Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ AgamagacchIyazrIudayadharmagaNiviracitaM dharmakalpadrumamahAkAvyam * saMzodhakaH . paMnyAsajI zrIbhaktivijayapreraNayA zAstrI jeThAlAla haribhAI * navInasaMskaraNasampAdikA * paramapUjyavyAkhyAnavAcaspatiAcAryabhagavantazrImadvijaya rAmacandrasUrIzvarANAM sAmrAjyavartI paramapUjyapravartinI zrIrohitAzrIjImahArAjasya ziSyaratnA ca sAdhvI candanabAlAzrI * pUrvasaMskaraNaprakAzakaH . zrIjainadharmaprasArakasabhA bhAvanagara * navInasaMskaraNaprakAzakaH . bhadraMkara prakAzana ahamadAbAda
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ granthanAma : dharmakalpadrumamahAkAvyam granthakAra : AgamagacchIyodayadharmagaNivaryaH .: zAstrI jeThAlAla haribhAI saMzodhaka navInasaMskaraNasampAdikA : sAdhvIzrIcandanabAlAzrI pUrvasaMskaraNaprakAzaka : zrIjainaprasArakasabhA-bhAvanagara navInasaMskaraNaprakAzaka : bhadraMkara prakAzana prathamasaMskaraNa : vi.saM., 1984, vI.saM., 2454, i.sa. 1928 navInasaMskaraNa : vi.saM. 2066, vI.saM. 2536, i.sa. 2010 mUlya : ru. 300-00 patra : 20+384 : BHADRANKAR PRAKASHAN, 2010 * prAptisthAna ahamadAbAda : bhadraMkara prakAzana 49/1, mahAlakSmI sosAyaTI, zAhIbAga, ahamadAbAda-380004 phona : 079-22860785 ahamadAbAda akSarAMkana hAthIkhAnA, ratanapola, ahamadAbAda-380001 phona : 079-25356692 : virati grAphiksa, ahamadAbAda phona : 079-22684032 tejasa prinTarsa, ahamadAbAda phona : 079-22172271 (mo.) 98253 47620 mudraka
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ AgamagacchIyaudayadharmagaNiviracitaM dharmakalpadrumamahAkAvyam darzanazAstraniSNAta varddhamAnataponidhi jJAnanidhAna kriyAnidhAna bhaktinidhAna paramapUjya AcArya bhagavaMta zrImadvijaya bhuvanabhAnusUrIzvarajImahArAjanI puNyasmRti sAdara arpaNa
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ navInasaMskaraNaprerakaH paramapUjyapaMnyAsapravarazrIvajrasenavijayamahArAjaH paramapUjya AcArya zrImadvijayaratnasundarasUrimahArAjaH navInasaMskaraNasampAdikA sAdhvI candanabAlAzrI paramapUjya bhuvanabhAnusUrimahArAja eTale....! pravacanaprabhAvaka, nyAyavizArada, vairAgyanidhi, jJAnanidhAna, kriyAnidhAna, saMyamanidhAna!! vardhamAnatapanI 108 oLInA ArAdhaka!! yogadRSTisamuccaya, uccaprakAzanA paMthe dhyAna ane jIvana, upadezamAlAsArtha, amIcaMdanI amIdraSTi Adi aneka tAtvika graMthonA Alekhaka paramapUjya bhuvanabhAnusUrimahArAjanI puNyasmRtine dharmakalpadrumamahAkAvyanuM navInasaMskaraNarUpa sumana arpaNa karIne kRtArthatA anubhavuM chuM. - sAdhvI caMdanabAlAzrI
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrutabhakti-anumodanA - lAbhArthI paramapUjya, paramopakArI, siddhAMtamahodadhi, karmasAhityaniSNAta AcAryabhagavaMta zrImadvijaya premasUrIzvarajI mahArAjasAhebanA ziSyaratna vardhamAnataponidhi, darzanazAstraniSNAta, paramapUjya AcAryabhagavaMta zrImadvijayabhuvanabhAnusUrIzvarajImahArAjasAhebanA ziSyaratna suvizuddhasaMyamapremI, paramapUjya, devasuMdaravijayajI mahArAjanA ziSyaratna sarasvatIlabdhaprasAda, paramapUjya AcAryabhagavaMta zrImadvijayaratnasuMdarasUrIzvarajI mahArAjasAhebanI zubha preraNAthI zrI jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha ziva-zAyana-muMbaI-22 A graMtha prakAzanano saMghanA jJAnadravyamAMthI saMpUrNa lAbha lIdhela che. Ape karelI zrutabhaktinI hArdika anumodanA karIe chIe ane bhaviSyamAM paNa Apa uttarottara uttamakakSAnI zrutabhakti karatAM raho evI zubhecchA pAThavIe chIe. li. bhadraMkara prakAzana
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmabhUpatiH dharmaH zarmaprado loke, dharmo duSkarmaghAtakaH / dharmo mAtA pitA svAmI, dhamrmmo jayati sarvadA // triviSTapamayI bhUmiH, puraM zrIjainazAsanam / vinayakSAntisadvRtta-pavitrajanapUritam // jJAnapIThaM dRDhasthAnaM, tadvyAkhyA vedikA varA / siMhAsanaM vicAraH syAt, samyaktvaM chatramuttamam // paTTadevI manaHzuddhiH, kumAraH sukRtodayaH / vivekazrIrmahAmAtyaH, siddhAntaH sandhikArakaH // saGghaH sainyaM bhaved yasya, so'yaM zrIdharmmabhUpatiH / saMsevyatAM pratidinaM datte ratnatrayIM yathA // asya zrIdharmmabhUpasya, yo hi nAjJAM vilaGghayet / so'vApnoti paraM saukhyaM, viSame'pi kalau yuge // [ dharmakalpadrumaH/pallava/1-zloka 9/14]
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAzakIya prAsaMgikakathAo ane subhASitothI alaMkRta A kRti 4248 zlokamAM AgamagacchanA munisAgaraupAdhyAyanA ziSyaratna udayadharmagaNIe racela che. prastuta graMthamAM dAnadharma, zIladharma, tapodharma ane bhAvadharma A cAra prakAranA dharmanuM varNana karavAmAM Avela che ane cAre prakAranA dharma upara ekeka kathA AlekhavAmAM Avela che, temaja tadaMtargata aneka avAMtarakathAo ApavAmAM Avela che. kathAo khUba suMdara rocaka zailimAM tattvano bodha karAve tevI che. A kRti devacaMdra lAlabhAI jainapustakodvAra saMsthAe vi.saM. 1973mAM prakAzita karela hatI, paraMtu temAM azuddhio rahI gayela hovAthI paramapUjya AcAryabhagavaMta zrImadvijaya dharmasUrIzvaramahArAjanA ziSyaratna paMnyAsa zrIbhaktivijayamahArAje AnI zuddha lakhelI pustaka meLavIne zAstrI jeThAlAla hirabhAI pAse AnuM saMzodhana karAvIne jainadharmaprasArakasabhAe vi.saM. 1984mAM AnI bIjI AvRtti pratAkAre prakAzita karela che. jainadharmaprasArakasabhA-bhAvanagarathI prakAzita thayela dvitIyAvRtti paNa jIrNa thavA Avela hovAthI A graMtha cAra prakAranA dharmanuM svarUpa samajavA mATe bRhatkathAkoSa sahita hovAthI atyaMta rocaka hovAnA kAraNe A graMthanuM navInasaMskaraNa prakAzita karavA mATe amArA upakArI paramapUjya suvizAlagacchAdhipati AcAryabhagavaMta zrImadvijayarAmacaMdrasUrIzvarajImahArAjanA ziSyaratna adhyAtmayogI paMnyAsapravara zrIbhadraMkaravijayagaNivaryazrInA ziSyaratna hAlAranA hIralA paramapUjya, AcAryabhagavaMta zrImadvijaya kuMdakuMdasUrIzvarajImahArAjanA ziSyaratna paramapUjya paMnyAsa zrIvajasenavijayajImahArAje paramapUjya vyAkhyAnavAcaspati rAmacaMdrasUrIzvarajImahArAjanA sAmrAjayavartI tathA prazAMtamUrti pravartinI pUjayasAdhvIvaryA zrIrohitAzrIjImahArAjanA ziSyaratnA viduSI sAdhvI zrIcaMdanabAlAzrIne preraNA karI ane
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUjya paMnyAsajImahArAjanI preraNAne saharSa vadhAvIne sAdhvI zrIcaMdanabAlAzrIjImahArAje A "dharmakalpadruma' graMthanA navInasaMskaraNanuM saMpAdana karela che ane amArI saMsthAne tenA prakAzanano lAbha Apela che, te badala amArI saMsthA temano khUba khUba AbhAra mAne che. A dharmakalpadrumamahAkAvyagraMthane prakAzita karavA mATe paramapUjaya prema-bhuvanabhAnudevasuMdaravijayamahArAjanA ziSyaratna paramapUjaya sarasvatIlabdhaprasAda AcAryabhagavaMta zrImadvijaya ratnasuMdarasUrIzvarajImahArAja sAheba zrIjaina zvetAMbaramUrtipUjaka saMgha (ziva-sAyana muMbaI-22)ne zubhapreraNA karI ane teozrInI zubhapreraNAne jhIlIne ziva-sAyana zrIsaMghe jJAnadravyamAMthI A graMthaprakAzanano saMpUrNa lAbha lIdhela che te badala ame pUjaya AcAryabhagavaMtazrIno tathA ziva-sAyana zrIsaMghano khUba khUba AbhAra mAnIe chIe. ame A dharmakalpadruma graMtha prakAzananA suavasare graMthakArazrIno, pUrvaprakAzita ubhayasaMsthAno tathA A graMthanI mudrita prato amane kobA kailAsasAgara jJAnabhaMDAra ane gItArthagaMgAthI prApta thaI temano tathA navInasaMskaraNanA saMpAdikA sAdhvIbhagavaMtazrIno khUba khUba AbhAra mAnIe chIe. akSaramudrAMkana mATe viratigrAphiksavALA akhilezabhAI mizrAe suMdara kArya karI Apela che ane prITiMganA kAma mATe tejasaprInTarsanA tejasabhAIe khaMtapUrvaka suMdara kArya karI Apela che. te badala ame temano khUba khUba AbhAra mAnIe chIe prAMte cAra prakAranA dharmanuM svarUpa samajI cAra prakAranA dharmane jIvanamAM AtmasAt karI ApaNA AtmAne jAgRta karIne sau koI bhavyajIvo paramapadane prApta karIe !! - bhadraMkara prakAzana
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmanuM mAhAtmya !! " dharmmAjjanma kule kalaGkavikale, jAtiH sudharmmAtparA, dharmAdAyurakhaNDitaM gurubalaM dharmmAcca nIrogatA / dharmmAdvittamaninditaM, nirUpamA bhogAH sukIrttiH sudhIH, dharmmAdeva ca dehinAM prabhavataH svArgapavargAvapi " // ''dharmathI kalaMka rahita evA kuLamAM janma thAya che, dharmathI zreSTha evI jAti prApta thAya che, dharmathI akhaMDa (dIrgha) Ayu ane dIrgha baLa prApta thAya che, dharmathI nirogIpaNuM maLe che, dharmathI aniMdya evuM dravya, nirupama evA bhoga, sArI kIrti ane satbuddhi prApta thAya che ane dharmathI ja prANIone svarga ane apavarga je mokSa te maLI zake che. vaLI 'dharma uttama maMgaLarUpa che, manuSyanI ane devapaNAnI lakSmInI prApti karAvanAra che temaja muktine ApanAra che, dharma baMdhunI jema pratidivasa sneha kare che, kalpavRkSanI jema vAMcchita pUre che, sadguNanI prAptimAM dharma guru jevo che, svAmInI jema rAjya ApanAra dharma che, dharma pitAnI jema pavitra kare che ane vatsalapaNAthI mAtAnI jema puSTi Ape che.'' prastuta 'dharmakalpadruma' graMthamAM dAna, zIyaLa, tapa ane bhAva cAra prakAranA dharmanuM svarUpa samajAvela che ane dAnadharma upara caMdrayazArAjA ane dharmadattavaNinI kathA varNavela che, zIladharma upara zrIratnapAla ane zRMgArasuMdarInI kathA varNavela che, tapadharma upara zrIpuruSottamarAjAnI kathA varNavela che ane bhAvadharma upara caMdrodayarAjAnI kathA varNavela che. dAna, zIla, tapa ane bhAvadharma upara A cAra bRhatkathA aMtargata aneka avAMtara kathAo AlekhavAmAM Avela che. A graMthanI racanA paramapUjya munisAgaraupAdhyAyamahArAjanA ziSya paramapUjya udayadharmagaNie karela che. A dharmakalpadruma' graMtha kharekharo kalpavRkSa samAna che. A graMthanI
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathamavRtti zreSThi devacandra lAlabhAI jainapustakoddhAra saMsthAthI graMthAMka-40 tarIke vi.saM. 1973mAM prakAzita thayela hatI. tyArapachI A graMthanI zuddhikaraNa pUrvaka saMzodhita karelI dvitIyAvRtti zrIjainadharmaprasAraka sabhA bhAvanagarathI vi.saM.1984mAM prakAzita thayela hatI. AjathI 81 varSo pUrve prakAzita thayelI pratAkAra A AvRtti jIrNa thayela hovAthI A graMthanuM navInasaMskaraNa prakAzita thAya to pUrvanA mahApuruSadvArA racita A graMthano vAraso AgaLa vadhe ane jijJAsuvargane dharmanuM svarUpa jANavA mATe preraNAdAyI bane e zubhabhAvanAthI satata zratopAsanAmAM lIna rahetA sAdhvI caMdanabAlAzrIne meM preraNA karI ane mArI zubhapreraNAne saharSa vadhAvIne temaNe A graMthanuM navInasaMskaraNa pariziSTo vagere sahita pustakAkAre taiyAra karela che. A graMtha prakAzana kAryamAM sAdhvI caMdanabAlAzrInI RtabhaktithI prabhAvita thaIne paramapUjya prema-bhuvanabhAnu-devasuMdaravijaya mahArAjanA ziSyaratna sarasvatIlabdhaprasAda AcAryabhagavaMta zrImadvijayaratnasuMdarasUrIzvarajI mahArAjanI zubhapreraNAthI zrIjenazvetAMbara mUrtipUjaka saMgha (sAyana-ziva-muMbaI-22) A graMtha prakAzanano saMpUrNa lAbha zrIsaMghanA jJAnadravyamAMthI lIdhela che te temanI zrutapratyenI paramoccabhakti sUcave che. A rIte dareka zrIsaMgho potAnA jJAnadravyamAMthI zrutajIrNoddhAra mATe lAbha le to aneka prAcInagraMthono jIrNoddhAra sulabhatAthI thaI zake ane pUrvanA mahApuruSo racita zrutano vAraso jaLavAI rahe. - prAMta aMtaranI e ja zubhabhAvanA vyakta karuM chuM ke jema auSadha tene ApelI auSadhionI bhAvanA vaDe bhAvavAthI guNakArI thAya che tema bhAvasayita karelo dharma prANIne phaLadAyaka thAya che. dAna, zIla ne taparUpa dharma bhAvasaMyukta hovAthI ja pUrNa phaLane Ape che, tethI bhAvapUrvaka ratnatrayIrUpa dharmane ArAdhI-sAdhI huM ane sau koI bhavyajIvo aSTakarmano kSaya karIne zAzvata evA muktisukhanA bhAgI banIe e ja zubhabhAvanA !! - paMcAsa vajasenavijaya
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmakalpadrumasyopodghAtaH zrIgaNadharendro vijayatetarAm / grantho'yaM vAcanAya yathAyogaM zraddhAzuddhaye ca samarpyate sadasadvivecakAnAM vicakSaNAnAM, jJApitaM cAtra saprasaGgaM dAnazIlatapobhAvAnAM zAkhAbhirupamitAnAM sodAharaNaM mAhAtmyaM dharmakalpadrumAbhidhAne vAGmaye granthakartA, yadyapi granthakRdayamAgamikAbhidhamatAntaHpAtI tathApi nAtra tathAvidhamudAhRtaM bhavyAnAM zraddhAbAdhAvidhAyi na cAtra racanAkauzalamalaGkArAdicamatkRtirvA, anekatra grAmyoktiH pracuratayA pUritA, tathApi vAlAnAmalpasaMskRtabuddhInAM manorathapUtyai bhaviteti vimRzyArabdho mudritaM zrImanmohanalAlajIpustakAlayAd gRhItvA'zuddhatamaM etadbhANDAgArIyaniyuktena likhitaH zrImallalitavijayAkhyena munivaryeNa zodhitumArabdho mayA sampUrtimAnItaH azuddhatamAbhyAM pratibhyAM saMmIlya SaTpatrINAM kAsAJcidantyAnAmavalokanena, Alokya bhadrA avApnuvantu bhadraM bhadrazraddhAnAH yathAyathaM guNagrahaNodyatAH, granthakartustathAprasiddhyabhAvAt tacchAkhAyAH prAggrantheSu jainatattvAdarza ca pratipAdanAt pratipAdane ca doSapoSasambhAvanAsambhavAt viramyate, kevalametadarthayate'yaM jano yadutAsthAya sarvajJoktamavitathaM mataM yatantAM yatAyatA janA niHzrayesAyAmupazrutyeti zamabhilASukaH zrIzramaNasaGghabhaTTArakasya kiGkara AnandaH zrIkaryA trisaptatyadhikai kAnaviMze (vikramArka 1973) zate mArgazIrSazuklatrayodazyAm chAyApuryAm likhati // saMvat 1973-zreSThidevacandra lAlabhAI jainapustakoddhArasaMsthA
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAvanA ___OM aha~ // viditametajjinazAsane dravyAnuyoga-gaNitAnuyoga-caraNakaraNAnuyoga-dharmakathAnuyogAbhidhAnuyogacatuSTayam / tatrApi saddharmAvAptau dharmakathAnuyoga eva prAyaH sarvabhavyajIvopakArakaH sarvatIrthakarANAmapi dezanAdau tathApravRttatvAt , dharmakathAnuyoga eva ca zeSAnuyogatrikasyApi tattatprasaGgAnusAratastattatsthAne saralatayA pradazitatvAt / ata eva pracuratarA granthA etadviSayAH prabhUtatarairAcAryavaryairgrathitA darIdRzyante, teSu cAyamekatamo dharmakalpadrumanAmA viracitaM AgamagacchavibhUSaNaiH zrIudayadharmagaNibhiH / pUjyAzcaite kadA kutra cemaM nirmitavantaH kAMskAMzcAnyAnityAdi kiM janmabhUmyAdi ceti jijJAsava eva vayaM nopalabdhavanta iha prazastyabhAvAdanyatra tadadRSTatvAcca, alpatarA guruparamparA ca granthAnte taireva likhitatvAjjhAyata eveti / sAnvarthasyAsya dharmakalpadrumasya catasraH zAkhA aSTau pallavAzca vartante / tatrAdau granthArambhe prathamapallave zrIAdinAtha-zAnti-nemipArzva-vIrANAmanyeSAM ca tIrthakRtAM gautamagaNadharasya vAgdevyAzca smaraNAdipurassaraM maGgalaM kRtvA dharmasya mAhAtmyaM mithyAdharmasya cAnupAdeyatvaM vistareNa darzitam / dAnAdidharmasya puSTyarthaM pratipallavaM prAsaGgikakathAnakAni sthAne sthAne svaparasamayoktasubhASitazlokAzca prabhUtatarA likhitAH prAkRtakAvyAni bhASAkAvyAnyapi ca / pratipallavaM cAdau saGkSiptamaGgalamapi kRtamasti / dAnAdisvasvazAkhAvarNanaprasaGge tattaddharma ekAntahitasAdhakatvena dRDhIkRtaH tatra dAnadharmAbhidhA prathamazAkhA pallavatrayeNa vistRtA / zIladharmanAmnI dvitIyazAkhA caturthapaJcamapallavAbhyAM pallavitA / tapodharmAkhyatRtIyazAkhAyAM eka eva SaSTha pallavaH, bhAvanAdharmAbhidhacaturthazAkhAyAM ca saptamASTau pallavI racitau / caturvapi dharmeSu catasro mukhyakathA avAntaraprasAGgikakathAsahitAH kathitAH, tAzcAnukramaNikAto jJeyAH / yadyapyasmin granthe nAsti ko'pi pradhAno raso dharmarasaM vinA, nAsti tAdRzo'laGkAragaNo nAsti ca tAdRzo varNanAdhikAra: kAThinyacamatkRtiyutasthApi saralabhASayA kathAraso dharmarasazcaiva tAdRzaH poSito yena saMskRtabhASAbhyAsinAM dharmajijJAsUnAM cAyaM grantho mahopakArI syAditi nizcayaH / ayaM granthaH purA vikramArka 1973 varSe 'gujarAtI' mudraNAlaye zreSThi zrIdevacandra lAlabhAI jaina pustakoddhArasaMsthayA mudrApitaH, tathApi tasmin satsAdhanAbhAvena sthAne sthAne bahavaH skhalanA dRSTvA zrI vijayadharmasUrIzvaraziSyeNa pannyAsazrIbhaktivijayena kiJcicchuddhataraM likhitapustakaM melayitvA tacchuddhiviSaye zAstrI jeThAlAlazarmaNA yatnaH kAritastathApi kvacit ekadvyAdikA skhalanAzuddhiH sAdhanAbhAvAdeva na jAteti manyAmahe, manmahe ca kvacid granthakartRskhalanAzaGkAm / tathA ca mudraNAlayasya prUphavAcakasya ca pramAdAdinA sambhavet skhalanA / tatsarvaM vidvadbhiH sadbhiH kSamAdhanaiH zodhayitvA jJApanIyaM, yathA punarAvRttisamaye dattAvadhAnA bhavema / iti zam // saMvat 1984 kArtikI pUrNimA-zrI jainadharmaprasAraka sabhA,-bhAvanagara.
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMpAdakIya prastuta 'dharmakalpadruma' graMthamAM dAna, zIla, tapa ne bhAva e cAra prakAranA dharmanuM dharmarUpa kalpavRkSanI cAra zAkhA tarIke varNana kareluM che. te dharmanA upadezadAtA zrImahAvI25ramAtmA che. temaNe kSatriyakuMDa grAme padhArI bAra parSadA samakSa cAra prakAranA dharmano upadeza Apelo che. cAre zAkhAmAM cAre prakAranA dharmanuM svarUpa kahela che. te dharmanuM ArAdhana karanAra cAra mahApuruSanA dRSTAMtano nirdeza karatAM te dRSTAMta kahevAnI prArthanA karanAra dAnadharma mATe hastipALa rAjA, zIladharma mATe naMdIvardhana rAjA, tapadharma mATe gautamasvAmI ane bhAvadharma mATe sudharmAgaNadhara che. temanI prArthanAthI Asanna upakArI paramAtmAe te cAre dharma u52 cAra kathA savistara prarUpelI che. A cAra kathAnI aMtargata bIjI aneka kathAo ghaNI rocaka ApavAmAM Avela che te anukramaNikAmAM ane pariziSTamAM batAvela che. te dareka kathAo khAsa vAMcavA lAyaka che. dareka kathAmAM munirAjano upadeza to Ave ja che ane temAM judA judA viSayo para upadeza Apelo che te dareka dezanAo paNa khAsa vAMcavA lAyaka che. prAraMbhamAM maMgaLa karyA pachI graMthakartAe dharmanuM sAmAnya svarUpa kahIne mahAvIraparamAtmA kSatriyakuMDa grAme padhAratAM tyAM hastipALarAjA, zreNikarAjA ane naMdIvardhanarAjA vaMdana karavA Ave che. temanI samakSa cAra prakAranA dharmanuM svarUpa vIraparamAtmAe kahyuM che. A pramANenA pIThabaMdha upara A dharmakalpadrumanI racanA athavA dharmarUpa prAsAdanI ghaTanA karavAmAM Avela che. graMthakartA zrIudayadharmagaNI kahe che ke pUrve zAstronA anumAnane AdhAre huM A 1. pUrvazAstrAnumAnena, dharmadrumAbhidham / dharmAkhyAnamatho vacmi, navapallavasaMyutam // 'vInaM nIvaDyA yasya, savRtta ndra mukhyate / lajjA stambho dRDho jJeyaH, sadbuddhistvakprakIrttitA / / dAnazIlatapobhAvA, mukhyazAkhAcatuSTayam / vicArAcAravinayAH, pratizAkhAzataM matam //
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 'dharmakalpadruma' nAmano graMtha racuM chuM-te navapallavayukta dharmarUpa kalpavRkSanuM arthAt dharmanuM huM prAraMbhamAM vyAkhyAna karuM chuM : ''jIvadayA jenuM mULa che, sadAcaraNarUpa kaMda che, lajjArUpI daDha staMbha che, sarbuddhirUpI tvacA che, dAna, zIla, tapane bhAvarUpa cAra mukhya zAkhAo che. vicAra, AcAra ne vinayarUpa seMkaDo pratizAkhAo che. jIvAjIvAdika nava tattvo, jinapUjAdi sakriyAo ane bAra bhAvanAorUpI vividha patro che, vivekAdi guNanA samUharUpa navI kisalayono samUha che, sadguLamAM janma ane svarganA sukharUpa jenA puSpo che ane e puNyarUpa vRkSanuM phaLa manuSyo mokSanuM akSaya sukha pAme che te AgamamAM kaheluM che. mitra, putra, strI, bAMdhavo, svajano, dhana ane dhAnyatarUpa gRhasthone prApta thatI te vRkSanI zItaLa chAyA che. manazuddhirUpa jaLanA pUrathI ja te vRkSa sadA vRddhi pAme che, je vRkSa sarvadA dIna ane anAtha prANIorUpa pakSIonuM AzrayasthAna che, jenA svAdu phaLonuM AsvAdana jIvo aneka prakAre kare che ane je vRkSanI sAta kSetrarUpI doSarahita evI zuddhabhUmi che, bho bhavyajIvo ! sAMbhaLo e dharmarUpa kalpavRkSa daMbhavarjita evA manane viSe niraMtara AdarapUrvaka sevavA yogya-dhAraNa karavA yogya che. jIvAjIvAditattvAni, jinapUjAdikaM punaH / bhAvanA dvAdazaivaM ca, patrANi vividhAnyapi // vivekAdiguNaugho'sya, navInaH kisaloccayaH / sajjanmasvargasaukhyAni, yasya puSpANi bhUtale // akSayaM sukhamApnoti, naro mokSasya yatsadA / phalaM puNyataroretatkathitaM zrIjinAgame // mitraputrakalatrANi, bAndhavAH svajanA dhanam / dhAnyaM ceti gRhasthAnAM, chAyA yasya suzItalA // manaH zuddhipayaH pUrAd, vRddhiM gacchati yaH sadA / dInAnAtha vihaGgAnAmAdhAraH sarvadApi yaH || yatphalAsvAdanaM ramyaM, jIvAH kurvvantyanekazaH / saptakSetramayI zuddhA, bhUmirdoSavivarjitA // bho bhavyAH ! zrUyatAM samyaG - mAnase dambhavajjite / dharmapadruma: soyaM, sevanIya: saddavarAt'' / zreyaH saubhAgyamagryaM lalitayuvatayazcitravastrANi hArA, chatraM caJcatturaGgA madakalakariNaH kAJcanaM zuddhageham / saukhyaM lakSmIH prabhUtA pravarakanakabhAH zubhrakIrtizca loke, zraddhA saddharmamArge bhavati nanu phalaM dharmakalpadrumasya // [ dharmakalpadrumaH/ pallava/1 - zloka 37 / 47]
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15 ''zreyakArI ane zreSTha evuM saubhAgya, suMdara yuvatIo, vividha vastro, suMdara hAro, mAthe chatra, caMcaLa evA turaMgamo, madajharatA hAthIo, kaMcanamaya zuddha gRha, sukha, lakSmI, prabhutA, prava2 suvarNa jevI zarIranI kAMti, lokomAM ujjavaLa evI kIrti, zraddhA, ane dharmanA mArganI prApti - e sarve nizce dharmarUpI kalpavRkSanA phaLo che. prAsaMgika kathAo ane subhASitothI alaMkRta A kRti 4248 zlokamAM AgamagacchanA pUjya munisAgaraupAdhyAyanA ziSya. pUjya udayadharmagaNivarye lakhI che. temaNe vi.saM. 1543mAM malayasuMdarIrAsa ane 1550mAM kathAbattIsInI racanA karI che. bIjI zAkhAmAM be, trIjI zAkhAmAM eka ane cothI zAkhAmAM be pallava che. Ama aSTapallavayukta A kRti dAna, zIla, tapa ane bhAvarUpa cAra prakAranA dharmano bodha karAve che. temAM kramazaH 340, 525, 644, 457, 867, 628, 400 ane 387 padyo che. prathama pallavamAM dharmanA mahimAnuM varNana che. A graMthanuM saMzodhana 'dharmadeve' karyuM che. pUrvasaMpAdana aMge H prastuta 'dharmakalpadruma' graMthanI prathamAvRtti zreSThi devacaMdra lAlabhAI jainapustakodvAra saMsthA taraphathI graMthAMka-40 tarIke vi.saM. 1973, vI. saM. 2443, I.sa. 1917mAM pratAkAre prakAzita thayela hatI. tyArapachI dvitIyAvRtti paMnyAsajI zrIbhaktivijayamahArAjanI preraNAthI zAstrI jeThAlAla haribhAIe saMzodhita karela ane zrIjainadharmaprasArakasabhA-bhAvanagara taraphathI vi.saM 1984, vI.saM. 2454, I. sa. 1928mAM pratAkAre prakAzita thayela hatI. navInasaMskaraNa aMge H prastuta 'dharmakalpadruma' graMthanI pratAkAre prakAzita thayela baMne AvRttio ghaNA varSo pUrve prakAzita thayela hovAthI jIrNa thavA Avela hovAthI A navInasaMskaraNa ame pustakAkAre taiyAra karela che ane te bhadraMkaraprakAzanathI prakAzita thayela che. A navInasaMskaraNamAM prAkRtagAthAo anya graMthamAMthI udbhuta che tyAM [ ] corasa kAMusa mUkela che ane je je sthAno maLyA che te tyAM [ ] corasa kAMusamAM Apela che. A sivAya hrAvyam tathA yata:, 3 4 2. juo-jaina bRhatsAhityano itihAsa gu.A.bhAga-4 pR. 215. 3. AnI racanA munisAgaraupAdhyAyanA ziSya udayadharme AnaMdaratnasUrinA paTTakALamAM karI hatI. AnaMdaratna AgamagacchIya AnaMdaprabhanA praziSya ane muniratnanA ziSya hatA. munisAgaranA ziSya udayadharma vize tathA paTTadhara AnaMdaratna vize sAhityika temaja paTTAvalIonA AdhAre mAhitI meLavavA prayatna karavA chatAM koI mAhitI maLI zakI nathI. eTale racanAkALa vize kahevuM muzkela che. jarmana vidvAna vinTaranitsanuM anumAna che ke te 15mI sadInA ke te paThInA graMthakartA che. (vinTaranitsu hisTrI oNpha inDiyana liTarecara, bhAga 2, pR. 545) [jai.bu.sA.I. gu. AvRtti bhAga-4 pR. 260-261]
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ vi.thI darzAvela saMskRta zloko bolDa phonTamAM lIdhela che. te sivAya paNa tAttvika padyo, dezanA vagerenA padyo bolDa phonTamAM lIdhela che. pariziSTo 9 navA taiyAra karela che. upakArasmaraNa : prastuta "dharmakalpadruma' graMtha prakAzananA suavasare mArI saMyamasAdhanAmAM ane hRtopAsanAmAM sahAyaka thanAra sau koInuM kRtajJabhAva smaraNa karuM chuM. vizeSamAM paramapUjaya, paramopakArI, vyAkhyAnavAcaspati rAmacaMdra-bhaTUMkara-kuMdakuMdasUrIzvarajI mahArAjanA ziSyaratna paramapUjya paMnyAsa zrIvajasenavijayamahArAjanI A graMthaprakAza mATe zubhapreraNA maLela che ane paramapUjya, paramopakArI, siddhAMtamahodadhi prema-bhuvanabhAnu-devasuMdaravijayamahArAjanA ziSyaratna paramapUjaya AcAryabhagavaMta zrImadvijayaratnasuMdarasUrIzvarajI mahArAjanI zubhapreraNAthI A graMthaprakAzanano saMpUrNa lAbha ziva-sAyana-muMbaI zrI jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMghe lIdhela che tethI baMne pUjyo pratye kRtajJatA vyakta karuM chuM. jeTalo samaya A graMthanA prUpha vAMcana Adi saMpAdanakAryamAM mAro pasAra thayo te daramyAna atinirmaLa adhyavasAyonI dhArAmAM lIna thavAnuM banyuM che. nAdurasta rahetI tabIyatamAM paNa sva svAdhyAyanA aMgarUpa zrutapAsanArUpe A graMthanA saMpAdana kAryamAM zakya zuddhikaraNa karavA mATe pUratI kALajI lIdhI che. Ama chatAM daSTidoSathI ke anAbhogAdithI je kSatio rahI hoya te viddhavajjano sudhArIne vAMce evI khAsa bhalAmaNa karuM chuM. prAMta aMtaranI eka ja bhAvanA che ke, A cAra prakArano dharma evo che ke temAMthI eka prakAranA dharmanuM paNa zubha-zuddha bhAvathI ArAdhana karavAmAM Ave to A saMsAramAMthI pAra utAravAne samartha che. to paNa te cAra prakAranA dharmamAM bhAvadharmanuM pradhAnapaNuM che, kAraNa ke dAna, zIla ne tapa e traNe prakArano dharma bhAvasahita hoya to ja phaLadAyaka thAya che. bhAvapUrvaka dAna, zIla ne tapadharmanuM ArAdhana karI huM ane sau koI bhavyAtmAo asaMgadazAnI prApti, prAtijajJAnanI prApti, kSapakazreNi mAMDIne kevalajJAnane prApta karI aSTakarmathI vinirmukta banI sAdi anaMtakALa sudhI svasvarUpanA bhoktA banIe e ja zubhakAmanA !! zivamastu sarvajagataH - sA. caMdanabAlAzrI epha-2, jeThAbhAI pArka, nArAyaNanagara roDa, pAlaDI, amadAvAda-7 caitra suda-13, vi.saM. 2066, ravivAra, tA. 28-3-2010.
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSayAnukramaNikA 12 prakAzakIya dhanu mAhAtmya !! 4-10 dharmakalpadrumasyopodghAtaH prastAvanA saMpAdakIya 13-16 viSayAnukramaNikA 17-18 uddharaNasaGketasUciH viSayaH pallavaH pRSThAGkaH maGgala-dharmamAhAtmyapUrvikA dAnadharmopari candrayazonRpadharmadattavaNikkathA 1-2-3 3-126 zIladharmopari zrIratnapAlazRGgArasundarI kathA 4-5 127-233 tapodharmopari zrIpuruSottamanRpakathA 6 234-285 bhAvadharmopari candrodayanRpakathA 7-8 286-348 avAntarakathA: zlokaH prathamapallava: mithyAtvopari devazarmabrAhmaNakathA 246-269 23-25 bhavitavyatopari ratnacUDakathA 278-340 26-31 dvitIyapallavaH zaGkAsahitavihitadharmasya niSphalatve dhanapAlakathA 41-57 35-36 bAlyAvasthAkRtAbhyAsasya dRDhatve'zvasya kathA 109-136 40-43 avyavahArajJatAyAM rAjaputracatuSTayakathA 145-222 43-49 satsaGga-kusaGgopari zukadvayakathAnakam 235-244 50-51 vyavasAyabhAgyopari vaNigdvaya( ratnarAjila )kathA 304-320 56-57 anyAyavittasyAsthiratve dhanAvahazreSThikathA 325-343 58-59
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ ekAgracittaviSaye rAjapAla ( daridrapUjaka) kathA bhAgyalakSmyoH saMvAdaH puNyapApaphalopari yamunAkathAntargatA durgakathA candrayazonRpa-dharmadattavaNijo : pUrvabhavakathA dAnadharmopari gaurIgAndhArIdevIdvayapUrvabhavakathA buddhiviSaye jJAnagarbhamantrikathA sAmyopari ekakanyAyA: bhartRcatuSTayakathA zIlamAhAtmyopari saubhAgyadIpikA azIlopari vidyAdharakathA ratnapAlena kRtA rogizrAvakArAdhanA devIvaJcakadyutakArakathA devapUjAviSaye vRddhAkumArakathA zIlaviSaye ratnamAlAkathA zrIratnapAlAdipUrvabhavakathA mohaviSaye vasudattaputrakathA 18 tRtIyapallavaH viMzatisthAnakasahitaM tapomAhAtmyam puNyataH sarvasiddhirbhavatItyarthe dhIrakathA strIsAmarthyopari suzarmanRparAjJIkathA puruSottamanRpapUrvabhavakatha mohatyAgaviSaye dhanapriyavaNikkathA caturdazaratnanavanidhAnavarNanam bhAvadharmasevAviSaye balinarendrakathA bhavanirvedaviSaye balasAranRpakathA candrodayapUrvabhavakathA puNyaprabhAvopari dhRSTakanarakathA caturthapallavaH paJcamapallavaH SaSThapallavaH saptamapallavaH aSTamapallavaH 41-67 78-80 84-86 122-140 167-397 88-106 441-518 110-116 592-635 122-125 116- 145 137-139 178- 201 142-143 246-280 147-150 304-317 152-153 319-330 153-154 3-78 165-171 124- 204 175 181 525- 653 206-216 660-822 217-229 833-845 230-231 7-37 234-237 150 - 194 246-249 282-322 257-260 447-548 270-279 604-617 286-284 3-12 286-287 227-245 304-305 346-379 313-316 383-394 316-317 98- 288 325-340
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTam [ 1 ] dharmakalpadrumagatoddhRtaprAkRtagAthAnAmakArAdyanukramaH // pariziSTam [ 2 ] dharmakalpadrumagatoddhRtasaMskRtapadyAnAmakArAdyanukramaH // pariziSTam [ 3 ] dharmakalpadrumagatakAvyAnAmakArAdyanukramaH // pariziSTam [ 4 ] dharmakalpadrumagatadUhAnAmakArAdyanukramaH // pariziSTam [ 5 ] dharmakalpadrumagatasuktirupapadyAMzAnAmakArAdyanukramaH // pariziSTam [ 6 ] dharmakalpadrumagatatAttvikapadyAnAmakArAdyanukramaH pariziSTam [ 7 ] dharmakalpadrumagatakathAnAmakArAdyanukramaH // pariziSTam [ 8 ] dharmakalpadrumagatadezanAdiviziSyapadArthAnAmakArAdyanukramaH // pariziSTam [ 9 ] dharmakalpadrumagatavizeSanAmnAmakArAdyanukramaH // // A.u. ArA.pa. utta. dA.vi. mi.ku. yo.zA. 19 pariziSTAni rasa. saM.za. siM.pra. uddharaNasaGketasUciH ... AcAropadeza ArAhaNApaDAgA uttarAdhyayana dAnavidhi mithyAtvakulakam yogazAstra ratnasaJcaya saMgrahazataka sinduraprakara 349-350 351-353 354-355 355 356-358 359-369 370-371 372-375 376-384
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmakalpadrumaH "bIjaM jIvadayA yasya, sadvRttaM kanda ucyate / lajjA stambho dRDho jJeyaH, sadbuddhistvakprakIrtitA // dAnazIlatapobhAvA, mukhyazAkhAcatuSTayam / vicArAcAravinayAH, pratizAkhAzataM matam // jIvAjIvAditattvAni, jinapUjAdikaM punaH / bhAvanA dvAdazaivaM ca, patrANi vividhAnyapi // vivekAdiguNaugho'sya, navInaH kisaloccayaH / sajjanmasvargasaukhyAni, yasya puSpANi bhUtale // akSayaM sukhamApnoti, naro mokSasya yatsadA / phalaM puNyataroretatkathitaM zrIjinAgame // mitraputrakalatrANi, bAndhavAH svajanA dhanam / dhAnyaM ceti gRhasthAnAM, chAyA yasya suzItalA // manaHzuddhipayaHpUrAd , vRddhiM gacchati yaH sadA / dInAnAthavihaGgAnAmAdhAraH sarvadApi yaH // yatphalAsvAdanaM ramyaM, jIvAH kurkhantyanekazaH / saptakSetramayI zuddhA, bhUmirdoSavivarjitA // bho bhavyAH ! zrUyatAM samyaG-mAnase dambhavajjite / dharmakalpadrumaH so'yaM, sevanIyaH sadAdarAt" // ___ [dharmakalpadrumaH/pallava/1-zloka 38/46]
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmakalpadrumaH //
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ // zrIvItarAgAya namaH // AgamagacchIyazrImadudayadharmagaNiviracitam zrIdharmakalpadrumanAma mahAkAvyam prathamaH pallavaH // zriyaM dizatu vo nityaM, zrInAbheyajinezvaraH / yugAdau prakaTIcakre, dharmmo yena sukhAvahaH // 1 // zAntinAtho jinaH zAntyai, bhavatAdbhavapAradaH / yasya kAntyA jito merUstiSThatyadyApi nizcalaH ||2|| rAjyaM prAjyamapi tyaktvA, jitvA yo madanaM bhaTam / bheje cAritrasAmrAjyaM zrInemiM naumi taM mudA // 3 // duSTariSTaharo loke, manovAJchitadAyakaH / zrIpArzvaH pAtu vo nityaM, jIrApallivibhUSaNaH ||4|| Atmano'bhyadhikaM dRSTvA, siMho yasya parAkramam / karotyaGkamiSAt sevAM, sa vIro'stu varapradaH // 5 // zrI ajitAdayo'pyanye, jinA vijitamanmathAH / mokSalakSmIpradAtAro, bhavantu bhavinAM mude ||6|| zrIkAmadhenukalpadrucintAmaNisamaH sadA / cintitArthaprado dhyeyaH, zrIgautamagaNAdhipaH // 7 // 5 10 15
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 10 15 20 4] yasyA prasAdato granthAn racayanti kavIzvarAH / sA(zAradA varadA sAstu zAstrasAgarapAradA // 8 // dharmaH zarmaprado loke, dharmo duSkarmaghAtakaH / dhamma mAtA pitA svAmI, dhamrmmo jayati sarvadA // 9 // triviSTapamayI bhUmiH puraM zrIjainazAsanam / vinayakSAntisadvRtta- pavitrajanapUritam // 10 // jJAnapIThaM dRDhasthAnaM, tadvyAkhyA vedikA varA / siMhAsanaM vicAraH syAt, samyaktvaM chatramuttamam // 11 // paTTadevI manaH zuddhiH kumAraH sukRtodayaH / vivekazrIrmahAmAtyaH, siddhAntaH sandhikArakaH // 12 // saGghaH sainyaM bhaved yasya, so'yaM zrIdharmmabhUpatiH / saMsevyatAM pratidinaM datte ratnatrayIM yathA // 13 // caturbhiH kalApakam // asya zrIdharmmabhUpasya, yo hi nAjJAM vilaGghayet / so'vApnoti paraM saukhyaM, viSame'pi kalau yuge ||14|| [ dharmakalpadrumaH yataH - nirbIjA pRthivI gatauSadhirasA, viprA vikarmmasthitA, rAjAno'rthaparAH, kudharmaniratA nIcA mahatvaM gatAH / bhAryA bhartRSu vaJcanaikahRdayAH putrAH piturdveSiNaH, ityevaM samupAgate kaliyuge dhanyaH sthitiM no tyajet // 15 // evaM hi viSame kAle, yo dharmyaM naiva muJcati / sa saMsArasamudrasya, pAragAmI bhavatyalam // 16 // yataH zlokaH dharmmAjjanma kule kalaGkavikale, jAtiH sudharmmAt parA, dharmAdAyurakhaNDitaM gurubalaM dharmmAcca nIrogatA / 1. yadvA-dharmo maGgalamuttamaM narasurazrIbhuktimuktikSamo, dharmaH snihyati bandhuvatpratidinaM kalpadruvadvAJchitam / dharmaH sadguNasaMkrame gururiva svAmIva rAjyaprado, dharmaH pAti piteva vatsalatayA mAteva puSNAti ca // 1 //
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 prathamaH pallavaH] ____ dharmAdvittamaninditaM, nirupamA bhogAH sukIrtiH sudhIH, dharmAdeva ca dehinAM prabhavataH svargApavargAvapi // 17 // yataH- bandhurvairijanAyate, guNavatI kAntA ca sAyate, mitraM cApi khalAyate, guNanidhiH putro'pyamitrAyate / zrIkhaNDaM dahanAyate, zravaNayoH sUktaM tu zUlAyate, jAte puNyaviparyaye tanubhRtAmartho'pyanayate // 18 // evaM loke phalaM vyaktaM, dRzyate puNyapApayoH / vicAryaitattato dhImAn , yathA lAbhastathA caret // 19 // yataH- kRtyAkRtyavicArasya, jJAtAraH svayamuttamAH / madhyamAzcAnyakathanAt , kathaJcinnAdhamAH punaH // 20 // anyacca- "siMhassa sArameyasya, turaGgasya kharasya ca / suvarNasya pittalasya, kariNaH kAsarasya ca // 21 // indranIlasya kAcasya, marAlasya bakasya ca / kalpadrozca karIrasya, tejasastamaso'pi ca // 22 // yathA dugdhasya takrasya, dRzyate mahadantaram / tathA zrIjainadharmasya, mithyAdharmasya cAntaram" // 23 // tribhirvizeSakam // kvairAvataH kva ca huNDaH ?, kva samudraH kva goSpadam ? / kva garutmAn kva mazakaH ?, kva nAgezaH kva rAjila: ? // 24 // kva pIyUSaM kva sauvIraM ? kva meruH kva ca sarSapaH ? / kva zrIjinodito dharmaH, kva cAnyo hiMsayA yutaH ? // 25 // 20 kAvyam- pRthvIkAyAmbukAyA jinavaragaditAstaijasA vAyukAyA, vAnaspatyAzca jIvAstribhuvanaviditA dvIndriyAdyAstrasAzca / rakSyante bandhubuddhyA nijasadRzatayA yatra tu prANibhUtA, dharmANAmeSa cUDAmaNiriva jayati zrIjinezasya dharmaH // 26 // AkRSTividyA lakSmINAM, vajraM dAridyabhUbhRtaH / kArmaNaM zarmaNAmekaM, dharmaH svargApavargadaH // 27 // 15 25 1. huGaH /
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ [dharmakalpadrumaH dharmasyaitasya mAhAtmyamucyate lezato mayA / pAdaprasAraNaM yasmAdbhavet sauDyanumAnataH // 28 // pUrvaM kavivarA Asan , prAptazrIbhAratIvarAH / kSIrAbdhisannibhA granthA, bhUrizastairvinirmitAH // 29 // teSAM hi spardhayA granthaM, kurvan yAsyAmi hAsyatAm / icchan satphalamUrdhvasthaM, grahItumiva vAmanaH // 30 // spRhAM kurve vinA nAvaM, tarItuM phalake'mbudhim / svalpabuddhirahaM kiJcit-dharmavyAkhyAkRtecchayA // 31 // vAtoDDAyitapAnIya-kaNAnicchanti vA yathA / grahItuM ko'pi vA nIra-saMsthitaM candramaNDalam // 32 // tathAhaM mukharIbhUya, mUrkhaH svalpazruto'pi ca / navInagranthakaraNe, kurve vAJchAM gatatrapaH // 33 // yugmam / / tathApi gurusAnnidhyAt , zrIsaGghAnumatena ca / karomi mugdhabodhArthaM, sugamaM sukathAnakam // 34 // kSantavyaM tadbudhaiH sarvaM, mayA mUrkheNa yatkRtam / dayAM vidhAya dInasya doSo vAcyo na taiH kadA ||35|| santaH svabhAvato vizve, doSAcchAdanatatparAH / nirmitA jagataH kA, mahImaNDanamauktikAH // 36 / / yataH- pUrvazAstrAnumAna, dharmakalpadrumAbhidham / dharmAkhyAnamatho vacmi, navapallavasaMyutam // 37 // "bIjaM jIvadayA yasya, sadvRttaM kanda ucyate / lajjA stambho dRDho jJeyaH, sadbuddhistvakprakIrtitA // 38 // dAnazIlatapobhAvA, mukhyazAkhAcatuSTayam / vicArAcAravinayAH, pratizAkhAzataM matam // 39 // 1. zayyAnumA0 /
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 prathamaH pallavaH] [ 7 jIvAjIvAditattvAni, jinapUjAdikaM punaH / bhAvanA dvAdazaivaM ca, patrANi vividhAnyapi // 40 // vivekAdiguNaugho'sya, navInaH kisaloccayaH / sajjanmasvargasaukhyAni, yasya puSpANi bhUtale // 41 // akSayaM sukhamApnoti, naro mokSasya yatsadA / phalaM puNyataroretatkathitaM zrIjinAgame // 42 // mitraputrakalatrANi, bAndhavAH svajanA dhanam / dhAnyaM ceti gRhasthAnAM, chAyA yasya suzItalA // 43 // manaHzuddhipayaHpUrAd , vRddhi gacchati yaH sadA / dInAnAthavihaGgAnAmAdhAraH sarvadApi yaH // 44 // yatphalAsvAdanaM ramyaM, jIvAH kurkhantyanekazaH / saptakSetramayI zuddhA, bhUmirdoSavivarjitA // 45 // bho bhavyAH ! zrUyatAM samyaG-mAnase dambhavajite / dharmakalpadrumaH so'yaM, sevanIyaH sadAdarAt" // 46 // navabhiH kulakam // zreyaHsaubhAgyamagryaM lalitayuvatayazcitravastrANi hArA, chatraM caJcatturaGgA madakalakariNaH kAJcanaM zuddhageham / saukhyaM lakSmIH prabhUtA pravarakanakabhAH zubhrakIrtizca loke, zraddhA saddharmamArge bhavati nanu phalaM dharmakalpadrumasya // 47 // atha ca- saptaviMzatibhAnindu-vatsaptaviMzati bhavAn / bhrAntvA bhAsvatpadaM bheje, yaH zrIvIraH zriye'stu vaH // 48 // ekadA zrImahAvIraH, pAvayan pRthivItalam / surasaJcAritasvarNa-kamaleSu padau nyasan // 49 // viharan vasudhApIThe, bhavyasatvAn prabodhayan / yayau svajanmanaH sthAne, grAme kSatriyakuNDale // 50 / / yugmam // surAsuranarairyuktaH, sevito gautamAdibhiH / tatraiva samavAsArSIt , siddhArthodyAnabhUmiSu // 51 // 15 20
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8 / [dharmakalpadrumaH devaiH samavasaraNaM, racitaM vidhivat tadA / sahasrAMzuriva svAmI, pUrvasiMhAsanaM zritaH // 52 // catuHSaSTiH surendrAzca, militAstatkSaNAdapi / devadundubhimukhyAni, tathA vAdyAnyavAdayan // 53 // prabhorAgamanaM jJAtvA, vanapAlena vegataH / nandivardhanabhUpAlo, vijJapto vinayAditi // 54 // svAmin vardhApyase'tyantaM, kalyANaM bhavatAttava / jinendraH zrImahAvIro, bhavadbhrAtA samAgataH // 55 // ullasadromakUpo'tha, vanapAlAya bhUpatiH / sArdhadvAdazalakSANi, suvarNasya dadau mudA // 56 // dattaH paJcAGgaprAsAdaH, svarNajihvAnvitaH punaH / sasainyaH sotsavaM rAjA, yayau vandanahetave // 57 / / tasminneva kSaNe tatra, rAjA zrIhastipAlakaH / akasmAdAgamad dakSaH, pApApuryA narezvaraH / / 58 / / zrIvIrAgamanaM jJAtvA, bhUtvA pramodameduraH / tadA ca zreNikaH zrImAn , Agato magadhezvaraH // 59 // tatra trayopi bhUpAlA, militA vIravandane / svarNaM saugandhikaM jAtaM, harSito nandivardhanaH // 60 // yataH- sadyaH prItikaro nAdaH, sadyaH prItikarAH striyaH / sadyaH zItaharo vahniH, sadyaH pApaharo jinaH // 6 // paJcAbhigamapUrvaJca, datvA tisraH pradakSiNAH / te trayo'pyatha saMbhUya, vIrapAdAn vavandire // 62 // darzanAddevadevasya, te bhUpA hRSTamAnasAH / stutiJca cakrire bhaktyA, yojayitvA karau nijau // 63 // "suprabhAtaM sudivasaM, kalyANaM me'dya maGgalam / yadvItarAga ! dRSTo'si, tvaM trailokyadivAkaraH // 64 // 25
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathamaH pallavaH] [9 10 adya chinnA mohapAzA, adya rAgAdayo jitAH / adya mokSasukhaM jAta-madya tIrNo bhavArNavaH // 65 // manaH prasannaM saMpannaM, netre pIyUSapUrite / ahaM snAtaH sudhAkuNDe, jinendra ! tava darzanAt" // 66 // iti stutvA jagannAthaM, kurvANAH saphalaM bhavam / upaviSTA yathAsthAnaM, yathAkramamamI nRpAH // 67 / / surAsuranRsAdhUnAM, sabhA dvAdaza pUritAH / caturvaktreNa vIreNa, prArebhe dharmadezanA // 68 / / kAvyaM- AgreyyAM gaNabhRdvimAnavanitA: sAdhvyastathA nairRte, jyotirvyantarabhAvanezadayitA vAyavyagAstatpriyAH / IzAnyAM ca vimAnavAsinaranAryaH saMzritA yatra tat , jainasthAnamidaM ranu( catu)stripariSatsaMbhUSitaM pAtu vaH // 69 // "bho bhavyAH zrUyatAM samyak, kRtvA tu sthiramAnasam / durlabhaM dazadRSTAntai-rmAnuSyaM cottamaM kulam // 70 // duSprApaM prApya mAnuSyaM, kAryaM tatkiJciduttamaiH / muhurtamekamapyasya, naiva yAti yathA vRthA // 71 // divA yAmacatuSkeNa, kAryaM kimapi tannaraiH / nizcintahRdayairyena, yAminyAM supyate sukham // 72 // tatkiJcidaSTabhirmAsaiH, kAryaM karma vivekinA / ekatra sthIyate yena, varSAkAle yathAsukham // 73 // yauvanaM prApya sarvArtha-sArasiddhinibandhanam / tatkuryAnmatimAn yena vArdhake sukhamaznute // 74 // arjanIyaM kalAvadbhistatkiJcijjanmanAmunA / dhruvamAsAdyate yena, zuddha janmAntaraM punaH // 75 // pratisaMvatsaraM grAhyaM, prAyazcittaM guroH puraH / zodhyamAno bhavedAtmA, yenAdarza ivojjvalaH // 76 //
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10] [dharmakalpadrumaH prativarSaM saharSeNa, nijavittAnumAnataH / pUjanIyAH sadharmANo, dharmAcAryAzca dhImatA // 77 // yataH- samyaktvaM bhaja muJca kutsitamataM manyasva devaM jinam , satsAdhUn gurutAM naya tyaja madaM mA jantunindAM kRthAH / mA kArSIH parataptimuttamaguNaiH saGgaM suzIlAtmakairAtmArAmatayA bhajasva na zivaM dUre tava sthAsyati // 78 // manovacanakAyAzca, varttante yasya nirmalAH / saMsAraM sa samuttIrya, pAragAmI bhavatyalam // 79 // yataH- mana eva manuSyANAM, kAraNaM bandhamokSayoH / bandhasya viSayAsaGgi, mukternirviSayaM manaH // 80 // dAnaM pUjA tapazcaiva, tIrthasevA zrutaM tathA / sarvameva vRthA tasya, yasya zuddhaM na mAnasam // 81 // svajane snehasambandhe, ripuvarge'pakAriNi / syAt tulyaM te yadA cittaM, tadA te paramaM sukham // 82 // zabdAdiviSayagrAme, sundare'sundare'pi vA / ekAkAraM yadA cittaM, tadA te paramaM sukham // 83 // gozIrSacandanAlepa-vAsIchedakayoryadA / abhinnacittavRttiH syAttadA te paramaM sukham // 84 // pIyUSamiva susvAdu-rbhAsvAniva vibodhakRt / jJAnIva tattvaniSNAtaH, satAM vacanavistaraH // 85 // sUnRtaM karuNAkrAntamaviruddhamanAkulam / agrAhyaM gauravAzliSTaM, vacaH sadbhiH prazasyate // 86 // hitaM mitaM priyaM snigdhaM, madhuraM pariNAmi yat / bhojanaM vacanaM cApi, bhuktamuktaM prazasyate // 87 // sarvAzucinidhAnasya, kRtaghnasya vinAzinaH / varNyate tasya kAyasya, mUDhena guNavistaraH // 88 // 25
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathamaH pallavaH] [11 zarIraM vraNamityAhurbhojyaM tatpiNDabandhanam / vraNaprakSAlanaM snAnaM, vastraM syAttasya paTTakaH // 89 // karpUrakuGkamAgurumRgamadaharicandanAdivastUni / bhavyAnapi saMsargAnmalinayanti kalevaraM nRNAm // 10 // susvAdaM susugandhi modakadadhikSIrekSuzAlyodanam , drAkSAparpaTikAmRtAghRtapurasvargacyutAmrAdikam / bhuktaM yatsahasaiva yatra malasAtsaMpadyate sarvataH, taM kAyaM sakalA'zuciM zucimaho mohAndhatA manyate // 11 // evaMvidhasya kAyasya, sAraM yatpuNyasevanam / paropakArakaraNaM, vratAbhigrahadhAraNam // 12 // yataH- manovizuddhaM puruSasya tIrthaM, vAksaMyamazcendriyanigrahazca / trINyeva tIrthAni zarIrabhAjAM, svargaM ca mokSaJca nidarzayanti // 13 // anyacca- jayanti jitamatsarAH parahitArthamabhyudyatAH, parAbhyudayasusthitAH paravipattikhedAkulAH / mahApuruSasaMkathAzravaNajAtaromodgamAH, samastaduritArNave prakaTasetavaH sannarAH // 14 // janasya sarvasya samIhitAni, kAryANi kurvannupakArakArI / svArthe pramAdI praguNaH parArthe , na kasya kasyeha sa vallabho't // 15 // na sadvAkyAt paraM vazyaM, na kalAyAH paraM dhanam / nAhiMsAyAH paro dharmo, na saMtoSAt paraM sukham // 16 // dharmasya vinayo mUlaM, vinayenAya'te dhanam / vinItA strI priyA patyustrivargo vinayAtmakaH // 17 // vivekaH stokapuNyAnAM, ciraM citte na tiSThati / mandireSu daridrasya, pradIpo dIpyate kiyat ? // 18 // dAnazIlatapobhAvacatuHzAkhAsamanvitaH / dharmakalpadrumo datte, zreyo vittAdikaM sukham" // 19 // 20 25 1. mohAndhitA manvate iti sAdhuH /
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ [dharmakalpadrumaH tatrAdau dAnazAkhAyAM, mAhAtmyaM kiJciducyate / dAnenehottamA bhogAH, kIrtirdAnena nirmalA // 100 // tyaktvA rAjyAdikaM saukhyaM, pAtradAnAllabhecchivam / yathA candrayazA bhUpo, dharmadatto vaNig yathA // 101 / / hastipAlanRpaH prAha, prabho ! me hRdi kautukam / ko'yaM candrayazA bhUpo, dharmadatto'pi ko naraH // 12 // prabhuH provAca bho rAjan ! zrUyatAM tatkathAnakam / vismayastava cittasya, zrute yasmin bhaviSyati // 103 / / tathAhi madhyamo dvIpo, jambUnAmA prakIrtitaH / tanmadhye prathamaM kSetraM, pavitraM bharatAbhidham // 104 // tanmadhye'pyuttamo dezaH, sA(zA)radAdevatAzritaH / kAzmIra: kautukairyukto, viraktaH pApakarmataH // 105 / / candravatprojvalaM yatra, puraM candrapurAbhidham / zrIyazodhavalo yatra, dhAtrIzo dharmavAn zuciH // 106 / / suradevIsamA devI, yasya jajJe yazomatI / rUpasaubhAgyazIlAdiguNamANikyabhUSitA / / 107 / / tatkukSisarasIhaMso, nirmalazca mahAmatiH / zuddhapakSo'bhavadrAjJo, nAmnA candrayazAH sutaH // 108 // dhAtrIbhiH pAlyamAnastu , hastAddhasteSu saMcaran / krameNa tanayaH so'tha, saJjAtaH saptavASikaH // 109 / / AcAryAya tato rAjJA, paThanArthaM samarpitaH / prAjJaH paThati so'tyantaM, pUrvAdhItamiva zrutam // 110 / / vyAkaraNaM ca sAhityaM, chando'laGkaraNaM tathA / svalpaireva dinaiH sarvaM, zAstraM tenAtizikSitam // 111 // kRtaH zakunazAstreSu , dRDha: paricayastataH / nipuNaH sarvazabdeSu , babhUva pazupakSiNAm // 112 / / 20 25
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathamaH pallavaH ] likhitaM paThitaM gItaM, nRtyaM vAditra saMskRte / ityAdyAH zikSitA yena, sarvA dvAsaptatiH kalAH // 113 // siMho bakaH kurkuTazca, kAkazvAnau kharastathA / viMzatirye guNA eSAM, tasya dehe vasanti te // 114 // uktaJca- prabhUtakAryamalpaM vA, yo naraH kartumicchati / sarvvArambheNa tatkAryaM, siMhAdekaM padaM yathA // 115 // indriyANi ca saMyamya, bakavatpaNDito naraH / dezakAlopapannAni, sarvakAryANi sAdhayet // 116 // prAgutthAnaJca yuddhaJca, saMvibhAgaM ca bandhuSu / striyamAkramya bhuJjIta, zikSeccatvAri kukkurTAt // 117 // gUDhamaithunadhAriSTyaM, kAle cAlayasaMgraham / apramattamavizvAsaM, paJca zikSeta vAyasAt // 118 // bahvAzI cAlpasantuSTaH, sunidro laghucetanaH / svAmibhaktazca zUrazca SaDete zvAnato guNAH // 119 // ArUDhazca(DhaM ca) vahed bhAraM, zItoSNaM na ca vindati / santuSTazca carennityaM, trINi zikSeta rAsabhAt // 120 // yasya puMso guNA ete, kathyate suguNaH sa hi / dvAtriMzaditi kathyante, lakSaNAni narasya ca // 121 // tathA ca- kulInaH paiNDito vAgmI, guNagrAhI sadottamaH / satpAtrasaMgrahI tyAgI, gambhIro vinayI nayI // 122 // zRGgArI zlAghayA yuktaH, satyavAk zuddhamAnasaH / gItajJo raiMsiko vAdI, guptArthaH dAnasupriyaH // 123 // mantravAdI kalAyuktaH, suddhanI ca vicakSaNaH / dhUrto miSTAnnabhojI ca, tejovAn dhAmikastathA // 124 // kapaTI lekhakaH kSAntaH, pairacittopalakSakaH / jJAtArthaH sarvagrantheSu lakSaNAni narottame // 125 // 1. dhAryam / 14 30 [ 13 5 10 15 20 25
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 10 15 20 14] bAhyAni lakSaNAnyetAnyetAnyabhyantarANyapi / sAmudrike tathoktAni, rekhAbhiH karapAdayoH // 126 // prAsAdaparvatazukaGkuzapratiSTha-padmAbhiSekayavadarppaNaJcAmarANi / kumbho'kSamatsya makaradvipa saitpAtAkA, saddAmanIvasumatIrathatoraNAni // 127 // 22 26 30 chatraM dhvajaH svastikayUpavApI- kamaNDalU stUpamayUrakUrmmAH / aSTApadasthAla samudrasiMhA, dvAtriMzadevaM naralakSaNAni // 128 // itthaM zarIracihnAni, dRzyante yasya hi sphuTam / sa bhogI sattvAn dAtA, bhUpatizca prajAyate // 129 // candrayazAH sa bAlatve, dehalakSaNalakSitaH / vijJAnavezabhASAsu, babhUva caturo naraH // 130 // aSTAdazalipInAJca, dhUrttavAdendrajAlayoH / sarvapArasikAnAJca jJAtA'bhUt sa mahAmatiH // 131 // sa kramAt prApa tAruNyaM, yuvatIjanamohanam / yuvarAjapade nyastaH pitrA'tha guNaraJjanAt // 132 // vicArAcArasantoSa - jJAnadharmmatapaH kSamAH / saujanyaudAryamukhyAzca, guNAstenArjitA bhRzam // 133 // itthaM taM guNinaM jJAtvA, prajArAgamapi sphuTam / rAjyadAnAya tasyAtha, bhUpo'bhUdutsukaH punaH // 134 // netrAmbupUritaH putraH provAca pitaraM prati / nizcinto'haM sukhI cAsmi tvatpAdAmbujasevanAt // 135 // yataH - kva parvvapIyUSakaraH ? kva tArakA: ?, [ dharmakalpadrumaH kva ca svayambhUramaNaH ? kva goSpadam ? / kva sanmaNiH ? kveha ca karkarAzca ?, kva zaM prabhUpAsanajaM ? kva rAjyam ? // 136 // 1. 'deza' pAThAntaram /
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathamaH pallavaH ] smitvA dhAtrIdhavaH prAha, zrRNu vatsa ! susAttvika ! | purApi zrUyate hyevaM, sukhaM nAstyeva sevayA // 137 / / kAvyam - socchvAsaM maraNaM niragni dahanaM niHzRGkhalaM bandhanam, niSpaGkaM malinaM vinaiva narakaM tIvrA mahAvedanA / sevAsaMjanitaM narasya sudhiyo yatpAravazyaM nRNAm, paJcAnAM savizeSametadaparaM SaSThaM mahApAtakam // 138 // jIvanto'pi mRtAH paJca zrUyante kila bhArate / daridrI vyAdhito mUrkhaH, pravAsI nityasevakaH // 139 // vRddhau ca mAtApitarau, sAdhvI bhAryA zizuH sutaH / apyakAryazataM kRtvA, bharttavyAnmuni ( nmanu ) rabravIt // 140 // *mAtRpitrorabharakaH, kriyAmuddizya yAcakaH / mRtasyAMzapratigrAhI, na bhUyaH puruSo bhavet * // 141 // dhRtvAJjaliM suto'pyUce, IdRzaM tAta ! mA vada / yasya bhAgyaM bhavatyugraM, mAtApitroH sa sevakaH // 142 // rAjyArthe nizcayaM jJAtvA, bhUdharo harSapUritaH / sutAya pradadau kozaM, samagraM zubhalakSiNe // 143 // svAGgarakSAkRte tasya, prasAdaM kRtavAnnRpaH / samagraviSaye cAdhikArI saMsthApitaH punaH // 144 // putrapitrostayoH prItyA, kAlo yAti sukhAnvitaH / dinaiH saMpadyate sarvvaM, 'puNyaiH kiM nAma duSkaram ? ' // 145 // vazIbhavanti vizvAni, vilIyante vipattayaH / saMpadazca hi sidhyanti, pazya dharmmAnubhAvataH // 146 // anyadA'sau candrayazAH, sukhaM supto nizAbhare / saptabhUmiyute saudhe, ratnairdhvastatamovraje // 147 // nedRkcihnAGkitaM pratyantare / [ 15 5 10 111 15 20
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 10 151 20 25 16] puSpaprakarasaGkIrNe, palyaGke komalAnvite / zRNoti sma zivAzabda, suzru (zra) vaJca sakAraNam // 148 // yugmam // kiJcinnidro jajAgAra, kumArazcetyacintayat / aho eSa zivAzabdo mama lAbhaM hi zaMsati // 149 // vAmasvarA zivA zreSThA, piGgalA dakSiNasvarA / pradakSiNA ca vAmA ca, kokilA siddhidAyinI // 150 // yathAhaM vedmi zabdArthaM, ko'pi vetti tathA'paraH / mamAgre'sti dhanaM bahu // 151 // zrutvA satpuruSAgraNIH / sa gRhNAti tadA bhavyaM punaH zivAM raTantIM tAM ko na vetti zivAproktamiti nirNItavAn hRdi // 152 // [ dharmakalpadrumaH samutthAya sa palyaGkAt, vIrakacchAM vidhAya ca / khaDgadhArA(SaTkroDana) dharo bhUtvA dhRtvA dhairyaM ca mAnase // 153 // zivAzabdAnusAreNa, vrajan mArge purA'ntare / catuSpathamatikramya, durgaM collaGghya vegataH // 154 // kSaNAt prApa mahodyAne, smazAnaM sarvabhIbhRtam / rauravaM ghoratamasA, bIbhatsaM bahirantarA // 155 // kvacitkarAlakaGkAla-vetAlavyAlasaGkulam / kvacidraudratarArAva- varAhavyAghrabhISaNam // 156 // ghUkaghUtkArasaMvyAptaM, saMkIrNaM siMhazambaraiH / tatra zabdAnusAreNAgre'gre dhIro jagAma ca // 157 // paJcabhiH kulakam // dadarzAgre sa udyotaM, jvalantaM cAgnikuNDakam / jhAtkArakAntimAnsvarNa- puruSastatra vIkSitaH || 158 / / dedIpyamAnamatyantaM, dRSTvA taM svarNapauruSam / AsiktvA (cya) zItalIcakre, samIpasthitavAriNA // 159 // tatastaM bahirAkRSya, khanitvA bhUmimanyataH / nikSipya vidhivattatra, valito'sau suvismayaH // 160 //
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathamaH pallavaH ] samAgatya svasaMsthAne, sa suptaH zeSazarvarIm / nidrAtyAge ca pratyUSe, prAta: kRtyAni cAkarot // 161 // devadhyAnaM gurudhyAnaM, kRtvA smRtvA namaskriyAm / mAGgalyatUryapUrvvaJca, yayau rAjasabhAM sudhIH // 162 // praNipatya pituH pAdAnupaviSTo yathAsane / yataH- te pitrA pRSTaM sukhI vatsa !, so'pyAha tvatprasAdataH || 163 || putrA ye piturbhaktAH, sa pitA yastu poSakaH / tanmitraM yatra vizvAsaH, sA bhAryA yatra nirvRtiH // 164 // sabhAM sampUrya rAjA'sau, viziSTaiH sevakairvRtaH / siMhAsane sthitastuGge, yathA pUrvAcale raviH || 165 / / tadA ca varanArIbhi-rvIjyate cAmaradvayam / pUtaM zvetAtapatraM ca dhriyate mastakopari || 166 || gandharvaizca guNagrAmo'bhirAmo gIyate kalam / jaya nandetinirghoSaiH, paThyate bandibhirbhRzam // 167 // puro nRtyanti pAtrANi, rAjA'sau pUrvapuNyataH / mantrisAmantamadhyasthaH, surendra iva zobhate // 168 // kAvyam - rAjyaM prAjyaM madajalakaNAn syandamAnA gajAlI, tuGgAbhogAH pavanajavino vAjinaH syandanAzca / darpAdhmAtAH subhaTanikarAH kozalakSmIH samagrA, sarvaM caitadbhavati niyataM dehinAM dharmayogAt // 169 // athA'smin samaye tatra, vetriNeti niveditam / svAmin ! ko'pi pumAn rAja-dvAre pUtkurute bhRzam // 170 // mastake kSiptadhUlizca, pratolIstambhamAzritaH / dInAnano hInavastrastejobhAgyavivarjitaH // 171 // muSito muSito'smIti sa ca vakti muhurmuhuH / deva ! tasya varAkasya, dadAmyatha kimuttaram ? // 172 // yugmam // [ 17 5 10 15 20 25
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ [dharmakalpadrumaH pratIhAravacaH zrutvA, kRtvA tu sthiramAnasam / iti smRtivaca:sAraM, sasmAra pRthivIpatiH // 173 // yataH- durbalAnAmanAthAnAM, bAlavRddhatapasvinAm / anyAyaparibhUtAnAM, sarveSAM pArthivo gatiH // 174 // vicintyaivaM nRpaH proce, sa madhye mucyatAM pumAn / Agato vetrimukto'sau, pUtkarvan nRpasaMsadi // 175 / / zubhavAkyaiH kRtaH svasthaH, AzvAsya copavezitaH / rAjJoce vada bho bhadra !, kiM te duHkhasya kAraNam ? // 176 / / kena tvaM muSitazcAtra, ? parAbhUto'si kena vA ? / kiM tvadIyaM hRtaM kena ? kathaya tvamazatiH // 177|| tenoktaM zRNu rAjan ! me, suvarNapuruSo gataH / kiM kurve'haM ? kva gacchAmi ?, kasyAgre pUtkaromyaham ? // 178 / / yataH- paJcamo lokapAlastvaM, kRpAluH pRthivIpatiH / daivenAhaM parAbhUta, AgataH zaraNaM tava // 179 // kuvastraM malinaM dInaM, durbalAGgaJca taM naram / dRSTvA provAca bhUpAlaH, kimayuktaM bravISyadaH ? // 180 / / daridrasadRzaM rUpaM, duravasthA tavedRzI / svavapuzceSTayA bhadra, ! vimRzyaiva taducyate // 181 / / yataH- kucelinaM dantamalAvadhAriNaM, bahvAzanaM niSTharavAkyabhASiNam / sUryodaye cAstamane ca zAyinaM, vimuJcati zrIryadi cakrapANim // 182 // sujIrNamannaM suvicakSaNaH sutaH, surAdhitA zrIpatiH susevitaH / sucintya coktaM suvicArya yatkRtaM, taddIrghakAle'pi na yAti vikriyAm // 183 // bhavAdRzAM gRhe svarNapuruSo yadi vidyate / tadAzcaryamidaM loke, dRzyate vipulaM kila // 184 // sa naraH prAha he svAmin !, zobhanaM zRNu me vacaH / ye zriyA'laGkRtAH santi, zobhante te divAnizam // 185 / / 25
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathamaH pallavaH ] zrIrahitA narA ye ca, dAridyAlaGkRtAzca ye / teSAmeva dazA dehe, durvAcyA bhavatIdRzI // 186 // uktaJca- dAridyAdhigame jIva- dehasthAH paJca devatAH / sadyo nirgatya gacchanti, zrIhrIdhIkAntikIrttayaH // 187 // anyacca - zIlaM zAtayati zrutaM zamayati prajJAM nihantyAdarAt, dainyaM dIpayati kSamAM kSapayati vrIDAmapi vyasyati / tejo jarjarayatyapAsyati dhRtiM vistArayatyarthitAm, puMsaH kSINadhanasya kiM na kurute vairI kuTumbaM gRhe ? // 188 // yasyAsti vittaM sa naraH kulInaH, sa paNDitaH sa zrutavAn guNajJaH / sa eva vaktA sa ca darzanIyaH, sarve guNAH kAJcanamAzrayanti // 189 // 10 svAmin ! me'pahRtaM dravyaM tenAhaM dhanavarjitaH / avasthAmIdRzIM prAptaH, pUrvaduSkRtakarmataH // 190 // [ 19 akAraNaM sattvamakAraNaM tapo, jagattrayavyApi yazo'pyakAraNam / akAraNaM rUpamakAraNaM guNAH, purANamekaM nRSu karma kAraNam // 191 // prabho prasAdamAdhAya, citte kRtvA kRpAM yadi / vAlayiSyasi me dravyaM, dAridyaM tarhi yAsyati // 192 // punaH pRthvIpatiH prAha, satyaM kathaya kiM gatam ? / kiJcidanyadgataM manye, kathaM te hemajo naraH // 193 // prAhuH sabhyAstadA deva ! yadasau vakti tattathA / uSTrasya kaNTakA bhakSyaM, yuktaM drAkSA tu nocitA // 194 // yataH - karahA kaNTau cArakIya, evahI bhalIya parikkha / kamalavaNai haMsA vasai, ThAma diuM jor3a mukkha // 195 // punaH provAca bhUpAlaH, kRpAlustaM naraM prati / kathamutpAditaH svarNanaro brUhi narottama ? // 196 // tenoktaM zRNu rAjendra !, suvarNapuruSasya te / utpattiM matkathApUrvaM, kathayAmi yathAtatham // 197 // 5 15 20 25
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 20] [dharmakalpadrumaH asminneva pure svAmin ! zreSThI zrIpatirityabhUt / SaNNavatigRhe yasya babhUvurdhanakoTayaH // 198 / / / sadbhAryA zrImatI tasya, zIlasaubhAgyabhUSaNA / dakSA sarveSu kAryeSu , babhUva guNazAlinI // 199 // kAvyam- dAsI karmaNi narmaNi priyasakhI mantrI ca mantrakrame, zRGgArA'mRtakUpikA, madhuravAk duHkhe sukhe tanmayI / lajjAluH kulavRddhikalpalatikA sarvasva vizvAsabhUH, patnI premapavitritA yadi paraM puNyaiH samAsAdyate // 200 // tayA sAdhU mahAsaukhyaM, vilasatyadhikAdhikam / karoti dharmakAryaJca, kAlaM yAntaM na vetti saH // 201 // sAnyadA sukhagoSThyarthaM, gatA'bhUt svasakhIgRhe / lAlayantI svaDimbhAni, tayA dRSTA tadA sakhI // 202 // ekaM skandhe'paraM kaTyAmekaM dve ca gRhAGgaNe / tabAlakAni vIkSyeti, sA dadhyau zrImatI hRdi / / 203 / / eSA putravatI dhanyA, hA hA dhig mama jIvitam / vandhyAdoSAnmayA yasmAt , kulaM patryaM kalaGkitam // 204 / / yataH- gandhahInaM yathA puSpaM, taTAkamiva nirjalam / kalevaramivAjIvaM, dhignArIjanma niHsutam // 205 // sphArabhUSaNabhArA'pi, na bhAti strI sataM vinA / udArataratArApi, nizeva zazivarjitA // 206 // pativaMzapravAhasya, kRtazchedo'dhunA punaH / kiM karomi ? kva gacchAmi ?, darzayAmi kathaM mukham ? // 207 / / sAtiduHkhAturA jAtA, valitA ca gRhe gatA / sutArtipIDitAtyantaM, suptA cAvAsakUNake // 208 // bhojanAvasare zreSThI, svasadmani samAgataH / naiva dRSTA yadA patnI, tadA cetasyacintayat // 209 / / 25
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ [21 prathamaH pallavaH] kathaM na dRzyate bhAryA ?, yA mamAgamanakSaNe / pratipattiM sadA cakre, re re kvAdya gatA'sti sA ? // 210 / / madhye dRSTvA tathA'vasthAM, pRSTaM kenAsi dUmitA ? / suptA zokagRhe kasmAt ?, vada duHkhasya kAraNam // 211 // zayyAtaH sotthitA sAdhvI, duHkhAzruklinnalocanA / mlAnAnanA mahAzokAt , himadagdheva padminI // 212 / / IdRzIM vIkSya sa zreSThI, papraccha preyasIM punaH / kathamadvejitA'dya tvaM, dRzyase kamalAnane ? // 213 // gadgadAkSarazabdena, patnI provAca vallabham / bhavatprasAdato nAtha !, mAM dUnayati ko'pi na // 214 / / paraM duHkhakaraM karma, yatkenApi na lupyate / adhunA bhojanaM tAvat , kurUtsUraM ca mA kuru // 215 // bhojanAnantaraM sarvaM, kathayiSyAmi kAraNam / agredakSA idaM prAhuH, prathamaM bhojanaM phalam // 216 / / evaM saMtoSya sadvANyA, zreSThinaM hetuyuktayA / kArayAmAsa sA dakSA, snAnAdyAM bhojanakriyAm // 217 / / bhojanAnte kSaNaM suptaH, prabuddhaH svayameva saH / tataH papraccha satprItyA, bhAryAM duHkhasya kAraNam // 218 // jajalpa cittasaGkalpaM, priyaM prati priyA tataH / svAmin ! me bAdhate cittamanapatyatvameva ca // 219 // vandhyAkadarthanA patra, paratra sugatirna hi / zrUyate bhArate zlokastadarthamavadhAraya // 220 / / yataH- aputrasya gati sti, svargo naiva ca naiva ca / tasmAt putramukhaM dRSTvA, pazcAddharma samAcaret // 221 // sakhyA gRhe sutAn vIkSyApatyacintA mamApyabhUt / tacchrutvA'cintayacchreSThI, putracintApravattitaH // 222 / / 25
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2] [dharmakalpadrumaH gandheneva prasUnAni, vivekena guNA iva / tanayena vinA puMsAM, na vibhAnti vibhUtayaH // 223 / / zaityamutpAdayannane, sudhArasa ivoccakaiH / ramate tanujanmAGke, dhanyAnAmeva yoSitAm // 224 // utpatannipatan riGan , hasan lAlAvalIrvaman / kasyAzcideva dhanyAyAH, kroDamAyAti nandanaH // 225 / / vinA stambhaM yathA gehaM, yathA dehaM vinAtmanA / taruryathA vinA mUlaM, tathA putraM vinA kulam // 226 / / kiM karomi ? kva gacchAmi ?, nirbhAgyo'haM hahA mama / sarveSAmeva saukhyAnAM, sthAne naiko'pyabhUt sutaH // 227 / / kiM kurve bAndhavaizvaryaiH, ? kiM kurve haTTasadmabhiH ? / sarvaH parigraho'pyevamekaM putraM vinA vRthA // 228 / / yataH- piyamahilAmuhakamalaM, bAlamuhaM dhUlidhUsaracchAyam / sAmimuhaM supasannaM, tinni vi punnehi~ pAvanti // 229 // [ ] ityAdi cintayitvAsau, provAcaivaM priyAM prati / khedaM mA kuru putrArthe, mayopAyaH kariSyate // 230 / / tatazca zreSThinArabdhaM, mantrayantrAdipUrvakam / devatArAdhanaM devyAH, pUjanaM homazAntikam // 231 // mithyAtve'bhUnmanastasya, kRtaM pAkhaNDinAM vratam / samyaktvaM malinaJcakre, jinadharmavirodhataH // 232 // atha tatra pure dharmadhano nAmnA pavitradhIH / mitraM tasyAsti so'nyedhuruvAca zreSThinaM prati // 233 / / bho mitra ! zrIpatizreSThin ! mithyAtvaM mUDha mA kuru / mithyAtvato bhavet siddhistadA ko'pyasukhI na hi // 234|| mitra ! mithyAtvazabdArthaM, vicAraya nije hRdi / yatkiJcit kriyate mithyA, mithyAtvaM hi taducyate // 235 / / 16 25
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ [23 5 10 prathamaH pallavaH] uktaJca- viSAhirugvahniripuvrajebhyo, mithyAtvamatyantadurantadoSam / ekatra janmanyahitaM viSAdyaM, mithyAtvamAhanti nRNAmanantam // 236 // mithyAtvaM paramo vairI, mithyAtvaM paramaM tamaH / mithyAtvaM bhavakUpAnte, pAtayatyanizaM khalu // 237 // anyacca- zIlAni dAnAni tapAMsi pUjA, sattIrthayAtrA pravarA dayA ca / suzrAvakatvaM vratapAlanaJca, samyaktvapUrvANi mahAphalAni // 238 // pApaM yajitamanantabhavairdurantaiH, samyaktvamekamakhilaM sahasA bhinatti / bhasmIkaroti sahasA tRNakASTharAzi, kiM norjitojjvalazikho jvalanaH prasiddhaH ? // 239 // atastridhA sadgurudevadharmabhedAt susamyaktvamidaM prapAlyam / zrIsampratizreNikavajrakarNa-zrIrAmakRSNAdikavat subhAvAt // 240 / / sammattaM ucchindiya, micchattArovaNaM kuNai niyakulassa / teNa sayalo vi vaMso, duggaimuhasaMmuho nIo // 241 // [ ] yataH- daMsaNabhaTTho bhaTTho, daMsaNabhaTThassa natthi nivvANaM / sijjhanti caraNarahiyA, daMsaNarahiyA na sijjhaMti // 242 // [saM.za./13] daMsaNabhaTThA bhaTThA, na hu bhaTTho hoi caraNapabbhaTTho / dasaNamaNupattassa vi, pariaDaNaM natthi saMsAre // 243 // [ ArA.pa./457] micchattaM ucchindiya, sammattArovaNaM kuNai niyakulassa / teNa sayalo vi vaMso, siddhipurIsaMmuho nIo // 244 // [ mi.ku./11] ataH kRte'pi mithyAtve, kadAcinnandano bhavet / tathApi na varo jJeyaH, so'pi brAhmaNaputravat // 245 / / zRNu zreSThin ! purA ko'pi, devazamrmeti vADavaH / putrArthaM padradevyagre, jagAdeti subhaktitaH // 246 // yadi me tvatprasAdena, putro bhavati nizcitam / tadA devakulaM ramyaM, kArayAmi navaM tava // 247 / / 15 20
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 10 [dharmakalpadrumaH prativarSaM punazchAgamekaikaM puratastava / haniSyAmi tato devi !, vAJchAM pUraya pUraya // 248 // atha tasyA'bhavat putraH, karmaNA kAlayogataH / devadatteti nAmnAsau, nirmame devazarmaNA // 249 // devatAbhavanaM tena, navInaM kAritaM tataH / parito vATikA cakre, khAnitaM ca sarovaram // 250 / / hatazchAgo'tha devyagre, mahotsavapurassaram / ajamekaM ca mithyAtvI, prativarSaM jaghAna saH // 251 / / krameNa devadatto'sau, saMprAptavarayauvanaH / pariNIto'tha tattAto mahAtadhyAnato mRtaH // 252 / / yataH- rAjyopabhogazayanAsanavAhaneSu , strIgandhamAlyamaNiratnavibhUSaNeSu / icchAbhilASamatimAtramupaiti mohAddhayAnaM, tadAtamiti tatpravadanti santaH // 253 // ajo jAtaH pure tatra, sthUlaromA ruSAnvitaH / puSTadeho baliSThazca, karAlaH kapilacchaviH // 254 / / varSAnte devadattena, sa krIto dravyadAnataH / sasmAra pUrvajAtiJca, cchAgo dRSTvA nijaM gRham // 255 / / svarUpaM sakalaM jJAtvA, cchAgo bhIto vyacintayat / devyagre'haM vadhArthaM hA, samAnAtI'tra vezmani // 256 / / yAtrAdine svaputreNa, mahotsavazatairyutaH / cAlyamAno na calati, tadA lokaiH sa tADitaH // 257 / / balena nIyamAne'smin , jJAnI mArge'milanmuniH / chAgasya kathitaM tena, pUrvakRtyaM smarAdhunA // 258 / / yataH- sayameva rukkha roviyA, appaNiyA voyaDDi kAriyA / ovAyalubdhapayate, kiM chagalA bibbi tti vAsase ? // 259 // [ ] 1. coyaDDi / 2. uvAyaluddhaeite / 25
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathamaH pallavaH ] sAdhuvAkyamiti zrutvA dhRtvA sattvaM nije hRdi / cacAla vegato meSaH, sarvalokairnirIkSitaH // 260 // tadAzcaryaM janA dRSTvA, cintayanti svamAnase / kuTTito'pyeSa nAcAlInmuninA cAlitaH katham ? // 261 // devadatto'bravIt sAdho !, kRpAM kRtvA mamopari / chAgacAlanamantro'yaM, dIyatAM mahyamuttamaH // 262 // muninoktaJca re mUrkha, tvatpitA'yaM na vetsi kim ? / kRtvA mithyAtvamArttena, mRtvA'sau cchagalo'bhavat // 263 // aTTeNa ya tiriyagaI, ruddajjhANeNa pAvae narayaM / dhammeNa devaloo, siddhigaI sukkajhANeNaM // 264 // [ra.sa./ 102 ] tavAsti yadi sandehastadAmuM naya mandire / patitvA pAdayostataH // 265 // mutkalaM muJcayitvA kathitavyaM tvayA tAta !, saMprAptaM maraNaM yadA / tadA mayA na kiM pRSTaM, duHkhapIDitacetasA ? // 266 // yugmam || , devadattAbhidhassUnustavAhaM kathyatAM tataH / nidhAnamasti yatkiJcit prasadya mama dIyatAm // 267 // evaM kRte'tha meSeNa, saudhakUNe nijAGghriNA / darzitaM nidhisaMsthAnaM, sa prApa khanite dhanam // 268|| [ 25 kAvyam- samprAptasaGketa RServacobhiH, suzrAvakatvaM hi tadA sa bheje / mithyAtvamunmUlya suzuddhadharmaM cakAra nityaM dvijadevadattaH // 269 // atastvaM zrIpatizreSThin ! mahAdurgatikAraNam / mithyAtvaM sarvathA muJca, vacmi mitra tavAhitam // 270 // yataH - pApAnnivArayati yojayate hitAya, guhyaM nigUhati guNAn prakaTIkaroti / ApadgataJca na jahAti dadAti kAle, sanmitralakSaNamidaM pravadanti santaH // 279 // 5 10 15 20 25
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 10 15 20 25 26] [ dharmakalpadrumaH na mAtari na sodarye, na dAreSu na bandhuSu / vizrambhastAdRzaH puMsAM yAdRg mitre nirantaram // 272 // punardharmmadhanaH prAha zrIpatiM prati satyavAk / devo'pi bhAvinIM rekhAM, ko nu mArjayituM kSamaH ? || 273 || bhavitavyaniyogena, bhAvyaM bhavati nAnyathA / nAlikeraphalAmbhovad, gajabhuktakapitthavat // 274 // karmAyattaM phalaM puMsAM, buddhiH karmmAnusAriNI / tathApi sudhiyaH kAryaM, suvicAryaiva kurvate // 275 // vidhinA vihite mArge, yadbhaveddaivanimmitam / na zakyamanyathAkartuM, sazakraistridazairapi // 276 // kathayAmi punaste'haM, bhavitavyopari sphuTam / sotkarNaM zrUyatAM caitat, kathAcUDakathAnakam // 277 // tathAhi - jambUdvIpe'tra bharate, nAmnAsti mithilApurI / raNasAro rasAnAthastatrAbhUdindrasannibhaH // 278 // satI zIlavatI tasya, priyA premaguNAnvitA / kAntAnugAminI nityaM, surUpA''nandadAyinI // 279 // yataH - patyau ratA suzIlA ca, ratakSaNavicakSaNA | priyaMvadA'tirUpA ca puNyaiH samprApyate priyA // 280 // tayorddivAnizaM prItyA, dampatyo ramamANayoH / anyedyuH zubhayogena, jAtaH putro mahAdyutiH // 281 // pitrA cakre kathAcUDo, nAma tasya mahotsavAt / kramAttenA'khilaM zAstraM, kalAbhiH saha zikSitam // 282 // kramAt sa yauvanaM prApa, yuvatIjanamohanam / svecchayA ramate nityaM, kathAcUDakumArakaH // 283 // itazca magadhe deze, kuzAgrapurapattane / samakezarI rAjA'bhUcchatrukuJjarakezarI // 284 //
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathamaH pallavaH ] tasya putrI sunandA'bhUt saMprAptavarayauvanA / strIratnamatiniSpannA, vidyAvijJAnabhAratI // 285 // kathAcUDavarasyArthe, rAjJA praiSi purohitaH / tenApi mithilAM gatvA, vijJapto raNasArarAT // 286 // svAminmagadhanAthasya, sunandAsti sutA varA / tava putrasya dAnAya, bhUpena preSito'smyaham // 287 // tataH purodhasA sArdhaM, preSitaH sainyasaMyutaH / mArge lakSmIpure gatvA, paTakuTyAM sa saMsthitaH // 288 // pure'tra kurute rAjyaM, suraketurnarAdhipaH / vetriNA kathitaM tasya, kumArAgamanaM tadA // 289 // suraketugRhe'pyagre'styeko naimittiko mahAn / sa rAjJA kautukAt pRSTo, vivAho'sau bhavenna vA // 290 // sa jagAda vivAho hi, bhaviSyatyanayordvayoH / tridazaizcAlyamAne'pi, taddinaM na caliSyati // 291 // rAjJoktaM zRNu bho vijJa !, kadAhaM (pi) cAlayAmi tat / kiM tadA bhavataH kurvve ?, kathaya prakaTAkSaram // 292 // vipro jagAda yadi cet, kadA kenApi cAlyate / tadA me rasanAcchedaH, kAryaH kiM kathyate ghanam ? || 293 || iti viprapaNaM zrutvA, bhUpo'pyevamacintayat / kena kUTaprapaJcenAsya jJAnaM kriyate vRthA ||294|| pUrvaprasAdhito rAjJA, ceTaka H saMsmRtastadA / pratyakSIbhUya so'vAdIt kAryaM me kathyatAM prabho ! ||295 // " rAjJoktaM deva ! sarppastvaM, bhUtvA daza kumArakam / kUTo bhavedyathA vipraH, satyaM ca syAnmayoditam // 296 // 1. nnavidyA0 pAThAntaram / [ 27 5 10 15 20
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28] [dharmakalpadrumaH kAlarAtrisamaM rUpaM, kRtvA sarpasya dAruNam / kathAcUDAntike gatvA, pAde daSTaH sureNa saH // 297 / / viSeNa ghorito yAvat , jAtazcetanavarjitaH / ardharAtre mahAhAhAkArazcocchalitastadA // 298 / / sainyA AkulitAH sarve, bhrAntacittA dizodizam / abhraman bhayabhItAzca, ke'pi gAruDikaM vyadhuH // 299 / / maNimantrauSadhagadairguNaH ko'pi babhUva na / ceTako'sau nRpAdezAt puMrUpaM cAkarot punaH // 300 / sadauSadhibhRtaM skandhe, ghaTikaM nyasya tatra saH / Aha gAruDiko'trAhaM, paradezAt samAgataH // 301 / / dRSTvA ceSTAM kumArasya, phaNIndraviSavAriNIm / pratikriyAM cakArAsau, guNo naivAbhavat param // 302 // nirviSIkaraNopAyA, evaM dambhAt kRtA ghanAH / jAtaH kopi vizeSo na, tadA devo'vadat punaH // 303 // aho kAlagRhIto'yamAveSTya nimbapallavaiH / abdhau pravAhitavyo'tha, kiM zavena vidhIyate ? // 304 / / hAhAkAraM tato muktvA, kSiptvA taM ca mahodadhau / sazokAH sainyakAstasthustatra rAjasutaM vinA // 305 / / purohito'pi dInAsyo, mahAduHkhAdacintayat / anyathA cintitaM kArya, kRtaM daivena cAnyathA // 306 // gataM lagnadinaM tAvat , harSito nRpatistataH / vivAhakAraNaM rAjJA, punaH pRSTo nimittavit // 307 / / vipro'pyAha mahArAja, vivAho jAta etayoH / yadi citte pratItirna, tadA taM pRccha ceTakam // 308 / / smRto'yaM ceTako rAjJA, samAgAdacittAJjaliH / punaH pRSTaM narendreNa, kiGkAryaM vihitaM tvayA ? // 309 / / 25
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathamaH pallavaH ] ceTakaH prAha bho bhUpa, tvadAdezaH kRto mayA / sarpparUpeNa daSTo'sau, kumAro vAhito'mbudhau // 310 // zrutvaivaM nRpatiH prAha, naraM naimittikaM prati / are alIkaM mA jalpa, kUTabhASI sadAsi kim ? // 319 // lokoktirIdRzI satyA, kRtaivaM vadatA tvayA / pratyakSaM patitA kUpe, vadhUH pitRgRhe'sti yat // 312 // vipro jagAda dUre'sti kimaGgasya karacchA / svAmin ! yadyasti te zaktistatsvarUpaM vilokaya // 313 // ceTakAya dadau vAkyamare ! taM drutamAnaya / bhUpAdezaM ca saMprApya, ceTako vegato gataH // 314 // tatkSaNAddevazaktyA sa, AnItassapriyastataH / kumAro bhUbhujA dRSTaH, pariNIto vadhUyutaH // 315 // vismito mAnase bhUpastaM papraccha nRpAGgajam / yuvayoH pANigrahaNaM, saJjAtaM kena hetunA ? ||316 // kumAraH smAha he rAjan ! zRNu tvamAvayoH kathAm / yadAhamahinA daSTaH, prakSiptazca mahodadhau // 317 // tadA kanyApyasau sAdhavI, sotsAhA zubhalocanA / gavAkSasthA ca kenApyapahRtA pApakarmaNA // 318 // muktA dvIpAntare kutra, sthitA sA tatra duHkhitA / itazcAhaM nimbapatrairveSTito jIvito'pi san // 319 // ambhodhilolakallolaiH, preryamANaH sukarmmataH / taM dvIpaM prApa cAkRSya, tayA sajjIkRto drutam // 320 // yugmam // vivAho'pyAvayorlagne, kRto vidyAdharaistadA / atrAnIto'pi kenApi, muktazcAhaM tavAntike // 321|| 1. kiM gallasya / pAThAntaram / [ 29 5 10 15 20
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40 32] [dharmakalpadrumaH sAzcaryo'tha nRpo dadhyau, aho vilasitaM vidheH / yanno milenmilatyeva, tatkSaNAdapi daivataH // 322 // uktaJca- na sadalairna balairna tu mantraNairna ca dhanaiH svajanairna tu bandhubhiH / suravarairna narairapi vAryate, vidhiraho balavAniti me matiH // 323 // vidvAnmUo bhaTo bhIruH, zvapAkaH pAkazAsanaH / rAjA raGkastathAnye'pi, zAsane ko na durvidheH ? // 324 // tato rAjA nimittajJaM, santoSya bahudAnataH / kSAmayitvAparAdhaM svaM, kumAraJcAtiharSitaH // 325 / / saubhAgyamaJjarIputrImudvAhya sa kumArarAT / rAjJA svasainyayukto'tha, preSito mithilApurIm // 326 / / yugmam / / harSeNa raNasAreNa, pravezo vistarAt kRtaH / kuzAgrapattane vipraH, preSitaH kSemahetave // 327 // rAjJA purohitaH pazcAt preSito mithilApure / sutAyuktasya jAmAturAmantraNakRte punaH // 328 / / kathAcUDaH sasainyo'tha, gatastatra priyAyutaH / samakesariNA tasya, vivAho vistarAt kRtaH // 329 / / gajAzvahemaratnaughadezadAnena bhuubhujaa| karamocanavelAyAM, jAmAtA bahu mAnitaH // 330 / / mutkalApyAkhilaM lokamanujJApya narezvaram / sa cacAla priyAyuktaH, svapuraM prati satvaram // 331 // zikSA datteti bhUpena, svasutAyA vivekataH / he vatse ! tvaM sukhe duHkhe, bhUyAH patyanugAminI // 332 // prahRSTavadanA nityaM, sthAnamAnavicakSaNA / bhartuH prItikarA yA tu , sA bhAryA tvitarA jarA // 333 / / evamuttamazikSAM sa, dattvA'tha valito nRpaH / calitau dampatI tau tu , prApaturmithilApurIm // 334 / / 20 25
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathamaH pallavaH] [31 devavat sa sadA bhogAnanvabhUt priyayA saha / ato bhAvyaM bhavatyeva, kathAcUDavivAhavat // 335 / / dharmaM zrutvA guroH pArve, gRhItaM zrAvakavratam / tacchuddhaM dambhamuktena, tena bhAvena pAlitam // 336 / / tato dvAdazabhedena, tapastepe sa duSkaram / samyaktvaM niratIcAraM, pAlitaM pApanAzanam // 337 / / kurvato'sya kriyAmugrAM, gRhasthasyApi kevalam / utpannaM cAgataH zakraH, kevalotsavahetave // 338 / / tadA zAsanadevyApi, yativeSaH samarpitaH / sahasrapatrapadmaM ca, sauvarNaM racitaM suraiH // 339 / / saddezanA devasabhAsamakSaM, tadA kRtA kevalinA sudhAbhA / evaM kathAcUDamunizciraM sa, vrataM prapAlyAtha jagAma mokSam // 340 // iti zrIvIradezanAyAM zrIdharmakalpadrume mukhyacatuHzAkhike prathamadAnazAkhAyAM dharmadattakathAsaMyukte zrIcandrayazonRpAkhyAne prathamaH pallavaH samAptaH // 1 // 15
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH pallavaH // 10 nareSu cakrI tridazeSu vajrI, mRgeSu siMhaH prazamo vrateSu / mato mahIbhRtsu suvarNazailo, bhaveSu mAnuSyabhavaH pradhAnaH // 1 // mahAkulaprasUto'pi, dharmopArjanavarjitaH / bhavedbhavAntareSveva, parocchiSTAnnabhojakaH // 2 // ataH zrIpatimitra ! tvaM, mithyAtvaM khalu varjaya / puNyamarjaya tat kintu , yathA syAt suta uttamaH // 3 // yAtyadho'dho vrajatyUcaM, naraH svaireva karmabhiH / khaniteva hi kapasya, prAsAdasyeva kArakaH // 4 // saMsAre bhramaNaM nUnaM, bhavenmithyAtvabhAvataH / duSkarmopArjanenAdhogatiM tvaJca gamiSyasi // 5 // ghanaJca kathyate tena, yena saGgatirAvayoH / satsaGgatyA sudharmatvaM, kusaGgAt pApamAcaret // 6 // uktaJca- saMgavaseNaM jAyai dhammaM pAvaM ca Natthi saMdeho / kururAyanehabaddho, goharaNaM kuNai gaMgeo // 7 // [ ] satAM prabhAvAtizayAnmajjako'pi hi tArakaH / jalavinyastazailendraiH, sainyaM rAmasya tAritam // 8 // avastvapi hi vastu syAdAzrayeNa mahAtmanAm / syuH siddharasasaMviddhAH, suvarNaM lohadhAtavaH // 9 // guNajJatvaM kRtajJatvamamAtsaryamadInatA / dayA satyaM gurorbhaktiriti satpuruSavratam // 10 //
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH pallavaH] [33 itthaM dharmadhanasyAtha, mitrasya vacanakramam / zrutvA zrIpatiratyantaM, muditaH prAha taM prati // 11 // dharmamitra ! mamAtha tvaM, satyaM vada karomi kim ? / tenoktaM muJca mithyAtvaM, samyaktvaM dhehi sarvathA // 12 // yA deve devatAbuddhirgurau ca gurutAmatiH / dharme ca dharmadhI: zuddhA, samyaktvamidamucyate // 13 // [ yo.zA./2/2] adeve devabuddhiryA, gurudhIragurau ca yA / adharme dharmabuddhizca, mithyAtvaM tadviparyayAt // 14 // [ yo.zA./2/3] sarvajJo jitarAgAdidoSastrailokyapUjitaH / yathAsthitArthavAdI ca, devo'rhanyaramezvaraH // 15 // [ yo.zA./2/4] 10 mahAvratadharA dhIrA, bhaikSyamAtropajIvinaH / sAmAyikasthA dharmopadezakA guravo matA // 16 // [yo.zA./2/8] durgatiprapatatprANidhAraNAddharma ucyate / saMyamAdirdazavidhaH, sarvajJokto vimuktaye // 17 // [ yo.zA./2/11] dharmasya tasya liGgAni, damaH kSAntirahiMsatA / tapo dAnaJca zIlaJca, yogo vairAgyameva ca // 18 // [ ] ye strIzastrAkSasUtrAdirAgAdyaGkalaGkitAH / nigrahAnugrahaparAste devAH syuna muktaye // 19 // [ yo.zA./2/6 ] sarvAbhilASiNaH sarvabhojinaH saparigrahAH / abrahmacAriNo mithyopadezA guravo na tu // 20 // [ yo.zA./2/9] 20 mithyAdRSTibhirAmnAto, hiMsAdyaiH kaluSIkRtaH / sa dharma iti vitto'pi, bhavabhramaNakAraNam // 21 // [yo.zA./2/13 ] gomedhanaramedhAzvamedhAdyadhvarakAriNAm / yAjJikAnAM kuto dharmaH, prANighAtavidhAyinAm ? // 22 // yataH- vAjivAraNalohAnAM, kASThapASANavAsasAm / yathA nArInRtoyAnAM, dharmANAJca tathAntaram // 23 //
