyaM svAtmIyagurutvaM tasmin vijJAya tanavaduHkhebhyastaiH sa dUrIkRtaH / rAjaputrAstu javanATakaM vIkSya cAritreNa kevalajJAnaM svIcakruH / bahirvirAgI ziSyAzca paJcazatI yasya mumudavaH syuH / to'tha dIpakamanA na cakAra kiMcitsvasyAtmanaH zujamato rucireva dhAryA // 1 // ( aMgAramardI yamI bAhyazAntiH padAzritA paJcazatI mumukSuH / nAvApa kicijameSa dIpA tocakaM zrAddhavarairhRdohyaM // 1 // // ityabdadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthasya vRttau caturthastaM paSTitamaM vyAkhyAnam // 60 // // zrathaikaSaSTitamaM vyAkhyAnam // 61 // samyaktvamiti kiM vastu ? tannizcIyate - mithyAtva (di) pujalA jAvAt pradezAH santi cAtmanaH / te sarve svacchatAM nItAH samyaktvaM vastu tadbhavet // 1 // Siri | navaraM mithyAdi mithyAtvaM / upalakSaNAdanantAnuvandhikaSAyapujalA ye santi teSAM kSayopazamAdinA'nAvataH / Jain Education Int 2010-05 Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * vyAkhyAna. jIvapradezeSu svalatArUpo guNaH zrayAnAtmakaH / vastramalinatvAnAvenojvalatAguNa iva / yadeva vastu tadeva samyaktvaM svA|tmani syAt / iti naavaarthH| / atra ziSyapraznaH-yadyAtmA mithyAtvapujalAnAmeva tripuJjIkaroti zumArdhavizuddhAzudhanedena mdnko'vtubyen| yataHdasaNamohaM tivihaM sammaM missaM taheva mibattaM / sujhaM ajhavisujhaM avisujhaM taM hava kamaso // 1 // | tata eke eva mithyAtvANukAH kathaM sAdhakabAdhakaguNe'ntarjAvaM prApnuvanti / yadi pyorjinnatvaM syAttadAI / paraM teSu / pujaleSu madanatvaM gataM / tena samyaktvamohanIya zucha syAt / tarhi tanmadanatvaM kiM ? / atrocyate-caturvidhamahArasasthAnena 8 sthitAH pujalAstanmithyAtvaM bAdhakaM vijAvaM ca teSu madhye koSavANAM madanatyAgamiva mahArasAnAvena anivRttikaraNAde kasthAnakarasAvazeSitapAye krameNa paramapariNAmAnAbAdakaM tatsamyaktvamohanIyaM / kiJcikAdijAyamAnatvAt mohanIyaM / / / tasya kye caramadarzanasya kadApi zaMkAdyaticAro na syAditi sthitaM / atha samyagdRSTInAM jJAnamevocyate sadAyanantadharmADhyamekaikaM vastu vartate / tattathyaM manyate sarva zraddhAvAn jJAnacakSuSA // 1 // ekAntenaiva jASante vastudharmAn yathA tathA / tasmAdajJAnatA jheyA mithyAtvinAM nisrgjaa|| kaMThyau / navaraM ekaikaM vastu sadAdyanantadharmAtmakaM / yathaikaM ghaTavastu svaguNena raktatvAdinA sat, parapaTAdidharmeNAsat / / AdizabdAt punaH sahaikatvaM ca vyavahAreNa ghaTo'yaM nizcayena tu paTalakuTazakaTasvarNAdidharmayukto'yaM cUrNAdinUtaH kadA // 12 // Jain Education Inter 2 010_05 For Private & Personal use only N Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cittadabhAvamazrute / jIvo'pi gotvagajatvastrItva naratvavyavahAreNa, nizcayena tu nAyaM pUrvoktaprakArayuktaH, zradyajedyAdiguNayuktatvAt / itthaM sarvatra samyaktvinAM jJAnaM, itarastu tathA na / yamuktaM mahAjApye | sadasadavisesA navahetu jahi ThivalaM jAI / nANaphalAjAvArDa mitraddihissa annANaM // 1 // iti / zratha samyaktva eva dhIguNA javantItyAha aSTau buddhiguNAH santi zuzrUSAzravaNAdayaH / samyaktvavAn tadADhyaH syAdityAhitaM cidAtma jiH // 1 // spaSTaH / varaM zrotu miThA zuzrUSA / na hyenAM vinA zravaNAdayo guNAH / zravaNamAkarNanaM / idaM mahate guNAya / yataH (yoga bindau ) - kSArAMstyAgato yanmadhurodakayogataH / bIjaM prarohamAdatte tattattvazrutairnaraH // 1 // arijastulya iha ca javayogo'khilo mataH / madhurodakayogena samA tattvazrutiH smRtA // 2 // zrAdizabdAgrahaNaM zAstropAdAnaM, dhAraNamavismaraNaM, UhaH sAmAnyajJAnaM, apoho vizeSajJAnaM, arthavijJAnamUhApohayogAnmoha saMdeha viparyAsavyudAsena jJAnaM, tattvajJAnamidamityameveti nizcayaH / ete'STau dhIguNAstadanvitaM darzanaM syAt sarva| padArthaparamArthaparyAlocanaparatvAt / trArthe subuddhimaMtrivRttaM - caMpA jitazatrurnRpaH / tasya subuddhimaitrI samyagjina matajJaH | ekadA nRpo divyarasavatIM sarasAM kArayitvA bahusAma 2010_05 Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RRC4 6 taMja. zAntayuto juktvA rasagRcaH 'aho raso'ho gandhaH' ityAdivAkyaiH zlAghAM cakAra / subudhiM vinA'nye'pi sarve tathaiva 21 vyAkhyAna ...zlAghAM cakruH / tato rAjJA maMtrI pRSTaH-tvaM kiM na prazaMsasi ?' / so'vak-"rAjan ! zubhAzunavastuSu mama vismayo || // 12 // na / yataH pujalAH sugandhA murgandhAH surasA api virasA javanti vaiparItyena vA / tato nindAprazaMse na yukte" / rAjA tanna zravatte / anyadA rAjA rAjapATikAyAM gachan mArge parikhodakaM bahujIvAkulaM murgandhaM sUryAtapakvathitaM dRSTvA nAsikA hai| vastreNa pidhAya 'aho 'rgandhanindyaM jalaM' ityavAdIt / maMtrI prAha-rAjan ! mA jasaM ninda, kAlaprayogeNAjavyamapi3 divyatayA pariNamati' / rAjJA nAMgIkRtaM / tato maMtriNA rahaH parikhodakaM vastragalitaM svAptanaraiH korakaghaTe kSepitaM kataka cUrNAdinA ca nirmalIkRtaM / punargalitaM navyaghaTeSu diptaM / evamekaviMzatyA dinaistannIraM svannususvA'zItalaM khokottaramAyamajAyata / tataH surajivAsyaM kRtvA nRpajalarakSakenyo dattaM / samaye rAjJaH samIpe tairupanItaM / nRpastasya jalasya khokottaraguNAnupalabhya tAn paprana-vedaM prAptaM ?' / te procuH-'maMtriNA'rpita' / rAjJA maMtrI pRSTaH prAha-rAjan yadyajayaM dadAsi tadA jalotpattiM vadAmi' / rAjJA'naye datte maMtrI yathAvRttaM provAca / nRpo na zravatte / tato maMtriNA tadadhyadaM pUrvoktavi dhinA kRtaM / rAjA vIkSya vismitaH prAha-kathaM tvayaitajjJAtaM ?' / so'vadat-"rAjan ! jinAgamazrutAdizradhyA ca dapujalapariNAmo'yameveti / he nRpa ! pujavAnAmacintanIyA zaktiH anekadhA pariNamanasvanAvastirojAvatvena vartate / / // 12 // saca jJAninAM jJAna Avirjavati / paraMtu admasthAnAM jJAnAvaraNAdikarmAvRtAnAM samyagupalabdhirna jAyate / tathApi zrutavacojiravazyaM zrazeyaiva / yata ihaloke vividhA'nupalabdhirbhavati / tatraikA'sato vastuno yathA zazazRMgAdInAM dvitIyA SACROSAROSASUR A ___JainEducation intermanad-010_05 For Private & Personal use only Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AMOCRACKASSACREAM tu satAmapyAnAmanupalabdhirbhavati / sAtrASTavidhA / tathAhi-atidUrAt prazramA, sA trividhA dezakAlasvanAvaviprakarSAt anupalabdhiH / tatra kazcinnaro nAmAntaraM gato na dRzyate, tatkathaM nAsti saH ? astyeva, paraM dezaviprakarSAnnopa-2 sandhiH / evaM samutrasya parittaM paryantaH medikaM ca sadapi nopalacyate / tathA kAlena viprakarSAt atItA nijapUrvajA-3 dayo naviSyatpadmanAnAdayo jinA nopalanyante / tathA svanAvaviprakarSAt nanojIvapizAcAdayo na dRzyante, na ca te na santIti / tathA'tisAmIpyAt yathA netrakakalaM nopalacyate, tatkathaM nAsti ? astyeva za tathenjiyaghAtAt / yathAndhavadhirAdayo rUpazabdAdInnopavalante, tatkiM na santi ? santyeva 3 / tathA mano'navasthAnAt yathA'navasthitacetA gajamapi gataM na pazyati, tatkiM nAsti ? astyeva / tathA saudamyAt yathA jAlAntaragatatrasareNavaH paramANuvyaNukAdayo vA sUkSma nigodAdayo nopalanyante, tatkiM na santi ? santyeva 5 / tathA AvaraNAt yathA kuDyAntare vyavasthitaM vastu nopalanyate, tatkiM nAsti ? kiM tu tadastyeva / candramaMgalasya ca parajAgo na dRzyate'gniAvena vyavahitatvAt / jJAtvApyAvaraNAdanupalabdhiH yathA matimAnyAt satAmapi zAstrasUkSmArthavizeSANAmanupalabdhiH 6 / tathA'ninavAt yathA sUryAditejasAnijUtAni grahanakSatrANi nopalanyante, tatkathaM teSAmajAvaH ? / evamandhakAre'pi ghaTAdayo na dRzyante 7 / samAnAni-2 hArAt yathA mujarAzau mujamuSTiH, tikharAzau tivamuSTivA kSiptA satI upalahitApi nopalanyate, jale diptAni lava-8 NAdIni ca, tatkathaM teSAmanAvaH / evamaSTadhApi satsvajAvAnAmapi nAvAnAM yathA'nuparlana nakta evaM pujalajIvAdiSu vidyamAnatApi krameNa jAyamAnApi svanAvaviprakarSAdinyo nopalanyate iti sarvatra mantavyaM / ___JainEducation Intern 2010-05 Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ staMja. 4 // 130 // atrAha paraH - ye'tra dezAntaragatadevadattAdayo darzitAste'trAsmAkamapratyakSA zrapi dezAntaragatalokAnAM keSAJcit pratyakSA eva santi, tena teSAM sattvaM pratIyate / jIvAdayastu kaizcidapi kadApi nopalabhyante, tat kathaM teSAM sattA nizcIyate ? ityatrocyate - yathA devadattAdayaH keSAM citpratyakSatvAt santo nizcIyante tathA jIvAdayo'pi kevalinAM pratyakSatvAt kiM na santaH iti pratIyatAM / yathA vA paramANvo nityamapratyakSA api svakAryAnumeyAH syustathA sarvatra jJeyaM" / | ityAdisiddhAntavAkyayuktyA subuddhipradhAnoktyA nRpaH pratibuddho dezaviratitvaM jagrAha / krameNa ghAvapi prAptaprabrajyau muktiM prApatuH / yaduktam--- jiyasattU paribuddho subuddhivayaNeNa udayanAyaMmi / te do vi samaNasiMhA siddhA ikArasaMgadharA // 1 // darzanaM sakalabuddhi nidhAnaM, saprabandha mida varNitamuccaiH / sarvamona hetuSu mukhyaM, pAThakaistadanuyojyamudagram // 1 // // ityabdadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthasya vRttau caturthastaMne ekaSaSTitamaM vyAkhyAnam // 61 // 1 udakajJAte / // samAptazcaturthaH staMbhaH // 4 // Jain Education Inter 2010 05 vyAkhyAna 61 // 130 // Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OCTOCOC zrIupadezaprAsAde // paJcamaH stNnH||5|| // atha dviSaSTitamaM vyAkhyAnam // 6 // azra prazramakhame darzanaM vyAvarNitaM / tacca samyaktrAnaM yasya javati prAyeNa tasya vratAnyapi javantyanena saMbandhenAgato dvitIyavratakhako likhyataaNuvratAni paJcaiva guNAnAM ca vratatrikam / zidAnatAni catvAri chAdazaitA nidA matAH // 1 // tatra paJcANuvrateSvAdyamaNuvratamidamsthUlajIvAdihiMsAyA vAraNaM prathamaM vratam / vidhAtridhAdini gaiAhyaM tahi nirmudA // 1 // | sthUlajIvAstrasAdInjyiAdayaH / zrAdizabdAnnirarthakaM sthAvareSvapi / teSAM hiMsA ghAtastasyA vAraNaM / dvividhatrividhanaMgecyo gRhinnirmadA vrataM graahymityrthH| atreyaM jAvanA-tividhaH kRtkaaritruupH| trividho manovAkAyarUpo yogH| AdizabdAdekaikavidhAdayazca / tatra evaM jaMgAH-iha yo hiMsAdinyo viratiM pratipadyate sa sthUlAhiMsAM na karotyAtmanA, na kArayatyanyena / manasA vAcA kA C A Jain Education Int 2 010_05 Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ staMja. 5 // 131 // Jain Education Inter yena ceti / asyAnumatirapratipicchA, apatyAdiparigrahasadbhAvAt / nanu jagavatyAgame trividhaM trividhena pratyAkhyAnamuktamagAriNaH, tacca zrutoktatvAdanavadyameva, tatkasmAnnocyate ? / ucyate - tasyA vizeSaviSayatvAt / tathA hi-yaH kila pravrajyAM prapitsureva yo vA vizeSamantyasamudragatamatsyAdimAMsaM sthUlahiMsAM vA kvacidavasthAvizeSe pratyAkhyAti sa eva trividhatrivi dhenetyapaviSayo'yaM jaMgaH | bAhulyena tu vividhatrividhena / zrAdigrahaNAd vividhaM dvividheneti dvitIyo jaMgaH / dvividhamekavidheneti tRtIyaH / ekavidhaM tridheticaturthaH / ekavidhaM dvidheti paMcamaH / ekavidhamekavidheneti SaSThaH / ete ca SaDU jaMgA zrAdyatrate proktAH / vratAntareSvapi SaD praSTavyAH / ya zrAdyatrate kRtA jaMgAste saptaguNIkRtya madhye SaT sthApyAH / tato'gretanavratAnAM bhavanti / itthaM dvAdazaM yAvajjJeyAH sarveSAM milane jaMgasaMkhyA iyam "terasa ko misayAI cula sikoDina bArasayalarakA / sagasIi sahasa dosaya savaggaM ThakanaMgI e // 1 // " atra bahu vaktayaM, tatrrAvakatratajaMgaprakaraNadharmaralapranyAdibhyo jJeyaM / atra ziSyaH prAha - ye munayo gRhapatiM rAjAdyaniyogena vinA sthUlaprANighAta nivRttiM kArayanti teSAM sthAvarahiMsA numatiH doSaH syAt, tadA munInAM srvvirtitvhaaniprsNgH| zrAddhAstu evaM pratyAkhyAnaM kurvantaH svAM pratijJAmaticaranti / kasmAddhetoH ? sthAvarAstrastayotpadyante trasAzca sthAvaratvenetyevaM sati pratijJAjaMgaH syAt / yathA nAgariko na hantavya iti pratijJA yatra kAle yena kRtA, sa yadyudyAnasthaM tadanantaraM nAgarikaM hanyAttadA tasya kiM na pratijJAlopaH ? evamatrApi vartamAne yena trasavadha nivRttiH kRtA, sa yadi tameva trasaM sthAvarakAyaprAptaM hanti, tadA tasya talopaH kathaM na javet ? evaM pratyAkhyAnaM kurvatAM kArayatAM ca pratijJAlopaH / 2010_05 vyAkhyAna. 62 // 131 // Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - | asya pratividhAnamidaM-gururAha-ko'yaM vyAmoho javatAM / muSprANItataro'yaM padaH / yathA zrAH sAdhoH pura ida-14 muktaM na khalu vayaMmanagAritAM gRhItuM zaknumaH / vayaM niraparAdhasakAyavadhapratyAkhyAnaM paalyaamH| ta evaM vyavasthA sthA. payanti, rAjAdyanniyogena trasaM nato'pi na vratatnaMgaH / kathamiti cet / jAvArthastu kathAnakena gmyH| taccedam| ratnapure ralazekhararAjJA svAntaHpurAdistrINAM nAgarikANAM svairaM krImArUpaH kaumudImahotsavo'nallAtaH 'puruSeNa na kenApi || nagaramadhye stheyaM' ityudghoSaNA kAritA / nRpAdayo narAH sarve'pyudyAne sAyaM jagmuH / itazcaikasya vaNijaH SaT putrAH krayavikrayA divyagrAH puramadhya eva tasthuH / sthagitAni gopurANi / tato niSkrAnte mahe rAjhArakANAmuktaM-'pazyata nagare ko'pi naro'sti na veti' / tairvilokayanniH paTU putrAste dRSTAH / rajavAdinA baddhA rAjJo'ne nihitAH / rAjJA kupitena | palAmapi vadhaH samAdiSTaH / yataH18| zrAjhAnaMgo narenDANAM gurUNAM mAnamardanam / marmavAkyaM ca lokAnAmazastravadha ucyate // 1 // 1 tatastatsitA zokAkulo rAjAnaM vijJapayati sma-"deva ! mA kRthAH kulakSyamasmAkaM, sarvadhanaM gRhyatAM, mucyantAM / | putrAH" / evamukte'pi rAjA kathamapi na muJcati / tataH pitA sarvaghAtapravRttaM nRpaM jJAtvA teSAM sarveSAM madhye paJcAnAM mocanaM yayAce / nRpaH paJcApi na muJcati / tatazcatvAro yAcitAH / tathApi na manyate nRpaH / tatastrayaH / te'pi na muktAH / tato | ghau mArgitau / tAvapyamuJcan nRpa ekaM putraM yAcitaH / samastapaurajanavijJapto nRpaH putramekaM jyeSThaM muktavAn / atreyaM dRSTAPntayojanA-samyaktvavAn zrAdhaH sarvaprANAtipAtaviratiM kartumazakto nRpsthaaniiyH| SaTkAyapitRtuTyena sAdhunA preri -- - - - ___JainEducation Intem . R IM01005 Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ to'pi sarvaviratiM nAMgIkurute / pamapi kAyAnmocayati saadhuH| zrAvastu payAM mocane'zakto jyeSThamekaM trasakAyaM muJcati- vyAkhyAna. paalytiityrthH| sAdhurekamocanenApi kRtArthamAtmAnaM manyate / yathA ca tasya vaNijo na zeSapaJcaputravadhAnujJA, evaM sAdho-2 rapi na zeSavadhAnumatiH / kiM tu yadeva vrataM gRhItvA yAneva sthUlasattvAn saMkaTapavadhanivRtto rakSati zrAdhaH, tannimittaH kuzalAnubandha evetyarthaH / tathA trasA dIjiyAdaya ucyante / sAyuryadA dIrNa syAtrasakAyasthitizca vINA syAt, sA| ca jaghanyenAntarmuhUta, utkRSTataH sAtirekasahasradhyasAgaramAnA, tataste trasAyustyajanti, anyAnyapi trasasahacarakarmANi tatyaktvA sthAvaratvena pratyAyAnti / yadA sthAvarAyuSkamapi dINaM syAttathA sthAvarakAyasthitizca sA jaghanyenAntarmuhUrtamutkR Tato'nantakAlamasaMkhyeyAH pujalaparAvartAH / tataH kAyasthiterajAvAtsAmarthyAtrasatvena pratyAyAnti / te trasapratyekAdika-12 mmuktaaH| tepAmutkRSTato javasthityapekSyA trayastriMzatsAgarAyuSkanAvAt / ataH sthAvarenyo'nye eva trasAH / teSAM hai zrAdhena nivRttireva kRtA, na tu sthAvarANAM / nAgarikadRSTAnto'pyayuktaH, yo hi nAgaradhamairupetaH sa bahiHstho'pi nAgarika eva / sarvathA nagaradharmatyAge tu tattvameveti nopapadyate sa cAnya eveti / tathA ca trasatvatyAgAdyadA sthAvaratvaM prAptastadAnya evaaymiti| taM kAraNena nato na vrttnNgH| atstvtpdo'yuktH|iti prasaMgAt proktaM, vizeSataH suagaDAMgadIpikAto jheym| arthatantaM mukhyanaMgena svIkRtaM kumArapAlena / tadadhikAro'yam pattane sajAyAM zrIhemacantrAcAryaiH proktaM"dharmo jIvadayAtulyo na kvApi jagatItale / tasmAtsarvaprayatnena kAryA jIvadayA nRbhiH // 1 // // 13 // Jain Education inted 2010_05 For Private & Personal use only Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gopo babbulazUnyagre protayUkoThapAtakAt / aSTottarazataM vArAn zUkhikAropaNAnmRtaH // 5 // tathA laukikaiH kahipatA jIvadayA___ kulAni tArayetsapta yatra gauvitRpI navet / sarvathA sarvayatnena nUmiSThamudakaM kuru // 1 // 8 iha goviSaye yA dayA sA kila tanmatena dyaa| asyAM ca pRzrivyudakapUtarAdInAM hiMsApyasti, ityevaMrUpA na samyaall gahiMsA" / iti zrutvA kumArapAlena svayaM vratAni svIkRtyASTAdazasu dezeSvamAripaTaho dApitaH / kAzIgIjaNyAdicaturda zadezeSu maitryAdinA balena cAmAriH pAlitA / zrazvAnAmaSTAdazalakSAn , hastinAmekAdazasahasrANi, godhanAnAmazItisahasrANi, uSTrANAM paJcAzatsahasrANi galitajalapAnamakArayat / ekadA kAyotsargasthe nRpe markoTa kaH pAde lagnaH / sa | pArzvasthairapasAryamANo'pi na viyuktaH / rAjA tasyAsamAdhi jJAtvA saMdaMzakena svatvacA saha dUrIkRtaH / tathA varSAmAsacatuSTaye svapurapratolIcyaH parato na gantavyamiti niyama jagrAha / tathA "trailokyamakhilaM datvA yatpuNyaM vedapArage / tataH koTiguNaM puNyaM vastrapUtena vAriNA // 1 // grAmANAM saptake dagdhe yatpApaM jAyate kila / tatpApaM jAyate rAjan nIrasyAgalite ghaTe // 2 // saMvatsareNa yatpApaM kaivartasyeha jAyate / ekAhena tadApnoti apUtajalasaMgrahI // 3 // yaH kuryAtsarvakAryANi vastrapUtena vAriNA / sa muniH sa mahAsAdhuH sa yogI sa mahAvatI // 4 // u.maa.13|| Jain Education Interna 2010_05 For Private & Personal use only Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ staMja. nA mriyante miSTatoyena pUtarAH kSArasaMjavAH / dAratoyena miSTAzca na kuryAtsaMkaraM tataH // 5 // vyAkhyAna. iti purANoktazlokapatrihastAH svAptajanAH sarvatra sthAne sthAne deze deze pure pure grAme grAme prahitAH jiivdyaa||133|| nimittaM / tato nRpaH kiM ko'pi kutrApi jantUn hinasti na veti jJAtuM viSvak pracannacarAn preSIt / te cAjanaM sarvatra | jramantaH kasmiMzcidrAme mahezvaraM vaNija veNIto nAryAkarSitA haste muktAM yUkAmekAM vyApAdyamAnaM dRssttvntH| tatastaizcaraiH sa zreSThI yUkAsahitaH pattane nIto rAjJo'gre / rAjAha-re muSTaceSTita ! kimidaM duSkarma kRtaM?' / zreSThI prAha-eSA, manmUrdhni mArga kRtvA raktaM pibatItyanyAyena hatA' / rAjAha-"re muSTa ! jIvAnAM sthAnatraSTakaraNAttvamevAnyAyI / yadi jantuhatyAto na bileSi tarhi madAjhAlopAdapi na" iti trjitH| tataH svajIvanikA yAcamAno nRpeNoktaH-"tvaM gRhasarvasvaM vyayIkRtya yUkApApaprAyazcitte yUkAvihAraM kAraya / yathA taM dRSTvA na ko'pi jIvavadhamAcarati" / tena / tathA svIkRtaM / zramArikaraNaM tasya varyate kimataH param / dyUte'pi ko'pi yannoce mArirityadaramyam // 1 // tato nRpeNa sapta vyasanAni hiMsAkAraNAni jJAtvA paTahodUghoSaNapUrva mRnmayAni nRrUpANi maSIliptamukhAni saptApi| vyasanAni nAmAMkitAni kRtvA rAsajamAropya kAhalAdivAdanapUrva caturazIticatuSpayantramaNayaSTimuTyAditAmanapUrva nAnnijAnyadezAcca niravAsayat / ityAdivadava udantA jinamaMDanakRtAdasya caritrato jnyeyaaH| _JainEducation Internandha"2010_05 For Private & Personal use only Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkumAradharaNInRtaH kathaM kathyate'tra mahimA pramAtigaH / yaH kRpAvatamihAzritaH svayaM tanmayaM ca nikhilaM jagaTyadhAt // 1 // // ityabdadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthasya vRttau paJcamastaMne viSaSTitamaM vyAkhyAnam // 6 // -onDociao ||ath triSaSTitamaM vyAkhyAnam // 3 // zratha gRhiNAM muninyaH sapAdaviMzopakajAgena jIvadayA syAttaducyate zrAyavrate gRhasthAnAM sahapAdA viMzopakA / dayA nidarzitA pUjyairnAdhikA tu prakAzitA // 1 // | spaSTaH / navaraM sapAdaviMzopakadayA tu itthaM syAt / yata uktaM prAcInasUrIH"thUlA suTumA jIvA saMkappAraMja nave 'vihaa| sAvarAha niravarAhA sAvikA ceva niravikA // 1 // " prANivadho vividhaH sthUlasUkSmajIvAcyAM / tatra sthUlAstrasAH sUkSmAzcAtraikendhiyAdayaH pRthivyAdayaH paJca, na tu sUkSmanAmakarmodayavartinaH sarvalokavyApinaH, teSAM vadhAnAvAt , svayamAyuHkSyeNaiva maraNAt / teSAmaviratibandhaH, na tu hiMsAjanyabandhaH / atra sAdhUnAM vividhAdapi vadhAnnivRttatvAviMzativiMzopakA dayA / gRhasthAnAM sthUlajIvavadhAnnivRttiH, na tu sUdamenyaH pRthvIjalAdiSu satatamAraMjiNAM / iti dazaviMzopakarUpamadhaM gataM / sthUlapANivadho'pi vidhA-saMkapaja zrAraM _JainEducation intemN 010 Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RRC- R 63 // 13 // najazca / tatra saMkalpAnmArayAmyenamiti manaHsaMkaTaparUpAdyo jAyate tasmAdahI nivRtto na vAraMlajAt , kRSyAdyAraMje vyAkhyAna. trasaghAtatvAt , anyathA dehasvajananirvAhAdyanAvAt / evaM punarardhe gataM / jAtAH paJca viMzopakAH / saMkaTapajo'pi vidhAsAparAdho niraparAdhazca / tatra niraparAdhAnnivRttiH / sAparAdhe tu gurulAghavacintanaM yatrA gururaparAdho laghurveti / evaM puna-8 rardhe gate sAdhau dhau viMzopako jAtI / niraparAdhavadho'pi vidhA-sApekSo nirapekSazca / tatra nirapekSAnivRttiH, na tu | sApekSAt / niraparAdhe'pi vAhyamAnamahipahayAdau pAgadipramattaputrAdau ca sApekSatayA vadhavandhanAdikaraNAt / tataH punara-2 dhai gate sapAdo viMzopakaH sthitaH zrAvakasya jIvadayA / evaMvidhaM zrAvakasya prAyaH prazramANuvrataM / etadvatasya paJcAticArA heyAsta ucyantekrodhAhandhazvavichedo'dhikanArAdhiropaNam / prahAro'nnAdirodhazcAhiMsAyAH parikIrtitAH // 1 // bandho rajyAdinA gomanuSyAdInAM niyaMtraNaM, svaputrAdInAmapi vinayagrahaNArtha kriyate / ataH krodhAtpravalakaSAyAdyo ? vadhaH sa prathamo'ticAraH / uviH zarIratvacA, tasyAzvedaH karNAdikartanaM, krodhAdityanuvartate, sa vitIyo'ticAraH / adhikasya voDhumazakyasya gokara jarAsanamanuSyAdeH skandhe pRSThe jArasyAropaNaM lonAghA krodhAt sa tRtiiyo'ticaarH| | prahAro vadhaH sagumAdinA nirdayatAmanaM krodhAdinA ceti caturtho'ticAraH / annAdirodho laktapAnavyavacchedaH krodhaaderve-11||13|| ti pnycmo'ticaarH| zrAha-keDamI vadhAdayo'ticArAH, teSAmanaMgIkRtatvena mAlinyAjAvAt , aMgIkRtaviratezcAkhaMmitatvAt aticArA AC%ERE Jain Education Internal 1010_05 For Private & Personal use only Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nutpattiH / atrocyate-mukhyatayA prANAtipAta eva pratyAkhyAto na vadhAdayaH, paramArthataste'pi pratyAkhyAtA eva iSTa-2 vyAH, prANAtipAtahetutvAt teSAM / yadyevaM tarhi tatkaraNe vratannaMga eva nAticAraH, niyamasyApAlanAt / naivaM, vividhaM hi / vrataM, antavRttyA bahivRttyA ca / tatra yadA kopAdyAvezApadhAdau pravartate tadA dayA zUnyAnagnamantavRttyA vrataM, svAyurvalIya-|| svAdinA tvamRte jantI bahirvRttyA pAlitaM, tato naMgAnaMgarUpo'ticAraH / yata uktaM-'na mArayAmIti kRtavratasya vinaiva 81 mRtyuM ka ihAticAraH ?' / ityAzaMkyottaramAha-"nigadyate yaH kupito vadhAdIna karotyasau syAnniyamAnapekSaH // 1 // mRtyorajAvAnniyamo'sti tasya kopAhayAhInatayA tu jagnaH / dezasya naMgAdanupAlanAcca pUjyA atIcAramudAharanti // 2 // " zramI aticArA yathA na bhavanti tathA pravartitavyamityarthaH / etadtapAlanaviSaye kumAranRpavarNanamIPI zrIhemacanprasUrayo mahotsavenodayanamaMtriNA pattane prveshitaaH| tataH kadAcitsUrinirUce-"maMtrin ! tvaM paM raho yAH-adya tvayA navyarAjhIgRhe naiva svaptavyaM, rAtrau sopasargatvAt / kenoktamiti pRccheccettadA'tyAgrahe mannAma vAcyaM" / | tato maMtrivacasA rAjJA tathA kRtaM / nizi vidyutpAtAgRhe dagdhe rAiyAM ca mRtAyAM camatkRto rAjA sUrInAkArayAmAsa sadasi / sUrIn dRSTvAsanaM muktvA natvovAca-"jagavannahaM nijAsyamapi darzayituM nAlaM navatAM / tadA staMjatIdhai rakSitaH / atrApi jIvitadAnaM dattaM / ato mAjyaM gRhItvA mAmanRNIkurutAm" / sUriruvAca-"rAjan ! niHsaMgAnAM ki rAjyena ? kRtajJatvena celapa tvaM pratyupacikIrSasi / AtmanIne tadA jainadharme dhehi nijaM manaH // 1 // AUGRASSES ___JainEducation international201005 For Private & Personal use only Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna 63 // 135 // kakakakakakakakakara gRha priyAputrapadAtivAndhavAH purAkaragrAmanarenprasaMpadaH / javanti jIvasya pade pade paraM budhArcitA tatvarucirna nirmalA // 2 // " rAjAha-"svAmin ! pratyahaM matpratibodhanAya sadasi samAgantavyaM, yenAnekaviprAdipraNItapadanirAsena mama samyagdhabuddhiH syAt" / tataH pratyahaM viprAdibhiH saha vAdaM syAhAdasthApanaM ca sUrayazcakruH / ekadA sajAyAM nRpeNa pRSTaM-'sarvadharmeSu madhye kaH zreSThaH ?' / sUrirAha-"nojarAjAne sarasvatIdattazlokaH sarvadarzanasaMvAdena proktazcazrotavyaH saugato dharmaH kartavyaH punarArhataH / vaidiko vyavahartavyo dhyAtavyaH paramaH zivaH // 1 // ' ___ rAjA punaH prAhazroSadhyaH pazavo vRkSAstiryaJcaH pakSiNastathA / yajJArthaM nidhanaM prAptAH prApnuvantyudhitiM punaH // 1 // ityAdivedoktahiMsAM dharmatve kecinmanyante tatkathaM ?" / sUrirAha-"rAjan ! na tatsatyaM, yataH skandapurANe'STapaJcAzattame'dhyAyevRkSAM zvitvA pazUn hatvA kRtvA rudhirakardamam / dagdhvA vahnau tilAjyAdi citraM vrgo'nikhssyte||1|| yajJArtha pazavaH sraSTA yadIti vadati