Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ namo arihaMtANe namo siddhANaM, namo AyariyANaM namo uvajajhAyANaM namo loe savva sAhUNaM eso paMca namukakAro savva pAvappaNAsaNo maMgalANaM ca savvasiM paDhamaM havaI maMgala
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinAgama prakAzana yojanA pa. pU. AcAryazrI ghAMsIlAlajI mahArAja sAheba kRta vyAkhyA sahita DVD No. 1 (Full Edition) :: yojanAnA Ayojaka :: zrI caMdra pI. dozI - pIeca.DI. website : www.jainagam.com
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ NISHITH SHRIN SUTRA zrI nizItha sUtra
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainAcArya-jainadharmadivAkara-pUjyazrI-ghAsIlAla-vrati-viracitayA cUrNibhANyAvacUrirUpayA vyAkhyayA samalaGkRtam zrI-nizIthasUtram / SHREE NishithsUtram niyojakaH saMskRta-prAkRtajJa-jainAgamaniSNAta-priyavyAkhyAni-paNDita- 4 muni-zrIkanhaiyAlAlajI-mahArAjaH 4 gaDhasivANAnivAsi zreSThizrI-kAnugA-dhIMgaDamalajI-mulatAnamalajI-kavAr3a mahodayapradattadravyasAhAyyena prakAzakaHa0 bhA0 zve0 sthA0jainazAstroddhArasamitimamukhaH zreSThizrIzAntilAla-maGgaladAsabhAI-mahodayaH mu0 rAjakoTa prathamA-AvRttiH prati 1200 vIra-saMvat 2495 vikrama saMvat 2025 IsavIsan mUlyam-ru0 20-0
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ maLavAnuM ThekANuM : zrI a. bhA. zve. sthAna kavAsI jaina zAstroddhAra samiti, The. gareDiyA kUvA reDa, grIna loMja pAse, rAjakoTa, (saurASTra). 5 ye nAma kecidiha naH prathayantyavajJAM, jAnanti te kimapi tAn prati naiSa yatnaH / utpatsyate'sti mama ko'pi samAnadharmA, kAlo hyayaM niravadhirvipulA ca pRthvI // 1 // Published by Shri Akhil Bharat S. s. Jain Shastroddhara Samiti, Caredia Kuva Road, RAJKOT, (Saurashtra), W. Ry. India. prathama AvRtti H prati 1200 vIra saMvat H 2495 vikrama saMvat 2025 isavIsan 1969 zrI nizItha sUtra 955 karate avajJA jo hamArI yatna nA unake liye / jo jAnate haiM va kucha phira yatna nA unake liye // janamegA mujhasA vyakti koI tattva isase pAyagA / haiM kAla niravadhi vipula pRthvI dhyAna meM yaha lAyagA // 1 // harigItacchandaH mUlya rU. 20-0 * mudraka H svAmI zrItribhuvanadAsajI zAstrI zrI rAmAnaM prinTIiMga kAMkariyA roDa, amadAvAda-22 presa
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ ||shrii|| lAIpha membara sA0 zrImAn zeTha kAnugA dhiMgaDamalajI sA0 kA saMkSipta jIvana-caritra zrImAn zeTha kAnugA dhiMgaDamalajI mulatAnamalamI kuvADa gaDhasivANA ke nivAsI haiM / ApakA janma saM0 1979 pauSavadi dazamI ke dina gaDhasivANA meM zrImAn kAnugA hemarAja jI sA0 kuvADa ke yahA~ huA, ApakI janmadAtrI mAtezvarI kA nAma kannubAI thaa| Apa bacapana se hI baDe buddhimAn aura vyApArakuzala haiM ataH Apa ko 12 varSa kI avasthA meM zeTha mulatAnamalajI kI patnI pyArIbAI ne Apako goda rakkhA / Apa vyApAra ke nimitta ballArI gaye, vahA~ gaNezamalajI pratApamalajI kI dukAna para rahakara baDI kuzalatA ke sAtha vyApAra kiyA / ApakI kuzalatA aura nItimattA se prasanna hokara solApura ke zrImAn zeTha bhImarAja jI ratanacandrajI ne Apako apanI bhAgIdArI meM rakha liyA / Apane acchA vyavasAya kiyA aura dhana upArjana kiyaa| usake bAda saM0 2007 meM ahamadAbAda meM Aye aura sA gaNezamalajI vaktAvaramalajI kI dukAna para bhAgIdArI ke sAtha kAma karane lge| Apane apane vyavasAya meM acchI pratiSThA prApta kii| saMvat 2018 meM mRgasiravadi chaTha ke zubhadina meM sA0 dhiMgaDamala candanamala ke nAma se apane svatantra dukAna kii| Apa dharma te pratApa ke sampattizAlI bane aura 5000) pA~ca hajAra rupaye dekara Apa zAstroddhArasamiti ke AjIvana sadasya bane / Apa bar3e udAra haiN| jIvadayA Adi dhArmikakAryo meM Apa udAratApUrvaka kharca karate haiN| dhArmika tithiyoM meM upavAsa pauSadha Adi hara samaya karate rahate haiM, sAtha hI dhArmika sevA karate haiM / belA, telA, colA, pacolA, aThAI Adi tapasyA bhI karate haiM / jaise ye dharmAtmA haiM vaise hI inakI dharmapatnI pAnaku~varavAI bhI dayA pauSadha sAmAyika Adi dharma dhyAna khUva karatI hai| Apane aneka prakAra kI tapasyA kI hai aura hara samaya dharma dhyAna kA lAbha letI rahatI haiN| ApakI mAtezcarI zrI pyArI bAi bhI parama dharmAtmA haiM unhIM ke puNya pratApa se ye phale phUle haiM aura dharmadhyAna meM agresara bane haiN| ApakI suputrI bhAgyavatI kA vivAha sA. RSabhacandrajI rAMkA ke suputra rUpacandrajI ke sAtha huA hai| ve bhI dharmaparAyaNa haiM zrImAn dhiMgaDamala jI kA yaha dhArmika parivAra saba parivAra ke liye eka Adarza rUpa vane yahIM abhilASA hai| sthA. jainazAstroddhArasamiti rAjakoTa zrI nizItha sUtra
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ svAdhyAya mATe khAsa sUcanA A sUtranA mUlapAThano svAdhyAya divasa ane rAtrinA prathama prahare tathA cothA prahare karAya che. (2) prAta:uSAkALa, sanyAkALa, madhyAhna, ane madhyarAtrimAM be-be ghaDI (48 miniTa) vaMcAya nahIM, sUryodayathI pahelAM 24 miniTa ane sUryodayathI pachI 24 miniTa ema be ghaDI sarvatra samajavuM. mAsika dharmavALAM strIthI vaMcAya nahIM temaja tenI sAme paNa vaMcAya nahIM. jyAM A strIo na hoya te oraDAmAM besIne vAMcI zakAya. (4) nIce lakhelA 32 asvAdhyAya prasaMge vaMcAya nahIM. (1) AkAza saMbaMdhI 10 asvAdhyAya kAla. (1) ulkApAta-moTA tArA khare tyAre 1 prahara (traNa kalAka svAdhyAya na thAya.) (2) digdAha-koI dizAmAM atizaya lAlavarNa hoya athavA koI dizAmAM moTI Aga lagI hoya to svAdhyAya na thAya. garjArava -vAdaLAMno bhayaMkara garjArava saMbhaLAya. gAjavIja ghaNI jaNAya to 2 prahara (cha kalAka) svAdhyAya na thAya. nirdhAta-AkAzamAM koI vyaMtarAdi devakRta ghoragarjanA thaI hoya, athavA vAdaLo sAthe vIjaLInA kaDAkA bole tyAre ATha prahara sudhI svAdhyAya nA thAya. (5) vidyuta--vijaLI camakavA para eka prahara svAdhyAya na thA. (6) cUpaka-zuklapakSanI ekama, bIja ane trIjanA divase saMdhyAnI prabhA ane caMdraprabhA maLe to tene cUpaka kahevAya. A pramANe cUpaka hoya tyAre rAtrimAM prathama 1 prahara svAdhyAya na karavo. (7) yakSAdIta-koI dizAmAM vIjaLI camakavA jevo je prakAza thAya tene yakSAdIpta kahevAya. tyAre svAdhyAya na karavo. (8) ghumika kRSNa-kAratakathI mahA mAsa sudhI dhUmADAnA raMganI je sUkSma jala jevI dhUmmasa paDe che tene dhUmikAkRSNa kahevAya che. tevI dhUmmasa hoya tyAre svAdhyAya na karavo. (9) mahikAzveta-zItakALamAM zvetavarNavALI sUkSma jalarUpI je dhummasa paDe che. te mahikAzveta che tyAre svAdhyAya na karavo. (10) rajauddaghAta-cAre dizAmAM pavanathI bahu dhULa uDe. ane sUrya DhaMkAI jAya. te rajauddAta kahevAya. tyAre svAdhyAya na karavo.
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ (2) audArika zarIra saMbaMdhI 10 asvAdhyAya (11-12-13) hADakAM-mAMsa ane rUdhira A traNa vastu agnithI sarvathA baLI na jAya, pANIthI dhovAI na jAya ane sAme dekhAya to tyAre svAdhyAya na karavo. phUTeluM iMDu hoya to asvAdhyAya. (14) maLa-mUtra--sAme dekhAya, tenI durgadha Ave tyAM sudhI asvAdhyAya. (15) smazAna--A bhUminI cAre bAju 100/100 hAtha asvAdhyAya. (16) caMdragrahaNa-jyAre caMdragrahaNa thAya tyAre jaghanyathI 8 muhUrta ane utkRSTathI 12 muhUrta asvAdhyAya jANavo. (17) sUryagrahaNa--jyAre sUryagrahaNa thAya tyAre jaghanyathI 12 muhUrta ane utkRSTathI 16 muhUrta asvAdhyAya jANavo. (18) rAjavyagrata-najIkanI bhUmimAM rAjAonI paraspara laDAI thatI hoya tyAre, tathA laDAI zAnta thayA pachI 1 divasa-rAta sudhI svAdhyAya na karavo. (19) patana-koI moTA rAjAnuM athavA rASTrapuruSanuM mRtyu thAya to teno agnisaMskAra na thAya tyAM sudhI svAdhyAya karavo nahIM tathA navAnI nimaNuMka na thAya tyAM sudhI UMcA avAje svAdhyAya na karavo. (20) audArika zarIra-upAzrayanI aMdara athavA 100-100 hAtha sudhI bhUmi upara bahAra paMcendriyajIvanuM mRtazarIra paDyuM hoya to te nirjIva zarIra hoya tyAM sudhI svAdhyAya na karavo. (21thI 28) cAra mahotsava ane cAra pratipadA-ASADha pUrNimA, (bhUtamahotsava), Aso pUrNimA (indra mahotsava), kArtika pUrNimA (skaMdha mahotsava), caitrI pUrNimA (yakSamahotsava, A cAra mahotsavanI pUrNimAo tathA te cAra pachInI kRSNapakSanI cAra pratipadA (ekama) ema ATha divasa svAdhyAya na karavo. (29thI 30) prAtaHkAle ane sabhyAkALe dizAo lAlakalaranI rahe tyAM sudhI arthAta sUryodaya ane sUryAstanI pUrve ane pachI eka-eka ghaDI svAdhyAya na karavo. (31thI 32) madhya divasa ane madhya rAtrie AgaLa-pAchaLa eka-eka ghaDI ema be ghaDI svAdhyAya na karavo. uparokta asvAdhyAya mATenA niyamo mUlapAThanA asvAdhyAya mATe che. gujarAtI Adi bhASAMtara mATe A niyamo nathI. vinaya e ja dharmanuM mUla che. tethI AvA AvA vikaTa prasaMgomAM gurunI athavA vaDIlanI icchAne AjJAne ja vadhAre anusaravAno bhAva rAkhavo.
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ svAdhyAya ke pramukha niyama (1) (3) isa sUtra ke mUla pATha kA svAdhyAya dina aura rAtrI ke prathama prahara tathA cauthe prahara meM kiyA jAtA hai| prAta: USA-kAla, sandhyAkAla, madhyAhna aura madhya rAtrI meM do-do ghaDI (48 miniTa) svAdhyAya nahIM karanA cAhie, sUryodaya se pahale 24 miniTa aura sUryodaya ke bAda 24 miniTa, isa prakAra do ghar3I sabhI jagaha samajhanA caahie| mAsika dharmavAlI striyoM ko svAdhyAya nahIM karanA cAhie, isI prakAra unake sAmane baiThakara bhI svAdhyAya nahIM karanA cAhie, jahA~ ye striyA~ na hoM usa sthAna yA kakSa meM baiThakara svAdhyAya kiyA jA sakatA hai| nIce likhe hue 32 asvAdhyAya-prasaMgo meM vA~canA nahIM cAhie(1) AkAza sambandhI 10 asvAdhyAyakAla (1) ulkApAta-bar3A tArA TUTe usa samaya 1 prahara (tIna ghaNTe) taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie / (2) digdAha--kisI dizA meM adhika lAla raMga ho athavA kisI dizA meM Aga lagI ho to svAdhyAya nahIM karanA cAhie / garjArava-bAdaloM kI bhayaMkara gaDagaDAhaTa kI AvAja sunAI detI ho, bijalI adhika hotI ho to 2 prahara (cha ghaNTe) taka svAdhyAya nahIM karanA caahie| nirghAta-AkAza meM koI vyantarAdi devakRta ghora garjanA huI ho athavA bAdaloM ke sAtha bijalI ke kaDAke kI AvAja ho taba ATha prahara taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie / vidyuta--bijalI camakane para eka prahara taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie yUpaka-zukla pakSa kI prathamA, dvitIyA aura tRtIyA ke dino meM sandhyA kI prabhA aura candraprabhA kA milAna ho to use yUpaka kahA jAtA hai| isa prakAra yUpaka ho usa samaya rAtrI meM prathamA 1 prahara svAdhyAya nahIM karanA cAhie (8) yakSAdIpta--yadi kisI dizA meM bijalI camakane jaisA prakAza ho to use yakSAdIpta kahate haiM, usa samaya svAdhyAya nahIM karanA cAhie / dhUmikA kRSNa-kArtika se mAgha mAsa taka dhuMe ke raMga kI taraha sUkSma jala ke jaisI dhUmasa (koharA) par3atA hai use dhUmikA kRSNa kahA jAtA hai isa prakAra kI dhUmasa ho usa samaya svAdhyAya nahIM karanA cAhie /
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ (2) mahikAzveta--zItakAla meM zveta varNavAlI sUkSma jalarUpI jo dhUmasa par3atI hai vaha mahikAzveta kahalAtI hai, usa samaya svAdhyAya nahIM karanA cAhie / (10) rajodghAta--cAroM dizAoM meM teja havA ke sAtha bahuta dhUla uDatI ho aura sUrya Dha~ka gayA ho to rajodghAta kahalAtA hai, usa samaya svAdhyAya nahIM karanA cAhie / (9) aitihAsika zarIra sambandhI 10 asvAdhyAya -- (11,12,13) hADa-mAMsa aura rudhira ye tIna vastue~ jaba taka agni se sarvathA jala na jAe~, pAnI se dhula na jAe~ aura yadi sAmane dikhAI deM to svAdhyAya nahIM karanA cAhie / phUTA huA aNDA bhI ho to bhI asvAdhyAya hotA hai / (14) (15) (16) mala-mUtra - sAmane dikhAI hetA ho, usakI durgandha AtI ho taba-taka asvAdhyAya hotA hai / I zmazAna -- isa bhUmi ke cAroM tarapha 100 - 100 hAtha taka asvAdhyAya hotA hai / (19) candragrahaNa--jaba candragrahaNa hotA hai taba jaghanya se 8 muhUrta aura utkRSTa se 12 muhUrta taka asvAdhyAya samajhanA cAhie | (17) sUryagrahaNa - jaba sUryagrahaNa ho taba jaghanya se 12 muhUrta aura utkRSTa se 16 muhUrta taka asvAdhyAya samajhanA cAhie / (18) rAjavyudgata -- najadIka kI bhUmi para rAjAoM kI paraspara lar3AI calatI ho, usa samaya tathA lar3AI zAnta hone ke bAda eka dina-rAta taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie / patana -- koI bar3e rAjA kA athavA rASTrapuruSa kA dehAnta huA ho to agnisaMskAra na ho taba taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie tathA usake sthAna para jaba taka dUsare vyakti kI naI niyukti na ho taba taka UMcI AvAja meM svAdhyAya nahIM karanA cAhie / (20) audArika zarIra -- upAzraya ke andara athavA 100 - 100 hAtha taka bhUmi para upAzraya ke bAhara bhI paJcendriya jIva kA mRta zarIra par3A ho to jaba taka vaha nirjIva zarI vahA~ par3A rahe taba taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie / (21 se 28) cAra mahotsava aura cAra pratipadA - ASAr3hI pUrNimA ( bhUta mahotsava), Aso pUrNimA (indriya mahotsava), kArtika pUrNimA ( skandha mahotsava), caitra pUrNimA (yakSa mahotsava) ina cAra mahotsavoM kI pUrNimAoM tathA usase pIche kI cAra, kRSNa pakSa kI cAra pratipadA (aikama) isa prakAra ATha dinoM taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie /
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ (29 se 30) prAtaHkAla aura sandhyAkAla meM dizAe~ lAla raMga kI dikhAI deM taba taka arthAt sUryodaya aura sUryAsta ke pahale aura bAda meM eka-eka ghar3I svAdhyAya nahIM karanA cAhie / (31 se 32) madhya divasa aura madhya rAtrI ke Age-pIche eka-eka ghar3I isa prakAra do ghar3I svAdhyAya nahIM karanA caahie| uparokta asvAdhyAya sambandhI niyama mUla pATha ke asvAdhyAya hetu haiM, gujarAtI Adi bhASAntara hetu ye niyama nahIM hai / vinaya hI dharma kA mUla hai tathA aise vikaTa prasaMgoM meM gurU kI athavA bar3oM kI icchA evaM AjJAoM kA adhika pAlana karane kA bhAva rakhanA cAhie /
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ sU0 saM0 || nizIthasUtrasya viSayAnukramaNikA || // atha prathamoddezakaH // viSayaH | maGgalAcaraNam | 1 hastakarmaniSedhaH / 2-9 aGgAdAnaprakaraNam / 10-11 sacittatatpratiSThitagandhAghrANaniSedhaH / 12-15 anyatIrthikAdibhiH padamArgodakavINikAsikkaka sautrikA dicilimilInirmApaNa niSedhaH / 16- 19 evam - anyatIrthikAdibhiH sUcI- pippalaka - nakhaccheda naka- karNazodhanakAnAmuttarakaraNa- tIkSNatAdisaMpAdananirmApaNaniSedhaH / 20 - 23 sUcyAdInAM niSkAraNayAcananiSedhaH / 24 - 27 sUcyAdInAmavidhinA yAcananiSedhaH / 28 - 31 svArthayAcitasUcyAdInAmanyasmai pradAnaniSedhaH / 32- 35 yatkAryArthayAcita- prAtihArika - sUcyAdInAM tadanyakAryakaraNaniSedhaH / 36- 39 sUcyAdInAmavidhinA pratyarpaNaniSedhaH / 40 alAbupAtrAdInAmanyatIrthikAdinA parighaTTanAdiniSedhaH / evaM daNDakAdInAM parighaTTanAdiniSedhaH / TitapAtre eka thiggalasya, apavAde trithiggalAdadhikathiggalasya, avidhithiggalasya ca niSedhaH / 41 42 - 44 45-46 pAtrasyAvidhibandhanatrikA dhikabandhananiSedhaH / 47-48 sArthaikamAsAdupari sAtireka bandhanApalakSaNa bandhananiSedhaH / 49-50 vastrasyAnyajAtIyavastra thiggalatrithiggalAdhikathiggalaniSedhaH / pR0 saM0 zrI nizItha sUtra 2-6 10-11 11-13 13-14 14-15 16 17-18 18 19 20-21 21-22 23-24 25-26 51 - 58 vastrasyAvidhi sIvanAdiniSedhaprakaraNam / 27-29 59-60 anyatIrthikAdinA gRhadhUmaparizATanasya, pUtikarmAhAraparibhogasya ca niSedhaH / 30-32 // iti prathamodezakaH samAptaH // 1 //
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ pR. saM. 37-40 // atha dvitIyoddezakaH // sU. saM. viSayaH 1-8 dArudaNDakapAdaproJchanasya-karaNa grahaNa-dharaNa-vitaraNa-vibhAjana-paribhogadvayardhamAsAdhikataddharaNa-zuSkIkaraNa-niSedhaH / 33-36 9- acittapratiSThitagandhasya rAgadveSabhAvena-AghrANaniSedhaH / ___ 36 10-10 padamAgoMdakavINikA-sikkaka-sautrikAdicilimilInAM, tathA sUcI-pippa laka-nakhachedanaka-karNazodhanakAnAM ca svahastenottarakaraNaniSedhaH / 18-20 laghusvaka (ISat ) paruSavacana-mRSAvAdA-'dattAdAnaniSedhaH / 40-43 21- laghusvakAcittazItoSNajalena hastAdInAmuccholanapradhAvananiSedhaH / 43-44 22-23 kRtsna (akhaNDa) carma-kRtsnavastradhAraNaniSedhaH / 44-48 24 - abhinnavastradhAraNaniSedhaH / 48 25-26 alAbupAtrAdInAM daNDakAdInAM ca svahastena parighaTanAdiniSedhaH / 49-50 27-31 nijaka-para-vara-bala-lava-gaveSitapAtradhAraNaniSedhaH / / 50-52 32-37 naityikAnapiNDa-piNDa-naityikApArddhabhAga-bhAga-nyUnArddhabhAgaparibhoganaityikavAsaniSedhaH / 52-55 38- dAnAt pUrva pazcAcca saMstavakaraNaniSedhaH / 55-56 sthiravAsa-viharamANabhikSukayoH pUrvapazcAtsaMstutakule pUrva pravizya pazcAd bhikSAcaryArtha gamananiSedhaH / 57-59 40-42 anyatIthikAdinA saha bhikSArtha gAthApatikulapraveza-vicArabhUmi-vihArabhUmi - gamana-grAmAnugrAmaviharaNaniSedhaH / 59-62 43-44 gRhItabhojanapAnajAtamadhyAt surabhivarNAdyupetAhArapAnaparibhogetarapariSThApananiSedhaH / 62-64 parivarddhitamanojJabhojanajAtasyAdUrasthitasAdharmikAdipRcchAmantareNa pari SThApananiSedhaH / 46-49 sAgArikapiNDagrahaNa-paribhogA-'jJAtatatkulabhikSArthapraveza-tannizrayA'zanAdi-- yAcananiSedhaH / 66-69 RtubaddhikazayyAsaMstArakasya pratyarpaNe paryuSaNollaGghananiSedhaH / 51- evaM varSAvAsikazayyAsaMstArakasya varSAvAsAnantaraM pratyarpaNe dazarAtrollaGghananiSedhaH / 70-71 50 zrI nizItha sUtra
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ 00 75 76 sU. saM. viSayaH 52- Rtubaddhika-varSAvAsika zayyAsaMstArakAdhikye tadanapasaraNaniSedhaH / / 53- prAtihArikazayyAsaMstArakasya dvitIyavAramAjJAmantareNa bahirnayananiSedhaH / 72 54-55 evaM sAgArikasatkaprAtihArika-sAgArikasatkazayyAsaMstArakasya bahinayananiSedhaH / 73-74 56-57 gRhItaprAtihArikazaNyAsaMstArakaM tatsvAmine'datvA, yathAgRhItaM cAdatvA vihAraniSedhaH / prAtihArikasAgArikasatkazayyAsaMstArake vipaNaSTa tadagaveSaNaniSedhaH / svalpasyApyupadherapratilekhananiSedhaH / 60- prAyazcittakathanapUrvakamuddezakaparisamAptiH / 76 // iti dvitIyoddezakaH samAptaH // 2 // ||ath tRtiiyoddeshkH|| AgantrAgArA''rAmAgArAdiSu anyatIrthikAdikamekaM puruSam , ekAMstriyam , anekAn puruSAn , anekAH striyazcAdhikRtya tebhyo'vabhASyAva. bhASya azanAdiyAcananiSedhaparakANi catvAri sUtrANi / 77-80 5-8 evameva kutUhalArtha gatebhyaH pUrvoktebhyaH pUrvoktarItyA azanAdiyAcananiSedhaH / 80-83 9-12 AgantrAgArAdisthitAnyatIrthikAyekapuruSabahupuruSaikastrIbahustrIbhyo'. bhihatya dIyamAnAzanAdi pratiSedhya punaH pazcAd gatvA'vabhASyAvabhASya yAcananiSedhaparakANi catvAri sUtrANi / 84-86 gRhapatipratiSiddhe kule dvitIyavAraM tatra bhikSArthapravezaniSedhaH / saMkhaDipralokanabuddhayA tatra gatvA'zanAdigrahaNaniSedhaH / bhikSArtha gatasya trigRhavyavadhAnenAnItAzanAdegrahaNaniSedhaH / 16-71 pAdAmArjanAdiprakaraNam / 88-106 16-21 AtmanaH pAdayoH AmArjana-pramArjana-saMbAhana-parimardana-tailAdimrakSaNA bhyaJjana-loghAdyullolanodvartanA'cittazItoSNajaloccholana-pradhAvana-phUtkaraNa rajananiSedhAtmakAni SaT sUtrANi / 88-91 22-27 evaM kAyamAzritya etAnyeva SaT sUtrANi / zrI nizItha sUtra
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ pR. saM. 104 sU. saM. viSayaH 28-33 evaM kAyavraNamAzrityApi SaT sUtrANi / 34-39 kAyagatagaNDAdInAM chedana-tadgatapyAdinissAraNa-vizodhanA-'citta zItoSNajaloccholana-dhAvana-lepanadravyAlepana-vilepana-tailAghabhyaganamrakSaNa-dhUpadravyadhUpana-pradhUpana-niSedhAtmakAni SaT sutrANi / 94-99 40- pAyukRmyAdinissAraNaniSedhasUtram / 41-49 Atmano dIrghanakhazikhAbastyAdiromakartananiSedhaparakANi nava sUtrANi / 100 50-52 dantAnAmAgharSaNa pragharSaNA-'citta zItoSNajaloccholana -pradhAvana-phUtkaraNaraJjana-niSedhAtmakaM sUtratrayam / 101-102 53-58 oSThasyAmarjanAdiniSedhaSarakANi SaT sUtrANi / 102 59-60 uttaroSTharomadIrghAkSipakSmakarttananiSedhaparakaM sUtradvayam / 103 61-66 akSNorAmArjanAdiniSedhaparakANi SaT sUtrANi / 103 67-68 dIrghabhraroma-pArzvaromakarttananiSedhaparakaM sUtradvayam / 69-70 akSyAdimalakAyasvedAdinissAraNavizodhananiSedhaparakaM sUtradvayam / 71 prAmAnugrAmaviharaNakAle zIrSadauvArikAkaraNaniSedhaH / // iti pAdAmArjanAdimakaraNam // 72 zaNakArpAsAdisUtreNa vazIkaraNasUtrakaraNaniSedhaH / / uccAraprasravaNapariSThApanaprakaraNam / 73-81 gRhAdiSu, mRtakagRhAdiSu, aGgAradAhAdiSu, svedAyatanAdiSu, abhinava golehanikAdiSu, udumbarAdivRkSAsannapradezeSu, ikSuvanAdiSu, DAgA(patrazAkA) dipratyAsannapradezeSu azokavanAdiSu ca uccAraprasraNapariSThApananiSedhaparakANi nava sUtrANi / / 107 117 82- rAtrau vikAle vA svaparapAtravyutsRSToccAraprasravaNasya sUryodayAtpUrvamapratilekhitabhUmau pariSThApananiSedhaH / 112 83- pUrvoktaprAyazcittasthAnapratisevinAM praayshcittprdrshnpuurvkmuddeshprismaaptiH| 112 // iti tRtIyode zakaH samAptaH // 3 // 0 0 107 zrI nizItha sUtra
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ 115 // atha caturtho dezakaH // sa. saM. viSayaH pR.saM. rAjJaH AtmIkaraNA-'rcIkaraNA-acchIkaraNA-'rthIkaraNaniSedhaviSayANi catvAri sUtrANi / 113-114 5-20 evam-rAjArakSaka-nagarArakSaka-nigamArakSaka-sarvArakSaketicatura Azritya pratyekam AtmIkaraNAdipadacatuSTayasaMyogena tanniSedhaparakANi SoDaza sUtrANi / 114-115 kRtsna (akhaNDita) zAligodhUmAdyoSadhyAhAraniSedhaH / AcAryopAdhyAyAdattAhArakaraNaniSedhaH / AcAryopAdhyAyAvidattavikRtyAhArakaraNaniSedhaH / 116 parijJAna-pracchana-gaveSaNamantareNa piNDapAtavAJchayA sthApanAkulapravezaniSedhaH / 116-117 nirganthyupAzraye'vidhinA pravezaniSedhaH / 117-118 nimranthyA AgamanamArge daNDakAdisthApananiSedhaH / 118-119 anutpannanavInAdhikaraNotpAdananiSedhaH / 119-122 kSAmitavyupazamitapurANAdhikaraNasya punarudIraNaniSedhaH / 123 mukhaM visphArya hasananiSedhaH / 124 30-39 pArzvasthAdisaMsaktaparyantAnAM saMdhATakadAnA''dAnaniSedhaparakANi daza suutraanni| 124-125 40-60 udakAdivizeSaNaviziSTahastAdinA'zanAdigrahaNaniSedhaparakANi ekaviMzatisUtrANi / 126-127 61-80 grAmArakSaka-dezArakSaka-sImArakSakA-'raNyArakSaka-sarvArakSaketipaJcasaMkhyaka puruSAnadhikRtya pratyekasya AtmIkaraNA-arcIkaraNA-'cchIkaraNA-'rthIkara Neti caturaH padAn saMyojya niSedhaparakANi viMzatisUtrANi / 127-128 81-136 bhikSoranyonyasya pAdAmArjanAdizIrSadauvArikAkaraNaparyantaniSedhaparakANi tRtIyodezasadRzAni ghaTpaJcAzat sUtrANi / 128 137-146 uccAraprasravaNapariSThApanaprakaraNam / 129-133 147 apArihArikasya pArihArikaM prati sArddhamazanAdigrahaNArtha pRthakU pRtha 29 zrI nizItha sUtra
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ sU. saM. 148 1-11 12 13 15-22 23-24 25 26--34 35-36 37-61 62-64 65 66-68 69 70-79 80 viSayaH gupavizya bhojanArtha ca kathananiSedhaH / pUrvoktaprAyazcittasthAnapratisevinAM prAyazcittakathanapUrvakamudezaka parisamAptiH / 6 // iti caturthodezakaH samAptaH ||4|| // atha paJcamoddezakaH // sacittavRkSamUlAdhaH kAyotsargAdisarvasAdhukriyAniSedhaH / svasaMghATyA anyatIrthikAdinA sIvananiSedhaH / evaM svasaMghATyA dIrghasUtrakaraNaniSedhaH / picumandAdivRkSapatrANe acittazItoSNa jalena viloDyA hArakaraNa niSedhaH / prAtihArika sAgArika satkapAda proJchanakAdInAM yathAkathitasamayavaiparItyena pratyarpaNaniSedhaH, prAtihArikasAgArikasatkazayyAsaMstArakasya pratyarpaNAnantaraM dvitIyavAramanujJAmantareNa tadadhiSThAnaniSedhaH / rANAdisUtreNa dIrghasUtrakaraNaniSedhaH / sacitta-citra-vicitra-dArudaNDAdInAM pratyekeSAM karaNa-dharaNaparibhoga niSedhaH / navanivezita prAmAdilohAkarAdiSu azanAdigrahaNaniSedhaH / mukhavINikAdikaraNa-vAdana- tathAvidhAnyAnudIrNazabdodIraNa niSedhaH / pR. saM. 134 134 - 135 zrI nizItha sUtra 136 139 140 140 141 141-143 vastrAdyalAbuprabhRtipAtra-daNDakAdInAM satyapi kAryakSamatve teSAM chedana bhedana - paribhaJjanaM kRtvA pariSThApananiSedhaH / 144-145 145 - 146 147-148 148-149 149 - 151 audezika saprAbhRtika-saparikarma vasatipravezaniSedhaH / 151-152 asAMbhogikaiH sahAhArAdikaraNe tatpratyayA kriyA na bhavatItiprarUpaNaniSedhaH, 152 153 - 154 atirekapramANarajoha raNadharaNaniSedhaH / 155 rajoharaNasya zIrSakaraNa bandhana (diniSedhaparakANi daza sUtrANi / 155-158 pUrvoktaprAyazcittasthAnapratisevinAM prAyazcittakathanapUrvakamuddezakaparisamAptiH / 158 // iti paJcamodezakaH samAptaH // 5 //
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ sU. saM. 1-26 27 1-92 93 1-9 10 11 x x x x 12 13 14 15 16-17 // atha SaSThoddezakaH // viSayaH mAtRgrAma-maithunapratijJetipadadvayamadhikRtya tadviSayakaniSedhaparakANi SaDUviMzatisUtrANi / pra. saM. 159 - 170 170 uparoktapApasthAnapratisevinAM prAyazcitapradarzanapUrvaka muddezakasamAptiH / // iti SaSThodezakaH samAptaH ||6|| // atha saptamodezakaH // SaSThodezavadeva mAtRgrAma maithupratijJetipadadvayamadhikRtya tadviSayakaniSedha - parakANi dvinavatisUtrANi / uparokta pApasthAnapratisevinAM prAyazcittapradarzanapUrvaka muddezakasamAptiH / // iti saptamoddezakaH samAptaH // 7 // // athASTamoddezakaH // ekAkinyA striyA saha AgantrAgArAdiSu keSucidapi sthAneSu vihArasvAdhyAyAzanAdyazanoccAraprasravaNapariSThApanAnArya niSThurAdikathAkatha niSedhaparakANi nava sUtrANi / rAtrau vikAle vA strImadhyagatatatsaMsaktatatparivRtasya pramANAtikrameNa kathAkathana niSedhaH / zrI nizItha sUtra 171-187 187 188 - 192 192-193 194-195 bhikSoH svagaNIyaparagaNIyanirgrandhyA saha vihAre purataH pRSThato gamane'vahatamanaH saMkalpAdivizeSaNaviziSTasya svAdhyAyAzanAdi - karaNoccArapravaNapariSThApanAnArya niSThurAdikathAkathananiSedhaH / 193-194 jJAtakAjJAtakAdInAmupAzrayAnto rAtrau saMvAsananiSedhaH / jJAtakAdIn rAtrau saMvAsya tamAzritya upAzrayAdvahirniSkramaNapravezani0 / 196 rAtrau upAzraye saMvAsecchujJAtakAdInAmapratiSedhe prAyazcitam / rAja-kSatriya-mudita-mUrdhAbhiSiktAnAmindra mahAdimahotsavasthitAnAM bhikSA grahaNa niSedhaH / 196 196-198 evaM pUrvoktAnAM rAjAdInAmuttarazAlAdiSu vicaratAM hayazAlAdigatAnAM bhikSA grahaNaniSedhaparakaM sUtradvayam / 198-199