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34] [dharmakalpadrumaH uktaJca- sAmrAjyaM sukRtena, zItarucinA jyotsnA dinaM bhAnunA, jImUtena sukAlatA suguruNA dharmo nayenendirA / sadvidyA vinayena, maGgalatatirdharmeNa, sAmnA sukham , nairogyaM sudhayA'rhatA bhagavatA muktirbhavedbhAvinAm // 24 // atulasukhanidhAnaM sarvakalyANabIjam , jananajaladhipotaM bhavyasattvaikacihnam / duritatarukuThAraM puNyatIrthapradhAnaM, pibata jitavipakSaM darzanAkhyaM sudhAmbu // 25 // evaM mitrasya, vacasA, muktvA mithyAtvakAraNam / ArAdhayatsadA zreSThI, jinadharmaM kRpAmayam // 26 // japati sma namaskAraM, trisandhyaM devapUjanam / AvazyakaM dvisandhyaJca, karoti sma subhAvataH // 27 // vandate sma gurUnnityaM, dAnaM datte sma sAdhave / ArAdhayaMzca parvANi cakAra vividhaM tapaH // 28 / / amAriM tIrthayAtrAJca, dInoddhAraM tathA'karot / saptakSetreSa vittaM sa vyayati sma mahAmatiH // 29 // itthaJcAkhaNDitaM puNyaM, kurvataH priyayA saha / zreSThinaH tasya SaNmAsA, vyatikrAntA mahAsukham // 30 // pAzcAtyanizi so'nyedhurgatanidro vyacintayat / gatA dharmeNa SaNmAsAH, kiM phalaM me bhaviSyati ? // 31 // jaine mate kRte kintu , phalasiddhirna dRzyate / kimeSa niSphalo dharmaH ? iti dhyAyatyasau yadA // 32 // pratyakSIbhUya taM prAha, tadA zAsanadevatA / re mUDha ! jitaM phalakaM, mA mudhA hArayAdhunA // 33 / / yathA'bdhau bhagnapoto'pi, saMprApte phalake sati / taTAsannaM gataH kazcidvAyunA'nyatra nIyate // 34 // tathAntarAyakarmAbdheryAvattvaM pAramAgataH / tAvacchaGkAkuvAtena, punaH pazcAt prapAtyase // 35 // 15 25
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIya: pallavaH ] zaGkayA rahito dharmmaH, kRto bhUriphalapradaH / saMzayena kRtaM sarvaM, jalarekheva tad vRthA // 36 // sthale jalaM jale rekhA, bubhukSitamukhe phalam / zaGkayA sahitaM puNyaM, sthiratvaM naiva jAyate // 37 // gAhA- AraMbhe natthi dayA, mahilAsaGgeNa nAsae baMbhaM / saGkAe sammattaM, pavvajjA atthagahaNeNaM // 38 // [ saM.za./93] zaGkayA duSyante samyagdarzanaM muktidAyakam / citraM luThitamaSyeva, svairiNyeva mahAkulam // 39 // yathA nirgamitaM janma, dhanapAlena zaGkayA / samyaktvadharmaM kAryaJca, tathA gacchati zUnyatAm ||40|| pure kSitipratiSThAkhye dhano nAma dhanI vaNik / dhanazrIH preyasI tasya, dhanapAlasutastayoH // 41 // amuktabAlabhAve'smin, saJjajJe jananImRtiH / mahadduHkhanidAnaM hi, bAlAnAM jananImRtiH // 42 // zizUnAM jananInAzo, bhAryAnAzastu yauvane / vRddhasyAtmajanAzazca, duHkhamebhyaH paraM na hi // 43 // dhanapAlamamuM bAlaM, dhano vIkSya vyacintayat / pUtaraH kuJjarIkartuM kathaM zakyaH striyaM vinA // 44 // vimRzyeti dhanaH zreSThI, dhanadAnAddhanazriyam / upAyaMsta prazastAGga, gRhiNI gRhamIritam // 45 // yataH- na gRhaM gRhamityAhurgRhiNI gRhamucyate / 9 gRhaM tu gRhiNIhInamaraNyasadRzaM matam // 46 // tataH sUnumasUtaiSA, viSayArambhikaM phalam / sapatnIsaMbhavaM putraM, nijaputramivaikSata // 47 // tadyathA yataH 1. kohamoheNaM, iti vA pAThaH / [ 35 5 10 15 20
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ [dharmakalpadrumaH paThituM jJAnazAlAyAmimau yAtau mahAmudA / payassamaricaM puSTeH (puSTyai), prage sA'pAyayattarAm // 48 / / tatputro dhanadevastu, nizzakaM pibati prage / payaHpAnaM vinA pAThaH, kathaM zakyeta bAlakaiH ? // 49 // payaH samaricaM dRSTvA, samAkSikavirekayA / dhanapAla: papau dugdhaM, vimAtrAzaGkayA sadA // 50 // vimAteyaM kathaM me syAt , sarvathA hitakAriNI / evaM duzcintanAdeSa, kSIyate sma dine dine // 51 // tasyAstADanabhIto'sau dhanapAlaH payo'pibat / abhUdvalgulavAto'tha, jIvitavyavighAtakaH // 52 // vaidyAnAM darzitaH so'tha, dhanena dhanadAyinA / / nAsAvuvAca durdhyAtaM, matiH karmAnusAriNI // 53 // kSatAGgaH prApa paJcatvameSa valgulavAyunA / zaGkayAtaGkayA kiM na, bhavedbhavabhRtAM kila ? // 54 // niHzaGkaM dhanadevo'tha, piban dugdhamanAratam / adhItI kramazo gehAdhipatI rAjati sma saH // 55 / / ihalokasukhAdeSa, zaGkayA niramucyata / nirvRterjanakAttadvat , samyaktvAttattvasevadheH // 56 // yataH- dhanena hIno'pi dhanI manuSyo, yasyAsti samyaktvadhanaM pradhAnam / dhanaM bhavedekabhave sukhArthaM, bhave bhave'nantasukhA sudRSTiH // 57 // iti dhanapAlakathA // $$ zrIpate ! zRNu madvAkyaM, saMzayena tvayA khalu / dUSito jinadharmo'tha, tatphalaM tava kathyate // 58 // yathA jAtyaM mahAratnaM, varaM muktAphalaM punaH / rekhayA lAJchitaM hInaM, svalpamUlyaM bhavet kila // 59 // 20 25
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIya: pallavaH ] jinadharmaprabhAvena, tathA bhAvI sutastava / paraM tvaM sutasaukhyAdi, lapsyase naiva zaGkayA ||60|| tadA zrIpatinA proktamasti lokoktirIdRzI / bubhukSAto hi rabbAyA, api pAnaM bhavedvaram // 61 // avarSaNaM vinAzvatthabindupAto'pi tApahRt / asantaterapIdRkSaH, suto me'stu surIzvari ! // 62 // vandhyo'yamiti loke'tra, mama mA bhUt kadarthanA / ityuktA zreSThinA devI, varaM dattvA tirodadhe // 63 // pratyUSe sa priyAM prAha, rajanyAmadya sundari ! | proktaM zAsanadevyA me, tava putro bhaviSyati // 64 // zrutvaivamavadat kAntA, svAmin ! svapne mayApi ca / pUrNakumbhaH phalopeto, dRSTo mandiramadhyagaH // 65 // bhaviSyati suto nUnaM, etatsvapnAnubhAvataH / iti pramuditau tau dvau, vicAraM cakraturmithaH // 66 // taddinAt svargatazcyutvA, puNyAtmA ko'pi nirjaraH / utpannaH zrImatIkukSau, jAtAzca zubhadohadAH ||67|| navamAseSu pUrNeSu, sArdhASTadivaseSu ca / zreSThinI suSuve sUnuM, mArtaNDamiva pUrvadig // 68 // tadA vardhApitaH zreSThI, svajanairatiharSitaiH / sotsAha utsavaM cakre cakre cAmArighoSaNam // 69 || sakalaM balikarmAdi, tathA candrArkadarzanam / SaSThIjAgaraNaM cApi, sarvametatkRtaM tadA // 70 // dharmmadatteti tannAma, kRtaM dharmo dadau yataH / pitrormanorathaiH sArdhaM, vavRdhe sa dine dine // 71 // kadotsaGge kadA skandhe, hastAddhasteSu saJcaran / poSito lAlitazcApi, jAtaH SaDvArSikaH sutaH // 72 // [ 37 5 10 15 20 25
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ 38] [dharmakalpadrumaH saJjAte saptame varSe, sa mahotsavapUrvakam / paThituM lekhazAlAyAM, muktaH pitrA mahAmatiH // 73 / / yataH- vinA vidyAM surUpo'pi, nArthyate kutracinnaraH / yathA cAtulipuSpANi, nArthyante rUpavantyapi // 74 // kiM kulena vizAlena, vidyAhInasya janmanA / savidyaH pUjyate loke, nividyaH paribhUyate // 75 // ajAtamRtamUrkhebhyo, mRtAjAtau sutau varau / yatastau svalpaduHkhAya, yAvajjIvaM jaDo dahet // 76 // vidyA yazaskarI puMsAM, vidyA zreyaskarI matA / samyagArAdhitA vidyA, devavat kAmadAyinI // 77 // vidvattvaM ca nRpatvaJca, naiva tulyaM kadAcana / svadeze pUjyate rAjA, vidvAn sarvatra pUjyate // 78 // anabhyAse viSaM zAstraM, ajIrNe bhojanaM viSam / daridrasya viSaM goSThI, vRddhasya taruNI viSam // 79 // gate'pi vayasi grAhyA, vidyA sarvAtmanA budhaiH / yadIha syAnna phaladA, sulabhA cAnyajanmani // 80 // devatArAdhane dAne, vidyAbhyAse sadauSadhe / kSamAyAM paramo yatnaH, kartavyo vijigISuNA // 81 // dhanahIno na hInastu na dhanaM kasya nizcalam / vidyAhInastu yaH kazcit , sa hInaH sarvavastuSu // 82 // vidyA yadyasti kA cintA, varAkodarapUraNe / zuko'pi kUramaznAti, catvare rAmamuccaran // 83 // yatra vidyAgamo nAsti, yatra nAsti dhanAgamaH / yatra AtmasukhaM nAsti, na tatra divasaM vaset // 84 // jalabindunipAtena, kramaza pUryate ghaTaH / sa hetuH sarvavidyAnAM dharmasya ca dhanasya ca // 85 // 15 25 1. Avala iti dezIyAbhidhAnam /
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH pallavaH] [39 pANDitye gaNite zilpe, tathA sarvakalAsu ca / dharmArthakAmamokSeSu , puruSaH kuzalo bhavet // 86 // paNDiteSu guNAH sarve, mUrkhe doSAstu kevalAH / tasmAnmUrkhasahastreNa, prAjJa eko na labhyate // 87 // varaM parvatadurgeSu , bhrAntaM vanacaraiH saha / mA mUrkhajanasaMparkaH, surendrabhavaneSvapi // 88 // mUrkhastu pariharttavyaH, pratyakSo dvipadaH pazuH / vidhyate vAkyazalyena, adRSTaH kaNTako yathA // 89 // mUrkhaziSyopadezena, duSTastrIbharaNena ca / dviSatAM saMprayogena, paNDito'pyavasIdati // 10 // mUrkhANAM paNDitA dveSyA, adhanAnAM mahAdhanAH / paNyAGganAH kulastrINAM, subhagAnAJca durbhagAH // 11 // dhanadhAnyaprayogeSu , vidyAsaMgrahaNeSu ca / AhAre vyavahAre ca, sodyamazca sadA bhavet // 12 // yataH- alasasya kuto vidyA ? avidyasya kuto dhanam ? / adhanasya kuto mitramamitrasya kuto balam ? // 13 // abalasya kuto mAno, ? hyamAnasya kuto yazaH ? / yazorahitadehasya, jIvitAnmaraNaM varam // 14 // ata eva varA vidyA, sevitA sarvakAryakRt / yasyA prasAdato vizve, guruzukrasamo bhavet // 15 // kiGgajitena vRSabheNa parAjitena ? kiGkokilena ca rutena gate vasante ? / kiGkAtareNa bahuzastraparigraheNa ? kiJjIvitena puruSeNa nirakSareNa ? // 16 // guruzuzrUSayA vidyA, puSkalena dhanena vA / athavA vidyayA vidyA, caturthI nopalabhyate // 17 // hetuyuktaJca tathyaJca, satyaM sAdhu janapriyam / mUryo vaktuM na jAnAti, sa jihvAM kiM na rakSati ? // 18 // 15 20 25
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4] [dharmakalpadrumaH viSAdapyamRtaM grAhyamamedhyAdapi kAJcanam / nIcAdapyuttamA vidyA, strIratnaM duSkulAdapi // 19 // santoSastriSu karttavyaH, svadAre bhojane dhane / triSu caiva na karttavyo, dAne cAdhyayane tape // 10 // caturdazIkuhUrAkASTamISu na paThennaraH / sUtake ca tathA rAhugrahaNe candrasUryayoH // 101 // athAlpakAlataH sarvaM, pUrvAdhItamiva zrutam / paThitaM dharmadattena, kalAH zeSAzca zikSitAH // 102 / / sa pazcAt puNyazAlAyAM, paThanArthaM nivezitaH / saMprAptA sAdhupAyeM ca, tena dharmasya satkalA // 103 / / gAhA- bAvattarikalAkusalA, paNDiyapurisA apaNDiyA ceva / savvakalANa ya pavaraM, dhammakalaM je Na jANanti // 104 // [ ra.sa./95 ] AvazyakaM dvivelaM ca, trikAlaM jinapUjanam / cakre dharmI dharmadatto, vizeSAjjanakAdapi // 105 / / pratyAkhyAnaM karoti sma, prAsukaJca jalaM papau / bAlako'pi gRhastho'pi, yativat sa kriyAM vyadhAt // 106 // krameNa prApa tAruNyaM, vanitAjanamohanam / sutA tena mahebhyasya, pariNItA mahotsavAt // 107 / / paraM zAstrarase magno, nAmucat pustikAM karAt / / bAlatve yaH kRto'bhyAsastatraiva ramate janaH // 108 // yathA kasmin pure zrAddho, jinadattAbhidho'bhavat / azvAdikapazUpAsti, na karoti kadApi saH // 109 / / ekadA tatpurezasya, navo'zvaH kena DhaukitaH / jAtyAzvaM lakSaNopetaM, rAjA taM vIkSya harSitaH // 110 // 20 1. manaH iti vA /
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ [41 dvitIyaH pallavaH] anyasya kasya vizvAso, bhUpate va jAyate / tenAsau jinadattasya, hayo rakSArthamarpitaH // 111 / / datvAzvarakSaNe zikSA, ghanAM rAjJA sa mAnitaH / hayaM lAtvA gato gehe, zrAvako'sau vyacintayat // 112 // hA ko'yaM mama santApaH patitaH kena karmaNA ? / pazupAlanajaM duHkhaM, nRNAM bhavati dussaham // 113 / / mitraputrakalatrAdeH, vizvasAmi na kasyacit / yatnena rakSaNIyo'yaM, rAjakAryaM hi duSkaram // 114 // dhyAtveti hRdi tenAtha, guptasthAne dhRto hayaH / paricaryAM svayaM kuryAjjalapAne svayaM vrajet / / 115 / / jainaprAsAda eko'sti, saromArge ca tatra saH / tisraH pradakSiNA datvA, jinaM natvA'grato'gamat // 116 / / azvaM sarasi pAyitvA, valitvA tajjinAlaye / punaH pradakSiNAM datvA, jinaM natvA'gamad gRhe // 117 / / jalapAnakSaNe nityamevaM kurvatyupAsake / surAlayaM sarazcaiva, sa jAnAti turaGgamaH // 118 // anyamArge na yAtyeva, prerito'pi hayottamaH / rAjJA tasya prabhAvena, jitA anye nRpA ghanAH // 119 // saprabhAvo hayo jJAtastataH kenApi vairiNA / preSitaH kapaTI ko'pi, hayApahArahetave // 120 // sa dambhazrAvakIbhUya, gato'zvasthitimandire / sAdharmikatayA tasya, zrAddhanAvarjanA kRtA // 121 // tasyApi bAhyaraGgeNa, vizvastaM zreSThino manaH / zrAddhena sarvavArtA'pi, tadagre prItitaH kRtA // 122 / / tena mAyAvinA vArtA, kRtA puNyasya bhUrizaH / zrAddhena bhadrakatvAttu , taccittaM nopalakSitam // 123 / /
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ 42] [dharmakalpadrumaH yata:- vidyAdambhaH kSaNasthAyI, dAnadambho dinatrayam / rasadambhastu SaNmAsAn , dharmadambhastu dustaraH // 124 // sajjanenApi kiM tena, yaH zaGkhasamalakSaNaH ? / dhavalo bahiratyantamantastu kuTilasthitiH // 125 // 5 kAvyam- ko'rthAn prApya na gavito ? viSayiNaH kasyApado'staGgatAH ? strIbhiH kasya na khaNDitaM bhuvi manaH ? ko nAma rAjJAM priyaH ? / kaH kAlasya na gocarAntaragataH ? ko'rthI gato gauravam ?, ko vA dujanavAgurAsu patitaH kSemeNa yAtaH pumAn ? // 126 // anyadA tasya dattasya, zrAddhasyAhvAnahetave / vivAhAvasare mitraM, paragrAmAt samAyayau // 127 / / taM dharmabAndhavaM jJAtvA, kapaTa zrAvakaM tadA / rakSArthaM tasya datvAzvaM, gato grAme sa mitrayuk // 128 / / mArjArasya yathA dugdhaM, rakSaNArthaM samarpyate / tathA mAyAvinastasya, turago'sau samarpitaH // 129 / / gRhe putrakalatrAderdattA zikSA na kasyacit / tataH sa eva mAyAvI, cakAra hayapAlanam // 130 / / rAtrau ghorAndhakAre sa, pApAtmA kapaTI naraH / azvamAruhya vegena, nirgato mandirAbahiH // 131 // zrAddhena zikSito vAjI, mArge'nyasminna gacchati / caitye sarovare yAti, pazcAdAyAti mandire // 132 // tADito'pi kazAghAtairanyamArge na gacchati / kriyamANe gatAyAte, vibhAtA sarvazarvarI // 133 / / azvaM muktvA sa mAyAvI, praNaSTo divasodaye / AgataH zrAvako grAmAt , vAjIndrarakSaNotsukaH // 134 / / vyalokayadyadA so'zvaM, dadarza pIDitaM tdaa|| jJAtvA mAyAvivRttAntaM, bhUpatestaM nyavedayat / / 135 / / 15
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIya: pallavaH ] yathaikamArgavartyeva, sa babhUva turaGgamaH / tathA'sau dharmadatto'pi, zAstraikarasiko'bhavat // 136 // anyedyuH zreSThinI prAha, bhartAraM zrIpatiM prati / suto'yaM sarvazAstrajJo, dRzyate mUrkhavadbhRzam // 137 // kAvyam- kAvyaGkarotu parijalpatu saMskRtaM vA, sarvAH kalAH samadhigacchatu vAcyamAnAH / lokasthitiM yadi na vetti yathAnurUpAM sarvvasya mUrkhanikarasya sa cakravartI // 138 // lokamArgaM naro yAvannaiva jAnAti kaJcana / zRGgapucchaparibhraSTaH, sa dhruvaM pazureva hi // 139 // yathA vedacaturvettApyanyazAstrazramaM vinA / vipraH pazusamastadvad, vyavahAraM vinA naraH // 140 // zlokaH- apaThAH paNDitAH kecit kecit paThitapaNDitAH / apaThA mUrkhakAH kecit kecit paThitamUrkhakAH // 141 // nAtyantaM saralairbhAvyaM gatvA pazya vanaspatIH / saralAstatra cchidyante, kubjAstiSThanti pAdapAH // 142 // nAtimaugdhyaM na kAThinyaM, nAtyuccaM nAtinIcakam / ekAntaM kintu no ramyaM sarvvaM samatayA zubham // 143 // vidyAbhiranavadyAbhirapi kAryaM na sidhyati / , vyavahArajJatA no ceccatvAro'tra nidarzanam // 144 // yathA candrapure pUrvaM, babhUva candrajinnRpaH / rAjJI candrAnanA tasya, mantrIzo buddhisAgaraH // 145 // rAjJo'gre kathitaM kena, vidvAneva naro varaH / mantriNoktaM budho mUrkho, vyavahAraM na vetti yaH // 146 // tatparIkSAkRte rAjJA, catvAro rAjaputrakAH / surUpAH subhagAH saumyAH pAThitA bhUmimandire // 147 // [ 43 5 10 15 20 25
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ 44] [dharmakalpadrumaH vyAkaraNaM pramANaJca, jyotiSaM vaidyakaM tathA / pAThayitvA paNDitena, te bhUpasya samarpitAH // 148 / / tadA bhUpatinA vipro, dravyaiH santoSya vAlitaH / putrAH saMvAhitAH pitrA, sarve viMzativArSikAH // 149 // svasamIpe niviSTAste, pRSTA bhUpena kiJcana / uttaraM divyabhASAbhiH, kumArAH kovidA daduH // 150 // pradhAnaM prAha bhUpo'tha, kIdRzA nandanA budhAH / ete paThitamUrkhA hi, pradhAno'pyabravIditi // 151 // kathaM mUrkhA nRpo'pyUce ?, bhUyo'pi sacivo'bravIt / lokAcAraM na jAnanti, zukavat paThitA amI // 152 / / parIkSArthaM tatasteSAM, putrayukto nRpo gRhe / bahumAnAt pradhAnena, bhojanArthaM nimantritaH // 153 / / pakvAnnaM paJcadhA muktaM, muktA phalahulistathA / kumArAH khajjakaM vIkSya, prajalpanti parasparam // 154 // kimidaM hi bahucchidraM, catuSkoNaM bhayAvaham / naiva kiJcidvayaM vidmo, yadatraitat kimucyate // 155 / / ityuktvA te samutthAya, procuruccairidaM vacaH / yatra cchidraM kimapyasti, nAtra stheyaM budhaiH kSaNam // 156 / / chidre'narthA bhavantyuccastattyAjyaM sthAnakaM tataH / calitAste'pi catvArastyaktvA bhojanabhAjanam // 157 / / jJAtaM tacceSTitaM rAjJA, mantrIzakRtasaMjJayA / lokasthitiM na jAnanti, hyete vedajJavADavAH // 158 / / eSAmAcaraNaM gatvA, vilokya naSTacaryayA / ityuktvA mantriNA tena, tatpRSThe prahito naraH // 159 / / yAdavagre gatA rAjaputrAstAvat kharaH punaH / rAjadvAre sthito dRSTo, raGgeNa paritaH sphuran // 160 / /
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ [45 dvitIyaH pallavaH] anyo'nyaM te ca pRcchanti, ko'yaM paJcamabAndhavaH ? / kharaM zAstrapramANena, bhrAtRbuddhyA spRzanti te // 161 // yata:- * Ature vyasanaprApte, durbhikSe shtruvigrhe| rAjadvAre smazAne ca, yastiSThati sa bAndhavaH // 162 // iti matvA kharaM lAtvA, punarapyagrato'gaman / vegAd gacchantamuSTaM cA'pazyannekaM kumArakAH // 163 / / punaH pRcchanti bho bhrAtaH ! ko'yaM gacchati vegataH / paraH prAha na jAnItha, dharmastvaritagAmyayam // 164 / / calaM cittaM calaM vittaM, calaM yauvanamAvayoH / prasAraya karaM pAtre, dharmasya tvaritA gatiH // 165 // sthairyaM sarveSu kAryeSu , zaMsanti nayapaNDitAH / bahvantarAyayuktasya, dharmasya tvaritA gatiH // 166 // sarve vadanti huM jJAtaM, dharmastvaritagAmyayam / ityuktvA kandharAyAM te, gRhItvA coSTramUcire // 167 / / dharma tvaM bhUribhAgyena, prApta iSTaJca dIyate / uktvaivamauSTragrIvAyAM, rAsabhaM te babandhire // 168 // sukule yojayet kanyAM, putre vidyAM niyojayet / vyasane yojayet zatrumiSTaM dharme niyojayet // 169 // yantritau rAsabhoSTrau te, gRhItvA calitAH pathi / tatkautukaM janAH prekSya, jalpantIti parasparam // 170 / / nirdravyaM prekSaNaM lokA, etya pazyata pazyata / dakSatvaM rAjaputrANAM, paThitAnAM hi dRzyate // 171 / / iti hAsyAspadaM jAtAstato rAjJA nirAkRtAH / nAgantavyamare mUrkhA ! yuSmAbhirnagare mama // 172 // 1. etat iti vA /
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ [dharmakalpadrumaH ratha eko mahAjIrNo, vRSabhadvayasaMyutaH / pradhAnavacasA rAjJA, kumArANAM samapitaH // 173 // taM rathaM te samAruhya, celurekadizaM prati / ekasminnagarAsanne, kAnane ca samAgatAH // 174 // bhojanAvasare tatrApyeka: pAkAya saMsthitaH / eko jagAma zAkArthameko ghRtakRte gataH // 175 / / eko gato balIvacAraNAya kumArakaH / pRthak pRthak kriyAM kartumevaM sarve samudyatAH // 176 / / jAtaH kalakalaH zabdaH, pAkabhANDAntare tadA / tenA'cintyasya zabdasya, niSpattirnAsti lakSaNe // 177|| mithyAzabdaM vadatyetadasya zikSAM dadAmyaham / tato lakuTamutpATya, prapahAraM bhAjane'mucat // 178 // bhagnaM bhANDamabhUnmaunaM, lagnA zikSA'sya satyataH / ityuditvA sukhaM supto, nizcinto jaDadhInaraH // 179 // vAtazleSmAdikArINi, tyaktvAnyavyaJjanAnyatha / sarvarogaharaM nimbaM, lAtvA dvitIya AgataH // 180 / / tRtIyo ghRtamAdAya, gacchannevamacintayat / ghRtAdhAre'tra kiM pAtraM, ? pAtrAdhAre nu kiM ghRtam ? // 181 // parIkSArthamadhaH pAtraM, kRtaM yAvadgataM ghRtam / ghRtaM yAtu paraM bhagnaH, sandeha iti so'bravIt // 182 // vRSau hRtau ca caureNa, pazyannapi caturthakaH / tarucchAyAzrito mUryo, lagnabhAvaM vyalokayat // 183 / / sthiralagne sthirAMze ca, sthire(ro) bhavati candramAH / iti yoge samAyAte, svayamAyAsyato vRSau // 184 / / iti jJAtvA balIvaIvAlanArthaM sa notthitaH / militvA te'tha catvAraH, puramadhye samAgatAH // 185 / /
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ [47 dvitIyaH pallavaH] bhramantastatra dInAsyA, varAkAste bubhukSitAH / dinasya pazcime yAme, somazreSThyApaNe gatAH // 186 / / praznaparvaM gahe nItvA. datvA vaitA(kA)likaM tataH / prabhAte zreSThinA teSAM, kAryaM dattaM pRthak pRthak // 187 / / ekasyAjyabhRtaH kUTo, vikrayArthaM samarpitaH / mArge bhoH taskArAH santi, gantavyaM sAvadhAnataH // 188 // evaM zikSA pradattvA'sau, cAlito vegato'gamat / ardhamArge mahAraNye, kUTamuttArya so'bravIt // 189 / / bho atra ko'pi cauro'sti, sa prakaTIbhavatviha / uktvaivaM kUTasamudghATya, yAvadAlokayat svayam // 190 / / pratirUpamAjyamadhye, dRSTvA citte camatkRtaH / zreSThinA kathitaM satyaM, pratyakSazcaura IkSyate // 191 // dAsyAmi sAmprataM zikSAmevamuktvA'kSipat kSitau / kUTakaM tamadhovaktraM, gataM sarpiH sataskaram // 192 / / cintitaM tena yAtvAjyaM, kRtaM ramyaM mayAdhunA / mRtaH putraH paraM vadhvA, laTsaTaTo nivAritaH // 193 / / atha kUTaM kare kRtvA, sa pazcAdvalito rayAt / rathasthau bhrAtarau cAnyau, dvau kASThAya vane gatau // 194 / / mArge rathasya citkArazabdaM zrutvetyavocatAm / rodityeSa rathaH kasmAt , kazcidrogo vibhAvyate // 195 / / muktvA rathaM samuttIrNau, tau dvau yAvadapazyatAm / tAvanna zrUyate zabdo, mRto'sau maunamAzritaH // 196 / / evaM vicintya saMskAra, vidhAya zakaTasya tau / / snAnArthaM taTinItIre, gatvA snAnaM ca cakratuH // 197 / / athA'smin samaye tatra, bAndhavo ghRtavikrayI / taSArlo jalapAnArthamAgato taTinItaTe // 198 // 15 25
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4] [dharmakalpadrumaH trayo'pi militAstatra, bahirAgatya nIrataH / mitho jalpanti no nadyA, vizvAsaH kriyate budhaiH // 199 / / yataH- nadInAJca nAkhInAJca, zRGgiNAM zastrapANinAm / vizvAso naiva karttavyaH, strISu rAjakuleSu ca // 200 // iti matvA tadA mugdhA, dhUrtatvarahitA mithaH / gaNayanto vinAtmAnaM, sarvAn saMbhAlayanti te // 201 // mitho vadantyaho eko, janaH kiM no'tra dRzyate / vAhinyA bhakSito bhrAtA, rudantIti muhurmuhuH // 202 / / bhUyo'pi gaNayanneko, nAtmAnaM gaNayejjaGaH / itthaM kRtvA'rudannuccairgopAlA militAstadA // 203 / / kathaM ruditha tairuktaM, ? kiM gataM ? kena pIDitAH? / tepyAhurna gataM kiJcideko bhrAtA vilokyate // 204 / / yUyaM kati stha taiH pRSTaM, ? mugdhairuktaM vayaM trayaH / gopairuktaM trayaH sthUlA, dRzyante(dhve) rudyate katham ? // 205 / / patitvA pAdayosteSAM, kumArA Ucire trayaH / yUyaM darzayatAsmAkaM, tRtIyaM he narottamAH ! // 206 / / sthApayitvA trikaM zreNyAM, gaNayitvA ca pANinA / gopAlairdazitAsteSAM, te trayo'pi sahodarAH // 207 / / tato jAtA saharSAste, nirgatAstaTinItaTAt / yAvat somagRhe yAnti, tAvatturyakRtaM zrRNu // 208 / / somazreSThigRhe mAtAmahI vRddhA'styacetanA / zleSmalAlAdibhirvyAptA, jarAkaSTena pIDitA // 209 // yataH kAvyam gAtraM saMkucitaM gativigalitA dantAzca nAzaM gatA, dRSTibhraMzyati rUpameva hasate vaktraJca lAlAyate / 25 1. nakhinAM ca nadInAM ca, iti pAThaH sAdhuH /
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ [49 dvitIyaH pallavaH] vAkyaM naiva zRNoti bAndhavajanaH patnI na zuzrUSate, dhik kaSTaM jarayA'bhibhUtamanujaM putro'pyavajJAyate // 210 // vadanaM dazanavihInaM, vAco na parisphuTA gatA zaktiH / vigatA cendriyavRttiH, punarapi bAlyaM kRtaM jarayA // 211 // vRddhAyA makSikAdaMzopadravasya nivAraNe / nIrapAnAdizuzrUSAkRte muktazcaturthakaH // 212 / / vRddhAyAmatha suptAyAM, makSikA mukhasaMsthitAH / uDDApayannuvAcAsau, re yuSmAn vArayAmyaham // 213 / / yuSmAbhirmAkSikA nAtrAgantavyaM kathyate ghanam / vikalAstA na jAnanti, punarAgatya saMsthitAH // 214 // uDDApya punarUce'sau, vArayAmi muhurmuhuH / suzikSAmatha dAsyAmi, mama doSo na dIyate // 215 / / ityuktvA muzalaM sthalamutpATya makSikAmiSAt / vimuktaM tena vRddhAGge, tadghAtAjjaratI mRtA // 216 / / zreSThI nizamya nirghAtamAgAcchIghramuvAca ca / kiM kRtaM re mahAduSTa ! jananI mAritA mama // 217 / / sopyAkhyat kiM mayA cakre ?, makSikA vAritAH punaH / na gacchanti tadA zikSA, dattA cAnyatkRtaM na hi // 218 / / tasyA vidhAya saMskAraM, sa zreSThI mAtRzokataH / rudannasti gahe yAvata , tAvatte'pyAgatAstrayaH // 219 / / gadgadAkSaramUcAte, rathamRtyumubhau narau / ekenoktaM praviSTazca, taskara: kUTakAntare / / 220 / / caturNAmapi cAturya, jJAtvaitat zreSThinA tataH / datvA ca bhojanaM kiJcid , gRhAnniSkAsya mocitAH // 221 / / jJAtvA paThitamUrkhANAM, svarUpaM svacarAnanAt / AkArya bhUbhujA putrA, vyavahAravidaH kRtAH // 222 / / iti avyavahArajJakathA // 25
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ 50] 10 [dharmakalpadrumaH 66 zrImatI prAha he nAtha ! yathA te rAjaputrakAH / paThitAH kathitA ajJAstathAyAM tava nandanaH // 223 // lekhazAlA puNyazAlA, kAmazAlA tRtIyakA / pUrvamuktA hi he nAtha ! vargatritayasAdhane // 224 / / tato'yaM dharmadatto'pi, kAmArtho naiva sevate / tathA kuru yathA nAtha ! dakSo bhavati nandanaH // 225 // athoce zrIpatiH patnI, ko'pyupAyo'sti kAmini ! / kRte yasminnayaM putraH, sarvatra kuzalo bhavet // 226 / / zreSThinI prAha putro'yaM, dyUtakArAya dIyate / dakSatvaM divasaiH stokaiH, kurvanti kitavA nRNAm / / 227 / / itthaM zrutvA'bravIt zreSThI, kA kubuddhiriyaM tava ! utpannA viparItA kiM, matiH savArthanAzinI ? // 228 / / yataH- ruSTo devo'pi kiM kasya, capeTAM dAtumudyataH ? / kintu tAM durmatiM datte, yayA rulati raGkavat // 229 // dyUtaM vezyAnurAgazca, dhAtuvAdazca vibhramaH / yogisevA sadA ruSTe, daive'mI syuH zarIriNAm // 230 // kopInaM vasanaM kadannamazanaM zayyA dharA pAMsulA, jalpo'zlIlagira: kuTumbakajano vezyA sahAyA viTAH / vyApArAH paravaJcanAni suhRdazcaurA mahAnto dviSaH, prAyaH saiSa durodaravyasaninaH saMsAravAsakramaH // 231 // dyUtaM sarvApadAM dhAma, dyUtaM dIvyanti durdhiyaH / dyUtena kulamAlinyaM, dyUtAya zlAghyate'dhamaH // 232 // he priye ! zobhanA naiva, buddhireSA yataH sutaH / kusaMsargAt kuto dakSo ?, jIvitaM kiM viSAdbhavet ? // 233 // kusaGgAt kila doSAH syuH, satsaGgAt suguNAH punaH / na zrutA kiM purA vArtA, vanasthazukayordvayoH // 234 / / 20 25
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH pallavaH] [51 vane kvApi druzAkhAyAM, nIDe jAtaM zukadvayam / tatraiko jagRhe bhillairgRhItastApasaiH paraH // 235 // kirAtatApasasthAne, zRNutastadvacAMsi tau / ko'pi rAjA hayAkRSTaH, samAgAdbhillasannidhau // 236 / / lakSaM yAti vrajet koTiriti bhillazuko'vadat / tacchrutvA dhAvitA bhillAH, sarvAGge zodhito nRpaH // 237 / / naiva dRSTaM paraM kiJcidazvaM lAtvA samAgatAH / punaretat zuko'vAdId gatA bhillA nRpAntike // 238 // bhUpaM pratyUcurasmAkaM, satyaM jJAnI zuko vadet / guptaM kimasti te pArve, satyaM jalpAbhayaM tava // 239 / / rAjA''ha so'bravIllakSaM, koTirAyAti madgRhe / ityukte turagaM datvA, bhillairmukto narAdhipaH // 240 / / agre tu munikIreNa, proktaM yAtyatithirmahAn / tApasairnRpamAnIya, vihitA'tithisatkriyA // 241 // rAjJA kIraM kare kRtvA, pRSTamekena grAhitaH / satkArito'hamekena, zukayugme kimantaram ? // 242 / / zuka uvAca-mAtApyekA pitApyeko, mama tasya ca pakSiNaH / ahaM munibhirAnItaH, sa cAnIto gavAzibhiH // 243 // gavAzanAnAM sa giraH zRNoti, ahaJca rAjan ! munipuGgavAnAm / pratyakSametadbhavatApi dRSTaM, saMsargajA doSaguNA bhavanti // 244 // 20 iti zukayugmakathAnakam // santo'pi khalasaMsargAt , jAyante doSabhAjanam / ataH kAnte ? kusaMsargAdahito vAryate yataH ('pi hi vAryate) // 245 // kusaMsargAt kulInAnAM, bhavedabhyudayaH kutaH ? / kadalI nandati kiyabadarItarusannidhau // 246 // 25
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ 52] 10 [dharmakalpadrumaH kathaM vallabhaputrasya, kuzikSA dIyate svayam ? / varaM gato mRtazcApi, na varaM dyUtasaGgatiH // 247 // zreSThinA vAritApyevaM, nAtiSThadvanitA tadA / strI bhUpo yAcako bAlo, na muJcanti kadAgraham // 248 // punaH punaH prakathanAt , zreSThI mene priyAvacaH / zate prala(rU)pite zabde, satI bhagnAtisattvataH ? // 249 / / gAhA- jahA jAlaM tu mINANaM, kuraGgANaM ca vAgurA / paGkhINaM pAsao bandho, tahA nArI narANa ya // 250 // [ ] je garuA gambhIrathira, moTuM jAha maTTa / mahilA te vi bhamADiyA, jima kari dharIya gharaTTa // 251 // AhUya kitavAn dakSAnarpitaH zreSThinA sutaH / ibhyaputraM svahaste taM, prApya te harSitA dhanam // 252 // taddine jalakeliJcAmbukeliM vanakhelanam / sahaiva dharmadattena, cakrire dyUtakArakAH // 253 / / jIvaH svabhAvato nIcasaGgatiM kurute bhRzam / kiM punaH preritaH pitrA ?, gaDaucI nimbamAzritA // 254 / / zikSA sA paitRkI pUrvA, punnymaargprvrtinii| tyaktA tena tathA yadvat , makSikAbhiH sucandanam // 255 / / kalAstasya gatAH zAstraM, vismRtaM svalpakAlataH / ucchRGkhalo mahAn jAto, niSpannastaskaro viTaH // 256 / / yathA dugdhaM vinaSTaM syAdyathA kuthitakAJjikam / tathottamakulotpanno, vinaSTo dussaho bhavet // 257 // atha kAmapatAkAyA, vezyAyA mandire sa ca / mohArthaM kitavairnIta, iti tasyAzca bhASitam // 258 / / 15 1. bhASAyAM 'gaLo' /
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ [53 dvitIyaH pallavaH] AvarjanA'sya yatnena, karttavyA gaNike ! tvayA / tavAsau kalpazAkhIva, vAJchitaM pUrayiSyati // 259 // tatra sthitasya tasyAtha, jananyapre(nI prai)Sayad ghanam / amAnaM draviNaM nityaM, svecchayA vilasatyasau // 260 / / vezyAlubdhasya tau mAtApitarau tasya vismRtau / niHzaGkha ramamANasya, saJjAtaM varSasaptakam // 261 / / anyadA zreSThinA gehe sutasyAkAraNaM kRtam / nAyAtyasau kathamapi, jAtau tau duHkhitau tadA // 262 // zreSThyUce devatAvANI, syAt kalpAnte'pi nAnyathA / yo mayA zaGkito dharmastatkarma samupAgatam // 263 / / AkAryAkArya tau kSuNAvUcaturdampatI mithaH / yato'yaM svakRto doSaH, paraM kasya ca kathyate // 264 // yataH- AtmAparAdhavRkSasya, phalAnyetAni dehinAm / dAridyrogaduHkhAni, bandhanavyasanAni ca // 265 // bADhaM vezyArate putre, zrIpatiH zrImatIyutaH / zuzoca svakRtaM doSaM, yatsuto dyUtakRt kRtaH // 266 / / pUrvamuDDApyate hastAdyathA pazcAttadiSyate / datvA prAg dyUtakArebhyaH, putra AkAryate tathA // 267 / / athAputramivAtmAnaM, manvAnau tau hi dampatI / muktvA cintAM tadA jAtI, dharmadhyAnaparAyaNau // 268 // vipannau tau zubhadhyAnAjjAtau devau mahadhikau / mAtApitroma'tiM zrutvA, gehe nAgAt sa nandanaH // 269 / / apreSyaddha(praiSayacca dha)naM tasya, bhAryA'tho bhartRyAcitam / kramAdravye gate jAtA, sA karttanaparA satI // 270 / / yathA gAthA-kantavihUNI kAminI, kehanai saraNai jAi / rahiTIDai pUNI karI, peTa bharI jaimAi // 271 // 15
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ [dharmakalpadrumaH tadgRhe preSitA dAsI, pazcAdAgAddhanaM vinA / gRhe nirdhanatAM jJAtvA'kkayA niSkAsito'tha saH // 272 / / nirdravyo nArghati kvApi, gRhe bAhye'pi sarvathA / govindo grAmamadhye ca, rudro'raNye tu sarvadA // 273 // sAkAro'pi savidyo'pi, nirdravyaH kvApi nArghati / vyaktAkSarastu vRtto'pi, drammaH kUTo vivartyate // 274 // dAsaH sarvo'pi vittasya, sevante na janaM janAH / pakSiNopi rathAGgAdyAH, sara: zuSkaM saranta kim ? // 275 // sasneho dharmadatto'pi, cirakAlopasevitaH / ekavAramanAyAte, dravye niSkAsitastayA // 276 / / yataH- sadbhAvo nAsti vezyAnAM, sthiratA nAsti sampadAm / viveko nAsti mUrkhANAM, vinAzo nAsti karmaNAm // 277 // viraktA prANasandehaM, dhanahAni parAbhavam / karoti sarvamapyevaM, vezyA durjanavannRNAm // 278 // 15 zlokaH- abhracchAyA tRNAdagniH, khale prItiH sthale jalam / vezyArAgaH kumitraJca, SaDete bubudopamAH // 279 // ityAdi cintayandharmadatto nijagRhe'gamat / apazyad gRhaceSTAJca, duHsthAvasthAsamAgatAm // 280 // pratolI patitA yatra, bhittayaH santi jarjarA / kapATAni ca bhagnAnyAvAsAn so'pazyadIdRzAn // 281 // AtmAnaM vyasanAsaktaM, nindan gehAntare gataH / karttayantIM priyAM dRSTvA, mumocAzrUNi duHkhyasau // 282 // dRSTvA taM puruSaM sApyAkAreGgitaguNairdhavam / upalakSya pati svIyaM, pratipattimathAkarot / / 283 / / 25 yataH- prajAnAM daivataM rAjA, pitarau devatA satAm / suziSyANAM gururdevo, nArINAM daivataM patiH // 284 //
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 dvitIyaH pallavaH] gAmbhIryaM dhairyamaudArya, caturatvaM vilobhatA / sarvvasahatvaM mAdhuryamArjavaM sustriyAM guNAH // 285 // AcamanaM tayA dattvA, muktaJca varamAsanam / upaviSTe priye gehasvarUpaM kathitaM ca tat // 286 / / sakhedaM digmUDhamiva, prekSya kAntaM tu sAbravIt / prANeza ! tvaM yadA dakSastadA kiJcida gataM na hi // 287 // yadA tvaM sAvadhAnatvAt sarvacintAM kariSyasi / bhaviSyati tadA bhavyaM, mA kArSIH khedamAtmanaH // 288 / / tadA prANapriyo'pyAha, priye khedaH kathaM na hi ? / nirdhanA naranAryo hi zavasya sadRzA matAH // 289 // yataH- yasyArthAstasya mitrANi, yasyArthAstasya bAndhavAH / yasyArthAH sa pumAn loke, yasyArthAstasya jIvitam // 290 // gAthA- jAI vijjA rUvaM, tinni vi nivaDantu kandare vivare / atthu cciya parivaDDau, jeNa guNA pAyaDA hunti // 291 // [ ] patnI provAca vakSye'hamupAyaM te dhanArjane / tAvattvaM svasthacittena, prathamaM bhojanaM kuru // 292 / / snAtvA devArcanaM kRtvA, kRtvA ca bhojanaM tataH / cintitaM te bhAryA kiM, nidhAnaM darzayiSyati ? // 293 / / kSaNaM vizramya sA pRSTopAyaH kaH? kathyatAM priye ! / tayoktaM lakSamUlyAni, santyaGgAbharaNAni me // 294 / / teSAM madhyAt paJcazatadInAramUlyakuNDalam / vikrIya tena dravyeNa, vyavasAyaM kuru priya ! // 295 / / tato'sau tena vittena, vyavasAyaM vyacintayat / pUrvaM koTIzvarastena, citte nAyAti taddhanam // 296 / / tato'vAdIt priye ! pUrvamahaM koTIzvaro'bhavam / atrAlpavyavasAyAMzca, kurvan lajjAmi sAmpratam // 297 / / tenAhaM yAnapAtreNa, kiJcillAtvA payonidhau / kasmina dvIpe gamiSyAmi, no dravyaM nIradhi vinA // 298 // 15 25
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 [dharmakalpadrumaH yataH- ikSukSetraM samudrA(dra)zca, jAtyapASANa eva ca / prasAdo bhUbhRtAM caiva, kSaNAd nanti daridratAm // 299 // athoktaM priyayA tasya, kiM samudreNa sAmpratam ? / sarvathA sarvakAryeSu , bhAgyameva prazasyate // 300 // kAvye- puNyAdeva samIhitArthaghaTanA no pauruSAt prANinAm , yadbhAnobhraMmato'pi nAmbarapathe syAdaSTamaH saindhavaH / svasthAnAt padamAtramapyacalato vindhyasya cAnekazo, jAyante madhupAlipAlitayazaHzrIlambhinaH kumbhinaH // 301 // keSAJcinnijavezmani sthitavatAmAlasyavazyAtmanAM, dRzyante phalitA latA iva phalairAmUlacUlaM zriyaH / abdhi laGghayatAM khaniJca khanatAM kSoNItalaM prekSa( pazya )tAmanyeSAM vyavasAyasAhasavatAM tannAsti yadbhujyate // 302 // yadbhaviSyAdhiko dhIraiH, vyavasAyaH prakIrtyate / tasmAdapyadhiko loke, bhAgyavAn rAjilo yathA // 303 // syAtAM gAndharvanagare, vaNijau ratna-rAjilau / aharnizaM tau niSkAryo, vivadete madoddharau // 304 / / manyate vyavasAyasya, sAphalyaM ratnasaMjJitaH / rAjilo dIrghadRkkAmaM, bhAgyameva prazaMsati // 305 / / niSedhyamAnau lokena, haThAt tau na virematuH / tAvadviditavRttena, papracchAte mahIbhujA // 306 / / kuto re niSphalaM vAdaM, kurvIyAthAmasaukhyadam ? / yadyasya manasA bhAti, tannindyamapi sundaram // 307 / / svAnyayoH kvApi saukhyAya, viparItAH kRtAH kriyAH / yathA syAd vyAsavizrAntiH, pUgakratunatiryathA // 308 / / tvajjyeSThA bAndhavAH sapta, babhUvuH khaNDamaNDanAH / bhAgyAttvameva rAjAbhUdaM kiM ? rAjilo'bravIt // 309 / / 1. bhAgyaM / 20
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ [57 dvitIyaH pallavaH] zatrupIDAdikaM cettvaM, vyavasAyaM karoSi na / tatte kuto rAjyavRddhi ? dvitIyo'pyagadannRpam // 310 // athavA sthAlanikSiptairnaivedyairmanasaH priyaiH / kavalavyavasAyAttu , vinA tRptina jAyate // 311 // tato hAsyaruSAkrAnto, narendro nijapUruSaiH / nirnIrakUpe cikSepa, tAvubhau mAnadurddharau // 312 / / suSvApa rAjila iva, rAjilaH kUpamadhyagaH / abhitastatra babhrAma, ratno'pi vyavasAyavAn // 313 / / madhyandine nRpo'praiSIt , sadayo modakASTakam / te jAgratA jagRhire, ratnenAvaTavatinA // 314 / / prabodhya tatra ratno'pi, rAjilaJca vitarkayan / teSAmadhU dayApUrvaM, dadau muditamAnasaH // 315 / / aparAhne samAkRSTau, kUpAdbhUpena jalpitau / prauDhaM zazaMsa bhAgyAya, rAjilo raGgasaGgataH // 316 / / devA'sya bhramato'bhUvan , yAvanto modakAH zramAt / prasuptenApi tAvanto, lebhire helayA mayA // 317 / / ratno'bravIt kRpApUrvaM, tvaM vinidro mayA kRtaH / re re tubhyaM matiM datvA, bhAgyenAhaM prabodhitaH // 318 // bhUpo'pi modakanyastAmayAcanmudrikAM tayoH / samartho rAjilaH zIghramArpayat tAM smitAnanaH // 319 / / iti pratyakSadRSTAntAd , bodhitau tau mahIbhujA / menAte bhAgyasAphalyaM, tenAte puNyamadbhutam // 320 // iti rAjilakathA // 66 punaH kAntA patiM prAha, yadi puNyodayo bhavet / upakramaM vinA tarhi, sarvaM saMpadyate gRhe // 321 // 1. rAjA /
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 10 15 20 4] yataH udyamaM kurvvatAM puMsAM, phalaM bhAgyAnusArataH / samudramathanAllebhe, harillakSmIM haro viSam // 322 // yat svalpaM nyAyadharmeNa prApyate tad ghanaM bhavet / ghanaM tvanyAyamArgeNa, tadvittamacirAd vrajet // 323 // anyAyopArjitaM vittaM, kSaNaM naivAvatiSThati / atrodAharaNaM zreSThI, kAzIvAsI dhanAvahaH || 324|| tathAhi - puryyAM vANArasInAmyAM, kuzalaH sarvvakarmasu / dhanADhyo ghRtakazreSThI, vasati sma dhanAvahaH // 325 // anyedyugramanArIbhyaH, prAjyamAjyaM dhanAvahaH / aGkarekhAviparyAsAt, sapAdaM jagRhe zaThaH // 326|| sa dadhyau cetasi paramanyAyadraviNaM bhRzam / na tiSThati tadetadrAg, vyayiSye valbhanAdiSu // 327 // godhUmaghRtakhaNDAdyamarpayitvAGgajanmanaH / proktaM svajananIpAzrvAt, ghRtapUrANi kAraya // 328 // sA vaktanipatallAlaM, ghRtapUrANi harSitA / yAvaccakAra madhyAhne, tAvadAgAt sutApatiH // 329 // sahAyasahitaM sApi, bahumAnaM sagauravam / bhojayAmAsa sarasairghRtapUraiH purAkRtaiH // 330 // 2 uktaJca - tiyA tinni u vallaha, kalikajjalasindUra / anna vi tinni vi vallaha dUdhajamAItUra // 331 // [ ] bhuktvA tasmin gate grAmaM, haTTAt zreSThI samAgataH / snAnasya devatArcAyA, manorathamathAkarot // 332 // sA bhramaM ghRtapUrANAM, rakSantI priyamAlapat / madhyandinamatikrAntaM, makSu bhuGkSva bubhukSitaH ||333|| 1. bhojanAdiSu / 2. striyAH / [ dharmakalpadrumaH
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIya: pallavaH ] vivekenAdya bhoktavyamiti vistarakAraNam / ghRtapUrabhramadharaM, vArayAmAsa sA na tam // 334|| sampUrNakRtyaM sApattyaM, vizAlasthAladhAriNam / saspRhaM ghRtapUrArthe, niSaNNaM vIkSya sAhasat // 335 // annamapyardhapakvaM ca, karavANi kathaM priya ? | svAdUni ghRtapUrANi, jaghAsa duhitApatiH // 336 // iti tadvacanAjjAtAstokazokaH sa kopanaH / patantu dantA jAmAturaSTavarSIyabAlavat // 337|| vajraM patatu tanmUrdhni, yathA girivare purA / vidyutpatatu tanmuNDe, kAMsyapAtra ivAdbhutA ||338|| sadA ruSTaH sadA krUraH, sadA pUjAM prayacchati / kanyArAzisthito nityaM, jAmAtA dazamo grahaH // 339 // iti yAvadvimRzati, tAvat sA ghRtadAyinI / gADhazabdaM ca nardantI, zAkinIvA''gamad gRhe // 340 // re re vizvastavadhaka, mAyAvin janavaJcaka / pazyatohara vegena, cala tvaM rAjamandire || 341 // mAmakInaM kuto'grAhi, pramANAdadhikaM ghRtam ? / ityardhabhukte sa tayA, dhRto bAhau manasyadhAt // 342 // anyAyopArjitaM vittaM, na yAmayugalasthitam / nipatya pAdayostasyAH, saghRtaM draviNaM dadau // 343 // iti anyAyavittakathA // $$ ato nyAyena yotpattirvittasyAlpAthavA ghanA / zatadhA lakSadhA sA ca, bhAgyena bhavati priya ! // 344 // athoce dharmadatto'pi tvaM satyaM vadasi priye ! | tathApyabhAgyabhAgye hi, na jJAyete vinodyamam // 345 // 1. saptamyekavacanam / [ 59 5 10 15 20 25
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 10 15 20 25 [ dharmakalpadrumaH 60] zloka :- udyamaM sAhasaM dhairyaM balaM buddhiH parAkramaH / SaDete yasya vidyante tasya devo'pi zaGkate // 346 // gAthA- attho jaso a kittI, vijjA vinnANayaM purisakAro / pANNaM( pAeNaM) pAvijjaI, purisehiM annasammi // 347 // [ ] udyamaM paramaM mitramAlasyaM paramo ripuH / AlasyaM sarvathA jitvA, sarvakAryakSamo bhava // 348 // ato ratnAkarasyaikavAraM sevAM karomyaham / sa priyAnumatiM prApya, yAnapAtramasajjayat // 349 // ApRcchya svajanAn sarvAn, potamAruhya saddine / karkoTadvIpamuddizya, pratasthe taddizaM prati // 350 // anyedyurgacchatastasya, pratikUlena vAyunA / akasmAt pApakarmatvAt bhagnaH potaH kSaNena saH // 351 // dharmadattakare kiJcit phalakaJcaTitaM tadA / tadiSTajanavattena, dorbhyAmAliGgitaM dRDham // 352 // tarannIraM priyAzikSAM, smaraMstIramavApa saH / rauravaM taTamambhodheH, pazyannevaM babhANa ca // 353 // yataH - svastyastu vidrumavanAya namo maNibhyaH, kalyANinI bhavatu mauktikazuktimAlA / prAptaM phalaM sakalamapyamutaH payodheryaddAruNairjalacarairna vidArito'ham // 354 // etasmAdamRtaM suraiH zatamakhenoccaiHzravAH sadguNaH, kRSNenAdbhutavikramaikavasatirlakSmIH samAsAditA / ityAdiprasaraccirantanakathAbhrAntyA kRtopAsanai rasmAbhirna hi dRSTamatra jaladheH kSArAmbu muktvA'param // 355 // vanazreNIrvilokayan / ityuktvA so'grato gacchan, dadarzaikaM payaH pUrNaM, taTAkaM candrabimbavat // 356 //
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH pallavaH] [61 miSTaM nIraM papau tIre, tarucchAyAM samAzritaH / duHkhata udvijazcintAM, vividhAJcAkarodasau // 357 // tadA nidrAkulatvena, sa suptaH parNasrastare / yAvannidrA samAyAtA, tAvatkenApya'sau hRtaH // 358 // sa buddhaH prauDhadehaJca, hartAraM taM bhayAvaham / rAkSasaM vIkSya netre dve, nimIlyaivamacintayat // 359 / / kAvyam- chitvA pAzamapAsya kUTaracanAM bhaGktvA lasadvAgurAM, paryantAgnizikhAkalApavasanAnnigartya dUraM vanAt / vyAdhAnAM zaragocarAdatijavenotplutya dhAvanmRgaH, kUpAntaH patitaH karotu vidhure kiM vA vidhau pauruSam ? // 360 // 10 yadupaterjagadekamahIbhujo, ripusamUhatRNaikahavirbhujaH / maraNamasya vane zarasambhavaM, vidhiraho balavAniti me matiH // 361 // purA'haM patitaH kUTasaGkaTe dyUtavezyayoH / tato niHsRtya vaidagdhyAccaTitaH sAgare balAt // 362 / / bhagne pote'mbudheH pAtAdyadyahaM nirgatastataH / adhunA rAkSase kaSTe, patitaH kiM karomyaham ? // 363 / / yadbhAvyaM tadbhavatvevaM, dhIratvaM sa dadhau hRdi / kasmin sthAne'tha muktvA taM, jagAma kvApi rAkSasaH // 364 / / vijJAya muktamAtmAnaM, yAvadudghATya cakSuSI / pazyenna rAkSaso dRSTo, dRSTaikA tatra bAlikA // 365 / / ____ 20 vRkSacchAyAzritAM divyarUpasaubhAgyazAlinIm / varavastrAdizRGgArAmenAM dRSTvA sA vismitaH // 366 / / dadhyau ca rAkSasa: kvAgAdeSA strI kimu rAkSasI / kanyArUpo'thavA jAtaH, palAdazcitrahetave // 367 / / kiM veyaM khecarI nArI, surI vA vyantarI kimu / nAgalokodbhavA kiM vA, kiM vA'sau kApi mAnavI ? // 368 // 15 25
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 10 15 20 25 f 62] [ dharmakalpadrumaH sAhasaM hRdi dhRtvA'tha, nivvikalpena cetasA / dharmmadattena sA bAlA, pRSTA tvaM kA'si sundari ! ? || 369 || tayA pRSTaH sa ko'si tvaM, mAnavo'haM naro'vadat / tayoktaM mAnavI cAhaM, kumAraH punarabrabIt // 370 // kuto'tra viSame'raNye, tiSThasyekAkinI kanI ? | sA'vAdId devayogAnme, vidyate viSamA gatiH // 371 // kumAraH prAha he bhadre ! kathaM te viSamA gatiH ? / sA'vocat zrUyatAM mitra, ! kathA me citrakAriNI // 372 // vArdhyardhe siMhaladvIpe'sti puraM kamalAbhidham / tatra satyArthanAmAsId dhanasAro vaNigvaraH || 373 // dhanazrIti priyA tasya, kRSNasya kamalA yathA / rUpalAvaNyasampUrNA, nArIjana ziromaNiH ||374 | yataH - anukUlA na vAgduSTA, dakSA sAdhvI pAvatI / ebhireva guNairyuktA sA strI lakSmIrna saMzayaH // 375 // tatkukSisambhavA putrI, pavitrIkRtamAnasA / ahaM dhanavatI jAtA, prANebhyo'pyativallabhA // 376 // sA zikSitasarvakalA, kramAt samprAptayauvanA I pitrA dRSTA cintitaJca, varayogyA'bhavat sutA ||377|| gAhA- jAyAi havai sogo, vaDDhantIe ya vaDDhae cintA / pariNIyAe daNDo (?) suyA samA veyaNA natthi // 378 // [ ] yataH - prArthanA na kRtA yena, jAtA yasya na kanyakA / svAdhInA yasya vRttizca sukhaM jIvanti te trayaH // 379 // tadA me janakenaivaM, bhUyo'pi hRdi cintitam / bhAgyavAn yo guNairyuktastasyaiSA dIyate sutA ||380 // jAtirUpavayovidyA, ArogyaM bahupakSatA / udyamo vRttayuktatvamaSTAvete vare guNAH // 381 //
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH pallavaH] yataH- mUrkhanirdhanadUrasthazUramokSAbhilASiNAm / triguNAdhikavarSANAmapi deyA na kanyakA // 382 // kAvyam- nyAyopAttadhanAdhipo vinayavAn dhImAn kulInAgraNI, rUpaiya'tkRtamanmatho balirivi tyAgena bhogapriyaH / ziSTAcAravicArakauzalakalApANDityadharmapriyaH, prItyAbhASaNasammadAmRtamayaH prANezvaro durlabhaH // 383 // varArthe'tha mahebhyAnAM, bahUnAmaGgajanmanAm / vIkSitA janmapatryo'pi, sadRzyekA'pi nA'milat // 384 // tAtenAcinti kiM kurbe, janmapatryAdiyogataH / AlokyAlokya bhagno'haM, matsutAsadRzaM varam // 385 / / atha candrapurAt ko'pi, jyoti:zAstravidAgataH / zRNvantyAM mayi tAtastaM jagAda gaNakaM prati // 386 / / vRddhA jAtA sutaiSA me, kvAnurUpo varo na hi / jyotirvit ! tvaM jagadjJAtA, sutAtulyaM varaM vada // 387 / / janmapatryanumAnena, grahamelApakaM zubham / dRSTAtha vADavaH proce, zRNu tvaM zreSThisattama ! // 388 // ibhyazcandrapure jAtaH, zrIpatiH zrImatIpriyaH / dharmadatto'sti tatsUnuH, sukRtI subhagAgraNIH // 389 / / tadA hRSTAtmanA zreSThI, puna: papraccha tadguNAn / vipraH proce mayA naiva, dRSTastatsadRzo bhuvi // 390 / / vidyAvayoyazobhAgyakRtajJatvAditadguNAH / SoDazasvarNakoTInAM, bhoktA yo vezyayA saha // 391 / / vipravAkyaM nizamyaivaM, sa zreSThI punarabravIt / matputrI dharmadattAya, dAsyAmanyatra na kvacit // 392 / / lagnaM pazya mahAzuddhaM, zubhayogasamanvitam / vipro'vAdIt paJcadazadinAnte lagnamuttamam // 393 / / 25
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 10 151 20 25 64] [ dharmakalpadrumaH asminvarSe'paraM lagnaM, nAstyevottamamIdRzam / zreSThI proce dinaiH stokaiH, kathaM syAtAM gamAgamau ? ||394 || kartuM vivAhakAryANi, zakyate naiva vistarAt / sutAmAdAya tatrAhaM, tato yAmi kuTumbayuk // 395 // vipraM santoSya dAnena, sajjIbhUtaH sa zreSThirAT / Aruroha mahApotaM, sakuTumbaH sutAyutaH || 396 / / durdaivaprerito vAtaH, pratikUlastadA'bhavat / bhagnaM pravahaNaM tena, sarvamabdhau mamajja ca // 397|| bhagne pote dhanavatI, phalakagrahaNAt tadA / tarantI salilaM tIraM, prAptA saptadinaiH kramAt // 398|| svasthIbhUtA vane kvApi, payaH pItvA sarovare / suptAhaM rAkSasenAthotpATya muktA'tra bhUtale // 399 // tato rakSobhayAdbhItAM, kampamAnAM ca vIkSya mAm / rAkSasaH prAha mA bhaiSIstava kiJcinna kathyate ||400|| mama kSudhAkulasyApi tvAM dRSTvA karuNAbhavat / yAvadbhakSyaJca lapsye'nyattAvattvAM bhakSayAmi na // 401 || ityuktvA kvApi gatvA ca, tvamAnIto'dhunA'munA / vizeSAt tadahaM jAtA, duHkhinI tava duHkhataH // 402|| bhavantaM vIkSya he sAdho ! cintA me bAdhate'dhikam / IdRzaM nararatnaM hA bhakSayiSyati rAkSasaH // 403 // daivenAhaM kathaM sRSTA, pApinI bhAgyavarjitA / matkRte yatkuTumbasya samakAlamabhUnmRtiH // 404 // videze patitA'haM ca, vivAho'pi mama sthitaH / maddddSTau rAkSasAd duSTAdvinAzaste bhaviSyati // 405 // tasmAjjAnAmi citte'hamAtmaghAtaM karomyatha / varaM duHkhamadRSTvaiva, sAdhyate maraNaM hi yat // 406 //
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIya: pallavaH ] athavA bhadra ko'si tvaM kasmAt sthAnAdihAgataH ? | svarUpaM vada satyaM svaM, zrutvA yanme sukhaM bhavet // 407|| ityukte dharmadatto'pi, smitvA'vAdIdvarAnane ! / mama sthAnAdikaM sarvvaM, tvayaivoktaM samAsataH // 408 // svarUpaM sakalaM tasyA, dharmmadattena bhASitam / atha tasyA bhujo vAmaH, sphuritaH prItihetave // 409 // aGgasya ceSTayA jJAtaM, tayA'sau dharmadattakaH / hRdIti nizcayaM kRtvA, dadhau lajjAbharaM ca sA // 410 // prItyA vAcaM tadovAca kumAraM prati kanyakA / sAnukUlena daivena, cakre saGgama AvayoH // 411 // aho kva kvAvayoH sthAne, dUre bhUmiriyaM kva ca ? | paraM puNyAdbhavennRNAmasaMbhAvyamapi dhruvam // 412 // kumAraH prAha jAnAsi, lagnasya divasaH kadA ? | dinAni gaNayitvA sA, proce'dyaiva sa vAsaraH // 413 // tato vanasthasAmagryA, lagnavelA ca sAdhitA / pariNItA'vadannArI, rAkSasAt te bhayaM priya ! // 414 // sa proce tasya ghAtAya ko'pyupAyo'sti he priye ! ? / nAryA proktaM taTAke prAg, gatvA snAnaM karoti saH // 415|| pazcAdatra samAgatya, devArcAM kurute yadA / tadA sa daivataM khaDgaM, pArzve muJcati hastataH // 416|| priyo'vAdIt kariSye'sya, zirazchedaM tato'sinA / priyoce rAkSaso'bhyeti tAvadanyatra gamyatAm // 417 // evaM kRte'tha tatrAgAt, rAkSaso'sau madoddhataH / re bhakSyaM kva gataM caivamuktvopaviSTa Azu saH // 418 / / devatArccanavelAyAM, prastAvaM prApya sattvavAn / sthitvA rakSasapRSThau drAk, kumAraH khaDgamagrahIt // 419 // [ 65 5 10 15 20 25
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ 661 [dharmakalpadrumaH gRhItvAsiM dRDhaM muSTau, bhUtvA'gre hakkitaH suraH / re rAkSasa ! durAcAra ! ruSTo daivastavAdhunA // 420 // zrutvaivaM yAvaduttasthau, sa kopAkulalocanaH / tAvat drAg dharmadattena, hatazca hastalAghavAt // 421 // tato dhanavatI tasya, bhujaM puSpairapUjayat / svapateH kuzalaM vIkSya, pramodaJca dadhau hRdi / / 422 / / tau niHzaGkau vane tatra, drAkSAmrakadalIphalaiH / kRtAhArau sukhenaiva, yugmivat saMsthitau tadA // 423 / / rAjyatulyaM vanamapi, svecchAdikasukhe bhavet / virahAdyasukhe rAjyaM, dussahaM kAnanAdapi // 424 / / tathA mitha: kathAgAthAkAvyaprahelikAdibhiH / kurvvantau kautukaM kAlaM, tAvagamayatAM mudA // 425 / / dharmadatta uvAca- apUrvo'yaM mayA dRSTaH, kAnte kamalalocane ! / madhye zo yadi jAnAsi, tadA'haM tava sevakaH // 426 / / kSaNaM vimRzya nAyUMce, huM jJAtaM svAminoditam / patirUce kathaM ? sA''ha, 'azoka' iti kathyate // 427 / / patnI proce mayA proktaM, nAtha ! praznottaraM drutam / cet tvaM jAnAsi tannUnaM, tavAhaM padareNukA // 428 / / kathaM saMbodhyate rAjA, sugrIvasya ca kA priyA / daridriNaH kimicchanti, kiGkarvvanti tapodhanAH ? // 429 / / vimRzyAtha patiH proce, priye ! jJAtaM tavoditam / 'devatArAdhanaM' hyetat , kartavyaM vibudhaiH sadA // 430 // itthaM vinodato'tyantaM, gataH kAlaH kiyAnapi / anyadA vallabhA proce, pati prati sudhammiNI // 431 // nAthAtra mRgavat svIyaM, yAtyAyurdharmavarjitam / AvayorvA vRthotpattiraraNye mAlatI yathA // 432 // 15 25
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH pallavaH] [67 zloka:- na devapUjA na ca pAtrapUjA, na zrAddhadharmazca na sAdhudharmaH / labdhvA'pi mAnuSyamidaM samastaM kRtaM mayA'raNyavilApatulyam // 433 // mAnuSaM bhavamavApya dakSiNAvarttazaGkhavadamuM bhavAmbudhau / pUrayet sukRtagaGgavAriNA, pApavRttisurayA na cottamaH // 434 // kAvyam- pUjAmAcaratAM jagatrayapateH saGghArcanAM kurkhatAM, tIrthAnAmabhivandanaM vidadhatAM jainaM vacaH zRNvatAM / saddAnaM dadatAM tapazca caratAM sattvAnukampAkRtAm , yeSAM yAnti dinAni janma saphalaM teSAM supuNyAtmanAm // 435 // yaH prApya duSprApamidaM naratvaM, dharme prayatnaM na karoti mUDhaH / klezaprabandhena sa labdhamabdhau, cintAmaNi pAtayati pramAdAt // 436 // 10 na yeSAM dharmArthaM bhavati dhanalAbhaH kila nRNAM, na ye duHkhArteSu prakRtikaruNAvyAkuladhiyaH / na vA yairAtmArthaH sucaritavidhAnaviracito, na teSAM janmedaM jananazatalAbho'pi viphalaH // 437 // kAvyam- pratyUSe pratimA jinasya kalazaH pUrNo jalairujjvalaiH, puSpasrakparidhApradIpakalikAnaivedyamArAtrikaiH / bhadraM svasti namo namo jayajayetyuccairvacAMsi sthitai rityete zakunA bhavanti bhavinAM gehe vasantyAH zriyaH // 438 // yataH- mAnuSatve'pi saMprApte, kecinniSphalajanmakAH / dIpotsave kRtA dvAri, cchagaNasyeva putrakAH // 439 // 20 na devAyatanaM kiJcinna cAtra munidarzanam / sajjanasya ca yogo nA-nAryavajjIvyate'dhunA // 440 // gAthA- jattha na dIsanti jiNA, na ya bhavaNaM neva saMghamuhakamalaM / na ya suvvai jiNavayaNaM, kiM tAe atthabhUmIe ? // 441 // [ ] kAvyam- tatra dhAmni nivased gRhamedhI, sampatanti khalu yatra muniindraaH| 25 yatra caityagRhamasti jinAnAM, zrAvakAH parivasanti ca yatra // 442 //
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8] [dharmakalpadrumaH tatastau dampatI tasmAt sthAnakAccelatuH zanaiH / vAsabhUmau ca samprAptau, grAmANi nagarANyapi // 443 / / kramAccandrapurAsanne, dezamadhye ca tau gatau / vanamadhye'nyadA sAyaM, zrAntau suptau ca nirbhayau // 444 / / dharmadatto jajAgAra, pAzcAtyanizi sodyamaH / smRtvA paJcanamaskAraM, dharmadhyAnaM tathA'karot // 445 // atha sUryodayAt pUrvaM, priyAjAgaraNAya saH / babhASe harSamAzritya, sUktamevaM mahArthakam // 446 / / kAvyam- projjRmbhate parimalaH kamalAvalInAM, zabdAyate kSitiruhopari tAmracUDaH / zRGgaM pavitrayati merugirevivasvAnutthIyatAM sunayane ! rajanI jagAma // 447 // prokta sUkte'pi sA patnI, tadA datte sma nottaram / kSaNamekaM pratIkSitya, prabodhAyA'paThat punaH // 448 // ete vrajanti hariNAstRNabhakSaNAya, cUNi vidhAtumatha yAnti hi pakSiNo'pi / mArgastathA'pi suvahaH kila zItalaH, syAdutthIyatAM priyatame ! rajanI jagAma // 449 // yAvat sA nottaraM datte, dharmadattena tAvatA / nirIkSitaM mukhaM tasyA, dRSTaM kiJcinna saMstare // 450 / / cintitaM dehacintAyai, nUnaM pUrvotthitA gatA / kSaNamAtraM punaH sthitvA, zabdamuccaizcakAra saH // 451 // AgacchAgaccha he kAnte ! vegena pathi gamyate / na ko'pyAgAta tadotthAya. so'pazyata sarvataH padAna // 452 / / padaM na dRzyate lagnaM, tato'sau vividhArtitaH / bhrAntvA bhrAntvA vane zrAntaH, kvApi labdhA na sA param // 453 / / 15 20 1. lyababhAvazcintyaH /
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH pallavaH] [69 10 tatazcittabhramo jAtaH, so'jalpanmuktacetanaH / he haMsakekisAraGgAH ! sAraGgAkSI priyA kva me ? // 454 / / campakAzokanimbAmrazAlipiSpalapAdapAH / gacchantIM me priyAM dRSTvA, zuddhiM kathayata drutam // 455 / / iti jalpan punarbhrAntvA, so'gamat zayanasthitau / evaM grathilavad yAti, pratyAyAti vadanniti // 456 / / yataH- kiGkaromi kva gacchAmi ? rAmo nAsti mahItale / priyAvirahajaM duHkhaM, nAnyo jAnAti mAnavaH // 457 // gAthA- e saMsAra asAraDau, AzAbandhaNi jAi / aneraDai kari sUIyai, aneraDai vihAi // 458 // yataH- yanmanorathazatairagocaraM, yatspRzanti na giraH kaverapi / svapnavRttirapi yatra darlabhA, lIlayaiva vidadhAti tadvidhiH // 459 // yataH- budhajane vihitA ca daridratA, bata kRtA ca jarA vanitAjane / hatadhavA sunavA ca kulAGganA, vidhiraho balavAniti me matiH // 460 // ityAdi pralapanneSa, svagRhaM prati niryayau / / tatazcandrapuraM prApya, praveze'cintayat punaH // 461 // hA mUDha ! dharmadatta ! tvaM, anAtmajJa ! kva yAsi re ? / nirdravyo bhagnapoto'haM, kathaM yAmi nije gRhe ? // 462 // svajanAnAmabhAgyo'haM, darzayAmi kathaM mukham ? / durjanAH sadhanAH sarve, hasiSyanti muhurmuhuH // 463 / / yataH- varaM vanaM vyAghrabhujaGgasevitaM, drumAlaye puSpaphalAmbubhojanam / bhikSAzanaM vA viSabhakSaNaM varaM, na bandhumadhye dhanahInajIvitam // 464 // yataH- kapikulanakhamukhavidalitatarutalapatitAni bhojanaM pravaram / na punardhanamadagavitabhrUbhaGgavikAriNI dRSTiH // 465 // 15 20 1. anere kari. iti vA / 2. phalAni iti gamyam /
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ 7] [dharmakalpadrumaH vicintyaivamasau pazcAdvalito'gAdvanAntare / tatra vAriphalAhAraM, kurvaMstasthau mRgendravat // 466 / / bhramannanyedhurekena, dRSTaH pRSTazca yoginA / dRzyase'ho sacintastvaM, cintAM te vada me'grataH // 467 / / dharmadatto'bravId deva ! nirdhanatve kutaH sukham ? / kathaM bhavAmi nizcinto ?, yadi dAridrayapIDitaH // 468 / / kapAlI prAha re mAM kiM, na vetsi tvamiyaddinaiH ? / dAridykandakuddAla, iti me birudaM sphuTam // 469 / / gAhA- mayaNadeva Isara dahiu, laGka dahI haNumeNa / pANDuuvana arajuna dahiu, puNa dAlidda na keNa // 470 // dAridmadahano nAma, madIyaM varttate bhuvi / zrutvA taddharmadatto'pi, hRSTastaM praNanAma ca // 471 / / pRSThe dattvA karaM yogI, proce cintAM vimuJca bhoH ! / lakSmI tava gRhe dAsI, karomi svalpakAlataH // 472 / / athoce dharmadatto'pi, kenopAyena he vibho ! / kariSyasi drutaM dAsI, kamalAM ? kathyatAM mama // 473 / / yogyUce sAdhayiSyAmi, saddine svarNapauruSam / cintitaM dharmadattena, kAryA rakSA''tmano mayA // 474 / / mAmeva svarNapuruSaM, manye yogI kariSyati / niHzUkA yoginaH sarve, kiledaM zrUyate purA // 475 // vicintyeti sa taM proce, tvaM yogin ! jIvaghAtataH / kariSyasi naraM haimaM, kAryaM tannAsti tena me // 476 / / yogyavAdIdare hA hA, jIvaghAtaM karoti kaH? / IdRzo nAtha(nyAya)mArgo yadrakSyante sarvajantavaH // 477 / / yataH- tat zrutaM yAtu pAtAlaM, taccAturyaM vilIyatAm / te vizantu guNA vahnau , yatra jIvadayA na hi // 478 // 25
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIya: pallavaH ] aghadavaughaghanAghanamaNDalI, sukRtasantatikalpalatAvanI / vizadadharmajananyamRtaM sphurad, guNagaNe karuNA jayatAcciram // 479 // yataH- sarve dharmA dAnasatyAdayo ye, yanmUlAste kIrtitAH pUrvapubhiH / ekaiveyaM sA dayA sAvadhAnaiH, sAdhyA sadbhiH siddhisandhAnadUtI // 480 // dyUtakArastalArakSastailiko mAMsavikrayI / vArdhakirnRpatirvaidyaH, kRpayA sapta varjitAH // 481 // tasyAgre cittaraGgeNa, kindariM vAdayan punaH / gAtuM lagnastadA yogI, sayogivANibhASayA // 482 // yataH sA ca- sonAkarapurisai kAhuM kijai re, jar3a nahI dayA pradhAna / tInai soi sohA kisI re, jINai trUTai kAna // 483 // dUhA- bhAravahu kAI jaTA janoI, dayA viNa dharama na koI / jIvadayA tumhe pAlau bAbU, hIyaDai niramala hoI // 484 // ebhirvAkyairddharmadatto, vizvastaH prAha he vibho ! | brUhi kena prakAreNa, niSpAdayasi pUruSam ? // 485 // yogyUce zRNu bho bhadra ! sadraktAJjanikAmayam / puttalaM kArayiSyAmi, saptahastapramANakam // 486 // mantreNa puttalaM mASasarSapakSepapUrvakam / abhimantryAgnikuNDe ca, kSiptvA homaH kariSyate // 487|| uSNazItajalairvahnAvAsikte svarNapUruSaH / bhaviSyati kSaNAdeva, mahAmantraprabhAvataH || 488 // zrutveti dharmadatto'vak, prasadya tvaM kurUdyamam / tenoktaM kiM suvarNena, kAryaM me ? yogino vayam ||489|| paraM tavaiva kAryAya, paropakRtihetutaH / upakramaM kariSye'thopakAre durlabhA matiH ||490 // yataH - lakSmIH paropakArAya, vivekAya sarasvatI / santatiH sarvasaukhyAya, bhaveddhanyasya kasyacit // 491 // [ 71 1. sampratiH iti vA pAThaH / 5 10 15 20 25
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ 72] 5 40 [dharmakalpadrumaH paropakArAya kRtaghnametaccalaM zarIraM yadi yAti yAtu / kAcena cedvajramaNiM labheta, mUryo'pi kiM neti punarbravIti // 492 // dharmadattaH punaH prAha, bhagavan ! vizvapAvana ! / tavedRzI matiH puNye, yatparArthAya khidyati // 493 / / yataH- niSpeSo'sthicayasya dussahataraH kaSTaM tulAropaNam , grAmyastrIkaraluJcanavyatikarastantrIprahAravyathA / mAtaGgojjhitagallavArikaNikApAtazca kUrcAhatiH, karpAsena parArthasAdhanakRte kiM kiM na cAGgIkRtam ? // 494 // yoginoktaM mahAbhAga ! sapAdalakSaparvatAt / zItamuSNaJca pAnIye, AnIyete prayatnataH // 495 / / gatvA dvAbhyAM tatastatrAnItaM kuNDAjjaladvayam / kAritazca tato raktAJjanikAkASThajo naraH // 496 // nItvA homasya sAmagrI, zmazAne nizi yogyasau / gataH kRSNacaturdazyAM, kuNDe vahniH kRtastataH // 497 / / vimuktaH kuNDakaNThe sa, raktacandanaputtalaH / rakSAmiSeNa tatpArve, khaDgo muktazca yoginA // 498 / / kumAraM prati yogyUce, kimasti tava sannidhau / AyudhaM loharakSArthaM ? dharmadattastato'bravIt // 499 / / yenAsinA mayA pUrvaM, pApiSTho rAkSaso hataH / pArve gupto'sti khaDgo'sau, yoginoktaM na te bhayam // 500 / / parAGmukhaM dharmadattaM, saMsthApya tasya pRSThake / muktvA ca puttalaM yogI, kuNDakaNTha upAvizat // 501 // sarSapAnakSipanmantrapUrvakaM kASThaje nare / dharmadattaM cApi pRSThe'tADayat sarSapAkSataiH // 502 // 20 1. nakAraM na vadedityarthaH /
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH pallavaH] [73 cintitaM dharmadattenaitatkapaTaM mamopari / duSTena yoginA tasmAt prArabdhaM kUTanATakam // 503|| adhunA ko'sti me mitraM, vyasane patite sati ? / yaH kariSyati me rakSAM, kiM karttavyaM mayA tataH ? // 504 / / yena datto'sti dharmeNa, tasya dharmasya cintanam / dharmadattaH karoti sma, parameSThismRti tathA // 505 / / parameSThinamaskAraM, sAraM navapadAtmakam / AtmarakSAkaraM vajrapaJjarAbhaM smarAmyaham // 506 // kAvyam- saGgrAmasAgarakarIndrabhujaGgasiMhadurvyAdhivahniripubandhanasambhavAni / cauragrahabhramanizAcarazAkinInAM, nazyanti paJcaparameSThipadairbhayAni // 507 // 10 OM namo arihaMtANaM, ziraskaM zirasi sthitam / OM namo sarvasiddhANaM, mamAGge vajrapaJjaram // 508 // itthaM paramamantreNa, svAGgarakSAM cakAra saH / sajjIkRtya tataH khaDgaM, sAvadhAnatayA sthitaH // 509 / / yAvadaSTottarazatA-hutayaH pUrNatAM gatAH / vakrIbhUya tadAlokya, yogI khaDgaM kare dadhau // 510 / / tad dRSTvA dharmadattena, hato yogI sa lAghavAt / kuNDamadhye tataH kSiptaH, siktaH zItoSNavAriNA // 511 / / yogI svarNanarazcAbhUt , dharmadattastataH kSaNam / gato maThe jalaM pItvA, punastatra samAgataH // 512 / / tAvat svarNanarastatra, na dRSTo mUrchito'patat / sa zItapavanairlabdhacaitanyazcetyacintayat // 513 / / aho mayA hato yogI, kiJcit prAptaM phalaM na ca / pRthuko'gAt kare dagdho, bhraSTo hyubhayato'pyaham // 514 // caNDAlapATake yAto, bhikSApi caTitA na hi / are daiva ! tvayA cAhameka evopalakSitaH // 515 / / 15 200
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 5 [dharmakalpadrumaH matpRSThe tvaM jalaM pItvA, sthita eva vibhAvyase / duHkhasyopari yad duHkhaM, pAtyate me'grato'grataH // 516 // parvaM pitaviyogazca. pazcAta sAgarapAtanama / priyAviyoga etat tu , kiM tvayA vidadhe'dhunA ? // 517 / / yataH- aghaTitaM ghaTanAM nayati dhruvaM, sughaTitaM kSaNabhaGgaratAkulam / jagadidaM kurute sacarAcaraM, vidhiraho balavAniti me matiH // 518 // vilapanniti duHkhAt sa, punarevamacintayat / / muSitA duHkhitA ye ca, teSAM vai pArthivo gatiH // 519 // durbalasya balaM rAjA'tastaM vijJApayAmyaham / anyathA kAryasiddhirme, bhaviSyati kadApi na // 520 / / yazodhavalarAjAnaM, pratyUce dharmadattakaH / iti dhyAtvA samutthAya, rAjan ! pArve tavAgataH // 521 // rAjannatraiva vAstavyaH, zrIpatizreSThinaH sutaH / dharmadatta so'hameva, rAvArthameSa AgataH // 522 / / matkathA svarNamUrtezcotpattiste kathitA mayA / paJcamo lokapAlastvaM, yathA rucistathA kuru // 523 / / yataH duSTasya daNDaH svajanasya pUjA, nyAyena kozasya ca sampravRddhiH / apakSapAto'rthiSu rASTrarakSA, paJcaiva yajJAH kathitA nRpANAm // 524 // zatrUNAM tapana: sadaiva suhRdAmAnandanazcandravat , pAtrApAtraparIkSaNe suragururdAneSu karNopamaH / nItau rAmanibho yudhiSThirasamaH satye zriyA zrIpatiH, svIye satyapi pakSapAtasubhagaH svAmI yathArtho bhavet // 525 // iti zrIvIradezanAyAM zrIdharmakalpadrume mukhyacatuHzAkhike prathamadAnazAkhAyAM dharmadattakathAsaMyute zrIcandrayazonRpAkhyAne dvitIyaH pallavaH samAptaH // 2 // 20
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH pallavaH // SSSS induH prINakatAM pratApamaruNo gAmbhIryamambhonidhistuGgatvaM, kanakAcalo himagiriH zaityaM svatejo'nalaH / aizvaryaM dhanadaH zamaJca RSayaH sarvaMsahatvaM dharA, sarvve mAGgalikaM vyadhurnijanijaM yasmai sa jIyAnnRpaH // 1 // ityAziSaM dadad dharmmadatto'tha nRpatiM prati / punarUce mama svAmin ! dIyate kiJciduttaram // 2 // rAjoce bho mahAbhAgopAyaH ko'pi na dRzyate / na jAnImo vayaM kena, gRhItaH kAnako naraH ? // 3 // tataH kimuttaraM dadmaH ? paraM me vacanaM zRNu / lakSaM svarNasya koTiM vA, yAcasva tvaM nijecchayA ||4|| yathA tad dApyate kozAt santoSastava jAyate / mamApi na bhavet pazcAdapakIrttiH kadA'pyaho // 5 // pazcAdapi kadA kutra, jJAsyAmi svarNapUruSam / tubhyamevApayiSyAmi, kariSye svasthatAM tava // 6 // zrutvaivaM dharmmadatto'vak, svarNamastu ghanaM tava / yuSmaddhemnA na me kAryaM, vAlyate hemapUruSaH ||7|| ityukte'pi samarthastvaM, yadi madvastuvAlane / kariSyasi prasAdaM na, tadabhAgyaM mamAsti vai // 8 // nirvRtirme tadaiva syAt, yadA prApnomi maddhanam / tvatsuvarNaM na gRhNAmi, sadbhirmAno na mucyate // 9 // 5 10 15 20
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ 76] [dharmakalpadrumaH yataH- bappIyaDu jala taM pIyai, jaM ghaNa tuTThau dei / mANavivajjau dharapaDaI, marai na caJcU bhareI // 10 // eka eva khago mAnI, sukhaM jIvati cAtakaH / pipAsito vA mriyate, yAcate vA purandaram // 11 // 5 kAvyam- kUpe pAnamadhomukhaM bhavati me nadyo varAkAH striyaH, sAmAnyaM bakaTiTTibhairvarasarazcaivaM samAlocya tat / nAdatte tRSito'pi nIcasalilaM krUrairvRtaM jantubhiH, mAnAdunnatakandharo'marapatiM tadyAcate cAtakaH // 12 // ataH svAmiMstvayA naiva, vAcyaM me hemasaGgrahe / iti tannizcayaM jJAtvA, rAjA citte vyacintayat // 13 // cenmamApyAzritasyAsya, kAryaM siddhiM na yAsyati / tadA'haM kiM mukhaM svIyaM, darzayiSyAmi bhUtale ? // 14 / / dhyAtvaivaM bITakaM haste, gRhItvaivamabhASata / matsabhAyAM sa ko'pyasti ?, yo vAlayati pUruSam // 15 // tato rAjasutazcandrayazA bITakamagrahIt / bhUpaM natvA'vadacceti, vAlayiSyAmi pUruSam // 16 / / savismayAstadA lokAzcintayanti sma cetasA(si) / aho kathaM kumAro'sau, vAlayiSyati pUruSam ? // 17 / / atha rAjasabhAmadhyAt , dharmadattanRpAGgajau / calitau dvAvapi kSipraM, tatkAryakaraNecchayA // 18 // vane gatvA vilambArthamityuktaM rAjasUnunA / devena dAnavenAtha, khecareNa nareNa vA // 19 // yena kena hRto yAvat , jJAyate na hi pUruSaH / tAvanmahodyamenApi, kAryasiddhirbhavenna hi // 20 // ato rAtrau vane tatra sthIyate cchannavRttitaH / yathA jJAtvA svarUpaM tat , kriyate kAryasAdhanam // 21 // 25
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH pallavaH ] evaM mitho vimRzya dvau, smazAne zarvvarImukhe / niviSTau dhASTaryamAlambya nizAcarabhaye'pi ca // 22 // dharmadattaH sanidro'bhUt, jAgartti kSitipAGgajaH / dUre tena tadA divyavAdyagAnaravaH zruta: // 23 // muktvA suptaM dharmadattamabhijJAnaM pade pade / kurvanzabdAnusAreNa, yayau tatra sa kautukI // 24 // dadarzAgre ca yakSasya, bhavanaM svarvimAnavat / madhye'drAkSIttato dattakapATavivareNa saH // 25 // aSTottarazataM tatra, nRtyanti surakanyakAH / tAsAM madhye dadarzaikAM nArIM so'dhikarUpiNIm ||26|| muhUrttaM kautukaM vIkSya, vyAvRtto'sau kumArakaH / Agato dharmadattasya, samIpe so'pyajAgarIt // 27 // sa pRSTo rAjaputreNa, tvayA'ho mitra ! sAmpratam / supteneha zrutaM kiJcid dharmadattastato'vadat // 28 // zRgAlavyAlazArdUlolUkazUkarakhaDginAm / pizAcapretabhUtAnAM zrutAH zabdA mayA ghanAH // 29 // tataH smitvA kumAreNa, nRtyavArttA prakIrttitA / divyarUpadharA caikA, proktAbhijJAnasaMyutA ||30|| tacchrutvA dharmadattastaM, pratyUce sA mama priyA / ghaTate gamyate tatra, drutaM sA ca vilokyate // 31 // tataH sthAnAd gatau yAvat tau dvau yakSasya vezmani / na dRSTaM narttanaM tAvanna dRSTA sA ca sundarI ||32|| hastau pragharSayandharmmadattaH papraccha sA'balA / kiyanmAnA ca kIdRkSavarNA ca kativArSikA ? ||33|| svarUpaM sakalaM tasyAH kathitaM bhUpasUnunA / dharmmadatto'vadat svarNanareNAlaM vayasya ! me ||34|| [ 77 5 10 15 20 25
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 10 15 20 25 ] he bhrAtarmama patnIM tAM, kenopAyena vAlaya / tarhi me jIvitaM dattaM prAptaM sarvasvameva ca // 35 // prabhAtasamaye jAte dvAramudghATitaM tadA / yakSAgre ca kumAreNa, prArabdhamiti varccasam ||36|| kRtAnnAmbuparityAgo, rAgaraGgavivajjitaH / nisspRho nirahaGkAraH, kumAro'sau yatIndravat // 37 // ekAgraM mAnasaM kRtvA, dharmadattakRte tataH / niviSTo nizcalo bhUtvA, darbhasaMstArake kRtI // 38 // yugmam // ekacittena siddhiH syAt, dvidhAcitto vinazyati / citte sudRDhatA yasya tasya kiM na hi sidhyati ? // 39 // eti prasannatAM sarvamekacittena sevitam / daridrabhaktyA kiM nAbhUt, rAjapAlo ramAspadam ? // 40 // kSatriyo devadattAkhyaH, pure'bhUt rathamarddane / tasya daivavazAjjajJe, rAjapAlAbhidhaH sutaH // 41 // tasmin SANmAsike jAte, paralokaM gataH pitA / mAtA'pi paJcavarSIye, maraNaM zaraNaM yayau // 42 // viSapuJjanibhaM matvA, taM bAlaM svajanAH pare / sarppavat tatyajurdUramazaraNyaM dayojjhitAH // 43 // so'pi svakarmaNA vRddhi, pupoSa girivRkSavat / prapanno yauvanAvasthAM dadhyAvityarthavarjitaH // 44 // yauvanaM saphalaM bhogaiH bhogAH syuH saphalA dhanaiH / tadvinA mAnuSaM janma, jAyate vanapuSpavat // 45 // tato devAnasau nityaM, nunAva dhanalolupaH / na ko'pi dravyadAnArthamalambhUSNurabhUt suraH // 46 // tato jAtaviSAdo'sau, tAn devAn pUrvvayAcitAn / sAvajJaM tRNavat kopAt vicikrAya catuSpathe // 47 // [ dharmakalpadrumaH ,
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ [79 tRtIyaH pallava:] paraM daridrarUpaM sa, mRnmayaM saparazvadham / nirmAya nijagehAntaH, pUjayAmAsa sAdaram // 48 / / kadA tatraiva muktvA taM, daridraM sa ca dhIdhanaH / jagAma yojanazataM, daridradarakAtaraH // 49 / / tatra candrApurImadhyaM, pravizan zUnyasadmani / sa taM daridramadrAkSIt , sambhramotkarSabhAsuraH // 50 // aho sakaladevasya, prasAdo mayi kIdRzaH ? / yadyojanazataM mukto, matpRSThiM na mumoca yaH // 51 // prAJjalirgadgadagirA, tuSTAva guNaraJjitaH / harizaGkarapramukhAstvatpura: ke surottamAH ? // 52 // yataH- he dAridya ! namastubhyaM, siddho'haM tvatprasAdataH / ahaM sarvatra pazyAmi, mAJca ko'pi na pazyati // 53 // iti stauti pratidinaM, pUjamAno'tha bhaktimAn / sevate daivatamiva, taM daridraM sa durgataH // 54 // itazca candrAdhipateH, paTTahastI vizRGkhalaH / pAtayan purasaudhAni, mardayan manujAMstathA // 55 / / nAmayan vAsarAdhIzaM, mohayan manujezvaram / AlAnastambhamunmUlya, vicacAra madoddharaH // 56 // taM vIkSya vivazaM rAjA'ghoSayat DiNDimaM pure / vazIkaroti kariNaM, tasyAhaM vAJchitaM dade // 57 / / zrutvA daridrabhaktena, tena gItakalAvidA / mandramadhyatArabhedaiH, kSaNAnnAgo vazIkRtaH // 58 // ayAci bhUpAdiSTena, prasAdastena mAninA / dIpA na kAryAH kenApi, madvajaM dIpavAsare // 59 // tatheti rAjJA'nujJAto, roro dIpamahe nizi / nijoTajAbhito dIprAn , bhUridIpAnacIkarat // 60 //
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 10 15 20 25 20] tu tasyAM nizAyAM kamalA, babhrAma sakalAM purIm / kvApi dIpamapazyantI, sametA tasya sadmani // 61 // udyamya lakuTaM so'tha, kamalAmanudhAvitaH / daridre svAmini sati, tvaM kuto''traiSi caJcale ! // 62 // iti bhaktyA tayA hRSTo, daridro'pi hasan jagau / tvayi tuSTo mahArora ! varaM brUhi vizArada // 63 // zabdacchalajJaH sa prAha, yadi tuSTo'si tat kadA / madIyena tvayA bhAvyaM, kiM samIhe'paraM tvayi // 64 // [ dharmakalpadrumaH chalite'sminna vAgUce nirgate nijamandirAt / so'pi padmAM samAhUya, pUjayitvA natiM vyadhAt // 65 // mAtardaridre madhyasthe, na yogyaH syAt tavAgamaH / kalpavallI karIreNa, kiM yojayitumarhati ? // 66 // prAtaH prajeza (zaH) pratyakSaM, prItyA padmApramodataH / bhUmIkhaNDasya kasyApi, rAjyamasmai vitIrNavAn // 67 // iti ekAgracittaviSaye rAjapAlakathA samAptA // SSSS athAsyaikAgracittasya, dRDhAsanasthitasya ca / rUpANi sarppasiMhAnAM, darzitAni surairnizi // 68 // tathApi rAjaputrasya, kSubhitaM na mano mAnak / evaM tasya dinAH sapta, saJjAtAH sattvazAlinaH // 69 // saptopavAsaiH pratyakSIbhUya yakSo jagAda saH / yAcase kiM mahAdhIra !, sa Uce zRNu yakSarAT ! // 70 // dharmmadattasya yA patnI, tAmAnIya mamApaya / yakSeNoktamasAdhyaM me, yataH sA matpriyAvazA // 71 // na zakyate mayA dAtuM zrutvaivaM nRpajo'bravIt / sundarI sA tvayA yakSa ! kva prAptA kathaya prabho ! // 72 // "
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH pallavaH ] yakSo jagAda he bhadra !, kadA'haM priyayA yutaH / rAtrau kvApi vane prApto, dRSTA sA divyadhAriNI ||73 || yakSiNyA me tadA proktaM, svAmin ! divyaikarUpiNI / mAnavI dRzyatesuptA'pahRtyainAM mamArSNeya ||74|| bhartRpArzvAt tato hRtvA, priyAyai sA mayA'ppitA / tAM dAtuM naiva zakto'hamityuktvA'sau tirodadhau // 75 // kumAreNa tadA'cinti, dhig devAn ye'balAvazAH / kiGkarA iva dRzyante, mAnavAstarhi kiM punaH ? // 76 // gAthA - hariharacaurANaNacandasUrakhandhAiNo'vi je devA / nArINa kiGkarattaM, karanti dhiddhI visayatiNhA // 77 // [ ] yakSiNIM tAmathoddizya, kurvve'trAhaM punastapaH / yathA me kAryasiddhiH syAt tapo hi viSamArthakRt // 78 // yataH - iSTe naSTe sukhe bhraSTe, kaSTe nikaTavartini / amUDhamanasAM yuktaM, vairAgyAbharaNaM tapaH // 79 // nAnAvidhalasallabdhilatAmaNDalamaNDapaH / kalyANakumudArAmacandracandrAtapastapaH // 80 // tapaH sakalalakSmINAM, niyantraNamazRGkhalam / duritapretabhUtAnAM, rakSAmantrI nirakSaraH // 81 // athopavAsatritayaM, tathaiva vidhinA kRtam / tatastasya tapaH sattvAt, yakSiNI kampitAsanA // 82 // pratyakSIbhUya taM proce, kimetad vatsa ! sAhasam ? / tapasA tava tuSTA'haM, mano'bhISTaM varaM vRNu // 83 // tenoktaM devi ! dehi tvaM dharmadattapriyAM mama / tato dattA tayA sA strI, sarvaM sidhyati sattvataH // 84 // dharmadattaM samAhUya, kumAreNArpitA priyA / proktaM caiSA bhavadbhAryA, pUrvaproktA bhavenna vA ? // 85 // [ 81 5 10 15 20 25
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ [dharmakalpadrumaH dRSTvA divyadukUlaizcAbharaNairbhUSitAM priyAm / bhavatyeveti sa proktvA(cya), nitAntaM mumude hRdi // 86 // punarbhUpasuto'vAdIt , he sakhe ! dharmadattaka / agre cala yathA svarNanaraM niSkAsya te dade // 87 / / gatvA tatra smazAne'tha, khanitvA tena bhUtalam / niSkASitaH sa dedIpyamAnaH kAJcanapUruSaH // 88 // kathitaM ca mayaivAyaM, gRhItvA vahnikuNDataH / nikSipto bhUmimadhye prAg , gRhANa tava pUruSam // 89 // taM dRSTvA dharmadatto'pi, cetasyevamacintayat / aho asyopakAritvamudAratvaM ca kIdRzam ? // 90 / / gAthA- uvayAi uvayAraDau, sahUi koi karei / viNa uvayArai jo karai, viralA jaNaNi jaNei // 11 // nayapraNayinI lakSmIH, sattvapraNayinI dhRtiH / kulInAnAM bhavatyeva, dharmapraNayinI matiH // 12 // yataH- udyotayati ko'pi jAtaH, kulamanyo nirmalaM kalaGkayati / dhavalayati kumudabandhurgaganaM malinayati jImUtaH // 13 // athoce dharmadattastaM, kumAraM prati sAdaram / tavopakAriNaH pArve, yAJcAM ki(kA)Jcit karomyaham // 94 / / mama vAkyaM tvayA vyarthaM, na kartavyaM vicakSaNa ! / yAcasveti kumAreNa, prokte dharmo'vadat punaH // 95 // cAmIkaranaraM mitra !, gRhANa vacasA mama / kumAreNoktaM ko heturyanme dadAsi pUruSam // 96 // tenoktaM nAyamasmAkaM, mandire ghaTate kadA / tena te dIyate pratyupakAro'pi bhavet punaH // 97 / / AgrahAd dharmadattasya, provAca nRpanandanaH / yAvad roceta tanmAnaM, svarNaM gRhANa pUruSAt // 98 / / 15
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH pallavaH ] dvau pAdau ca karau tasya, cchitvA so'tha gRhItavAn / zIrSAdi zeSamutpATya, rAjaputro gRhaM yayau // 99 // pRSTaM bhUpena he vatsa ! tasya labdhaH sa pUruSa: ? / labdha evaM kumAreNa, bhASite harSito nRpaH ||100|| tenAtha dharmadattena, SoDaza dravyakoTayaH / tasmAccAmIkarAt prAptAH, puruSAGgaprabhAvataH // 101 // kasmAt sthAnAnmahAntaM sa, sArthaM kRtvA samAgataH / gRhe vardhApako'praiSi, bhAryA tasya ca harSitA // 102 // sarvo'pi svajanastasya tadA sanmukhaH AgataH / mahotsavena dharmo'sau, praviveza nijaM gRham // 103 // bhAryAdvayayuto dharmadatto bhogAn bubhoja saH / pUrvAzritAzca ye lokAstamADhyaM te siSevire // 104 // [ 83 kAvyam- tyajanti mitrANi dhanairvihInaM, putrAzca dArAzca sahodarAzca / tamarthavantaM punarAzrayanti, artho hi loke puruSasya bandhuH // 105 // kiyatyapi gate kAle, yazodhavalabhUpatiH / vairAgyarasapIyUSapAnaM kartuM samudyataH // 106 // zrIcandrayazasaM putraM, vinayasya rAjyasampadi / sumitrasUripArzve sa, vrataM jagrAha zuddhadhIH // 107 // paThitvA zuddhasiddhAntaM, ciraM cAritramujjvalam / prapAlya khaDgadhArAbhaM, sa rAjarSiH zivaM yayau // 108 // tasya zrIcandrayazaso, rAjyaprAptasya bhUtale / navInaM candradhavala, iti nAma prakIrttitam // 109 // suvarNapuruSasyAtha, pUjyamAnasya yuktibhiH / hastAH pAdA api cchinnA, AvirbabhUvuranvaham // 110 // akSayastena hemnA'sya, jAtaH kozaH svapuNyataH / sa pRthvImanRNAM kRtvA, prAvartayat svavatsaram // 111 // 5 10 111 15 20 25