smRtiH / tanmAMsamaznataH smArtA vArayanti na kiM nRpAn // 2 // // 35 // __JainEducation Internatio 2010_05 For Private & Personal use only Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | yadi yajJArtha pazavo brahmaNA sraSTAstahi~ vyAghrAdinirdevAH kiM na taya'nte ? / ahiMsAsanavo dharmaH sa hiMsAtaH kathaM bhavet / na toyajAni padmAni jAyante jAtavedasaH // 1 // __ padmapurANe'pi& na vedairneva dAnezca na taponina cAdhvaraiH / kathaMcitsAtiM yAnti puruSAH prANihiMsakAH // 1 // sAMkhyaiHSaTatriMzadaMgulAyAma viMzatyaMgula vistRtam / dRDhaM galanakaM kArya nUyo jIvAn vizodhayet // 1 // triMzadaMgulamAnaM tu viMzatyaMgulamAyatam / tatraM dviguNIkRtya gAlayitvodakaM pibet // 5 // tasmin vastre sthitAn jantUn sthApayeUlamadhyataH / evaM kRtvA pibettoyaM sa yAti paramAM gatim // 3 // | iti liMgapurANe / bUtAsyataMtugalite ye bindau santi jantavaH / sUkSmA jamaramAnAste naiva mAnti triviSTape // 1 // | kusuMjakuMkumAMjovannicitaM sUkSmajantuniH / tadRDhenApi vastreNa zakyaM no zodhayeUlam // 2 // ztyuttaramImAMsAyAm / Jain Education inte de 2010_05 For Private & Personal use only Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMja. vyAkhyAna 63 / / 136 // **** 15255********* dharmaH sarvadayAmUla eva prAmANyamaznute / tasmAtAnti parihRtya dayAdharme sthirInava // 1 // " ityAdivacasA jainadharma satyatayA manyamAnaH punaH prAha-"jagavan ! anye 'jainAstu vedabAhyA na namyAH' iti kathayanti, tatkathaM ?" / sUrirAha-"rAjan ! vedAH karmamArgapravartakAH, vayaM tu naiSkarmyamArgiNaH, ataH kathaM vedaprAmANyaM / uttaramImAMsAyAM vedA avedAH, lokA alokAH, yajJA ayajJA ityaadi| avidyA paThyate vede karmamArgaH pitAmaha / tatkathaM karmaNo mArga tvaM tu mAmupadizasi // 1 // ruciprajApatistotre putravAkyamidam / yadi vedeSu jIvadayAsti tarhi sarvazAstrazuddhAM dayAM kurvANAH kathaM vedabAhyAH? sarve vedA na tatkuyuH sarve yajJAzca nArata / sarve tIrthAniSekAzca yatkuryAt prANinAM dayA // 1 // atha vedeSu dayA nAsti tarhi na pramANaM nAstikazAstravat" / ityAdiguruvAkyAghedoktamapramANamamanyata / punaranyadA sUri prAha-"jaTTAraka ! anye vadanti yajainAH pratyahaM devaM sUrya na manyante" / tadA sUriniruktaM-rAjan ! zRNu, skandapurANAntargataruSapraNItakapAlamocanastotre"tvayA sarvamidaM vyAptaM dhyeyo'si jagatAM rave / tvayi cAstamite deva zrApo rudhiramucyate // 1 // tvatkaraireva saMspRSTA Apo yAnti pavitratAm / " itiprAmANyAmAtrau jojanodakaM tyajantastattvato vayameva manyAmahe / api coktaM kenApi // * 136 // * * Jain Education Internal 010_05 For Private & Personal use only Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CALCERREARS Ki payodapaTazcanne nAznanti ravimamale / astaMgate ca juJjAnA aho jAnoH susevakAH // 1 // " yo nRpaH papraca-viSNuM vinA na mukti nAnAmityanye bruvanti, tatkathaM ? / sUraya UcuH-"he rAjan ! satyaM, paraM vaiSNavA jainarSaya eva / yato gItAyAmarjunAgre viSNuvAkyaMpRthivyAmapyahaM pArtha vAyAvagnau jale'pyahan / vanaspatigatazcAhaM sarvanUtagato'pyaham // 1 // yo mAM sarvagataM jJAtvA na ca hiMset kadAcana / tasyAhaM na praNazyAmi yazca mAM na praNazyati // 2 // ___ tathA ca viSNupurANe parAzaraH prAhaparastrIparamavyeSu jIvahiMsAsu yo matim / na karoti pumAn nUpa toSyate tena kezavaH // 1 // yasya rAgAdidoSeNa na uSTaM nRpa mAnasam / vizuddhacetaso viSNuH stoSyate tena sarvadA // 2 // tatraiva yamakiMkarasaMvAde na calati nijavarNadharmato yaH smmtiraatmsuhRdvipdpke| na harati na ca hanti kizci'ccaiH sthiramanasaM tamavehi viSNujaktam // 1 // vimalamatiramatsaraH prazAntaH zucicarito'khilasattvamitranUtaH / priyahitavacano'stamAnamAyo vasati sadA hRdi tasya vAsudevaH // 2 // JainEducation IntermediaNP010_05 For Private & Personal use only Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ staMja. v // 137 // evaM tattvavRttyA sarva jIvarakSakA jainA eva na tu dvijAstadviparItAH / paramArthatastu nityazcidrUpo jJAnAtmanA vyApnotIti viSNuH iti nirukterjina eva viSNuH, taGgaktAnAM muktireveti nizcayaH " / ityAdyanekavidhopadezairjJAtadharmo rAjAhiMsAdivrataM jagrAha / tato varNacatuSTaye 'svasyAnyasya vA hetuve yaH ko'pi jIvAn hantA sa rAjaprohI' iti pattane paTahamavAdayat / mAtsikazau nikAdInAmapi niSpApavRttyA nirvAhaM kArayan dayAmayatvaM vyadhAt / tadanu kAzIdeze bahumInahiMsAM zrutvA tannivAraNAyaikaM paTaM hiMsA hiMsAphalaM svarganarakAdicitraizcatritaM tanmadhye zrIgurumUrtiH, tatpuraH svamUrtiH, evaMvidhaM citrapaTaM dvikoTisvarNaddisahasrajAtyaturaMgAdikaM prAnRtaM svamaMtrihastairvANArasIzaM jayaca nRpaM saptazatayojanamibhujaM catvAriMzaSThata gajapaSTilakSvA jitriMzaGkhakSapadA ticamUvRtaM gaMgAyamunAtIraM vinA'nyatra gantuM na zaknoti tena paMgurAjeti virudaM vahantaM prati prahitaM / katiciddinairnRpAsyaM dRSTvA maMtrinizcitrapaTo darzitaH / kathitaM yathA| vatsvarUpaM - " iyamasmadIyarAjagurumUrtiH, guruNA puNyapApaphalamevamAdikaM pradarzyAyamasmannRpo grAhito jIvadayAdharme / nRpe - NApi vAdito'mAripaTahaH sarvatra / pratyabdaM caturviMzatizatamahipabaliyA diSyA svakuladevyA zrIgurusAhAyyena grAhitama|STAdazadezAnAM talArakatvaM / sAMpratamasmannRpavairiNI sA hiMsA kutrApi sthAnamala jamAnA zrIkAzIdezaM vyApnuvantyasti, tannivAraNAya prAnRtahastA chAtra prahitAH smaH" / tatastuSTaH kAzIrAjaH prAha "yuktaM zrIgurjarAdhIzo vivekena bRhaspatiH / sarvato dIpyate yasmAdIdRg nRpaH kRpAmayaH // 1 // | sa svayaM kArayannasti kRpAM tatprerito'pyaham / na kArayeyaM yadyenAM matimeM tarhi kIdRzI // 2 // " 2010_05 vyAkhyAna. 63 // 137 // Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sa -CE TEACHECRECORRECAF iyuktvA svadezAdinya AnAyyaikalahAzItisahasramitajAlAni sahasrazazcAnyahiMsopakaraNAni caulukyamaMtripratyahaM hai jvAsitAni svadezeSu cAmAripaTaho dApitaH / tato diguNaM prAnRtaM datvA visRSTAH pradhAnAH pattane jUpaM prati sarvavRttAntaM nive-IPI |ditvntH| svayamapi aSTAdazalakSavAjiSu paryANakAdIni prounikaanvitaanykaaryt| ityAdayo'vadAtAstaccaritrato zeyAH / // ityabdadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthasya vRttau triSaSTitamaM vyAkhyAnam // 63 // ||ath catuHSaSTitamaM vyAkhyAnam // 6 // atha hiMsAlAvAritiH syAdityucyatecaturdhA avyanAvAcyAM hiMsA tyAjyA hitebuniH| tatasteSAM navedezaviratiH prANisaukhyadA // 1 // vyajAvAnyAM hiMsA caturvidhA / tatra bhavyato na tu jAvata IryAsamitasya sAdhoH sattvavadhe / jAvato na tu bhavyato'-18 jhAramardakasya kITabukSyAGgAramardane, mandaprakAze raamahibuddhyA nato vA / na ca dravyato na ca lAvato manovAkAyaiH zuddhahasya sAdhoH / vyato jAvatazca hiMsA hanmItipariNatasya vyAdhasya mRgvdhe| RI hiMsanaM hiMsA / yadAdurvAcakavarAstattvArthanASye-'pramAdAtyANavyaparopaNaM hiMsA / yathA uktaMca "paJcenjiyANi trividhaM balaM ca ullaasniHshvaasmthaanydaayuH| prANA dazaite jagavaniruktAsteSAM viyogIkaraNaM tu hiMsA // 1 // daka--- Jain Education Internat _05 For Private & Personal use only H Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ staMja. vyAkhyAna. 64 Reset2090-9 tattyAgato ditIyakaSAyaM vinA paJcamaguNasthAnasatkA dezaviratihitebUnAM javet / zeSaM spaSTam / nanu gRhasthAnAM trasajIvahiMsA niSighA, tarhi sthAvareSu yatheSTaM tAM kurvanti ? / ucyate sthAvareSvapi jIveSu vidheyaM na nirarthakam / hiMsanaM karuNAdhArairmokSakAMdairupAsakaiH // 1 // | na hi pratipicatrasahiMsayaiva dharmaH, kiM tu zarIrakuTuMbAdiprayojanaM vinA kurvantaH sthAvarahiMsAmapi vrataM malinayanti / ato'pratiSiyeSvapi yatanAM kurvanti / zrAvakeNa trasAdirahitaM saMkhArakasatyApanAdividhinA parimitAni cendhanAni samyak zodhitAnyeva vyApAryANi, anyathA'nukaMpAvyanicArApatteH / tamucyatedIparisukaM jalagahaNaM dAruyadhannAzyANa ya taheva / gahiyANa ya parijogo vihI tassa rakaNahAe // 1 // pRthivyAdInAM cAgame jIvamayatvamevamuktaMyaddAmalagapamANe puDhavIkAe havaMti je jIvA / te jai sarisavamittA jaMbUdIve na mAiti // 1 // egammi udagaviM'mmi je jIvA jiNavarehiM pnnttaa|te jaz sarisavamittA jaMbUdIve na maaiti||||8 yaghA pRthivyAdipaJcasUkSmajIvAnAM vidhApyavagAhanA'GgulAsaMkhyeyatnAgena jJeyA / anantajIvAzritamekaM vapustannigodaika sUmazarIraM syAt / tadasaMkhyeyAni zarIrANyekatrIkRte eka sUkSmavAyuzarIraM jAyate / tato'saMkhyeyaguNaM ekaM sUkSmatejaHzarIraM / tato'saMkhyAtasUkSmatejodehAnAM milane eka sUkSmajalavapuH / tato'saMkhyAtaguNamekaM sUkSmapRthvIvapuH / tato'saMkhye - 25 // 13 // _ JainEducation Internati 1 005 Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | yaguNaM vRchamekaM bAdaravAyuzarIraM jheyaM / tato'saMkhyAtaguNaM bAdarAgnidehaparimANaM / tato'saMkhyAtaguNamekaM vaadrjlvpuH| tato'saMkhyAtaguNamekaM bAdarapRthvIkAyazarIraM / tatosaMkhyAtaguNamekaM bAdaranigodazarIraM syAt / atra vAdarapRthvIkAyavapuSaH sUkSmatA zyaM-yathA kazcidhuvAn prayatnenAhiraNe nihitavanakamupari ghanena tAmyati, paraM naMgo na bhavati, pratyu-1 tAyaskArAhiraNe pravizati / taphajraratnaM cakriNaH strI svahastena cUrNa kRtvA svastikaM pUrayati / sA strI nisAtarake eka-M viMzativArAn yAvanmardayati, tadA keSAMcijIpInAM pImA syAt, keSAMcinna mUlato'pi, keSAMcinmaraNaM, kaizcijIvairaSTapamapi mukhaM na prAptamasti / yathA kasmiMzcinmahApure kasyacidgRhe caureNa avyaM buMTitaM, taghAtI kazcikAnAti, kazcinmUla-3 to'pi na jAnAti / tabasavaNAdyapakvapRthvIkAyeSu jJeyaM / samayAnusAreNa sthAvareSu jIvatvamucyate pattaMti pupphati phalaM dadaMti kAlaM viyANaMti tahiM diyatthe / jAI ya buddhI ya jarA ya tesi kahaM na jIvA u havaMti te u // 1 // ye patrayanti patrANi muJcanti / puSpyanti / phalaM dadanti / kAlaM ca svapatrapuSpaphalanimittaM jaannti| tathA injiyArthAn gItA-1 dIna ye vijAnanti / bakulAdInAM tathAdarzanAt / tathA teSAM jAtivRdhirjarA c| te kathaM jIvAna lavanti / navantyeveti jaavH| prayogazca-vanaspatayo jIvAH, jAtijarAvRddhyAdyupetatvAt, manuSyavat / sAtmakaM jalaM, nUmeH svAjAvikasaMjavAt, darDa ravat / sAtmako vahniH, AhAreNa vRddhidarzanAt, vAlavat / sAtmakaH pavanaH, aparapreritatiryagniyatadiggamanAt, govt|| sacetanAstaravaH, sarvatvagapaharaNe maraNAt, garna ( gardana ) vat / evamAgamopapattiyAM teSAM jIvatvaM sikaM jJAtvA / tatazca CR % u. prA. 24 | ___Jain Education internatio 5 For Private & Personal use only Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stana. 64 // 13 // kAlakara tathAvidhaM dharma jAnan sthAvareSvapi nirarthakAM hiMsAM na vidadhIta / iti tAtparyArthaH / ayaitadrataM staumi vyAkhyAna__sarvatteSvidaM mukhyaM sarvajJaiH parijASitam / pAlanIyaM prayatnena sarvapApApahaM naraiH // 1 // ___ kaMThyaH / atrArthe jinadAsazrAmasyAyaM prabandhaH prAkRtamunipaticaritrAnusAreNa likhyate-- caMpAyAM jinadAsaH zrAyo gurumukhAdharmadezanAM zrutvA darzanamUlAni vratAni jagrAha / tenaikadA balIvardamekaM nirlAunAdiSuHkhataH kRpayA mocitaH / yataH dayAM vinA devagurukamArcAstapAMsi sarvenDiyayaMtraNAni / dAnAni zAstrAdhyayanAni sarva sainyaM gatakhAmi yathA vRthaiva // 1 // zazakAt kuJjaro megho metAryaH krauJcataH zivam / kapotAhAntinAtho'nUtu suvrataH SaSTiyojanIm // 1 // cANAkye'pihai tyajeUrma dayAhInaM kriyAhInaM guruM tyajet / tyajetkrodhamukhIM nAryAM niHsnehAn bAndhavAMstyajet // 1 // HI so'pi kakudmAn zreSThimukhAnnityaM pratikramaNazAstrAdizravaNena dezaviratiM prApa / aSTamyAdiSu prAsukaM tRNAdikaM vinA 5na luMkte zreSThisvagurudarzanaM vinA ca / anyadA parvadine zreSThI zUnyagRhe'STamyAM nizi pauSadhaM, gRhItvA kAyotsarge sthitaH // 135 : ztazca zreSThinAryA kulaTaikakarmA ekena nareNa sArdhaM tabUnyagRhe saMketaM cakAra / rAtrAvekaparyaMkaM caturkohakIlakaM jAraM ca / Jain Education intelmma 2010.05 Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ F - 5 CASSESAMONECCCCCC gRhItvA zUnyAgAre tamajAnantyAgatya khaTvA tatra gRhe diptA |daivaanesstthipdopri par3hayaMkapAdaH samAyAtaH / tasthirIkaraNAthai / pAdeSu kAlikAH jUmiM yAvanmujaraghAtena nihitAH / ekena kIsakena zreSThipAdo vidhaH / mahAvyathAyAM tanmithunamelApakanArAkAntaH sa cintayati __ saha kalevara khedamacintayan svavazatA hi punastava urljaa| ___ghanataraM ca sahiSyasi jIva he paravazo na ca tatra guNo'sti te // 1 // mRtyorbineSi kiM bAla sa ca jItaM na muJcati / ajAtaM naiva gRhNAti kuru yatnamajanmani // 2 // doSajAlamapahAya mAnase dhArayanti guNameva saGanAH / dArajAvamapahAya vAridhelate salilameva vAridAH // 3 // PI iti svadoSAn jagrAha, paraM tasyai na cukopa / tataH zuladhyAnena mRtvA saudharmasvarga prApa / tataH pratyUpe svasvAmimaraNaM, 6 jJAtvA 'aho ! idamakArya jAtaM, adaH kiM kariSye ?' / itazca balIvada zrAvazyakAya zreSThidarzanAya cAyayau / tatazca | hai striyA zreSThirudhireNa tasya zrRMge lipte / pazcATuMbAravaM hRdayatAmanAdikamakarot-'anena matpatirhataH / tatrutvA bahuja-|| nAstaM nininH| yataHjakhamale malapayaM zrAgAse paMkhiyANa pypNti| nArINa hiyayamagge tinni vi magge zramaggu ti||1|| - - ___ JainEducation intern 010_05 For Private & Personal use only Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ staMbha. 5 // 140 // svanindA zrutvA SaMDhaH ziraH saMjJayA tAn 'mayA tu na hataH' ityajJApayat / tato lokaistau nRpAgre nItau / tadA sacivenoktaM- 'dayormadhye yastaptAyogolakaM jihvayA leDhi sa satyapratijJaH' / tadA vRSaH saMjJayA umityuktvA sadyo nRpakAritataSThAyogolakaM leDhi sma / rAmA tu zyAmamukhI babhUva / nRpeNa nagarAhUrIkRtA / zreSThatu ( balIvardastu) duHkhasaMkule'pi tridhA svamahiMsAdharma na manAga mumoca / vivekavantaM vRSa cakAra yo jainadAsaH zrutivAcakena / sahAparAdhAM vanitAmavekSya dadhyau na hiMsAM manasA manAku saH // 1 // // ityabdadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupa dezaprAsAdagranthasya vRttau catuHSaSTitamaM vyAkhyAnam // 64 // // zratha paJcaSaSTitamaM vyAkhyAnam // 65 // kulamAyAtAM hiMsAM muJcati, taM stauti vaMzakramAgatAM hiMsAmapi tyajati yo budhaH / sa syAddharivala iva rAjyAdisaMpadAM padam // 1 // atrArthe zlokoktaM jJAtamidam - kAJcanapure jitArirnRpaH / tasya vasantazrIH sutA lAvaNyAdirUpAJcitA'bhavat / itazcaiko haribalanAmA kaivartako nArtha 2010 05 vyAkhyAna. 65 // 140 // Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalano dhigno matsyajAlamAdAya nadyAstIramAgataH / tatra munimekaM vIkSya guruktadezanAM zuzrAva - suragiriNo guru jalaNihiNo kiM ca huA gaMjIraM / fi aurd visA ko hiMsAsamo dhammo // 1 // | kiM tAe paDhiyAe payakomIe palAlajU khAe / jaM itti mahAbhArate'pi na nAyaM parassa pImA na kAyavA // 1 // yo dadyAtkAJcanaM meruM kRtsnAM caiva vasuMdharAm / ekasya jIvitaM dadyAnna ca tulyaM yudhiSThira // 1 // ityAdi zrutvA dharmaH sa prAha - " jagavan ! kaivartakulasya mama raMkagRhe cakrinojyamitra hiMsA nivRttiH kustyAjyA" / pirAkhyat - " adhikaM kartumakSmazcettarhi prathamajAle patito matsyo mocyaH, etadaDapaM niyamaM gRhANa " / taM niyamaM svIkRtya sa sarikale gatvA jAlaM cikSepa / tasmin pIno mIna eka zrAyAtaH, sa muktaH / punarapi jAle sa evAgataH / tatojijJAnakRte kaMThe kapardikAM baddhA muktaH / nUyo'pi sa eva patitaH / evaM sthAnAntare'pi sandhyAvadhiM yAvatsa evAyAtaH / ddAryena tuSTaH sura iSTaM varaM vRNISvetyuvAca / sa mudA'vadat - 'Apadi sapadi mAM raH' / devo varaM datvA tiro'nUt / tato matsyavAjA jAvAnAryAjaya to vAhyadevakule'sthAt / itazca nRpasutA gavAkSasthA kaMciddharivalAhvaminyaputraM vIkSya kathaMcidupAyena sarAgamakarot / tayoH saMketasthAnaM devAt 1 2010_05 Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 14 // khaMja. parasparaM tadeva devasthAnaM tAnyAM niNItaM / vasantazrIstu rAtrAvazvArUDhA svasarvasvaM saMgRhya tatra pAre smaagtaa| inyaputra- vyAkhyAna. 5 stvityaM dadhyau-'nedaM guNinAmarha kulamAlinyahetuH nRpaputrItvAt' / iti vicArya svagRha eva tasthau / yataH strIjAto dAMbhikatA nIrukatA nUyasI vaNigjAtau |rossH kSatriyajAtau dvijAtijAto punarlonaH // 1 // " atha strI devaghAre sthitvA madhyagataM harivalamAha-svAmin ! dezAntare gamyate, yenAvayomanorathaH phalati' / tenApi huMkAraH saMketaM jJAtvA kRtaH / tataH strIvacasA vahiniHsRtaH / turaMgArUDhau hAveva calitau / nRpasutA punaH punastamAlApa-18 yati / sa punaH sarvatrApi huMkRtimuttare dadau / tataH sA khinnA dathyau-'ayaM ko'pyanya eva' iti cintayantyAM tasyAmu-ta dyote jAte tadA tadrUpAdika vIdaya cintArtA 'dhigmAM' iti dadhyau-"kSyamapISTaM vipavanmama naSTaM / 4 yataH-nidAghe dAhAtaH pracurataratRSNAtaralitaH, saraH pUrNa dRSTvA tvaritamupayAtaH karivaraH / | tathA paMke magnastaTanikaTavartinyapi yathA, na nIraM no tIraM yamapi vinaSTaM vidhivazAt // 1 // | vidhipurjgpusskulpussttaanissttaadidyitsNyogaat| nityaM jIvanmaraNAt zreyaskaraNaM sakRnmaraNam // 5 // ityAdi nRzaM pIjyamAnAM tAM vIdaya sa dadhyo-'aho ! dhigmAM, yata iyaM kaivartena mayA vaMcitA' iti cintAnivRdatyartha pUrvatuSTasureNa kaMdarpasamaM tadrUpaM kRtaM / tato vyomavANI prAha-IdRzaM puNyADhyaM patiM prApya kimanyadivasi ?' / tataH // 241 parasparaprItiparI gAndharvavivAhenodUhatuH / vizAlapura Agatya prauDhagRhaM gRhItvA tasthatuH / harivana upahArAdidAnena | nRpabahumAnapAtraM bajUva / CA%ACRORS 2010_05 For Private & Personal use only Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ KROSSSCHAUSPICACIA ekadA maMtriNA nRpasya purato vasantazriyo lAvaNyarUpAdikaM varNitam / nRpastu tatpanyAM lubdhastaM hantumanAH sajAyAM / pAha-"matsanAyAM haribalaM vinA ko'pyanyaH sAhasiko nAsti, yo laMkezaM bijIpaNaM magRhe nimaMtrayati" / so'pi svotkarSa zrutvA nRpaM prAha--svAmin ! idaM kArya kRtvA stokenaiva dinenAgamiSyAmi' / tato harivalena svagRhe striyaM / prati laMkezanimaMtraNagamanArtha vRttamuktaM "tvayA tu nirmalaM zIlaM dhArya, ahaM tu kRtapratijJAnirvAhArtha gavAmi / yataH-- bijAu~ sIsaM yaha hou baMdhaNaM cayana sabahA lachI / pamivannapAlaNesuM purisANa jaMhoza taM hou // 1 // "|| ityuktvA kramAt prayANaM kurvan jaladhitIra AgatyAcintayat-'kazramahaM svIkRtaM nirvAhayiSyAmi ?' / iti vicArya || prAgdattavaraM devaM saMsmRtya kaMpAM dadau / tadA devena kopavane niitH| tatraika samRddhiramyaM hayaM vIdaya kimetaditi vimRzan / | tasminnavizat / tatrApavarakAnte vAlA yauvanazAlinI nizcetanAM vIkSya dadhyau-'aho! kimidamAzcarya?' iti vismayavAn / tasthau / tatraikaM sudhApUrNa tUrNa tuMvaM dRSTvA pAnIyadhiyA tatsarvAgamasiMcat / tena suptotthiteva sA tatkSaNamuttasthau / puratastaM / vIya khajAM kRtvAha-'svAmin ! kimarthamatrAgAH / tenApyAgamanavRttaM sarvamuktaM / punastena tatsvarUpaM pRSTA sA pAha"mama pitA laMkApaterdevArcakaH / tenAnyedyanaimittikaH pRSTaH matpucyAH kIdRzo varojAvI ? tenoktaM-asyAH patiH lUpatirjavitA / zrutveti rAjyalonAdiyepa mAmeSa meSa iva murkha ughoDhuM / dhiglonAndhamunmANakagamanaparaM / yataH__ratidhA dIhaMdhA jaccaMdhA mAyamANakohaMdhA / kAmaMdhA lohaMdhA Theva ya aMdhayA jnniyaa|| 1 // madIyasvacchandatAtyAgAyAtra maMtreNa mRtAmiva mAM kRtvA sa vahiryAti / svajanairdarIkRto'yaM punarAgatyAmRtaM siktvA AMAN-00-0-% C Jain Education a l 2010_05 For Private & Personal use only Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMja. // 15 // pojIvayati / asya dopeNa kadAcinme mRtirnaviSyati / ato'syAmeva lagnavelAyAM matpANigrahaNaM kuru, yena ciraM jI-1 vyAkhyAna. vAmi / tena tathAkRte sA prAha-"svAmin ! ito baTukajayata Avayogamanameva yogyaM, azakyabinISaNanimaMtraNenAlaM / paramatrAgamanapratyAyanAya tvannapatyagre'nizAnaM vinISaNasya candrahAsamasiM mocanAya kencikupaayenaanyissye"| tatastayA suguptaM tadAnIyArpitaM / strIbuddhyA vamatkRtaH sa tAM tuMbI striyaM kRpANaM cAdAya nagaryA niragAt / atha gRhe harivalacalanAnantaramavanipatiH pracannaM taha etya tAM striyaM prati dehasaMgaM prArthayat / sApyantaSaviSAdau saMvRtya pAha-'he nRpa ! matpatizuddhinirNayAvadhiM pratIvasva' / | urvIzo'pi vyamRzanmaThazyaiveyamapi tu patimRtyoH / nirNayamapedate tattaM kurve kapaTavRttyApi // 1 // | ra iti dhyAtvA tasyA vAkyamanumatya gRhamagamat / atha harivalaH svapurodyAne kusumazriyaM vimucya svAzraye pravannaM samA gAt / sApi svAminaM dRSTvA virahavyathAM akadarthayat / tataH parasparaM saMjAtavRttamUcatuH / atha nRpepsitamardanAya kaJcinnaraM / rAjJaH svAgamanajhaptaye praipIt / gatvA so'pi bajApe vinISaNanRpaM nimaMtrya tatputrIm / pariNIyopavana miha prApadaho haribalaH kuzalI // 1 // iti karNakaTukaM vAkyaM zrutvA vismayavAnnRpo janApavAdajiyA priyayA yutaM taM mahotsavaiH svapuraM prAvezayat / rAjJA // 14 // CALCHACLARKARANG Jain Education IS 2 010 05 Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMjAtajJAtaH pRSTaH sa zrAha-"ito'haM calitaH krameNodadhiM mustaraM prApya nRzamudivije, tAvatsamujAdAgatamekaM rAkSasa dRSTvA mayA nirnayaM laMkAprApyupAyaH pRSTaH / so'pyAkhyat-yo naraH kASThanakSaNamatra kuryAttasyaiva tatra pravezaH, iti ni-2 zamya pranoH kRtyaM sevakAnAmavazyaM kAryamityurasikRtya citAyAM praviSTaH / tadehajasmAdAya naktaMcareNa vRttamuktvA binISa-4 NAgre mukt| sa nRpaH sAttvikavRttyA tuSTo mAmudajIjivat / tataH svasutAM prAdAt / mayA tasya tvayuktanimaMtraNavRttaM | proktaM / tadA tenoktaM-mahatAM nyUnagRhe gamanaM mAnahAnikara, ataHprAka tvajAzo'trAgamanaM yogyaM / pazcAttvayuktaM kariSye. etaviSaya idamajijJAnaM gRhANa, ityuktvA canhAsakhaDgaM datvA tena priyAyutaH svazaktyA'tra nItaH" / ityuktitastavAkyaM 8 di satyaM matvA maMtriNA saha dadhyau-"aho ! ayaM jIvan samAgAt, punazcalena muHkhe pAtayAmi / yataH nRpasarpa pizunacauranuprasurazvApadArizAkinyaH / puSTA api kiM kuryuvalaM vinA nissphlaarNjaaH||1||2 | abaikadA haribalo jAvyanarthamavijAvya maMtryAdiniH samaM pArthivaM nuktyartha nimaMtrayAmAsa / tatra strIlAvaNyamavekSya | bahutarakAmapImito nRpaH sacivaM svAbhiprAyaM prAha / maMtryuvAca-svAmin ! yamanRpAhvAnamiSeNAgnAvasau lipyate tadepsitaM syAt / anyadA nRpo harimAhUyAvadat-"noH sAttvikeza! tvAM vinA vahnimArgeNa gatvA ko'nyo magRhe yamaM nima-1 yati ?" / zrutveti maMtritaH prAptabudhiM nRpaM jJAtvA rAjAdezaM pramANaM kRtvA svagRhe gatvA dadhyau / yataH "upakRtireva khalAnAM doSasya mahIyaso javati hetuH| anukUlAcaraNena hi kupyanti vyAdhayo'tyartham // 1 // " ARSASARGA 2010_05 For Private & Personal use only Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ staMna. atha nRpazcitAmakArayat / tato harirapi svadevaM saMsmRtya jvaladagnau pravizya svarNavaddIptimantaM dehaM kRtvA tatkSaNaM svagR- vyAkhyAna hamagAt, paraM kenApi na dRSTaH / itazca nirnayaM nRpo haribalagRha Agatya striyau kAmajogaM yayAce / tada striyAvUcatuH-16 | "svAmin ! tava sevakasya ramaNInAM pariraMjaNavAkyaM vaktuM na yujyate / ytH||143|| | yAmikatastAskarya dhATIpAtazca rakSakanarenyaH / pAnIyataH pradIpanamidaM tamaHprasaraNaM taraNeH // 1 // " 18 ityAdiyuktyApi svAsagRhamamuzcan nRpaH tAnyAM dRDhapAzabandhaiH / jarjarAvayavaM cakratuH / punaH kRpayA mutkliikRtH| tApage hiyA svAntaHpure yayau / atha haridadhyau-"kadAcidayaM ghAtayati mAM daMnena, ato'haM daMnaM kRtvA nRpacakSuHsacivaM 1 yamAtithiM karomi / yataH vrajanti te mUDhadhiyaH parAjavaM javanti mAyAviSu ye na mAyinaH / pravizya hinanti zagastathAvidhAnasaMvRtAMgAnizitA zveSavaH // 1 // hai| iti vicintya yamarADvetrirUpaM vitratA kenacinnareNa saha harinupaparSadyAgAt / nRpatistaM dRSTvA vismayavAn yamasvarUpaM pAca / so'pi svabuddhyA tamavarNayat / punaH prAha-"kiM kiM svAmin ! tasya vacasA varNanaM kriyate ? / yata yogIzA zrapi yogAnyAsaM jItyA jajanti tasyaiva / kiM bahunA trijuvanamapi vanamiva sevAM kurvate tasya // 1 // DOO RECOROSCORMA5%25 CAROCHECCC // 143 Jain Education Intemenal2010_05 For Private & Personal use only Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - TEXT ESGESCHOCOLATOS he nRpa ! sa mayA suyuktyA nimNtritH| tadA mamemaM svavetriNaM datvA proktaM-" maddhyavalokanArtha tvannapamaMtriNamanena, sArdhaM preSaya / ato dutaM tatra pAdA avadhAryantAM" / pratihAriNApi tathaivoktaM / tato rAjAnaM jvaladagnipravezotsukaM vijJAya / svAmitrohadhiyA prAha--'svAmin ! prathamaM yuSmadAgamanaM jJApayituM sacivaH preSyatAm / sacivo'pi vardhApanadAnagrahaNosuko'gnau nipatanneva jamAvazeSatAM prApa / tato harinRpaM