Book Title: Yogdrushti Samucchaya New Edition Part 01 and 02
Author(s): Haribhadrasuri, Bhagvandas Mehta
Publisher: Mahavir Jain Vidyalay
View full book text
________________
દીમાદષ્ટિ : અતીન્દ્રિય અથ શુષ્ક તર્કના અવિષય
(૩૪૫)
6
માટે આવા કુતર્ક ગ્રહને-કદાગ્રહને તૃણની જેમ ત્યાગ કરવા એ જ ઉદારબુદ્ધિ મુમુક્ષુજનને ઉચિત છે, અને એમ જે કરે છે, - તેને પતિવ્રતા કુલીન સ્ત્રીની જેમ ગુણાનુરક્ત યશલક્ષ્મી+ કી છેાડતી નથી. ' અને આવા નિદ્ય આ દુષ્ટ, અનિષ્ટ, અસત્ એવા કુતર્ક વિષમ ગ્રહ, અત્રે આ દૃષ્ટિમાં અવેધસ વેદ્યપદને જય થતાં આપેાઆપ ટળે છે. । इति कुतर्कविषमग्र निन्दाधिकारः ।
અતીન્દ્રિય અથ સિદ્ધિઉપાય
અને અહીં આ એમ છે, એટલા માટે કહે છે—
अतीन्द्रियार्थसिद्धयर्थं यथालोचितकारिणाम् ।
प्रयासः शुष्कतर्कस्य न चासौ गोचरः क्वचित् ॥ ९८ ॥
સિદ્ધય અતીન્દ્રિયાની, પ્રેક્ષાવંત પ્રયાસ; ને તે ગાચર કયાંય ના, શુષ્ક તર્કને ખાસ, ૯૮
અઃ—જોઈ વિચારીને વનારા પ્રેક્ષાવંત જનાના પ્રયાસ અતીન્દ્રિય અ ની સિદ્ધિને અર્થે હાય છે; અને તે અતીન્દ્રિય અર્થ તા કવચિત્ પણ શુષ્ક તર્કના ગેાચર (વિષય) હાતા નથી.
વિવેચન
જે પ્રેક્ષાવત વિચારવાન જીવેા છે, તે વિવેકીઆના પ્રયાસ અતીન્દ્રિય અની સિદ્ધિ અર્થે હોય છે. ધમ, આત્મા આદિ અતીન્દ્રિય અથ છે, એટલે કે ઇંદ્રિયને અગેાચર છે, ઇંદ્રિયજ્ઞાનવડે જાણી શકતા નથી. ત્યાં ગા—ચર નથી, અર્થાત્ ગેા એટલે ઇંદ્રિય, તેના ચર-સંચાર નથી, ગતિ-પ્રસર નથી. આવા અતીન્દ્રિય, ઇંદ્રિયજ્ઞાનથી પર એવા ધ-આત્મા આદિ અર્થાનું સ્વરૂપ વાસ્તવિક રીતે કેવું છે ? તે જાણવા માટે, સમજવા માટે તે સિદ્ધ કરવા માટે વિચારવંત વિવેકી પુરુષો સતત પ્રયત્નશીલ રહે છે,
વૃત્તિ:-અતીન્દ્રિયાર્થસિતૂર્થ-અતીન્દ્રિય અથ'ની સિદ્ધિને અથે, ધ આદિની સિદ્ધિ અર્થે એમ અર્થ છે, ચાોચિતળામ-યથાલાચિતકારીઓના પ્રેક્ષાવાના, પ્રચાર:-પ્રયાસ, પ્રવૃત્તિ-ઉત્કષ* હોય છે. જીતત્ત્વ-અધિકૃત શુષ્ક તકના, ન ચાૌ-અને નથી હોતા તે અતીન્દ્રિય અથ, નોર ્:-ગોચર, વિષય, ક્વન્નિત્–કવચિત્, કર્યાંય પણ.
+ " इदं विदंस्तत्त्रमुदारबुद्धिरसद्द्रहं यस्तृणवज्जहाति ।
જ્ઞાતિ નૈન નેવ ચેષિર્ ગુળાનુક્ષ્મ ચિતં યજ્ઞ:શ્રી: ।। ”—શ્રી અધ્યાત્મસાર,