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ [dharmakalpadrumaH anyadA dharmadattaH sa, smRtiM rAjJaH samAgataH / mantriNaM preSya cAkArya, bahumAnamadAnnRpaH // 112 / / rAjoce tava dattena, suvarNapuruSeNa bhoH ! / anRNIkArakItirme, jAtA'tastvaM mahAsakhA(khaH) // 113 // mukhyazreSThipadaM dattaM, madhye'sya vyavahAriNAm / dharmaH sukhAsanAsIno, yAtyAyAti nije gRhe // 114 / / narendradharmadattau tau, dharmakAryANyanekazaH / cakratuH snehavArtAJca, nityaM vidadhatumithaH // 115 / / ekadA tena bhUpena, prItyA pRSTaH sa zreSThirAT / kiyanmAtraM dhanaM te'sti ?, tenoce zRNu kautukam // 116 / / tasminvasare svAmin ! suvarNapuruSAGgataH / saGkhyayA me suvarNasya, jAtAH SoDaza koTayaH // 117 / / jalasthalAdimArgeSu , vyavasAyaM prakurvataH / lekhyake mama tA eva, santi SoDaza koTayaH // 118 // na vizeSaH kadA kazcid vyavasAyasya dRzyate / tena kartuM na zaknomi, vyayaJca savizeSakam // 119 / / ataH kAraNato deva !, ko'pi jJAnyeva pRcchyate / yena me jJAyate karmavipAkaH kathamIdRzaH ? // 120 / / rAjJoce mitra ! te lakSmyA, iyAn lobhaH kathaM hRdi ? / bhAgyenaiva bhavet padmA, 'bhAgyaM sarvatra vandyate' // 121 // yathAnyadA bhAgya-lakSmyordvayormilitayomithaH / saJjAtaH kvApi saMvAdaH, AtmAtmaikaprazaMsane // 122 / / apyeko no viramate(ti), surairindrAdikaistadA / etayoH kathitaM svasvAn , guNAn darzayataM yuvAm // 123 / / athaikaM durgataM dInaM, kRzaM saMvIkSya mAnavam / suvarNasyeSTikAM tasya, datvA ca kamalA'vadat // 124 / / 15 25
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ [85 tRtIyaH pallavaH] re tvaM yAhi gRhe svarNaM, vikrIyAbharaNAdibhiH / bhUSitaH punarAgacchAmISAM darzaya madguNAn // 125 / / omityuktvA gato gehe, gopitA ceSTikA kvacit / tAM prAtivezmikI dRSTvA, gRhItvA ca gatA gRhe // 126 / / tathAvasthaM tato ni:svaM, dRSTvA dvitIyavAsare / ratnamekaM punarlakSyA, tasmai satkRpayA'ppitam // 127 / / zikSAM cApi tathA datvA, vAlito'sau gRhaM prati / / ratnaM muktvA nadItIre, snAnArthaM sa jale'vizat // 128 / / matsyenAgatya tadratnaM, gilitaM ca yayau jale / tatIye'pi dine tAhaka, sa naro dadRze zriyA // 129 // bhAgyenAtha ramA proktA, tvayA'sau na dhanIkRtaH / vIkSyAhaM zubhadRSTibhyAM, karomyadyAsya sundaram // 130 // yataH- bhAgyaM phalati sarvatra, na vidyA na ca pauruSam / zrIkaNThakaNThalagnasya, vAsukervAyuvalganam // 131 // bhAgyenAtha svahastena, tadbhAle tilakaM kRtam / uktaM yAhi gRhe jalpan , bhAgyaM sphurati me'dya vai // 132 // tasmingehe gate'thAgAt , prAghUrNako'sya zAlakaH / tadarthe hInajAtitvAnmatsya AnIya dAritaH // 133 // tanmadhyAnniHsRtaM ratnaM, dRSTvA so'vak priyAM prati / labdhaM pUrvagataM ratnamiSTikA'tha vilokyate // 134 // evaM proce punaryAt tAvadbhittyantare sthitA / tatprAtivezmakI zrutvA, dadau tAM zaGkayeSTikAm // 135 / / lagitvA pAdayozcaivaM, vadati sma punaH punaH / kSantavyo me'parAdho'yaM, vAcyaM kasyAgrato'pi na // 136 / / omityuktA jaharSAsau, ratnasvarNeSTakAdhanAt / ADhyo babhUva bhAgyena, daridraM sakalaM gatam // 137 / /
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ [dharmakalpadrumaH anyedyuH sevakairyukto, vastrAbharaNabhUSitaH / azvArUDho jagAmAsau, kamalA bhAgyasannidhau // 138 / / bhAgyapAde patitvA ca, tadguNAn varNayannatha / devAnAM purato lakSmI, nirbhartsayannuvAca saH // 139 // bhAgyaprabhAvato rAjyaM, bhAgyAcca pracuraM dhanam / ato bhAgyaM varaM jJeyaM, tadvinA zrIH karoti kim ? // 140 // iti bhAgyopari kathA samAptA // ato bravImi he mitra !, dharmadatta ! ramAkSayaH / bhAgye sati bhavennaiva, tataH kAryo dhanavyayaH // 141 / / itthaM mitho rAgavantau, cakratuH sukRtAni tau / anyedhurvanapAlena, vijJapto'sau dharAdhipaH // 142 / / svAmin ! zrIdharmadhavalanAmAnaH sUrayo vane / samAjagmuH parivRtAH, sAdhubhiH paJcabhiH zataiH // 143 / / zrutvaivaM harSito bhUpazcaturaGgacamUvRtaH / mahotsavena sadbhaktyA , gurUn nantuM yayau vane // 144 // dharmadatto'pi sotsAhaH, patnIdvitayasaMyutaH / manaHsaMzayabhaGgArthaM, jagAma guruvandane // 145 / / nijabhAle'JjaliM kRtvA, vanditvA taM guruM varam / upaviSTau yathAsthAnaM, narendradharmadattakau // 146 / / teSAM bhavikajIvAnAM, puratastena sUriNA / bhavadAhasudhAtulyA, prArabdhA dharmadezanA // 147 / / bho bhavyA ! bhUribhAgyena, bhavinAM nRbhavo bhavet / tadamuM prApya saMsAraM, tyaktvA''zrayata nirvRtim // 148 // saMsAraH paramaM duHkhaM, mokSaJca(zca) paramaM sukham / iti tattvaM parijJAya, bhAvyaM mokSAya tatparaiH // 149 // 25
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH pallava:] [87 bhavA jantoranantAH syunUbhavaH zasyate param / yadaya'nte'munA svargApavargAdyAH sukhazriyaH // 150 // yataH- viSayaviratiH saGgatyAgaH kaSAyavinigrahaH, zamadamadayAstatvAbhyAsastapazcaraNodyamaH / niyamitamanovRttirbhaktirjineSu suzIlatA, bhavati kRtinaH saMsArAbdhestaTe nikaTe sati // 151 // yathA mRgA mRtyubhayena bhItA, uddhRttya karNI na karanti nidrAm / evaM budhA jJAnasamanvitA hi, saMsArabhItA na karanti pApam // 152 // prANAnna hiMsyAnna pibecca madyaM, vadecca satyaM na haretparArtham / parasya bhAryA manasA'pi necchet , svargaM yadIcchet gRhavat praveSTum // 153 // 10 purandarasahasrANi, cakravartizatAni ca / nirvApitAni kAlena, pradIpA iva vAyunA // 154 // dharmAdApnoti zarmANi, paramAdiva bAndhavAt / taraNDeneva tarati, dharmeNa vipadApagAH // 155 // samyagArAdhito dharmo, jantUnAM sukhadAyakaH / ihaloke phalaM datte, paraloke hi kA kathA ? // 156 // yathA hi durgataH pUrvaM, sundarazreSThinandanaH / kRtvA duHkhakSayaM dhAdihaloke'pi sukhyabhUt // 157 // gAthA- alamittha vitthareNaM, kuru dhammaM jeNa vaJchyisuhAiM / pAvesii ihaloe, jahAI suyasundarasseva // 158 // [ ] ayanAni vinA bhAni, yathA zobhAM dadhanti na / tamo vinA kathaM dIpe, dIpakatvaM pravarttate ? // 159 // bubhukSAM ca vinA bhavyaM, bhojanaM rocate katham ? / vinA cAtapasaMtApaM, na hi cchAyAguNo bhavet // 160 // purA kRtasya pApasya, vipAkena vinA tathA / kathaM vareNyapuNyasya, prabhAvo jJAyate bhuvi ? // 161 // yadA saGkaTamAyAti, prayAti vilayaM yadA / tadA tadA kSaNe jantoH, pApapuNyaphalaM bhavet // 162 //
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 10 151 20 25 u] [ dharmakalpadrumaH jAnanti mAnavA dakSAH, puNyapApaphalaM svayam / mugdhajantuvibodhArthaM, kathyate hetubhiH punaH" // 163 // rAjoce bhagavanko'sau, sundara zreSThisaMbhavaH / kiM kRtaM prabalaM puNyaM ?, gataM pApaM kathaM punaH ? // 164 // ahaM tu zrotumicchAmi, tatkathAM tvatprasAdataH / yasyAtraiva kRto dharma, ihaiva phalito drutam // 165 // munirAha mahAbhAga !, zRNu tvaM zuddhacetasA / samyak te kathayAmItthaM, kathAM kautukakAriNIm // 166 // atha - jambUdvIpe'sti satkSetraM, pavitraM bharatAbhidham / tadbhAle tilakAkAraM, puraM tilakanAmakam // 167 // tatpuraM pAlayAmAsa, rAjA zrItilakaprabhuH / prajAnAM poSako nityaM, zoSakaH pApakAriNAm // 168 // tilakazrIH priyA tasya, satI saubhAgyazAlinI / saujanyaguNasaMyuktA, rUpeNa jitadevatA // 169 // tatpure sundarazreSThI, guNairjyeSTho viziSTadhIH / nijavaMzAvataMso'bhUd dayAdAkSiNyasundaraH || 170 // subhagazrIH priyA tasya, bhAgyasaubhAgyabhUrabhUt / suzIlA svajanAnandadAyinI kamalopamA // 171 // sadAlhAdA ca sotsAhA, svajane milite sati / bhaktA deve gurau cApi sA strI lakSmIrivAparA // 172 // paragharagamaNAlasiNI parapurisaviloyaNe ya jaccandhA / paramAlAve bahirA, gharassa lacchI na sA mahilA // 173 // [ ] dUhA- kaDUA bolI kAmiNI, phagaDA sUrI nAri / tehanau ghara sahu pariharai, ko na caDhai gharabAra // 174 // na narasyuM bahu bolaNA, ghara ghara goDi bhamanti / sahIyA nisi bAhira vasaI, te suzIla kima hunti ? // 175 //
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH pallavaH ] sampUrNavibhavaH zreSThI, koTisaMkhyadhanezvaraH / kAntayA saha saMsArabhogAn nityaM bubhoja saH // 176 // kadA vacanamAtreNeNa, na dUmayati kaJcana / yasya dharme zubhA buddhirmana:zuddhirjinArccane // 177|| evaM pravarttatastasya (mAnasya), kAlo ghanataro yayau / paraM putraphalaM nAbhUt tadA zreSThI vyacintayat // 178 // varttate mama kAyasya, vayasturyaM samIpagam / tathApi dRzyate nUnaM, gRhaM zUnyaM sutaM vinA // 179 // gAthA - taM mandiraM na sohai, jattha na dIsanti dhUlidhavalAI / uTThanti raDanti ramanti ca, do tinni lahuyAiM DiMbhAI // 180 // [ ] kAvyam - ikSorvikArA matayaH kavInAM gavAM raso bAlakabhASaNAni / [ 89 tAmbUlamannaM yuvatIkaTAkSA, etAnyaho zukra ! na santi nAke // 181 // ko bhAvI madgRhAdhIzo, vaMzavRddhiH kathaM bhavet / kaH karttA ca vinA putraM, gurugotrajayoH sthitim ? // 182 // iti cintAparo nityaM, zUnyacittaH sutArttibhAk / dinAnyapUrayat zreSThI, dhane satyapi dInavat // 183 // ekadA yAminIyAme, pazcimesa mahAmatiH / dharmAtmA dharmmakRtyeSu vizeSAt praguNo'bhavat // 184 // zayyAM vimucya yatnena, pramArNya dharaNItalam / padmAsanaM dRDhIkRtyopaviSTo viSTare vare // 185 // piNDasthaM ca padasthaM ca, rUpasthaM rUpavarjitam / evaM caturvidhe dhyAne, yathAzakti samudyataH // 186 // parameSThinamaskAraM, sAraM sasmAra mAnase / vavande zubhabhAvena, zreSThI zAzvatatIrthapAn // 187 // zatruJjayojjayantAdrI, sammetazikharaM tathA / aSTApadaJca tIrthAni, namazcakre'tha zAntaye // 188 // " 5 10 15 20 25
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10] [dharmakalpadrumaH RSabhezo'jitaH svAmI, saMbhavazcAbhinandanaH / sumatistu padmaprabhaH, zrIsupAvo jinAdhipaH // 189 // candraprabhastu suvidhiH zItalastIrthanAyakaH / zreyAMso vAsupUjyo'pi, vimalo'nantatIrtharAT // 190 // dharmaH zrIzAntikunthU cAro mallirmunisuvrataH / namirnemiH pArzvanAtho, mahAvIro jinottamaH // 191 // catuvizatitIrthezAnetAMzca samaye tadA / atItAn bhAvinazcApi, sa vavande zivaGkarAn // 192 // dharmadhyAne sthitasyaivaM, sundarasya mahAtmanaH / pratyakSIbhUya tatrA''gAt , gotrajA pUrvajanmanaH // 193 / / yataH- sadayaH satyavAdI yaH, salajjaH zuddhamAnasaH / gurudevArcako vAgmI, tasya tuSyanti devatAH // 194 // yataH- caurANAM vaJcakAnAJca, paradArApahAriNAm / niyAnAJca niHsvAnAM, na tuSyanti surAH kadA // 195 // asatyavAdinAM hatyAkArakANAM kukarmaNAm / anyarmalinacittAnAM, na tuSyanti surAH kadA // 196 // gotrajA sA jagAdaivaM, mAM tvaM jAnAsi sundara ! / prAgbhave'haM bhavad devI, tava pUrvabhavaM zRNu // 197 / / zrInivAsapure pUrvamibhyaH somAbhidho'bhavat / somazrIstasya bhAryA'bhUd gotrajA bhuvanezvarI // 198 / / siMhadattAbhidhaH zreSThaH, zreSThino'sya suto'bhavat / kRtvA dAnAdikaM dharma, somo mRtyumavApa saH // 199 / / utpannaH somadevo'tra, pure tilakanAmAni / siMhadattasya jIvastvaM, putro jAto'sya sundara ! // 200 / / prAgbhave gotradevI te, saivAhaM bhuvanezvarI / atrAgatA'smi he vatsa !, zRNu cAgamakAraNam // 201 // 25
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ [91 tRtIyaH pallava:] adyAhaM tIrthayAtrAyai, dvIpe nandIzvare gatA / tatra zAzvatatIrthezA, vanditA bhaktiyuktibhiH // 202 // nRtyagAnAdiragaJca, kRtvA vividhabhAvataH / anyacchAzvatacaityAni, vanditvA valitA punaH // 203 / / AgatA'STApadAdrau ca, yasmin bharatakAritaH / prAsAdo'sti suvarNasya, caturdAro mahonnataH // 204 / / kAvyam- utsedhAGgaladIrghayojanamitaM kozatrayaM cocchritaM, vistAre bharatAdhirAjavihitaM gavyUtamAtroddharam / ekAhanizi nityavAsazivadaM kailAsabhUSAmaNiM, nAmnA siMhaniSadyamuttamamahaM caityaM stuve sAdaram // 205 // caturviMzatirahanto, ratnakAJcanamUrtibhiH / / sthApitA mAnavarNAbhyAM, yuktAstatra caturdizam // 206 // tAn jinAn pUjayitvA ca, vanditvA calitA tataH / kSapApazcimayAme'hamAgataitatpuropari / / 207|| tadA'kasmAdvimAnaM me, babhUva nabhasi sthiram / upAyAnAM zatenApi, na calatyeva cAlitam // 208 / / krudhA'cinti mayA kena, vimAnaM stambhitaM mama ? / avadhijJAnayogena, tadA pazcAnnirIkSitam // 209 / / tadA'dhastAnmayA dRSTastvaM dhyAnenAtra saMsthitaH / santAnArthaJca cintApi, jJAtA te yA'sti cetasi // 210 / / ahaM hRSTA tadA citte, kopATopazca saMvRtaH / tava dhyAnaprabhAvena, vimAnaM stambhitaM mama // 211 / / yataH- puNyavAn yaH pumAn ko'pi, kaSTacintArNave patet / tasyopari bhaved devaM, sthiraM yAnamiti sthitiH // 212 // yataH- sAdhustrIbAlavRddhAnAM, pIDitAnAJca kenacit / ullaGghane ca tIrthAnAM, vimAnaM sthiratAM bhajet // 213 // 15
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 [dharmakalpadrumaH yataH- duSTAriSTAbhibhUtA ye, duHkhinazca sumiNaH / sAnidhyaM kriyate teSAM, sthitireSA hi daivatI // 214 // ato'haM pUrvamohena, tava dhyAnena sundara ! / muktvA vimAnamAkAze, AgatA bhavadantike // 215 / / tuSTA'haM tava bhAgyena, yAcasva varamIhitam / sundaraH smAha he mAtaH !, satyaM sarvaM tvayoditam // 216 // zRNvato mama tvadvAcaM, jAtismRtirabhUdiha / tena pUrvo bhavo dRSTo, yAdRzaH kathitastvayA // 217 / / atha tvaM yadi tuSTA'si, kimanyad yAcyate ? yataH / sAMsArikaM sukhaM sarvamasti me tvatprasAdataH // 218 / / parameko'yaM me nAsti, dehi tad devi ! sAmpratam / yena me saphalaM janma, jAyate jagatItale // 219 / / devyUce bhadra ? kiM nyUnaM ?, provAca sundaraH punaH / sUnurme nAsti taduHkhaM, yaM vinA bhAti no kulam / / 220 / / yataH- dinaM dinakaraM vinA vitaraNaM vinA vaibhavaM, mahattvamucitaM vinA suvacanaM vinA gauravam / sara: sujalajaM vinA dhanabharaM vinA mandiram , kulaM tanuruhaM vinA zrayati naiva sazrIkatAm // 221 // devi ! dehi tataH putraM, prazastaM zubhalakSaNam / madvAcA te suto bhAvItyuktvA devI punarjagau // 222 // subhagaH suguNo dakSastava putro bhaviSyati / paraM tava ca putrasya, sukhaM no bhavitobhayoH // 223 / / mAtApitroviyogo'sya, bAlatve'pi bhaviSyati / prathamaM cAsukhIbhUtvA, pazcAt sa bhavitA sukhI // 224 // ityuktvA sA tirobhUtA, yAnasthA svAzrayaGgatA / zreSThI kSaNaM sthiraM sthitvA. nijacitte vyacintayat // 225 / / 15 20 25
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH pallavaH ] kAvyam - svapnaH kinnu kimindrajAlamathavA kiM cetaso vibhramo, doSaH ko'pi kimeSa me nayanayorvizvaikasaMmohakRt / pAtAle tridive'thavA samabhavajjanmAntaraM me'param, [ 93 ko'smi kvAsmi kimasmi karma vidadhat kSipto'smi kenAtra ca ? // 226 // iti cintayatastasya, prabhAtaM samajAyata / cakArAvazyakAdIni, prAtaH kRtyAnyasau sudhIH // 227 // taddinAddharmmakAryANi, vidadhe'sau mahAdarAt / dInAdibhyo dadau dAnaM, pAtrebhyo'pi vizeSataH // 228 // yataH- dAtavyaM bhoktavyaM, sati vibhave saJcayo na karttavyaH / pazyeha madhukarINAM, saJcitamarthaM harantyanye // 229 // yataH- rUpaM svarUpaM vasuvAsavopamaM ramyANi harmyANi manoramAH striyaH / bhavanti saubhAgyayutAzca dehinaH supAtradattena dhanena sarvvadA // 230 // yataH- satpAtraM mahatI zraddhA, kAle deyaM yathocitam / dharmmasAdhanasAmagrI, nAlpapuNyairavApyate // 231 // jJAnayuktaH kriyAdhAraH supAtramabhidhIyate / dattaM bahuphalaM tatra dhenusa kSetrayoriva // 232 // asadbhyo'pi ca yaddAnaM, tanna zreyaskaraM viduH / dugdhapAnaM bhujaGgAnAM, jAyate viSavRddhaye // 233 // gAthA - jaM tavasaMyamahINaM, niyamavihUNaM ca baMbhaparihINaM / taM silasamaM pattaM, buDuntaM bolae annaM // 234 // [ dA.vi./ 15 ] gAthA - jo siMciUNa visapAyavaM pi patthei tattha amayarasaM / jai pAvijja tao taM, tA mukkhapalaM apatte vi // 235 // [ dA.vi./ 18 ] caityAnAM yatsamArambhe, sAdhUnAM bheSajakrame / kiJcidekaguNaM pApaM, puNyaM koTiguNaM bhavet // 236 // dAturdApayituzcaiva, anumantuzca bhAvataH / vastunaH pAtradattasya, trayANAM sadRzaM phalam // 237 // 5 10 15 20 25
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ [dharmakalpadrumaH AnandAzrUNi romAJco, bahumAnaH priyaM vacaH / kiM cAnumodanA pAtradAnabhUSaNapaJcakam // 238 // anAdaro vilambazca, vaimukhyaM vipriyaM vacaH / pazcAttApazca paJcAmI, saddAnaM dUSayantyaho // 239 // sthAvaraM jaGgamaM ceti, satpAtraM dvividhaM smRtam / sthAvaraM tatra puNyAya, prAsAdapratimAdikam // 240 // jJAnAdhikaM tapaHkSAmaM, nirmaM nirahaGkRtam / svAdhyAyabrahmacaryeNa, yuktaM pAtrantu jaGgamam // 241 // tayostatra dvayormadhye, jaGgamaM pAtramuttamam / sthAvaraM hi bahoH kAlAt sadyaH puNyAya jaGgamam // 242 // devadharmAdikaM sarvaM, jJAyate jaGgamAdyataH / proktaM sarvottamaM tena, satpAtraM jaGgamaM budhaiH // 243 // kAvyam- zUrAH santi sahasrazaH sucaritaiH pUrNaM jagatpaNDitaiH, saGkhyA nAsti kalAvidAM bahutaraiH zAntairvanAntAH zritAH / tyaktuM yaH kila vittamuttamamatiH zaknoti jIvAdhikam , so'smin bhUmivibhUSaNaM guNanidhirbhavyo bhave durlabhaH // 244 // kAvyam- dAnaM durgativAraNaM guNagaNaprastAravistAraNam , tejaH santatidhAraNaM kRtavipatzreNIsamutsAraNam / aMhaHsantatidAraNaM bhavamahAkUpAranistAraNam , dharmAbhyunnatikAraNaM vijayate zreyaHsukhAkAraNam // 245 // kAvyam- kvacitkAmAsaktaH kvacidapi kaSAyairapahRtaH, kvacinmohagrastaH kvacana vadhanopAyanirataH / na dharmArthaM kiJcitsucaritamagArI prakurute, paribhraSTo dAnAt sa yadi na tadAlambanamiha // 246 // laghuH kANo'pi kubjo'pi, dAnAdupari karkaraH / upArjako'pi pUrNo'pi, loke'pi syAdadho ghaTaH // 247 // 20 25
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya: pallavaH ] yataH- kSetraM yantrapraharaNavadhUlAGgalaM goturaGgam, [ 95 dhenurgI draviNataravo harmyamanyacca vittam / yatsArambhaJjanayati manoratnamAlinyamuccaistAdRgdAnaM sugatitRSitairnaiva leyaM na deyam // 248 // yataH- dAnena lakSmIrvinayena vidyA, nayena rAjyaM sukRtena janma / paropakArakriyayA'pi kAyaH, kRtArthyate yena pumAn sa mAnyaH // 249 // atha prakurvataH puNyaM, sundarasya surIvarAt / gateSu katighasreSu, patnI garbhaM babhAra sA // 250 // krameNa vavRdhe garbhaH, zubhadohadasaMyutaH / sA saMpUrNeSu mAseSu, zubhe'hni suSuve sutam // 251 // sotsAhaH sundaraH zreSThI, putrajanmotsavaM vyadhAt / bAlasya durgaka iti, nAma cakre tataH pitA // 252 // atha tasya zizutve'pi, pUrvvaduSkarmayogataH / mRtau tau mAtRpitarau, nAnyathA devatAvacaH // 253 // tatkulasya kSayo jAto, vinaSTo vibhavo'pi ca / zeSaH parijanaH sarvve, dUre mRtyorbhayAd gataH // 254 // bAlo'sau pAlayAJcakre, satkRpaiH prAtivezmikaiH / vRddhiM krameNa saMprApa, durgako daivayogataH // 255 // arakSarakSako daivaH, prAyeNa sthitirIdRzI / vidhirvinaSTakarttA ca, surakSaM tadvinazyati // 256 // guNo'pi doSatAM yAti vakrIbhUte vidhAtari / sAnukUle punastasmin, doSo'pi hi guNAyate // 257 // vimuktabAlabhAvo'sau, sarvazAstrANyapIpaThat / kalAsu kuzalo jajJe, karmaNA nirdhanaH param // 258 // vimucya tatpuraM zAligrAmake pArzvavartini / gatastatra karotyeSa, vyavasAyaM navaM navam // 259 // 5 10 15 20 25
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16] [dharmakalpadrumaH yadyat krayANakaM so'tha, gRhNIyAttasya tasya na / lAbhaH svalpo'pi hAnistu , ghanA bhavati karmataH // 260 // athaikasmina dine tasya. mastake nyasta(sya) paTalama / vrajato militau mArge, dvau munIzau manoharau // 261 // satkarmapariNAmena, tenAptA sAdhusaGgatiH / agre hi yAdRzI siddhiryogo bhavati tAdRzaH // 262 // vanditvA muniyugmaM tat , dharmaM papraccha durgakaH / dharmopadeza ekena, sAdhunA datta IdRzaH // 263 // yataH- jinabhaktirgurunamanaM, dAnaM zIlaM tapaH zrutaM dhyAnam / saMvegazca pratyahamiti kAryaM zrAvakaiH sadbhiH // 264 // tato gurUpadezAt sa, nityaM yAti jinAlaye / trisandhyaM pUjayAmAsa, jinAn vividhavastubhiH // 265 // AvazyakaM dvisandhyaM sa, cakAra zubhabhAvataH / parameSThinamaskAraM, jajApa sthiramAnase // 266 // saMvibhAgaJca sAdhUnAM, svalpAt svalpataraM vyadhAt / niHsvatvasamaye hyalpaM, kRtaM puNyaM ghanaM bhavet // 267 // sAraM zrIjinadharmAsya, dayAlurvidadhe dayAm / sAmagrI prApya dharmasya, velAM zUnyAM mumoca na // 268 // kiyatyapi gate kAle, so'nyedhurmudgapoTTalam / nItvA balapure gacchan , mArge tasthau kSaNaM vane // 269 // tatraikazAkhino'dhastAnniviSTaM dhRtapustakam / dRSTaikaM mAnavaM dakSaM, taM papraccheti durgakaH // 270 / / bho vidvanpustake te'sti, kiM zAstraM ? vada sUnRtam / zAstraM zakunasatkaM me, pustake'stIti so'vadat // 271 // kIdRzAH zakunAsteSAM, kiM phalaM ? vada sundara ! / durgakeNeti pRSTaH so'pyAkhyat zakunajaM phalam // 272 / /
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH pallavaH] [97 yataH- kanyAgozaGkhabherIdadhiphalakusumaM pAvako dIpyamAno, nAgendro'zvo ratho vA nRpatirabhimukhaH pUrNakumbho dhvajo vA / utkSiptA caiva bhUmirjalacarayugalaM siddhamannaM zatAyurvezyAstrImadyamAMsaM hitamapi gaditaM maGgalaM prasthitAnAm // 273 // pRSTe durgAvicAre'tha, sa siddhaH punarabravIt / durgA vAmA prayANe tu , zubhA saukhyadhanapradA // 274 // susthAnasthA vizeSeNa, rAjyAdisukhadAyikA / evaM nizamya cotthAyotsAhAnnanata durgakaH // 275 // smitvA siddhena pRSTo'sau kathaM nRtyasi ? bho nara ! / uvAca durgakaH svAmin !, zRNu svotkarSakAraNam // 276 / / 10 proktAH prazastAH zakunAstvayA me, mamAbhavaMste punarIdRzA'bhUt / durgApyato'haM prakaromi nRtyaM, bhavyaM phalaM prApsyati durgako yat // 277 / / vijJo'pi punarapyUce, durgAzakunabhAvataH / kanyAyugmaM ca sadrAjyaM, tvamadya prApsyase dhruvam // 278 / / evaM zrutvA'grato gatvA, punarnanata durgakaH / zubhaM zrutvA narAH kSINAH, prAyo harSanti sarvataH // 279 // itthaM vikalavattasminnRtyaM kurvati harSataH / tatrAgAdvikramadhano, rAjA'kasmAccamUvRtaH // 280 // taM nRtyantaM naraM vIkSya, hetuM papraccha bhUpatiH / sa Uce zRNu bhUmIza !, mama nRtyasya kAraNam / / 281 / / mudgapoTTalamutpATya, mArge'dyAgacchato mama / saJjAtAH zakunAH saumyAH, sadbhAgyodayayogataH // 282 / / vizrAnto'haM vane khinno, dRSTastatra nimittavit / zakunArthe mayA pRSTe, tenetthaM kathitaM mama // 283 / / prazastAH zakunA dRSTA, dugrgAzabdAnubhAvataH / adyaiva kanyakAyugmayuktaM rAjyamavApsyasi // 284 / / 20 25
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ 98] [dharmakalpadrumaH itthaM zrutvA pramodena, rAjan ! nRtyaM karomyaham / zrutAyAM lAbhavArtAyAM, harSaH kasya na jAyate ? // 285 // iti zrutvA sa bhUmIbhRt , taM cAlokya vyacintayat / aho anIdRzo ni:svo, virUpo dRzyate naraH // 286 / / adya vArtA zrutA'vazyaM, nindyasya vaNijo'pi ca / jAtecchA rAjakanyAnAmaho lobhavijRmbhitam // 287 / / cintayitveti bhUpAlo, gUDhakopo gRhaM yayau / pure cAghoSayacchIghraM, sarvatraiveti DiNDimam // 288 // adya ghasrAt paJcadinI mudgAn bAhyAgatAn pure / grahISyati hi yastasya, rAjadaNDo bhaviSyati // 289 / / durgako'pyatha sotsAho, gRhItvA mudgapoTTalam / Agato nagarImadhye, babhrAma ca catuSpathe // 290 // haTTeSu darzitA mudga-varNikA tu nRpAjJayA / mudgAn ko'pi na gRhNAti, na lopyaM nRpazAsanam // 291 / / catuSpatheSu sarveSu , bhrAntvA bhrAntvA'khilaM dinam / sa khinnaH khedasaMyuktaH, suptaH zUnyApaNe kvacit // 292 / / ucchIrSe puTTalaM dattvA, muktvA ni:zvAsamuccakaiH / kiJcinnidro nirAzazca, nizAM nirgamayatyasau // 293 / / itazcAsti pure tasmin sumatiH sacivo'sya ca / saubhAgyasundarI bhAryA, sutA subhagasundarI // 294 / / sA ca yauvanasampUrNA, saJjAtA janamohinI / itazcAsti pure tasminnibhyasUnuH sudarzanaH // 295 / / sadrUpe tasya sA raktA, pracchannaM pANipIDane / dUtyA mukhena vijJApya, saGketastaddine kRtaH // 296 / / tataH sAmagrikAM sarvAM, gRhItvA sA mahAnizi / yayau zUnyApaNe tatra, yatra supto'sti durgakaH // 297 / / 15
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ [99 tRtIyaH pallava:] tatra saGketavelAyAM, nAgataH sa sudarzanaH / durgakAGge'ndhakAre'tha, lagnastasyAH karastadA // 298 // tayA jJAtaM varo hyeSa, tamutthApya tato'sya ca / paridhApya varaM vastraM, sA zRGgAramacIkarat // 299 // hArArdhahArakeyUrakuNDalAdIni tattanau / dhRtvA dAsyA tayoH zIghraM, kRtaH pANigrahotsavaH // 300 / svadAsI prati sA'pyUce, pUrNo me'dya manorathaH / dUtI smAha kRtaM bhavyaM, pramANaM hyagrato vidhiH // 301 // AlApayadyadA sA taM, proce'sau durgakastadA / anIdRzasvaraM zrutvA, jJAtaM nAsau sudarzanaH // 302 / / mantriputrI puna proce, ko'si tvaM vada satvaram / so'vAdIdurgako'haM re, sA'thodyotamakArayat // 303 / / prakAze sa tayA dRSTo, daridro durgakaH kRzaH / vilakSA'bhUt tadA mantriputrI subhagasundarI // 304 // vidhurA vilalApoccairhA dagdhA'haM ca vaJcitA / pariNIto daridro'sau, nAgAt saGketito naraH // 305 // iti cintAparA zIghraM, gatA sA nijasadmani / vinA nIraM yathA mIno, na ratiM prApa sA nizi // 306 / / jananyAH kathitaH sarvaH, sa vRttAntastayA tadA / tayA'pi bhASitaM putryAH, svarUpaM bharturagrataH // 307 / / itazca tatpure rAjA, zrIvikramadhano'bhavat / anaGgakelisadanamanaGgazrIH sutA'sya ca // 308 / / tasminneva dine kasyacit sAmantasutasya ca / vivAhaviSaye cchannaH, saGketaH kAritastayA // 309 / / rAtrau gRhordhvabhUmau sA dIpaM kRtvA tamobhare / gavAkSe maJcikAM muktvA, vyalokayad varAgamam // 310 / /
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ [dharmakalpadrumaH gatAyAM mantrinandinyAM, durgako'cintayat tadA / vijJoktaM militaM kiJcit sA vadhUH kva gatA param ? // 311 / / utthAyAsau tato rAtrau, tAM draSTumagamat pathi / udyote tadgavAkSAdho, dRSTvA sarajjumaJcikAm // 312 // vinodenopaviSTo'sau, maJcakopari durgakaH / rajjucAlanato jJAtaH, kanyayA vara AgataH // 313 / / AkRSya maJcikAmUrdhvaM, nIto dAsIbhirAzu saH / astaGgatastadA daivAd dIpazcIvaravAyunA // 314 / / kRtvA vivAhasAmagrI, sArazRGgArapUrvakam / utsukatvAdandhakAre, pariNItaH sa kanyayA // 315 / / tato'naGgazriyA jAte, vivAhe harSapUrNayA / / dakSAbhirnijaceTIbhirevamAlApitaH patiH // 316 / / svAmin ! velA kathaM lagnA ? zarIre kuzalaM tava ? / durgakaH smAha bho bhadrAH !, paragrAmAdihAgataH // 317 // paragrAmAgamaM zrutvA, jJAtvA svaraviparyayam / zaGkayA kRtadIpena, sA'pazyat taM naraM param // 318 / / pazcAttApaparA jAtA, taM ni:svaM vIkSya bhUpajA / dAsInAM kathitaM cAthAdhamo'yaM mucyatAmadhaH // 319 / / uttArito gavAkSAt sa, tasmin zUnyApaNe gataH / suptaH zeSanizAyAJca, kautukaM cintayan hRdi // 320 / / atha jAte prabhAte sa, sacivaH sumatiH svayam / vilokanAya jAmAturnirgato nagarAntare // 321 // dRSTaH zUnyApaNe suptaH, sa vara: kuGkamArcitaH / vivAhaveSasaMyuktaH, suzRGgArazca mantriNA // 322 / / utthApyAsau nijaM gehamAnIto bahumAnataH / rAjJA'pi taddine putryA vRttAnto jJAta AditaH // 323 //
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ [101 tRtIyaH pallavaH] AhUya sacivaM coktvA , putrIvRttaM nRpo'vadat / ekameva varaM vizve, vRNute kulabAlikA // 324 // svecchayA yo vRtaH putryA, vilokyAnaya taM varam / rAjJo'gre mantriNA'pyuktaM, putrIvivAhakautukam // 325 / / durgako'sau nRpasyAgre, samAnIto'tha mantriNA / dRSTvA taM copalakSyoce, bhUpo bhadratvamAgataH // 326 // tvaM mudgavikrayI kiM na ?, sa evAhaM naro'vadat / zakunAdyaM nRpeNAsya, svarUpaM mantriNo'kathi // 327|| vimRzya sacivaH proce, vidhinA'yaM vivAhitaH / bhavitavyaM bhavatyeva, nAbhAvyaM bhavati kvacit // 328 // yatpUrvopArjitaM karma, zubhaM bhavati vA'zubham / vipAko jAyate tasya, jinendrairiti bhASitam // 329 // kAvyam- naivAkRtiH phalati naiva kulaM na zIlaM, vidyA'pi naiva na ca janmakRtA ca sevA / bhAgyAni pUrvatapasA kila saJcitAni, kAle phalanti puruSasya yathaiva vRkSAH // 330 // savistaraM nRpeNAsya, vivAha: kanyayordvayoH / kRto dattaJca jAmAtre, rAjyArdhaM karamocane // 331 // kRtaM saubhAgyakalaza, iti nAmAsya bhUbhujA / ihaloke sukhI jAtaH, kRtapuNyaprabhAvataH // 332 / / samyak saMsevito dharmo, jinoktaH karuNAnvitaH / ihaloke paratrApi, sarvathA phaladAyakaH // 333 // anyadA nRpatiH proce, harSAjjAmAtaraM prati / zubhAste zakunA bhadra ! dRzyante phalitAstava // 334 / / saubhAgyakalazo'pyUce, svAmin ! kiM zakunairbhavet ? / evaM yato mayA dharmo, jinendroktaH kRto bhRzam // 335 / /
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ [dharmakalpadrumaH jinendrapUjanaM nityaM, kRtaM dambhavivarjitam / sAdhUnAM saMvibhAgazca, yathAzakti kRto mayA // 336 / / tenAtra phalitaM puNyaM, pratyakSaM mama bhUpate ! / siddhasya vacanaM satyaM, jAtaM puNyAnubhAvataH // 337 / / sa vikramadhano bhUpaH, svarUpaM vIkSya dharmAjam / dharmamArAdhayAmAsa, zuddhacitto divAnizam // 338 / / jinageheSu bimbeSu , siddhAnteSu ca sarvvadA / caturvidheSu saGgreSu , vyadhAd vittavyayaM bahu // 339 / / yataH- ADhyAH santi bhuvastale pratipuragrAmaM kiyanto'pi te, yeSAM vittamalaGkaroti dharaNI vRddhyA ca nAzena ca / bimbe bimbaniketane jinapateH saGgre ca bhaTTArake, jJAne tyAgamupaiti yasya satataM dhanyo hyasau nApara: // 340 // yataH- yaH kArayati puNyAtmA, ya(sa)dA pustakalekhanam / gobhUhiraNyadAnAni, tena dattAni nityazaH // 341 // itthaM puNyaM prakurvvantau, bhUpabhUpasutApatI / sukhasaMyogalIlAbhirgamayAmAsaturddhinAn // 342 // athAnyedhu pure tasminnudyAne samupAgataH / sUrIndro guNacandrAkhyazcandrojjvalaguNAnvitaH // 343 // vijJapto vanapAlena, tadA rAjA sa harSitaH / jAmAtrA sahitaH sUrivandanArthaM vane gataH // 344 / / tisraH pradakSiNA datvA, muktvA garvaJca durjayam / vanditvA vidhinA sUrimupaviSTo mahIpatiH // 345 / / "guruNA dezanA''rabdhA, puNyapIyUSavAhinI / bhramatAM ca bhavAraNye, tRSNAcchedakarI nRNAm // 346 / / dharmaH zruto'pi dRSTo'pi, kRto'pi kathito'thavA / unmodito'thavA rAjan !, punAtyevAGgino bhRzam // 347 // 15 20 25
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH pallava:] [103 yAstriloke'pi dRzyante, prAptayaH sukhaduHkhayoH / jAnIhi tAH phalaM bhadra !, prakaTaM puNyapApayoH // 348 // vazIbhavanti vizvAni, pralIyante ca zatravaH / sampadazca vijRmbhante, puNyapaNyAnubhAvataH // 349 // yathA pUrvaM bhUpaputryA, dharma ArAdhito mahAn / ihaiva phalitaH sadyaH, zrUyatAM tannidarzanam // 350 // tathA ca- yamunAvAhinItIre, purI ratnAvatI varA / bhUpo'trAmaraketustu , jajJe ratnavatI priyA // 351 / / jAtAstasya sutAH sapta, babhUva punaraSTamI / sA maJjUSA'ntare kSiptA, jAtamAtraiva khedataH // 352 // muktA ca yamunAnadyAM, savastrA tu tadambayA / saptayAmaiH samAyAtA, tataH padmapure pure // 353 // sulaso'sti vaNik tatra, saptaputrIsuduHkhitaH / dRSTA sA tena maJjaSA, gacchantI yamanAjale // 354|| nadyAM pravizya dakSeNa, peTa niSkAzitA jalAt / gRhItvA cAgamad gehe, peTikodghATitA tataH // 355 / / sa tAmAlokayad yAvat tAvadaikSata bAlikAm / tato'jalpat karau gharSan , hA hA daivena kiM kRtam ? // 356 / / puNyodayaM vinA loke, yatra tatra gato naraH / vAJchitaM labhate naiva, viparItaM bhavet punaH // 357 // agre'pi sapta me putryaH, santi prAptASTamI tvasau / eko'pi nandano nAsti, kiM karomi kva yAmyaham ? // 358 / / evaM sa khedasaMyuktaH, kRpayA tAmapAlayat / yamuneti kRtaM nAma, yauvanaM prApa sA kramAt // 359 // putrIbAhulyataH sA'tha, pAlakatvAcca zreSThinaH / avallabhA darideva, rulati sma divAnizam // 360 / /
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ [dharmakalpadrumaH indhanArthamaraNye sA, nityaM yAtyatiduHkhinI / kSutpipAse sahennityaM, pUrvaduSkRtayogataH // 361 / / gacchantyA anyadA'raNye, kASThAnayanahetave / mArge'syA militaH sAdhuH, jIvAnimittavatsalaH // 362 // maharSimukhataH zrutvA, dharmaM zuddhaM sumAnasA / / sAdhayAmAsa sA nityaM, puNyaM sadbhAvasaMyutA // 363 / / SaSThASTamatapazcakre, jinAcA jinavandanam / samyaktvAdivratairyuktaM, gRhidharmamapAlayat // 364 / / jinadharmaprabhAveNa, sA krameNa sukhinyabhUt / gRhe ca vallabhA jAtA, durbhagA subhagA'bhavat // 365 / / itazca tatpurakSmApaputro makaraketanaH / yakSamArAdhayAmAsa, mahAntaM satpriyecchayA // 366 / / tuSTaM yakSaM yayAce sa, bhAryAM cAturyazAlinIm / pradhAnaguNasaMyuktAM, rAjyAbhyudayakAriNIm // 367 / / yakSo jagAda he bhadra !, zRNu tvaM kathayAmi yat / ratnAvatIpurIsvAmI, nRpo'styamaraketanaH // 368 / / tasya ratnAvatIpatnyAM, nandinIsaptakopari / prasUtA cASTamI putrI, kSiptA peTAntare'tha sA // 369 / / vAhitA yamunAnadyAM, saptayAmairihAgatA / gRhItA sulasenAtha, tadgRhe sA'sti padminI // 370 // saiSA te bhAvinI bhAryA, rAjyAbhyudayakAriNI / tava puNyaprabhAveNa, mayA dattA mahAzaya ! // 371 / / iti zrutvA gato gehe, harSAnmakaraketanaH / AnAyya pariNItA sA, vidhinA piturAjJayA // 372 // kumAraH so'tha kAlena, jAto rAjyadhurandharaH / yamunA paTTarAjJI ca, saJjAtA puNyayogataH // 373 //
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ [105 tRtIyaH pallavaH] puramadhye zreSThipadaM, sulasAya dadau nRpaH / sukhena gamayAmAsuH, kAlaM rAjAdayastrayaH // 374 / / padminIpramadAprAptyA, pUrvapuNyAcca bhUpatiH / pratApAkrAntabhUkhaNDaH, sa trikhaNDAdhipo'bhavat // 375 / / sAdhitAH sakalA bhUpAH, kRtA namitakandharAH / rAjJA nyAyaikadharmeNa, prajAnAM ca sukhaM kRtam // 376 / / athAnyadA kiyatkAle'maraketunarezituH / gRhItaM vairiNA saca, rAjyaM dezadhanAnvitam // 377 // sakuTumbo'tha naMSTvA sa, rAjA tatrAgataH svayam / yatrAsti yamunAbhartA, rAjA makaraketanaH // 378 / / rAjJIvacanato rAjJA, sanmAnya zvazuraM nijam / dattvA vAhanadezAdi, sthApita sa svasaMnidhau // 379 / / atha ye ripavaH sarve, purIratnAvatIsthitAH / tatra sainyaM nijaM preSya, te'pi niSkAzitAH kSaNAt // 380 // bhUpasyAmaraketozca, suraketuH sutastataH / preSya ratnAvatIrAjye, sthApitaH sainyasaMyutaH // 381 // atha sarve'pi te jAtA, jinadharmaparAyaNAH / dRSTvA puNyaprabhAvaJca, dhammiSThA yamunA'bhavat // 382 / / yamunAyAM suto rAjJo, babhUva madanAbhidhaH / rAjye saMsthApya taM rAjA, vRddhatve vratamagrahIt // 383 // ciraM cAritramArAdhya, rAjarSiryamunAyutaH / prApa karmakSaye mokSamanantasukhamavyayam // 384 / / yathA yamunayA dharmaphalaM prAptamihaiva hi / dharmastathaiva sarveSAM, phalatyatra paratra ca // 385 // iti zrIyamunAkathA dharmaviSaye //
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ [dharmakalpadrumaH tataH- dezanAnte narAdhIzaH, papraccha munipuGgavam / / kathaM saubhAgyakalazaH, pUrvaM niHsvaH sukhI tataH ? // 386 / / sUrirUce kumbhapure, vANijo vikramo'bhavat / dhanADhyo dharmavAnnityaM kRtyaM dharmasya yo'karot // 387 // jinapUjAM karoti sma, dAnaM datte sma bhAvataH / gRhakarmANi sarvANi, yazcakre kRpayA'nvitaH // 388 / / anyadA vrajato mArge, tasya kuSThI naro'milat / tamAlokya kRtA tena, duguJchA tasya nindayA // 389 / / ekadA svakuTumbaM ca, pralambaM vIkSya vikramaH / madaM citte cakAraivamaho me vipulaM kulam // 390 / / yasya kasya kRto gaz2astatsarvaM hInamApyate / tasmAdvivekinA tyAjyA, madA aSTAvapi dhruvam // 391 // yataH- jAtilAbhakulaizvaryabalarUpatapaHzrutaiH / / kurvanmadaM punastAni, hInAni labhate janaH // 392 // [ yo.zA./4/13 ] nAlocanA kRtA tena, jugupsAmadakarmaNaH / sa mRtvA sundarasuto, nAmnA durgaka ityabhUt // 393 // garvvataH kulanAzo'bhUt , duHkhyabhUtkuSThinindayA / kulagarvAnnIcakulaM, labhate hi marIcivat // 394 / / prAgbhave yatkRtaM puNyaM, bhave cAsmin vizeSataH / tena puNyena rAjyAdhu, lebhe kanyAyugaM tvasau // 395 / / iti zrutvA prabuddho'tha, jAmAtrA saha bhUpatiH / tAbhyAM dharmaM vidhAyAnte'nazanaM jagRhe mudA // 396 / / tau svarge'tha samutpannau, tatazcyutvA tu mAnuSam / bhavaM prApya gRhItvA ca, saMyamaM jagmatuH zivam // 397 / / iti nindAyAM garve ca durgakakathA // 20 25
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya: pallavaH ] SSSS zrutvA durgakadRSTAntaM, jJAtvA dharmmaphalaM tviha / udyamo dharmmakAryeSu karttavyo bhAvato budhaiH // 398 // kAvyam- bhaktirbhUriguNAlaye jinapatau raktistaduktAgame, saktiH sadguruparyupAsanavidhau maitrI paraprANiSu / saddAne ca matirguNArjanaratiH ziSTaiH sadA saGgatiH, sarvasyopakRtiH kukarmaviratiH kAryA budhaiH sarvadA // 399 // dharmmopadezanAprAnte, rAjJA pRSTaM prabho ! vada / dharmadattodyamAt svarNapuruSo me'bhavat katham ? // 400|| koTayaH SoDaza dravyametasya nAdhikaM katham ? | kathyatAmatra yo hetu:, sandeho vidyate mahAn ||401 // " itthaM pRSTo gururyAvat, kiJcidvadati tAvatA / ekA markaTikA vRkSAduttIrya parito gurum ||402 / / bhUyo bhUyo'pi babhrAma, nanartta ca suharSataH / tAM dRSTvA vismayAdrAjJA, punaH pRSTo munIzvaraH // 403|| yugmam || pUrvapraznaM prabho ! pazcAt, kathanIyaM vadAdhunA / bhavantaM parito harSAt kuto nRtyati markaTI ? ||404|| [ 107 gururAha mahAsattva ! viSamA bhavitavyatA | na zakyate kathayituM, 'viSamAM karmmaNAM gatim // 405 // eSA me vAnarI bhAryA, yasyAH kukSibhavA mama / eSA dhanavatI putrI, jAmAtA dharmmadattakaH || 406 // etad dhanavatI zrutvA samyagAlokya cakSuSA / upalakSya nijaM tAtaM, papAta gurupAdayoH // 407|| sA rudantI bhRzaM duHkhAt, papraccha ca guruM katham / mAtA me vAnarI jAtA ?, gururUce sute ! zRNu // 48 // 1. "tadA te candradhavaladharmadattAdayo janAH / prabuddhA jagRhu: ke'pi samyaktvaM ca vratAni ke " // ityadhikaM pratyantare / 5 10 15 20
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ [dharmakalpadrumaH yadA tava vivAhAya, gacchatAM nau mahodadhau / bhagnaH potastadA labdhaM, mayaikaM phalakaM mahat // 409 // taratA tena samprAptaM, taTaJca navabhirdinaiH / agre prAptaM puraM tatra, mAM dRSTvaiko dvijo'vadat // 410 / / dhanasAra ! tvamAgacchAgaccha proktve(cye)ti sAdaram / savismayaM gRhItvA mAM, yayau vipro nije gRhe // 411 // kArayitvA suveSaM me, bhakti cakre navAM navAm / tadA vipro mayA pRSTaH, ko'rtho hi mama pAlane ? // 412 / / kathaM jAnAsi me nAma ?, mayA tvaM nopalakSyase / ityukte brAhmaNo'vAdIdidaM zaGkhapuraM puram // 413 / / vipro'haM jinadharmajJo, jinazarmeti nAmataH / aputratve mayA dhyAtA, kuladevI jagau sphuTam // 414 // mahannikAcitaM karma, pUrvopArjitamasti te / surAsuranaraiH sarvairyanna hartuM hi zakyate // 415 / / IpsitaM manasaH sarvaM, kasya saMpadyate sukham ? / kAyattaM jagatsarvaM, tasmAt santoSamAzraya // 416 // yataH- yadvajramayadehAste, zalAkApuruSA api / na mucyante vinA bhogaM, svanikAcitakarmaNaH // 417 // mayoktaM devi ! maccitte, santoSaH karmanizcayAt / astyeva nAsti ca bhrAntiH, zRNu vAkyamidaM punaH // 418 / / mattaH pazcAt tavAryoM kaH, kariSyati sutaM vinA ? | punarme'sti varA vidyA, sA vicchedaM hi yAsyati // 419 / / sa eva me viSAdo'sti, tenaivaM yAcyate sutaH / devyUce zRNu satyena, nAsti putrastavAGgajaH // 420 / / pAlakaste suto bhAvI, dhanasArAbhidho vaNik / eSo'dyadivasAd SaDbhirmAsairatra sameSyati // 421 / / 25
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ [109 tRtIyaH pallavaH] sa zreSThI kamalapuravAstavyo bhagnapotakaH / tIraM navadinaiH prApta, AnetavyastvayA gRhe // 422 // sa grahISyati te vidyA, tvatputrIM pariNeSyati / ityuktvA sA gatA devI, tatastvaM milito mama // 423 / / tenAhaM tava vAtsalyaM, kui~ tvaM mama putravat / tato mahyaM dadau vipraH, sarvvavidyAM ca nandinIm // 424 // kiyatyapi gate kAle, gataH svargaM sa vADavaH / dvijaputryA yutastatra, sthito'haM modayogataH // 425 / / bhujjAnasyAtha bhogAn me, suto'bhUd dhanadAbhidhaH / so'pyaSTavArSiko jAtaH, sarvavidyAM papATha ca // 426 / / gRhabhAraM samAropya, nandane'tha mayA vratam / siMhadattaguroH pArzve, gRhItaM bhAryayA saha // 427 / / prAptasUripado jJAnI, so'hamatra samAgataH / he putri ! tava mAtA sA, bhagnapotA jale'patat // 428 / / tadA''rtadhyAnato mRtvA, mInIbhUtvA punarmRtA / markaTyeSA'bhavat dRSTvA, mAM jAtismRtimApa ca // 429 / / pUrvasnehAdihAgatya, viSvag bhramati nRtyati / zrutvaivaM markaTIM spRSTvA, ruroda dhanavatyatha // 430 // hA mAtaH ! kimidaM jAtaM, kva tvaM nArI kva markaTI ? / tadoktaM guruNA vatse !, 'viSamo bhavavAridhiH' // 431 // ArttaraudretidurdhyAnAt , tiryagnArakayoniSu / jAyante prANinaH sarve, svasvakarmaprabhAvataH // 432 // kAvyam- mahArambhAsaktAH satatamamitaiH pAtakapadaiH, parispandairyuktA vihitabahupaJcendriyavadhAH / mahAlobhA raudrAdhyavasitasametogramanaso, vizIlA mAMsAzA dadhati narakAyustanubhRtaH // 433 // 15
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 [dharmakalpadrumaH unmArgadezanaparAH kRtamArganAzA, mAyAvino vihitajAtibalAdimAnAH / antaH sazalyazaThazIlaparAzca jIvAstiryaggatejananamAyurupArjayanti // 434 // ye tu prakRtyA'NukaSAyayuktA, dAnapriyAH saMyamazIlazUnyAH / guNairyutA madhyamamArgabhAjo, badhnanti jIvA manujAyurete // 435 // aNuvratamahAvratairvyapagatAticArairyutAH, sabAlatapaso'thavA dadhurakAmato nirjarAm / eke ca jinavandanAca'naparAzca samyagdRzaH, zrayanti ta ihAGginaH suravarAyurevaM guNAH // 436 // arhatsiddhazrutAcAryasaGghAdInAM subhaktitaH / zukladhyAnAcca gacchanti, mAnavAH paJcamI gatim // 437 // kAvyam- bhramatu vasudhAM pAtAlaM vA vizatvavizaGkitaH, zrayatu zikharaM zailasyApi prayAtu dizo dizam / viharatu pumAn dvIpAdvIpaM vilaGkhya payonidhi, na phalati punaH pApArambhe kadApi samIhitam // 438 // jJAtvaivaM laghukarmANo, raudrArtadhyAnavarjanAt / dharme cittaM sthiraM kuryurvAJchitArthasya siddhaye // 439 // athoce nRpatiH pUjya ! tvaM prasAda vidhAya me / SoDazadravyakoTyAderdehi praznasya cottaram // 440 // gururUce kaliGgAkhye, deze kanakapattane / lakSmIvAn lalitAGgo'bhUt , tasya lakSmIvatI priyA // 441 // dakSA tuSTA priyAlApA, paticittAnuvartinI / kAlaucityAdvyayakarI, yA sA lakSmIrivAparA // 442 / / cAturyamArjavaM zIlaM, rUpalAvaNyasampadaH / suvAkyamalpabhASitvaM, yAsAM tAstIrthabhUmayaH // 443 / / samyak sarvajJadharmaM sa, cakAra priyayA saha / pauSadhaM devapUjAM ca, saMvibhAgaM munervyadhAt // 444 // 25
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH pallavaH] [111 saMvibhAgaM kadA cakre, paJcAticArasaMyutam / kadAcit prAsukaM vastu , sacitte kSipati sma saH // 445 // pidhatte vA sacittena, sAdhudAnaruciM vinA / kAlAtikramaNaM kRtvA, sAdhUnAhvayati sma saH // 446 // Uce vastu parasyaitat , kalpate yadi gRhyatAm / kadAcit matsaraM cakre, paJcAticArakA amI // 447 // kurcataH sarvadA dharma, tasya kAlo yayau kiyAn / ekadA ko'pi sArtheza'nyadeze gantumudyataH // 448 / / lalitAGgaM suhRt ko'pi, proce sArthe tvamehi bhoH ! / sarvasAmagrI zakaTavRSabhAdezca melaya // 449 / / sa yAvat praguNIbhUtaH, sa tAvat sArthapo'calat / vastanaH zakaTAna bhutvA, pRSThe'sau calito dratama // 450|| supradeze sthito rAtrau, nizAyAM zrAvakAgraNIH / nissaJcalaM samutthAya, pratikramaNamAtanot // 451 // namaskAraM smarannasti, tAvatsarve'pi sArthikAH / calyatAM calyatAmevaM, bruvANA utthitA drutam // 452 // zakaTAn yojayantaste, lalitAGgena vAritAH / svasthAH stha bho ghanA rAtrirasti sAmAyikaM mama // 453 / / Ucuste sthitivelA na, prayANaM dUrato bhavet / kSuttRSAbhyAM balIvA, mriyante'pyAtapena ca // 454 // zakaTAn sthApayiSyAmo'grato gatvA vayaM punaH / ityuktvA te gatAH sarve, sthApitA na sthitAH kSaNam // 455 / / zreSThinA cintitaM hyetaiH, sArthikaiH kiM prayojanam ? / bhavyaM jAtaM gatA ete, pUrNa sAmAyikaM mama // 456 / / kRte dezAntare cAsminnalaM zakaTayAtrayA / cintayitveti sa zreSThI, pArayAmAsa tadvatam // 457 / / 15 20
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12] [dharmakalpadrumaH yAvad gantuM pravRtto'gre, tAvad bumbAravo'bhavat / zreSThinA'cinti me puNyaM, yanna rAtrau tadA gataH // 458 / / yAvat kiyaccacAlAgre, tAvat sarve'pi sArthikAH / nagnIbhUtAH kSaNAt tena, dRSTAH pazcAt samAgatAH // 459 / / taM procuH te'pi dhanyastvaM, puNyaM jAgaritaM tava / asmAkaM militA dhATI, IdRzIkRtya mocitAH // 460 / / tebhyo'tha lalitAGgena, dattaM vastrAdikaM bahu / sa rakSAM teSu kurvatsu , kSemeNa svagRhe gataH // 461 / / tatraiva vastubhistasya, vikrItaistairmahArghataH / ghano lAbho'bhavat tena, niyamaM so'grahIditi // 462 / / asmin bhave mayA naiva, kAryaM zakaTavAhanam / gRhe sthitasya yo lAbho, vyavasAyAnmamAstu saH // 463 / / taddinAt kamalA tasya, ghanaivAbhUt zanaiH zanaiH / kiyatyapi gate kAle, lakSmIcandraH suto'jani // 464 / / sa kramAd yauvanaM prApa, tasya pANigrahotsave / AgatAH sAdhavaH ke'pi, vihartuM zreSThino gRhe // 465 / / tasminnavasare zreSThI, kurkhannasti jinArcanam / pRSTaM tena gRhe ko'sti ?, lakSmIcandro'bravIt tataH // 466 / / ahamasmi gRhe tAta !, kAryamAdizyatAM mama / so'vAdId vatsa ! pRccha tvaM, kiyantaH santi sAdhavaH // 467 / / tatpRSTe munibhiH proktaM, munipaJcazatairvRtAH / zrIdharmaghoSasUrIndrAH, santyoha samAgatAH // 468|| teSAM ziSyA vayaM kecid gocaryAyAM pravartitAH / zrutveti zreSThya'vag bhAgyAdutsave gururAgataH // 469 / / yataH- pahasantagilANesuM , pAraNae taha ya loyakaraNe ya / uttarapAraNagammi ya, dANaM ca bahaphalaM hoI // 470 // [] 15 25
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH pallava:] [113 zreSThI punaruvAcaivaM, lakSmIcandrasutaM prati / munibhyo dehi madvAcA, vatsa ! SoDaza modakAn // 471 / / satenAcinti dakSeNa, sAdhavaH santyanekazaH / saGkhyAmAtreNa dattena, kiM phalaM cAgrato bhavet ? // 472 / / madvivAhe kRtAH santi, modakA mAnavarjitAH / ata evaiSa me lAbho, munibhyo dIyate bahu // 473 // atyantaharSatastena, bhRtvA sthAlamasaGkhyayA / sAdhubhyo modakA dattA, yAvat sRtetibhASaNam // 474 / / gateSu sAdhuSu zreSThI, sutaM papraccha modakAH / SoDazApi tvayA dattA ?, dattAH putreNa bhASitam // 475 / / tAvanmAtraM tadA puNyaM, zreSThinA samupArjitam / putreNAgaNitAddAnAt sampUrNaM puNyamajjitam // 476 / / sutasyApi vivAhe'tha, kRte jAtAH sutA ghanAH / zuddhaH zrAvakadharmo'yaM, ciraM dvAbhyAM prapAlitaH // 477 // atha tau pitRputrau dvau, prapAlyAyurnijaM nijam / zubhadhyAnena saudharme, svarge jAtau surottamau // 478 // yataH- satyaJca dharmazca parAkramazca, bhUtAnukampA priyabhASaNaJca / gurusvadevAtithipUjanaJca, panthAnamAhustridivasya santaH // 479 // satyena tapasA kSAntyA, dAnenAdhyayanena ca / sarvasyAzrayabhUtAzca, te narAH svargagAminaH // 480 // manasazcendriyANAM ca, ye nityaM saMyame ratAH / tyaktazokabhayakrodhAste narAH svargagAminaH // 481 // ADhyAzca rUpavantazca, yauvanasthA vicakSaNAH / ye vai yatendriyA dhIrA-ste narAH svargagAminaH // 482 // AkrozantaM stuvantaM vA, tulyaM pazyanti ye narAH / zAntA dAntA jitAtmAna-ste narAH svargagAminaH // 483 // 15 25
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 10 15 20 25 114] [ dharmakalpadrumaH karmmaNA manasA vAcA, na pIDayati yaH parAn / sarvvathA zubhabhAvo yaH, sa yAti tridivaM naraH // 484 // bhavanezA vyatarAzca, jyotiSkAzca vimAnajAH / devAzcaturvidhA ete kathitA jinazAsane // 485 // vaimAnikA dvidhA proktA, jyotiSkAH santi paJcadhA / aSTadhA vyantarAH sarvve, dazadhA bhavanAdhipAH // 486 // saudharmezAnanAmAnau, sanatkumAra eva ca / mAhendrabrahmalokau ca, lAntakaH zukra eva ca // 487 // sahastrArAnatau caiva, prANatazcAraNAcyutau / svargAH proktA dvAdazaite, nava graiveyakA amI // 488 // sudarzanaM suprabandhaM, manoramaM sarvvabhadrasuvizAle / sumanasyaM saumanasaM prItikamAdimataM navamam // 489 // vijayaM vaijayantaM ca, jayantaM cAparAjitam / sarvArthasiddhiretAni paJcaivAnuttarANi ca // 490 // muktikSetraM tatazcordhva - manantasukhabhAjanam / nizcalaM ca nirAbAdhaM, jarAmaraNavarjitam // 491 // nizAdinavibhAgo'pi na tatra tridazAlaye / ratnAlokaH sphuratyuccaiH, satataM netrasaukhyadaH // 492 // varSAtapatuSArAdi- samayaiH parivarjitaH / sukhadaH sarvvadA saumya - statra kAlaH pravartate // 493 // utpAtabhayasantApa-caurAdibhaGgaviDvarAH / na hi svapne'pi dRzyante, kSudrasattvAzca durjanAH // 494 // candrakAntazilAbaddhAH, pravAladaladanturAH / vajrendranIlanirmANA, vicitrAstatra bhUmayaH // 495 // mANikyarociSAM cakraiH, kurburIkRtadigmukhAH / vApyaH svarNAmbujacchannA, ratnasopAnarAjitAH // 496 //
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 tRtIyaH pallavaH] [115 dhvajacAmarachatrA.vimAnairvanitAsakhAH / saJcaranti suraiH sAraM, sevyamAnAH surezvarAH // 497 // krIDAgirinikuJjeSu , puSpazayyAgRheSu ca / ramante tridazAstatra, varastrIvRndaveSTitAH // 498 // gItavAditravidyAsu , zRGgArarasabhUmiSu / anaGgapratimA dhIrAH, sarvvalakSaNalakSitAH // 499 // hArakuNDalakeyUrakirITAGgadabhUSitAH / mandAramAlatIgandhA, aNimAdiguNAnvitAH // 500 // na tatra duHkhito dIno, vRddho rogI guNacyutaH / vikalAGgo gatazrIkaH, svargaloke surottamaH // 501 // divyAkRtisusaMsthAnAH, saptadhAtuvivarjitAH / kAyAH kAntipayaHpUraiH, prasAdhitadigantarAH // 502 // mRgAGkamUrtisaGkAzAH, zAntadoSAH zubhAzayAH / acintyamahimopetA, bhavaklezAtivarjitAH // 503 // vardhamAnamahotsAhA, vajrakAyA mahAbalAH / nityotsavA virAjante prasannApAMzuvigrahAH // 504 // sukhAmRtamahAmbhodhermadhyAdiva vinirgatAH / bhavanti tridazAH sadyaH, kSaNena navayauvanAH // 505 // gItavAdinirghoSairjayamaGgalapAThakaiH / vibodhyante zubhaiH zabdaiH, sukhasuptA iva svayam // 506 // devAGganAdyA evaM vadanti, adya nAtha ! vayaM dhanyAH / saphalaM cAdya jIvitam , asmAkaM yattvayA svargaH, saMbhavena pavitratiH // 507 // prasIda jaya jIva tvaM, deva ! puNyastavodbhavaH / bhava prabhuH samagrasya, svargalokasya samprati // 508 // navInadevo vakti aho tapaH purAcIrNaM mayA'nyajanaduzcaram / vitIrNaM cAbhayaM dAnaM, prANinAM jIvitArthinAm // 509 // nirdagdhaM viSayAraNyaM, mAravairI nipAtitaH / kaSAyataravazchinnA, rAgazatrurniyantritaH // 510 // 15 25
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ [dharmakalpadrumaH rAgAdidahanajvAlA, na prazAmyanti dehinAm / sadvRttavArisiktAstAH, zamayAJcakrire mayA // 511 // kvacidgItaiH kvacinnRtyaiH, kvacidvAkyairmanoharaiH / kvacidvilAsinIvAtakrIDAzRGgAradarzanaiH // 512 // dazAGgabhogajaiH saukhyairlobhyamAnAH kvacit kvacit / vasanti svaggiNaH svarge, kalpanAtItavaibhavAH // 513 // icchAsaMpannasArthamanohArisukhAmRtam / nivighnamupabhuJjAnA, gataM janma na jAnate // 514 // itthaM surasukhaM bhuktvA, cyutvA cAtra pure vare / pitRjIvo dharmadatto, jAtaH zrIpatizreSThisUH // 515 / / purA sAdhusaMvibhAge'ticArA antare kRtAH / tenAyamantare duHkhI, jAto dAnasya dUSaNAt // 516 / / sAdhubhyo dApitA bhAvAt , SoDazaiva ca modakAH / SoDazasvarNakoTIza, evAbhUditi puNyataH // 517|| putrajIvasurazcyutvA, rAja'stvaM puNyabhAgabhUH / asaGkhyamunidAnenAkSayasvarNanaro'bhavat / / 518 / / iti zrutvA dharAdhIzazcintayAmAsa cetasi / dharma eva sadA yeSAM, lakSmIrvasati tadgRhe // 519 // paraM mokSaM vinA saukhyaM, zAzvataM na bhavet kvacit / cAritraJca vinA mokSaH, prApyate naiva jantubhiH // 520 // dAridyaM dehinAM tAvanna yAvat kalpapAdapaH / bhavinAM bhavabhIstAvat , yAvannavApyate vratam // 521 // bhavAbdhitaraNe potaM, setuM saMsArasAgare / siddhisaudhAdhirohasya, sopAnamiva savratam // 522 // guruM proce grahISye'haM, dharmadattayuto vratam / bhagavan ! yAvadAyAmi, rAjyacintAM vidhAya ca // 523 // 15 20 25
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH pallavaH ] tvayA'tra sthIyatAM tAvat kRpAM kRtvA mamopari / gururAha mahInAtha ! punarmA bhUH pramAdavAn // 524 // yugmam // dharmmadattayuto rAjA, gRhe gatvA ca mantriNaH / AhUyovAca rAjyaM me, kasya deyaM taducyatAm // 525 / / Ucustu kathyate kiM te, durdaive vakratAM gate / ratnadoSI vidhiryena, na dattastava nandanaH // 526 // yataH - zazini khalu kalaGkaH kaNTakAH padmanAle, jaladhijalamapeyaM paNDite nirdhanatvam / dayitajanaviyogo durbhagatvaM surUpe, dhanavati kRpaNatvaM ratnadoSI kRtAntaH // 527 // tvayA pravartayAJcakre, svAmin ! saMvatsaraM nijam / tathApi nandano nAbhUdaho karmmabalaM mahat // 528 // yasya kasyApi nindyasya, rAjyaM dAtuM na yujyate / tvameva suciraM tena kuru rAjyaM narAdhipa ! // 529 / / ityuktvA mantriNo jagmuH, sAyaM rAjA svacetasi / smRtvA zAsanadevIMsa, zuciH suptaH samAhitaH // 530|| rAtrezcaturthayAme'tha, svapnamevaM dadarza saH / kApi strI vararUpADhyA, divyAbharaNabhUSitA // 531|| iyaM nRpaM prati prAha, kathaM cintAturo'si bhoH ! / tava rAjyaM mayA vIradhavalAya dade svayam // 532 // kSipyate varamAlaiSA, kaNThe te saMyamazriyaH / ityuktvA sA gatA rAjA, prabuddho'cintayat hRdi // 533 // ko vIradhavalaH proktaH ? kvAstyasau kasya nandanaH ? | zrIguruH pRcchyate hyetat, taM vinA ko'pi vetti na ||534|| bhUpaH papraccha bhagavan ! ko vIradhavalo balI ? / madrAjyabhAradhaureyo, devyA prokto bhaviSyati // 535 // [ 117 5 10 15 20 25
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 10 15 20 25 ] [ dharmakalpadrumaH guruH prAha prajAdhIza !, saMyamAyodyato bhava / tvadvratAvasare tasyAgamo'kasmAd bhaviSyati // 536 // Agatya ravivatpUrvva-dizaH so'tra kariSyati / tava dIkSotsavaM rAjan !, zrutvetyAgAnnRpo gRham // 537 // saptakSetreSu sadravyaM, vapati sma svakozataH / dInAnAthadaridreSu, dadau cAdApayad dhanam // 538 // dAnazauNDA na tanvanti, pAtrApAtravicAraNam / kamalaM kulahaMse'pi, madhupe'pyAgate samam // 539 // kAvyam - atyantaM yadi vallabhaM dhanamidaM tyaktuM tvayA nezyate, sauhArdAdyadahaM bravImi vacanaM tadbhadra ! zIghraM kuru / bhaktyA satkRtipUrvakaM guNavate pAtrAya yaccha svayaM, yenAnena surakSitaM bahuvidhaM janmAntare prApyate // 540 // prAsAdapratimArtheSu, satrAgAreSvamAriSu / dadau rAjA dhanaM svIyaM, yathA''SADhe ghano jalam // 541 // dharmmadatto dharmmasiMhe, putre dhanavatIbhave / gRhabhAraM samAropya, bhUpasArthe vratArthyabhUt // 542 // mahatA samudAyena, zubhe'hni samahotsavam / gurupArzve yayau rAjA, dharmmadatto'pi sapriyaH ||543 // bhUpAlazcAru cAritraM, yayAce gurusannidhau / UcurmithastadA lokAH, ko hi rAjyasya rakSakaH ? // 544 // rAjyArhaH ko'pi nAyAta, iti yAvadvadanti te / divyatUryaravastAvadabhavat pUrvvAdigmukhe // 545 // vismitA mAnavAH pUrva-dizaM pazyanti sarvvataH / tAvat zvetagajArUDhaH, prauDhacchatrAbhizobhitaH // 546 // cAmarairvIjyamAnazca, pArzvayorubhayorapi / devadundubhivAditragItanRtyotsavAnvitaH // 547 //
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH pallava:] [119 divyarUpadharaH ko'pi, mAnavaH surasevitaH / akasmAdAgatastatrottatAra ca rayAd gajAt // 548 / / tribhirvizeSakam / / tisraH pradakSiNA dattvA, natvA gurumupAvizat / dharAdhavaM guruH prAhAyaM vIradhavalastava // 549 / / ko'yaM kIdRg ? nRpeNoktaM, gururAha nizamyatAm / sindhau vIrapuraM ramyaM, tatra siMhazikho nRpaH / / 550 // priyA premavatI tasya, satpremarasapadminI / vIrAgryo vIradhavalo, nAmato'bhUt sutastayoH // 551 // mRgayAvyasanAsakto, garbhiNI so'nyadA vane / mRgI bANena vivyAdha, tadgarbhazcApatad bahiH // 552 // sphurantaM vIkSya bhrUNaM taM, sadayo'sau vyacintayat / dhigmAM yena kRtaM nindyaM, kmmetdbaalhtyyaa // 553 // yataH- rasAtalaM yAtu yadatra pauruSaM, kunItireSA zaraNo hyadoSavAn / nihanyate yadvalinApi durbalo, hahA mahAkaSTamarAjakaM jagat // 554 // svaM nindan jIvaghAtasya, niyamaM (vrataM) jagrAha sarvvadA / pApardhezca nivRtto'sau, dayAlurgRhamAgataH // 555 // anyadA nAgaranarairvijJapto naranAyakaH / / nagaraM muSitaM cauraiH, svAminnityavadhAraya // 556 / / ArakSakasya rAjJoktaM, purarakSAM karoSi na ? / tenoktaM kriyate deva ! durgrAhyastaskaraH param // 557 / / paurANAM kathitaM rAjJA'dyAhaM badhnAmi taskaram / harSitA vAlitAH paurAH, sAyaM muktAzcatuSkikAH // 558 / / rAjJAdiSTaH kumAro'tha bhaTayuktaH pure'bhramat / bhaTAstrikacatuSkeSu , caravRttyA caranti ke // 559 // tato daivavazAt ko'pi subhaTaistaskaro dhRtaH / AnItazca kumArAgre, baddhaH sudRDhabandhanaiH // 560 // 15 25
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ [dharmakalpadrumaH cauryapApadrumasyeha, vadhabandhAdikaM phalam / jAyate paraloke tu , phalaM narakavedanA // 561 // [ yo.zA./2/69] kumAro'cintayaccauraM, rAjA prAtarhaniSyati / paJcendriyavadhAt pApaM, nizcitaM me bhaviSyati // 562 / / vicintyaivaM kumAreNa, cauraM pratIti bhASitam / are tvAmadya muJcAmi, mA kArSIzcaurikAM punaH // 563 / / omityukte vimukto'sau, tatkSaNAdagamat kvacit / cauro mukto nRpAgre na, vaktavyo vAritA bhaTAH // 564 / / prabhAte bhUbhujA pRSTaM, na prApta: kiM malimlucaH ? / bhaTairuktaM na labdho'dya, vilakSo'bhUt tadA nRpaH // 565 / / taddine bhUbhujA rAtrau, channaM vicaratA pure / cauro muktaH suteneti, svarUpaM jJAtamAtmanA // 566 / / kupitena sutastena dezAnniSkAsito drutam / sa vIradhavalo bhrAmyan , gato bhaddalake pure // 567 / / kSudhAkSAmaH sa bhikSArthaM, praviSTo raGkavat pure / kiM na kuryyAnnaro vAme, vidhau jAte hyapuNyataH // 568 // kAvyam- yasya pAdayugaparyupAsanA, no (nno) kadApi ramayA viramyate / so'pi yat paridadhAti kambalaM, tadvidheradhikatA( to)'dhikaM balam // 569 // bhikSAyai bhramatA tena, kasmin parvvaNi taddine / samprAptAH saktavaH pazcAttAnnItvA'gAt sarovare // 570 / / saktUn guDAmbunA kRtvA, mizritAn sa vyacintayat / yadyeti sAmprataM pAtraM, tasmai saktUn dadAmyaham // 571 // tAvat tadbhAgyayogena, ko'pi mAsopavAsakRt / sAdhurAgAccaranmArge, taM dRSTvA so'bravInmudA // 572 / / adya pUrvasukRtaM phalitaM me, labdhamadya vahanaM bhavavAauM / adya cintitamaNiH karamAgAdvIkSito yadi bhavAn munirAjaH // 573 // 25
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH pallava:] [121 ityuktvA saktupiNDaM tamutpATya prAsukaM dadau / gRhItvA taM yayau sAdhuH, zeSapiNDamabhukta saH // 574 / / dhanyo'haM yanmayA dattaM, yAvadevamacintayat / tAvacchAsanadevyAgAt , svapnaste darzito yayA // 575 // sA vIradhavalaM proce, dhanyo'si tvaM ca bhAgyavAn / dattaM tubhyaM mayA rAjyaM, zrIcandradhavalasya hi // 576 / / tato devatayA'traiSa, AnItaH surasevitaH / zrIvIradhavalaH so'yaM, tasmai rAjyaM dadau nRpaH // 577 // jagrAhAtha vrataM rAjA, dharmadattazca sapriyaH / zrIvIradhavalo rAjA, cakre teSAM vratotsavam // 578 / / teSAM gRhItadIkSANAM, vratazikSAM dadau guruH / dharmazikSAM ca bhUpasya, prAptarAjyasya puNyataH // 579 // dharmo yasya pitA kSamA ca jananI bhrAtA manaHsaMyamaH, sanaH satyamidaM dayA ca bhaginI nIrAgatA gehinI / zayyA bhUmitalaM dizo'pi sadanaM (vasanaM) jJAnAmRtaM bhojanaM, yasyaitAni sakhe ! kuTumbamanaghaM tasyehaM kaSTaM katham ? // 580 // yataH- dharmAdavApyate rAjyaM, dharmAt sukhaphalodayaH / dharmAdavApyate siddhistasmAddharma samAcara // 581 // markaTyapi gurUn dRSTvA, dRSTvA dhanavatIvratam / jAtismaraNayogena, prabuddhA guruvAkyataH // 582 / / dayAdharmaM samArAdhya, saudharme sA'bhavat surI / teSAmeva gurUNAJca, jAtA sAnnidhyakAriNI // 583 // navInaziSyasaMyukto, vijahAra kSitau guruH / zrIcandradhavalaH sAdhuH, jAtaH siddhAntapAragaH // 584 / / prApa sUripadaM so'tha, kramAjjajJe ca kevalI / dharmadattayuto vizve, sa bhavyAn pratyabodhayat // 585 / / 15 25
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 [dharmakalpadrumaH zrIvIradhavalo rAjA, pravivezotsavAt puram / abhiSekaH zubhe lagne, cakre'sya sacivAdibhiH // 586 / / tatsvarUpaM pitA tasya, vijJAya bahumAnataH / nijaM rAjyaM dadau tasmai, so'bhUdrAjyadvayezvaraH // 587 / / zrIcandradhavalaH sUri-rAgAccandrapurI kadA / zrIvIradhavalo jJAtvA, vandanAya yayau rayAt // 588 // vanditvA vidhinA sUrimupavizya ca tatpuraH / saddharmadezanAM pApa-nAzinImazRNoditi // 589 // dehaspRzAM durgatipAtukAnAM, dhartA tato dharma iti pratItaH / dAnAdibhedaiH sa catuSprakAraH, saMsAravistAraharazcaturdhA // 590 // yataH- jaM jaM i8 loe, taM taM sAhUNa dei saddhAe / thovaM pi kuNai sukayaM, tassa kayaM no paNAsei // 591 // [ ] ihArthe zrUyatAM rAjan , sambandho dAnasatphalaH / kAmpIlye brahmadattAhvazcakrI rAjyamapAlayat / / 592 / / tasmin pure varo vipro, viprakarmarataH sadA / devazarmAbhidhastasya, devadattA ca vallabhA // 593 / / jAtAstayoH sadAcArAzcatvAro nandanottamAH / tataH paraM sute jAte, ubhe sarvvaguNaiH zubhe // 594 // gaurIti kila gAndhArI, ceti nAmayugaM tayoH / mudA pitrAdibhizcakre, kramAdRddhiJca te gate // 595 / / pANigrahaNayogye te, dRSTvA tAto vyacintayat / kenApyuttamavipreNa, sanAthe prakaromyam // 596 // ko'pi naimittikaH prApto, videzAt tasya sadmani / tAtena darzitA tasmai, sutayorjanmapatrikA // 597 / / sa babhASe ca tAM dRSTvA, dhUnayan nijamastakam / ete tava sute bhillavallabhe bho bhaviSyataH // 598 // 15
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH pallavaH ] zrutvaivaM devazamrmApi, cintayAmAsa duHkhitaH / dhig dhig me yat sute ete, kulIne tatpriye katham ? // 599 // [ 123 tatastena dharApIThe, bahavazcintitA varAH / tayoH karmAnubhAvena, varaH ko'pi na manyate ||600|| 5 kAvyam - pAtAlamAvizatu yAtu surendraloka-mArohatu kSitidharAdhipatiM ca merum / mantrauSadhaiH praharaNaiH prakarotu rakSAM yadbhAvi tadbhavati nAtra vicArahetuH // 601 // tAtena mAtRzAlAyAH, preSite mAtulAlaye / zubhe'calatAM mArge, bhilladhATyamilat tayoH ||602|| gRhItvA te striyau bhillaiH, pallIzAya samappite / tasya priye ubhe jAte, vipradharmyaM na muJcataH ||603|| anyadA''gAt phalAhAraH kazcid vratadino jane / vanAntare sthite te dve, snAnaM kRtvA sarovare // 604 // sahakAraphalAnyekA, nirbIjIkRtya tasthuSI / anyA rambhAphalAnyAzu, bhoktuM sajjIcakAra ca // 605 // tataste dadhyatuzcitte, janma jAtaM nirarthakam / brAhmaNAnAM kule bhUtvA, bhillapatnyau babhUviva ||606 // yadi ko'pi samAyAti bhikSuH cakSuH pathe'dhunA / punAti tatphalAhAramasmadIyamanugrahAt ||607|| munirmAsopavAsasya, pAraNe puNyakAraNe / dharmmadattAbhidhastatra, bhAgyayogAt tadA''gamat // 608|| phalAni tAni tasmai te, dadate sma mudA tadA / tayoH kulAdikaM sarvaM jAnAno muniragrahIt // 609 // gate munau phalAhAraM, cakratuste api svayam / kurvANe ca gRhaM prApte, ciraM citte'numodanAm // 610 // mRtvA cAnte samAdhAya pratiSThAnAbhidhe pure / padmabhUpapriyApadmAvatIkukSau smaagte||611|| 10 15 20 25
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 10 151 20 25 194] [ dharmakalpadrumaH tayorjanmani bhUpAlaH, kRtvA prauDhamahotsavam / kamalAvatIJca (ca) lIlAvatItyAkhyAM pitA vyadhAt // 612 // vardhamAne kalAH sarvvAste adhIte manoharam / yauvanaM prApya kasya, lokasyAharatAM manaH ? // 613 // adbhutaM bhAgyarUpAdi, saMprekSya guNasaJcayam / tayorvIkSya mudA bhUpaH, prakaroti svayaMvaram // 614 // atrAnekanarendrANAM, maNDale milite sati / tAbhyAM vavre padmapurAdhIzaH siMhanarezvaraH // 615 // prApte svasvapuraM rAjamaNDale nikhile nRpaH / siMho'pi sahitastAbhyAM yayau padmapuraM mahAn // 616 // anyadA te gavAkSasthe, munimutpannakevalam / vIkSya jAtismRtiM prApte, adrASTAM ca nijaM bhavam // 617|| phaladAnaM dade yasmai sa evAyaM munIzvaraH / dRkpathe bhAgyayogena, saMprApto vidyate'dhunA // 618 / / tataste celatustasya, vandanAya vanaM prati / rathArUDhe parIvArayukte tAbhyAM nato muniH // 619 // ghRtekSurasadugdhAdi, modakaphalakAnyapi / sa dAnaM varNayAmAsa, tIrthakRdgotradAyakam // 620 // pUrvve janmani kiM viprakule jAte api dhruvam / abhUva patnyau bhillasya, duSkRtaM kiM kRtaM purA ? // 621 // iti pRSTo muniH proce, vizAlAkhyA purI varA / dattAbhidho'bhavat tatra, zreSThI zrIda ivAparaH // 622 // lakSmIvatI priyA tasya, prazasyaguNazAlinI / tatkukSije hemamAlA - ratnamAlAbhidhe sute ||623 // vivAhAvasare te dve, sakhIbhiH parivArite / kAmadevAbhidhaM yakSamaccituM jagmaturvvane // 624||
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH pallavaH] [125 kAyotsargasthitaM tatra, muni vIkSya tadAlaye / proce sakhIkSyatAM sAdhurmurtapuNyamivAdbhutam // 625 / / tAbhyAM zRGgArasArAbhyAM, proce saMvIkSya taM munim / aho malinatA kApi bhillo'yaM mUrtimAn bhavet // 626 / / evaM parasparaM smitvA, yakSaM natvA gRhaGgate / kiJciddAnaphalenApi, mRtvA jAte dvijAGgaje // 627 / / bhillapatnyau yuvAM jAte, sAdhunindotkarmaNA / phaladAnaprabhAveNAdhunA jAte nRpapriye // 628 / / zrutveti te mudA sAdhuM , natvA dharmaM jinoditam / AdRtya svagRhe prApte, sadA prItiparAyaNe // 629 / / prAsAdau kAritau tAbhyAM, jinabimbavibhUSitau / AmrarambhAtarU svarNamayau saMsthApitau puraH // 630 // etayoH phaladAnena, jAtaM nau rAjyamadbhutam / jinaM natvA ca tau vRkSau, dRSTvaivaM te jahaSatuH // 631 // ante gatvA jinAgAre, gRhItvA'nazanaM zubham / jainaza(bha)ktibhavaprAptyai, nidAnaM te babandhatuH // 632 // jAte SoDazadevISu , rohiNyAdiSu te ubhe / navamI dazamI devyau, gaurIgandhArInAmataH // 633 // jinazAsanasAnnidhyakAriNyau kAmitaprade / mahAvIryadhare te dve, dAnapuNyAd babhUvatuH // 634 // paLatAnAM yathA meruH, yathendraH svargavAsinAm / sarveSAmapi dharmANAM, tathA dAnamanuttaram // 635 // dharmopadezaM hi nizamya rAjA, guruJca natvA nagarI jagAma / tasmiMzca rAjye tanayaM nivezya, paitryaM ciraM rAjyamapAlayat saH // 636 / / zrIcandradhavalo dharmadattayukto mahItale / ciraM prapAlya cAritraM, samprAptaH paramaM padam // 637 / / 25
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 10 15 20 25 16] [ dharmakalpadrumaH bho bhavyA dharmmakalpadrordAnazAkhA prakIrtitA / mokSaM gatA gamiSyanti, yAnti jIvAH sudAnataH // 638 // zrInAbheyajinezvaro dhanabhave pUrvaM zriyAmAzrayaH, zreyAMsaH sa ca mUladevanRpatirye cakrizakrAdayaH / dhanyo'yaM kRtapuNyakaH zubhaguNaH zrIzAlibhadro dhanaH, sarvve'pyuttamapAtradAnavidhinA jAtA jagatyuttamAH // 639 // dAtavyaM zivahetave nijadhanaM pAtrAya taccArhatAM, bimbaM sadma ca pustakaM nigaditaM saGghazcaturdhA tathA / dInAdyuddhRtipuNyazAlakaraNaM sAdhAraNaM cetyaho, sattvebhyo'pyanukampayA tu gRhiNA deyaM yathAzaktitaH // 640 // dAnAllakSmIrvizAlA varamatulasukhaM nirmalA kIrttiruccai, - raudAryaM dhairyamAyurvapurapi vigadaM rUpalAvaNyayuktam / saubhAgyaM vIryamugraM tribhuvanavibhutA zakracakrezvaratvaM, vijJAnaM jAtiruccA kulamapi vipulaM dharmmasaMsiddhirittham // 641 // pAtre puNyanibandhanaM taditare prodyaddayAkhyApakaM, bhRtye bhaktibharAvahaM narapatau sanmAnasampAdakam / mitre prItikaraM sadA ripujane vairApahArakSamaM, bhaTTAdau ca yazaskaraM vitaraNaM na kvApyaho niSphalam // 642 // no zIlaM pratipAlayanti gRhiNastaptuM tapo na kSamA, ArttadhyAnanirAkRtA jaDadhiyasteSAM kuto bhAvanA ? | ityevaM nipuNena hanta manasA samyag mayA nizcitaM, nottAro bhavakUpato'pi sudRDhaM dAnAvalambAt paraH // 643 // mahAnandapadaM datte, vidhatte yA sukhazriyaH / bhavyajIvaughasaMsevyA, dAnazAkhA zriyestu vaH // 644 // iti zrIvIradezanAyAM zrIdharmmakalpadrume catuH zAkhike dAnazAkhAyAM dharmmadattakathAnvite zrIcandradhavalanRpAkhyAne tRtIyaH pallavaH samAptaH // 3 // samAptA ceyaM prathamadAnazAkhA //
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturthaH pallavaH // SSSS brahmAlpAyurgirIzo viSayaparicitaH zrIpatirgarbhavAsI, candraH kSINaH pratApI bhramati dinakaraH zeSanAgo'bhimAnI / kAmaH kAyena hInazcalagatiranilo vizvakarmA daridrI, zakrAdyA duHkhapUrNAH sukhanidhisubhagAH pAntu vaH zrIjinendrAH // 1 // 5 cintAralaM maNInAmiva divijakarI sindhurANAM grahANA yataH minduH kallolinInAM surasaridamarakSmAdharaH parvvatAnAm / kalpadruH pAdapAnAM hariraditibhuvAM cakravartI narANAM, dharmANAM jainadharmo'pyayamapi hi tathA rAjate hyutmatve // 2 // athovAca mahIbharttA, saharSo nandivardhanaH / bhagavaMstvatprasAdena, dAnadharmmaphalaM zrutam ||3|| idAnIM zIlamAhAtmyaM, zrotumasmi samutsukaH / tvaddezanA'mRtaM pItvA, kiM tRpyanti manISiNaH ? // 4 // zIlavyAkhyAmathArebhe, zrImAn vIrajinezvaraH / ahAryaM bhUSaNaM zIlaM zIlaM mUlaM zivazriyaH // 5 // zIlena rakSito janturna kenApyabhibhUyate / mahAhRdapraviSTasya, kiM karoti davAnalaH ? // 6 // pIyUSamauSadhiSu zAkhiSu kalpazAAkhI, cintAmaNirmaNiSu dhenuSu kAmadhenuH / dhyAnaM tapassu sukRteSu kRpA vrateSu, brahmavrataM kSitipatitvamurIkaroti // 7 // 10 15 20
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ [dharmakalpadrumaH kAvyam- zIlaM kIrtisitAtapatrakalazaH zIlaM zriyaH kArmaNaM, zIlaM bhAvapayodhizItakiraNaH zIlaM guNAnAM nidhiH / zIlaM saMsRtikAnane kadalikA zIlaM khaniH zreyasAM, zIlaM sattvalatAvasantasamayaH zIlaM tu muktipradam // 8 // tIrthAni vA vrajatu tiSThatu caikapAda, toye nimajjatu patatvatha vA'drizRGgAt / naivAsti zIlarahitasya narasya siddhi/jAcchilAtalagatAdiva sasyavRddhiH // 9 // na muktAbhirna mANikyairna vastrairna paricchadaiH / alaGkriyeta zIlena, kevalenaiva mAnavaH // 10 // dharmakalpadrume dAnazAkhaiSA varNitA purA / adhunA zIlazAkhA tu , kathyate puNyapAdape // 11 // surAH zIlena sAnnidhyaM, sadA kurvanti mAnave / ratnapAlasya kAntAvat , yAnti vighnAni zIlataH // 12 // apRcchadbhUpatiH keyaM, ratnapAlapriyA prabho ! / samagraM zrotumicchAmi, tasyA api kathAnakam / / 13 / / svAmI yojanagAminyA, vANyoce zRNu bhUpate ! / sarvabhUtahitaM vacmi, taccaritraM yathAtatham // 14 / / 66 astyatra madhyago dvIpo, jambUdvIpAbhidhAnataH / vartulaH sthAlasaGkAzo, lavaNodadhinA''vRtaH // 15 / / tanmadhye'sti girirmeruryatrAsan vanAntare / jambUvRkSo'sti yannAmnA, jambUdvIpo'yamucyate // 16 / / merodakSiNadigbhAge, lavaNodadhipArzvagame / kSetraM bharatanAmaitatpavitraM puNyakarmaNA // 17 / / tatrAsti bhUmibhAminyA, lalATe tilakopamam / vikhyAtaM pUrvadeze ca, nagaraM pATalIpuram // 18 // 25
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturthaH pallavaH ] parIto varavApIbhiH, kUpArAmasarovaraiH / yatpuraM zobhate nityaM, nararatnairalaGkRtam // 19 // gavAkSamaNDapastambhadvAratoraNazobhitAH / AvAsA yatra zobhante, tuGgAH zikharizRGgavat // 20 // yadAyAmapRthutvena, navadvAdazayojanam / rAjitaM tuGgavapreNa, gaGgAtaTasamAzritam // 21 // yataH - sthAne ca yatrAsti jinendracaityaM, sAdhammikAH sAdhusamAgamazca / prAyeNa loko'pi ca dharmmazIlaH, sabhadrakaH pAtakato'tibhIruH // 22 // nikhile'pi pure yatra, dve ete vasataH striyau / deheSu bhAratI devI, geheSu kamalA punaH ||23|| abhUd vinayapAlAhvo, bhUpatistatra pAvanaH / nayAdikaguNairyukto, viraktaH pApakarmataH // 24 // yataH- na hItayaH kSetrabhuvaH phalottarA, anirgalAH santi sukhaM kuTumbinaH / viyogarogAnubhavaH prajAnAM na jAyate nItidhurandhare nRpe // 25 // tatpriyA'naGgasenAhvA, lajjAvinayazAlinI / rAjJIsaptazatImukhyA, dakSA dharmakalAsu ca // 26 // yataH - javo hi sapteH paramaM vibhUSaNaM, [ 129 trapA'GganAyAH kRzatA tapasvinaH / virjasya (chAtrasya) vaidyasya munerapi kSamA, parAkramaH zastrabalopajIvinAm // 27 // kAvyam- svAdhyAyAdhyayanaM jinendramahanaM zuzrUSaNaM satpateH, pAtre dAnavidhistapo'pyanupamaM sAdhammike bandhudhIH / saMvegAdhigamo manaH zamamayaM sattveSu nityaM kRpA, prAyeNottamadharmmakarmma tadidaM strINAM satInAM bhavet // 28 // 1. 'toSazca' iti cet sAdhu / 5 10 15 20
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ [dharmakalpadrumaH bubhoja vipulAn bhogAn , tayA sArdhaM mahIpatiH / dinAni gamayAmAsa, lIlayA sukRtena ca // 29 // athAnyadA sukhaM suptA, dehabAdhAvivarjitA / nizIthasamaye svapnamevaM devI dadarza sA // 30 // uttuGgazRGgasadRzo, dRSTo ratnoccayo mahAn / mukhe pravizyamAno'tha, jajAgAra ca tatkSaNAt // 31 // prabhAtasamaye rAjJI, patyuragre nyavedayat / evaM svapno mayA dRSTastatphalaM kathaya prabho ! // 32 // uvAca matikauzalyAnnijacitte vicintya saH / svapnasyAsya prabhAvAtte, devi ! putro bhaviSyati // 33 / / sa sarvvaguNasampUrNo, ratnarAzisamadyutiH / pratApaprabalo bhAvI, dRSTaH svapno yadIdRzaH // 34 // evaM svapnaphalaM zrutvA, gatA pramuditA gRhe / garbhaM babhre ca sA devI, nidhAnamiva medinI // 35 // krameNa vavRdhe garbha, utpannAH zubhadohadAH / pUryante puNyayogena, yathA rAjyAH sukhaM bhavet // 36 / / garbhAnubhAvato rAjJI, citte jAnAti caikadA / gajArUDhA jagat sarvaM, sAmprataM sAdhayAmyaham // 37 / / duSpUraM dohadaM jJAtvA, taM nRpeNAtha mantriNaH / AkAryoce kathaM rAjyA, dohado hyeSa pUryate ? // 38 // taistu viMzatiyojanyAM, kRtvA dezAn pRthak pRthak / bhrAmitA tatra rAjJI digjayadohadapUraNe // 39 // parNeSa garbhamAseSa spharatkAntisalakSaNama / sA rAjJI suSuve sUnuM , yathA prAcI divAkaram // 40 // putre jAte'bhavadrAjA, harSAdutphullamAnasaH / putro hi jananIpitroH, paramAnandakAraNam // 41 // 15 25
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturthaH pallavaH ] yataH- nepathyairvividhai rasairbahuvidhairullApanaiH krIDanairnAmasthApanacUlikAdikaraNairAliGganairvAhanaiH / vidyAdhyApanakarmmakauzalaguNAropaizca yo nandanaM, [ 131 svasmAdapyadhikaM karoti sa pitA kairnAma na zlAghyate ? // 42 // rAjA vinayapAlo'sau dAnagAnAdibhirbhRzam / sutajanmotsavaJcakre, karAn deze mumoca ca // 43 // bhojyAlaGkAravastrAdyairgotrajA gotriNo gurUn / santoSya tatpuro rAjA, babhASe racitAJjaliH // 44 // asmin garbhasthite mAtrA, dRSTaH svapne maNivrajaH / ratnapAlo'stu nAmnA'yaM, tataH svapnAnusArataH // 45 // lAlyamAno'tha dhAtrIbhirvavRdhe'sau dine dine / pitrormanorathaiH sArdhaM, zuklapakSe zazAGkavat // 46 // janmapatryAM budhairdRSTo, rAjayoga iti sphuTaH / kendrasthA guruzukrajJA, dazamo bhUminandanaH // 47 // budha bhArgavajIvAnAmeko'pi kendrasaMsthitaH / sthAnAni labhate nityaM, mahIbhoktA bhavet dhruvam // 48 // karmmasthAne yadA saumyA, nIcasthA krUragA grahAH / svagRhasthAH zubhairdRSTAH, sa naraH sarvakAryakRt // 49 // putrasyaivaM grahabalaM, zrutvA jyotirvidAM mukhAt / rAjA raGgabharAdbhUyo, vipraM viduramAhvayat // 50 // vipro'STAGganimittajJa, Agato hastapustakaH / dattA''zIstena bhUpasya, mahArAja ! ciraJjaya // 51 // AsanAdikasanmAnaM, dattvA muktvA'grataH phalam / praNAmapUrvvakaM rAjA, papraccha sutalakSaNam // 52 // vipro'vAdIn mahArAja ! zRNu sAmudrike yathA / uktAni lakSaNAnyaGge, tadahaM kathayAmi te // 53 // 5 10 15 20 25
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 10 15 20 25 ] " iha bhavati saptaraktaH, SaDunnataH paJcasUkSmadIrghazca / trivipulalaghugambhIro, dvAtriMzallakSaNaH sa pumAn // 54 // nakhacaraNapANirasanAdazanacchadatAlulocanAnteSu / syAdyo raktaH saptasu, saptAGgAM sa bhajate lakSmIm // 55 // SaTkaM kakSA vakSaH, kRkATikA nAsikA nakhAsyamiti / yasyedamunnataM syAdunnatayastasya jAyante // 56 // dantatvakkezAGguliparvvanakhaJceti paJca sUkSmANi / dhanalakSmANyetAni, prabhavanti prAyazaH puMsAm // 57 // nayanakucAntaranAzAhanubhujamiti yasya paJcakaM dIrgham / dIrghAyurvittaparaH, parAkramI jAyate sa naraH // 58 // bhAlamuro vadanamiti, tritayaM bhUmIzvarasya vipulaM syAt / grIvA jaGghA mehanamiti trayaM laghu mahIzasya // 59 // yasya svaro'tha nAbhI, sattvamitIdaM trayaM gabhIraM syAt / saptAmbudhikAJcerapi, bhUmeH sa karagrahaM kurute // 60 // iti dvAtriMzallakSaNAni / vistIrNaM hRdayaM tathA / chatrAkAraM ziro yasya, kaTI yasya vizAlA ca sa saukhyadhanaputravAn // 61 // [ dharmakalpadrumaH mayUragajahaMsAzvacchtratoraNacAmaraiH / sadRzA yatkare rekhAH, sa bhogan labhate ghanAn // 62 // prAsAdaparvvatastUpapadmAGkuzarathopamAH / dhvajakumbhasamA rekhA, hastapAde zubhAvahAH // 63 // narasya dakSiNe pArzve, tilakaM maNDalaM zubham / vAme zubhaM ca nArINAM jJAtavyaM hi narAdhipa !" // 64 // zAstroktalakSaNAnyevaM, putrAGge vIkSya bhUbhujA / jAtaharSeNa vipro'sau, visRSTo dAnapUrvvakam // 65 // rAjJA'sau lekhazAlAyAM, mukto varSe'tha saptame / naro hi zobhate nityaM, kalAvidyAdikairguNaiH // 66 //
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturthaH pallavaH ] yataH - yadyapi bhavati virUpo, vastrAlaGkAraveSaparihINaH / sajjanasabhApraviSTaH, zobhAmanubhavati sadvidyaH // 67 // [ 133 kAvyam - sampUrNakumbho na karoti zabdamardho ghaTo ghoSamupaiti yasmAt / vidyAvatAM no bhavatIha garthyo, vidyAvihInA bahubhASakAH syuH // 68 // zAstraM prajJAvazAttenAdhItaM stokadinairghanam / SaTtriMzadAyudhAbhyAsaH, kRtazcAnena lIlayA // 69 // rUpasaubhAgyasampanno, dvisaptatikalAnidhiH / yuvarAjapade pitrA, sthApito ratnapAlakaH // 70 // mitraiH parivRto nityaM, vividhakrIDayA sa ca / zastrazAstravinodena, gamayAmAsa vAsarAn // 71 // itazca kanyakubjAkhye, deze haMsapure pure / vIraseno nRpo vIro, mahAsena ivAbhavat // 72 // priyA vIramatI tasya, zIlasaubhAgyazAlinI / zRGgArasundarI putrI, tayoH suguNamaNDitA // 73 // yataH- vaktraM candraviDambi paGkajaparIhAsakSame locane, varNaH svarNamapAkariSNuralinIjiSNuH kacAnAM cayaH / vakSojA ibhakumbhavibhramaharau gurvvI nitambasthalI, vAcAM hAri ca mArddavaM yuvatiSu svAbhAvikaM maNDanam // 74 // catuSpaSTikalApAtraM, rUpayauvanamizritA / tAtena pAThitA sA'bhUdvitIyA bhAratI bhuvi // 75 // sadvRttA zIlasaMyuktA, lAvaNyarasavAhinI / kiM bahunA'bhavadbhUyo, dvAtriMzatstrIguNAnvitA // 76 // yathA - surUpA subhagA zAntA, suveSA hi sunetrakA / sugandhazvAsabhRt dakSA, viziSTA ca sukhAzrayA // 77 // nItimAnA nAtinamrA, madhurAkSarabhASiNI / salajjA rasikA gItanRtyajJA vAdyakovidA // 78 // 5 10 15 20 25