prAha-"svAmin ! paratalanAMgasaMgabuddhiM vihAya tvaM ciraM jIva / svAmiyohaM mahApApaM matvA mayA mRtyuto rakSitaH / jUyaH pApabudhidasya maMtriNo darzanaM na nAvi" / iti zrutvA khedamugha-18 hannRpaH svagRhe yayau / tato nRpastasya cAturya vIkSya svakanI vyavAhayat / | atha kAzcanapurezaH pathikoktyA svasutAharibalavRttAntamazrauSIt / tatastamAhUya tasmai jAmAtre svarAjyaM dadau / hari nRpaH svarAjye'mAyuddhoSaNAmakArayat / zrathaikadA vihArakrameNAgataM guruM vanditvA dharmavAkyaM zuzrAva / svajanapade sapta vyasanAni nyavArayat / svapada AtmanuvaM saMsthApya svayaM tisRnirdevIniH saha pravrajya muktiM yayau / haribalacaritramiti jo vinAvya javyA hApi pUrNaphalam / sukRtaprAptajayAyAM jIvadayAyAM kuruta yatnam // 1 // vistarato'sya caritaM pratikramaNasUtrabRhadvRttito jJeyam / // ityandadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthasya vRttau paJcamastaMne paJcaSaSTitamaM vyAkhyAnam // 65 // C -%95 Jain Education Intem 2010_05 For Private & Personal use only Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // atha SaTSaSTitamaM vyAkhyAnam // 66 // vyAkhyAna atha nirantaraM SaDjIvanikAyahiMsAparasya phalamucyateniraparAdhajantUnAM kurvanti vadhamanvaham / asaMyatA gataghRNA vramanti lavakandare // 1 // lAvArthastu jhAtena jJeyaH / tathA coktaM puSpamAlAvRttauvahabaMdhamAraNarayA jiyANa ikaM bahu udbhatA / hu~ti miyAvaztaNaya va jAyaNaM sayalAhANaM // 1 // | vadho'tra jantutAmanAdipImArUpo gRhyate / bandho rajvAdinirjantUnAM saMyamanaM / mAraNaM teSAmeva prANaviyojanarUpaM / / teSu rtaaH| tathA jIvAnAmanyAkhyAnAdiniH muHkhaM bhuudiiryntH| mRgAvatIsUnuriva samastakhAnAM lAjanaM jvntiityrthH| athAtrArthe mRgAputrakathAnakaM vipAkasUtrAnusAreNa tanvate-- zrIvIraH pRthvIM pAvayan mRgagrAmodyAne samavAsarat / tatazca jyeSTho gaNanRnmRgagrAme viharaNAyAgAt / eSaNIyAnnAdi | gRhItvAnvAgaDhan ekaM vRdhamandhaka kuSThinaM naraM raNanmakSikAjAlaM pade pade praskhalantaM muHkhamandiraM vIkSya prajorantike etya pranuM papraca-"svAmin ! mayAdyaiko mahAmuHkhI naro dRSTaH, tAdRzaH ko'pi vizve AviSyati ?" / jagavAn prAha"gautama ! naitanmahattamaM mukhaM / yato'sminneva grAme vijayanRpapatnI mRgAvatI / tasyA AThyaputro loDhakAkRtitRyo vartate, tasyAne tu kiyadidaM muHkha / yo mukhanetranAsAdirahito murgandhapUyaraktasrAvideho janmato'nantaraM nUmigRha eva tisstthti"| // 14 // JainEducation Internal 2010_05 For Private & Personal use only Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ etadAkarNya taM dikSuH svAminirdezAjautamo nRpadhAmni jagAma / zratha nRpastrI taM gaNapatiM vIkSya prAha-'nagavan ! zratahai kiMtaM purkhanaM yuSmadAgamanaM kathaM jAtaM ?' gaNezaH prAha-'he mRgAvati ! vijorvAkyAttava sutaM assttumaagmnN'| tadA tayA'nye sujagAkRtinaH putrA darzitAH / munIzenoktaM-'etAn vinA he na ! yo jUmigRhe unno'sti taM darzaya' / tayoktaM "nagavan ! mukhapaTTI bandhaya kSaNamekaM pratIkasva, bhUmigRha udghATite murgandho dUre yAti" / tatastayA tasminbudghATite almunIzastatra gatvA taM dadarzaITI pAdAMguSThoSThanAsAdikarNahastAdivarjitam / SaMDhamAjanmabAdhiryavantaM puHsahavedanam // 1 // | anyantarASTanAmInistathA baahyaajirssttniH| pUtaraktaM sravantInirjanmato'pi pRthak pRthak // 2 // | mUrtimatpAtakamiva taM khoDhakAkAraM vIkSya pranupAdAnta etyaivaM vyajijJapat-'svAmin ! kena karmaNA nArakamiva mukhamayaM | * vedayate / pranurAha-"zataghArapure dhanapatinRpasya rASTrakUTAnidhaH sevakaH pnycshtiigraameshH| sa saptavyasanaparo mahAkareNa lokAn punoti / karNanetrAdijedena vimbayati / anyadA svadehe tasya pomaza rogA utpnnaaH| yataH-sAse khAse jare dAhe kunisUkhe jagaMdare / harise ajIrae dichImujhasUkhe arothae // 1 // adhivezraNa kaMDUya kannavezraNa jaloare / koDhe mAzNo rogA pIlayaMti sarIriNaM // 2 // puSTAnAM urjanAnAM ca pApinAM krUrakarmaNAm / anAcArapravRttAnAM pApaM phalati tanave // 3 // u. prA. 25 Jain Education Inter 010_05 Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stana. | 67 // 14 // krodhalojenAnekapApavRndaM kRtvA tenApyakhilakAsaH pApakarmaNaiva ninye / evaM sArdhazitavarSAyu ktvAtrotpannaH / paraMbha vyAkhyAna. mukhaM vinA'sya mAtA ravAM kRtvA'sya dehe nihipati / sa AhAro romAdivipreNa madhye pravizya pUyaraktAdijAvaM prApya | nissarati / evaM mahAkuHkhena paDriMzativarSAyuH prapUryAce narake gantA / tataH siMhatvaM, punarAdhe zvane, tataH sarIsRpatvaM, tato ditIyanarake, tataH padI bhUtvA tRtIyanarake / evamantarAkhainavaistamastamAM yAvajjJeyaM / tato matsyatvaM, tataH sthalacareSu khacareSu ca / tatazcaturakSeSu / tataH pRthivyAdiSu ca / evaM caturazItilayoniSu nUrizo cAntvA'kAmanirjarayA karmalAghavAtpratiSThAnapure jyaputro laviSyati / tatra sAdhusaMgamAddharma prApya saudharme suro javitA / tatazcyutvA kramAtsidhimavApsyati" / iti zrIvIreNa loDhakasaMbandhaH proktaH / iti nizamya kathAnakamA stikA, bahucarAcarajantuSu hiMsanam / tyajata tatkRtino javahiMsakaM, kuruta cittamahiMsakamAtmanaH // 1 // // ityabdadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthasya vRttau paJcamastaMne SaTSaSTitamaM vyAkhyAnam // 66 // ||ath saptaSaSTitamaM vyAkhyAnam // 6 // zratha kazcinnaro hiMsAmanorathaM karoti, tena svayameva muHkhI syAdityAha-. yadi saMkalpato hiMsAmanyasyopari cintayet / tatpApena nijAtmA hi puHkhAvanau ca pAsyate // 1 %A4%ASARA // 14 // JainEducation International 2010_05 For Private & Personal use only Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ UAE%A4 spaSTaH / atrArthe dAsIputrapravandho'yamal kauzAMbyAM mahIpAlo jUpaH / tasyodyAne tRtIyajJAnI varadattapirnarasaMghamadhye dharmadezanAM prArabdhavAn / yataH jainAH kurvanti hi dayAM sAgasi ca nirAgasi / samaM hyarcistanotInpurnRpacAsavezmanoH // 1 // | ityAdidharma kathayatA guruNA'kasmAisitaM / tadA jAtavismayAH sanyAH procuH-"jagavan ! hAsyena saptASTavidha zrAdigame karmabandhaH proktaH / mohajevaNAM navAdRzAM kathamakAMme hAsyamutpannaM ?" / sAdhurUce-"nAH / zRNuta / etAM niMbasya 81 zikhare samalikAM pazyata / eSA krodhAnmayi pAdAbhyAM mAraNamivati prAgnavavarAt" / tabutvA sakautukAH sacyAstasyAH || ThA mAgnavaM pRcchanti / sAdhuH samakhikAyAH pratibodhArtha kathayati6] jaratakhaMbhe zrIpure dhanyaH zreSThI, tasya nAryA sundarI / sA uHzIlA / anyadopapatinA saivamUce-'adyaprati tvayA | mama pArve nAgantavyaM, ahaM tvannabinemi' / sundarI prAha-priyatama maivaM brUyAH / stokadinamadhye tathA kariSye yathAvayojIna lavitA nartRhananAt' / anyadA tayA ugdhamadhye viSa nartRhananArtha kSiptaM / nartuH pariveSaNArtha tadAnayanAya yA vatsA gRhamadhye yAti, tAvakSujaMgena daSTA patitA mRtyumApa / dhanyaH sasaMnamo nojanA'dhitaH / hA kimetaditi jApan ra hai tAM gatAsuM vIkSyAzAtataccaritraH snehAyalapat / sA mRtvA siMho'navat / tarAgyeNa dhanyaH zrAmo dIkSAM jagrAha / zra nyadA vane kAyotsarge sthito vairAvidhivazAttatrAgato vyAghastaM jaghAna / kapiracyute svarge jagAma / dhyAnastu turye zvaghne / Acces ___JainEducation Interial 2010_05 Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ staMna. // 16 // - RECXX tataHsvargAdhanyajIvazcaMpAyAM dattenyaputro varadattAhvo'bhUt / sa ca vATyAdapi vivekI dAnI dayAtatparaH samyaktvaM khlii| sundarIjIvaH zvanAnnirgatya naveSu cAntvA varadattagRhe kAmukAdAsIputro'nUt / dAsIputra iti nAmnA prasiddhaH / sa ca varadattaM zatruvatpa-16, 67 yati, tathApi tajanArtha kathaMciddayAM pAlayati / taM dharmiSThaM jJAtvA tuSTaH zreSThIti dayau--'mama dharmabAndhavo'yaM, paraM karmato hai| nIcakula utpannaH / zrIjainamArge nizcayato na kulaprAdhAnyaM / yataH-'na kulaM iJca pahANaM' ityAdi / iti vicintya janasamadaM taM nAtaraM sthApitavAn / loke'pi zreSThinAteti prasidhirajUt / so'pi mAyayA svaM naktaM jJApayati, manasi tu gRhasvAmI javituM zreSThinaM hantuM nAnopAyAn karoti / yataH-'mukhaM padmadalAkAra' ityAdilakSaNaH / anyadA viSali-31 sAni nAgavalIviTakAni zayanasamaye zreSThino dadau / zreSThI tu caturvidhAhArapratyAkhyAnaM kRtaM smRtvotrIrSe muktvA / suptaH / varadattaH prAtarnamaskArasmaraNaparo devAnnantuM yayau / zto varadattapaDhyA labdhatatpatrANi gRhItvA gRhAMgaNe dAsIputraM dRSTvA Uce--'devara ! tAMbUlaM gRhANa' / so'pi strIrUpagatikakaNAdimanaskaH striyA maJjulavAcAlApitaH priitstdnd-| yat / sahasA juvi patito mRtazcArtadhyAnAt / mRtvA samalikaiSA jajJe / tatsvarUpaM vIdaya jAtanavavairAgyo nijavittaM / sukSetra uptvA sa zreSThI pravrajyAmagrahIt / so'ham / etaccaritraM mayoktaM" / tadA sA samalikA prAgnavAn zrutvA jAta R // 16 // jAtismaraNA vRkSAuttIrya gurupAdayoH patitvA nijaM muzcaritaM damayAmAsa / tato munivacanAdanazanaM prapadya svarga jagAma / rAjAdayo'hiMsAdidharma svIcakruH / munistu muktimagamat / Jain Education Internet T IN 0 5 For Pavte & Personal Use Only Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hiMsAvikalpo'pyatiphuHkhadAtA, dAseravRttAchininAvya samyak / rAgeNa roSeNa vihAya hiMsAM, cipalakSmI sa bajAra sAdhuH // 1 // // ityabdadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthasya vRttau paJcamastaMne saptapaSTitamaM vyAkhyAnam // 67 // // athASTaSaSTitamaM vyAkhyAnam // 6 // II atha kazcidazo nara izvaM vadet-mAtsikavAgurikAdInAmivAsmAkaM kulAcAratvAcAgasUkarAdihiMsA na kevalaM pApahetuH / kiM tvIzvareNAyamevAvatAro dattaH / asmadIyapUrvajairAcaritaM, tadAcaraNe na ko'pi doSa iti / taM pratIya zikSAkulakramAgatAM hiMsAM parityajati yo budhaH / kumArapAkhavajJayaH sa zreSThaH zrAvakottamaH // 1 // ____ atra zlokoktazAtamidamzrIpattane sigharAje kathAzeSatvaM prApte vikramato navanavatyuttaraikAdazazatatame varSe kumArapAlo rAjA jajJe / yataHna zrIH kulakamAyAtA zAsane likhitA na ca / khaDnAkramya juJjIta vIranogyA vasuMdharA // 1 // sa rAjA paJcAzarSavayA dezAntaraghramaNena nipuNAM rAjanItimasthApayat / digvijayaM kurvatA nRpeNaikAdaza ladA azvAH, ekAdaza lakSA gajendAH, paJcAzatsahasrA rathAH, disaptatiH sAmantAH, aSTAdaza ladAH padAtayaH, ityAdizabhiH kromI PREPARATI ___JainEducation internati o n For Private & Personal use only Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMja. vyAkhyAna. // 14 // SOGGIOCCASSICAK kRtA / yamukta zrIvIracaritre'sya digvijayamAnaMzrAgaMgamaindhImAvindhyaM yAmyAmAsindhu pazcimAm / AturuSkaM ca kauberI caulukyaH sAdhayiSyati // 1 // zranyadA sarvAvasarasannAsthitaM nRpaM prati pratibodhAya zrIhemacandhasUrayaH smaagtaaH| tAn vIkSya nRpa zrAsanaM dadau / gurukRtopakArAn saMsmRtya vanditvA papraca-'sarveSu dharmeSu kaH zreSThaH / gurava bAhuH-"rAjan ! ahiMsA paramo dharmaH sarvazAstreSu vizrutaH / yatra jIvadayA nAsti tatsarvaM parivarjayet // 1 // dhruvaM prANivadho yajhe nAsti yajJastvahiMsakaH / sarvasatveSvahisaiva dharmayajJo yudhiSThira // 2 // mImAMsAyAMandhe tamasi mAmaH pazuniyeM yajAmahe / hiMsA nAma javermo na bhUto na javiSyati // 1 // jainAgame'pidhammo dhammu tti jagaMmi ghosae bahuvidehiM rUvehiM / so ne pariskiyako kaNagaM va tihiM parikAhiM // 1 // tini sayA tesahA daMsaNaneyA paruppara viruSkA / na ya dUsaMti ahiMsaM taM gilaha jaha sA sayalA // 5 // 544OMOMOM // 14 // JainEducation Internat o_05 For Private & Personal use only Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ivaM samyagvijJAtadharmo'pi nRpo khokalakjAdinA mithyAtvaM moktuM na samIhate / yataH| kAmarAgasneharAgAvISatkaranivAraNau / dRSTirAgastu pApIyAn puruchedaH satAmapi // 1 // 18 sUri pratyUce-"nagavan ! nokhaMghanIyAH kuldeshdhrmaaH| tathA-nindantu nItinipuNA ityAdinA nAI kulAcAratyadU jana" / gururAha-"rAjan ! idaM zubhakarmAzritaM hitavAkyaM kuHkhadariSatA kulAdhigatApi ko na tasyA nivAraNe'jilASukaH? yAvatparapratyayamAtrabuddhivivartate tAvadapAyamadhye / / manaH svamartheSu vighaTanIyaM na hyAptavAdA najasaH patanti // 1 // kulakrameNa kurvanti mUDhA dharma kubujhyaH / vipazcito vinizcitya skhacitte ca parIkSayA // 2 // kecinmUDhA lohajAravAhitukhyAH svakadAgrahaM na muJcanti te tu saMsAre purante patanti / zrato he mApa ! dharmaH sarvadayAmUla eva prAmANyamazrute / tasmAtAnti parityajya dayAdharme sthirIjava // 1 // ityAdiyuktyA prabuH prANAtipAtaviramaNaM vrataM jagrAha / tato varNacatuSke svasthAnyasya vA hetave yaH ko'pi jIvAna hantA sa rAjaghohIti paTahamavAdIt / vyAdhInikakaivartakaTapapAsAdipaTTakAH pATitAH / tamAlAvyANi muktAni / teSAmapi niSpApavRttyA nirvAhamakArayat / anyadA kuladevIkRtakaSTadehaM nRpaM vIkSya maMtrI vAglaTTaH prAha-svAminnAtmarakSAyai pazavo devyai dIyante' / zrutveti rAjA 'aho niHsattvo vaNignaktigRthilo vacAMsi jASate' ityAdi vadati sma / 98440MANORSCOCON SAROKARANASANNAR Jain Education Internatio 0 kA 5 For Private & Personal use only Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMja. p // 140 // tathA ca rAjovAca - zRNu "jave jave javeddeho javinAM javakAraNam / na punaH sarvavitproktaM muktikAri kRpAtratam // 1 // | zvAsazcapalavRttiH syAjIvitaM ca tadAtmakam / tatkRte'haM kathaM muMce sthirAM mokSakarIM kRpAm // 1 // " iti dharmadArthena rAjA nirgatagado'nUt / ekadA guruM praNamya sthitaM nRpaM guravaH prAduH "kaSTe tvamIdRze'pyatra STo'IchAsabAnna cet / tavAstAM tarhi paramArhateti birudaM nRpa // 1 // " evaM nRpasya vadane manasi gRhe janapade pureSu ca sthAnamanApnuvantI hiMsA svajanakamohapArzve yayau / moho'pi cirakA - lena dRSTvA'lakSyannevaM prAha - ' kA tvaM sundari ' / 'mArirasmi tanutA te tAta mohApriyA' / 'kiM dIneva ?' | 'parAjavena' / 'sa kutaH kiM kathyate cAdhunA' / 'kumArapAlena dezAnniSkAsitA' / iti zrutvA ruSTaH prAha moha :- 'vatse ! mA rodIstvaM, rodayiSyAmi te vairiNaH / ityAzvAsya svabalagarvamakarot - 'tribhuvane sa ko'pi nAsti devo mAnavo vA yo madAjJAM luMpati' / tato mohanRpaH svasainyaM sasaka / kadAgamo maMtrI, ajJAnarAziH senAnIH, mithyAtvaviSayAbrahma kudhyAnajaTAH, | hiMsAkanyApANigrahaNakArApakA yajJAdiprarUpakA dvijAH, sarve'pi caulukyena saha yuddhaM kRtvA pazcAdAjagmuH / tato moho duHkhena niHzvasan vilalApa / tadA rAgAdayaH putrA vadanti sma - 'yuSmAdRzAM tAdaryANAM puMSTiTTimakumArapAladharmabuddhayuchedane ko'yaM khedaH / teSu prAyAgaH prAha - "tAta ! eko'pyahaM tribhuvanajayanazIlaH / yataH - Jain Education Interna 2010-05 vyAkhyAna 6 // 140 // Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ACCCCCCCCCCC ahalyAyA jAraH surapatirajUdAtmatanayAM, prajAnAtho'yAsIdanajata gurorinpuravalAm / iti prAyaH ko vA na padamapade'kAryata mayA, zramo mabANAnAM ka zva juvanonmAdavidhiSu // 1 // " ___ ityukte krodhaH prAha"zrandhIkaromi juvanaM badhirIkaromi, dhIraM sacetanamacetanatAM nayAmi / kRtyaM na pazyati na yena hitaM zRNoti, dhImAnadhItamapi na pratisaMdadhAti // 1 // " RI ityevaM lonadanAdayo'pi garjanto nijanujAsphoTaM kurvantaH svazatrave sasainyAya dharmanRpAya nijajanapadadattAvakAza caulukyasiMha prati yuyudhire / so'pi dharmanRpasya sadAgamamaMtridattabuddhyA kaNenAjayat / iti nRpasAhasaprAbalyaM vIkSya mudito dharmajUpo nijasutAM kRpAsundarI tasmai dadau / zrImadarhadevasamadaM dharmadhyAnajedacavarikAyAM navatattvavedIpradIptAnI nAvanAsarpiHprakSepeNa zrIhemAcAryajUdevaH savadhUkaM nRpaM pradakSiNayAmAsa cattAri maMgalamiti vedoccArapUrva / ttHhai| dadau dharmaH svajAmAtre pANimocanaparvaNi / saujAgyArogyadIrghAyurbalasaukhyAnyanekazaH // 1 // | tadanu nRpaH kRpAyai paTTadevIpadaM dadau / zrathaikadA nRpeNa pUrva pRthvI paryaTatA pApaM kRtaM tatsmRtaM / tathAhi-dadhisthalI | 8 vrajan pathi tarubAyAyAM vizrAntastatra mUSaka rUpyamujA vilAdAkarSantaM dRSTavAn / kiyatIrepa karSatIti yAvatpazyati, tAvataikaviMzatirmujAH karSitAH / tapari nRtyaM kRtvA zayitvA ca mujAmekAmAdAya bile'vizat / kumArapAlo'cintayat FACASSESSMES __JainEducation inteme 1010 For Private & Personal use only Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ I"no jogo na gRhAdikAryakaraNaM no rAjadeyaM kimapyanyasyApi na saskRtirna sukRtaM sattIrthayAtrAdikam / / vyAlyAna. yagRhNanti tathApi lolupadhiyaH zUcyAnanAdyA dhanaM, tanmanye juvanaikamohanamaho nAsmAtparaM kinycn||1||11 // 14 // 11 tataH samutrAya zeSA viMzatiM mujA gRhItvA sthitaH / mUSako'pi bilAnnirgatya tA apazyan hRdayasphoTena mRtaH / tadRSTvA | 6 kumArapAlaH khinno dadhyau"dhaneSu jIvitavyeSu strISu cAnneSu sarvadA / atRptAH prANinaH sarve yAtA yAsyanti yAnti ca // 1 // " tatpApaprAyazcittapade prathamavratagrahaNasamaye tatraiva sthale gatvA uMdarikAvihAraprAsAdo'kAri / adyApi sa tatrAsti / zrayaikadA zAkaMjarIzaH svajaginIpatirAnAkaH palyA saha sAripAzakAcyAM ramamANo hAsyena pAha-hemasUryAdimuMmakAnmAraya' / tadA patyoktaM-'evaM na procyate, te tu mama cAturguravaH santi mArinivArakAH' / yadA punaH punarevaM vakti tadA rAjJI kupitA vadati-"re jaMgarUka ! jihvAM saMjAlaya, yadi nAryAtvena matto na vijepi, tathApi majjAturapi na jayaM?" iti zrutvA ruSTaH patnI pANinA hatavAn / patyoktaM-"yadi te jihvAM mama nAtRpAghe'vaTamArgeNa karpayAmi, tadA mAM rAjaputrIM manyethAH" / ityuktvA pattane gatvA svantrAtaraM prati prtijhoktaa| tataH svacamUparivRtazcaulukyezaH zAkajarI gtH| so'pi vAjiladatrayeNa, gajAnAM paMcazatyA, padAtInAM ca dazaladaivRtaH saMmukhamAyAtaH / yudhamArabdhaM / mahatI senAM dRSTrA-- mAnAko dhanaM datvA kumArapAlasainyaM vineda / saMgrAme jAyamAne sAmantAnudAsInAn dRSTvA hastipakaM prati rAjAvadat-ki: sara Jain Education Interne 010_05 For Private & Personal use only Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SOVESOCASSO nayudhyate sainyaM / so'vak-'tava sainyaM dhanadAnAzIkRtamAnAkena' rAjA'vak-tvaM kIdRzo'si ?sa prAha-ahaM kalahapaJcAnano'yaM gajo yUyaM ceti trayo'pi na praavrtitaaH'|evN zrutvA sacinto rAjA yucha krtumupsthitH| tadA cAraNaH prAha| "kumArapAla mama ciMta karI, ciMtyo kimapi na ho| jiNa tuha raja samappiyo, ciMta karesi sosh||1|| amhe thovA riu ghaNA, zya kAyara ciMtaMti / muha nihAli gayaNalu, ke ujoya karaMti // 5 // hai| tadIyasuzabdaM zrutvA rAjA calitaH / pyoryukaM jAtaM / atrAntare'tulavalazcaulukyo vidyumudiptakaraNaM datvA'rirAjagajaskandhamArUDhaH karidhvajaM nitvA bhUmau pAtayitvA hRdi padaM datvovAca-"re vAcATa ! smarasi vaco mama laginyAH, pUrayAmi tasyAH pratijJAM, burikayA jinani te jihvAM / re pApiSTa ! pizAca ! ataH paraM hiMsakavAkyaM vadiSyasi ?" hai ityevaM vadati kRtAntavahuSprekSye caukhukye sapAdalakSI nRpaH kiMcinnAsyat / tato laginyAnyetya patijIvanikSA mA. gitA / tadA rAjA tamAha-"re jAhama ! muktosi na laginIpatitvena, kiM tu dayAdharmamadhikaM matvA / 4] kRpayA tvaM vimukto'si jIvan paramidaM tvayA / avaTau rasanAkRSTicihra dhArya khanIvRti // 1 // 6 idaM ciraM javaddeze zIrSADAdanamabaram / vAmadakSiNato jihvAyugAste'taH paraM punH||2|| pazcAdapi sphurajiAhaM tatkArya manidezataH / yathAkhamRpratijJAyAH pUrtiH prakhyAyate kitau // 3 // | tenedaM pratipede / balavaniH saha ko virodha iti nyAyAt / tataH kASThapaJjare divA dinatrayaM svasainye sa sthApitaH / RXXNSAR 2 2 -01-20 Jain Education Inter 0 1005 w anbrary.org Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ staMna. e // 150 // Jain Education Internat | sAmantAzca lakhitAH / zrIgurjarAdhipo gaMjIratvAnnopAkhaMjata tAn / punarAnAkasya rAjyaM datvA svAjJAM dhArayitvA patane | samAgAt / tataH sarvatra mArirityakSaraM na ko'pi jampati sma / kadA kazcit jo masUriyazo'sahiSNuruvAca "yUkAla zatAvalI vila vilola satkaMbalo, dantAnAM malamaMgalI paricayAdurgandharuddhAnanaH / nAsAvaMza nirodhanAt giNigi SitpAThapratiSThA sthitiH, so'yaM de mamasevakaH palipa litkhaliH samAgacchati?" iti nindAM zrutvA prajuniH proktaM- "he paMkita ! vizeSaNaM pUrvamiti javatA kiM nAdhItaM ? zrato'taH paraM 'sevakahemama' ityanidheyam / kumArapAlena tadvRttaM jJAtvA'zastravadha iti kRtvA tasya vRttizcheditA / tataH sa paraM duHkhena jIvati / kadA kaviH kRtrimadevarUpaH kenApyanupalakSyamANaH karagRhItalekhapatraH sajAyAmAyAtaH / rAjJA pRSTaH-- "joH kutaH kastvaM samAgataH ?' / tenoktaM-- 'rAjan ! devendreNa preSito'smi lekhasamarpaNAya' / lekhaH prasphovya rAjJA vAcito yathA"svastizrImati pattane nRpaguru zrI hemacandraM mudA svaH zakraH praNipatya vijJapayati svAmiMstvayA satkRtam / candrasyAM mRge yamasya mahiSe yAdastu yAdaH pateviSNormasya varAhakacapakule jIvAjayaM tanvatA // 1 // 2010_05 vyAkhyA 60 // 150 Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrva vIrajinezvare'pi jagavatyAkhyAti dharma svayaM, prajJAvatyanaye'pi maMtriNi na yAM kartuM damaH shrennikH| klezena kumArapAlanRpatistAMjIvaradAMvyadhAt ,yasyAsvAdya vacaHsudhAM sa paramaH zrIhemacanjho guruH||5||" iti dharmamAhAtmyena saMtuSTaH paramArhato higuNaM vRttidAnaM dadau / athaikadA ghRtapUraM juJjatA rAjJA pUrvakRtamAMsAsvAdaH | haiM smRtaH / tanakSaNaM niSidhya sUri pAna yadasmAkaM ghRtapUrAhAro yujyate na veti / guruciranidadhe-"vaNigvijayoyujyate, kRtAlayaniyamasya triyasya na yujyate, tena pizitAhArasyAnusmaraNaM javati" / ityameveti kRtvA pUrvajaditasyAnadayasya prAyazcitte pAtriMzaddazanasaMkhyayA ekasmin niDabandhe pAtriMzavihArAn kArayAmAsa ghRtapUravarNasadRzAn / ityAdyanekalokottaracaritreNApahRtahRdayA vismRtAjanmamanuSyastutiniyamA api zrIhemacanprAcAryA UcuH-- 'kiM kRtena na yatra tvaM yatra tvaM kimasau kaliH / kalau cennavato janma katirastu kRtena kim // 1 // " ityAdyanekodantA vistAramanyataH paramArhatasya jJeyAH / padmanAnajinarAjazAsane yo caviSyati gaNeza aadimH| nighRNAM kulasamAgatAM jahau sa kumAra jinadharmavardhakaH // 1 // " // ityabdadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthasya vRttau paJcamastaMne'STaSaSTitamaM vyAkhyAnam // 6 // Jain Education Internatled Do_05 For Private & Personal use only Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna. 6e // athaikonasaptatitamaM vyAkhyAnam // 6 // atha kecijIvAH krodhAdinA hiMsAvacanaM bruvanti, tAnpratIyaM zikSAvaco'pi hiMsAviSayaM mahAnarthavidhAyakam / atra mAtRsutacandAsargayozca nidarzanam // 1 // " atra zlokoktaM vRttamidamvardhamAnapure sadhaH kukhaputraH / tatpatnI cantA / tayoH sutaH srgH| sarve'pi musthAH / cannA paravezmasu karma kurute / sargo vanAdindhanAnyAnayati / ekadA jalamAnetuM canyA sutAyAhAraM zikyaka zrAropya gatA / suto vanAdAgataH svAmbAmaprekSya kuttaTrapImayA RcaH / ito mAtaramapyAgatAM vIdayovAca-pApe ! kimiyatI velAM zUlAninnA'nUH / tadAkaNye sApyUce-zikyakAkuttArya kiM na juktaM ? karau te jinnAvanUtAM ?' / ityuktipratyayaM karma vaI tAnyAM / tato jaba cAntvA sargajIvastAmalipyAminyasuto'ruNadevanAmA'nUt / cannAjIvastu pATalIpure jasAdityasya deviNI putrI ajUt / sArudaNadevastha dattA / niSpanne vivAhe'ruNadevo'nyasuhRnniH saha vANijyAya pravahaNe caTitaH / puSTavAyunA yAnaM lagnaM / puNyA tphalakaM prApya mitreNa saha taTaM gtH| kramAtpATalIpuramAgatyezvaro'vak-'mitra ! atra te zvazurasthAnamasti, tatra gmyte| so'pyAha-'evaMvidhasya me tatra gantaM na yuktN'| mitreNoktaM-tvamatra tiSTha, purAnta|janamAnetuM yAmyahaM / aruNastu hai devakule zrAnto nijANo'bhUt / tatra vane krImArthamAgatAyA deviNyAH kaTakaghyaM karau chittvA lAtvA kazciddasyurnaSTaH / / tatkUjitaM rudanaM ca zrutvA rAjasevakA dhaavitaaH| cauro jIrNasurAlaye yatrAruNaH suptastatra jayanAntaH kaTake khaDgaM ca tatpA K // 15 kara __JainEducation Intemania For Private & Personal use only Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ the muktvA naSTaH / gataniko'ruNastavIkSya devyA dattamiti hRSTaH / tAvattairuktaH-'re'dhunA kutra yAsyasi' ityuktvA tAmayatsu teSu kaTake patite / tato jJApito rAjJe / tadAdezAbUlAyAM nihitaH / atrAntare nojyapANiH suhRttatrAgAt / dAruNAvasthamaruNaM vIdaya-'hA sukhamuHkhaikavatsala mitra' iti rudana prekSkanaraiH pRSTaH--'ko'yaM zreSThiputraH ? / sa jagau--'ki kathyate ? adhunA nivartitaM kathAnakaM' / tataH sarvamuktvA sa suhRncIlatayA nijahiMsAM kartumudyatastaidhRtazca / jasAdityaH / svasutAM jAmAtaraM ca vIkSya vyatikaraM zrutvA nRzaM dUnaH zUlAtastaM niSkAsya rAjasevakAnupAkhaMjata / rAjA pAha-'zreSThin / atra me'parAdhaH shsaakaarinnH'|atraantre caturzAnI amarezvaramunistatrAgato dezanAM dadau-"muJcatAho mohniyaaN|ytH-11 dAstAM vacanakAyAnyAM