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ sU. saM. 18-19 20 1-3 204 viSayaH rAjAdInAM saMnidhisaMcayAt kSIradadhyAdInAm utsRSTapiNDAdInAM ca grhnnnissedhH| 199-200 pUrvoktaprAyazcittasthAnapratisevinAM praayshcittprdrshnpuurvkmudeshsmaaptiH| 201 // ityaSTamoddezakaH samAptaH // 8 // // atha navamoddezakaH // rAjapiNDagrahaNa-tatparibhoga-rAjAntaHpurapravezaniSedhaH / 202 rAjAntaHpurikAM prati rAjAntaHpurato bhikssaanynkthnnissedhH| 203-204 rAjAntaHpurato bhikSAmAnIya tubhyaM dadAmIti vadantyA antaHpurikAyA vacanasvIkaraNaniSedhaH / rAja-kSatriya-mudita-mUrdhAmiSiktAnAM dvauvArikAdibhaktagrahaNaniSedhaH / 205 pUrvoktarAjAdInAM koSThAgArazAlAdiSaDdoSasthAneSu parijJAnapracchana-gaveSaNamantareNa pravezaniSkramaNaniSedhaH / / 206-207 rAjAdInAM gacchatAmAgacchatAmavalokanecchayA padanyAsavicAraniSedhaH / 207-209 evameteSAM strINAmavalokanecchayA padanyAsavicAraniSedhaH 209-210 pUrvoktAnAM rAjAdInAM mAMsAdikhAdanArtha bhinirgtaanaamshnaadigrhnnnissedhH| 210 rAjAdInAM balavardhakAzanAdi dRSTvA'nutthitAyAM sabhAyAM tadazanAdigrahaNaniSedhaH 211 rAjakSatriyAdinivAsAsannapradeze viharaNasvAdhyAyAdisarvakAryakaraNani0 / rAjAdInAM vijayayAtrAsaMprasthitAnAmazanAdigrahaNaniSedhaH / evaM yAtrApratinivRttAnAmapi rAjAdInAmazanAdigrahaNaniSedhaH / 214 evaM nadIyAtrA-giriyAtrA-saMprasthitAnAM tataH pratinivRttAnAM ca rAjAdInAmazanAdigrahNaniSedhaH / 214 rAjAdInAM mahAbhiSeke vartamAne tatra pravezanirgamananiSedhaH / 214 rAjAdInAM campAdidazarAjadhAnISu dvitriHkRtvo nisskrmnnprveshnissedhH| 214-216 212 213 15-18 20 zrI nizItha sUtra
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ sU. saM. 21-30 31 1-4 5-6 7-9 10-11 12-13 14 viSayaH rAjAdInAM kSatriyAdi-naTA-yazvAdi-poSaka-damaka -mardaka-mArjakA''rohakasAhakAdi- varSa dharAdi - kubjAdidAsI rUpaparanimittaniSkAsitA zanAdigrahaNaniSedhapara kANi daza sUtrANi / pUrvokta prAyazcittasthAnapratisevinAM prAyazcittapradarzanapUrvaka muddezakaparisamAptiH / 24-27 evam anudghAtikamAzritya catvAri sUtrANi / 28-- 31 evameva udghAtikAnudghAtikasaMmizraNamAzritya catvAri sUtrANi / udgatavRttikA nastamitamanaH saMkalpasya saMstRta nirvicikitsA saMpannasya gRhItAnAderanudgatA'stamita parijJAne tatparibhoganiSedhaH / 32 36 33 evaM saMstRta vicikitsA saMpannasya tajjJAne gRhItAzanAdeH paribhoganiSedhaH / 34-35 evameva asaMstutanirvicikitsA saMpannasaMstRta vicikitsA saMpannaviSayakaM // iti navamodezakaH samAptaH // 9 // // atha dazamoddezakaH // bhadantaM (AcAryopAdhyAyaparyAyajyeSThaM ) prati AgADhaparuSatadubhayabacanAtyAzAtanAkaraNaniSedhaH / 223-225 ananta kAyayuktAhArAdhAkarmAhAraniSedhaH / 226-218 atIta varttamAnA-nAgatanimittakathana niSedhaH / 229-230 zaikSasya vipariNamanApaharaNa niSedhaH / 231-233 dizasya ( AcAryopAdhyAyapravarttinIprabhRteH) vipariNamanApaharaNaniSedhaH 234 - 236 anya gacchIyA dezasyAgamanakAraNapRcchAmantareNa trirAtrAdadhika saMvAsananiSedhaH / 236-237 15 238 evaM sAdhikaraNAnyupazamita kalahasya trirAtrAdadhikasaMvAsananiSedhaH / 16-19 udghAtikAnudghAtikaviSaye vaiparotyena kathanaprAyazcittA'dAnaniSedhaH 239-240 20-23 udghAtikamuddhA tikahetumughAtikasaMkalpaM tatsarvavizeSaNaviziSTaM ca zrutvA taiH saha saMbhoganiSedhaH / pR.saM. sUtradvayam / rAtrau vikAle ca mukhasamAgatasapAnasabhojanodgAlapratyava gilananiSedhaH / 216-221 zrI nizItha sUtra 222 241 - 242 242 242 243 244 245 - 246 246
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ sU. saM. viSayaH 37-38 glAne zrute jJAte ca tadagaveSaNasya- unmArgapratipathagamanasya ca niSedhaH / glAnvaiyAvRttyasamutthitasya tatprAyogyadravyajAtAlAbhe AcAryAderakathananiSedhaH / 39 evaM pUrvoktasya svalAmena glAnAstRptau pazcAttApAskaraNaniSedhaH / prathamaprAvRTkAle - ASADhamAse - grAmAnugrAma viharaNaniSedhaH / varSAvAsanivAsakaraNAnantaraM grAmAnugrAmaviharaNaniSedhaH / paryuSaNAyAM paryuSaNAkaraNaniSedhaH / evaM paryuSaNAyAmaparyuSaNA karaNaniSedhaH / paryuSaNAyAM golomamAtra kezadhAraNaniSedhaH / paryuSaNAyAM - saMvatsarIdine - alpAhArasyApiniSedhaH / anyatIrthikagRhasthaiH paiH saha paryuSaNA - sAMvatsarikapratikramaNa karaNaniSedhaH / prathama samavasaraNa cAturmAsa prAptacIvara grahaNaniSedhaH / pUrvoktaprAyazcittasthAnapratisevinAM prAyazcittapradarzanapUrvakamuddezaka parisamAptiH / 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 1-3 4-6 7 8 // iti dazamodezakaH samAptaH // 10 // // athaikAdazodezakaH // pR.saM. 247-249 zrI nizItha sUtra ayaH pAtratAmrapAtrAdInAM karaNa-dharaNa- paribhoganiSedhaparakANi trINi sUtrANi / 260-261 ayaH bandhanAdikaraNa- gharaNa - paribhoganiSedhaparakANi trINi sUtrANi / arddhayojanamaryAdAtaH paraM pAtragrahaNavAJchayA gamananiSedhaH / 261-262 262 arddhayojanamaryAdAtaH paraM sApAyamArge abhihRtamAgatya dIyamAnapAtragrahaNaniSedhaH / 9-10 dharmAvarNavAdasyAdharmavarNavAdasya ca niSedhaH / 11-63 anyatIrthikagRhasthayoH pAdAmArjananiSedhaparakasUtrAdAramya zIrSadauvArikAkaraNa niSedhaparyantAni SaTpaJcAzatsUtrANi tRtIyodezaka sadRzAni / 64 - 69 AtmaparayoH bhApana- vismApana - viparyAsananiSedhaH / 70 mukhavarNa-jinokta viparIta vastu prazaMsananiSedhaH / vairAjyaviruddha rAjye gamanA-ssgamananiSedhaH / 72-73 divasabhojanAvarNavAda - rAtribhojanavarNavAdaniSedhaH / 71 250 251-252 253 253-254 254 255 256 257 258 258 259 263 263-264 264-265 265-269 269 - 270 270 271
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ pR. saM. 278 sa. saM. viSayaH 74-77 divAgRhItasya divase, divAgRhItasya rAtrau, rAtrigRhItasya divase, ratrigR hItasya rAtrau paribhoganiSedhaparakANi catvAri sUtrANi / 271-272 78-79 azanAdeH paryuSitakaraNasya tAdRzasvalpasyApyazanAderAharaNasya ca niSedhaH / 273 mAMsamatsyAdibhojyasthAne tadAzayA tatpipAsayA'nyavasatau rAtrivyatikramaNaniSedhaH / 273 81 nivedanapiNDaparibhoganiSedhaH / 274 82-83 yathAchandaprazaMsamavandananiSedhaH / 275 84-86 ayogyajJAtakapravrAjanopasthApanasya tatkRtavaiyAvRttyasya ca niSedhaH / 276 87-90 sacelakasya sacelamadhye, acelamadhye ca, evamacelakasya sacelamadhye acelamadhye ca saMvasananiSedhaH / 277-278 paryuSitapippalyAdyAhAraniSedhaH / 92 giripatanAdibAlamaraNaniSedhaH / 279-280 pUrvoktaprAyazcittasthAnapratisevinAM praayshcittprdrshnpuurvkmuddeshprismaaptiH| 281 // ityekAdazoddezakaH samAptaH // 11 // // atha dvAdazoddezakaH // 1-2 karuNApratijJayA trasaprANajAtestRNAdipAzena bandhananiSedhaH baddhasya ca mocananiSedhaH / 282-283 abhIkSNaM pratyAkhyAnabhaJjananiSedhaH / 284 sacittavanaspatikAyasaMyuktAhAraniSedhaH / 285 salomacarmadhAraNaniSedhaH / 285 para- (gRhastha)-vastrAchannatRNAdipIThakAdhiSThAnaniSedhaH / 285 nimranthIsaMdhATyA nirgranthasya gRhasthadvArA sIvananiSedhaH / 286 pRthivIkAyAderalpamAtrArambhasyApi niSedhaH / 286 sacittavRkSArohaNaniSedhaH / 287 10-13 gRhasthapAtrabhojana-tadvastraparidhAna-tanniSadyopavezana taccikitsAkaraNaniSedhaparakANi catvAri sUtrANi / 287-288 puraHkarmakRtahastAdinA'zanAdigrahaNaniSedhaH / 288-289 gRhasthAnyatIthikAnAM zItodakaparibhogayuktahastAdinA'zanAdigrahaNaniSedhaH / 289-290 na 5 w a voar an zrI nizItha sUtra
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSayaH pR.saM. sU. saM. 16-29 kASThakarmAdInAM 16, vaprAdInAM 17, kacchAdInAM 18, grAmAdInAM 19, prAmAdimahAnAM 20, prAmAdivadhAnAM 21, grAmAdipathAnAM 22, grAmAdidAhAnAm 23, azvAdizikSaNasthAnAnAm 24, azvAdiyuddhasthAnAnAM 25, goyUthikAdisthAnAnAm 26, abhiSekasthAnAnAM 27, DimbaDamarAdisthAnAnAM 28, nAnAvidhamahotsavagatAnAM gAnAdi kurvatAmazanAdi bhuJjatAM syAdijanAnAM ca 29, cakSuSA darzanecchayA manasi vicArakaraNasyApi niSedhaH / 290-297 aihalokikapAralokikadRSTAdRSTazrutAzrutajJAtAjJAtarUpeSu pariSvaGgAdiniSedhaH / 298-299 31 prathamapauruSIgRhItAhArasya pazcimapauruSIvyatikramaNe niSedhaH / 299 azanAderarddhayojanamaryAdAvyatikramaNaniSedhaH / 33-36 divAgRhItagomayena divA, divAgRhItagomayena rAtrau, rAtrigRhItagoma yena divA, rAtrigRhItagomayena rAtrau-kAyatraNasyA''lepana-vilepananiSedhaparakANi catvAri sUtrANi / 300-301 37-40 evamevAlepanajAtena kAyavraNasyAlepanavilepananiSedhaviSaye'pi catvAri sUtrANi / 302 41-42 anyatIthiMkagRhasthadvArA svopdhivaahn-tnnimittaashnaadidaannissedhH| 302 43 gaGgAdipaJcamahAnadInAM mAsamadhye ekadviHkRtva uttaraNasaMtaraNaniSedhaH / 303 44 pUrvoktaprAyazcittasthAnapratisevinAM praayshcittprdrshnpuurvkmuddeshkprismaaptiH| 304 ||iti dvAdazodezakaH samAptaH // 12 // // atha trayodazoddezakaH // 1-8 sacittasarajaskAdivizeSaNaviziSTAyAM pRthivyAM sthAnazayyAdikaraNaniSedhaparakANi aSTau sUtrANi / / 305-308 1-11 durbadvadunikSiptAdivizeSaNaviziSTe sthUNAdau kulikAdau skandhAdau sthAnaniSadyAdikaraNaniSedhaparakANi trINi sUtrANi / 309-311 12 anyatIthikAdInAM zilpazlokAdizikSaNaniSedhaH / 311-312 zrI nizItha sUtra
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ sU. saM. viSayaH pR. saM. 13-16 anyatIrthikagRhasthaM prati AgADha-paruSA-''gADhaparuSetitadubhayavacanasya, tayoratyAzAtanayA''zAtanasya ca niSedhaparakANi catvAri sUtrANi / 312-314 19-31 anyatIrthikagRhasthAnAM kautukakarma-bhUtikarmAdikaraNaniSedhaparakANipaJcadaza sUtrANi / 315-318 32 anyatIrthikagRhasthAnAM mArgaparibhraSTAnAM mArgAdipravedananiSedhaH / 318-319 33-34 anyatIrthikagRhasthAnAM dhAtunidhipravedananiSedhaH / 319-320 35-45 jalapAtrA''darzAdiSu Atmano mukhAdidarzananiSedhaparakANiekAdaza sUtrANi / 321-322 46-49 vamana-virecana-vamanavirecanetitadubhayA''rogyapratikarmakaraNaniSedhaparakANi catvAri sUtrANi / 322-323 50-69 pArzvasthakuzIlAdInAM dazAnAM vandanaprazaMsanetidvayaniSedhaparakANi viMzatisUtrANi / 324-326 70-83 dhAtrIpiNDAdicaturdazapiNDaparibhoganiSedhaparakANi caturdaza sUtrANi / 327-328 pUrvoktaprAyazcittasthAnapratisevinAM prAyazcittapradarzanapUrvakamuddezakaparisamAptiH / 329 // iti trayadozodezakaH samAptaH // 13 // // atha caturdazoddezakaH // 1-4 kraut-praamity-privrtaa-''cchedydossduussitdiiymaanpaatrgrhnnnissedhH| 330-335 gaNivizeSamuddizya sthApitAtirekapAtrasya tamanApRcchyAnyasmai vitaraNa. niSedhaH / 335-336 atirekapAtrasya paripUrNahastAdyaGgopAGgakSullakAdibhyo dAnaniSedhaH / evaM hastAdyaGgopAGgahInebhyo'tirekapAtrasyA'dAnaniSedhaH / __338 analA-(khaNDitAvayavA divizeSaNaviziSTapAtrasya dhAraNaniSedhaH, tadviyarItasyAdhAraNaniSedhazca / 338 10-11 varNayuktapAtrasya vivarNakaraNaniSedhaH vivarNasyava varNayuktakaraNaniSedhaH / 339 12-31 'mayA nUtanaM pAtraM labdham' iti kRtvA zobhAnimittaM tasya tailAdimrakSaNaprabhRtiniSedhaparakANi viMzatisUtrANi / 339-341 84 8-9 analA(khANDa zrI nizItha sUtra
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ 56 sU. saM. viSayaH 32-42 sacittasasnigdhAdipRthivIprabhRtisthAneSu pAtrasyAtApanAdiniSedhaparakANi trayodazodezakoktagamasadRzAni ekAdaza sUtrANi / 341-342 43-54 pAtrasthitapRthivyapUtejovanaspatisambandhikandAdisaptau-SadhibIja-trasaprANa jAtanissAraNasya, pAtrasthitapRthivyAditrasaprANajAtAntaM nissArya dIyamAnapAtragrahaNasya ca niSedhaparakANi dvAdaza sUtrANi / 342 pAtrakoraNa-koritadIyamAnapAtragrahaNaniSedhaH / 343 grAmAntaH, grAmapathi jJAtakAdibhyo'vabhANyAvabhASya pAtrayAcananiSedhaH / 343-344 pariSadgatajJAtakAdIn utthApyAvabhANyAvabhASya pAtrayAcananiSedhaH / 344-345 58-59 pAtranizrayA RtubaddhavarSAvAsanivAsaniSedhaparakaM sUtradvayam / 345 60 pUrvoktaprAyazcittasthAnapratisevinAM praayshcittprdrshnpuurvkmuddeshprismaaptiH| 346 // iti caturdazodezakaH samAptaH // 14 // ||ath paJcadazoddezakaH // 1-3 bhikSoranyabhizUn prati-AgADha-paruSA-''gADhaparuSamizritavacananiSedhaH / 347-348 evaM bhikSoranyabhikSUNAmatyAzAtanayA''zAtananiSedhaH / 348-349 5-6 sacittAmrasya paribhoga-vidazana-(cUSana)-niSedhaparakaM sUtradvayam / 349 7-8 sacittAmratatpezI-(cIrikA)-prabhRtInAM paribhogavidazananiSedhaparakaM sUtradvayam / 349-350 9-12 sacittapratiSThitAmraparibhogavidazanatatpezikAdiparibhogavidazananiSedhaparakANi catvAri sUtrANi / 350-351 13-68 anyatIrthikagRhasthAbhyAmAtmapAdayorAmArjanAdiniSedhaparakANi tRtIyodezagamasadRzAni SaTpaJcAzatsUtrANi / 351-352 69-77 AgantrAgArAdiSu 1, udyAnAdiSu 2, aTTA'TTAlikAdiSu 3, udakAdiSu 4, zUnyagRhAdiSu 5, tRNagRhAdiSu 6 yAnagRhAdiSu 7, paNyagRhAdiSu 8, goNagRhAdiSu 9 ca uccAraprasravaNapariSThApananiSedhaparakA Ni nava sUtrANi / 352-356 78-79 anyatIrthikagRhasthebhyo'zanAdipAtrAdidAnaniSedhaparaka sUtradvayam / 357 80-103 pArzvasthAdidvAdazabhyo'zanAdidAnasya, tebhyo'zanAdigrahaNasya ca niSedhaparakANi caturvizatisUtrANi / 357-358 zrI nizItha sUtra
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ sU. saM. 104 viSayaH caturvidhayAcanAnimantraNA vastrasya parijJAnapRcchAgaveSaNamantareNa grahaNa niSedhaH / 105 - 160 vibhUSApratijJayA - AtmanaH pAdayorAmArjanAdiniSedhaparakANi tRtIyoddezagamasadRzAni SaTpaJcAzatsUtrANi / 161 - 162 bibhUSApratijJayA vastrAdyupakaraNasya dhAraNadhAvananiSedhaparakaM sUtradvayam / 163 pUrvoktaprAyazcittasthAnapratisevinAM prAyazcittapradarzanapUrvakamuddezapari samAptiH / 1-3 4-9 10 11 12 13 14-22 23 24 15 // iti paJcadazodezakaH samAptaH // 15 // ||ath SoDazodezakaH // sAgArika-sodaka - sAgnikazayyA vasati pravezaniSedhaparakANi trINi sUtrANi / sacittekSutatpezikAdiparibhoga-vidazana- (cUSaNa) - niSedhaH / araNyAdigAminAmazanAdigrahaNaniSedhaH / satyanyasmin sulabhe deze'nekadivasa gamanIyATavI rUpamArge vihArecchayA manasi vicArakaraNaniSedhaH / vasurAjikaM jJAnadarzanacAritrArAdhakam - avasurAjikatvena kathananiSedhaH / abasurAjikaM vasurAjikatvena kathananiSedhaH / vasurAjikagaNAd avasurAjika gaNasaMkramaNaniSedhaH / evaM satyanyasmin sulabhe deze anAryamlecchapratyantarUpa dasyusthAneSu vihArecchayA manasi vicArakaraNa niSedhaH / vyuhavyutkrAntAnAm (kalahaM kRtvA nisRstAnAm ) azanAdidAnAssdAna-vastrAdidAnAssdAna -- vasatidAnA''dAna - vasatipraveza - svAdhyAyadAnAssdAnaniSedhaparakANi nava sUtrANi / 25- 34 jugupsitakuleSu azanAdigrahaNa - vastrAdigrahaNa- vasatigrahaNa-svAdhyAyakaraNa-dezana- samuddezana- prazaMsana-vAcana- grahaNa - parivartana- niSedhaparakANi daza sUtrANi / 35 - 37 bhuktAvaziSTAzanAdeH pRthivI- saMstAraka- zikkakeSu nikSepaNaniSedhaparakANi trINi sUtrANi / zrI nizItha sUtra 358-359 pR. saM. 359-360 360 362-364 365 365 366 361 366 367 367-369 370 371-374 374-375
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ 381 sU0 saM0 viSayaH pR0 saM0 38-39 anyatIrthikagRhasthaiH sahopavizya taiH pariveSTito bhUtvA vaa''haarpribhognissedhH| 375-376 AcAryopAdhyAyAdInAM zayyAsaMstArake pAdena saMghaTTite hastenAnanujJApya (aparAdhamakSamApya) gamananiSedhaH / 376-387 pramANa-gaNanAtiriktopadhidhAraNaniSedhaH / 378 sacittapRthivyAM jIvapratiSThitAdidurbaddhAdivizeSaNaviziSTe ca sthAne uccAraprasavaNapariSThApananiSedhaH / 398-379 pUrvoktaprAyazcittasthAnapratisevinAM prAyazcittapradarzanapUrvakamuddezakaparisamAptiH / 379-38. ||iti SoDazodezakaH samAptaH // 16 // // atha sptdshoddeshkH|| / kautUhalapatijJAprakaraNam / kautUhalapratijJayA trasaprANajAtasya tRNapAzakAdinA bndhnnissedhH| evaM baddhasya mocananiSedhaH / 382 3-5 kautUhalapratijJayA tRNamuJjamAlikAnAM karaNa-dharaNa-paribhoga niSedhaparakANi trINi sUtrANi / 383-384 6-8 evam-ayoloha-tAmralohAdInAM karaNadharaNaparibhoganiSedhaparakANi trINi sUtrANi / 385 9-11 evam-hArArddhahArAdInAM karaNadharaNaparibhoganiSedhaviSayANi trINisUtrANi / 385-386 12-14 evam-Ajina(mRgacarma )vastrAdInAM karaNa-dharaNa-paribhoga-niSedhaviSayANi saptamoddezakagamasadRzAni trINi sUtrANi / 386-387 / kautUhalapatijJAprakaraNaM samAptam / / 15-70 nirgranthena anyanimranthasyAnyatIrthikagRhasthadvArA-pAdAmArjanAdisaMpAdana niSedhaparakANi tRtIyoddezagamasadRzAni zIrSadvauvArikAparyantAni SaTpaJcAzatsUtrANi / 387-389 71-126 evam-nirgranthena nimranthyAH / 127-182 evam-nirgrandhyA nimranthasya / 183-238 evam-nirgranthyA-nirgranthyAH / zrI nizItha sUtra
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ pR. saM. 249 250 394 sU. saM. viSayaH 239 nirgranthasya sadRzAnyanirgranthAya svopAzraye satyavakAze'vakAzA'dAnaniSedhaH / 389 240 evaM nimranthyA sadRzAnyanirgranthIviSaye sUtram / 389-390 241-243 mAlAvahRtakoSThAyuktamRttikopaliptAzanAdergrahaNaniSedhaparakaM suutrtrym| 390-391 244-247 sacittapRthivyaptejovanaspatipratiSThitAzanAdergrahaNaniSedhaparakaM sUtracatuSTayam / 391-392 248 atyuSNAzanAdermukhazUrpAdivAyunA phUtkRtya dIyamAnasya grahaNaniSedhaH / 392-393 atyuSNAzanAdergrahaNaniSedhaH / 393 utsekimAdipAnakAnAmadhunAdhautAdivizeSaNaviziSTAnAM grahaNaniSedhaH / 393-394 251 Atmana AcAryapadayogyalakSaNapratipAdananiSedhaH / 252 bhikSoH gAnahasanAdikaraNaniSedhaH / 253-256 bheryAdi-tAlAdi-vINAdi-zaGkhAdizabdAnAM karNazravaNavAJchayA manasi vicArakaraNaniSedhaparANi catvAri sUtrANi / 396-398 259-270 vaprAdisUtrAdArabhya aihalokikAdirUpAdhyupapattiparyantAni dvAdazodezakagamasadRzAni niSedhaparANi caturdaza sUtrANi / 398-399 291 pUrvoktaprAyazcittasthAnapratisevinAM praayshcittprdrshnpuurvkmuddeshksmaaptiH| 400 // iti saptadazoddezakaH samAptaH // 17 // // athASTAdazodezakaH // anartha (akAraNaM) nAvArohaNaniSedhaH / 401-402 2-5 naukAviSaye krayaNa-prAmitya-parivartanA''cchedyanAvArohaNaniSeghaviSayANi caturdazodezakagamasadRzAni catvAri sUtrANi / 402-403 6-7 naukAyAH sthalAjale'vakarSaNasya, jalAsthale utkarSaNasya ca niSedhaviSaya sUtradvayam / 403-404 395 zrI nizItha sUtra
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ 404 0 0 occcc 0 0 viSayaH naukAjalosiJcananiSedhaH / jalapaGkamagnanaukAyA utplAvana (uparyutthApana) niSedhaH / pratinAvikaM kRtvA nAvArohaNaniSedhaH / jalapravAhAbhimukha-(jalapravAhAnusAra )-gAminInaukArohaNaniSedhaH / yojanArddhayojanavelAgAminInAvArohaNaniSedhaH / naukAyA AkarSAvaNa-kSepana-karSaNaniSedhaH / 14 naukAyA aritrakAdinaukAcAlakasAdhanaizcAlananiSedhaH / naukAdekabhAjanAdinA naukosiJcananiSedhaH / naukAgatajalAgamacchidrasya hastAdinA nirodhananiSedhaH / 17-32 naugita-jalagata-paGkagata-sthalagata-sAdhudAtRrUpapadadvayasya paraspara viparyAsena dAturazanAdigrahaNaniSedhakaSoDazabhaGgAtmakAni SoDaza sUtrANi SoDazabhaGgapradarzakakoSThakaM ca / 407-409 33-90 vastrakrayaNaniSedhasUtrAdArabhya vastranizrayA varSAvAsanivAsaniSedhasUtra paryantAni koraNasUtravarjitacaturdazodezakagamasadRzAni aSTapaJcAzatsUtrANi / 410-411 pUrvoktaprAyazcittasthAnapratisevinAM prAyazcittapradarzanapUrvakamuddezakasamAptiH / // iti aSTAdazoddezakaH samAptaH // 18 // ||ath ekonaviMzatitamoddezakaH / / vikRtasya-(drAkSAsavAdiprapANakadravadravyajAtasya ) krayaNakApaNakrItasyAhRtya dIyamAnasya grahaNaniSedhaH / 413 2-4 evaM vikRtasya prAmityaparivartanAcchedyaviSaye'pi trINi sUtrANi / glAnArtha vikRtidattitrayAdadhikagrahaNaniSedhaH / 415-417 vikRtiM gRhItvA grAmAnugrAmaviharaNaniSedhaH / vikRtigalanagAlanayoH gAlitavikRterdIyamAnasya ca grahaNaniSedhaH / 417-418 zrI nizItha sUtra
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ 418 sU. saM. viSayaH pR.saM. pUrvAdiSu catasRSu sandhyAsu svAdhyAyakaraNaviSedhaH / kAlikazrutasya pRcchAtrayAdadhikapRcchAkaraNaniSedhaH / 418-419 dRSTivAdasya pRcchAsaptakAdadhikapRcchAkaraNaniSedhaH / 419 indramahAdiSu caturvA mahAmaheSu svAdhyAyakaraNaniSedhaH / 419-420 sugrISmikAdiSu catasRSu mahApratipatsu svAdhyAyakaraNaniSedhaH / 420 svAdhyAyayogyapauruSIcatuSTayasyAtikramaNaniSedhaH / 420-421 rAtrindive kAlacatuSTayasambandhisvAdhyAyAkaraNaniSedhaH / asvAdhyAyike kAle svAdhyAyakaraNaniSedhaH / Atmano'svAdhyAyike kAle svAdhyAyakaraNaniSedhaH / 422 adhastanAnAm-AdibhUtAnAM-samavasaraNAnAM (saMmilitasUtrArtharUpANAM) vAcAnamantareNa uparitana-(agretana)-samavasaraNavAcananiSedhaH / 422-423 AcArAGgaprathamazrutaskandhagatanavabrahmacaryAdhyayanavAcanamantareNa uparimasUtra (chedasUtra) vAcananiSedhaH / 423 apAtrasya vAcanAdAnaniSedhaH / / 423-124 pAtrasya vAcanAyA adAnaniSedhaH / 424-425 avyaktAya vAcanAdAnaniSedhaH / 425 vyaktAya vAcanAyA adAnaniSedha / 425 sadRzayoIyormadhye ekasya zikSaNaniSedhaH / 425-426 AcAryopAdhyAyA'nadhyApitazAstravANyA adhyayananiSedhaH / 426 25 anyatIrthika gRhasthebhyaH sUtrArthavAcanAdAna niSedhaH / 427 26 evamanyatIrthikagRhasthebhyaH sUtrArthavAcanAgrahaNaniSedhaH / 27-36 pArzvasthAdisaMsaktaparyantAnAM vAcanAdAnasya, tebhyo vAcanAgraNasya ca niSedhaparakANi daza sUtrANi / 427-428 pUrvoktaprAyazcittasthAnapratisevinAM prAyazcittapradarzanapUrvakamuddezakaparisamAptiH / 428 // iti ekonaviMzatitamoddezakaH smaaptH||19|| 427 zrI nizItha sUtra
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 sU. saM. viSayaH // atha viMzatitamoddezakaH // 1-6 mAsikAdipAJcamAsikaparyantaparihArasthAnapratisevinAm akapaTa bhAvenA''locayatAM mAsikAdipAJcamAsikaparyantaprAyazcittadAnam , kapaTabhAvenAlocayatAmekaikamAsavRddhayA pANmAsikaparyantaprAyazcittadAnam / pANmAsikaprAyazcittAduparipratikuJcite'pratikuJcite vA ta eva SaNmAsAH prAyazcittatvena bhavantIti pratipAdakAni SaT sUtrANi / 429-434 7-12 evameva 'bahuso' itipadaM saMyojya pUrvoktasadRzAni SaT sUtrANi / 435 13 evaM mAsikAdArabhya pAJcamAsikaparyantaparihArasthAnapratisevinAme - katramizritasUtram / 435 evaM 'bahusovi' iti padasaMyojanamAzritya mizritasUtram / 436 evameva 'sAirega' sAtireka-padasaMyojanamAzritya mizritasUtram / 436 16 evam 'bahasovi sAirega' iti padadvayamAzritya mizritasUtram / 437-438 'mAsiya vA sAiregamAsiyaM vA' ityAdikrameNa pAJcamAsikaparyanta parihArasthAnAnAM madhye ekatamaparihArasthAnapratisevinaH prAyazcittasevana prakArapradarzanam / 439-442 18-20 evameva prAyazcittasevanaprakArapradarzakANi trINi sUtrANi / 442-445 21-26 pANmAsikapAJcamAsiketi ekaikanyUnamAsikaparihArasthAnaprasthApi tAnagArasyAntarAparihArasthAnapratisevanAlocanAyAmAropaNAvidhipradarzakANi SaT sUtrANi / 446-448 evamagre viMzatitamodezakaparisamAptiparyantaM parihArasthAnaprasthApitAnagAsyAropaNAvidhipradarzakANi viMzatisUtrANi / // iti viMzatitamodezakaH samAptaH // 20 // 449-458 iti nizIthasUtrasya viSayAnukramaNikA samAptAH // orururuknnnai kaarrrrrrairraimurrai zrI nizItha sUtra
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ / zrIvItarAgAya nmH| // nizIthasUtrasya muulpaatthH|| // prathamoddezakaH // je bhikkhU hatthakammaM karei karataM vA sAijjai // 1 // je bhikkhU aMgAdANa kaTeNa vA kiliMceNa yA aMguliyAe vA silAgAe vA saMcAlei saMcAlataM vA sAijjai // 2 // je bhikkhU aMgAdANaM saMvAhejja vA palimaddejja cA saMvAhataM vA palimadaMtaM vA sAijjai // 3 // je bhikkhU aMdAdANaM telleNa vA gharaNa vA vasAe vA NavaNIeNa vA anbhaMgejja vA makkhejja vA, abhaMgeMtaM vA makkheta vA sAijjai // 4 // je bhikkhU aMgAdANaM kakkeNa vA loddheNa vA paumacuNNeNa vA NhANeNa vA siNANa vA cuNNehiM vA uvvaTTei parivaThUi uvvadRtaM vA parivadRtaM vA sAijjai // 5 // je bhikkhU aMgAdANaM sIodagaviyaDeNa vA usiNodagaviyaDeNa vA ucchochejja vA padhoveja vA uccholaMtaM vA padhovaMtaM vA sAijjai // 6 // je bhikkhU aMgAdANaM Nicchalei NicchalaMtaM vA sAijjai // 7 // je bhikkhU aMgAdANaM jigghai jigyaMta vA sAijjai // 8 // je bhikkhU aMgAdANaM aNNayaraMsi acittaMsi soyaMsi aNuppavesittA mukkapoggale NigyAei NigyAyaMtaM vA sAijjai // 9 // je bhikkhU sacittaM gaMdhaM jigghai, jigyaMtaM vA sAijjai // 10 // je bhikkhU sacittapaiTThiyaM gaMdhaM jigghai jigyaMta vA sAijjai // 11 // je bhikkhU padamaggaM vA saMkama vA avalaMbaNaM vA aNNautthieNa vA gArasthieNa vA kArei kAraMtaM vA sAijjai // 12 // je bhikkhU dagavINiyaM vA aNNa utthiehiM vA gArathiehi vA kArei kAreMta vA sAijjai // 13 // je bhikkhU sikkagaM vA sikkagaNaMtagaM vA aNNautthi eNa yA gArathieNa vA kArei kAreMtaM vA sAijjai // 14 // zrI nizItha sUtra
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra je bhikkhU sottiyaM vA rajjuyaM vA cilamiliM vA aNNautthieNa vA gArasthieNa vA kArei kAreMtaM vA sAijjai // 15 // je bhikkhU sUcIe uttarakaraNaM annautthieNa vA gAratthieNa vA kArei kAreMtaM vA sAijjai // 16 // je bhikkhU pippalagassa uttarakaraNaM annautthieNa vA gArasthieNa vA kArei kAreM vA sAijjai // 17 // je bhikkhU nahaccheyaNagassa uttarakaraNaM annautthieNa vA gArasthieNa vA kAres kAra vA sAijjai // 18 // je bhikkhU kaNNasohaNassa uttarakaraNaM annautthieNa vA gArasthieNa vA kArei, kAreMtaM vA sAijjai // 19 // je bhikkhU aNaTTayAe sUI jAyai, jAyaMtaM vA sAijjai // 20 // je bhikkhU aNaTTayAe pippalagaM jAyai, jAyaMtaM vA sAijjai // 21 // je bhikkhU aNaTTayAe kaNNasohaNagaM jAyara, jAyaMtaM vA sAijjai // 22 // je bhikkhU aNaTTayAe NahaccheyaNagaM jAyai, jAyaMtaM vA sAijjai ||23|| je bhikkhU avihIe sUI jAyai, jAyaMtaM vA sAijjai ||24|| je bhikkhU avihIe pippalagaM jAyai, jAyaMta vA sAijjai ||25|| je bhikkhU avihIra nahaccheyaNagaM jAyai, jAyaMta vA sAijjai ||26|| je bhikkhU avihI kaNNasohaNagaM jAyai, jAyaMtaM vA sAijjai ||27|| je bhikkhU appaNo egassa aTThAe sUI jAittA aNNamaNNassa aNuppaei, aNuparyaMta vA sAijjai // 28 // je bhikkhU apaNo egassa aTThAe pippalagaM jAittA aNNamaNNassa aNuppaei aNupataM vA sAijjai // 29 // je bhikkhU essa ahAe nahaccheyaNagaM jAittA aNNamaNNassa aNuppaei aNuSpataM vA sAijjai // 30 // je bhikkhU appaNo egassa aTThAe kaNNasohaNagaM jAittA aNNamaNNassa aNuppaei aNuppayataM vA sAijjai // 31 // je bhikkhU pADihAriyaM sUI jAittA vatthaM sIvissAmi-tti pAryaM sivvai sicvaMtaM vA sAijjai ||32|| zrI nizItha sUtra