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ [dharmakalpadrumaH susvarA'lobhinI pInastanI vRttAnanA punaH / premavatI sphItimatI, patibhaktA vinItakA // 79 // satyavAk suvratodArA, saMsantoSA ca dhAmmikI / / doSAcchAdanakA kSAntiyuktA striyo guNA amI // 40 // 5 mahAkAvyam-zuSkAGgI kUpagaNDA praviraladazanA zyAmatAlvoSThajihvA, piGgAkSI vakranAzA kharaparuSanakhA vAmanA cAtidIrghA / zyAmAGgI sannatabhUH kucayugaviSamA romajaGghA'tikezI, sA nArI varjanIyA dhanasutarahitA SoDazA lakSaNADhyA // 81 // pInorU: pInagaNDA laghasamadazanA padmanetrAntaraktA, bimboSThI tuGganAzA gajagatigamanA dakSiNAvarttanAbhiH / snigdhAGgI vRttavaktrA pRthumRdujaghanA susvarA cArukezA, bhartA tasyAH kSitIzo bhavati ca subhagA putramAtA ca nArI // 82 // tAM prAptayauvanAM dRSTvA, cintAM bhUpo'karoditi / kasmin sthAne kule kasmin , kasmai deyA sutA mama ? // 83 / / 15 yataH- jAteti zokaM mahatIti cintAM, karoti yA kasya varasya deyA / dattA sukhaM prApsyati vA na veti, kanyApitRtvaM khalu nAma kaSTam // 84 // mUrkhanirdhanadUrasthazUramokSAbhilASiNAm / triguNAdhikavarSANAM, teSAM deyA na kanyakA // 85 // yataH- atyadbhutadhanADhyAnAmatizAntAtiroSiNAm / sarogavikalAnAJca, teSAM deyA na kanyakA // 86 // yataH- kulajAtivihInAnAM, pitRmAtRviyoginAm / gehinAM putrayuktAnAM, teSAM deyA na kanyakA // 87 // kuzIlacauryayuktAnAM, madyapadyUtakAriNAm / vaidezikasvagotrANAM, teSAM deyA na kanyakA // 88 // 25 khaJjAndhajaDacittAnAM, sadaivotpannabhakSiNAm / bahavairApavAdAnAM, teSAM deyA na kanyakA // 89 // 20
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturthaH pallavaH] [135 kAvyam- kulaM ca zIlaM ca sanAthatA ca, vittaM ca vidyA ca vapurvayazca / etAn guNAn sapta nirIkSya deyA, tataH paraM bhAgyavazA ca kanyA // 10 // anurUpo varaH putryAH, ko bhaviSyati sadguNaiH ? / svayaMvare'thavA kanyA, vRNutAM svecchayA varam // 91 // dhyAtveti kArito rAjJA, svayaMvaraNamaNDapaH / dUtairAkAritAH sarve, samAjagmurmahIbhujaH // 92 / / samitro ratnapAlo'pi, pitrAdezAt samAgataH / mahAnto militAstatra, maNDalIkAH sahasrazaH // 93 // ramyeSu haryeSu nivezaneSu , priyoktidAnAdaranamratAdyaiH / zayyAsanaistatra narendracakramupAcaraccAru sa bhUminAthaH // 94 / / himAlayakRtaspardhAstatra pakvAnnarAzayaH / vaitADhyazRGgavattuGgAH, santi zAlyAdisaJcayAH // 95 / / atha lagnadine prApte, sarvAbharaNabhUSitA / AgatA maNDape tatra, kanyA zRGgArasundarI // 96 / / rUpeNa vijitA rambhA, zAstreNa ca sarasvatI / guNena jitagaurI ca lakSmIrlakSaNalakSitA // 97 / / evaMvidhaguNairyuktA, sAkSAnmohanavallikA / varamAlAM kare kRtvA, sthitA sA'tra svayaMvare // 98 / / AgatA ye nRpAstatra, pratihAryA niveditAH / pUrvapremAnubhAvena, ratnapAlo varo vRtaH // 99 // tato'nye kSatriyAH kruddhAH, saGgrAmAya samutthitAH / triMzadakSohiNIsaGkhyA, vAhinyo militAstadA // 100 // yataH- daza nAgasahasrANi, nAge nAge zataM ratham / rathe rathe zataM azvaM, azve azve zataM naram // 101 // kAvyam- ayutaM gajAnAM prayutaM rathAnAM, navalakSayodhA dazalakSavAjinAm / 25 udArabhRtyAH SaTtriMzalakSAH, akSauhiNIsainyaM munayo vadanti // 102 // 15
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ [dharmakalpadrumaH sambhUya ripavaH sarve, samudAyena lakSazaH / ekena ratnapAlena, sArdhaM yuddhAya cAgatAH // 103 / / sajjIbabhUva yuddhAya, ratnapAlo'pi vikramI / tadaivaM vIraseno'pi, cintayAmAsa cetasi // 104 / / aho kathamanartho'yaM, saMjAtaH zubhavAsare ? / bhojanAvasare yuddhaM, hai akANDe'dya jAyate // 105 / / yataH- puSpairapi na yoddhavyaM, kiM punarnizitAyudhaiH / yuddhe vijayasandehaH, pradhAnapuruSakSayaH // 106 // raudre pravartite yuddhe, bhUbhujA sandhipAlakAn / sampreSya vAritA yuddhAt , nyavarttanta paraM na te // 107 / / tadA zRGgArasundA , cintitaM ceti cetasi / madarthe jAyate yuddhamabhUvaM kAlarAtryaham // 108 / / viSavallIsamA jAtA, kule'haM kulanAzanI / pitRmAtRmatirmagnA, bhugnA bhAgyalatA mama // 109 // hiMsAdikaM mahApApaM, saGgrAmAjjAyate mama / candravallAJchanaM me'dya, saJjAtaM karmadoSataH // 110 // aho me nirmalA jAtiH, saJjAtA samalA'dhunA / niSkalaGgaM kulaJcAbhUt kalaGkakalitaM kila // 111 // iti cintAparA sA ca, yativanmaunamAzritA / upAyaM cintayAmAsa, sarveSAM kSemahetave // 112 // tadA tatrAgato mantrI, subuddhistasya kanyayA / kathitaM ko'pyupAyo'sti ?, vaJcyante yannRpA amI // 113 / / upAyena prakartavyaM, na zakyaM yat parAkramaiH / samIhitAni sidhyanti, jane hAsyaM na jAyate // 114 // yathA purA'pi kenApi, mantriNA buddhiyogataH / nijabharturgataM rAjyaM, vAlitaM tatkSaNAdapi // 115 // 15 25
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturthaH pallavaH ] naravAhanarAjA'bhUt pure kSitipratiSThite / mantrI ca jJAnagarbho'sya, buddhayA devagurUpamaH // 116 // tasya rAjJo'nyadA gehe, nandanaprasavo'bhavat / prArabdho'sya yadA SaSThIrAtrijAgaraNotsavaH // 117 // sacivena tadA'cinti, vidhiceSTA vilokyate / kiGkaroti likhet kiM vA, dhyAtvaivaM guptavRttitaH // 118 // madhyarAtre sthito dIpacchAyAyAM sa sudhIryadA / tAvadAgatya daivena, likhitvA proktamIdRzam // 119 // yugmam | AkheTakriyayaivAsau, prANavRttirvidhAsyati / caTiSyatyekajIvo'sya, sadA'nyo na caTiSyati // 120 // zrutvaivaM zaGkito'mAtyazcetasIti vyacintayat / aho bhUpasutasyApi kimidaM karmmaceSTitam ? // 121 // dvitIyo'tha suto rAjJo, jajJe tasyApi pUrvavat / SaSThIrAtrau pradhAnena, vidhinoktamiti zrutam // 122 // pRSThavAhyagavaikena, putro'sau ghAsavikrayI / bhaviSyati sadA nAnyaM, balIvarddamavApsyati // 123 // tRtIyA tu sutA jAtA, tadbhAle caivamakSarAH / vidhinA likhitA eSA, nUnaM vezyA bhaviSyati // 124 // ekameva naraM daivAdavApsyati dinaM prati / trayANAmiti duSkarmma, mantrI vijJAya duHkhyabhUt // 125 // kiyatyapi gate kAle, hatvA taM gotribhirnRpam / tadrAjyaM jagRhe naSTAH, putrIputrAdayaH purAt // 126 // te trayo'pi pRthak karmma, kurvvanti vidhinoditam / sacivo jJAtasambandho, vIkSaNArthaM vinirgataH // 127 // bhramannekapure'pazyattamAkheTakaraM naram / upalakSyAbravInmantrI, kimidaM tvaGkaroSi bhoH ! // 128 // [ 137 5 10 15 20 25
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ [dharmakalpadrumaH tenoktamekajIvena, kaSTenAjIvikA bhavet / mantrI buddhibalenoce, zRNu bho ! me hitaM vacaH // 129 / / bhadrajAti vinA jIvo, na hantavyastvayA yataH / mahAmuktAphalaprAptirgajakumbhasthalAd bhavet // 130 // lalATalikhitaM jIvamekaM te dAsyate vidhiH / evamuktvA dvitIyasya, zodhanArthaM gataH sudhIH // 131 / / catuSpathe pure kasmin , tRNabhArayutaH sthitaH / dRSTo'sau mantriNA jJAtvA, tatsvarUpaJca bhASitam // 132 // pratyahaM pRSThakaM vatsa !, vikrINAhi punarvidhiH / vikrIte likhitaM bhAle, vRSabhaM te pradAsyati // 133 / / mantrI tu rAjaputryarthe, bhraman kasmin pure yayau / vezyAbhirveSTitA dRSTA, tena sA tatra daivataH // 134 / / netre nIreNa sampUrya, mantryUce bAlikAM prati / vatsa ! kA tava ceSTaiSA ? sA proce karmayogataH // 135 / / punarekaH pumAneti, svalpotpattistato mama / mantrI jagAda he vatse !, mamaikaM vacanaM zRNu // 136 / / tvadgRhe yaH pumAneti, dInArANAM zataM tvayA / tasmAt yAcyaM sadA daivavazAdeSyati cedRzaH // 137 / / zikSAM dattvA trayANAM sa, sacivo'gAd gRhe nije / anyadA nizi supto'sti, tadA sa vidhirAgataH // 138 // dhIsakhaM prati sa prAha, bhostvaM nizcintatAM gataH / mahyaM jhagaTakaM dattvA, daNDaistUro hi vAdyate // 139 / / muJca mAM bandhanAnmitra !, pradIyante kuto mayA / hastigozatadInAradAyakAH sarvadA yataH // 140 // mantrI jagAda he deva !, janabhASA kRtA mayA / vakrakASThe vakravedho, dIyate tat tavocitam // 141 // 25
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ [139 caturthaH pallavaH] vidhirUce mahAbuddhe !, kAryaM kathaya me'param / tat karomi yathA zIghramasmAt kaSTAdvimuJca mAm // 142 // mantryUce bhUpaputrANAM, teSAM vegena he vidhe ! / dadasva paitRkaM rAjyaM, pazcAt tvaM svecchayA cara // 143 / / bhrAtarau bhaginIyuktAvAnIya mantriNe'rpitau / mantriNA vidhiyogenArayo niSkAsitAH purAt // 144 // rAjJo jyeSThasuto rAjye, sthApito mantriNA tataH / / uktvaivaM lokikI vArtA, proce zRGgArasundarI // 145 / / naSTaM rAjyaM yathA buddhyA, vAlitaM tena mantriNA / tathA tvaM kuru mantrIza !, prapaJcaM zatrunigrahe // 146 / / guptaM ko'pi na vettIti, vivaraM sacivastathA / akArayad bahirvaprAt , tasyopari citA kRtA // 147 // sthApitA tatra sA kanyA, bahuceTIbhirAvRtA / AkAritA nRpAH sarve, mantriNA ceti jalpitam // 148 / / bho bhUpA ! yasya vAJchA syAt kanyAyAH sa hutAzane / pravizatvanayA sArdhaM, tasmai kanyA'tha dAsyate // 149 / / adhomukhA nRpA jAtAH, sarveSAM pazyatAM punaH / ratnapAlaH samaM nAryA, citAmadhyAdvile yayau // 150 // ceTIbhircAlito vahnidvitIye'hni sakanyakaH / kumAraH prakaTo jAtaH, mahatsattvaM janA viduH // 151 / / AgatA ye nRpAH sarve, sphAlabhraSTaplavaGgavat / hatAzAH zyAmavakrAste, gatA nijanijaM puram // 152 // tataH zubhe dine bhUpo, vivAhaM mahadutsavAt / tayozcakre ca rAjyAdhu, dattavAn karamocane // 153 / / dazAhasthititastatra, sthitvA daza dinAn varaH / bhUpaM vijJapayAmAsAnujJAM dehi calAmyaham // 154 //
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ 7] 5 [dharmakalpadrumaH rAjJA'tha tasya sArthAya, dattvA dAnaM yathocitam / sarvaM santoSya jAmAtA, pure sampreSito nije // 155 / / rAjA kati prayANAni, jAmAtrA sArdhamAgataH / valamAnena tAtena, zikSeti duhiturdade // 156 / / yataH- nirvyAjA dayite nanAndRSu natA zvazrUSu bhaktA bhaveH, snigdhA bandhuSu vatsalA parijane smerA sapatnISvapi / patyummitrajane vinarmavacanA ruSTA ca tadveSiSu , strINAM saMvanaM tadadbhutamidaM vItauSadhaM bhartRSu // 157 // he vatse ! nijanAthasya, na moktavyaM padAmbujam / iSTaM daivatavad dhyeyaM, na dheyaM durmanaH kadA // 158 // candrayuktA nizA bhAti, priyA patyanugAminI / paticittAnuvRttyaiva, sthAtavyaM hi tvayA sute ! // 159 // mitaM dadAti hi pitA, mitaM bhrAtA mitaM sutaH / amitasya hi dAtAraM, bhartAraM ko na pUjayet ? // 160 // ityAdivividhAM zikSA, pradattvA (pradAya) valito nRpaH / kumAraH kAntayA yuktaH, samprApto nijapattanam // 161 // purapravezo'tha varasya tasya, pRthvIbhujA kArita utsavena / vadhvA samaM maGgalabhAgvaro'sau, nanAma bhaktyA pitRmAtRpAdAn // 162 / / zvazrUpAdayugaM praNamya vidhinA tasthau vadhUH prAGgaNe, tasyA rUpavilokanAya vanitAstatrAgatAstAvatA / dRSTvA tAM jagadurmithaH suravadhUH kiM vApyasau khecarI, kiM vA nAgakumArikA'tha kamalA kiM kinnarI pArvatI // 163 / / naiSA surI na nAgazrI:, kinnarI khecarI zivA / ratnapAlasya yogyA ca, bhogyaiSA varakanyakA // 164 / / varSantIva sudhArasaM madhurayA vAcA prasannAnanA, namrA sadvinayena zIlasaralA saubhAgyalAvaNyabhUH / 15 20 25
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturtha: pallavaH ] patyurjIvitasaMnibhA sutavatI cAntardhanA sampadA, puNyADhyA suvadhUH punAti caraNAmbhojairgRhaM zrIriva // 165 // kumAraH priyayA sArdhaM, bhuJjAnaH suravat sukham / mAtApitroH padAmbhojaM, sevate bhRGgavat sadA // 166 // yataH - te putrA ye piturbhaktA, mAturvacanakArakAH / kulazIlaratA nityaM, zeSA udarakITakAH // 167 // vastu dyotayate dIpa:, pratyakSaM nijatejasA / niSkalaGkaH punaH putraH, parokSAnapi pUrvajAn // 168 // svajanAmbhoruhollAsI, ravivat kuladIpakaH / pitRkIrtiJca dharmmaJca, guNaM ca parivardhayet // 169 // mAtRpitRSu ye bhaktA, bhaktA gurugotriSu / durbhikSe cAnnadAtAraste pArtha ! puruSottamAH // 170 // yataH - dayaiva dharmeSu guNeSu dAnaM prAyeNa cAnnaM prathitaM priyeSu / meghaH pRthivyAmupakArakeSu tIrtheSu mAtApitarau tathaiva // 171 // yataH " anyadA nagare tatra, sumitraH sUrirAgataH / vanapAlena vijJapto, vandanAya nRpo yayau // 172 // vanditvA vidhivatsUrimupaviSTo mahIpatiH / gururvairAgyasampUrNAM, pradadau puNyadezanAm // 173 // bhoH ! bhavyA bhavapAthodhiragAdho dRzyate mahAn / tatpAraM prApyate naiva, puNyapravahaNaM vinA // 174 // vidyayA tapasA tIrthayAtrayA vA na nirvRtiH / vinA zrIsAmyadharmeNa, vikalpairaparaiH kimu ? // 175 // hUyate na tapyate na dIyate vA na kiJcana / aho amUlyakrIteyaM, sAmyamAtreNa nirvRtiH // 176 // kanyA kila yathA vidyAtIrthakaSTakRtAmapi / nAsIdAsIt sthitasyApi tanmarmmAhAradAyinaH // 177 // [ 141 5 10 15 20 25
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 10 151 20 25 R] tathAhi - zrIpure candana zreSThIputrI nandA guNaikabhUH / [ dharmakalpadrumaH pradIpakalikevAsId bAlA'pi kulamaNDanam // 178 // pANigrahaNayogyAyA, grAmAntaragataiH samam / tasyAH pitrAdibhizcakre, sampradAnaM pRthak pRthak // 179 / / pitraikasmin pure dattA, mahebhyatanujanmanaH / pitRvyena punarmitraputrasyA'nyatra pattane // 180 // svapiturnagare mAtrA'bhISTasakhyAH sutasya ca / dade bhrAtrA pure'nyatra, mahAguNavate tu sA // 189 // sarve'pi svapuraM prAptAH, kanyAdAnaM nija nijam / nirmitaM kathayAmAsuranyo'nyaM harSanirbharam // 182 // visaMvAdeSu sarvveSAM, sparddhAbandho mahAnabhUt / yadasmAbhiH kRtaM kAryaM, pralaye'pi kimanyathA ? // 183 // yathAvRtavarANAJca, lagnamekaM prahitya taiH / saMvAhaM kartRmArebhe, vivAhAya savistaram // 184 // atho lagnadine prApte, catvAro'pi varAH samam / tatrAgatA bahistasthurmahAyAnaparigrahAH // 185 // pariNetuJca tAM sarvve, samamAjagmuruddhatAH / vivadamAnA yuddhAya, saMnaddhAzca ruSA'bhavan // 186 // teSAJca yuddhasaMrambhaM, puruSakSayakAraNam / pitrAdInAM virodhaJca, vIkSya nandA vyacintayat // 187 // dhig mAM yasyAH kRte'mISAM, mahAnartho samutthitaH / mRtAyAM mayi sarvveSAM zreyo bhavati nAnyathA // 188 // vicintyaivaM citAM bAhye, racayitvaikamAnasA / sA vahniM sAdhayAmAsa, saduHkhaM vIkSitA janaiH // 189 // teSAmeko varo vahniM praviveza tayA saha / dvitIyastu virAgeNa, dUradezAntaraM yayau // 190 //
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40 caturthaH pallavaH] [143 tRtIyo'pi tadaGgAnyAdAya tIrthaM pratasthivAn / turyastu tasyAH zeSAGgopari sthaNDilakaM vyadhAt // 191 // yAcitvA ca pure bhikSAM, muktvA tatrAnnapiNDakam / svayaM bhuGkte priyAmohAttatrAste ca divAnizam // 192 / / kiyatyapi gate kAle, dezAntaragato varaH / kvApi saJjIvinI vidyA, prApya tatrAyayau mudA // 193 / / AkRSya sthaNDilAt zeSAsthIni vidyAnubhAvataH / / cakre punarnavAM kanyAM, navyaH sahamRto'pyabhUt // 194 // tIrthAntaragato'pyAgAt , tadAnIM tatra daivataH / kanyArthaM vivadante sma, catvAro'pi tathaiva te // 195 / / militAH svajanAH sarve, sapaurA rAjapUruSAH / kanyAvivAdaH kiM tveSAM, na kenApi nivartitaH // 196 / / tadaikapravayA jJAtatatsvarUpo mahAmatiH / teSAM vacanamAdAya, sphuTaM nirNItavAnidam // 197 / / tIrthe'sthinyAsakRt putraH, punarjanmapradaH pitA / sahotpannaH punarghAtA, sa bhartA yastu bhaktadaH // 198 // tadasyaiva priyA'stveSA, yaH sadA bhojanaM dadau / loke'pi zrUyate bhartA bhAryAbharaNapoSakRt // 199 / / ityukte muktavairAste, sarve svasvAspadaM yayuH / pariNItA ta sA taryavareNa janasammatam // 200 / yathA'sau nAbhavadvidyAtIrthakaSTakRtAmapi / bhaktadAnaM vinA tadvadvinA sAmyaM na nirvRtiH // 201 // tattvajJAnaM vinA vidyA, tapasyA zamavarjitA / tIrthayAtrA manaHsthairyavandhyA vandhyeva kAminI // 202 // praNihanti kSaNArddhana, sAmyamAlambya karma tat / yanna hanyAnnarastIvratapasA janmakoTibhiH // 203 // [yo.zA./4/51] 25
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 [dharmakalpadrumaH vItarAgaM hRdi dhyAyan , vItarAgo yathA bhavet / muktvA'khilamapadhyAnaM, bhrAmaraM dhyAnamAzrayet // 204 // sthAne yAne jane'raNye, sukhe duHkhe tathA manaH / abhyAsaM (abhyaset ) vItarAgatve, layalInaM yathA bhavet // 205 // gandhaH puSpe ghRtaM dugdhe, tejaH kASThe yathA sthitam / jJAnaM jIve tathA kintu , vyaktIsyAt parikarmaNA // 206 // aghadavaughaghanAghanamaNDalI, sukRtasantatikalpalatAvanI / vizadadharmajananyamitasphuratguNagaNA karuNA jayatAcciram // 207 // dezanAnte nRpo'pRcchat satvaraM bhagavan ! vada / vidyate kiyadAyurme, tadahaM zrotumutsukaH // 208 // gururUce mahArAja ! kAryaM sAdhaya satvaram / mAsamekaM bhavadAyuzcirAyurnAsti te nRpa ! // 209 / / evaM munimukhAcchrutvA, natvA gatvA ca vezmani / rAjye saMsthApya putraJca, zikSAmitthaM dadau nRpaH // 210 // yataH- dyUtAdivyasanaM khalAbhigamanaM vizvastaviplAvanam , veSADambaramaNDanaM kalahanaM zaktaiH zrite kopanam / anyAye kathanaM kRtApalapanaM doSAnRtakhyApanam , svazlAghAghanamanyadAragamanaM tyAjyaM tvayA nindanam // 211 // zikSAmuktveti bhUmIndro, dattvA dAnaM yathAvidhi / sacivAdInanujJApya, tato jagrAha saMyamam // 212 // suciraM tIvracAritraM, sa prapAlya zivaM yayau / ratnapAlastato rAjA, prajAH sukhamapAlayat // 213 / / zRGgArasundarImukhyAstasya rAjyaH sahasrazaH / ajAyanta samantAbhirbhogAn bubhoja so'STadhA // 214 // yataH- sugandhaM vanitA vastraM gItaM tAmbUlabhojanam / vAhana mandiraM zayyA, aSTau bhogAH prakIrtitAH // 215 // 15 20 25
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 caturthaH pallavaH] [145 subhojyaM gItakAvyaJca, kathAkAJcanakAminI / uttamAnAM vizeSeNa, sAdhAraNasukhAni SaT // 216 // viSayArNAvamagno'sau, kiJcit jAnAti nAparam / nizcinta eva nArISu , gItanRtyAditatparaH // 217 / / sthApito rAjyacintAyAM, sacivo jayasaJjakaH / tasmin bhAraM samAropya, tasthau zakra iva svayam // 218 / / sArdhaM zRGgArasundar2yA, bhuJjan vaiSayikaM sukham / vAsarAn gamayAmAsa, sa dogunda ivAmaraH // 219 / / apatyamaGgazuzrUSA, bhogaH svajanagauravam / gRhakarmaniyogazca, strIvallyAH phalapaJcakam // 220 // guNaratnAkarasyApi, bhRzaM viSayasevanam / ratnapAlasya doSo'bhUt , 'nirmalaH ko hi sarvathA ?' // 221 / / yataH- candre lAJchanatA himaM himagirau sindhau jale kSAratA, arkastIkSNakaraH kaTumalayajaH paGkaM jale vidyate / no dugdhA kariNI tathA'hilatikA puSpaiH phalairvarjitA, durdaivena viDambitaM jagadidaM ratnaM sadoSIkRtam // 222 // samatA sarvakAryeSu , saMsAre hi zubhAvahA / sabhyairiti niSiddho'pi, nAtyajad vyasanaM nRpaH // 223 // puNyapApAnubhAvena, sukhaduHkhasya saMbhavaH / kAnusAriNI buddhiH, siddhirbhavati tAdRzI // 224 // rAjye lubdhaH purA mantrI, kiM punastatsamarpaNe / satya AbhANako jAto, biDAle dugdharakSaNam // 225 // anyadA sacivo lolo, rAjJIrUpavimohitaH / na viveda kSudhAM tRSNAM, kAmArtaH prApa no ratim // 226 / / ekadA tasya bhAgyena, militaH siddhapUruSaH / tena dattA varA vidyA, avasvApanikAbhidhA // 227|| 15
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 10 151 20 25 14] grAsasya vRddhikaraNAt, svIkRtA rAjasevakAH / svAmidroho dhRtastena, pApinA rAjyalobhataH // 228 // nidrAJca svApinIM dattvA, palyaGkastho nRpo nizi / AnIto mantriNA'raNye, yAvanmArayate ca saH // 229 // tAvattasya narendrasya, dRDhAyuranubhAvataH / vyomni vANI samutpannA, mA mA bho bho iti sphuTA // 230 // naSTo vANIbhayAnmantrI, sevakAzca dizo dizam / mantriNA'dhiSThitaM rAjyamantaHpurasamanvitam // 231 // zRGgArasundarImekAM, vinA rAjJyo'parA balAt / sarvvA biDambitAstena, kAmAndhena kukarmmaNA // 232 // zRGgArasundarI bADhaM, zIlavrataparAyaNA / bahudhA'bhyarthyamAnApi, na mene tasya tadvacaH // 233 // kAmakrodhavazAt tasyA, aGge paJca zatAnyatha / kazAghAtAn sa duSTAtmA, mocayAmAsa sarvvadA ||234|| [ dharmakalpadrumaH tasyA rUpe mohitasya, kAminastasya no dayA / na lajjA na ca saundarya, na dAkSiNyaM na dharmmadhIH // 235 // yataH- kAmI na lajjati, na pazyati no zRNoti, no'pekSate gurujanaM svajanaM paraM vA / gacchAgrataH kamalapatravizAlanetre !, vindhyATavIpratidizo mama rAjamArgaM // 236 // salajjaH sadayastAvat suvidyaH suguNaH sudhIH / yAvat kAmavazo nAGgI, aho kAmo jagajjayI // 237 // vividhA vedanAstenAdhamenAsyAH kRtA bhRzam / na tu dvidhA kRtaM cittaM, sthirIbhUtaM nijaM vrate // 238 // sandaMzermAMsakhaNDAni, troTitAni durAtmanA / mAsamekaM mahAkaSTe, satI saivaM kadarthitA // 239 //
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturthaH pallavaH] [147 tathApi sA tadvacanaM na mene, prANAdhikaM zIladhanaM tvarakSat / vAtairghanaiH kiM kanakAdizRGga, tujhaM patatyatra kadA dharitryAm // 240 // anyadA tasya duSTasya, ko'pi dakSo'vadat suhRt / he mitra ! te hitaM vacmi, kiM haMsi tvaM satImimAm ? // 241 // asyA roSAnalAdre re, tvaM bhaviSyasi bhasmasAt / munInAJcApi devAnAM, satIzApo hi dussahaH // 242 // satIzIlasya mAhAtmyAt , jvalano jalatAM vrajet / sarpaH supuSpamAlAbho, viSaM bhavati cAmRtam // 243 // siMhavyAghrapizAcAzca, yakSavyantararAkSasAH / nazyantyeva satInAmnA, tadrekhAM lazyanti na // 244 // satIzIlaprabhAvaM taM, zRNu tvaM sAvadhAnataH / satyAH zApAdvipannaM hi, vidyAdharakuTumbakam // 245 / / tathA ca- purA ratnapure rAjA, rAmo rAjyamapAlayat / dhanadatto'bhavat tatra, zreSThIzo rAjamAnita // 246 / / dhanazrIriti tadbhAryA, lAvaNyajalakUpikA / satI zIlaratA nityaM, patibhaktA priyaMvadA // 247 / / tayA samaM sadA zreSThI, bubhoja vividhaM sukham / tayordevIsamA jAtA, sutA saubhAgyadIpikA // 248 / / lAlitA pAlitA'tyantaM, pAThitA bhAratIva yA / samprAptayauvanA sAtha, saJjAtA janamohinI // 249 // pure kanakasaMjJe'bhUt tadA zreSThI dhanAvahaH / narANAM guNinAM mukhyastatputro narakuJjaraH // 250 // so'bhUt sarvakalAyukto, viraktaH paradArataH / tasmai varAya sA dattA, dhanadattena nandinI // 251 // gatA zvazuragehe sA, gavAkSe saMsthitA'nyadA / vidyAdhareNa kenApi, dRSTA vyomani gacchatA // 252 / / tatrAyayau sa rAgAndhazcATuvAkyairjajalpa ca / svarUpaM bahubhaGgIbhidivyazaktyA ca darzitam // 253 / /
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 10 151 20 25 4] manasA'pi vacastasya, na mene sA manasvinI / na dadau cottaraM kiJcit, punarUce sa pApadhIH // 254 // ahaM kAmabhujaGgena, daSTo duSTena marmaNi / vaco'mRtena mAM svasthaM kuru tvaM viSanAzanAt // 255 // paJcabANaprahArasya, vyathA jAtA ghanA mama / saMzleSaM tava dehasya, kariSye'haM balAdapi // 256 // [ dharmakalpadrumaH yAvaduktveti vidyAbhRt, zIlabhaGgaGkarotyasau / tAvat tayA babhASe'tha, re pApin ! zRNu madvacaH // 257|| satyAH zIlavratasya tvaM, bhaGgaGkartuM samudyataH / tena pApena zApena, kSayaM yAsyasi tatkSaNAt // 258 // tava rAjyaJca rASTraJca, putrapriyatamAyutam / prayAtu pralayaM sarvvaM mama zApena vegataH // 259 // iti tasyA vacaH zrutvA, bhUyo vidyAdharo'bravIt / divaso'styadhunA mugdhe !, sameSyAmi punarnizi // 260 // tadA'haM tvAM hariSyAmi, yAsyAmi nijapattane / tvayA saha ramiSye ca tadA tvaM kiGkariSyasi ? // 261 // tataH sohagadevyAha, madIyavacanAdraviH / nAstaM yAsyati tat zrutvA gato vidyAdharaH pure // 262 // tAvat tatra gRhe tasyAkasmAdAsIt pradIpanam / jajvAla kSaNamAtreNa, kuTumbasahitaM gRham // 263 // vinaSTAstatkSaNAdeva, gajAzvarathapattayaH / sambhUya vairisainyena, dezo'sya jagRhe'khilaH // 264 // jAte tatraivamutpAte, sa vilakSo vyacintayat / aho kimiti saJjAtaM abhAgyaM vartate mama // 265 // sa ekAkyupaviSTo'sti tAvat tatraikakhecaraH / AgatyetyavadanmitrAzcaryaM dRSTaM mayA mahat // 266 //
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturthaH pallava:] [149 ahaM sutIrthayAtrArthaM, gacchan hemapure gataH / dinatrayaM babhUvAdya, yAtyastaM tatra no raviH // 267 / / janAstatra prakurvanti, zAntikaM pauSTikaM punaH / tathaiva tatra mArtaNDo, nizcalo'sti bhayAvahaH // 268 / / zrutvaivaJcakito vidyAdharaH citte vyacintayat / nUnaM satyA vacaH satyaM, sarvanAze karomi kim ? // 269 / / yataH- kiM muNDite mUrdhni, muhUrttapRcchA, gatodake kiM khalu setubandhaH / ghrANe vizIrNe dvidalaM tyajeta kiM, kiM pRcchyate vezma nipIya nIram ? // 270 // tathApi tatra gatvA'haM, natvA satI svadUSaNam / kSamayAmi mahAzApAdAtmAnaM mocayAmi ca // 271 / / tato gatvA satIM natvA, kSamayitvA ca so'bravIt / zApasyAnugrahaM mAtaH !, kuru santo na roSiNaH // 272 / / yataH- pIDyamAno'pi mAdhuryamugiratyeva sajjanaH / chinno nipIlitaH kvAthIkRto'pIkSutaruryathA // 273 // melayitvA tataH sarvAn , lokAMstatpuravAsinaH / teSAM puro jagAdeti, bho bhoH ! zRNuta madvacaH // 274 / / vacasApi mayA cakre, pApaM tatphalitaM kSaNAt / mama bhasmIkRtaM sarvaM, anayA stambhito raviH // 275 / / saubhAgyadIpikAvRttaM, proktvA(cyA)'sau tatpade'patat / zApamokSastayA cakre, bhrAtaryAhi nijaM puram // 276 / / tatra rAjyaJca lakSmIJca, prApsyasi tvaM madAziSA / vinayAt tava tuSTA'haM, 'vinayo hi mahAguNaH' // 277 / / yataH- mUlaM dharmadrumasya dyupatinarapatizrIlatAmUlakandaH, saundaryAhvAnavidyA nikhilaguNanidhirvasyatAcUrNayogaH / siddhAjJAnamantrayantrAdhigamamaNimahArohaNAdriH samastAnarthapratyarthitantraM trijagati vinayaH kiM na kiM sAdhu dhatte ? // 278 // 25
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 10 15 20 25 10] khecaraH svapure prApto, rAjyaM labdhvA'bhavat sukhI / astaGgato raviH satyA, jAto jayajayAravaH // 279 // sA vikhyAtA jane jAtA, satI zIlena zIlataH / rAjAnaH kiGkarAyante, devA nirdezakAriNaH // 280 // yataH [ dharmakalpadrumaH iti zrIsaubhAgyadIpikAkathA samAptA // SS ataste kathyate mitra ! yadi zRGgArasundarI / dhariSyati manAk kopaM, no tadA tava zobhanam // 281 // mahAsatImimAM rAjJImAvarjjayitumarhasi / parastrIgamanena tvaM kSitiM yAsyasi saptamIm // 282 // yataH- vyasanaikanivAsamandiraM, kulamAlinyavidhAnakajjalam / janatAvacanIyatAspadaM, paranArIgamanaM na zobhanam // 283 // svAdhIne'pi kalatre, nIcaH paradAralampaTo bhavati / sampUrNe'pi taTAke, kAkaH kumbhodakaM pibati // 284 // uktam- laGkezo'pi dazAnano'pi vijitAzeSatriloko'pi san, rakSolakSayuto'pi sendrajidapi vyApAdyate rAvaNaH / niHsvenaiva sukhena kAnanajuSA sarkSeNa martsnyena yat, rAmeNAmitatejasA janakajAzIlasya tadvalgitam // 285 // evaM mitramukhAt zrutvA, muktvA zRGgArasundarIm / mahacchIlaM tavetyuktvA, jayamantrI nanAma tAm // 286 // viDambanAvAridhipAramAgatA, SaSThASTamAcAmlatapassu tatparA / satkuGkumasnAnavilepanAdikaM, sA varjjayantI yatinIva saMsthitA // 287 // anyedyurekaM sunimittavijJaM, papraccha rAjJI nijabhartRyogam / miliSyatItyeSa jagAda vANIM, tayA''zayA sA hi babhAra deham // 288 // jayanAmAtha so'mAtyo, ratnapAlapade sthitaH / rAjyaGkaroti pApAtmA, svAmino drohakArakaH // 289 //
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturthaH pallavaH] [151 yataH- upakRtireva khalAnAM, doSasya garIyaso bhavati hetuH / anukUlAcaraNena hi, kupyanti vyAdhayo'tyartham // 290 // ratnapAlastadA'raNye, nidrA'vasvApinIkSaye / yasyAM suSvApa velAyAM, tadvelAyAmajAgarIt // 291 / / zayyAsthaH sarvato yAvadvilokayati cakSuSA / vanameva mahattAvanmahAraudraM dadarza saH // 292 / / siMhavyAghrazivAghUkagRdhrazUkarakekinAm / sArasakrauJcakAkAnAM, zrUyante yatra niHsvanAH // 293 / / mRgasainyAni dRzyante, kapiyUthAni kutracit / sarAMsi coccasetUni, vividhA yatra pAdapAH // 294 / / evaM vIkSya vanaM rAjA, cakito hRdyacintayat / manye'haM rAjyalobhena, mocito mantriNA vane // 295 / / bhaktaM jJAtvA mayA tasmai, rAjyabhAraH samapitaH / vizvastasya kRto ghAtastena dhUrtena pApinA // 296 / / aGkamAruhya suptasya, zirazchedo'munA kRtaH / vaJcayitvA mahAkUpe, prajJipto'haM tu mugdhadhIH // 297 / / durmantrI karmacANDAlaH, kRtaghnaH svAmighAtakRt / mahyaM dattvedRzAvasthAM, kiyadrAjyaM kariSyati ? // 298 / / atha dhIratvamAzritya, punazcitte vyacintayat / kiGkariSyatyasau rora:, karmaNaH sarvvakAraNam // 299 // yasmin deze yadA kAle, yanmuhUrte ca yaddine / hAnirvRddhiH sukhaM duHkhaM, yadbhAvyaM tattadA bhavet // 300 // na mantrA na tapo dAnaM, na mitrANi na bAndhavAH / zaknuvanti paritrAtuM , naraM kAlena pIDitam // 301 // uktaJca- akAraNaM sattvamakAraNaM guNA, rUpaM yazo vIryadhanAnyakAraNam / 25 akAraNaM zIlamakAraNaM kulaM, purA hi cIrNaM nRSu karma kAraNam // 302 //
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ [dharmakalpadrumaH ityAdi bahudhA dhyAtvA, samuttasthau sa sattvavAn / mandaM mandaM cacAlAgre, parvato'gre ca vIkSitaH // 303 / / Aruroha gireH zraGga, naraM baddhaM dadarza ca / mRtAvasthAgataM dRSTvA , kRpayA'cchoTayat sa tam // 304 / / vAlitA cetanA vAtai, rAjJA pRSTazca mAnavaH / bhadra ! tvaM kena baddho'tra ? svavRttaM brUhi mUlataH // 305 / / kRtvA'JjaliM pumAn proce, zRNu me bandhakAraNam / vaitADhye dakSiNazreNyAM, pure gaganavallabhe // 306 / / sugandhavallabho rAjA, prauDho vidyAdharezvaraH / hemAGgado'haM tatputro, vilasAmi mahAsukham // 307 / / nandIzvarasya yAtrArthamanyadA saha kAntayA / calito'haM ripurkomnyamiladvidyAdharaH paraH // 308 / / tadA'tra rAkSasIvidyAbalatastena pApinA / baddho'haM mama bhAryAJcApahRtya sa yayau rayAt // 309 / / adhunA mama bhAgyenAgatastvaM sattvavAn naraH / anyathA me kutaH svAmin ! jIvitaM dRDhabandhanAt ? // 310 // atrAntare sa vidyAbhRt , tatpatnIsaMyutaH punaH / Agatastatra tatpArve, roSAruNa uvAca ca // 311 // are naro mayA baddho, mukto'sau kena mAninA ? / akAryakAriNastasya, jIvitaM na jaratyaho // 312 // ityuktvA dhAvitaH khaDgamAkRSya nRpatiM prati / mahAbAhustato rAjA, sammukhaH saGgare'bhavat // 313 / / khaDgAkhaDgi tayoryuddhaM, kiyadvelAM tadA'bhavat / lAghavAdratnapAlena, hatvA'sau bhuvi pAtitaH // 314 // rAkSasIzaktividyA sA, muktvA rATiM gatA kvacit / hRSTo hemAGgadaH kAntAprAptyA ca ripughAtanAt // 315 / / 25
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ [153 10 caturthaH pallavaH] rAjJe pratyupakAratvAnmitratvAccauSadhIdvayam / dattvA tayordajagAdeti, mahimAnaM sa khecaraH // 316 / / sarpasyaiSA viSaharA, parA ca janamohinI / ityuktvA ca nRpaM natvA, sapriyaH svapuraM yayau // 317 / / rAjA lAtvauSadhIyugmaM, cacAlaikadizaM prati / vilokayan vana zreNI, veNIvadvalligumphitAm // 318 // vRkSacchAyA'ndhakAreNa, kaSTAnmArge vrajan nRpaH / dadarza patitaM vRkSacchAyAyAM rogiNaM naram // 319 / / dInAnanaM galannetraM, pavitraM dharmakarmabhiH / subhAvaM zrAvakaM jJAtvA, vaidezikamarakSakam // 320 / / ayaM kilAntimAvasthAM, samprApta iti dRzyate / vicintyaivaM ratnapAlaH, kRpAlustamapAlayat // 321 // yugmam / puNyabuvyA tatastasya, dadau cArAdhanAmiti / kSamayasvAGginaH sarvAn , smara paJcanamaskRtim // 322 // arhatsiddhau munIn dharma, caturaH zaraNaM zraya / zrIsamyaktvaM tathA zIlaM, bhajasva tvaM subhAvataH // 323 // kalatre putramitreSu , bandhau dhAnye dhane gRhe / anyeSvapi mamatvaM yat tat sarvaM sAmprataM tyaja // 324 // deho gRhaM kuTumbaM zrIH, sarvaM sulabhamApyate / arhaduktaH sudharmo'yaM, durlabho bhuvi dehinAm // 325 // uparodhabhayakrodhalobhakSobhakutUhalaiH / / yanmithyA gaditaM tatte, mithyA'stvAlocanAditaH // 326 // jIvitavyaJca mRtyuJca, dvayamArAdhayanti ye / ta eva puruSAH zeSaH, pazureva janaH punaH // 327 // yataH- tyaktvA bandhujanAdi nirmalamanA gRhyAntimAlocanA muccArya vratamAlikAmanazanaM cAdAya vItaspRhaH / 1. gRhya iti lyabantaM cintyam / 15 20 25
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14] 5 [dharmakalpadrumaH sarvaprANiSu niSkaSAyahRdayaM kRtvA tridhA kSAmaNAM, dhanyaH paJcanamaskRtismRtiparaH ko'pyujjhati svAM tanum // 328 // zubhadhyAnadharo bhUtvA, mRtvA zrAddhaH saro'bhavat / kRtastasyAGgasaMskAro, rAjJopakRtikAriNA // 329 // yataH- upakArakarAH prAyo viralA eva sajjanAH / upakAramAninastu , paraM santi na santi vA // 330 // ratnapAlastataH pUrvadezaM prati kiyadyayau / agre nagaramadrAkSIt sAkSAd devapuraM param // 331 // yAvanmanohare tasminnagare praviveza saH / paTahodghoSaNAM kAJcit tAvacchUzrAva dUrataH // 332 // tacchrutvA ratnapAlena, papracche ko'pi pUruSaH / paTaho vAdyate kasmAt tato'vAdInnaro'pi saH // 333 // astyatraiva pure rAjA, balavAhananAmataH / tasya ratnavatI kanyA, dhanyA nArIjane'khile // 334 // yauvane sA samAyAtA, gatA cAdya sarovare / tatra kRtvA jalakrIDAM, vinodAya vane'vizat // 335 / / ramamANA sakhIyuktA, vane sA daivayogataH / daSTA duSTena sarpaNa, vegena prAvizat pure // 336 / / upAyA bahavo rAjJA, viSanAzAya kAritAH / mantrauSadhairguNo nAsId viSaNAtyantaghAritA // 337 / / vAdayennagare bhUpa, ityuktvA paTahaM tataH / jIvApayati yaH kanyAmeSA tasyaiva dIyate // 338 // zrutveti ratnapAlena, saMspRSTaH paTahastataH / AnItaH sa nRpasyAgre, darzitA cAsya kanyakA // 339 / / rasasekAt tadauSadhyAH, sajjIcakre kanI kSaNAt / balavAhanabhUpena, harSAt tAM sa vivAhitaH // 340 //
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 caturthaH pallavaH] [155 ardharAjyaM dade dattA, hastyazvarathapattayaH / ratnapAlastadA bhUpo, mArgaNairupalakSitaH // 341 / / tataH pramudito'vAdId balavAhanabhUpatiH / aho me bhAgyayogo'yaM, ghRtaM ghevaramadhyagam // 342 // payomadhye sitAkSodo, milite maNikAJcane / anayoH sadRzo yogo, matsutAratnapAlayoH // 343 / / rAjyabhraSTena bhUpena, pariNItA nRpAGgajA / labdhaM rAjyaM videze'pi, puNyaiH kiGki na sambhavet ? // 344 // yataH- dharmasiddhau dhruvA siddhighumnapradyumnayorapi / dugdhopalambhe sulabhA, sampattirdadhisappiSoH // 345 // athAnyadA ratnapAlo, jajAgAra nizAtyaye / sasmAra paitRkaM rAjyaM, hRtaM yad duSTamantriNA // 346 / / dUhA- beTai jAyai kavaNa guNa, avaguNa kavaNa mUeNa / jai bappIkI muMhaDI, caMpijjai avareNa // 347 // zvazuraM tamanujJApya, ratnavatyA ca saMyutaH / caturaGgacamUyuktazcacAla svapuraM prati // 348 // svarAjyavAlanakRte, so'vicchinnaprayANakaiH / vanamadhye gataH kvApi, kaTakaM sthApitaM nizi // 349 / / jajAgAra nizIthe ca, gItaM zuzrAva sundaram / utthAya kautukI bhUpo''cAlId gItAnusArataH // 350 // vaMzavINAdhvaniM zRNvan , gacchanmArge dadarza saH / prAsAdaM puNyayogena, madhye yAvadyayau nRpaH // 351 / / vidyAdharyo varAstAvadvinodaGgItanRtyayoH / kRtvA natvA jinAn stutvA, gatAH sthAnaM nijaM nijam // 352 // tanmadhye divyaveSaikA, rUparekhAvimohinI / vimAnasthA ca gacchantI, dRSTA rAjJA sakhIvRtA // 353 / / 25
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 [dharmakalpadrumaH tato jinAlaye rAjA, pravizya vidhivajjinam / ___ vavande parayA bhaktyA, stutimevaJcakAra ca // 354 // "vimuktA( cyA )khilasaGkalpamekatAnatayA sthitaH / saddhyAnaparamAnanda, namaste'stu jinezvara // 355 // kevalAdarzasaGkrAntalokAlokavilokana / deva ! tubhyaM namastasmai, kasmaicit paramAtmane // 356 // prasIda kuru vAtsalyamanukampA vidhehi me / yena zAmyanti durvArAH, sadyo bhAvamahArujaH // 357 // kAvyam- ye dAridryopahatavapuSo ye ca daurbhAgyadagdhA, ye vA zatruvyasanavikalA ye ca mUrkhatvataptAH / ye vA kecijjinavara ! bhRzaM pIDitA duHkhabhAraisteSAmekastvamasi zaraNaM tarSitAnAmivAmbhaH" // 358 // itthaM stutvA jagannAthamAdinAthaM jinezvaram / manyamAnaH sanAthaM svaM, valito nRpatiryadA // 359 / / saubhAgyamaJjarInAmasaMyutaM valayaM tadA / dRSTvekaM maNDape rAjA, gRhItvA kaTake yayau // 360 // saubhAgyamaJjarI kAsau, labdhaM yadvalayaM mayA / evaM cintayato rAjJo, vibhAtA yAminI cirAt // 361 // prAtazcacAla senAyuk, svadezAntargato rayAt / / jayasya preSito dUtaH, pATalIpurapattane // 362 // tenoktaM he jayAmAtya ! tava svAmI samAgataH / tvaM gatvA sammukho rAjyaDhaukanena bhajasva tam // 363 / / krodhI mAnI jayo'vAdIt , kaH svAmI kastu sevakaH / vIrabhogyA dharetyuktvA yayau yuddhAya sammukhaH // 364 // jAtaM yuddhaM tayo|raM, bhagnaM sainyaM jayasya ca / kSudracitto jayo'muJcannidrAmasvApinIM tataH // 365 / / 20 25
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 caturthaH pallavaH] [157 nidrayA ghummitAn dRSTvA, svabhaTAn prabalAnapi / ratnapAlo'pi bhUpAlastadA cintAturo'bhavat // 366 / / itazcArAdhanA yasya, rAjJA dattA purA vane / sa vRddhazrAvako mRtvA, samutpannaH surAlaye // 367 / / so'vadhijJAnato jJAtvA, rAjJazcintAM samAgataH / prakaTIbhUya cAvAdId vetsi mAM ratnapAla ! bhoH // 368 // ratnapAlaH sacintatvAdadRSTasuradarzanAt / nopalakSati taM tena, na kiJciduttaraM dadau // 369 / / kRtvA zrAvakarUpaM taddevaH proce'tha mitra kim / upalakSasi mAM vA nopalakSyoce nRpastadA // 370 / / huM jJAtaM tvaM mayA pUrvaM, glAnatve pratipAlitaH / zrAddhamitraM bhavAn dRSTo, devarUpo'dya puNyataH // 371 / / tasya devasya mAhAtmyAnnaSTA nidrA'khilA kSaNAt / bhaTAH sarve prabuddhAste, jAtA yuddhAya sodyamAH // 372 / / yudhyamAno hato mRtvA, jayo'gAt saptamAvanau / tatazcyutvA'bhavat sarpaH, paJcamImagamat punaH // 373 / / tena bhUribhaveSvevaM, bhuktaM pApaphalaM mahat / prAyaH kSipati pApAtmA, kaSTataH karmasaJcayam // 374 // ratnapAlo'tha bhUpAlaH, kRpAluH sajjane jane / praviveza praharSeNa, pATalIpurapattane // 375 // AkAryamANA navatUryanAdairnAryaH svakAryaM sakalaM vimucya / mahIndramAlokayituM vilolA, jAlAntarAlAbhimukhaM praceluH // 376 / / raverupari kintejo, vAyorupari ko balI / mokSasyopari kiM saukhyaM, kazca zUrastavopari // 377 // yataH- puNyaM pUrvakRtaM punaH prakaTitaM jAtaM jaganmaGgalam , 25 svaM rAjyaM svabalena vAlitamaho dhvasto jayo yena ca /
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ [dharmakalpadrumaH devo mitramabhUt tato'sya balataH kurvanti sevAM nRpA, anye'pi prabalAstadA hi militA lokA iti procire // 378 // hRSTacittA tadA jAtA, satI zRGgArasundarI / mahAtapaH prakurvantI, dRDhA brahmavrate nije // 379 / / patiM dRSTvA tayA cakre, vikRtyAdeH supAraNam / suzRGgArA punaH paTTarAjJI sA sthApitA satI // 380 // devasAnnidhyato rAjJApyanamrAH sarvabhUbhujaH / nAmitA nijapAdAgre, cakre rAjyaM tvakaNTakam // 381 / / suvarNaratnakoTInAM, zatasaptakasaGkhyayA / nRpagehe'karod devo, vRSTiM puNyAt surA vazAH // 382 / / itthamekAtapatratvaM, prAjyaM rAjyaM prapAlaya / evaM rAjJe varaM dattvA, devo devAlayaM yayau // 383 / / ratnapAlanarendro'tha, pUrvapuNyAnubhAvataH / indrarAjyasamaM rAjyaM, pAlayamAsa dharmadhIH // 384 / / ekadA ca sabhAsIno, rAjA kena nareNa tu / vijJapto vinayAd devAgato'styeko gajo vane // 385 / / preSitAH subhaTA rAjJA, yatrAsti vanavAraNaH / gRhItvA gajarAjastaiDhauMkito nRpateH puraH // 386 / / tato rAjA gajArUDho, yayau yAvadvanaM prati / tAvatA vyomamArgeNotpapAta nRpayuggajaH // 387|| na tiSThati karI kvApi, vyomni dUre gataH kiyat / tadA cintAturo bhUpo'patat kvApi sarovare // 388 / / jalamuttIrya setau sa, gato'gre tAvadIkSitam / hemaratnamayaM saudhaM, sAzcaryaM ca sutoraNam // 389 // vinodAya gato madhye, susaudhe saptabhUmike / tatra candrazAlAyAM dvau, bhasmapuJjau dadarza saH // 390 / /
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ [159 ___ 10 caturthaH pallavaH] tadane kumpakazcaiko, gajadante'valambitaH / dRSTo rasabhRto rAjJA, hRdi caivaM vyacintayat // 391 / / uttamaM divyasaudhaM kiM, ko'sau vA rasakumpakaH / bhasmapuJjau ca kAvetau ? kautukaM dRzyate mahat // 392 // kautukAdrasabindUn sa, kare kRtvA vyalokayat / patitA bindavastAvadbhasmapuJjadvayopari // 393 // bhasmapuJjadvayotpanne, divyarUpadhare striyau / tadA dRSTvA nRpaH proce, ke yuvAM bhasmasambhave ? // 394 // kiM zaktI svayamutpanne, kiGkinnau~ ca devate / khecauM kiJca bhUcaryo, nAryo kiGkathyatAmRtam ? // 395 / / tayorekA'vadat svAminnasmadvArtA vinodinIm / zRNu zrutvA yathA yAti, saMzayastava cetasaH // 396 / / vaitADhye varacandrAyAM, puryAM svAmI mahAbalaH / vidyAdharapriyA premavatyetayoH sute ubhe // 397 / / patravallI-mohavallIsaMjJake te ubhe api / tAtena pAThite tAbhyAM, samprAptaM yauvanaM kramAt // 398 / / AvAM te nAgilenAtha, khecareNa durAtmanA / hRtvA'tra drutamAnIte, kRtaM saudhantu vidyayA // 399 / / yadi kvApi bahiryAti, tadAvAM bhasmasAtkaret (?) / Agato rasasekena, punaH sajjIkaroti saH // 400 / asmatsvarUpamevaM te, kathitaM he narottama ! / pUrvapuNyAnubhAvenAsmAkaJca tava darzanam // 401 // atha teSAM mitho jAto'nurAgaH snehavArttayA / prAyaH prAgbhavasambandho manomohanakAraNam // 402 // yataH- e nayaNAM jAi sarai, puvvabhava samarAnta / appiya diTThai, muha lIyai, piya dii vihasanta // 403 // 20 25
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ [dharmakalpadrumaH atrAntare sa vidyAbhRd , harSapUritamAnasaH / lAtvA vivAhasAmagrI, yAvat tatrAgato drutam // 404 // tAvatA hastinA tena, tatrAgatya sa khecaraH / gRhItaH zuNDayA''kAze, sa cotpapAta lIlayA // 405 / / pAtayitvA karAd bhUmau, dantaghAtaiH sa pIDitaH / evaM vyApAditaH kaSTaM, gajarAjena nAgilaH // 406 / / asminnavasare putrIzuddhikarvvan mahAbalaH / tatra bhramabhramannAgAt putryau dve te dadarza ca // 407|| svaputrIsaMyutaM ratnapAlaM dRSTvA jaharSa saH / Uce ca madhurAM vANI, zRNu sAttvikazekhara // 408 / / puraikadA mayA pRSTa, eko naimittiko varaH / matputryoH ko varo bhAvI ? tenedaM kathitaM vacaH // 409 // nAgilo duSTavidyAbhRt , hariSyati sutAdvayam / vidyayA bhasmasAtkRtvA, rasAnnAryo kariSyati // 410 / / tatraikadA ratnapAla, Agatya rasabindubhiH / tadbhasmoparipatitaimUrtimatyau kariSyati // 411 / / tvatputryoH sa varo bhAvI, yasya sAnnidhyakRtsuraH / sa devo gajarUpeNa, haniSyati ca nAgilam // 412 // naimittikasya vANyeSA, satyA jAtA'dya dRzyate / idaM vimAnamAruhya vaitADhyaM prati calyatAma // 413 / / Arohiti nRpo yAvat tAvat sa zrAddhadevatA / prAdurbhUto'miladrAjJaH, proce ca zRNu bhUpate ! // 414 // asya kanyAdvayasyApi, tava samprAptihetave / gajarUpaM vane kRtvA'trAnIto'si mayAmbare // 415 / / ghAtitaH sa mayA caiva, hastirUpeNa nAgilaH / hitakArI tavaivAhaM, yatpUrvaM pAlitastvayA // 416 / /
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturthaH pallavaH] [161 athotpattiM prabhAvaJca, rasasyAsya suhRcchRNu / anena nAgilenaiva, sAdhito mantra uttamaH // 417 / / caturviMzativarSANi, kandamUlaphalAni ca / kRtvAhAramadhovaktro, dhUmapAnAjjajApa tam // 418 // balihomAdike sRSTe, dharaNendro dadau rasam / etasya bindumAtreNa, lohaM bhavati kAJcanam // 419 / / sarvA bAdhAH prazAmyanti, kuSThI syAd divyarUpabhAk / mUcchitAzca mRtA ye ca, te jIvanti kSaNAdapi // 420 // bhUtAdayo duSTadevA, grahanakSatratArakAH / te sarve vazamAyAnti, rasasparzaprabhAvataH // 421 // prazAmyati mahAnagniviSe sthAvarajaGgame / vyAdhayo rasachaTTAbhiryAnti sarvaM vazIbhavet // 422 / / kRte tilakamAtre'pi, rasena raNabhUmiSu / zatravo mitratAM yAnti, zAntAH syuH siMhahastinaH // 423 / / ityAdi bahudhA jJeyaH, saprabhAvo mahArasaH / pUrvapuNyaistvayA prApto, mayA dattazca gRhyatAm // 424 / / smarttavyaH samaye cAhamityuktvA sa tirodadhe / dRSTvA surasya sAnnidhyaM, camaccakre mahAbalaH // 425 / / vimAne svasutAyugmaM, nRpaM cAropya khecaraH / gato vegena vaitADhye, sute dve sa vivAhitaH // 426 / / zrIratnapAlo nRpatiH sa dhanyaH, kanyAdvayaM tatpariNIya tatra / sthito mahAsaukhyabharaM bubhoja, vidyAdharaiH sevitapAdapadmaH // 427 / / tadA zrIgaganapure, rAjA saugandhavallabhaH / hemAGgado'sya putro'sti, sutA saubhAgyamaJjarI // 428 // sA ca yauvanasampannA, niSpannA naramohanA / kuladevI dadau tasyai, valayaM sarvakAmadam // 429 / / 20 25
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ [dharmakalpadrumaH tasyA jinAlaye'nyedhurvane kvApi nizAbhare / sakhIbhiH saha nRtyantyAH , patitaM valayaM karAt // 430 // tadvinA sA mahAduHkhAt sarasAharavarjitA / AcAmlanirvikRtyAditapasAGgaM kRzaM vyadhAt // 431 / / pRSTo naimittiko rAjJA, valayaM kva caTiSyati ? / tenoktaM tvaM narAdhIza !, satyaM zRNu vaco mama // 432 / / naro valayahartA sa, tava putryAH svayaMvare / maNDape maNDalAdhIzaH, svayamevAgamiSyati // 433 // vivAhaM cApi te putryA:, kariSyati na saMzayaH / itthaM jJAnivacaH zrutvA, kRto rAjJA svayaMvaraH // 434 // AhUtAH khecarAH sarve, svayaMvaraNamaNDape / sugandhavallabhenAthAkAritazca mahAbalaH // 435 / / samprAptaH so'pi vegena, ratnapAlasamanvitaH / valayA'laGkRtaM ratnapAlaM kanyA dadarza sA // 436 / / nijanAmAGkitaM dRSTvA, valayaM sa vRto varaH / upalakSya ratnapAlaM, hRSTA hemAGgadAdayaH // 437 / / tadA'nye khecarAH sarve, mithaste vyamRzanniti / pazyatAM khecaraughAnAM, khecaryA bhUcaro vRtaH // 438 / / ayuktametadatrAbhUjjalottArastu no'bhavat / yadeSo'smAsu pazyatsu , bhUcaraH pariNeSyati // 439 // evaM vimRzya sambhUya, te'tha sarve ruSAruNAH / jAtA yuddhAya sannaddhA, ratnapAlaM babhASire // 440 / / are ajJAna bAlastvaM tava kAla: samAgataH / bhavatA bhUmicAreNa, vRtA vidyAdharI katham ? // 441 / / tadAzu ratnapAlena, rasena tilakaM kRtam / yudhyamAnA jitAH sarve, bhaTAzca khecarAdhipAH // 442 // 25
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 caturthaH pallavaH] [163 sarve tilakamAhAtmyAt , nijAjJApAlakAH kRtAH / sugandhavallabhenAzu , vidhinA sa vivAhitaH // 443 // hemAGgadena dattAstAstasmai vidyAzca SoDaza / rohiNIpramukhAstena, sAdhitAH svalpavAsaraiH // 444 / / vaitADhye cobhayazreNyorjitAH sarve'pi khecarAH / mahAbalasute dve te, tathA saubhAgyamaJjarI // 445 / / evaM patnItrayaM nItvA, sa vidyAdharasevitaH / divyaM vimAnamAruhya, samprAptaH svapuraM tataH // 446 / / yugmam / kAvyam- purapravezo mahatotsavena, mantryAdibhiH kArita Izvarasya / gAyanti rAmA nijagehagehe, prabhau samete trivadhUyute'smin // 447 // priyAbhiH saha seve sa (sevate sAkaM), svargabhogasamaM sukham / nirAtaGkaM nijaM rAjyaM, pAlayAmAsa dharmayuk // 448 // kAvyam- athAnvahaM tasya nRpasya hemno, vyayo bhavet yaH parikIrtyate saH / kathAmapUrvAM sarasAM vadedyaH, sa lakSamekaM labhate suvarNam // 449 // gajAzvavRSabhoSTrAdyA, dukUlacIvarANyapi / dIyate(nte) pratyahaM te(sve)SAM, dvAtriMzallakSakAJcanam // 450 // pratyahaM puNyakAryeSu , saptakSetreSu bhAvataH / dakSo viMzatilakSANi, vapati sma mahAmanAH // 451 // sevAyAM cAgatA bhUpAH, sacivA ye purohitAH / tebhyo lakSANi dIyante, SaTtriMzattena dAninA // 452 / / Arte dIne nirAdhAre, kubjAndheSu ca rogiSu / sadaikAdaza lakSANi, dIyante cAnukampayA // 453 / / itthaM nityaM dadau bhUpaH svarNakoTI svabhAvataH / pratyahaM prApyate hema, rasAllohasya vedhataH // 454 / / Adezo bhUbhujA dattaH, kozAdhIzasya nizcitam / svarNaM yatnAt tvayA kArya praSTavyo na kadApyaham // 455 / / 15 25
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14] [dharmakalpadrumaH kAvyam- lakSmIrdAnavivekasaGgamamayI zraddhAmayaM mAnasam , dharmaH kSAntidayAmayaH sucaritazreNImayaM jIvitam / buddhiH zAstramayI sudhArasamayaM vAgvaibhavojjRmbhitam , vyApArazca parArthasAdhanamayaH puNyaiH paraM prApyate // 456 // itthaM nRpaiH sevitapAdapadmaH, karoti rAjyaM prabalaM svapuNyAt / zrIratnapAlo naranAyako'yaM, sattejasA rAjati ratnavat yaH // 457 / / iti zrIvIradezanAyAM zrIdharmakalpadrume catuHzAkhike dvitIyazIlazAkhAyAM zrIratnapAlazRGgArasundaryAkhyAne caturthaH pallavaH samAptaH // 4 //
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ paJcamaH pallavaH // SS tRSNAM chindhi bhaja kSamAM kuru dayAM pApe ratiM mA kRthA, satyaM brUhyanuyAhi sAdhupadavIM sevasva vidvajjanAn / mAnyAnmAnaya vidviSo'pyanunaya pracchAdaya svAn guNAn, kIrtti pAlaya duHsthite kuru dayAmetatsatAM ceSTitam // 1 // zIlaM durgatiyAyinAmazakunaH zIlaM subhogAGkuraH, zIlaM kAmazukasya paJjaranibhaM zIlaM bhavoSmAmbudaH / zIlaM janmasarovibhUSaNapayodajAlI zriyAmAspadaM, pAlyaM zIlamidaM guNambudhisamullAsendubimbopamam // 2 // atha tatra pure ko'pi, kitavaH kRpayojjhitaH / satyazaucavirakto'bhUdraktaH kapaTakoTiSu // 3 // nAmato naravaJcAkhyo, raman dyUtaM dine dine / lakSadravyaM jayatyeSa, lobhato ramate sadA // 4 // sa kadA hArayennaiva, daivato vara IdRzaH / kadApi hArayet kiJcit, taddrammAMzaM tRtIyakam // 5 // sa punarvyasanAsakto, vezyAgeheSu taddhanam / mUDho nirgamayatyuccaiH, svecchayA ca pibet surAm // 6 // nityaM madyakRtAM kuTyAM, pAkaM niSpAdya pUpakAn / lAtvA ca caNDikAgehe, yAti rAtrisamAgame // 7 // sA caNDI raudrarUpA ca, durnirIkSyA durAzayA / tasyA aGke sa niHzUkaH, pAdaM vinyasya pApadhIH // 8 // 5 10 15 20
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 10 15 20 25 1] [ dharmakalpadrumaH dvitIyaM caraNaM tasyA, devyAH skandhe vimucya saH / pUpAnabhakSayad dIpatailena saha nirbhayaH ||9|| yugmam // yuktyA'nayA sadA bhuGkte, sa pUpAn tailamizritAn / tadA caNDikayA'cinti, darzayAmyasya vai bhayam ||10|| vikAsya vadanaM devI, jihvAM niSkAsya ca sthitA / dyUtakArastadA devyAH, pUpakhaNDaM mukhe'kSipat // 11 // gilitvA tatpunarddevI, tenaiva vidhinA sthitA / punardadau pUpakhaNDaM, gilitvA sA tathA sthitA // 12 // ruSTo'vAdIt sa re raNDe !, jihvAM niSkAsya kiM sthitA / tvaM darzayasi me bhItimahaM tu bhayavajjitaH // 13 // dvivAraM pUpake datte, jihvAM kSipasi no mukhe / lubdhakebhyo janebhyo hi, na datte ko'pi kiJcana // 14 // kiM na zrutaM tvayA pUrvvaM, lokoktaM vacanaM mahat / na saMtoSaM vinA saukhyaM, duHkhaM laulyaM vinA na hi // 15 // ahaM pUpaM na dAsyAmi, jihvAM gopaya vA na vA / yadA nAgopayajjihvAM, tadoce kitavaH punaH ||16|| re tvaM me bhojane lubdhA, pazyedAnIM dadAmi yat / nizzUkena tato devyA, jihvAyAM tena thUtkRtam // 17 // vilakSA'bhUt surI jihvAM nApavitrAM mukhe'kSipat / lokoktirityabhUt satyA, yaddevAd dAnavo balI // 18 // prabhAtamatha saJjAtamAgatazcArccakastadA / tathAbhUtAM sUrIM vIkSyAcintayat kimidaM navam ? // 19 // prakRtervikRtizcet syAdetadutpAtakAraNam / bahirniSkAsitA jihvA, na bhavyA cApi kautukam // 20 // kRtvA dRDhaM kapATaM sa, valitaH zIghramarcakaH / nagare nAgarAgre ca, devIvArttaM nyavedayat // 21 //
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ paJcamaH pallavaH ] zrutvA te tAdRzaM vAkyamasaMbhAvyaM hi menire / gatvA vyalokayadyAvad duSTaM tatkautukaM tadA // 22 // kathayanti sma te paurA, idaM hyadRSTapUrvakam / utpAto jAyate loke, viparIte sati dhruvam // 23 // devIvaktrAdbahirdRSTvA, rasanAmatibhISaNam / naSTA lokAH kSaNAt kecidbhIravo bhayavihvalAH // 24 // pradhAnapuruSA ye ca, nagare ye'dhikAriNaH / dhIrAstatra sthitA UcurdevIkopo'bhavat khalu // 25 // zAntikaM pauSTikaM te'tha, japajAgaraNAdikam / cakrurhomavidhAnaJca, sarvaM jAtaM hi niSphalam // 26 // yatkRtaM tena niSThyUtaM, tasmAjjihvAM na gopayet / tatkAraNaM na ko vetti, puna: paurA mitho'vadan // 27 // aho utpAta eSo'tra, dRzyate sabalaH khalu / atha vighnasya zAntyarthaM, vAdyate DiNDimaM pure // 28 // yo'tra dhImAn pumAn ko'pi, saGguptarasanAM surIm / karoti lakSadInArA, dIyante tasya nizcitam // 29 // paTahodghoSaNAmevaM, zrutvA dyUtakRtA'munA / spRSTaH paTaha ityuktvA, rasajJAM gopayAmyaham // 30 // janairdevyAlaye nIto, dvAraM dattvA sa madhyagaH / devIM prati jagAdaivaM, jihvAM niSkAsya kiM sthitA ? // 31 // matkRtaM naiva jAnAsi, kurvve'haM tadvilokaya / ityuktvA loSTamutpATya, duSTo devyAH puro'vadat // 32 // raNDe caNDe ! tvamAtmAnaM, viDambayasi kiM vRthA ? | jihvAM gopaya mUrtiM te, cUrNayAmyanyathA'dhunA ||33|| ityuditvA dRSatkhaNDaM, tuNDe yAvadvimuJcati / tAvadvyacintayaccitte, sA pracaNDApi caNDikA // 34 // [ 167 5 10 111 15 20 25
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 10 15 20 25 6] [ dharmakalpadrumaH niHzUko'yamanarthaM hi karoti kriyate'sya kim ? / tato jhaTiti sA devI, svarasajJAmagopayat // 35 // tadA'tha muditA lokA, gatacintAbhayAsukhAH / kitavaJca prazaMsanti, jane jAto jayAravaH // 36 // dattaM dInAralakSaM tatkitavAya naistadA / tatastad dyUtakAreNa, vyasanena vinAzitam ||37|| yataH - vezyAsaktasya corasya, dyUtakArasya pApinaH / anyAyopArjakasyaiva, puMso lakSmIH sthirA na hi // 38 // dinenaikena tenApi, lakSaM labdhaM vinAzitam / dyUtaM vezyA vivAdazca viparIte vidhau khalu // 39 // yataH- kaupInavAsA rajasA'vakIrNaH, kapAlapANirvisAnnabhojI / dyUtakriyAM caNDikayAhato yaH, syAdIzvara zrIrahito'pi mattrtyaH // 40 // kitavaH pUrvayuktyaiva, nizyAgatya surIgRhe / bhakSayet sarvadA pUpAn, tato devI vyacintayat // 41 // kathaM nivArayAmyenaM, kiM vopAyaM karomyaham / agre viDambitA'nena, cintA me mahatI hRdi // 42 // huM jJAtaM ca mayopAyo, labdho divyAnubhAvataH / asyAgamanavelAyAM, dIpo niSkAsyate bahiH ||43|| gate dIpe kutastailaM, bhayaM cAsya bhaviSyati / dhyAtvaivaM sA sthitA yAvat tAvat kitava AgataH // 44 // dIpaM prati gato yAvat tAvaddIpo vinirgataH / tadA cakitacitto'yaM kitavo hRdyacintayat // 45 // aho dIpaH kathaM yAti, gagane candrabimbavat / mAM vA bhApayate devI, kiM bhayaM nirbhayasya me ? // 46 // kintu madbhayabhIto'sau, dIpo yAti gRhAdbahiH / rUkSAn pUpAn kathaM bhuJje, matto dIpaH kva yAsyati ? // 47 //
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 paJcamaH pallavaH] [169 vicAryaivaM tato dIpapRSTe lagnaH sa niryayau / dIpaM prati jagAdaivamare tvaM kva prayAsyasi ? // 48 // yatra yAsyasi tatrAhamAgamiSyAmi pRSThataH / tava tailaM hi gRhNAmi, bhokSye pUpAnahaM tataH // 49 // itthaM vadannasau dIpapRSThalagno yayau drutam / yatra yatra vajred dIpastatra tatrApyayaM bhramet // 50 // mukhe punarvadatyevaM, tiSTha tiSTha pradIpa bhoH / kathaM kAtaravadyAsi, praNaSTastejasAnvitaH // 51 // tadA devIprabhAveNa, proce dIpo'pi re zRNu / kiJcinmayA'sti deyaM te, pRSThau lagno'si kiM mama ? // 52 // re kumAnuSa ! re dhUrta !, rUkSAn bhakSaya pUpakAn / api vAddhitaTe yAmi, tailaM dAsyAmi no param // 53 / / tadA dyUtakaro'vAdIt , bho bho gehamaNe ! zRNu / ahaM sa hi kapittho na, yo vAtena prapAtyate // 54 // kUpapArApato nAhaM, maThapArApato'pi na / praticchandena ye bhItA, nazyanti maThakUpataH // 55 / / iti zrutvA'vrajad dIpaH, kSaNaM naiva pratIkSate / kitavaH pRSThasaMlagna:, zIghragatyA cacAla ca // 56 // tato dIpaH punaH proce, re janAcAravarjita ! / mUrkha ! no vetsi kiM nRNAM, sattvaM devaiH samaM bhavet ? // 57 // svasAmarthya vinA vAda, yaH kuryAnmahatA saha / sa vinazyati vegena, vadanti vibudhA iti // 58 // pazcAdyAhi tato'haM tu , yAsyAmi kila sAgaram / tailabindaM na dAsyAmi, vathA bhoH khidyase kathama ? ||59 // kitavaH smAha re dIpa !, kiM jalpasi punaH punaH / tatra tatrAgamiSyAmi, yatra yatra gamiSyasi // 6 // 20
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17] [dharmakalpadrumaH kiM duHsAdhyaM sattvavatAM, dustaro na mahodadhiH / meruruccaistarastAvannArohedyAvadudyamI // 61 // vivAdaM kurkhatorevaM, tayormAgge ca gacchatoH / jagAma sakalA rAtrirudayaM prApa bhAskaraH // 62 // sUryakAntyA gatodyoto, dIpo ghanavane kvacit / vaJcayitvA dhUrttadRSTimadRSTI(zyI)bhUya saMsthitaH // 63 / / kitavo'cintayat tAvat , yAvaddIpaM dadarza na / mAmapyaho vaJcayitvA, gato gRhamaNiH kvacit // 64 // dhUrto'haM vaJcito'nena, satyaJca svavacaH kRtam / sabalA daivatI zaktirlokoktiriti nAnyathA // 65 // zikkakAt patito hyotuyUMthabhraSTo yathA mRgaH / ghAtabhraSTo yathA zUrastAlatyakto yathA naTaH // 66 // cyutaH satpuruSaH syAt , zAkhAbhraSTo yathA kapiH / yathA sphAlacyutaH siMhaH, kitavaH khedabhAk tathA // 67 // yugmam // so'cintayat tadA dhUrto'pyahaM dIpena vaJcitaH / kAko'pi vaJcyate kena, satyA jAteti lokavAk // 68 // niSkAsya dIpapRSThe hi, dUraM nItvA'tra kAnane / kSipto'haM caNDikAdevyA, dattaM niHzUkatAphalam // 69 // dadhyau dIpAgame caNDI, mayA vairI viDambitaH / tailAdAnAdyavajJAM sa, na kariSyatyataH param // 70 // atha dyUtakarazcintAparastasmin vane bhraman / agnikuNDaM jvaladdivyaM, dadarza kvApi citrakRt // 71 / / dRSTaM tena ca tatpArve, nArIyugmaM manoharam / navayauvanasampannaM, tarjayatridazastriyaH // 72 // tadane tu naro dRSTa, eko vikalamUrtibhAk / dInAnanaH kRzazcitraM, tad dRSTvA kitavo'vadat // 73 // 15 20 25
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ paJcamaH pallavaH ] he bhadre ! ke yuvAM nAyryau, vanasthe narasaMyute ? / madagre nijavRttAntaH, kathyatAM me'sti kautukam // 74 // dhUrttAkRtiM naraM dRSTvA, na nAryau kiJcidUcatuH / tasthaturmaunamAzritya, kitavaH prApa nottaram // 75 // tato mArgeNa tenAtmapadazreNyanusArataH / svasthAnaM prati calitaH, samprAptazca nijaM puram // 76 // sabhAyAM kitavo gatvA, ratnapAlanarezituH / kathayAmAsa tAM vArttAmapUrvvaM kanyayordvayoH // 77 // apUrvaM yo vadedvArttI, svarNalakSaM sa bhUpatiH / tasmai datte tato hemalakSaM dyUtakRte dadau // 78 // atha tena samaM rAjA, kautukI tatra kAnane / yayau ca kanyakAyugmaM dRSTvA papraccha sAdaram // 79 // vanasthe ke yuvAM nAryo ? ko'yaM vikalamAnavaH ? | kimetadagnikuNDaJca, pArzve yUyaM kathaM sthitAH ? ||80|| kathyatAM nijavRttAnto, mamAsti kautukaM mahat / rAjA'haM ratnapAlAhvaH, pATalIpuranAyakaH // 81 // itthaM pRSTe nRpeNAtha, kiJcid dhyAtvA nije hRdi / tayorekA'vadat kanyA, zRNvasmAkaM kathAM nRpa ! // 82 // vaitADhye cottarazreNyAM, vizvAvasupure vare / vasugandharvvanAmA'sti, rAjA khecaranAyakaH // 83 // surasenA priyA tasya, zIlAdiguNazAlinI / devasenA ca gandharvvasenA ca dve tayoH sute // 84 // jJAtvA vivAhayogye te, pitrA pRSTo nimittavit / matputryoH ko varo bhAvI ?, jJAnena vada kovida ! // 85 // naimittikastato'vAdIt zRNu rAjan ! yathA varaH / yo bhaviSyati te putryostathaiva kathayAmyaham // 86 // [ 171 5 10 15 20 25
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ [dharmakalpadrumaH zrIpATalIpurAsanne, prAcyAM dizi mahAvane / vahnikuNDaM jvaladvahni, pracaNDaM prakaTIkuru // 87 / / tasyopakaNThamete dve, prakurvantyau mahAtapaH / vane tasmin mahArAja !, tava putryau nivezaya // 88 / / maNImantrauSadhAdInAM, sAnnidhyena vinA naraH / yo'gnau snAsyati sattvena, tvatputryoH sa varo mataH // 89 / / evaM vijJamukhAt zrutvA, nItvA cAvAM drutaM vane / tenedaM nirmitaM kuNDaM, devatAdhiSThitaM varam // 90 / / asau vidyAdharaH kazcidasmatprApti samIhate / jhampAM vahnau paraM dAtumazaktaH sattvavarjitaH // 91 // tenAyAM vikalo dIno, jAto divyAnubhAvataH / sattvaM vinA kathaM siddhirjantUnAM jAyate khalu ? // 12 // tato vidyAdharaH kanyAvacaH zrutveti lajjitaH / gatazcAdhomukhIbhUya, svasthAne siddhijjitaH // 93 / / atha sattvanidhAnaM sa, rAjA zrIratnapAlakaH / adAt jhampAM suvegena, vahnikuNDe'pi dAruNe // 94 / / sudhArasasamaM sattvAdagnikuNDaM tadA'bhavat / snAtvA tatra nRpaH kuNDAt siddhakAryo vinirgataH // 95 / / tasminnavasare jJAtvA, vRttAntaM jJAnayogataH / Agatastatra vaitADhyAt , vasugandharvakhecaraH // 96 / / kRtvA sakalasAmagrI, vivAhaM sutayordvayoH / sArdhaM zrIratnapAlena, cakAra samahotsavam // 97 / / yugmam / vidyAdharezA apare'pi tatrAgatA mithaste vimRzanti kopAt / na yuktametatpariNItametat , kanyAdvayaM bhUcarabhUbhujA yat // 98 // Uce'tha vasugandharvaH, zrUyatAM khecarAdhipAH ! / naimittikena me pUrvamidaM jJAnena bhASitam // 19 // 15 25
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ paJcamaH pallavaH ] snAtvA sattvAt mahAvahnau, ratnapAlanarezvaraH / tava putrIdvayasyApi bhaviSyati varo varaH // 100 // yuSmAkaM kathyate tena, na kAryamasamaJjasam / kurvvate raGgabhaGgaM ye, te hi mUDhA durAzayAH // 101 // asmAkaM rocate caiSa, varairnAnyaiH prayojanam / zrutvaitat khecarA vAkyaM, maunamAzritya saMsthitAH // 102 // vasugandharvvabhUpo'tha, kanyAdvayayutaM varam / nItvA vidyAdharaiH sArdhaM, nije rAjye samAgataH // 103 // vivAhasyotsavaM tena, punaH kRtvA nRpo'tha saH / vidyAdharazatairyuktaH, preSito nijapattane // 104 // vivAhe yaddhanaM labdhaM, tanmadhyAt dyUtakAriNe / dadau SoDaza lakSANi, dAnazauNDatayA nRpaH // 105 // ye ca vidyAdharAstatra, bhUbhujA sArdhamAgatAH / tAnsantoSya nije sthAne, visasarja narAdhipaH // 106 // bhaTAnAM koTibhiryuktaH, khecarairbhUcarairnataH / ratnapAlo rarAjoccairaho puNyasya vaibhavam // 107|| anyadA sa dharAdhIza, IzalIlAvirAjitaH / surendra iva zobhADhyaH, sabhAM sampUrya saMsthitaH // 108 // tadA zrAddhasya tasyaiva, vandApanakRte kRtI / sabhAyAM vyomamArgeNa, cAraNarSiH samAgataH // 109 // tadA''sanAt samutthAya, nivezya munimAsane / vidhinA taJca vanditvA, bhUpo'vAdIt kRtAJjaliH // 110 // adya jAtaH kRtArtho'haM, saphalaM me'dya jIvitam / pUrvvapuNyodayo jAto, yajjAtaM tava darzanam // 191 // [ 173 5 10 15 20
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 10 151 20 25 14] kAvyam - adyAcintyamahAphalena phalito matpuNyakalpadrumaH, saMsArAmbudhimajjanAvikalitaM sadyAnapAtraM mayA / vidyA'dyAmbaragAminI zivapure gantuJca labdhA'thavA, satsAdhuryadayaM tapaHkRzavapuH prApto madIye gRhe // 112 // kAvyam- haratyaghaM samprati hetureSyataH, zubhasya pUrvAcaritaiH kRtaM zubhaiH / zarIrabhAjAM bhavadIyadarzanaM, vyanakti kAlatritaye'pi yogyatAm // 113 // [ dharmakalpadrumaH nAbhyutthAnakriyA yatra, nAlApamadhurA giraH / guNadoSakathA naiva tasya harmye na gamyate // 114 // jo'pi sajjane dRSTe, jAyate toSanirbharaH / udite vikasatyeva, zazAGke kumudAkaraH // 195 // abhyuttiSThanti santo'pi sadvRttAgamane sati / sudhAruci samAyAte, yathA jalanidhirjalaiH // 116 // kintapobhiraparyantaiH, kiM dAnaiH kIrtiDambaraiH / kiM vA jalabhRtaistIrthairdarzane tvAdRzAM sati // 117 // evaM rAjJA stutaH sAdhuH, prArebhe dharmmadezanAm / zRNvanti zraddhayA yuktAH, sabhAsInA nRpAdayaH // 118 // ArogyaM bhogasampattiraviyogaH priyaiH saha / ayogo duHkhapaGktyeti, svargalakSaNamakSayam // 119 // kalpadruriva vRkSeSu, vivekaH suguNeSviva / graheSviva divAnAtho, brahmacaryaM vrateSviva // 120 // dharmeSviva dayAdhamrmmo, yathA vidyAsu lakSaNam / sArA zrAvakadharmeSu devapUjA tathA matA // 121 // yugmam // kAvyam- daurbhAgyaM dInabhAvaM paragRhagamanaM naiva vindet kathaJcidvairUpyaM, vA zarIre na ca bhavati gatau naiva zokAdiduHkham / nityaM prottuGgavaMze sa bhavati vibhavI rUpalAvaNyayukto, yaH kuryAdvItarAge bhagavati vinataH pUjanaM bhaktiyuktaH // 122 // 1. nAdika0 pratyantaram /
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ [175 paJcamaH pallavaH] jinendrapUjanaM nityaM, ye kurvanti zubhAzayAH / dhruvaM nazyanti pApAni, teSAM vRddhAkumAravat // 123 // tathAhi- astyatra vAridhestIre, suvizAlapuraM varam / pdmaavilaassddhmmeH, svargakhaNDamivAgatam // 124 // tatrAbhUt kSitipazcandrazcandravannirmalo guNaiH / tasya rAjJaH priyaH zreSThI, jinadAsAbhidhaH sudhIH // 125 / / paramaH zrAvaka: so'bhUd , bhAryA tasya manoramA / jinadharme ratA sA ca, jinapUjAparAyaNA // 126 / / kAntarAyayogatvAdaputratve tayoH sati / prabhUtaH prayayau kAlo, vRddhatve'tha suto'bhavat // 127 / / vRddhatve nandane prApte, vidhAya vividhotsavAn / vRddhAkumAra ityasya, pitrAdyairnAma nirmitam // 128 / / vavRdhe'sau krameNAtha, pAThitaH prAptayauvanaH / kasyaciccheSThinaH putrI, tAtena pariNAyitaH // 129 / / so'nyadA kaumudIkrIDAM, vane kartuM janairvRtaH / rathArUDho vrajan mArge'zRNodvAjanAnanAt // 130 // niSpuNyavatkumAro'sau, vittaM nArjayati svayam / jananIstanyavallakSmI, bhunaktyadyApi paitRkIm // 131 // zrutvaivaM mAtApitarau, mutkalApya zubhe'hani / cacAla sArthayukto'sau, potamAruhya vAridhau // 132 // pArvatIyamahAvarte'patat potaH kuvAyutaH / tadAvartAt kathamapi, bohitthaM nissRtaM na tat // 133 / / janA vRddhAkumArazca, tataH potaM vimucya tam / pratyAsannagirau gatvA, sthitA AmrataroradhaH // 134 / / kIrastadAmrazAkhAyAmupaviSTo'sti sapriyaH / zukaM prati zukI proce, zRNu vallabha ! madvacaH // 135 / /
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17 [dharmakalpadrumaH dRSTvaitAn duHkhino lokAn , kiM tiSThasi nirudyama: ? / durlabho'vasaro hyeSa, paropakRtisAdhakaH // 136 / / yataH- paraprANaparitrANaM, svaprANaiH ke'pi kurvate / lavaNaM dahyate vahnau, paradoSopazAntaye // 137 // eSAM sakAzAllekhaM ca, gRhItvA siMhalezituH / zIghramarpaya pazcAt tu , zubhaM sarvaM bhaviSyati // 138 / / tata: kIra: kumArasyotsaGge gatvA kSaNAt sthitaH / sarvaM vRddhAkumAreNa, jJAtaM zukyA niveditam // 139 // kIrakaNThe tato baddho, lekho vRttAntasUcakaH / zukena siMhalezasya, datto lekhaH sa vegataH // 14 // jJAtvA bhUpena lekhArthaM, paTahodghoSaNA kRtA / yAnapAtraM mahAvartAn niSkAsayati yo naraH // 141 / / lakSaM tasmai pradIyante, dInArA devasAkSikam / kalpavettA naraH kazcidaspRzat paTahaM tadA // 142 // gRhItvA hariNIpucchaM, SaNmAsAMstailabhAvitam / nRpAdezAnnara: so'gAt , vRddhAkumArasannidhau // 143 // vinA vRddhAkumAraM ko, nAstyanyaH sAttvikAgraNIH / vivaraM kalpazAstroktaM, tasya tat tena darzitam // 144 / / dattvA vRddhAkumArasya, mRgapucchasya dIpikAm / kalpaproktavidhi saca, kathayAmAsa mAnavaH // 145 / / nareNa sattvasAreNa dIpikAyAH prakAzataH / pravezo vivare kAryo, gamyaM tatra kiyad drutam // 146 // AyAtyagre varodyAnaM, vApIprasAdasundaram / tanmadhye varttate svarNamayaM devagRhaM varam // 147 // tanmadhye zrIyugAdIzadevaM natvA ca pUjyate / tatpUrvadvAradezasthA, sadghaNTA vAdyate balAt // 148 / /
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ paJcamaH pallavaH ] tasya nAdena sarvANi, vAditrANyapi tatkSaNAt / devatAdhiSThitAnyevaM, nadanti svayameva hi // 149 // zrute teSAM sunirghoSe khagA bhAraNDapakSiNaH / uDDIyante tadA trAsAt, koTizo girivAsinaH ||150 // tatpakSapavanAzu, jalaM procchalati kSaNAt / tadambupreritAH potA, AvarttAn nissarantyatha // 151 // tataH syuryAnapAtrANi, mArgavarttIni vAridhau / eSA kumAra ! kalpoktA, vArttA te kathitA mayA // 152 // zrutvA vRddhAkumAreNa, vArtAM tAM narabhASitAm / pravizya vivaraM cakre, tatsarvvaM sattvatastadA // 153 // pote'tha nirgate lokAH, kalpajJanarasaMyutAH / saMprApuH siMhaladvIpaM, kumArastu bile sthitaH // 154 // te pRSTA bhUbhujA vRddhAkumAraH kiM na dRzyate ? | vivarasthaH sa tairuktastadA'sau kupito nRpaH // 155 // kumAro mukta ityete, vaNijo guptamandire / kSiptA rAjJA'tha duHkhena, kAlaM nirgamayanti te // 156 // itazca vRddhAkumAro, dehaM vastrANi cAtmanaH / prakSAlya vApikAmadhye, puSpANyAnIya kAnanAt // 157 // zrImadyugAdidevaM taM bhaktyA nityamapUjayat / pUjayatyanyadA tasmin, tatrAgAt kApi kanyakA // 158 // kumAraM prekSya tadrUpamohitA sA gRhaM gatA / svAbhiprAyo mAturukto, bhartustayApi bhASitaH // 159 // zrutvA vidyAdhareNaitat, gatvA ca jinasadmani / sammAnena kumAraH sa, AnIto nijamandire // 160 // snAnabhojanavastrAdyaiH, kRtvA satkAramuttamam / vidyAdharapriyA proce, prastAve taM prati sphuTam // 161 // [ 177 5 10 15 20 25
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14aa [dharmakalpadrumaH devatAdhiSThitA mUlakhaTvA zvazurapArzvataH / vararAja ! tvayA yAcyA, vivAhe karamocane // 162 // atha vidyAdharo'vAdIdbhadra ! tvaM zRNu me vacaH / mamAgre pUrvamityuktaM, naimittikanareNa hi // 163 / / etyaikAkI naraH kazcit , rUpADhyaH sAhasAnvitaH / kRtvA devAlaye pUjAM, yo ghaNTAM vAdayiSyati // 164 // vRddhAkumAranAmAsau, dhruvaM tava sutApatiH / bhaviSyatIti tenoktamadya tanmilitaM mama // 165 / / atastvaM tena kAryeNAtrAnIto'si mahAzaya ! / mAnitaM tadvacastena, kRtaH pANigrahotsavaH // 166 / / varAya svarNaratnAni, bhUpo'dAt karamocane / vareNa kAmadA khaTvA, yAcitA bhUbhujA'pitA // 167 / / gantukAmaH kumAro'bhUt tamanajJApya khecaram / khecara: smAha me mUlasthitirvaitADhyaparvate // 168 / / tatrAsti dhanabhANDAraH, svalpamatrAsti me dhanam / krIDAkRte kRtaM cAtra, gRhametanmanoharam // 169 / / tena te kathyate tatrAgantavyaM hyekadA tvayA / yathA draviNavidyAbhiH, satkAraH kriyate mahAn // 170 // tathetyuktvA kumAro'thAruhya zayyAM priyAyutaH / gRhItvA svarNaratnAni, cacAla gaganAGgaNe // 171 // sa prApa kSaNa mAtreNa, siMhaladvIpamuttamam / vIkSya vRddhAkumAraM taM, bhUpatistatra harSitaH // 172 / / tAn potavaNijaH kArAgRhAdbhUpo mumoca saH / zulkamokSaH kumArasya, cakre tadguNaraJjitaH // 173 / / pRSTo rAjJA'tha vivarapravezAdyaM kumArarAT / tenApyuktaM nRpasyAgre, svarUpaM sakalaM nijam // 174 / /
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ paJcamaH pallavaH ] jJAto vRddhAkumAro'sau, mahAbhAgyaH jJamAbhujA / tato dattA kumArAya, sutA karpUramaJjarI // 175 // vivAhe tasya saJjAto, dvitIyo'pyutsavo mahAn / tatrApi gauravAd dAnaM, samprAptaM pANimocane // 176 // dinAnyatra kati sthitvA so'nyadoce nRpaM prati / ahaM nijapure yAmi, yadyAjJA bhavato bhavet // 177 // patnIdvayayuto divyakhaTvAmAruhya so'calat / celuH sampUrya potaM ca, vaNijaH svagRhaM prati // 178 // dvitIye divase vRddhAkumAro vaNijaH prati / svAbhiprAyaM jagAdeti, vaitADhye gamyate mayA // 179 // tatastatra gataH zayyAmAruhya suvimAnavat / zvarasya kuTumbaM tanmilitaM bahumAnitaH // 180 // dattAH prabhUtakanyAzca, taistairvidyAdharaiH punaH / maNimuktAsuvarNaizca, satkRtaH snehapUritaiH // 181 // dattA vividhavidyAzca, tasmai sAdhanapUvikAH / samprApya varavastUni, sa hRSTaH khecarAn jagau // 182 // yAsyAmi svapure'thAhamanujJA me pradIyate / tato vimAnamAruDhazcacAla saha khecaraiH // 183 // tadyAnapAtrataH pUrvamAyayau svapure rayAt / bahukanyAmahAlakSmIyuktazcAgAt svamandire // 184 // mAtApitrAdayo hRSTA, vAlitAstena khecarAH / krameNa yAnapAtraM cAgataM kSemeNa tatpure // 185 // pRthak vibhajya tad dravyaM, tenAnItaM nijaM gRhe / sukhenAgamayat kAlaM, puNyaiH kiM nAma duSkaram ? // 186 // ekadA tatpurodyAne, sUrirjJAnI samAgataH / vandanAya gato vRddhAkumAraH pitRsaMyutaH ||187|| [ 179 5 10 111 15 20 25
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ 7] [dharmakalpadrumaH zrute dharmopadeze'sya, jinadAso'vadat pitA / prabho ! vRddhAkumAreNa, pUrvaM kiM sukRtaM kRtam ? // 188 / / yenaitAH khecarIkanyA, dhanyA yaH prApa bhUrizaH / gururUce kumAro'bhUt , pUrvaM tvadgRhakarmakRt // 189 / / tvaccharIre'nyadA zreSThin !, vyAdhiH kazcidajAyata / / azaktito bhavAn jAto, devAryoM kartumakSamaH // 190 / / evaM vijJAya bhRtyo'sau, kRtvA'Jjalimado'vadat / ahaM tvadAjJayA tAta !, karomi jinapUjanam // 191 / / tAvakIna: karmakaraH, kRtyaM sarvaM karomyaham / AdezaM dehi me devAn , tavArthe pUjayAmi yat // 192 / / bhavatA kathite bhaktyA, jinapUjAM cakAra saH / tvadbhAryA suvicArA'tha, cakre'sya sutavat hitam // 193 / / kramAdbhavAn paTurjAtazcakre devArcanaM svayam / tataH karmakaraH kSINadeho jAto dine dine // 194 / / tvayaivaM bhaNitaM vatsa !, kathaM kSINaM vapustava / zarIraM bAdhyate kiJcidAdhivyAdhyAdibhiH kimu ? // 195 / / so'vocat tAta ! me bAdhA, zarIre nAsti kA'pi hi / paraM me bAdhate cittaM, devapUjAmakurvvataH // 196 / / ato mamAratidehe, varttate mahatI vibho ! / tataH zreSThistvayA proktaM, bhostvaM pUjAM pRthak kuru // 197 / / tato'sau sarvadA pUjAmakArSIcchubhabhAvataH / tadA tvayA sutatvena, sthApitaH svagRhAntare // 198 / / krameNa kAlayogena, zUlarogAdvipadya saH / tvadgRhe sutabhAvena, samutpannaH svapuNyataH // 199 / / 1. tava vAcA'tha iti pratyantaram /
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ [181 paJcamaH pallavaH] zrutveti vRddhAkumAro, jAtismRtimavApa saH / gurUktaM sakalaM satyaM, jJAtaM devArcanAphalam // 200 // evaM jinendrapUjAyAH, kRtAyAH pUrvajanmani / phalaM jJAtvA kumAro'gAt , svagehe pitRsaMyutaH // 201 // krameNa tatpure vRddhAkumAro'bhUddharAdhipaH / jinArcAdAnamukhyAni, cakre puNyAnyanekadhA // 202 // itthaM pUjAprabhAveNa, bhuktvA rAjyAdikaM sukham / rAjA prAnte guroH pArve, vrataM prApya zivaM yayau // 203 // uktaJca- zreyaH karoti duritAni nirAkaroti, lakSmI tanoti zubhasaJcayamAtanoti / mAnyatvamAnayati karmaripUnnihanti, pUjA jinasya vihitA bahusaukhyadA ca // 204 // iti vRddhAkumArakathA samAptA // hu bho rAjan ratnapAla ! tvaM, pratyahaM jinapUjanam / kuruSvaikAgracittena, mahAsaukhyaM yathA bhavet // 205 // jinArcAphalamAkarNya, jahaSurbhavyajantavaH / gRhIto niyamaH sarvairmunipArzve jinArcane // 206 / / vanditvA taM guruM rAjA, ratnapAlo yayau gRhe / jagAmAnyatra bhavyAnAM, pratibodhAya sadguruH // 207 / / atha zrIratnapAlo'pi taddinAt suvizeSataH / jinapUjAdikaM sarvaM, cakre puNyodyamaM mahat // 208 / / grISmakAle'nyadA rAjA, gaGgAyAM jlkelye|| gatavAn nAvamAruhya, tatraikAkI viveza saH // 209 // krIDAM prakurvvatastasya, yajjAtaM tannizamyatAm / tAvadAkasmiko vAyurajAyata mahAbalaH // 210 / /
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ [dharmakalpadrumaH vAtena preritA sA nauzcalitA tvaritaM tadA / ubhayostaTayoAmAn , bhramato dRSTavAn nRpaH // 211 // anekanagaradvIpaparvatAlidrumAdikam / cakrArUDhamivApazyannAvaH zIghragatervazAt / / 212 / / gataM muhUrttamAtreNa, bohitthaM pUrvasAgare / taTaM prApya svayaM tasthau, svastho'bhUnnRpatistadA // 213 / / potAduttIrya rAjAtha, bahirnIrAdvinirgataH / tAvattatra pumAneka, AgataH sammukho rayAt // 214 // sa provAca mahArAja !, mA viSAdaM kariSyasi / videze cAgate dUraM, nAbhavyaM bhAvi kiJcana // 215 / / atrAhaM grAmasImAni, janAn janapadAnapi / kiJciccAnyanna jAnAmi, kiM karomi kva yAmyaham ? // 216 / / itthaM tvayA vicintyaM na, kadAcidapi mAnase / sarvatra sarvadA sarvaM, bhaviSyati zubhaM tava // 217 / / yugmam / / ahaM tava sahAyo'smi, sAmprataM svastikArakaH / pariNAme zubhaM sarca, bhaved bhavAdRzAM bhuvi // 218|| zRNu sundara ! me tathyaM, punarvacanamuttamam / yasmin zrute tavAzvAso, mahAn citte bhaviSyati // 219 // pUrvasAgaradezo'yaM, tatra ratnapurAbhidham / svanivAsasamA bhUmiryatrAsti janasaukhyadA // 220 // mahAsenAbhidho'trAsti, jJAto dikSu dazasvapi / samastaparvadiksvAmI, cAmIkarasamaprabhaH // 221 // patnI premavatI tasya, sAdhvIjanaziromaNiH / priyApaJcasahasreSu , mukhyA dakSA ca vartate // 222 // rAjJo'sya nagaragrAmapurANi daza koTayaH / daza lakSA gajarathAH, koTiviMzatiH pattayaH / / 223 / /
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ paJcamaH pallavaH] [183 triMzallakSAsturaGgANAM, koze saGkhyA dhanasya na / paramekaH suto nAsti, kularAjyadhurandharaH // 224 // tataH kRtA narendreNa, mahopAyA anekazaH / putraprAptirna tasyAbhUt paraM karmAnubhAvataH // 225 / / maNimantrauSadhIyantradevatArAdhanAdikam / sarvaM sidhyati puNyena, tadvinA nAsti kiJcana // 226 // AlakSyadantamukulAnanabaddhahAsAnavyaktavarNaramaNIyavacaHpravRttIn / aGkAgatAnpraNayinastanayAnvahanto, dhanyAstadaGgarajasA paruSIbhavanti // 227 // vandhyatvaM hi kuraNDatvaM, mUkatvaM cAGgahInatA / kuSThaSaNDhAdikaM sarvaM, bhaveyuH pApayogataH // 228 // puNyakarma tadArabdhaM, santAnArthaM nRpeNa tu / dIyate dInaduHstheSu , dayAdAnaM dine dine // 229 / / devAryoM kurute dAnaM, datte pAtre vizeSataH / tasyetthaM kurvvataH kAntarAyamabhavallaghu // 230 // tasya premavatI rAjJI, sagarbhA'bhavadanyadA / rAjA rAjJI ca lokAzca, saharSA jajJire bhRzam // 231 / / samaye suSuve rAjJI, yugapatputrikAdvayam / mahotsAhAt tadA rAjA, vardhApanamakArayat // 232 // asantAnatayA rAjA, sutAjanmani harSitaH / mahAraNye jale prApte, tRSArta iva mAnavaH // 233 // yathA grAmeSvavRkSeSveraNDo'pi manyate mahAn / asutatve sutAjanma, zataputrAn sa manyate // 234 // kRtvA janmotsavaM ramyamAdyA kanakamaJjarI / itthaM pitrA kRtaM nAma, dvitIyA guNamaJjarI // 235 / / zuklapakSe yathA candraH, kalAbhirvardhate'dhikam / ceTIbhirlAlyamAne te, dve putryau vadhite tathA // 236 / /
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 10 15 20 25 14] [ dharmakalpadrumaH tAbhyAM buddhiguNADhyAbhyAM, zikSitAH sakalAH kalAH / kramAt prAptaM ca tAruNyaM, rUpalAvaNyamandiram // 237|| nayanAnandadAyinyau, nandinyau vIkSya te ubhe / sacinto nRpatiryAvat, tadvivAhakRte'bhavat // 238 // tAvatprAcInaduSkarmmaprabhAvAt he narAdhipa ! / ubhayoH kanyayordehe, yajjAtaM tannizamyatAm // 239 // galatkuSThA'bhavat jyeSThA, kaniSThA'ndhIbabhUva ca / tato vyacintayadrAjA, duHkhapUreNa pUritaH // 240 // aho itthaM kathaM jAtaM, yugapatkanyayordvayoH ? | daivena dUSitaM ratnaM, kaM pRcchAmi karomi kim ? // 241 // iti duHkhaM dharan citte, rAjyacintAM karoti na / pradhAnapuruSaiH so'tha, vijJapto naranAyakaH // 242 // alaM rAjan ! viSAdena, viSamA karmmaNAM gatiH / daivasya kimupAlambhaiH ?, sudRDhaM kriyate manaH // 243 // udyamaH kriyatAM rAjan ! vaidyAnAhUya pRcchyatAm / taduktA vividhA kAryA, cikitsA rogazAntaye // 244 // RNaM ripustathA roga, uditAzcheditA na yaiH / te narA nizcitaM pazcadAvinazyanti na saMzayaH // 245 // tataH svasthaM manaH kRtvA, sampreSya nijapUruSAn / bhUpo'thAkArayAmAsa, vaidyAn vidyAvizAradAn // 246 // nRpAjJayA tatastatrAgatA vaidyA anekazaH / tairvicArya samArabdhA, cikitsA kanyayordvayoH // 247 // upAyAzcakrire vaidyairaneke'pi pRthak pRthak / te sarvve niSphalatA jAtA, guNaH kazcidbabhUva na // 248 // mantrayantragrahAdInAM, pUjA pRcchA ca maNDale / balihomavidhAnaJca, zAntikaM pauSTikaM tathA // 249 //