hiMsA vai muHkhadAyinI / cintitA manasApyeSA nRNAM zvaneSu pAtinI // 1 // | vaijAragirisamIpodyAne udyAnikArthamAgatAn lokAn vIkSya ko'pi rako nidAmakhanamAno hRdi dadhyau-" aho / nayanojyeSvapi satsu mahyaM ko'pi na dadAti, tadimAn sarvAn hnissyaami"| iti kopAjirimAruyaikAM mahAzilAM teSAM hiMsArthamamucat , svayaM tayA sArdhamapatat / lokastu sarvo'pi naSTaH, sa tu cUrNIjUto narakaM gataH iti / tathA sUtre 8 zrAurapaJcarakANe'pyuktaMthAhArakAraNeNaM malA gacaMti sattami puDhavIM / saccitto thAhAro na khamo maNasA vi patthelaM // 1 // / matsyAstaMDulamatsyAdayaH / te ca garjajA eva / saMmUrchajAnAmasaMjJitvena ratnaprajAmeva yAvajamanAt / kila mahAmatsyasya hai mukhasamIpe matsyI taMmulIyamatsyaM prasUte / sa ca taMuTapramANaH prazramasaMhananI muSTaM mano vyApArya saptamI yAti iti vRkSA Jain Education Interation 1141205 Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ staMna. vyAkhyAna. go bruvate / jaghanyatastu aMgulAsaMkhyeyamAnadeho'pi matsyaH saptamI yAti iti nagavatyaMga uktaM / ato manovAkAyanadena dhApi hiMsA javadaiva' / iti zrutvA nRpAdijistatsamayajAtaM tayoHkhasvarUpaM pRSTa / sarvo vRttAnto jhAninA|diSTaH / deviNyaruNadevau jAtajAtismRtI anazanaM jagRhatuH / sarvApi parSanmahAsaMvegamApannA dayAdharma svIcakAra / tau tu devajUyaM gtau| hAsyena mohena ca puSTabuTyA hiMsAvaco hI na ca jASaNIyam / ___ mAtustathA sargasutAvadAtaM kurvantu zrutvA sadayaM manaH svam // 1 // | // ityabdadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthasya vRttau paJcamastaMna ekonasaptatitamaM vyAkhyAnam // 6 // // zratha saptatitamaM vyAkhyAnam // 70 // zrathAnAnyadapi kizcinnirUpyate-zratra kecana jpnti| achedyo'yamanedyo'yaM jIvo nityaH sanAtanaH / minAze jIvanAzaH kathaM javati pAMmava // 1 // ___pArthiva niSpanne ghaTe vinaSTe kimAkAzo vinaSTaH ? / nanu ghaTAkAzo vinaSTaH iti cenna, sa tu kaTipata eveti gItAyAmuktaM / ato yudhe yajJAdau ca na kazcikrIvavadhaH iti pareSAM na yuktaM vAkyaM, yato nizcayanayApekSyA jIvo nityo gatyA MOCRACKE0% AC-% M // 15 // % _JainEducation intematerino os For Prve & Personal use only Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ANSARSAAS gatyAdirahitaH, paraM vyavahArApekSyA nAnApimAtmako gotvagajatvanaratvastrItvamatkuNapipIlikAdijAtimAnadhyakto dRzyata da eveti pi vinaSTe jIvo vinaSTa eva, dIpatatpranayoriva / yataH| mriyakhetyucyamAno'pi dehI javati puHkhitaH / mAryamANasya jAyeta phalaM narakavedanA // 1 // * ataH sarvadharmeSu dayAyA eva zreSThatA zrUyate-. | jIvadayAratakhAntI zrIzAntimunisuvratau / proganUtAM tayoH kIrtirayApi juvi vartate // 1 // spaSTaH / atrArthe zrAcireyaprabandho'yamBI jaMbUdhIpe pUrva videhe maMgalAvatIvijaye ratnasaMcayapure zAntinAthajIvo vajrAyudhanAmA rAjA'nUt / anyadaikaH pArA-16 pato jayatrAnto nRpasya zaraNaM prAptaH / nRpeNa kathitaM-'mA naiSIH' / tadanu zyenaH samAgAt / tenoktaM--'mama kSudhita* syainaM pakSiNaM dehi' / rAjJoktaM-'varAnnaM gRhANa' / so'vak-'mAMse me ruciH' / nRpaH prAha-'ahaM svadehAmipaM / / dadAmi' / iti prokte zyenaH prAha-'pArApatatulyaM dehi / nRpeNaikatra tulAyAM svajaMghApalakhame mukte'tyatijAre svayaM tukhAyAmupaviSTaH / tatsAhasena tuSTau surAvAhatuH-'tava prazaMsA injeNa kRtA / tatparIdArthamAvAcyAmime rUpe kRte' / ityuktvA puSpavRSTiM kRtvA tau svargatau / nRpastu cAritraM gRhItvA aveyake ekatriMzatsAgarAyurdevo'jUta iti / atha viMzatitamajinAvadAtaH, sa cAyamnRgukale jitazatrunRpeNAzvamedhayajJArthe eko'zvo homAya sajIkRtaH / jJAnena munisuvratasvAminA vijJAtaM / tamakSa-12 Jain Education Internation Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ staMja. pAya pratiSThAnapurAdekasyAmeva yAminyAM SaSTiyojanImatikramyAgataH / tatra janasamUhe jinena dharmadezanA prArabdhA / utka- vyAkhyAna. gozvaH pranaM punaH punarutpazyan jAtajAtismRtirjinAntike gatvA jUnyastazirAH svavAcovAca-':khAtaM mAM vizvara dahaka raha' / ityAkarya nRpaH pratuM papraca-'zrayamazvaH kiM vijJapayati' / prajuravak-"rAjannasya pUrvanavaM shRnnu||153|| lI padminIpure jinadharmA zreSThI sAgaradattastanmitraM shaivH| pUrva tena rughAlayaH kaaritH| anyadA mitreNa saha sAdhupAce hai| gataH / jinamandirakaraNaphalaM zrutvA jinabiMbaprAsAdamakArayat , tatra saddarzanaM prAptaM / ekadA zaivaiH sarpiSA liMgapUraNe kRte / / 4 sa TumAhUtaH / tadA ca tatra ghRtagandhAtsarpantIghRtelikAH pipIlikAzca nirdayazaivAnAM padanyAsAtsahasrazo mRtAH prekSyAha-18 'navatpAdapAtaiH koTizaH kITikA mRtAH, tanna yukta' / tatastaiH krubairuktaM-"kramAgataM dharma tyaktvA navaM dharma dadhat ki na khaUse ? uttiSTha, svagRhaM braja" / iti zrutvA khajAmlAnamukhaH svagRha etyeti dadhyo-'hA mayA nijakuladharmatyaja4Anena kiM kRtaM ?' ityArtadhyAnato mRtvA bahulavAn brAntvA rAjan sAgaradattajIvo'yaM hayo jAtaH / asmatprAgjavamitraM mAM dRSTvA kathayati-'ayaM nRpo'dya yajJe mAM homipyati, tato raha raha' / ato he rAjan ! yajJaphalaM naraka eveti pranuvAkyataH prabuddho rAjA tamazvamanayaM kRtvA svayaM nagarAdyajhaM nyavArayat / so'zvaH svAmipArdhe'nazanaM sAtvA sahasrAre suro' jUt / tadaiva tatraitya sureNa jinasamavasaraNasthAne vihAraM nirmAya tanmadhye zrIjinamUrtistatpurasturaMgamUrtizca sthApayAMcake ||AIMER hai tatprati azvAvabodhatIrtha jAtaM / kAlAntare tatraiva vane ekA vaTasamalikA kenacimlelena muktamArgaNena vidhA jinau ko'ntike'patat / prAnte sAdhudattanamaskArazravaNena siMhasarAjJaH putrI jAtA / tatra gupurAgatenyanutasamaye samuccArita Jain Education Interne 010_05 Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ || namaskArAdyapadazravaNasaMjAtajAtismRtiH pitarAvApRjya jugukanca etya caityodhArAdikaM nirmame / tadAdi punaretattIrtha zaku nikAvihAra iti khyAtamajUt / krameNa cAtraiva tI| paramArhataH zrIkumArapAkhamaMtrIzvarodayanatanayaH zrIzajayatIrtho'dhArakaH zrIraivatagirisugamapadyAnirmApaNAdyanekapuNyaprakaTaH zrIvAgnadRsyAnujavaro'mvaDamaMtrIzvaraH pituH puNyanimittamuddadhAra / tatra yena maMgaladIpamuMbanasamaye yAcakAnAM ghAtriMzavAdasauvarNikA dattA iti vRzA bruvanti iti / satsatipArApatarakSaNena jAtau pRthivyAM vrkiirtijaajii| ___ zAMtirmunisuvratanAthanAyo syAtAM mamAlaM sukhadAyako tau| | // ityabdadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthasya vRttau paMcamastaMne saptatitamaM vyAkhyAnam // 70 // // athaikasaptatitamaM vyAkhyAnam // 1 // zratha hiMsAkAraNaM pramAda evetyucyatezarIrI mriyatAM mA vA dhruvaM hiMsA pramAdinaH / sA prANavyaparope'pi pramAdarahitasya na // 1 // | 6] spaSTaH / pramAdavato'nupayogena gaccataH sAdhorapi hiMsA proktA-jIvavadhAnAve / api ca, apramAdino gacchataH sAdhoH prANaghAte'pi jAvato hiMsA na syAditi jAvaH / yataH-nadIpramukhottAre sopayogena gacchataH sAdhorivASkAyavirAdhanA ASKOSHUSHORISOTX Jain Education inten 010-05 Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ staMja. // 154 // Jain Education Internat 71 tIvrabandhadA na syAt / tathA ko'pi tilapIlakajIvaH koTipUrvAyuSkaH pratidinaM viMzatitilapI khanayaMtra stisAn pIlayati / vyAkhyAna sa pUrNajIvitenApi tAvatastisAn pIlayituM na samarthaH yAvato nadyuttaraNena sAdhureka bindugatajIvAn hanti / sevAlAnvitajale tu anantajIvavadho'pi syAt / yadi pramAdayukto munirbhavati tadA / nAnyathA / tathA jagavatyaMge proktaM - kevalajJAnyapi gamanAgamanena cakSuzcAlanena ca bahujIvaghAtaM karoti / yogavyApAreNa baddhaM yatkarma tatprathamasamaye vanAti, vitIyasamaye'nudbhavati, tRtIye tu tannirjarAM labhate / apramattatvAttatkarmabandho bahukAlaM yAvanna tiSThati iti / tathA pratha| mAMge proktaM kena cinmuninA'pakvaM lavaNaM sahasAkArAdinA vihRtaM / talavaNaM gRhasthaH pazcAnna gRhNAti tadA munirjala zrAlojya pivet, jinAjJApAlanaparatvAt na hiMsA pRthvI kAyasyeti / gRhasthAnAmapi jinapUjAdI antardayAjAvena na hiMsA syAt / pUrvapUjyaistridhA hiMsA gaditA - antardayApariNAmena vAhyataH kriyAM kurvato hiMsanaM, sA svarUpato hiMsA / kRpyAdihetutayA, sA hetuhiMsA / antaHkaluSitapariNAmena nirghRNatA, sA'nubandhato hiMsA / mAturvacanataH piSTakRta kurkuTa hiMsanAt / rAjA yazodharaH prApa durantAM duHkhasaMtatim // 1 // vAhyasvarUpahiMsAjAve'pi anuvandhahiMsAdhyAnena brahmadattacakracAdInAmiva narakaprAptiH / sa cAyaM saMbandhaHkAMpI purezasya brahmarAjJazcatvAri mitrANi santi - kAzIdezapaH kaTakaH, gajapurezaH kareNuH ( airuH ), kozalezo dIrghaH, caMpAdhIzaH puSpacUlazca / ete nRpAH snehenaikaikaM varSa mitho rAjyeSu samuditAstiSThanti / anyadA te sarve brahmapArzve | samAgatAH / tAvatA ziroroge samutpanne brahmarAjA taccaturNAmutsaMge sutaM muktvA 'yuSmAbhiretadrAjya saMpradAyaH kArayitavyaH' 010_05 // 154 // Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CAAAAAACOCOGEOG ityuktvA mRtaH / te'pi dIrgha muktvA svarAjye gatAH / tato dIrghazcutaNyAsakto jAtaH / tanAvaM dhanumaMtrI jJAtvA svaputrasya varadhanurnAmno jJApitavAn-yathaitatsvarUpamekAnte cUsaneyasya brahmadattasya jhApyaM / tena jJApito'sau kokilAkAkayoH saMbandha / kArayannantaHpure gatvA kAkaM hatvovAca-'yo'nyo'pyevaM kariSyati, tamahaM nigrhiissyaami'| taghAtA dIrghazculanIM pratyAha-18 'ahaM kAkastvaM kokilA' iti / sAha-bAlo'yaM kiM vetti AvayoH svarUpaM / punarekadA mahiSahastinIyugamAnIya | pUrvoktavAkyamuktvA mahiSo htH| tato dIrghaH-'matpApamanena jJAtaM, anyoktyA mAM zikSyati' iti vicArya rAhI prati jJApito'yaM vicAraH / tataH sA pAha-" ayaM putro hanyate, AvayoH kuzalatve bahavo'pi putrA naviSyanti" / te-18 nApi svIkRtaM / tataH sAmantasutAM pariNAyya tanvayanArtha jatugRhaM kArayitvA dattaM / varadhanurmatriNA guptavRttyA tahamadhyataH purodyAnaM yAvatsuraMgA dApitA / zubhadine jatugRhe praviSTasya savadhUvaradhanuHkumArasya rAtriyAmadhye gate gRhaM prajvAlitaM / / tau tu suraMgayA nirgatya pUrvaghAre muktAzvayugalamAruhya nirgatau / pRthvI camato brahmadattasya sArvabhaumasaMpadamivat / vrdhnuH| hai sainyapatipade'niSicya dIrghasamIpe prepitaH / tadanu brahmadatta Agatya nijacakreNa dIrghavapuH kabandhIkRtya svageha aagtH| * anukrameNa SaTvaMkajarataM sAdhitaM / / | purA tasyaikAkino'TavyAM camato dijenaikena nIra pAyitamajUt / sa vijastaM cakravartipadaprApta jJAtvA 'bahusainye mAM kathaM / / jJAsyati' iti dhyAtvA jIrNasUrpaTakapAdarakSaNakAdinA visadRzaM rUpaM kRtvA bhramati / tadRSTvA rAjJA svsevkaadaanaayitH| tamupalakSya tuSTo rAjA varaM dadau / strIvacasA vipro nojanaM dInArayugaM ca yayAce gRhe gRhe / tena tathA kRtaM / ekadA vipre ACOCOCCORDCCC JainEducation Intemen010_05 For Private & Personal use only Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 // 15 // -SSPARRORAKASEA5% poktaM-'svaghnojyaM dApaya' / cakriNoktaM-'manojanaM mamaiva jrti| vipreNoktaM-'kRpaNo'si,dAtuM na zakto'si / tato rAjJA | vyAkhyAna. | sakuTuMbaMH sa lojitaH / madanonmatto jAtaH / rAtrau mAtrAdiSu miyaH pshuvtprvRttH| made samuttINe ljitH|ttH sarvamanena / kRtamiti ruSaikadA tenAjApAlaka pippalakapatrANi dhanurgoMbikAprayogeNa sabijANi kurvantaM vIkSya tasmai kiMcitsamal cakravartinayanApanayanaM kAritaM / sa nigRhIto hntumaarbdhH| re kathamitthaM samAcaritaM tvayetyukte tena vipro darzitaH / tadA sakuTuMbaH sa mAritaH / tadanu viprajAtau ruSTena cakriNAdiSTa-pratidinaM vijAhINi niSkAsyAnaya' / maMtrI tAnyAnIya darzayati / cakrI kareNa mardayitvA muzcati / tato maMtriNA bahujIvavadhaM matvA vaTaguMdakairnivajaiH sazIrSa sthAlaM nRtvA nRpAne muktaM / rAjA tu madarAtInAM caDhUMSImAnIti krodhabujhyA hanti / evaM pomazavarSAnte raunadhyAnena / mRtvA saptamAvanau gtH| vaTaguMdakamardanarauSamatijicakurvighAtaM dadhan hRdaye (jinetrahatiM hRdayena dadhat ) / anubandhanahiMsanabuddhinarAcaramo naradeva zto narake // 1 // | // ityabdadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthasya vRttau paMcamastaMne ekasaptatitamaM vyAkhyAnam // 71 // ||ath zAsaptatitamaM vyAkhyAnam // 7 // // 15 // zratha keciniprANighAtena dharmamivanti, tAnpratIdaM zidAvAkyaMkecidanti hantavyAH prANinaH prANaghAtinaH / hiMsrasyaikasya ghAte syAukSaNaM nUyasAM kila // 1 // Jain Education Int A For Private & Personal use only Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- CRARIS & sugamaH / navaraM hiMsakajIvAH sarpamArjArAdayasteSAM hanane na doSaH / tadayuktaM / itthaM vicAryamANe tvahiMsakajIvA zrAryakA kSetreSvapi stokA eva khanyante / ato nivaMsatA tyAjyeti / tathA kecinAipantikepyAhurbahunirdhAnyairmatsyAdyairvA hataizca kim / varameko hato hastI kAlo'tyeti yato bahuH // 1 // itthaM bruvanti, tAn prati zikSAmAIkumAradRSTAntaghAreNAhaP magadhezaH zreNiko jUpo'nyadArSakabhUpatenijamaMtriNA saha prAnRtaM pUrvajaprItivRddhyartha preSIt / tatsamIpe prAnRtaM vimucya / / 6 maMtrI kuzalaM pRSTaH praznottaraM kRtvA sthitaH / athArSakajUjartuH sUnurAkumAraH zreNikasacivaM papraca-tvadbhUpaputrasya kiM nAma ?' / maMtriNAmANi--'dharmajJaH paMcazatamaMtrIzo'jayanAmA putraH kimu tvayA nAkarNitaH ?' tacchrutvA kumAro'pi annaPyAya mauktikAdikaM prAhiNot / maMtrI tu rAjagRhamanyetya kramAttatprAnRtaM dhAnyAM datvAhAnayaM-'ApakumArastvayA saha / | maitrI cikIpati' / tato'nayo dadhyau-"nUnaM virAdhitavrato'sau anAryadeze jAto'sti / ajavyo dUrajavyo vA na mayA / hai saha sakhyamicchati / yataH samAnadharmANAM jAyate prItiraMginAM / ato'rhadviMbaM tatra preSayAmi / tadRSTvA sa prajotsyate" iti dhyAtvA ratnapratimA peTAmadhye prAtRtamiSeNa prAhiNot / so'pi tatra gatvA rahasi tAM peTAM datvA praNamya gataH / / 1 kumAro'pi tAmunmudya tadantaHsthAM jinamunAM dRSTvA dadhyau-'idamAjaraNaM kiM kaMThe zIrSe hRdi vA dhAryate ?' / dRSTapUrvamidamiti dhyAyana jAtismRti prAptaH / tathAhi - -- -- - Jain Education Inte 2 010_05 For Private & Personal use only -- www. a libraryong Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ staMja. // 156 // itastRtIye nave'haM sAmAyikaH kauTuMbiko bandhumatIpatirajUvam / priyAyutena mayA vairAgyAddIkSA gRhItA / anyeyuH / vyAkhyAna. saMyatinImadhyasthAM svavadhUM vIkSya prAktanAnurAgeNa tasyAH puro nijAniprAyamAkhyam / sApi 'eSa mama svasya ca vrataM mA 75 nAMdIt' iti jiyA'nazanena svargatA / ahamapi taduHkhenAnazanAddevasukhaM nuktvA'trotpannaH / dhanyo'stu majurura jayaH, yenAhaM prabodhitaH / HI avAlayadarzanotsukaH pitaraM prAha--'tAta rAjagRhaM aSTuM yAmi' / pitA tu taM niSidhya tasya rakSAya paMcazata jttaanmuH| moca / so'pi tAn vaMcayitvA potamAruhyAryadeza AgataH / pratyekabudhaH sa taddhiMbamajayAya visRjya svayaM tava jogyaphalaM karma samasti' iti vANyA devatAniniSiyo'pi sahasA vratamagrahIt / kramAvasantapurodyAne devakule kAyotsargeNa tasthau / / | itazca sa bandhumatIjIvastatpuravAsIcyagRhe zrImati ma sutA'navat / sA sakhIniyutA tatra rantumAyayau / tatra bA-|| likA mizraH procuH-'sakhyo varaM vRNuta' / tatastAH kAzcit kAMzcigharAn vatrire / zrImatirjagau- mayaiSa munirvatre / tadA vyomavANIyaM jAtA-'mugdhe ! tvayA cAru vRta' / ityuktvA suro unmunigAravapUrva ratnAni vavarSa / sA ca garjinItA muneH pAdayoralagat / munistvanukUlopasarga matvA'nyatra jagAma / tatra vyagrahaNAya nRpapUruSA aajgmuH| tAniSidhya suraH prAha-vittaM tvasyA varaNake dattaM' / tatastasyAH pitrA tadgRhItaM / tataH pitA putrImAha-"vatse !muMgavaJjaman sa muni- // 16 // stvayA kathaM khapsyate ? labdho'pi hi kathaM jJAsyate bahuSu jituSu madhye'yaM sa eveti / atastvamanyaM varaM vRNu" sA prAha-"tAta nedaM zrutaM ?-- JainEducation inted 2010.05 ar Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DEMALE AC sakRtAlpanti nUpAlAH sakRLAlpanti sajanAH / sakRtkanyAH pradIyante trIeyetAni skRtskRt||1|| kA paraM tatpAdacihnana tamupalakSyAmi" / tadAprabhRti sa zreSTI munInAM dAnaM dadau / ekadA ghAdazavarSAnte sa munirAgataH / / taM lakSmadarzanAupalakSya zrImatiH prAha-"svAmin ! tadA niyatavanmAM tyaktvA gata yAsI, adhunA kra yAsyasi ?" || | munirdivyAM giramanusmaran zrImatImupayeme / krameNa sute jAta A'kumAro'vadat-'priye ! tava putro'jUt, ahaM tu vrajAmi' / tanmRtvA zrImatI takumAdAyopAvizat / taghIya sutaH prAha-'mAtaH kimidaM tvayA prArabdhaM ? / sovAca'vatsa! tava pitA tapasyAya gantuminnati,atha mama takureva zaraNaM' / putraH prAha-mAtaH ! matpitaraM vadAI sthaapyaami| ityuktvA tarkusUtreNa tatpAdau veSTayannitthamAha-'he tAta ! mayA tvaM vamo'si, kva gamiSyasi ?' / iti tacceSTitenAja ArkacittaH paadyo|ssttittntusNkhyyaa bAdazAbdI yAva he tsthau| avadhau pUrNe punIMdAM gRhItvA samIravat pRthvyAM vijhaar| itazca nijajanakena rakSArtha muktA naTAH kumAramanveSayantaH stanyena jIvanto muninA dRSTAH, dharma zrAvitAH pravrajyA jagRhaH / tairyuktasya vIravandanArtha gancatastasyAntarAle gozAlo mitito'vadat-"vRtredaM tapastapyate, zujAzunasya heturni4 yatirevAtra pramANaM / yataHupakramazataiH prANI yanna sAdhayituM kamaH / dRzyate jAyamAnaM tahIlayA niyatelAt // 1 // " muniruvAca-"nedaM yuktaM / zAnyAM kaarysiddhiH| yataHyathA sthAsIsthitaM jojyaM karmaNA prAptamasti tat / tAvanna pravizeLake yAvannodyamavAn karaH // 1 // " u. prA.27 -% Jain Education Internal 010_05 For Private & Personal use only Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A4% 13 GANGACASSAGAR ityAdinA taM nirvacanIcakre / zratha kumArarSihastitApasAzramamAgamat / tatra tApasA nityaza inaM hatvA mAMsamaznanti vyAkhyAna. teSAM matamidam-agnivanaspatikaNAdivahujIvahanane mahApApamata ekasminmahAjIvavadhe bahUnAM na ghAtaH / iti matvA / tApasaireko vAraNo nigamitaH / munistu tatsaMmukhamAyayau / sAdhuM dRSTvA sa hastI saghukarmatayAkhAnastaMnamunmUTya pAdau sparza sparza praNamati sm| tadatizayaM vIdaya tApasAH prabujhA jainI vAcaM sviickruH| tataH zrIvIraM natvA sAdhuvratamAdadire samavasaraNe / | sAjayaH zreNika zrAIkumAra prati hastimocanavRttaM pprc| | muninoce mahArAja na citraM karimocanam / puSkaraM tu tantupAzamocanaM pratijAti me // 1 // | tatpaSTo munistakuMtaMtuvRttamuktvAlayaM prazasya dharmAziSaM dadau / tato munirAlocitapratikrAntaH kevalajJAnaM zivaM ca praap| istyAdihiMsAM parimucya sarvAmaMgIkRtaM yairmunirAjavAkyam / teSAM caritraM vibudhA nizamya kurvantu padaM satataM dayAsu // 1 // // ityavdadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranyasya vRttI paMcamastaMne ghAsaptatitamaM vyAkhyAnam // 12 // ||ath trisaptatitamaM vyAkhyAnam // 13 // zratha munInAM gRhiNAM ca hiMsAsthAnAni varjanIyAnItyAdamukharandhramanAbAdya jaNanIyaM na kardicit / nimittaM nAvikAlAnAM na vAcyaM kasyacitpuraH // 1 // ARRE%A7-% 157 ---- ___JainEducation International 2010.05 For Private & Personal use only Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CAR -7- R uccaiH kharairnizIthinyAM pAge vaya'H subudhiniH / hiMsAsthAnAnyanekAni zvaM jJAtvA tyajedudhaH // 5 // mukhAvakAzaM vastrAJcalAdinA'nAvRtya paThanAdikaM karoti, tasya hiMsA vAyujIvAnAM / yataH sAMkhyAnAM mahAjArate bITetikhyAtA dAravI mukhavastrikA mukhanizvAsanirodhikA jUtAnAM dayAnimittaM bhavati / yadAGaste ghrANAdito'nuyAtena zvAsenaikena jantavaH / hanyante zatazo brahmannaNumAtrAbaroditau // 1 // iti parazAsane / tathoktaM pUjyaiH-"catuHsparzikAH zvAsozvAsapuzatAH / eniH sparzarvAyukAyajIvAnaSTasparzikAn nantIti" / tathA javiSyatkAlajJAnaM na prakAzyaM / yataHjoIsanimitta askara koUyAesaIkammehiM / karaNANumozraNe hiya sAhussa tavaraka hoii|| 1 // atrArthe nidarzanamidam| kSitipratiSTha ekA poSitanartRkA kSatriyAsti / tanahe munireko vihartumAyAti / ekadA tayoktaM-'mannA kadAgaminApyati / tatastena kathamapi kathitaM-paMcanidinairiti / tadanu sa AgataH / satyaM jAtaM / tadayasare muninivArthamA yA- tiH / striyA muninApi ca smitaM kRtaM / taditokya kSatriyeNa jAtazaMkena khaGgaM kare kRtvA hAsyakAraNaM pRSTaM / muninA kazra mapi yathAsthitamuktaM / tatastenoktaM-'no vada, azveyaM kiM prasoSyati / / tenoce-kizorI' / tato'sinA'zvodare vidArite vizaMko'jUt / tIkSya muninA'nazanaM kRtaM / kSatriyeNa zAmitaM / sAdhuH svargajAgat / A K - -4Ka Jain Education Inter 2010-05 For Private Personal use only Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tathA rAtrau mahAsvareNa pAThastyAjyaH / yadi kiMcitkArya syAttadA mandasvarAdinaiva / khukArahuMkArAdyapi na kuryAt / rAtrau / te vyAkhyAna. satkaraNe vinihagodhAdihiMsrajIvairmakSikAdhAraMjaH prAtizmikaiH svasvAraMjaH pravatyaita / sUpakAratilapIlakajArataskara-18 karSakazokikolUkAraghaTTayaMtravAhakarajakamAtsikAdInAmapi paraMparayA kuvyApArapravRttiH / yata naktaM zrIvIreNa jayantIpraznouttare-'zradharmiNo narAH suptA eva zreSThAH, dharmiNastu vinighA varyAH' / atrArthe prabandho'yaM vRzenyaH zrutaHKI ko'pi sAdhuH svaziSyenyo rAtrI vAcanAM pUrvagatAM dadAti / ekadA cUrNauSadhinA saMmUrvimamatsyAdInAmutpattiM gururA-13|| khyAti / tadaikena mAtsikataskareNa zrutaM / cUrNaprayogaM manasi dhRtvA gRhe gatvA tat kRtaM / vahumInotpattirjAtA / hRSTaH / sannityaM tatkRtvA kuTuMbaM pupoSa / ityaM vahukAlo gtH| ekadA sa vidyAcauro guruM natvA prAha-"svAmin ! tvatprasAdAdahaM sakuTuMvaH sukhena jIvAmi, aklezena mukSiAdiSvanekeSAmupakAro naviSyati" / munirAha-kathaM sa prAhatAtrau yuSmAniH ziSyecyacUrNAjIvotpattiH proktA, tena jIvAmi' / iti zrutvA guruH svapramAdadoSaM ninditvA paraMparAnidhimatpApaM nizcitya tamuvAca-"tyAmanyopAyaM zreSThaM kathayAmi, zRNu / amukAmuka'vyANi melayitvA ekAnte'pa-12 varake bAhyataH kapATau dRDhIkArApya madhye sthitvA cUrNa jalAdiSu kSiptaM svarNavarNA mInA naviSyanti / tadanatastavApi zarIraM puSTimanAvi" / tabRtvA gRhe gatvA guruNAdiSTAt taccurNa to vyAghra utpannaH / tena sadyo lakSitaH sa pApAtmA narakaM | // 15 // yayau / munistu tatpApamAkhocya svarga gataH / ato rAtrI pauna pAunaM ca na hi vADhasvareNa / anAnyadapi nidarzanaM yathA ko'pi zrAjho rAtricarasayAme AvazyakaM paThan prAtivedimakyA striyA zrutaH / tayA se Jain Education Int 2 010_05 Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stokarAtri matvA dhAnyapeSaNasamaye gAsakAntare sthitaH sarpo marditaH / tatpiSTarodayakAzinaH svajanAH paJcatvamaguH / zreSThI tu tanukiM jJAnino vijJAya tatpApamAkhocya devajUyaM jagAmeti / hiMsAprakArA bahavo javanti jinendrazAstrA nijabuchito thaa| vijJAya ye vizvarAstyajanti te yAnti lakSmImanaghAM zivAkhyAm // 1 // | // ityabdadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthasya vRttau paJcamastaMne trisaptatitama vyAkhyAnam // 3 // ||ath ratuHsaptatitamaM vyAkhyAnam // 4 // atha hiMsAhiMsAphalaM pradarzyate| hiMsA nirantaraM puHkhamahiMsA tu paraM sukham / jantodAtyaho sUracan'yoriva tadyathA // 1 // atra zlokoktanidarzanamidamjayapure zatruJjayarAjJaH sUracansAnnidhau sutAvajUtAM / pitrA jyeSThasya yuvarAjapade datte'pamAnatazcanyaH purAgnirgatya videze paryaTana ekadA gurumukhAdidaM vAkyaM zuzrAvasAparAdhA api prAyo gehi niH punnydehiniH| na hantavyAstrasAstAvatkiM punaste nirAgasaH // 1 // 54RSASSR-12-MORE Jain Education Int 2 010_05 Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 8 taMja. 