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ je bhikkhU pADihAriyaM pippalagaM jAittA vatthaM chiMdissAmi-tti pAyaM chiMdara, chiMdataM vA sAijjai // 33 // je bhikkhU pADihAriyaM nahaccheyaNagaM jAittA nahaM chiMdissAmi-tti salluddharaNaM kare, karetaM vA sAijjaI ||34|| je bhikkhU pADihAriyaM kaNNasohaNagaM jAittA kaNNamalaM NIharissAmi-tti daMtamalaM vA nahamalaM vA NIharei NIharaMtaM vA sAijjai ||35|| je bhikkhU avihIe sUI paccapiNai paccappitaM vA sAijjai // 36 // je bhikkhU lAupAyaM vA dArupAyaM vA maTTiyApAyaM vA aNNautthiSNa vA gArasthiraNa vA parighaTTAvei vA saMThavei vA jamAvei vA alamappaNI karaNayAe suhumamavi no kappar3a jANamANe saramANe aNNamaNNassa viyara viyaraMtaM vA sAijjai ||40|| je bhikkhU daMDayaM vA laTThiyaMvA avalehaNiyaM vA veNusUiyaM vA annautthipaNa vA gArathiraNa vA parighaTTAvei vA saMThavei vA jamAvei vA alamappaNI karaNayAe suhuma mAtra no kappar3a jANamANe saramANe aNNamaNNassa viyarai piyaraMtaM vA sAijjai // 41 // je bhikkhU pAyassa egaM tuDiyaM tuDei tuDataM vA sAijjai // 42 // je bhikkhU pAyassa paraM tiNDaM tuDiyANaM tuDei tuDeMta vA sAijjai ||43|| je bhikkhU pAyaM avihIra tuDei tuDataM vA sAijjai // 44 // je bhikkhU pAyaM avihIe baMdhara baMdhataM vA sAijjai // 45 // je bhikkhU pAyaM egeNa baMgheNa baMdhai, baMdhataM vA sAijjai // 46 // je bhikkhU pAyaM paraM tiNDaM baMdhANaM baMdha, baMdhataM vA sAijjai // 47 // je bhikkhU airegabaMdhaNaM pAyaM divaiDhAo mAsAo pareNa dharai dharaMtaM vA sAijjai // je bhikkhU vatsa evaM paDiyANiyaM dei, deyaMtaM vA sAijjai // sU0 49 // je bhikkhU vatthas paraM tiNDaM paDiyANiyANaM dei detaM vA sAijjai // 50 // je bhikkhU avihIe vatthaM sinvai sinvaMtaM vA sAijjai // 51 // je bhikkhU vatthassa ega phaliyaM gaMThiyaM karei kareMtaM vA sAijjai // 52 // zrI nizItha sUtra
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15 je bhikkhU batyassa paraM tiNhaM phaliyagaMThiyANaM karei kareMta bA sAijjai // 53 // je bhikkhU vatthassa egaM viphaliyagaMThiyaM dei deyaMtaM vA sAijjai // 54 // je bhikkhU vatthassa paraM tihaM viphaliyagaMThiyANaM dei deyaMta vA sAijjai 55 // je bhikkhU vatyaM avihIe gaMThai gaMThataM vA sAijjai // 56 // je bhikkhU vatthaM atajjAeNaM gaMThei gaThetaM vA sAijjai // 57 // je bhikkhU airegagahiyaM vatthaM paraM divaDhAo mAsAo dharei dhareMtaM cA saaijji| je bhikkhU gihadharma aNNautthieNa vA gArathieNa vA parisADAvei parisADAveta yA sAijjai // 59 // je bhikkhU pUikammaM bhuMjai bhuMjataM vA sAijjai // 6 // taM sevamANe Avajjai mAsiyaM parihArahANaM aNugyAiyaM // 61 // // nisIhajjhayaNe paDhamo udde so samatto // 1 // zrI nizItha sUtra
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ // dvitiiyodeshkH|| je bhikkhU dArudaMDayaM pAyapuMchaNaM karei karataM vA sAijjai // 1 // je bhikkhU dArudaMDayaM pAyapuMchaNaM geNhai geNhataM vA sAijjai // 2 // je bhikkhU dArudaMDayaM pAyapuMchaNaM dharei dharataM vA sAijjai // 3 // je bhikkhU dArudaMDayaM pAyapuMchaNaM viyarai viyaraMtaM vA sAijjaI // 4 // je bhikkhU dArudaMDayaM pAyapuMchaNaM paribhAei parimAeMtaM vA sAijjai // 5 // je bhikkhU dArudaMDayaM pAyapuMchaNaM paribhuMjai paribhuMjataM vA sAijjai // 6 // je bhikkhU dArudaMDayaM pAyapuMchaNaM paraM divaDhAo mAsAo dharei dharataM vA saaijji| je bhikkhU dArudaMDayaM pAyapuchaNaM vimuyAvei vikhyAtaM vA sAijjai // 8 // je bhikkhU acittapaiTThiyaM gaMdha jigghai jigdhaMtaM vA sAijjai // 9 // je bhikkha padamaggaM vA saMkama vA AlaMbaNaM yA sayameva karei kareMtaM vA sAijjai / je bhikkha dagavINiyaM sayameva karei kareMtaM vA sAijjai // 11 // je bhikkha sikkagaM vA sikkagaNaMtagaM vA sayameva karei kareMtaM vA sAijjai // 12 // je bhikkhU sottiyaM vA rajjuyaM vA cilamili sayameva karei kareMtaM vA sAijjai / je bhikkhU sUIe uttarakaraNaM sayameva karei kareMtaM vA sAijjai // 14 // evaM pippalagassa uttarakaraNam // 15 // NahaccheyaNagassa uttarakaraNam // 16 // kaNasohaNagassa uttarakaraNam // 17 // je bhikkhU lahussagaM pharusaM vayai vayaMtaM vA sAijjai // 18 // je bhikkhU lahussagaM musaM vayai vayaMtaM vA sAijjai // 19 // je bhikkhU lahussagaM adattamAdiyai AdiyaMtaM vA sAijjai // 20 // je bhikkhU lahussaeNa sIodagaviyaDeNa vA usiNodagaviyaDeNa vA hatthANi vA pAyANi vA kaNNANi vA acchINi vA daMtANi vA nahANi vA muI vA uccholeja vA padhovejja vA uccholataM vA padhotaM vA sAijjai // 21 // je bhikkhu kasiNANi cammAI dharei dhareta vA sAijjai // 22 // je bhikkhU kasiNAgi vatthAI dharei dharataM vA sAijjai // 23 // je bhikkhU abhiNNAiM vatthAiM dharei dharetaM vA sAijjai // 24 // je bhikkhU lAupAyaM vA dArupAyaM vA maTTiyApAyaM vA sayameva parighaTTei yA saMThavei bA jamAvei vA parighaTeMtaM vA saMThaveMta vA jamAtaM vA sAijjai // 25 // zrI nizItha sUtra
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ je bhikkhU daMDayaM vA laTTiyaM vA avalehaNiyaM vA veNusUiyaM vA sayameva parighaTTei vA saMThavei vA jamAvei vA parighaTeMtaM vA saMThavetaM vA jamAtaM vA sAijjai // 26 // je bhikkhU NiyagagavesiyaM paDiggahaM dharei dharetaM vA sAijjai // 27 // je bhikkhU paragavesiyaM paDiggahaM dharei dhareMtaM vA sAijjai // 28 // je bhikkhU varagavesiyaM paDiggahaM dharei dhareta yA sAijjai // 29 // je bhikkhU balagavesiyaM paDiggahaM dharei dharetaM vA sAijjai // 30 // je bhikkhU lavagavesiyaM paDiggahaM dharei dharataM vA sAijjai // 31 // je bhikkhU NitiyaM aggapiMDaM bhuMjai bhuMjaMtaM vA sAijjai // 32 // je bhikkhU NitiyaM piMDaM bhuMjai bhuMjaMtaM vA sAijjai // 33 // je bhikkhU Nitiya avaDDhabhAgaM jhuMjai bhuMjataM vA sAijjai // 34 // je bhikkhU NitiyaM bhAgaM bhuMjai jhuMjataM vA sAijjai // 35 // je bhikkhU NitiyaM UNaDhabhAgaM bhujai bhujaMtaM bA sAijjai // 36 // je bhikkhU NitiyaM vAsaM vasai vasaMtaM vA sAijjai // 37 // je bhikkhU puresaMthavaM vA pacchAsaMthavaM vA karei kareMtaM vA sAiz2jai // 38 // je bhikkhU samANe vA vasamANe vA gAmANugAmaM dUijjamANe vA puresaMthuyANi vA pajchAsaMthuyANi vA kulAI puvAmeva aNuppavisittA pacchA bhikkhAyariyAe aNuppavisai aNuppavisaMtaM vA sAijjai // 39 / / / je bhikkhU aNNautthieNa vA gArathieNa vA pArihArio vA apArihArieNa saddhi gAhAvaikulaM piMDavAyapaDiyAe Nikkhamai vA aNuppavisai yA, NikkhamaMtaM vA aNuppavisaMta vA sAijjai // 40 // je bhikkhU aNNautthieNa vA gArathieNa vA pArihArio vA apArihArieNa saddhiM bahiyA viyArabhUmi vA vihArabhUmi vA Nikkhamai vA pavisai vA, NikkhamaMtaM vA pavisaMtaM vA sAijjai // 41 // je bhikkhU aNNausthieNa vA gArathieNa vA pArihArio vA apArihArieNa saddhi gAmANugAmaM dUijjai dUijjaMtaM vA sAijjai // 42 // je bhikkhU annayaraM bhoyaNajAyaM paDiggAhittA mubhira bhuMjai dubhira parihavei, parihaveMtaM vA sAijjai // 43 // je bhikkhU annayaraM pANagajAyaM paDiggA hittA pupphagaM-pupphagaM Aviyai kasAyaMkasAyaM parihavei pariThaveMtaM vA sAijjai // 44 // zrI nizItha sUtra
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhikkhU maNaM bhoyaNajAyaM paDiggAhettA bahupariyAvannaM siyA adUre tattha sAhammiyA saMbhoiyA samaNunnA apArihAriyA saMtA parivasati te aNApucchiya aNimaMtiya parigas paridvaveM taM vA sAijjai || 45 || je bhikkhU sAgAriyapiMDa ginhai, giNhataM vA sAijjai ||46 || je bhikkhU sAgAriyapiMDaM bhujai bhuMjataM vA sAijjai // 47 // je bhikkhU sAgAriyakulaM ajANiya apucchiya agavesiya puvvAmeva piMDavAyapaDiare gaes aNupavisaMtaM vA sAijjai // 48 // je bhikkhU sAgAriyaNIsAe asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA vA obhAsi obhAsiya jAyai jAyaMtaM vA sAijjai // 49 // je kkhUi uubaddhiyaM sejjAsaMthAraMgaM paraM pajjovasaNAo uvAiNAvei uvAiNAtaM vA sAijjai // 50 // je bhikkhU vAsAvAsiya sejjAsaMthAsyaM paraM dasarAyakappAo uvAiNAvei uvAiNAtaM vA sAijjai // 51 // je bhikkhU uubaddhiyaM vA vAsAvAsiyaM vA sejjAsaMthAraMga uvvarisijjamANaM pehAe na osArei na osAreMtaM vA sAijjai // 52 // je bhikkhU pADihAriyaM sejjAsaMthAragaM doccaMpi NItaM vA sAijjai // 53 // je bhikkhU sAgAriyasaMtiyaM sejjAsaMthAraMgaM doccaMpi aNaNuNNavettA bAhiM jINei NaNuNNavettA bAhiM NINei jIrNe vA sAijjai // sU0 54 // je bhikkhU pADihAriyaM sAgAriyasaMtiyaM vA sejjAsaMthAragaM doccapi aNaNuNNavettA bAhiM NINe NItaM vA sAijjai // 55 // je bhikkhU pADihAriyaM sejjAsaMthArayaM AdAe apaDihaddu saMpavyaya saMpannayaMta vA sAijjai // 56 // je bhikkhU sAgAriyasaMtiyaM sejjAsaMthArayaM AyAe avigaraNa kaTu aNapiNittA saMpavvaya saMpavvataM vA sAijjai // 57 // je bhikkhU pADihAriyaM vA sAgAriyasaMtiyaM vA sejjAsaMthAragaM viSpaNa na gavesai na gavesaMtaM vA sAijjai // 58 // je bhikkhU ittariyaMpi uvahiM Na parDilehara Na paDilehaMtaM vA sAijjai // 59 // taM sevamANe Avajjai mAsiyaM parihAraTTANaM ugghAiyaM // 60 // // nisI hajjapaNe bIo uddeso samatto // 2 // zrI nizItha sUtra
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ // tRtiiyodeshkH|| je bhikkhU AgaMtAgAresu vA, ArAmAgAresu vA gAhAvaikulesu vA pariyAyasahesa vA aNNautthiyaM vA gAratthiyaM vA asaNaM vA pANaM vA khAimaM bA sAimaM vAobhAsiyaobhAsiya jAyai, jAyaMtaM vA sAijjai // 1 // je bhikkhU AgaMtAgAresu vA ArAmAgAresu vA gAhAvaikuThe su vA, pariyAvasahesu vA aNNautthiyAo vA gAratthiyAo vA asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA obhAsiya-omAsiya jAyai jAyaMta vA sAijjai // 2 // je bhikkhU AgaMtAgAresu vA ArAmAgAresu vA gAhAvaikulesu vA pariyAvasahesu vA aNNautthiNi vA gArasthiNi vA asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA obhAsiyaobhAsiya jAyai jAyaMta vA sAijjai // 3 // je bhikkhU AgaMtAgAresu vA ArAmAgAresu vA gAhAvaikulesu vA pariyAvasahesu vA aNNautthiNIo vA gArasthiNIo vA asaNaM vA pANa vA khAima vA sAimaM vA obhAsiya-obhAsiya jAyai jAyaMta vA sAijjai // 4 // je bhikkhU AgaMtAgAresu vA, ArAmAgAresu vA gAhAvaikulesu vA pariyAvasahesu vA aNNautthiyaM vA, gAratthiyaM bA, kouhalavaDiyAe paDiyAgayaM samANaM asaNa vA pANaM vA, khAima vA sAima vA obhAsiya-obhAsiya jAyai jAyaMta vA sAijjai // 5 // je bhikkhU AgaMtAgAresu vA ArAmAgAresu vA gAhAvaikulesu vA pariyAvasahesu vA koUhalavaDiyAe paDiyAgayA samANA aNNautthiyA vA gAratthiyA vA asaNaM vA, pANaM vA, khAimaM vA sAimaM vA obhAsiya-obhAsiya jAyai, jAyaMtaM vA sAijjai // je bhikkhU AgaMtAgAresu vA ArAmAgAresu vA gAhAvaikulesu vA pariyAvasahesu vA koUhalavaDiyAe paDiyAgayaM samANaM aNNautthiNi vA gArathiNi vA asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAima vA obhAsiya-obhAsiya jAyai jAyaMta vA sAijjai // je bhikkhU AgaMtAgAresu vA ArAmAgAresu vA gAhAvaikulesu vA pariyAvasahesu vA koUhalavaDiyAe paDiyAgayA samANA aNNautthiNIo vA gArasthiNIo vA asaNaM vA pANaM vA khAima vA sAima vA obhAsiya-obhAsiya jAyai, jAyaMtaM vA sAijjai / / suu08|| zrI nizItha sUtra
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ je bhikkhU AgaMtAgAresu vA ArAmAgAresu vA gAhAvaikulesu vA pariyAvasahesu vA aNNautthieNa vA gArathieNa vA asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA abhihaDaM AhaTu dijjamANaM paDisehettA tameva aNuvattiya-aNuvattiya pariveDhiya-pariveDhiya parijaviya-parijaviya obhAsiya-obhAsiya jAyai, jAyaMtaM vA sAijjai // 9 // je bhikkhU AgaMtAgAresu vA ArAmAgAresu vA gAhAvaikulesu vA pariyAvasahesu vA aNNautthiehiM vA gArathiehiM vA, asaNaM vA pANavA khAimaM vA sAimaM vA abhihaDaM AhaTu dijjamANa paDisehettA tameva aNuvattiya-aNuvattiya, pariveDhiyapariveDhiya, parijaviya-parijaviya; obhAsiya-obhAsiya jAyai jAyaMta vA sAijjai // je bhikkhU AgaMtAgAresu vA ArAmAgAresu vA gAhAvaikulesu vA pariyAvasahesu vA aNNautthiNIe vA gArasthiNIe vA asaNaM vA pANavA khAimaM vA sAimaM vA abhihaDaM AhaTu dijjamANa paDisehettA tameva aNuvattiya-aNuvattiya pariveDhiya-pariveDhiya parijaviya-parijaviya obhAsiya-obhAsiya jAyai jAyaMta vA sAijjai // 11 // je bhikkhU AgaMtAgAresu vA ArAmAgAresu vA gAhAvaikulesu vA pariyAvasahesu vA aNNautthiNIhi vA gAratthiNIhiM vA asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA abhihaDaM AhaTu dijjamANaM SaDisehettA tAo aNuvattiya-aNuvattiya pariveDhiya-pariveDhiya parijaviya-parijaviya obhAsiya-AsAsiya jAyai jAyanaM vA sAijjai // 12 // je bhikkhU gAhAvaikulaM piMDavAyapaDiyAe paviDhe paDiyAikkhie samANe doccaMpi tameva kulaM aNuppavisai aNuppavisaMtaM vA sAijjaha // 13 // je bhikkhU saMkhaDipaloyaNAe asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai // 14 // je bhikkhU gAhAvaikulaM piMDavAyapaDiyAe aNuppaviDhe samANe paraM tigharaMtarAo asaNaM bA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA abhihaDaM AhaTu dijjamANaM paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai // 15 // je bhikkhU appaNo pAe Amajjejja vA pamajjejja vA AmajjaMtaM vA pamajjataM vA sAijjai // 16 // je bhikkhU appaNo pAe saMvAhejja vA palimaddeja vA saMvAheMtaM vA palimaddeta vA sAijjai // 17 // zrI nizItha sUtra
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ je bhikkhU appaNo pAe telleNa vA ghaeNa vA NavaNIeNa vA vasAe vA makkhejja vA bhiliMgejja vA makkheta vA bhiliMgetaM vA sAijjai // 18 // je bhikkhU appaNo pAe lodreNa vA kakkeNa vA cuNNeNa vA vaNNeNa vA paumacuNNeNa vA ullolejja vA uvvade'jja vA, ullolaMtaM vA uvvaTTataM vA sAijjai // 19 // je bhikkhU appaNo pAe sIodagaviyaDeNa vA usiNodagaviyaDeNa vA uccholejja vA padhovejja vA uccholeMtaM vA padhoveMtaM vA sAijjai // 20 // je bhivakhU appaNo pAe phumejja vA raejja vA, phutaM vA raetaM vA sAijjai // 21 // je bhikkhU appaNo kAyaM Amajjejja vA, pamajjejja vA, AmajjaMtaM vA pamajaMtaM vA sAijjai // 22 // je bhikkhU appaNo kArya saMvAhejja vA palimaddeja vA saMvAheMtaM vA palima taM vA sAijjai // 23 // je bhikkhU appaNo kAyaM telleNa vA ghaeNa vA NavaNIeNa vA vasAe vA makkhejja vA bhiliMgejja vA makkheta bA bhiliMgeMtaM sAijjai // 24 // je bhikkhU appaNo kAyaM loreNa vA kakkeNa bA cuNNeNa vA vaNNeNa vA paumacuNNeNa vA ullolejja vA uvvaTejja vA ulloleMtaM vA ubvaTeMtaM vA sAijjai // 25 // je bhikkha appaNo kAyaM sIodagaviyaDeNa vA usiNodagaviyaDeNa vA uccholejja vA padhovejja vA uccholeMtaM vA padhotaM vA sAijjai // 26 // je bhikkhU appaNo kArya phumejja vA raejja vA phumata vA raetaM vA sAijjai // 27 // je bhikkhU appaNo kAryasi vaNaM Amajjeja vA pamajjejja vA AmajjaMtaM vA pamajjaMtaM vA sAijjai // 28 // je bhikkhU appaNo kAryasi vaNaM saMvAhejja vA palimaddeja vA, saMvAheMtaM vA palimadataM vA sAijjai // 29 // je bhikkhU appaNo kAryasi vaNaM telleNa vA ghaeNa vA navaNIeNa vA vasAe vA makkheja vA bhiliMgejja vA makkheMtaM vA bhiliMgeMtaM vA sAijjai // 30 // je bhikkhU appaNo kAryasi vaNaM loddheNa vA kakkeNa vA cuNNeNa bA vaNNeNa vA paumacuNNeNa vA ullolejja vA uvvade'jja vA ulloleMtaM vA uvvaTeMtaM vA sAijjai // 31 // je bhikkhU appaNo kAryasi vaNaM sIodagaviyaDeNa vA usiNodagaviyaDeNa vA uccholejja vA padhovejja vA uccholeta vA padhotaM vA sAijjai // 32 // je bhikkhU appaNo kAyaMsi vaNaM phumejja vA raejja vA, phutaM vA, raeMtaM vA sAijjai // 33 // je bhikkhU appaNo kAryasi gaMDaM vA pilagaM vA araiyaM vA asiyaM vA bhagaMdalaM vA, annayareNa tikkheNa satthajAeNa Acchidejja vA vicchidejja vA, AcchidaMtaM vA vicchidaMta vA sAijjai // 34 // zrI nizItha sUtra
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11 je bhikkhU appaNI kAryasi gaMDa vA pilagaM vA araiyaM vA asiyaM bhagadalaM vA annayareNa tikkheNaM satthajAeNaM AcchidittA - vicchidittA, pUyaM vA soNiyaM vA NIharejja vA visohejja vA NIhataM vA visorhetaM vA sAijjai ||35|| je bhikkhU appaNo kAryasi gaMDa vA pilagaM vA araiyaM vA asiyaM vA bhagaMdalaM vA annayareNa tikkheNaM satthajAeNaM AcchidittA vicchidittA pUrya vA soNiyaM vA harittA visIhittA sIodagaviyaDeNa vA usiNodagaviyaDeNa vA uccholejja vA padhovejjavA uccholeMtaM vA padhoveMtaM vA sAijjai // 36 // je bhikkhU paNa kAryasi gaMDa vA pilagaM vA araiya vA asiyaM vA bhagadalaM vA annareNaM tikkheNaM satthajAeNaM AcchidittA vicchidittA NIharettA visohettA ucchofear padhovittA annayareNaM AlevaNajAeNaM Alipejja vA vilipejja vA, AlipetaM vA vilipetaM vA sAijjai ||37|| je bhikkhU appaNo kAryaMsi gaMDa vA pilagaM vA araiyaM vA asiyaM vA bhagaMdalaM vA annayareNa tikkheNaM satthajAeNaM AcchidittA vicchidittA NIharitA visohettA uccholittA poittA AliMpittA viliMpittA telleNa vA gharaNa vA basAe vA NatraNIeNa vA abhaMgejja vA makkhejja vA abhaMgataM vA makkhataM vA sAijjai ||38|| je bhikkhU apaNo kAryasi gaMDaM vA pilagaM vA araiyaM vA asiyaM vA bhagadalaM vA, annayareNa tikkheNaM satthajAeNaM AcchidittA vicchidittA nIharitA visohittA uccholittA padhoittA AliMpittA viliMpittA abhaMgettA maMkhettA, aNNayareNaM dhUcajAega dhUvejja vA padhUvejja vA, dhUveMtaM vA padhUrveta yA sAijjai // 39 // je bhikkhU appaNo pAukimiyaM vA kucchikimiyaM vA aMgulIe nivesiya nivesipa NIharai, NIharaMta vA sAijjai ||40|| je bhikkhU appaNo dIhAo mahasIhAo kappejja vA saMThavejja vA kappaMta vA saMThavataM vA sAijjai // 41 // evaM - dIhAI batthiromAI 0 || 42 || dohAI cakkhuromAI0 ||43|| dIhAI jaMgharomAI 0 ||44 || dIhAI kakkharomAI || 45|| dIhAI maMsuromAI0 ||46 || dohAI ke sAiM0 // 47 // dIhAI kaNNaromAI0 || 48 || evaM dIhAI nAsAromAI 0 // 49 // zrI nizItha sUtra
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ je bhikkhU appaNo daMte AghaMsejja vA paghaMsejja vA AghasaMta vA pasaMta vA sAijjai // 50 // je bhikkhu appaNo daMte sIodagaviyaDeNa vA usiNodagaviyaDeNa vA uccholejja vA padhovejja vA, uccholeMtaM vA padhovataM vA sAijjai // 51 // je bhikkhU appaNo daMte phumeja vA raejja vA phumeta raetaM vA sAijjai // 52 // je bhikkhU appaNo ohe Amajjeja vA pamajjeja vA AmajataM vA pamajjaMtaM vA sAijjai // 53 // evaM oDhe pAyagamao bhANiyantro jAva phumeja vA raejja vA, phumaitaM vA raeta vA sAijjai // 54-58 // je bhikkhU appaNo dIhAiM uttaroTTharomAI kappejja vA saMThavejja yA, kapta vA saMThaveMtaM vA sAijjai // 59 // evaM dIhAI acchipattAiM0 // 60 // je bhikkhU appaNo acchINi Amajjejja vA pamajjejja vA AmajjaMta vA pamajjataM vA sAijjai // 61 // ebamacchisu pAyagamao bhANiyaco, jAva phumejja vA raejja vA phutaM vA raetaM vA sAijjai // 66 // je bhikkhU appaNo dIhAI bhamuharomAI kappejja vA saMThavejja vA kappeMtaM cA saMThaveta vA sAijjai // 67 / / je bhikkhU appaNo dIhAI pAsaromAI kappejja vA saMThavejja vA kaptaM vA saMThaveMtaM vA sAijjai // 68 // je bhikkhU appaNo acchimalaM vA kaNNamalaM vA daMtamalaM vA NahamalaM vA NIharejja vA visohejja vA, gohareMtaM vA visoheMtaM vA sAijjai // 69 // je bhikkhU appaNo kAyAo seyaM vA jallaM vA paMkaM vA malaM vA NIharejja vA visohejja vA nIharataM vA visoheMtaM vA sAijjai // 7 // je bhikkhU gAmANugAmaM duijjamANe appaNo sIsavAriyaM karei kareMtaM vA sAijjai // 71 // je bhikkhU saNakappAsAo vA uNNakappAsAo vA bauDakappAsAo vA amila. kappAsAo vA vasIkaraNasuttAI karei kareMtaM vA sAijjai // 72 // zrI nizItha sUtra
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13 je bhikkhU girhasi vA gihamuhaMsi vA gihaduvAraMsi vA gihapaDiduvAraMsi vA gilyaMsi vA hiMgaNaMsi vA gihavaccaMsi vA uccAraM vA pAsavaNaM vA parivei paritaM vA sAijjai // 73 // je bhikkhU maDagagirhasi vA maDagachAriyaMsi vA maDagadhUbhiyaMsi vA maDagaAsayaMsi vA maDagaleNaMsi vA maDagathaMDilaMsi vA maDagavaccaMsi vA uccAraM vA pAsavaNaM vA parive paritaM vA sAijjai // 74 || je bhikkhU iMgAladAhaMsi vA khAradAhaMsi vA gAyadAhaMsi vA tusadAhaMsi vA bhusadAhaMsi vA uccArapAsavaNaM paridvavei parihaveMtaM vA sAijjai // 75 // je bhikkhU seyAyayaNaMsi vA paMkaMsi vA paNagaMsi vA uccArapAsavaNaM pariTThave parivetaM vA sAijjai // 76 // je bhikkhu ahiNaviyAsu golehaNiyAsu vA ahiNaviyAsu maTTiyAkhANIsu vA paribhuMjamANiyAsu vA aparibhuMjamANiyAsu vA uccArapAsavaNaM parivei pariTThavataM vA sAijjai // 77 // je bhikkhU uMbaravaccaMsi vA naggohavaccaMsi vA AsatthavaccaMsi vA uccArapAsavaNaM parivei paritaM vA sAijjai // 78 // je bhikkhU ikkhavaNaMsi vA sAlivaNaMsi vA kusuMbhavaNaMsi vA kappAsavaNaMsi vA uccArapAsavaNaM paridaThaveM parivetaM vA sAijjai // 79 // je bhikkhU DAgavaccaMsi vA sAgavaccaMsi vA mUlagavaccaMsi vA kolthu bharivaccaMsi vA khAravaccasi vA jIrayavaccasi vA damaNayabaccaMsi vA maruyavaccaMsi vA uccArapAsavarNa parive parivetaM vA sAijjai ||80|| je bhikkhU asogavaNaMsi vA sattavaNNavarNasi vA caMpagavaNaMsi vA cUyavaNaMsi vA aNNaresu vA tahappagAre pattoveesa pupphoveesa phaloveesu chAoveesa uccArapAsavaNaM parive paridvaveMtaM vA sAijjai // 81 // je bhikkhU sapAyaMsi vA parapAyaMsi vA diyA vA rAo vA viyAle vA uccAhijjamANe sapAyaM mahAya, parapAyaM vA jAittA uccArapAsavaNaM paridvavettA aNugAe sUrie eDa eDataM vA sAijjai // 82 // taM sevamANe Avajjara mAsiyaM parihAradvANaM ugdhAyaM // 83 // | // nisIhajjhayaNe taio usosamato ||3|| zrI nizItha sUtra
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ ||cturthiideshkH|| je bhikkhU rAyaM attIkarei attIkareMtaM vA sAijjai // 1 // je bhikkhU rAyaM accIkarei accIkareMtaM vA sAijjai // 2 // je bhikkhU rAyaM acchIkarei acchIkareMtaM vA sAijjai // 3 // je bhikkhU rAyaM atthIkarei atthIkareMtaM vA sAijjai // 4 // je bhikkhu kasiNAo osahIo AhArei AhArataM vA sAijjai / / 21 // je bhikkhU AyariyauvajjhAehiM adattaM AhArei AhArataM vA sAijjai / 22 // je bhikkhU AyariyauvajjhAehiM avidiNNaM vigaI AhArei AhArataM vA sAijjai // 23 // je bhikkhU ThavaNakulAI ajANiya, apucchiya, agavesiya puvAmeva piMDavAyapaDiyAe aNuppavisai aNuppavisaMtaM vA sAijjai // 24 // je bhikkhU NiggaMthINaM uvassayaMsi avihIe aNuppavisai aNuppavisaMtaM vA sAijjai // 25 // je bhikkhU NiggaMthINaM AgamaNapahaMsi daMDagaM vA laThiyaM vA rayaharaNaM vA muhapattiyaM vA aNNayaraM cA uvagaraNajAyaM Thavei ThaveMtaM vA sAijjai // 26 // je bhikkhU NavAI aNuppaNNAI ahigaraNAI uppAei uppAeMtaM vA saaijji|| je bhikkhU porANAI ahigaraNAI khAmiya-viosamiyAI puNo udIrei udIreMtaM vA sAijjai // 28 // je mikkhU muhaM vipphAliya viSphAliya hasai hasaMtaM vA sAijjai // 29 // je bhikkhU pAsatthassa saMghADayaM dei deMtaM vA sAijjai // 30 // je bhikkhU pAsatthassa saMghADayaM paDicchai paDicchataM vA sAijjai // 31 // evaM-'osattassa saMghADayaM dei0 paDicchai0 // 32-33 // kusIlassa saMghADayaM dei0 paDicchai0 // 34-35 // Nitiyassa saMghADayaM dei0 paDicchai0 // 36-37 // saMsattassa saMghADayaM dei0 paDicchai0 // 38-39 // je bhikkhU udaulleNa hattheNa vA matteNa vA dabbIe vA bhAyaNeNa vA asaNaM vA 4 paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai // 40 // zrI nizItha sUtra
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ evaM sasaNiddheNa0 2 // 41 // sasarakkheNa0 3 // 42 // maTTiyAsaMsaTTeNa0 4 // 43 // osA0 5 // 44 // loNa0 6 // 45 // hariyAla07 // 46 // maNosilA0 8 // 47 // vaNNiya0 9 // 48 // geruya0 10 // 49 // se Dhiya0 11 // 50 // hiMguluya0 12 // 51 // aMjaNa. 13 // 52 // loddha0 14 // 53 // kukkusa0 15 // 54 // pichaTha. 16 // 55 // kaMda0 17 // 56 // mUla0 18 // 57 // siMgabera0 19 // 58 // pupphaga0 20 // 59 // kuTagasaMsadaTheNa vA 21, egavIsabheeNa hattheNa vA matteNa vA davvIe vA bhAyaNeNa vA asaNaM vA 4 paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai // 60 // je bhikkhU gAmArakkhayaM attIkarei attIkareMtaM vA sAijjai // 61 // evaM so ceva rAyagamao bhANiyavvo // 62-64 // evaM desarakkhayaM0 4 // 68 // evaM sImArakkhayaM04 // 72 // evaM rannArakkhayaM04 // 76 // evaM savvArakkhayaM0 4 // 8 // je bhikkhU aNNamaNNassa pAe Amajjejja vA pamajjejja vA, AmajjaMtaM vA pamajjaMtaM vA sAijjai // 8 // evaM taiyauddesagamo bhANiyabyo (82 se 135 jAva je bhikkhU gAmANugAmaM dRijjamANe aNNamaNNassa sIsaduvAriyaM karei kareMtaM vA sAijjai // 136 // je bhikkhU sANupAe uccArapAsavaNabhUmi Na paDilehei, Na paDileheta vA sAijjai // 137 // je bhikkhU tao uccArapAsavaNabhUmIo Na paDilehei Na paDileheMtaM vA sAi. jjai // 138 // je bhikkhU khuDDAgaMsi thaMDilaMsi uccArapAsavaNaM paridRvei, paridRvetaM vA sAijjai // 139 // je bhikkhU uccArapAsavaNaM avihIe parihavei, parihaveMtaM vA sAijjai // 140 // je bhikkhU uccArapAsavaNaM parihavettA na puMchai, na puMchaMtaM vA sAijjai // 141 // je bhikkhU uccArapAsavaNaM paridRvettA kaTTeNa vA kiliMceNa vA aMguliyAe vA salAgAe vA puchai puchataM vA sAijjai // 142 // je bhikkhU uccArapAsavaNaM paridRvettA NAyamai, NAyamaMtaM vA sAijjai // 143 // zrI nizItha sUtra
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ je bhikkhU uccArapAsavaNaM paridRvettA tattheva Ayamai, AyamaMtaM vA sAijjai // je bhikkhU uccArapAsavaNaM paridRvettA aidUre Ayamai AyamaMtaM vA sAijjai / je bhikkhU uccArapAsavaNaM paridvavettA paraM tiNhaM nAvApUrANaM Ayamai AyamataM vA sAijjai // 146 // je bhikkhU apArihArie NaM pArihAriyaM vaejjA-ehi ajjo ! tumaM ca ahaM ca ego asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA paDigAhettA, to pacchA patteyaM patteyaM bhokkhAmo vA pAhAmo vA, jo taM evaM vayai, vayaMta vA sAijjai // 147 // taM sevamANe Avajjai mAsiyaM parihArahANaM ugdhAiyaM // 145 // // nisIhajjhayaNe cauttho uddeso samatto // 4 // zrI nizItha sUtra