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ paJcamaH pallavaH] [185 ityAdikaM kRtaM rAjJA, sarvaM jAtaM nirarthakam / tadA bhUmipatirjAto, nirAzaH saparicchadaH // 250 // tadduHkhAnmanyamAnazcAdhanyamAtmAnamAtmanA / rAjA rAjJIyuto'tyantaM, vilapannevamavocAt(mUcivAn) // 251 // prAgjanmani kimasmAbhiH, putrIbhyAmathavA mahat / pAtakaM dAruM cakre ?, yenedaM duHkhamAgatam // 252 // viyogo mAturutsaGgadvAlAnAM vihitaH purA / athavA munivargeSUpasargazca kRto mahAn // 253 // kiM vA vatsAzca dhenUnAM, payaHpAnAnnivAritAH / sara:zoSaH kRto'smAbhirdatto vahnirvane kimu ? // 254 // evaM hi bahudhA rAjA, zocatyuccaidine dine / rAjavargo'khilo rAjaputrIduHkhena duHkhyabhUt // 255 / / itazca kanyake te dve, martukAme babhUvatuH / yairbhuktaM hi sukhaM pUrvaM, tairdu:khaM sahyate katham ? // 256 // sarogo yasya dehaH syAnniSphalaM tasya jIvitam / sa hi jIvanmRto jJeyo, yasya gardA jane'jani // 257 // atha gatvA nRpasyAgre putrIbhyAmiti bhASitam / he tAta ! kuru sAmagrI, dehi nau kASThabhakSaNam // 258 / / kiM hi rAjyasukhenApi, jIvitena kimAvayoH ? / yadyaGge dUSaNaM jAtaM, tato vai maraNaM varam // 259 / / tacchrutvA nRpatirdadhyau, hAhA jAtaM kimIdRzam ? / akANDe duHkhado vizve, vakro'yaM dRzyate vidhiH // 260 // putrImoho mahAn me'sti, sa mukto'pi na yAsyati / patryau vinA na jIvAmi, na jIvenmAM vinA priyA // 261 / / kuTumbasya vinAzo me, samakAlaM samAgataH / kiM vA rAjyena kozena, kiM puraiH pattanairmama ? // 262 / / 20
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 10 15 20 6] kiM gajaizca hayaiH kiM vA, kiM rathaiH kimu pattibhiH / kiM mamAntaH pureNApi, mantribhirbahubhiH kimu ? // 263|| ekApatyavihInatvAt sarvvametannirarthakam / sAmprataM saha putrIbhirmarttavyaM mayakA khalu // 264|| [ dharmakalpadrumaH evaM saMzocya bhUpAlo, maraNAya samudyataH / AhUya ca mahAmAtyaM, gaditA cittakalpanA // 265 // mantrI provAca he svAmin ! mA vAdIrasamaJjasam / tvadAdhAre jagat sarvvaM varttate vizvanAyaka ! // 266 // he nAtha ! tvAM vinA rAjyaM, zUnyaM tiSThet kathaM kSitau ? | vinA tvAJca niyogitvamayogyaM mama sarvvathA // 267 // ataH kAraNato nAtha !, na vaco vAcyamIdRzam / rAjA proce cikitsAdyai, rogau putryorgatau na hi // 268|| taduHkhapIDite putryau, martukAme babhUvatuH / pUrvamekaM na me'patyaM, duHkhametat kathaM sahe ? // 269 // mantrI proce sutArogazAntyarthaM me vacaH zRNu / rAjyarakSAkarIM zaktimArAdhaya svazaktitaH // 270 // bhaviSyati yadA tuSTA, sA zaktiH bhaktavatsalA / tadA setyasyati te kAryaM, nandinIroganAzataH // 271 // punarekaM vacaH svAmin !, zrUyatAM strIjanocitam / maraNaM zaraNaM duHkhe, kAtarasya parasya na // 272 // yataH- sampadi yasya na harSo, vipadi viSAdo raNe ca dhIratvam / taM bhuvanatrayatilakaM, janayati jananI sutaM viralam // 273 // ye narAH satyasaMyuktAH, sudhairyAH sarvvakarmasu / kukarmmarahitAH kaSTe, tairiyaM maNDitA mahI // 274 // 1. mAnyArthe dvivacanasthAne bahuvacanaM jJAyate /
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ [187 paJcamaH pallavaH] ato nAtha ! sthirIbhUya, gotrajArAdhanaM kuru / kAtaratvaM parityajya, bhajasva hRdi dhIratAm // 275 / / idaM pradhAnavacanaM, zrutvA bhUpo vyacintayat / asau hitakaro mantrI, varttate mama sarvadA // 276 / / eSa me sAmprataM satya, upAyaH kathito'munA / ityAlocya nRpo'vAdIt , pramodabharanirbharam / / 277 / / he mantrin ! mama sAnnidhyaM, kuru tvaM surasAdhane / yathA me'bhISTadevasyArAdhane kSobhaNA na hi // 278 / / asahAyaH samartho'pi, tejasvyapi karoti kim ? / nirvAte jvalito vahniH, svayamevopazAmyati // 279 // tatastvayA mahAmantrin !, sAhAyyaM kAryamAdarAt / surIsAdhanasAmagrI, praguNIkuru satvaram // 280 // rAjyazikSAM tato dattvA, saciveSu pRthak pRthak / zucIbhUya sadAcAro, devatAgre nRpo yayau // 281 // zubhadhyAnaparo bhUtvA, kRtvA nizcalamAsanam / tyaktvA''hAraM ca nidrAJca, bhUpatistatra saMsthitaH // 282 / / mahAdhyAnI mahAmaunI, mAyAmAnavivarjitaH / sthiracitto dharAdhIzo, yatIza iva cAbhavat // 283 / / amAtyo'pyagrataH sthitvA, tatraiva sthiramAnasaH / karpUrAgurukastUrIvastubhirbhogamAtanot / / 284 / / japaM homaM baliM kRtvA, dattvA pUrNAM mahAhutim / devIM natvA ca bhUpAlaH, stutimevaM vinirmame // 285 / / Adizakte namastubhyaM, vizvavighnaughahAriNi ! / tvaM vizvapAlikA devI, bhaktAnAM siddhidAyinI // 286 / / bhogadA sarvasattveSu , sarvabhUte jayapradA / sarvajJA savaMgA nityaM, sarvakalyANakAriNI // 287 / /
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 10 151 20 25 8] tvamekA sarvvabhUtAnAM dehe dehe pRthak sthitA / indriyANAmadhiSThAtrI, tvamekA kila gIyase // 288 // aNimAdikalabdhInAM, prAptau tvameva kAraNam / tuSTA tvameva loke'tra, mahArAjyapradAyinI // 289 // pAdalepAJjanAdIni, nidhAnauSadhidhAtavaH / guTikA kAmadA ceti, sidhyanti tvatprasAdataH // 290 // cintAmaNiH kalpavRkSaH, kAmadhenughaTAdayaH / mAhAtmyena tvadIyena, pUrayanti manorathAn // 291 // kSobheNaM parasainyAnAM, svasainyAnAJca rakSaNam / skhalanaM parazastrANAM, karoti tvadupAsakaH // 292 // yogadA yoginAM nityaM, jJAnadA jJAnamicchatAm / putradApi ca vandhyAnAM, tvamevaikAsi bhUtale // 293 // atItAnAgataM jJAnaM, varttamAnaM vizeSataH / [ dharmakalpadrumaH upadravAdizamanaM, grahANAM nigrahastathA // 294 // utthApanaJca duSTAnAmArttAnAmArttinAzanam / ityAdikaM ca yatkiJcit sphuret sarvaM tvadAzrayAt // 295 // itthaM saMstUyamAnA sA, saptabhirdivasairnizi / devI babhUva pratyakSA, khe sthitA divyarUpabhAk // 296 // tadrUpaM prekSya bhUpAlaH, protphullanayanAmbujaH / kRtvA praNAmamityUce, saMyojya karasampuTam ||297|| adya me saphalaM janma, mamAdya saphalaM tapaH / adya me saphalaM dhyAnaM, he devi ! tava darzanAt // 298 // kiM devi ! bahunoktena, sAramekaM vacaH zRNu / vAJchitaM dehi me zIghraM, vyagraM svasthIkuruSva mAm // 299 // vacanAmRtasantRptA, santuSTA nijamAnase / devyuvAca mahAsattva !, rAjendra ! zRNu madvacaH // 300||
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 paJcamaH pallavaH] [189 yattvayaikAgracittena, kRtA bhaktiH svazaktitaH / tuSTA jAtA'smi tenAhaM, rakSakA tava duHkhataH // 301 // brUhi tvaM tava kiGkAryaM, yenAhaM bhavatA smRtA / paraM te tanayo nAsti, vidhau tuSTe'pi karmataH // 302 / / pUrvajanmArjitaM karma, yattasya hi phalodayaH / lupyate naiva kenApi, prakAreNa surAsuraiH // 303 // gAhA- pasupaMkhimANusANaM, bAle jo vi hu vioyae pAvo / so aNavacco jAyai, aha jAyai to vivajjijjA // 304 // [] dayayA vatsarUpANi, mahiSINAM gavAM tathA / yaH pAlayati puNyAtmA, jAyante tasya nandanAH // 305 // tattvaM sutamatiM tyaktvA, kAryamanyannivedaya / tasya pratyuttaraM yena, dadAmi tava sAmpratam // 306 / / rAjA jagAda he devi !, vidyate me sutAdvayam / paramekA galatkuSThA, dvitIyA'ndhA'sti karmataH // 307 / / divyauSadhaM divyarasaM, divyAJjanamapi sphuTam / dehi me yadi tuSTA'sti, yena rogakSayo bhavet // 308 / / nabhaHsthA punarapyUce, devI prakaTabhASayA / nRpAdyA bho janAH ! sarve, zrUyatAM vacanaM mama // 309 / / sotkaNThAste janA devIvacane dattakarNakAH / zuzruvuH svasthacittenAmoghAmiti surIgiram // 310 / / rAjankanyAdvayasyApi, kuSThAndhatvarujAharaH / upAya: satya evAyaM, kathyate te mayA'dhunA // 311 // pATalIpurato'pyekaM, ratnapAlAbhidhaM nRpam / krIDantaM beDayA nadyAmatrAneSyAmyahaM prage // 312 // sammAnya sa purImadhye, tvayA''netavya utsavAt / bahumAnaJca dattvA'sya, kathyaM kAryaM nijaM tataH // 313 / / 25
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 10 15 20 (r)] sa eva tava kanye dve, gataroge kariSyati / kanyAdvayasya bhAvI sa, prAgjanmasnehato varaH // 314|| idamuktvA gatA devI, tirobhUya kSaNAdapi / tataH pramuditA lokA, mantriNo'pi vizeSataH // 315 // rAjA rAjJI ca kanye dve, rogazAnti zruterapi / atyantaM harSitAzcitte, kekivajjaladAgame // 316 // tato rAjA praharSeNa, kRtvA taddhyAnamocanam / pArayitvA tapazcakre, pAraNaM parivArayuk // 317 // ratnapAlanRpasyAgre, nararUpeNa devatA / evaM kanyAkathAM proktvA, provAca punarapyadaH // 318 // vAtapreritapotena, mayA''nItastvamatra bhoH ! | SaDyojanazatAnyasmAt, sthAnAnnagaramasti te // 319 // ahamatratyabhUpAlarAjyAdhiSThAyikA surI / puMrUpA tava sambandhajJApanAya samAgatA // 320 // guNaM kRtvA'tha kanyAGge, tatpANigrahaNaM kuru / tvatsAhAyyakarI tvasmi, nAhaM bho vipratArikA // 321 // [ dharmakalpadrumaH prAcInapuNyato rAjan !, prApyate devadarzanam / vinA bhAgyairna tuSyanti, mAnave devatAH khalu // 322 // yataH- amoghA vAsare vidyut, amoghaM nizi garjitam / amoghA sajjanA(na)vANI, amoghaM devadarzanam // 323 // ataH kAraNato bhUpa !, na bhetavyaM manAgapi / kAciccintA na kAryeti, parabhUpatito'smyaham // 324 // yasmin kasmin samutpanne, kArye smAryA tvayA tvaham / tava puNyaprabhAvena, sarvaM bhavyaM bhaviSyati // 325 // 1. procya iti syAt / 2. pRthvyAM patitaH /
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ paJcamaH pallavaH] [191 aratirna tvayA kAryA, punarevaM hi kathyate / mayaivaitatkRtaM sarvaM, tatte bhAvi samIhitam // 326 / / madvAkyairadhunaivAtra, sotsAhAstava sammukhAH / AgamiSyanti bhUpAdyAstvadAkAraNahetave // 327 / / gantavyaM hi tvayA zIghraM, kiJciccintyaM na kAraNam / sarvaM bhAvi tavAbhISTaM, nAnyathA suragIraho // 328 // itthaM zrutvA nRpaH proce, nAhaM jAnAmi kiJcana / he devi ! kathamArogyaM, tatkui~ kanyayostayoH ? // 329 // devyUce he mahAsattva !, mA vAdIrIdRzaM vacaH / bhavato'sti rasaH siddho, bhavet tasmAd guNaH kSaNAt // 330 // 10 nRpo'vAdInna matpArzve, rasaH koze'sti kintu me / devI proce dadAmyAzu , rasamAnIya kozataH // 331 // ityuditvA gatA devI, nimeSAdrasakumpakam / nRpakozAt samAnIyArpayAmAsa kSamAbhuje // 332 // rakSaNIyo raso yatnAt , kumArIguNakArakaH / ityuktvA sA gatA kvApi, devI puMrUpadhAriNI // 333 / / divyAnubhAvataH prApa, kSaNaM mUrdhI kSamApatiH / svasthIbhUtaH punazcitte, ratnapAlo vyacintayat // 334 // indrajAlamidaM kiM kiM, cittacAlo'thavA mama / kiM svapnasadRzaM dRSTaM, kva gato devatAnara: ? // 335 // svacitte cintayannevamunmIlya nijalocane / sarvatra digmukhAn pazyan , bhUpatistatra saMsthitaH // 336 / / samIpAdratnapAlasya, tAvat sA devatA rayAt / purasyopari tasyaiva, gatvovAca nabhaH sthitA // 337 / / bho janAH ! zrUyatAM kanyAguNakArI narottamaH / mayA''nIto'sti potenopaviSTo'styambudhestaTe // 338 // 25
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ [dharmakalpadrumaH vyomavANImiti zrutvA, te sarve dadhire mudam / sasaMbhramaM samuttasthau, mahAseno mahIpatiH // 339 / / yatrAsti ratnapAlo'sau, saMsthito nIradhestaTe / mahAseno mahIpo'tha, tatrAgAt saparicchadaH // 340 // saMyojya dvau karo rAjA, sASTAGgaM praNipatya ca / jagAda vinayenoccai, ratnapAlaM nRpaM prati // 341 // adya me phalito gehe, suvRkSaH kusumaM vinA / anabhrA cAtulA vRSTirmarusthalyAM suradrumaH // 342 // daridrasya gRhe hemanicayaH prakaTo'bhavat / prINito'haM tvadAlokAt pIyUSapAnato yathA // 343 / / paropakRtidhaureyAvadhArya vacanaM mama / bhavatpAdarajaHpAtAt pavitrIkuru me puram // 344 // evaM nRpavacoyukti, zrutvA'vAdIt paro nRpaH / ajJAtakulazIlasya, mAnaM me dIyate katham ? // 345 / / punaH proce mahAseno, mayA jJAtaM kulaM tava / AkArairiGgitairgatyA jAnanti hi vicakSaNAH // 346 // agre'pi mama devyokto, narAdhipa ! tavAgamaH / pUrvaM devI mayA dhyAtA, tayA''nItastvamatra tat // 347 / / svasthacittastvamAgaccha, prasannIbhUya matpure / kRtvA mama prasAdaM ca, sajjIkuru sutAdvayam // 348 / / athAsmin samaye tatra, zRGgAritamanekadhA / hastiratnaM samAnItaM, mahAseno'vadat punaH // 349 / / enaM gajaM samAruhya, cala rAjan purAntare / ityAgrahAd gajArUDho, ratnapAlazcacAla ca // 350 // narAH ke'pi rathArUDhA, gajArUDhA hayAzritAH / sukhAsanasthitAH kecinnRpapArve'calaMstadA // 351 / /
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ paJcamaH pallavaH] [193 pAdacArI mahAseno, ratnapAlanRpAgrataH / cacAla nijakAryArthI, 'svArthe ko vinayI na hi ?' // 352 // dIyamAneSu dAneSu , vAdyeSu vAditeSu ca / mahotsavasamaM rAjA, praviveza purAntare // 353 / / zrIratnapAlabhUmIzaM, nivezya mahadAsane / praNAmapUrvakaM caivaM, mahAsenena jalpitam // 354 / / ratnapAladharAdhIza !, tvaM vaco me'vadhAraya / hInadInArttabhUteSu , tvAdRzAH syuH kRpAparAH // 355 / / sadoSe mama ye putryau, te dve tvaM hi vilokaya / tava netrAmRtenaiva, nIroge te bhaviSyataH // 356 / / iha loke'sti te lAbhaH, paralokaH zubhAzrayaH / zrutvaivaM ratnapAlo'vak, kanye te dve ihAnaya // 357 / / tadA nRpeNa te bAle, samAnIte tadantike / dRSTvA tathAvidhe kanye, ratnapAlo vyacintayat // 358 // nArIratnadvayaM hAhA, durdaivena vinAzitam / ubhayoH sadRzo yogo, jAtaH karmaprabhAvataH // 359 / / tadA zrIratnapAlena, mahADambarahetave / divyamaNDalamAlikhya, praNavastatra maNDitaH // 360 / / tanmadhye te ubhe kanye, nivezya pravarAsane / akSataistADayAmAsa, mantroccAraNapUrvakam // 361 / / kRSNAgurkhAdivastUnAM, kRtA bhogAstadA ghanAH / kRto homazca naivedyaM, balidattastvanekadhA // 362 / / bahudhA kathyate kiM kiM, vartante yAni bhUtale / tAni sArANi vastUni, maNDitAnyatra maNDale // 363 / / 1. mahAsena iti syAt /
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ [dharmakalpadrumaH prastAve ratnapAlena, rasaM niSkAsya kumpakAt / lAghavAdAdyakanyAyA, bhAle'tha tilakaM kRtam // 364 // dvitIyAyazca kanyAyA, netrayoraJjanaM kRtam / tatkSaNAddivyarUpADhyA, jAtAnyA tAralocanA // 365 / / devakanyAsame kanye, jAte rUpeNa te ubhe / padmapatrasunetre ca, lAvaNyarasakumpike // 366 / / svarNaM yathA'gninA taptaM, dadhAtyevAdhikaprabhAm / gatadoSe kumAte, zuzubhAte tathAdhikam // 367 / / tatkSaNAt taM guNaM dRSTvA, kanyayorubhayorapi / rAjavargAdayo lokA, harSitAzca camatkRtAH // 368 / / mahAseno mahIpAlaH, patnIpremavatIyutaH / Urdhvastho ratnapAlasya, luJchanAni cakAra ca // 369 // harSotkarSavazenAtha, proce'tha racitAJjaliH / upakArakRte rAjannavatAro bhavAdRzAm // 370 / / na kevalaM tvayA putrIdoSa eva nirAkRtaH / cirAnme hRdayAdduHkhazalyoddhAraH kRto'dhunA // 371 / / kRtA'tha nagare zobhA, saJjAto dhavaladhvaniH / bherIpramukhanAdena, pUritAH sarvvadigmukhAH // 372 / / maNDitA dAnazAlA ca, prArabdho'STAhnikotsavaH / amAripaTaho'vAdi, rAjJA deze purAdiSu // 373 // atha bhUpasute te dve, ratnapAlaM nirIkSya tam / atyantaM dhanyamAtmAnaM, manyamAne jahaSatuH // 374 / / Ucatuzca sadaucityaM, vAcA madhurayA rayAt / he subhaga ! tvayA'dyAsmajjIvitaM saphalaM kRtam // 375 // mahadyadarjitaM puNyamAvAbhyAM pUrvajanmani / jAgaritaM tadadyaiva, bhave'smin tava darzanAt // 376 / /
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ paJcamaH pallavaH] [195 ityuktvA bhUpateH kaNThe, sotkaNThe te ubhe api / dakSe cikSipaturvegAdvaramAle ubhe api // 377 / / / vardhApya mauktikairhastau, saMyojya ca jajalpatuH / tvamAvayorbhave'muSmin , patiranye hi sodarAH // 378 / / tvameva zaraNaM svAminnasmAkaM ko'pi nAparaH / vivAhArthaM vibho ! lopyaM, nAsmatpitrorvacastvayA // 379 / / ityuktvA te gate madhye, siddhe kArye'tiharSite / tato'vAdInmahAseno, vinItastaM nRpaM prati // 380 // madAgraheNa matputryostvaM pANigrahaNaM kuru / devyApi tvaM varaH prokto, nAnyathA devatAvacaH // 381 // sArdhaM zrIratnapAlena, vivAha: kanyayostayoH / mahotsavazataizcakre, mahAsenena bhUbhujA // 382 // samastamapi tadrAjyamaputratvAdvizeSataH / tadA nRpeNa jAmAtre, pradattaM karamocane // 383 / / kAvyam- artho'pi datto'tha suvarNamukhyo, varAya tasmai bahukoTisaGkhyaH / 15 zrIratnapAlo nRpatiH supakSo, vivAhito bhUpatineti dakSaH // 384 // atha rAjA dhRtotsAhaH, smAha jAmAtaraM prati / tvadAyattamidaM vittaM, bhujyatAM svecchayA sadA // 385 / / ratnapAlo'tha saudhastho, bhayazaGkAvivarjitaH / tatra paJcavidhAn bhogAn , bhunakti sma priyAyutaH // 386 // mahAseno mahIpAlo, vivAdyaitatsutAdvayam / nizcinto'tha sukhIbhUto, jAtaH santoSavAnapi // 387 / / ratnapAlavinItatvaM, saMvIkSya mudamudvahan / AnandapezalamanA, anyadaivaM tamabravIt // 388 // mama turyaM vayo jAtaM, na jAto nandanastathA / prAyo bhavedaputrasya, paro lakSmIpatirnaraH // 389 // ___ 25
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ [dharmakalpadrumaH idaM prAgjanmajaM puNyaM, yajjAtastava saGgamaH / uSNamadhye mayA prAptaM, zItaM yattava darzanam // 390 // ahaM tu sAmprataM vRddhaH, saJjAtaH pakvaparNavat / asminnasAre saMsAre, sAraM sukRtasAdhanam // 391 // kallolacapalA lakSmIH, saGgamAH svapnasannibhAH / vAtyAvyatikarotkSiptatUlatulyaJca yauvanam // 392 // itthaM jJAtvA narendrAhaM, virato rAjyabhArataH / sAdhayAmi paraM lokaM, gRhItvA saMyama rayAt // 393 / / tasmAnmamAsya rAjyasya, tvaM hi bhAradharo bhava / nandanasya ca jAmAtuH, kiJcidapyantaraM na hi // 394 // dhanyo'si kRtapuNyo'si, pUjyo'si tvaM sutApatiH / vivekI guNavAMstvaM hi, rAjyaM tena pradIyate // 395 / / agre pradattamevAsti, sAmrAjyaM karamocane / evaM saMbodhya sadvAkya, rAjye saMsthApitaH punaH // 396 / / AkAryAtha sute te dve, mahAsenena bhASitam / vatse ! jAto'smi dIkSArthI, jAte turyAzrame'dhunA // 397 / / yuSmaddoSakSaye jAte, jAte pANigrahotsave / kRtakRtyo'smyato dIkSA'numataM me pradIyatAm // 398 / / tathA bhavyatayA stheyaM, dhAryA zikSeti mAmakI / varttavyaM paticittena, na cAlyaM vacanaM kadA // 399 / / uktaJca- abhyutthAnamupAgate gRhapatau tadbhASaNe namratA, tatpAdAptidRSTirAsanavidhau tasyopacaryA svayam / bhukte bhartari bhojanaM prakurute supte zayIta priyA, prAjJaiH putri ! niveditAH kulavadhUsiddhAntadharmA amI // 400 // bhartRbhaktiriyaM dhAryA, na kAryA cAratiH kadA / yuSmatkRte bhavadbhatre, dattaM rAjyaM purAgatam // 401 //
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ paJcamaH pallavaH ] evamantaH purAdInAM zikSAM dattvA yathocitam / bhAraM cAropya sarvveSAM, bhUpo'bhUt saMyamotsukaH // 402|| tasminnavasare'nyedyuH, pavitraH sucaritravAn / paTtriMzadguNasaMyukto, viyuktaH pApakarmataH ||403 // nAmnA zayyambhavaH sUrirviharannavanItale / samAyayau pure tasmin, ziSyaiH paJcazatairvRtaH // 404 // yugmam // gatvA gurvAgamaH prokto, vanapAlena bhUpateH / tacchrutvA bhUpatirhRSTo, dadau tasmai dhanaM bahu ||405 || tato jaharSa rAjA yatprastAve sUrirAgataH / tatrasthena gururbhAvavandanena ca vanditaH ||406|| tataH svamantriNaH sarvvAn janAn nagaravAsinaH / suzikSApUrvvakaM samyak, mutkalApya yathAkramam // 407 // pUjyAnapi ca sampUjya, dAnamAnAdibhirbhRzam / gItavAditranATyAdipUjAM kRtvA jinAlaye // 408 // jinAlayAnnavInAMzca, jIrNoddhArAn vidhAya ca / satsAdharmikavAtsalyaM, kRtvA dattvA dhanaM tathA // 409 // " [ 197 5 10 15 dInArtteSvapi lokeSu dAnaM dattvA'nukampayA / " amAriM sarvvabhUteSu, kArayitvA vizeSataH // 410 // RNairmuktaM janaM sarvvaM kRtvA grAmapurAdiSu / kRtvA'nyadgRhidharmaJca, kRtArtho'bhUdvratAsau // 411 // paJcabhiHkulakam / 20 saddine zibikArUDhaH, prauDhotsavasamanvitaH / caturaGgacamUyuktaH, saMyuktaH sacivAdibhi // 492 // mastake dhRtasacchatrazcAmaradvayarAjitaH / azvArUDhaH kvacinnAgArUDhazca svecchayA kvacit // 413|| vairAgyasasampUrNo, dIkSAgrahaNahetave / cacAlAtha mahAseno, ratnapAlanRpAnvitaH ||414 // tribhirvizeSakam / 25
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2] [dharmakalpadrumaH sthAne sthAne janaiH sarvairvizrAmaH pathi gRhyate / dIyate ca mahAdAnamarthinAmarthasaJcayaiH // 415 / / luJchanAni kriyante ca, dukUlaiH svarNanANakaiH / nRpapRSThasthayA svasrottAryate lavaNaM tadA // 416 / / kriyate bandivRndaistu , viSvag jayajayAravaH / gItabandhaistu gIyante, gandharvairbhUpasadguNAH // 417 / / vAditrANi vicitrANi, vAdyante ca nirantaram / nRtyanti vAranAryazca, bharatabhAveSu kovidAH // 418 // svasvavezmagavAkSasthA, yoSito bhartRsaMyutAH / mArgasthA api kAzcicca, yAntaM pazyanti taM nRpam // 419 / / vardhApayati kAcicca, mauktikairakSatairapi / ciraM jIva ciraM nandetyAziSo dadate striyaH // 420 / / zRGgArite pure tasmin , haTTAdau toraNadhvajaiH / puSpaprakarasampUrNe, mArge bhUpo vrajatyasau // 421 // ityAdyairutsavaiH sArdhaM, nRpaH samprApa tadvanam / hayAdrayAt samuttIrya, praviveza vanAntare // 422 // kRtvA naiSedhikI tatra, dattvA tisraH pradakSiNAH / maulimUle'Jjali dhRtvA, vavande taM guruM mudA // 423 // tyaktvA paJca pramAdAMzca, vimucya madamatsarau / ratnapAlayuto bhUpo, yathAsthAnamupAvizat // 424 / / gururdharmAziSaM dattvA, nRpAdInAM ca tatpuraH / vivekodyotadIpAbhAM, prArebhe dharmadezanAm // 425 // bho bhavyAH ! zrUyatAM samyagetatsaMsAraceSTitam / sarSapeNa samaM saukhyaM, duHkhaM merusamaM bhave // 426 // yathA- calA vibhUtirnanu jIvitaM calaM, vinazvaraM yauvanamapyakAlataH / idaM zarIraM bahurogamandiraM, vimRzya caivaM kuru dharmamanvaham // 427 // 20 25
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ paJcamaH pallava:] [199 kAvyam- AsAdya mAnuSyamathAryadezaM, jAti prazasyAM kulamuttamaJca / rAtrindivA puNyamaho bhajasva, tasyodayAt sarvamanISitaM syAt // 428 // kAvyam- sUtrArthI ratnamAlAM dalati dahati vA candanaM bhasmaheto rnAvaM cAbdhau bhinatti svahitavirahito lohakIlaM jighRkSuH / prApyakSayyaM nidhiM vA tyajati jaDamatirnityabhikSAbhilASI, 5 saddharmaM yo na kuryAdasulabhanRbhavaM prApya kRcchrAtsukhaiSI // 429 // asminnapArasaMsArasAgare dustare'pi ca / laghukA taratyeva, paro bruDati loSTavat // 430 // yathA potaprayogeNa, sAgarasyAvagAhanAt / durlabhAnyapi vastUni, nIyante potavAhakaiH // 431 // tathA gurUpadezena, saMsArasyAvagAhanAt / dharmaratnaM hi duSprApaM, prApyate bhavyajantubhiH // 432 // samprApya bhavapAthodhau, bodhiratnaM sudurlabham / rakSaNIyaM prayatnena, yathA harati ko'pi na // 433 // saMyamArthI nRpo'pyane, vizeSAd guruvAkyataH / pratibuddho mahAseno, vidhinA vratamagrahIt // 434 / / atha jJAnagajArUDhaH, zIlasannAhabhRt dRDham / gRhItadhyAnakhaDgazca, dadhatsaMvegakheTakam // 435 // gurvAjJATopakATopaH, sakopaH krUrakarmasu / citraM kSamAdharaH so'bhUnmohAriM jetumutsukaH // 436 // yugmam // 20 yataH- saMmohakSitipasya saMsRtivadhUvaidhavyadIkSA dizan , sainyeneva caturvidhena guruNA saGghana dattodayaH, / gurlAdezanayAtapatramamalaM bibhrat zirasyAbhavaM, pravrajyAbhidhayA vidhehi mahimaprAjyaM svarAjyaM ciram // 437 // mahAvratAni paJcApi, paJcAcArAn vicArataH / guptIstisro'pi puNyAtmA, pAlayAmAsa so'nvaham // 438 / / 15 25
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ [dharmakalpadrumaH tadA tu ratnapAlena, kRto dIkSotsavo mahAn / puNyaprabhAvakaH so'pi, saJjAtaH zrAvakottamaH // 439 // rAjarSizrImahAsenayuktaH zayyambhavo guruH / vijahAra mahIpIThe, ratnapAlo'pyagAt puram // 440 // amArIghoSaNApUrvaM, dinAnyaSTau tato nRpaH / jinAlayeSu nRtyAdimahotsavamakArayat // 441 / / varaM vRNIdhvamityAdizabdoccAraNapUrvakam / dadau rAjA tato dAnaM, dAnamaNDapamAzritaH // 442 / / dAnAt saJjAyate kIrtiratirnazyati dAnataH / dAnaM sampannidAnaJca, dAnaM deyamato budhaiH // 443 // yataH- saGgrahaikaparaH prApa, samudro'pi rasAtalam / dAtA tu jaladaH pazya, bhuvanopari gajati // 444 // zubhe'hni ratnapAlasya, militvA'nyanRpAdibhiH / bhUyaH paTTAbhiSeko'tha, vidadhe vividhotsavaiH // 445 / / sImAdhipA nRpAstena, kRtA namitakandharAH / gajAdisAravastUni, lAtvA tasya DuDhaukire // 446 / / sa bhaktasevakAmAtyaiH, saMsevitapadAmbujaH / / nyAyena pAlayAmAsa, rAjyaM rAjaguNAnvitaH // 447 / / yataH- zatrUNAM tapanaH sadaiva suhRdAmAnandanazcandravat pAtrApAtraparIkSaNe suraguruddIneSu karNopamaH / nItau rAmanibho yudhiSThirasamaH satye zriyA zrIpatiH, svIye satyapi pakSapAtasubhagaH svAmI yathArtho bhavet // 448 // kSamI dAtA guNagrAhI, svAmI duHkhena labhyate / anuraktaH zucirdakSo, vibho tyo'pi durlabhaH // 449 // nAkAlamRtyurna vyAdhirna durbhikSaM na taskarAH / bhavanti sattvasaMpanne, dharmaniSThe mahIpatau // 450 // 25
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 201 guNeSu rAgo vyasaneSvanAdaro, ratirnaye yasya dayA ca dIne / ciraM sa bhujyAccalacAmarAMzukAH, sitAtapatrAbharaNA nRpazriyaH // 451 // rAjJA santoSitAH paurAzcaurAtaGkavivarjitAH / nyAyena pAlitA nityaM, na ko'pi pIDito manAk // 452 // paJcamaH pallavaH ] tadA tatpuravAsinyaH, prajAzcetasyacintayan / aho prAk puNyamasmAkaM, yenAsIdIdRzaH prabhuH // 453 // itthaM pAlayato rAjyaM, sArdhaM bhAryAdvayena ca / tasyAnubhavato bhogAn, sukhaM kAlo yayau bahuH ||454 / / tatra jAteSu varSeSu, rAjJaH paJcazateSvatha / rAjJyAM kanakamaJjaryAM, suto'bhUt siMhavikramaH // 455 // jAtaH pravardhamAno'sau, paJcaviMzativArSikaH / dvAsaptatikalopeto, rUpeNaiva jitAmaraH // 456 // pavitro vikasannetro, mahAskandho mahAbhujaH / durddanto duSTapApiSTho, dhammiSThe dhanadopamaH // 457|| sarvvasaumyaguNAdhAraH, kRpAsAraH kSamAdharaH / pravINa puNyakAryeSu sarvavidyAvizAradaH // 458 // SaTtriMzadAyudhAbhyAsavijJo vijJAnasAgaraH / mantratantrAditattvajJo, mukhyo dakSeSu dAnavAn // 459 / / siMhavikramanAmAsau, kumAra sAravikramaH / , krIDan vividhakrIDAbhiH, kAlaM nayati lIlayA ||460 // anyadA rAtrizeSe'tha, gatanidraH prajApatiH / namaskAraM smaraMzcitte, rAjyaM sasmAra paitRkam // 461 // caturbhiH kalApakam // prabhAte mantrisAmantAdInAJca purato'vadat / sutaM saMsthApya rAjye'tra, nije rAjye'tha yAmyaham // 462 // IdRzaM vacanaM zrutvA, proce parijano vibho ! / na bAlaH zobhano rAjA, smRtyuktaM hi vicAraya // 463 // 5 10 15 20 25
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ [dharmakalpadrumaH bAlarAjyaM bhavedyatra, dvirAjyaM yatra vA bhavet / strIrAjyaM mUrkharAjyaJca, yatra syAt tatra no vaset // 464 // sA kiM sabhA yatra na santi vRddhA, vRddhA na te ya na vadanti dharmam / dharmaH sa no yatra na caiva satyaM, satyaM hi tadyatra parasya rakSA // 465 // dAnaM prajAparitrANaM, nyAyo'rtho janaraJjanam / rAjyakalpadrumasyaitA, vipulAH phalasampadaH // 466 // kulazIlaguNopetaM, satyadharmaparAyaNam / rUpiNaM suprasannaM ca, rAjyAdhyakSaM tu kArayet // 467 // prAjJe niyojite'mAtye, trayo guNA mahIpateH / yazaH svarganivAsazca, puSkalazca dhanAgamaH // 468 // kRteSvamAtyeSu purAtaneSu , ciraM sthirA rAjati rAjyalakSmIH / yataH zarAveSu naveSu vAri, nyastaM samastaM vilayaM prayAti // 469 // mUrkhe niyojite'mAtye, trayo doSA mahIpateH / ayazaH svArthanAzazca, narake patanaM dhruvam // 470 // kramAgataH zucirbhIraH, sarvaratnaparIkSakaH / sudhI rakSo'bhicArI ca, kozAdhyakSo vidhIyate // 471 // iGgitAkAratattvajJaH, priyavAk priyadarzanaH / sakRduktagrahI dakSaH, pratihAraH prazasyate // 472 // medhAvI paTuvAg dakSaH, paracittopalakSakaH / dhIro yathA'rthavAdI ca, dUtaH syAt saptabhirguNaiH // 473 // dharmazAstrArthakuzalAH, kulInA satyavAdinaH / samAH zatrau ca mitre ca, nRpateH syuH sabhAsadaH // 474 // rAjyasthitimimAM rAjan ! vicArajJa ! vicAraya / bAlo'yaM te sutaH svAmin !, rAjyabhAre kathaM kSama: ? // 475 // rAjoce zrUyatAM sabhyA, bhavadbhiH kiM prajalpitam ? / janokti kiM na jAnItha, laghusthUleSu ko guNaH ? // 476 / / 1. akSobhacArI ca iti vA pAThaH / 2. saMkhyAsaptakaM na milati SaDeva gaNA darzitAH /
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 paJcamaH pallavaH] [203 kAvyam- hastI sthUlatanuH sa cAGkuzavazaH kiM hastimAtro'Gkazo ?, vajreNAbhihatAH patanti girayaH kiM vajramAtro giriH ? / dIpe prajvalite praNasyati tamaH kiM dIpamAtra tamastejo yasya virAjate sa balavAn sthUleSu kaH pratyayaH ? // 477 // laghusthUleSu deheSu , kaH prayogaH pravarttate / kaliGgaphalamuttuGga, maricaM hi camatkRtam // 478 // bhUyo'pi zrUyatAM vRddhairbhavadbhiH parivAritaH / bAlo'pyasau supakSaH san , bhaviSyati guNAgraNIH // 479 // yataH- supakSo labhate lakSaM, guNahIno'pi mArgaNaH / pakSahIno vilakSo'tha, mArgaNo guNapUritaH // 480 // supakSo bhakSate kAko, vRkSastho vividhaM phalam / dUrastho'pi nirIkSeta, vinA pakSastu kesarI // 481 // evamAkhyAya dRSTAntAnanumatyA ca mantriNAm / rAjye saMsthApayAmAsa, muhUrte nijanandanam // 482 / / mahAnandapure ramye, rAjA'bhUt siMhavikramaH / evamudghoSaNAM tatra, kArayAmAsa bhUpatiH // 483 / / nave rAjJi kRte rAjyasthitiH kAcinna vA bhavet / mahAnandeti nAmAto, navaM ratnapuraM kRtam // 484 // mUlapradhAnamukhyAnAM, zikSAmevaM nRpo dadau / rAjyarakSA sadA kAryA, kAryA cintA sutasya me // 485 / / susevyo laghurapyeSa, dhAryAjJA sarvadA'sya ca / ahaM pakSaM kariSyAmi, nijasthAne gato'pi san // 486 / / evaM hi bahudhAlApya, vastrAbharaNadAnataH / santoSya rAjavargaM taM, prINitAzca prajA api // 487 / / punaH smRtA'tha sA devI, yayA''nItaH sa beDayA / pratyakSIbhUya sA'pyUce, kiM smRtA'haM tvayA nRpa // 488 / /
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24aa [dharmakalpadrumaH rAjoce zRNu he zakte !, tava bhaktikRte mayA / mama putro'tra mukto'sti, pAlanIyaH prayatnataH // 489 / / sArA kAryA tvayA devI, tasya rAjJo divAnizam / pUjayiSyati so'pi tvAM, sevakaste bhaviSyati // 490 // anyaccaikaM vimAnaM tvaM, navInaM kuru matkRte / yatrArUDho nabhomArge, svapure yAmi lIlayA // 491 / / devI proce bhavatsUnozcintA'sti mama mAnase / evamuktvA vimAnaJca, kRtvA dattvA gatA surI // 492 // anujJApya tato lokAn , putrAdIn svajanAnapi / rAjA vimAnamAruhya, cacAla svapuraM prati // 493 / / gajAzvarathapattyAdi, sainyaM pRSThe'caladbhuvi / / tadA vicitravAditradhvanibhiH pUritaM nabhaH // 494|| mahIzo mahAn ratnapAlAbhidhAnaH, khamArge vrajan divyarAjadvimAnaH / naraiH khecaraiH bhaktitaH stUyamAnastadA zobhate devatAvat pradhAnaH // 495 // tataH zIghraM gato rAjA, vimAnasthaH pure nije / lokAH pramuditAH sarve, cirAdbhUpAgame sati // 496 / / mantryAdyAH sammukhA jagmuH, patitA nRpapAdayoH / rAjJIdvayAnvito rAjA, pravivezotsavAt puram // 497 / / gRhe gRhe sma gAyanti, suzRGgArAstadA'GganAH / rAjJo vardhApanaM cakruH, paurAH prAbhRtapUrvakam // 498 / / niSkaNTakaM nirAtaGgha, rAjyaM prAjyaM karotyasau / puNyamapi ca puNyAtmA, vidadhAti divAnizam // 499 // evaM vivAhasambandhA, yAsAmatra prakIrtitAH / mahiSyo nava mukhyAstAstasya rAjJo'bhavannimAH // 500 / 1. bhUcaraiH iti vA pAThaH /
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ paJcamaH pallavaH ] zRGgArasundarI cAdyA, dvitIyA ratnavatyapi / patravallI mohavallI, tataH saubhAgyamaJjarI ||501 // devasenA ca gandharvasenA kanakamaJjarI / guNamaJjarI caitAstA, nAmabhirnava kIrttitAH // 502|| navaitA nidhaya iva, sAkSAt pUrvvabhavapriyAH / tathA triMzatsahasrANi rAjJo rAjJyo'bhavan parAH ||503 || SaTtriMzatkoTayo grAmAH, pattayaH SaSTikoTayaH / trizallakSAzca pratyekaM, rathanAgendravAjinAm // 504 // pattanadvIpadurgANAM, velAkUlakarITinAm / karbaTakheTadroNAnAM sahasrA viMzatirmatAH ||505 // yugmam // hemAGgadAdayo vidyAdharezAzca sahasrazaH / sevAJca cakrire tasya, nityaM sadbhaktiyuktibhiH ||506 || sa nityaM koTisaGkhyasya, kanakasya vyayaM vyadhAt / dadau ca parivArAya, vastrANyAbharaNAni ca // 507|| kumpakastharasAt tasya, sampadyeta dhanaM bahu / rasaprabhAvato rAjye, na durbhikSaM na DAmaram ||508|| vyAdhayo netayo naiva, na dauHsthyaM naiva pIDanam / sukhena gamayAmAsa, kAlaM sarvvajano'pi ca // 509|| devendravannarendro'pi, divyabhogAn bubhoja saH / ekacchatramayaM rAjyaM, cakre ca cakravarttivat // 510 // evaM gatAni varSANi, daza lakSANi bhUbhujaH / zatasaGkhyasutA jAtA, gRhasthadrumasatphalAH // 511 // nAmataste'bhavan putrA, meghahemarathAdayaH / zubhalakSaNasampUrNA, sarvvAvayavasundarAH // 512 // surUpAH subhagAH saumyAH sarvavidyAvizAradAH / samprAptayauvanAH sarvve, kRtapANigrahotsavAH // 513 // [ 205 5 10 15 20 25
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6 10 [dharmakalpadrumaH evaM cAmAriyAtrAdi, puNyaM rAjJi prakurvati / sUriH sumatisenAhvaH, kevalyAgAt pure'nyadA // 514 // zrIsUrimAgataM zrutvA, rAjA harSaprapUritaH / parivAreNa saMyukto, vandituM gatavAnvane // 515 / / guruM natvA yathAsthAnanamupaviSTo dharAdhipaH / prArebhe dezanAM sUribhavyAmbhoruhabodhadAm / / 516 / / aho saMsAravAse'smin , jantavo janmakoTiSu / utpadyante, vipadyante labhante na sukhaM kvacit // 517 // yataH- calA vibhUtiH kSaNabhaGgayauvanaM, kRtAntadantAntaravati jIvitam / tathApyavajJA paralokasAdhane, aho nRNAM vismayakAri ceSTitam // 518 // yatnena pApAni samAcaranti, puNyaM prasaGgAdapi nAcaranti / Azcaryametacca manuSyaloke, kSIraM parityajya viSaM pibanti // 519 // punaH prabhAtaM punareva zarvarI, punaH zazAGkaH punarudgato raviH / kAlasya kiMgacchati yAti jIvitaM, tathApi lokaH svahitaM na budhyati // 520 // sudhiyaH svahitAyaiva, sevante sukRtaM varam / dAnazIlatapobhAvabhedaireva caturvidham // 521 // vittato dIyate dAnaM, zIlaM cittasamudbhavam / duSkaraM taM na muJcanti, te janAH svargagAminaH // 522 // prANAtyaye'pi ye zIlaM, na tyajanti vivekinaH / nirvRtiM ratnamAlAvat , tatprabhAvAt prayAnti te // 523 // nRpo'pRcchat prabho ! kA'so, ratnamAlAvarAGganA / pAlitaM viSamaM zIlaM, yayA tasyAH kathAM vada // 524 / / tathAhi- gururUce'tra bharate, pRthvIbhUSaNapattane / janmejayAbhidho rAjA, rAjyaM nyAyAdapAlayat // 525 / / anyadA'nyena rAjJA'sya, preSito vAjipuGgavaH / parIkSArthaM svayaM rAjA, taM samArohayaddhayam // 526 / / 15 25
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ paJcamaH pallavaH ] viparItazikSito'zvaH, so'calat prAk zanaiH zanaiH / rAjJA'cinti vinA vegaM bhavyenAnena kiM phalam ? // 527 // vicintyaivaM krudhA rAjJA, valgA muktA karAd yadA / tAvaducchalito vAjI, vAyuvegAccacAla ca // 528 // kAJcinmahIM vyatikramya, bhImATavyAM sa tasthivAn / muktvA hayaM zramAdbhUpaH, supto vRkSatale tataH // 529 // tAvad vyomani gacchantyA, vanadevatayA kayA / tatrAgatya jaTIkhaNDaM, babandhe nRpamastake // 530|| tatprabhAveNa bhUpasya, jAtaM zyAmataraM vapuH / kSaNAjjAgarito rAjA, svaM kRSNAGgaM vyalokayat // 531 // gatAlaGkArasadvastra, zyAmaM vIkSya vapurnRpaH / vismitazcintayAmAsa, kimidaM jAtamIdRzam ? // 532 // ekAkino vanasthasya, duHkhino me idaM punaH / jvare hikkA kSate kSAro, dagdhordhvaM sphoTakastathA // 533 // etasmin samaye tatra, pRSThe sainyaM samAgatam / taM kRSNaM vIkSya pallIzadhiyA pRSTaM ca tadbhaTaiH // 534|| re pallIza ! tvayA dRSTo, janmejayanRpo'dhunA / nRpeNoktamare mUDhA !, mAM na jAnItha sa nvaham // 535 // tairuktaM tvaM kathaM kRSNo'laGkArastarhi te kva ca ? / rAjoce viparItaM me, sarvaM karmmavazAdabhUt // 536 // zrutvaivaM sainikAH procustvayedaM kiM prajalpitam ? / asmAkaM prabhurIdRkSaH, kathaM bhavati re zaTha ! // 537|| ityuktvA ca hayaM nItvA, te gatAH svapuraM prati / vicchAyavadano bhUpazcacAlaikadizaM prati // 538 // kiyaddUraM gate tasminnAgatAstApasAzramAH / tApasaistasya cAtithyaM kRtaM saMvIkSya tadguNAn // 539 // [ 207 5 10 15 20 25
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ sA [dharmakalpadrumaH tataH kulapatirvidyAdevImArAdhya yuktitaH / kArayitvA ca sAmagrI, vidhinA saha bhUbhujA // 540 // ratnamAlAbhidhAM kanyAM, vivAhya karamocane / asmai vidyAM dadau prItyA, yuddhe vijayakAriNIm // 541 // yugmam / taM pUrvasnehayogena, virUpamapi rUpiNam / menyantI nijacitte sA, bhartRbhaktiparA'bhavat // 542 / / ramyasaudhe tayoH prItyA, svecchayA ramamANayoH / bhartuH zIrSAvalokArthamupaviSTA'nyadA priyA // 543 / / tadA sA mUlikA zIrSAt , truTitvA patitA bhuvi / svIyarUpadharo rAjA, babhUva subhagastataH // 544 / / divyarUpaM patiM vIkSya, ratnamAlA mudaM dadhau / sakhyA ca priyavAdinyA, jJApitastApasaH pitA // 545 / / so'pi hRSTo nije citte, maGgaladhvanipUrvakam / mahotsavaM punazcakre, tApasaizca tadA mudA // 546 / / tatrAnyadAgataH kazcit , khecaraH sainyasaMyutaH / saMvIkSya ratnamAlAM tAM, hartuM lagnAzca tadbhaTAH // 547 / / AzramAn pAtayAmAsustApasAMzca vyaDambayan / tadvilokya DuDhauke'tha, yoddhaM janmejayo nRpaH // 548 // taM proDhavikramaM dRSTvA, bhagnAste khecarA bhaTTAH / dizodizaM pranaSTAzca, sthitavAn mukhyakhecaraH / / 549 / / ubhAbhyAM yuddhamArebhe, divyAstreNa parasparam / yuddhyamAnena rAjJA'tha, khecaro helayA jitaH // 550 // nyAyadharme jayo jJeyo, nAnyAyena jayo bhavet / adRSTI( zyI )bhUya vidyAbhRt , sa gataH kvApi tatkSaNAt // 551 // 1. parasmaipadaM cintyam /
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ [209 paJcamaH pallavaH] tadAkAzAt puSpavRSTiH, kRtA devairnRpopari / janmejayanRpeNAho, jitamevaJca bhASitam // 552 // tato vizeSato ratnamAlA snehaM nRpopari / dadhatI muditA bhogAn , bhunakti sma yadRcchayA // 553 / / athAnyadA zaratkAle, rAjA rAjJIyuto vane / gatvA vividhakrIDAbhI, ramate sma smaropamaH // 554 // itazca pUrvaroSeNa, tena vidyAdhareNa khe / utpATya kandarAyAM drAk, tau muktau kvApi dampatI // 555 / / acintayat tadA rAjA, mamAho karma dustaram / prAktanaM vidyate yena, bhaved duHkhaM punaH punaH // 556 / / atrAnIya vimukto'haM, sapriyaH kena vairiNA ? / na jJAyate gataH kvAsau, tahi kiM kasya kathyate ? // 557 / / tAvat tRSAturA ratnamAlA brUte sma me prabho ? / pAyayAnIya pAnIyaM, jantustiSThenna tadvinA // 558 / / nirgatau kandarAyAstau, sahakArataroradhaH / saMsthApya svapriyAM rAjA, pAnIyArthaM vane'bhramat // 559 / / yAvajjalaM gRhItvA sa, Agato naranAyakaH / na dadarza priyAM tAvat , sA hRtA tena vairiNA // 560 // vilalApa tato bhUpo, mAM muktvA kva gatA priye ? / kiGkaromi kva gacchAmi, virahaM te kathaM sahe ? // 561 / / zUnyacitto nRpo'raNye, bhraman bhraman gataH kvacit / tatra zUnyaM puraM dRSTaM, pratolIdurgamaNDitam // 562 / / gato madhye nRpastatra, pazyan dagdhagRhAvalIm / dRSTvA kvacinnRpAvAsAMzcaTitazcaikamandire // 563 / / apazyattatra zayyAdhirUDhAmekAJca bAlikAm / kSAmodarI surUpAJca, dRSTvA tAM nRpati gau // 564 / / __ 25
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ [dharmakalpadrumaH kathamekAkinI bhadre !, zUnyaJca kimidaM puram ? / tad brUhi zrotumicchAmi, sA'bravIt zRNu sattama ! // 565 / / prasiddhA'sti mahIpIThe, kozAmbIti purI varA / tatra kuzadhvajo rAjA, puSpamAleti tatpriyA // 566 / / sUravIrAvubhau putrau, tayoH saubhAgyazAlinau / putrI ca ratnamAlaikA, jayamAlA tathA'parA // 567 / / vArdhake nRpatirdIkSAM, gRhItvA'gAt zivAlayam / rAjyArthaM bhrAtarau tau dvAnyo'nyaM yoddhamutthitau // 568 / / taM virodhaM parijJAya, dhAtryA'tha hemamAlayA / ratnamAlA sutA nItvA, vimuktA tApasAzrame // 569 / / putrIvatpAlitA sA'tha, ratnasiMhatapasvinA / atra ratnapure cAhamAnItA jayamAlikA // 570 // candraketunarendrasya, mAtulasya mamaiva ca / arpitA'haM tatastena, putrIvatparipAlitA // 571 // sakhIbhiH saha krIDantI, gavAkSasthA'hamanyadA / dRSTA kapAlinA kena, yAcitA mAtulAntike // 572 / / nA'pitA'haM sa dUmitvA, rAjJA nirvAsitaH purAt / tena vidyAbalenAtha, candraketurhataH krudhA // 573 / / bhasmIkRtya puraJcApi, kRtaM zUnyaM durAtmanA / ahaM tu sthApitA'traikA, pUrvalobhena pApinA // 574 / / ityuktvA sA punaH proce, zRNu sAhasikAgraNIH / tasyAgamanavelaiSA, saJjAtA tvaM vraja kvacit // 575 // sa nighRSTo mahAduSTastvAM mugdhaM mArayiSyati / ataH kAraNato yAhi, 'jIvan bhadrANi pazyati' // 576 / / rAjA taM yoginaM draSTuM, sthito nirmAlyamadhyagaH / itazcAkAzamArge drAg , jAto DamarakadhvaniH // 577 / /
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ [211 paJcamaH pallavaH] raudrarUpa: saraktAkSaH, kanthAdaNDAyudhAvRtaH / ekAM nArI kare dhRtvA, yogI tatra samAgataH // 578 / / kapAlI sa karAlAkSo, niviSTo vedikopari / agre saMsthApya tAM bAlAmidaM vacanamabravIt // 579 // he bhadre ! tava bhartA sa, jalArthaM yAvatA gataH / tAvattvaM nidrayA suptA, komale parNasaMstare // 580 / / tadA vidyAdhareNaitya, rAgAdamitatejasA / tvaM hRtA'tha mayA tasya, sakAzAnmocitA balAt // 581 // atrAnItA ca he subhra !, yadi tasya viDambanAt / niSkAsitA tato bhogA, bhujyantAM mayakA saha // 582 // na manyase yadi tvaM mAM, tarhi tvAM mArayAmyaham / zrutvaivaM vanitA smAha, zRNu re pApa ! duSTadhIH // 583 / / nizcalA merucUlApi, kadA calati bhUtale / paraM prANAtyaye naiva, zIlamullaGghayAmyaham / / 584 / / itthaM mahAgrahaM jJAtvA, yogI khaDgamanatayat / tadA tasyAH svayaM zrutvA, rAjJA jJAtA nijapriyA // 585 / / mahAkrodhastato bhUpo, guhAyA iva kesarI / nirmAlyAt prakaTIbhUtaH, priyApIDAM saheta kaH ? // 586 / / yataH- sadyo lakSmIpriyAdhAnyA'pahAre sati mAnavAH / bhavanti duHkhino'tyantaM, citte nUnamanAratam // 587 // re pApiSTha ! kimArabdhamuttiSTha mama sammukhaH / ityuktvA bhUbhujA khaDgaghAtAt yogI dvidhAkRtaH // 588 / / anyAyakAriNo vRddhi, yadi yAnti mahItale / tadA lokaH kathaM vetti, hyantaraM puNyapApayoH ? // 589 / / atha sA jayamAlApi, saharSA''gatya satvaram / bhaginIM ratnamAlAM tAmAliGgya praNanAma ca // 590 //
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ [dharmakalpadrumaH svasvavRttaM yathAbhUtaM, tAbhyAmuktaM parasparam / jayamAlA'tha bhUpasyodvAhitA ratnamAlayA // 591 / / rati-prItisamAnAbhyAM tAbhyAM sArdhaM sa bhamipaH / kandarpa iva sadbhogAn , bhuJjAno'tra sthitaH kiyat // 592 // cacAla sapriyo bhUpaH, pazcAt pUrvadizaM prati / kasmin kelivane gatvA, vizazrAma kSudhAturaH // 593 / / strIyugme zayite rAjA, phalArthI kAnane gataH / yAvat phalAni lAtvA sa, Agato naranAyakaH // 594 // tAvad dadarza no suptAM, ratnamAlAM nijapriyAm / prabuddhA jayamAlA'tha, pRSTA rAjJA kva te svasA ? // 595 / / soce deva ! vijAnAmi, nAhaM nidrAvazaM gatA / rAjoce hA kathaM bhAryAviyogo me punaH punaH ? // 596 / / muktvA'tha kutra susthAne, jayamAlAM mahIpatiH / virahAtaH svapriyAyai, svayaM babhrAma medinIm // 597 / / bhrAmaM bhrAmaM mahIpIThe, vane'gAn malayAbhidhe / tanmadhye ca mahottuGgaM, dadarza zrIjinAlayam // 598 / / tat dRSTvA tatra sotsAhazcaityamadhye nRpo gataH / tatra bhaktyA yugAdIzapratimA tena vanditA // 599 / / etasmin samaye ko'pi, vyomno garuDavAhanaH / AgataH khecarastatra, vavande ca jinezvaram // 600 / jinasnAtraM vidhAyAtha, snAtranIreNa kumpakam / bhRtvA ca maNDape so'gAt , rAjA natvA papraccha tam // 601 // kimarthaM gRhyate nIraM, ko'si tvaM kuta AgataH / yuvatyA vasanaM caitat , skandhe te varttate katham ? // 602 // jagAda khecara: so'pi, zRNu sAmmikottama ! / mamaitAM sakalAM vArtA, vadAmi tava mUlataH // 603 / / 25
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ [213 paJcamaH pallavaH] vaitADhye'styuttarazreNyAM, ratnacUDo dharAdhipaH / tabhrAtA maNicUDo'haM, sadA snehabharAnvitaH // 604 // karmayogena madabhrAtarjAto dAhajvaro mahAn / / etatsnAtrajalenAzu , yAnti rogA jvarAdayaH // 605 / / jalAyAgacchatA mArge, janmejayanRpapriyA / mayA dRSTA khecareNApahRtA'mitatejasA // 606 / / sA satI vacanaM tasya, bhogArthaM naiva manyate / kAmAndho bahudhA so'pi, viDambayati tAM tataH // 607 / / mayA'nekaprakAreNa, bodhito'pi na budhyate / sa no muJcati duSTAtmA, tAM rAjJI zIlazAlinIm // 608 / / rudantyAH pathi gacchantyAstasyA vastraM papAta ca / tadgRhItvA'dhunA'trAhamAgato he narottama ! // 609 / / tato nRpeNa vRttaM svaM, khecarAya niveditam / janmejayanRpaM jJAtvA, tasmai vastraM tadapitam // 610 / / punaH proce nRpo mitra !, dRzyase tvaM narottamaH / sAhAyyaM kuru me rAjJIpratyAnayanahetave // 611 // pratipadya vaco rAjJaH, khecaro bhUpasaMyutaH / vaitADhyAdrau gataH zIghraM, dUtatve preSito naraH // 612 / / vijJapto'mitatejAH sa, gatvA dUtena he prabho ! / janmejayapriyAM muJca, tadvirodhAnna te zubham // 613 / / zrutvaivaM kopavAn so'pi, smAha dUtaM prati sphuTam / re pratyarpayituM tasya, kimAnItAsti sA mayA ? // 614 / / vAraM vAraM hRtApyadya, caTitA sA'sti matkare / dUtenAtha svarUpaM tad , gatvA bhUpasya bhASitam // 615 / / melitAnyatha sainyAni, khecarayordvayorapi / rAma-rAvaNavajjAtaM, tayoryuddha jayArthinoH // 616 / /
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 10 151 20 25 4] mitrakhecarasAnnidhyAdrAjJIzIlaprabhAvataH / SaNmAsairbhUbhujA jigye, divyAstraiH zatrukhecaraH ||617 // [ dharmakalpadrumaH ratnamAlAM gRhItvA'tha, mitreNa saha bhUpatiH / AdAya jayamAlAM ca sa prApa nagaraM nijam // 618 // saharSAH sacivAH sarvve, svajanAzca prajA api / AgatAH sammukhA rAjJo, militA natipUrvvakam // 619 // pRcchanti sma prajAH svAmin !, kiM te'bhUdindrajAlavat / hayAkRSTAdisambandho, nRpeNokto nijastataH // 620 // rAjJA pRSTaH punarmantrI, mAM vinA rAjyarakSaNam / kathaM kRtaM tato mantrI, provAca zRNu bhUpate ! ||621 // naimittiko mayA pRSTaH, tenedaM kathitaM vacaH / varSerdvAdazabhiH pUrNairAyAsyati tava prabhuH ||622 // tvatpade'tha mayA yakSaH, sthApitaH pratimAmayaH / pUrvvabhaktivazAt svAmiMstavAjJA na ca khaNDitA // 623|| mahotsavena bhUpAlaH, praviveza purAntare / khecaraM vAlayitvAtha, rAjyabhAraM babhAra ca // 624|| krameNa ratnamAlAyAM, sutazcandrodayAbhidhaH / abhavat puNyayogena, vavRdhe sa ca lIlayA // 625 // athAnyedyuH purodyAne, jJAnI sUriH samAgataH / vandanAya gato rAjA, tatrAntaHpurasaMyutaH // 626 // tisraH pradakSiNA dattvA, guruM natvopavizya ca / zrutvA saddezanAM prAnte, bhUpo'vAdIt kRtAJjaliH // 627 // guro ! me karmmaNA kena, duHkhaM dvAdazavArSikam / punaH punarviyogazca, saMprApto ratnamAlayA ? ||628 / / sUriH provAca bho bhUpa !, zAligrAme purA'bhavat / anekagokulasvAmI, bhadranAmA kRSIbalaH // 629 //
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ paJcamaH pallavaH ] tatpriyA rukmiNInAmnI, mitho dvau prItizAlinau / zaratkAle'nyadA zAlirakSaNArthaM ca tau gatau // 630 // tAbhyAM kedAramadhye'tha, haMso haMsIyuto varaH / krIDannijecchayA dRSTo, lAlayannapi cArbhakAn // 631|| gRhItvA rAjahaMsI sA, dattA bhartrA priyAkare / vinodAt kuGkumairliptvA, tayA muktA'tha pakSiNI // 632 // raktavarNAM tato haMsIM, haMso naivopalakSayet (kSya tAm) / dRSTvA dRSTvA punaryAti, punarAyAti mohataH // 633 // na rameta spRzenaiva, haMso haMsIM manAgapi / bhrAmaM bhrAmaM tataH pakSI, mahAkhedamavApa saH // 634|| IdRzo dvAdazaghaTImAno'bhUdvirahastayoH / evaM dRSTvA'tha rukmiNyA, muktA prakSAlya pakSiNI // 635 // tadopalakSya haMso'sau, priyAyA milito mudA / evaM tAbhyAmantarAyakarmmAzubhamupArjitam // 636 // bhadrajIvo'tha dAnAdipuNyAjjAto bhavAnnRpaH / rukmiNI zIladharmeNa, saJjAtA ratnamAlikA ||637|| haMsajIvo bhavaM bhrAntvA'mitatejA babhUva saH / haMsI sA vanadevI ca, saJjAtA zubhakarmmataH ||638|| azvAkRSTo yadA supto, vane tvaM parvamatsarAt / jaTIbandhAt kRtaH zyAmo, vanadevyA tayA tadA // 639 // vAraM vAraM hRtA rAjJI, yattenAmitatejasA / santApitaH pUrvabhave, haMsastatkarmajaM phalam ||640 // prAgdvAdazaghaTImAno, viyogaH pakSiNoH kRtaH / bhuktaM dvAdazavarSeSu, yuvAbhyAM virahAsukham // 641 // purAtanaM hi yatkarmma, zubhaM vApyazubhaM bhavet / janmakoTyAM gatAyAM tadbhoktavyaM nAnyathA bhavet // 642 // [ 215 5 10 15 20 25
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 10 151 20 25 [ dharmakalpadrumaH yataH- hasanto helayA jIvAH, karmmabandhaM prakurvvate / tadvipAko hi kAyeSu, sTadbhirapi bhujyate // 643 // itthaM pUrvvabhavaM zrutvA, phalaM cApyalpakarmmaNaH / janmejayanRpo buddho, vairAgyaM prApa sapriyaH ||644 // candrodayasutaM rAjye, nivezyAtha sa bhUpatiH / priyAyugmayuto dIkSAM, jagrAha jJAnino'ntike // 645 / / itazcAmitatejAH sa, mRtvA''rttadhyAnatatparaH / vane kvApi pracaNDo'bhUt, SaNDastAdRzakarmmataH // 646 // gato'nyadA vane tatra, janmejayamunIzvaraH / kAyotsarge sthitastatra, kRtvA susthiramAnasam // 647 // bhramaMstatrAgataH SaNDo, dRSTvA taM susthitaM munim / dadhAve pUrvavaireNa, zRGgaghAtairhato muniH // 648 // punaH pAdairhanyamAna, AtmAnaM sa munIzvaraH / adhyAsayati zAntAtmA, na cacAla manAgapi // 649 // upasargAn sahan jajJe, so'ntakRtkevalI kSaNAt / pUrayitvA tadA svAyurjagAma paramaM padam // 650|| vRSaH siMhahato mRtvA, tatpApAnnarake yayau / punastiryaGnArakazcetyabhramat suciraM bhave // 651|| sAdhvI tu ratnamAlA sA, jayamAlAsamanvitA / ciraM sampAlya cAritraM, svargalokaM gatA tataH // 652 // avatIrya videhe'tha, tIrthaGkarakareNa te / ubhe api vrataM prApya, prApaturmokSamakSayam // 653 // saGkaTe'pi yathA zIlaM, pAlitaM ratnamAlayA / anyairapi tathA pAlyaM, nirmalaM mokSakAGkSibhiH ||654 || dezanAnte guruM natvA, ratnapAlo'vadat prabho ! | yad yat karmmasvarUpaM tu, pRcchAmi vada tattathA // 655 //
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ paJcamaH pallava:] [217 kathaM me balino rAjyaM, gRhItaM jayamantriNA ? / karthitA jayenaiva, kathaM zRGgArasundarI ? // 656 // karmaNA kena rAjyaM tad , gataM labdhaM punarmayA / sarvakAryakaro labdho, durlabho'pi kathaM rasaH ? // 657 / / pIDitA kuSTharogeNa, kathaM kanakamaJjarI ? / kena karmavipAkena, jAtAndhA guNamaJjarI ? // 658 / / kathaM tayordvayordeva !, guNo jAto'lpayogataH / evaM purAtanaM karma, sarveSAM brUhi kevalin ! // 659 // kevalI smAha he rAjannatraiva bharatAbhidhe / kSetre ratnapure pUrvAM, ratnavIro nRpo'bhavat // 660 // zrIdevIpramukhAstasya, nava rAjyo'bhavan varAH / tatpure vaNijau siddha-dhanadattAbhidhAvubhau // 661 / / adattayogatastau dvau, jAtau dAridyapIDitau / zrUyate janagIrevaM, nAdattamupatiSThati // 662 / / tAbhyAM proktaM mitho'nyedhurdhanArthe kazcidudyamaH / kriyate yena sadbhAgyAbhAgyayorlabhyate'ntaram // 663 // kAciddevI tatastAbhyAmArAddhA zubhabhAvataH / viMzatyA'thopavAsaiH sA, pratyakSA devatA'bhavat // 664 / / proce saivamaho vatsau !, dvayorlakSmIvivekayoH / madhye yAcyaM vimRzyaikaM, dvayaM naiva pradIyate // 665 / / siddhadatto'tha lakSmI, ca, vivekaM dhanadattakaH / yayAce tadvaraM dattvA, tayordevI tirodadhe // 666 / / athaiva siddhadattasya, nirvivekA ramA'bhavat / viveko dhanadattasya, bhAjanaM sarvasampadAm // 667 / / anyadA siddhadattasya, kazcit kApAliko gRhe / AyAtaH sati madhyAhne, bhaktyA tena sa bhojitaH // 668 / /
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ [dharmakalpadrumaH tuSTena tena trapuSIphalAni kati yoginA / dattAni siddhadattAya, mantritAni sumantrataH // 669 // uktaM caitAni va(u)ptAni, prarohanti ghaTIdvaye / tadvallI yatnayogena, maNDape'tha caTApyate // 670 / / tataH puSpaphalAnyasyAH, sudhArasasamAni vai / bhakSitAni kSudhAM tRSNAM, sarvapIDAM harantyaho ! // 671 / / vAtAzcaturazItiH SaTsaptatirnetrajA rujAH / aSTAdazApi kuSThAni, sannipAtAstrayodaza // 672 // zAmyanti phalamAhAtmyAdviSe sthAvarajaGgame / ityudIrya gato yogI, siddhadatto vyacintayat // 673 / / yugmam // aho ! mayA'dya labdhAni, phalAnyetAni bhAgyataH / uptaM ca vidhinA tena, phalaM tatphalitaM kSaNAt // 674 // harSeNa siddhadattena, zabdo'tho pAtitaH pure / aho ! ye vyAdhitA lokAH, sarve'pyAyantu madgRhe // 675 / / dravyaM zatasahasrAdi, yathAyogaM sa lobhataH / pUrvamAdAya datte'tha, phalAnyetAni rogiNAm // 676 / / phaleSu sevyamAneSu , nIrogA abhavan janAH / siddhadatto'pi taddavyairajAyata maharddhikaH // 677 / / anyadA siddhadatto'sau, dhanalobhe pravardhite / paradvIpaM gato vAauM, potaM sampUrya vastubhiH // 678 // tatsthAnAdvalite tasmin , yAnapAtraM kuvAyunA / preritaM cAbdhikallolaiH, patAkAvannanata tat // 679 / / tadA krayANakAnyabdhau, lokaiH kSiptAni bhUrizaH / laghutvena tataH potaH, zUnyadvIpe yayau rayAt // 680 / / potAduttIrya lokAste, tasmindvIpe sthitAstaTe / trapuSI siddhadattena, uptA dhAnyakSaye sati // 681 / /
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ paJcamaH pallavaH ] udgatA phalitA vallI, tRptA jAtA narAH phalaiH / phalAsvAdanato'pyagre, babhUvuH sukhino janAH ||682 // anyedyurAgatA vArddhestatraikA jalamAnuSI / vAritA siddhadattena, khAdantI puSIphalam // 683 // ratnamekaM kare dhRtvA, tena tasyAH pradarzitam / tadA sA'cintayannUnameSa ratnAni yAcate // 684 // dhyAtveti vegataH pazcAd, gatA sA jalamAnuSI / samudrAdratnamAnIya, siddhadattAya cArSyayat ||685 // yAvanmAtrANi ratnAni, siddhadattAya sA dadau / tAvanmAtraphalAnyeSa, tasyai datte sma sarvadA ||686|| bahukAlena siddhena, ratnarAziH kRto bhRzam / pote kSiptvA sa ratnAni, kramAdAgAt pure nije ||687|| yataH itazca ratnalobhena, ratnavIreNa bhUbhujA / nijAjJA dApitA yAnapAtre dvAdaza vAsarAn // 688|| nyAyaM dhRtvA svayaM citte, trayodazadine nRpaH / zulkaM nItvA'mucat potaM, siddhadatto jaharSa ca // 689 // SaTSaSTerhemakoTInAM, svAmI jAtaH surIvarAt / paraM sa nirvivekatvAt, kasya kiJcinna manyate // 690|| kuvaMzapatito rAjA, mUrkhaputro hi paNDitaH / nirdhanena dhanaM prAptaM, tRNavat manyate jagat // 691 // yataH - zrutavAg - dRSTiharaNaM karoti lakSmIrnarasya ko doSa: ? / garalasahodarajAtA, AzcaryaM yanna mArayati // 692 // melApake na milati, nopakAraM karoti ca / zrImatsvajanamadhye'pi, nA''yAti svamadena saH // 693 // na deve na gurau cApi, na dharme na kuTumbake / vyayati sma nivvivekAt, kANAmapi kapardikAm // 694|| [ 219 5 10 111 15 20 25
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ sa] [dharmakalpadrumaH kadaryabhAvatastasmin , dveSI jAto jano'khilaH / mahAjane dhanAndheti, khyAtiretasya vistRtA // 695 / / svagarvavazato maDho. jAnAti sma na kiJcana / pazuvannivivekI sa, kevalaM dhanamAjayat // 696 / / tadA'nyo dhanadatto'pi, devIvaramavApya tam / tasya prabhAvataH samyak, saJjAtaH suvivekavAn // 697 / / yataH- bhaktyA devagurUn sadA namati yo dAnaM ca datte mudA, no hiMsAM kurute na jalpati mRSA gRhNAtyadattaM na ca / anyastrImapavarjayedvahati no garvaM na nindet paraM, zuddhAtmA dhanadatta eSa vinayI dakSo'lpalobhaH kSamI // 698 // vivekI dhanadatto'sau, milite zrImahAjane / AkAryate vacastasya, hitaM sarvo'pi manyate // 699 / / anyadA tatpure kazcidAgAdvaideziko vaNik / rogAtaH sa maThe supta suptastasya zuzrUSako na kaH // 700 / / yasmin grAme pure vApi, nAtmIyaH ko'pi saMvaset / kSaNaM hi tatra na stheyaM, sudhIbhiH zubhakAGkSibhiH // 701 // anAthaM taM naraM vIkSya, dhanadattaH svazaktitaH / cakAra tasya zuzrUSAM, karmataH sa mRtaH param // 702 // tatastaddehasaMskArakRte sammilite jane / AhUtaH siddhadattaH sa, nAgato madabhAritaH // 703 / / tato vaidezikaM martya, mRtamutpATya vegataH / zmazAne vaNijo jagmustaistatra racitA citA // 704 / / paramajJAtagotratvAd , datte'gni tasya ko'pi na / spardhayA vahnidAne te, vivadante parasparam // 705 // svabhAvo'yaM hi lokAnAM, yeha sAdhAriNI kriyA / tAM gAmbhIryaguNaM dhRtvA, svayamekaH karoti na // 706 // 15 20 25
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ [221 paJcamaH pallavaH] taiH sarvairapi sambhUya, dhanadattasya bhASitam / tvaM muJcAgni sa mene tajjanA dUre'tha te sthitAH // 707 / / dhano'tha vahnidAnAya, zabavastramapAkarot / vastre granthi tadA dRSTvA, choTayitvA vyalokayat // 708 / / dRSTAni paJca ratnAni, bahumUlyAni tAnyatha / vivekAt parakIyAni, nAdattAnyagrahIdasau // 709 / / mahAjanasya tenApi, gRhItvA darzitAni ca / tasya nirlobhatAM jJAtvA, te sarve'pi camatkRtAH // 710 / / te sarve vaNijastuSTAstaM pratyevaM babhASire / asmAbhistava dattAni, ratnAni tvaM gRhANa bhoH ! // 711 / / zrutvaivaM dhanadatto'pi, pratyuttaramuvAca saH / anAthaM yadbhaved dravyaM, tasya svAmI nRpo bhavet // 712 / / bheyurgotriNaH ke'pi, vaidezikanarasya vA / teSAM hi ratnasambandho, nAhaM gRhNAmyamUni tat // 713 // tena vastre tato baddhvA, tAni muktAni bhUpari / kRtvA'tha zabasaMskAraM, svasvagehe janA gatAH // 714 // dhanadatto'pi ratnAni, gRhItvA''gatya ca drutam / uktvA sarvaM ca sambandhaM, bhUpatestAnyaDhaukayata // 715 / / rAjA jagAda he bhadra ! tvayA zuzrUSito naraH / tadratnAni gRhANa tvaM, yadvA labdhAni bhAgyataH // 716 / / atyAgraheNa bhUpena, pradattaM ratnapaJcakam / tena nItvA ca vikrIya, kRtAH SaTkoTiTaGkakAH // 717 / / dhanadattena tadravyairvyavasAyaM cikIrSaNA / prAk svapuNyamapuNyaM vA, vilokayitumIpsitam // 718 // svakIyA divasA ramyA, aramyAH santi vA'dhunA / svalpasvalpena kAryeNa, parIkSAmiti sa vyadhAt // 719 // 15
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ [dharmakalpadrumaH svalpAhAraM sa jagrAha, tathApyAsIdajIrNatA / alpoccAt patitasyAsya, dehapIDA ghanA'bhavat // 720 / / svalpakrayANake krIte, hAnirjAtA ca vikraye / ekA cchAgI bahirmuktA, bhakSitA sA vRkeNa ca // 721 // evaM dine dine cApi, kRte tena parIkSaNam / viparIte'tha saJjAte, dinA jJAtAzca madhyamAH // 722 / / svadinaM madhyamaM jJAtvA, svasthIbhUtaH kiyaddinAn / vyavasAyaM na cakre sa, cakre dharmaM vizeSataH // 723 // kiyatyatha gate kAle, dhanadattena dhImatA / prAgvaddinaparIkSArthamekA krItA tvajA'nyadA // 724 / / prasUtA taddine yugmaM, tato'bhUt trikamekataH / taddinAt yat sa jagrAha, tatsarvaM triguNaM hyabhUt // 725 // itthaM zubhadinaM jJAtvA, dhanadatto vivekataH / tato vANijyamArebhe, sumuhUrte svazaktitaH // 726 / / tadA dezAntarAyAtasArthataH prathame dine / paJcakoTisuvarNena, krItaM sarvaM krayANakam // 727 / / tatrAtha saptamadine vaNik ko'pyanyamandirAt / Agatastena tadvastu , nItaM dviguNamUlyataH // 728 // itthaM dine dine tasya, vRddhirvANijyato'bhavat / svalpaireva dinaiH pUrNA, asyASTAdaza koTayaH / / 729 / / evaM vivekato jAto, dhanadatto mahAdhanI / mahAdAnena loke ca, kalpazAkhIva vizrutaH // 730 // anyadA siddhadattaH sa, dhanadattena saMyutaH / vrajan rAjapathe'pazyat , kaliM bhUpatiputrayoH // 731 / / nRpaputrau vRddhalaghU , vivadantau parasparam / vilokya dhanadatto'gAdanyamArge vivekataH // 732 / /
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ [223 paJcamaH pallavaH] siddhadattastu tatpRSThe, lagno gacchan vinodataH / tAbhyAM sAkSIkRto vAde, sa cAnIto nRpAntike // 733 // rAjJA pRSTaH sa putrAbhyAM, tvaM hi sAkSIkRto'si re / vada bho nyAyamanyAyametayoratha so'bravIt // 734 / / svAmiste vRddhaputro'yamutkaTo varttate mahAn / laghustu bAlabhAvatvAd , yadvA tadvA vaded vRthA // 735 / / avivekena tenedaM, proktaM rAjasabhAntare / tacchalaM prApya rAjJA'sya, nItA viMzatikoTayaH // 736 / / dveSatastasya kenApi, pakSapAto'pi no kRtaH / dhanadattaH sukhI jAtaH, prastAvajJo vivekavAn // 737 / / ekadA tAvubhau mantrisaudhasyAdhastu jagmatuH / gavAkSasthitayA dRSTau, mantripatnyA ratizriyA // 738 / / rUpavantau yuvAnau ca, tau dRSTvA mRgalocanA / sarAgatvena vIkSantI, sA dhanenopalakSitA // 739 // tadAkrkabimbavatsarpavacca kutsitavastuvat / zatruvaddhanadattena, sA punarnaiva vIkSitA // 740 / / tato jitendriyatvAt sa, kulamAlinyabhItitaH / vratabhaGgAdvivekAccAgacchadAkRSya cakSuSI // 741 / / siddhadatto nirvivekI, tAmasatI punaH punaH / AlokayatsarAgatvAd vrajana vAlitakandharaH // 742 / / tatprekSyArakSakanaraidhRtvA datto nRpasya saH / tamanyAyakaraM kRtvA, gRhItA daza koTayaH // 743 // tasmin pure'nyadA kazcidAgAccaurastadantike / sapAdakoTimUlyAni, daza ratnAni santi ca // 744 / / ekAnte dhanadattasya, darzayitvA'tha tAni saH / proce drammasahasreNa, tavaikaikaM dadAmi bhoH ! // 745 / /
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 10 15 20 25 4] [ dharmakalpadrumaH zrutvaivaM vaNijA'cinti, bahumUlyAnyamUnyasau / mUrkho datte'lpamUlyena, grahItuM me na yujyate // 746 // ayaM vibhAvyate cauro, hRtAnyetAni kasyacit / bahulAbhe'pyalAbho'yaM, vicintyeti sa nAgrahIt // 7474/4/ caureNa siddhadattasya darzitAnyatha tAni tu / tena lobhAbhibhUtena, gRhItAnyalpamUlyataH // 748 / / ArakSakanaraizcauraH, sa jJAtaH pApayogataH / yaSTimuSTyAdibhirhatvA, taizcAnIto nRpAgrataH // 749 // nRpo'pRcchadare kvAsti, tadvastu yattvayA hRtam / nAmanyata yadA cauryaM, tadA'sau tADito'dhikam // 750 // tatastena nijasthAnAd, vastUnyAnAyya vegataH / appitAni samastAni, punaH papraccha bhUpatiH // 751 // bahukAlAt purA yAni ratnAni mama kozataH / tvayA hatAni tAni kva, santi cAnIya me'paya // 752 // tenoktaM dhanadattAya, prAg dattA maNayo mayA / na gRhItAH paraM tena, siddhadatto''grahIcca tAn // 753 // AkArya siddhadattaM taM rAjJA kArAgRhe ruSA / kSiptvA nItvA ca sarvasvaM muktazcaurayuto'tha saH // 754 // nirdhanatvaM tataH prApto, mahAkhedaM vahan hRdi / gRhavAsAcca nirviNNaH, siddhadatto vyacintayat // 755 // pUrvaM me laghutA loke'dhunA jAtA vizeSataH / nirdhanatve ca gArhasthyamasAraM tuSavad bhRzam // 756 // iti dhyAtvA sa nissRtya, gRhAd gatvA ca kAnane / bhikSAhArI jaTAdhArI, tApaso'bhUdvirAgavAn // 757 / / itazca dhanadattaH sa, pRSTa AkArya bhUbhujA / amUnyamUlyaratnAni, na krItAni kathaM tvayA ? // 758 //
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ paJcamaH pallavaH ] sa proce'bhigrahaH svAmin !, gurudatto'styayaM mama / adattacauryavaratUni, na grAhyANi kadA'pi yat // 759 / / vyasaneSu na sakto'haM, paranArIparAGmukhaH / iti nirlobhatAM prekSya, tadguNai raJjito nRpaH // 760|| ataH sanmAnya bhUpena, dattvA zreSThapadaM pure / sukhAsane nivezyAsau, preSito nijavezmani // 761 // evaM dine dine tasya, babhUvurbahusampadaH / vivekAttanna kuryAt sa, yena kupyati bhUpatiH // 762 // ekadA tatpure rAjasabhAyAM ko'pi dhUrttarAT / koTimUlyAni ratnAni, kare kRtvA samAgataH // 763 // sa proce'mUni ratnAni, paJca tasmai dadAmyaham / samudrasya payaH paGkaM, saGkhyAya kathayenmama // 764|| maccitte saMzayo'pyasti, madhye kardamanIrayoH / kiM nyUnamadhikaM kiM vA, yo dakSaH sa vadatvidam // 765 // tadA tasya na kenA'pi, bhagno'yaM vakrasaMzayaH / tacchrutvA dhanadattasyotpannA buddhiH surIvarAt // 766 // tatrAgatya vivekI so'vAdIdvAdinaraM prati / haMho bhadra ! paGkaH, svalpaM nIraJca vidyate // 767 // yadi te saMzayastarhi, gaGgAditaTinIjalam / pRthak kRtvA samudrAcca, nIrapaGkau pRthak kuru // 768|| tulAmAdAya dakSa ! tvaM, tatastolaya tadvayam / tulite jJAsyate sarvvaM vaco manyasva me'thavA // 769|| jJAtaM prAk tena matpRSTaM, cenna kaH kathayiSyati / ramiSye'haM tadA dhUrttakalayA nagare'khile // 770 // asAdhyaM vacanaM tena, mAnitaM hAritaM punaH / gRhItvA paJca ratnAni, rAjJA niSkAsitaH purAt // 771 // [ 225 5 10 15 20 25
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ [dharmakalpadrumaH dhanadattasya sadbuddhi, vIkSya rAjA camatkRtaH / dattvA paJcApi ratnAni, preSito'sau nije gRhe // 772 / / athAnyeyuH punaH ko'pi, sArthena saha sArthapaH / svAmI dvAdazakoTInAM, dhUrtatvenAgataH pure // 773 / / surUpo yauvanAvasthaH, sphArazRGgArazobhitaH / gaNikA'naGgalekhAyA, mandire tatra so'gamat / / 774 / / mahebhya iti taM jJAtvA, vezyA sanmAnapUrvakam / citte kapaTamAdhAya, mAyayaivaM tadA'bravIt // 775 // aho mamAdya sadbhAgyaM, jajAgAra purAtanam / yato jaGgamakalpadruH, prApto'yaM mama mandire // 776 / / adya svapne mayA svAmin !, svarNadvAdazakoTayaH / tvattaH prAptA abhUt satyaM, tatpratyakSaM tavAgame // 777 / / dhUrto dhUrttavacaH zrutvA, hasitvovAca tAdRzam / bhadre ! satyaM tvayA proktaM, paraM me vacanaM zRNu // 778 // svapnamadhye mayApyadya, hemASTAdazakoTayaH / nyAsArthaM tvadgRhe muktAstadarthe'hamihAgataH // 779 / / mayA'STAdaza varSANi, sthAtavyaM tvadgRhe mudA / paramekAmimAM vArtA, madIyAM zRNu sundari ! // 780 / / sAmprataM sabalaM sArthaM, kRtvA dezAntaraM prati / vyavasAyArthalAbhArthaM, gamiSyAmyahamekadA // 781 / / tato'STAdazakoTInAM, madhyAt dvAdazakoTayaH / mama sthApanikA deyA, yAmi dezAntaraM yathA // 782 / / tatropAya' mahAdravyaM, valitvA tvaritaM punaH / Agatya tvadgRhe bhadre'haM sthAsyAmi mahAsukham // 783 / / kiM yAcase vRthA dhUrtetyuktvA kiJcid dadau na sA / tato dhRtvA svahaste sA, nItA tena catuSpathe // 784 / / 25
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ paJcamaH pallavaH] [227 vArayituM vivadantau, tau kenApi na zakyate / na bhagno'sau yadA vAdastadA vezyA'bravIdidam // 785 / / amuM bhanakti yo vAda, tasmai kanakakoTikam / dAsyAmi nAnyathA vAg me, yA proktA lokasAkSikam // 786 / / tacchrutvA dhanadatto'tha, vivekotpannabuddhitaH / koTidvAdazamUlyAni, ratnAni dhRtavAn kare // 787 / / vAme bhuje darpaNazca, dhRtvA taM dhUrtamabravIt / maNIn gRhANa bhadratAn , darpaNe pratibimbitAn // 788 // dhUrto jagAda re dhUrta !, kimidaM dIyate mama / pratibimbAni ratnAnAM, grahItuM ko naraH kSama: ? // 789 // dhanadatto'vadat kiM bho, janoktiriti na zrutA ? / yAdRzI bhAvanA citte, siddhirbhavati tAdRzI // 790 // prAsAdasadRzo devo, devatulyA ca pAtrikA / yAdRk svarNaM tvayA nyastaM, tAdRzaM zarNyate mayA // 791 // svapne nyastaM yAcase tvaM, dIyate pratibimbitam / kazciddoSo hi nAstyatra, dhUrte dhUrtatvamAcaret // 792 // vilakSIbhUya dhUrto'sau, dhikkRtaH kutracid gataH / vezyAtaH svarNakoTiJca, nItvA dAnaM dhano dadau // 793 / / anyedyuH nagare kazcid duSTo rAkSasa AgataH / akasmAt nRpati hRtvA, gatvA ca vyomani sthitaH // 794 / / mRtatulyaM nRpaM dRSTvA, vilakSA vyalapan prajAH / zAntikaM pauSTikaM bhogAn , baliM cakruzca mantriNaH // 795 // tataH pratyakSatAM prApto, rAkSasa: smAha bho janAH ! / yadi me ko'pi sattvena, datte svAGgabali naraH // 796 / / tasya mAMsena tRpto'haM, nRpaM muJcAmi nAnyathA / zrutvaivaM te janAstasthuradhovaktrA asAdhyataH // 797 / / yugmam // 15 20
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2] [dharmakalpadrumaH tatrAgAd dhanadatto'tha paropakRtikarmaThaH / vizeSAnnRpavAtsalyAt svAmikAryaikatatparaH // 798 // sAhasena palAdasya, nijAGgaM tena kalpitam / tadA tatsattvatuSTena, vimukto rAkSasA nRpaH // 799 / / svarNadvAdazakoTInAM, dhanadattagRhe suraH / vRSTiM kRtvA gataH sthAne, devAH puNyavazAH kila // 800 / / nRpeNa dhanadatto'sau, nijajIvitadAyakaH / sAmAtyeSu mantrIzaH, kRto mukhyo mahAmatiH // 801 / / SaTpaJcAzatkoTinAtho, dhanadatto'bhavat kramAt / vivekAt kurute dharma, dRSTvA dharmaphalaM mahat // 802 / / athaikadA vasantatrtI, rAjA svAntaHpurAnvitaH / vasantakhelanAyoccairmahAraGgAd vane gataH // 803 / / krIDatastasya madhyAhne, bhuktisAmagrikA kRtA / itazcAyayau dvAdazayojanAraNyato muniH // 804 / / sArthAd bhraSTaH kSudhAtRSNAmahAtApaiH prapIDitaH / tatrAzritya tarucchAyAM, sa zrAntatvAdupAvizat // 805 / / taM muni prekSya rAjA sa, rAjIvRndasamanvitaH / tatrAgatya subhAvena, vavande vinayAnvitaH // 806 / / prAsukAnnapayodAnaiH, svasthIcakre'munA muniH / dharmaM zrutvA ca tatpArve, zrAvakatvaM samAzrayat / / 807 / / evaM punarnRpe tasmin , vasantau vane gate / sArthabhraSTaM sAdhuyugaM, tRSArtaM tatra cAgatam // 808 // rAjJA tandulanIreNa, tayoH sampUrya tumbakam / dattaM sAdhU ca tatpItvA, svasthIbhUtau gatau kvacit // 809 / / ratnavIranRpaH so'thArAdhya dharmaM jinoditam / mRtvA cAyu:kSaye jAto, ratnapAlo nRpo bhavAn // 810 / / 25
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ [229 paJcamaH pallavaH] zrIdevyapi mRtA rAjJI, jAtA zRGgArasundarI / tApasaH siddhadatto'tha, kRtvA'jJAnatapo mRtaH // 811 / / jayanAmAbhavan mantrI, sa te rAjye dharAdhipa / pUrvaM tvayA'sya yatpoto, dhRto dvAdaza vAsarAn / / 812 // tasmAd dvAdaza varSANi, tena tvadrAjyamAdade / puritAdaNDitastena, jAto vairI taveha saH // 813 / / zRGgArasundarI pUrvabhave mArge kvacinmunim / kAyotsargasthitaM dhUlikSepaNAdyairatADayat // 814 / / tena pApaprabhAveNa, pIDitA jayamantriNA / kRto'lpo hi maharSINAmupasargo'tiduHkhadaH // 815 // jIvo'pi dhanadattasya, so'bhUdvaideziko naraH / vanamadhye tvayA dattA''rAdhanA yasya rogiNaH // 816 / / sa mRtvA'bhUt tato devaH, pUrvaprItyeha yena te / saGgrAme mantriNA sArdhaM, sAnnidhyaM kRtamuttamam // 817 / / punaH puNyaprabhAveNa, svarAjyaM bhogasaukhyadam / trikhaNDAdhipatitvaJca, samprAptaM bhavatA nRpa ! // 818 / / purA tandulanIreNa, bhRtvA pAtraM yadarpitam / munibhyastena puNyena, prAptaH sadrasakumpakaH // 819 / / purA kanakamaJjaryA, re kuSThin ! madvaco na kim / karoSIti nije bhRtye, proktaM sA tena kuSThinI // 820 / / evaM prAg guNamaJjaryA, kiM re andha ! na pazyasi ? / ityuktaM nijadAsasya, tenAndhA'bhUdihApyasau // 821 / / bhukte karmavipAke'smin , guNo'bhUdetayoH striyoH / ityanAlocitaM karma, bhoktavyaM sarvathA nRpa ! // 822 // itthaM pUrvabhavaM rAjA, zrutvA jJAtvA ca karmaNAm / zubhAzubhaphalaM dharme, vizeSAd udyato'bhavat // 823 / / 15 25
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 10 15 20 25 Xiang 3] [ dharmakalpadrumaH caturmAsImatho bhUpaH, kevalajJAninaM gurum / saMsthApyAtmapure bhaktyA, cakre dharmaprabhAvanAm // 824|| amAriM bhUridezeSu, prAvarttayata sarvadA / nyAvArayacca saptApi, vyasanAni nijAjJayA // 825 // jinAlayeSu vAditragItanRtyadhvajAdikAn / mahotsavAn mahApUjAM, kArayAmAsa so'nvaham ||826|| kasmin puNyadine rAjA, gRhItvA pauSadhaM vratam / papraccha ca guruM natvA, kIdRk saMsAraceSTitam ? // 827|| gururjagAda saMsAro, gahano yatra dehinaH / bhUyo bhUyo'pi jAyante, nAnAgatiSu karmabhiH // 828 // sa eva jAyate tiryaG, sa eva nArako bhavet / sa eva mAnavo'pi syAt sa eva ca suro bhavet // 829 // pitA kvApi bhavet putro, mAtA hai hai bhavedvadhUH / bandhurbhavati vairI ca, bhavino hi bhavAntare // 830 // saMsAre ko'pi no kasya, vRthA mohaM dharedbhavI / atrArthe vasudattAGgajanmanaH kathyate kathA // 831 // yataH - suyabhave succhandaM, muddiyalayamaNDavehi khelaMto / jaNaeNa pAsaehaM, baddho khaddho ya jaNaNIe // 832 // [ ] tathAhi kAJcanapure, vasudattaH susArthapaH / tadbhAryA vasumatyAhvA, suto'bhUd varuNastayoH // 833|| mAtApitroH sa cAtyantaM, prANebhyo'pyadhikaH priyaH / mahAmohAt kSaNamapi, taM vinA tau na tiSThataH ||834|| atyAgrahe'nyadA putro, gato dezAntaraM prati / upArNya dhanalakSANi, valito'sau gRhaM prati // 835 // bhImATavyAM mRtaH zUlarogo rAjazuko'jani / dhanaM kiyad gataM tasya, zeSaM dattaM piturjanaiH ||836||
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ paJcamaH pallavaH] [231 sutazokena tanmAtA, hRdayasphoTato mRtA / ArtadhyAnena mArjArI, jAtA'sau nijavezmani // 837 / / vasudatto'nyadA'nyatra, gatvA vANijyakarmaNi / prApya lAbhaM valitvA ca, gatastAmaTavIM kramAt // 838 // yatra rAjazuko'pyasti, tatsutaH pUrvajanmani / bhavitavyAt sa tatrAsthAt , yatra tatkIrasaMsthitiH // 839 / / sa sahakArazAkhAyAM, niviSTo dadRze'munA / mohAt pAzena baddhvA ca, gRhItvAgAnnije pure // 840 // ramyapaJjarake kSiptvA, putravattamapAlayat / bhojayatyAtmanA sArddha, pAThayet sa divAnizam // 841 // zreSThino vismRtaM dAtuM , paJjaradvAramekadA / karmayogena mArjAryA, tayA kIro vinAzitaH // 842 / / vasudatto'tha tacchokaM, na mumoca divAnizam / kiyatyapi gate kAle, tatrAgAt ko'pi kevalI // 843 / / vasudatto'tha taM natvA, papraccha racitAJjaliH / zukopari kathaM moho, ghano me'bhUdvada prabho ! // 844 / / bhA-nandanasambandhaM, tasyAgre kevalI jagau / tato vairAgyato dIkSAM, gRhItvA sa yayau zivam // 845 / / he ratnapAla ! saMsAraceSTeyaM citrakAriNI / putraH priyaH zuko jAto, jananyA so'pi bhakSitaH // 846 / / ityAdi bhavavRttAntaM, proktvA(cya) provAca kevalI / manovacanakAyAdyAH, sthirIkAryA bhavacchide // 847 // yataH- manovizuddhaM puruSasya tIrthaM, vAksaMyamazcedriyanigrahazca / trINyeva tIrthAni zarIrabhAjAM, svargaJca mokSaJca nidarzayanti // 848 // ullo sukko ya do chUDhA, golayA maTTiyAmayA / do vi AvaDiyA kuDe, jo ullo so'ttha laggaI // 849 // [utta./970 ] 25
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 10 15 20 25 2] [ dharmakalpadrumaH evaM lagganti dummehA, je narA kAmalAlasA / virattA te na lagganti, jahA se sukkagolae // 850 // [ utta./971 ] zrutvaivaM sugurorvaco narapatiH zrIratnapAlAbhidhaH, saMsArAdvimukho'bhavacchubhamatirdIkSAbhilASI tataH / zrImanmegharathaH suto nijapade saMsthApito'thAmunA, dattA hemarathAdinandanazatasyApi svadezAH pRthak // 851 // pRthivImanRNAM cakre, rAjA vAJchitadAnataH / vapati sma dhanaM tIrthe, satpAtrANi pupoSa ca // 852 // saddine gajamAruhya, sarvasainyasamanvitaH / mahotsavena rAjA'gAd vratArthaM gurusannidhau // 853|| sahasrasaGkhyabhUpAlai, rAjJIbhirnavabhiH punaH / anyaizcApi naraiH sArdhaM, sa cAritramupAdade // 854 // rAjyaM prApya purA yena, viditA bAhyazatravaH / jetuM bhAvaripuM pazcAt, dIkSAsAmrAjyamAdade ||855 // tajjayArthaM kSamAkhaDgaM, jinAjJAzIrSakaJca saH / zIlasannAhamAdhAyAruroha jJAnahastinam // 856 // putrA megharathAdyAste, tAtaM natvA gatA gRham / tataH kevalinA sArdhaM, rAjarSirvijahAra saH // 857 sarvasiddhAntavijJo'sau, lebhe sUripadaM kramAt / bhavyasattvAmbujArAmaM, sUryavacca vyabodhayat // 858 // kSapakazreNimArUDho, ghanakarmacatuSTayam / kSiptvA samprAya so'nyedyuH, kevalajJAnamujjvalam // 859 // kAvyam- yuktaH paJcasahastrasAdhubhirayaM zrIratnapAlo muniH, paJcAzItisuvarSalakSapramitaM sampAlya cAyurnijam / dharmAnantajinAntare zivapadaM saMprApya siddhA tathA, sAdhvI paJcazatairyutA bhagavatI zRGgArasundaryapi // 860 //
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ paJcamaH pallavaH ] ityuktA zIlamAhAtmye, zRGgArasundarIkathA / tatprastAve kRtaM ratnapAlasatpuNyavarNanam // 861 // tasyaivASTAnyarAjJInAM, satInAJca kathA matAH / anye'pi zIlasambandhAH proktAH sambodhadAyakAH ||862 // zrIvIraH smAha bho bhavyAH !, ratnapAlapriyAkathAm / zrutvA suzIlamAhAtmye, pAlanIyaM tridhApi tat // 863 // zrImanmallIjino'tha nemijinapo jambUprabhuH kevalI, samyagdarzanavAn sudarzanagRhI zrIsthUlibhadro muniH / saccaGkArisarasvatI ca sulasA sItA subhadrAdayaH, zIlodAharaNeSvamI subhavino jAtA bhaviSyanti ca // 864 // parasamaye'pi- snAtaM tena samastatIrthasalilaiH sarvApi dattA mahI, yajJAnAJca kRtaM sahasramadhikaM devAzca santarpitAH / saMsArAcca samuddhRtAH supitarastrailokyavandyo'pyasau, yasya brahmavicAraNe kSaNamapi sthairyaM manaH prApnuyAt // 865 // zIlaM bhAgyalatAmUlaM, zIlaM kIrttinadIgiriH / zIlaM bhavAbdhitaraNe, yAnapAtrasamaM matam // 866 // itthaM proktA zIlazAkhA, dharmakalpadrupAdape / enAM vIramukhAcchrutvA, bhavyA AnandamAdadhuH // 867 // iti zrIvIradezanAyAM zrIdharmmakalpadrume catuH zAkhike dvitIyazIlazAkhAyAM zrIratnapAlapriyAzRGgArasundaryAkhyAne paJcamaH pallavaH samAptaH // 5 // [ 233 5 10 15 20
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaSThaH pallavaH // 10 $$ bhUpAlazcakravartI halamuzaladharo vAsudevastadanyo, yo vA vidyAdharendraH phaNipativihitAzeSavidyAprasAdaH / ye cezA vyantarANAM varabhavanasadAM jyotiSAM svargiNAM vA, zrItIrthezAzca teSAmapi padamamalaiH prApyate pUrvapuNyaiH // 1 // yannidrA kSayameti pAlayati yadvelAM jalAnAM nidhiyattApApadamambudaH zamayate yaddivyataH zudhyate / yadvRddhirvapuSAmuSAH kSapayituM bhAnuryadujjRmbhate, vizvaM yacca bibharti bhUtanivaha( haM) taddharmavisphUrjitam // 2 // yo dhImAn kulajaH kSamI vinayavAn dAtA kRtajJaH kRtI, rUpaizvaryayuto dayAlurazaTho dAntaH zucissatrapaH / sadbhogI dRDhasauhRdo madhuravAk satyavrato nItimAn , bandhUnAM nilayo nRjanma saphalaM tasyeha cAmutra ca // 3 // athoce svAminaM ziSyo, gautamo gaNanAyakaH / bhagavaMstvatprasAdena, zrutaH zIlaguNo janaiH // 4 // dharmakalpadrume zAkhA, tRtIyA yA tapomayI / tatphalaM zrotumicchAmi, bhavyAH zRNvantu cApare // 5 // tato yojanagAminyA meghagambhIrayA girA / sarvvasaMzayahAriNyA, provAca caramo jinaH // 6 // bho bhavyA ! nRbhavaM prApya, kAryaM dvAdazadhA tapaH / sarvArthasAdhakaM dhAma, tejasAM duHkhabAdhakam // 7 // tAvad garjati karmebho, vibhayo bhavanodare / yAvaccittaguhAdhyAsI, tapaHsiMho na khelati // 8 // 20
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ [235 SaSThaH pallavaH] asmAbhirapi yaccakre, pravrajyAjJAnamuktiSu / mAhAtmyaM tapasastasya, zrutivAcAmagocaraH // 9 // sumatistvekabhaktena, caturthAdvasupUjyabhUH / pArzvamallI aSTamena, zeSAH SaSThAt pravavrajuH // 10 // aSTamAt kevalaM prApuH, zrIpArzvarSabhamallayaH / vAsupUjyazcaturthena, zeSAH SaSThena jJAninaH // 11 // upavAsaiH zivaM SaDbhiragAnnAbhibhavo jinaH / dvAbhyAM vIro'pare mAsakSapaNena zivaM gatAH // 12 // yataH- bahiraGgamalasya jalairAhAramalasya bheSajaiH zuddhiH / vacanamalasya ca divyairduSkarmamalasya sattapasA // 13 // anekairapi bhedaistatkathitaM jJAnibhistapaH / viMzatisthAnakaM kintu , tIrthakRdgotradAyakam // 14 // tadyathA- arhatAM pratimArcAbhirarhatAM stavanAdibhiH / ekamajjitavAn sthAnamavarNAdinivAraNaiH // 15 // siddhisthAneSu siddhAnAmutsavaiH pratijAgaraiH / ekatriMzatsiddhaguNotkIrttanaizca dvitIyakam // 16 // pravacanonnatiH samyag , glAnakSullAdisAdhuSu / anugrahamanojJA yA sthAnametattRtIyakam // 17 // gurUNAmaJjaliM baddhvA, vastrAhArAdidAnataH / asamAdhiniSedhena, sthAnametatturIyakam // 18 // sthavirA dvividhAH proktA, vayasA suguNairapi / teSAM bhaktividhAnena, paJcamaM sthAnakaM viduH // 19 // bahuzrutAnAM granthArthavedinAM tattvazAlinAm / prAsukAnnAdidAnena, SaSThaM sthAnamudIritam // 20 // tapasvinAM sadotkRSTatapaHkarmasthirAtmanAm / vizrAmaNAdivAtsalyAt saptamasthAnamucyate // 21 // 25
