________________
ગદષ્ટિસમુચય
પામતાં મહામતિવાળા મહાજન પણ થાકી જાય છે, ત્યાં મહારા જેવા પામરનું શું ગજું? મહારી ચાંચ તેમાં કેમ બૂડી શકે? “અનંત ગમ, પર્યાય, અર્થ, હેતુ, નય, ને શબ્દરૂપ ! રત્નથી ધનાઢય-સમૃદ્ધ એવા સર્વજ્ઞ શાસન-પુરમાં પ્રવેશવું અબડુતોને દુષ્કર છે. તે પછી શ્રુત-બુદ્ધિX વિભવથી પરિહીન એ હું કે જે પોતાની અશક્તિ વિચાર્યા વિના તેમાં પ્રવેશ કરવા ઈચ્છું છું, તે તે વેરાઈ ગયેલા દાણાના કણ વીણવા ઈચ્છતા રંક ભીખારી જેવો છું ! ત્રિપદીમાત્રના ગ્રહણથી જેને દ્વાદશાંગીનું જ્ઞાન થતું હતું, એવા પૂર્વ પુરુષસિંહોને અનંત સાગર જેવો જ્ઞાનતિશય જ્યારે સાંભળીએ છીએ, ત્યારે બિન્દુ જેવા પણ નહિ એવા જ્ઞાનથી “આગમધર-શ્રુતધર' કહેવાતા વર્તમાનકાળના પુરુષોને પણ મને અવકાશ નથી, તે મારા જેવા મંદમતિનું તે તેમાં સ્થાન જ કયાં છે?
સૂત્રો જેમાં અમલ જલ છે અથગભીર મીઠાં,
સિદ્ધાન્તના પ્રબળ ઉછળે જ્યાં તરંગે ગરીઠા; યુક્તિરૂપી સરસ સરિતા સંગમસ્થાન ચત્ર,
ચારૂ એ શ્રુતજલનિધિ વર્ણવા કોણ શક્ત ? ધીમંતની પણ મતિગતિ તાગ જેને ન લાવે,
બુદ્ધિ જેમાં બુધ જન તણી કયાંય નિરુદ્ધ થા; દેખીને જ્યાં ગુણ ગણમણિ ચિત્ત થાયે પ્રસક્ત,
ચારૂ એ શ્રુત જલનિધિ વર્ણવા કોણ શક્ત ?”-(ડે. ભગવાનદાસ) આમ હારી અપમતિ અપાર શાસ્ત્રસમુદ્રને પાર પામી શકે એમ નથી, માટે અત્રે તે સંતજનોને સંમત એવા શિષ્ટ પુરુષ જ હારે પ્રમાણ કરવા યોગ્ય છે. તેઓએ જેમ કહ્યું છે તેમ જ તથ્ય હોવા યોગ્ય છે, તેઓએ જે આચર્યું છે તે જ યથાશક્તિ સામાન્ય પણે હારે આચરવા ગ્ય છે, હારે મન તે તેઓનું વચન જ મનનીય ને માનનીય છે; માટે મ્હારે મહારૂં જૂઠું ડફાણ-દોઢડહાપણ કરવા યોગ્ય નથી. “મીંગનો ચેન જત: સ પ્રચા:”—મહાજન જે માગે ગયા તે માર્ગને અનુસરવું એ જ મહારૂં કર્તવ્ય છે, અને એમ ભાવથી કરીશ તે સુયશની પ્રાપ્તિ મને અવશ્ય થશે.* x" यद्यप्यनन्तगमपर्ययार्थहेतुनयशब्दरत्नाव्यम् ।
सर्वज्ञशासनपुरं प्रवेष्टुमबहुश्रुतैर्दुःखम् ॥ श्रुतबुद्धिविभवपरिहीणकस्तथाप्यहमशक्तिमविचिन्त्य । द्रमक इवावयवोच्छकमन्वेष्टुं तत्प्रवेशेप्सुः ॥ पूर्वपुरुषसिंहानां विज्ञानातिशयसागरानन्त्यम् ।
ઋત્વા માંગતપુરુષ શર્થ સ્વયુદ્ધથા મહું ચાનિત .” -–શ્રી ઉમાસ્વાતિવાચકગણીત પ્રશમરતિ Re “તમન્ શાર્દૂ મા તે, અર્થાદાર્થવ્યવસ્થિતી !
જ્ઞાત્વા ફાસ્ત્રવિધાનો વર્ષ જીતુષિાસિ ”-ગીતા-અ, ૧૬