9% 74 %9C%8C-% mInAnAM tu vadhAraMne do jAto nijaangguleH| tyaktvA zastreNa hiMsAM ca jAto dhIvara zahilAk // // vyAkhyAna pRthvIpura eko dhIvaraH / taM prati svajanairjAlAdikaM samarpya mInabandhanAya so'nibannapi kathamapi preSitaH / sa matsyAn / lAtvAgataH / svajanairnizitaM zastraM dattaM / tabastreNa matsyavadhaM kurvan svAMguDhyAzvedo jAtaH / taghedanAnijUto dathyaudhigastu hiMsApriyajIvAn / yataH-viyasvetyucyamAno'pi' ityaadi| itazca nagarAtsthaMDilamyAM vrajantau guruziSyau mAsikaM sazastrakaraM dahazatuH / tadA ziSyo guru paprala-'jagavannI darazA jIvAH kathamapi na nistariSyanti' / gururAha-"vatsa na ko'pi maunImbadharme ekAntakadAmahaH / yatA-3 anekanavasaMcitAni karmANi jAvAdhyAtmajJAnena zulapariNAmataH haNena nihanti / yata uktaMjaM jaM samayaM jIvo zrAvisa jeNa jeNa nAveNa |so tammi tammi samae suhAsuI baMdhae kammaM // 1 // " 1 iti ziSyaM niruttarIkRsya guruNaikaM padaM bADhasvareNa proktaM-'jIvavaho mahApAvo' ityuktvA gururale gataH / dhIvareNa satpadAnusAreNa cintitaM-'zradhaprati kazcidapi jIvavadho mayA na kAryaH / ityAdidhyAnaparo jAtismRti prApa / hInakukhonavaM pUrva virAdhitacAritraphalaM matvA dIkSA grahaNotsukaH zukvadhyAnena kevalajJAnamApa / AsannadevairmahotsavaH kRtaH / / devakunmunizabdaH tasiSyeNa shrutH| gururAha-'vatsa pazya dhIvarasya tatya mahAjJAnamutpannaM / tvaM tatra gatvA manavAn pRch'| so'pi sazaMkaH savismayastatra gatvA sthitH| tadA jJAnI prAha-"kiM vicAryate / ahaM sa eva / bavyajAvahiMsAtyAgena 8mayedaM khabdhaM / tava gurUNAM javAstu yakRkSAdhaH sthitastatpatratujhyagaNanayA jheyaaH| tvaM tvasminneva jave siddhi prApsyasi" TR %%%%% %% Jain Education Intern 2010_05 For Private & Personal use only Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SMSM899%84 tadAkArya guru prati gatvoktaM / gurustakSutvA nRtyan jaharSa-'aho parimitannavaimeM sibhiH / dhanyaM satyaM jJAnivAra' ityupatvA'ne vijdaar| hiMsA parityajya sa mAssiko'pi daNena jJAna gharamaM banAra / zrato vratAnAM dhuri tasya lekhyaM nanveti tathyaM na vacoprakIrtyA // 1 // ityAdi gurUktadezanAmAkaparya sAparAdhAnAmapi jIvAnAM vadhaM niSedhayati sma / rAjAdezena jaGgo neti vrataM lAtvA satpuranRpasevAM cakAra / ekadA kAnane nRpanaTaizcauro rumaH / tadA nRpeNoce-'he zUra ! tvamenaM urdharacauraM vyApAdaya' / camkeNa yura vinA jantuhanananiyama ukte rAjA hRSTastaM svAMgaradakaM cakre / kramAddezezaH kRtH| | athAnyadA canmAgrajaH sUro yauvarAjyenAtRpto nizi zastreNa parAmukhasuptaM pitaraM jaghAna / rAjhyA rAjJo ghAtaM kRtvA 4 hai palAyamAno dRSTaH / eSa rAjaghAtako yAtIti kolAhalo jAtaH / rAjA svaputraM jJAtveti dadhyau "sauranAya javantyeke candanA va nandanAH / mUlochittyai javantyanye vAlakA zva bAlakAH // 1 // al iti vimRzya rAjA sUraM dezato nirvAsyAnAyitaM cancha rAjye nyavezayat / tato ghAtAyA' nRpaH sUraputre raujadhyAnayukto / hai mRtvA citrako jAtaH / taghane sUro ghamannAgataH / pUrvavairatazcitrakeNa sa hataH nilo bajUva / tasminneva vane zrAkheTakaM kurvan / punadhIMpinA hataH / so'pi citrakastatkirAtabandhunirjane / ghAvapi zUkarau jAtau / mitho vairAyamANo khubdhakahatau pau| OGRESSGRACCCC to+ Jain Education Interne 2010_05 For Private & Personal use only Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lavyAkhyAna 74 // 16 // BARSAACAAAACG vAraNI banUvatuH / bandhananujo'gre'pi tau yuyudhAte / rAjJAnyadA sudarzanaH kevalI pRSTo dezanAnte tayoHrakAraNamA-2 cakhyau / tanutvA nRpo'cintayat-'aho vicitraM karmanaTaH kAritaM javanATakaM / reko rAjatvaM, rAjA raMkatvaM, suro'STAdazasAgarAyuSkA kSaNena saMbakarNatvaM zvatvamapyaznute, zvA ca suratvaM / yataH yasaMzrayanti nitarAM gurumohaniyAM saMsArakUpakuhare nipatanti yacca / pazyanti samatipathaM na hi yacca sattA mithyAtvamandhatamasaM khalu tatra hetuH // 1 // | ityAdivairAgyeNa svAMgajaM rAjye nyasya pravajyAM lAtvA ekAvatArI devo jAtaH / gajI tAvAdyanarake gatau / dezAdvataM yena gRhasthAnAve utkRSTatastena tadAttamAdyam / sarveSu jIveSu dayAparo'sau devatvamApad himarazmisaMjhaH // 1 // // ityabda dinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranyasya vRttau paMcamastaMne catuHsaptatitamaM vyAkhyAnam / / // // samApto'yaM pnycmstNbhH|| 5 // ASSAGAR // 16 // Jain Education Interne 2010_05 For Private & Personal use only Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RRRRRRRRRRR // zrIupadezaprAsAde // // sssstthstNnH|| // zratha paJcasaptatitamaM vyAkhyAnam // atha ditIyavatamAhasUkSmavAdaranedAnyAM mRSAvAdo dvidhA smRtaH / tIvasaMkalpajaH sthUlaH sUkSmo hAsyAdisaMjavaH // 1 // tatra zrAvakasya sUne mRSAvAde yatanA / sthUlaM tu tyAjyameva / loke'pyakIrtyAdihetutvAt / tacca bAdaraM kanyAlIkAdyaM / tadevAhahai aNuvrataM dvitIyaM tahAcyaM yatkApi nAnRtam / jUkanyAgodhananyAsasAkSiSveva vizeSataH // 1 // kanyAgonUmyalIkAni myAsApaharaNaM tathA / kUTasAkSyaM ca paMceti sthUlAsatyAnya kIrtayat // 2 // tatra peSAdiniraviSakanyAM viSakanyA, suzIlAM muHzIkhAM, vyatyayena vA vadataH kanyAptIkaM / upalakSaNametat sarvasyApi vipadasyAlIkasya / evamApahIrAM gAM bahudIrAM vadataH / idamapi sarvacatuSpadasyopalakSaNaM / parasatkA jUmimAtmahai satkA, kaparakSetramanUSaraM vA vadato jUmyakhIkaM / idaM ca sarvasyApyapadaviSayasyopalakSaNaM / atrAha-vipadacatuSpadApadana 5464%%A5A4%Inandana Jain Education Intematon D 10_05 For Private & Personal use only Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 16 // SHAHARARAK haNaM kasmAnna kRtaM / / satyaM, ucyate-kanyAulIkAnAM loke'pyatigahA~ logAntarAyapeSavRdhyAdayo doSAH sphuTA eveti| vyAkhyAna, tathA nyasyate rakSaNAyAnyasmai samarpyata iti nyAsaH suvarNAdi, tasyApaharaNaM mahApApam / tasya cAdattAdAnatve satyapi vacanasyaiva / / prAdhAnyatvAnmRSAvAdatvaM / tathA khanyadeya viSaye sAhIkRtasya khaMcAmatsarAdinA kUTasAkSyamadAnAt kUTasAditvaM javaSaya-16 |'pyanarthahetuH, vasurAjasyevAjazabdArthasAdaye / atrA] jJAtamidam zuktimatyAM dIrakadaMbakopAdhyAyapAdhai tatputraH parvato nRpaputro vasurvijaputro nAradazcaite trayo'pi paThanti / anyedhuH saudhamUrdhni te paThantaH zrAntAH suptaaH| tadAnIM vyomni gaThantau ko cAraNI mithaH pocatuH-'etaccAnatrayamadhya ekaH / svargagAmI, pau tu zvanagAminI' / tacchutvA pAThakastatparIkSArthamekaikaM piSTatAmracUmaM datvA prAha-'he vatsAH! yatra ko'pi na vIkSate tatrAmI vadhyA' / tato vasuparvatau zUnyasthAne hatvAgatau / nAradastu vijane gatvA dadhyau-"idaM guruvAkyaM-18 yatra ko'pi na pazyati tatrAyaM hantavya iti / tatsthAnaM tu trijagatsu nAsti sarvajJAnAM sijhAnAM kimagamyaM, jJAninAmagocaraM taghastu nAstyeva / paraM cAyaM mAM pazyati, ahaM cAmuM pazyAmIti / gurunnistu mama prajJA priikssitumityaadissttmsti"|| iti dhyAtvA'kSataM taM sAtvA gtH| adhyApakenokta-'mamuktaM tvayA kathaM na kRtaM ? / so'vak-'jagavan ! hRdi vicAyatAm / yuSmadAdiSTaM tatsatyApita,' ityuktvA svAbhiprAyo jJApitaH / tato guruniH sadayatvAt svargAmI sa jJAtaH / aparau narakagAminau vijJAya cintitaM"kiM tena pAThitenApi yenAramA narakaM vrajet / vairAgyAdityupAdhyAyaH prAbAjIgurusaMnidhau // 1 // " Jain Education Internal 10_05 For Private & Personal use only Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25E0" % % % tA krameNa parvato janaistatpade sthApitaH / anicandhanRpapade tu vasurAjo jAtaH / ekadaikena vyAdhena vane mRgopari bANo * muktaH skhakhitaH / zrAgatya hastasparzena nizcitA sphaTikazilA / tato rAjJo'ye proktaM / rAjJA AnAyya raha zrApThajanaiH svAsanAdho nivezitA / tannanasi sthitaM vIkSya lokAH prAha:-'satyasya mahimA'yaM' iti prsidhijthe| hai ekadA nAradaH parvatasya milanArthamAgataH / tadAsau 'jairyaSTavyaM ajairyaSTavyaM' etatpadasyArthaznAgairyAgaH kAryaH iti / mAtrAne vakti / tadAkarNya nAradena niSidhaH "trivArSikANi sasyAni na hi jAyanta ityjaaH|vyaakhyaataa gurupAsmAkaM kiM na smarasi bAndhava // 1 // " + tadA garveNa parvato vakti-'yaH kUTaM vadati tasya jihvA vidyate' iti pratijJAM kRtvAha-'atra vasuH sAdikaH' / tataH parvatamAtA vasurAjasyAne gatvA vAdavRttamAkhyat / putradAnaM dehIti yayAce / rAjovAca-gaSTha mAtastvatsutapadaM krissye|| pAhitIye'hi to saparikarI vasupArzva zrAgatau / rAjJA parvatasya kUTasAdayaM dattaM / tato devatayA zikSAsiMhAsanaM cUrNIkRtaM / / vasupIche pAtito mRtvA narakaM gtH| | nAradastu stuto devaiH satyAtvarga gataH kramAt / iti zrutvA budhairnityaM kAryaH satyavratAdaraH // 1 // vasunRpasutA zrapi devatayA nihtaaH| parvatakaH pauraidhikRtya nirvAsito mahAkAsAsureNa saMgRhItaH / tatsaMbandhastvayam-| ayodhananRpeNa nijaputryAH svayaMvare prArabdha mAtrA kanyAyAH prachannaM proktaM-'madbhAtRvyo madhupiMga eva tvayA vrnniiyH| tacca sarvanRpamukhyaH sagaro rahaH sthitaH svadUtImukhato jJAtvA svapurohitaM kanyAvaraNopAyaM pAca / so'pi sadyaH % -to-50- 132% __Jain Education interm 1 005 For Private & Personal use only Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMnna. // 16 // kaviH kapaTapaTurnavyA rAjalakSaNasaMhitAM kRtvA santAntastathA vyAcakhyau yathA sakSaNaiH sagaraH prakRSTaH syAt , madhupiMga-vyAkhyAna. stvapakRSTaH / tataH sarvairnRpAdinirdasyamAno hiyA nirgataH / sagarastu kanyayA vRtaH / tato madhupiMgaH krudhA tapaH kRtvA / / mahAkAkho'suro'jani / tayozca tRtIyaH pippalAdo'pi mikhitaH / tvRttaantstvevm| sukhasAsujamAkhye parivAjike ke janavikhyAte ajUtAm / tayozca sukhasA viziSyatamA viduSI 'yo mAM vAde jayati / tasyAhaM ziSya' iti paTahodghoSiNaM yAivahakyaM parivrAjakaM vAde jitvA svaziSyIcakre / kramAttasyAtiparicaye sukhsaayaa| garne jAte jJAte ca sunnayA sA niSThuramupAlabdhA, pracannaM ca dhRtA / jAtaM putraM piSpalasyAdhastyaktvA to nirgatau / prAtaH | sunnadhyA putrastatra dRSTaH / sa ca kSudhitaH piSpalaphalaM svayaM mukhe patitamAsvAditavAn iti pippalAda iti kRtanAmA sutnaghyA pAvitaH / tena tasyAH pAveM svajanmavRtte zrute pitroH praSaM vahan vadhArthamanAryo'nAryAn vedAn cakAra / teSu caivaM prarUpaNAM cakAra yakRta rAjajiravAdizAntinimittaM svargAvAptaye ca pazuturagagajamanuSyAdiniryAgaH kArya iti / tato mahAkAlenAcinti-'yotayostyA rAjAdayo yAge hiMsAM kurvanti tadA mRtvA narakaM yAntIti sagarAdinRpANAM mama | raniryAtanA javatIti" / tatastenoktaM-'yuvA yajhe hiMsAM pravartayataM, ahaM sarvatra sAnnidhyaM kariSyAmi' / tato'sureNa sarvatra rogiNaH kRtAH / yatra yatra to hiMsAtmakaM yAgaM kArayataH, tatra tatra so'suro rogAnupazamayati / yajJahatAMzca pazvA- // 16 // dIn vimAnasthAnamarIjUtAn sAkSAdarzayati / tadanu sarve'pi nRzaM sAdarAstathA cakruH / evaM manuSyahiMsApi tainiHzUkaiH | zanaiH zanaiH pravartitA / tato mAyayA mohayitvA mahAkAlena sajAyaH sagaro'dhvare juhuve / pippalAdena ca svapitRmAtRme Jain Education Internal 10 05 Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RAARREARR754 dhazcakre / evamanAryA vedAH pravRttAH / zrA-stu vedAn mANavakanidherunRtya pratidinajojyamAnazrAmapaunanimittaM zrItIrthakarastutirUpAn zrAdhadharmapratipAdakAMzca naratazcakrI cakre / vasukSitIzahijapiSpalAdayaH, asatyavAkyAdadhamAM gatiM gtaaH| nidhAya teSAM hRdaye nidarzanaM, hitejistyAjyamasatyajatpanam // 1 // // ityabdadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthasya vRttau paThe staMne pazcasaptatitamaM vyAkhyAnam // 75 // // atha SaTsaptatitamaM vyAkhyAnam // 6 // athAsatyajedAnAhaajUtonAvanaM cAyaM dvitIyaM nUtanihvavam / arthAntaraM tRtIyaM ca garhAnAma caturthakam // 1 // etaccaturvidhAsatyaM zvacAdiHkhahetukam / jJAtvAnRtavataM grAhyaM yena saukhyAyavApnuyAt // 2 // ajUtonAvanaM yathA-sarvagata zrAtmA, zyAmAkastaMDulamAtro vA / tanihnavaM yathA-nAstyAtmA, nAsti puNyaM, nAsti pApaM cetyAdi / arthAntaraM yathA-gAmazvamanidadhataH / gardAnAma turya, tatrividhaM, ekaM sAvadhavyApArapravartanaM yathA-kSetraM kheTayetyAdi / bItIyamapriyakAraNaM yathA-kAeM kANaM vadataH / tRtIyamAkozarUpaM yathA-are nirmukha / ityAdhasatyaM narakAdikuHkhanimittaM / yato yogazAstre 5SALCO3A6-%ANES u.prA.28 Jain Education Internet D10_05 For Private & Personal use only Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ % // 163 // "nigodeSvaya tiryahu tathA narakavAsiSu / utpadyante mRSAvAdaprasAdena zarIriNaH // 1 // * vyAkhyAna, pAradArikadasyUnAmasti kAcitpratikriyA / asatyavAdinaH puMsaH pratikAro na vidyate // 2 // " atastadrataM grAhyaM, yena sukhasaMpattiH syAt / atrArthe zrIkAntazreSThijJAtamrAjagRhe zrIkAntenyo dine vyApAra rAtrau ca caurya karoti / ekadA ghAdazavatacaturdazaniyamadhArI jinadAsazrAma shraagtH| zrIkAntena jojanAya nimNtritH| sa ca vakti-'yasya vRttine jAne, taddvahe nuktiM na kurve'| sa prAha-'zuI vyApAraM kromi| jinadAsenoktaM-'na tvadhe vyayAnusArI vyApAraH, tataH satyaM vada / tataH so'nyatra paraguhyAvAvadUka taM nirdhArya nijacauryasya vArtAmuvAca / tadanu tenoktaM-tvagRhe na jodaye'haM, mamApi tvadAhArAnuyAyinI buddhivati' / tenoktaM-stainyaM vinA yattvaM vadestadahaM dharma kurve'| jinadAso'nRtavataphalamAhaekanAsatyajaM pApaM pApaM niHzeSamanyataH / yostulA vidhRtayorAyamevAtiricyate // 1 // zikhI muMmI jaTI nagnazcIvarI yattapasyati / so'pi mithyA yadi brUte nindhaH syAdantyajAdapi // 2 // asatyamapratyayamUlakAraNaM0 // 3 // vizvAsAyatanaM vipattidalanaM devaiH kRtArAdhanaM // 4 // siMdUraprakare. 163 / / acintyamAhAtmyakaraM mahAnto vacaH samIcInamudIrayanti / yahokavAk pAMmusutapriyAyAM satyaM vadantyAM phalati sma cUtam // 5 // % ___JainEducation International 2010_05 For Private & Personal use only Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sakasa tathAhi-hastinApure yudhiSThiranRpodyAne mAghamAse'STAzItisahasrANi munInAM zrAjagmuH / rAjJA jojanArthamanyarthitAH pAhuH-'he dharmaputrAdyAyaphasaiojanaM kArayasi, tadA juJjAmo naanythaa'| zrutveti cintAparo dadhyau-kathaM tAni lanyante'kAle ?' / itazca nAradarSirajyetya prAha-"rAjenma ! yadi navapaTTarAjhI jhopadI sajAsu paMca satvAnyanidhatte, tadA'kAlepyAmraphalAni prApurnavanti" / iti tadaMgIkRte sannAyAM sametAM praupadI nArado'vAdI"paJcatuSTiH satItvaM ca sNbndhenaatishujhtaa| patyo prema manastuSTiH satyapaJcakamucyatAm // 1 // " ityukte mRSoktinIruH kRSNA satI strIguhyaM prAha-- surUpAH paJca yohAraH pAMmavAH patayo mama / tathApi kurute vAJchA manaH SaSThe'pi nArada // 1 // 11 raho nAsti kSaNo nAsti nAsti prArthayitA naraH / tena nArada nArINAM satItvamupajAyate // 2 // surUpaM puruSaM dRSTvA pitaraM nAtaraM sutam / yoniH kvidyati nArINAmAmapAtramivAMjasA // 3 // varSA kaSTataraH kAlo jIvanAtsa tu vadanaH / tena nArada nArINAM jartA jati vadanaH // 4 // nAmistRpyati kASThAnAM nApagAnAM mahodadhiH / nAntakaH sarvajUtAnAM na puMsAM vAmalocanA // 5 // agnikuMjasamA nArI ghRtakuMjasamo naraH / tena nArada nArINAM saMsarga parivarjayet // 6 // " AAAAA Jain Education Internatie _05 For Private & Personal use only Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ staMnA IF ityaM satyaM vadantyAM tasyAM prathama satye'Gkuro vitIye patrANi tRtIye zAkhAH caturthe maJjayaH paJcame ca pacelimAni cUta- vyAkhyAna. phalAni jAtAni / sarve'pi sanyAstAM prshNsH| teSAM pAraNaM jAtaM / iti / 76 satyaprataM laukikazAstre'pi varNitaM / ato he zrIkAnta tvamapi satyaM prataM gRhANa / tena svIkRtaM / jinadAso vyaaj||16|| hAra-'AjIvitaM jIvitamiva tvayA pAdhyaM vrataM' / sa prAha18 "rAjyaM yAtu zriyo yAntu yAntu prANA vinshvraaH|yaa mayA khamukhenoktA vAcA mA yAtu shaashvtii||1||" || ekadA rAtrau cauryArtha niHsRtaH / mArge zreNikAjayo militau papracatuH-'ko'si tva' / tenoktaM 'AtmIya eva' / maMtriyoktaM-- yAsi / tenoktaM-'stainyArtha nRpakoze yAmi' / punaH pRSTa-'kutra vasasi? / caureNoktaM--'amuka pATake' / 'kiM nAma te / / zrIkAntaH' / tAnyAmacinti-'AzcaryamidaM, yaH cauraH sa evaM kathaM vakti ?' / iti vicA-2 kAgre cakhitau / caurastasmAtpeTikAM gRhItvA vrajana punarmilitaH pRSTaH-'kiM kiM gRhItaM tvayA ? / 'zmAmekAM rakSamaJjUSAM lAtvA prajAmi svagRhe' / iti vAkyaM nizamya tau svaukasi gatau / prAta mAgArikeNa kiMciditastataH kRtvA pUtkRtaM / / talArakSo ikkitaH / nRpeNa kozezasya pRSTaM-'kiM gataM' / tenoktN-'pettaadshkN'| tato miyo nRpamaMtriNau zrAsyaM vilokya sa zrAkAritaH pRSTazca--'rAtrI tvayA kiM kiM gRhItaM ?' / so'pi rAtrimilitAvimAveveti nizcityAha--"svAmin ! mmukt| 4 // 16 // kiM vismRtaM ! yuSmAkaM pazyatAmeva mayaikA jIvikAtha peTA gRhiitaa"| rAjA vakti-tvaM satyaM kathaM vadasi ! mattaH kathaM | na bitneSi' / sa Aha-"rAjan! Jain Education Interna _05 Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44-2-% / asatyavacanaM prAjJaH pramAdenApi no vadet / zreyAMsi yena jajyante vAtyayeva mahApumAH // 1 // | tvaM tu ruSTa ihaikanavaM sukhaM haMsi / satyavrate tu lagne'nantanavaHkhaM navati" / iti zrutvA rAjA taM zikSA dadau-tvaM ptiIyavratamivAnyAnyapi vratAni gRhANa' / tena tathA kRtaM / tato jIrNakozAdhyahaM niryAdhya nRpaNa zrIkAntastatpadaM / sthaapitH| sa kramAtraizaleyazrAcho vanUva / aMgIcakAraikayamaM dRDhAtmadhIH zrIkAntacauro jindaasvaakytH| atraiva teneSTaphalaM janaiH stutaM labdhaM tataH svIkurutA didaM vratam // 1 // | // ityabdadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranyasya vRttau paSTha staMne SaTsaptatitamaM vyAkhyAnam // 76 // A4 AAKASAASANSAXA4%aek %ii ||shrth saptasaptatitamaM vyAkhyAnam // 7 // avaitadrUtasya paJcAticArAnAhaetadrataprapannasya tyAjyaM mithyopadezanam / zranyAkhyAnamanAlocya vyAcadayaM naiva kasyacit // 1 // | mithyopadezanamasamupadezaH / gRhItavratasya parapImAkaravacanamasatyameva / yathA-bAhyantAM kharoSTrAdayaH, hanyantAM dasyavaH iti vA / saJjayo hitaM satyamiti vyutpattyA'vitazramapi parahiMsAtmakaM vAkyamanRtameva / yadAhuH -52.5. JainEducation internatke,010-05 . Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna // 16 // na satyamapi jASeta parapImAkaraM vacaH / loke'pi zrUyate yasmAtkauziko narakaM gataH // 1 // kozikAkhyo laukikarSiH satyavAdIti prasidhyA prasidhvastapazcarati / ekadA caurA grAmaM muSitvA muneragre jUtvA vane | naSTAH / pRSThe vyAharikAH sametAH / muniM dRSTvA prAhuH-tvaM satyavAditvAt satyaM kathaya, caurAH kva mArge gatAH / sa dadhyau"zrazuddhakathane zuLaM pUchatAM pAtakaM mahat / yato mRgyApi nAdAyi pApametatsvamUrdhani // 1 // " iti smRtyuktajJAtaM vicArya tena caurasthAnaM darzitaM / pazcAttaiste vinAzitAH / RSinarakaM gtH| tathaikaH paramarvine tapastapati / zranyadA vyAdhaistrAsitA mRgAstadane nUtvA vane gatAH / taiH pRSTa-'mRgAH kva gatAH tena dayAvatoktaM-'yA pazyati, na sA brUte / yA vrate, na sA pazyati' / zrutveti te dadhyuH-'zrayaM lokabahirmukhaH kiM| vetti ityuktvAnyatra gtaaH| mRgAzcocharitAH / RSiH svrgtH| tataHpramAdAt parapImanopadezo'ticAraH, yahA yukhArthAtIkApazcazikSaNaM / iti prthmo'ticaarH| anAlocya sahasAjyAkhyAnamasadoSAdhyAropaNaM yathA-caurastvaM pAradAriko vetyAdi na kasyacinnarasya vAcyaM / anye tu rahasyAcyAkhyAnaM paranti / vyAcakSate ca-raha ekAntastatra navaM rahasyaM / anyAkhyAnamasadadhyAropaNamanizaMsanaM ca / yathA-yadi vRkSAstrI tatastasyai kathayati-'zrayaM tava jartA trunnyaamtiprsktH| atha taruNI, tata evamAha'ayaM te nartA mugdhAsu raktaH / athavA daMpatyoH puraH rahasi navaM ceSTitaM, tasyAnizaMsanaM hAsyAdinA, na tu tIvrasaMklezena |ydaah-| sahasaprakANAI jANaMto jaza kareja to jaMgo / ja puNa NAjogAhiMto to hoz azyAro // 1 // JainEducation Internationa l o_05 For Private & Personal use only Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education Internatio iti dvitIyo'ticAraH / tathA dhanyAkhyAnAtkharo jAvI zvA vA javati nindakaH / paranoktA kRmirjAvI kITo javati matsarI // 1 // dUSaNaM matirupaiti nauttamI mAdhyamI spRzati jASate na ca / vIkSya pArzvamatha jAte'dhamA rAraTIti sahasAdhamAdhamA // 2 // sahasA'tyAkhyAnopari saMbandhoyaM laukikasya grAme sundara zreSTha dAtA lokapriyaH / yataH priyaH prajAnAM dAtaiva na punaI viSezvaraH / zrAgacchan vAMDhyate lokairvArido na tu vAridhiH // 1 // ekA tu prAtivezmikI brAhmaNI taM zreSThinaM nindati - "vaidezikA nAganti, sau dharmIti te'sya svapravyaM nikSipanti, te tu videze striyante, ityasyotsavaH, jJAto'yaM dharmIti" / ekadA nizi kAryaTikaH kSudhArta zrAyAtaH / tadA ca kiJciGgojyaM peyaM ca nAnUt / sa tu dAtA dAnavratI yAnIrIgRhAt takramAnIya tamArpayat / so'mriyata, tattakramudghATa mukhAyAmAjIrI ziraHsthAyAM sthAdhyAM zakunikAdhoghRtamahA himukhaga jitagarala militamAsIt / prAtastaM mRtaM dRSTvA vRddhA jaharSa - 'dRSTaM dAtuzcaritaM ? viSado'yaM granthikAlomAt ' atrAntare sA kAryaTika hatyA camantI cintayati sma - " kasyAeM lagAmi ? dAtA vizuddhAtmA, sarpo'pyajJaH paravazazca zakunikA sarpAzanA, zrAbhIryajJA, tatko mayA grAhyaH ? evaM 05 16 Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMja. vimRzantI tAmegha nindAkoM brAhmaNI jagrAha / sadyaH zyAmA kunA kuSThinI ca jAtA / sarve'pi tAM nininH| vyAkhyAna. hatyayA sveSThayA sophAn pratyUce kuna jinnayugalena kiMsviSaM bAlakasya jananI vyapohati / / kaMThatArasanAjirujkatA purjanena jananI vyapAkRtA // 1 // " | tadevaM sakasajanagocaro'varNavAdo na zreyAn , kiM punA rAjAmAtyadevagurusaMghAdiSu / tatrApi sAdhvAdhavarNavAdena navA-11 ntare nIcairgotrakasaMkAdyApattiH / yataH"nivittikaNa tivaM pAvaM pAve so 'hamaNaMtaM / sIyAzva puvanave muNi zrannarakANadANA // 1 // " atra jarate mRNAlakuMmapure zrItipurodhAH / tasya nAryA sarasvatI / tayoH putrI vegavatI / ekadA tatraikaH sAdhurAgAt / udyAne pratimayA tiSThati / soko raktyA taM vavande / sAdhupUjAM vIkSyAptIkamAtsaryeNa vegavatI lokAnAhaeSa pAkhaMmI muMmaH kiM pUjyate vijAnmuktvA / eSa mayA ramaNyA saha ramamANo dRSTaH" iti kUTamAlaM dattavatI / tataH sAdhoH pUjAdinyo mugdhA nivRttaaH| munistu tajjJAtvA "mA jinazAsane'patrAjanA manimittaM jUyAditi" manasikRtya // 166 // yAvatatatkalaMka nottarati tAvanmayA na lojya' iti pratijJAya kAyotsargeNa sthitaH / tataH zAsanadevatAsAMnidhyAt 1 kuMbhazakaladvayena. 2 viSTAm. 3 adhaHkRtA. AAAAAAGAR Jain Education Internal 1010 05 Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6464544444 tatto vegavaIe dehe viyaNA samuchiyA tivaa| pAunmUyA dharaI sUrNa vayaNaM ca sahasa tti // 1 // 5 tataH sA saMjAtapazcAttApA muneH pArthe gatvA sarvalokasamadaM svanindAparA 'mayA mudhaiva tadAsaM sAdhordatta mAtsaryeNa' iti kSamayitvA pAdayoH patitA / tataH zAsanadevatayA sajIkRtA / dharma zrutvA dIkSA sAtvA saudharme devyanUt / tata-2 zyutvA janakasutA sItA jAtA / kUTAsadAnAdatra sA kalaMkaM prApteti / munistu khokairmahitaH / tyaM sadA ninyamavarNavAdaM tyajan pareSAM zravaNaM ca tasya / jagajanazlAdhyatayA gRhasthaH saddharmayogyo javatIha samyak // 1 // | // ityabdadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthasya vRttau SaSThastaMne saptasaptatitamaM vyAkhyAnam // 7 // ||athaassttspttitmN vyAkhyAnam // 7 // zeSAticArAnevAhavizvAsena sthitA ye ca teSAM maMtraprakAzanam / anyasmai nASaNaM guhyaM kUTalekhazca paJcamaH // 1 // | vizvAsena sthitA upagatA ye mitrakalatrAdayasteSAM maMtro vicArastasya prakAzanaM jedaH tasyAnuvAdarUpeNa satyatvAdyadyapi | nAticAratA, tApi maMtritArthaprakAzanajAtalajAdito mitrakavatrAdermaraNAdisaMjavena paramArthato'syAsatyatvAt kathaMci 454 CA For Private Personal Use Only Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ staMja. 6 // 167 // Jain Education Inter |praMgarUpatvenA ticArataiva / iti tRtIyo'ticAraH / yatkasya citsaMbandha mAkAreM gita ceSTA nirjJAtvA'nyasmai tasya kathanaM guhyanASaNaM / guhyaM gUhanIyaM na sarvasmai yatkathanIyaM tat / yathA - ete hIdamidaM rAja viruddhAdikaM mNtrynte| guhyabhASaNe guhyamAkArAdinA / | vijJAnAdhikRta eva guhyaM prakAzayati, maMtranede tu svayaM maMtra jinasI tyanayorbhedaH / iti caturtho'ticAraH / maMtrAdibhede doSamAha - guhyavAkyaM na vaktavyaM kadAcidapi dhIdhanaiH / yanmarmakathanAkAze duHkhajAkU strI mRtau vaNik // 1 // tathAhi -- varNapure puNyasAraH zreSThI / sa caikadA svapriyAmAnetuM gataH zvazuragRhe / tAmanyAsaktAM havAdAdAya vartmani vrajan tRSArtaH kUpAtpayaH karSastayA svapatiH kUpe kSiptaH / sA praNazya svagRhe gatA / pitrA pRSTA'jASiSTa - " matpatizcauraikhuTito mArito javiSyati na veti / zrahaM tu naMSTvA samAgAM" / ityuktvA sA gRhe svairaM tasthau / puNyasAro'pi stokajalakUpAtpAnyaiH karSitaH / sa punaH zvazuraukasi gataH / tadA pathisvarUpaM pRSTo'jASiSTa - 'taskarairahaM jIvana muktaH, iyaM tu naSTA'trAgAt tadarthaM jAtaM ' / iti marmavidhAnena patyau prakAmaM pramuditAM tAmAdAya gRhe sametaH / kramAtprItiparayostayoH sutaH samajani / ekadA juJjAnasya tasya jAjane vAtukholAlitaM rajaH patattayA nijorojAMcalena nyavAri / tadA ca smRtapUvacaritraH sa manAk smitamakarot / sutena vijane hAsyakAraNaM pRSTaH kathamapi taccaritraM putrasya puraH procivAn / ekadA svajAti kurvantIM svastriyaM rahasi mAtuzcaritraM smAha - " dhigjavatInAM jAtiM / yataH - nitambinyaH patiM putraM pitaraM jAtaraM kSaNAt / zrAropayantyakArye'pi durvRttAH prANasaMzaye // 1 // 2010 05 vyAkhyAna. 