Yogdrushti Samucchaya New Edition Part 01 and 02

Book Title: Yogdrushti Samucchaya New Edition Part 01 and 02
Author(s): Haribhadrasuri, Bhagvandas Mehta
Publisher: Mahavir Jain Vidyalay

View full book textPrevious | Next

Page 650
________________

(૫૭૪)
યોગષ્ટિસસુશ્ર્ચય
સુખ નથી, પણુ દુ:ખ જ છે, અથવા કેવલ સુખાભાસ જ છે, એમ આપણે પૂર્વ વિસ્તારથી વિચારી ગયા. જેમાં એક શુદ્ધ આત્મવસ્તુનું જ અવલખન છે, એવું નિરપેક્ષ આત્મસુખ એ જ વાસ્તવિક સુખ છે કારણકે સાવેાં અસમર્થ, નિવેશ્વ સમર્થ' સાપેક્ષ તે અસમર્થ છે, નિરપેક્ષ તે સમથ છે, આમ પરમાથ પરિભાષા છે.
“ આશા એરનકી કયા કીજે ? ગ્યાન સુધારસ પીજે....આશા
ભટકે દ્વાર દ્વાર વૈાનકે, કુકર આશા ધારી... ...આશા
આશા દાસીકે જે જાયે, તે જન જગકે દાસા....આશા॰ ”—શ્રી આનંદૅઘનજી,
અથવા આકુલતા એ દુ:ખનું લક્ષણ છે, અને નિરાકુલતા એ સુખનું લક્ષણ છે, એ વ્યાખ્યા પણ ઉપાક્ત વ્યાખ્યા સાથે બંધબેસતી છે, ને તેને પુષ્ટ કરે છે; કારણ કે જ્યાં એક કરતાં વધારે મળે–ભળે, જ્યાં દ્વૈત છે ત્યાં આકુલતા છે; અને જ્યાં એક શુદ્ધ નિર્ભેળ વસ્તુ હાય છે, જ્યાં અદ્વૈત છે ત્યાં નિરાકુલતા છે. એટલે પરવસ્તુના સયેાગ સંબધથી જ્યાં પરાધીનતા છે ત્યાં આકુલતા છે; અને જ્યાં આકુલતા છે, ત્યાં દુઃખ છે,-એ સ કાઈના પ્રત્યક્ષ અનુભવ છે, તથા પરવસ્તુના સંયોગ સંબંધથી રહિત એવી જ્યાં સ્વાધીનતા છે ત્યાં નિરાકુલતા છે; અને જ્યાં નિરાકુલતા છે ત્યાં સુખ છે. આ પણ સર્વાંના સાક્ષાત્ અનુભવ છે. આમ આ બને વ્યાખ્યાના સુમેળ છે.
આકુલતા તે
દુઃખ
4
આત્માથી અતિરિક્ત-જૂદી એવી જે અન્ય વસ્તુ-ક, તેના વડે કરીને જ આ આત્માને અનંત સંસાર પરિભ્રમણ દુઃખ પ્રાપ્ત થયું છે. એડીથી જકડાયેલા પરાધીન કેદીને જ્યાં લઇ જવા હોય ત્યાં પરાણે લઇ જવાય છે, તેમ કખ ધરૂપ પારકા પેઢી એડીથી બંધાયેલા પરાધીન જીવને ક ગમે ત્યાં ઘસડી જાય છે, અને વિનાશ કરે’જન્મ-જરા-મરણાદિ અનંત દુઃખાથી દુ:ખી કરે છે. આમ ‘પારકા પેઠો વિનાશ કરે ’-‘૧૬: વિટઃ તે વિનાશં' –એ લેાકેાક્તિ સાચી ઠરે છે. આત્માએ સ્વસમયને અર્થાત્ આત્મવસ્તુની સ્વરૂપમર્યાદાને ઉલ્લંઘી, પરસમયમાં– પારકા પુદ્ગલ ક્ષેત્રમાં-પારકી હદમાં પ્રવેશ કર્યાં, અતિક્રમણ (Transgression, Trespass ) કર્યાં. અનાદિથી આત્માએ પરપુદ્ગલ પ્રદેશમાં માથું માર્યું.–હસ્તક્ષેપ કર્યાં, પરવસ્તુમાં આસક્તિ કરી, તેની સાથે સ્નેહસંબધ (!) ખાંધ્યા. એટલે તે પુદ્ગલ ખલાએ બદલામાં કરૂપ ભૂત તે આત્માને વળગાડ્યું, અને આત્માને પેાતાના ક્ષેત્રમાં આક્રમણના ગુન્હાના બદલામાં પોતાના વિષય-ક્ષેત્રમાં પૂરી રાખવારૂપ દડ દીધા ! અથવા તેા સ્નેહસંબંધના બદલામાં તેને ગાઢ અંધને બાંધી સ*સારરૂપ હેડમાં પૂરી રાખ્યું ! આમ પરાધીનતાથી જ અધી મ્હાકાણુ થઇ છે!
પણ જ્યારે આત્મા પરક્ષેત્રમાં આક્રમણુરૂપ અતિક્રમનું પ્રાયશ્ચિત કરે છે, ને પેાતાના


Page Navigation
1 ... 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844