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ // pnycmoddeshkH|| je bhikkhU sacittarukkhamUlaMsi ThiccA ThANaM vA sejja yA nisIhiyaM vA tuyadRNaM vA ceei ceetaM vA sAijjai // 1 // je bhikkhU sacittarukkhamUlaMsi ThiccA Aloejja vA paloejja vA AloetaM vA paloetaM vA sAijjai // 2 // je bhikkhU sacittarukkhamUlaMsi ThiccA asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM yA AhArei AhArataM vA sAijjai // 3 // je bhikkhU sacittarukkhamUlaMsi ThiccA ucArapAsavaNa paridvavei parihavetaM vA sAijjai // 4 // je bhikkhU sacittarukkhamUlaMsi ThiccA sajjhAyaM karei kareMtaM vA sAijjai // 5 // je bhikkhU sacittarukkhamUlasi ThiccA sajjhAyaM urisai uddisaMtaM vA sAijjai // je bhikkhU sacittarukkhamlaMsi ThiccA sajjhAyaM samuhisai samuddisaMtaM vA sAijjai // 7 // je bhikkhU sacittarukkhamlaMsi ThiccA sajjhAyaM aNumANai anujAmaMtaM vA sAijjai // 8 // je bhikkhU sacittarukkhamlaMsi ThiccA sajjhAyaM vAei vAeMtaM vA sAijjai // 9 // je bhikkhU sacittarukkhamlaMsi ThiccA sajjhAyaM paDicchai piDacchaMta vA sAijjai / je bhikkhU sacittarukkhamulaMsi ThiccA sajjhAyaM pariyai pariyadRtaM vA saaijji|| je bhikkhU appaNo saMghADiyaM aNNautthieNa vA gArathieNa vA sAgArieNa vA sivvA vei vA sivvAtaM vA sAijjai // 12 // je bhikkhU appaNo saMghADIe dIhasuttAI karei kareMtaM vA sAijjai // 13 // je bhikkhU piumaMdapalAsayaM vA paDolapalAsayaM vA billapalAsayaM vA sIodagaviyaDeNa vA usiNodagaviyaDeNa vA saMphANiya-saMphANiya AhArei AhAreMtaM vA sAi. jjai // 14 // je bhikkhU pADihAriyaM pAyapuMchaNaM jAittA 'tameva rayaNiM paccappiNissAmi'tti sue paccappiNai paccappiNaMta vA sAijjai // 15 // je bhikkhU pADihAriyaM pAyapuMchaNaM jAittA 'sue paccappiNissAmi'-tti tameva rayaNiM paccappiNai paccappiNaMtaM vA sAijjai // 16 // zrI nizItha sUtra
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8 je bhikkhU sAgAriyasaMtiyaM pAyapuMchaNaM jAittA 'tameva rayaNi paccappiNissAmi'tti sue paccapiNai paccapitaM vA sAijjai // 17 // je bhikkhU sAgAriyasaMtiyaM pAyapuMchaNaM jAittA 'sue paccappiNissAmi'- tti tameva rayaNi paccapi paccapitaM vA sAijjai // 18 // je bhikkhU pADihAriyaM daMDayaM vA laTThiyaM vA avalehaNiyaM vA veNusUI vA jAittA evaM ehiM dohiM pADihAriya- sAgAriyagama ehiM do do AlAvagA NeyavvA // 19 // // 20 // 21 // 22 // je bhikkhU pADihAriyaM vA sejjAsathAragaM paccappiNittA doccapi aNaNunnaviya ahi atiM vA sAijjai // 23 // je bhikkhu sAgAriyasaMtiyaM sejjAsaMthAraMgaM paJcapiNittA doccapi aNaNunnaviya ahii ahitaM vA sAijjai ||24|| je bhikkhU saNakappAsAo vA uSNakappAsAo vA poMDa - kappAsAo vA amilakappAsAo vAdIsutAI karei kareMtaM vA sAijjai ||25|| je bhikkhU sacittAI dArudaMDANi vA veNudaMDANi vA vedaMDANi vA karei kareM bA sAijjai ||26|| evaM dharei ||27|| paribhujai ||28|| je bhikkhU cittAI dArudaMDANi vA veNudaMDANi vA vettadaMDANi vA karei kareMta vA sAija ||29|| evaM dharei ||30|| paribhujai // 31 // je bhikkhU vicicANi dArudaMDANi vA veNudaMDANi vA vettaMdradvANi vA kare kareM vA sAijjai // 32 // evaM dharei ||33|| paribhuMjai ||34|| je bhikkhU navaNivesaMsi gAmaMsi vA jAva saMnivesaMsi vA aNuSpavisittA asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA paDiggAhei par3iggArhataM sAijjai ||35|| je bhikkhU navaNivesaMsi ayAgaraMsi vA bAgaraMsi vA tauAgaraMsi vA sIsAgaraMsi vA hiraNNAgaraMsi vA suvaNNAgaraMsi vA rayaNAgaraMsi vA vairAgaraMsi vA aNuSvavisattA asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA paDiggAhei paDiggArhataM vA sAijjai // je bhikkhU muhavINiyaM karei karate vA sAijjai ||37|| je bhikkhU daMtavINiyaM karei0 || 38 || evam uTThaviNiyaM 0 ||39|| nAsAvINiyaM 0 // 40 // kakkhavINiyaM // 41 // hatthavINiyaM0 || 42 || nahavINiyaM0 ||43|| patta vANiyaM 0 // 44 // puraphavINiyaM 0 ||45 || phalavINiyaM 0 || 46 || bIyavoNiyaM 0 ||47 || hariyavINiyaM0 // 48 // zrI nizItha sUtra
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ je bhikkhU muhavINiyaM vAei vAetaM vA sAijjai // 49 // je bhikkhU daMtavINiyaM vAei // 50 // au?vINiyaM vAei // 51 // nAsAvINiyaM vAei // 52 // kakkhavINiyaM vAeu // 53 // hatthavINiyaM vAei 54 // navINiyaM vAei // 55 // pattavINiyaM vAei // 56 // pupphavINiyaM vAie // 57 // phalavINiyaMvAie // 58 // bIyavINiyaM vAei // 59 // hariyavINiya vAei // 6 // je bhikkha evaM aNNayarANi vA tahappagArANi vA aNudinnAi sahAI udIrei udIreMtaM vA sAijjai // 61 // je bhikkhU uddesiyaM sejjaM aNuppavisai aNuppavisaMtaM vA sAijjai // 2 // je bhikkhU sapAhuDiyaM sejja aNuppavisai aNuppavisaMta vA sAijjai // 63 / / je bhikkhU saparikammaM sejja aNuppavisai aNuppavisaMtaM vA sAijjai // 64 // je bhikkha 'Nasthi saMbhogavattiyA kiriya'-tti vayai vayaMtaM vA sAijjai // 65 // je bhikkhU vatthaM vA paDiggahaM vA kaMbalaM vA pAyapuMchaNaM vA alaM thiraM dhuvaM dhAra Nijja palicchidiya palicchidiya paridRvei parihaveMtaM vA sAijjai // 66 // je bhikkhU lAuyapAya vA dArupAyaM vA maTTiyApAyaM vA alaM thiraM dhuvaM dhAraNijjaM palibbhidiya palibhidiya parivei parihaveMtaM vA sAijjai // 67 // je bhikkhU daMDagaM vA laTTiyaM vA avalehaNiyaM vA veNam iyaM vA palibhaMjiya palibhaMjiya paridRvei pariTTavetaM vA sAijjai // 68 // je bhikkhU airegapamANaM rayaharaNaM dharei dharataM vA sAijjai // 69 / / je bhikkhU muhumAiM rayaharaNasIsAI karei kareMtaM vA sAijjai // 70 // je bhikkhU rayaharaNassa eka baMdhaM dei deMtaM vA sAijjai // 71 // je bhikkhU rayaharaNasya paraM tiNhaM baMdhANaM dei deMtaM vA sAijjai // 72 // je bhikkhU rayaharaNa avihIe baMdhai baMdhataM vA sAijjai // 73 // je bhikkhU rayaharaNaM kaMDusagabaMdheNaM baMdhai baMdhataM vA sAijjai // 74 / je bhikkhU rayaharaNaM vosarTa dharei dhareMtaM vA sAijjai // 75 / / je bhikkhU rayaharaNaM aNisiTuM dharei dharataM vA sAijjai // 76 / / je bhikkhU rayaharaNaM ahiTei ahiTuMta vA sAijjai // 77 / / je bhikkhU rayaharaNaM ussIsamUle Thavei ThaveMtaM vA sAijjai / / 78 / / je bhikkhU rayaharaNaM tuyaTei tuyItaM vA sAijjai // 79 // taM sevamANe Avajjai mAsiyaM parihAradvANaM ugyAiyaM / / 80 // // nisIhajjhayaNe paMcamo uddeso samatto / zrI nizItha sUtra
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ // SaSToddezakaHH // je bhikkhU mAuggAmaM mehuNavaDiyAe viSNave viNaveMtaM vA sAijjai // 1 // je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe hatthakammaM karei kareMtaM vA sAijjai // 2 // je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aMgAdANaM kaTTheNa vA kiliceNa vA aMguliyAe vA salAgAe vA saMcAlei saMcAleMta vA sAijjai ||3|| je bhikkhU mAuggAmasta mehuNavaDiyAe aMgAdANaM saMvAhejja vA palimaddejja vA saMvAtaM vA pamitaM vA sAijjai // 4 // je bhikkhU mAuragAma mehuNavaDiyAra aMgAdANaM telleNa vA gharaNa vA basAe vA navaNINa vA abbhaMgejja vA makkhejja vA abhaMgetaM vA maktaM vA sAijjai ||5|| je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aMgAdANaM kakkeNa vA lAdveNa vA paumacuNeNa vA siNANeNa vA pahANeNa vA cuNNehiM vA vaNNehiM vA uccaTTei vA parivaDe vA uvvataM vA parivataM bA sAijjai || 6 || je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aMgAdANaM sIodagaviyaDeNa vA usiNAdagaviyaDeNa vA uccholejjavA padhovejja vA uccholeMtaM vA padhoveMtaM vA sAijjai // 7 // je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aMgAdANaM Nicchallei NicchalletaM vA sAijjai // 8 // je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aMgAdANaM jigghara jigghataM vA sAijjai / je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aMgAdANaM annayaraMsi acittaMsi soyaMsi aNupavettA sukkapogale nimyAei nighAeMtaM vA sAijjai // 10 // je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe avAuDi sayaM kujjA saMyaM brUyA kareMtaM vA bUtaM vA sAijjai // 11 // je bhikkhU mAuragAmassa mehuNavaDiyAe kalahaM kujjA kalahaM bUyA kalahavaDiyAe bUyA kalahavaDiyA gaccha bUtaM vA gacchataM vA sAijjai // 12 // je bhikkhU mAumgAmassa mehuNavaDiyAe lehaM lihai lehaM lihAvei lehavaDiyAe vA gaccha gacchaMtaM vA sAijjai // 13 // je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe posaMtaM vA pitaMvA soyaMtaM vA bhallAyaeNa uppAei uppAeMtaM vA sAijjai // 14 // zrI nizItha sUtra
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ 21 je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe posaMtaM vA pitaM vA soyaMtaM vA bhallAyaNa uppArattA sIodagaviyaDeNa vA usiNodgaviyaDeNa vA ucchollejja vA padhoejja vA uccholeMtaM vA padhoeM vA sAijjara ||15|| je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe posataM vA piTThataM vA soyaMtaM vA uccholettA padhovettA annayareNaM AlevaNajAeNaM AliMpejja vA vilipejja vA AlipaMta vA vilipataM vA sAijjai // 16 // je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe posaMta vA pitaM vA soyaMta vA uccholetA potA AlipettA vilipettA telleNa vA gharaNa vA vasAe vA NavaNIpaNa vA abhaMgejja vA makkhejja vA anbhataM vA maktaM vA sAijjai // 17 // je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe posaMtaM vA pitaM vA soyataM vA uccholettA padhoettA AlipettA vilipettA abhaMgettA makkhettA annayareNa dhUvaNajAeNa dhUvejja vA padhUvejja vA dhUrvetaM vA padhUveMtaM vA sAijjai // 18 // je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe kasiNAI vatthAI dharei dharetaM vA sAijjai / je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe ahayAI vatthAI gharei dhareMtaM vA sAijjai ||20|| je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe dhovAi vatthAI gharei ghareMtaM vA sAijjai ||21|| je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAra cittAIM vatthAI dhare dhareMta vA sAijjai ||22|| je bhikkhU mAugAmassa mehuNavaDiyAe vicittAraM vatthAI dhares dharataM vA sAijjai ||23|| je bhikkhU mAuggAmamsa mehuNavaDiyAe appaNo pAe Amajjejja vA pama jjejja vA AmajjaMtaM vA pamajjaMtaM vA sAijjai ||24|| evaM taiyaudde se jo gamo so ceva ihaMpi mehuNavaDiyAe Neyavvo jAva je bhikkhU mAggAmas mehuNavaDiyAe gAmAzugAmaM duijjamANe appaNo sIsaduvAriya karei kareM vA sAijjai || 25 // je bhikkhU mAumgAmassa mehuNavaDiyAe khIraM vA dahiM vA NavaNIyaM vA sapi vA gulaM vA khaMDa vA sakkaraM vA macchaMDiyaM vA annayaraM vA paNIyaM AhAraM AhA rei AhataM vA sAijjai ||26|| taM sevamANe Avajjai cAummAsiyaM parihArahANaM aNugdhAiyaMti ||27|| // nisIhajjhayaNe chaTTo uddeso samatto // zrI nizItha sUtra
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ // sptmodeshkH|| je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe taNamAliyaM vA muMjamAliyaM vA vettamAliyaM vA mayaNamAliya vA piMchamAliyaM vA daMtamAliyaM vA siMgamAliyaM vA saMkhamAliyaM vA haDamAliyaM vA kaTTamAliyaM vA pupphamAliyaM vA phalamAliyaM vA bIyamAliyaM vA hariyamAliyaM vA karei kareMta vA sAijjai // 1 // je bhikkhu mAugagAmassa mehuNavaDiyAe taNamAliyaM vA muMjamAliyaM vA bettamAliyaM vA mayaNamAliyaM vA pichamAliyaM vA daMtamAliya vA siMgamAliya saMkhamAliyaM vA haDDamAliya vA kaTTamAliyaM vA pattamAliya vA pupphamAliyaM vA phalamAliyaM vA bIya. mAliyaM vA hariyamAliyaM vA dharei dhareta vA sAijjai // 2 // je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe taNamAliyaM bA muMjamAliyaM vA vettamAliyaM vA mayaNamAliyaM vA piMchamAliyaM vA daMtamAliyaM vA siMgamAliya vA saMkhamAliyaM vA hAiDamAliya vA kaTTamAliyaM vA pattamAliyaM vA pupphamAliyaM vA phalamAliya vA bIyamAliyaM vA hariyamAliyaM vA piNaddhei piNakheMtaM vA sAijjai // 3 // je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe taNamAliyaM vA muMjamAliyaM vA vettamAliyaM vA mayaNamAliyaM vA piMchamAliyaM vA daMtamAliyaM vA siMgamAliya vA saMkhamAliyaM vA haDDamAliyaM vA kaTamAliyaM vA pattamAliyaM vA pupphamAliyaM vA phalamAliyaM vA bIyamAliyaM vA hariyamAliyaM vA paribhujai paribhujaMtaM vA sAijjai // 4 // je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe ayalohANi vA taMbalohANi vA taulohANi vA sIsagalohANi vA ruppalohANi cA suvaNNalohANi vA karei kareMtaM vA sAijjai // 5 // evaM 'dharei' 'paribhuMjai // 6 7 // je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe hArANi vA addhahArANi vA egAvalI vA muttAvalI vA kaNagAvalI vA rayaNAvalI vA kaDagANi vA tuDiyANi vA keUrANi vA kuMDalANi vA paTTANi vA mauDANi vA palaMbasuttANi vA suvaNNasuttANi vA karei kareMtaM vA sAijjai // 8 // evaM 'dharei' 'paribhujaI' // 9-10 // je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe AINANi vA AINapAurANi vA kaMbalANi vA kaMbalapAurANi vA koyarANi vA koyarapAurANi vA goramiyANi vA kAlamiyANi vA NIlamiyANi vA sAmANi vA mahAsAmANi vA uTTANi vAuTTa leslANi vA vagyANi vA vivagyANi vA palavaMgANi vA sahiNANi vA sahiNakallANi vA khomANi vA dugullANi vA tirIDapaTTANi vA patulANi vA paDalANi vA cINANi zrI nizItha sUtra
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ 23 vA aMsuyANi vA kaNagakaMtANi vA kaNagakhaciyANi vA kaNagacittANi vA kaNagavicittANi vA AbharaNANi vA AbharaNacittANi vA AbharaNavicittANi vA karei vA kareMtaM vA sAijjai // 11 // 'dhareI' 'paribhujaI' // 12-13 // je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe itthaM akkhaMsi vA uraMsi vA uyaraMsi vA thaNaMsi vA gahAya saMcAlei saMcAlata vA sAijjai // 14 // je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aNNamaNNassa pAe Amajjejja vA pamajjejja vA AmajjaMta vA pamajjaMtaM vA sAijjai // 15 // evaM taiyaudese jo gamo so Neyavyo jAva je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe gAmANugAmaM duijjamANe aNNamaNNassa sIsaduvAriyaM karei kareMtaM vA sAijjai // 16-67 // je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aNaMtarahiyAe puDhavIe NisIyAvejja vA tuyaTTAvejja vA NisIyAveta tuyaTTAveMtaM vA sAijjai // 68 // 'sasaNiddhAe puDhavIe, / / 69 // sasarakkhAe puThavIe // 70 // 'maTTiyAkaDAe puThavIe' // 71 // 'cittamaMtAe puThavIe' // 72 // 'cittamaMtAe silAe' / / 73 // 'cittamaMtAe lelue' 'nisIyAvejja' vA 'tuyaTTAvejjA vA' // 74 // je bhikkhU mAugagAmassa mehuNavaDiyAe kolAvAsaMsi vA dArue vA jAvapaihie, saaMDe sapANe sabIe saharie saose saudae sauttiMga-paNaga-dagamaTTiya-makkADAsaMtANagaMsi NisIyAvejja vA tuyaTTAvejja vA NisIyAveMtaM vA tuyaTTA-taM vA sAijjai // 75 // je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe AgaMtAgAresu vA ArAmAgAresa vA gAhAvaikulesu vA pariyAvasahesu vA NisIyAvejja vA tuyaTTAvejja vA NisIyAvetaM vA tuyathAvetaM vA sAijjai // 76 // je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe AgaMtAgAresu vA ArAmAgAresu vA gAhAvaikulesu vA pariyAvasahesu vA nisIyAvettA vA tuyaTTAvettA vA asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM aNugghAsejja vA aNupAejja vA aNugghAsata vA aNupAeta vA sAijjai // 77 // je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aMkaMsi vA paliyakasi vA nisIyAvejja vA tuyaTTAvejja vA nisIyAvetaM vA tuyaTTAveta vA sAijjai // 78 // je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aMkasi vA paliyaMkaMsi vA NisIyAvettA vA tuyaTTAvettA vA asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA aNugghAsejja vA zrI nizItha sUtra
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ aNupAejja vA aNugyAsataM vA aNupAeMtaM vA sAijjai // 79 // __ je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aNNataraM teicchaM AuTai AudRtaM vA sAijjai // 8 // je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe amaNunnAI poggalAI nIharei nIharataM vA sAijjai // 8 // je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe maNunnAI poggalAI uvakirai uvakiraMtaM vA sAijjai // 82 // je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe annayaraM pasujAyaM vA pakkhijAyaM vA pAyaMsi vA pakkhaMsi vA pucchasi vA sIsaMsi vA gahAya saMcAlei saMcAlataM vA sAi. jjai // 83 // je bhikkhU mAuggAmassa mehaNavaDiyAe annayaraM pasujAyaM vA pakkhijAyaM vA soyaMsi kaTaM vA kiliMcaM vA aMguliyaM vA salAgaM vA aNuppavesittA saMcAlei saMcAleMtaM vA sAijjai // 84 // je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe annayaraM pasujAyaM vA pakkhijAyaM vA 'ayamitthi'-tti kaTu AliMgejja vA parissaejja vA paricuMbejja bA AliMgataM vA parissayaMtaM vA paricuMbataM vA sAijjai // 85 // je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA dei dete vA sAijjai // 86 // je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAima vA paDicchai paDicchaMtaM vA sAijjai // 87 // je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe vatthaM vA paDiggahaM vA kaMbalaM vA pAyapuMchaNaM vA bA dei deMtaM vA sAijjai // 88 // je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe vatthaM vA paDiggaraM vA kaMbalaM vA pAyapuMchaNaM vA paDicchai paDicchaMtaM vA sAijjai // 89 // je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe sajjhAyaM vAei vAeMta vA sAijjai / je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe sajjhAyaM paDicchai paDicchaMtaM vA sAijjai // 91 // je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aNNayareNaM iMdieNaM AkAraM karei kareM vA sAijjai // 92 / / taM sevamANe Avajjai cAummAsiyaM parihAraTTANaM aNugdhAiyaM // 93 // // nisI hajjhayaNe sattamo uddeso samatto // 7 // zrI nizItha sUtra
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ // assttmoddeshkH|| je bhikkhU AgaMtAgAresu vA ArAmAgAresu vA gAhAvaikulesu vA pariyAvasahesu vA ego egitthIe saddhi vihAraM vA karei sajjhAyaM vA karei asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA AhArei, uccAraM vA pAsavaNaM vA paridRvei, aNNayaraM vA aNAriyaM nihuraM mehuNaM assamaNapAoggaM kahaM kahei kaheMtaM vA sAijjai // 1 // je bhikkhU ujjANaMsi vA0 // 2 // je bhikkhU aTuMsivA // 3 // je bhikkhU dagaMsi vA0 // 4 // je bhikkhU suNNagihaMsi vA0 // 5 // je bhikkhU taNagihaMsi vA0 // 6 // je bhikkhU jANasAlaMsi vA0 // 7 // je bhikkhU paNiyasAlaMsi vA0 // 8 // je bhikkhU goNasAlaMsi vA0 // 9 // je bhikkhU rAo vA viyAle vA itthImajjhagae itthIsaMsatte itthIparivuDe aparimANayAe kahaM kahei kaheMtaM vA sAijjai // 10 // je bhikkhU sagaNicciyAe vA paragaNicciyAe vA NiggaMthIe saddhiM gAmANugAmaM daijjamANe purao gacchamANe piTTao rIyamANe ohayamaNasaMkappe ciMtAsoyasAgarasaMpaviDhe karayalapalhatthamuhe aTTajmANovagae vihAraM vA karei sajjhAyaM vA karei, asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA AhArei, uccAraM vA pAsavaNaM vA parihavei, aNNayaraM bA aNAriyaM niTTharaM mehuNaM asamaNapAoggaM kahaM kahei kaheMtaM vA sAijjai // 11 // je bhikkhU NAyagaM vA aNAyagaM vA uvAsayaM vA aNuvAsayaM vA aMto uvassayassa addhacA rAiM kasiNaM vA rAI saMvasAvei saMvasAvetaM vA sAijjai // 12 // je bhikkhU NAyagaM vA aNAyagaM vA uvAsayaM vA aNuvAsayaM vA aMto uvassayasa addhaM vA rAI kasiNaM vA rAI saMvAsAvei taM paDucca nikkhamai vA pavisai vA nikkhamaMtaM vA pavisaMtaM vA sAijjai // 13 // je bhikkhU taM na paDiyAikkhei na paDiyAikkhetaM vA sAijjai // 14 // je bhikkhU raNNo khattiyANaM mudiyANaM muddhAbhisittANaM samavAesu vA piMDaniyaresu vA iMdamahesu vA khaMdamahesu vA ruddamahesu vA muguMdamahesu vA bhUyamahesu vA jakkhamahesu vA NAgamahesu vA thUbhamahesu vA ceiyamahesu vA rukkhamahesu vA girimahesu vA darimahesu vA agaDamahesu vA taDAgamahesu vA dahamahesu vA NaImahesu vA saramahesa vA sAgaramahesu vA Agaramahesu vA aNNayaresu vA tahappagAresu virUvarUvesu mahAmahesu asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai // 15 // zrI nizItha sUtra
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26 je bhikkhU raNo khattiyANaM mudiyANaM muddhAbhisittANaM uttarasAlaMsi vA uttaragihaMsi vA rIyamANANaM vA asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA paDiggAhei paDiggAhate vA sAijjai // 16 // je bhikkhU raNNo khattiyANaM mudiyANaM muddhAbhisittANaM hayasAlAgayANa vA gayasAlAgayANa vA maMtasAlAgayANa vA gujjhasAlAgayANa vA rahassasAlAgayANa vA mehuNasAlAgayANa vA asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai // 17 // je bhikkhU raNNo khattiyANaM mudiyANaM muddhAbhisittANaM saNNihisaNNicayAo khIraM vA dahi vA NavaNIyaM vA sappiM vA tellaM vA gulaM vA khaMDaM vA sakkaraM vA macchaMDiyaM vA bhoyaNajAya paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai // 18 // je bhikkhu raNNo khattiyANaM mudiyANa muddhAbhisittANaM ussapiMDa vA saMsaTTapiMDaM vA aNAha piMDaM vA kiviNapiMDaM vA vaNImagapiMDaM vA paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai / / taM sevamANe Avajjai cAummAsiyaM parihAradvANaM aNugghAiyaM // 20 // // NisIhajjhayaNe aTThamo uddeso samatto // 8 // // nvmoddeshkH|| je bhikkhU rAyapiMDaM giNhai giNhataM vA sAijjai // 1 // je bhikkhU rAyapiMDaM bhuMjai bhuMjataM vA sAijjai // 2 // je bhikkhU rAyaMtepuraM pavisai pavisaMta vA sAijjai // 3 // je bhikkhU rAyatepuriyaM vaejjA "Auso rAyaMtepurie No ! khalu amhaM kappai rAyaMtepure Nikkhamittae vA pavisittae vA imaM tumaM paDiggahaM gahAya rAyatepurAo asaNaM vA pANa vA khAima vA sAima vA abhihaDaM AhaTu dalayAhi" jo taM evaM vayai vayaMtaM vA sAijjai // 4 // je bhikkhU no vaejjA rAyaMtepuriyA vaejjA 'AusaMto samaNA ! No khalu tujhaM kappai rAyaMtepure nikkhamittae vA pavisittae vA AhareyaM paDiggahaM ato amhaM rAyaMtepurAo asaNa vA pANaM vA khAimaM vA sAima vA abhihaDaM AhaTu dalayAmi" jo taM evaM vayaMtiM paDisuNei paDisaNetaM vA sAijjai // 5 // je bhikkhU raNNo khattiyANaM mudiyANaM muddhAbhisittANaM duvAriyabhattaM vA pasubhattaM vA bhayagabhattaM vA balibhattaM vA kayagabhattaM vA hayabhattaM vA gayabhattaM vA kaMtArabhattaM vA dubbhi zrI nizItha sUtra
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ kkhabhattaM vA dukkAlabhattaM vA damagamattaM vA gilANabhattaM vA badaliyAbhattaM vA pAhuNabhattaM vA paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai / 6 / / je bhikkhU raNNo khattiyANaM mudiyANaM muddhAbhisittANaM imAiM chaddosapayAiM ajANiya apucchiya agavesiya paraM caurAyapaMcarAyAo gAhAvaikulaM piMDavAyapaDiyAe nikkhamai bA pavisai vA nikkhamaMtaM vA pavisaMtaM vA sAijjai taMjahA-koTThAgArasAlANi vA bhaMDAgArasAlANi vA pANasAlANi vA khIrasAlANi vA gaMjalAlANi vA mahANasasAlANi vA // 7 // je bhikkhu raNNo khattiyANaM mudiyAyaM muddhAbhisittANaM AgacchamANANa vA NiggacchamANANa vA payamavi cakkhudaMsaNapaDiyAe abhisaMdhArei abhisaMdhAreMtaM vA sAijjai // je bhikkhU raNNo khattiyANaM mudiyANaM muddhAbhisittANaM itthIo savvAlaMkAravibhUsiyAo payamavi cakkhudaMsaNapaDiyAe abhisaMdhArei abhisaMdhAretaM vA sAijjai // 9 // je bhikkhU raNNo khattiyANaM mudiyANaM muddhAbhisittANaM maMsakhAyANaM vA macchakhAyANaM cA chavikhAyANaM vA bahiyA NiggayANaM asaNaM vA pANavA khAima vA sAima vA paDiggAhei paDiggaheMtaM vA sAijjai // 10 // je bhikkhU raNNo khattiyANaM mudiyANaM muddhAbhisittANaM aNNayaraM uvavRhaNijja samIhiyaM pehAe tIse parisAe aNuTTiyAe abhiNNAe avocchiNNAe jotaM asaNaM vA 4 paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai // 11 // ___aha puNa evaM jANejjA-'ihajja rAyakhattie parivusie' je bhikkhU tAe gihAe tAe paesAe tAe uvAsaMtarAe vihAraM vA karei sajjhAyaM vA karei asaNavA pANavA khAima vA sAima vA AhArei, uccAraM vA pAsavaNaM vA parihavei, aNNayaraM vA aNAriyaM niraM assamaNapAoggaM kahaM kahei kaheMtaM vA sAijjai // 12 // je bhikkhU raNNo khattiyANa mudiyANa muddhAbhisittANaM bahiyA jattAsaMpaTTiyANaM asaNa vA pANa vA khAima vA sAima vA paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai // 13 / / je bhikkhU raNNo khattiyANaM mudiyANaM muddhAbhisittANaM bahiyA jattApaDiNiyatANaM asaNavA pANa vA khAima vA sAima vA paDiggAhei paDiggAheMta vA saaijji|| evaM-'naIjattAsaMpaTTiyANaM' // 15 / / 'naIjattApaDi niyattANaM' // 16 // 'girijattAsaMpaTriyANaM' // 17 // girijattApaDiniyattANaM' // 18 // je bhikkhU raNNo khattiyANaM mudiyANa muddhAbhisittANa mahAbhiseyaMsi vaTTamANaMsi Nikkhamai vA pavisai vA NikkhamaMta vA pavisaMtaM vA sAijjai // 19 // zrI nizItha sUtra
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 je bhikkhU rokhattiyANaM mudiyANaM muddhAbhisittANaM imAo dasa abhiseyAo rAhANIo uTThAo gaNiyAo vaMjiyAo aMto mAsassa dukkhutto vA tikkhutto bA Nikkhamai vA pavisa vA NikkhamaMtaM vA pavisaMtaM vA sAijjai / taMjahA - caMpA 1, maharA 2, 2, vANAsI 3, sAvatthI 4, sAyaM 5, kaMpillaM 6, kosaMbI 7, mihilA 8, hatthiNApuraM 9, rAyagihaM vA 10 // 20 // je bhikkhU raNNo khattiyANaM mudiyANaM muddhAbhisittANaM asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA parasma nIhaDaM paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai / taMjahA - khattiyANa vArAyANa vA kurAyANa vA rAyapesiyANa vA rAyavaMsiyANa va-tti // 21 // je bhikkhU raNo khattiyANaM mudiyANaM muddhAbhisittANaM asaNaM vA pANaM vA khAima vA sAimaM vA parassa nIhar3a paDiggAhei paDiggArhataM vA sAijjai / taMjahA - NaDANa vA gANa vA kacchyANa vA jallANa vA mallANa vA muTThiyANa vA velaMbagANa vA kahagANa vA patragANa vA lAsagANa vA khelayANa vA chattANuyANa vA // 22 // je bhikkhU raNNo khattiyANaM mudiyANaM muddhAbhisittANaM asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA parassa nIhaDaM paDiggAhei paDiggArhataM vA sAijjai / taMjahA - AsaposayANa vA hatthaposayANa vA mahisaposayANa vA vasahaposayANa vA sIhaposayANa vA vagghaposayANa vA ayaposayANa vA migaposayANa vA suNagaposayANa vA sUyaraposayANa vA meMDhaposayANa vA kukkuDaposayANa vA makkaDaposayANa vA tittiraposayANa vA vayaposayANa vA lAvayaposayANa vA cIrallaposayANa vA haMsaposayANa vA mayUraposayANa vA suyaposayANa vA // evaM - 'AsadamagANa vA itthidamagANa vA 1 0 || 24|| - AsamaddagANa vA hatthimaddagANa vA0 ||25|| 'AsamaTThANa vA hatthimadvANa vA' 0 ||26|| 'AsarohANa vA hatthirohANa vA 0 ||27|| je bhikkhU raNo khattiyANaM mudiyANaM muddhAbhisittANaM asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA parassa nIDaM paDiggAhei paDiggArhataM vA sAijjai / taMjahA - satthAhAvANa vA saMvAhAvayANa vA abhaMgAvayANa vA uvvadvAvayANapA majjAvayANa vA maMDAvayANa vA chattaggahANa vA cAmaraggahANa vA haDapparagahANa vA pariyaTTaggahANaM vA dIviyaggahANa vA asiggahANa vA dhaNuragahANa vA sattiggahANa vA koMtaggahANa vA hatthipattaggahANa vA ||28|| je bhikkhU raNNo khattiyANaM mudiyANaM muddhAbhisittANaM asaNaM vA pANaM vA khAima vA sAimaM vA parassa nohaDaM paDiggAhei paDiggArhataM vA sAijjai / taM jahA - varisadharANa vA kaMcuijjANa vA dovAriyANa vA daMDArakkhayANa vA // 29 // zrI nizItha sUtra