70 // 167 // Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tena strISu kaH premAvatAraH yataHpaMcakatvaM nRzaMsatvaM caJcalatvaM kuzIkhatA / ete naisargikA doSA yAsAM tAsu rameta kaH // 2 // " | zrutveti maunamAdhAya sthitA / anyadA zvazrUvadhvoH kasahe jAte parasparamarmodghATanaviSaye vadhvA taccaritraM proktaM / tadA-11 kArya sA damyau-"aho ! zyantaM kAlaM patyA manmarma manasi rakSitaM / atha tu maMtranedaH kRtaH / tenAlaM mama prANaiH / / iti kaMThapAzena prANAn jahau / tIkSya zreSThyapi tadakarot zreSThisutastu tAM muktvA vairAgyAhIdAM lakhau / ityAdi zrutvA paraguhyAni ye pidadhati te dhanyAH / yataH-1 kappAsaha sArikamA viralA jaNaNI jaNaMta / nizraaMgaha kadvevijaNa paragutaha DhaMketi // 1 // | tathA coktaM laukikazAstre'piye parasparamarmANi pravadanti nraadhmaaH| te svayaM nidhanaM yAnti vakSmIkodarasarpavat // 1 // / tathAhi-pRthvIpuranRpaH sundaranAmA / sa cAnyadA vakrazikSitenAzvenAraNye ninye / zramavazAdazvAuttIrya taroradhaH | suptH| tasya mukha eko laghusapaiH prAvizat / tataH svagRha zrAgataH / jasarasthAhipImayA karapatramocanAya gaMgAM prati gahana varmanyekasya nyagrodhasyAdhastAtsuSvApa / tadA vAyulakSaNAya mukhe nirgatamahiM vakSmIkAnniHsRto tujaMgo banAye"re pApiSTha ! nirgatasyodarAt / kiM karomi ? sakAMjikena kaTukaciTImUkhena javadhinAzopAya jAnanasmi / paraMsa ko'pi nAsti, yatpuro vadAmi" / iti zrutvodarasarpastamavAdIta-"ahamapi bilakSiptenoSNatailena navantaM nihatya nidhe-12 -04- * JainEducation InteN A 2010_05 For Private & Personal use only -% Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taMja. vyAkhyAna / / 16 // PAISASPRA ORICAR EA rAdAnaM vidannaMsmi / para kasya puro vacmi !" / evaM tayoH parasparaM marma nRparAjhyA zrutaM / tayA tayoruktaM kRtaM / rAjA nIruk kRtaH / vakSmIkAhiM vinAzya nidhaanmaadde| iti svaparasamayanindyaM guhyaprakAzanaM keSAMcidapi na karoti, sa eva vratI sheyH| tathA'nyamujAkSarAdinA kUTasyArthasya lekhanaM kUTalekhaH / yathA'paramAtrA kuNAlaM prati palikhitapatrasyopari kUTakhekhaH | kRtaH / tena mahAnanoM jAtazceti / zrAha-kUTalekhazca sthUlAsatyatvAtkathaM na tatkaraNe vratatnaMgaH / iti cetsatyaM, paramasatyotirmayA pratyAkhyAtA, idaM tu lekhanaM ityabhiprAyeNa mugdhavujheH vratasApekSasyAticAra eva / yaghA'nAjogAdinA'ticAratA / iti pnycmo'ticaarH| paJcAticArA nanu heyarUpA mAlinyadA ye niyame dvitiiye| proktA jinenvratadharmiNastAn tyaktvA guNaM gRhNata satyakAntam // 1 // // ityandadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthasya vRttau SaSThastaMne'STasaptatitamaM vyAkhyAnam // 70 // ||athaikonaashiititmN vyAkhyAnam // // atha satyavAdinaH stautisarveSAM dharmakAryApAmAyaM satyamudIritam / tahinA gadito dharmaH kutIthikairnirarthakaH // 1 // // 16 // Jain Education Internamal010_05 Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ u. prA. 29 zAstre sarvANi yAni tapojapajJAnadarzanAdidharmakRtyAni teSAmAdyaM mukhyaM sUnRtamevoktaM prajuniH / zrUyate hi - kasyApi zrAvakasya sUnurnirdharmA pitrA prasahya gurupArzve nIto dhUrtatayA guruktAn dvAdazatratAdiniyamAn pratibuddha iva sAdaraM prati padya niyamadAyartha gurvAdiniH prazasyamAnaH prAha - 'eteSveko dvitIyatrataniyamo mama mutkalo duSpAlatvA gRhasthasya' / etAvatA sarvamidamasatyameva mayoktamiti tasyAzayaH / tatazcAyogyo'yamityupekSito guru pitrAdiniH / tatsatyaM vinA kutIrthikaiH prokto dharmaH, sa nirarthakaH / yadAhuH cArvAkaiH kaulikairvipraiH saugataiH paMcarAtrikaiH / zrasatyenaiva vikramya jagadetadvimaMbitam // 1 // pAdapi mRSAvAdA auauravAdiSu saMjavaH / anyathA vadatAM jainIM vAcaM khahada kA gatiH // 2 // ho purajalasrotaH sodaraM tanmukhodaram / nissaranti yato vAcaH paMkAkulajalopamAH // 3 // jJAnacAritrayormUlaM satyameva vadanti ye / dhAtrI pavitrI kriyate teSAM caraNarejiH // 4 // trArthe haMsanRpasyodantaH / sa cAyam rAjapuryo haMso rAjopavanazriyaM prekSituM gataH / vane tatraiko munirdRSTa: / tatpuro niSasa idaM zuzrAva - "saccaM jasassa mUlaM saccaM vissAsakAraNaM paramam / saccaM saggaddAraM saccaM siddhI isovANaM // 1 // | DuggaMdhI prazmudo viyaNo pharusavayaNo ya / jalaela mUkhamammaNa zra (ee) likhajaMpaNe dosA // 2 // 2010_05 Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ staMna. X- // 16 // SEX zrutveti dharma niyamaM sUnRtasya jagrAha / anyadA nRpo ratnabhaMgagirau caitrIyAtrotsave zrIjJaSajasvAminaM naMtuM svarUpapari- vyAkhyAna. davRtazcacAla / yAvadardhamAgeM gatastAvadekena careNa tvaritamAgatena rAjeti vijJaptaH- "deva ! tvayi yAtrAyai calite sati | sImAkhanUpAlena balAttvatpuraM gRhItaM / atha yadyuktaM tatkuru" / samIpasthairjaTai rAjA vijJaptaH-svAmin ! pazcAjamyate / rAjA tAnevaM jagau| "saMpado vipado'pi syuH pUrvakarmavazAzam / mUDhA mudaM viSAdaM vA tatsaMpattiSu tanvate // 1 // nedAnI lAgyalacyAya yuktaM rAjyAya dhAvanam / khanyajAgyaM parityajya jinayAtrAmahodyamam // 2 // dhanena hIno'pi dhanI manuSyo yasyAsti samyaktvadhanaM mahAya'm / dhanaM javedekanave sukhArtha nave nave'nantasukhaM sudRSTeH // 3 // " | ityuktvA rAjA'grata eva calitaH chatradhArakaM vinA sarvo'pi parikaraH svagRhasArAM kartuM gataH / rAjA nijAlaMkArAn / suguptAna kRtvA natradharavastrANi paridhAya yAvadagre yAti tAvatko'pi mRgastvaritaM rAjJaH pazyata eva vahInikuJja prvissttH| tadevaikaH kirAto dhanuSi cApaM saMdhAya mRgamanudhAvana nRpamevamajASiSTa-'kathaya tvaM mama, mRgaH kutra yAtaH / zrutvA // 16 // nRpo manasyacintayat "jantUnAmahitaM yattanna vAcyaM satyamapyaho / sudhInirdhIprapaJcena bodhanIyo'tha pRSThakaH // 1 // " Jain Education Interna l 2010_05 For Private & Personal use only Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vicintyetyevaM jagAda-'jo ahaM mArgabhraSTa hAyAtaH' / punastena tabuddhiH proktA, tadApisa zrAha-'jo ahaM hNsH'| iti nRpavAkyaM zrutvA krodhenAcaSTa-'no vikala kimanyattaraM dadAsi?' / punaH ditIzenokta-'yatra tvaM mama mArga darzayiSyasi, tatra yaasyaami'| tato badhiro'yamiti jJAtvA sa vyAdho nirAzo gtH|raajaagre saMcaran ekaM sAdhuM vIkSya namaskRtyAgratazcakhitastAvavastrapANI jilau nRpamityUcatuH-"jo asmatsvAmI cauryAya niHsarannantare muniM dRSTvA'zakunaM vijJAya pshcaaptitH| tenAvAM taM muniM hantuM preSitau svH| lohi, sakkApi dRssttH?"| sa rAjAsaMpratyasatyaM satyAyata iti vicintyoce-"vAmamArgeNa sa yatibrajamasti, paraM yuvayorna miliSyati, kutrApi vAyuvadapratibandhatvAt" / tatastAvitastato vilokya gatau / tato jUpaH zuSkaparNAdyazanaM kRtvA rAtrau svApAya yAvattiSThati tAvadvahUnAmityAlApaM zRNoti sma-tRtIyadine saMghaM khuNttyissyaamH'| zrutveti sacintaH mApaH kSaNaM sthitastadA kaizcitsunaTairityevaM pRSTaH- "no navatA caurA dRSTAH ? vayaM godhipurezasya nRtyA / rAjJA saMgharakSAyai preSitAH smaH" iti nizamya rAjJA cintitam-"yadi caurAna darzayAmi tadaite tAn pranti,na vacmi / tadA cauraiH saMgho khuvyate / atra mama kiMvaktaM yuktaM" iti vimRzya pAha-"mayA tu na dRSTAH, paraM kvApi navanireva vaadyaaH| yaghA kiM teSAM vilokanena ? saMghasyaiva rakSaNaM kurudhvaM" / tacchrutvA te saMghe gatAH / tadA caurA etya taM jaguH"loH ! tvayA'smAkaM jIvitaM rakSitam / zrataH paraM caurya hiMsAM ca na kariSyAmaH / zrabhu sAnaM tvaM gRhANa" / ityuktvAI dasyavo gatAH svasthate / haMsanRpo'gre gacan kaizcidazvavArairiti pRSTaH-'no asmatsvAmivairI haMsaH kvApi tvayA dRSTaH, taM vinAzayiSyAmaH' / so'nRtajjayAdAha-ahameva iMsaH / tataH RdhA te rAjJaH zIrSe khaDyAvanmuzcaMti tAvatkhaDgasya zata SARALEKAC CURRENCE% Jain Education Inte 2 010_05 For Private & Personal use only Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ staMbha. 6. // 170 // Jain Education Interior zaH zakalA vajUvuH, nRpasyopari puSpavRSTiH papAta / 'he satyavAdin ciraM jaya' iti vadan pratyakSIya yo jagau - 'jo nRpa tavAdyaiva jinayAtrAM kArayAmi, etadvimAnamalaMkuru' / tatastadArUDho jinayAtrAmaca ca kRtvA yakSasAnnidhyena zatruM vijitya svarAjyaM bubhuje / kramAtpravrajya divaM yayau / haMseti zabdo varito vagairapAM hRde tena mudaM dadhuste | zrI haMsarAjetya nidhAM dadhat yaH satyodadherapsara saukhyamApa (surAlaye saukhyamavApa satyAt // 1 // // ityanda dinaparimitopadeza saMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdasya vRttau SaSThastaMne ekonAzItitamaM vyAkhyAnam // 79 // // zrathAzItitamaM vyAkhyAnam // 80 // iti dvitIyatratamuktaM / idAnIM tRtIyatratanedAnAha- tadAyaM svAminAdattaM jIvAdattaM tathA param / tRtIyaM tu jinAdattaM gurvadattaM turIyakam // 1 // sUkSmabAdaranedAnyAmAdyAdattaM dvidhA matam / sUkSme hi yatanA kAryA zrAddhaH sthUlaM ca saMtyajet // 2 // "yastu dhanakanakAdikaM svAminA na dattaM tadAdyaM svAmyadattaM / yatphalAdi sacittaM svakIyaM jinatti tadaparaM dvitIyaM jIvAdattaM / yatastena phalAdijIvena na khalu nijaprANAstasmai dttaaH| gRhasthena dattamAdhAkarmAdi tIrtha karAnanujJAtatvAt sAdhostIrtha 2010 05 vyAkhyAna. 80 // 150 // Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - CARE karAdattaM / evaM zrAyasya anantakAyAjadayAdi tIrthakarAdattaM / sarvadoSavimuktamapi yazurUnananimaMtrya jujyate tadrvadattamityarthaH / iha svAmyadattasyAdhikAraH / sUdanaM ca svAminamananujJApya tRNaleSTvAdigrahaNarUpaM, bAdaraM ca yena jane cauravyapadezaH syAttatsthUlamapi kathyate / cauryabuddhyA trikhalAdAvaspasyApi grahaNaM sthUlameva / zrAcyA prakArAcyAmAdyaM svAmyadattaM vidhA mataM / tatra zrAvasya sUkSme yatanA, sthUlAttu nivRttirevetyrthH| athaitadtaphalamAhavadhAdapyadhikaM steyaM tenaiko yachipadyate / dhane hRte punaH prauDhanudhaiva sakalaM kulam // 1 // tyaktacauryo rauhiNeyo yadApa surasaMpadam / prANAnte'pi parakhaM tanna hartavyaM vivekinA // 2 // lokoktasaMbandho'yamvaijAragirikandayA~ vasan prAntakAle lohakhureNa pitrA vIravacanazravaNe kAritaniSedho rauhiNeyastaskaro rAjagRha | svairaM mumoSa / ekadA cauryaM vidhAya svapuramAgacannantarAle jinasamavasaraNaM matveti dadhyau-'karNI pidadhAmi, yena vIravAkyazravaNaM piturAzAnaMgazca na syAt / tathA kRtvA gatastasya pAde kaMTako khagnaH / tena gantumazaktaH sa yAvadekena pANinA pAdAt kaMTaka niSkAsayati, tAvattasya nAgavatI vANI karNe nyapatat "aNi misanayaNA maNakazAsAhaNA pupphadAmazramilANA / cauraMguSeNa bhUmiM na bibiMti surA jiNA biMti // 1 // " SAMARY C. ____JainEducation internellod2010 For Private & Personal use only Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IPL 'hA mayedaM zrutamiti mAM dhik' ityAdi cintayannagre gachan parito bhramanninupapuruSaiH kathamapi rohiNeyo dhRtvA rAjJo- vyAkhyAna. ' niitH| rAjJA vadha zrAdiSTe'jayaH proce-svAminnAyaM hantavyaH' / 'karatvaM' iti rAjJoke so'vocat-"he deva! hai zAtipuravAsI urgacannAhvaH kauTuMbikaH kAryeNAgataH / purIrodhe sati jayajIrurahaM vana saMghayitvA prjnnaardkaidhRtH| nAhaM cauro'smi" / iti vadan sa kArAgRhe kSiptaH / zAligrAme nRpeNa tadavadAtazukhyartha caraH preSitaH / tanmukhAijavijaMjitaM vijJAyAlayena svasaudhe doguMDakasukhatuTye'psaroninAjiH ramaNIliH parivRte paDyaMke pAyitamadyaH paridhApitacInAMzukaH sa zAyitaH / krameNottIrNamadyastAM divyarthimavalokya vismitaH so'jayAdiSTainaraiH jaya jaya naMdeti maMgasAni naNajiralANi- "he deva ! atra vimAne tvaM suro'jUna, ete vayaM tava dAsAH, etAzcApsarasastava palyaH, AbhiH saha ramasva, idaM puNyai?kita" / ityuktvA yAvatte saMgItaM kurvanti tAvadekena kAJcanadaMmena dhAHsthenAgatyAnidadhe-"deva !13 prathamaM svargasthitiM kRtvA sarva prekSyaM / yo'tra devaH saMjAyate sa cAdau prAktane sukRtAsukRte vadati" / ityalihite cauro, dadhyau-"khohakhurAtmajo rauhiNeya evAhaM, na cAhaM mRtaH, tenedaM kaitavajAlaM racitamasti" / iti smRtapUrvAkarNitagAthA rthena mahImilitacaraNAn svedamalinakaraNAn mlAnamAlAn tAn sanimeSedaNamAlAna vIdaya proce-"mayA pUrvasmin janmani / | saptadevyAM dhanamavApi, kadApi cauryAdikaM na kRtaM, dAnAdidharmata idaM prApta" ityAdi zrutvA maMtriNo jaguH-dRzenApi // 11 // daMnena yo na vaJcitaH sa mocyaH' iti nItipareNa maMtriNA rAjAjJayA sa mumuce / tataH "dhik piturAdezaM / hA yeneyantaM kAlamahaM vNcitH| IhAM vinApyekazo vIravAkyazravaNeneha jave'dhyado guNo jAtaH, paranave'pyanenaiva nAvI ca / zratha| 2010_05 For Private & Personal use only Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ COMSAXCESS * samyagnagavamuktaM dharmamAkarNya svaM janma saphalaM karomi / yataH-- | na devaM nAdevaM na gurumakalaMka na kuguruM, na dharma nAdharma na guNapariNathaM na viguNam / na kRtyaM nAkRtyaM na hitamahitaM nApi nipuNaM, vilokante lokA jinvcncturvirhitaaH||1|| iti dhyAtvA zrIvIrAntike gatveti dezanAM zuzrAva- . __ "yAtanAM vividhAmatra paratra narake gatim / daugyiM ca dariSatvaM sajate cauryato naraH // 1 // "|| iti jinavANIM zrutvA gRhItakAdazavataH zreNikasya puraH svavaMzanAmakarmAdi nivedya girikandarAsu nihitaM dhanaM pau-3 rANAM datvA svayaM pravrajya divaM yyau| yAM daMto vIkSya surarDimatra tAM satyAM didRrtsuka (kuH sa ca) rauhiNeyakaH / zrIvIravAgniH kRtacauryasaMyamAdivyAmadaMlAM surasaMpadaM dadhau // 1 // // ityabdadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthasya vRttau SaSThastaMne'zItitamaM vyAkhyAnam // 70 // ||athaikaashiititmN vyAkhyAnam // 1 // punaretadrUtaM prastUyatezrAhRtaM sthApitaM naSTaM vismRtaM patitaM sthitam / nAdadAtAkhakIyaM khamityasteyamaNuvratam // 1 // 500-005 _JainEducation intenA 2010_05 Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RI // 17 // zrAhRtaM kenacit hatvA dattaM / sthApitaM nyAsIkRtaM kenacitsvapArthe jUmau vA / naSTaM vApi gatamiti svAminA yanna vyAkhyAna jJAyate / vismRtaM kvApi muktaM svAminA yanna smaryate / patitaM galato vAhanAdeSTaM / sthitaM svAmipAdhai yadavasthitaM / evaM-18| ....AvidhaM parakIyaM dhanaM nAdadIta kvaciMdravyadevAdyApadyapi sudhIH prAjJaH / yata uktaM ca| ke kArye kulIna iha prANAnte'pi karoti na / paramavyApahAraM ca parastrIpariraMjaNam // 1 // svarNAdike'pyanyadhane puraHsthe sadA manISA dRSadIva yeSAm / saMtoSapIyUSarasena tRptAste dyAM bajante gRhame dhino'pi // 2 // ityasteyaM tRtIyamaNuvrataM zeyamityarthaH / atrArthe paramAItanRpaprabandho'yam ___ pattane nRpasya puraH zrIhemasUrayo'dattAdAnavrataM stuvanti"ayaM lokaH paraloko dharmo dhairya dhRtirmtiH| muSNatA parakIyaM khaM muSitaM sarvamapyadaH // 1 // " ityukte rAjA prAha|"niSputro mriyate yo yastasya tasya htaashyaa| putratAM pratipadyante nRpAH kaSTaM dhanAzayA // 1 // | tadadyaprati muktameva mayA'dattasvaM mRtasvaM ca / javatu me tRtIyavratAGgIkAraH" / iti prapadya rAjaparSadi paJcakulamA. 17 // Jain Education Inter 2 010_05 For Private & Personal use only 18 Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 950 ROCE% ACANCCUSA kArya pRSTaM, tadA te prAduH-'prativarSa ghAsaptatilakSAvyAyo javati' / iti jJAtvA nRpo rudatIvyaM mumoca / pATitaM ca | paTTakapatraM / iti cauryavRttimRtasvaparihAre paTaho dApito'STAdazasu dezeSu / ekadA sajAyAM catvAro mahAjanamahattarA etya nRpaM natvopaviSTAH / vilakSAstAn dRSTvA rAjAha-'ko heturadya salA6game ? kimidaM vaikhayaM ! kiM ko'pi parAjavaH ?' / tadanu mahAjanAH prAhuH| "kutaH prajAnAM rAjendra ! tvayi zAsati medinIm / parAjavo'samAdhirvA jAyate janavatsala // 1 // | paramatratyo gurjarapuravaNigmUrdhanyaH kuberazreSThI samujhe samAgachan kathAzeSatAM prAptaH iti tatparilado niHputra prAkrandannasti / tagRhapravyaM rAjA yadyAtmasAtkurute tadA tasyordhvadehikaM kriyate / tacanamagaNitamasti" / tato rAjAha-"jo mahAjanAH! mayA mRtasvagrahaNaM pratyAkhyAtaM, paraM tasya gRhasAraM vilokayAmaH" / ityuktvA mahattarAdiparivRto rAjA tadgRhamAjagAma / tadanu sauvarNakalazazreNi kvaNatkiMkiNIvANavAcAlitadigmaMDalaM koTidhvajAvalihastizAlAturaMgazAlAvirAjitaM kuberagRhaM | vilokya mahattaradarzitaM sphaTikazilAnirmitaM caityAlayaM gtH| tatra caitye marakatamaNimayaM zrInemijinaM natvA rAtnasau. varNakalazasthAlArAtrikamaMgaladIpAdi devapUjopakaraNAdi vIdaya kuberadattatrataTippanI vAcitavAn / tatra parigRhapramANe svarNasya SaT koTayastArasyASTatulAzatAni mahArhA daza maNayazca / kuMlakhArIsahasra ke pratyekaM snehadhAnyayoH / paJcAyutAni vAhAnAM sahasramapi hastinAm // 1 // Jain Education Internal 1010_05 Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ staMbha. 6 // 173 // Jain Education Intern ayutAni gavAmaSTau paJca paJca zatAni ca / dalahahAlisadmAnAM yAnapAtrAnasAmapi // 2 // pUrvajopArjitA lakSmIriyatyastu gRhe mama / ito nijajujoSAttAM kariSye pAtrasAtpunaH // 3 // evamRcipatra vAcana hRSTaH savismayo rAjA gRhAMgaNe yAvadAgannuti, tAvatA kuberamAtA guNazrI rodanaM kurvatI dRSTA"putta kubera guNAyara garchasi taM kattha dehi parivayaNaM / hA vaha picha lachI tae viSA jAi rAya haraM // 1 // " tacchrutvA rAjA dadhyau " narakAntaM navedrAjya mityAyairyadudIryate / tannUnaM rudatI vittasamAkarSaNapApmanA // 1 // " tataH kuverasya mAtRjAyAdyAkrandaM zrutvA prAha - "he mAtaH ! kiM zocasi ? yataH - khAkITA yAvadindraM maraNamasumatAM nizcitaM bAndhavAnAM, saMvandhazcaikavRko pitabadu vidgavyUha sAMgatya tulyaH pratyAvRttirmRtasyopala tala nihitapluSTabIjaprarohaprAyA prApyeta zokAttadayamakuzalaiH klezamAtmA mudhaiva // 1 // ityupadizya prAha - 'kaH samAyAtaH ?' | guNazrIrAha - 'vAmadevanAmA mitramayaM ' / rAjJA tadvRttaM pRSTaH sa zrAha - "deva ! ito bhRgupure gatvA paJcapaJcazatanaropetapaJcazatapravahaNaiH prAptaH parakUlaM / tatra caturdazakoTisuvarNalAno jAtaH / tataH pratinivRttAnAM pratikUlavAyunA paJcazatapravahaNAni viSamagirivalaya saMkaTe pAtitAni / pUrvamapi kasyacitpaJcazatapravahayAni tatra santi / teSAmanirgamanena zreSTha vipasaH / atrAntare samAgataH kazcinnauvitto nAvArUDhaH, jaNitaM ca tena - "jo 2010_05 vyAkhyAnaM. 01 all // 173 // Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - % yUyaM nirgamanopAyaM zRNutaPI astyatrAsanne paJcazRMgo dIpaH / tatra satya sAgaro rAjA / tenacaikadA mRgayAgatena hatA sagaJja mRgii| mRgo'pi taduHkhena / mRtaH / tadRSTvA satyasAgareNAmAripaTaho daapitH| adya pUrvapreSitakIramukhAdyupmadApadaM jJAtyAhaM naukezo nAvikaH prahito 'smi / etasya gireH kaTake ghAramasti / tena pravizya gireH paratra pArzve gamyate / tatra puramughasamasti / tatra jinacaitye / * gatvA paTaho vAdyate / tasya raveNa trastAH sarve jAraMgavihagAH samuDDayante / teSAM pakSavAyunA nAvo mArge patiSyanti iti"| tadanu tatra gamane'nilakAnanyAn vIkSya dayAparaH kubera eva gataH / tena nAvikoktamanuSThitaM tatra gatvA / nirgatAni sahasapravahaNAni / nRgupure ca prAptAni dameNeti / tato'grataH kuverasvarUpaM nAvagaThAmi / ato he nRpa ! viMzatikoTisvarNa / aSTakoTirUpyaM sahasratulAmitaratnAni ca tvaM gRhANa" / nRpasta dravyaM tRNavadavagaNayya prAha-"he mAtaH ! tava putro'cireNa sameSyati / idaM sarvapravyaM dharme yathecaM vA vitara" / ityAzvAsya yAvannirgavati, tAvatA sa kuvero vimAnArUDhaH sajAyaH samAyayau / jAtaM mahadAzcarya / mAtaraM nRpaM ca praNamya sthitaM taM rAjA pRSTavAn-'he sAhasadhana ! tasmin zUnyapure / kimanUt ? / sa jagAda-"svAmin ! tatra pure ekatra prAsAde mayaikA kanyA dRSTA / tayoktaM-ahaM pAtAlaketuvidyAdha-: rasya putrii| kanyakAM mAM vidhi / sa ca matpitA mAMsalolupatayA kiyatA kAlena mArjArI nakSitavAn / tena palAzana-1 vyasano rAkSaso'jani / tena sarve nAgarA jditaaH| saMprati tvAhArAya kvApi gato'stIti / atrAvasare tanmAtA pitA cAgatya me kanyAM dadau / mayApi pANimocane mAMsAdiniyamaM sa mArgitaH, prabodhitazca / tena svIkRtavratena vidyAdhareNAI 2600-20%% > ___JainEducation internatil 1 005 For Private & Personal use only Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -4- staMja. 4- // 14 // vimAnamAropya sannAryo'trAnIya muktaH / sa ca svasthAnaM gataH" / iti zrutvA vismitaH zrIcaulukyaH prAha-'dhanyastvaM / vyAkhyAna. yaH saMkaTe'pi svaniyamaM na jahau' / ityaninaMdya guruvandanAya jagAma / tadA guruH prAha"zraputrANAM dhanaM gRhan putro javati pArthivaH / tvaM tu saMtoSato muJcan satyaM rAjapitAmahaH // 1 // "| rAjarSidharmArhatanItirAghavacaulukyasiMhAyajidhAnamukhahan / nityaM parasvagrahaNe parAGmukho jIyAjinenDAgamavitkumArapaH // 1 // // ityabdadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthasya vRttau SaSThastaMne ekAzItitamaM vyAkhyAnam // 1 // 4- - 0 ||ath dhyazItitamaM vyAkhyAnam // 2 // athaitadrUtasya paJcAticArAnAha4 stenAnujhA tadAnItAdAnaM vairuSTyagAmukam / pratirUpakriyAmAnAnyatvaM ca steyasaMzritAH // 1 // || stenAzcaurAsteSAmanujJA caurya kriyAyAM preraNA / yathA-"kimadyakaTye yUyaM nirvyApArAstiSThatha / yadi zaMbalAdikaM nAsti // 14 // javatAM tadahaM prayavAmi / yuSmadAnItavastuno yadi vikrAyako nAsti, tadAhaM vikreSye / ityAdivacojiH athavA steyo. sApakaraNAnAM kuzikAdInAmarpaNAdinA caurANAM steya kriyAyAM vyApAraNaM / evaM karaNe so'pi caura eva / uktaM ca nItigranthe 00 - -- - Jain Education Interna l 010_05 Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | caurazcaurApako maMtrI nedazaH kANakakrayo / annadaH sthAnadazceti cauraH saptavidhaH smRtaH ||1||haiN| atrApi naMgasApekSanirapekSAnyAmaticAraH prathamaH / tathA tabundena stenaparAmarzaH / tenairAnItamAhataM kuMkumAdi tasyAdAnaM grahaNaM mUTyAdinA / idaM hi lonadoSAt kANakakrayeNa gRhNan cauro vyapadizyate / tadityaM cauryakaraNAgatanaMgaH, vANijyameva mayA vidhIyate, na cauryamityadhyavasAyato vratanirapekSatvAnAvAdajaMgaH, ityujayarUpatvAdaticAro vitiiyH| varudhye rAjye iti zeSaH / vairirAjye rAjJA'nanujJAte vANijyArtha gAmukaM gamanazIlaM / upaladANatyAjAjaniSivadanta khohopalAdivastugrahaNaM / yadyapi svasvAminA'nanujJAtasya "sAmIjIvAdatta titthayareNaM taheva ya gurUhiM" ityanena tatkAriNa-1 cauryadamayogenAdattAdAnarUpatvAtanaMga eva, tathApi virudhagamanaM kurvatA mayA vANijyameva kRtaM na cauryamiti buddhyA khoke / |ca cauro'yamiti vyapadezAlAvAdaticArateti tatIyaH / tathA pratirUpaM sadRzaM brIhINAM palaMjiH tasya ca vasAtailami18| tyAdinA kriyA vyApAraH sa caturthaH / tathA mIyate'neneti mAnaM setikAdi hastAdi ca, tasyAnyatvaM hInamAnena dadAti || se adhikena ca gRhNAtIti paJcamaH, pratirUpakriyAmAnAnyatvaM paravazcanena paravyAdAnAjhaMga eva, kevalaM khAtrakhananAdikaM caurya prasiddha mayA tu daNikkulopajIvanameveti bujhyA sApekSatvAdaticAraH / ete steye saMzritAH tyAjyA ityarthaH / yahA kUTatulAmAnakaraNe taskaratvaM prakaTameva / yadAhakholyena kiMcitkalayA ca kiMcinmApena kiMcitulayA ca kiMcit / kiMcicca kiMcicca samAharantaH pratyakSacaurA vaNijo javanti // 1 // SEXXXCNEEK u. prA... Jain Education Interna 2010_05 For Private & Personal use only Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stana. / na caivaM zrAvakasya yujyate / etadtapAlanaM ca vyavahArazudhyaiva syAt / yamukka vyAkhyAna. parArthagrahaNe yeSAM niyamaH zuddhacetasAm / anyAyAnti zriyasteSAM svayameva svayaMvarAH // 1 // 75 // 17 // gRhiNAmanyAyopArjitaM varSAdiprAnte rAjacaurAgnijalAdinirapi hriyamANatvAnna cirasthAyi nopanogapuNyacayAdihe-111 turapi / uktaM ca anyAyopArjitaM vittaM daza varSANi tiSThati / prApte caikAdaze varSe samUlaM ca vinazyati // 1 // vaMcakaveSThivat / taccedamISI kvApi sanniveze helAkaH zreSThI / halI nAryA / nAlakaH sutaH / zreSThI madhurAlApakUTatulAmAnanavapurANAdimIlanarasa-1 nedacaurAhatAdAnAdipApavyavahAraprakArairmugdhagrAmikalokavaJcanavRttyA dhanArjakaH / sa hi paravaJcanayA paramArthataH svaatmv| caka eva / yataH kauTilyapaTavaH pApA mAyayA bakavRttayaH / juvanaM vaMcayamAnA vaJcayante svameva hi // 1 // AI militamapi vyaM varSaprAnte'nyAyAyAtatvAJcaurAgnirAjAdinirapahiyate / krameNa suto yauvane nAmAntaravAsisunAvakazreSThisutAM pariNAyitaH / vadhUgRhe samAgatA / zrAvikA jJAtadharmA sA / zreSThino haha gRhAsanaM / zreSThI grahaNadAnAdyavasare pUrvasaMketitapaMcapoSkaratripoSkaramAnakasaMbandhena sutasyApi paMcapokaratripo kararUpAparanAnAhAnaM karoti / krameNa / khokaitivRttAntaiH vaJcakazreSThI iti nAmAntaraM dattaM shresstthinH| - JainEducation International 2010_05 For Private & Personal use only Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekadA vadhvA jartA pRSTaH-'kasmAttAto yuSmAnaparanAmnAkArayati ? / tena sarvo'pi vyvsaayvytikro'kthi| vadhvA dharmArthinyA zreSThI vijJaptaH-"evaM pApavyavahArAdinA'rjitaM vittaM na dharmakarmaNe nApi logAya na ca gRhe tiSThati / tato nyAyArthArjanaM shreyH"| zreSThinoktaM- "kathaM nirvAho nyAyena vyavaharataH? lokaH ko'pi na vizvasiti" / vadhvoktaM"dhanaM svaTpamapi