________________
(૧૪૮)
ગદરિસમુચ્ચય મળેલે આ બહુ દુર્લભ માનવદેહ સફળ કરી લે એ અવશ્યનું છે. કેટલાક મૂર્ણો દુરાચારમાં, અજ્ઞાનમાં, વિષયમાં અને અનેક પ્રકારના મદમાં આ માનવદેહ વૃથા ગુમાવે છે; અમૂલ્ય કૌસ્તુભ હારી બેસે છે. આ નામના માનવ ગણાય, બાકી તે વાનરરૂપ જ છે.”
“બહુ પુણ્ય કેરા પુંજથી શુભ દેહ માનવને મળ્યો, તેયે અરે ! ભવચક્રને આંટો નહિં એકકે ટળે; સુખ પ્રાપ્ત કરતાં સુખ ટળે છે લેશ એ લક્ષે લડો, ક્ષણ ક્ષણ ભયંકર ભાવમરણે કાં અહો ! રાચી રહે ?” -શ્રીમદ રાજચંદ્રજી
પ્રણત શ્રી મોક્ષમાળા અને આમ પરમ દુર્લભ ને પરમ અમૂલ્ય એવા મનુષ્ય જન્મમાં જ પ્રાયે ગબીજરૂપ સન્માર્ગની પ્રાપ્તિને સુઅવસર સાંપડે છે, એમ જાણી મુમુક્ષુ જીવે પ્રભુભક્તિ-સતગુરુસેવા આદિ સાધનોની પરમ ભક્તિથી ઉપાસના કરી, જેમ બને તેમ ઉતાવળે આ માનવદેહની સાર્થકતા કરી લેવી,-એવો ધ્વનિરૂપ આડકતરો સાર બોધ અત્રે મહાત્મા શાસ્ત્રકારે આપે છે.
તે ઉપદર્શાવતાં કહે છે.
चरमे पुद्गलावः क्षयश्चास्योपपद्यते । जीवानां लक्षणं तत्र यत एतदुदाहृतम् ॥३१॥ ચરમ પુલાવર્ત માં, ક્ષય તો એને હેય;
કારણ જીવોનું તિહાં, લક્ષણ આવું જોય-૩૧ અર્થ :–અને છેલ્લા પુદગલાવમાં આ ભાવમલને આ ક્ષય ઉપજે છે; કારણ કે તેમાં વર્તતા જીવોનું લક્ષણ આ (નીચે કહેવામાં આવતું ) કહ્યું છે – જે કહ્યું છે, તે બતાવવા માટે કહે છે
दुःखितेषु दयात्यन्तमद्वेषो गुणवत्सु च ।
औचित्यात्सेवनं चैव सर्वत्रैवाविशेषतः ॥ ३२ ॥ વૃત્તિઃ-૨ પુનરાવ–ચરમ પુદ્ગલાવમાં, યક્ત લક્ષણવાળા છેલ્લા પુદ્ગલાવત્તમાં, ક્ષયગ્રાહ્યોTTER-આ ભાવમલનો ક્ષય ઉપજે છે. વીવાનાં ક્ષણે તત્ર-ત્યાં છેલ્લા પુલાવર્તામાં જીવનું લક્ષણ, ચત પુતતુલાતમુ-કારણ કે આ (કહેવામાં આવે છે તે ) કહ્યું છે.
વૃત્તિઃ-ફુલ્લિતેપુ—શરીરઆદિ દુ:ખથી દુઃખીઆઓ પ્રત્યે, યાચન્ત–અત્યંતપણે દયા, સાનુશયપણું, અનુકંપાભાવ; અષા–અષ, અમત્સર. કાના પ્રત્યે ? તે કે મુળવરનું જ-વિદ્યા વગેરે ગુણોથી યુક્ત એવા ગુણવંતે પ્રત્યે. શૌનિત્યાન્સેવન વૈવ-તેમ જ ઔચિત્યથી સેવન, શાસ્ત્ર અનુસારે ઉચિતપણુએ કરીને સેવન; સત્ર-સર્વત્ર જ, દીન વગેરે પ્રત્યે, અવિશેષતઃ અવિશેષથી, સામાન્યથી.