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ 29 je bhikkhU raNo khattiyANaM mudiyANaM muddhAbhisittANaM asaNaM vA pANaM vA khAima vA sAimaM vA parassa nIhaDaM paDiggAhei paDiggArhataM vA sAijjai / taM jahA - khujjANaM jAva pArasINaM // 30 // taM sevamANe Avajjai cAummAsiyaM parihAraTThANaM aNugghAiyaM // 31 // // nisIhajjhayaNe navamo uddeso samatto // 9 // // dazamoddezakaH // je bhikkhU bhadaMtaM AgADhaM vayai vayaMtaM vA sAijjai // 1 // je bhikkhU bhadaMta pharusaM vayai vayaMtaM vA sAijja || 2 || je bhikkhU bhadaMtaM AgADhapharusaM vayai vayaMtaM vA sAijjai || 3 || je bhikkhU bhadaMtaM aNNayarIe accAsAyaNAe accAsArai accAsAeMtaM vA sAijjai // 4 // je bhikkhU anaMtakAyasaMjutaM AhAraM AhArei AhAreMtaM vA sAijjai // 5 // je bhikkhU AhAkammaM bhuMjai bhujaMtaM vA sAijjai // 6 // je bhikkhU tItaM nimittaM kahe kaheMtaM vA sAijjai // 7 // je bhikkhU paDuppaNNaM nimittaM vAgarei vAgareMtaM vA sAijjai // 8 // je bhikkhU aNAgayaM nimittaM vAgare vAgataM vA sAijjai // 9 // je bhikkhU sehaM vipariNAmei sehaM vipariNAmetaM vA sAijjai // 10 // je bhikkhU sehaM avaharai avahareMtaM vA sAijjai // 11 // je bhikkhU disaM vipariNAmei vipariNAmetaM sAijjai // / 12 / / je bhikkhU disaM avaharai avaharataM vA sAijjai // 13 // je bhikkhU bahiyAvAsiya AesaM paraM tirAyAo aviphAlettA saMvasAvei saMvasAveMtaM vA sAijjai // 14 // je bhikkhU sAhigaraNaM aviosamiyapAhuDaM akaDapAyacchittaM paraM tirAyAo viSphAliya aviSphAliya saMbhujai saMbhujataM vA sAijjai / / 15 / / je bhikkhU ugdhAiyaM aNugvAiyaM vayai vayaMtaM vA sAijjai // 16 // evaM - 'aNusvAiyaM ugvAiyaM vaya3' ||17|| ' ugvAiyaM aNusvAiyaM deha' // 18 // 'aNugdhAyaM ugdhAyaM dei // 19 // zrI nizItha sUtra
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ je bhikkhU ugyAiyaM soccA NaccA saMbhuMjai saMbhuMjataM vA sAijjai // 20 // je bhikkhU ugghAiyaheuM soccA NaccA saMbhujai saMbhujaMtaM vA sAijjai // 21 // je bhikkhU ugghAisaMkappaM soccA NaccA saMbhaMjai saMbhuMjata vA sAijjai // 22 / / je bhikkhU ugdhAiyaM ugghAiyaheuM vA ugyAiyasaMkalpaM vA soccA NaccA saMbhujai saMbhuMjataM vA sAijjai // 23 // _ 'aNugghAiyaM soccA' 0 // 24 / / 'aNugghAiyaheuM soccA'0 // 25 // 'aNugghAiyasaMkappaM soccA'0 // 26 // 'aNugghAiyaM-aNugyAiyouM aNugyAisaMkappaM soccA'0 // 27 / / 'je bhikkhU ugghAiyaM vA aNugdhAiyaM vA soccA0 // 28 // 'ugghAiyaheuM vA aNugdhAiya herDa vA soccA0 // 29 // ugghAiyasaMkappaM vA aNugyAiyasaMkappaM vA soccA0 // 31 // 'ugdhAhayaM vA aNugghAiyaM vA ugghAiyaheuM vA aNugghAiyaheuM vA ugyAiyasaMkappaM vA aNugdhAiyasaMkappaM vA soccA0 // 3 // je bhikkhU uggayavittie aNatyamiyamaNasaMkappe saMthaDie NicitigicchAsamAvaNNeNaM appANeNaM asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA paDiggAhettA saMbhuMjai saMbhujataM vA sAijjai, aha puNa evaM jANejjA aNuggae sarie atthamie vA se jaM ca muhaMsi vA jaM ca pANisi vA jaca paDiggahaMsi vA taM vigiciya visohiya taM parihAvemANe NAikkamai, jo taM bhuMjai bhuMjataM vA sAijjai // 32 // je bhikkhU uggayavittie aNatthamiyamaNasaMkappe saMthaDie vitigicchAsamAvaNeNaM appANeNaM asaNaM vA 4 jAva jo taM bhuMjai bhuMjataM vA sAijjai // 33 // je bhikkhU uggayavittie aNathamiyamaNasaMkappe asaMthaDie nivvitigicchAsamAvanneNaM appANeNaM asaNaM vA 4 jAva jo taM bhuMjai bhujaMtaM vA sAijjai // 34 // je bhikkhU uggayavittie aNathamiyamaNasaMkappe asaMthaDie vitigicchAsamAvaNNeNaM appANaNaM asaNaM vA 4 jAva jo taM bhuMjai bhuMjaMtaM vA sAIjjai // 35 // je bhikkhU rAo vA viyAle vA sapANaM sabhoyaNaM uggAlaM AgacchejjA taM vigiMcamANe vA visohemANe vA NAikkamai taM uggilittA paccogilamANe rAibhoyaNapaDisevaNapatte, jo taM paccogilai paccogilaMta vA sAijjai // 36 // je bhikkhU gilANaM soccA NaccA Na gavesai Na gavetaM vA sAijjai // 37 // je bhikkhU gilANaM soccA NaccA ummaggaM vA paDipahaM vA gacchai gacchaMta vA sAijjai // 38 // zrI nizItha sUtra
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ 31 je bhikkhU gilANaveyAvacce abbhuTTie gilANapAugge davbajAe alabhamANe jo taM Na paDiyAikkhaNa paDiyAikkhataM vA sAijjai // 39 // je bhikkhU gilANaveyAvacce abbhuTTie saeNa lAbheNa asaMtharamANe jo tassa na paDitappar3a na paDitappataM vA sAijjai // 40 // je bhikkhU paDhamapAusaMsi gAmANugAmaM dUijjai duijjataM vA sAijjai // 41 // je bhikkhU vAsAvAsaM pajjosaviyaMsi gAmANugAmaM dUijjai duijjaMtaM vA sAijjai // 42 // je bhikkhU apajjosavaNAe pajjosavei pajjosaveMtaM vA sAijjai // 43 // je bhikkhU pajjosavaNAe Na pajjosavei Na pajjosaveMtaM vA sAijjai // 44 // je bhikkhU pajjosavaNAe golomAIpi bAlAI uvANAve vAraNAvataM vA sAijjai // 45 // je bhikkhU pajjosavaNAra ittariyaMpi AhAramAhArei AhAreMtaM vA sAijjai // 46 // je bhikkhU aNNautthiraNa vA gArasthieNa vA pajjosavei pajjosaveMtaM vA sAijjai // 47 // je bhikkhU paDhamasamosaraNudde se pattAIM vA cIvarAI vA paDiggAhei paDiggArhataM vA sAijjai // 48 // taM sevamANe Avajjai cAummAsiyaM parihAradvANaM aNugdhAyaM // 49 // // nisIhajjhayaNe dasamo uddeso samatto // 10 // // ekAdazodezakaH // je bhikkhU ayapAyANi vA taMbapAyANi vA taupAyANi vA sIsagapAyANi vA kaMsapAyANi vA rupAyANi vA suvaNNapAyANi vA jAyakhvapAyANi vA maNipAyANi araNagapAyANi vA tapAyANi vA siMgapAyANi vA cammapAyANi vA celapAyANi vA aMkapAyANi vA saMkhapAyANi vA vairapAyANi vA karei kareMtaM vA sAijjai // 1 // evaM gharei dharetaM vA sAijjai || 2 || evaM paribhuMjai paribhujaMtaM vA sAijjai // 3 // je bhikkhU ayabaMdhANi vA jAva vairabaMdhANi vA karei kareMtaM vA sAiijjai // 4 // evaM - dharei dharetaM vA sAijjai // 5 // evaM paribhujai paribhuMjataM vA sAijjai // 6 // je bhikkhU paraM addhajoyaNa merAo pAyavaDiyAe gaccha gacchaMtaM vA sAijjai // zrI nizItha sUtra
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ 32 je bhikkhU paraM addhajoyaNamerAo sapAyapahaMsi pAyaM abhihaDaM AhaTu dijjamANaM paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai // 8 // je bhikkhU dhammassa avannaM vayai vayaM vA sAijjai // 9 // je bhikkhU adhammassa vaNNaM vayai vayaMta vA sAijjai // 10 // je bhikkhU aNNautthiyassa vA gAratthiyassa vA pAe Amajjejja vA pamajjejja vA AmajataM vA pamajjaMta vA sAijjai // 11 // evaM taiyauddesagamo Neyavvo NavaraM aNNaasthiyassa vA gAratthiyassa vA abhilAvo jAva je bhivakhU gAmANugAmaM dUijjamANe aNNAutthiyarasa vA gAratthiyarasa vA sIsaduvAsyiM karei kareMtaM vA sAijjai // 12-63 // je bhikkhU appANaM bIhAvei bIhAveMtaM vA sAijjai // je bhikkhU paraM bIhAvei bIhAvetaM vA sAijjai // 65 // je bhikkhU appANaM vimhAvei vimhAveMtaM vA sAijjai // 66 // je bhikkhU paraM vimhAvei vimhAveMtaM vA sAijjai // 67 // je bhikkhU appANaM vipariyAsei vipariyAsaMtaM vA sAijjai // 68 // je bhikkhU paraM vipariyAsei vipariyAsaMtaM vA sAijjai // 69 // je bhikkhU muhavaNaM karei kareMtaM vA sAijjai // 7 // je bhikkhU verajjavirUddharajjaMsi sajjo gamaNaM sajjo AgamaNaM sajjo gamaNAgamaNaM karei kareMta vA sAijjai // 71 // je bhikkhU diyAbhoyaNassa avaNNaM vayai vayaMtaM vA sAijjai // 72 // je bhikkhU rAibhoyaNassa vaNNaM vayai vayaMta vA sAijjai // 73 // je bhikkhU diyA asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA paDiggAhettA diyA bhuMjai diyA muMjataM vA sAijjai // 74 // je bhikkhU divA asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA paDiggAhettA rattiM bhujai ratiM bhuMjataM vA sAijjai // 75 // je bhikkhU rattiM asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA paDiggAhettA diyA bhuMjai diyA muMjata vA sAijjai // 76 // je bhikkhU rattiM asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA paDiggAhettA ratti bhuMjai rattiM bhujaMtaM vA sAijjai // 77 // zrI nizItha sUtra
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ 33 je bhikkhU asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA parivAsei parivAseMtaM vA sAijjai // 78 // je bhikkhU parivAsiyassa asaNassa vA pANassa vA khAimassa vA sAimassa vA tayamANaM vA bhUipyamANaM vA biMduSpamANaM vA AhAraM AhArei AhAreMtaM vA sAijjai // je bhikkhU sAiyaM vA macchAiyaM vA maMsakhalaM vA macchakhalaM vA AheNaM vA paNaM vA saMmelaM vA hiMgole vA annayaraM vA tahappagAraM virUvarUvaM vA hIramANaM pehAe tAe AsAe tAe pivAsAe taM syaNi aNNattha uvAiNAvei uvAiNAveMtaM vA sAijjai / 80 / je bhikkhU niveyaNapiMDaM bhuMjai bhujataM vA sAijjai // 81 // je bhikkhU ahAchaMdaM pasaMsai pasaMsaMtaM vA sAijjai // 82 // je bhikkhU ahAchaMM vaMdara vadataM vA sAijjai // 83 // je bhikkhu NAyagaM vA aNAyagaM vA uvAsaMgaM vA aNuvAsagaM vA aNalaM pavvAvei pavAveMtaM vA sAijjai // 84 // je bhikkhU NAyagaM vA aNAyagaM vA uvAsagaM vA aNuvAsaMgaM vA aNalaM uvaDAve uvAveMtaM vA sAijjai // 85 // je bhikkhu NAyageNa vA aNAyageNa uvAsaeNa vA aNuvAsaraNa vA aNaleNa veyAvaccaM kArAvei kArAveMtaM vA sAijjai ||86|| je bhikkhU sacele sacelagANaM majjhe saMvasai saMvasaMta vA sAijjai // 87 // je bhikkhU sacele acelagANaM majjhe saMvasai saMvasaMtaM vA sAijjai // 88 // je bhikkhU acele sacalagANaM majjhe saMvasai saMvasaMtaM vA sAijjai // 89 // je bhikkhU acele acelagANaM majjhe saMvasaha saMvasaMtaM vA sAijjai // 90 // je bhikkhU parivasiyaM pippaliM vA pippalicuNNaM vA siMgaberaM vA siMgaberacuNNaM vAvilaM vA loNa ubbhiyaM vA loNaM AhArei AhAra vA sAijjai // 91 // je bhikkhU giripaDaNANi vA marupaDaNANi vA bhigupaDaNANi vA tarupaDaNANi vA giripakkhaMdaNANi vA marupakkhaMdaNANi bhigupakkhaMdaNANi vA tarupakkhaMdaNANi vA jalapavesANi vA jalaNapavesANi vA jalapakkhaMdaNANi vA jalaNapakkhaMdaNANi vA visabhakkhaNANi vA satthopADaNANi vA valayamaraNANi vA vasahANi vA tanmavamaraNANi vA aMtosallamaraNANi vA vehAyasANi vA giddhapaTTANi vA jAva aNNayarANi vA tahaSpagArANi bAlamaraNANi pasaMsai pasaMsaMta vA sAijjai // 92 // taM sevamANe Avajjai cAummAsiyaM parihAradvANaM aNugdhAyaM // 93 // || nisIhajjhayaNe egArasamo uddeso samatto // 11 // zrI nizItha sUtra
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ // dvaadshodeshkH|| je bhikkhU koluNavaDiyAe aNNayaraM tasapANajAI taNapAsaraNa vA muMjapAsaeNa vA kaTTapAsaeNa vA cammapAsaeNa vA vettapAsa eNa vA suttapAsaeNa vA rajjupAsaeNa vA baMdhai baMdhataM vA sAijjai // 1 // je bhikkhU koluNavaDiyAe aNNayaraM tasapANajAI taNapAsaraNa vA muMjapAsaeNa vA kaTTapAsaeNa vA cammapAsaeNa vA vettapAsaeNa vA suttapAsaeNa vA rajjupAsaeNa vA baddhellagaM muMcai muMcataM vA sAijjai // 2 // je bhikkhU abhikkhaNaM abhikkhaNaM paccakkhANaM bhajai bhaMjaMtaM vA sAijjai // 3 // je bhikkhU parittakAyasaMjuttaM AhAraM AhArei AhArataM vA sAijjai // 4 // je bhikkhU salomAiM cammAI dharei dhareMtaM vA sAijjai // 5 // je bhikkhU taNapIDhagaM vA palAlapIDhagaM chagaNapIDhagaM vettapIDhaga vA paravattheNocchannaM ahiTei ahiDetaM vA sAijjai // 6 // je bhikkhU NiggaMthINa saMghADi aNNautthieNa vA gAratthieNa vA sivvAvei sivvAvate vA sAijjai // 7 // je bhikkhU puDhavIkAyassa vA AukAyassa vA agaNikAyassa vA vAukAyassa vA vaNassaikAyassa vA kalamAyamavi samArabhai samArabhaMtaM vA sAijjai // 8 // je bhikkhU sacittarukkhaM dUrUhai dUrUhaMtaM vA sAijjai // 9 // je bhikkhU gihimatte bhuMjai bhuMjaMtaM vA sAijjai // 10 // je bhiks gihivatthaM parihei pariheMtaM vA sAijjai // 11 // je bhikkhU gihinisejja vAhei vAhata vA sAijjai // 12 // je bhikkhU gihiteicchaM karei kareMtaM vA sAijjai // 13 // je bhikkhU purekammakaDeNa hattheNa vA matteNa vA davIe vA bhAyaNeNa vA asaNa vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai // 14 // zrI nizItha sUtra
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ je bhikkhU gihatthANa vA aNNatitthiyANa vA sIodagaparibhogeNa hattheNa vA matteNa vA davvIe bA bhAyaNeNa vA asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai // 15 // je bhikkhU kaTTakammANi vA potthakammANi vA cittakammANi vA leppakammANi vA daMtakammANi vA maNikammANi vA selakammANi vA gaMthimANi vA veDhimANi vA pUrimANi vA saMghAimANi vA pattacchejjANi vA vivihANi vA vehimANi vA cakkhudaMsaNavaDiyAe abhiMsadhArei abhisaMdhAreMtaM vA sAijjai // 16 // je bhikkhU vappANi vA phalihANi vA uppalAni vA pallalANi vA ujjharANi vA nijjharANi vA vAvINi vA pokkhariNI vA dIhiyANi vA guMjAliyANi vA sarANi vA sarapaMtiyANi vA sarasarapaMtiyANi vA cakdasaNavaDiyAe abhiMsadhArei abhisaMdhAreMtaM vA sAijjai // 17 // je bhikkhU kacchANi vA gahaNANi vA zUmANi vA vaNANi vA vaNaviduggANi vA pavvayANi vA pavvayaviduggANi vA cakkhudaMsaNavaDiyAe abhisaMdhArei abhisaMdhAretaM vA sAijjai // 18 // je bhikkhU gAmANi vA NagarANi vA nigamANi vA kheDANi vA kabbaDANi vA maDaMbANi vA doNamuhANi vA paTTaNANi vA AgarANi vA saMbAhANi vA saMnivesANi vA cakkhudaMsaNavaDiyAe abhisaMdhArei abhisaMdhArataM vA sAijjai // 19 // je bhikkhU gAmamahANi vA NagaramahANi vA NigamamahANi vA kheDamahANi vA kabbaDamahANi vA maDaMbamahANi vA doNamuhamahANi vA paTTaNamahANi vA AgaramahANi vA saMvAhamahANi vA saMnivesamahANi vA cakkhudaMsaNavaDiyAe abhisaMdhArei abhisaMdhAretaM vA sAijjai // 20 // je bhikkhU gAmavahANi vA NagaravahANi vA NigamavahANi vA kheDavahANi vA kabbaDavahANi vA maDaMbavahANi vA doNamuhavahANi vA paTTaNavahANi bA AgaravahANi vA saMbAhavahANi vA saMnivesavahANi vA cakkhudaMsaNavaDiyAe abhisaMdhArei abhisaMdhAretaM vA sAijjai // 22 // zrI nizItha sUtra
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ je bhikkhU gAmapahANi vA NagarapahANi vA nigamapahANi vA kheDapahANi vA kabbaDapahANi vA maDaMbapahANi vA doNamuhapahANi vA paTTaNapahANi vA AgarapahANi vA saMbAhapahANi vA saMnivesapahANi vA cakkhudaMsaNavaDiyAe abhisaMdhArei abhisaMdhAreM vA sAijjai // 22 // je bhikkhU gAmadAhANi vA NagaradAhANi vA nigamadAhANi vA kheDadAhANi vA kabbaDadAhANi vA maDaMbadAhANi vA doNamuhadAhANi vA paTTaNadAhANi vA AgaradAhANi vA saMbAhadAhANi vA saMnivesadAhANi vA cakkhudaMsaNavaDiyAe abhisaMdhArei abhisaMdhAreMtaM vA sAijjai // 23 // je bhikkhu AsakaraNANi vA hatthikaraNANi vA uTTakaraNANi vA goNakaraNANi bA mahisakaraNANi vA sUyarakaraNANi vA cakkhudaMsaNavaDiyae abhisaMdhArei abhisaMdhAretaM vA sAijjai // 24 // je bhikkhU AsajuddhANi vA hasthijuddhANi uTTajuddhANi vA mahisajuddhANi vA sUyarajuddhANi vA cakkhudaMsaNavaDiyAe abhisaMdhArei abhisaMdhAretaM vA sAijjai // 25 // je bhikkhU gAujUhiyaThANANi vA hayajUhiyaThANANi vA gayajUhiyaThANANi vA cakkhudasaNavaDiyAe abhisaMdhArei abhisaMdhAretaM vA sAijjai // 26 // je bhikkhU abhiseyaThANANi vA akkhAiyaThANANi vA mANummANapamANaThANANi vA mahayAhayanadRgIyavAiyatatItalatAlatuDiyaghaNamuiMgapaDuppavAiyaravaThANANi vA cakkhudaMsagavaDiyAe abhisaMdhArei abhiMsadhAreta vA sAijjai // 27 // je bhikkhU DiMbANi vA DamarANi vA khArANi vA verANi vA mahAjuddhANi vA mahAsaMgAmANi vA kalahANi vA bolANi vA cakkhudaMsaNavaDiyAe abhisaMdhArei abhisaMdhAreta vA sAijjai / / 28 // je bhikkhU vikhvarUvesu mahussavesu itthINi vA therANi vA majjhimANi vA DaharANi vA aNalaMkiyANi vA mualaMkiyANi vA gAyaMtANi vA vAyaMtANi vA naccatANi vA hasaMtANi vA ramaMtANi vA mohaMtANi vA vipulaM asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA paribhAyaMtANi vA paribhujaMtANi vA cakkhudaMsaNavaDiyAe abhisaMdhArei abhisaMdhAretaM vA sAijjai // 29 / / zrI nizItha sUtra
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ 37 je bhikkhU ihaloiesu vA rUvesu paraloiesu vA savesu diThesu vA khvesu adiDhesu vA rUvesu suesu vA rUvesu vA asuesu vA rUvesu vinnAesu vA rUvesu avinnAesu vA svesu sajjai rajjai gijjhai ajjhovavajjai sajjaMtaM vA rajjaMtaM vA gijjhataM vA ajjhovabajjata vA sAijai // 30 // __ je bhikkhU padamAe porisIe asaNaM vA pANaM khAimaM vA sAimaM vA paDiggAhettA pacchimaM porisiM uvAiNAvei uvAiNAvetaM vA sAijjai // 31 // je bhikkhU paraM addhajoyaNamerAo pareNaM asaNaM vA 4 uvAiNAvei uvAiNAveta vA sAijjai // 32 // je bhikkhU diyA gomayaM paggiAhettA diyA kAryasi vaNaM AliMpejja vA viliMpejja vA AliMpaMtaM vA viliMpaMtaM sAijjai // 33 // je bhikkhU diyA gAmayaM paDiggAhettA ratti kAyaMsi vaNaM AliMpejja vA viliMpejja vA AliMpaMtaM vA vilipaMta vA sAijjai // 34 // je bhikkhU ratiM gomayaM paDiggAhettA diyA kAyaMsi vaNaM AliMpejja cA viliMpejja vA AlipaMtaM vA vilipaMtaM vA sAijjai // 35 // je bhikkhU rattiM gomayaM paDiggAhettA ratti kAryasi vaNaM aliMpejja vA viliMpejja vA AliMpataM vA vilipaMtaM vA sAijjai // 36 // je bhikkhU diyA AlevaNajAyaM paDiggAhettA diyA kAryasi vaNaM AliMpeja vA viliMpejja vA AliMpataM vA vilitaM vA sAijjai // 37 // je bhikkhU annausthieNa vA gArathieNa vA uvahiM vahAvei kahAveMtaM vA sAijjai // 41 // je bhikkhU tannIsAe asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA dei deMtaM vA sAijjai // 42 // je bhikkhU imAo paMca mahaNNavAo mahAnaIo uddiSTAo gaNiyAo vaMjiyAo aMto mAsassa dukkhutto vA tikkhutto vA uttarai vA saMtarai vA uttaraMtaM vA saMtaraMtaM vA sAijjai / taM jahA- gaMgA, jauNA, saraU, erAbaI, mahI-tti // 43 // taM-sevamANe Avajjai cAummAsiyaM parihAraTThANaM aNugdhAiyaM // 44 // ||nisiihjjhynne bArasamo uddeso smtto||12|| zrI nizItha sUtra
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ // trayodazo dezakaH // je bhikkhU aNaMtarahiyAe puDhavIe ThANaM vA sejjaM vA NisejjaM vA NisIhiyaM vA ceei ceetaM vA sAijjai // 1 // evaM je bhikkhU sasaNiddhAe puDhavIe0 // 2 // je bhikkhU sasarakkhAe puDhavIe0 // 3 // je bhikkhU maTTiyAkaDAe puDhavIe0 // 4 // je bhikkhU cittamaMtAe puDhavIe. // 5 // je bhikkhU cittamatAe silAe // 6 // je bhikkhU cittamaMtAe lelae ThANaM vA sejjaM vA nisejjaM vA nisIhiyaM vA ceei ceeta vA sAijjai // 7 // je bhikkhU kolAvAsaMsi vA dArue jIvapaiTThiya saaMDe sapANe sabIe saharie saosse saudae sauttiMgapaNagadagamaTTiyamakkaDAsaMtANagaMsi ThANaM vA sejjaM vA Nisejja vA NisIhiyaM vA ceei ceetaM vA sAijjai // 8 // je bhikkhU dhUNasi vA giheluyaMsi vA usuyAlaMsi vA kAmajalaMsi vA dubaddha duNikkhitte aNikkaMpe calAcale ThANa vA sejjaM vA NisejjaM vA NisIhiyaM vA ceeDa ceeMtaM vA sAijjai // 9 // je bhikkhU kuliyaMsi vA bhittisi vA silaMsi vA leluMsi vA aMtalikkhajAyaMsi vA dubbaddhe duNikkhitte aNikkaMpe calAcale ThANaM vA sejjaM vA nisejjaM vA NisIhiyaM vA ceei cedaMtaM vA sAijjai // 10 // je bhikkhU khaMdhasi vA phalihaMsi vA maMcaMsi vA maMDavaMsi vA mAlaMsi vA pAsAyasi vA hammatalaMsi vA dubbaddhe duNNikkhitte aNikkaMpe calAcale ThANaM vA seja vA nisejja vA nisIhiyaM vA ceei ceetaM vA sAijjai // 11 // je bhikkhU aNNautthiyaM vA gAratthiyaM vA sippaM vA siloga vA aTThAvayaM vA kakkaDaga vA buggahaM vA salAha vA salAhakahatthayaM vA sikkhAvei sikkhAtaM vA sAijjai // 12 // je bhikkhU aNNautthiyaM vA gAratthiyaM vA AgADhaM vayai vayaMtaM vA sAijjai // 13 // je bhikkhU aNNautthiyaM vA gArasthiyaM vA pharusaM vayai vayaMtaM vA sAijjai // 14 // zrI nizItha sUtra
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ je bhikkhU aNNautthiyaM vA gAratthiyaM vA AgADhapharusaM vayai vayaMtaM vA sAijjai // 15 // je bhikkhU aNNautthiyaM vA gAratthiyaM vA aNNayarIe accAsAyaNAe accA sAei accAsAeMtaM vA sAijjai // 16 // je bhikkhU aNNautthiyANa vA gAratthiyANa vA kougakammaM karera kareMta vA sAijjai // 17 // je bhikkhU aNNautthiyANa vA gAratthiyANa vA bhUikamma karei kareMtaM vA sAijjai // 18 // je bhikkhU aNNautthiyANa vA gAratthiyANa vA pasiNaM karei kareMta vA sAijjai // 19 // je bhikkhU aNNautthiyANa vA gAratthiyANa vA pasiNApasiNaM karei kareMtaM vA sAijjai // 20 // je bhikkhU aNNautthiyANa vA gAratthiyANa vA pasiNaM kahei kaheMtaM sAijjai // 21 // jebhikkhU aNNautyiyANa vA gAratthiyANa vA pasiNA-pasiNaM kahei kaheMtaM vA sAijjai // 22 // je bhikkhU aNNautthiyANa vA gAratthiyANa vA tIyaM nimittaM kahei kaheMtaM vA sAijjai // 23 // je bhikkhU aNNautthiyANa vA gAratthiyANa vA paDuppaNNa nimittaM kahei kaheMtaM vA sAijjai // 24 // je bhikkhU aNNautthiyANa vA gAratthiyANa vA AgamissaM nimitta kahei kaheMtaM vA sAijjai // 25 // je bhikkhU aNNautthiyANa gAratthiyANa vA lakSaNaM kahei kaheMtaM vA sAijjai // 26 // je bhikkhU aNNautthiyANa vA gAratthiyANa vA vaMjaNaM kahei kahate vA sAijjai // 27 // je bhikkhU aNNautthiyANa vA gAratthiyANa vA sumiNaM kahei kaheMtaM vA sAijjai // 28 // je bhikkhU aNNautthiyANa vA gAratthiyANa vA vijja pauMjai pauMjaMtaM vA sAijjai // 29 // je bhikkhU aNNautthiyANa vA gAratthiyANa vA maMtaM pauMjai pauMjaMta vA sAijjai // 30 / je bhikkhU aNNautthiyANa vA gAratthiyANa vA jogaM pauMjai pauMjaMtaM vA sAijjai // 31 // je bhikkhU aNNautthiyANa vA gAratthiyANa vA naTTANaM mUDhANaM vipariyAsiyANaM maggaM vA paveei saMdhi vA paveei maggao vA saMdhi paveei, saMdhio vA maggaM pave. ei paveetaM vA sAijjai // 32 // je bhikkhU aNNautthiyANa vA gAratthiyANa bA dhAuM paveei paveeMtaM vA sAijjai // 33 // zrI nizItha sUtra
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ je bhikkhU aNNautthiyANa vA gAratthiyANa vA nihiM paveei paveeMta vA sAijjai // 34 // je bhikkhU mattae appANaM dehei dehaMtaM vA sAijjai / / 35 // je bhikkhU adAe appANaM dehei dehaMtaM vA sAijjai // 36 // je bhikkhU asIe appANaM dehei detaM vA sAijjai / ' 37 // je bhikkhU maNie appANaM dehei detaM vA sAijchai // 38 // je bhikkhU kuMDapANIe appANaM dehei dehataM vA sAijjai // 39 // je bhikkhU phANie appANaM dehei detaM vA sAijjai // 40 // je bhikkhU telle appANaM dehei dehaMtaM vA sAijjai // 41 // je bhakkhU mahue appANaM dahei dehataM sAijjai // 42 // je bhikkhU sappie appANaM deheI dehaMtaM vA sAijjai // 43 // je bhikkhU majjae appANaM dehei dehaMtaM bA sAijjai // 44 // je bhikkhU vasAe appANaM dehei dehataM vA sAijjai // 45 // je bhikkhU vamaNa karei kareMtaM sAijjai // 46 // je bhikkhU vireyaNaM karei kareMtaM vA sAijjai // 47 // je bhikkhU vamaNavireyaNaM karei kareMtaM vA sAijjai // 48 // je bhikkhU AroggapaDikammaM karei kareMtaM vA sAijjai // 49 // je bhikkhU pAsatthaM vaMdai baMdataM vA sAijjai / / 50 // je bhikkhU pAsatthaM pasaMsai pasaMsaMtaM vA sAijajjai // 51 // je bhikkhU kusIlaM vaMdai vaMdaMtaM vA sAijjai // 52 // je bhikkhU kusIlaM pasaMsai pasaMsataM vA sAijjai // 53 // je bhikkhU osaNaM vaMdai vaMdaMtaM vA sAijjai // 54 // je bhikkhU osaNNaM pasaMsai pasaMsaMtaM vA sAijjai // 55 // je bhikkhU saMsattaM vaMdai vaMdaMtaM vA sAijjai // 56 // je bhikkhU saMsattaM pasaMsai pasaMsaMta vA sAijjai // 57 // je bhikkhU ahAchaMdaM caMdai vaMdaMtaM vA sAijjai // 58 // je bhikkhU ahAchaMdaM pasaMsai pasaMsataM vA sAijjai // 59 // je bhikkhU nitiyaM vaMdai vaMdaMtaM vA sAijjai // 60 // je bhikkha nitiyaM pasaMsai pasaMsaMtaM vA sAijjaha // 61 // je bhikkhU kAhiyaM vaMdai vaMdataM vA sAijjai // 62 // je bhikkhU kAhiyaM pasaMsai pasaMsaMtaM vA sAijjai // 63 // je bhikkhU pAsaNiyaM vaMdai vaMdataM vA sAijjai // 64 // je bhikkhU pAsaNiyaM pasaMsai pasaMsataM vA sAijjai // 65 // je bhikkhU mAmagaM vaMdai vaMdaMtaM vA saaijji||66|| je bhikkhU mAmagaM pasaMsai passaMsaMtaM zrI nizItha sUtra
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ vA sAijjai // 67 // je bhikkhU saMpasAriyaM vaMdai vaMdaMta vA sAijjai // 68 // je bhikkhU saMpasAriyaM pasaMsai pasaMsaMta vA sAijjai // 69 // je bhikkhU dhAIpiMDaM bhuMjai bhuMjata vA sAijjai // 7 // je bhikkhU duIpiMDaM bhuMjai bhujataM vA sAijjai // 71 // je bhikkhU NimittapiMDaM muMjai bhaMjataM vA sAijjai // 72 // je bhikkhU AjIviyapiMDaM bhuMjai bhuMjaMtaM vA sAijjai // 73 // je bhikkhU vaNImagapiMDaM bhujai bhujaMta vA sAijjai // 74 // je bhikkhU tigicchapiMDaM bhuMjai bhuMjataM vA sAijjai // 75 // je bhikkhU kohapiMDaM muMjai bhujaMtaM vA sAijjai // 76 // je bhikkhU mANapiMDa bhuMjai bhujaMtaM vA sAijjai // 77 // je bhikkhU mAyApiMDaM muMjai bhuMjataM vA sAijjai // 78 // je bhikkhU lobhapiMDaM bhuMjai bhuMjataM vA sAijjai // 79 // je bhikkhU vijjApiDaM bhuMjai bhujaMtaM vA sAijjai // 80 // je bhikkhU maMtapijaDa maMjataM vA sAijjai // 81 // je bhivakhU jogapiMDaM bhuMjai bhujataM vA sAijjai // 82 // je bhikkhU cuNNapiMDaM bhuMjai muMjata vA sAijjai // 83 // taM sevamANe Avajjai cAummAsiyaM parihAhANaM ugyAiyaM // 841 // nisIhajjhayaNe terasamo uddeso samatto // 13 // ||cturdshodeshkH|| je bhikkhU paDiggahaM kiNai kiNAvei kIyamAhaTu dijjamANaM paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai // 1 // je bhikkhU paDiggahaM pAmiccei pAmiccAvei pAmicciyamAhaTu dijjamANaM paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai // 2 // ___ je bhikkhU paDiggahaM pariyaTei pariyaTTAvei pariyaTTiyamAhaTu dijjamANaM paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai // 3 // je bhikkhU paDiggahaM acchijjaM aNisihaM abhihaDamAhaTu dijjamANaM paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai // 4 // je bhikkhU atiregapaDiggahaM gaNiM uddesiya gaNiM samudesiya ta aNApucchiya aNAmaMtiya aNNamaNNassa viyarai viyaraMtaM vA sAijjai // 5 // zrI nizItha sUtra