vyavahArazudhaM bahu milati tiSThati ca sukSetroptasvaTpabIjavadvahuphalaM, niHzaMkatayA jogAdiprAptizca / yataH-dhanaM yaccAya'te kiMcitkUTamAnatulAdiniH / nazyettannaiva dRzyeta taptapAtre'mbubinmuvat // 1 // | annAeNa viDhattaM datvamasujhaM asujhadaveNa / thAhAro vi asuko teNa asujhaM sarIraM pi // 2 // deheNa asujheNaM jaM jaM kiGa kayAvi suikicchN| taM taM na hoi sahalaM bIaM pi va UsaranihitaM // 3 // 4 yadi na pratyayo javati tadA paemAsI yAvatkUTavRttiparihAreNa nyAyavRttyA vyavasAyaM kurudhya" / tato vadhUvacasA zreSThI tathA cakre / SaNmAsyA paJcaseramitaM svarNamarjitaM / satyavyavahAreNa lokAH sarve'pi tasyaiva haTTe gRhNanti dadati ca / khoke 8 kIrtiH sarveSAM vizvAsazca jAtaH / svarNamAnIya vadhvAH samarpitaM / vadhUH prAha-'parIkSA kriyate' / tataH paMcaserI kAritA / / carmaveSTitAM svanAmAMkitAM ca kArayitvA dinatrayaM rAjapathe mumoca / kenApi na dRSTA / tato lAtvA kvApi mahAjala zaye kSiptA / matsyena gilitA / matsyo'pi kasyacikAlikasya jAle papAta / pATanAnantaraM nirgatA paMcaserI / nAmnopa-1! lakSya zreSThino haTTe maatsikenaaniitaa| kiJciddatvA gRhItA ca / vadhUvacasi pratyayo jajJe / tataH zucavyavahAraparatvena bahu ROSA * ___JainEducation intern 0 10_05 For Private & Personal use only Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 03 // 176 // vyAkhyAna. vittAnyupArjayan saptatryiAmanekadhA vyayaM kurvan prauDhI parAM prApa / tadanu sarvo'pi lokaH zukla'vyametasyeti kRtvA vyava-21 sAyAdyartha gRhNAti / pravahaNe pUraNe'pi tasyaiva avyaM nirvighnavRttyarthaM kSipyate / kAkhena tannAmnApi sarvatra zajiriti kRtvAdyApi pravahaNacAlanAvasare 'helAsA' iti lokAH kathayanti / evaM zumavyavahAre vazcakazreSThidRSTAntaH / ___evaM zuSdhavyavahAra ihApi pratiSThAhetuH / tasmAcyAya eva paramArthato'rthopArjanopAyopaniSat / hekhesA iti jApAniruccai raTanti nAvikAH / kemeti tarIvyUhastattejo'steyasattvajam // 1 // // ityabdadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthasya vRttau SaSThastanne vyazItitama vyAkhyAnam // 72 // ___ // zratha tryazItitamaM vyAkhyAnam // 3 // ___ athaitadtAkaraNe phalamAhaparakhaM taskaro gRhNan vadhabandhAdi nekSate / khakuTaM pugdhapAyIva bimAsa uparisthitam // 1 // vyAdhIvaramArjArAdityazcauro'tiricyate / nigRhyate nRpatiniryadasau netare punaH // 5 // ___kaMThyau / bhAvArthastu jJAtenAnena jJeyaHzreNikapitRprasenajinRpapure rAjagRhe khohakhurastaskaro vartate / ekadA sa dyUtakrIkAM kRtvA yAcakecyojitaM avyaM datva _JainEducation Internadn 010_05 Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education Interna sudhAkrAnto diprahare jojanAya svasadmani gachannRpasaudhAdAgatasarasarasavatyAH sugandhamAghrAya dadhyau - 'aJjanavidyayA mama kimapi na gahanaM / gatvA karomi rAjanojanaM' / tato'dRzyavidyayA rAjJA sadaikapAtre bhuMktvA svagRhe gataH / evaM pratidinaM sa rasagRLyA tatra samAgacchati / yaduktam zvarakANarasaNI kammANa mohaNI taha vayANa baMjavayaM / guptI ya maNagutI cauro phuskeNa jippaMte // 1 // bahudinai rAjA kRzAMgo jAtaH / taM prati sacivaH proce - "svAmin ! kiM yuSmAkamanne'rucirjAtAsti 1 / yataH - annena gAtraM nayanena vakraM nyAyena rAjyaM lavaNena jojyam / dharmeNa hInaM bahu jIvitavyaM na rAjate candramasA nizItham // 1 // yA kAciccintAsti 1 / yataH - cintA dahati zarIraM zarIrasthA sadApi hi / rudhirAmiSau prasate nityaM duSTapizAcivat // 1 // " 1 rAjA prAha - "he zramAtya ! mahadAzcarye / zrAhaM pratyahaM diguNaM tujhAmi / ko'pyaJjana siddho mayA saha muMkte / tena nArakavaDadarAgnirna zAmyati" / zrutveti maMtriNA mahAnasasthAne sarvatra zuSkArkapuSpANi kSiptAni / samaye tAni | padAghAtena cUrNabhUtAni vIkSya bhUpokaM nizcitya dvitIye'hni padAcyAmarka sumanazvaryamANadhvaninA cauraM jJAtvA pAre dRDha 2010 05 Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khanA // 17 // tarAmargalAM datvA pUrvaguptIkRtadhUmastIvaH prasAritaH / dhUmavyAkulasya caurasyAzrupAtena nayanasthamaJjanaM galitaM / sarvaiH sa vyAkhyAna. pratyadaM dRSTaH / sa baddhvA rAjJo'ye nItaH / cauro dadhyau-"mama jojanaM gRhaM ca yamapi vidhivazAgataM / yataH nidAghe dAhArtastarakhataratRSNAkulamanAH, saraH pUrNa dRSTvA tvaritamupayAtaH krivrH| tathA paMke mannastaTanikaTavartinyapi yathA, na nIraM no tIraM yamapi vinaSTaM vidhivazAt // 1 // anyaccamaNimaMtrauSadhaiH svasthAH sarpadaSTA vilokitAH / nRpaidRSTiviSairdaSTo na dRSTaH punarutthitaH // 2 // " tato nRpAjhayA sunnaTAstaM cauraM puracatvare jamayitvA zUkhikAmupari nicidipuH / tadanu nRpanaTAH pracannaM pazyanti'kaH pumAnanena saha vArtA karoti ? tasya pArdhe sarvapaurahatavittaM zodhanIya' iti buddhyA te sthitAH / atra prastAve jina6 dattazreSThI tanmArge samAgataH / cauramAkrandantaM pratyuvAca___"cauryapApAmasyeha vadhabandhAdikaM phalam / jAyate paralokeSu phalaM narakavedanA // 1 // yApArjitaM karma tadanyathA na syAt / prAnte'pi manasi asteyAdivratamaMgIkuru" / caureNoktaM R177 // zRgAlainaMditau pAdau kAkairjarjaritaM ziraH / pUrvakarma samAyAtaM sAMprataM kiM karomyaham // 1 // atra mama pAnIyaM zIghraM pAyaya" / zreSThI rAjaviruSaM jJAtvA tUSNI sthitaH / punarapi dInAlApaistathAlApito yathA | JainEducation International 2010_05 For Private & Personal use only Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ MSROSOPOROGRESSOCIla sAhasaM dhRtvA vadati sma-'he nA ! tvaM navakRtapApamAlocaya' / tenApi svapApe prokte cauryAdipratyAkhyAnaM kaarit| | "lo nA! ekatvAnyatvanAvanayA kSaNArdhana pApAnilayaM yAnti / tvaM sarvajIvAn maitrInAvena pazya / amuM namaskAramaM|tramApaphudhArakaM saMsmara / ahaM jalAthai glaami"| cauraH prAha-'he kRpAnidhe ! anena pratyAkhyAnena maMtreNa ca mama pApaM yAsyati / zreSThI prAha "kRtvA pApasahasrANi hatvA jantuzatAni ca / amuM maMtraM japitvA ca tiryazco'pi divaM gtaaH||1||" 8 ityAdinA tamupadizya svayaM jalArtha gataH / cauraH samAdhinA tatsamaye AyurvandhanAnmRtvA saudharme suro jAtaH / idaM | satsaMgateH phalaM / yataH4 mahAnujAvasaMsargaH kasya nonnatikArakaH / gaMgApraviSTaM rathyAMbu tridazairapi vandyate // 1 // zreSThyapi jalaM gRhItvAgataH / taM mRtaM dRSTvA svayaM rAjaviruSaM jJAtvA zakrAvatAracaitye kAyotsargeNa tasthau / naTaiH sarvavRttaM / * nRpAya niveditaM / rAjJAdiSTaM-'no jaTAH ! eSa gomukho vyAghro vijhavya cauravanmAryaH' / sujaTAzcaityasthaM zreSThinaM nRpAdezaM procuH / sa dhyAnAnna calitaH / tadA vikaMvayAmAsuH / tAvatsa lohakhuradevo javapratyayAvadhinA dharmagurorIdRzImavasthAM / dRSTvA dhyAyati sma| "akSarasyApi caikasya padArdhasya padasya ca / dAtAraM vismaran pApI kiM punardharmadezinam // 1 // " iti vicArya pratihAraveSaM kRtvA devena damairhatA mUrtI prApuryodhAH / tataH pauracaturaMgacamUvRto nRpa AgataH / tadA deve Jain Education Intern 1 1 010_05 For Private & Personal use only Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMca. 6 // 178 // noktaM - "yuSmA nirbahujiH kiM prayojanam 1 / yataH - kRzo'pi siMho na samo gajendraH, satvaM pradhAnaM na ca mAMsarAziH / vRndAni vane gajAnAM siMhasya nAdena madaM tyajanti // 1 // " ityuktvA te'pi nRpaM vinA bhUmau pAtitAH / tato nagarasyopari vyani zilAM vikRcyoMpalavamakarot / tato nRpamaMjyAdayo'JjaliM vidhAya procuH - 'zrasmadAgaH kSamyatAm' / devenokaM -- "asmadharmamuro jinadattasya niraparAdhasya kathaM bAdhA kRtA ? asya mahimnA mayeyaM suraddhiH prAptA" / ityuktvA proktaH sarvo'vadAtaH / nRpeNa bhaNitam "prathamavayasi pItaM toyamalpaM smarantaH, zirasi nihitajArA nAlikerA narANAm / udakamamRtakalpaM dadyurAjIvitAntaM na hi kRtamupakAraM sAdhavo vismaranti // 1 // " tataH prasannena devena nirUpitaM - "yUyaM sarve madguroH pAdau natvA praNamata / tanmukhena namaskAramaMtraM cauryAditrataM ca | gRhNIdhvaM " sarve'pi tathA cakruH / jinadatto mahAmahena svagRha zrAjagAma / khokA zrapi parasparaM pratyakSaM jainadharme prazazaMsuH / proto'pi zUlyAmayasazca lohakhuro'lpakAlaM niyamaM dadhat yaH / vimAne jinadattasaMgAdaho suparvarddhimalaMcakAra // 1 // // ityabdadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthasya vRttau paSThastaM tryazItitamaM vyAkhyAnam // 83 // Jain Education Interna1010_05 vyAkhyAna 03 296 H Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SXESCESS CAN ||ath caturazItitamaM vyAkhyAnam // 4 // punaretagataM prastUyatezradattAdAnaniyamagrahaNaikarato naraH / lakSmIpuJja zvApnoti javaSye mahatpadam // 1 // | adattAdAnaM vividhaM sAmAnyena sacittena zracittena ca / sacittaM pidAdi, acittamAcaraNAdi, tayorniyamo virati-121 rityarthaH / zlokoktavRttamidamda hastinAgapure sudharmA vaNik / dhanyA gRhiNI / to dAridyAhuHkhena kAlaM gamayataH / anyadA rAtrI striyA svame sa-R nIdevIM padmaide padmasthAM dRSTvA pratyUSe svapatiM prati niveditaM / sa dRSTa zrAtmasatkaM dAridyaM gamiSyatItyAha / tadA ko'pi | svargatacyuto devastasyAH kudAvavatIrNaH / tadA pUrvamitradevaistagRhe svarNAdivRSTiH kRtA / pUNe mAse putra suSuve / tadA svajadaniryathArtha lakSmIpuJja iti nAma kRtaM / sa bAlaH zuklapadAhimarazmijyotsnAvadhi prApa / svayaMvare mahenyAnAmaSTau kanyAstena pariNItAH / anyadA svIkasi tAniH saha saukhyamanujavan sthitaH, tAvatko'pi devaH prakaTIjUya tamevaM banASe"he suhRd ! zRNu te prAgnavam maNipure purA guNadharAkhyastvaM sArthapa zrAsIH / ekadA tvayA dharmadevasya vANIyaM zrutAjantoH syAhuHkhadaM vyaharaNaM maraNAdapi / ataH sukRti niH kArya vrataM cauryavimocanam // 1 // SACRORS Jain Education Interne 010_05 For Private & Personal use only Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 tathA laukike'pi vyAkhyAna. kUTasAkSI suhRdrohI kRtaghnazcauryakArakaH / catvAraH karmacaMmAlAH paJcamo jAtisaMjavaH // 2 // ||17||15/ytH-hste narakapAlaM te madirAmAMsanakSiNi / manuH pRcchati mAtaMgI ki toyaM dakSiNe kre||3|| caMgAlI prAhamitrohI kRtaghnazca steyI vizvAsaghAtakaH / kadAciccakhito mAgeM teneyaM hipyate baTA // 4 // | kUTasAdI mRSAvAdI pakSapAtI UgaTTake / kadAciccalito mArge teneyaM dipyate baTA // 5 // varaM vahnizikhAsparzaH sarpAsyaM cuvitaM varam / varaM hAlAhalaM lIDhaM parakhaharaNaM na tu // 6 // IPI evaM dezanAmAkarNya so'dattAdAnaviratiM cakAra / anyadA jUridhanalAnArtha bahusArthaH sArthapo dezAntare gataH / eka dA sArthato bhraSTo'zvArUDho mahAraNye vrajan puro bahamUTayAM svarNamAlAM gatAM vIdaya tRtIyavratajaMgajayAnnAdadau / tato mArge turaMgakhurotkhAtajUmau tAmrakuMma avyapUrNa nijATya karkarasanninaM matvA'grata eva calana vAjinaM sahasA mULagataM // 179 // vIdaya cintyati sma-'yadi ko'pyamuM vAjinaM sajIkaroti tasya nijaM sarva dhanaM dAsyAmi' / iti dhyAtvA tRSAturo / / jalArthamagre yAti tAvakRdabaI pAnIyajUtaM dIyamaM vIkSya paJjarasthena zakenoktaH-"he sujaga ! tvamasmin sthitaM jasaM RASKUSISAK SIOSECORRECENT 2010_05 For Private & Personal use only Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ LACESSONACSC SICASSOSALACES piva / nAhaM dIyamasvAminaH kathayiSyAmi" / zrutvaivaM sa jagau-"tRSArtaH prANAn gamayiSyAmi / te tu anekanave prAptA gatAzca / paramahamadattaM na gRhNAmi / yataH hAsyato roSato vA ulaM kRtvA yo'dattaM gRhNAti sa tasya phasamaznute / yato vAsudevapalyA rukmiNyA vane mayUrya kare kRtvA gopitaM unnaM / tAM mayUrI sarvatra vramantIM vIdaya pomazaghaTikAnte devyA / pazcAnmuktaM devIkarakuMkumena raktIcUtamaMDaM mayUryA dRSTaM kiyatkAlaM na sevitaM / tAvatparjanyAgame tu raktatApagamena sevitaM / / tatkarmaNA sutaviyogaH pomaza varSAn yAvajAtaH / iti hAsyato'dattagrahaNe phalaM / roSatazca devAnandAtrizalayozca jhaatm|| ato he kIra ! svAmyadattaM na gRhNAmi" / tasya vratadAna tuSTaH zukaH svaM saMvRtya divyadeho bhUtvA ityAcakhyau-"ahaM | sUryAkhyaH khagaH / tvayA gurupAdye vrataM gRhItaM, tena vismayamApanno'haM nidhidarzanAdinA tava parIkSAM cakAra" / ityuktvA | dhanaM tatpuro mumoca / sArthapatiH prAha-"mama zudhavyavahAreNArjitaM vyaM sukhAya, kimanena ? / paraM madIyaM dhanaM tvameva gRhANa / yato mayedaM pratipannamAsIt yo me'zvaM jIvayiSyati tasya svIyaM dhanaM dAsyAmIti / atastvadIyamevaitat" / khago jagau-"mayA tu tava mAyA darzitA / dAnArtha kalpitaM dhanaM kathaM gRhyate / joH sArtheza ! AvayoH zriyAH sthAna hai| kalaviSyati ?" / so'vak-"jo dharma eva mahAsthAnaM / ata zrAvAM jIrNodhArAdinA zriyaM kRtArthI kurvahe" / tt| unnAvapi tathA cakratuH / tataH sArthapaH sArthena saha gRha zrAjagAma / krameNa munidharma svIkRtyAyuHpUrNena mRtvA tvaM lakSmIpuJjo jAtaH / ahamapi vyantaradevo jAtaH / tvamahimnA tvanAgyena prerito'haM garjadinAdadya yAvajatnAdivRSTiM kromi| iti vAcAM zrutvA jAtismRtiM prApya lakSmIpuJjo dIkSAM jayAha / kramAdacyute gatvA naratvaM labdhvA zivazriyaM prApa / / sabsa kasa-11-% www.sainelibrary.org Jain Education Inter 010_05 Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A vyAkhyAna. dhRtamapi yamamekaM sthairyajAvena yena, dhanakanakasukharjAiyate tasya varyA / paradhanaparihArAtsArthapo'bhUtsurAya'H, sa zva kuruta javyA javyayatnaM vrate'smin // 1 // // ityabdadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthasya vRttau SaSThastaMne caturazItitamaM vyAkhyAnam // // // 10 // // zratha paJcAzItitamaM vyAkhyAnam // 5 // zratha svadArasaMtoSalakSaNaM vratamAhasaMtoSaH sveSu dAreSu tyAgazcAparayoSitAm / prathayanti gRhasthAnAM caturthaM tadaNuvratam // 1 // | svapariNItastrISu saMtoSaH sthiratA gRhinirvidheyA / cAparamaparayoSitAmAtmavyatiriktAnAM manuSyANAM devAnAM tirazcA saca yA yoSitaH pariNItAsaMgRhItAvidhavAdayastAsAM tyAgo viratiH / yadyapyaparigRhItadevyastirazcyazca kAzcitsaMgRhItuH pariNetuzca kasyacidanAvAzyAkaTapA eva javanti, tathApi parajAtIyanogyatvAtparadArA eva tA iti vAH / svadAra-3 saMtopiestu aparAH sarvA api paradArA eva / dArazabdasyopalakSaNatvAt striyaM prati svapativyatiriktasarvapuruSavarjana-14 mapi aSTavyamiti lAvArthaH / gRhiNAM jinAH taccaturthamaNuvrataM maithunaviramaNaM prthyntiityrthH| tacca maithunaM vidhA sUkSmaM sthUlaM ca / kAmodayena yadinjiyANAmIpavikArastatsUdamaM / manovAkkAyairaudArikastrINAM yaH la-CROSAGAR TASHA Jain Education Interna 2 010_05 For Private & Personal use only Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ E5 % - CORRE -- - saMnogastatsthUlaM / yayA maithunatyAgarUpaM brahmacarya vidhA sarvato dezatazca / tatropAsakaH sarvato'zakto dezataH svIkuryAditi nAvaH / etadtaviSaye prabandho'yam aho brahmavataM mukteH saMmukhIkArakAraNam / gIyate nAgivasyeva vipadAmupadAhakRt // 1 // jojapure pure zrIsarvajJadharmarakto lakSmaNo nAma vaNik / tasya sutA navatattvajJA nndaanidhaa| tayAnyadA varArthI pitA proce"niraJjanaM dazonmuktaM niHsnehavyayamanvaham / dhatte vikaMpaM dIpaM yaH pariNetA mamAstu saH // 1 // " iti tasyA vacaH zreSThI zrutvA puSkaramanigrahaM jJAtvA cintArtastAM vArtI pura udghoSayati sma / taghArtA zrutvA nAgikhatakAreNa yadasAnnidhyAdIdRzo dIpaH kaaritH| zreSThI tahe dIpaM dRSTvA hRSTo nAgilAya svaputrIM dadau / putrI taM vyasanAsaktaM matvA nRzaM dUnA / pariNIto'pi sa chUtaM na muJcati / tena nityaM vyavyayo javati / zreSThI putrI snehAnnityaM pUrayati / nandA tu patyA saha mano vinaiva paricarati / tenaikadA cintitaM-'aho ! asyA gAMnIrya yanmayi mahatyapyapa rAdhe eSA na kupyati' / anyadA tena jJAnI jaktipUrva pRSTaH-'mune ! mama priyA zukhAzayApi mAM citte na dhatte' / munimasta yogyaM jJAtvA'ntaraMgadIpasvarUpaM provAca "nigadyate'JjanaM mAyA navatattvA sthitirdazA / snehavyayaH premajaMgaH kaMpaH samyaktvakhaMmanam // 1 // tairvimuktaM vivekaM yo dhatte so'stu patirmama / iti dIpacalAdAkhyAt pRSTA nArtha tu kenacit // 2 // svaM tu dhUrtatayA yakSmArAdhya pUrvoktadIpaM kRtavAn / zreSThinA tava svaputrI dattA / tvaM tu vyasanI / iyaM tu zIlAdi - -- CRPF-%% 4.-- u. prA.31 K- JainEducation Internatiole10_05 For Private & Personal use only Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ staMbha. 6 // 101 // 1 guNayuktA tvAM manAgapi citta na dhatte / yadi vratAnyaMgI kuruSe tadA svepsitaM syAt" / nAgijaH paprala - 'jagavan ! sarveSu dharmeSu kaH zreSThaH / / munirAha - 'he natra ! jinennairnigaditaH zIlAdidharmaH samyaktva pUrvakaH zlAghyaH / uktaM ca pUjyaiHniyasIla vaha ghanasAraparimale ase sajuvalayaM / surahira jesiM imaM namo namo tANa purisANaM // 1 // anyacca - kSaNaikaM jAvanAdAne tapo'pi niyatisthiti / yAvajIvaM tu zIlasya puSkaraM prishiilnm||2|| kalikAra vijayamAra vi sAvaUjoga nirarDa vi / jaM nAra vi sikaI taM khalu sIlassa mAdatvaM // 3 // " ityAdivAkyataH prabuddhaH samyaktvaM zIlaM ca vivekadIpaM ca svIkRtya taddinapranRti zrAvakakRtyaM cakAra / anyadA nandA taM jagau - "svAmin ! tvayA samyakRtaM / zrAtmA viveke nItaH / yataH - pUyA jiNAeM dANa muNINa sAhammiyANa vachallaM / sIlaM parovayAro viveyatarupallavA ee // 1 // " prAha - "dharmasvAtmArthaM vidheyo vivekena / yataH - 99 sadaiva duHkhitaH prAjJo vivekAM kushshNkyaa| sadA prasito mUrkhastvajAyUthapatiryathA // 1 // tadAkarNya hRSTA nandA taM jAvataH siSeve | ekadA nandA pitRgRhaM gatA / nizi candrajyotsnAyAM supto nAgilaH / priyaviyoginyA tadrUpamohitayA vidyAdharaputryA vIkSya pRSTaH - "svAmin ! tvaM mAM strItvena pratipadyasva, ahaM tavApUrva | vidyAdhayaM dAsyAmi / mama lAvaNyAdikaM pazya / maghaco'nyathA mA kArSIH" / ityuktvA sA kaMpamAnatanustatpAdayoryAvat 2010_05 vyAkhyAna. Cha // 101 // Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patati tAvannA gilenAgninA dahyamAnAviva svakramau saMvRtau / sA kruddhA lohagolaM vikRtya tamevaM vajA - 'jo mAM tvaM jaja / no cettvAM jasmasAtkariSyAmi / sa nirbhayo dadhyau " dazAvasthAdazagrIvo devadAnavadurjayaH / kaMdarparAkSasendro yatrIlAstreNaiva sAdhyate // 1 // " tataH sA sUtkAraM kuvatI jvalalohagolaM tasya zIrSe pAtayati tAvannA gilo namaskAraM smaran golakaM khamazazcakre / tato lAyA'dRzya nUya kSaNena nandAsvarUpaM kRtvA ceTikodghATitagRhadvAreNAgatyeti jagAda - 'svAminnahaM tvAM vinA piturgRhe ratiM na khene' / sa dadhyau -- "sA nandA svapatisaMtopa niyamA / nUnaM tasyA iyaM na ceSTA / rUpaM tu tAdRzaM / paraM pariNAmastAdRzo na hi / ataH parIkSAM vinA vizvAso nAIH " / iti vicintya so'yakU - 'he priye ! yadi tvaM satyaM nandAsi tadA matsamIpe'skhalitagatyAgA' / tataH khecarI yAvadAgacchati tAvatsA skhalitA / dharmamahimnA satyaM tatkapaTaM vIkSya kapaTAntareNa zIlabhaMgajayAlocaM cakAra / tato yakSadIpaM prAha - 'tvaM svaukasi vraja' / yo'vak- 'yAvajIvaM tvAM se|viSye / mattejasA ujeI ( udyotikA) na syAt' / tataH sUryodaye nandAyuto gurupArzve vratamavApya yakSadIpena puraHsthena sArya pRthvyAM viharana sarvasaMyamaM prapAsya harivarSe yugaliSu bhUtvA tato naratvaM prApya muktiM bheje / yo vyadIpAjAvadIpaM dadhau svacitte sa ca nAgilo'yam / svadAra saMtoSadRDha pratijJo vidyAdharIto'pi na cApa kaMpam // 1 // // ityabdadinaparimitopadeza saMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthasya vRttau SaSThastaM paJcAzItitamaM vyAkhyAnam // 85 // 2010_05 Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna. 6 // 10 // // atha pamazItitamaM vyAkhyAnam // 6 // punaretagataM stUyateyaH svadAreSu saMtuSTaH paradAraparAGmukhaH / sa gRhI brahmacAritvAdyatikalpaH prakalpyate // 1 // brahmacaryarato gRhI munisanninaH kathyate / atrArthe prabandho'yamzrIpure kumAradevacandhau dhau rAjasutau vrAtarau gurudezanAM zrotumudyAne gatau / muniH prAha_ "jo deza kaNayakomi ahavA kArez kaNayajiNajavaNaM / tassa na tattiya pumaM jattiya vanabae dharie // 1 // hai tathA ca kecijIvAH zIlavatIvatsvazIlaM vyasane'pi na tyajanti / tathA hi-lakSmIpure samuudattaH zreSThI svapriyAM gRhe vimucya somativipreNa saha paradezamagAt / katiciddinAnantaraM vipraH zreSThidattaM patraM gRhItvA svagRha AgAt / zIlavatI svapatipreSitapatragrahaNAya vipragRhe gtaa| viprastAM vilokya smarAtura ityajaNat-'he kRzodarI! tAvanmayA | saha ramasva / pazcAttava patilekhAdyarpayAmi / paMmitA sA prAha-magRhe rAtriprazramayAme tvayA samAgantavyaM / ityudIrya gatvA senApatiM prAha-'deva! matpatilekhamasau nApayati' / iti zrutvA tAM dRSTvA so'pi vikataH prAha-'he sucaH! tAvamamuktaM kuru / pshcaattddaapyaami'| itIritA svatanaMganIruH sAsme vitIyayAmaM procya maMtriNamagAt / tathaivoktavate tasmai SOC46464k // 17 // JainEducation International 2010_05 For Private & Personal use only Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIyayAmaM procya nRpamagAt / tathaiva prArthitavate tasmai sA turya yAmaM nivedya turyayAme'hamAkAraNIyeti saMketaM patimAtrA hai| 18 vidhAya svAvAse rikte sAyaM tasthau / tadaiva yAme samAyAtaM vipraM snAnapAnAdinA prathamaM yAmaM vyatIyAya / itaH senApatita rAyayau / tacandena vepamAnavapuSaM vipra maJjapAkhAnake ( koNake ) cikSepa / evaM caturo'pi nikSipya prajAte rudatI kuTuMbe-14 netyavAdi-'kiM rodiSi / sApyAha-kaTya mannarturahemavArtAgatA' / iti zrutvA tatsvajanai rAjAmAtyasenApatIn / svasvagRheSvakhanamAnairvijJapto rAjaputraH-'deva samujadattazreSThiputraH paradeze mRtastena talivo gRhyatAm' / so'pi tatra gato'nyat kimapyapazyan dRDhadattatAlakAM tAM maJjaSAmAdAya yAvaudUghATayati tAvattasyAste catvAro niryayuH / taM vipraM dezAnniSkAsya nUpastAM satkRtya prshshNs| ISI ityAdiH gurupArthe tAnyAM dharmaH zrutaH / kumAradevena svadArasantoSavrataM gRhItaM / cangho dIkSAM prApya zumbAhAraM gRhan| tapasvI banUva / ekadA vihAraM kurvan zrIpurAsannadevakule sametya tasthau / tadA rAjA vaMditvA gataH / rAjhI 'divA candhayati vanditvA jotye' ityanigrahaM lalau / pranAte munivandanAya yAvadinirgatA tAvadantarA nadI jalapUNoM jAtA upri| jaladavRSTitaH / tIkSya khinnAM tAmAkarNya rAjA prAha-nadyA upakaM gatvA tvayeti vaktavyaM-- "he devi nadi jartA me devaravratavAsarAt / zrArajya vratacArI cenmArga dehi tadA tim // 1 // "| 2 sA dadhyau-"ahaM patyuH zIlasaMbandhaM jAnAmi / paraM tatra sarva jJAsyate / saMprati pativAkyaM / karomi patinidezasaM zaye pativratatvakhaMmnaM bhavet / yataH Jain Education Inter For Private & Personal use only Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A5% % hai satI patyuH prajoH pattiguroH ziSyaH pituH sutaH / zrAdeze saMzayaM kurvan khamayatyAtmano vratam // 1 // vyAkhyAna PI iti dhyAtvA nadIpArzva gatA / patyuktaM vinayena yadoktaM tadA nadyA mArgo dattaH / devakule gatvA devaraM nasvA dharma ||13||8|shushraav / tato muninA pRSTA-'tava nadyA kathaM mArgo dattaH / tayA yathAsvarUpa prokte muniH prAha-"zRNu, mama saho daro mayA saha vratAkAMhI lokAnugrahakAmyayA rAjyaM jogAMzcAnunavannapi vyavahArato nizcayato brahmacAryeva / yataH| tadevaM gRhavAsepi paMke'bjasyeva tasthuSaH / nirlepamanaso rAjho ghaTate brahmacAritA // 1 // " 5 tataH sA vanaikadeze svajojanAya sArdhamAnItena zudhenAhAreNa devaraM pratilAcya svayaM bujuje / tatastayA gantukAmayA muniH pRSTaH-'mayA kathaM nadyuttAryA?' / munirjagau"nadI devI tvayA jANyA yadyasau munirAvatAt / upoSitazcarennityaM tadA mArga prayaca me // 1 // " punarvismayamApannA rAjhI nadyAstaTaM gtaa| zrAvayitvA munervAkyaM nadI tIrkhA yayau gRhe // 2 // HT rAjJI nRpamanyetya jJAtaM pUrva nivedya papraccha-'svAminmayAdya pAraNaM kAritaH sa muniH kathamupoSitaH? / rAjJoce-"he | devi! zRNu AgamavAkyaM / yataH // 13 // niravajAhAreNaM sAhUNaM niccameva uvvaaso| uttaraguNavuhikae taha vi hu uvavAsamichati // 1 // akRtAkAritaM zujhamAhAraM dharmahetave / aznato hi munernityopavAsaphasamucyate // 5 // " 50 2010_05 For Private & Personal use only Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SSNESCO RECERTICS ityAdivacanataH svaturdevarasya ca mAhAtmyaM vIkSya tayA tridhA zIlAdidharmaH sviikRtH| zIlavatAdyanvitamartyasaMstavAnmArga dadAvaMbunidhirnRpapriyAm / dhatte hRdi khe yadi tatprayacet kamodadhistaM zivamArgamakSaram // 1 // // ityadhdadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthasya vRttau SaSThastaMne SakazItitamaM vyAkhyAnam // 6 // ||shrth saptAzItitamaM vyAkhyAnam // 7 // atrApi paJcAticArA varjanIyAstadyathA| zvarAttAgamo'nAttAgatiH paravivAhanam / madanAtyAgraho'naMgakImA ca brahmaNi smRtAH // 1 // itvarA pratipuruSamayanazIlA veshyetyrthH| sA cAttA