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ mA 10 [dharmakalpadrumaH jJAnopayogasAtatyaM, dvAdazAGgAgamasya ca / sUtrArthobhayabhedena, sthAnaM nanu tadaSTamam // 22 // darzanaM rahitaM zaGkAdyaiH sthairyAdigaNAnvitam / zamAdilakSaNaM yattu , sthAnakaM navamaM matam // 23 // vinayo yaH caturbhedo, jJAnAd darzanato'pi ca / cAritrAdupacArAcca, sthAnaM taddazamaM matam // 24 // AvazyakaM bhavet sthAnamekAdazamidaM punaH / icchAdirdazadhA yA ca, sAmAcArI jinoditA // 25 // zIlavrataM vizuddhaM yannavaguptiniyantritam / yatpAlyaM niratIcAraM, sthAnaM tad dvAdazaM bhavet // 26 // trayodazamidaM sthAnaM, kSaNe kSaNe lave lave / zubhadhyAnasya kAraNaM, pramAdaparivarjanam // 27 // tapo vidhIyate zaktyA, bAhyAbhyantarabhedavat / asamAdhiparityAgAt , sthAnamuktaM caturdazam // 28 // tyAgo'tithisaMvibhAgaH, zuddhAnnodakadAnataH / tapasvinAM yathAzaktyA, sthAnaM paJcadazaM hi tat // 29 // vaiyAvRttyaM tu gacchasya, bAlAdidazabhedataH / bhaktavizrAmaNAdyaiH syAta, SoDazaM sthAnakaM kila // 30 // samAdhiH sarvalokasya, pIDAdikanivAraNAt / mana:samAdhijananaM, sthAnaM saptadazaM bhavet // 31 // apUrvajJAnagrahaNAt , sUtrArthobhayabhedataH / aSTAdazamidaM sthAnaM, sarvajJaiH paribhASitam // 32 // zrutabhaktiH pustakAnAM, lekhanAdiSu karmataH / vyAkhyAnakhyApanairekonaviMzaM sthAnakaM bhavet // 33 // prabhAvanA pravacane, vidyAvAdanimittataH / zAsanasyonnatiryA syAt , sthAnaM viMzatisaMjJakam // 34 // 15 20 25
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaSThaH pallavaH] [237 ekaikaM tIrthakRnnAmakarmabandhasya kAraNam / ekaM dve trINi sarvANi, sevitAni purA jinaiH // 35 // kAvyam- tArANAM taraNiH zazI ca tamasAM vallIvanAnAM dvipaH, zItAnAmanalo'nilo jalamucAM dambholirurvIbhRtAm / dAnaM duryazasAM maNiviSarujAM yAdRggadAnAM sudhA, bhUyojanmabhuvAM zarIriSu bhavettAdRk tapo'pyaMhasAm // 36 // saubhAgyaM bhuvanAdhipatyapadavIrUpaM dadAtyadbhutaM, lakSmI kAmapi saJcinoti tanute kundAvadAtaM yazaH / bhogAnmartyasurendrayorapi sukhaM datte pradatte zivaM, tat kiM yanna dadAti saukhyamasamaM taptaM vizuddhaM tapaH // 37 // 10 yanna sidhyati tannAsti, tapomAhAtmyato'GginAm / vAJchitArthasya saMsiddhiryathA'bhUt puruSottame // 38 // papraccha prabhupArzve sa, gaNabhRdgautamaH punaH / kathaM sattapasA siddhiH, saJjAtA puruSottame // 39 / / meghamuktaM yathA nIraM, vastuvarNasamaM bhavet / svAmyuvAca tathA sarvasattvabhASAnugaM vacaH // 40 // asminneva mahAdvIpe, kSetre bharatasaMjJake / padminIpuramityasti, padmAsundaramandiram // 41 // vasanti dhanino lakSakoTIzA yatra lakSazaH / khelanti bhogino yatra, paramAnandapUritAH // 42 // yataH- dugdhena dhenuH kusumena vallI, zIlena nArI sarasI jalena / susvAminA bhAnti sabhAsadazca, zamena vidyA nagarI dhanena // 43 // sudharmazIlazca vizuddhacittAstIrtheSu pAtreSu ca dattavittAH / bhayojjhitA vItaviyogazokA, vivekino yatra vasanti lokAH // 44 // guNinaH sUnRtaM zaucaM, pratiSThA guNagauravam / apUrvajJAnalAbhazca, yatra tatra vaset sudhIH // 45 // 15 25
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ sa] [dharmakalpadrumaH yatrAjitAni puNyAni, bhujAnAH pratyahaM janAH / ajayanti navInAni, dhanAnIva vivekinaH // 46 // kArpaNyaM svayazodAne, lobho guNagaNArjane / vidyate vyasanaM yatra, janAnAM dharmasevane // 47 // tatpuraM pAlayAmAsa, rAjA padmottarAbhidhaH / guNasaurabhyato vizvaM, vAsitaM yena padmavat // 48 // yataH- ojaH sattvaM nati-rvyavasAyo vRddhiriGgitajJAnam / prAgalbhyaM susahAyAH, kRtajJatA mantrarakSaNaM tyAgaH // 49 // janarAgaH pratipattiH, mitrArjanamAnRzaMsyamastambhaH / AzritajanavAtsalyaM, daza sapta guNAH prabhutvasya // 50 // yugmam // saddharmacAriNI tasya, jAtA nAmnA manoharA / paJcasahastrArAjJInAM, mukhyA yA mahiSI varA // 51 // rajanyAmanyadA devyA, tayA svapne mahAgajaH / sazrIka: sabalo dRSTaH, pracaNDa: parkhatAkRtiH // 52 // prabhAte bharturagre sA, priyA svapnaM nyavedayat / papraccha ca prabho ! svapnaphalaM kiM me bhaviSyati ? // 53 // svabuddhikusalatvena, rAjA'vocat priye ! zRNu / etatsvapnAnubhAvena, tava bhAvI sutottamaH // 54 // evaM zrutvA bhRzaM rAjJI, pramodapezalA'bhavat / taddinAt kaH surazcyutvA, tasyAH kukSAvavAtarat // 55 // taM garbhaM bibhratI rAjJI, vizeSAt zuzubhetarAm / nidhAnaM ratnagarbhava, zuktivanmauktikavrajam // 56 / / dohadAzca zubhAstasyA, utpannAH pUritA api / zubhe'hni suSuve sUnuM , sA subhAgyaM zubhAkRtim // 57 / / putre jAte nRpasyAGge, harSotkarSo mamau na hi / mahatA vistareNAsau, tasya janmotsavaM vyadhAt // 58 / / 15 25
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaSThaH pallavaH] [239 puruSottamanAmA'tha, dhAtrIbhiH paripAlitaH / kramAt pravarddhamAno'sau, suto jAto'STavArSikaH // 59 // kalAstenAlpakAlenAbhyastAH prAk zikSitA iva / sva rgAgatasya puMso hi, kiM nAma duSkaraM bhavet ? // 60 // yataH- kavitvamArogyamatIva medhA, strINAM priyatvaM bhurtnlaabhH| 5 dAnaprasaGgaH svajaneSu pUjA, svargacyutAnAM kila cihnametat // 61 // sudharmaH subhago nIruk, sudayaH sunayaH kaviH / susvapnaH pAtradAnI ca, svargagAmI naro bhavet // 62 // prastAvAdanyacca-virodhatA bandhujaneSu nityaM, sarogatA mUrkhajaneSu saGgaH / atIva roSI kaTukA ca vANI, narasya cihnaM narakAgatasya // 63 // 10 sarogaH svajanadveSI, kaTuvAg mUrkhasaGgakRt / nino nirdayamAnI ca, sa yAti narakAvanim // 64 // bahvAzI naiva santuSTo, mAyI lubdhaH kSudhAturaH / dussvapnI cAlaso mUDhastiryagyonyAgato naraH // 65 // mAyI lobhI kSudhAluzcAkAryasevI kusaGgakRt / bandhudveSI dayAhInaH, sa ca tiryaggatiM gamI // 66 // anulomo vinItazca, dayAdAnarucida'duH / saharSo madhyadarzI ca, manuSyAdAgato naraH // 67 // nirdambhaH sadayo dAnI, danto dakSaH sadA mRduH / sAdhusevI janotsAhI, bhAvI cAtra naraH punaH // 68 // anyacca- sAbhimAnA guNaistuGgA, vyavahAreNa dhArmikAH / vibhavAbhAvAsantuSTA, mAnavAMzAzca te narAH // 69 // dhIroddhataguNaistuGgA ArAdhyeSvapi garvitAH / lokopatApapravaNA, dAnavAMzA narAH smRtAH // 70 // lokottaraguNairnamrAH, svakIrtizrutilajjitAH / svArthaM parArthaM manvAnA, devAMzAH puruSottamAH // 71 // 25
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ [dharmakalpadrumaH sAttvikaH sukRtI dAnI, rAjaso viSayI bhramI / tAmasaH pAtakI lobhI, sAttviko'mISu sattamaH // 72 // zAsrazastrakalAbhyAsakovidaH sa kumArarAT / sAttvikAdiguNaiH pUrNaH, pAvanaM prApa yauvanam // 73 / / pUrvapuNyaprabhAveNa, mahAlIlApurandaraH / saMyuktaH sadRzaimitraiH, svecchayA krIDati sma saH // 74 / / $$ itazca karNATadeze, zrIvizAlapure vare / abhavat padmaratho bhUpo, rUpanirjitamanmathaH // 75 / / padmazrIH preyasI, tasya, zIlazRGgAradhAriNI / vinItA vanitAmukhyA, babhUva guNazAlinI // 76 / / jAtopayAcitazataistayoH padmAvatI sutA / padminIlakSaNA padmaM, tyaktvA padmAgateva ca // 77 / / manorathazataiH sArdhaM, sA krameNa viddhitA / catuSpaSTikalAyuktA, jAtA prAptA ca yauvanam // 78 // tAM saMvIkSya vivAhAA~, jAtacinto narAdhipaH / tasyAH svayaMvaraM kartuM , babhUvodyamatatparaH // 79 // tadA padmAvatI proce, pratijJaiSA'sti tAta ! me / taM varaM pariNeSyAmi, rAdhAvedhe hi yaH kSamaH // 80 / / zrutvaivaM suvizeSeNa, svayaMvaraNamaNDapam / rAdhAvedhamahAyuktiyuktaM so'kArayannRpaH // 81 / / anekeSvatha dezeSu , preSya tena svamantriNaH / AhUtAH pRthivInAthA, AgatAzca krameNa te // 82 // Ayayau sacivAhUtaH, kumAraH puruSottamaH / samitraH sainyasaMyuktaH, zobhADambarabhAsuraH // 83 // AsaneSu niSaNNeSu , teSu bhUpeSu so'dhikam / RddhyA rUpeNa bhAti sma, padmottaranRpAGgajaH // 84 //
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaSThaH pallavaH] [241 atha kanyA suzRGgArA, surakanyeva bhUgatA / sakhIjanavRtA viSvak, sukhAsanasamAzritA // 85 / / pazyantI ca nRpAn sarvAn , lajjayeSan nirIkSaNAt / varamAlAM kare kRtvA, tatrAgacchat svayaMvare // 86 // tAM vIkSya bhUmipAH sarve, kAmabANaiH prapIDitAH / ekadRSTyA ca pazyanto, dRzyante stambhitA iva // 87 / / maNDape tatra mANikyastambha Urvo'sti maNDitaH / tasyAdho mahatI muktA, jvalattailakaTAhikA // 88 // stambhopari dvAdazAraM, cakraM ca racitaM calat / pAJcAlikA ca cakroSa, nRtyantI bhramati drutam // 89 // pazyankaTAhikAmadhye, bANamUrdhvaM vimucya ca / vidhyed dakSo narastasyA, vAmadRSTikanInikAm // 90 // sa eSa, kathyate sadbhI, rAdhAvedhaH suduSkaraH / rAjoce kena vIreNa, rAdhAvedho'tra sAdhyatAm // 91 // jJAtakanyApratijJAste, sarve tatrAgatA nRpAH / rAdhAvedhe jaDAH santo, jAtAH zyAmamukhA hriyA // 12 // zabdavedI(dhI) dhanurvede, kovidaH puruSottamaH / athotthAya sabhAmadhye, stambhasyAdhaH samAgataH // 93 / / cApamAdAya cAkRSya, yuktyA sampUrya sAyakam / vivyAdha tatkSaNAdvAmAM, putrikAyAH kanInikAm // 94 // asAdhyaH sAdhito rAdhAvedho'nena jayeti ca / vyomanyucchalitA vANI, puSpavRSTiM vyadhuH surAH // 15 // tata: padmAvatI harSotphullanetrA vyacintayat / purA'smin sAbhilASAhaM, jAtA sadrUpamohitA // 96 / / iSTaM vaidyopadiSTaM tat , pratijJA pUritA'dya yat / varamAlAM tataH kanyA, kumArasya gale'kSipat // 97 / /
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ 242 [dharmakalpadrumaH atha padmottareNAzu , kRtvA sAmagrikAM vazam / tataH suraGgatastasya, sA putrI pariNAyitA // 98 // bhojayitvA ca sanmAnya, vAlitAste narAdhipAH / dattvA zikSA kumAreNa, sArdhaM sampreSitA sutA // 99 / / so'pyAgacchannije rAjye, prodAt preyasIyutaH / tasya purapravezaM cAkArayat tatpitotsavAt // 100 // tadA padmottaro bhUpo, vadhvA rUpeNa raJjitaH / mene dhanyaM sutaM yasya, priyA'bhUd guNabhUSitA // 101 // yataH- zIlaM mAIvamArjava: kuzalatA nirlobhatA ca trapA, vAtsalyaM svaparAtithiprabhRtike preSye varAvarjanam / aucityaM zvazuraukasi sthiramanAstaddUSaNAcchAdanaM, strINAM maNDanamIdRzo guNagaNaH zeSaM tu bhArAtmakam // 102 // tadA tuSTo narendro'sau, rAdhAvedhasya sAdhanAt / kumArasya vinItasya, yuvarAjapadaM dadau / / 103 / / anyadA''sthAnamAsIno, yAvadrUpaH sutAnvitaH / SaTtriMzadrAjakulyA ca, saMsevitapadAmbujaH // 104 / / tAvatkApAlikaH ko'pi, samAgAt tatra saMsadi / UrvIkRtabhujAdaNDo, nRpAyAzIrvaco dadau // 105 / / nRpeNAbhANi yogIndra !, tavAgamanakAraNam / kathaya tvaM prasAdaM hi, kRtvA samyag mamopari // 106 / / yogyUce zRNu rAjendra !, paropakRtikarmaTha / eko mantro'sti me tasya, sAhAyyaM kuru sAdhane // 107 / / asminnasAre saMsAre, paropakRtimeva ca / AyuHzarIralakSmINAM, sAraM gRhNAti buddhimAn // 108 // yataH- zAstraM bodhAya dAnAya, dhanaM dharmAya jIvitam / kAyaH paropakArAya, dhArayanti vivekinaH // 109 // 15 20 25
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ [243 10 SaSThaH pallavaH] saMsAre narajanmatA na sulabhA puMstve'pi sadvaMzatA, sadvaMze bahuvidyatA bahuvidi prAyastadarthajJatA / arthajJe sphuTacitravAkyapaTutA tajjJe'pi lokajJatA, lokajJe'pi sudharmatA sukRtini brahmajJatA durlabhA // 110 // dvAvimau puruSau loke, jagatrayaziromaNI / upakAre matiryasya, yazca nopakRtApahaH // 111 // bhUpo'vAdIt suto'yaM me, sAhAyyaM te kariSyati / rAjAdezAt kumAro'tha, jagAma saha yoginA // 112 / / kRSNASTamyAM ravevari, smazAne yogyasau yayau / sampUrya maNDalaM tatra raktapuSpairapUjayat / / 113 / / yogI proce kumArAtrAkSatAGgaM zavamAnaya / tenoktaM mRtakaM kvAsti, sa vaTollambitaM jagau // 114 // tatra gatvA kumAro'tha, vaTamAruhya taM zavam / pAzaM chittvA'mucad bhUmAvuttatAra svayaM tataH // 115 / / vaTodbaddhaM zavaM tAvat sa dadarza ca pUrvavat / caTitvA pAdape bhUyo, mumoca mRtakaM bhuvi // 116 / / punarvaTe zavaM dRSTvA , ceSTAM jJAtvA ca daivatIm / gRhItvA mRtakaM haste, vRkSAduttIrya so'calat // 117 / / mArge gacchan kumAro'sau, zuzrAveti nabhogiram / zavamAdAya mA yAhi, re tvAM yogI haniSyati // 118 / / zrutvetyUrdhvamasau yAvadapazyat tAvadagrataH / divyarUpadharA nArI, pratyakSIbhUya cAbravIt // 119 // rAjyAdhiSThAyikA'trAhaM, tava rakSA'rthamAgatA / tava vighnakaro yogI, vidyAvyAjena dhUrtarAT // 120 // mA yAhi tatsamIpe'taH, zavaM muktvA gRhaM vraja / zrutveti rAjasUH proce, pratijJA me'nyathA na hi // 121 // 20 25
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40 [dharmakalpadrumaH yata- diggajakUrmakulAcala-phaNipatividhRtA'pi calati vasudheyam / pratipannamamalamanasAM, na calati puMsAM yugAnte'pi // 122 // anyacca- zriyo nAzaM yAntu vrajatu nidhanaM gotramakhilaM, zirazchedo vA'stu prabhavatu samantAdvipadapi / vivekArkajyotirvighaTitamahAmohatamasaH, pratijJAtAdarthAt tadapi na calantyeva sudhiyaH // 123 // kRzAnusevA phalakandavarttanaM, jaTAdharatvaM vanavAsinAM vratam / mahIpatInAmidameva tu vrataM, yadAtmasatyAt pralaye'pi na cyutiH // 124 // prArabhyate na khalu vighnabhayena nIcaiH, prArabhya vighnanihatA viramanti madhyAH / vighnaH punaH punarapi pratihanyamAnAH, prArabdhamuttamaguNA (janA) na parityajanti // 125 // itthaM zrutvA punardevI, kumAraM pratyabhASata / vatsaikaM mama vAkyaM tvaM, zRNu saMzayavajitam // 126 / / yataH- yasmin kule yaH puruSaH pradhAnaH, sa eva yatnena hi rakSaNIyaH / tasmin vinaSTe hi kulaM vinaSTaM, na nAbhibhaGge'pyarakA vahanti // 127 // tato hitAya te vatsa !, punaH zikSA pradIyate / yadA maNDalamadhye tvAM, sthApayedyogyasau tadA // 128 // OMkArapUrvakaM paJcaparameSThismRtiM dhareH / yena vighnAni zAmyanti, vikaTAnyapi nizcitam // 129 // siMheneva madAndhagandhakariNastIkSNAMzuneva kSapAdhvAntaughA vidhuneva tApatatayaH kalpadruNevAdhayaH / tAryeNeva phaNAbhRto ghanakadambeneva dAvAgnayaH, sattvAnAM parameSThimantramahasA valganti nopadravAH // 130 // saGgrAmasAgarakarIndrabhujaGgasiMha-durvyAdhivahniripubandhanasambhavAni / cauragrahabhramanizAcarazAkinInAM, nazyanti paJcaparameSThipadairbhayAni // 131 // 15 25
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ [245 SaSThaH pallavaH] ekAgracittato vatsa !, dhyeyametanmayoditam / idamuktvA mahAdevI, tiro'bhUt tatkSaNAdapi // 132 // tataH skandhe zavaM dhRtvA, kumAraH puruSottamaH / jagAma tatra yogI sa, smazAne yatra varttate // 133 // zavaM prakSAlya cAbhyarcya, yoginA raktacandanaiH / agnikuNDAntike muktaM, khaDgaM dattaM ca tatkare // 134 / / zavapAde kumAraM taM tailAbhyaGganahetave / nivezya yogyabhUd dhyAnahomAdyairmantrasAdhakaH // 135 / / tadA'cinti kumAreNa, kiJcit kUTaM hi dRzyate / ato'smarannamaskAra-mekacittaH surIgirA // 136 / / tataH zavaH samutthAya, cAlayitvA tvasiM kare / apatad bhUmau kumAre, virUpaM kartumakSamaH // 137 / / yoginA cintitaM kiJcit , vismRtaM mantrasAdhane / sAvadhAno dadau bhUyo, jApapUrvakamAhutim // 138 / / zavamutthAya cAkRSya, khaDgaM vIkSya nRpAGgajam / namaskAraprabhAveNa, niSprabhAva papAta ca // 139 / / tatastRtIyavelAyAM, ruSTo devaH zavasthitaH / kRtvA yogizirazchedaM, vyomnyutpatya yayau hasan // 140 / / jAtaM svarNamayaM kuNDe, patitaM yoginaH ziraH / tad dRSTvA'gnau kumAraNa, prakSiptaM yogino vapuH // 141 // kuNDe prajvAlyamAnaM tat , saJjAtaH svarNapUruSaH / skandhe dhRtvA kumAraNa, sa cAnIto nije gRhe // 142 // muktvA taM ca nRpasyAgre, sambandha: kathito'khilaH / jJAtvA putrasya sadbhAgyaM, saharSo'bhUnnRpastataH // 143 / / anyadA tatpurodyAne'bhyagAt sUrirguNAkaraH / sAdhusaptazatIyuktaH, sthitastatra zubhakSitau // 144 / / 15 25
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 10 151 20 2] gurorAgamanaM jJAtvA, tadA padmottaro nRpaH / saputraH sainyayuk tatra, gatvA ca tamavandata // 145 // gururdharmmAziSaM dattvA prArebhe dharmmadezanAm / bhavAdRzA bhavAraNye, patanti kiM punaH pare ? // 146 // [ dharmakalpadrumaH sampado jalataraGgavilolA, yauvanaM tricaturANi dinAni / zAradAbhramiva caJcalamAyuH, kiM dhanaiH parahitaM na kurudhvam // 147 // arhadbhaktimatAM gurusmRtijuSAM krodhAdizatrudviSAM bhaktyA paJcanamaskRtiM ca japatAM dAnAdikaM kurvvatAm / itthaM siddhinibandhanodyatadhiyAM puMsAM yazaH zAlinAM, zlAdhyo mRtyurapi pranaSTarajasAM paryantakAlAgataH // 148 // jantUnAM puNyataH sarvaM zubhaM bhavati nAnyathA / vegAt sidhyati cAsAdhyamatra dhIro nidarzanam // 149 // tadyathA- nagaryAM puNDarIkiNyAM, kAtarazcaritaiH purA / dhIro nAmnA'bhavadrAja - putro'nabhyastavikramaH // 150 // dhIratvaM nAmadheyena, varttate tasya nAnyathA / atastrapAparo gehAnniH sasAra kadA'pi na // 151 // vIraputrI priyA tasya, patibhIrutvadUmitA / lajjamAnA sakhIvRnde, citte dodUyatetarAm // 152 // sevAmalabhamAno'pi, kAtaratvAt sa rAjasUH / Uce madhuravANIbhiH, gRhiNyA svAntaduSTayA // 153 // rAjye'smin bhavataH zauryamajJAyi puravAsibhiH / tato vrajAnyadezeSu, kuru kasyApi sevanAm // 154 // yathA'nyadezabhUpAlA, dehapInatvamohitAH / tvaccaritramajAnAnAH, prasAdaM dadate'dhikam // 155 // 1. dharmavizuddhabaddhamanasAM iti vA pAThaH /
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaSThaH pallavaH ] tatheti sarvvazastrANi, sajjIkRtya svamandirAt / kAntayA dattapAtheyo, yayau dezAntaraM prati // 156 // visRjya tAM purIM vegAt, vrajannanyAyalampaTaiH / ruddho vikhyAtacaritaiH, saptabhiH sa malimlucaiH // 157 // Uce sa dInavAg bhIruH, kSipan vaktre dazAGgulIH / vAsaHpAtheyazastrANi, gRhItvA mAM vimuJcata // 158 // anAthAzaraNaM dInaM, kampamAnaM bhayadrutam / bhavatAM kiGkarIbhUtaM, rAjendrAH ! kiM na muJcata ? // 159 // gRhNIta mama sarvvasvaM vinA jIvaM dayAlavaH ! / eko'hameva bharttA'smi, nijajAyAgRhAGgaNe // 160 // tataH sahAsaM te caurAstatparAkramaraJjitAH / taM tatyajurvastrazeSaM, sakampaM gajakarNavat // 161 // gRhiNIkSiptagaralaM, tasmAdAptaM ca zambalam / bubhukSitaistairbubhuje, yamasevAcikIrSubhiH // 162 // AhAradoSAt te caurAH, zizyire dIrghanidrayA / dhIro'pi vibhramabhrAntastatsAmIpyamupAyayaiau // 163 // maruddhUnitakUccAstAn sajIvAneva cintayan / punareva palAyiSTa, dhIro dUraM bhayAturaH // 164 // vizvAsya mAmare dhUrttAH !, gRhISyatha bhaTotkaTam / iti kAkaiH kSaNaikenApaninye tasya saMzayaH // 165 // vAyasAvRtadehAnAM, mRtAnAM parimoSiNAm / maNDalAgreNa muNDAni, chittvA kaTyAM babandha saH // 166 // kaTInibaddhaistacchIrSaistumbIphalanibhaistadA / tarItuM dausthyataTinIM, sa tAraka ivAbabhau // 167 // tacchastravastrANyapi sa, samAdAya madoddhuraH / jagAma hastinApuraM, zrIharSanRparAjitam // 168 // [ 247 5 10 15 20 25
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ [dharmakalpadrumaH rAhurUpasamAn maulIn , rAjadvAre mumoca saH / svadoSNoH pauruSaM rAjJe, zazaMsa ca savistaram // 169 / / rAjA'pi durddharAn caurAn , dezopadravakArakAn / ajeyAn nihatAn tena, vIkSya vibhramamAsadat // 170 // sevAM gRhANeti pRSTaH, sa Akhyannijavikramam / yAdRze tAdRze kArye, na preSyo'haM narezvara ! // 171 / / kaSTe bhavaccharIrasya, samete mama pauruSam / camatkArakaraM citte, mantavyaM manujezvara ! // 172 / / urIkRtyeti bhUpena, mahA''grahapurassaram / vitIrya lakSaM svarNasya, sthApito'sau bhaTAgraNIH // 173 / / manyamAnaH pratidinaM, bhuJjAno bhUpaterdhanam / AdyakSatriyavargasya, so'bhUcchalyamivAnizam // 174 / / $ itazca tasminnagare, tasya karmavipAkataH / duSTaH paJcAnanaH kazciccakAropadravaM mahat // 175 / / sa hinasti manuSyANAM, govRndAnAM purastaTe / pratolI tadbhayAt tatra, sAyAhne dIyate tadA // 176 / / kRpANapANayo vIrA, bhujAlA ye dhanurdharAH / kRtAzravAste siMhena, ninyire yamamandire // 177 / / prabhUtazoko bhUjanirmantribhirjagade kadA / hariNAreH sa hantA tu , yo lakSaM labhate bhaTaH // 178 // siMhAparAdhasakrodho, nRpo dhIrAya bITakam / samarpya kesarivadhamAdizat zUraduSkaram // 179 / / ihArthe janito mAtrA, dhIrazcetasi cintayan / vepamAno bhayAt krodhAnnijagAda dharAdhipam // 180 / / mAdRzAnAM pazuvadhaM, nirdizan kiM na lajjase ? / athavA zUrazUratvaM, yAti kusvAmisevayA // 181 //
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ [249 SaSThaH pallavaH] evaM bruvANo vAkyAni, nirjagAma purAbahiH / dvArapAlairapi purapratolI pidadhe tadA // 182 // viSAdaM bibharAmAsa, sa cAkRSTaH purAd bhaTaH / aho nizAyAM bhImAyAM, zRgAlebhyo'pi me bhayam // 183 / / kasyAhaM kutra gacchAmi, ko me'sti zaraNaM vane / iti kaNThAgatazvAso, mumUrcha ca pade pade // 184 / / taduccabhUruhazAkhAmAruhya rajanImimAm / neSyAmi niyataM prAtaryadbhAvyaM tadbhaviSyati // 185 // dhIre vRkSAgramArUDhe, kSapAyAM so'pi kesarI / daMSTrAvisaGkaTamukho, bUtkurvannAyayau kramAt // 186 / / mRgArinaragandhena, yAvat tasthau taroradhaH / tAvad dhIrakarAt kunto, vepamAnAdadho'patat // 187 / / tIkSNograkuntaghAtena, dhIrapuNyena ca drutam / marmaviddho mRgArAtirmRtyumApa muhUrttataH // 188 / / dhIraH prabhAte vRkSAgrAdanuttaran savepathuH / bodhitaH siMhapaJcatvaM, vayasyairiva vAyasaiH // 189 / / bhItabhItastamAdAya, nivRtto vibhramoddharaH / vyAjahAra sasaMrambhaM, vizeSAvAdino narAn // 190 / / yAta re ! brUta rAjAnaM, manmatsaradharAn tathA / matprasAdAt puraM sak, sukhaM tiSThatu nirbhayam // 191 // nihatya siMhaM sabalaM, dhIre dhIraziromaNiH / puradvAramito deva !, tvanmAnamabhivAJchati // 192 / / tebhyo vijJAtavRttAnto, bhUpaH sammukhamAgamat / prAvezayacca nagaraM, taM mahainikovidaH // 193 / / nRpapradattadezo'sau, loke vikhyAtavikramaH / vAkzUro dhIrasubhaTaH, puNyAt prApa parAM zriyam // 194 / / iti dhIrakathAnakam //
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 20] [dharmakalpadrumaH Fs puNyaiH sambhAvyate puMsAmasambhAvyamapi kvacit / terurmerusamAH zailAH, kiM na rAmasya vAridhau ? // 195 // trayo dharmArthakAmAhvAH, puruSArthAH prakIrtitAH / punareSu ca sarveSu , dharma eva prazasyate // 196 // dharmeNa jAyate hyarthaH, kAmo dharmeNa jAyate / dharmeNa jAyate mokSaH, sarvaM dharme pratiSThitam // 197 // prasanno yasya dharmo'sti, paramAkRSTimantrakRt / rAjyalakSmyAdikaM saukhyaM, tasya kiJcinna durlabham // 198 // sukhaM sAMsArikaM rAjan !, prAptaM rAjyAdhanantazaH / yatitavyaM tathA dharme, yathA mokSasukhaM bhavet // 199 // saMsArAsAratAM jJAtvA, nRpo mokSArthasAdhane / utsukaH svagRhe gatvA, mUlAmAtyamado'vadat // 200 // atha saMsArabhIto'haM, grahISyAmi munivratam / rAjye'tra bhavatAM rAjA, sthApyate puruSottamaH // 201 // ityuktvA putramAkArya, nivezya ca nijAsane / rAjJA'sya nijahastena, muhUrte tilakaM kRtam / / 202 / / kRto rAjyAbhiSekazca, jayaDhakkAravo'bhavat / AjJA pravartitA vizve, puruSottamabhUbhujaH // 203 / / atha padmottaro rAjA, dattvA rAjyaM svasUnave / hitazikSAM dadau samyag , vidagdhairbhASitAmiti // 204 / / yataH- yaH kSoNI nijakAM na rakSati mudA vAcyaH sa bhUpo mRSA, yaH ziSyAya hitAni nopadizati prAyo gururnedRzaH / nApatyAni nijAni pAlayati yA mAtA'pi sA kIdRzI, ko nAmaiSa pitA na zikSayati yaH putraM hitArthIbhavan ? // 205 // 25 anyacca- yAtA yAnti mahIbhujaH kSitimimAM yAsyanti muktvA'khilAM, no yAtA na ca yAti yAsyati na vA kenApi sArdhaM dharA / 15
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaSThaH pallavaH ] yatkiJcidbhuvi tadvinAzi sakalaM kIrttiH paraM sthAyinI, matvaivaM vasudhAdhipaiH parakRtA lopyA na satkIrttayaH // 206 // bahubhirvasudhA bhuktA, rAjabhiH sagarAdibhiH / yasya yasya yadA bhUmI, tasya tasya tadA phalam // 207 // prajAH samAvarjayituM samantAt tvaM komalaireva karairyatethAH / , pazyAtisaGkhyairdivi tArakAbhi-rAsevyate zItakaro na bhAnuH // 208 // evaM zikSAM zubhAM dattvA sutaM saMsthApya nizcalam / svayaM saMyamamArAdhya, nRpaH prApa zivaM kramAt // 209 // zrIpuruSottamo bhUpaH prApya sAmrAjyasampadam / pitRzikSApramANena, svaprajAH samapAlayat // 210 // yataH - parjanya iva bhUtAnAmAdhAraH pRthivIpatiH / [ 251 vikale'pi hi parjanye, jIvitavyaM na bhUpatau // 211 // athAnyadA sa bhUmIzaH, sukhazayyAsamAzritaH / turyayAme nizAzeSe, dadarza svapnamIdRzam // 212 // pRthvyAM paribhraman kasmin, pure rAjA yayau rayAt / tasmin parisare devakule dRSTA tapasvinI // 213 // tatsamIpe mahAharmye, pradhAnAmekakanyakAm / surUpAM subhagAM dRSTvA, tasyAM jAtaH sa rAgavAn // 214 // tadrUpaM cintayan bhUpastadA jAgaritaH prage / yAvat saMsadi nAyAti, mantrI tatrAyayau tadA // 215 // so'vAdIt sumatiH svAmin!, sabhA sampUryate na kim / svapnacintAparo rAjA, na datte kiJciduttaram // 216 // punaH sumatinAmA'sau, sacivaH smAha he prabho ! / adya cintAturaH kasmAt dRzyase tvaM ? taducyatAm // 217 // rAjA smAha mayA rAtrau dRSTo'dya svapna IdRzaH / tasyA rUpeNa kanyAyA, mohito'smi sacintakaH // 218 // 5 10 15 20 25
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22] [dharmakalpadrumaH mantryUce deva ! kA cintA, svapnadRSTe hi vastuni / ramyasvapnAt zubhaM bhAvi, svapnaH prokto hyanekadhA // 219 / / uktaJca- samadhAtoH prazAntasya, dhArmikasyAtinIrujaH / syAtAM puMso jitAkSasya, svapnau satyau zubhAzubhau // 220 // anubhUtaH zruto dRSTaH, prakRtezca vikArajaH / svabhAvataH samudbhUtazcintAsantatisambhavaH // 221 // devatAdyupadezottho, dharmakarmaprabhAvajaH / pApodrekasamutthazca, svapnaH syAnnavadhA nRNAm // 222 // prakArairAdimaiH SaDbhirazubhazca zubho'pi ca / dRSTo nirarthakaH svapnaH, satyastu tribhiruttaraiH // 223 // rAtrezcaturSu yAmeSu , dRSTaH svapnaH phalapradaH / mAsaiAdazabhiH SaDbhistribhirekena ca kramAt // 224 // nizAnte ghaTikAyugme dazAhAt phalati dhruvam / dRSTaH sUryodaye svapnaH, sadyaH phalati nizcitam // 225 // mala( mAlA )svapno'hni dRSTazca tathA''dhivyAdhipIDitaH / malamUtrAdipIDotthaH, svapnaH sarvo nirarthakaH // 226 // pradhAnaH punarityUce, kiM netyAbhAnakaH zrutaH / yad vRthArthe janAH prAhuH, svapnapRSThe pradhAvanam // 227 / / svapnA'rthe'tra punA rAjannekodAharaNaM zRNu / kasmin grAme pradeze'bhUnmaThe kArpaTikaH purA // 228 / / ekadA tena nidrAyAM, maThI pakvAnnasaMbhRtA / dRSTA svapne jajAgAra, prabhAte'cintayacca saH // 229 / / aho mamAsti pakvAnnaM, kathaM grAmo na bhojyeta / grAmamadhye tato gatvA, janAH sarve nimantritAH // 230 / / bhoktuM tatrAgatA lokAH, suptaH kArpaTikastadA / janaiH pRSTaM kathaM suptaH, svapnavArtA prarUpitA // 231 / / 25
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaSThaH pallavaH] [253 hasitvA te janAH sarve, gatA nijanijaM gRham / tataH svapnavazAt tasya, jane jAtA viDambanA // 232 // ataH svAmin ! samutthAya, rAjakAryANi sAdhaya / svapnacintAM parityajya, tvaM sukhIbhava sarvathA // 233 / / tato dharAdhavaH proce, he mantrin ! mama mAnasam / atyantaM bAdhate kAmo, durjayo yo hi daityavat // 234 / / yataH- tAvannItivinItatvaM, matiH zIlaM kulInatA / vivekaucityapANDityaM, lajjA vA tattvanirNayaH // 235 // tapaHzamadayAdAnaM, saMsArAdbhayamityapi / satyaM tattvaM ca santoSo, yAvanno pIDayet smaraH // 236 // yugmam // 10 kaivartI cakame parAzaramunirgAdhiH zvapAkI vidhiH, svAM putrIM gurukAminI dvijapatiH kuntIJca kanyAM raviH / AbhIrIH puruSottamaH surapatistAM tApasI yadbhayAt , taM kandarpomadarpamAracayata brahmAstravisphUrjitaiH // 237 // yataH- piturvA mAturvA smarati na kulaM kAmavikalA, mahelA na snehaM na gaNayati gehaM varapituH / na pAtraM nApAtraM pariharati na svaM ca na param , kathaM vA vaikalye vilasati suceSTA vilasati ? // 238 // viSasya viSayANAM ca, dUramatyantamantaram / upabhuktaM viSaM hanti, viSayAH smaraNAdapi // 239 // tvaM mantrin ! sumatirnAmnA, matiM kAJcidvicAraya / kurUpAyaM ca kaJcittaM, kanyAprAptiryathA bhavet // 240 // svapnadRSTasamaM tatra, mantriNA racitaM puram / tatsamIpe dAnazAlA, kAritA bhojyahetave // 241 // bhojayitvA'tra pRcchyante, narA vaidezikA iti / IdRzaM nagaraM kvApi, vIkSitaM vA zrutaM na vA // 242 / / 20
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24] [dharmakalpadrumaH itthaM prakurvatastasya, gataH kAlaH kiyAnapi / rAjyakAryANi sarvANi, karoti sma narAdhipaH // 243 / / athAnyadA naraH ko'pyAgato dezAntarAdiha / bhojayitvA ca tattasya, mantriNA darzitaM puram // 244 / / tad dRSTvA sa rurodoccaiH, mantriNA bhaNitaM tataH / kathaM rodiSi tad brUhi, kAraNaM kautukaM mama // 245 / / sa proce me janmabhUmirIdRzI nagarI parA / vidyate tatra vidyete, manmAtApitarau kila // 246 // asmin dRSTe smRtA sA'dya, smRtau ca pitarAvapi / tanme'bhUnmAnase duHkhaM, virahAt tena rodimi // 247 / / mantryUce vada bhoH pAntha !, kiMnAmnI kvAsti sA purI / ko bhUpastatra vArtA cA'pUrvA kAcit pravarttate ? // 248 / / pathiko'vAdInmantrIza ! sumate'styuttarApathe / priyaGkarA purI tatra, rAjA zrIsatyazekharaH // 249 / / satyazrIriti tasyAsti, paTTadevIva devatA / zIlasannaddhasarvAGgA, bhAgyasaubhAgyazobhitA // 250 / / tatkukSisambhavA putrI, kamalazrIvicakSaNA / sImantinIjane sImA, sA punarnaramatsarA // 251 // yataH- zazini khalu kalaGkaH kaNTakAH padmanAle, jaladhijalamapeyaM paNDite nirdhanatvam / dayitajanaviyogo durbhagatvaM surUpe, dhanavati kRpaNatvaM ratnadoSI kRtAntaH // 252 // tatpuraH pUrvadigbhAge'styekaM devakulaM varam / tasyAsanne maThe cAsti, satparivrAjikAdvayam // 253 / / nAnAvidhamahAvidyAlabdhisiddhivirAjitA / mantratantrAdikapaTaM, sarvaM jAnAti cAdimA // 254 / / 20 25
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaSThaH pallavaH] [255 tanmaThAt purato'pyasti, ramyaM harmya mahonnatam / rAjaputrI vaset tatra, puraM muktvA narAdhA // 255 / / maThe tapasvinIpArzve, sA karoti gamAgamau / tatra zikSati zAstrANi, dakSA navanavAni ca // 256 / / anyacca- zAstrAbhyAsAdvividhaviduSAM cittamAlAdayantI, gItergAnAdabhimatasakhIvargamullAsayantI / padmAputraM surabhikusumainityamabhyarcayantI, cetaHzuddhayeSTadamanupamaM mantramArAdhayantI // 257 // gehAntaHsthA paricitasakhIlokamAlApayantI, nityaM harSAnmadhuravacanAM sArikAM krIDayantI / dezAyAtAnabhinavanarAnnAgarAn dveSayantI, kaJcitkAlaM sma nayati mano'bhISTamAsAdayantI // 258 // yugmam // ityAdisakalAM vArtA, kathayitvA gato naraH / tataH sumatinA sak, svarUpaM jJApito nRpaH // 259 // taddine sumatI rAtrau, dadarza svapnamIdRzam / hemamAlAyuto rAjottarasyA diza AgataH // 260 / / itthaM svapnaM prage mantrI, bhUpasyAgre nyavedayat / tato vizeSato harSa, dadhAti sma dharAdhipaH // 261 // tataH sumatisaMyukto, rAjA zrIpuruSottamaH / prastAvocitasAmAnyarUpaveSakriyAdharaH // 262 // uttarApathadezaM pratyacAlIdutsuko bhRzam / priyaGkarA purI tena, kramAt prAptA manoharA // 263 // yata:- kiM laGkA kimu devanAyakapurI kAntI ca kiM dvArikA, kiM vA nAgakumArikAkRtamidaM krIDAkRte svecchayA / kiM devendravinimmitaM kimathavA vidyAdharaiH kautukAt , sRSTaM satpuramatra yatrijagatAmAzcaryakRd dRzyate // 264 // 25
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26] 10 [dharmakalpadrumaH puraM ramyaM mahAharmya, dRSTvA praharSito nRpaH / tatra mArgAdikaM sarvaM, vetti svapnAnusArataH // 265 / / gatvA tena maThe tasmin , dRSTaM tattApasIdvayam / tatpArve copaviSTA sA, vIkSitA rAjakanyakA // 266 // tAM vIkSya vismito bhUpo'cintayadrUpamIdRzam / kena dravyaprakAreNa, nimmitaM vizvakarmaNA ? // 267 / / yataH- tAruNyadrumamaJjarI kimathavA kandarpasaJjIvinI, kiM lAvaNyanidhAnabhUmirathavA sampUrNacandradyutiH / kiM nArI kimamu kinnarI kimamarI vidyAdharI vAtha kiM, keyaM kena kiyaccireNa kiyatA kasmai kathaM nimmitA ? // 268 // cintayanniti bhUpastAM, yAvadbhUyo'pi pazyati / zIghramutthAya sA tAvadIrNyayA'gAnnije gRhe // 269 / / praNamya dve tapasvinyau, niviSTo nRpatistataH / AzI:pUrvaM kSamAnAthaM, papracchAdyA tapasvinI // 270 / / kuzalaM te'sti he bhadra !, dRzyase tvaM narottamaH / kimarthaM kuta AyAtaH ?, kva yAsyasi ? vada sphuTam // 271 / / punarnatvA nRpo'vAdIdAyAtaH padminIpurAt / draSTuM dezAntaraM pRthyAM, vinodena bhramAmyaham // 272 / / tato rAjA'zanaM pAnaM, khAdimaM svAdimaM tathA / caturdhA''hArametasyai, dadau vastrAdikaM punaH // 273 / / tataH sArdhaM pradhAnena, gatvA bhUpaH sarovare / aGgaM prakSAlya bhuktvA ca, svayaM cAgAt surAlaye // 274 / / namaskRtya suraM bhaktyA, suptastatra sukhena ca / atrAntare sabhAryo'tra, khecaraH ko'pi cAgataH // 275 / / vATikAyAM priyAM preSya, puSpAnayanahetave / AgAd devakule sa prAk, suptaM bhUpaM dadarza ca // 276 / / 20 25
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ [257 SaSThaH pallavaH] taM dRSTvA khecaro dadhyau, aho ko'yaM narottamaH / rUpaM nirupamaM cAsya, nedRzaM kvApi dRzyate // 277 / / madbhAyainaM naraM dRSTvA, durvikalpAn vidhAsyati / asmin raktA'tirUpeNa, viraktA mayi bhAvinI // 278 / / nitambinyA asatyatvaM, caJcalatvaM svabhAvataH / mAyA punaravizvAso, vinatA vizvamohakRt // 279 // yoSito manasaH zeSadravyeNa vidadhe vidhiH / karikarNataDijjyotiHkhalapremaramAsthitIH // 280 // yatkarma kartuM niyati lambhUSNuravekSyate / tannAryo helayA kuryurmahiSIva suzarmaNaH // 281 // tatkathA ceyamucyatemAlavo'sti yayA'nantA, priyaM dhatte samantataH / RddhisphArA guNAdhArA, dhArA nAma mahApurI // 282 // dviguNaH pakSazuddhyA'bhUt , zaizavAt triguNastathA / AsIt kalAbhiryallokazcandrAt sArdhacaturguNaH // 283 // tatrA'ridamanaH kAmaM, bhUSitA'zeSabhUtalaH / suzarmA yaH suparbeva, suzarmA nAma pArthivaH // 284 / / taccittakarivArIva, ratirUpavijitvarA / tasyAsInmahiSI mAnyA, mRganetrA mRgAvatI // 285 / / sA bhUpavarjamanyeSAM, narANAM vadanAnyapi / na pazyati sma niyataM, satIvratavidhitsayA // 286 / / bubhuje'nnAnyapi na sA, yAni syurnaranAmabhiH / itthaM mAyAvinI rAjJI, hRjjagrAha narezituH // 287 / / dIpotsavadine lokA, bhUpaterupadAkRte / AninyuzcitravastUni, svasvavaMzocitAni ca / / 288 / / 1. asya pUrvArdhazcintyaH / 2. nantaM pra0 /
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ [dharmakalpadrumaH nirNejayitvA nIreNa, vizadAM tArapatravat / bhUpAya DhokayAmAsa(suH), mInamAlAM ca dhIvarAH / / 289 / / tAM bhUpapreSitAM mAlAM, vIkSya rAjJI jagau ruSA / matsyAH puruSanAmAnastena nAhaM vilokaye // 290 / / vAkyena tena tatraikastimiraTTAhasIt tataH / saJjAtavismayA rAjJI, viSasAda svacetasi // 291 // jJAtuM tanmatsyavRttAntaM, na bhuGkte sma mRgAvatI / gatAsurapi mIno'sau, virarAma na hAsataH // 292 // na tantrajJo na zAstrajJo, na jJAnI na ca bhUtavit / anyo'pi ko'pi dhIdhuryo, mInahAsyaM viveda na // 293 / / strIgraheNa narendro'pi, paNDitAnityabhASata / yantre nipIDayiSyAmi, brUta vA hAsyakAraNam // 294 // pazuvadvATake kSiptAH, paNDitAH kSINabuddhayaH / yayAcire te divasatrayaM bhUpatibhIravaH // 295 / / bhItAnudvIkSya tAn kAcidabravIt paNDitasnuSA / mahiSIM bodhayiSyAmi, yUyaM mA kurutAdhRtim // 296 / / tato vinItA sA rAjagRhiNI nibiDAgrahAm / sAmavAkyairmarmabhidbhiH, sAntvayAmAsa dambhinIm // 297 / / yathA yathA suvAgnIrairabhyaSiJcannRpapriyAm / tathA tathA sA kAThinyaM, saNagranthirivAdadhau // 298 // devi ! gRhNanti kAryasya, ye pAraM puruSAdhamAH / te sIdanti kSaNAdeva, mUrkhadvijasutAviva // 299 // kau tau dvijasutau mugdhe !, pRSTA sA bhAvakovidA / mahiSyAH pratibodhArthamAcacakSe kathAmimAm // 300 / / 6 nandigrAme dvijaH kazcittasya stastanayAvubhau / tau bhikSayA svadivasAnaticakramatuH kramAt // 301 / / 25
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaSThaH pallavaH] [259 ekadA kvApi gacchantau, karambapuTavAhinIm / vAhinIM vIkSya tau vipro, mudA gADhaM nanartatuH // 302 / / karambakaM tu tatraiva, bhakSayantau bubhukSayA / kadeti dadhyatuzcitte, kuto'sau puTikAgamaH // 303 / / nadItaTena yAntau tau, naramekaM dadarzatuH / mocayantaM patrapAtrI. karambakabhatAM jale // 304 // tAbhyAmAgatya tatpAbeM, puTikAmokSakAraNam / pRSTaM niveditaM tena, yAthAtathyaM tayo(?)ditam // 305 / / madIyabharturudare, vraNamAste savedanam / ataH pIDopazAntyarthaM, karambastatra badhyate // 306 / / yathA nollaGghate ko'pi, vAhinyAM vAhyate tataH / zrutveti tanmukhAd vRttaM, viSAdaM prApatudvijau // 307 / / dhigidaM kiM kRtaM karma, sarvajananigarhitam / ato viSaNNau tau nadyAM, patitvA mRtyumAputaH // 308 / / kAryasya kAraNaM tasmAnna dRSTavyaM nRpapriye ! / vimarzaya kathAmenAM, bhASiSye yad hasantyamI // 309 / / itthaM kathAsudRSTAntairmAsamekaM nRpapriyA / bodhitA'pi hi nAbodhi, yataH strISu kuto matiH ? // 310 / / matvA vAritavAmAM tAM, vadhUstatra nRpAjJayA / gartAmakhAnayat pRthvIM, hAsyasaGketahetave // 311 / / samAhUya mRgAvatyA, dAsIvRndaM ca sAvadat / re re zRNuta madvAkyaM, sudhArasasahodaram // 312 // kSiptA yasyA dRSat zIghraM, gartAtIraM gamiSyati / tasyai dAsyati hRSTAtmA, muktAhAraM mahIpatiH // 313 / / 20 1. dadRzatu , iti syAt /
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ [dharmakalpadrumaH tatraikavarjaM sarvAsAM, ganntardRSado'patan / tato rAjI vadhUH prAha, viddhayenaM tvaM nidarzanam // 314 / / saroSA rAjaramaNI, hRnnetrAndhA punarjagau / vada drAg mInahAsasya, kAraNaM duHkhavAraNam // 315 / / vakSye'haM zastanadine, devi ! cintaya cetasA / subhagaM guptameva syAt , kAryaM nArIvarAGgavat // 316 / / dvitIye'pi dine buddhvA, rAjapatnI kRtAgrahAm / bhUpAlamAlapadvipravadhUH sudRDhamAnasA // 317 / / devyAzceTI: samagrAstvaM, vivastrAH kuru bhUpate ! / yathA jAnAsi mInasya, hasanaM vacanaM vinA // 318 / / kurvan taduktaM sAzcaryaM, tamekaM puruSaM dRzA / dadarza zyAmalatanuM , hInavaMzaM vizAmpatiH // 319 / / svAminnasau strIveSeNa, bhuGkte devIM mRgAvatIm / tena mIno mahInAtha !, devIvAcA'hasad bhRzam // 320 / / tadasmAn zubhravapuSaH, kathaM tyajasi lampaTe ! / tvadIyaM caritaM sarvaM, vayaM jAnImahe yataH // 321 // iti pratyakSadRSTAntAt , kupito vasudhAdhipaH / rAjJImAkarSayAmAsa, samaM tenAparAdhinA // 322 / / $$ duHkhakhAniragAdheyaM, kalermUlaM bhayasya ca / pApabIjaM zucAM kendo'nabhrA'zanirnitambinI // 323 // nanu santi jIvaloke, kAzcicchamazIlasaMyamopetAH / nijavaMzatilakabhUtAH, zrutasatyasamanvitA vanitAH // 324 / / yAvannAyAti me nArI, tAvat kaJcit karomyaham / upAyaM prathamaM yena, pazcAttApo bhavenna me // 325 / / 1. kandaH zvabhrAvaninitambinI. pra0 /
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaSThaH pallavaH] [261 dhyAtvaivaM khacareNAtha, saprabhAvA mahauSadhiH / samAnIya drutaM baddhA, suptasya nRpateH kare // 326 / / tatprabhAvAt kSaNenaiva, nArIrUpo nRpo'bhavat / kRtvaivaM khecaro madhye, yayau devArcanAkRte // 327 // atha vidyAdharI tasya, bhAryA tatrAgatA tadA / sa nRpaH pramadArUpadhara: suptastayekSitaH // 328 / / devakanyAsamaM vIkSya, tadrUpaM vismitA hRdi / cintAmiti cakArAsau, khecarI tucchamAnasA // 329 / / muktvA hi mAmimAM nArI, vallabho me kariSyati / puruSA bhramarA eva, varNyante vasudhAtale // 330 // narANAM caJcalA dRSTI, ramyAramyeSu tiSThati / kRtyAkRtyaM na jAnanti, te kAmena viDambitAH // 331 // yataH- snuSAM prasUM sutAM dhAtrI, gurupatnI tapasvinIm / tirazcImapi kAmArto, naraH strI bhoktumicchati // 332 // ahnAya vahnau bahavo vizanti, zastraiH svadehAni vidArayanti / 15 tapAMsi kRcchrANi samAcaranti, rAgAdivIrAn viralA jayanti // 333 // dRSTAzcitre'pi cetAMsi, haranti hariNadRzaH / kiM punastAH smitasmeravibhramabhramitekSaNAH // 334 // yataH- santu vilokanabhASaNavilAsaparihArakeliparirambhAH / smaraNamapi kAminInAmalamiha manaso vikArAya // 335 // 20 evaM dhyAtvA tayApyekAM, samAnIya mahauSadhIm / vAmAMhrau kRSNasUtreNa, baddhvA kubjIkRto nRpaH // 336 / / vidhAyaivaM suraM natvA, khacarIkhecarau gatau / bhUpo jAgarito'pazyat , kubjIbhUtaM nijaM vapuH // 337 // nijAGgaM vIkSamANena, dRSTaM tenauSadhIdvayam / vismitaH prathamaM pAdAt , choTayAmAsa tAM nRpaH // 338 / / 25
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 10 151 20 25 rU] [ dharmakalpadrumaH muktvA kubjatvamAtmAnaM, nArItvaM pazyati sma saH / punaH svarUpavAn jAtazchoTayitvA karauSadhIm // 339 // jJAtvA tattatprabhAvaM tad guptIkRtya jaTIdvayam / utthAya bhUpatirbhUyo, gataH pravrAjikAmaThe ||340|| kRtaH praznaH tapasvinyA, kathaM cintAturo'si bhoH ! | kA cintA tava citte'sti, tAM prarUpaya mAM prati // 341|| tasyA agre nRpeNAtha, svarUpaM svapnasambhavam / procya proce ca kanyAyAH, prAptezcintAsti me'dhunA // 342 // tatastapasvinI proce, sA nArI naramatsarI / puruSeNa samaM kvApi, na karotyeva bhASaNam ||343 // nRpeNoktamahaM mAtarmAninIrUpamAzritaH / tayA samaM vAgvilAsaM vidhAsyAmi tavAjJayA // 344 // tacchrutvA tApasI proce, zaktiste'sti yadIdRzI / tava setsyati kAryaM tatko'pyupAyo'sti nAparaH // 345 // tato dine dvitIye sa, vidhAya vanitAvapuH / tapasvinyAzrame gatvA, natvA cainAmupAvizat // 346 // atrAntare kamalazrIrAgatA tanmaThe rayAt / bhaktipUrvaM namaskRtya, tApasIM prati cAbravIt // 347 // eSA kA dRzyate rAmA, kutaH sthAnAdihAgatA / ramyarUpA kimarthaJca, sthitA yuSmAkamantike // 348 // sA vRddhA tApasI smAha, subhage ! zRNu me vacaH / sulocanAbhidhAneyaM, madIyA bhrAtRnandinI // 349 // manmilanAya sotkaNThA, padminIpurato'dhunA / samAyAtA ca pArzve me, dinAn sthAsyati katyapi // 350 // zrutvaivaM kamalazrIH sA, tAM parivrAjikAM jagau / mAtaste kathyate kiJcinmaduktaM yadi manyase || 351 //
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ [263 SaSThaH pallavaH] tava yA bhrAtRjA sA me, bhaginI tadimAM mama / pArve muJca yathA yAnti, divasA vArtayA sukham // 352 / / tapasvinyupadezena, tayA nItA nije gRhe / dve api krIDataH prItyA, goSThIJca kuruto mithaH // 353 / / bhojanAdi tayA sAkaM, kurute rAjanandinI / tapasvinyAzrame sArddha, te ca yAtaH pramodataH // 354 / / kurutaste kalAbhyAsaM, mithaH snehavimohite / katicidvAsarAnevaM, gamayAmAsatuH sukham // 355 // sulocanAnyadA'vAdIt prItyA rAjasutAM prati / kathaM mAtRpitRbhyAM te, nodvAho yauvane kRtaH // 356 / / rUpaM ramyaM vayo navyamasti vijJAnakauzalam / ArogyaM tarhi tAruNyaM, tvaM hArayasi kiM mudhA ? // 357 / / tato nRpasutApyAkhyat , bASpasampUrNalocanA / mama cedbhavyabhaginI, tattvaM puMnAma mA vada // 358 / / Uce sulocanA bhadre !, puruSadveSakAraNam / vada yatkautukaM me'sti, kanyoce zRNu sundari ! // 359 / / pitRpaTTagaje dRSTe'bhUjjAtismaraNaM mama / jJAtvA prAgbhavajAM vArtA, jAtAhaM naramatsarA // 360 // nArIrUpadharo bhUpaH, punaH papraccha kuJjare / dRSTe kathaM naradveSa, prAgbhavaH kIdRzazca te ? // 361 / / kamalazrIstato'bhANIt , zRNu tvaM he sulocane ! / mama pUrvabhavaM yena, jAtAhaM nararoSiNI // 362 / / malayAdrau mahATavyAM, mANibhadrAbhidhaH karI / priyaGkarIti nAmnA'bhUt kariNI tasya ca priyA // 363 / / svecchayA krIDatastau dvau, mithaH premaparAyaNau / anyadA daivayogena, davo lagno mahAn vane // 364 / / 15
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ [dharmakalpadrumaH tatrATavyAM sthaNDilAni, paJca santi purA tadA / tRNavRkSavihInAni, davaduHkhaM hi tatra na // 365 // davaM dRSTvA sa nAgendraH, pranaSTaH kariNIyutaH / prAk sthaNDile gatau yAvat vat tatpUrNamaGgibhiH // 366 / / agnibhItAn vanacarAn , tatra tAn vIkSya hastirAT / kRtvA teSAM dayAM muktvA, sthaNDilaM tatpuro yayau // 367 / / evaM dRSTvA sthaNDeilaSu , dvitIyAdiSu dehinaH / sa hastI hastinIyukto, gataH paJcamamaNDale // 368 / / tadapyaraNyajairjIvaiH, zazakhaDgimRgAdibhiH / pUrNaM dRSTvA priyAyuktastasya koNe sthito gajaH // 369 / / dAvAgnirviSamo jAto, vAtena preritaH punaH / tenAraNyaM nimeSeNa, kRtaM prajvAlya bhasmasAt // 370 / / vanAni dahato vahneH, sakhA bhavati mArutaH / sa eva dIpanAzAya, 'kRze kasyAsti sauhRdam' // 371 / / vidhvastA mRgapakSiNo vidhuratAM nItAH sthalIdevatA, dhUmairantaritAH svabhAvamalinairAzA mahI tApitA / bhasmIkRtya sapuSpapallavalatAnetAnmahApAdapAnuvRttena davAnalena vihitaM valmIkazeSaM vanam // 372 // sthaNDilAntaHsthitAkrAntA, daivAd dAvena hastinI / naSTo davabhayAd hastI, dahyamAnAM vimucya tAm // 373 / / mukhaM lAtvA nijaM jIvaM, kare kRtvA suvegataH / patiM palAyitaM vIkSya, kariNI kopamAdadhau // 374 / / punazcittaM tayA svasthaM, vihitaM krodhazAntitaH / pUrvaM muniprasaGgAcca, jAtA'syAH puNyasanmatiH // 375 / / tadvane zrIyugAdIzajinaprAsAda uttamaH / purA dRSTastadA citte, sa smRto bhAgyatastayA // 376 / / 20
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaSThaH pallavaH] [265 namaskAraprabhAvazca, zruto munimukhAt tayA / sAnte taddhyAnato mRtvA, davadagdhA divaGgatA // 377 / / bhuktvA svargasukhaM cyutvA, sA jAtA'haM nRpAGgajA / dRSTe gaje'tra me jAtismRtirjAtA sulocane ! // 378 / / mAM jvalantI dave muktvA, gajo naSTaH sa niSThuraH / / narA evaMvidhAH krUrAstanmukhaM vIkSyate katham ? // 379 / / svargabhogA mayA bhuktA, merutulyA hi he sakhi ! / tat kiM sarSapasadRzairmAnuSaistRpyate mana: ? // 380 / / kAvyam- asurasurapatInAM yo na bhogeSu tRptaH, kathamiha manujAnAM tasya bhogeSu tRptiH ? / jalanidhijalapAnAd yo na jAto vitRSNastRNazikharagatAmbhaHpAnataH kiM sa tRpyet ? // 381 // viSayasukhaM dugdhamivAsvAdayati jano biDAla iva muditaH / notpATitalakuTamivotpazyati yamamahaha kiM kurmaH ? // 382 // dhyAnaiH kiM gurubhiH paraiH kimurubhistaistaistapobhivaraiH, kiJcAnyairapi devatAdiviSayastotraiH prapaJcaiH kRtaiH / / bhrAtazcitta ! paraM sukhaM spRhayasi tvaM cet tadA dUrato, vAtAndolitaloladIpakazikhAmitrANi kAmAMstyaja // 383 // vicAryaivaM mamAgre ca, he hale viSayAdikam / punaH puruSanAmApi, kathanIyaM kadApi na // 384 // priyAM premaparAM muktvA, jvalantIM yadgataH karI / puruSArthaH sa kiM zreSThaH, sa naro manyate katham ? // 385 / / sulocanA'vadannAryAH, kanyAtvaM bhAti no ciram / evaM tadAgrahAd bhUyaH, kamalazrIridaM jagau // 386 / / yadi prAgbhavabhartAraM, kvApi jAnAmi tadguNAn / dRSTvA kadAcidapyenaM, snehAt pariNayAmyaham // 387 / / 15 25
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ ruda] [dharmakalpadrumaH itthaM nizamya bhUpastrI, cintAsAgarasaGgatA / sA jAtismaraNaM prApa, jJAta: pUrvabhavo nijaH // 388 // anyedyuH tApasIpArve, gatvA bhUpatirAmayA / kanyAyAzcAtmanaH pUrvabhavavRttaM niveditam // 389 // tapasvinyA tatastacca, caritraM citrapaTTake / likhitaM likhitA tatra, sATavI davasaMyutA // 390 / / priyAM prajvalitAM prekSya, gato nAgo'mbuhetave / nIramAnIya tAM dagdhAM, siJcati sma drutaM karI // 391 / / punaryAti tathA''yAti, nIraM nItvA sa vegataH / evaM gamAgamau karvvana , davadagdho mRto gajaH // 392 // kRtAni hastihastinyorevaM rUpANi paTTake / zikSAM dattvA dadau rAjA, paDheM sumatimantriNe // 393 // tena catuSpathe paTTo, maNDito mahimAnvitaH / kimetaditi yaH ko'pi, pRcchet tadeti vaktyasau // 394 // matsvAmicaritaM hyetanmahAzcaryavidhAyakam / paramparAgatA paTTavArtA'tha kanyayA zrutA // 395 / / AkAritastayA tatrAgato'sau paTTahastakaH / dRSTazca citritaH paTTo'TavI dRSTA davAnvitA // 396 / / dRSTAni gajarUpANi, jJAtaM tavRttamAtmanaH / sA taM pUrvapati vIkSya, rurodoccaiH punaH punaH // 397 / / agnidagdhaM gajaM dRSTvA, muktvA ca naramatsaram / dadhyau sA mama kArye hA, snehabaddho mRtaH patiH // 398 / / sneho mUlamanarthAnAM, sneho duHkhaparamparA / snehena sahate janturmathanaM dadhivat sadA // 399 // yataH- priyAkRte zRGkhalatAM murAriH, zazI kalaGka raviraGgatakSAm / dehArddhatAM zambhururIcakAra, premNo vikAraH khalu durnivAraH // 400 // 25
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 SaSThaH pallavaH] [267 sIdantu svajanA hasantu pizunAH zocantvamI bAndhavA, ArohantvasavastulAM nayavido nindantu yAntu zriyaH / sevyo'bhISTajanastathApi rabhasA niHzaGkamuccairyato, yuktAyuktavicAraNA yadi bhavet snehAya dattaM jalam // 401 // na dRSTo'tha patiH siJcan , dAvapIDitayA mayA / dhig mAM yayA kRto dveSaH, prAyo nAryo'lpabuddhayaH // 402 / / dhyAtvaivaM sa tayA pRSTaH, kena citre'pitaM hyadaH / tenoktaM zRNu me svAmI, rAjA'sti padminIpure // 403 // puruSottamanAmA sa, jAtismRtyA'vagamya ca / paTTeSu lekhayAmAsa, caritraM pUrvajanmanaH // 404 / / nijaprAgbhavabhAryAyA, jJAnArthaM matimohataH / sarvatra rAjyasaMsthAne, te paTTAstena preSitAH // 405 // yataH- karmANi sarvANi ca mohanIye, duHkhAni sarvANi daridratAyAm / pApAni sarvANi ca cauryabhAve, doSA azeSA anRte bhavanti // 406 // jAgratAmapi nidrA yA, pazyatAmapi yA'ndhatA / zrute satyapi jADyaM yat , saprakAze ca yat tamaH // 407 // dArAH paribhavakArA, bandhujano bandhanaM viSaM viSayAH / ko'yaM janasya moho, ye ripavasteSu suhRdAzA // 408 // ataH prAgbhavajo moho, mocito'pi na muJcati / tenAhaM paTTamAdAya, svAmivAkyAdihAgataH // 409 / / tato harSabharAt soce, jAtismRtyeti vemyaham / saiva hastinyahaM jAtA, prAkpatirme nRpaH sa tu // 410 / / sA tasmin rAgiNI proktvA(cya), sambandhaM pitaraM jagau / padminIpurabhUpena, samaM mAM tvaM vivAhaya // 411 / / hRSTacittena rAjJA'tha, kRtA sAmagrikA'khilA / mahA sarvasAreNa, subuddhisacivAnvitA // 412 // 15
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 10 15 20 25 sTa] [ dharmakalpadrumaH zubhe'hni kamalazrIH sA, prahitA tAM purIM prati / kramAt sulocanAyuktA, prAptA ca padminIpuram ||413 // yugmam // tatrodyAne paTakuTyAM, sthitA sainyasamanvitA / pure prakaTitA vANI, kanyA''yAtA svayaMvarA // 414|| sumatiH prAk pure gatvA, vAdyanirghoSapUrvvakam / sasainyaH sammukhaM gatvA, tasyA AtithyamAtanot ||415|| yataH - uttiSThanti nijAsanAnnataziraH pRcchanti ca svAgataM, santuSyanti hasanti yAnti ca ciraM premAJcitAM saGgatim / siJcanto vacanAmRtena hRdayaM santaH samIpAgate, kiM vA na priyamapriye'pi hi jane kurvvanti jalpanti ca // 416 // svagRhe'haM gamiSyAmItyuktvA rAjasutAM prati / nArIrUpadharo bhUpo'pyAjagAma purAntare ||417|| choTayitvA jIM bhUpo babhUva nijarUpavAn / rAjAnamAgataM jJAtvA, cakre puryyAM janairmahaH ||418 / / sakalA mantrisAmantA, Agatya praNipatya ca / nRpaM varddhApayAmAsurharSapUritamAnasAH // 419 // athAsthAnaM samAzritya, jyotiHzAstravidaM dvijam / AkArya ca vivAhasya, lagnaM papraccha bhUpatiH // 420 // tenAlokya zubhaM cASTAdazadoSavivarjitam / rekhAzuddhaM balopetaM, dattaM lagnaM nizAmukhe // 421 // sumatizca subuddhizca dvau militvA pramodataH / sAmagrIM cakratuH sarvAM, vivAhe varakanyayoH // 422 // manorathazataiH sArdhaM, bhUbhujA puNyayogataH / dRSTA svapne'pi sA sAkSAt, pariNItA hi padminI // 423 || mAsamekaM mahotsAhAt, sammAnya svajanAnnRpaH / yathAyogyaM dadau tebhyo, vastrAlaGkaraNAdikam // 424 //
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ [269 10 SaSThaH pallavaH] subuddhisacivAdyA ye, ye'nye prAghUrNakA api / sampUjya parayA bhaktyA, tAn sarvAn visasarjaH saH // 425 // pUrvaM padmAvatI paTTadevI rAjJo'bhavadyathA / labdhA svapnAnusAreNa, kamalazrIrabhUt tathA // 426 / / rati-prItisamAnena, tena bhAryAdvayena saH / rAjA rarAja sadrUpaH, kandarpa iva mUrtimAn // 427 / / padminI-hastinIbhedAstasya jAtAH priyAH parAH / sArddha tAbhirbubhojAsau, bhogAn rAjyaM ca cakrivat // 428 / / prAgjanmamohato rAjJo, vizeSAt kamalazriyAm / rAgo'bhUt tena na prApa, sa rati tAM vinA kvacit // 429 / / rAjyaM pAlayatastasya, na durbhikSaM na viDvaram / na duHkhaM naiva cAnyAyo, na pApaM cAbhavadbhuvi // 430 // nyavArayadasau sapta, vyasanAnyavanItale / saptakSetreSu vittAni, vapati sma suvittavAn // 431 / / tasyAtha bhuJjato bhogAn , ghanaH kAlo gatastataH / padmAvatI kamalazrI, patnyau garbhaM ca babhratuH // 432 / / putrau kramAd dvayorjAto, pitrA harSeNa sotsavam / zrISeNo hariSeNazceti nAmnI vihite tayoH // 433 / / pUrvaM tau lAlitau pazcAt , pAThitau sakalA: kalAH / kramAt pravardhamAnau ca, prApaturyovanaM varam // 434 // yataH- bAlye zAstrakalAparizramapara: zikSAvapuHpoSaka stAruNye vibhavArjanazca viSayI pitroH paraM pAlakaH / dhammiSThazca manovikAravirahatsvacchendriyo vArddhake'pIdRkSastanayo bhavediha paratrAsaGkhyasaukhyAya vai // 435 // dvAvapi bhrAtarau tau hi, rAma-lakSmaNavatsadA / parasparaM premabaddhau, bhuJjAte krIDataH saha // 436 / / 15 25
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 10 15 20 25 kha [ dharmakalpadrumaH yataH - kAntAre vyasane vivAdakalahe duHkhe sukhe saGgare, yAtrAyAM vyavahArakarmmaNi kulAcAre vivAhakrame / anyatrApi zubhAzubheSu vidhiSu prAyaH sahAyaH sadA, yastasmai nijabandhave spRhayati svairaM na kiM bAndhavaH ? // 437 // sarvvamapyApyate vastu, pauruSeNa dhanena vA / na bhrAtA prApyate kvApi, puNyavAn vinayI guNI // 438 // atha tannagarAsanne, vane bhUriguNAnvitaH / AgAt zrIsambhavaH sUrirdUrIkRtatamobharaH // 439 // prAsukaM sthaNDilaM prekSya, ziSyasaptazatairvRtaH / tatra sthitazcaturjJAnI, caturdhA dharmabhASakaH ||440|| udyAnapAlakAd jJAtvA, gurorAgamanaM nRpaH / Agatya cAnamat sUriM, zuzrAveti ca dezanAm // 441 // bho bhavyAH ! bhavapAthodhau, virase kazmalAvile / ekaH prazasyate dharmazcintAmaNirivAmalaH // 442 // vidveSo vyasaneSu sAdhuSu mahAprItirguNeSvAdaraH, sadvidyAsu ratiH subhASitarasAsvAdeSu kautUhalam / zaktiH sUktikRtau parArttizamane yatno jinArAdhane, tAtparyaM jagatIha kasyacidaho dhanasya sampadyate // 443 // samatvaM bhaja bhUteSu, nirmamatvaM vicintaya / apAkRtya manaHzalyaM bhAvazuddhi samAzraya // 444 // zrutveti dezanAM rAjA, bhRzaM vairAgyaraJjitaH / pRcchati sma nijaM pUrvvabhavaM puNyaM ca yatkRtam // 445 // gururUce mahInAtha ! zRNu janmAntarANi te / yattapasA'rjitaM puNyaM, sphuTaM tatkathayAmi te ||446 // kSetre'traiva purI ramyA, narakAntAbhidhA'bhavat / naraseno nRpastatra, kuJjarazreNizobhitaH // 447||
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ [271 SaSThaH pallavaH] tatpure guNasAro'bhUt sArthavAho mahAdhanI / guNazrIstatpriyA cAsIt paticittAnuvartinI // 448 // dinaiH katipayaistasya, durdazAyogataH khalu / narakacyutaikajanturguNazrIkukSimAgataH // 449 / / tasyotpattivazAt sA'tha, dohadAnazubhAn dadhau / paryadhAnmalinaM vastraM, kutsitAnnaM ca rocate // 450 // dAnaM nAhaM dadAmyeva, kathamAyAnti madgRhe / bhikSukA ityabhUt tasyA, uktirgarbhAnubhAvataH // 451 // abhAgyavazatastasyA, guNasAra: patitaH / sakalApi gatA lakSmIrjalasthalagRhasthitA // 452 / / yad yasya caTitaM haste, gRhItaM tena taddhanam / atha tasmin suto jAte, mRtA mAtA kiyaddinaiH // 453 / / kRzaH kapilakezazca, kubjo vAmana eva ca / kurUpo durbhago bAlaH, so'bhavat pUrvapAtakAt // 454 / / kuTumbaM saMhRtaM tena, dayayA pAlito jainAH / suguNaM viguNaM naiva, gaNayanti dayAlavaH // 455 / / saMvRtaM sakalaM tena, tasmAt kAraNato janaiH / saMvaro'sya kRtaM nAma, prasiddha bAlakAlataH // 456 / / yatrAsau yAti tatroccairdurvAkyaistADyate janaiH / keSAJcid gRhahaTTAdau, daurbhAgyAt prApa na sthitam // 457 / / vasatiM kurute yatra, tatra DimbhaiH prapIDyate / kAkebhyo ghUkavattebhyaH, pIDanaM sahate sma saH // 458 / / rAjadvAre gataH so'tha, tADyate dvArapAlakaiH / tAruNye'pi virUpaM tanna gataM tasya karmataH // 459 / / itthaM pravarttamAne'tha, kAle'tidurdazAnvite / daurbhAgyaduHkhatazcitte, AtmanA sa vyacintayat / / 460 / / 15
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ [dharmakalpadrumaH aho me kIdRzaM pApaM, varttate yugapadyataH / mAtApitrovinAzo'bhUt , kuTumbasya ca sampadAm // 461 // uktaJca- utpadyante ca hRdyeva, hRdyeva ca vililyire / aho me mandabhAgyasya, rorasyeva manorathAH // 462 // mAnitA na suddhAco, gaNitaM nAtmalAghavam / janavAdAcca no bhItaM, kulAGgAreNa hA mayA // 463 // saunikeSu kRtaghneSu , vyAdheSu vratalopiSu / vizvastaghAtakeSveSu , matsamo naiva pApabhAk // 464 // kaSAyaviSayAndheSu , tiryagnarakagAmiSu / pracchannapApakAryeSu , saMsArAnantacAriSu // 465 // abhavyeSu madAndheSu , mAMsAzanarateSvapi / kulamAlinyakeSveSu , mattulyo naiva durdazaH // 466 // yugmam // varamandho varaM mUryo, varaM kuSThI varaM kuNiH / varaM pakSI varaM mleccho, nAhaM kulajamAnavaH // 467 // 15 kAvyam- kecijjanAH sakalameva jagatsamarthA, bhartuM kuTumbamapare tanumAtramanye / asmadvidhAH punarabhAgyabhujaGgadaSTAH,zaktA bhavanti na nijodarapUraNe'pi // 468 // bhrAntaM yAcanatatpareNa manasA dehIti vAk preritA, bhuktaM mAnavivarjitaM paragRhe sAzaGkayA kAkavat / sAkSepaM bhRkuTIkaTAkSakuTilaM dRSTaM khalAnAM mukhaM, tRSNe devi ! yadanyadicchasi punastatrApi kurmo vayam // 469 // dRSTaM durjanaceSTitaM paribhavo labdhaH samAnAjjanAt , mitrArthe dhaninAM kRtaM sulalitaM bhuktaM kapAleSvapi / padbhyAmadhvani samprayAtamasakRt suptaM tRNasrastare, yaccAnyanna kRtaM kRtAnta ! kuru tattatrApi sajjA vayam // 470 // 25 sa punazcintayAmAsa, parAbhavagRhasya me / durbhagasya sthiti:va, yujyate nagarAntare // 471 / / 20
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaSThaH pallavaH] [273 vicAryaivaM puraM tyaktvA, yayau yAvadvanAntare / gopAlaistatra pASANairlakuTaiH kuTTitastadA // 472 / / tenAnumodanA caivaM, cakre dhRtvA kSamAM tadA / re jIva ! kRtakarmANi, sahanIyAni sarvathA // 473 / / dAriyAdavadagdhAnAmAdhivyadhidhRtAtmanAm / kRpaNAnAmazaktAnAM, gatirekA kSamoditA // 474 // gacchan so'gre mahAraNye, praviSTo bhavabhItidhRt / siddhAsane sthitastatra, dRSTastena munIzvaraH // 475 / / muninA taM samAyAtaM, dInaM vIkSyeti jalpitam / AgacchAgaccha vatsAtra, tacchrutvA tena cintitam // 476 / / aho me sAmprataM kiJcidbhAgyaM jAgaritaM khalu / Agaccheti hi vArtA prAg , noktA kenApi mAM prati // 477 / / muJcannazrUNi so'jalpat , lagitvA munipAdayoH / adya jAtaH kRtArtho'haM, bhagavaMstava darzanAt // 478 / / bAhau dhRtvA'tha muninA''zvAsya svasthIkRtazca saH / vairAgyaviSaye tasya, pradattA ceti dezanA // 479 // yataH- duHkhaM strIkukSimadhye prathamamiha bhave garbhavAse narANAM, bAlatve cApi duHkhaM malamalinatanuH strIpayaHpAnamizram / tAruNye cApi duHkhaM bhavati virahajaM vRddhabhAvo'pyasAraH, saMsAre re manuSyA vadata yadi sukhaM svalpamapyasti kiJcit // 480 // 20 saMsAra eSa kUpaH salilAni vipattijanmaduHkhAni / iha dharma eva rajjustasmAduddharati nirmagnAn // 481 // ditsA svalpadhanasyApyavaSTambhaH kaSTitasya ca / gatAyuSo'pi dhIratvaM, svabhAvo'yaM mahAtmanaH // 482 // saMvara: smAha he sAdho !, duHkhaM me'tra bhave mahat / munirjagAda nRbhave, duHkhametat kiyat tava ? // 483 //
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 10 15 20 25 24] narake yAni duHkhAni, jIvairbhuktAnyanantazaH / lezatastAni kathyante, sAvadhAnatayA zRNu // 484|| yataH - khaNDyante tilazo yatra, kuTTyante vajramudgaraiH / pacyante vahnakumbhISu, chidyante nizitAsibhiH // 485 // karapatrairvidAryante, bhakSyante kolakurkuraiH / mahAyantreSu pIDyante pAyyante, galitaM trapuH // 486 // ayoratheSu yojyante, AsphAlyante zilAtale / kSipyante vahnikuNDeSu, svApyante taptadhUliSu // 487 // kSetrasvabhAvajaM nityamanyo'nyena kRtaM tu yat / [ dharmakalpadrumaH vedayanti mahAduHkhaM, nArakA gADhamatsarAH // 488 // jvaroSNadAhA bhayazokatRSNA- kaNDUbubhukSA api pAravazyam / zItaM punarnArakiNAmatIva, daza prakArAH prabhavanti pIDAH // 489 // tiriyA kasaMkusArAnivAyavahabandhamAraNasayAiM / na vi ihayaM pAvaMtA, parattha jar3a niyamiyA huMtA // 490 // [ upa.mA. / 281] evaM saMsAraduHkhAni zrutvA vairAgyato'tha saH / khaDgadhArAsamaM tIvraM, nI(lA) tvA vratamapAlayat // 491 // guruzikSAM dadhacchIrSe, gItArthaH so'bhavat kramAt / tapAMsi pratimAdIni sarvvANyevAkarot punaH ||492 // jinakalpadharo jAtaH, SANmAsikatapodharaH / kAryotsarge'nyadA'raNye, sthito'sau meruvat sthiraH ||493 || svarge tadA surezena, tatsthiratvaM prazaMsitam / mithyAdRSTiH suraH kazcit tatprazaMsAM na zraddadhau // 494 // tenaivaM kathitaM cAhaM, cAlayAmi drutaM munim / manuje kiM sthiratvaM yaddevairapi na cAlyate ? // 495 // ityuktvA''gAt surastatra, sa muniryatra saMsthitaH / kRtastu mAyayA sArtho, grISmakAlo'vatAritaH // 496 //
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ [275 SaSThaH pallavaH] mitrasyApi kaThoratvaM, tRSNAvRddhI rasatruTiH / jalavallabhatA grISme, kalikAla ivAbhavat // 497 / / sArthapo munipArve sa, samudAyayuto'vasat / kSuttRSAtirmunecUhe, sRSTA devena mAyayA // 498 // zItalAmbukarambAdyaM, muneragre tvaDhaukayat / nAgrahIt tanmuniH kiJcit , yat SaNmAsItapovidhiH // 499 / / yAminyaddhe ca devenAtapaM kRtveti bhASitam / mamopari dayAM kRtvA, kAyotsarga hi pAraya // 500 // sanniM prAsukaM me'sti, tvaM tu prAsaGgiko'tithiH / tacchrutvA muninA'cinti, nizAyAM kathamAtapaH // 501 // mAyayA kena devena, kriyate matparIkSaNam / kAyotsagargaM tato nAhaM, pArayAmyavadhi vinA // 502 // caturvidhA''hAramuktaH, kAyotsarge sthito muniH / devena vyAghrasANAmupasargAH kRtA ghanAH // 503 / / nopasargezcacAlarSivirarAma svayaM suraH / sAnukUlo hRSTamanAH, prakaTIbhUya cAvadat / / 504 / / prabho ! yAdRk surendreNa, varNitastvaM tato'dhikaH / parIkSito mayA yat tvaM, kSantavyaM tanmahAmune ! // 505 // kiM vAtaiH prabalaivizvairmeruzRGgaM hi cAlitam / iti stutvA puSpavRSTiM, kRtvA natvA suro gataH // 506 / / SaNmAsyante saMvararSizcakAra vidhipAraNam / tapasA labdhayo jAtA, aNimAdyA anekazaH // 507 / / ciraM tIvratapastattvA, prAnte pakSopavAsataH / mRtvA'bhUt saptame kalpe, indrasAmAnikaH suraH // 508 / / vaitADhye dakSiNazreNyAM, purI kSemaGkarA'bhavat / guNacUDanRpastatra, rAjJI madanavallikA // 509 //
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ [dharmakalpadrumaH saptadazasAgarAyurbhuktvA'tha svargatazcyutaH / devaH saMvarajIvaH sa, rAjJIkukSAvavAtarat // 510 // samaye suSuve sA'tha, raNacUDAbhidhaM sutam / krameNa varddhitaH so'pi, jajJe vidyAvizAradaH // 511 / / anyadA raNacUDena, vrajatA vyomni kasyacit / vANArasyAM yuvatyekA, dRSTA sadrUpadhAriNI // 512 // rAgato vidyayA hRtvA, sA nItA nijasadmani / viSayAsaktacittena, kRtA priyatamA nijA // 513 // yata:- kiM na kuryyAnna kiM dadyAt , kiM na gacchet na kiM vadet / kva ca na pravizejjanturbAdhito viSayecchayA // 514 // tIvrAbhilASato'tyantaM, seve viSayajaM (siSeve bhogajaM) sukham / kAlena kiyatA tasya, dehatruTirabhUt tataH // 515 / / rAjayakSmAdirogAzca, tasyAGge jajJire bhRzam / atisambhogato yasmAdrogotpattiH prakIrtitA // 516 / / yataH- kampaH svedaH zramo mUrchA, bhramiglAnirbalakSayaH / rAjyakSmAdirogAzca, bhaveyumaithunotthitAH // 517 // [ yo.zA./2/78 ] yataH- atyAsannA vinAzAya, dUrasthA na phalapradAH / sevyA madhyamabhAvena, rAjavahnigurustriyaH // 518 // ato hi dhImatAM proktA, strIsevAsamatA zubhA / bahvI kSayAya vijJeyA, vadantIti vicakSaNAH // 519 // ArttadhyAnena rogArlo, raNacUDo mRtastataH / vindhyAcalAsannavane, so'bhUnmatto mataGgajaH // 520 / / yataH- aTTeNa tirikkhagaI, ruddajjhANeNa pAvae narayaM / dhammeNa devaloo, siddhipurI sukjhANeNaM // 521 // [ ra.sa./102] ArtaM raudraM tathA dhyAnaM, tasmAt tyAjyaM vivekinA / dhyeyaM dhana' tathA zuklaM, yA'nte matizca sA gatiH // 522 // 15 20 25
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaSThaH pallavaH ] yataH yataH pracaNDazuNDAdaNDogro, durddanto dIrghadantabhRt / dussahovanasattvAnAM, durnirIkSyo mahAbalaH // 523|| krameNa varddhamAno'tha, vindhyAcala ivAparaH / atyuccaH sa gajo jAta, airAvaNasamaH zubhaH // 524 // yugmam // raNacUDapriyA pazcAdvaidhavyena prapIDitA / bharturviyogavidhurA, saJjAtA'tIva duHkhitA // 525 // vibhUtistyAgazUnyeva, satyazUnyeva bhAratI / vidyA vinayazUnyeva, na bhAti strI patiM vinA // 526 // mAno darpo'pyalaGkArAH, kulapUjA ca bandhuSu / putre bhRtye jane cAjJA, vaidhavyena praNasyati // 527 // sA ca duHkhArditA mRtvA, vindhyAcalamahAvane / utpannA kariNI tatra, hastI yatrA'sti tatpatiH // 528 // tAM dRSTvA raNacUDebhastatpRSTi kAmavihvalaH / nAmuJcat pUrvamohena, mohasya gatirIdRzI // 529 // arddhAGge girijAM bibhartti girizo viSNurvahatyanvahaM, zastrazreNimathAkSasatravalayaM dhatte ca padmAsanaH / paulomIcaraNAhatiM ca sahate dhRSTaH sahastrekSaNastanmohasya vijRmbhitaM nigaditaM tiryagjane kA kathA ? // 530 // sakarI kariNIyuktazcikrIDa svecchayA vane / revottuGgataraGgaizca cakAra jalakhelanam // 531 // anyadA tadvane kazcit, munirjJAnI samAgataH / muniH dRSTvA gajaH krodhAd dadhAve taM prati drutam // 532 // muninA sa tapolabdhyA, stambhitaH kuJjarastadA / sa zAnto munipAdAbjAn vavande hastinIyutaH // 533 // [ 277 , sa pUrvvabhavavRttAntaiH sAdhunA pratibodhitaH / samyaktvaM ca tadA bheje, jAtismRtyA priyAyutaH || 534 || 5 10 111 15 20 25
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ [dharmakalpadrumaH sacittatRNakASThAni, patrapuSpaphalAni ca / varjayAmAsa nAgendro, bhuGkte sma prAsukAni ca // 535 / / IryAsamitisaMyukto, dayayA saJcacAra saH / zAntAtmA ca tapazcakre, dussahaM pUrvajanmavat // 536 / / tatyAja hastinIsaGgaM, munivAkyaprabodhataH / jAtismRtyanubhAvAt sa, puNyamevamapAlayat // 537 / / tadvane zrIyugAdIzaprasAdo'bhUt satoraNaH / kRto malayadevyA yo, jinAArthaM vinodakRt // 538 // sa hastI hastinIyukto, jinavandanahetave / nityaM jinAlaye yAti, kAlamevaM ninAya ca // 539 / / anyadA tadvane daivAddAvAgniH samajAyata / prAk kRteSu sthaNDileSu , davabhIto yayau gajaH // 540 // vanasattvaiH sthaNDilAni, pUritAni tadA bhRzam / paJcamasthaNDilasyAnte, priyAyuktaH sthito gajaH // 541 / / mA yAntu madbhayatrastA, amI jIvA davAnale / dayayA cintayitveti, tasthau saMvRtya tatra saH / / 542 / / vAtena preritA tatra, davajvAlA samAgatA / vahninA hastinI dagdhA, sthaNDile kUNasaMsthitA // 543 / / hastI pAnIyamAnIya, mohAt siSeca hastinIm / kurvan gamAgamau so'pi, pazcAd dagdho davAgninA // 544 / / namaskAraM smarantau tau, vidhAyAnazanaM tadA / dharmadhyAnaparau bhUtvA, saudharme'bhavatAM surau // 545 / / cyutvA'tha svargato rAjan !, jAtastvaM puruSottamaH / jAtA ca hastinIjIvaH, kamalazrIstava priyA // 546 / / vidyAdharabhave mohAt paranArI hRtA tvayA / prAptastvaM karmaNA tena, tiryagyoniM tayA saha // 547 // 15 25
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaSThaH pallavaH] [279 tapodayAdikaM puNyaM, yatkRtaM pUrvajanmasu / tena tvaM preyasIyuktaH, prApa rAjyAdikaM sukham // 548 // pUrvaM jAtismRtitvena, jAnAti prAgbhavaM nRpaH / vizeSAd guruvAkyena, sarvaM satyamamanyata / / 549 / / punaH puNyaphalaM jJAtuM , vizeSAt pRSTavAnnRpaH / dAnazIlatapobhAvamadhye kasyAdhikaM phalam // 550 / / gururUce caturdhApi, dharma: saMsevito nRpa ! / nAnAvidhaM phalaM datte, paraM bhAvena saMyutaH // 551 // yataH- dAnaM dAridmanAzAya, zIlaM durgatinAzanam / tapaH karmavinAzAya, bhAvanA bhavanAzinI // 552 // dAnaM tapo devapUjA, dAkSiNya dakSatA damaH / zIlaM viveka ityAdi, dharmAGgAni vidurbudhAH // 553 // yathA paJcendriyaH prANI, aGgopAGgaivirAjate / tathA jinoktadharmo'yaM, sarvAGgaiH zobhate bhRzam // 554 // kandaH kalyANavallayAH sakalasukhaphalaprApaNe kalpavRkSo, dAriyodIptadAvAnalazamanaghano roganAzaikavaidyaH / zreyaHzrIvazyamantro vigalitakaluSo bhImasaMsArasindhostAre potAyamAno jinapatigaditaH sevanIyo'tra dharmaH // 555 // yathA'jjitaM purA puNyaM, puNyasAreNa dhImatA / zrutvodAharaNaM tasyArAdhyaM puNyaM sadA tathA // 556 / / tathAhi- puraM sAketamityasti, zriyAM saGketabhUriva / tatra nAmnA tathA dhAmnA'pyabhUd bhAnuprabho nRpaH // 557 / / tatrAbhavan mitadhano, dhanamitrA'bhidho gRhI / guNairapyanurUpA''sIt , dhanazrIstatpriyA varA // 558 // ekadA sA nizAzeSe'nekaratnotkarAdbhutam / hemakumbhaM vilokyAsye, pravizantamajAgarIt // 559 // 15 25
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ 7] [dharmakalpadrumaH atha sotthAya taM svapnaM, patyuragre nyavedayat / sadbhAgyaste suto bhAvItyabhyanandat sa tAM mudA // 560 / / kramAt putraH samutpede, tasyA lakSaNalakSitaH / hRSTastajjanmani zreSThI, vardhApamamacIkarat // 561 / / agaNyapuNyatAM tasya, jJAtvA svapnAnusArataH / puNyasAra iti zreSThI, sutasya vidadhe'bhidhAm // 562 / / padmAt padmAntaraM haMsa, iva gacchan sarovare / karAt karAntaraM tatra, sa vrajannabhyavarddhata // 563 / / zreSThI grAsAviyukto'bhUt tajjanmadivasAdapi / syAdabhaGgarabhAgyAnAM, yoge kiM kiM na vA zubham ? // 564 // sa jagrAhocite kAle, kalA yogyA: kalAguroH / pupoSa rUpalAvaNye vizeSAdyauvanonmukhaH // 565 / / athAnyasyebhyasya sutAM, rUpAdiguNavizrutAm / dhanyAbhidhAnAM tAM zreSThI, mahA paryaNAyayat // 566 // yataH- priyAnukUlA kalahena varjitA, priyaMvadA nirmalazIlazAlinI / svarUpasaundaryavinirjitApsarA, bhavet supuNyasya gRhe sugehinI // 567 // puNyasAro'nyadA rAtrau, sukhasuptaH svavezmani / ahaM tvadgRhameSyAmItyukto devyA zriyA svayam // 568 // prAtaH samutthito vezmacatuSkoNeSu so'dbhutAn / sauvarNakalazAn vIkSya, cetasyevamacintayat / / 569 / / lakSmyA yaduditaM rAtrau, satyIcakre tayeti tat / kadApyanarthaH syAdeSAM, gRhe khalagirA nRpAt // 570 // evaM vimRzya sa kSamApapAveM gatvA tato'bhyadhAt / AnAyayannijanarai, rAjA tAn vismito hRdi // 571 // zrIgRhe'sthApayat sarvAn , dvitIyadivase'pyatha / puNyasAraH prage dRSTvA, hemakumbhAMstathA gRhe // 572 / / 15 25
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaSThaH pallavaH ] gatvA bhUyo'pi rAjJo'gre'kathayat tena tAnapi / tathaivAnAyya bhUbharttA, bhANDAgAre nyavezayat // 573 // tRtIye'pi dine vIkSya, puNyasArastathaiva tAn / gatvA'bhyadhAnnRpasyAgre, punaH so'pyativismitaH // 574|| tAnapyAnAyayadyAvattAvanmantrIdamabhyadhAt / pUrvAnAyitahaimASTakumbhazuddhiM vidhAya // 575 // pUrvamevAtha rAjJApi, kArite tadvilokane / zrIgRhasyAntare pumbhistadabhAvo'bhyadhIyata // 576 // satyena puNyasAro'pi (si), puNyasAra ! tvamatra bhoH ! | yasyAbhisArikeva zrIretyoko'bhisRtA svayam // 577 // anyathA hemakumbhAste, mayA lobhavazAdiha / AnAyitA api kathaM, punastvanmandiraM zritAH ? // 578 // rAjJA'tivismiteneti, procya tasya nije pure / abhyarthya sAdaraM zreSThi-zreSThatA tatra nimme // 579 // sanmAnya vastrAlaGkAraiH, svapradhAnajanaiH samam / nRpeNa puNyasArastu, prahitaH svagRhaM yayau // 580 // evaM tatra pure'nekapauralokaniSevitaH / kamalAM saphalAM svasya, dAnAdinirato vyadhAt // 581 // tatraiva nagare'nyedyuH, sunandaH zrutakevalI / Agatya samavAsArSIt, surirbhUrivineyayuk // 582 // taM nantumagamad bhUpaH, pauralokasamanvitaH / puNyasAro'pi ca pitRmAtRpatnyAdibhiryutaH // 583 // advandvAstatpadadvandvaM, natvA sarvve'pyupAvizan / uvAca so'pi saddharmmavAcaM vAcaMyamAgraNIH ||584 // yataH - sarvvajJo hRdi vAci tadguNagaNaH kAye ca dezavrataM, dharme tatparatA paraH pariNatau bodho budhazlAghyatA / [ 281 5 10 15 20 25
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 10 151 20 25 2] prItiH sAdhuSu bandhutA budhajane jaine ratiH zAsane, yasyaivaM janaraJjako guNagaNaH sa zrAvakaH puNyabhAk // 585 // praNamya dhanamitrastaM, papracchedamatucchadhIH / prabho ! matsUnunA kiM kiM sukRtaM prAgbhave kRtam ? // 586 // yenAsya gRhadAsIva, lakSmIrgRhamadhizritA / saubhAgyaM vapurArogyaM, rAjAdijanamAnyatA // 587 // yugmam // sUriH prAha pure'traiva, purA'sAvibhyasUrabhUt / dhanadAhvaH prakRtyaiva, kRtajJastyAgasundaraH // 588 // saMyoge sadgurordezaviratiM pratyapadyata / jagRhe niyamaM paJcodumbarAdikavastunaH ||589|| saptakSetryAM vittabIjamavapannijakaM sadA / pravrajyAmapi zizrAya, sadguroH purato'nyadA // 590 // siddhAntapAThavinayatapaHkSAntyAdisadguNaiH / vibhUSitazciraM samyak sa zrAmaNyamapAlayat // 591 / / prapadyAnazanaM prAnte, vipadya ca samAdhinA / kalpe tRtIye saMjajJe, zakrasAmAnikaH suraH // 592 // tatrAdbhutAn divyabhogAn, bhuktvA cyutvA''yuSaH kSaye / tatpuNyazeSAdatraiva, tvatputraH samapadyata // 593 // jAtismRtyA svaprAgbhavau, puNyasAro'pi tau mudA / jJAtvA sUriM praNamyaivabhavadadvihitAJjaliH // 594 // jAtismRtyA mayApyetat sarvvaM jJAtaM munIzvara ! / tatsampratyapi teSveva, yatiSye'haM guNeSvapi // 595 // ityuktvA dezaviratiM, sa prapede tadA guroH / rAjJA pitrA tathA mAtrA, patnyApi ca samanvitaH // 596 || guruM natvA yayuH svasvagRhe zreSThibhavo'tha saH / devapUjAdinirataH, zrAddhadharmmamapAlayat // 597 // [ dharmakalpadrumaH ,
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaSThaH pallavaH ] [ 283 nivezya svapade'nyedyurdhanyAkukSibhavaM sutam / pitrAdibhiH samaM dIkSAM, sunandaguruto'grahIt // 598 // vrataM sutIvraM munipuNyasAra - zciraM prapAlyAnazanena mRtvA / devatvamApto'tha sumAnuSatvaM, krameNa mokSasya sukhAnyavApa // 599 // iti zrIpuNyasArakathA samAptA // SSSS yenAnItaH kulamamalinaM lambhitazcAru rUpaM, zlAghyaM janma zriyamudayinIM buddhimAcArazuddhAm / puNyAn putrAnatizayavatIM pretya ca svaH samRddhi, puNyaM no cettamu(du) pakurute yaH kuto'sau kRtajJaH ? // 600 // zrutvaivaM puNyamAhAtmyaM, rAjA zrIpuruSottamaH / priyAdvitayasaMyuktaH, prapede dvAdazavratIm // 601 // punarUce gururbhUpa !, mahAmohe patanti ye / taiH saMsAramahAkUpAnnirgantuM naiva zakyate // 602 // eSA bhAryA sutA gehaM dhanaM mameti mohataH / ekendriyatvamApnoti, dhanapriyavaNig yathA // 603 // Ss kuzArttaviSaye zauryapure dhanapriyo vaNik / dhanazrIstatpriyA devAn, santAnArthamapUjayat // 604|| jambUdevena tuSTena, suto'bhUt sarparUpabhRt / tadA dhanapriyo bhUyo devamArAdhya pRSTavAn ||605 / / sutaH kiM sarparUpo'syA, devo'vak zRNu kAraNam / prAgbhave'pahRtaM ratnaM, svasapatnyA dhanazriyA ||606|| viMzatiprahArAnte'tha, tasyA ratnaM tayA'ppitam / mRtvA kAle sapatnI sA, saJjAtA vyantarI surI ||607|| ratnApahAravaireNa, sutaH sarpaH kRtastayA / ato viMzativarSAnte, naro bhAvI sutastava // 608|| tacchrutvA dampatI tau taM, nAgaM kSiptvA karaNDake / zarkarAdugghapAnAdyaiH, pAlayAmAsaturbhRzam // 609 // 5 10 15 20 25
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 10 151 20 25 24] [ dharmakalpadrumaH jambUdatteti nAmAtha, pitrA tasya vinirmame / sarpo viMzativarSAnte, naro'bhUd devayogataH // 610 // nAgazrInAmataH kanyAM sa pitrA pariNAyitaH / catvArastanayA jAtA, jambUdattasya ca kramAt // 611 // sArddhaM mahebhyaputrIbhizcatvAraH pariNAyitAH / vRkSavatputrapautrAdyairvavRdhe sa dhanapriyaH ||612 // dhanapriyaM vinA sarvve, jinadharmeNa bhAvitAH / prAnte pravrajya jambUH sa, sabhAryaH siddhibhAgabhUt // 613 // anye sarvve'pi satkRtyaM kRtvA svargaM gatAH kramAt / dhanastu tadviyogArttaH, patito'thArttisAgare // 614|| mahAmohavimUDhAtmA, cittasantApakArakaH / ajAnan dharmamAhAtmyaM, sa zokaM hRdaye dadhau // 615 // mama putrAzca me lakSmIrgRhiNI me gRhaM mama / ityArttavazato mRtvA, gato'thaikendriyeSu saH // 616 // tato'nantabhavAvarte, mohAd dhanapriyo vaNik / patitastena no kAryo, mahAmoho manISibhiH ||617|| zrutvaivaM puruSottamo narapatiH saMvegaraGgaM dadhannatvA sUrivaraM jagAma sadane rAjyaJca zikSAnvitam / putrAya pradadau ca mantrinivahaM cApRcchya santuSTadhIH, cAritragrahaNodyataH svayamabhUt saMsAravicchittaye // 618 // cakre jineSu dhvajapUjanAdyaM, guruJca saGgha samapUjayacca / hIneSu dIneSu dadau dhanaM sa, santoSayAmAsa samastalokAn // 619 // bhAvAriSaDvargajayAya rAjA, yayau guroH pArzvamibhAdhirUDhaH / vrataJca zikSAsahitaM gRhItvA, cakAra tIvrANi tapAMsi bhAvAt // 620 // zrISeNa - hariSeNau tau, zrIpuruSottamAGgajau / paitRkIM padavIM prApya, pAlayAmAsatuzciram // 621 //
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaSThaH pallavaH] [285 saMpAlya varSalakSAyU , rAjarSiH puruSottamaH / samprAptakevalaH prApa, zAnti-kunthvantare zivam // 622 / / vIro vadati he sabhyA !, yathA zrIpuruSottamaH / mahaddhiM tapasA prApa, labhante'nye tathA sukham // 623 // yataH- yad dUraM yad durArAdhyaM, yacca dUre vyavasthitam / tatsarvaM tapasA sAdhyaM, tapo hi duratikramam // 624 // [A.u./55] kAvyam- zrIvIro'tha dRDhaprahArimunipa: svIyapratijJAdRDhaH, zlAghyo bAhubalirbalo'pyavicalaH sannandiSeNo vratI / AnandaH sadupAsako vrataratiH zrIsundarItyAdikAH, karmonmUlanakovidena tapasA devAsurairvanditAH // 625 // kAraNyadavAnalo'bhilaSite satkAmadhenUpamaM, duSTAriSTavinAzakaM guNakaraM saubhAgyasaMvarddhanam / zrImanmuktinarAmarezapadavIsampAdane pratyalaM, zAntaM kAntamasaGgatAvaratapaH zaktyA jinendroditam // 626 // dhanyAH ke'pi manobhavaikabhavane tAre'pi tAruNyake, tyaktvA mitrakalatraputravibhavAnugraM tapante tapaH / mAGgalyaM tridazAccitaM gadaharaM karmadrumAgnistapo, bhavyaiH sevayamaninditaM jitamadairmuktyai hitArthaspRhaiH // 627 // aho bhavyajanA ! evaM, proktA puNyadrume mayA / tRtIyaiSA tapa:zAkhA, sevanIyA zubhaGkarI // 628 // iti zrIvIradezanAyAM zrIdharmakalpadrume catuzzAkhike tRtIyatapaHzAkhAyAM zrIpuruSottamanRpAkhyAne SaSThaH pallavaH, tRtIyA tapaHzAkhA ca samAptA // 6 // 15 20