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ 42 je bhikkhU airegaM paDiggahaM khuDDagassa vA khuDDiyAe vA therassa vA theriyAe vA ahatthacchinnassa apAyachiNNassa anAsAchiNNassa akaNNachiNNassa aNo?chiNNassa sakkassa dei deMtaM vA sAijjai // 6 // je bhikkhu airegaM paDiggahaM khuDDagassa vA khuDDiyAe vA theragassa vA theriyAe vA hatthachiNNassa pAyacchiNNarasa nAsAchiNNassa kaNNachiNNassa ochiNNassa asakkassa na dei na deMta vA sAijjai // 7 // je bhikkhU paDiggahaM aNalaM athira adhuvaM adhAraNijjaM dharei dharataM vA sAijjai / je bhivakhu paDiggahaM alaM thiraM dhuvaM dhAraNijjaM na dharei na dhareMtaM vA sAijjai // 9 // je bhikkhU vaNNamaMta paDiggahaM vivaNaM karei kareMtaM vA sAijjai // 10 // je bhikkhU vivaNNaM paDiggahaM vaNNamaMtaM karei kareMtaM vA sAijjai // 11 // je bhikkhU 'navara me paDiggahe laddhe' tti kaTu telleNa vA ghaeNa vA NavaNIeNa vA vasAe vA makkhejja vA bhiliMgejja vA makkheta vA bhiliMgeMtaM vA sAijjai // 12 // "je bhikkhU Navae me paDiggahe laddhetti kaTTu loddheNa vA kakkeNa vA cuNNeNa vA vaNNeNa vA ullolejja vA udhavvadRjja vA ullolataM vA uvvasa'taM vA sAijjai // 13 // je bhikkhU Navae me paDiggahe laddhe -tti kaTu sIodagaviyaDeNa vA usiNodagaviyaDeNa vA uccholejja vA padhovejja vA uccholeMtaM vA0 // 14 // je bhikhu Navae meM paDiggahe laddhe tti kaTu bahadevasieNa telleNa vA0 // 15 // vahudevasieNa loreNa vA0 // 16 // bahudevasieNa sIodagaviyaDeNa vA // 1 // je bhikkhU subbhigaMdhe paDiggahe laddhe-tti kaTu dubbhigaMdhe karei // 18 // je bhikkhU dunbhigaMdhe paDiggahe laddhe tti kaTu subbhigaMdhe karei // 19 // je bhikkhU subbhigaMdhe paDiggahe laddhe-tti kaTu telleNa vA0 // 20 // loddheNa bA0 // 21 // sIodagaviyaDeNa vA0 // 22 // evaM bahudevasieNa telleNa vA0 // 23 // bahudesieNa loddheNa vA0 // 24 // bahudevasieNa sIodagaviyaDeNa vA0 // 25 // je bhikkhU dubbhigaMdhe paDiggahe laddhe-tti kaTu telleNa vA0 // 26 / / lodreNa vA0 // 27 // sIodagaviyaDeNa vA0 // 28 // evam bahudevasieNa telleNa vA0 // 29 // bahudevasieNa lodreNa vaa0||30|| bahudevasieNa sIodagaviyaDeNa vA0 // 31 // je bhikkhU aNaMtarahiyAe puDhavIe paDiggahaM AyAvejja vA payAvejja vA, AyAvetaM vA payAveta vA sAijjai // 32 // zrI nizItha sUtra
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ evaM sasaNiddhAe puDhavIe0 // 33-42 // je bhikkhU paDiggahAo puDhavIkArya nIharei nIharAvei nohariyaM AhaTu dijjamANa paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjaha // 43 // evaM AukArya0 // 44 // teukAyaM0 // 45 // evaM kNd-muul-ptt-pupph-phl-biiy-hriykaayN0||46-52|| osahibIyaM // 53 // tasapANajAyaM // 54 // je bhikkhU paDiggahaM korei korAvei koriyaM AhaTu dijjamANaM paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai // 55 // je bhikkhU NAyagaM vA aNAyagaM vA uvAsagaM vA aNuvAsagaM vA gAmaMtaraMsi vA vA gAmapahaMtaraMsi vA paDigga obhAsiya obhAsiya jAyai jAyaMtaM vA sAijjai // 56 // je bhikkhU NAyagaMvA aNAyaga vA uvAsaga vA aNuvAsagaM vA parisAmajjhao udvavettA paDiggaha obhAsiya obhAsiya jAyai jAyaMta vA sAijjai // 57 // je bhikkhU paDiggahanIsAe uDubaddhaM vasai, vasaMtaM vA sAijjai // 58 // je bhikkhU paDiggahanIsAe vAsAvAsaM vasai vasaMta vA sAijjai // 59 // taM sevamANe Avajjai cAummAsiyaM parihArahANaM ugyAiyaM // 6 // // NisIhajjhayaNe cauddasamo uddeso samatto // 14 // // paJcadazoddezakaH // je bhikkhU bhikkhUNaM AgADhaM vayai vayaM vA sAijjai // 1 // je bhikkha bhikkhUNaM pharusaM vayai vayaMta vA sAijjai // 2 // je bhikkhU bhikkhUNaM AgADhapharusaM vayai vayaMtaM vA sAijjai // 3 // je bhikkhU bhikkhUNaM aNNayarIe accAsAyaNAe accAsAei, accAsAeM taM vA sAijjai // 4 // je bhikkhU sacittaM aMbaM muMjai bhujataM vA sAijjai // 5 // je bhikkhU sacittaM aMbaM viDaMsai viDaMsaMta vA sAijjai // 6 // je bhikkhU sacittaM aMbaM vA aMbapesiyaM vA aMbabhittaM vA aMvasAlagaM vA aMbacoyagaM yA bhuMjai jhuMjataM vA sAijjai // 7 // je bhikkhU sacittaM ayaM vA aMbapesiyaM vA aMbabhittaM vA aMbasAlagaM vA aMbacoyagaM vA viDaMsai viDaMsaMta vA sAijjai // 8 // je bhikkhU sacittapaiTThiyaM aMbaM bhuMjai bhujaMtaM vA sAijjai // 9 // je bhikkhU sacittapaiTThiyaM aMbaM viDaMsai viDaMsaMtaM vA sAijjai // 10 // zrI nizItha sUtra
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 je bhikkhU sacittarapaTTiyaM aMba vA aMbapesiyaM vA aMbabhittaM vA avasAlagaM vA aMbacoyagaM vA bhujai bhuMjata vA sAijjai // 11 // je bhikkhU sacittapaiDiyaM aMba vA aMbapesiyaM vA aMbabhittaM vA aMbasAlagaM vA aMbaater vA viDaMsai viDaMsaMta' vA sAijjai // 12 // je bhikkhU aNNautthieNa vA gArasthiraNa vA appaNo pAe AmajjAvejja vA pamajjA vejja vA AmajjAveMtaM vA pamajjAveMtaM sAijjai ||13|| evaM uddegamao yacvo jAva gAmANugAmaM dUijjamANe aNNautthiraNa vA gArasthiraNa vA apaNo sIsavAriya karAve karAveta vA sAijjai / 14 - 68 // | uccAraprasravaNapariSThApanaprakaraNam / je bhikkhU AgaMtAgAresu vA ArAmAgAre vA gAhAvaikule vA pariyAvasa hesu vA uccAra pAsavaNaM parivei paridvaveMtaM vA sAijjai // 69 // je bhikkhU ujjANaMsi vA ujjANagirhasi vA ujjANasAlaMsi vA nijjANaMsi vA nijjANagihaMsi vA nijjANasAlaMsi vA uccArapAsavaNaM paridvavei parihaveMtaM vA sAijjai // 70 // je bhikkhU asi vA aTTAliyaMsi vA cariyaMsi vA pAgAraMsi vA dAraMsi vA gopuraMsi vA uccAra pAsavaNaM paridvavei parihaveMtaM vA sAijjai // 71 // je bhikkhU dagaMsi vA dagamaggaMsi vA dagapahaMsi vA dagatIraMsi vA dagahANaMsi vA uccAra pAsavaNaM paridvavei paridvaveMtaM vA sAijjai // 72 // je bhikkhU sunnagihaMsi vA sunnasAlaMsi vA bhinnahiMsi vA bhinnasAlaMsi vA kUDAgAraMsi vA koTThAgAraMsi vA uccArapAsavarNaM paridvavei parihaveMtaM vA sAijjai // 73 // je bhikkhU taNagirhasi vA taNasAlaMsi vA tusagihaMsi vA tusasAlaMsi vA bhusagirhasi vA sasAsi vA uccArapAsavaNaM paridvavei parihaveMtaM vA sAijjai // 74 // je bhikkhU jANagihaMsi vA jANasAlaMsi vA juggagihaMsi vA juggasAlaMsi vA uccAra pAsavaNaM paridvavei paridvaveMtaM vA sAijjai // 75 // je bhikkhU paNiyagihaMsi vA paNiyasAlaMsi vA kuviyagihaMsi vA kuviyasAlaMsi uccArAvaNaM parive paridvaveMtaM vA sAijjai // 76 // je bhikkhU goNagirhasi vA goNasAlaMsi vA mahAkulaMsi vA mahAgihaMsi vA uccApAsavaNaM paridvave paridvaveMtaM vA sAijjai // 77 // / iti - uccArasravaNa-pariSThApanaprakaraNam / zrI nizItha sUtra
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ je bhikkhU aNNautthiyassa vA gArasthiyassa vA asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA dei deMtaM vA sAijjai // 78 // je bhikkhU aNNautthiyassa vA gAratthiyassa vA vatthaM vA paDiggahaM vA kaMbalaM vA pAyapuMchaNaM vA dei deMtaM vA sAIjjai // 79 // je bhikkhU pAsatthassa asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA dei deMtaM vA sAijjai // 80-103 // je bhikkhU jAyaNAvatthaM vA nimaMtaNAvatthaM vA ajANiya apucchiya agavesiya paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai / se ya vatthe cauNhamaNNayare siyA taM jahA-Nicca nivasaNie 1 majjaNie 2 chaNUsavie 3 rAyaduvArie 4 // 104 // je bhikkhU vibhUsAvaDiyAe appaNo pAe Amajjejja vA pamajjejja vA AmajjaMtaM vA pamajjataM vA sAijjai // 105 / / evaM taiyauddesagamao jAva-je bhikkhU gAmANugAmaM dUijjamANe vibhUsAvaDiyAe appaNo sIsaduvAriyaM karei karataM vA sAijjai // 106-160 // je bhikkhU vibhUsAvaDiyAe vatthaM vA paDiggahaM vA kaMbalaM vA pAyapucchaNaM vA aNNayaraM vA uvagaraNajAyaM dharei dharaMtaM vA sAijjai // 161 // je bhikkhU vibhUsAvaDiyAe vatthaM vA jAva pAyapuMchaNaM vA aNNayaraM vA uvagaraNajAyaM dhovei dhovaMtaM vA sAijjai / / 162 // taM sevamANe Avajjai cAummAsiyaM parihAraTThANaM ugghAiyaM // 163 // // NisIha jjhayaNe paNarasamo uddeso samatto // 15 // // SoDazodezakaH // je bhikkhU sAgAriyasejjaM aNuppavisai aNuppavisaMtaM vA sAijjai // 1 // je bhikkhU sodagaM sejjaM aNuppavisai aNuppavisaMtaM vA sAijjai // 2 // je bhikkhU sAgaNiyaM sejjaM aNuppavisai aNuppavisaMtaM vA sAijjai // 3 // je bhikkhU sacittaM ucchaM bhuMjai bhujaMtaM vA sAijjai // 4 // evaM paNNarasame uddese aMbassa jahA gamo so ceva ihaMpi Neyanvo // 5-9 // je bhikkhU AraNNagANaM vaNavayANaM aDavijattAsaMpaTTiyANaM asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai // 10 // zrI nizItha sUtra
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ 46 je bhikkhU vasurAiyaM avasurAiyaM vayai vayaMtaM vA sAijjai // 11 // je bhikkhU avasurAiyaM vasurAiyaM vayai vayaM vA sAijjai // 12 // je bhikkhU vasurAiyagaNAo avasurAiyagaNa saMkamai saMkamaMtaM vA sAijjai // 13 // vyudgrahavyutkrAntaprakaraNam / je bhikkhU buggahavukkaMtANaM asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA dei deMtaM vA sAijjai // 14 // je bhikkhU vuggahavukkaMtANaM aptaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA paDicchai paDicchaMtaM vA sAijjai // 15 // je bhikkhU buggahavukkaMtANaM vatthaM vA paDiggahaM vA kaMbalaM vA pAyapuMchaNagaM vA dei deMtaM vA sAijjai // 16 // je bhikkhU vuggahavukatANaM vatthaM vA paDigmahaM vA kaMbalaM vA pAyapuMchaNagaM vA paDicchai paDicchaMtaM vA sAijjai // 17 // je bhikkhU buggahavukkaMtANaM vasahiM dei deMtaM vA sAijjai // 18 // je bhikkhU buggahavukkaMtANaM vasahiM paDicchai paDicchaMtaM vA sAijjai // 19 // je bhikkhU buggahacukaMtANaM vasahiM aNuppavisai aNuppavisaMtaM vA sAijjai // 20 // je bhikkhU buggahavukkaMtANaM sajjhAyaM dei deMtaM vA saijjai // 21 // je bhikkhU buggahavukkaMtANaM sajjhAyaM paDicchai paDicchaMtaM vA sAijjai // 22 // / iti vyudgrahavyutkrAntaprakaraNam / / je bhikkhU vihaM aNegAhagamaNijjaM saMti lADhe vihArAe saMtharamANesu jaNavaesu vihAravaDiyAe abhisaMdhArei abhisaMdhAretaM vA sAijjai // 23 // je bhikkhU viruvarUvAI dassuyAyayaNAI aNAriyAiM milakkhuiM paccaMtiyAI saMti lADhe vihArAe saMtharamANesu jaNavaesu vihAravaDiyAe abhisaMdhArei abhisaMdhAretaM vA sAAijjai // 24 // / jugupsitakulaprakaraNam / je bhikkhU duguMchiyakulesu asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai // 25 // je bhikkhU duguMchiyakulesu vatthaM vA paDiggahaM vA kaMbalaM vA pAyapuMchaNagaM vA paDigAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai // 26 // zrI nizItha sUtra
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ je bhikkhU duguMchiyakulesu vasahi paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai // 27 // je bhikkhU duguMchiyakulesu sajjhAyaM karei kareMtaM vA sAijjai // 28 // je bhikkhU duguMchiyakulesu sajjhAyaM uddisai uddisaMtaM vA sAiijjai // 29 // je bhikkhU duguMchiyakulesu sajjhAyaM samuddisai samudisataM vA sAijjai // 30 // je bhikkhU duguMchiyakulesu sajjhAyaM aNujANai aNujANataM vA sAijjai // 31 // je bhikkhU duguchiyakulesu sajjhAyaM vAei vAyaMtaM vA sAijjai // 32 // je bhikkhU duguMchiyakulesu sajjhAyaM paDicchai paDicchaMtaM vA sAijjai // 33 // je bhikkhU duguMchiyakulesu sajjhAyaM pariyaTTei pariyadaTataM vA sAijjai // 34 // / iti jugupsita-kulapakaraNam / je bhikkhU asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA puDhavIe Nikkhivai nikkhivaMtaM vA sAijjai // 35 // je bhikkhU asaNaM vA pANaM vA khAima vA sAimaM vA saMthArae Nikkhivai NikkhivaMtaM vA sAijjai // 36 // je bhikkhU asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA vehAse Nikkhivai NikkhivaMtaM vA sAijjai // 37 // je bhikkhU aNNa utthiehi vA gArathiehiM vA saddhiM bhuMjai bhuMjataM vA sAijjai // 38 // je bhikkhU aNNautthiehiM vA gArathiehiM vA saddhiM AveDhiya pariveDhiya bhuMjai bhuMjataM vA sAijjai // 39 // je bhikkhU AyariyauvajjhAyANaM sejjAsaMthAragaM pAeNaM saMghaTittA hattheNaM aNaguNNaittA padhAremANe gacchai gacchaMtaM vA sAijjai // 40 // je bhikkhU pamANAirittaM vA gaNaNAirittaM vA uvahiM dharei dharataM vA sAjjai // 41 // je bhikkhU aNaMtarahiyAe puDhavIe jIvapaiTThie saaMDe sapANe sabIe saharie saose saudae sauttiMgapaNagadagamaTTiyamakkaDAsaMtANagaMsi dubbaddhe duNikkhitte aNikaMpe calAcale uccArapAsavaNaM parihavei parihavetaM vA sAijjai // 42 // taM savemANe Avajjai cAummAsiyaM parihArahANaM ugghAiyaM // 43 // // nisIhajjhayaNe solasamo uddeso samatto // 16 // zrI nizItha sUtra
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ // saptadazodezakaH // / kautUhalapatijJAmakaraNam / je bhikkhU kouhallavaDiyAe aNNayaraM tasapANajAI taNapAsaraNa vA muMjapAsaeNa vA, kaTTapAsaeNa vA, cammapAsaeNa vA, vettapAsaraNa vA rajjupAsaeNa vA suttapAsaraNa vA baMdhai baMdhataM vA sAijjai // 1 // je bhikkhU kouhallavaDiyAe aNNayaraM tasapANajAI taNapAsaeNa vA, muMjapAsaeNa vA, kaTTapAsaeNa vA, cammapAsaeNa vA, vettapAsaeNa vA, rajjupAsaraNa vA, muttapAsaeNa vA, baMdhellagaM muyai muyaMtaM vA sAijjai // 2 // je bhikkhU kouhallavaDiyAe taNamAliyaM vA muMjamAliyaM vA bhiMDamAliyaM vA mayaNamAliyaM vA picchamAliyaM vA daMtamAliyaM vA siMgamAliyaM vA saMkhamAliyaM vA haDDamAliyaM vA kaTThamAliyaM vA pattamAliyaM vA pupphamAliyaM vA phalamAliyaM vA bIyamAliyaM vA hariyamAliyaM vA karei kareMtaM vA sAijjai // 3 // je bhikkhU kouhallavaDiyAe taNamAliyaM vA muMjamAliyaM vA bhiMDamAliyaM vA mayaNamAliyaM vA picchamAliyaM vA daMtamAliya vA siMgamAliya vA saMkhamAliyaM vA haDDamAliyaM vA kaTThamAliyaM vA pattamAliyaM vA pupphamAliyaM vA phalamAliyaM vA bIyamAliyaM vA hariyamAliyaM vA gharei dhareta vA sAijjai // 4 // evam-paribhujai0 // 5 // je bhikkhU kouhallavaDiyAe ayalohANi vA taMbalohANi vA tauyalohANi vA sIsalohANi vA ruppalohANi vA suvaNNalohANi vA karei kareMtaM vA sAijjai // 6 // evaM dhare * // 7 // paribhujai0 // 8 // je bhikkhU kouhallavaDiyAe hArANi vA addhahArANi vA egAvaliM vA muttAvaliM vA kaNagAvaliM vA rayaNAvaliM vA kaDagANi vA tuDiyANi vA keUrANi vA kuMDalANi vA paTTANi vA mauDANi vA palaMbasuttANi vA suvaNNasuttANi vA karei kareMta vA sAijjai // 9 // evaM dharei0 // 10 // paribhujai0 // 11 // je bhikkhU kouhallavaDiyAe AINANi vA AINapAuraNANi vA kaMbalANi vA kaMbalapAuraNANi vA koyarANi vA koyarapAuraNANi vA goramiyANi vA kAlamiyANi vA nIlamiyANi vA sAmANi vA mahAsAmANi vA uTTANi vA uTTalessANi vA vagghANi vA vivagyANi vA pavaMgANi vA sahiNANi vA sahiNakallANi vA khomANi vA dugullANi vA tirIDapaTTANi vA patulANi bA paNalANi vA AvaratANi vA cINANi vA zrI nizItha sUtra
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ 49 suyANi vA kaNagatANi vA kaNagakhaciyANi vA kaNagabicittANi vA AbharaNavicittANi vA karei kareMta vA sAijjai // 12 // evam - dharei0 ||13|| paribhuMjai // 14 // / iti kautUhalapratijJAkaraNam / je nigthe NiggaMthassa pAe aNNautthieNa vA gAratthi eNa vA AmajjAvejja vA majjA vejja vA AmajjAveMta vA pamajjAveMta vA sAijjai ||15|| evaM taiyauddesagamo bhANiyanvo jAva je nimgaMthe nimgaMthassa gAmANugAmaM dUijja - mANassa aNNautthiSNa vA gAratthiSNa vA sIsaduvAriyaM kArAvei kArAveMtaM vA sAijjai // 16-70 // evaM je niggaMthe niggaMthIe0 // 71-126 // evaM jA niggaMthI niggaMthassa0 // 127 - 182 // evaM jA niggaMthI niggaMthIe0 // 183 - 238 || je NiggaMthe NiggaMthassa sarisagassa aMte ovAse saMte ovAsaM na dei na deMtaM vA sAijjai // 239 // jANiggaMthI NiggaMthIe sarisiyAe aMte ovAse saMte ovAsaM na dei na detaM vA sAijjai // 240 // je bhikkhU mAlohaDaM asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA dijjamANaM paDiggAhe paDiggArhataM vA sAijjai // 249 // je bhikkhU koTTAuttaM asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA ukkujjiya Nikkujjiya dijjamANaM paDiggA hei paDiggArhataM vA sAijja || 242 || je bhikkhU maTTiolittaM asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA ubhidiya nibhidiya dijjamANaM paDiggAhei paDiggArhataM vA sAijjai // 243 // je bhikkhU asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA puDhavIpaiTThiyaM paDiggAheI DiggA vA sAijjai // 244 // evaM AupaiTThiyaM 0 // 245 // upaiDiyaM0 // 246 // vaNaphaikAyapaiDiyaM0 // 247 // je bhikkhU accusiNaM asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA muheNa vA suppeNa vA viNaNeNa vA tAliyaMTeNa vA patteNa vA pattabhaMgeNa vA sAhAe vA sAhAbhaMgeNa vA pehuNeNa vA pehuNahattheNa vA veleNa vA celakaNNeNa vA hattheNa vA phumitA vIrattA AhaT dijjamANaM paDiggAhei paDiggArhataM vA sAijjai // 248 // 7 zrI nizItha sUtra
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ je bhikkhU asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA accusiNaM paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai // 249 // je bhikkhU usse imaM vA saMseimaM vA cAulodagaM vA vArodagaM vA tilodagaM vA tusodagaM vA javodagaM vA AyAmaM vA sovIraM vA aMbakaMjiya vA suddhaviyaDaM vA ahuNAdhoya aNaM bilaM apariNayaM avukkaMtajIvaM aviddhatthaM paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai / / je bhikkhU appaNo AyariyattAe lakkhaNAI vAgarei vAgarate vA sAijjai // 251 // je bhikkhU gAejja vA hasejja vA vAejja vA Naccejja vA abhiNaejja vA hayahe siyaM, hathigulagulAiyaM, ukkaTThasIhanAya vA karei kareMtaM vA sAijjaha // 252 // je bhikkhU bherIsaddANi vA paDahasaddANi vA murayasadANi vA muiMgasaddANi vA naMdisadANi vA jhallarisadANi vA vallarisadANi vA DamarugasadANi vA maddalasadANi vA saduyasadANi vA paesasadANi vA goluMkisahANi vA annayarANi vA tahappagArANi vitatANi sadANi kaNNasoyavaDiyAe abhisaMdhArei abhisaMdhAreta vA sAijjai // 253 // je bhikkhU tAlasadANi vA, kaMsatAlasaddANi vA littiyasadANi vA gohiyasadANi vA makariyasadANi vA kacchabhIsaddANi vA mahaisadANi vA saNAliyAsadANi vA valiyAsaddANi vA annayarANi vA tahappagArANi ghaNANi sadANi vA kaNNasoyapaDiyAe abhisaMdhArei abhisaMdhAreMtaM vA sAijjai // 254 // je bhikkhU vINAsadANi vA vivaMcIsaddANi vA tuNNasaddANi bavvIsaddANi vA vINAiyasadANi vA tuMbavINAsadANi vA saMkoDayasaddANi vA ruruyasadANi vA DhaMkuNasahANi vA annayarANi vA tahappagArArANi tatANi sadANi kaNNasoyavaDiyAe abhisaMdhArei abhisaMdhAretaM vA sAijjai // 255 // je bhikkhU saMkhasadANi vA vaMsasahANi vA veNusaddANi vA kharamuhIsahANi vA parilIsadANi vA cecAsadANi vA annayarANi vA tahappagArANi jhusirANi sadANi kaNNasoyavaDiyAe abhisaMdhArei abhisaMdhAretaM vA sAijjai // 256 / / je bhikkhU vappANi vA phalihANi jAva vA ihaloiesu vA rUvesu paraloiesu vA rUvesu jAva ajjhovavajjataM vA sAijjai // 257-270 // taM sevamANe Avajjai cAummAsiyaM parihArahANa ugyAiyaM / 271 // ||nisiihjjhynne sattarasamo uddeso samatto // 17 // zrI nizItha sUtra
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ // aSTAdazodezakaH // je bhikkhU aNaTThAe NAvaM dUrUhai dUruhaMtaM vA sAijjai // | 1 || je bhikkhU NAvaM kiNai kiNAvei kIyaM AhaTu dijjamANaM durUhai duruhaMtaM vA sAijjai // 2 // evaM jo usame uddese paDiggahagamo so Neyavvo jAva acchejjaM aNisihaM abhihaDamAhaTu dijjamANaM dUrUhai dUruhataM vA sAijjai // 3 - 5 // je bhikkhU lAo nAvaM jale okkasAvei okkasAveMteM vA sAijjai ||6|| je bhikkhU jalAo nAvaM thale ukasAvei ukasAveMtaM vA sAijjai // 7 // je bhikkhU puNNaM NAvaM usicara usitaM vA sAijjai ||8|| je bhikkhU vikhuSNaM NAvaM upilAvei upilAveMtaM vA sAijchai ||9|| je bhikkhU paDaNAviyaM kaTu NAvAe durUhai duruhaMtaM vA sAijjai // 10 // je bhikkhU uDDhagAmiNa vA NAvaM ahogAmiNiM vA NAvaM dUrUhai duruhaMtaM vA sAijjai // 11 // je bhikkhU joyaNavelAgAmiNi vA addhajoyaNavelAgAmirNi vA NAvaM dUruhara dUruhaMtaM vA sAijjai // 12 // je bhikkhU NAva AkasAvei khevAvei rajjuNA kaTTeNaM vA kaDDhAvei AkasAvaMtaM vA khevAvataM vA kaDhAvaMtaM vA sAijjai // 13 // je bhikkhU NAvaM alittaeNa vA daMDeNa vA pariphaDieNa vA vaMseNa vA valeNa vA bAhera vAtaM vA sAijjai ||14|| je bhikkhU NAvAudagabhAyaNeNa vA paDimgaheNa vA mattaeNa vA NAvAurisacaNeNa vA NAvaM ussicara ussitaM vA sAijjai // 15 // je bhikkhU nAvaM uttigeNa udagaM AsavamANaM uvaruvariM ca kajjalAvemANaM pehAe hatthe vA pAraNa vA satthapatteNa vA kusapatteNa vA maTTiyAe vA celeNa vA celakapaDipitaM vA sAijjai / 16 // NeNa vA paDipi je bhikkhU NAvAgao NAvAgayassa asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA paDiggAhe paDiggArhataM vA sAijjai // 17 // zrI nizItha sUtra
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ 52 eva eeNaM gameNaM NAvAgao jalagayassa0 // 18 // NAvAgao paMkagayassa0 // 19 // NAvAgao thalagayassa0 // 20 // evaM jalagaeNavi cattAri // 24 // paMkagaeNavi cattAri // 28 // thalagaeNavi cattAri // 32 // je bhikkhU vatthaM kiNai kiNAvei kIyamAhaTu dijjamANaM paDiggAhei paDiggAheta vA sAijjai // 33 // evaM cauddasame udde sae paDiggahe jo gamo bhaNio so ceva ihaMpi vattheNa Neyavyo jAva je bhikkhU vatthanIsAe vAsAvAsaM vasai basaMtaM vA sAijjai, NavaraM koraNaM Natthi / 34-90 taM sevamANe Avajjai cAummAsiyaM parihArahANaM ugghAiyaM // 91 // // nisIhajjhayaNe aTThArasamo uddeso samatto // 18 // // ekonaviMzatitamodezakaH // je bhikkhU viyarDa kiNai kiNAvei kIyaM AhaTu dijjamANaM paDhiggAhei paDiggAhate vA sAijaha // 1 // je bhikkhU viyaDaM pAmiccei pAmiccAvei pAmiccaM AhaTu dijjamANaM paDiggAhei padiggAheMtaM vA sAijjai // 2 // je bhikkhU viyarDa pariyaTTei pariyaTTAvei pariyaTTiyaM AhaTu dijjamANaM paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai / / 3 / / je bhikkhU acchejjaM aNisiMha abhihaDaM AhaTu dijjamANaM paDiggAhei paDiggAhetaM vA sAijjai // 4 // je bhikkhU gilANassa aTThAe paraM tiNhaM viyaDadattINaM paDiggAhei paDiggAhaMta vA sAijjai // 5 // je bhikkhU viyarDa gahAya gAmANugANaM dUijjai duijjataM vA sAijjai // 6 // je bhikkhU viyaDaM gAlei gAlAvei gAliyaM AhaTu dijjamANaM paDiggAhei paDiggAheta vA sAijjai // 7 // je bhikkhU cauhi saMjhAhiM sajjhAyaM karei kareMtaM vA sAijjai / taM jahA-pucAe saMjhAe, pacchimAe saMjhAe, avaraNhe, addharatte // 8 // zrI nizItha sUtra
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ je bhikkhU kAliyamuyassa paraM tiNhaM pucchANaM pucchai pucchaMta vA sAijjai // 9 // je bhikkhU diThivAyassa paraM sattaNhaM pucchANaM pucchai pucchaMtaM vA sAijjai // 10 // je bhikkhU causu mahAmahesu sajjhAyaM karei kareMtaM vA sAijjai / taM jahA-iMdamahe, khaMdamahe, jakkhamahe, bhUyamahe // 11 // je bhikkhU causu mahApaDivaesu sajjhAyaM karei kareMtaM vA sAijjai / taM jahAmugimhiyapADivae, AsADhIpADivae, AsoIpADivae, kattiyapADivae // 12 // je bhikkhU porisiM sajjhAyaM uvAiNAvei uvAiNAvetaM vA sAijjai // 13 // je bhikkhU caukkAlaM sajjhAyaM na karei na kareMta vA sAijjai // 14 // je bhikkhU asajjhAie sajjhAyaM karei kareMnaM vA sAijjai // 15 // je bhikkhU appaNo asajjhAie sajjhAyaM karei kareMtaM vA sAijjai // 16 // je bhikkhU heThillAiM samosaraNAI avAettA uvarillAiM samosaraNAI vAei vAeMtaM vA sAijjai // 17 // je bhikkhU NavabaMbhacerAI avAettA uvarimasuyaM vAei vAeMtaM vA saijjai // 18 // je bhikkhU apattaM vAei vAeMtaM vA sAijjai // 19 // je bhikkhU pattaM Na vAei Na vAeMtaM vA sAijjai // 20 // je bhikkhU avvattaM vAei vAeMtaM vA sAijjai // 21 // je bhikkhU vattaM Na vAei Na vAeMtaM vA sAijjai // 22 // je bhikkhU doNhaM sarisagANaM ekkaM sikkhAvei ekkaM na sikkhAvei, ekkaM vAei ekkaM na vAei, ekkaM sikkhA-taM ekkaM na sikkhAveMtaM vA, ekkaM vAeMtaM ekka Na vAetaM vA sAijjai // 23 // je bhikkhU AyariyauvajjhAehi avidiNaM giraM Aiyai AiyaMtaM vA sAijjai / je bhikkhU aNNautthiyaM vA gAratthiyaM vA vAei vAeMta vA sAijjai // 25 // je bhikkhU aNNautthiyassa vA gArasthiyarasa vA paDicchai paDicchaMta vA sAijjai // 26 // je bhikkhU pAsatyaM vAei bAeMtaM vA sAijjai // 27 // je bhikkhU pAsatthassa paDicchai paDicchata vA sAijjai // 28 // zrI nizItha sUtra
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ 54 je bhikkhU osannaM vAei0 ||29|| osannassa paDicchara ||30|| kusIla vAi0 ||31|| kusIlassa paDiccha30 ||32|| NitiyaM vAei0 // 33 // Nitiyassa pacchi30 ||34|| saMsattaM vAei0 ||35|| je bhikkhU saMsattassa paDicchai paDicchaMtaM vA sAijjai // 29-36 // taM sevamANe Avajjai cAummAsiyaM parihAraTThANaM ugghAiyaM ||37|| // nisIhajjhayaNe egUNavIsaimo uddeso samatto // // viMzatitamo dezakaH // je bhikkhU mAsiyaM parihAradvANaM paDisevittA AloejjA apaliuMciya AloemANassa mAsiya, paliuMciyaM AloemANassa domAsi || 1 || je bhikkhu domAsi parihAradvANaM paDisevittA AloejjA apaliuMciya AloemANassa domAsiyaM, paliuMciya AloemANassa temAsiyaM ||2|| je bhikkhU temAsi parihAradvANaM paDisevittA AloejjA apaliuMciya AloemANassa temAsiyaM, paliuMciya, AloemANassa cAummAsi ||3|| je bhikkhU cAummAsiyaM parihAradvANaM paDisevittA AloejjA apaliuMciya AloemANassa cAummAsiyaM, paliuMciya AloemANassa paMcamAsi ||4|| je bhikkhU paMcamAsiyaM parihAradvANaM paDisevittA AloejjA apaliuMciya Alo emANassa paMcamAsiyaM paliuMciya AloemANassa chammAsi ||5|| je bhikkhU bahusovi mAsiyaM parihAradvANaM paDisevittA AloejjA apaliuMciya AloemANassa mAsiya paliuMciya AloemANassa domAsiyaM // 7 // bahusovi domAsi0 ||8|| bahusovi temAsi0 // 9 || bahusovi cAummAsiyaM 0 // 10 // bahusovi paMcamAsi0 // 11 // teNa paraM paliuMcie vA apaliuMcie vA te caiva chammAsA ||12|| je bhikkhU mAsiyaM vA domAsiyaM vA temAsiyaM vA cAummAsiyaM vA paMcamA siyaM vA esiM parihAradvANANaM annayaraM parihAradvANaM paDisevittA AloejjA apaliuMciya AloemANassa mAsiyaM vA domAsiyaM vA temAsiyaM vA cAummA siyaM vA paMcamAsiyaM vA, paliuMciya AloemANassa domAsiyaM vA temAsiyaM vA cAummAsiyaM vA paMcamAsiyaM vA chammAsayaM vA, teNa paraM paliuMcie vA apaliuMcie vA te caiva chammAsA ||13|| zrI nizItha sUtra