ca kaMcitkAlaM jATIpradAnAdinA saMgRhItA / athavA itvarakAsamAttA / tasyA gama AsevanaM / zyamatra nAvanA-nATIpradAnAditvarakAlasvIkAreNa svakalatrIkRtavezyAM sevamAnasya svabuddhikaTapanayA svadAratvena vratasApekSatvAnna nNgH| ahapakAlaparigrahAcca vastuto'nyakalatratvAnaMga iti prathamaH / anAttA'parigRhItA vezyA svairiNI proSitaja kA'nAthA vA tasyAM gatirAsevanaM zyaM parastrI na javatIti bujhyA'nAjogAdinA hai vAticAra iti vitIyaH / tathA pareSAM parakIyApatyAnAM kanyAdAnaphalalipsayA saMbandhAdinA vA vivAhanaM pariNayana vidhAnaM RROR Jain Education Intemala 10_05 Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ staMja piravivAhakaraNaM / svApatyeSvapi saMkhyAnnigraho nyAyyaH / yastu kRSNasya ceTakarAjasya ca svApatyepvapi vivAhaniyamaH vyAkhyAna. zrUyate sa cintakAntarasanAve aSTavyaH iti tRtiiyH| tathA madane kAme'tyAgrahaH tIvrAnurAga iti caturthaH / anaMgaH kAma-18| / 14 // statpradhAnA krImA'dharAdicuMbanaM paradAreSu kurvato'naMgakrImA vAtsyAyanAdyuktaM caturazItikaraNAsevanaM vA iti paJcamaH / / brahmaNi brahmacaryavrate ete'ticaaraastyaajyaaH| zratrArthe rohiNyudAharaNam| pAmalIpure zrInandanRpo rAjya zAsti / tatra dhanAvahaH zreSThI / tasya rohiNI priyA suzIlA vartate / anyadA zreSTha 3 4] samudhyAtrAyAM yayau / rohiNI gavAhasthAM nUpatirekadA dadarza / tAM vIkSya smarAturaH svAM ceTIM tatra prAhiNot / cevyai| tyoktaM-'no rohiNi! tvatpuNyaM mahat / yena nRpastavAMgAliMganAjilApuko jAtaH / ityAkarNya sA dadhyo-"aho mUDhA nijakuladharmamapi muJcanto na santi / athAyaM nRpo mattadantIva me zIlamunmUlasiSyati / zrata upAyenaivAyaM 8 6/ bodhyaH" / iti dhyAtvA ceTI prAha-vayAdya rAtrau nRpo'tra preSyaH' / tatazceTIvacanAt hRSTo nRpastatsadana Ayayau / sApi jUmidattadRk acyutthAnAdinA sevAM cakAra / tato lojanasamaye svarNarUpyakAMsyAdinavanavasthAlAni muktvA navanavave pAniH strIniH zatazo'pavarakato niHsRtya sthAleSu vividhavarNAsvAdakA rasavatI joktaM pariveSitA / tato navanavasthAle. nyo'pi rasaM svAdamAna ekameva rasaM vijJAya vismitastAmavocat-'he mugdhe ! eteSu raseSu vizeSaH kathaM na dRzyate / // 14 // | sApyAha-"rAjan ! vivekI tu ekasmin pAne kara nidadhAti svAdaikyAt / yataHsthAnasthagananedena vizeSo na rasasya cet / ko nedastahiM rAmAstu rUpaveSAdinedataH // 1 // Jain Education Inter 010 05 www hA .brary.org Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SAMS yathA jAtyA nano'nekacanhaM kazcichilokate / tathA kAmanamatrAntaH strISu muhyati kAmukaH // 2 // II he nRpa ! laukikazAstre'pi zrabrahma nindAI / yataH viMgapurANe mAsaM yAvadanAhAraH pAraNe kandamUlajuk / manasi tApasImichan so'pi mUSAmukho mRtaH // 1 // / tadyathA-selakapurodhAne mavikAyAM tApaso mAsopavAsI tiSThati / tatraikadA tApasI ekA samAyAtA / rAtrau svazI-18 khalaMganIruNA tApaseneti zikSitA-"lostApasi tvayA rAtrI malikAkapATau sudRDhIkRtya zayitavyaM / rAtrAvatra rAkSasaH sameti / sa striyaM lakSyati / maghacasA tvAmAlApayiSyati / ajijJAnaM vadiSyati / paraM tvayA nodUghAvyaM kapATaM / udghATite tu tvaddehaM asiSyati" / ityuktvA tApaso maThikAyA bahiH suptaH / ardharAtre madana uddIptastasyAMge / anekavisApAna vidhAya madhye pravezanAya ghAramUSAmadhye punaH punarmukhaM kSipanmRtaH / zIlAkhemanAddevo jAtaH / pratyUSe Agatya | sarveSAM svasvarUpaM procya maithunaM nyaSedhayat / tathA ca viSNupurANe'pyuktam| vANArasyAM gaMgopakaMThe nandatApasena bahuvarSANi yAvattapaH kRtaM / ekadA gaMgAyAM snAnaM kurvatI striyaM vIkSya sa mohitH| tasyAH pRSThe gRhaM gataH / tAM prArthayat / sovAca-svAminnahaM cAMmAlI / yUyaM tapasvinaH / tava vratakhamanaM na yogya' / iti titakacanamavagaNayya kAmapImitastAM jne| tato netre udghATite / pazcAttApaparaHzikhAyAM svazira zrAsphAhaya mRtH| yataH-* zrIrAma rAma dhira dhira me janmano jIvitasya ca / yazciraM puzcaraM tatvA cAMmAlIsaMgamaM gataH // 1 // ___JainEducation internat 010_05 For Private Personal use only Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 105 // SAAMAARAA%% tathA ca maunInprazAsane'pi vyAkhyAna, jaha kiMpAgaphalANaM pariNAmo na suNdro| taha juttANa nogANaM pariNAmo na suNdro|| 1 // " 0g ityAdivAkyAtprabuddho chAyavraNarohiNIM rohiNI kSamayAmAsa / tadyathA"santi vizve purAcAropadeSTAraH pade pade / hitArthamupadIkartuM viralA eva kecana // 1 // " / ityuktvA svadArasaMtoSavratena saha gRhamAjagAma / tadanu dhanAvaho'pi paradezAdhanaM sAtvA gRhe viveza / anyadA ceTI-2 mukhAnnarenprAgamanodantaM zrutvA dadhyo-'nUnamanayA zIlaM khaMmitaM / vijane samAgataH sa kathaM striyaM muJcati ? / ityanta-15 vikaTapavAn rajanyAM niHsnehaparastasthau / tatastatpuNyodayena vRSTicirnadIpUreNa ca nagaraM sarva ruii| sadayayA tayA gopuroparisthitayA haste nIramAdAyetyuktaM-'he sarit ! gaMgAvat trizumcyA zIkha yadi me syAttadA tvamapasara' / ityuktaM zrutvA hai tatpUraM dRSTeragocaraM gataM / sarvaistannIlaM prazaMsitaM / dhanAvaho'pi sasnehastacIkhadharma nanAma / zrIrohiNI zrIjinarAjadharma pronAvanAdvaitamamuM vidhaay| kRtvA kRtArtha ca manuSyajanma prAptA prabhUtAM sukRtapratiSThAm // 1 // | // 15 // // ityavdadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthasya vRttau SaSThastaMne saptAzItitamaM vyAkhyAnam // 7 // ___JainEducation internana / I 10.00 Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RE A SARALASER-- // athASTAzItitamaM vyAkhyAnam // 7 // adhunA brahmacaryasyaihika guNamAhajJAnA|dasarvadharmANAM jIvitaM zIlameva ye / rakSanti prANinasteSAM kIrtirmAti na viSTape // 1 // jJAnaM matyAdiguNaH, tadAdiryeSAM te etAdRzA darzanacAritrAdayaH sarvadharmAsteSAM jIvitaM prANajUtaM zIlameva brahmacarya6 meva / tadhinA sarve dharmA vyarthAH / yata uktaM parAgame'pihai "ekarAtryuSitasyApi yA gatibrahmacAriNaH / na sA RtusahasreNa kartuM zakyA yudhiSThira // 1 // " | jinAMge tu brahmavatino'GganAGgaM savikAraM darzanAdyapi na kaTapate / yata uktamAdyapaJcAzakeunnaMgadasaNe phAsaNe ya gomuttagahaNa kusuminne(y)| jayaNA savattha kare iMdiyazravaloyaNeza tahA // 1 // strINAM unnAMgAni rAgajanakAni nopetya aSTavyAni / athavA kathaMcitteSu dRSTeSu spRSTeSu vA rAgabuddhina kAryA / yataH na zakyaM rUpamaiSTuM cakurgocaramAgatam / rAgadveSo tu yau tatra tau budhaH parivarjayet // 1 // RI gomUtragrahaNamapi goyonimardanena na kArya, kiMtu yadA svayaM mUtrayati tadaiva / AgADhakArye punaryo nimardane'pyaniSvaMga na kAryaH / kusvapne strInoge tatkAlamutyAyeryApa zripratikramaNapUrvamaSTottarazatovAsapramANaH kAyotsargaH kAryaH / tanjiyAvalokane cazabdAnASaNAdau ca sarvatra yatanA dRSTinivartanAdirUpA kAryA / kiM bahunA ? tadbrahmavrataM ye prANino radanti / C-ba-ba-rasa -02 Jain Education Intem 010_05 For Private & Personal use only Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - stana. - // 16 CSSRUSSESASUR pAlayanti, teSAM kIrtirvizvepi na mAti ityarthaH / atrArthe jinapAlasyodAharaNaM / taccedam - vyAkhyAna. caMpAnagaryA mAkandI vaNik / tasya nAryA jatrA / tayoH putrau jinapAlajinarAko / tAnyAM samujhe ekAdaza yAtrAH kRtAH / vinarahitaM avyamupArjitaM / punarAgraheNa nijI pitarAyanujJApya potaM nRtvA calitau / culIvAtena potaM janaM zailAitaM / phalakena ratnadhIpe gatau / tatra vane tAnyAM vApyAM krImA kRtA / itazca taddvIpavAsinI devataitya tau pratyavak'mayA saha jogA nuJjanIyAH, anyathA'nenAsinA zirazvedaM kariSyAmi' / tavAnyAM pratipannaM / sA ca zulapujalapradepaM kRtvA'zujAnmuktvA tAnyAM saha logAn nukte| | anyadA 'ekaviMzativArAn yAvatsamujaH kASThAdikamapahRtya nirmalIkAryaH' iti zakrAdeze samAgate sA tayorevaM zikSA / dadau-"yuSAcyA dakSiNavane na gantavyaM, yatastatra dRgviSaH sarpo'sti / asmin prAsAde stheyaM / anyathA'nyatra bane gamyaM" / ityuktvA devI gatA / tAnyAmacinti-'kiM kAraNamatra niSedhaH kRtaH / iti vicintya tatra vane gatau / bahutarAsthicayaM pazyataH sma / punaragre naramekaM zUlAsthaM vIkSya tAnyAM pRSTaM-'kastvaM' / nareNoktaM-"vaNigaI / pote jagnezabAgamaM / devatayA saha nogAn nuktvA sthitaH / yuvAM yadAgatau tadA laghutarAparAdhe'pyevaMvidhAvasthA tayA ckre"| to nItau dadhyatuH-yA gatirasyAt sA gatirAvayorapi na purkhanA / punarapi sa naraH pRSTaH-'kathamAvayormodaH / nara // 16 // pAha-"pazcimadizi zailakayako vartate / sa parvatithau mahatA zabdena jaNati-kaM tArayAmi ke pAlayAmIti / yuvAnyAM tasya caitye gatvA pUjA kAryA / prApte samaye vAcyaM yakSarAjAsmAn pAlayeti" / tacchutvA tAbhyAM tathA kRtaM / tadA yado' SECRECAUSE S Jain Education Interman 2010_05 For Private & Personal use only Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tr%A-L1-% vadat-"lau ! sA vyantarI 5STAsti / yuvAnyAM na tavyaM / mavikurvitAzvapRSThe tiSThatam / evaM kRte sA devataitya sarAgamaMjulavANyA yuvAM hojayiSyati / yasya dolo javiSyati, tamahaM samujjale pAtayiSyAmi / iti tAnyAmaMgIkRte s| yahastau svapRSThau saMsthApya cacAla / tAvatsA devI svAvAse zrAgatA / tAvadRSTvA pRSThe dhAvitA / ghAvayAzritya sarAgazoka| vacanAni jajapa-'he mugdhau ! mAmabalAM vihAya yuvayorgamanaM nAI / myatAM mamAparAdhaH / ityAdyanekAlApareko jinarakSitaH sarAgadRSTayA donito vyasokayat / yadeNAvadhinA taccittaM viSayAsaktaM jJAtvA pAtitaH, devyAsinA khaMmazaH kRtaH / jinapAlastu dRDhapratijJastatsaMmukhamapi nAvAlokayat / hemeNa caMpAyAM yadeNa sa muktaH / yadaH svasthAnaM yayau / etatsvarUpaM pitroH kathitaM / tato vairAgyAt zrIvIrapArzve dIkSAM lAtvA saudharme gataH / visAgarAyuH sa cyutvA videhe setsyti| asmin jhAte tattvamidaM / yata uktaM SaSThAMgejoge zraveskayaMtA paDaMti saMsArasAgare ghore / jogehiM NiravakaMkhA taraMti saMsArakatAraM // 1 // uhiyajiyANazvayaNaM selagapuDAhirohaNasamANaM / nIranidi va navoho sivagamaNaM sagehagamaNaM v||2|| jaha devIe mohA selagapuThA curva ga nihaNaM / visayavimohA tahA navanave pamaz caraNa va ( caraNA vA) // 3 // CCCIRCTC u. prA. 32 S CREACHERE: JainEducation Internationaly 2010_05 For Private & Personal use only Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- - 1107 // - --- -- jaha devIe zrakhuko niyahANaM varasuhaM ca sNptto| taha visaehiM askuko sujho jIvo khaha mukaM // 4 // vyAkhyAna, ityupanayo jnyeyH| ratnAkhyadevyAM dRDhakAmamukhahan dvidhA samujhe jinara dito'patat / jogAspRhAlAgjinapAla ityanRtpAtraM zriyAM yat paramAtmasaMsadi // 1 // // ityabdadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthasya vRttau SaSThastaMne'STAzItitamaM vyAkhyAnam // 7 // // athaikonanavatitamaM vyAkhyAnam // nae // athaitagatajaMge sarveSAmapi jaMgaH syAdityAhavratAnAmapi zeSANAM caturthavratajaMgake / lIlayA naMga tAmAhustasmAhuHzIlatAM tyaja // 1 // turIyanatanaMge zeSANAM caturNA prANAtipAtAdInAM / apIti nUnaM / kholayA'kkezena / naMgatAM jinAH prAduH / tadyathAzyIjoNIe saMjavaMti bediyAI je jiivaa| zkko va do va tinni va laskapudattaM ca ukkosaM // 1 // puriseNa sahagayAe tesiM jIvANa hoI uddavaNaM / veNugadiuMteNaM tattAyasalAganAeNaM // 2 // -- -- ---10- M // 17 // % % www.dainelibrary.org Jain Education Inte l 2010_05 Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMciMdiyA maNussA eganarajuttanAriMgataMmi / ukkose nava laskA jAyaMtI egahelAe // 3 // nava kharakANaM mane jAyaz zkkassa doha va samattI / sesA puNa emeva ya vilayaM vaccaMti tatyeva // 4 // hai| samattI samAptiH pUrNateti zAstravAkyAdiha zIkhanaMge prathamavrataM nagnameva / tathA ca pitIyavratamapi / na ca kAminAM satyavAditvaM / yamuktaIf vaNik parayAMganA dasyurdUtakRtpAradArikaH / dvArapAlazca kaulazca saptAsatyasya mandiram // 1 // | tathA tRtIyavrata naMgo'pi jJeyaH / nanu pitrAdyanujJayA pariNItAsu strISu kathaM jaMgaH 1 / ucyate-abrahmasevAyAM hai hai tIrthakarasvAmipramukhAdattamapi navet / tatra jinenodectUnAM sarvathA'brahmaniSedhAt / svAmI maMjhalAdhipastenApyadattama | nanujJAtaM / zradatte anye ve svayamanyUhye / turyavratatnaMgastu prakaTa eva / paJcamasya parigrahavratasya jaMga vinA kAminyapi nasaMjavatItyarthaH / yato daMgakAcAre| teNaM navavAmi jaggA dinno ya daMsaNagyAu~ / jo kuNa juvazsaMgaM sabavayanasaNaM tassa // 1 // itthaM bahudoSadUSitamabrahma vijJAya he jIva tvaM tasmAtkAraNAt uzIkhatAM tyaja jahIhi iti zlokArthaH / atha kecidahiNo'pi prathamavayasta zrAjIvitaM brahmavrataM pAkhayantItyucyatepAThyate niyamaH kaizciddAkhye'pyAta uttamaiH / dampaticyAmiva brahma zuklAzuklavapakSayoH // 1 // www.sainelibrary.org Jain Education in 2010 05 Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ staMca. 6 // 188 // spaSTaH / zlokoktaprabandhazcAyam kaJcadeze'rdaddAsaH zreSThI / tasya patnI arhaddAsyAsIt / tayorvijayAnidhastanayaH / sa ca guroH pArzve'dhIte sma / tenaikadA zIlamAhAtmyaM nirgranthamukhAcchrutaM / tadyathA yamarAH kiMkarAyante siddhayaH sahasaMgatAH / samIpasthAyinI saMpaThIlAlaMkArazAlinAm // 1 // ityAkarNya svadAra saMtoSataM gRhItaM vijayena / svadArA api zuklapakSe na sevyA iti niyamavAMstasthau / itastatraiva pure dhanAvadhana zriyoH sutA vijayAnAmnI / saikadA zIlavarNanaM zrutvA svapatisaMtopatra kRSNapakSe svapatirapi na sevya ityanigrahaM jagrAha / tato ghuNAkSara nyAyA hai va sUtritayostulyarUpayostayoreva vivAho'bhUt / tato rAtrau svAvAsamandire saji| taSoDazazRMgArA navyajavyavastrA sA svAmyabhyarNa zrAyayau / vijayastAM sulocanAM vyAjahAra tvaM ca me hRdayaM jIva uvAsaH prANa eva vA / saMsArasukhasarvasvaM prANinAM hi priyAjanaH // 1 // tvaM priyA ceccakorA ki svargalokasukhena kim / tvaM priyA yadi me na syAtsvargalokasukhena kim // 2 // paraM he zubhe ! zuklapa tridhA zIlaM sarvataH pUrva mayA gRhItaM / atha tasya pakSasya trayo divasa avaziSTAH / tato lIlAmanujaviSyAvaH / zrutveti sA nRzaM mlAniM prAptA / tena mkhAnihetuM pRSTA sAnApiSTa - 'svAminmama kRSNapakSasya | niyamo'sti' / tadAkarNya bhRzaM khedamAnasaM patiM vIkSya sA brUte sma - " he nAthAparAM priyAM pariNIya jogAn suMdava / puMsAM 2010_05 vyAkhyAna. pH // 108 // Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ priyAH prabhUtA navanti / yathA vasudevasya pAsaptatiHstrIsahasraM / cakriNAM ca vinavatisahasraikavadastrINAmantaHpurANi" / / zrutveti tAM prAha-"he suzIla ! prasahya mAtApitRRnyAmahaM dIhAto nivArya prinnaayitH| na viSayasevanAdAyurji gatsu mahattvaM vA sarvajIvenya AdhikyaM vA / kevalaM manasyautsukyamAnaM syAt / yato vizeSAvazyakavRttau| nagnaH preta ivAviSTaH kuNantImupaguhya tAm / gADhAyAsitasarvAMgaH sa sukhI ramate kila // 1 // F] pakSipazcAdayo'pi viSayaM sevante / kimasmiMstattvaM / tathA ca he sucUH ! devanaveSvagaNitaviSayA juktA baDhuvarSANi / yata ukta lokaprakAzedovAsasahassa liI visayA ho hija nadevANaM / paNasayapaNasayahANI, joisiyavaNajavaNavAsANaM // 1 // | anyacca he padmAkSi ! yatsaMsAre srakcandanAMganAdikaM pujalajanitaM vinAzi parasaMyogonavaM saukhyaM tattvato muHkharUpameva manaHsaMkalpajatvAdaupacArikatvAcca / yataH zrImakinajaruktaMvisayasuhaM pukaM ciya puskapaDiAra tigaThan / taM ciya uvayArAje na uvayAro viNA tatthaM // 1 // BI viSayasukha duHkhameva nUnaM muHkhapratikAraH kvAthapAnaDaMjadAnAdicikitsA iva / taccaupacArikaM saukhyaM kiMcittathyaM / pAramArthikasaukhyaM tu vastu vinA na syAt / AtmIyAnandarodhakaM sAtAsAtakamato jAtaM tatsaukhyarUpaM ko vyapadizati / uktaMca JainEducation IntedlarDI 2010_05 Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ E khaMja. sAyAsAyaM pukaM tavirahammi ya suhaM jalaM teNaM / dehiMdiyasukadhukaM sukaM dehiMdiyAnAve // 1 // vyAkhyAna. ____ paraM ca he mRgAdi ! muHkhaprade viSaye mama mano na rocate / yata uktm||10e|| viSasya viSayANAM ca pazyatAM mahadantaram / upajuktaM viSaM hanti viSayAH smaraNAdapi // 1 // zrato he sundari ! tridhA zrAjanma zIlaM gAMgeyasyeva gAMgeyapAvanaM nityazo me'stu / paramAvAcyA svarUpamidaM pitrA-14 sAdInAmapi na jJApanIyaM / ko'pi vRttAntamimaM jJAsyati tadAvazyaM dIkSAmAdAsyAvaH" itthaM nizcayamAdhAya tau dampatI sva jIvitamiva zIlaM dadhatuH / ekatra zayane rAtrau suptayostayorna kazcidapi madanonmAdo jAyate / sadA rahasi zIlaguNava4AnamevAkurvAtAm / evaM jAvacAritrapAtrayostayoH samayo vytickraam| | asminnavasare caMpAyAM kevalI vimalanAmA sAdhuH samavAsarat / taddezanAM jinadAsazreSThI zrutvA nijAnigrahaM jagAda"nagavan ! caturazItisAdhusahasrANAM pAraNaM kArayAmi / manoratho'yaM kadA saphalo jAvI" / iti zrutvA kevalI pAha "etAvatAM mumudaNAM yugapatsaMgamaH kathaM javitA ? / daivAtkahi~cidiyatsu misriteSu sAdhuSu aMbarapuSpavacchughAnapAnasAmagrI tarkhanA / ataH kacchadezasthayorvijayAvijayaneSThidampatyorazanAdicinakkiM kuru / tena ripuNyaM bhavati / yataHcanarAsIsahassaM samaNANaM pAraNeNa jaM pumaM / taM kiNhasukkaparakesu sIla piyakaMtanatteNa // 1 // zrutvaivaM jinadAsena tatsvarUpaM pRSTaH kevalI tayovRttamanANIt / tato jinadAso natijarastatra gatvA tayoktiM vAcA AGAR eKCKASSESCA4% ||1ne Jain Education Inte l 2010-05 Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ magocarAM cakre / tena tatra nAgarANAM tayorduzvaracaritraM proktaM / tadA pitrAdinirjJAtaM / pUrNamanorathaH sa zrAddhaH svagRdaM yayau / tau dampatI tu jAta pUrNapratijJau dIkSAmAdAya muktijAjau babhUvatuH / zIla prajAH kila ko'pi dampatI tau yena zasyau munito babhUvatuH / bintu (tu) tadbrahma sadA sukhepsavaH saubhAgyaheturbhavaDuHkhavAraNam // 1 // // ityabdadinaparimitopadeza saMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthasya vRttau SaSThastaMne ekonanavatitamaM vyAkhyAnam // 87 // // atha navatitamaM vyAkhyAnam // 0 // sarasandoSAn vijJAya vrataM svIkAryamityAha - strISu kApaTyamUleSu naro dhImAnna vizvaset / vadatyanyaM gRhNAtyanyaM ( karotyanyaM) tRptirna viSaye kadA // 1 // navaraM strI ratau tRptirna kadA syAt / yataH strISAM dviguNa zrAhAro lA tAsAM caturguNA / SaGguNo vyavasAyazca kAmazcASTaguNaH smRtaH // 1 // atra zlokAvArtho bhartRharinRpodantena jJeyaH / sa cAyam - avantyAM jartRharI rAjA / tatra vipro mukundo niHsvo harasiddhiM lakSa hetava ArarAdha / tayA tuSTayA tasyApapuNyaM Jain Education Interna10_05 Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMja. PROSCOR matvA'maraphalaM dade / proktaM ca-"gRhANedaM, anena jahitena bahu jIvyate, nIrogatA ca javati / tava nAgyaM nAstyata vyAkhyAna. idaM dattamasti / sa ca vipro gRhe nItvA joktumicchan dadhyau-'idaM phalaM yo jagadAdhAraH syAttasmai dIyate / evaM vimRzya 3] e. rAze dattaM / rAjJA svapaTTadevyAstatpranAvamuktvA dattaM / tayA svopapatehastipakasya prajAvakathanapUrva dattaM / kuntAreNa dhyAtamama bahujIvitena kiM ? ato mayA'jISTAyA vezyAyA dIyate' / tatastasyA dattaM / vezyayA cintitaM-'mamAnena lakSitena kiM 1 prajAnAthasya dadAmi' / iti vicArya nartRharaye dattaM / nartRharistatphalamupalakSya papraca-'kutaH samAgatamidaM / tayA nRpadaMmajayAdyathAtathaM proktaM / tato istipakAya pRSTaM / tenApi tAmanajayena rAjhInAma proktaM / tato nRpastAM papraccha / sA tu jayavihalA kimapyuttarakaraNe'hamA jAtA / tAmavadhyAM matvA saMsArAsAratAM dadhat laNati sma "yAM cintayAmi satataM mayi sA viraktA sApyanyamibati janaM sa jno'nysktH| asmatkRte ca paritapyati kAcidanyA dhik tAM ca taM ca madanaM ca zmA ca mAM ca // 1 // saMmodayanti madayanti viDaMbayanti nirksayanti ramayanti viSAdayanti / etAH pravizya sadayaM hRdayaM narANAM kiM nAma vAmanayanA na samAcaranti // 2 // " x // 10 // evaM dhyAtvA tRNavatrAjyaM mAlavakaM tyaktvA nRpo vrataM jagrAha / yogisannyAsavrataM kRtvA nuvi paryaTana kvacinnagarodyAne ekatra tApasasthale gtH| tApasaM natvA puro niSamaH / tenAnAdare kRte nRpo dadhyau-nUnamayaM mAyAvI vartate, pracchannamasya -950SACREEG JainEducation Intemanand10_05 For Private & Personal use only www. a libraryong Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SSROOSAARESSAGE mAyAM vilokayAmi / tato nRpo rahaHsthitaH / rAtrau tadhanavAsiyoginA svazikhAta ekA mambikAmAkRSya tAmughAvya madhye jalAMjaliH diptA / tatpra nAvAttata ekA surUpA strI niHsasAra / tayA saha jogaM vidhAya sa suptH| tataH striyA svaveNIrakSitasamajakIto maMtritajalAJjaliloTanena devakumAraH prkttiikRtH| tena saha vilasya punastaM vigopya samajakIM veNIsthAmakarot / vigatanigho yogyapi tathA cakAra / taccaritraM sarva dRSTvA nRpeNa dhyAtam "mattejakuMjadalane juvi santi zUrAH kecitpracaMmRgarAjavadhe'pi dkssaaH| kiM tu bravImi balinAM purataH prasahya kaMdarpadarpadalane viralA manuSyAH // 1 // " va iti vicArya zrIpurodyAne gatvA taroradho niprayA suptaH / itazca tatpuranRpo'putrako mRtH| prakRtibhiH paJca divyAni / kRtAni / tAni nRpAntika AgatAni / nRpa utthAya teSAM maMtryAdInAM pura zrAcaSTa-'na mama rAjyena prayojana' / tataH sarve paurA jaguH-'asmAkaM jIvitadAnaM dehi kRpayA' / nRpastatprArthanAmaMgIkRtya tAjyaM nyAyena cakAra / pUrvajUpaputrIM 13 hA sarvaiH prasahya sa pariNAyitaH / sApi navayauvanaikadA gavAdasthA ekaM zreSThiputraM vIdaya netravANena taddhRdayaM jaghAna / so'pi rAjhImilanotsuka ekAM narapramANAM dIpasahasramAlAM dIpikAM madhyasuSirAM kArayitvA svayaM madhye sthitaH / tataH saMketitanarairnRpAya taddIpikAyAH prAnRtaM kRtaM / nRpeNa svAntaHpure mocitaa| tataH sa samayaM prApya madhyato niHsRtya rAjhyA saha hA viSayAn nuktvA punastanmadhye praviveza / anyadA tannaravAsaso davarako dIpikAyAH kASThasandhito bhirnirgtH| taM nRpo pazyati sma / yathA yathA tamAkarSati tathA tathA taM davarakaM vRdhimantaM dRSTvA tanmadhye jAranaraM nizcitya maunamAdhAya sthitaH / *** Jain Education Internat 10_05 For Private & Personal use only Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ staMja. e0 BeXQOSHIRISH tadanu svagRhe paTTadevIhastena rasavatI kArayitvA sa yogI jojanAya nimaMtritaH / tataH SaTU patrAvalImamayitvA nRpeNa no- vyAkhyAna. janArthamupavizan yogI proce-svAmin ! svazikhAgatasamujakImadhyAttAM striyaM niSkAsaya' / tena jayAttathA kRtaM / tatastAM striyaM jagAda rAjA-tvamapi taM puruSaM pUrvavat prakaTIkuru' tayApi tathA kRtaM / tataH svastriyaM prAha-"he pramade ! etaddIpikAtastvatpati bahiniSkAsaya / kimarthaM kArAgAre hito'sti / tena sArdha jojanaM kuru" / tayApi poktaM kRtaM / tatastAn jojanena saMtoSyAntarvairAgyaparo nRpo bigdhigviSayAniti paurANAM pura udghoSya vrataM nizcalaM jagrAha / ekenaiva vratena devatvaM praaptH| adyApi tatkRtavairAgyanItibhaMgArAtmakazatakatrayaM pustakaM loke prasiddhamasti / tanmadhye hai| paramArthA bahavaH sntiiti| eNIdRzAM vIkSya viceSTitAni javanti ke naiva virktcittaaH| vilokya nUpaH khakamAtuliMgaM yogaM dadhau nartRharinarenDaH // 1 // // ityabdadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthasya vRttau SaSThe staMne navatitama vyAkhyAnam // .0 // samApto'yaM prathamo bhAgaH // 6 // _JainEducation Intern 2010_05 For Private & Personal use only Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhakti F 2-00 pa-00 250-00 15-00 pa-00 AcArya zrIrAmasUrIzvarajI jainagraMthamALAnA puSpo. kiMmata (14) abhaya gIta guMjana (nUtana gIta ga'lI) kaf (1) zrI jaina dharma prakaraNaratnAkara AvRni pahelI amUlya - (15) samyagu darzana (pravacana saMgraha). ka (2) , , , bIjI 3 50 (16) eka rAtanI coka (kathA saMgraha) - 10-00 (17) suvarNAkSarIya zrI kapaDutra sacitra kA (4) svAdhyAya saurabha 1-00 (18) zrutajJAna amidhArA | (pa) zAnapada pujA sadupayoga (19) pramANananya tatvalokAlaMkAra (6) paccakhANa samaya darzikA-gujarAtI (20) kriyArane samuccaya (7) ,, , hindI (kalakattAmujaba ) ,, (21) madhura kaMthI mALA (2) yatizrAddha vratavidhi saMgraha pratAkAre - 70 (22) zAradApUjana vidhi jaina vidhi mujaba) (9) kathA mautikamAla AvRni pahelI 2-00 (23) svAdhyAya ratnAkara, ka (10) , , , , bIjI 3-00 (24) prArabdha (kathA saMgraha) - (11) mai sAdhu bana jAuMgA hindIkathA saMgraha (25) zrIbhaktAmara stotra prAcina yu'tro sahita ka (12) camatkAranA camakArA ( kathA saMgraha ) 3pa0. - (26) upadezaprasAda, gratha bhAga 1 thI 4 ' (13) paMcapratikramaNa sutra (hindI) paThana-pohana | ( A cihavALA pustako aprApya che ) 12-00 1-00 25-00 12-00 nityapATha 1500 300 E aton International 2010_06 For Private & Personale Only www jame bry.org Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2010_05 www.jalnelibrary.org