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ saptamaH pallavaH // SSSS dharmmo maGgalamuttamaM narasurazrIbhuktimuktiprado, dharmmaH snihyati bandhuvaddizati vA kalpadruvadvAJcitam / dharmmaH sadguNasaGkrame gururiva svAmIva rAjyaprado, dharmmaH pAti piteva vatsalatayA mAteva puSNAti ca // 1 // yasyaikatra taTe navApi nidhayaH kalpadrumAH koNake, svargakSoNirasAtalendrapadavI zrIzca pradeze kvacit / aMze kvApi vasanti daivatavarAH sArddhaM mahAsiddhibhiH, dharmyaM prauDhanidhiM budhAH kuruta taM kiM vAH prayAsaiH paraiH ? // 2 // 10 yataH granthAntare 5 15 20 cakra 1 ca 2 chatra 3 daNDAH 4, kRpANa: 5 kAkiNi 6 rnidhiH 7 / gajA 8 'zva 9 gRha 10 senAnI 11 purodhaH 12 sthapati 13 striyaH 14 // 3 // SS dvAdazayojanAyAmA, navayojanavistRtAH / maJjUSAkRtayaH prAdurbabhUvurnidhayo nava // 4 // naisarppaH 1 pANDukazcaiva 2, piGgalaH 3 sarvaratnakaH 4 / mahApadmaH 5 kAla 6 mahAkAlau 7 mANava 8 saMkhyakau 9 // 5 // skandhAvArapurAdInAM nivezA: prathame nidhau 1 / sarveSAM dhAnyabIjAnAmutpattizca dvitIyake 2 // 6 // narANAM mahilAnAM ca, gajAnAM vAjinAM tathA / ArohaNavidhiH sarvo, nidhau piGgalake 3 bhavet // 7 // caturddazApi ratnAnyutpadyante sarvaratnake 4 / mahApadme ca vastrANAM, raGgAdInAM ca sambhavaH 5 // 8 //
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40 saptamaH pallavaH] [287 kAle kAlatrayajJAnaM 6, mahAkAle ca kIrtitaH / svarNarUpyalohamaNipravAlAnAJca sambhavaH 7 // 9 // yuddhanItiH samagrApi, sarvapraharaNAni ca / tanutrANAdi yodhAnAM, yogyaM mANavake bhavet 8 // 10 // tUryAGgANi samastAni, vAdyaJcApi caturvidham / nidhau saJjAyate saMkhye, nATyanATakayorvidhi: 9 // 11 // teSu palyopamAyuSkA, vasanti khalu devatAH / nidhAnasamanAmAnaH, samaye parikIrtitAH // 12 // ___ caturdaza ratnAni nava nidhAnAni samAptAni // $vairAgyadrumamaJjarI kucaritagranthicchidAkarttarI, jJAnendudyutizarvarI bhavacayAmbhojaprajAdhUmarI / zreyaHpallavavallarI zubhadinArambhadhvanejhallarI, cittAntaHpramuditvarI bhavarujAM syAdbhAvanA jitvarI // 13 // athoce zrIsudharmAhaH, zrImadvIrajinaM prati / bhagavaMstvatprasAdena, zrutaM zAkhAtrayaM sphuTam // 14 // dAne zIle ca tapasi, dharmakArye'pe'pi ca / sahAyo yo matastasya, bhAvasya vada kiM phalam ? // 15 // iti prazno kRte vIro, ghanagambhIrayA girA / proce zRNu sudharma ! tvaM, turyazAkhAphalaM mahat // 16 // kRSau suvAtaH kila vRddhihetuH, zizau svamAtA sukRte kRpA ca / 20 rAjye sunItiH praNaye pratIti-stathA hi dharme zubhabhAvanA ca // 17 // susvAdatAyai lavaNaM rasAnAM, yathA'khilAnAmapi dRSTamiSTam / dharmatrayasyApi vizeSasidhyai, tathaiva bhAvyo bhuvi bhAvadharmaH // 18 // ghanaM dattaM vittaM jinavacanamabhyastamakhilaM, kriyAkANDaM caNDaM racitamavanau suptamasakRt / 25 tapastIvaM taptaM caraNamapi cIrNaM cirataraM , na ceccitte bhAvastuSavapanavatsarvamaphalam // 19 // [siM.pra./88]
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 10 15 20 25 8] [ dharmakalpadrumaH ajJAnadhvAntasandhAne, dhyAne siddhipurAdhvani / adhvagasyAtmano bhAti, bhAvanA ratnadIpikA // 20 // saddAnazIlatapasAM bhavayuddhAya dhAvatAm / agresarI bhavatyekA, bhAvanaiva mahAbhaTai: ( TA ) // 21 // candrodayanarendrasya, bhAvopari kathAM zRNu / yAM zrutvA jAyate zuddhaM, mAnasaM zAradenduvat // 22 // tathAhi jambUdvIpe'sti, kSetraM bharatasaMjJakam / puSpabhadrapuraM tatra, bhadrasantatisaMyutam // 23 // puSpacUlo nRpastatrAbhavajjAtisupuSpavat / yenedaM sakalaM vizvaM, yazogandhena vAsitam ||24|| puSpamAlA priyA tasya, premADhyAca pramodinI / subhagA zuddhazIlA ca, paticittAnuvarttinI // 25 // tayA samaM sa harSeNa, ramamANo mahIpatiH / na jAnAti vayo gacchat, vettyAyAntIM ca no jarAm ||26|| tathA ca- Adau citte tataH kAye, satAM saJjAyate jarA / asatAM tu punaH kAye, citte naiva kadAcana // 27 // pUrvve vayasi yaH zAntaH, sa zAnta iti bhe matiH / dhAtuSu kSIyamANeSu, zamaH kasya na jAyate ? // 28 // mohenaitanna jAnAti, sa rAjA kAmalolupaH / bhoja vividhAn bhogAn paraM tasya na santatiH // 29 // ekadA tasya bhUpasya, patnI sA puSpamAlikA | gavAkSasthA niraikSiSTa, saudhAdho varavApikAm // 30 // dadarza tatra haMsIJca, lAlayantIM nijAn zizUn / svecchayA dadatIM cUrNiM, spRzantIM mUrdhni bAlakAn // 31 // tAM prekSya hRdi sA dadhyau, hA me janma gataM vRthA / na santAnasukhaM prAptaM, jaGgamA vandhyavallyaham // 32 //
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ [289 saptamaH pallavaH] sutaM vinA na bhAti strI, yathA candraM vinA nizA / sarvatra labhate mAnaM, vidhavApi sutAnvitA // 33 // vidhavApi tathA nArI, rAjate putradIpitA / dIpotsavena kalitA, amAvAsyApi siddhidA // 34 // gandhahInaM yathA puSpaM, taTAkamiva nirjalam / kalevaramivAjIvaM, dhig nArIjanma niHsutam // 35 // gAthA- jammu niratthau tIe, jIe mahilAi mammaNullAvo / dhUlIdhUsaradeho, putto na ramei ucchaGge // 36 // [ ] upAlambhAn dadau sA'tha, daivaM pratItyanekadhA / kRtastvayi vinAzaH kiM ?, yenAhaM viphalIkRtA // 37|| sUnuzUnyaM kathaM dattaM, rAjyaM prAjyamidaM vidhe ! / kiJciHkhaM hi jIvAnAmakRtvA tvaM na tapyasi // 38 / / mayA pUrvabhave kiM vA, sAdhUpakaraNaM hRtam ? / pazupakSinarANAM vA, bAlanAzaH kRtaH kimu ? // 39 // AtmAnamiti nindantI, zocantI nijakarma ca / muJcantI cAzrudhArAM sA, vilalApa ghanaM tadA // 40 // tasminneva kSaNe rAjA, gRhamadhye samAgataH / zyAmAnanA ca zocantI, dRSTA prANapriyA tadA // 41 // rAjApyatha dharan duHkhaM, smAha patnI prati sphuTam / kathaM rodiSi he devi ! mama kaSTaM mahadbhavet // 42 // rAjJI proce zRNu svAminnirbhAgyA'haM hi nirmitA / pUrvapApaprabhAveNa, karmahInA kalaGkitA // 43 // vRthA me rAjyasaukhyAni, vRthA me janma jIvitam / yauvanaM bhogasaMyuktaM, niSphalaM dinadIpavat // 44 // iti zrutvA nRpo'vAdIt , khedaH kiM zubhalocane ! / vyaktaM brUhi mamAge tvaM, kAraNaM kamalAnane ! // 45 // 15 25
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shr 10 [dharmakalpadrumaH tadA prANapriyA proce, zRNu svAmin ! yathAtatham / kaSTaM me'styanapatyatvaM, yanmAM vyathati zalyavat // 46 // te hi nArInarA dhanyA, yadutsaGge stanandhayAH / rudanti ca ramante vA, jalpantyavyaktabhASaNaiH // 47 // ghanaM kiM kathyate svAmin !, vinA santAnamadya me / sphArahArAdizRGgAro'pyasAra: svapnasannibhaH // 48 // tacchrutvA nRpatizcitte, tato'dhikamacintayat / satyaM vakti priyA hyeSA, yena me nAsti santatiH // 49 / / dRzyate kulavicchedaH, sutahInasya me'dhunA / kiGkaromi kva gacchAmi, kiM smarAmi samIhitam ? // 50 // mama duSTena daivena, nyUnamanyatkRtaM na kim ? / ekaM sutasukhaM mahyaM, kiM na dattaM durAtmanA ? // 51 // doSaM dattveti daivasya, punarbhUpo vyacintayat / aho me prAktanaM puNyaM, hInaM nUnaM pravarttate // 52 // bhave'sminnapi tatpuNyaM, bhAvanAsahitaM mayA / prArabhyate vizeSeNa, yena sidhyati vAJchitam // 53 / / tato bhUpo'vadat patnI, khedaM mA kuru mAnase / upAyaM taM kariSyAmi, yena bhAvI sutottamaH // 54 / / sAdhyate prathamaM puNyaM, puNyataH kiGkarAH surAH / surAH samIhitaM dadyuH, sAdhitAstapasA bhRzam // 55 // yataH- nimnena toyaM haritena gAvaH, zAntena bAlA vinayena santaH / arthena cAnye tapasA ca devAH, sAdhyA hi lokAzca hitapriyeNa // 56 // bhedA dharmasya catvAraH, proktA ye zrIjinezvaraiH / tanmadhye bhAvataH sevyaM, tapo vAJchitasiddhaye // 57 // tapomAhAtmyamevaM hi, jJAtvA tatsAdhyatAM priye ! / santoSaM bhaja citte ca, harSa dhehi zucaM tyaja // 58 // 15 20 25
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ [291 saptamaH pallavaH] itazca samaye tatra, cAraNarSiH samAgataH / vandApanAya bhUpasya, dharmamavyAkhyAkRte'pi ca // 59 // nRpeNottamasaMsthAne, nivezya munipuGgavaH / vavande parayA bhaktyA, tayA rAjyA'pi bhAvataH // 60 // dharmAziSaM munirdattvA, prArebhe dharmadezanAm / aho asAre saMsAre, sAraM sukRtasevanam // 61 // yataH- sarpo hAralatA bhavatyasilatA satpuSpamAlAyate, sampadyeta rasAyanaM viSamapi prItiM vidhatte ripuH / devA yAnti vazaM prasannamanasaH kiM vA bahu brUmahe, dharmo yasya nabho'pi tasya satataM ratnaiH paraM varSati // 62 // zrutvA saddezanAM prAnte, muni natvA nRpo jagau / bhagavan ! brUhi tat samyag , bhavedyena suto mama // 63 / / munirUce'nyasAvA, vayaM brUmo na kiJcana / kalpavatkAmadaM nityaM, paraM sAdhaya sattapaH // 64 / / kiM kurve'haM tapazcaivaM, rAjJA pRSTe'vadad guruH / putrecchA yadi te tarhi, kuru cAndrAyaNaM tapaH // 65 / / nRpo'vAdIt kRpAM kRtvA, tattapo vidhipUrvakam / prabho ! kathaya yenAhaM, sAdhayAmi priyAyutaH // 66 / / gururjagAda phAlgunyAM, prArambhaH prAg vidhIyate / vaizAkhIpUrNimAyAM tu , pUrNaM bhavati tattapaH // 67 // phAlgunIpUrNimAyAM prAgupavAso vidhIyate / caturvidhAhAramuktastatazca pratipaddine // 68 // AhAre kavalA grAhyAH, paJcadaza sumAnataH / dvitIyAyAM tithau grAhyAH, kavalAzca caturdaza // 69 // evaM tithau tithau proktA, kavalaikaikahInatA / amAvAsyAdine grAsa eka eva ca gRhyate // 70 //
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ [dharmakalpadrumaH tataH zuklapratipadi, grAhyaM ca kavaladvayam / tRtIyAdiSviti grAhyA, grAsA ekaikavRddhitaH // 71 // caturdazyAM paJcadaza, bhavanti kavalA iti / caitryAM tu pUrNimAyAM syAccaturdhAhAravarjanam // 72 // pratipadyapi karttavya, upavAsastathaiva ca / tatpAraNe dvitIyAyAM, kAryamekAzanaM tapaH // 73 // tatazcaikAntarAH kAryA, upavAsAstrayodaza / caturdazyAM ca vaizAkhyAM, kAryaM SaSThatapaH punaH // 74 // ekAzanaM pAraNake, hyevaM cAndrAyaNaM tapaH / samyaktvazIlayuktena, kAryametat tapo mahat // 75 // kAryamAvazyakaM tatra, vizeSAddevapUjanam / kathA puNyasya kartavyA, kartavyA ca kRpA'GgiSu // 76 // tapaudyApanaM pazcAt , karttavyamativistarAt / kAryo vRkSaH suvarNasya, tasya mUlaM ca rUpyajam // 77 // patrANi ca pravAlasya, maNisatkaphalAni ca / kAryaM rUpyamayaM candrarUpaM vRkSasya copari // 78 // candraprabhajinendrAgre, DhaukanIyo mahAtaruH / candraprabhajinadhyAnaM, kAryaM yAvat tapovidhi // 79 // saptakSetreSu sadvittaM, vapanIyaM svazaktitaH / zrIsAdharmikavAtsalyaM, kAryaM saGghArcanAnvitam // 80 // itthaM kRte mahArAja !, tava setsyati vAJchitam / bhaviSyati suto bhavyo, nirmalaM kuru tat tapaH // 81 // iti zrutvA prajAdhIzo, harSitaH priyayA yutaH / Arebhe sumuhUrte ca, gurUktavidhinA tapaH // 82 / / jAte tapasi sampUrNe, kSamAyuktaH kSamApatiH / udyApanaM tatazcakre, sampUrNa vidhisaMyutam // 83 / / 25
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ saptamaH pallavaH] [293 satsArmikavAtsalyaM, saGghapUjAnvitaM kRtam / dInoddhArAdikaM cakre, cakre mArinivAraNam // 84|| santoSya sarvalokAMzca, pazcAt pAraNakaM kRtam / jinAlaye vizeSeNa, taddine cotsavaH kRtaH // 85 / / sandhyAkAle dine tasmin pUjAM kRtvA jinAgrataH / kAyotsargasthitau tau dvau, jinadhyAnaparAyaNau // 86 // layalIno'bhavadyAvannRpo rAjJIsamanvitaH / tAvadAkAzamArgeNAgAd yakSo yakSiNIyutaH // 87 / / yugmam // saca kIdRzaH ? zyAmastrinetro dvibhujAbhirAmaH, suhaMsayAno vijayAkhyayakSaH / 10 candraM dadhaddakSiNapANipardo, vAme tathA mudgaramadbhutaM ca // 88 / / jvAlAdevI pizAGgA mRdulalitacaturdobhirAbhAsamAnA, bhaktA candraprabhasya tvaritavaratarA hastiyAnAdhirUDhA / bibhrANA pANiyugme nizitatamamasiM dakSiNe mudgaraJca, sphUrjatpazuJca vAme phalakamapi kare prItaye sA'stu devI // 89 // 15 pratyakSIbhUya yakSo'sau, yakSiNIsahitastadA / uvAca vacanaM cAru, cAturyaguNagarbhitam // 90 // aho narendra ! jAnIhi, mAM candraprabhasevakam / tava puNyena tuSTo'haM, varaM yAcasva vAJchitam // 91 // yuvayostapasA''kRSTo, raJjito jinabhaktitaH / atrAhaM vijayo yakSa, Agato yakSiNIyutaH // 12 // itthaM zrutvA ca natvA tau, rAjoce vinayAnvitaH / dehi devi ! sutaM bhavyamanyaiH sampUrNameva me // 93 / / bhUyAt suputra ityuktvA, kRtA vRSTiH sureNa ca / svarNaSoDazakoTInAM, maNikoTitrayasya ca // 94 / / 20 25
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 10 151 20 25 ] iyad datvA narezAya, devo devIyuto gataH / dhyAnaM sampUryya bhUpo'pi priyAyukto mudaM dadhau // 95 // etasmin samaye ko'pi, deva eko maharddhikaH / sampAlya svAyurIzAnasvargAccyavanamAptavAn // 96 // puSpabhadrapure tasmin, puSpacUlanarezituH / bhAryAyAH puSpamAlAyAH, so'tha kukSAvavAtarat // 97 // sAyaM rAjJI pratikramya, smRtvA paJcanamaskRtim / suptA sukhena zayyAyAM svapnamevaM tadaikSata // 98 // IzAnataH suraH ko'pi, bhAsvadrUpo maharddhikaH / Agatya madgRhe tasthau, gIrvANaguNapUritaH // 99 // punarjAnAti sA candra, AzvinapUrNimAnizi / sahasAgatya matkukSau, praviveza mukhAdhvanA // 100 // jajAgArAtha hRSTA sA, saMvIkSya svapnamIdRzam / zayyAM vimucya gatvA'tha, nRpAgre taM nyavedayat // 101 // rAjoce svapnamAhAtmyAt, kazcitsvargAccyutaH suraH / tava bhAvI sutaH prauDhaH, phalito me manorathaH // 102 // zrutveti harSitA rAjJI, puNyakRtyaM cakAra sA / rarAja bibhratI garbhaM, ratnaM ratnakhaniryathA // 103 // yathA ca varddhate garbha, RddhivRddhistathA gRhe / yadyat prArthayate rAjJI, tattadbhUpena pUryate // 104 // prApte ca saptame mAse, mahAgarbhAnubhAvataH / sarvAGgasundarA dIptA, dadhau rAjJIti dohadam // 105 // evaM jAnAti citte sve, candraM pItvA tataH param / vaitADhaye khecarAn sarvAn sAdhayAmi samAdhinA // 106 // IdRze dohade jAte, duSpUre balino'pi hi / tasyAsiddhau tadA rAjJI, durbalAbhUd dine dine // 107 // , [ dharmakalpadrumaH
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ [295 saptamaH pallavaH] dussAdhyaM dohadaM matvA, nRpaH papraccha mantriNaM / kSINadehA'bhavadrAjJI, ko'tropAyo vidhIyate ? // 108 / / vimRzya sacivaH kiJcit , prAha bhUpaM prati sphuTam / svAmin ! buddhiprayogeNa, pUryate'traiSa dohadaH // 109 // gRhajAlAntarAccandre, bhUmisthalajalabhAjane / pratibimbite'tha rAjyAzcandraM pibeti kathyate // 110 // sAndhakAre tato yAvaccandrabhrAntyA pibejjalam / tAvadAcchAdyate puMsA, gRhacchidraM zanaiH zanaiH // 111 / / candraH pIta iti jJAte, rAjhyA setsyati dohadaH / vidyAdharAstu dussAdhyA, nRNAM vaitADhyasaMsthitAH // 112 / / tathApyayamupAyo'sti, kazcidatrendrajAlikaH / AkAryate'tha tenaiva kAryate ceti nATakam // 113 / / vaitADhyaM khecarAMzcApi, vidyAdharapurANyapi / tadendrajAlikaH sarvaM, racayiSyati vidyayA // 114 / / yuSmAkaM subhaTIbhUtA, eke te'pIndrajAlikAH / rAjJIdRSTau raNaM kRtvA, sAdhayiSyanti khecarAn // 115 / / rAjannitthaM kRte garbhe, santoSo drAg bhaviSyati / garbhatoSe hi rAjJIyaM, harSAt puSTA bhaviSyati // 116 / / mantriproktamidaM sarvaM, kArayitvA'tha bhubhujA / priyAyAH pUrito vegAccandrapAnAdidohadaH // 117 / / garbhasya pUrNakAle'tha, zubhayoge zubhe dine / graheSu svagRhastheSu , svoccastheSu ca keSucit // 118 // sulagne saumyavelAyAM, nizi candrodaye sati / suvAre zuklasaptamyAM, rAjJI putramajIjanat // 119 / / yugmam / / nRpaM vardhApayAmAsustadA dAsyAdayo janAH / sadvardhApanikAM rAjA, dadau tebhyo yadRcchayA // 120 / /
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 10 15 20 25 putrotpattiM nRpaH zrutvA, dehe harSeNa no mamau / nAnAyuktyA nijanaraiH, purIzobhAmakArayat // 121 // sthAne sthAne mallayuddhaM, nATakAni catuSpathe / dravyalakSANi dIyante, evaM janmotsavaM vyadhAt // 122 // candrArkadarzanaM jholyAM, zayanaM balidApanam / ityAdIni sute jAte, sarvakarmANi jajJire // 123 // svajane gauravaM kRtvA, bhojyavastrAdidAnataH / bhaginIvRddhanArINAmagre nRpatirabravIt // 124 // ahaM prAktanapuNyena, tapasAM sAdhanena ca / zrIcandraprabhabhaktyA ca, devatAvaramAptavAn // 125 // manorathazataiH sArddhaM, saJjAto mama nandanaH / yuSmatprasAdataH sarvvaM, vAJchitaM phalitaM mayi // 126 // candrodayeti nAmAstu, candrasvapnAt sutasya me 1 dohadAccandrapAnasya, candrodareti cAparam // 127 // dhAtrIbhiH pAlyamAno'tha, sa candrodayanandanaH / varddhate sma kramAnnityaM, zuklapakSe yathA zazI // 128 // vidyAgrahaNayogyo'sau, saJjAtaH saptavArSikaH / mahotsavena pAThArthaM, paNDitAya samarpitaH // 129 // devAMzatvAt svalpakAlenAdhItaM tena vAGmayam / zastrazramAdikaH sarvvaH, kalAbhyAsazca nirmame // 130 // kramAt sa prApa tAruNyaM, taruNImAnamarddanam / karoti vividhAM krIDAM, sumitraiH saha sarvvadA // 131 // SSSS itazca nagare tasmin mahebhyo'bhUnmaharddhikaH / nAmato'maracandrAkhyazcandralekhApriyA'sya ca // 132 // tayoH sAgaracandro'bhUt putro dakSaH kalAsu ca / sadAcAravicArajJaH, saMstutaH sajjanairjanaiH // 133 // [ dharmakalpadrumaH
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ saptamaH pallavaH] [297 dAnAdidharmakarmANi, no tyajati kadApi saH / iyadastIti tadgehe, dhanasaGkhyAM na vetti kaH // 134 // sukhenAgamayat kAlaM, kRpAluH sarvajantuSu / kulAcAraM sa nAmuJcat , prAptAyAM viSamApadi // 135 // tasyAntarAyakarmatvAnmahebhyasyApi hA'nyadA / apahAraM vinA lakSmIH, kSINA jAtA svabhAvataH // 136 / / tathApyasau sadAcAraM, dAnadharmaJca nAmucat / stokAdapi dadau stokaM, sAdhvAdibhyo mahAdarAt // 137 / / evaM dvAdaza varSANi, yayurdussahayogataH / tato'ntarAyakAsya, kSayaM prAptaM ghanaM kramAt // 138 / / etasmin samaye tasya, gRhe ko'pi munIzvaraH / Agato labdhisampannaH, kalpadruriva mUrtimAn // 139 // taM tIrthaM jaGgamaM matvA, vanditvA ca suharSataH / annapAnAdikaM zuddhaM, dattvA stutimasau vyadhAt // 140 // kAvyam- so'yaM dinaH zubhamayaH samayaH sa dhanyaH, sA sundarA rajanirastu sa eva yAmaH / yatra pramodabharanirbharalocanAnAM, bhavyAtmanAM hi bhavatA saha saGgamaH syAt // 141 // saMprAptatoSo'tha munIzvaro'sau, dharmopadezaM pradadau tadane / dharmaM prapadyaiva jinoditaM taM, tadA'vadat sAgaracandra evam // 142 // 20 prabho ! kRtvA prasAdaM me, kaJcit kathaya sAmpratam / upAyaM sulabhaM zreSThaM, yena yAti daridratA // 143 / / muniH zrutopayogena, pravilokyedamabravIt / astyantarAyakaM karma, kiJcit te tena kathyate // 144 / / parameSThimahAmantramadhye yat saptamaM padam / tadArAdhaya duSkarmanAzanaM vidhipUrvakam // 145 //
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 10 15 20 25 sTa] [ dharmakalpadrumaH OM namaH prathamaM proktvA ( cya), sarvapApapraNAzanam / ityekAdazavarNaM tadgRhacaityAgrato japa // 146 // pramAdA dUratastyAjyA, dhAryaM brahmavrataM tvayA / tyAjyA ca vikathA nidrAhAraM tyAjyaM caturvidham // 147 // evaM kRte'tra bho bhadra !, saptame divase tava / bhaviSyatyeva pratyakSA, dakSA zAsanadevatA // 148 // tatastvadbhAgyayogena, tuSTA dAsyati yaM varam / tamahaM naiva jAnAmi, proktve (cye ) ti sa gato muniH // 149 // atho sAgaracandreNa, zucIbhUtvA (ya) zubhe dine / sarvvasAmagrikAM kRtvA, prArabdhaM mantrasAdhanam // 150 // saptame divase tatra, madhyarAtre samAgate / pratyakSIbhUya devI setyavadat patikAnvitA // 151 // patrIM vatsa ! gRhANemAM, gAthA'trAsti mahArthayuk / vikreyA hemalakSeNa, candrodayastu lAsyati // 152 // tAdRzaM nAsti te puNyaM, kiJcit yenAdhikaM dade / ityuktvA cISTikAM dattvA gatA devI nijasthitim // 153 // tataH sAgaracandro'sau, gAthAM nItvA catuSpathe / gatazcandrodayastatra, krIDaMstasyAmilat pathi // 154 // tatkare patrikAM dRSTvA, jJAtvA gAthAJca rAjasUH / proce he mitra ! gAthaiSA, mahyaM mUlyena dIyatAm // 155 // gAthAmUlyaM hemalakSaM, sAgareNa niveditam / dattvA mUlyaM gRhItvA ca sa gAthAmityavAcayat // 156 // tadyathA - apatthiyaM ciya jahA, ei duhaM taha suhaM pi jIvANaM / tA muttuM sammohaM, dhamme ciya kuNaha paDibaMdhaM // 157 // [ ] imAM gAthAM gRhItvA sa, gatazcandrodayo gRham / sAgaro'pi nijasthAnaM, prayayau svarNalakSayuk // 158 //
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ saptamaH pallavaH ] anyadA rAjaputro'sau, krIDAM kartuM vane gataH / sumitraiH saha cikrIDa, vinodaistatra bhUribhiH // 159 // itazca ko'pi tatraiko, duSTo devaH samAgataH / apahRtya kumAraM tamutpatya ca gato'mbare // 160 // candrodayo vrajan vyomni, cintayAmAsa cetasi / kasmAdahaM hRtaH kena, duSTadevena kiM kRtam ? // 161 // vimRzya hRdi dhairyaM, ca, dhRtvA candrodayo jagau / duSTa ! tvaM na mAM vetsi, gRhItvA kiGkariSyasi ? // 162 // dharan kapAliveSaM sa, devo'pItyavadat tadA / are re tvadbaliM kRtvA, sAdhayiSyAmyahaM surIm // 163|| vRSabhAkhyagireH zRGge, vizvaghorAsti yA darI / tanmadhye'sti virUpAkSI, vikaTA vyAlavAhanA // 164 // mayA sA sAdhitA zaktirjApomA kRtau bhRzam / devI tathApi nA'tuSyat, dattaH svapnaH paraM mama // 165 // dvAtriMzallakSaNopetaM naraM bho mama kalpaya / yenAhaM tava vegena, pUrayAmi samIhitam // 166 // svapnaM vicArya bhUpIThe, bhramAmi narahetave / sarvalakSaNasampUrNo, dRSTastvaM jagRhe mayA // 167 // tadA candrodayo dadhyau, cet kariSyati madbalim / tarhi me jIvitaM dhig dhig, vadho'yaM pazuvat yataH // 168 // dhRtvA dhairyaM tatazcitte, smRtvA paJcanamaskRtim / muSTinA prahatastena, ko'pyayaM yogirUpabhRt // 169 // dRSTvA sattvaM kumArasya, sa kapAlI kukarmmakRt / jagAma sahasotpatya, vyomni muktvA kumArakam // 170 // nirAlambaH kumAro'tha, papAta vyomato'rNave / pUrvapuNyaprabhAveNa, phalakaM caTitaM kare // 171 // [ 299 5 10 15 20 25
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ ] [dharmakalpadrumaH ghaJcanAgholanAnyAyAt , saMsAramatidustaram / saMpUrya lAghavAjjIvo, yathA prApnoti sadgatim // 172 // bhISaNaM matsyakUrmAdyaiH, so'vagAhya tathAmbudhim / kallolaiH preritastIraM, samprApa navabhirdinaiH // 173 // yugmam // bhUmi prekSya dadhanmodaM, sa babhrAmAmbudhestaTe / nAlikerajalaM cAGge, mardayitvA'bhavat paTuH // 174 / / patraiH puSpaiH phalai ramyaiH, prANayAtrAM vidhAya ca / vane vane sa cikrIDa, prAptadvIpa ivAmaraH // 175 / / mAtApitRviyogotthaM, duHkhaM gAthArthacintayA / so'vagaNayya dhairyeNa, babhrAma sakale vane // 176 / / mahAraNye'nyadA zrutvA, ruditaM so'grato yayau / rudantyAstatra bAlAyAsteneti vacanaM zrutam // 177 / / re daivAhaM kathaM sRSTA, nirbhAgyA duHkhabhAginI / astu ceha paratrApi, bhartA candrodayo mama // 178 // evaM vilapya sA cUtazAkhAyAM pAzamAtmanA / baddhvA'muJcat svakaNThe drAg , chinnazcandrodayena saH // 179 / / sacetanA katA yAvat tadAgAta ko'pi khecaraH / kumAreNa ca tasyAgre, kanyApAzakathoditA // 180 // khecara: smAha bhadra ! tvaM, paropakRtikArakaH / dRzyate'traitya yatkanyAmaraNaM yena vAritam // 181 / / vidyAdharaJca papraccha, kumAro'pi vicAravAn / dvIpaH ka eSa kastvaJca, kA kanyA mRtyusAdhikA ? // 182 // zrUyatAM khecara: smAha, dvIpo'yamamarAbhidhaH / astyatraivAmarapuraM, svargakhaNDamiva kSitau // 183 // rAjA tatrAsti bhuvanacandrazcandra ivojjvalaH / candrAvalIti tadbhAryA, sutA kamalamAlikA // 184 / /
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ saptamaH pallavaH] [301 ekadA sA sakhIvRndasaMyutA kAnane gatA / kartuJca vividhAM krIDAM, pravRttA tatra harSitA // 185 / / tadA kinnarakinnau, militvA tatra susvaram / candrodayakumArasya, gAyataH sma guNAn ghanAn // 186 / / kumArI tadguNAn zrutvA'pRcchad gatvA tadantike / aho ko'yaM kumAro yadvarNanaM kriyate suraiH ? // 187 / / kinnarI prAha he kanye !, puSpabhadrapurezvaraH / puSpacUlo'sti bhUpAlastatpatnI puSpamAlinI // 188 // tatkukSisarasIhaMso, jJeyazcandrodayo mahAn / gRhItA yena gAthakA, lakSakAJcanadAnataH // 189 / / ityuktvA kinnaradvaMdvaM, gataM vyomani tatkSaNAt / tataH kanyA kumAraM taM, spRhantIti vyacintayat // 190 // asmina bhave parabhave. bharttA candrodayo'stu me| manasA'pi naro nAnyaH, pratijJeti kRtA tayA // 191 / / tato jJAtvA svarUpaM tatpitA bhuvanacandrarAT / candrodayavarArthe'tha, kurute yAvadudyamam / / 192 / / tAvat saMvIkSya tAM kanyAM, vidyAbhRtsurasenakaH / mohito'syAH surUpeNa, hRtvA'kasmAd yayau rayAt // 193 / / tAmimAM kanyakAM nItvA, pradeze'smin mumoca saH / vilapantImimAM yAvat , khecaraH sthApayedbalAt // 194 // tAvatkanyAmAtulena, mayaivAmitatejasA / gacchatA vyomni dRSTA'sau, rudantyuccairiha sthitA // 195 // yugmam // bhAgineyAmimAM jJAtvA, hakkitaH khecaro mayA / are karma kimArabdhaM ?, jIvitaM rocate na te // 196 // ityukte sa ruSA yoddhamAgato mama sammukhaH / divyAstrairdAruNaM yuddhamAvayorubhayorabhUt / / 197 / / 25
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 10 151 20 25 32] [ dharmakalpadrumaH tadA kanyA'pyasau vIkSya, prastAvaM cetyacintayat / kiM bhaviSyati ? no jAne, tanmRtiM sAdhayAmyaham // 198 // dhyAtvetyAgatya vRkSe'smin, mRtyave yAvadudyatA / asau tAvat tvayA pAzAdrakSitA svasRjA mama // 199 // hatvA'haM surasenaM tamadhunA'haM samAgataH / asmAkameSa sambandhaH, kanyAyA mAtulastvaham // 200 // atho kumAravRttAntaM, yAvat pRcchet sa khecaraH / kintu tAvadvane tatra, mahatsainyaM samAgatam // 201 // sainyaM pazyanti te yAvattAvaccAmitatejasA / nijopalakSitA mAtA''yAtA vidyullatA'bhidhA // 202 // surasenayutaM yuddhaM, sA jJAtvA'mitatejasaH / zazivegena putreNa, sainyena ca sahAgatA || 203|| pratipattiH kRtA mAtuH, putreNAmitatejasA / dRSTvA candrodayaM tatra, dadhyau vidyullatA mudA // 204 // aho guNAkaraH ko'sau, kiM vA'yaM kalpapAdapaH / sudhAraso nidhiH kiM vA yasya ceSTA zubhedRzI // 205 // naraH sambhAvyate ko'sau, mayA dRSTo'styayaM kvacit / evaM tasyAzcintayantyAH, smRtaM drAgiti cetasi // 206 // nandIzvarasya yAtrArthaM, gacchantyA'yaM purA mayA / puSpabhadrapurodyAne, dRSTazcandrodayo raman // 207 // tatsvarUpaM tayA proktaM sarvveSAM sA'tha kanyakA / dadhyau sphurati bhAgyaM me, yadiSTo milito varaH // 208 // kanyAkamalamAlAyuk, varazcandrodayo drutam / AdareNAmarapure'thAnIto'mitatejasA // 209 // rAjA bhuvanacandro'pi, harSito varadarzanAt / vistarAcca tatazcakre, tayoH pANigrahotsavam // 210 //
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ saptamaH pallavaH ] gatAH svasthAnamamitatejomukhyAzca sajjanAH / bhuJjan bhogAMstayA sArdhaM, kumArastatra saMsthitaH // 211 // athAnyadA sukhaM suptaH, kumAraH svagRhe nizi / jajAgAra prage yAvat tAvat pazyati cedRzam // 212 // araNye zvApadAkIrNe, vikaTe kvApi parvvate / muktaM zilAtale kenacidAtmAnaM dadarza saH // 293 // tadA so'cintayaccitte, kathaM jAtaM mamedRzam ? / kva sA rAjyasthitiH saudhaM, svarvimAnasamaM kva ca ? // 214 // kva sa divyapalyaGkaH, kva candrodayacArutA / kva sA prANapriyA premavatI kamalamAlikA // 215 // kva sA campakamAlAdipuSpasAmagrikA zubhA / svarbhogasadRzaM sarvvaM, kva gataM pUrvvakarmmataH ? // 216|| kimaraNyaM giriH ko'sau zilA kAsau ca karkazA / siMhAdibhISaNATavyAM, kenAnItastvahaM nizi ? // 217|| purA'haM svavane krIDan, hRtvA'bdhau kena pAtita: ? / tasmiMstIrNe vivAho'bhUt kathaM jAtamidaM punaH ? // 218 // evaM dhyAyan kSaNaM sthitvA, gAthArthaM ca smaran hRdi / dhairyaM dhRtvA sa cotthAyottatAra girizRGgataH // 219 // araNye bhramatA tena, kasyAzokatarostale / kAyotsargasthito dRSTo, jinamudrAM dharan muniH // 220 // kSamAdhAraM nivvikAraM, tyaktAhAraM jitendriyam / taM prekSya bhAvanAyukto, vavande sa vivekavAn // 221 // maunaM vimucya dattvA ca, dharmalAbhAziSaM muniH / prArebhe dezanAM puNyavAhinI pApanAzinIm // 222 // durlabhaM bhavakoTyA hi mAnuSyaM cottamaM kulam / zraddhA ca dharmasAmagrI, durlabhA bhavinAM bhave // 223 // [ 303 5 10 15 20 25
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34] [dharmakalpadrumaH api labhyate surAjyaM, labhyante puravarANi ramyANi / na hi labhyate vizuddhaH, sarvajJokto mahAdharmaH // 224 // duSprApaM prApya tatsarvaM, cintAmaNisamaM sadA / rakSaNIyaM prayatnena, pramAdAbhidhataskarAt // 225 // iSTaM yadyacca saMsAre, ramyaM cApyasthiraM hi tat / itthaM jJAtvA budhairdharmaH, sevyo balinarendravat // 226 // tathAhi- pazcime zrIvidehe'sti, vijayo gandhilAvatI / purI candraprabhA tatra, svargabhUmisamA sadA // 227 / / akalaGko'bhavat tasyAmakalako mahAnRpaH / candravadyaH sadA saumyo, yasya vANI sudhAsamA // 228 // sudarzanA'bhidhA bhAryA, tasyAdarzasamojjvalA / balinAmA tayoH putro, bAlatve sabalo budhaH // 229 / / viMzatiM purvvalakSANi, yuvarAjye sa saMsthitaH / catvAritpUrkhalakSAH, paitryaM rAjyamapAlayat // 230 // tadA zrIsuvratAcAryasamIpe zrAvakavratam / sa jagrAha divArAtrau, cakre sukRtamuttamam // 231 / / prAsAdapratimAdInoddhArazrIsaGgabhaktibhiH / rathayAtrAdikaiH so'bhUjjainadharmaprabhAvakaH // 232 // zrAddhadharmakriyAyuktaH, so'nyadA pakSikAdine / upoSitaH sarvvarAtrau, kAyotsarge sthitaH sthiraH // 233 // tRtIyapraharaprAnte, bhAvayan zubhabhAvanAm / anityatAsvarUpaJca, so'pazyat sarvvavastuSu // 234 // vidyullatAcalA lakSmIrAyurdarbhAgrabinduvat / gajakarNacalaM rAjyaM, saGgamAH svapnasannibhAH // 235 // kasya putrAH kalatrANi, kasya gehaM dhanAdikam / mametyaGgI vRthA kRryAt , saMsAre ko'pi kasya na // 236 // 25
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ saptamaH pallavaH] [305 tathA- ahaM mameti saMsAro, nAhaM mama na nirvRtiH / caturbhirakSarairbandhaH, paJcabhiH paramaM padam // 237 // yataH- anityAni zarIrANi, vibhavo naiva zAzvataH / nityaM sannihito mRtyuH, kartavyo dharmasaGgrahaH // 238 // muktvA krodhaM virodhaJca, sarvasantApakAraNam / yadA zamasudhAyuktastadA prApnoti nirvRtim // 239 // itthaM niHspRhavRttyA so'nityatAM cintayan hRdi / samprAptaH kSapakazreNi, jJAnaM samprApa kevalam // 240 // gRhItvA devatAdattamuniveSaM sa kevalI / suvarNAmbhojasaMsthAnazcakre saddharmadezanAm // 241 // pRthivyAM viharan so'tha, bahUn jIvAn vyabodhayat / lokaistadA'sya bhuvanabhAnunAma kRtaM sphuTam // 242 // vijaye'smin jayapuranAyakazcandramaulikaH / abhUd bhUpaH kevalinA, tasyAgre dezanA kRtA // 243 // vairAgyarasasampUrNA, svakathA kathitA tadA / zrutvA sa prApa saMvegaM, dIkSAM cApi gRhItavAn / / 244 / / sa kramAt kevalI jajJe, tau dvau cArAdhya saMyamam / pUrvakoTI nijaM cAyuH, prapAlyAtha zivaGgatau // 245 / / asminnasAre saMsAre, sAraM kiJcit na vidyate / ekaH zAntyAtmako dharmaH, sAro yasmAd bhavet zivam // 246 // 20 dharmAt sidhyati vizve'rthaH, kAmaH sidhyati cArthataH / ato'rthakAmau mokSo'pi, sarve sidhyanti dharmataH // 247 // itthaM vijJAya bho bhadra ! sarvathA kAryasAdhane / sevanIyaH sucittena, dharma eva nirantaram // 248 // dharmaH samyaktvamUlo'sau, jino devo munirguruH / 25 dharmo dayeti samyaktvamuktaM tattvaM trayAtmakam // 249 //
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ [dharmakalpadrumaH $ityAdi dezanAM zrutvA, candrodayakumArarAT / zuddhaM samyaktvamUlaM taM, zrAddhadharmaM gRhItavAn // 250 / / jIvAjIvAditattvAni, pRSTvA sa jJAtavAn punaH / mithyAtvasya gatiM tyaktvA, kiJcidyAvacca pRcchati // 251 / / adRzyo'bhUnmunistAvadvismayAt tena cintitam / munimahopakArI me, dharmaM proktvA(cya) gataH kva saH ? // 252 // etasmin simaye tatrAkasmAt sainyaM samAgatam / veSTayitvA bhaTaiH zIghraM, kumAraM prati bhASitam // 253 // re tvAM samaravijayo, roSeNAtra haniSyati / iti zrutvA sa gAthArthaM, smRtvA dhatte sma dhIratAm // 254 // siMhanAdaM tataH kRtvA, tatsainyAt kasyacidratham / gRhItvA tatra cAruhya, saGgrAme sammukho'bhavat // 255 / / rathaM sarvAyudhaiH pUrNaM, gRhItaM kaTakaM hatam / dRSTvA bhaTA iti procuH, sAmAnyo naiSa mAnavaH // 256 / / rAjA samaravijayo, bhagnaM dRSTvA nijaM balam / svayaM DuDhauke yuddhAya, gatazcandrodayAntike // 257 / / garvito'straprahAraM sa, yAvanmuJcati tAvatA / laghulAghavikI vidyAM, kRtvA tena dhRto drutam // 258 / / baddho jIvannasau yAvadrathe saMsthApito nije / vinayAt samarastAvat , kumAracaraNe'patat // 259 // utpannadayayA muktastadA candrodayena saH / itazcAgatya kApi strI, kumAraM pratyado'vadat / / 260 / / bho bhadra ! zRNu me vAkyaM, pure zrIkuzavarddhane / rAjJaH kamalacandrasyAmarasenA'sti tatpriyA // 261 // bhuvanazrIstu tatputrI, jinadharmeNa bhAvitA / sA tvadIyaguNAn zrutvA, pratijJAmagrahIditi // 262 // 25
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ saptamaH pallavaH ] asmin janmani me bharttA, candrodayakumArarAT / sahodarA narA anye, mamAsau nizcayaH sadA // 263|| asau zailapurAdhIzaH, samarAdvijayo nRpaH / tAM kanyAmanyadA tasyAH pituH pArzvodayAcata // 264 // pratijJAmiti vijJAya, na dadAti pitA sutAm / samarastatpurodyAne, sasainyo'tha samAgataH // 265 // guptavRttyA sthitastatra, kanyA krIDArthamAgatA / pApyasau vilapantIM tAM hRtvA bhUpa ihAgataH // 266|| atrasthaM tvAM kuto hetorjJAtvA'yaM hantumudyataH / kanyAdhAtrI tvahaM snehAt tatpRSTiM drutamAgatA || 267 // zrutvA tvannAma sainye'tra, mayA tvaM copalakSitaH / asmAt samaravijayA- ttAM kanyAM tvaM vimocaya // 268 // kuru pANigrahaM tasyAH, pUrNA sandhA yathA bhavet / asyA bhAgyena labdhastvaM, prasaGgAd vAJchito varaH // 269 // hRSTena samareNAtha, bhuvanazrIH kumArikA / suzRGgAritasarvvAGgA, dattA candrodayAya sA // 270 // saGkSepAt pariNItA'tha, vane candrodayena sA / natvA kumAramApRcchya, svasthAne samaro gataH || 271 // AruhyAtha rathaM ramyaM, kumAraH kanyayA saha / zrIkuzavarddhanapure, gantuM mArge pravarttitaH // 272 // ss kiyatyapi gate mArge, tena kvApi vane vare / apUrvvadhvanimadgAnaM zrutamanyatra mArgataH // 273 // matvA kutUhalaM tatra, rathaM muktvA priyAyutam / gato nAdAnumAnena, dadarzAgre sa IdRzam // 274|| tatraikAsti mahAvATI, vividhadrumapUritA / AvAsazcAsti tanmadhye, saptabhUmimanoharaH || 275 / / [ 307 5 10 151 20 25
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2] [dharmakalpadrumaH tanmadhye kautukAnveSI, pravezaM kurute sma saH / tadgItazravaNe lubdho, mRgavannAdamohitaH // 276 / / yadA'sau saptamI bhUmimAruroha suvegataH / dRSTAH kanyAstadA paJca, rUpasaubhAgyasundarAH // 277 / / tAH prekSya vismayaparo, yAvat pRcchati kiJcana / utthAya vanitAH sarvAH, pratipattiM vyadhustadA // 278 / / taM satkRtyAsanAdyaistA, lajjAvinayatatparAH / nijAGgAni ca saGgopya, kumArasyAgrataH sthitAH // 279 // tatazcandrodayo'pRcchat , he bhadrAH ! kiM vane sthitAH ? / idaM yuktaM na nArINAM, yadvane sthIyate svayam // 280 / / kA yUyaM kasya nandinyo ? yuSmadvArtA nigadyatAm / vismayo'styeSa maccitte, tena pRcchAmi vegataH // 281 // paJcamadhye'tha kanyaikA, jagAda zRNu sAttvika ! / sambandhaH sakalo'smAkaM, tava yogyasya kathyate // 282 / / IS vaitADhye khecarendro'sti, cakravartisamaH zriyA / siMhanAdAbhidhaH prauDhaH, zrImukhI tasya ca priyA // 283 / / tasyAH kukSIsamudbhUtA, vayaM paJcApi kanyakAH / lakSmI-sarasvatI-gaurI,-jayantI-menikAbhidhAH // 284 / / vayaM paJcApi nandinyaH, samprAptA yauvanaM yadA / tadA'smajjanako'pRcchat , kaJcinnaimittikottamam // 285 / / asmAkaM paJcaputrINAM, bhartI kasko bhaviSyati / bhUcara: khecaro vA'pi, taM tvaM kathaya me sphuTam // 286 / / tadA naimittikenoktamabhijJAnayataM vacaH / ekazcandrodayaH paJca, bhUcara: pariNeSyati // 287 / / sArdheSu SaTsu mAseSu , gateSvadyadinAt kila / so'smin vane kuto rAjan !, svayameva sameSyati // 288 / / 15
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ [309 saptamaH pallavaH] iti zrutvA'tha tAtena, prAsAdo'tra vane'pyayam / kAritazca vayaM paJca, muktA varAptihetave // 289 // sakhIbhiH saha satkrIDAM, vayaM kumno divAnizam / pUrayet sarvvavastUni, pitA rakSAM karoti ca // 290 / / sampUrNo'vadhirathaiva, jAto'smadbhAgyataH punaH / AgatastvaM varaH prokta, AkArairupalakSitaH // 291 // iti zrutvA kumAro'pi, vismayaM prApa mAnase / gAthArthaJca smaran dadhyau, harSapUraprapUritaH // 292 // aho saMsAravAse'smin , vidhevilasitaM mahat / durghaTaM ghaTate'kasmAt , sughaTaM vighaTaM bhavet // 293 // yataH- ambhodhiH sthalatAM sthalaM jaladhitAM dhUlIlavaH zailatAM, merurmatkuNatAM tRNaM kulizatAM vajraM tRNaprAyatAm / vahniH zItalatAM himaM dahanatAmAyAti yasyecchayA, lIlAdulalitAdbhutavyasanine daivAya tasmai namaH // 294 // asAdhyaM sAdhayet yo drAk, susAdhyaM naiva sAdhayet / viparIto hi yadbhAvo'trAho vilasitaM vidheH // 295 // cintayitveti yAvat sa, maunamAzritya saMsthitaH / tAvattA vanitAH procuH, zRNu bhAgyanidhe nara ! // 296 / / sampUrNe sArdhaSaNmAsAvadhau jAtastavAgamaH / adya lagnadinaM cAsti, kuru pANigrahaM tataH // 297 / / pUrvanirmitasAmagryA, paJcAnAM pANipIDanam / yAvattena kRtaM tAvanna kanyAstatra no gRham // 298 / / ekAkinaM tadAtmAnaM, bhUmisthaM ca dadarza saH / cintayAmAsa kimidaM, citramatrendrajAlavat ? // 299 / / kva gatAH paJca kanyAstAH, saptabhUmigRhaM kva ca / etatsarvaM kSaNenaiva, jAtaM me svapnasannibham // 300 / 25
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ [dharmakalpadrumaH iti cintAparo bhUtvA, sa gataH svarathaM prati / tAvat tatra striyA hInaM, rathaM pazyati sarvathA // 301 // saviSAdastato dadhyau, hA hA kvaiSA'pi me priyA / savismayo'tha babhrAma, so'TavyAmavalokayan // 302 // agre dadarza cottuGgatoraNastambhamaNDitam / svarNaratnamayaM ramyaM, prAsAdaM pratimAnvitam // 303 / / bimbaM yugAdinAthasyA''lambanaM bhavavAridhau / dRSTvA tatra praviSTo'sau, vandanAcanahetave // 304 // yAvajjinasya pUjAM sa, kRtvA taddhyAnasaMsthitaH / tAvat tatra samAyAto, vidyAbhRnmeghavAhanaH // 305 / / tatsArthe'sti sutAratnaM, nAmato naramohinI / pUrvanaimittikenoktastasyAzcandrodayo varaH // 306 // kumAraM prAgdRSTamiva, dRSTvA sA dadhatI mudam / pitrA saha jinendrasya, pUjAM kartuM pravartitA // 307 / / itazca siMhanAdo'pi, sa vidyAdharanAyakaH / saMyuktaH paJcaputrIbhirAgAt tatra jinAlaye // 308 / / candrodayo'pi caityArcA, kRtvA siMhaM papraccha tam / kutastvamAgataH paJca, kanyAste militA kva ca // 309 / / sa proce paJcakanyAnAM, siMhanAdaH pitA'smyaham / he candrodaya ! sambandhaM, zRNu tvaM kathayAmi yam // 310 // vane prAg nRpaH samaravijayo yastvayA jitaH / kamalotpalanAmAnau, jJeyau dvau tasya nandanau // 311 / / kamalena tato vairAdbhuvanazrIrhatA rathAt / tava zUnyaM rathaM muktvA , vaitADhye sa drutaM gataH // 312 // dvitIyenotpalena tvaM, muktaH prasAdataH kSitau / adRSTaM ca kRtaM gehaM, matputrIpaJcakaM hRtam // 313 / / 15 25
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ [311 saptamaH pallavaH] so'pahRtya sutAstA me, yAvad yAti nijasthitim / tAvat siMhAsanaM zIghraM, kampitaM nizcalaM mama // 314 / / mayA vidyA tataH pRSTA''sanaM me kampate katham ? / devyA tatkathitaM jJAnAnnandinIharaNaM mama // 315 / / nipAtyAtha sphuradroSAdutpalaM taM nijaujasA / gRhItvA ca sutAH paJca, tvatsamIpe'hamAgataH // 316 / / iti zrutvA kumAro'pi, jaharSa nijamAnase / athovAca kumAraM taM, khecaro meghavAhanaH // 317 / / zrUyatAM he kumArendra !, purA naimittikena me / matputryA naramohinyAstvaM varo bhASito mahAn // 318 / / tvAmatrasthamahaM jJAtvA, kanyAyuktaH samAgataH / satyIkuru vaco hyetat , tatkumAreNa mAnitam // 319 / / tasyA api kRtaM tatra, pANigrahaNamuttamam / sapuNyA yatra gacchanti, bhaveyustatra sampadaH // 320 / / kumAraM sapriyaM natvA, vaitADhye vimale pure / utsavAt siMhanAdena, pravezastasya kAritaH // 321 / / putrIvivAhajaGgo'tha, kRtastena savistaraH / arddharAjyaJca jAmAtre, dattaM tatkaramocane // 322 // dattAzca sakalA vidyA, vidhinA tena sAdhitAH / candrodayaH siddhavidyo, bhUcara: khecaro'bhavat // 323 / / jJAtvA'tha putravRttAntaM, samarAdvijayo nRpaH / Agatya pAdayorlagnaH, kumArasya mahonnateH // 324 / / bhuvanazrIvardhU dattvA'parAdhaH kSAmitaH sa ca / putrAbhyAM yatkRtaM vairaM, sa virodhazca vAritaH // 325 / / tasya puNyaprabhAveNa, sevAM vidyAdharA vyadhuH / sthitvA'tra kati varSANi, sukhaM bhogAn bubhoja saH // 326 //
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ [dharmakalpadrumaH evaM hi paradezeSu , varSasaptazatAni saH / kautukAt gamayAmAsa, pariNItaM priyA'STakam // 327 / / anyadA sa jajAgAra, yAminyAH prahare'ntime / sasmAra nijarAjyaJca, tatra yAmItyacintayat / / 328 / / AnayitvA'tha kamalamAlAM sarvapriyAyutaH / vidyAbhRtsainyasaMyuktaH, AgataH sa pure nije // 329 / / puSpacUlo nRpastAvat , zrutvA putrAgamaM cirAt / mIlanArthaM maha(hA)tsphU rtyA, sammukhastvaritaM yayau // 330 / / kRtAnekavadhUdvAhaM, vidyAbhRtsainyasaMyutam / lakSmIyuktaM vimAnasthaM, putraM dRSTvA mumoda saH // 331 / / harSAzrUNi sRjan bhUpa, AliliGga nijAGgajam / nAnAvidhavadhUyuktaH, pituH pAdau nanAma saH // 332 / / sundarIbhirgIyamAnaH, stUyamAnazca bandibhiH / vAdyanAdaiH samaM putraH, pure pitrA pravezitaH // 333 // nijAvAse sa Agatya, priyAbhiH saha saMsthitaH / vAlitAH khecarAH sarve, sArthe ye'tra samAgatAH // 334 / / yuvarAjapadaM dattaM, pitrA'smai bhAgyazAline / AropitA samastA'tha, rAjyacintA'pi nandane // 335 / / anyadA tatpurodyAne, munivRndasusevitaH / AgAt kevalI bhuvanacandrazcandra ivojjvalaH // 336 / / vijJAyAgamanaM tasya, puSpacUlo narezvaraH / vandanArthaM yayau tatra, putrAdiparivArayuk // 337 / / tisraH pradakSiNA datvA, sa vavande munIzvaram / pramAdaM dUrato muktvopaviSTo racitAJjaliH // 338 / / 20 1. AnAyya iti syAt /
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ saptamaH pallavaH ] tadA kevalinA''rebhe, dezanA pApanAzanI / bho bhavyAH ! zrUyatAM samyag, vidhAya sthiramAnasam ||339|| mAnuSyamAryadezazca, kulamArogyatA punaH / AyurityAdisAmagrI, durlabhA dharmmasAdhane // 340 // yataH - bhavakoTISvapi durlabhamidamupalabhyeha mAnuSaM janma / yena kRtaM nAtmahitaM, nirarthakaM hAritaM tena // 341 // mA cintaya paracchidrAn paravibhavaM mA'bhivAJcha manasApi / " mA brUhi krUravacanaM, parasya pIDAkaraM kaTukam // 342 // aho atraiva saMsAre, sukhaM kimapi no bhavet / kena kena prakAreNa, sukhino'pi hi duHkhinaH // 343 // bAlasya tIvraduHkhAni, dRSTvA nijasutasya ca / balasAramahIpAlo, nivrvviNNo bhavavAsataH // 344 // tadA sabhAsadaH, procuH, prabho ! ko balasArarAT / kevalI smAha bho bhavyAH !, sambandhaH, zrUyatAmiti // 345 // tathAhi-- pure lIlApure ramye, balasAranRpo'bhavat / lIlAvatI priyA tasya patipremapramodinI ||346 // anapatyatvadoSeNa, sA'tyantaM hRdi duHkhinI / nityaM vAJchati santAnaM, na bhavet kintu karmmataH || 347|| anyadA madhyarAtrau sa, jajAgAra nRpo'tha ca / zuzrAva madhuraM gItaM, divyadhvanimanoharam // 348 // mRdaGgavaMzasadvINAtAladundubhisusvarAn / kvApi zrutvA nRpo dadhyau, kimidaM divyanATakam ? // 349 // palyaGkAd bhUpa utthAya, vane gAnAnusArataH / yayau zrIzAntinAthasya, prAsAdastatra varttate // 350|| jinAgre tatra nRtyanto, gAyantazcApi khecarAH / dRSTAstenAtha tallIno, nRtyaM pazyannasau sthitaH // 351|| [ 313 5 10 15 20 25
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2] [dharmakalpadrumaH kSaNaM te nATakaM kRtvA, gatA vidyAdharAstataH / AyAnto militAsteSAM, sammukhAH khecarAH pare // 352 / / teSAM parasparaM yuddhaM, saJjAtaM pUrvavairataH / balena yudhyamAnAste, gatA dUrataraM kiyat // 353 / / tadA nRtyakRtAmekA, praNaSTA mukhyakhecarI / hatA vidyAbhRtA'nyena, vilApaM ca cakAra sA // 354 // zrutvA vilApaM balasArabhUpaH, pradhAvito rakSaNakAya tasyAH / sA vAlitA taM samare nihatya, paraM prahArA abhavan nRpAGge // 355 // itazca khecarIbhartA, ripuM hatvA samAgataH / auSadhyA vraNarohiNyA, tena sajjIkRto nRpaH // 356 / / rAjJA pRSTaH sa kastvaM bho !, jagAdAsau zRNUttama ! / candrazekharanAmAhaM, vaitADhye khecarAgraNI: // 357 / / asmin caitye'hamAyAto, yAtrArthaM parivArayuk / kRtvA pUjAM sunRtyaJca, yAvatA valitA vayam // 358 // tAvatA milito vairI, pUrvadveSeNa sammukhaH / saJjAto mama saGgrAmo, hato yuddhvA mayA'pi saH // 359 / / bhASA mama kenApi, vairiNA'pahRtA tadA / rakSitA tu tvayA bhadropakArazca mahAnkRtaH // 360 // ahaM tvadIyakarttavyAt , tuSTo jAto'smi mAnase / tadauSadhIM gahANaikAM, patrAdIpsitadAyinIma // 361 / / ityuktvA jaTikAM dattvA, natvA bhUpaM sa khecaraH / gataH svasthAnake zIghraM, rAjA svagRhamAgataH // 362 / / tasyauSadhIprabhAveNa, lIlAvatyAM suto'jani / sukhena varSamekaM sa, vavRdhe yatnalAlitaH // 363 / / tataH paraM zarIre'sya, jvarazUlaziro'rtayaH / kAsazca mUtrakRcchrAdyA, ajAyanta mahArujaH // 364 // 15
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ saptamaH pallavaH ] rogaiH prapIDitaM putraM dRSTvA bhUpo'pyanekazaH / vaidyAnAkArya tasyAGge, saccikitsAmakArayat // 365 // upacArA ghanA vaidyaiH, kRtA nAbhUd guNaH param / jalahIno yathA matsyo, na ratiM prApa sa kSaNam // 366 // tau mAtApitarau dRSTvA, rogagrastaM svanandanam / mahAttisAgare bADhaM, patitau mohamohitau // 367 // cikitsA ca kRtA vaidyairoSadhInAM zatairapi / naiva rogakSayo jAtaH, sa mRtyuM prApa karmmataH // 368|| mahAduHkhI priyAyuktato, bhUpo'bhUt putramRtyutaH / papraccha jJAninAM caivamalpAyurme sutaH katham ? // 369|| jJAnI jagAda he rAjan!, bAlenAnena prAgbhave / mithyAtvena tapobhAvAd gRhItaM tApasaM vratam // 370 // kandamUlAdibhojI sa, vahnyAdyArambhakArakaH / nIreNAgalitenAbhUt, snAnatarppaNatatparaH // 371 // yataH saMvatsareNa yatpApaM, kaivarttakasya jAyate / ekAhena tadApnoti, apUtajalasaGgrahI // 372 // yaH kuryAt sarvvakAryANi, vastrapUtena vAriNA / sa muniH sa mahAsAdhuH, sa yogI sa mahAvratI // 373 // tenAjJAnAjjalacarAdikajIvavadhaH kRtaH / so'lpAyuste suto jAto, dayAto dIrghajIvitam // 374 // dIrghamAyuH paraM rUpamArogyaM zlAghanIyatA / ahiMsAyAH phalaM sarvvaM kimanyat kAmadaiva sA // 375 // [ yo.zA. / 2 / 52 ] damo devagurUpAstirddhAnamadhyayanaM tapaH / sarvvamapyetadaphalaM hiMsAM cenna parityajet // 376 // [ yo.zA./2/31] bhUpaH zrutveti dadhyau dhig, mithyAtvaM bhavakAraNam / puNyabuddhyApi yajjIvA, arjayantyeva pAtakam // 377 / / [ 315 yataH 5 10 15 20 25
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ dA [dharmakalpadrumaH asau putro madIyo'pi, naratve prApya satkulam / alpAyurna sthiro jAto, mithyAtvAt kRtahiMsayA // 378 // dhyAtveti bhavavairAgyAt , tyaktvA rAjyAdikaM nRpaH / pravrajya dustapaH taptvA, prApya jJAnaM zivaM yayau // 379 / / 66 itthaM zrIbalasArasyAkhyAnaM zrutvA subhAvataH / puSpacUlo nRpo'pRcchat punaH kevalinaM munim // 380 // bhagavan ! brUhi me putra, eSa candrodayAbhidhaH / krIDAM kartuM vane prAptaH, kasmAt kena hRtaH purA // 381 / / kevalyUce narendra ! tvaM, sAvadhAnatayA zRNu / kathyate tava putrasya, sambandhaH prAgbhavodbhavaH // 382 // $$ videhe puSkalAvatyAM, vijaye vipulApurI / vaNikputrAvubhau jAto, bhrAtarau snehapUritau // 383 // vRddhasya vanitA yA sA, patipremAnuvartinI / mahAmohavazAdbhartuvirahaM sahate na hi // 384 / / anyadA kena kAryeNa, vRddho grAmAntaraM gataH / hAsyato bhrAtRjAyAyA, ityuktaM laghubandhunA // 385 / / madIyaH sodaro mArge, kenacidvairiNA hataH / tacchrutvA tasya bhAryA sA, drAg mRtA virahAkulA // 386 / / pazcAttApo laghorjAto, hA mayA duSkRtaM kRtam / strIhatyA me vRthA lagnA''tmAnaM ceti nininda saH // 387 / / bhrAtRjAyAGgasaMskAraM, kRtvA zalyamivAnvaham / sa dharan hRdi tad du:khaM, tasthau bhrAtrAgamaM smaran // 388 / / kiyadbhirdivasairvRddho, bhrAtA svasthAnamAgataH / zrutA sA svapriyAvArtA, bhrAtRhAsyamapi zrutam // 389 / / bandhau krodhastadotpanno, laghunA kSAmito'pi saH / na mumoca krudhaM cAbhUd , duHkhAt kopAcca tApasaH // 390 / / 25
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ saptamaH pallavaH] [317 kRtvA bAlatapo mRtvA, sa jAto'suradevatA / laghubhrAtApi saMvegAjjainadIkSAmupAdade // 391 / / anyadA viharanpRthvyAM vRttavaitADhyasannidhau / rAtryekapratimAyAM sa, saMsthito meruvat sthiraH // 392 // asureNa tadA dRSTaH, kAyotsarge munIzvaraH / tasyopari zilA muktA, pUrvavairAnubhAvataH // 393 / / dharmadhyAnaparo mRtvA, so'pIzAne suro'bhavat / tatra svargasukhaM bhuktvA, cyuttvA cAbhUt sutastava // 394 / / asuro'tha bhavaM bhrAntvA, bhUyo'pyasuratAM gataH / kumAraM vIkSya krIDantaM, punarvairamasau dadhau // 395 / / tato hRtvA bhavatputraM, samudropari so'gamat / / ekavAraM punaH so'syopasargaM prakariSyati // 396 / / tasminnavasare tasya, kumAravacasA nRpa ! / pratibodho dhruvaM bhAvI, vairaM cApi zamiSyati // 397 / / candrodayo bhave pUrve, yaccAritramapAlayat / RddhiM sa prApa sarvatra, tasyaiva tapaso balAt // 398 / / iti zrutvA narendrazcAnye'pi candrodayAdayaH / zrAddhadharmaM gRhItvA ca, muniM natvA gRhANyaguH // 399 / / jJAtvetthaM pUrvajanmA'lpatarahasanajaM karma vairaM ca bandhau, nindannAtmAnamuccaivratasukRtaphalaM cApi jAnan svacitte / dharme rakto virakto duritakaraNatazcaiSa candrodayAhvaH, krIDanmitraiH, priyAbhiviSayamanabhavana rAjyalIlAM cakAra // 400 // 15 iti zrIvIradezanAyAM dharmakalpadrume caturthabhAvanAzAkhAyAM candrodayAkhyAne saptamaH pallavaH samAptaH // 7 //
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH pallavaH // $dharmaH zarma paratra cAtra hi nRNAM dharmo'ndhakAre ravi, sApatprazamakSamaH sumanasAM dharmAbhidhAno nidhiH / dharmo bandhurabAndhavaH pRthupathe dharmaH suhRnnizcalaH, saMsAre viSamasthale surataru styeva dharmAt paraH // 1 // kevalajJAnivacasA, puSpacUlo vizeSataH / cakAra dharmakAryANi, nyAyAdrAjyamapAlayat // 2 // cintAtItaM dadad dAnaM, stUyamAnazca yAcakaiH / candrodayaH pituH sevAM, kurvan dharmaparo'bhavat // 3 // so'nyadA nijasaudhastha, krIDAM kartuM pravartitaH / nijastrIvRMdasaMyukto, dogundika ivA'maraH // 4 // tadA vIkSya kumAraM taM, kAmaM kAmasvarUpiNam / tasyaivAparamAtaikA, kAmabANaiH prapIDitA // 5 // kAmena vihvalIbhUtA, kRtyAkRtyeSapaNDitA / lajjAM muktvA kumAre sA, jAtA bhogAbhilASiNI // 6 // svaceTI caturAmekAM, sA''kAryedaM vaco'bravIt / yAhi re mama kAryArthamatrAnaya kumArakam // 7 // gatvA ceTI kumAraM taM, proce zRGgAraceSTayA / tvAmAhvayati kAmAkSA, tvadrUpeNAtimohitA // 8 // jJAtvA tasyA abhiprAyaM, kumAro'pi vyacintayat / aho viruddhaM yalloke, tatkuryuzcapalAH striyaH // 9 //
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ 101 aSTamaH pallavaH] [319 vanitA viSayAsaktA, guptaM prakaTayanti ca / na lajjAM nahi dAkSiNyaM, svAjanyaM gaNayanti na // 10 // vicintyaivaM kumAreNa, sA ceTI vAritA tadA / arere kiM kathayasi ?, na vAcyA vAg mamedRzI // 11 // paranArIM na pazyAmi, mamaiSA jananI bhavet / iti nirbhatsitA dAsI, gatvA rAjJIpuro'vadat // 12 / / tava cetasi yA vArtA, tasya svapne'pi sA na hi / iti zrutvApi kAmAkSA, tadrAgAnna nivattitA // 13 // anyedyuH preSitA dAsI, tathA tena na mAnitA / rAjJI tathApi nAmuJcadAzAM 'kAmo hi durjayaH' // 14 // yataH- durjayo'yamanaGgo hi, viSamA kAmavedanA / kRtyAkRtyaM na jAnAti, bhUtagrasta iva bhramet // 15 // anyacca- vikalayati kalAkuzalaM, hasati zuciM paNDitaM viDambayati / adharayati dhIrapuruSa, kSaNena makaradhvajo devaH // 16 // kiyaddinAntare dAsI, tayA sampreSitA punaH / yataH kuvyasanI ko'pi, niSiddho'pi na tiSThati // 17 / / tadA candrodayo dadhyAvaho me vidhivakratA / mamAtra tiSThataH kazcit , kalaGko hi caTiSyati // 18 // ato dezAntaraM yAmi, punaH kati dinAn kila / yathA tAto na jAnAti, tathA'haM nissarAmyatha // 19 // miSeNAnena dRzyante, vinodAH kati bhUtale / vimRzyaivaM vAlayitvA, ceTI so'thAcalannizi // 20 // mArgamullaGghayAmAsa, sa gacchan vAyuvegataH / tasyATavyAM dvijazcaikoH milita: kapaTI hRdi // 21 // nirguNaH so'tini:sneho, vAcAleSu ziromaNiH / priyavAkyaiH kumArasya, gRhItaM tena mAnasaM // 22 // 15
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3]] 10 [dharmakalpadrumaH prItiH pathikayorjAtA, dvayormilitayostayoH / parasparaM ca kurvANau, vA tau pathi celatuH // 23 // mahAraNye'miladdhATI, sA kumAreNa nijitA / kSemeNaiva kSamApuryA, vane vizramitau ca tau // 24 // siddhakUTagireH zRGge, tatra vizvezvarAbhidhaH / eko'sti siddhapuruSaH, kumAraM prati so'bravIt // 25 // aho sattvatAM mukhya !, bhAgyasaubhAgyasundara / tuSTo'haM tava puNyena, siddhavidyA dadAmi te // 26 / / tisraH santi savidyA me, prApyante yA hi puNyataH / AyurmadIyamalpaM ca, tena tubhyaM dadAmi tAH // 27 // vidyAdevIbhiruktaM me, candrodayanarAya vai / tvayA vayaM pradAtavyAstena tubhyaM dadAmyaham // 28 // tisRNAM zRNu mAhAtmyamekA svarNapradA sadA / dvitIyA jayadA yuddhe, vairivargavinAzinI // 29 // tRtIyA tu trikAlajJA, vidyAtrayamidaM sphuTam / gRhANa sAdhanAhomajapAdividhisaMyutam // 30 // kRtaM siddhena sAnnidhyaM, tasya vidyAprasAdhane / siddhAstisro'pi tA vidyA, daduddevyo vastrayam // 31 // sabhAgyA yatra gacchanti, bhaveyustatra sampadaH / apuNyA yatra gacchantyApadastatra pade pade // 32 // guruM natvA kumAro'tha, jagAda vihitAJjaliH / tvatprasAdAdvibho ! vidyAH, siddhA me svalpakAlataH // 33 / / svAmin ! kRtvA prasAdaM me, kiJcidviprAya dIyatAm / siddho'vAdIdayogyo'yaM, sarvathA dRzyate dvijaH // 34 // hRdi duSTo mukhe miSTastasya vidyA na dIyate / IdRzo'yamato vidyA, dattA'syA'narthakAriNI // 35 // 20 25
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTama: pallava: ] ityukto'pi tatastasya, kumAreNa balAdapi / dApitA pravarA vidyA, 'hyuttamA upakAriNaH' ||36|| guruprayuktavidhinA, vidyA tenApi sAdhitA / paraM siddhApyasiddhAvat sA'bhUdazucicittataH // |37|| athAnandapure'gacchat, kumAro dvijasaMyutaH / candrasenAhvavezyAyA, mandire tatra saMsthitaH // 38 // sarvvaM vidyAprabhAvena, kAryaM kuryAt sa nityazaH / samIhitaM sevakAnAM, yAcakAnAM ca pUrayet // 39 // dvijo niSphalavidyaH san tAM vidyAM ca guruM hasan / niMdAM kurvvan kumArasya, gato'nyatra pure kvacit // 40 // candrodayaH sthitastatra, raJjayan sadguNairjanAn / pure'smin matitilako, mantrIzo'bhUt maharddhikaH // 41 // zrInivAsaH sutastasya, nAmato guNato'pi ca / candrodayasya sanmaitrI, tena sArddhamabhUt tadA // 42 // anyadA tAvubhau mitre, vane devakule gatau / krIDAM kRtvopaviSTau ca, tatra vArttA parAyaNau // 43 // etasmin samaye puryyAM, jAtaH kolAhalo mahAn / tatkAraNAvalokArthaM, kumAro'preSayannarAn // 44 // te gatvA tatra cAgatya, procuzcandrodayaM prati / asminneva pure rAjA, sUrasiMho'sti vikramI // 45 // tasya bandhumatI putrI, prANebhyo'pyativallabhA / rUpeNa nijjitA devI, guNairlakSmIryayA jitA // 46 // adhunA sA gavAkSasthA, jJAyate na hi kenacit / hRtA'kasmAt tataH puryAmasti kolAhalo mahAn // 47 // 1. kumAraH praiSaya0 iti syAt / [ 321 5 10 15 20
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 10 151 20 25 2] [ dharmakalpadrumaH iti zrutvA kumAreNa, cintitaM nijacetasi / aho harati kaH kanyAM, pure'smin mayi saMsthite ? // 48 // Uce'tha mayi cAtrasthe, yAti yattanna sundaram / kintu kiM kriyate ? yena, na jAnAtyatra ko'pi mAm // 49 // nopalakSati mAM ko'pItyuktvA'gAnmitrayuk pure / rAjJA'tha sUrasiMhena sarvvatrAnveSitA sutA // 50 // zuddhiH kutrApi no jAtA, tasyA vArtApi no zrutA / tato mahArtito bhUpaH, patito duHkhasAgare // 51 // bhUpaduHkhamiti jJAtvA gatvA mantrisuto'bravIt / svAminnatrAsti vidyAvAn, ko'pi vaideziko naraH // 52 // atIva jJAnavAn so'sti nirdravyo dRzyate punaH / bahudravyavyayaM kuryyAt, paraduHkhaM haret sadA // 53 // sarvvebhyo vAJchitaM datte, lIlAvAn guNasAgaraH / dAtA bhoktA'tivettA'sau, siddhapuruSasannibhaH // 54 // tena sArddhaM mamApyasti, mahAmaitrI narAdhipa ! / pRcchyate so'pi kanyArthe, tacchrutvA harSita nRpaH // 55 // pradhAnapuruSA rAjJA, tasyAhnAnAya preSitAH / zRGgArite gaje taizca, kumAro'sau caTApitaH // 56 // vAditrAdyutsavaiH sArddhamAnItazca nRpAntike / abhyutthAnAliGganAdi, bahumAnaM nRpo dadau // 57 // pRSTaH kuzavArtAM ca, kumAro'sau mahIbhujA / tatpArzve zrInivAsena pRSTaM ceti nRpAjJayA // 58 // he mitra ! nandinI rAjJo, nAmnA bandhumatI varA / na jJAyate hRtA kena, tatsvarUpaM prarUpaya // 59 // kumAreNa tadA'cinti, vyasane patitaM naram / svazaktyA noddhared yaH kiM, sa naraH kathyate naraH ? // 60 //
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTama: pallava: ] uttamA iti vijJAya, svaprANairapi sarvvathA / kuryuH paropakAraM hi, mahApuNyamidaM bhuvi // 61 // uttamo'vasaraM prApya, tRNavajjIvitaM dhanam / parityajya paratrANaM, karotyeva na saMzayaH // 62 // vicintyaivaM kumAreNa, trikAlajJA surI smRtA / jJAtvA kanyAsvarUpaM ca sa provAca nRpaM prati // 63 // kaSTasAdhyamidaM kAryaM, dRzyate he narAdhipa ! / bhavatAM prArthanA cApi, kriyate niSphalA katham ? // 64 // ataH kanyAM dazadinamadhye'haM nAnayAmi cet / tarhi vahnipravezo me pratijJeti kRtA mayA // 65 // jJAtvA svakAryasiddhiM ca tatsattvaM vIkSya harSitaH / sanmAnapUrvvakaM bhUpaH, kumAraM visasarja tam // 66 // samyak kanyAsvarUpaM tad, jJAtuM candrodayena ca / devatArAdhanaM cakre, pratyakSA sA surI jagau // 67 // he kumArendra ! vaitADhye, pure gandhasamRddhane / prauDha maNikirITo'sti, vidyAdharaziromaNiH // 68 // kRtvA nandIzvare yAtrAM, valitaH sa ihAgataH / bandhumatIM surUpAM ca, dRSTvA hRtvA gato drutam // 69 // gaGgAtaTe sa dhavalakUTAkhye parvvate'dhunA / gatvA karoti sAmagrIM, pariNetuM kanImimAm // 70 // candrodaya ! tvamuttiSTha, tatrAvAbhyAM hi gamyate / tato'sau devatAyuktaH, zvetakUTagirau gataH // 71 // kurvvan vivAhasAmagrIM, khecarastena hakkitaH / are duSTa ! kimArabdhaM, kimajJAna ! na lajjasi ? // 72 // caurIbhUya hRtA kanyA, tvayA pApAtmanA tataH / dIyate te'dhunA zikSA, devakhecarasAkSikA // 73 // [ 323 5 10 151 20 25
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 10 151 20 25 ] evaM prokte dvayoryuddhaM, saJjAtaM viSamaM tadA / dvAbhyAM vidyAbalenaiva, tatra sainyadvayaM kRtam // 74 // [ dharmakalpadrumaH vidyA jayadAyinyA, jitastena sa khecaraH / mAnaM muktvA kumArasya, pAdayoH patito mudA // 75 // dinAn kati gauraveNa, saMsthApya dazame dine / tenAnandapure praiSi, so'nekakhecarAnvitaH // 76 // bandhumatyA samaM tatrAgataM jJAtvA kumArakam / pravezaH kAritastasya, nagaryAM bhUbhujotsavAt // 774/4/ rAjoce kiM varNayAmi, jJAnaM vA te parAkramam ? | ajJAnAt khecarAdyena, vAlitA'sau sutA mama // 78 // rAjJA taM sadvaraM jJAtvA, sutA tasya vivAhitA / samayaM gamayAmAsa, sukhena sa kumArarAT // 79 // SSSS itazca puSpabhadrAkhye, pure zrIpuSpacUlarAT / jJAtvA kvacid gataM putraM, hRdi duHkhaM mahad dadhau // 80 // sutasyAnveSaNe rAjJA, preSitA nijapUruSAH / muste pRthivIpIThe, dezagrAmapurAdiSu // 81 // tatra jJAtaH sa tairyasmAt, tadguNairvAsitA mahI / bhAgyAdisadguNo matrtyaH, pracchannaH kiM hi tiSThati ? // 82 // carebhyastatra vijJAya, putraM rAjJA'tha preSitAH / tasyAhvAnAya mantrIzAste cAnandapure gatAH ||83|| tadAnandapurezena, sUrasiMhena bhUbhujA / gantukAmAya jAmAtre, svIyaM rAjyArddhamarpitam // 84 // gajA dazasahasrAzca, lakSasaGkhyAsturaGgamAH / SaTsahasrA rathA dattAH, paJcalakSANi pAyakAH // 85 // bhANDAgArArddhavittaM ca, dattvA bhUpatinA tataH / sutAsaMyuktayA (jA) mAtA, preSito'tha svake pure // 86 //
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH pallavaH ] vidyAdharazataiH sevyamAno mArge pade pade / gIyamAnazca gandharvaiH, stUyamAno mahAbudhaiH ||87|| itthaM maharddhiyukto'sau, puSpabhadrapure gataH / puSpacUlanarendreNa, sutasyAgamanaM zrutam // 88 // sammukhI nijasenA ca, preSitA bahumAnataH / mahAmahotsavAttasya, pravezaH kAritaH pure // 89 // rAjoce vatsa ! manye'haM tava dezAntare punaH / yajjAtaM gamanaM nUnaM, tade(dI) dRgvRddhihetave // 90 // putrapuNyodayaM vIkSya, bhUpatistena saMyutaH / prakurvvan dharmmakarmANi, gamayAmAsa vAsarAn // 91 // zrImadvimalabodhAkhyo, jJAnI tatrAgato'nyadA / tadvandanAya bhUpAlo, jagAma saparicchadaH ||92 // tisraH pradakSiNA dattvA, taM praNamya munIzvaram / upavizya ca saddharmadezanAmazRNoditi // 93 // bho bhavyA ! bhavapAthodheH, pAraM puNyairavApyate / tat puNyaM durlabhaM loke, sukhasyaikanibandhanam // 94 // dharmaparANAM puMsAM jIvitamaraNe ubhe api zreSThe / iha jIvatAM vivekaH sadgatigamanaM mRtAnAM tu // 95 // lAGgalasahastrabhinne, nAsti dhAnyaM yathoSare kSetre / tadvajjantUnAmiha, puNyena vinA kutaH saukhyam ? // 96 // puNyaprabhAvato vighnazreNirvighaTate nRNAm / zAkinIvRndamadhye'pi, vijayI dhRSTako yathA // 97 // tathAhi - bharate'vantideze'sti, dhArAnAmnI varA purI / yAM nirIkSyAlakA garvvaM, sarvaM tyajati tatkSaNAt // 98 // tatrAsti sadhano rAjaputraH sUro baloddhataH / dhIro dhImAn guNADhyazca, dAtA bhoktA bhayojjhitaH // 99 // 1. bahu yazaH iti pra. / [ 325 5 10 15 20 25
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 10 15 20 25 36] [ dharmakalpadrumaH tatpriyA caturA tanvI, gUDhamantrA madoddhurA / kaTuvAkyairnijaM nAthaM, sA dUmayati kopanA // 100 // sUro'tha cintayAmAsa, kiM bhAryayA tayA mama ? | tyajed duSTamatiM bhAryAM, vidyAM vighnapradAM pumAn // 101 // iti matvA dvitIyAyai, priyAyai prayato'nvaham / vilokayati sa grAmaM nagaraM nagaraM prati // 102 // avantyAmasti vRddhaikA, yauvanasthasutAnvitA / prArthitA tatsutA tena, bhavyaM vadati sA param // 103 // madyuktA sundarI putrI, tava gehaM sameSyati / pratipannaM ca sUreNa, kAmArttaH kiM karoti na ? // 104 // yataH- divA pazyati no ghUkaH, kAko naktaM na pazyati / apUrvvaH ko'pi kAmAndho, divAnaktaM na pazyati // 105 // sapatnIbhAvataH pUrvvA, kalahAyati duHsvaram / azrAntaM kalahaM jJAtvA, pRthak geheSu mocitA // 106 // caturA sundarIgehe, gatvA gAlIrdadAti sA / anyo'nyaM te madonmatte, matsaraM hRdi bibhratuH // 107 // dantAdanti padApAdi, muSTAmuSTi bhujAbhuji / yudhyete matsarAkrAnte, muNDAmuNDi nakhAnakhi // 108 // saubhAgyaM kalaho loke, bibharToko hi matsaraH / yaM sarvvA vanitA nityaM dhArayanti nije hRdi // 109 // yataH - candre zItaM ravau tejo, jale nIcA'nuyAyitA / puSpe gandhaH tile tailaM, sapatnyoH kalahastathA // 110 // bharturbhayAnna tiSThanti, kalahantyadhikA'dhikam / pATake vistRtA vANI, bhAryAyugmamanarthakRt // 111 // yataH - na vakti no gRhAdyAti, nApnotyambucchaTAmapi / akSAlitapadaH zete, bhAryAdvayavazo naraH // 112 //
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ [327 aSTamaH pallava:] dazagavyUtaparyyante, hiNDolArAbhidhe pure / sundarIM tAM nijAM bhAryAM, zvazrvA saha mumoca saH // 113 / / nizcintazcatarAgehe. bhogAsaktaH sa tasthivAna / tAmanyadA raha: prAha, yAmyahaM sundarIgRhe // 114 / / tayoktamAryaputra ! tvaM, svairaM gatvA svavezmani / bhogabhaGgyA ca dAnena, prItirItyA ca prINaya // 115 / / caturA cintayAmAsa, kuzalo yAsyati priyaH / tatra sthAsyati me nUnaM, gato bhartA bhavet tadA // 116 / / mudA modakapAtheyaM, dattvA duzcUrNamizritam / sA preSayadyataH pApAH, 'striyaH kUTakaraNDikAH' // 117 / / yataH- anRtaM sAhasaM mAyA, mUrkhatvamatilobhatA / azaucaM nirdayatvaM ca, strINAM doSAH svabhAvajAH // 118 // ciJciNI madhyamArge'sti, nadI prakSAlya tatra saH / hastapAdamukhAdIni, pAtheyaM bhoktumudyataH // 119 / / duSTacUrNaprabhAveNa, zvAno bhUtvA nivartitaH / baddhvA ca taM dRDhairbandhaistatADa caturA ciram // 120 / / zvA karAlo babhUvaiSa, muktazca kRpayA tayA / zatavraNasamAkIrNaH, paTTakaiH pariveSTitaH // 121 // zanaiH zanaiH paTurbhUtvA, mAsAnte punarabravIt / yAmyahaM sundarIgehe, pAtheyaM praguNIkuru // 122 / / tadA karambakaM duSTaM, dattvA'tha preSitaH tayA / tannadyAM bhojanArthaM ca, niviSTo'thAgamajjaTI // 123 / / sa prArthayat horAtradvayamAhAravarjitaH / dehi bhojyaM tena dattaM, bhuktvA sa rAsabho'jani // 124 / / pUrvavaccaturAgehaM, cacAla bharaTa: kharaH / priyAkarttavyavIkSArthaM, sUro'pi pRSThato gataH // 125 / /
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 10 15 20 25 38] [ dharmakalpadrumaH sA kharabandhanairbaddhvA, kazAghAtairapIDayat / rAraTIti bhayAkrAnto, bhugno'smi ghAtajarjjaraH // 126 // re yAsi sundarIgehaM, yAtayAtetyabhartsayat / mriyamANaM tadA dRSTvA, mukto dRSTazca yogirAT // 127 // jaTAbhArabharAkrAnto, DakkAramaramaNDitaH / bhasmabhUSAkarAlAkSaH, kaupInakarttikAnvitaH // 128 // lajjitA caturA bhItA, patitA tasya pAdayoH / jaTI vadati bhadre'yamAbhAnakastvayA kRtaH // 129 // karambaM khAdayedyo hi, viDambaM sahate hi saH / dattvA dravyaM tayA bhaktyA, kSamayitvA visajjitaH // 130 // sA citte cintayAmAsa, caritaM jJAtavAn patiH / upAyairmArayAmyenaM, 'bhinnasnehe kutaH sukham ? ' // 131 // tataH snAtvA'GgaNe gatvA, kRtvA gomayamaNDalam / zvetavastrAGkitA dhUpanaivedyAdyamaDhaukayat // 132 // sadguggalaguTIraktakaNavIrairdhRtAnvitaiH / cakAraikAgracittA sA, homaM huGkArabhISaNA // 133 // paryyantAhutiparyyante, pratyakSastakSako'vadat / bhadre ! kimarthamArAddhastuSTo'haM te varaM vRNu // 134 // soce bhakSaya bharttAraM, parapatnIrataM mama / takSakaH kathayatyevaM, SaNmAsAM (syaM ) te mariSyati // 135 // sarIsRpaM visRdyaiSA, svasthAne caturA sthitA / sarvvaM vilokayAmAsa, sUraH kuDyAntare sthitaH // 136 // so'cintayadaho strINAM, duzcaritraM vaco'tigam / yayA viDambitaH sUraH, zvA kharo bharaTo'jani // 137 // yataH- sraSTA yanna sRjet sRSTau, haro dhyAne na dRSTavAn / nodare vaiSNave cAsti, tat kurvvanti striyo'dayAH // 138 //
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ [329 aSTamaH pallava:] iti dhyAyan bhayabhrAnto, hiNDolArapure gataH / sazaGkaH sundarIyukto, bhuGkte bhogAn divAnizam // 139 / / vividhaiH prINanopAyaiAsyahAsyakalAdibhiH / sundarI prINayatyenaM, sUro harSaM dadhau na hi // 140 // zvazvA raha: svajAmAtA, pRSTo duHkhasya kAraNam / so'vadat zvazrU kiM mAtarduHkhaM me mahito(lo)ditam // 141 // kiM vRthA kathyate duHkhamasamarthasya dehinaH / durbale mAtRbhugnau vada(?) zrumokSaH parasparam // 142 / / sA proce me'sti sAmarthya, kAraNaM tat prakAzaya / vyAdhervijJAnahInasya, pratIkArakriyA na hi // 143 // tenoktaM maraNaM bhAvi, SaNmAsairmama takSakAt / patyA vazIkRtaH so'tha, karotyevaM chalAdapi // 144 // mA bhaiSI: sA''ha bhadraM te, kariSye'haM sutAnvitA / svairaM bhukSva sukhaM tiSTha, duHzaGkAM hRdi mA kRthAH // 145 / / zlathIcakAra zalyaM na, pUrvapatnyA kadarthitaH / tathApi saha sundA , mRtyubhIruH sa tiSThati // 146 / / mAtrA putryA'nyadA gehadvArabhityordvayorapi / likhitau bahiNau ramyau, pratyakSAviva jaGgamau // 147 // nirantaraM zUcIbhUya, vedikAmupavizya ca / bahiNau pUjayete te, dhyAnahomaparAyaNe // 148 // Agate divase tasmin , pratyakSaM yamarUpiNi / mRtyubhIruH priyAM proce, madhyAhne maraNaM dhruvam // 149 // sA'vadat prANanAtha ! tvaM, dhIro bhUtvA vilokaya / zaktisAmarthyamasmAkaM, citrakRdvighnavArakam // 150 / / gRhaM gomayayogena, kRtvA ramyaM vizeSataH / sthApayitvAsanaM madhye. sthApitaH prANavallabhaH // 15 // 15
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ B] [dharmakalpadrumaH vAsasI zucinI dhRtvA, kare kRtvA'kSatAnatha / ubhe vedyAM gate tAvatkRSNasarpa dadarzatuH (dadRzatuH) // 152 // tAbhyAM tau bahiNau zIghraM, chaNTitau mantritAkSataiH / sa tAbhyAM sahasA sarpo'rddhArddhaM kRtvA dhRto mukhe // 153 / / zabdaM zikhaNDinau kRtvA, rabhasA nabhasA gatau / sUraH savismayaM dadhyAvaho mantravijRmbhitam // 154 // snAtvA mahotsavaM kRtvA, bhuGkte bhogAn priyAyutaH / dadau dAnaM maharSibhyaH, punarjanma tvamanyata // 155 // hiNDolAdAgatAn lokAn , caturA pRcchati sma sA / sUraH kiM kurute lokA?, datte dAnaM vadanti te // 156 // mArjArI sA sitA bhUtvA, gatA matsaraceSTitA / sundarIbhavane zabdaM, karoti kuTilAzayA // 157 / / mAtA putrI ca tAM dRSTvA, bhUtvA kRSNabiDAlike / sammukhIbhUya tatsArddhaM, yudhyete te bhRzaM bhRzam // 158 / / utplutyotplutya bhUmau tAH, patanti mUcchitA mithaH / krandanti krUrazabdena, nakhadantakSatAkulAH // 159 / / caturAmantracAturyAt , te dve vidhuratAM gate / nijjitya dve gatA zvetA, nartayitvA tadaGgaNe // 160 / / sUraH sarvaM vilokyAzu , bhayAkrAnto'tha coktavAn / kiM yuvAM yudhyatho'traivaM, mArjArI kA ca pANDurA ? // 161 / / tayaikayA yuvAM dve kiM, praghAtAjjarjarIkRte ? / kva gatA zvetavarNA kiM, yuSmAkaM vairakAraNam ? // 162 / / sundaryuvAca patnI te, caturA siddhazAkinI / ahaM tvAdhunikA jAtA, sA'mbA narapalAzinI // 163 // sapatnIvairataH sA'trAgatA mantrabalena mAm / mArayituM mAtRyuktAM, bharturIp hi dussahA // 164 / / 25
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ [331 aSTamaH pallava:] tat zrutvA zaGkitaH sUrazcintayAmAsivAniti / zAkinInAM samUhe'haM, patitaH kUTakoTare // 165 / / mAsaprAnte punaH prAptA, mArjArI caturA sitA / pUrvarItyA ciraM yuddhvA, kRSNe mlAnatvamAgate // 166 / / gatA sitA sthite kRSNe, pRSTA sUreNa kAraNam / sundarI bhASate devA'smanmantraH stokazaktidaH // 167 / / astyekaM kAraNaM prauDhaM, tvadadhInaM dayAnidhe ! / yadi tvamAvayoH saktaH, prapadyasva mayoditam // 168 // prItyA sUreNa brUhIti, soktA punarabhASata / zvetA yudhyati tatkAle, tvaM brUyAH prakaTAkSaram // 169 / / lAhi kRSNe ! sitAmetAM, khAda khAda kSaNAdapi / tavoktyA''vAM balIbhUya, mArayiSyAva ekikAm // 170 / / tRtIyavAramAyAtA, zvetA kRSNe parasparam / / yuddhyante yAvatA bhagne, kRSNe sUro'bravIt tataH // 171 / / lAhi lAhi kSaNAt khAda, kRSNe ! zvetAM tu mAraya / ityukte mriyamANe dve, sitAM jagRhaturgale // 172 / / mRtaprAyAM sitAM dRSTvA, sUrazcitte tvacintayat / matpuNyayogataH zvetA, mariSyati vacovazAt // 173 / / madvANyA cenmariSyete, kRSNe api kadAcana / vilokaye'hamAzcaryaM, viparItaM vadAmi tat // 174 / / sUraH suvyaktamAcaSTa, zvete ! mAraya kRSNake / vAkchalAt zvetayA kRSNe, mRtarUpe kRte kSaNAt // 175 / / tisro'pi yAvatA jAtA, mRtA yuddhAnmitho rayAt / sUraH praharSito bADhaM, 'gato vyAdhirnirauSadhaH' // 176 / / akRtvordhvakriyAM sUro, gato bhrAtRgRhe bhayAt / bhrAtA na vidyate gehe, gato grAmAntaraM sa ca // 177 / / 15
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ [dharmakalpadrumaH bhrAtRjAyAM praNamyaiSa, sthitaH sadbhaktikIlitaH / devaraM dayitAhInaM, zuzrUSati divAnizam // 178 // tacchirasyanyadA tailaM, kSipati svairaceSTitA / bhrAtRjAyA tadAyAto, hAliko razmisaMyutaH // 179 / / so'vadanmAtaH ! miNDhAkhyo, mRto vAmavRSo'dhunA / vApavelA prayAtyeSA, balIvardo vilokyate // 180 / / sahasA sA'kSipaccUrNaM, mustake devarasya ca / kakudyAn tatkSaNAjjajJe, yiyAsuriva yaH khi(kha)lam // 181 / / taM gRhItvA gataH sIrI, sIre taM vAhayecciram / ekadA truTitA nastA, jAtaH sUraH svarUpabhAk // 182 / / bhayAcchIghraM palAyiSTa, pRSThau dhAvati hAlikaH / sa gacchanmilito jyeSThabAndhavasyaikamArgataH // 183 / / bhrAtrA'tha bhASitaH sUraH, kva yAsi vraNajarjara: ? / ehi bandho ! samAliGgya, sukhaM tiSTha mamaukasi // 184 / / so'vadat tava bhAryA hi, zAkinI yAhi yAhi bhoH / tayA'haM vRSabhaM kRtvA, kAmaM kadathito'dhunA // 185 // bhrAtastadyAhi nAhaM te, gehemeSyAmi nizcitam / vane yAsyAmi santyatra, 'rAkSasyo vanitAH kila' // 186 / / bruvannevaM vrajatyeSa, mahAraNye papAta saH / puSTAn tRNabharAkrAntAn SaD narAn dRSTavAnatha // 187 / / nirmAnuSe vane pazyan , sa tAn papraccha sAdaram / maNimANikyasauvarNabhUSaNAH kiM tRNAvahAH ? // 188 / / te vadantyAsti nAryekA, vRddhA vArdhakyabAdhitA / bhArakAn SaT tathA nIraM, nityamasmAbhirAnayet // 189 / / yadRcchayA dadAtyannaM, vasanaM bhUSaNaM param / jIrNamaJcakasuptApi, kalpavallIva jaGgamAH // 190 // 1. 'jAsUrikha jale khilam / pra0 15
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTama: pallava: ] , sUraH punaruvAcaiSA, tRNAmbhobhiH karoti kim ? / te vadanti kimasmAkaM, carcayA'dhvaga ! te'thavA ? // 191 // so'cintayad dRzA tAvat pazyAmi kila kautukam / taiH sArddhamagamat sUro, dhRtvA zirasi pUlakam // 192 // pRSTastairabhidhAnaM kiM ? dhRSTo nAmeti so'vadat / saptamaH sodaro'smAkamityuktvA te gRhe gatAH // 193 // bhArakAn nyasya gamyante (zIrSAgre), jalairbhRtvA ca kuNDakam / dhRSTena saha samprAptA, vRddhApArzvaM praharSitAH // 194 // vRddhayA bhASitA vatsAH ! saptamaH ko'tra durbala: ? / te vadanti vane dRSTaH, prApito mAturantike // 195 / / jaratI sAdaraM dhRSTaM, pRSThe nyasya karadvayam / Uce vatsa ! varaM dRSTo, durbalo daivato'dhunA // 196 // yadRcchayA ciraM putra !, bhuGkSva tiSTha gRhe mama / so'vadannamba ? tiSThAmi, janmaduHkhI tavAntike // 197 // snAtvecchAbhojanaM bhuktvA, tiSThanneSa vyacintayat / kva yAti tRNapAnIyaM, kathamAyAnti sampadaH ? // 198 // rAtrau vilokayAmyadya, kAraNaM citrakRnnRNAm / palyaGke haMsatUlyAM sa, supto jAgartti kaitavAt // 199 // arddharAtre vyatikrAnte, vRddhA prAha sphuTAkSaram / supto jAgarti ko'vA'tretyukte ko'pi na jalpati // 200 // tajjIrNamaJcakaM muktvA, sA gatAGgaNake kSaNAt / bhUmau nipatya jAtA'tha, vaDavA duSTamantrataH // 202 // [ 333 sarvAstRNAn (sarvaM tRNaM) bhakSayitvA, jalaM pItvA'khilaM kSaNAt / jAtA rUpavatI nArI sarvvAbharaNabhUSitA // 202 // nirgatA yAti sA zIghraM, sUrastatpRSThago'bhavat / viveza vivaraM yogiyoginIzatasaGkulam // 203 // 5 10 15 20 25
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________ OM [dharmakalpadrumaH yoginyaH sammukhIbhUya, mAtRvat sAGgatAM gatAH / AliGgya tAH patanti sma, jaratyAH pAdapadmayoH // 204 / / upavezyAsane ramye, paryupAsyAdhikA'dhikam / vadanti mAtRke ! caitAH, kiM nAnItA(to) balistvayA ? // 205 / / DolatkarI babhASe tAH, svasthA bhavatha vatsikAH / AnayAmyahaM hatvaitAn , puruSAn bhavatIkRte // 206 / / tAvadeka: samAyAtaH, saptamo durbalaH pumAn / caturdazI pratIkSadhvaM, puSTiM zrayati so'pi ca // 207 / / madyamAMsAdyamAsAdya, nivRttA sA visajjitA / dhRSTo vyalokayat sarvaM, stambhasyAntarito vibhIH // 208 / / jaratyA rUpamAdhAya, suptA sIkotarI punaH / zAkinyA hi jano jagdho, vizvAsasya vizvagocare // 209 // sacinto dhRSTako dadhyau, zAkinyAH saGkaTe punaH / patito yAmi yatrAhaM, zAkinyAstatra sambhavaH // 210 / / dhyAyatItyudgate sUrye, gatAH sarve tRNArthinaH / dhRSTena rAtrivRttAnto, mUlataH kathito'khilaH // 211 // te procurna kadA mAtuH, kucihna kiJcidIkSitam / sa proce yAmyahaM yUyaM, tiSThantu sukhalAlasAH // 212 // te vimRzya vadanti sma, rAtrimekAM vilambaya / darzayAsmAkaM vRttaM tajjaratyA vizvaghAtakam // 213 / / AgatA bhArakAn lAtvA, vidhAya nikhilaM ca te / samAlocya tataH sarve, suptAH kapaTanidrayA // 214 / / pUrvavat prakaTaM vRttaM, vRddhAyAzca vilokitam / te'nyo'nyaM vimRzanti sma, kiM karttavyamataH param // 215 / / dhRSTo'tha kathayatyevaM, mAryaiSA nidrayAnvitA / dvAbhyAM pAdau karau dvAbhyAM, dhRtau caikena mastakam // 216 // 1. mAtRSvasAMgatAM gatAH pra0 / 20 25
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH pallavaH] [335 dvAbhyAM tu lakuTai DhaM, kuTTitA khaNDazaH kRtA / vyApAdya jaratI sarve, calitAH pUrvadikpatham // 217 / / yAntyaraNye nadIziprAtaTe ramyaM mahApuram / pazyanti prauDhimaprAptaM, trailokyatilakopamam / / 218 / / AmrajambIranAraGgapunnAgakuTajadrumAH / tamAlatAlahintAlakulArAmA manoharAH // 219 / / vApIkUpataTAkAni, maThaH satragRhANi ca / svargatulyAH pradezAzca, dRzyante yatra pattane // 220 / / zAlaH zobhati sauvarNaH, kapizIrSakarambitaH / visphuradgopuradvAradhvajatoraNabandhuraH // 221 / / vipaNaM vitataM vastu , sakalaM yatra dRzyate / viSNUdare yathA dRSTaM, mArkaNDena maharSiNA // 222 // saudhazreNivimAnAnAM, paGktIvAtra vibhAti ca / yajjinAlayamUrddhasthairhemakumbhaiH suzobhitam // 223 // dRSTvA'tha sarvvataH zUnyaM, rAjamArge gatA narAH / vilokyAzvapadAni drAg , rAjJaH sadanamanvaguH // 224 / / tatastatra gatAste'gre, vezma pazyanti bandhuram / sahasrazikharaM zubhraM, kailAsAcalasodaram // 225 / / praviSTAH purato dvAraM, pravAladalamaNDitam / sazaGkapAdapAtAste, nIlabhUmau jalabhramAt // 226 / / dRSTA puro niviSTA ca, vRddhikA chinnanAsikA / sthUladehaprabhApUrapUritA'zeSadigmukhA // 227 / / natA datte sA''ziSaM bhoH ! subhAryAsaGgamo'stu vaH / ramyAbhiH saptakanyAbhirartha(gha)dAnena te vRtAH // 228 / / dhRSTo'pyagrezva(sa)rIbhUya, papraccha jaratI rayAt / mAtaH ! zUnyapurasthAH kA, imAH kanyAH surIsamAH ? // 229 / / 25