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ je bhikkhU bahusovi mAsiyaM vA bahusovi domAsiyaM vA bahusovi temAsiyaM vA bahusovi cAummAsiyaM vA bahusovi paMcamAsiyaM vA eesi parihAradvANANaM aNNayaraM parihAradvANaM paDi se vittA AloejjA apaliuMciya AloDamANassa mAsiya vA domAsiyaM vA temAsiyaM vA cAummAsiyaM vA paMcamAsiyaM vA, paliuMciya AloemANassa domAsiya vA temAsiyaM vA cAummAsiyaM vA paMcamAsiyaM vA chammAsiyaM vA teNa paraM paliuMcie vA apaliuMcie vA te ceva chammAsA // 14 // je bhikkhU mAsiyaM vA sAiregamAsiyaM vA domAsiya vA sAiregadomAsiyaM vA temAsiyaM vA sAiregatemAsiyaM vA cAummAsiyaM vA sAiregacAummAsiyaM vA paMcamAsiyaM vA sAiregapaMcamAsiyaM thA, eesiM parihAraTThANANa aNNayaraM parihArahANaM paDisevittA AloejjA apaliuMciya AloemANassa mAsiyaM vA sAiregamAsiyaM vA domAsiyaM vA sAiregadomAsiyaM vA temAsiyaM vA sAiregatemAsiyaM vA cAummAsiya vA sAiregacAummAsiyaM vA paMcamAsiyaM vA sAiregapaMcamAsiyaM vA, paliuMciya AloemANassa domAsiyaM vA sAiregadomAsiyaM vA temAsiyaM vA sAiregatemAsiyaM vA cAummAsiyaM vA sAiregacAummAsiyaM vA paMcamAsiyaM vA sAiregapaMcamAsiyaM vA chammAsiyaM vA teNa paraM paliuMcie vA apaliuMcie vA te ceva chammAsA // 15 // je bhikkhU bahusovi mAsiyaM vA bahusovi sAiregamAsiyaM vA bahusovi domAsiyaM vA bahusovi sAiregadomAsiyaM vA bahusovi temAsiyaM vA bahasovi sAiregatemAsiyaM vA bahusovi cAummAsiyaMH vA bahusovi sAiregacAummAsiyaM vA bahusovi paMcamAsiyaM vA bahasovi sAiregapaMcamAsiyaM vA, eesi parihArahANANaM aNNayaraM parihArahANaM paDisevittA AloejjA apaliuMciya AloemANassa bahusovi mAsiyaM vA bahasovi sAiregamAsiyaM vA bahasovi domAsiyaM vA bahusovi sAiregadomAsiyaM vA bahasovi temAsiyaM vA bahasovi sAiregatemAsiyaM vA bahusovi cAummAsiyaM vA bahusovi sAiregacAummAsiyaM vA bahusovi paMcamAsiyaM vA bahusoci sAiregapaMcamAsiyaM vA, paliuMciya AloemANassa bahusovi domAsiyaM vA bahusobi sAiregadomAsiyaM vA bahusovi temAsiyaM vA bahusovi sAiregatemAsiyaM vA bahusovi cAummAsiyaM vA bahusovi sAiregacAummAsiya vA bahusovi paMcamAsiyaM vA bahusovi sAiregapaMcamAsiyaM vA bahusovi chammAsiya vA teNa paraM paliuMcie bA apaliuMcie vA te ceva chammAsA // 16 // zrI nizItha sUtra
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ je bhikkhU mAsiyaM vA sAiregamAsiyaM vA domAsiyaM vA sAiregadomAsiyaM vA temAsiyaM vA sAiregatemAsiyaM vA cAummAsiyaM vA sAiregacAummAsiya vA paMcamAsiyaM vA sAiregapaMcamAsiyaM vA, eesi parihAradvANANaM annayaraM parihAraTThANaM paDisevittA AloejjA apaliuMciya AloemANassa ThavaNijja ThAvaittA karaNijjaM veyAvaDiya ThAvie vi paDisevittA se vi kasiNe tattheva Aruhiyatve, siyA puvi paDiseviyaM punvi AloiyaM 1, puci paDiseviyaM pacchA AloiyaM 2, pacchApaDiseviyaM puci AloiyaM 3, pacchA paDiseviyaM pacchA AloiyaM 4, apaliuMcie apaliuMciya 1, apaliuMcie paliuMciyaM 2, paliuMcie apaliuMciyaM 3, paliuMcie paliuMciyaM 4 / apaliucie apaliuMciyaM AloemANassa savvameyaM sakaya sAhaNiya jaM eyAe paTTavaNAe paTTavie nivisamANe paDisevei se vi kasiNe tattheva Aruhiyanve siyA // 17 // je bhikkhU bahasovi mAsiyaM vA, bahasovi sAiregamAsiyaM vA bahasovi domAsiya vA bahusovi sAiregadomAsiyaM vA bahusovi temAsiya vA bahusovi sAiregatemAsiyaM vA bahusovi cAummAsiyaM vA bahusovi sAiregacAummAsiyaM vA bahusovi paMcamAsiyaM vA bahusovi sAiregapaMcamAsiyaM vA, eesi parihArahANANaM aNNayaraM parihAradvANaM paDisevittA AloejjA apaliuMciya AloemANassa ThavaNijjaM ThAvaittA karaNijja veyAvaDiyaM ThAvie vi paDise vittA se vikasiNe tattheva Aruhiyavve siyA, puvvaM paDiseviyaM puvvaM AloiyaM 1, puvvaM paDiseviyaM pacchA AloiyaM 2, pacchA paDiseviyaM puvaM AlAiyaM 3, pacchA paDiseviyaM pacchA AloiyaM 4 / apaliuMcie apaliuMciyaM 1, apaliacie paliuMciyaM 2, paliuMciyaM apaliuMciyaM 3, paliuMcie paliuMciyaM 4 / apaliuMcie apaliuMciyaM AloemANassa savvameyaM sakayaM sAhaNiya je eyAe paTTavaNAe paTTavie nivisamANe paDisevei sevi kasiNe tattheva Aruhiyavve siyA // 18 // je bhikkhU mAsiyaM vA sAiregamAsiyaM vA domAsiyaM vA sAiregadomAsiyaM vA temAsiyaM vA sAiregatemAsiyaM vA cAummAsiyaM vA sAiregacAummAsiyaM vA paMcamAsiyaM vA sAiregapaMcamAsiyaM vA, eesiM parihArahANANaM aNNayaraM parihAraTThANaM paDisevittA AloejjA paliuMciya AloemANassa ThavaNijja ThAvaittA karaNijja veyAvaDiyaM ThAvie vi paDisevittA sevi kasiNe tattheva Aruhiyavve siyA, pubdhi paDiseviyaM puTvi AloiyaM 1, puci paDiseviyaM pacchA AloiyaM 2, pacchApaDiseviyaM puddhi AloiyaM 3, zrI nizItha sUtra
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ 57 pacchApaDi seviyaM pacchAAloyaM 4 / apaliuMcie apaliuMciyaM 1, apaliuMcie paliuMciyaM 2, paliuMcie apaliuMciyaM 3, paliuMcie paliuMciyaM 4 | paliuMcie paliuMciya AloemANassa savvameya sakayaM sAhaNiya je eyAe paTTavaNAe paDhavie NivvisamANe paDi sevai sevi kasiNe tattheva Aruhiyavve siyA // 19 // je bhikkhU bahusovi mAsiyaM vA bahusovi sAiregamAsiya vA bahusovi domAsiya vA bahusovi sAiregadomAsiya vA bahusovi temAsiyaM vA bahusovi sAiregatemAsi vA bahusovi cAummAsiyaM vA bahusovi sAiregacAummAsiyaM vA bahusovi paMcamAsi vA bahusovi sAiregapaMcamAsiyaM vA, eesiM parihAradvANANaM aNNayaraM parihAradvANaM paDisevittA AloejjA paliuMciya AloemANassa ThavaNijjaM ThAvaittA karaNijjaM yAvaDiyaM ThAvivi paDisevittA sevi kasiNe tattheva Aruhiyavve siyA puvvi paDiseviyaM puvi AloiyaM 1, puvvi paDiseviyaM pacchA AlAiyaM 2, pacchA paDiseviyaM puvi AloiyaM 3, pacchApaDi seviyaM pacchA AloiyaM 4 / apaliuMcie apaliuMciyaM 1, apaliuMcie paliuMciyaM 2, paliuMcie apaliuciyaM 3, paliuMcie paliuMciyaM 4 | paliuMcie paliuMviyaM AloemANassa savvameyaM sakayaM sAhaNiya je eyAe paTTavaore user nicvimANe paDi seveha sevi kasiNe tattheva Aruhiyavve siyA ||20|| chammAsayaM parihAraTThANaM paTTavie aNagAre aMtarA domAsiyaM parihAraTThANaM paDisevittA AloejjA ahAvarA vIsairAiyA ArovaNA AimajjhAvasANe sa saheuM sakAraNaM ahINamairitaM teNa paraM savIsairAiyA do mAsA ||21|| paMcamAsi parihArANaM pavie aNagAre aMtarA domAmAsiyaM parihAradvANaM paDisevittA AloejjA ahAvarA vIsairAiyA ArovaNA AimajjhAvasANe saha sahe sakAraNaM ahINamairittaM teNa paraM savIsarAiyA do mAsA || 22 | cAummAsi parihAradvANaM paTTavie aNagAre aMtarA domAsiyaM parihAradvANaM paDisevittA AloejjA ahAvarA vIsairAiyA ArovaNA AimajjJAvasANe saahaM saheuM sakAraMNaM ahINamairittaM teNa paraM savIsairAiyA do mAsA ||23|| temAsiyaM parihAradvANaM paTTavie aNagAre aMtarA domAsiyaM parihAradvANaM paDisevittA AloejjA ahAvarA vIsairAiyA ArovaNA AimajjhAvasANe saahaM saheuM sakAraNaM ahINamairittaM teNa paraM savIsairAiyA do mAsA ||24|| 8 zrI nizItha sUtra
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ domAsiyaM parihArahANaM paTTavie aNagAre aMtarA domAsiyaM parihAraTThANaM paDisevittA AloejjA ahAvarA vIsairAiyA ArovaNA AimajjhAvasANe saaTuM saheuM sakA. raNaM ahINamairittaM teNa paraM savIsairAiyA do mAsA // 25 // mAsiyaM parihAraTThANaM paTTavie aNagAre aMtarA domAsiyaM parihArahANaM paDisevittA AloejjA ahAvarA vIsairAiyA ArovaNA AimajjhAvasANe saaDhaM saheuM sakAraNaM ahoNamairittaM teNa paraM savIsairAiyA do mAsA // 26 // savIsairAiyaM domAsiya parihArahANaM paTTavie aNagAre aMtarA domAsiyaM parihArahANaM paDi se vittA AloejjA ahAvarA vIsairAiyA ArovaNA AimajjhAvasANe saaTuM saheuM sakAraNaM ahINamairitaM teNa paraM sadasarAiyA tiNNi mAsA // 27 // sadasarAiyaM temAsiyaM parihArahANaM paTTavie aNagAre aMtarA domAsiyaM parihArahANaM paDisevittA AloejjA ahAvarA bIsairAiyA ArovaNA AimajjhAvasANe saaTuM saheu sakAraNaM ahINamairittaM teNa paraM cattAri mAsA // 28 // cAummAsiya parihAraTThANaM paDhavie aNagAre aMtarA domAsiyaM parihAraTThANaM paDisevittA AloejjA ahAvarA vIsairAiyA ArovaNA AimajjhAvasANe saaTuM saheuM sakAraNaM ahINamairittaM teNa paraM savIsairAiyA cattAri mAsA // 29 // savIsairAiyaM cAummAsiya parihAraTThANaM paTTavie agaNAre aMtarA domAsiyaM parihArahANaM paDi sevittA AloejjA ahAvarA vIsairAiyA ArovaNA AimajjhAvasANe saahaM saheuM sakAraNaM ahINamairittaM teNa paraM sadasarAiyA paMca mAsA // 30 // ___ sadasarAiyaM paMcamAsiyaM parihArahANaM paTTavie aNagAre aMtarA domAsiyaM parihArahANaM paDisevittA AloejjA ahAvarA vIsairAiyA ArovaNA AimajjhAvasANe saaTuM saheuM sakAraNaM ahINamairittaM teNa paraM chammAsA // 31 // chammAsiya parihArahANaM paTTavie aNagAre aMtarA mAsiyaM parihArahANaM paDisevittA AloejjA ahAvarA pakkhiyA ArovaNA AimajjhAvasANe asarTa saheuM sakAraNaM ahINamairittaM teNa paraM divaDUDho mAso // 32 // paMcamAsiMya parihAraTThANaM paTThavie aNagAre aMtarA mAsiyaM parihAraTThANaM paDisevittA AloejjA ahAvarA pavikhayA AroSaNA AimajjhAvasANe saaheM saheuM sakAraNaM ahINamairittaM teNa paraM divaDDho mAso // 33 // zrI nizItha sUtra
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ cAummAsiyaM parihAraTThANaM paTThavie aNagAre aMtarA mAsiyaM parihAraTThANaM paDisevittA AloejjA ahAvarA pakkhiyA ArovaNA AimajjhAvasANe saaTTa saheuM sakAraNaM ahINamairittaM teNa paraM divaDDho mAso // 34 // temAsiyaM parihAraTThANa paTTavie aNagAre aMtarA mAsiyaM parihAraTThANaM paDise vittA AloejjA ahAvarA pakkhiyA ArovaNA AimajjhAvasANe saaLaM saheuM sakAraNa ahINamairittaM teNa paraM divaDDho mAso // 35 // domAsiyaM parihArahANaM paTTavie aNagAre aMtarA mAsiyaM parihAraTThANaM paDisevittA AloejjA ahAvarA pakkhiyA ArovaNA AimajjhAvasANe saaTUTa saheuM sakAraNaM ahINamairittaM teNa paraM divaiDho mAso // 36 // mAsiyaM parihAraTThANaM paTTavie aNagAre aMtarA mAsiyaM parihAradvANaM paDisevittA AloejjA ahAvarA pavikhayA ArovaNA AimajjAvasANe saaTuM saheuM sakAraNaM ahINamairittaM teNa paraM divaiDho mAso // 37 // divaDDamAsiyaM parihAraTThANaM paTTavie aNagAre aMtarA mAsiyaM parihArahANaM paDisevittA AloejjA ahAvarA pakkhiyA ArovaNA AimajjhAvasANe saaTuM saheuM sakAraNaM ahINamairittaM teNa paraM do mAsA // 38 // domAsiyaM parihArahANaM pavie aNagAre aMtarA mAsiyaM parihAraTThANaM paDisevittA AloejjA ahAvarA pakkhiyA ArovaNA AimajjhAvasANe saaTUThaM saheuM sakAraNaM ahINamairittaM teNa paraM aDUDhAijjA mAsA // 39 // aDDhAijjamAsiyaM parihAraTThANaM paTThavie aNagAre aMtarA mAsiyaM parihAradANaM paDisevittA AloejjA ahAvarA pavikhayA ArovaNA AimajjhAvasANe saaTuM saheuM sakAraNaM ahoNamairittaM teNa paraM tiNNi mAsA // 40 // temAsiyaM parihArahANaM paDhavie aNagAre aMtarA mAsiyaM parihAradvANaM paDisevittA AloejjA ahAvarA pakkhiyA arovaNA AimajjhAvasANe saaTuM saheusakAraNaM ahINamairitta teNa paraM achuhA mAsA // 41 // ___adbhuTamAsiyaM parihAraTThANaM paTTavie aNagAre aMtarA mAsiyaM parihArahANaM paDisevittA AloejjA ahAvarA pakkhiyA ArovaNA AimajjhAvasANe saaTuM saherDa sakAraNaM ahINamairittaM teNa paraM, cattAri mAsA // 42 // zrI nizItha sUtra
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ cAummAsiyaM parihAraTThANaM paTThavie aNagAre aMtarA mAsiyaM parihAraTThANaM paDisevittA AloejjA ahAvarA pavikhayA ArovaNA AimajjhAvasANe saaThaM saheuM sakAraNa ahINamairittaM teNa paraM aDDhapaMcamA mAsA // 43 // __ aDDhapaMcamamAsiyaM parihAraTThANaM paTTavie aNagAre aMtarA mAsiyaM parihAraTThANaM paDisevittA AloejjA ahAvarA pakkhiyA orAvaNA AimajjhAvasANe saaTuM saheuM sakAraNaM ahINamairittaM teNa paraM paMca mAsA // 44 // paMcamAsiyaM parihArahANaM paTTavie aNagAre aMtarA mAsiyaM parihAraTThANaM paDise vittA AloejjA ahAvarA pakkhiyA ArovaNA AimajjhAvasANe saaTuM saheuM sakAraNaM ahINamairita teNa paraM aDDhachaTThA mAsA // 45 // ___ addhacha?mAsiyaM parihArahANaM paTTavie aNagAre aMtarA mAsiyaM parihArahANaM paDisevittA AloejjA ahAvarA pakkhiyA ArovaNA AimajjhAvasANe saaTTa saheuM sakAraNaM ahINamairitaM teNa paraM chammAsA // 46 // // nisIhajjhayaNe vIsaimo uddeso samatto // 20 // araimmmmurrai mummurrmumpm // iti nizIthasUtrasya mUlapAThaH samAptaH // irurukai kaarrrrai mrrrrrrai trukai zrI nizItha sUtra
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ |shriiviitraagaay nmH| jainAcArya-jainadharmadivAkara-pUjyazrI-ghAsIlAla-vrativiracita-cUrNi-bhASyAs vacUrisamalaGkRtamzrInizIthasUtram prathamoddezaH prArabhyate zrImaGgalAcaraNamarthamadaM vIrajinaM praNamya, labdherdharaM gautamamAptazaktim / zrIghAsilAlena vitanyate yad , bhASyAdikaM cAtra nizIthasUtre // 1 // tatra kramaH mUlaM chAyA'thacUrNI ca, tadante bhASyabhASaNam / bhASyA'vacUrirante syAditthamatra kramo bhavet / / zrIbhagavanmahAvIrabhASitAgameSu chedasUtrANi catvAri santi, tatra prathamaM nizIthasUtraM vartate / tatra pUrva chedasUtreti ko'rthaH ? tatrAha-chedanaM chedaH khaNDanam , prastute dUSitaparyAyasya nyUnIkaraNaM chedaH / yathA zeSazarIrarakSArtha rogAdidUSitazarIraikadezasya chedanamiva zeSaparyAyasaMrakSaNArtha dUSitapUrvaparyAyasya chedArhatvAcchedaH, tadarthapratipAdikAni sUtrANi chedasUtrANi procyante, teSvidaM nizIthasUtraM prathamaM vidyate / atha nizItheti zabdasya ko'rthaH ? tatrAha--pApaM nizadyate zAtyate yatra iti nizIthaH 'zadla zAtane' ityasmAt pRSodarAditvAt siddham 1 / nir nizcayena zrutaM paThanamiti nizIthaH 2 / athavA etatpaThanamantareNa nitarAM zuddhAcAro naiva pAlayituM zakyate tasmAdayaM nizIthaH 3 / athavA-mokSamArgapracyutAn punarapi mokSamArgamAnIya pUrvakRtakarmANi tapodvArA nijIrya samyak prAyazcittA''tApe tApayitvA nizcayena zodhayati AtmAnaM yaH sa nizIthaH 4 / athavA- unmArgagatAn nizcayena zuddhimArge sthApayati iti nizIthaH 5 / athavA samyagdarzanajJAnacAritratapolakSaNaM suvarNa prAyazcittAgnau saMtApya nitarAM zodhayati iti nizIthaH 6 / zrI nizItha sUtra
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ naaaaaaamwww nizIthasUtre vastutastu nizi rAtrAviva yatra aprakAze guptarUpeNa zrutaM sthApyate paThyate sa nizIthaH / pRSodarAditvA siddham , uparyuktAH sarvA vyutpattayaH pRSodarAditvAt sampadyante 7 / / athavA-apAtrebhyo yad na prakAzyate anena iti sa nizIthaH 8 / athavA nizerate jIvA asmin mithyAtvA'viratyAdigADhAndhakAre iti nizIthaH, 'ni-pUrvakAt' zIG svapne' ityasmAt dhAtoH 'nizIthagopIthAvagathAH' (uNA0 pA0 2 sU0 9) iti thak pratyaye nizIthazabdasiddhiH, tat mithyAtvAdijanitakarmamalaprakSAlakaM sUtramapi nizIthapadena mazakArthoM dhUma itivad ucyate, AlocanAdiprAyazcittavidhAyake vidhau khalviyamAgamikI saMjJA vijJeyA 9 / yathA-laukikAni vidyAmantrayogacUrNAdi pratipAdakAni sUtrANi aparipakvabuddhInAM na prakAzyante, tathaivedamapi sUtram aparipakvabuddhInAM purato na prakAzyate / ke te apariNatabuddhayaH ? iti tAn darzayati-abahuzrutAH, akRtasUtrAH, rahasyabhedakAH, sUtrapratyanIkAH, mithyAtvavAsitabuddhayaH, jinavacanarahasyAnabhijJAH vairAgyavAsanAvarjitAH, durbalacAritrAH avasannAH pArzvasthAH kuzIlAH saMsaktAH yathAcchaMdAH, ityAdayo'pariNatabuddhayaH kathyante / etebhyaH idaM sUtraM na deyamiti, eteSAM sUtradAne pravacanasya laghutA, ghAtaH, uDDAhaH, tathA durlabhabodhitvaM ca jAyate / ata idaM nizIthAbhidhaM sUtraM yogyebhyo deyam / teSAmabahuzrutAdInAM pratipakSA bahuzrutAdayo vijJeyAstebhyo deyamiti bhAvaH / kathamevam ? yataH 'gacchataH skhalanaM caiva' iti nyAyAt saMyamamArge vicarataH kadAcit pramAdAdaticArAdisaMbhavaH / tadvizuddhiH prAyazcittena bhavatIti prAyazcittaM ca vastutrayaM saMbhavati tathAhi -pratisevakaH 1 pratisevanA 2 pratisevitavyaM ceti 3 / tatra pratisevakaH pratisevanakartA, sa dvividhaH, gItArthA'gItArthabhedAt / pratisevanAzabdenA'tra bhAvo gRhyate, sa dvividhaH kuzalA'kuzalabhedAt / pratisevitavyaM sevanIya vastu, tadapi dvividhaM saMyamA'saMyamabhedAt / atra muneryA kuzalapratisevanA, tasyAH nAtrAdhikAraH tasyAH kuzalatvena prAyazcittAviSayatvAt , prastutasUtrasya ca doSazuddhayarthaM prAyazcittavidhAyakatvAt , ato'trA'kuzalapratisevanAyA adhikaarH| tadvizuddhayarthamidaM sUtraM prArabhyate, tasyedamAdimaM sUtram---'je bhikkhU hatthakamma' ityAdi / sUtram-je bhikkhU hatthakammaM karei karataM vA sAijjai // sU0 1 // chAyA-yo bhikSuH hastakarma karoti kurvantaM vA svadate // sU0 1 // cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je' yaH kazcit 'bhikkhU bhikSuH niravadhabhikSaNazIlaH / yadvA bhinatti jJAnAvaraNIyAbaSTavidhaM karmeti bhikSuH sAdhuH, atra bhikSuzabdena sAdhvI cApi gRhyate / tena-sAdhurvA sAdhvI vetyarthaH 'hatthakamma' hastakarma hastaH zarIraikadezaH tena karma karaNaM vyApAraH, tat hastakarma, upasthaviSaye hastAdinA'tikramAdyAcaraNaM karoti svayaM, kArayati pareNa, kurvantaM cAnyaM zrI nizItha sUtra
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNI-bhASyAvacUrI TIkA0 u0 1 sU0 1-5 akuzalapratisevanA 3 'sAijjai' svadate anumodate sa gurumAsikaprAyazcittabhAgbhavatIti prathamoddezake sarvasUtreSu saMyojanIyam // sU0 1 // sUtram - je bhikkhU aMgAdANaM kaTTheNa vA kiliceNa vA aMguliyAe cA silAgAe vA saMcAlei saMcAlataM vA sAijjai // sU0 2 // chAyA --- yo bhikSuH aGgAdAnaM kASThena vA kiliMcena vA aMgulikayA vA zalAkayA vA saMcAlayati saMcAlayaMtaM vA svadate // sU0 2 // cUrNI - 'je bhikkhU aMgAdANaM' iti 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'aMgAdANaM' aGgAdAnam tatrAGgAni aSTau tAni cemAni ziraH 1 uraH 2 udaram 3 pRSTham: bAhudvayam 5-6 Urudvayam 7-8 ceti / upalakSaNAt upAGganAmAni prAhmANi tAni cemAni - karNau nAsike akSiNI jaGghe hastapArzvAH nakhAH kezAH zmazru aMgulyaH talopatalAH- hastatala - pAdatala - samIpasthA bhAgAH, teSAm AdAnam utpattikAraNam aGgAdAnam upasthacihnam tat 'kaTTheNa vA' kASThena vA khadirAdikASThakhaNDena 'kiliMceNa vA' kiliJcena vA vaMzAdizalAkayA vA / 'aMguliyAe vA' aGguli - kayA - karacaraNAMgulinA vA 'silAgAe vA' zalAkayA lohAdinirmitazalAkayA vA 'saMcAlei ' saMcAlayati prerayati, 'saMcAlataM vA' saMcAlayantaM prerayantam ' sAijjai' svadate anumodate sa prAyazcittabhAgbhavatIti bhAvaH / atra dRSTAntamAha -- yathA kospi puruSaH sukhasuptaM siMhaM kASThayaSTacAdinA saMcAlayati tadA sa siMhaH taM saMcAlaka vinAzayati / evameva puruSacihnasa cAlakasya munezcAritrajIvanaM vinazyatIti // sU0 2 // sUtram -- je bhikkhU aMgAdANaM saMvAhejja vA palimaddejja vA saMvAhataM vA palimaddataM vA sAijjai // sU0 3 // chAyA -yo bhikSuH aGgAdAnaM saMvAhayati vA parimayati vA saMvAhayantaM vA parimardayantaM vA svadate // sU0 3 // cUrNI - 'je bhikkhU aMgAdANaM saMvAhejja vA' iti / 'je bhikkhU' yo bhikSuH muniH 'aMgAdANaM' aGgAdAnam pUrvoktalakSaNam 'saMvAhejja vA' saMvAhayati vA sAmAnyena mardayati 'palimaddejja' vA parimardayati vizeSeNa mardayati 'saMbA hataM vA' saMvAhayantaM vA 'palimaddataM vA' parimardayantaM vA 'sAijjai' svadate anumodate sa prAyazcittabhAgbhavatIti / atra dRSTAntamAha-yathA sukhopaviSTaM suptaM vA sarpa ko'pi mardayati hastapAdAdinA tadA sa sarpaH svamardakasya jIvitaM vinAzayati tathaiva marditaM puruSacihnaM munezcAritraM dhvaMsayatIti bhAvaH / zrI nizItha sUtra
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre sUtram-je bhikkhU aMgAdANaM telleNa vA gharaNa vA vasAe vA NavaNIeNa vA anbhaMgejja vA makkhejja vA, abbhaMgeMtaM vA makkhetaM vA sAijjai / sU0 4 // chAyA-yo bhikSuH aGgAdAnaM tailena vA ghRtena vA vasayA vA navanItena vA abhyayati mrakSayati, abhyaMgayantaM vA mrakSayanta vA svadate // sU0 4 // cUrNI-je bhikkhU telleNa vA' iti / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'aMgAdANaM' aGgAdAnaM pUrvoktalakSaNam 'telleNa vA' tailena vA tilAditailena vA 'ghaeNa vA' ghRtena vA 'vasAe vA' vasayA snigdhapadArthajAtena 'NavaNIeNa vA' navanItena 'makkhana' iti prasiddhena 'abhaMgejja vA' abhyaGgayati mardayati 'makkhejja vA' mrakSayati vizeSeNa mardayati 'abhaMgeMtaM vA' abhyaGgayantaM vA 'makkheMtaM vA' mrakSayantaM 'sAijjai' svadate anumodate sa prAyazcittabhAg bhavatIti / atra dRSTAntamAha- yathA prajvalitAgnau ghRtAdinA pariSizcite sati asau prajvalito'gniP. hAdikaM prajvalayati tathaiva aGgAdAnaM tailAdinA mardakasya cAritraM vidhvaMsayatIti bhAvaH // sU0 4 // sUtram-je bhikkhU aMgAdANaM kakkeNa vA loheNa vA paumacuNNeNa vAhANeNa vA siNANeNa vA cuNNehiM vA uvvaTTei pakhiTTei uvvaTuMtaM vA parivaTuMtaM vA sAijjai // sU0 5 // chAyA-yo bhikSuH aGgAdAnaM kalkena vA lobhreNa vA padmacUrNena vA snAnena vA snapanena vA cUNairvA varNairvA udvartayati , parivarttayati udvartayantaM vA parivartayantaM vA svadate // suu05|| cUrNI -'je bhikkhU aMgAdANaM kakkeNa vA' iti / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'aMgAdANaM' aGgAdAnam 'kakkeNa vA, kalkena vA' kalko'nekasugandhidravyaniSpanna udvartanavizeSaH, tena, 'loddeNa vA' lobhreNa vA sugandhadravyavizeSeNa 'paumacuNNeNa vA' padmacUrNena vA sugandhikamalapuSpacUrNena vA 'hANeNa vA' snAnena vA sAmAnyasnAnena vA 'siNANeNa vA' snapanena vA vizeSasnAnena vA sugandhA''modabharitajalasnAnenetyarthaH / 'cuNNehi vA' cUrNairvA yavAdipiSTaiH 'vaNNehiM vA' varNairvA abIrAdicUrNavizeSaiH, 'ubaTTei' udvarttayati sAmAnyato mardayati 'parivai' parivartayati vizeSato mardayati, 'uvvadRtaM vA' udvartayantaM vA 'parivadRtaM vA' parivartayantaM vA 'sAijjaI' svadate anumodate sa prAyazcittA) bhavatIti // sU0 5 // zrI nizItha sUtra
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNI-bhASyAvacUrI TIkA0 u0 1 sU0 6-11 _ akuzalapratisevanA 5 atra dRSTAntamAha-yathA khaDgAdizastrasya mardanena hastAdezchedo bhavati tathaiva guptendriya mardanena saMyamasya chedo bhavatIti // sU0 5 // sUtram-je bhikkhU aMgAdANaM sIodagaviyaDeNa vA usiNodagaviyaDeNa vA uccholejja vA padhovejja vA uccholaMtaM vA padhAvaMtaM vA saaijji||6|| chAyA-yo bhikSuH aGgAdAnaM zItodakavikRtena vA uSNodakavikatena vA utkSAlayati vA pradhAvati vA, utkSAlayantaM vA pradhAvantaM vA svadate // sU0 6 // cUrNI--'je bhikkhU sIodagakyiDeNa vA' iti / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'aMgAdANaM' aGgAdAnam 'sIodagaviyaDeNa vA' zItodakavikRtena vA vikRtam vikAraprAptam acittaM sat zItodakaM zItodakavikRttam acittazItajalaM tena, 'usiNodagaviyaDeNa vA' uSNodakavikRtena vA vikRtam agnizastreNA'cittIkRtaM yat uSNodakam uSNajalam uSNodakavikRtaM tena, 'uccholejja vA' utkSAlayati vA sAmAnyena tasya kSAlanaM karoti 'padhovejja vA' pradhAvati vA prakarSeNa dhAvati kSAlayati 'uccholataM vA' utkSAlayantaM vA 'padhovetaM vA' pradhAvantaM vA prakarSaNa tasya kSAlanaM kurvantaM vA 'sAijjai' svadate anumodate sa doSabhAg bhavatIti / atra dRSTAntamAha-yathA ekasya kasyacitpuruSasya rogavazAt netraM naSTam tadA sa vaidyena cikitsAM kArayati / sa vaidyaH auSadhimizritajalena netraM ghaSTvA ghaSTvA vAraM vAraM prakSAlayati evaM karaNena netrapIDA duradhisahyA samutpannA, tayA sa maraNamAsAditavAn / evameva muneraGgAdAnasya prakSAlanena mohodayAt cAritrajIvitaM vinazyatIti / / sU0 6 // sUtram--je bhikkhU aMgAdANa Nicchalei NicchalataM vA sAijjai // 7 // chAyA yo bhikSuH aGgAdAnaM nizchAdayati nizchAdayantaM vA svadate ||suu07|| cUrNI--'je bhikkhU aMgAdANaM Nicchalei' iti / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'aMgAdANaM' aGgAdAnam 'Nicchalei' nizchAdayati nirAvRNoti puruSacihnatvacamapAkaroti 'nizchAleMtaM' nizchAdayantam 'sAijjai' svadate anumodate sa doSabhAgbhavati / atra dRSTAntamAha-yathA ko'pi puruSaH sukhasuptAjagarasarpasya mukhaM sphATayati tamasau sarpaH gilati tathA evaM kartumunezcAritraM nazyati // sU0 7 // sUtram-je bhikkhU aMgAdANaM jigghai jigdhaMtaM vA sAijjai ||suu08|| chAyA-yo bhikSuH aGgAdAnaM jighrati jivantaM vA svadate // sU08 // zrI nizItha sUtra
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre cUNI--'je bhikkhu aGgAdANaM jigghai' iti / 'je bhikkhu yo bhikSuH 'aMgAdANaM' aGgAdAnam jigghai jighrati nAsikayA tadgandhaM gRhNAti, yadvA hastena mardayitvA hastA''gataM gandhaM jighrati 'jigtaM' jighraMntaM vA 'sAijjai' svadate tanumodate sa cAritradoSabhAgbhavati / atra dRSTAntamAha yathA ko'pi ghAtakagandhapadArtha nAsikayA jighrati tasya tadgandhena prANaviyojanaM bhavati / yadvA yathA kazcit rAjakumAraH vaidyena pratiSiddho'pi AnaM jidhrati AnaM jighratastasya 'Amra' nAmako vyAdhiH samutpannaH gandhapriyeNa kumAreNa gandhaM jighratA svAtmA jIvitAd bhrNshitH| tathaivA'GgAdAnaM jighanmunirmohodayena svAtmAnaM saMyamajIvitAd bhraMzayati // sU0 8 // sUtram-je bhikkhU aMgAdANaM aNNayasi acittaMsi soyaMsi aNuppavesittA sukkapoggale NigyAei NigghAyaMtaM vA sAijjai // sU0 9 // chAyA-- yo bhikSuH aGgAdAnam anyatarasmin acitta srotasi anupravezya zukrapudgalAn nirghAtayati nirghAtayantaM vA svadate // sU0 9 // cUrNI - 'je bhikkhU aMgAdANaM aNNayaraMsi' iti / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'aMgAdANaM' aGgAdAnam 'aNNayaraMsi' anyatarasmin bahUnAM madhye ekasmin kasmizcit 'acittaMsi' acitte 'soyasi' srotasi-valayAdicchidre 'aNuppavesittA' anupravezya 'mukkA poggale' zukrapudgalAn 'NigyAei' nirghAtayati-vinAzayati sAdhuniHsArayati, sAdhvI ca svayonau kadalIphalAdi pravezya rajaHpudgalAn nissArayati 'NigyAyaMtaM vA' nirghAyantaM vA 'sAijjaI' svadate sa sA ca doSabhAg bhavati AtmavirAdhanAvAn bhavati sAdhvI doSabhAginI AtmavirAdhanAvatI ca bhavati zukrarajaHkSayeNa mriyate ityarthaH evaM sarvatra sAdhvIviSaye'pi saMyojyam // sU0 9 // sUtram-je bhikkhU sacittaM gaMdha jigghai, jigchataM vA sAijjai // 10 // sUtram--je bhikkhU sacittapaiTThiyaM gaMdhaM jigghai jigchataM vA sAijjai // sU0 11 // chAyA-yo bhikSuH sacitta gandhaM jighrati jighrantaM vA svadate // sU0 10 // yo bhikSuH sacittapratiSThitaM gandhaM jirghAta jivantaM vA svadate / / sU0 11 // cUrNI-'je bhikkhU sacittaM gaM,' iti / spaSTam / navaram-sacittaM gandhaM puSpaphalAdyAzritam / upalakSaNAdacittaM gandhaM candanAdikamapi jighrati, sacittapratiSThitamiti sacittajalaghaTAyupari sthApitaM sacittamacittaM vA gandhaM jighrati, sa prAyazcittabhAg bhavati // sU0 10-11 // zrI nizItha sUtra