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________ [dharmakalpadrumaH sA proce vatsa ! saptApi, vidyAdharasutA imAH / AsAM varakRte pRSTo, mayA naimittiko'nyadA // 230 // atrasthAnAM hi saptAnAM, varAptistena bhASitA / ihAnItA mayA tasmAd , yUyamapyAgatA varAH // 231 / / udvAhyemAH sukhaM bhogA, bhujyantAM puNyasaJcitAH / saudhApavarakA ramyA, saurabhyadravyavAsitAH // 232 // haMsatUlIparicchinnAH, palyaGkA hRdayaGgamAH / citrazAlA imA vatsA !, vAtAyanamanoharAH // 233 / / amI sapta turaGgAzca, manovegAnugAminaH / muktvA pUrvadizaM yUyaM, vicaradhvaM yadRcchayA // 234 / / kRtodvAhAH samaM tAbhiste'naGgasukhalAlasAH / ramante raGgazAlAsu , dogundukasurA iva // 235 / / kadA cakrujalakrIDAM, puSpavacayamuttamam / baddhadolAzca khelanti, campakadrumazAkhiSu // 236 // pUrvA nivAritA rantuM , kAraNaM kimaho mahat ? / mithaste vimRzantyevaM, rakSyamANe spRhA bhavet // 237 / / ekadA turagArUDhA, gatAH pUrvadizaM prge| AyojanaM nRzISaizca, vyAptAM bhUmiM vyalokayan // 238 / / parasparaM prajalpanti, kimetadadbhutaM kSitau / na dRSTaM na zrutaM kvApi ?, kasyAgre kathyate'thavA ? // 239 // athAzvakhuraghAtena, hatA tumbyahasadrayAt / are turaGgamA rAmAH, pUrvamasmAbhirAdRtAH // 240 / / dhaSTo'tha dhairyamAlambya, pRSTavAn varade sphuTe (vada re sphuTam) / ke te'thavA vanitAH kAzca, kathaM bhUH zIrSasaGkalA ? // 241 / / tumbI brUte nakaTyeSA, siddhazIkotarI yayA / vipratArya hayaiH strIbhirasmadAdyA narA hatAH // 242 // 25
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTama: pallava: ] mAMsAzanyA purIloko, bhakSitaH sakalastayA / tato yojanamAtreyaM, zirobhirmaNDitA mahI // 243 // tadyAta yAta re zIghraM yAvat sA na vilokayet / prerayanto'zvavargaM te, bhayAt tasyAH palAyitAH // 244 // madhyAhnasamaye yAvannAyAtAste nije gRhe / nAryyaH sambhUya tAH procurmAtarnAyAnti te narAH || 245 // nakaTI caGgamAdAya, saudhazRGgopari sthitA / vrajato vAyuvegena, hayAn vIkSyetyuvAca sA // 246 // turagAn vAlayadhvaM bhozcaGgaM cAtADayat dRDham / caGgazabdena tenAtha, vAlitAste turaGgamAH // 247 // jhampAM pradAtukAmAstu, kIlitA na patanti te / AH kiM bhaviSyatyasmAkaM, jalpantIti mitho bhayAt // 248 // AgatAH saudhamadhyaM te, nakaTyA bhaNitA ruSA / mAM vimucya kva yAtAra:, pApA vizvastaghAtakAH ? // 249 // sA karttikAM kare kRtvA, yamajihvAkarAlitAm / dhRSTaM duSTA kacairdhRtvA, pAtayAmAsa bhUtale // 250 // hRdaye nyasya pAdau sA, bhASate sma kharAkSaram / tvaM calito'zvamAruhya, tvAM hanmi prathamaM tataH // 259 // daivataM tvaM smarAbhISTaM, na bhaviSyasyataH param / tayeti bhASito nirbhIH, sahAsyaM vadati sma saH // 252 // ekaM pRcchAmi nirnAse !, kautukaM hRdaye mama / ko'yaM vIrAgraNIrdhIro, yazchettA tava nAsikAM // 253 // zAntakopA'tha nirnAsA, harSabASprapUritA / dhRSTaM vimucya sA prAha, vatsa ! svacchamanAH zRNu // 254 // manoramapuraM nAma, svargatulyaM mahItale / rAjA maNiratho rAjJI, maNimAlA babhUva ca // 255 // [ 337 5 10 15 20 25
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________ ]] [dharmakalpadrumaH tanayAH sapta saJjAtA, zauryadhairyaguNAnvitAH / rAjapatnyudare prAnte'STamo garbhaH sudurvvahaH // 256 / / jAtA'haM putrikA paJcadhAtrIbhiH paripAlitA / pitrA dattvA kalAcArye, kRtA zAstrAbdhipAragA // 257|| yauvanAvasare jAtA, mantre me mahatI spRhA / vazAkarSaNasantApastambhavidveSamohane // 258 / / rAkSasI vidyecchArUpaM mAraNaM balam / sUryacandramasAM mantraM pAtAlavivare gatiH // 259 / / AkAzagAminI vidyA, balimantraprasAdhanam / mRtasaJjIvinI vidyA, mayaivaM zikSitAH kalAH // 260 // tribhivizeSakamitazca girivaitADhye, indro rAjA'sti yena ca / rambhAdiracanAyogAdindrarAjyasthitiH kRtA / / 261 / / vidyayA''kAzagAminyA, vaitADhye'haM gatA'nyadA / rambhAtilottamAmukhyairArabdhaM tatra narttanam // 262 // ekadA nAgatA rambhA, tadrUpA cAhamAgatA / nRtyena raJjitaH zakraH, proce rambhe ! varaM vRNu // 263 / / mayA svarUpadhAriNyA, yAcitaM tvaM dhavo bhava / pratipannamidaM devarAjena vidhiyogataH // 264 // pratyahaM yAmi vaitADhye, ramAmIndreNa saMyutA / mama prItikaraH puSpabaTuko'pyanyadA'vadat // 265 / / satpriye ! naya mAM sArthe, pazyAmi tava nATakam / vArito'pi mayA bADhaM, prArthayati punaH punaH // 266 / / mukuTAntarmayA kSiptaH, kIrarUpaM vidhAya saH / vaitADhye'haM gatA cendrapurato natitA bhRzam // 267 / / layamadhye mayA hastaH, kSiptaH zirasi bhArataH / bhagnatAlAM biDaujA mAM, brUte bhagnaM ca nATakam // 268 / /
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTama: pallavaH ] iti zApo dade kopAnnirnAsA bhava yAhi re / tvaM kSitau cAtra nAgamyaM, phalaM bhuGkSva pramAdajam // 269 // mayA'tha caraNau natvA, vijJaptaH sa prasIda me / devendra ! mama zApasyAnugraho bhavitA kadA ? || 270 // so'vAdInnaramAMsaM tvAM, khAdantIM ko'pi sAhasI / pRcchet te nAsikA, kena, chinnA zApakSayastadA // 271 || taddinAnnagarIloko, bhakSitaH sakalo mayA / rAmAturaGgamairetairvipratArya vizeSataH // 272 // yojanAyAmamAtro'yaM, tumbInAM ca mahotkaraH / kRto mayA na kenedaM, pRSTaM vatsa ! tvayA vinA // 273 // pRcchayA tava nAsA me, navA''yAtA narottama ! | adyendrazApamuktizca, babhUva tvaM ciraJjaya // 274 // vatsedaM nagaraM ramyaM bhAryA etAH surUpikAH / turaGgamA varaM saudhaM, rAjyaM kuruta matpade ||275 // lokapUrNaM puraM kRtvA, vidyayA sA nide pade / dhRSTaM saMsthApya vaitADhye, gatA tasthau ca pUrvvavat // 276 // manoramapure dhRSTaH, sAmrAjyaM kurute balI / SaT tAni pUrvamitrANi, maNDalIkapade'bhavan // 277 // sAmrAjyaM kurvvatastasyodyAnapAlo'nyadA'vadat / anekaziSyasaMyuktAH sUrIzA AgatA vane // 278 // rAjA'tha sarvvasAmagryA, calito vandituM gurUn / sUtritAbhigamaH sUriM, vanditvopAvizat puraH ||279 / / sUrirgambhIrayA vAcA, babhASe dharmamArhatam / dhammiSThAH puruSA jJeyAH, zeSAH kApuruSA narAH // 280 // labdhvA yo mAnuSaM janma, na dharmaM kurute'dhamaH / sa rohaNagiriM prAptazcintAratnaM samujjhati // 281 // [ 339 5 10 15 20 25
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3] [dharmakalpadrumaH dezanAnte'tha taiH pRSTamabhUma prAgbhave vayam / kIdRzA ? yena zAkinyAH, saMkaTe patitA vibho ! // 282 / / sUriNA bhASitaM vatsAH !, zrUyatAM yadi kautukam / pratiSThAnapure pUrvamAsIdvipro haribhramaH // 283 // mantrayantraprayogaiH sa, zAkinInAM kadarthakaH / maNDalaM maNDate yatra, gAyanAstatra SaNnarAH // 284 // ekadA muninaikena, dharmamArgeNa bodhitAH / ciraM dharmaratA ante, kRtasaMlekhanA mRtAH // 285 / / vipro mRtvA'bhavat sUraH, SaDete maNDalAdhipAH / karmaNaH pUrvabhavajAt , patitAH zAkinIgRhe // 286 / / pazcAd yadvihito dharmastasmAttvaM sUrabhUpatiH / pUrvAcIrNaM hi yatkarma, tadbhojyaM balavAn vidhiH // 287 // zrutvA pUrvabhavaM svakIyamanaghaM prAptAzca jAtismRti, putrAn nyasya nije pade sucaraNaM samprApya nAkaM gatAH / tadbho bhavyajanA ! manAgapi kadA puNye pramAdo na hi, kAryo yena sadA bhavanti sulabhAH svargApavargazriyaH // 288 // iti puNyopadeze dhRSTakanarakathA // aho uttamasattvAnAM, dharma evaM mahAdhanam / saJcayanti sadA dakSAstameva nizcalaM bhuvi // 289 // jananI janako bhrAtA, putro mitraM kalatramitaro vA / dUrIbhavanti nidhane, jIvasya zubhAzubhaM zaraNam // 290 // yatparalokaviruddhaM, yallajjAkaramihaiva janamadhye / / antyAvasthAyAmapi, tadakaraNIyaM na karaNIyam // 291 // itthaM nizamya puNyopadezanAM laghukarmakAH / prabuddhAstatra cAritraM, gRhNanti sma jitasmarAH // 292 // 20 25
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH pallavaH ] ke ke suzrAddhadharmaM ca, dvAdazavratabandhuram / samyaktvaM ke'pi zIlaM ca, jagRhurgagRhamedhinaH // 293 // puSpacUlo nRpaH prApa, vairAgyaM guruvAkyataH / saMsArAnityatAM dhyAyan, zIghraM svagRhamAgataH // 294 // sutazcandrodayo rAjye, sthApito mahadAgrahAt / rAjyacintA pradattA ca, samarthAnAM sumantriNAm // 295 // rAjA gatvA guroH pArzve, rAjJyA kAmAkhyayA yutaH / vrataM cAdAya saddhyAnatapojJAnaparo'bhavat // 296 // dIkSAM prapAlya karmANi, jvAlayitvA tapo'gninA / samprAptakevalajJAno, jagAma paramaM padam // 297 // tatazcandrodayo rAjA, candrodayasamujjvalaH / nyAyena pAlayAmAsa, rAjyaM prAjyaM surezavat // 298 // athAnyadA gavAkSasthaH, svapuraM sa vyalokayat / kaH sukhI ko'tra duHkhI vA, cintayanniti cetasi // 299 // iti cintAparo yAvannirIkSati nijaprajAH / dRSTimArge'patat tAvat, pUrvaM paricito dvijaH // 300|| bhUtArttagrathilIbhUto, dhUlidhUsaradehabhRt / cittabhrameNa conmattaH, sthitaH so'sti catuSpathe // 301 || kautukAt militAH paurAH, pASANairdhnanti ke'pi tam / keciddhasanti nindanti, sa evaM vihvalIkRtaH // 302|| itthaM taM duravasthAyAM, patitaM vIkSya bhUpatiH / dadhyau vidyAprakopenAbhavanme mitramIdRzam ||303|| balAtkAreNa prAgasya, mayA vidyA pradApitA / kupAtre patitA sA hi, vidhinA naiva sAdhitA // 304|| punarnindA kRtA'nena, vidyAsya kupitA tataH / tenAsau grathilo jAtaH, karma loptuM na zakyate // 305 // 1. mahAgrahAt iti syAt / 2. parasmaipadaM cintyam / [ 341 5 10 15 20 25
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 10 15 20 25 3] svapArzve dvijamAkAryAkAryA'tho mantravAdinaH / sa sajjIkArito rAjJA, 'hyuttamA upakAriNaH ' // 306|| yataH- vacanaM prasAdasadanaM, sadayaM cittaM sudhAmuco vAcaH / karaNaM paropakaraNaM, yeSAM teSAM na te nindyAH // 307 // bandhumatyAdirAjJIbhiranekAbhiH samanvitaH / [ dharmakalpadrumaH bubhoja vividhAn bhogAn rAjA puNyaprabhAvataH ||308|| kiyatyapi gate kAle, zrInivAsaH suto'bhavat / krameNa varddhitaH so'pi, kalAsu kusalo'jani // 309 // rAjJyaH sapta sahasrANi, tasya bhUpasya jajJire / dviguNAzceTikA jAtAH putrAzcAnye'pi bhUrizaH || 310 // mahAprabhutvamApyAsau, nyAyenApAlayat prajAH / na ko'pi dUmyate tatra, ko'pi naiva ca daNDayate // 311 // phalanti ca sadA vRkSA, na dausthyaM na ca vigrahaH / akAle naiva mRtyuzca, na droho naiva vaJcanam // 312 // na cetayo na mArizca, na vairaM vyAdhayo'pi na / na duHkhaM na bhayaM loke, tasmin rAjJi sudharmiNi // 313|| na kUTaM bhASate ko'pi, hiMsAM ko'pi karoti na / vyasanAni ca saptApi, tatyajuryatra mAnavAH // 314 // duSkarmabhIravo yatra, janA AcArasundarAH / anAcAravimuktAhi, 'yathA rAjA tathA prajAH ' // 315 // yasya pAdayugaM bhaktyA, sevante narakhecarAH / gAyanti sma guNagrAmaM, kinnarIkinnarAdayaH // 316 // dInebhyo yAcakebhyazca, yo dadau dAnamIpsitam / pAtrebhyo dattavAn bhaktyA, dharmmakarmANi cAkarot // 317 // ardhacakrIva sarvvarddhiH, kozadezapurAdiSu / trikhaNDAdhipatitvaM sa, pAlayAmAsa puNyataH || 318 || ,
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH pallava:] [343 kiyatkAle gate so'tha, rAtrau jAgarito'nyadA / dadhyau yAti vRthA janmAraNyajA mAlatI yathA // 319 // na gRhItaM phalaM kiJcinna kRtaM sukRtaM tataH / jAto'yaM nRbhavaH kUpacchAyAvanniSphalo mama // 320 // ityAdibhavanAM kRtvA, smRtvA ca parameSThinaH / kRtvA prabhAtakRtyAni, sabhAyAM saMsthito nRpaH // 321 // sabhAmukhyajanAH sarve, tadA tatra samAgatAH / bhUpaM praNamya sadbhaktyA, yathAsthAnamupAvizan // 322 // nRpaH sabhyAn prati proce, bho bhoH kiM vittha vA na hi / saMsAra eSa kIdRkSaH, kiM sthiro vA kimasthira: ? // 323 // 10 te'pi procurna jAnImaH, svAmistvaM vetsi tadvada / tato nRpaH punaH prAha, bho bhoH zRNuta sajjanAH ! // 324 / / asthirANi zarIrANi, vibhavo'pyasthiraH punaH / jIvitaM nizcalaM naiva, saMsAro hyamasthiraH // 325 // saMsAranATake jIvA, uttamAdhamamadhyamAH / naTavat karmasaMyogAnnAnArUpairbhavantyaho // 326 // kaSAyairviSayairyogaiH, pramAdairaGgibhiH sadA / raudrA niyamA'jJatvaizcAtra karma prabadhyate // 327 // kSititalazayanaM vA prAptabhaikSAzanaM vA, sahajaparibhavo vA nIcadurbhApitaM vA / mahati phalavizeSe nityamabhyudyatAnAM, na tu manasi zarIre khedamutpAdayanti // 328 // saudhotsaGge zmazAne stutizapanavidhau kardame kuGkame vA, palyaGke kaNTakAgre dRSadi zazimaNau carmacInAMzuke vA / zIrNAGge divyanAryAmasamazamavazAd yasya cittaM vikalpai- 25 rnAlIDhaM so'yamekaH kalayati kuzalaH sAmyalIlAvilAsam // 329 // 15 20
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4] 10 [dharmakalpadrumaH svaguNaM paradoSaJca, vaktuM jalpayituM param / / arthinaJca nirAkartuM , satAM jihvA jaDAyate // 330 // AcArahInaM na punanti vedA, yadyapyadhItAH saha SaDbhiraGgaiH / ekAkSarajJo hi vidhAnayuktaH, paraM padaM yAti vidhUtapApaH // 331 // hayAH kasya gajAH kasya, kasya dezo'thavA puram / bahIrUpamidaM sarvamAtmIyo dharma eva hi // 332 // itthaM vicArya vibudhaiH, puNyamevAtmano hitam / karttavyaM hi paraM zeSaM, jJeyaM saMsArabandhanam // 333 // ityuditvA jagau rAjA, mUlAmAtyaM prati sphuTam / aho saMsAravAsAnme, sAmprataM virataM manaH // 334 / / tena tvaM pRcchyase pUrvaM, zrInivAsaH zriyo gRham / matpade sthApyate putro, rAjyabhAradharaH kSamaH // 335 / / tasminneva kSaNe tatra, vanapAlo vyajijJapat / svAmin ! bhuvanacandrAhvo'trAgataH kevalI guruH // 336 / / itthaM zrutvA saharSo'bhUdbhUpatirbhUridAnataH / taM santoSya tatazcitte, cintayAmAsa bhAvataH // 337|| aho dugdhe sitAkSodo, ghevare ghRtamocanam / iSTaM vaidyopadiSTaJca, kSudhite bhakSyamAgatam // 338 // agre me virataM cittaM, jAto gurvAgamaH punaH / prastAve vAJchito vRkSaH, puSpitaH phalitaH punaH // 339 // evaM vicArya bhUpo'sau, guruvandanahetave / parivArayato'cAlIta, samprAptaH sarisannidhau // 340 // tisraH pradakSiNA dattvA, praNamya vidhinA gurum / upavizya yathAsthAnaM, zuzrAveti sa dezanAm // 341 / / sumANusattaM sukulaM surUvaM, sohaggamAruggamatucchamAU / riddhi samiddhi ca pahuttakittI, puNappasAeNa lahanti sattA // 342 // [] 15 20 25
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 aSTamaH pallavaH] [345 susvAdaM zubhagandhimodakadadhikSIrekSuzAlyodanaM, drAkSAparpaTikAsitAghRtayutAsvarga:samAnAdikam / bhuktaM satsahasaiva yatra malatAM sampadyate sarvatastaM kAyaM sakalAzuciM zucimaho mohAndhitA manvate // 343 // dahati madanavahnirmAnasaM tAvadeva, bhramayati tanubhAjAM kugrahastAvadeva / chalayati gurutRSNArAkSasI tAvadeva, sphurati hRdi jinokto vAkyamantro na yAvat // 344 // zrIrjalataraGgataralA, sandhyArAgasvarUpamapi rUpam / dhvajapaTacapalaJca balaM, taDillatAtulyamevAyuH // 345 // itthaM vijJAya viduSA, karttavyaH saphalo bhavaH / pramAdaM dUrato muktvA, kAryo dharmeSu codyamaH // 346 // saptakSetryAM yathAzakti, vyayaM kurvanti cottamAH / saptavyasaneSu ratA, dRzyante cAdhamA narAH // 347 // dezanAnte narendro'sau, papraccha racitAJjaliH / kAmAkSA sA'bhavadrAjJI, mayi kAmavazA katham ? // 348 // sUrirUce bhrAtRjAyA, yA'bhUt pUrvabhave tava / sarAgA tvayi sA jAtA, paraM na prApa vAJchitam // 349 / / mRtA ca smitavAkyena, patyau cAtyantarAgiNI / raudrArtadhyAnayogena, prathame narake gatA // 350 // AyuH sampUrya sA tatra, bhavaM bhrAntvA'bhavat dvijI / bAlatve vidhavA jAtA, tata: sA'bhUt tapasvinI // 351 / / kRtvA tapazciraM mRtvA, kAmAkSA'bhUnnRpapriyA / prAgbhavasnehayogena, sA jAtA tvayi rAgiNI // 352 / / viSayArthaM tathoktAni, vacanAni bahUnyapi / bhave'smin muktigAmI tvaM, tena zIlaM na khaNDitam // 353 // 20 25
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________ [dharmakalpadrumaH evaM pUrvabhavaM zrutvA, prApya jAtismRtiM punaH / sUriM natvA nRpazcandrodayaH svagRhamAgataH // 354 / / anyadA bhAvayan bhAvaM, citte rAjA vyacinyat / vimAnamAnamuttuGgaM, kArayAmi jinAlayam // 355 / / yairnarairnijavittasya, mAnena jinamandiram / kAritaM coddhRtastena, nijAtmA bhavasAgarAt // 356 // AkAritA ghanA rAjJA, zilpinaH kuzalAstataH / vAstuvidyAsu vikhyAtA, vizvakarmopamA guNaiH // 357 // muhUrte'tha zubhe zuddhabhUpIThe ca sudaivate / unnataM cottamaM pIThaM, sthApitaM sthiralagnake // 358 // krozArddhapRthulaH kroza-dIrghaH krozasamunnataH / caturdAro hemamayaH, prAsAdastatra nirmitaH // 359 // tasyaiva parito devakulikAzca dvisaptatiH / kAritA mUlabhavanasadRzAH zreNisaMsthitAH // 360 // prAsAdo'yaM bhuvi khyAtastrailokyavijayAbhidhaH / pratiSThA tasya bimbAnAmapi saGghana nirmitA // 361 // suvarNaratnarUpyAdyaiH, pratimAstatra kAritAH / pratimA cAdinAthasya, mUlasthAne nivezitA // 362 // bhUtabhAvivartamAnajinAnAM tatra mUrtayaH / sthApitAzca videhAnAM, varttamAnArhatAmapi // 363 // zAzvatAnAM jinAnAJca, catastraH pratimAstathA / pratimA yakSayakSiNyoH, sthApitA aparA api // 364 // satsAmikavAtsalyaM, kRtvA vastrAdikArpaNam / kRtaM rAjJA'tha sarveSAmityabhUdutsavo mahAn // 365 // kRtaM hi janmasAphalyaM, candrodayamahIbhujA / svanAma likhitaM zubhraM, nizcalaM candramaNDale // 366 //
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH pallavaH ] ityAdidharmmakarmANi kurvvan zrIjinazAsanam / dIpayAmAsa bhUpAlaH, kRpAluH sarvajantuSu // 367 // anyadA sannidhau tasya, prAsAdasya narezvaraH / pauSadhaM dharmazAlAyAM, jagrAha sthiramAnasaH || 368 // tadaivaM bhAvayAmAsa, bhAvanAM bhavanAzanIm / dhanayauvanarAjyAni, na sthirANi zarIriNAm // 369 // jarAmRtyumahAduHkhaiH, pIDitAnAM hi dehinAm / cAturgatikasaMsAre, zaraNaM nAsti kutracit // 370 // na yAti katamAM yoniM katamAM vA na muJcati / naTavannRtyati prANI, viSame bhavanATake // 371 // eko'haM nAsti me kazcinnAhamanyasya kasyacit / eka utpadyate jantureka eva vipadyate // 372 // eko me zAzvato hyAtmA, jJAnadarzanasaMyutaH / zeSA bhAvA hi me bAhyAH sarvve saMyogalakSaNAH // 373 // bhAvanA dvAdazApyevaM, tasya bhAvayataH sataH / avadhijJAnamutpede, jagadbhAvaprakAzakam // 374 // vizeSAt jJAtavAn bhUpaH, saMsArAsAratA tadA / pauSadhaM pArayAmAsa, prabhAte vidhinA sudhI // 375 // rAjyaM saMsthApayAmAsa, zrInivAsasutaM nRpaH / gurorbhuvanacandrasya, pArzve saMyamamagrahIt // 376 // gurvvAdezAt zrutajJo'sAvekAkipratimAM dharan / viharan bhUtale'nyedyurekasminnagare yayau // 377 // uSNakAle ca madhyAhne, sahannAtApanAM bhRzam / tatra pretavane sAdhuH, kAyotsarge sthitaH sthiram ||378 // asureNa pUrvvavairAdupasargAH kRtA iti / dantAbhyAM gajarUpeNa, hatazcotpATitastataH // 379 // [ 347 5 10 15 20 25
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34] 10 [dharmakalpadrumaH pakSiNA vajratuNDena, caJcvA ca ghAtito muniH / yakSarAkSasasarpaNAM, raudrarUpaizca bhApitaH // 380 / / evaM sa kSubhyamANo'pi, dhyAnAnna kSubhito muniH / dRSTvA tasya kSamAM devaH, svayaM tatyAja matsaram // 381 / / upadezAnmunerdevaH, pratibodhamavApa saH / samprApa zuddhasamyaktvaM, bhave kasmin gataH zivam // 382 // candrodayo'pi rAjarSiH, kRtvA dhyAnaM subhAvataH / avApa kevalajJAnaM, yayau ca nirvRti kramAt // 383 // yathauSadhaM bhAvanAbhi vitaM guNakRdbhavet / bhAvayuktastathA dharmaH, prANinAM phalado mataH // 384 // yataH- dAnazIlatapaHsampad , bhAvena bhajate phalam / svAdaH prAdurbhavedbhojye, kiM nAma lavaNaM vinA ? // 385 // samprApa kevalajJAnaM, bharato bhAvanAbalAt / mRgo'pi ca yayau svargaM, baladevarSisaMyutaH // 386 // evaM caturthazAkhAyAM, bhAvopari kathA mayA / candrodayanarezasya, proktA vairAgyakAriNI // 387 // ityAgamagacche zrIpUjyaparamaguruzrIzrIzrImunisiMhasUritatpaTTe zrIzIlaratnasUritatpaTTAmbujadinakarazrIzrIzrIANandaprabhasUritatpaTTavibhUSaNanijitasamastadUSaNa zrImuniratnasUriH tatpaTTAlaGkArazrIzrIzrIANandaratnasUrIzvaravijayavAnAjye zrImatzrImahopAdhyAyazrImunisAgaratatziSyapaNDitazrIudayadharmagaNiviracite paM0 zrIdharmadevagaNizodhite ityAgamokte mahAkAvye zrIvIradezanAyAM dharmakalpadrume caturthabhAvanAzAkhAyAM candrodayanRpAkhyAne aSTamaH pallava: caturthavairAgyazAkhA ca samAptA // 8 // ityAgamikodayadharmagaNiracito dharmakalpadrumaH samAptaH // 20
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTAni pariziSTam [1] dharmakalpadrumagatoddhRtaprAkRtagAthAnAmakArAdyanukramaH // gAthAMza: aTTeNa tirikkhagaI, aTTeNa ya tiriyagaI, attho jaso a kittI, apatthiyaM ciya jahA, alamittha vitthareNaM, AraMbhe natthi dayA, ullo ya sukko ya do chUDhA evaM lagganti dummehA, jattha na dIsanti jiNA, rittI, jahA jAlaM tu mINANaM jaMjaM iTThe loe, jaM tavasaMyamahINaM, jAI vijjA rUvaM, jAyA havai sogo, jo siMciUNa visapAyavaM taM mandiraM na sohai, sthAnam [ra.sa./ 102 ] [ra.sa./ 102 ] ] [ [ [ [saM. za. / 93] [ utta. / 970 ] [ utta/ 971] [ [ [ ] ] ] ] ] ] [ [ dA.vi./15] [ ] [ ] [ dA.vi./18 ] [ ] pallavaH / zlokaH 6/102 1 / 264 2/ 347 7/157 3/158 2/ 38 5/849 5/850 2/441 7/36 2/250 3/591 3/234 2/290 2/ 378 3/235 3/180
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________ 350 ] tiyA tinni u vallaha, daMsaNabhaTThA bhaTThA, daMsaNabhaTTho bhaTTa, paradharagamaNAlasiNI pasupaMkhiyamANusANaM, pahasantagilANesuM, piyamahilAmuhakamalaM, bAvattarikalAkusalA, micchattaM ucchindiya, sammattaM ucchindiya, sayameva rukkha rovivA, saMgavaseNaM jAyai, sumANusattaM sukulaM surUvaM, suyabhave succhandaM, hariharacaurANaNacandasUra [ ] [ ArA.pa./ 457] [ saM.za./ 13] [ [ [ [ [ [ [ [ [ra.sa./ 95] [mi.ku./11 ] ] ] ] ] ] ] [ [ ] ] ] ... ] [ dharmakalpadrumaH 2/ 331 1/243 1 / 242 3/173 5/304 3/470 1/229 2/104 1 / 244 1 / 241 1/259 2/7 8/342 5/832 3/77
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTam [2] dharmakalpadrumagatoddhRtasaMskRtapadyAnAmakArAdyanukramaH // gAthAMza: akAraNaM sattvamakAraNaM guNA, atula sukhanidhAnaM adeve devabuddhiryA anubhUtaH zruto dRSTaH, abhavyeSu madAndheSu abhyutthAnamupAgate gRhapatau ArUDhazca( DhaM ca) vahed bhAraM, indriyANi ca saMyamya utpadyante ca hRdyeva kapaTI lekhakaH kSAntaH kampaH svedaH zramo mUrcchA, kaSAyaviSayAndheSu kAle kAlatrayajJAnaM 6, kulInaH paNDito vAgmI gUDhamaithuna gomedhanaramedhAzvamedhAdya ghanaM dattaM vittaM jinavacana cakra 1 ca 2 chatra 3 daNDAH caturddazApi ratnAni, cauryapApadrumasyeha, chatraM dhvajaH svastikayUpavApI sthAnam [ ] [ ] [ yo.zA. 2/ 3] [ [ [ [ [ ] [ ] [ ] [ yo.zA./ 2 / 78 ] [ ] [ ] [ ] [ [ ] ] ] ] [siM.pra./88 ] ] ] ] [ [ ] [ yo.zA. 2 / 69] [ ] pallavaH / zlokaH 4 / 302 2/25 2/14 6/221 6/466 5/400 1/120 1/116 6/462 1/125 6/517 6/465 7 / 9 1/122 1 / 118 2/22 7/19 7/3 7/8 3/561 1 / 128
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________ ___ [yo.zA./4/13] [yo.zA./2/31] [yo.zA./2/52] [yo.zA.2/11] 352] jAtilAbhakulaizvaryatUryAGgANi samastAni, teSu palyopamAyuSkA, damo devagurUpAstidAriyAdhigame jIvadIrghamAyuH paraM rUpadurgatiprapatatprANidevatAdyupadezottho, dvAdazayojanAyAmA, dharmasya tasya liGgAni na sadalairna balairna tu narANAM mahilAnAM ca, nizAnte ghaTikAyugme, naisarpaH 1 pANDukazcaiva 2, pApaM yadajitamanantabhavairdurantaiH, prakArairAdimaiH SaDbhiH , praNihanti kSaNArddhana, prabhUtakAryamalpaM vA prAgutthAnaJca yuddhaJca prAsAdaparvatazukAGkuzapratiSThabahvAzI cAlpasantuSTaH mantravAdI kalAyuktaH mala(mAlA )svapno'hnimahAvratadharA dhIrAH, mAnitA na suhRdvAco mithyAtvaM paramo vairI mithyAdRSTibhirAmnAto yaH prApya duSprApamidaM naratvaM yad dUraM yad durArAdhyaM yasyAsti vittaM sa naraH yA deve devatAbuddhiH [dharmakalpadrumaH 3/392 7/11 7/12 7/376 1/187 7/375 2/17 6/222 7/4 2/18 1/323 7/7 6/225 7/5 1/239 6/223 4/203 1/115 1/117 1/127 1/119 1/124 6/226 2/16 6/463 1/237 2/21 2/436 6/624 1/189 2/13 [yo.zA.4/51] [yo.zA.2/5] [yo.zA./2/13] [siM.pra./4] [A.u./55] [ ] [yo.zA.2/2]
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________ [353 pariziSTam [ 2 ] dharmakalpadrumagatoddhRtasaMskRtapadyAnAmakArAdyanukramaH // yuddhanItiH samagrApi, ye strIzastrAkSasUtrAdi [yo.zA.2/6] rAtrezcaturSu yAmeSu, laGkezo'pi dazAnano'pi varamandho varaM mUryo vAjivAraNalohAnAM, vidvAnmUo bhaTo bhIruH, viSAhirugvahniripuvrajebhyo zIlaM zAtayati zrutaM zIlAni dAnAni tapAMsi pUjA, zRGgArI zlAghayA yuktaH zreyaH karoti duritAni nirAkaroti, samadhAtoH prazAntasya, sarvajJo jitarAgAdi [yo.zA.2/4] sarvAbhilASiNaH sarva [yo.zA./2/9] sAmrAjyaM sukRtena, saunikeSu kRtaghneSu skandhAvArapurAdInAM, snAtaM tena samastatIrthasalilaiH 7/10 2/19 6/224 4/285 6/467 2/23 1/324 1/236 1/188 1/238 1/123 5/204 6/220 2/15 2/20 2/24 6/464 7/6 5/865
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4/102 pariziSTam [3] dharmakalpadrumagatakAvyAnAmakArAdyanukramaH // kAvyAMzaH pallava:/zlokaH | kAvyAMza: pallavaH/zlokaH aNuvratamahAvratairvyapagatAticArairyutAH, 3/436 | gAtraM saMkucitaM gatirvigalitA 2/210 atyantaM yadi valvalabhaM dhanamidaM 3/540 chitvA pAzamapAsya kUTaracanAM 2/360 athAnvahaM tasya nRpasya hemno, 4/449 tatra dhAmni nivased gRhamedhI, 2/442 adyAcintyamahAphalena phalito 5/112 tArANAM taraNiH zazI ca tamasAM 6/36 ayutaM gajAnAM prayutaM rathAnAM, tIrthAni vA vrajatu tiSThatu caikapAdaM, 4/9 artho'pi datto'tha suvarNamukhyo, 5/384 tyajanti mitrANi dhanaivihInaM, 3/105 asurasurapatInAM yo na bhogeSu tRptaH, 6/381 dAnaM durgativAraNaM guNagaNa- 3/245 AgreyyAM gaNabhRdvimAnavanitAH 1/69 dAsI karmaNi narmaNi priyasakhI 1/200 AsAdya mAnuSyamathAryadezaM, 5/428 | dRSTaM durjaneSTitaM paribhavo 6/470 ikSovikArA matayaH kavInAM, 3/181 | daurbhAgyaM dInabhAvaM paragRhagamanaM 5/122 induH prINakatAM pratApamaruNo dhanyAH ke'pi manobhavaikabhavane 6/627 utsedhAGaladIrghayojanamitaM 3/205 dharmo yasya pitA kSamA ca jananI 3/580 unmArgadezanaparAH kRtamArganAzAH, 3/434 | dhyAnaiH kiM gurubhiH paraiH 6/383 ete vrajanti hariNAstRNabhakSaNAya, 2/449 na yeSAM dharmArthaM bhavati dhanalAbhaH 2/437 kAraNyadavAnalo'bhilaSite 6/626 | naivAkRtiH phalati naiva kulaM na zIlaM,3/330 kAvyaGkarotu parijalpatu saMskRtaM vA 2/138 | nyAyopAttadhanAdhipo vinayavAn 2/383 kUpe pAnamadhomukhaM bhavati me 3/12 | pAtAlamAvizatu yAtu surendraloka- 3/601 kecijjanAH sakalameva jagatsamarthAH, 6/468 | pInorU: pInagaNDA laghusamadazanA 4/82 keSAJcinnijavezmani sthitavatAm / 2/302 puNyAdeva samIhitArthaghaTanA 2/301 ko'rthAn prApya na garvito? | purapravezo mahatotsavena, 4/447 kvacitkAmAsaktaH kvacidapi pUjAmAcaratAM jagattrayapateH 2/435 kaSAyairapahRtaH, 3/246 | pRthvIkAyAmbukAyA jinavaragaditAs 1/26
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________ munipa: pariziSTam [3] dharmakalpadrumagatakAvyAnAmakArAdyanukramaH // [355 pratyUSe pratimA jinasya kalaza: 2/438 | zIlaM kIrtisitAtapatrakalaza: 4/8 projjRmbhate parimala: kamalAvalInAM, 2/447 | zuSkAGI kUpagaNDA praviraladazanA 4/81 bhaktirbhUriguNAlaye jinapatau 3/399 | zUrAH santi sahasrazaH sucaritaiH 3/244 bhramatu vasudhAM pAtAlaM vA zrIvIro'tha dRDhaprahArimunipaH 6/625 vizatvavizaGkitaH, 3/437 saGgrAmasAgarakarIndrabhujaGgasiMha- 2/507 bhrAntaM yAcanatatpareNa manasA 6/469 sampUrNakumbho na karoti zabda- 4/68 mahArambhAsaktAH satatamamitaiH samprAptasaGketa RServacobhiH, 1/269 pAtakapadaiH, 3/433 sUtrArthI ratnamAlAM dalati dahati vA 5/428 yadupaterjagadekamahIbhujo, 2/361 socchAsaM maraNaM niragni dahanaM 1/138 yasya pAdayugaparyupAsanA, 3/569 so'yaM dinaH zubhamayaH samayaH yuktaH paJcasahasrasAdhubhirayaM 5/860 sa dhanyaH , 7/141 ye tu prakRtyA'NukaSAyayuktAH, 3/435 ye dAridrayopahatavapuSo ye ca saubhAgyaM bhuvanAdhipatyapadavI- 6/37 daurbhAgyadagdhA, 4/358 svapnaH kinnu kimindrajAlamathavA 3/226 rAjyaM prAjyaM madajalakaNAn 1/169 svAdhyAyAdhyayanaM jinendramahanaM 4/28 lakSmI navivekasaGgamamayI zraddhAmayaM 4/456 | haratyadhaM samprati hetureSyataH 6/382 | hastI sthUlatanuH sa cAGkazavazaH 5/477 pariziSTam [4] dharmakalpadrumagatadUhAnAmakArAdyanukramaH // dUhAMzaH pallavaH zlokaH / dUhAMzaH pallavaH/zlokaH uvayArai uvayAraDau, 3/91 | nara narasyuM bahu bolaNA, 3/175 e nayaNAM jAi sai, 4/403 bappIyaDu jala taM pIyai, 3/10 e saMsAra asAraDau, 2/460 beTai jAyai kavaNa guNa, 4/347 kaDUA bolI kAmiNI, 3/174 mayaNadeva Isara dahiu, 2/470 kantavihUNI kAminI, 2/271 2/484 karahA kaNTau cArakIya, bhAravahu kAI jaTA janoI, 1/195 je garuA gambhIrathira, 2/251 | sonAkarapurisai kAhuM kijai re, 2/483
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTam [5] dharmakalpadrumagatasuktirupapadyAMzAnAmakArAdyanukramaH // pallavaH/zlokaH 5/260 3/262 7/61 8/9 5/346 1/194 padyAMzaH [a] akANDe duHkhado vizve, vakro'yaM dRzyate vidhiH // agre hi yAdRzI siddhiryogo bhavati tAdRzaH // aho asAraM saMsAre, sAraM sukRtasevanam // aho viruddhaM yalloke, tatkuryuzcapalAH striyaH // [ A] AkArairiGgitairgatyA, jAnanti hi vicakSaNAH // [u] uSTrasya kaNTakA bhakSyaM, yuktaM drAkSA tu nocitA // [e] ekameva varaM vizve, vRNute kulabAlikA // [ka] kanyArAzisthito nityaM, jAmAtA dazamo grahaH // kariSyati prasAdaM na, tadabhAgyaM mamAsti vai // kalpavallI karIreNa, kiM yojayitumarhati ? kavalavyavasAyAttu, vinA tRptirna jAyate // kAko'pi vaJcyate kena, satyA jAteti lokavAk // kiM na kuryyAnnaro vAme, vidhau jAte hyapuNyataH // kurvate raGgabhaGgaM ye, te hi mUDhA durAzayAH // kusaMsargAt kuto dakSo ? jIvitaM kiM viSAdbhavet // kRto'lpo hi maharSINAmupasargo'tiduHkhadaH // 'kRze kasyAsti sauhRdam // 3/324 2/339 3/8 3/66 2/311 5/68 3/568 5/101 2/233 5/815 6/371
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTam [ 5 ] dharmakalpadrumagatasuktirupapadyAMzAnAmakArAdyanukramaH // kriyate yena sadbhAgyAbhAgyayorlabhyate'ntaram // [T] 'gato vyAdhirnirauSadhaH ' // [ ja ] jIvan bhadrANi pazyati' // jvare hikkA kSate kSAro, dagdhordhvaM sphoTakastathA // [da] duHkhasyopari yad duHkhaM, pAtyate me'grato'grataH // dyUtaM vezyA vivAdazca viparIte vidhau khalu // [ dha ] dharma eva sadA yeSAM lakSmIrvasati tadgRhe // [na] na santoSaM vinA saukhyaM duHkhaM laulyaM vinA na hi nandanasya ca jAmAtuH, kiJcidapyantaraM na hi // naro hi zobhate nityaM, kalAvidyAdikairguNaiH // niHsvatvasamaye hyalpaM, kRtaM puNyaM ghanaM bhavet // nirdhanatve ca gArhasthyamasAraM tuSavad bhRzam // [ pa ] paraM puNyAdbhavennRNAmasaMbhAvyamapi dhruvam // puNyamapi ca puNyAtmA vidadhAti divAnizam // 'puNyaiH kiM nAma duSkaram' ? // pUrvvAcIrNaM hi yatkarmma, tadbhojyaM balavAn vidhiH // pRthuko'gAt kare dagdho, bhraSTo dyubhayato'pyaham // prAyaH kSipati pApAtmA, kaSTataH karmmasaJcayam // prAyaH prAgbhavasambandho manomohanakAraNam // prAyo bhavedaputrasya paro lakSmIpatirnaraH // bubhukSAto hi rabbAyA, api pAnaM bhavedvaram // [ ba ] [bha] bhavitavyaM bhavatyeva, nAbhAvyaM bhavati kvacit // 'bhAgyaM sarvatra vandyate ' // 'bhinnasnehe kutaH sukham ?' // [ 357 5/663 8/176 5/576 5/533 2/516 5/39 3/511 5/15 5/394 4/66 3/267 5/756 2/412 5/499 1 / 145 8/287 2/514 4/374 4/402 5/389 2/61 3/328 3/121 8/131
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
________________ 358] [dharmakalpadrumaH [ma] 5/847 5/272 4/242 2/518 8/315 5/790 5/256 8/186 5/19 4/141 2/406 manovacanakAyAdyAH, sthirIkAryA bhavacchide // maraNaM zaraNaM duHkhe, kAtarasya parasya na // munInAJcApi devAnAM, satIzApo hi dussahaH // muSitA duHkhitA ye ca, teSAM vai pArthivo gatiH // [ya] 'yathA rAjA tathA prajAH // yAdRzI bhAvanA citte, siddhirbhavati tAdRzI // yairbhuktaM hi sukhaM pUrvaM, tairduHkhaM sahyate katham ? [ra] 'rAkSasyo vanitA: kila' // [la] lokoktirityabhUt satyA, yaddevAd dAnavo balI // [va] vakrakASThe vakravedho, dIyate tat tavocitam // varaM duHkhamadRSTvaiva, sAdhyate maraNaM hi yat // [za] zAkinyA hi jano jagdho, vizvAsasya vizvagocare / zubhaM zrutvA narAH kSINAH, prAyo harSanti sarvataH // zrutAyAM lAbhavArtAyAM harSaH kasya na jAyate ? // __ [sa] sattvaM vinA kathaM siddhirjantUnAM jAyate khalu ? sabalA daivatI zaktirlokoktiriti nAnyathA // sarvaM bhAvi tavAbhISTaM, nAnyathA suragIraho / sarvathA sarvakAryeSu, bhAgyameva prazasyate // sarvaM sidhyati puNyena, tadvinA nAsti kiJcana // strI bhUpo yAcako bAlo, na muJcanti kadAgraham // syAdabhaGgarabhAgyAnAM, yoge kiM kiM na vAzubham ? // svazaktyA noddhared yaH kiM, sa naraH kathyate naraH ? // svArthe ko vinayI na hi ?' // [ha] hyuttamA upkaarinnH|| 8/209 3/279 3/285 5/92 5/65 5/328 2/300 5/226 2/248 6/564 8/60 5/352 8/306
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTam [6] dharmakalpadrumagatatAttvikapadyAnAmakArAdyanukramaH // padyAMzaH akAraNaM sattvamakAraNaM tapo akSayaM sukhamApnoti agre me virataM cittaM aghaTitaM ghaTanAM nayati dhruvaM aghadavaughaghanAghanamaNDalI ajAtamRtamUrkhebhyo ajJAnadhvAntasandhAne ata eva varA vidyA ato nyAyena yotpattiH ato hi dhImatAM proktA atyadbhutadhanADhyAnAm atyAsannA vinAzAya atha jJAnagajArUDhaH adya chinnA mohapAzAH adya jAtaH kRtArtho'haM adya pUrvasukRtaM phalitaM me anabhyAse viSaM zAstraM anAdaro vilambazca anityAni zarIrANi anukUlA na vAgduSTA anulomo vinItazca anRtaM sAhasaM mAyA pallavaH/zlokaH / padyAMza: pallavaH/zlokaH 1/191 | anekairapi bhedaiH 6/14 1/42 | anyastrImapavarjayedvahati 5/698 8/339 | anyedhurekaM sunimittavijJaM 4/288 2/518 apaThAH paNDitAH kecit 2/141 4/207 api labhate surAjyaM 7/224 2/76 aputrasya gati sti 1/221 7/20 apUrvajJAnagrahaNAt 6/32 2/95 abalasya kuto mAno ? 2/94 2/344 abhyuttiSThanti santo'pi 5/116 6/519 abhracchAyA tRNAdagniH 2/279 4/86 amoghA vAsare vidyut 5/323 6/518 ambhodhiH sthalatAM sthalaM 7/294 5/435 ayanAni vinA bhAni 3/159 1/65 ayoratheSu yojyante 6/487 5/111 | arakSarakSako daivaH 3/256 arjanIyaM kalAvadbhis 1/75 ardhAGge girijAM bibharti 6/530 3/239 | arhatAM pratimArcAbhiH 6/15 7/238 arhatsiddhazrutAcArya 3/437 2/375 arhatsiddhau munIn dharma 4/323 6/67 arhadbhaktimatAM gurUsmRtijuSAM 6/148 8/118 alakSyadantamukulAnanabaddhahAsAn 5/227 3/57 2/79
Page #381
--------------------------------------------------------------------------
________________ 360] alasasya kuto vidyA? avastvapi hi vastu aSTamAt kevalaM prApuH asatyavAdinAM hatyAasadbhyo'pi ca yadyAnaM asahAyaH samartho'pi asAdhyaM sAdhayet yo drAk asthirANi zarIrANi asmAbhirapi yaccakre asminnapArasaMsAraasminnasAre saMsAre asminnasAre saMsAre ahaM mameti saMsAro aho atraiva saMsAre aho uttamasattvAnAM aho dugdhe sitAkSodo aho bhavyajanA ! evaM aho me kIdRzaM pApaM aho me nirmalA jAtiH aho saMsAravAse'smin ahnAya vahnau bahavo AkrozantaM stuvantaM vA AcArahInaM na punanti ADhyaH santi bhuvastale ADhyazca rUpavantazca Ature vyasanaprApte AtmAparAdhavRkSasya Adau citte tataH kAye AnandAzrUNi romAJco ArogyaM bhogasampattiH ArtaM raudraM tathA dhyAnaM Arttaraudreti durdhyAnAt AvazyakaM bhavet sthAnam [dharmakalpadrumaH 2/93 | ikSukSetraM samudrA(dra)zca 2/291 2/9 | iGgitAkAratattvajJaH 5/472 | itthaM proktA zIlazAkhA 5/867 3/196 itthaM vicArya vibudhaiH 8/333 3/233 itthaM vijJAya bho bhadra ! 7/248 5/279 indranIlasya kAcasya 1/22 7/295 iSTaM yadyacca saMsAre 7/226 8/325 | iSTe naSTe sukhe bhraSTe 3/79 6/9 | iha bhavati saptaraktaH 4/54 5/430 | IdRzaM vacanaM zrutvA 5/463 6/108 IpsitaM manasaH sarvaM 3/416 7/246 | | uttamA iti vijJAya 8/61 7/237 uttamo'vasaraM prApya 8/62 7/343 uttiSThanti nijAsanAt 6/416 8/289 udyama kurkhatAM puMsAM 2/322 8/338 udyama paramaM mitram 2/348 6/628 udyamaM sAhasaM dhairya 2/346 6/461 udyotayati ko'pi jAtaH 3/93 4/111 upakArakarAH prAyo 4/330 7/293 upakRtireva khalAnAM 4/290 6/333 uparodhabhayakrodha 4/326 3/483 upavAsaiH zivaM SaTibhaH 6/12 8/331 upAyena prakartavyaM 4/114 3/340 OM namaH prathamaM proktvA ( cya) 7/146 3/482 OMkArapUrvakaM paJca 6/129 2/162 | RNaM ripustathA rogaH 5/245 2/265 ekacittena siddhiH syAt 3/39 7/27 | ekaikaM tIrthakRnnAma 6/35 3/238 | eko me zAzvato hyAtmA 8/373 5/119 | eko'haM nAsti me kazcit 8/372 6/522 | etasmAdamRtaM suraiH 2/355 3/432 | eti prasannatAM sarvam 3/40 6/25 | evaM kRte'tra bho bhadra ! 7/148
Page #382
--------------------------------------------------------------------------
________________ [361 pariziSTam [6] dharmakalpadrumagatatAttvikapadyAnAmakArAdyanukramaH // evaMvidhasya kAyasya 1/92 | kRteSvamAtyeSu purAtaneSu ojaH sattvaM nati 6/49 | kRtyAkRtyavicArasya kandaH kallANavallyAH | kRzAnusevAphalakandavarttanaM kanyA kila yathA 4/177 | kRSau suvAtaH kila kapikulanakhamukhavidalita- 2/465 kevalAdarzasaGkrAntakarapatrairvidAryante 6/486 kaivartI cakrame parAzarakarpUrakuGkamAguru 1/90 kopInaM vasanaM kadannakarmAyattaM phalaM puMsAM 1/275 kaupInavAsA rajasA'vakIrNaH karmaNA manasA vAcA 3/484 kramAgataH zucirbhIraH karmasthAne yadA saumyA 4/49 kva parbapIyUSakaraH ? karmANi sarvANi ca 6/406 kva pIyUSaM kva sauvIraM kalatre putramitreSu 4/324 kvairAvataH kva ca huNDaH ? kalpadruriva vRkSeSu 5/120 kSamAdhAraM nimvikAraM kallolacapalA lakSmIH 5/392 kSamI dAtA guNagrAhI kavitvamArogyamatIvamedhA 6/61 kSititalazayanaM vA kaSAyairviSayairyogaiH 8/327 | kSetraM yantrapraharaNavadhUkasya putrAH kalatrANi 7/236 kSetrasvabhAvajaM nityam kAntAre vyasane vivAda 6/437 khaJjAndhajaDacittAnAM kAmI na lajjati 4/236 khaNDyante tilazo yatra kArpaNyaM svayazodAne 6/47 gate'pi vayasi grAhyA kiM kulena vizAlena 2/75 | gandhaH puSpe ghRtaM dugdhe kiM na kuryyAnnakiM dadyAt 6/514 gandhahInaM yathA puSpaM kiM muNDite mUrdhni 4/270 | gandhahInaM yathA puSpaM kiM laGkA kimu devanAyakapurI 6/264 guNajJatvaM kRtajJatvam kiGkaromi kva gacchAmi ? 2/457 | guNeSu rAgo vyasaneSvAdaro kirjitena vRSabheNa parAjitena? 2/96 | guNo'pi doSatAM yAti kintapobhiraparyantaiH 5/117 | gururjagAda saMsAro kucelinaM dantamalAvadhAriNaM 1/182 | guruzuzrUSayA vidyA kulajAtivihInAnAM 4/87 gurUNAmaJjaliM baddhvA kulazIlaguNopetaM 5/467 gurvAjJATopakATopaH kuvaMzapatito rAjA 5/691 gehAntaHsthA paricitakuzIlacauryayuktAnAM 4/88 | gozIrSacandanAlepakusaMsargAt kulInAnAM 2/246 | ghaJcanAgholanAnyAyAt 5/469 1/20 6/124 7/17 4/356 6/237 2/231 5/40 5/471 1/136 1/25 1/24 7/221 5/449 8/328 3/248 6/488 4/89 6/485 2/80 4/206 7/35 1/205 2/10 5/451 3/257 5/828 2/97 6/18 5/436 6/258 1/84 7/172
Page #383
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ dharmakalpadrumaH 2/ 101 362] caturdazIkuhUrAkAcandre lAJchanatAhimaM candre zItaM khau tejo calaM cittaM calaM vittaM calA vibhUtiH kSaNabhaGgayauvanaM calA vibhUtirnanu cintAratnaM maNInAmiva divijakarI 3/232 3/241 6/22 6/489 2/478 1 / 73 4/202 5 / 432 2/ 35 8/369 3/81 6/236 6/21 6/28 jJAnayuktaH kriyAdhAraH 4/222 | jJAnAdhikaM tapaHkSAmaM 8/110 jJAnopayogasAtatyaM 2/165 | jvaroSNadAhA bhayazokatRSNA5/518 tat zrutaM yAtu pAtAlaM 5 / 427 tatkiJcidaSTabhirmAsaiH 4 / 2 tattvajJAnaM vinA vidyA tathA gurUpadezena tathAntarAyakarmAbdheH tadaivaM bhAvayAmAsa tapaH sakalalakSmINAM tapaH zamadayAdAnaM 8/290 tapasvinAM sadotkRSTa6/50 tapo vidhIyate zaktyA 1/95 tapomAhAtmyamevaM hi 6 / 149 tayostatra dvayormadhye 3/195 3/236 5/67 4/61 5 / 115 12 cIrANAM vaJcakAnAJca caityAnAM yatsamArambhe cyutaH satpuruSaH syAt chatrAkAraM ziro yasya jo'pi sajjane dRSTe jananI janako bhrAtA janarAgaH pratipattiH janasya sarvasya jantUnAM puNyataH sarvaM janmapatryAM budhairdRSTa jayanti jitamatsarAH jarAmRtyumahAduHkhaiH jalabindunipA vo hi sapteH paramaM jAgratAmapi nidrA yA 7/58 3/242 6/268 4/47 tAruNyadrumamaJjarI 1/94 | tAvad garjati karmebho 8/370 tAvannItirvinItatvaM 6/8 6/235 2 / 85 tRSNAM chindhi bhaja kSamAM kuru dayAM 5/1 4/27 te putrA piturbha 6/407 | te putrA ye piturbhaktAH 4/167 1 / 164 7/374 4 / 328 jAtirUpavayovidyA jAteti zokaM mahatIti cintAM 2/ 381 tenAjJAnAjjalacarAdika4/84 tyaktvA bandhujanAdi 3 / 163 jAnanti mAnavA dakSAH jinendrapUjanaM nityaM jinabhaktirgurunamanaM jIvanto'pi mRtAH paJca 6/29 6/196 tyAgo'tithisaMvibhAgaH 5 / 123 trayo dharmArthakAmAhvAH trayodazamidaM sthAnaM 3/264 6/27 1/10 1 / 139 triviSTapamayI bhUmiH 4/327 jIvAjIvAditattvAni jIvitavyaJca mRtyuJca jJAtvetthaM pUrvvajanmA jJAtvaivaM laghukarmANo jJAnapIThaM dRDhasthAnaM 1 / 40 dantatvakvezAGguli dayayA vatsarUpANi 7 / 400 dayaiva dharmeSu guNeSu dAnaM 3/439 darzanaM rahitaM zaGkAdyaiH 4/57 5/305 4/171 6/23 4/101 1/11 daza nAgasahastrANi
Page #384
--------------------------------------------------------------------------
________________ [363 pariziSTam [6] dharmakalpadrumagatatAttvikapadyAnAmakArAdyanukramaH // dahati madanavahniH 8/344 | duSprApaM prApya tatsarvaM dAtavyaM bhoktavyaM 3/229 | duSprApaM prApya mAnuSyaM dAtavyaM zivahetave nijadhanaM 3/640 | dRSTAzcitre cetAMsi dAturdApayituzcaiva 3/237 devatArAdhane dAne dAnaM tapo devapUjA 6/553 | | devadharmAdikaM sarvaM dAnaM dAridranAzAya 6/552 | dehaspRzAM durgatipAtukAnAM dAnaM pUjA tapazcaiva 1/81 | deho gRhaM kuTumbaM zrIH dAnaM prajAparitrANaM 5/466 | dyUtaM vezyAnurAgazca dAnazIlatapaHsampad 8/385 | dyUtaM sarvApadAM dhAma dAnazIlatapobhAva 1/99 dyUtakArastalArakSaH dAnazIlatapobhAvAH, 1/39 dyUtAdivyasanaM khalAbhigamanaM dAnazauNDAn tanvanti 3/539 dvAvimau puruSau loke dAnAt saJjAyate 5/443 dhanaJca kathyate tena dAnAllakSmIvizAlA varamatulasukhaM 3/641 dhanadhAnyaprayogeSu dAne zIle ca tapasi 7/15 dhanahIno na hInastu dAnena lakSmIvinayena 3/249 | dhanena hIno'pi dhanI manuSyo dArA: paribhavakArAH 6/408 | dharmaH zruto'pi dRSTo'pi dAridyaM dehinAM tAvat 3/521 dharmakalpadrume zAkhA dAridavadagdhAnAm 6/474 dharmaparANAM puMsAM dAsaH sarvo'pi vittasya 2/275 dharmazAstrArthakuzalAH diggajakUrmAkulAcala 6/122 dharmasya vinayo mUlaM ditsA svalpadhanasyApi 6/482 dharmAjjanma kule dinaM dinakaraM vinA 3/221 dharmAdApnoti zarmANi divA pazyati no dhUkaH 8/105 dharmaH zarmaprado loke divA yAmacatuSkeNa dharmaH zarma paratra duHkhaM strIkukSimadhye 6/480 | dharmaH samyaktvamUlo'sau duHkhakhAniniragAdheyaM 6/323 dharmakalpadrume dAnazAkhaiSA dugdhena dhenuH kusumena vallI 6/43 dharmasiddhau dhruvA siddhiH durjayo'yamamanaGgo hi 8/15 dharmAt sidhyati vizve'rthaH durbalAnAmanAthAnAM 1/174 dharmAdavApyate rAjya durlabhaM bhavakoTyA hi 7/223 dharmeNa jAyate hyarthaH duSTasya daNDa: svajanasya pUjA 2/524 | dharmeSviva dayAdharmo duSTAriSTAbhibhUtA ye 3/214 | dharmo maGgalamuttamaM 7/225 1/71 6/334 2/81 3/243 3/590 4/325 2/230 2/232 2/481 4/211 6/111 2/6 2/92 2/82 2/57 3/347 8/95 5/473 1/97 1/17 3/155 1/9 1/72 8/1 7/249 4/11 4/345 7/247 3/581 6/197 5/121 7/1
Page #385
--------------------------------------------------------------------------
________________ 364] dhIroddhataguNaistuGgA na gRhaM gRhamityAhuH na gRhItaM phalaM kiJcit na devapUjA na ca pAtrapUjA na devAyatanaM kiJcit na mantrA na tapo dAnaM na mAtari na saudarye na muktAbhirna mANikyaiH na yAti katamA yoni na vakti no gRhAdyAti na sadvAkyAt paraM vazyaM na hItayaH kSetrabhuvaH nakhacaraNapANirasanA nadInAJca nAkhInAJca narasya dakSiNe pArve narANAM caJcalA dRSTiH nareSu cakrI tridazeSu vajrI nAkAlamRtyurna vyAdhirna nAtimAnA nAtinamrA nAtimaugdhyaM na kAThinyaM nAtyantaM saralairbhAvyaM nAnAvidhalasallabdhinAbhyutthAnakriyA yatra nitambinyA asatya nimnena toyaM haritena gAvaH niImbhaH sadayo dAnI nirdravyo nArdhati kvApi nirbIjA pRthivI nirvyAjA dayite nanAndRSu niSpeSo'sthicayasya no zIlaM pratipAlayanti gRhiNaH nyAyadharme jayo jJeyo paJcamo lokapAlastvaM [dharmakalpadrumaH 6/70 | paTTadevI manaHzuddhiH 1/12 2/46 | paNDiteSu guNAH sarve 2/87 8/320 | patyau ratA suzIlA ca 1/280 2/43 | paraM mokSaM vinA saukhyaM 3/520 2/440 paraprANaparitrANaM 5/137 4/301 parameSThinamaskAraM 2/506 1/272 parameSThimahAmantramadhye 7/145 4/10 paLatAnAM yathA meruH 3/635 8/371 | pANDitye gaNite zilpe 2/86 8/112 | pAtre puNyanibandhanaM taditare 3/642 1/96 pApAnnivArayati yojayate hitAya 1/271 4/25 | pitA kvApi bhavet putro 5/830 4/55 | piturvA mAturvA smarati 6/238 2/200 | pIDyamAno'pi mAdhuryam 4/273 4/64 pIyUSamiva susvAduH 1/85 6/331 | pIyUSamauSadhiSu zAkhiSu 4/7 2/1 puNyaM pUrvakRtaM punaH 4/378 5/450 puNyapApAnubhAvena 4/224 4/78 | puNyaprabhAvato vighna 8/97 2/143 puNyavAn yaH pumAn 3/212 2/142 puNyaiH sambhAvyate puMsAm 6/195 3/80 puNyodayaM vinA loke 3/357 5/114 | putrasyaivaM grahabalaM 4/50 6/279 | punaH prabhAta punareva zarvarI 5/520 7/56 purandarasahasrANi 3/154 6/68 | purA kRtasya pApasya 3/161 2/273 | purAtanaM hi yatkarma 5/642 1/15 | puSpairapi na yoddhavyaM 4/106 4/157 | pUrvazAstrAnumAnena 1/37 2/494 pUrve vayasi ya zAntaH 7/28 3/643 | pRSTe dugrgAvicAre'tha 3/274 5/551 || prajAH samAvarjayituM 6/208 1/179 | prajAnAM daivataM rAjA 2/284
Page #386
--------------------------------------------------------------------------
________________ [365 3/132 4/59 8/374 7/173 6/1 5/479 7/57 4/174 pariziSTam [6] dharmakalpadrumagatatAttvikapadyAnAmakArAdyanukramaH // pratisaMvatsaraM grAhya 1/76 | bhAgyenAtha svahastena prabhAvanA pravacane 6/34 | bhAlamuro vadanamiti pramAdA dUratastyAjyA 7/147 bhAvanAdvAdazApyevaM pravacanonnatiH samyag 6/17 | bhISaNaM matsyakUrmAdyaiH prasanno yasya dharmo'sti 6/198 bhUpAlazcakravartI halamuzaladharo prasIda kuru vAtsalya 4/357 | bhUyo'pi zrUyatAM vRddhaiH prAcInapuNyato rAjan ! 5/322 bhedA dharmasya catvAraH prAjJe niyojite'mAtye 5/468 bhoH ! bhavyA bhavapAthodhiprANAtyaye'pi ye zIlaM 5/523 bho bhavyA ! nRbhavaM prApya prANAnna hiMsyAnna pibecca madyaM 3/153 bho bhavyA ! bhavapAthodheH prArabhyate khalu vighnabhayena 6/1125 bho bhavyA ! bhUribhAgyena prArthanA na kRtA yena 2/379 | bho bhavyAH ! bhavapAthodhau prAsAdaparvatastUpa 4/63 bho bhavyAH ! zrUyatAM prAsAdasadRzo devo 5/791 bho bhavyAH ! zrUyatAM priyAkRte zrRGkhalatAM murAriH 6/400 bho bhavyAH zrUyatAM samyak priyAnukUlA kalahena varjitA 6/567 bho bhavyA dharmakalpadroH bandhurvairijanAyate 1/18 | mana eva manuSyANAM bahibhirvasudhA bhuktA 6/207 manaH prasannaM saMpannaM bahiraGgamalasya jalai 6/13 | manaHzuddhipayaHpUrAd bahuzrutAnAM ganthArtha 6/20 manasazcendriyANAM ca bahvAzI naiva santuSTo manovacanakAyAzca bAlarAjyaM bhavedyatra 5/464 manovizuddhaM puruSasya tIrthaM bAlye zAstrakalA 6/435 manovizuddhaM puruSasya tIrthaM bIjaM jIvadayA yasya 1/38 | mayUragajahaMsAzvacchatra budhabhArgavajIvAnAm 4/48 mahAkulaprasUto'pi bubhukSAM ca vinA bhavyaM 3/160 mahAnandapadaM datte brahmAlpAyugirIzo viSayaparicitaH 4/1 mA cintaya paracchidrAn bhaktyA devagurUn sadA 5/697 | mAtRpitRSu ye bhaktA bhavakoTISvapi durlabham 7/341 | mAtRpitrorabharakaH bhavA jantoranantAH 3/150 | mAnuSaM bhavamavApya bhavAbdhitaraNe potaM 3/522 | mAnuSatve'pi saMprApte bhavitavyaniyogena 1/274 mAnuSyamAryadezazca bhAgyaH phalati sarvatra 3/131 | mAno do'pyalaGkArA 8/94 3/148 6/442 1/46 5/426 1/70 3/638 1/80 1/66 1/44 3/481 1/79 5/848 1/93 4/62 2/2 3/644 7/342 4/170 1/141 2/434 2/439 7/240
Page #387
--------------------------------------------------------------------------
________________ 366 ] [ dharmakalpadrumaH 3/162 mAyI lobhI 6/66 4/160 1 / 43 7/239 2/89 kSudhAluzca mitaM dadAti hi pitA mitraputrakalatrANi muktvA krodhaM virodhaJca murkhastu pariharttavyaH mUrkhanirdhana dUrasthamUrkhanirdhanadUrasthazUramUrkhaziSyopadezena mUrkhANAM paNDitA dveSyA mUrkhe niyojite'mAtye mUlaM dharmmadrumasya dyupati yadA saGkaTamAyAti yadyapi bhavati virUpo yadvajramayadehAste yanna sidhyati tannAsti yannidrA kSayameti pAlayati 4/85 yasmin kule yaH puruSaH 2 / 382 | yasmin grAme pure vApi 2 / 90 yasmin deze yadA kAle 2/91 yasya kasya kRto garvvaH 5/470 yasya svaro'tha nAbhI 4/278 yasyArthAstasya mitrANi 5/473 yasyaikatra taTena vApi 3/341 yAtA yAnti mahIbhujaH yAtyadho'dho vrajatyUrdhvaM 7/373 6/205 yAstriloke dRzyante 2/ 323 | ye narAH satyasaMyuktAH 6 / 281 | yenAnItaH kulamamalinaM yo dhImAn kulajaH kSamI vinayavAn 4/67 3/417 6/38 6/2 6/127 5/701 4/300 3/391 4/60 2/290 7/2 6/206 2/4 3/348 15 medhAvI paTuvAg dakSaH yaH kArayati puNyAtmA yaH kuryAt sarvakAryANi yaH kSoNIM nijakAM yat svalpaM nyAyadharmeNa yatkarmma kartuM niyatiH yatnena pApAni samAcaranti yatparalokaviruddhaM yatphalAsvAdanaM ramyaM yatra vidyAgamo nAsti 5/274 6/600 5/519 6/3 6/280 8/291 yoSito manasaH zeSa1 / 45 yauvanaM prApya sarvArtha 2 / 84 rasAtalaM yAtu yadatra pauruSaM 1/74 3/554 5/474 yatrArjitAni puNyAni 6/46 rAjyasthitimimAM rAjan ! rAjye lubdhaH purA mantrI 5 / 234 4/225 yathA grAmeSvavRkSeSu yathA dugdhaM vinaSTaM yathA dugdhasya takrasya yathA paJcendriyaH prANI 2/ 257 | rAjyopabhogazayanAsanavAhaneSu 1 / 23 ruSTo devo'pi kiM kasya 1/253 2/229 6/554 |rUpaM svarUpaM vasuvAsavopamaM 3/230 5 / 431 2/491 yathA potaprayogeNa yathA mRgA mRtyubhayena bhItAH lakSmI: paropakArAya laghuH ko'pi kubjo'pi 3/152 3/247 5/478 2 / 140 laghusthUleSu deheSu 3/157 yathA vedacaturvettApi yathA hi durgataH pUrvaM yathA'bdhau bhagnapoto'pi yathauSadhaM bhAvanAbhiH yadbhaSyAdhiko dhIraiH labdhvA yo mAnuSaM janma 2/ 34 | lAGgalasahastrabhinne 8/281 8/96 8/384 lokamArgaM naro yAvat 2/139 6/71 2/ 303 | lokottaraguNairnamrAH
Page #388
--------------------------------------------------------------------------
________________ [367 5/228 vRddhA ca pariziSTam [6] dharmakalpadrumagatatAttvikapadyAnAmakArAdyanukramaH // vaktraM candraviDambi 4/74 | viSayaviratiH saGgatyAgaH vacanaM prasAdasadanaM 8/307 | viSavallI samA jAtA vadanaM dazanavihInaM | viSAdapyamRtaM grAhyam vanitA viSayAsaktA 8/10 | vItarAgaM hRdi dhyAyan vandhyatvaM hi kuraNDatvaM | vRddhau ca mAtApitarau varaM parvatadurgeSu 2/87 | vezyAsaktasya corasya varaM vanaM vyAghrabhujaGasevitaM 2/464 | vaiyAvRttvaM tu gacchasya varSantIva sudhArasaM 4/165 vairAgyadrumamaJjarI vazIbhavanti vizvAni 1/146 vyasanaikanivAsamandiraM vazIbhavanti vizvAni 3/349 zaGkayA duSyante vastu dyotayate dIpaH 4/168 zaGkayA rahito dharmaH vAmasvarA zivA zreSThA 1/150 | zatrUNAM tapanaH sadaiva vikalayati kalAkuzalaM 8/16 zabdAdiviSayagrAme vittato dIyate dAnaM 5/522 zarIraM vraNamityAhuH vidyA tapasA tIrthayAtrayA 4/175 zazini khalu kalaGka vidyA yadyasti kA cintA | zAstraM bodhAya dAnAya vidyA yazaskarI puMsAM 2/77 zAstrAbhyAsAdvividhaviduSAM vidyAdambhaH kSaNasthAyI 2/124 zikkakAt patito hyotuvidyAbhiranavadyAbhirapi 2/144 | zizUnAM jananInAzo vidyullatAcalA lakSmI: 7/235 zIlaM durgatiyAyinAmazakuna: vidvattvaM ca nRpatvaJca 2/78 zIlaM bhAgyalatAmUlaM vidveSo vyasaneSu 6/443 zIlaM mArdavamArjava: vidhavApi tathA nArI 7/34 | zIlavrataM vizuddhaM vidhinA vihite mArge 1/276 zriyo nAzaM yAntu vidhvastA mRgapakSiNo 6/372 | zrInAbheyajinezvaro dhanabhave vinayo yaH caturbhedo 6/24 zrImanmallIjino'tha nemijinapo vinA vidyA surUpo'pi 2/74 zrIrjalataraGgataralA vibhUtistyAgazUnyena 6/526 | zrutabhaktiH pustakAnAM vimuktA( cyA )khilasaGkalpa- 4/355 zrutavAg-dRSTiharaNaM viraktA prANasandehaM 2/278 zrutvA pUrvabhavaM svakIyam virodhatA bandhujaneSu 6/63 | zreyaH saubhAgyamagryaM vivekaH stokapuNyAnAM 1/98 | SaTakaM kakSA vakSaH vivekAdiguNaugho'sya 1/41 / sa eva jAyate tiryaG 2/83 3/151 4/109 2/99 4/204 1/140 5/38 6/30 7/13 4/283 2/39 2/36 5/448 1/83 1/89 6/252 6/109 6/257 5/66 2/43 5/2 5/866 6/102 6/26 6/123 3/639 5/864 8/345 6/33 5/692 8/288 1/47 4/56 5/829
Page #389
--------------------------------------------------------------------------
________________ 368 ] saMmohakSitipasya saMsRtisaMvatsareNa yatpApaM saMsAra eSa kUpaH saMsAraH paramaM duHkhaM saMsAranATake jIvAH saMsAre ko'pi no kasya saMsAre narajanmatA saMsAre bhramaNaM nUnaM saGgrahaikaparaH prApa saGgrAmasAgarakarIndra saGghaH sainyaM bhaved yasya satAM prabhAvAtizayAt satIzIlasya mAhAtmyAt satpAtraM mahI zraddhA satyaJca dharmazca parAkramazca satyavAk suvratodArA satyena tapasA kSAntyA sadayaH satyavAdI yaH sadbhAvo nAsti vezyAnAM sadyaH prItikaro nAdaH sadyAnazIlatapasAM sadyo lakSmIpriyAdhAnyAsantu vilokana bhASaNa santoSastriSu karttavyaH santo'pi khalasaMsargAt sabhAgyA yatra gacchanti samatA sarvakAryeSu samatvaM bhaja bhUteSu samAdhiH sarvalokasya sampadi yasya na harSo sampado jalataraGgavilolA 5/437 7/372 6 / 481 3 / 149 8 / 326 5/831 6 / 110 2 / 5 5 / 444 6 / 1931 1 / 13 2/8 4/243 3/231 3 / 419 4/80 3 / 480 7 / 21 5/587 6 / 335 2 / 100 2/ 245 | 8/32 | 4 / 223 samprApya bhavapAthodhau samprApya kevalajJAnaM samyak saMsevito dharmo samyaktvaM bhaja muJca samyagArAdhito dhamrmmo 3/194 sAdhyate prathamaM puNyaM 2/ 277 | sAbhimAnA guNaistuGgA 1 / 61 siMhavyAghrapizAcAzca siMhasya sArameyasya siMheneva madAndhagandha siddhisthAneSu siddhAnAM sIdantu svajanA hasantu sukule yojayet kanyAM saroga: yasya dehaH saroga: svajanadveSI sarpo hAralatA bhavati sarvajJo hRdi vAci sarve dharmA dAnasatyAdayo ye sarvvamapyApyate vastu sarvvAzucinidhAnasya salajjaH sadayastAvat sA kiM sabhA yatra na santi sAkAro'pi savidyo'pi sAttvikaH sukRtI dAnI sAdhustrIbAlavRddhAnAM sukhaM sAMsArikaM rAjan ! sugandhaM vanitA vastraM 6/444 6/39 5 / 273 | sudhiyaH svahitAyaiva 6 / 147 | supakSo bhakSate kAko sujIrNamannaM suvicakSaNaH sutaH sutaM vinA na bhAti strI [ dharmakalpadrumaH 5/433 8/386 3/333 1/78 3/156 5/257 6/64 7/62 6/585 2/480 6/438 1/88 4/237 5/465 2/274 6/72 3/213 7/55 6/69 4/244 1/21 6/130 6/16 6/401 2/169 6/199 4/215 1/183 7/33 5/521 5/481
Page #390
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTam [ 6 ] dharmakalpadrumagatatAttvikapadyAnAmakArAdyanukramaH // 5 / 480 | sthairyaM sarveSu kAryeSu snuSAM prasUM sutAM dhAtrIM sneho mUlamanarthAnAM supakSo labhate lakSaM suprabhAtaM sudivasaM subhojyaM gItakAvyaJca sumatistvekabhaktena surUpA subhagA zAntA susthAnasthA vizeSeNa susvarA'lobhinI susvAdaM zubhagandhi susvAdaM susugandhi susvAdatAyai lavaNaM nRtaM karuNAkrAnta sUrirgambhIrayA vAcA saukhyaM lakSmIH prabhUtA saudhotsaGgo zmazAne saubhAgyaM kalaho loke sthale jalaM jale rekhA sthavirA dvividhAH proktA sthAne ca yatrAsti sthAne yAne jane'raNye sthAvaraM jaGgamaM ceti 1 / 64 4 / 216 6/10 | sphArabhUSaNabhArA'pi 4/77 sraSTA yanna sRjetsRSTau svaguNaM paradoSaJca 3 / 275 4/79 | svajanAmbhoruhollAsI 8/343 1/91 7/18 1/86 8/280 1/48 8 / 329 8/109 2 / 37 6 / 19 4 / 22 4/205 3 / 240 svajane snehasambandhe svapne nyastaM yAcase tvaM svabhAvo'yaM hi lokAnAM svasAmarthyaM vinA vAdaM svastyastu vidrumavanAya hayAH kasya gajAH kasya hasanto helayA jIvAH hiMsAdikaM mahApApaM hitaM mitaM priyaM snigdhaM hUyate na tapyate na hRdi duSTo mukhe miSTaH he dAridra ! namastubhyaM hetuyuktaJca tathyaJca ... [ 369 2/ 166 6/332 6/399 1/206 8/138 8/330 4/169 1/82 5 / 792 5/706 5/58 2/ 354 8/332 5 / 643 4/110 1/87 4/176 8/35 3/53 2/98
Page #391
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTam [7] dharmakalpadrumagatakathAnAmakArAdyanukramaH // gAthAMza: sthAnam pallavaH zlokaH azvakathA bAlyAvasthAkRtAbhyAsasya dRDhatve 2/109-136 ekakanyAyA bhartRcatuSTayakathA sAmyaviSaye 4/178-200 gaurI-gAndhIrIdevIdvayapUrvabhavakathA dAnadharmaviSaye 3/592-635 candrayazonRpa-dharmadattavaNijoH pUrvabhavakathA dAnadharmaviSaye 3/441-518 candrayazonRpadharmadattavaNikkathA dAnadharmaviSaye 1-2-3 candrodayanRpakathA bhAvadharmaviSaye 7-8 candrodayapUrvabhavakathA bhAvadharmaviSaye 7/383-394 jJAnagarbhamantrikathA buddhiviSaye 4/116-145 devazarmabrAhmaNakathA mithyAtvaviSaye 1/246-269 devIvaJcakadyutakArakathA vaJcanAviSaye 5/3-78 dhanapAlakathA zaGkAsahitavihitadharmasya niSphalatve 2/41-57 dhanapriyavaNikkathA mohatyAgaviSaye 6/604-617 dhanAvahazreSThikathA anyAyavittasyAsthiratve 2/325-343 puNyataH sarvasiddhirbhavatItyarthe 6/150-194 dhRSTakanarakathA puNyaprabhAvaviSaye 8/98-288 puruSottamanRpakathA tapodharmaviSaye 6/39-626 puruSottamanRpapUrvabhavakathA tapodharmaviSaye 6/447-548 balasAranRpakathA bhavanirvedaviSaye 7/346-379 balinarendrakathA bhAvadharmasevAviSaye 7/227-245 dhIrakathA
Page #392
--------------------------------------------------------------------------
________________ [371 3/122-140 3/167-397 2/304-320 1/278-340 pariziSTam [7] dharmakalpadrumagatakathAnAmakArAdyanukramaH // bhAgyalakSmyoH saMvAdaH AtmAtmaikaprazaMsane yamunAkathAntargatA durgakakathA puNya-pApaphalaviSaye ratna-rAjilakathA vyavasAya-bhAgyaviSaye ratnacUDakathA bhavitavyatAviSaye ratnapAlazRGgArasundarIkathA zIladharmaviSaye ratnapAlAdipUrvabhavakathA zIladharmaviSaye ratnapAlena kRtA rogizrAvakArAdhanA ArAdhanAviSaye ratnamAlAkathA zIlaviSaye rAjapAla(daridrapUjaka)kathA ekAgracittaviSaye rAjaputracatuSTayakathA avyavahArajJatAviSaye vasudattaputrakathA mohaviSaye vidyAdharakathA azIlopari vRddhAkumArakathA devapUjAviSaye zukadvayakathAnakam satsaGga-kusaGgaviSaye suzarmanRparAjJIkathA strIsAmopari saubhAgyadIpikAkathA zIlamAhAtmyopari 5/660-822 4/319-330 5/525-653 3/41-67 2/145-222 5/833-845 4/304-317 5/124-204 2/235-244 6/282-322 4/246-280
Page #393
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthAMza: pariziSTam [8] dharmakalpadrumagatadezanAdiviziSTapadArthAnAmakArAdyanukramaH // akSihiNIsainyasvarUpam // atithisaMvibhAgasya paJcAticArAH // aSTApadatIrthavarNanam // aSTau bhogAH // uttamapuruSasvarUpam // uttamapuruSAnAM svarUpam // uttamamadhyamAdhamapuruSasvarUpam // ke devAMzAH puruSottamA: ? // ke narA mAnavAMzAH ? // ke nArA dAnAvAMzAH ? // keSAM kanyakA deyA ? || keSAM kanyakA na deyA ? // keSAM kanyakA na deyA ? // ko jIvanmRto jJeyaH ? // guNAkarasUrerdharmadezanA // gRhasya phalAni // caturdazaratna - navanidhAnAnAM svarUpam // caturvidhadevasvarUpam // candrayazasi siMhAdInAM viMzatirguNAH // candrodayanRpeNa saMsArAsAratAvarNanam // pallava:/ zloka: 4/101-102 3/445-447 3/204-206 4/215 8/61-62 4 / 167-170 1/20 6/71 6/69 6/70 4/90 2/ 382 4/85-89 5/257 6/146 - 191 4/48-50 7/3-12 3 / 485 - 490 1 / 115-120 8/325-333
Page #394
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTam [ 8 ] dharmakalpadrumagatadezanAdiviziSTapadArthAnAmakArAdyanukramaH // candrodayanRpasya dIkSA, kevalajJAnotpattiH kramAnnivRttirprAptiH // candrodayanRpasya bhAvanA, avadhijJAnotpattiH // candrodayanRpeNa jinAlayanirmANaM kRtaM, tasya varNanam // cAndrAyaNatapasaH svarUpam // cAraNarSerdharmadezanA // jagattrayaziromaNI puruSau kau ? // jIvanto'pi paJca mRtAH // jainadharmasya mithyAdharmasya cAntaram // tapomAhAtmyam // tiryagAyurbandhakAraNAni // tiryaggatiM gamI kaH ? // tiryagyonyAgatasya narasya cihnam // trayaH sukhaM jIvanti // devalokasukhasvarUpam // dvAdazaparSadAvarNamanam // dharmakalpadrumasya phalam // dharmakalpadrumasya varNanam // dharmadhavalasUrerdhamadezanA // dharmabhUpativarNanam // dharmamAhAtmyam // nandivardhanabhUpAlairvIraprabhosstutiH // kAgatasya narasya cihnam // narakAyurbandhakAraNAni // narakAvaniM ko yAti ? // narasya dvAtriMzallakSaNAni // nRpANAM paJcaiva yajJAH // paJcaparameSThismRterphalAni // paJcamIgatiM mAnavA gacchanti // paNDita - mUrkhAnAM svarUpam // [ 373 8/376- 387 8/369-374 8/356-367 7/67-81 5/119-205 6/111 1/139 1/21-25 6/7-14 3/434 6/66 6 / 65 2/ 379 3 / 492-514 1 / 69 1/47 1/37-46 3/148-397 1 / 10-13 7/1-2 1/64-66 6/63 3/433 6 / 64 1/122-125 2/524 6/129-131 3/437 2/ 141-144
Page #395
--------------------------------------------------------------------------
________________ 374] parameSThimahAmantrasaptamapadArAdhanaM duSkarmanAzanam // pAtradAnabhUSaNapaJcakam // puMso dvAtriMzallakSaNAni tatphalAni ca // bhAvI naraH kH?|| bhuvanacandrakevalino dharmadezanA // bhuvanacandrakevalino dharmadezanA // bhuvanabhAnukevalino dharmadezanA // mnujaayurbndhkaarnnaani|| manuSyAdAgatanarasya cihnam // mahAsenanRpasya dIkSAgrahaNapUrvakRtyAni // muktikSetrasvarUpam // munerdhrmdeshnaa|| yuvatiSu svAbhAvikaM maNDanam // ratnapAlena cAraNarSistutiH // ratnapAlena jinstutiH|| vare aSTau guNAH // viMzatisthAnakasvarUpam // vidyAtrayasvarUpam // vidyAyA mAhAtmyam // vimalabodhajJAnino dhrmdeshnaa|| viirvibhordhrmdeshnaa|| zakunasya phalAni // shyymbhvsuurrdhrmdeshnaa|| zarIrabhAjAM trINi tIrthAni // zarIrabhAjAM trINyeva tIrthAni // shiilmaahaatmym|| zRGgArasundaryA vicAraNA // SaT sAdhAraNasukhAni // SaD bubudopmaaH|| [dharmakalpadrumaH 7/145-148 3/238 4/54-64 6/68 7/340-376 8/342-347 7/244 3/435 6/67 5/407-411 3/491 7/223-249 4/74 5/111-117 4/355-358 2/381 6/15-35 7/29-31 2/74-101 8/94-291 3/273-275 5/426-433 1/93 5/848 4/8-10 4/109-111 4/216 2/279
Page #396
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTam [8] dharmakalpadrumagatadezanAdiviziSTapadArthAnAmakArAdyanukramaH // [375 SoDazAlakSaNADhyA nArI varjanIyA // 4/81 SoDazAlakSaNADhyA nArI subhagA // 4/82 satIzIlasya mAhAtmyam // 4/242-244 saddAnasya paJcadUSaNam // 3/239 smbhvsuuredhrmdeshnaa|| 6/442-617 samyaktvasya svarUpam // 2/13-23 sA strI lkssmiiH|| 2/375 sAttvika-rAjasa-tAmasamanuSyAH ke ? // 6/72 sAmudrike uktAni dvAtriMzadabhyantaralakSaNAni // 1/127-128 suravarAyurevaM guNAH // 3/436 sundaramahAtmano dharmadhyAnasvarUpam // 3/187-193 sumatisenakevalino dharmadezanA // 5/517-654 sumitrgurordhmdeshnaa|| 4/174-207 sustriyAM gunnaaH|| 2/285 striyo dvAtriMzadguNAH // 4/77-80 strINAM trayo vllbhaaH|| 2/331 strIvallayAH phalapaJcakam // 4/220 svapnaphalavarNanam // 6/220-226 svargagAminaH narAH ke?|| 3/479-384
Page #397
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizeSanAma pariziSTam [9] dharmakalpadrumagatavizeSanAmnAmakArAdyanukramaH // pRSThAGkaH | vizeSanAma [ 31 ] akalaGka [ mahAnRpa ] ajita [ jina ] anaGgalekhA [ gaNikA ] 304 3, 90 226 99, 100 129 90, 232 | IzAna [ devaloka ] 90 300 104 103, 105 296 amarapura [ pura] 300 amarasenA [ rAjapriyA ] 306 amitatejas [ vidyAdhara ] 211, 213, 215, 216, 301, 302, 303 90 325, 326 anaGgazrI [ rAjasutA ] aGgasenA [ bhUpapriyA ] ananta [ tIrtharAT ] a [ tIrthakara ] avantI [ deza ] aSTApada [ tIrtha ] abhinandana [ tIrthakara ] amara [ dvIpa ] amaraketana [ nRpa ] amaraketu [ bhUpa ] amaracandra [ maharddhika ] asura [devatA] AdinAtha [ jinezvara ] Anandapura [ pura] Azvina [mAsa ] 156 324 indra [ rAjA ] indrapura [ pura] ujjayanta [ tIrtha ] uttarApatha [ deza ] utpala [ nRpaputra ] RSabha [ Iza ] erAvaNa [ gaja ] [ A ] kanakasaMjJa [ pura] kanyakubja [ deza ] [i] [I] [ u] [ R ] [e] kathAcUDa [ kumAra ] kanakapattana [ nagara ] 89, 91 | kanakamaJjarI [ nRpaputrI - rAjJI ] 317 [ka] pRSThAGkaH 294 338 338 294, 317 89 254, 255 310 90, 235 277 26, 28, 30, 31 110 183, 201, 205, 217, 229 147 133
Page #398
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTam [ 9 ] dharmakalpadrumagatavizeSanAmnAmakArAdyanukramaH // kamala [ nRpaputra ] kamala [ pura] kamalapura kamalacandra [ rAjA ] kamalamAlA [ candrodaya- 300, 302, kamalamAlikA | priyA ] kamalazrI [ rAjaputrI - rAjJI ] kamalA [ kRSNApriyA ] kamalA [ lakSmI ] kamalAvatI [ bhUpasutA ] karkoTa [ dvIpa ] karNATa [ deza ] karpUramaJjarI [ nRpaputrI ] kaliGga [ deza ] kAJcanapura [ pura] kAmadeva [yakSa ] kAmapatAkA [ vezyA ] kAmA [ rAjJI ] 263, 265, 268, 269, 278 62 80, 84, 86, 112, kAmAkSA kAmpIlya [ pura] kArpaTika [ dyUtakAra ] kApaTika 310 kRSNa [ ] 62, 109 | kailAsa [ acala ] kozAmbI [ purI ] kAzI [ purI ] kAzmIra [ deza ] kunthU [ tIrthakara ] kumbhapura [ pura] kuzadhvaja [ rAjA ] kuzavarddhana [ pura] kuzAgra | [ pattana ] 306 | kSatriyakuNDala [ grAma ] kSamApurI [] kSitipratiSTha kSitipratiSThita kSemaGkarA [ purI ] kuzAgrapura kuzA [ viSaya ] 303, 312 254, 262, gaganapura [ pura] 129, 221 gaganavallabha [ pura] 124 | gaGgA [ nadI ] 60 240 179 |gandhArI [ devI ] 110 230 124 52 319, 323, 341, 345 [ pura] [ga] gandharvvasenA [ rAjaputrI - rAjJI ] gandhasamRddhana [ pura] 283 gandhilAvatI [vijaya ] gAndharvanagara [ nagara ] gAndhArI [ viprasutA ] guNacandra [ sUrIndra ] guNacUDa [ nRpa ] 122 | guNamaJjarI [ nRpaputrI - rAjJI ] 252 [sArthavAhA ] 58 guNasAra [sArthavAha ] 12 guNAkara [ sUri ] 90, 285 gorI [ devI ] 106 gautama [ gaNadhara ] 210 gaurI [] 306, 307 | gaurI [ viprasutA ] 26, 30 gaurI [ khecaraputrI ] ghRtaka [ zreSThI ] [ gha ] [ 377 62 335 210 7 320 35, 137 161 152 129, 181, 225 171, 205 323 275 125 304 56 122 102 275 183, 205, 217, 229 271 271 245 125 34, 7, 237 135 122 308 58
Page #399
--------------------------------------------------------------------------
________________ 308 142 305 378] [dharmakalpadrumaH [ca] jayantI [khecaraputrI] cnnddikaa| [devI] 165, 166, jayapura [ pura] 305 caNDI 167, 170 jayamAlA | [rAjaputrI-rAjJI] 210, 211, caturA [ sUrapriyA] 326, 327, 328 | jayamAlikA | 212, 214, 216 candana [zreSThI] jalamAnuSI [ ] 219 candra [kSitipa] 79, 175 jinadatta [ zrAddha] 40, 41 candraketu [ narendra] 210 jinadAsa [ zreSThI] 175 candrajit [ nRpa] 43 jinazA [vipra] 108 candradhavala [ nRpasUri] 83, 121, jIrApalli [ nagara] 122, 125 jJAnagarbha [mantrI] 137 candrapura [ pura] 12, 43, 63, 68, 69 jvAlA [ devI] candrapurI [ purI] 122 [ta] candraprabha [jinezvara] 90, 293, 296 tilaka [pura] candraprabhA [purI] 304 tilaka [rAjA] candramaulika [ nRpa] candrayazA [nRpa] tilakazrI [rAjapriyA] 12, 15, 76, 83 tilottamA [ devI] candralekhA [ mahaddhikapriyA ] __338 296 candrazekhara [khecarAgraNI] 314 [da] candrAnanA [rAjJI] datta [ zreSThI] 43 124 candrApurI [purI] 79, 159 dAridyadahana [ yogI] candrAvalI [ rAjapriyA] 300 durgaka | [zreSThiputra] 95, 96, 98, 99, candrodaya [ narendra] 288, 296, 298, durgaka| 100, 101, 106, 107 299, 300, 301, 302, devadatta [ kSatriya] 78 303, 306, 307, 308, devadatta [ devazarmaputra] 24, 25 310, 317, 319, 320, devadattA [vipravallabhA] 122 323, 341, 346, 348 devazarmA [vADava-vipra] 23, 24, candrodaya [ ratnamAlAsuta] 214, 216 122, 123 ceTaka [dvIpa] 27, 28, 29 | devasenA [ rAjaputrI-rAjJI] 171, 205 1 [dha] janmejaya [ rAjA] 206, 209, 213 | dhana [vaNik] 35, 36, 217, 218, jambU [dvIpa-vRkSa] 26, 88, 128, 288 dhanapriya / 220,283, 284 jambU |[vnnikputr] 284 | dhanadatta / 221, 222, 223, 224, jambUdatta / dhanadattaka | 225, 226, 227, 228, 229 jaya [amAtya] 156, 157, 158, 217 | dhanada [ibhyasU] 282 m
Page #400
--------------------------------------------------------------------------
________________ 258 90 165 pariziSTam [9] dharmakalpadrumagatavizeSanAmnAmakArAdyanukramaH // [379 dhanada [ vaNikputra] | dhRSTa | [sUra] 333, 334, 335, dhanadatta [ zreSThIza] 147 | dhRssttk| 336, 337, 339 dhanadeva [vaNiksuta] [na] dhanapAla [vaNiksuta] 35, 36 | nandA [ zreSThiputrI] 142 dhanamitra [gRhI] 279, 282 nandigrAma [grAma] dhanavatI [ zreSThiputrI 64, 66,107, nandivardhana [ bhUpAla] ___ dhanadattapriyA] 109, 118, 121 nandIzvara [ tIrtha] 91, 152, 302 dhanazrI [gRhipriyA ] 279 nami [ tIrthakara] dhanazrI [dhanapreyasI] 35 narakAntA [ purI] 270 dhanazrI [ vaNipriyA] 62 narakuJjara[ zreSThiputra] 147 dhanazrI [zreSThibhAryA] 147 naramohinI [ sutAratna] 310, 311 dhanazrI [ sapatnI] 283 naravaJcA [kitava] dhanasAra [vaNik] 62, 108 naravAhana [rAjA] 137 dhanAvaha [ zreSThI] 58, 147 narasena [ nRpa] 270 dhanyA [zreSThipriyA] 280, 283 nAgila [khecara] 159, 160, 161 dharaNendra [indra] nAbhibhava | [ prathamajinezvara] 3, 126 dharma [zreSThiputra ] 12, 37, 40, 43, | nAbheya / dharmadatta 50, 52, 54, 59, 60, nemi [jina] 3, 90, 233 dharmadattaka 63, 65, 66, 68, 69, [pa] 70, 71, 72, 73, 74, | patravallI [vidyAdharaputrI-rAjJI] 159, 205 75, 76, 77, 78, 80, | padma [ bhUpa] 123 81, 82, 83, 84, 86, padmapura [ pura] 103, 124 107, 116, 117, 118, padmaprabha [ tIrthakara] 90 121, 123, 125 padmaratha [ bhUpa] 240 dharmaghoSa [ sUrIndra] 112 padmazrI [rAjJI] 240 dharmadhana | [zrIpatimitra] 22, 26, 33 | padmA [ lakSmI] 80, 84, 237, 240 dharmamitra / padmAvatI [ bhUpapriyA] 123 dharmadhavala [ sUri] 86 padmAvatI [ rAjaputrI-paTTadevI] 240, 241, dharma [ tIrthakara] 90, 232 269 dharmasiMha [ putra] 118 padminI [strI] 104, 105 dhavalakUTa [ paddhata] 323 | padminIpura [pura] 237, 256, 262, dhArA [purI] 257, 325 267, 268 dhIra [ rAjaputra] 246, 247, 248, 249 | padmottara [ nRpa] 238, 242, 246, 250
Page #401
--------------------------------------------------------------------------
________________ 338 380] [dharmakalpadrumaH padra [devI] 23 | balapura [ pura] pATalIpura [ pattana] 156, 157, 171, | balavAhana [ rAjA] 154, 155 172, 181 balasAra [ nRpa] 313, 314 pApA [ purI] bali [ nRpaputra] 304 pArzva [jina] 3, 90, 235 buddhisAgara [ mantrIza] pArzvanAtha / brahmadatta [cakrI] 122 puNDarIkiNI [nagarI] 246 [bha] puNyasAra [ zreSThI] 279, 280, 281, bhaddalaka [pura] 120, 121 282, 283 bhadra [kRSIvala] 214 puruSottama [ rAjaputra] 239, 240, 241, bharata [kSetra] 26, 88, 128, 206, 245, 250, 251, 255, 217, 237, 288, 325 267, 278, 283, 284, 285 bharata [cakrI] puSkalAvatI [ vijaya] 316 bhAnuprabha [ nRpa] 279 puSpa [baTuka] bhAratI [vidyA-devI] 6, 129, 133 puSpacUla [ nRpa] 288, 294, 301, 312, bhuvanacandra [ kevalI] 312, 344, 347 316, 323, 324, 325, 341 bhuvanacandra [ rAjA] 300, 301, 302 puSpabhadra [pura] 288, 294, 301, bhuvanabhAnu [ kevalI] 302, 324, 325, 341 305 puSpamAlA / [nRpapriyA] 288, bhuvanazrI [ rAjaputrI] 306, 307, puSpamAlikA 294, 301 310, 311 puSpamAlinI bhuvanezvarI [gotradevI] pUrvasAgara [ deza] [ma] pRthvIbhUSaNa [ pattana] makaraketana [mApaputra] 104, 105 pratiSThAna [pura] 123, 340 magadha [ deza] 26, 27 prtisstthaanpur| magadhezvara[ zreNikanRpa] priyaGkarA [ purI] 254, 255 maNikirITa [ vidyAdhararAjA] 323 priyaGkarI [kariNI] 263 maNimAlA [rAjJI] 337 prIti [ devI] maNiratha [rAjA] premavatI [ nRpapriyA ] 119, 182, madana [ yamunAsuta] 105 madanavallikA [rAjJI] 275 premavatI [ vidyAdharapriyA] manorama [ pura] 337, 339 [ba] manoramA [zreSThibhAryA] bandhumatI [ rAjaputrI] 321, 323, marIci [bharataputra] 106 324, 342 | malaya [ adri] 263 182 206 212 175
Page #402
--------------------------------------------------------------------------
________________ 257 pariziSTam [9] dharmakalpadrumagatavizeSanAmnAmakArAdyanukramaH // [381 malaya [vana] 212 | raNasAra [ rAT] 27, 30 malayadevI [ devI] 278 rati [ devI] 212 malli [ tIrthakara] 90, 233, 235 | ratna [ vaNik] 56, 57 mahAnandapura [ pura] 203 ratnacUDa[dharAdhipa] 213 mahApura [pura] 335 ratnapAla / [rAjaputra ] 128, 131, 133, mahAbala [vidyAdhara] 159, 160, ratnapAlaka 135, 136, 140, 161, 162 152, 153, 154, 155, mahAvIra [ tIrthakara] 6, 7, 8, 90 157, 158, 160, 161, mahAsena [ nRpa] 133, 182, 192, 193, 162, 163, 164, 171, 194, 195, 196, 197, 172, 173, 181, 189, 199, 200 190, 191, 192, 193, mANibhadra [karI] 263 194, 195, 197, 198, mAlava [ deza] 199, 200, 204, 216, miNDha [ vRSa] 332 228, 231, 232, 233 mithilA [purI] 26, 27, 30 | ratnapura [pura] 147, 182, 203, 210 munisuvrata [ tIrthakara] ratnamAlA [ zreSThiputrI] 124 mRgAvatI [ mahiSI] 257, 258, 259, | ratnamAlA [rAjaputrI-rAjJI] 206, 260 | ratnamAlikA | 208, 209, 210, 211, megharatha [ rAjaputra] 205, 232 212, 214, 215, 216 meghavAhana [vidyAbhRt] ratnavatI [ rAjakanyA-rAjJI] 103, 154, menikA [khecaraputrI] 308 155, 205 meru [parvata] 3, 128, 170 | ratnavIra [ nRpa] 217, 228 mohavallI [ vidyAdharaputrI-rAjJI] 159, 205 | ratnasiMha [tapasvI] 210 [ya] ratnAvatI [purI] 103, 104 yamunA [vAhinI sulasaputrI] 103, 104, rathamaIna [pura] 78 105 ramA [ lakSmI] 85, 86, 217 yazodhavala [ rAjA] 12, 74, 83 rambhA [ devI] 135, 338 yazomatI [ yazodhavaladevI] 12 rAjapAla [ devadattaputra] yugAdideva |[prthmtiirthkr] 176, 177, | rAjila [ vaNik] 56, 57 yugAdIza | 212, 264, 278, 310 rAma [ rAjA-dazarathaputra] 147, 213, 269 yugAdinAtha rAvaNa [ dazAnana] 213 [ra] rukmiNI [kRSIvalapriyA] raNacUDa [rAjaputra] 276, 277 | rohiNI [vidyAdevI] 125, 163 90 78 215
Page #403
--------------------------------------------------------------------------
________________ 382] [la ] ] lakSmaNa [ dazarathaputra lakSmI [ khecaraputrI ] lakSmI [ devI ] 84, 85, 86, 88, 110, 135, 217, 280, 282 112, 113 27 110 lakSmIvatI [ zreSThipriyA ] 124 lalitAGga [ lakSmIvAn ] 110, 111, 112 lavaNa [ udadhi ] lakSmIcandra [ lalitAGgaputra ] lakSmIpura [ pura] lakSmIvatI [ lalitAGgapriyA ] lIlApura [ pura] lIlAvatI [ rAjJI - rAjaputrI ] [ va ] varuNa [ sArthapaputra ] vasugandharva [ khecararAjA ] vasundharvva vasudatta [ sArthapa] vasupUjya | [ tIrthakara ] vAsupUjya vasumatI [ sArthapabhAryA ] vANAsI [ purI ] vikrama [ vANija ] vikramadhana [ rAjA ] vijaya [yakSa ] videha [ kSetra ] vidyullatA [ mAtA ] vinayapAla [ bhUpati ] vindhyAcala [ parvata ] vipulA [ purI ] vimala [ tIrtharAT ] vimala [ pura] 269 308 128 313 | 124, 313, 314 230 171 230, 231 90, 235 230 58, 276 106 97, 99, 102 vimalabodha [ jJAnI ] vizAlA [ purI ] vizvAvasu [ pura] vizvezvara [ siddhapuruSa ] vIra [ jina ] vIra [ rAjaputra ] vIradhavala [ nRpaputra ] 320 3, 7, 8, 233, 235, 285, 287 210 117, 119, 120, 122 vIraputrI [ dhIrapriyA ] 246 vIrapura [ nagara ] 119 vIramatI [ nRpapriyA ] 133 vIrasena [ nRpa ] 133, 136 317 vRttavaitADhya [ parvata ] vRddhAkumAra [ zreSThaputra ] 175, 176, 177, 178, 179, 180, 189 299 135, 152, 159, 160, 163, 171, 172, 179, 213, 275, 294, 295, 308, 310, 311, 323, 338, 339 [za ] vRSabha [ giri ] vaitADhya [ parvata ] zayyambhava [ sUri ] zazivega [ vidyAdharaputra ] 293 | zaGkhapura [ pura ] 304 302 129, 131 276, 277 316 90 311 zatruJjaya [ tIrtha ] zAnti zAntinAtha zAradA [ zrutadevI ] zAli [ jina ] [ grAma ] [ dharmakalpadrumaH zAligrAma zikhari [ parvata ] 325 124 171 197, 200 302 108 89 3, 90, 285, 313 4, 12 95, 214 129
Page #404
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTam [ 9 ] dharmakalpadrumagatavizeSanAmnAmakArAdyanukramaH // 335 | sammetazikhara [ tIrtha ] sarasvatI [ khecaraputrI ] sarasvatI [ vAgdevI ] ziprA [ nadI ] 90 zItala [ tIrthakara ] zUnya [ dvIpa ] 218 zRGgArasundarI [ nRpapriyA ] 133, 135, 136, 139, 144, 145, 146, 150, 158, 205, 217, 229, 233 283 124 217, 229 322, 342, 344, 347 90 20, 22, 25, 32, 33, 37, 43, 50, 53, 63, 74, 116 142 zauryapura [nagara] zrIda [ dhanada ] zrIdevI [ rAjJI ] zrInivAsa [ rAjakumAra ] zrInivAsapura [ pura] zrIpati [ zreSTha ] zrIpura [ nagara ] zrImatI [ zreSThabhAryA ] zrImukhI [ khecarapriyA ] zrIvizAlapura [ pura] zrISeNa [ rAjaputra ] zrIharSa [ nRpa ] zreNika [ magadhezvara ] zreyAMsa [ tIrthakara ] zvetakUTa [ giri ] [ sa ] satyazekhara [ rAjA ] satyazrI [ paTTadevI ] samakezarI [ rAjA ] samara | [RIGHT] samaravijaya sambhava [ sUri ] 20, 37, 50, 53, 63 308 240 269, 284 247 8 90 323 [ 383 89 308 135 saMbhava [ tIrthakara ] 90 saMvara [ sArthavAhaputraRSi ] 273, 275, 276 sAketa [ pura] sAgara [ mahaddhikaputra ] 26, 30 306, 307, 310, 311 270 sAgaracandra siMha [ narezvara ] siMha [ khecarendra ] siMhanAda siMhadatta [guru] [ nRpa ] siMhadatta [ zreSThiputra ] siMhala [ dvIpa ] siMhaleza siMhalezitR siMhavikrama [ rAjaputra ] siMhazikha [ nRpa ] siddha siddhadatta siddhakUTa [ giri ] siddhArtha [ udyAna ] 201, 203 119 [ vaNik ] 217, 218, 219, 220, 222, 223, 224, 229 320 7 119 334, 336 sindhu [ deza ] sIkotarI / [ devI ] zIkotarI 254 | sugrIva [ nRpa ] 254 sugandhavallabha [ vidyAdharanRpa ] saugandhavallabha sudarzana [ibhyasUnu ] 279 296, 298 124 308, 310, 311 109 90 62, 177, 178 176 sudarzanA [ nRpapriyA ] sudharma |[ gaNabhRt ] sudharmma sunanda [ zrutakevalI ] 152, 162, 163 66 98, 99 304 287 281
Page #405
--------------------------------------------------------------------------
________________ 88 384] [dharmakalpadrumaH sunandA [ samakezarIrAjaputrI] 27 | sUrasiMha [ rAjA] 321, 322, 324 sundara [zreSThI] 88, 92, 95, 106 | soma [ zreSThI] 47, 48, 90 sundarI [vRddhAputrI-surapriyA] 326, 327, | somadeva 329. 330, 331 | sohagadevI [ devI] 148 supArzva [jinAdhipa] 90 saudharma | [svarga] 113, 121, 178 subuddhi [ saciva] 136, 267, 268 | saudharma | subhagazrI [ zreSThipriyA ] saubhAgyakalaza [ durgaka] 101, 106 subhagasundarI [ sacivasutA] 98, 99 saubhAgyadIpikA [ zreSThiputrI] 147, 149 sumati [ tIrthakara] 90, 235 | saubhAgyamaJjarI [ rAjaputrI-rAjJI] 30, 156, sumati [ saciva] 98, 251, 253, 254, 161, 162, 255, 266, 268 163, 205 sumatisena [ sUri] 206 | saubhAgyasundarI [ sacivabhAryA] sumitra [ sUri] 83, 141 [ha] sura [ rAjaputra ] 210 haMsapura [ pura] 133 suraketu [narAdhipa] 27 haribhrama [vipra] 340 surasena / [vidyAbhRt] 301 hariSeNa [ rAjaputra ] 269, 284 sursenk| hastinApura [ pura] 247 surasenA [ rAjapriyA] 171 hastipAla / [nRpa] 8, 12 sulasa [ vaNik] 103, 104, 105 hastipAlaka sulocanA [ bhrAtRnandinI] 262, 263, 265 hiNDola | [pura] 327, 329, suvidhi [jina] | hiNDolAra 330 suvizAlapura [ pura] 175 hemapura [pura] 149 suvrata [AcArya] 304 hemamAlA [dhAtrI] 210 suzarmA [ pArthiva] | hemamAlA [ zreSThiputrI] 124 sUra [ rAjaputra] 325, 326, 327, 328, | hemaratha [ rAjaputra] 205, 232 330, 331, 332, 333 | hemAGgada [ vidyAdharaputra] 152, 161, 162, 163 90 257