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNI-bhASyAvacUrI TIkA0 u0 1 sU0 12-14 akuzalapratisevanA 7 sUtram-je bhikkhU padamaggaM vA saMkamaM vA avalaMbaNaM vA aNNautthieNa vA gArathieNa vA kArei kAraMtaM vA sAijjai / / sU0 12 // ___ chAyA-yo bhikSuH padamArga vA saMkramaM vA avalambanaM vA anyatIrthikena vA gRhasthena vA kArayati kArayantaM vA svadate // sU0 12 // cUrNI-'je bhikkhU' iti / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'padamaggaM vA' padamArga vA padasthAnamArga vA 'saMkarma vA' saMkramaM vA-jalapaGkAbullaGghanArtha pASANAdisthApanam 'avalambanaM vA'-yadavalambya UrdhvamArutyate, tadvastu sopAnAdikam 'aNNautthieNa vA' anyatIrthikena vA zAkyAdinA 'gArathieNa vA' gRhasthena vA 'kArei' kArayati 'kArataM vA' kArayantaM vA 'sAijjai' svadate anumodate sa doSabhAgabhavatIti // sU012 // sUtram-je bhikkhU dagavINiyaM vA aNNautthiehiM vA gArathiehiM vA kArei karateM vA saaijji||suu0 13 // chAyA-yo bhikSuH udakavINikAm-anyatIrthikairvA gRhasthairvA kArayati kArayantaM vA svadate // sU0 13 // cUrNI-'je bhikkhU dagavINiyaM ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcit bhikSuH niravadya bhikSaNazIlaH zramaNaH / 'dagavINiyaM' udakavINikAm , tatra-udakasya-jalasya vINikA vAhaH praNAlI, jalanAliketi lokaprasiddhA varSAdijalanirgamanAya tAmudakavINikAm / 'anna utthiehiM vA' anyayUthikaiH vA athavA 'gAratthiehi vA' gRhasthaiH zrAvakairvA 'kArei' kArayati / athavA 'kAreMtaM vA sAijjai' kArayantaM janapravAhaM svadate-anumodate / arthAt yaH sAdhuH jala praNAlI svayameva karoti athavA zrAvakAdidvArA kArayati athavA-jalasya niHsAraNArtha mArga kurvantaM anyamanumodate yathA samyakkRtaM bhavatetyAdi sa sAdhuH prAyazcittabhAg bhavati, jalapravAhakaraNe ekendriyAdi SaDjIvAnAmupamardasyA'vazyaM saMbhavAt iti // sU0 13 // bhASyam-nAliyA duvihA vuttA, saMbaddhA ca taheyarA ! saMbaddhA tivihA NejjA, vkkhmaannpbheyo||1|| chAyA-nAlikAdvividhA proktA saMbaddhA ca tathetarA / saMbaddhA trividhA jJeyA vakSyamANaprabhedataH // 1 // avacUrI-'jalanAliyA' iti / 'nAliyA' nAlikA jalanAlikA, yasya jalapravAhasya karaNe'nyadvArA vA karaNe, tadanumodane sAdhUnAM prAyazcitta kathitam / jalapravAho dvividhaH zrI nizItha sUtra
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre dviprakArako bhavati, eko vasati saMbaddho dvitIyastaditaraH, vasatyasaMbaddhaH / punazca vasati saMbaddho jalapravAho vakSyamANaprabhedatastrividhaH triprakArako bhavati / arthAt-varSAsamaye vA-udakavINikA kriyate sA dvividhA vasatisaMbaddhA taditarA ca / tatra vasatisaMbaddhA trividhA bhavati, upari saMbaddhAvasatimadhyasaMbaddhA nIcaiH saMbaddhA ca, tatra yA'sau vasatisaMbaddhA-vAhyA sA niyamataH priglnruupaa| yA'sAvantaHsaMbaddhAH-sA bhUmau nipatati, yA'sau vasatisaMbaddhA-uparisambaddhA sA harmyatale chidrAdidvArA varSAsaMbandhijalamupAzraye pravizati // sU0 13 // sUtram-je bhikkhU sikkagaM vA sikkaNaMtaga vA aNNa utthikeNa vA gArathieNa vA kArei karataM vA saaijji||suu014|| chAyA-yo bhikSuH zikkaM vA zikkAMtakaM vA anyayUthikena vA gRhasthena vA kArayati kurvantaM vA svadate // sU0 14 // carNI_'je bhikkha sikkagaM vA' iti / 'je bhikkha' yo bhikSaH niravadyabhikSaNazIlaH, 'sikkagaM vA sikkaNaMtaga vA' zikkaM vA zikkAMtakaM vA, tatra zikkaM "sIka" iti lokaprasiddham / athavA-yAdRzo hi parivrAjakasya bhavati bhikSAnnasthApanAya mUSaka-mArjArAdibhyo bhikSAnnasya rakSaNAya saMketitapAtravizeSaH / tathA-zikkAntaraM zikkasya pidhAnaM tadAcchAdakaM vA, 'anna utthieNa vA gArathieNa vA' anyayUthikenA'nyatIthiMkena zAkyabhikSukAdinA gRhasthena kenacit zrAvakAdinA vA 'karei' kArayati-svayaM karoti, athavA anyadvArA kArayati, 'kareMtaM vA sAijjai' kurvantaM vA svadate--anumodanaM karoti, sa sAdhuH prAyazcittasya bhAgI bhavatIti // sU0 14 // atrAha bhASyakArabhASyam-sikkagaM duvihaM dhutta tasathAvaranimmiyaM / paDhamaM aMDajAjAyaM vIyaM ya vivihaM mayaM / / / chAyA-zikkakaM dvividhaM proktaM trasasthAbaranirmitam / prathamamaNDajAjjAtaM dvitIyaM ca vividhaM matam // // avacUriH-'sikkagaM duviha' ityaadi| sAdhubhiraniSpAdyaM zikkakaM dvividhaM dviprakAraka bhavati / trasasthAvaranirmitam-trasakAyajIvadehena saMpAditam, tathA-sthAvarakAyajIvadehena nirmita saMpAditam / tatra dvividhazikkakamadhye prathamam-aMDajAt-aMDaja-mayUra-haMsAdijIvapakSAtsaMpAditam / aMDajadehAt vAlayadehAt paTTakozikAdijIvavizeSAt snAyuto vA jAyamAnam / dvitIya sthAvarajIvadehanirmitantu vividham anekaprakArakaM bhavati / tathAhi-kArpAsa-nArikela-muJja-darbha zrI nizItha sUtra
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNI-bhASyAvacUrI TIkA0 u0 1 sU0 14-17 akuzalapratisevanA 9 sthUlavaMzAdivividhavanaspatinirmitam / eteSAmanyatamena yo bhikSuH svayaM zikkakaM karoti, athavA - zAkyabhikSukAdibhiranyatIrthikena gRhastha zrAvakAdinA vA kArayati, - kurvantaM tamanumodate sa AjJAbhaGgAdikAn doSAn prApnuvan prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 athavA - 14 // sUtram - je bhikkhU sottiyaM vA rajjuyaM vA cilamili vA aNNautthieNa vA gArasthieNa vA kArei kareMteM vA sAijjai || sU0 15 // chAyA- -yo bhikSuH sautrikAM vA rajjukAM vA cilamili vA anyayUthikena vA gRhasthena vA kArayati kurvantaM vA svadate // sU0 15 // cUrNI - 'je bhikkhU' iti / 'je bhikkhU' yo bhikSuH zramaNaH sottiyaM vA' sautrikAM vA - sUtrabhavAM vA 'rajjuyaM vA' rajjukIM vA rajjuH 'DorI' lokaprasiddhA tayA zaNakAdirajjubhirvA nirmitA tAm 'cilimiliM vA' cilimilikAM vA tatra cilamilikA - AhArakaraNAya -zayanAya vA kalpitA vastrAdimayIjavanikA 'paDadA' iti lokaprasiddhA tAm 'anna utthieNa vA ' anyayUthikena anyatIrthikena vA 'gAratthi eNa vA' gRhasthena kalatrAdiparivAraparivRtazrAvakeNa vA ' kAre' kArayati - svayaM nirmAti anyadvAreNa vA nirmApayati / 'kareMtaM vA sAijjai' kurvantaM vA svadate - anumodate, kurvato'numodanAM karoti sa zramaNo labhate prAyazcittam / bhASyam - suttarajjuvaklerhi, daMDakaDagerhi tahA, chAyA - sUtrarajjuvalkalaiH, daNDa kaTakAbhyAM tathA / cilimilI paJcadhA khalu karttavyAbhikSubhirna sA // avacUriH - 'suttarajju' ityAdi / cilamilI zayanAhArAdikaraNAya nirmitA gRhapratirUpikA javanikA, etAdRzI cilamilI paMcadhA - paMcabhirbhedairvibhinnAH / sA sAdhubhirna karaNIyA tatra paMcaprakArAn bhedAn darzayati- 'sutte' ityAdi / sUtramayI cilamilI prathamA 1, tatra sUtreNa - kArpAsikena - tadanyena vA meSAdikezanirmitena sUtreNa vA yA kRtA sA sUtramayI cilamilI 1 / rajjumayI - rajjunirmitA " dorI" ti prasiddhA dvitIyA 2 / 'vakke' ti-- valkalamayI, valkalaM vRkSatvak tathA nirmitA tRtIyA 3, vaMzo daNDAdiH, kaTakaM vaMzatvak, tAbhyAM taMzakaTakAbhyAM caturthI paMcamI ca, eSA paJcaprakArA cilamilI sAdhubhirna kAryA || sU0 15 / / cilimilI paMcahA khu kAyadhA bhikkhurhi na sA // // zrI nizItha sUtra
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre sUtram-je bhikkhU sUcIe uttarakaraNaM vA annautthieNa vA gArathieNa vA karei kareMtaM vA sAijjai // sU0 16 // chAyA-yo bhikSuH sUcyA uttarakaraNam anyayUthikena vA gRhasthena vA karoti kurvantaM vA svadate // sU0 16 // / cUrNI---'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcibhikSuH 'sUcIe uttarakaraNaM' sUcyA uttarakaraNam , tatra 'sUcI sUI' iti prasiddhA, tasyA uttarakaraNaM tIkSNatAdisaMpAdanam / 'annautthieNa vA' anyayUthikena tIrthAntarikeNa 'gArathieNa vA' gRhasthena zrAvakAdinA vA karoti 'kareMtaM vA sAijjai' kurvantaM vA svadate anumodate / yo hi bhikSuH sUcyottarakaraNamanyatIthiMkena karoti athavA kurvantamanumodate, sa sAdhuH AjJAbhaMgAdikAn doSAn prApnoti // sU0 16 // atrAha bhASyakAra :-- bhASyam-bilavaDDhakaraNaM laNhassa karaNaM tahA / pajjalaNaM ujukaraNaM uttarakaraNaM buhA // chAyA-bilavardhanakaraNaM pralakSNasya karaNaM tathA / prajvalanam RjukaraNamuttarakaraNaM budhAH // avacUriH--'bilavaDDhakaraNaM' ityAdi / sUcyA-uttarakaraNam tatra kimidamuttarakaraNaM tabAha bhASyakAraH bilavardhanakaraNamityAdi / bilavardhanakaraNaM sUcyA yat-bilaM chidraM tasya varddhanaM vRddhiH tasya karaNaM saMpAdanam , tathA-zlakSNasya-mUJchitasya kArye mandatAmupagatasya tIkSNIkaraNam-zilA gharSaNAdi / tathA pajjalaNaM prajvalanam-mandalauhasyA'gnau saMtApya santADya jale prakSipyojvalIkaraNam / tathA-RjukaraNam-vakrasya-kuTilasya saralatA saMpAdanam / etatsarvamuttarakaraNazabdena pratipAditam / sUcyAH uttarakaraNe yasmAdagnikAyavirAdhanadvArA SaTkAyavirAdhanA AjJAbhaMgAdikA doSA bhavanti / tasmAtsUcyA uttarakaraNaM na kuryAnnavA -kurvantamanumodayet , anyathA prAyazcittabhAg bhavatIti // 16 // sUtram-je bhikkhU pippalagassa uttarakaraNaM annautthieNa vA gArathieNa vA karei kareMtaM vA sAijjai // sU0 17 // chAyA- yo bhikSuH pippalakasya uddharakaraNamanyayUthikena vA gRhasthena vA karoti kurvantaM vA svadate // sU0 17 // zrI nizItha sUtra
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNI-bhASyAvacUrI TIkA0 u0 1 sU0 18-22 akuzalapratisevanA 11 cUrNI-'je bhikkhU' iti / 'je bhikkhU' yo bhikSuH sAdhuH 'pippalagassa' pippalakasya- katarikAyAH kaiMcI' tilokaprasiddhasya / 'uttarakaraNaM' uttarakaraNam pippalakasya tIkSNAdisaMpAdanam aparabhAgasya lohakAragRhaM gatvA RjutAdisaMpAdanam / tathA--SoDazasUtroktaM sarvamihottarakaraNazabdena jJAtavyamiti saMkSepaH // sU0 17 // sUtram-je bhikkhU nahaccheyagassa uttarakaraNaM annautthieNa vA-gArathieNa vA karei kareMtaM vA saaijji|| sU0 18 // chAyA-yo bhikSuH nakhacchedakasya uttarakaraNam anyayUthikena vA gRhasthena vA karoti, kurvantaM vA svadate // sU0 18 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'nahaccheyagassa' nakha chedakasya, nakha pAdarja, hastajaM vA chinatti yena sa nakhacchedakaH 'naharanI' ti lokaprasiddhaH tasya nakhacchedakasya--uddharakaraNaM karoti kurvantaM vA svadate, pUrvasUtravat doSabhAgbhavatIti jJAtavyam // sU0 18 // sUtram-je bhikkhU kaNNasohaNagassa uttarakaraNaM anna utthieNa vA gArathieNa vA karei, kareMtaM vA sAijjai // 19 // __ chAyA--yo bhikSuH karNazodhanakasya uttarakaraNamanyayUthikena vA gRhasthena vA karoti kurvantaM vA svadate // sU0 19 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'kaNNasohaNagassa' karNazodhanakasya, yena sAdhanavizeSeNa karNayorantarvartimalamapanIyate-tatkarNazodhanakam , etAdRzasya karNazodhanakasya / uttarakaraNaM nAma--kenacit zastravizeSeNa tIkSNIkaraNaM, truTitasya lohakAragRhe saMdhApanAdikaraNam / etAdRzamuttarakaraNa pUrvavat jJeyam // sU0 19 // sUtram-je bhikkhU aNNaTThayAe sUI jAyai jAyaMtaM vA sAijjai // 20 // chAyA--yo bhikSuranathatayA sUcI yAcate yAcamAnaM vA svadate // sU0 20 // carNI-'je bhikkha' ityAdi / 'je bhikkha' yo bhikSuH 'aNNayAe' anarthatayA prayojanaM vinA, anyatIrthikebhyaH zrAvakebhyo vA 'sUI jAyai' sUcI yAcate kAraNamantareNaiva sUcIyAcanAM kurute / athavA -'jAyaMtaM vA sAijjai yAcamAnamanyaM svadate anumodate / yo bhikSuH kAraNamantareNaiva zrAvakAdibhyaH sUcI svayaM yAcate-prArthayati sadoSabhAgU bhavatIti ||suu020|| zrI nizItha sUtra
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre anyasaMyatArtha yAcakaM yAcamAnaM vA'numodayato bhikSukasya ke doSA bhavanti tatrAha bhASyakAra:--'akAraNaM' ityAdi / bhASyam-akAraNaM jAyamANe bhikkhU sUI ca posgo| ___ANANavahAmicchattaM taheva ya virAhaNaM // chAyA-akAraNaM yAcamAno bhikSuH sUcI ca poSakaH / AjJAnavasthAmithyAtvaM tathaiva ca virAdhanam // avacUrI-'akAraNaM' iti / bhikSurniravadyabhikSavRttimAn zramaNaH sUcyAH yAcanAM kurvan sUcI yAcamAnasya poSako'numodako vA sAdhuH AjJAbhaMgadoSAn prApnoti / na khalvetAdRzI tIrthakarasyAjJA, yat--sAdhubhiH anyArtha sUcyAH yAcanAM karotu / tatazca tathAkurvan zramaNastIrthakarAjJAbhaMgaM prApnoti, tathA'navasthAdoSo'pi prasajjate tathA kartuH evaM mithyAtvadoSaM cApi prApnoti tathaiva virAdhanam AtmavirAdhanAM--saMyamavirAdhanAM--bhASAsamitivirAdhanAM ca prApnoti // sU0 20 // sUtram-je bhikkhU aNaTThayAe pippalagaM jAyai, jAyaMtaM vA sAijjai // sU0 21 // chAyA-yo bhikSuH anarthatayA pippalakaM yAcate yAcamAnaM vA svadate // sU0 21 // cUrNI-'je bhikkhU' iti / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'aNaThyAe' anarthatayAniSprayojanam , kAraNaM vinetyarthaH / 'pippalagaM' pippalakam-'kaiMcI' ti lokaprasiddham 'jAyaI' yAcateanyatIrthikAdibhyaH / 'jAyaMtaM vA sAijjai' yAcamAnaM vA svadate-anumodate sa prAyazcittabhAga bhavatIti // sU0 21 // sUtram-je bhikkhU aNaTThayAe kaNhasohaNaM jAyai, jAyaMta vA sAijjai // sU0 22 // chAyA-yo bhikSuranarthatayA karNazodhanakaM yAcate, yAcamAnaM vA svadate // sU0 22 // cUrNI-- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidbhikSuH 'aNaTThayAe' anarthatayA, tatrArthaH prayojanam-na-arthaH ityanarthaH prayojanAbhAvaH / tamuddizya--kaNNasohaNaM' karNazodhanakam , karNamalamapahartu, sAdhanavizeSalakSaNam / 'jAyaI' yAcate, anyatIrthikebhyo gRhasthebhyo vA / jAyaMta vA sAijjaI' yAcamAnaM vA svadate-anumodate sa prAyazcittabhAg bhavati // sU0 22 // zrI nizItha sUtra
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNI-bhASyAvacUrI TIkA0 u0 1 sU0 23-28 akuzalapratisevanA 13 sUtram-je bhikkhU aNaTThayAe NahaccheyaNaM jAyai jAyaMtaM vA sAijjai // sU0 23 // chAyA-yo bhikSuH anarthatayA nakhacchedana kaM yAcate, yAcamAnaM vA svadate // sU0 23 // cUrNI-'je bhikkhU' iti / 'je bhikkhU yo bhikSuH-zramaNaH aNaTTayAe' anarthatayA prayojanaM vinaiva 'NahacleyaNagaM' nakhacchedanakam nakhacchedanikAm --- "naharanI" ti lokaprasiddhAm 'jAyai' yAcate atyatIrthikebhyaH zrAvakebhyo vA 'jAyaMta vA sAijjaI' yAcamAnamanyaM svadateanumodate sa AjJAbhaMgAnavasthAtmavirAdhanAsaMyamavirAdhanAdidoSaiH prAyazcittabhAg bhavati // sU0 23 // sUtram-je bhikkhU avihIe sUI jAyai, jAyaMtaM vA saaijji||24|| chAyA-yo bhikSuH avidhinA sUcI yAcate yAcamAnaM vA svadate // sU0 24 // cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'avihie' avidhinA 'sUI jAyai' sUcI yAcate, tatra vidhi;--svasamayaprasiddho niyamaH taM vinA / arthAt mahyaM kAryamupasthitaM sIvanasyA'taH sUcI me dehi, kArya kRtvA punarAvartayiSyAmi---iti kathanamantareNaiva sUcyAyAcanam avidhinA yAcitaM bhavati / 'jAyaMtaM vA sAijjai' yAcamAnaM vA svadate / arthAtyaH zramaNaH vidhimantareNaiva yAcanAM karoti-yazca yAcamAnaM tamanumodate, so'pi prAyazcittabhAga bhavatIti // 24 // bhASyam-kAhaM vatthassa saMhANaM tikiccA je u jAyai / karei anna saMhANaM eso'vihI udAhio // chAyA-kariSye vastrasya saMdhAnamiti kRtvA yastu yAcate / karotyanyasya saMdhAnameSo'vidhirudAhRtaH // avacUriH -- 'kAhaM' ityAdi / ko'pi sAdhuH kasyacit zrAvakAdergRhaM gatavAn tatra gatvA sUcI yAcamAno vadati-bho devAnupriya ! zrAvakaH ! ahaM vastrasya prAvaraNasya saMdhAnaM kariSye iti kRtvA-kathayitvA sUcI yAcate / kiMtu tayA prAvaraNArtha yAcyamAnayA sUcyA colapaTTAdikasya saMdhAnaM karoti / eSa avidhirudAhRtaH kathitaH / anena vidhinA yo yAcate yAcamAna vA svadate anumodate, sa bhikSurdoSabhAgiti / evaM pippalakAdisUtreSvapi boddhayam // sU0 24 // sUtram-je bhikkhU avihIe pippalagaM jAyai, jAyaMtaM vA sAijjai // sU0 25 // zrI nizItha sUtra
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre chAyA - yo bhikSuH avidhinA pippalakaM yAcate, yAcamAnaM vA svadate // sU0 25 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH sAdhuH avidhinA pippalakaMpippalako nAma pAtramukhAdikaraNaprayojanakaH kiJcidvako hasvakSuravizeSastam yAcate, yAcamAnaM vA svadate anumodayatIti pUrvavat // sU0 25 // 14 sUtram - -je bhikkhU avihoe nahaccheyaNagaM jAyai, jAyaMtaM vA sAijjai // sU0 26 // chAyA - yo bhikSuravidhinA nakhacchedanakaM yAcate yAcamAnaM vA svadate || sU0 26 / / cUrNI - 'je bhikkhU ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH zramaNaH 'avihIe' avidhinA, 'nahaccheyaNagaM' nakhacchedanakam 'jAyai' yAcate, anyena yAcayati, 'jAyaMtaM vA sAijjai' yAcamAnaM vA svadate'numodate sa prAgvat // sU0 26 // sUtram - je bhikkhU avihIe kaNNasohaNagaM jAyai, jAyaMtaM vA sAijjai // 27 // chAyA - yo bhikSuravidhinA karNazodhanakaM yAcate, yAcamAnaM vA svadate sU0 ||27|| cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'avihIe' avidhinA ' kaNhasohaNagaM' karNazodhanakam 'jAyai' yAcate 'jAyaMtaM vA sAijjai' yAcamAnaM vA svadate'numodate-- iti pUrvavat // sU0 27 // sUtram - je bhikkhU appaNA egassa aTThAe sUI jAittA aNNamaNNassa aNuppaei, aNuppayaMtaM vA sAijjai // sU0 28 // chAyA -- yo bhikSurAtmanaH ekasyArthAya sUcIM yAcitvA anyonyasyA'nupradadAti, anupradadataM vA svadate // sU0 28 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcit zramaNaH 'appaNI egassa aTTAe' Atmana ekasyArthAya tatrAtmanaH svasyA'rthAya prayojanAya / 'sUI jAittae' sUcIM yAcitvA kazcit zramaNaH gRhasthakulaM gato bhavet tatra gatvA mama vastrasaMdhAnAya sUcyAH Avazyakateti kathayitvA sUcI yAcamAnaH sUcIM prApnoti prApya ca svavasatimAgatya / 'aNNamaNNassa' anyo'nyasya -- anyasmai sAdhave 'aNuppaei' anupradadAti, anupradApayati / 'aNuppayetaM va, sAijjai' anupradadataM vA svadate'numodate, sa prAyazcittabhAgiti saMkSepaH // || sU0 28|| " zrI nizItha sUtra
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNI-bhASyAvacUrI, TIkA u0 1 sU0 29-34 _ akuzalapratisevanA 15 sUtram--je bhikkhU appaNo egassa aTThAe pippalagaM jAittA aNNamaNNassa anuppaei anuppayaMta vA sAijjai // sU0 29 // chAyA yo bhikSuH Atmana ekasyArthAya pippalakaM yAcitvA anyo'nyasyAnupradadAti pradadataM vA svadate // sU0 29 // cUrNI-- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU yo bhikSuH zramaNaH 'appaNo egassa aTThAe' AtmanaH svasyaikasyArthAya-prayojanAya / 'pippalagaM jAittA' pippalakaM-karttarikA yAcitvA 'aNNamaNNassa' anyonyasya 'aNuppaei' anupradadAti, 'anuppayaMtaM vA sAijjai' anupradadataM vA svadate'numodate iti pUrvavat / / sU0 29 // sUtram-je bhikkhU egassa aTThAe nahaccheyaNagaM jAittA aNNamaeNassa aNuppaei aNuppayaMtaM vA sAijjai // sU0 30 // chAyA-yo bhikSurAtmana ekasyArthAya nakhacchedanakaM yAcitvA anyo'nyasyA'nupra. dadAti anupradadataM vA svadate // sU0 30 // cUrNI--'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidbhikSuH 'appaNo egassa aTThAya' AtmanaH svasyaikasyA'rthAya, 'nahaccheyaNagaM' nakhacchedanakam nakhakarttanasAdhanam, 'jAittA' yAcitvA 'aNNamaNNassa' anyonyasya-anyasmai, 'aNuppaeI' anupradadAti 'aNuppayaMtaM vA sAijjaI anupradadataM vA svadate'numodate iti, sa prAyazcittabhAgiti pUrvavat // sU0 30 // sUtram-je bhikkhU appaNA egassa aTThAe kaNNasohaNagaM jAittA aNNamaNNassa aNuppaei aNuppayaMtaM vA sAijjai // sU0 31 // __chAyA-yo bhikSurAtmana ekasyArthAya karNazodhanakaM yAcitvA anyo'nyasyA'nupradadAti, anupradataM vA svadate // sU0 31 // cUrNI--'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidbhikSuH zramaNaH / 'appaNo egassa aTTAe' AtmanaH svasya kevalamarthAya-prayojanasiddhaye / 'kaNNasohaNagaM jAittA' karNazodhanaka yAcitvA samAnIya tat 'aNNamaNNassa' anyonyasya-parasparam 'aNuppaeI' anupradadAti, 'aNuppayaMta vA sAijjai' anupradadataM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAk iti pUrvavat // sU0 31 // sUtram-je bhikkhU pADihAriyaM sUI jAittA vatthaM sIvissAmitti pAyaM sibai sivvaMtaM vA sAijjai // sU0 32 // zrI nizItha sUtra
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 nizIthasUtre chAyA--yo bhikSuH prAtihArikI sUcI yAcitvA vastraM sIviSyAmi iti pAtraM sIvyati sIvyantaM vA svadate // 32 // cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi 'je bhikkhU yaH kazcidbhikSuH zramaNaH 'pADihAriyaM' prAtihArikIm, 'sUI' sUcI-kArya kRtvA punaH parAvartayiSyAmIti kathayitvA nayati-tAdRzasUcIgrahaNaM prAtihArikasUcIgrahaNam / tAdRzIM sUcI 'jAittA' yAcitvA 'vatthaM sIvissAmitti' vastraM sIviSyAmIti anayA nIyamAnayA sUcyA'haM vastrasya saMdhAnaM kariSyAmIti kathayitvA AnItayA tayA 'pAyaM sivvaI' pAtraM sIvyati, yadi kathitAdvastuno'nyadvastu sIvyati, "sivvaMtaM vA sAijjaI' sIvyantaM vA saMdadhantaM vA svadate'numodate sa bhASAsamityAskhalitaH prAyazcittabhAgiti // sU0 32 // sUtram--je bhikkhU pADihAriyaM pippalagaM jAittA vatthaM chiMdissAmi tti pAyaM chidai, chidaMtaM vA sAijjai // sU0 33 // chAyA-yo bhikSuH prAtihArikaM pippalakaM yAcitvA vastraM chetsyAmIti pAtraM chinatti chindantaM vA svadate // sU0 33 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH zramaNaH 'pADihAriyaM' prAtihArikaM-kAryAnantaraM parAvartanIyam 'pippalagaM' pippalakam- lohamayazastravizeSa kartarikAdikaM 'jAittA' yAcitvA, 'vatthaM chidissAmi' vastraM chatsyAmi iti kRtvA, 'pAyaM chiMdaI' pAtraM chinatti, chedayati vA, 'chidaMtaM vA sAijjaI' chindantaM vA svadate'numodate iti pUrvavat / / sU0 33 // sUtram--je bhikkhU pADihAriyaM nahaccheyaNagaM jAittA nahaM chiMdissAmiti salluddharaNaM karei, karetaM vA sAijjai // sU0 34 // chAyA-yo bhikSuH prAtihArikaM nakhacchedanakaM yAcitvA nakha chetsyAmi iti zalyoddharaNaM karoti kurvantaM vA svadate // su0 34 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH zramaNaH 'pADihAriyaM' prAtihArika punaH parAvartayiSyAmIti kathayitvA 'nahaccheyaNagaM' nakhacchedanaka-nakhakartanasAdhanam / 'jAittA' yAcitvA 'nahaM chiMdisyAmiti' nakhaM chetsyAmi iti kRtvA AnItavAn / kintu tena 'salluddharaNaM karei' zalyoddharaNaM karoti, kArayati 'kareMtaM vA sAijjai' kurvantaM vA svadate-anumodate iti pUrvavatprAyazcittabhAk saH // sU0 34 // sUtram--je bhikkhU pADihAriyaM kaNNasohaNagaMjAittA kaNNamalaM NIharissAmiti daMtamalaM vA nakhamalaM vANIharei NIharaMtaM vA sAijjai ||suu035|| zrI nizItha sUtra
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvariH u0 1 sU0 36-40 avidhisUcIpratyarpaNa-pAtraparighaTTanAdiniSedhaH 17 vvvvvvvvv. chAyA-yo bhikSuH prAtihArikaM karNazodhanakaM yAcitvA, karNamalaM nihariSyAmIti dantamalaM vA nakhamalaM vA nirharati, nirharantaM vA svadate // sU0 35 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH zramaNaH 'pADihAriyaM' prAtihArikam 'kaNNasohaNagaM' karNazodhanakam 'jAittA' yAcitvA 'kaNNamalaM NIharissAmitti' karNamalaM nirhariSyAmIti kathayitvA''nItena tena dantamalaM vA svecchayA nakhamalaM vA 'NIharei' nirharati, nihArayati, 'NIharaMtaM vA sAijjai' nirharantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAra bhavatIti // sU0 35 // atrAha bhASyakAraHbhASyam-sIvisaM vatthameeNaM, vatthaM pAyaM ca sivai / sivissAmi ca pAyaM vA, vatthagaM khalu sivvai / gihI sayaM vA daNaM, suNittA vimaNo have / khisaNaM vA parassagge, kujjA aNAyaraM tahA // chAyA--sIviSyAmi vastrametena vastraM pAtraM ca sIvyati / siviSyAmi ca pAtraM vA vastrakaM khalu sIvyati // gRhI svayaM vA dRSTvA zrutvA vimanA bhavet / nindanaM vA parasyAgre kuryAdanAdaraM tathA // avacUriH-'sIvissaM' ityAdi / ahaM bhavatpradattena-etena sUcyAdinA vastraM sIviSyAmi, ityuktvA''nItena sAdhanena sUcIsAdhanena vastraM tato'nyat pAtraM ca sIvyati / evameva-pAtraM vA sIviSyAmIti kathayitvA''nItena tena khalu vastrakaM sIvyati / gRhI evaM sUcIdvArA pAtrAdikaM sIvyantamenaM sAdhu kadAcitsvayaM dRSTvA paramukhAdvA zrutvA 'vimaNo' vimanAH manovakRtimAn bhavet vA-athavA parasya-sAdhorgRhasthasya vA agre-samakSaM tasya sAdhornindanaM tathA-anAdaraM yadi kuryAt tadA mRSAbhASaNena dvitIyamahAvratasya bhagakaraNAt saMyamAtparibhraSTaH san zAsanalaghutAM kArayetsAdhuH, ataH sAdhubhirevaM na karttavyam // sU0 35 // sUtram-je bhikkhU avihIe sUI paJcappiNai paccappiNaMtaM vA sAijjai // sU0 36 // chAyA -yo bhikSuravidhinA sUcI pratyarpayati, pratyarpayantaM vA svadate // sU0 36 // zrI nizItha sUtra
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH zramaNaH 'sUI' sUcIm 'avihIe paccappiNai' avidhinA-vidhimatikramya pratyarpayati dAyakaM prati dadAti 'paccappiNataM vA sAijjaI' pratyarpayantaM vA svadate'numodate / avidhinA dadAti, dadataM vA pratyanumodate sa prAyazcittabhAgbhavati // 36 // atrAha bhASyakAraHbhASyam-avihiNA demANo ya, dAyagaM paDi jo muNI / dhammassa lahuyA hojjA, hojjA jIvavirAhaNA / / chAyA-avidhinA dadAnazca-dAyakaM prati yo muniH / dharmasya laghutA bhavet bhavejjIvavirAdhanA / / avacUriH-'avihiNA' ityAdi / yo muniH sUcyAdinA svakArya kRtvA, tAM sUcI pratyarpayituM dAyakaM-dAtAraM prati gatvA-'nIyatAmiyaM sUcI' ityuktvA - avidhinA jAnudezAdUrdhvasthitAdeva svahastAt-dadat-pratyarpayan san vasatiM pratinivarttate / tatraivaM karaNe dharmasya laghutA bhavati, tathA-vAyukAyAdijIvAnAM virAdhanA ca bhavati / eSo'vidhiH / ayaM bhAvaH-zobhano'yaM vidhiH yathA - svaprayojanArthameva yAceta, yadvastrAdikaM saMdadhIta tadarthameva yAceta, yasya sAdhoH kArya tannAmnaiva yAceta, Atmano'rthAya-parasyArthAya tadubhayAya vA yAceta, yathAka kAmastathaiva yatno vidheya iti paramArthaH / vinItaH san puro bhUmau saMsthApya tamevaM vadet-bhrAtaH ! taveyaMsUci riti // sU0 36 // evameva--'pippalagaM' pippalakaM0, 37, 'nahaccheyaNagaM'-nakhacchedanakaM0 38 / kaNNasohaNagaM karNazodhanakaM0 39 / eSu triSvapi sUtreSu pUrvokta eva vidhiravidhizca jJAtavyaH // sU0 37-39 // sUtram-je bhikkhU lAupAyaM vA dArupAyaM vA maTTiyApAyaM vA aNNautthieNa vA gArathieNa vA parighaTTAvei vA saMThavei vA jamAvei vA alamappaNA karaNayAe suhumamavi no kappai jANamANe saramANe aNNamaNNassa viyarai viyarataM vA sAijjai // sU0 40 // chAyA-yo bhikSuH alAbUpAtraM vA dArupAtraM vA mRttikApAtraM vA, anyayUthikena vA gRhasthena vA parighaTTayati vA saMsthApayati vA yamayati vA alamAtmanaH karaNatayA sUkSmamapi no kalpate jAnAnaH smaran anyA'nyasya vitarati vitarantaM vA svadate ||suu040|| zrI nizItha sUtra
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 1 sU0 41-43 daNDakAdiparighaTTana-pAtrasandhAnaniSedhaH 19 cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH zramaNaH 'lAupAyaM vA' alAbUpAtraM vA-tUMbIpAtraM vA, 'dArupAyaM vA' dArupAnaM vA, tatra-dAru-kASThaM tatsaMbandhi pAtraM vA, 'maTTiyApAyaM vA' mRttikApAtraM vA, etAni trINi alAbUprabhRtipAtrANi 'aNNautthieNa vA' anyayUthikena anyatIrthikena vA, 'gArathieNa vA' gRhasthena vA 'parighaTTAvei vA' parighaTTayati-nirmApayati vA 'saMThavei' saMsthApayati vA -pAtramukhAdInAM nirmANaM kArayati 'jamAvei vA' yamayati vA-saMyamayati vA pAtraikadezoccanIcapradezaM samIkArayati / alaM-paryAptam 'appaNo karaNayAe' AtmanA karaNatayA svayaM kartuM na zakyate / 'muhamamavi' sUkSmamalpamapiH 'no kappaI' no kalpate / evaM svazaktiM 'jANamANe' jAnAnaH 'saramANe' svasAmarthya smaran san vA 'aNNamaNNassa' anyAnyasmai anyasmai anyasmai ityarthaH, tatra-anyatIrthikAya gRhasthAya vA 'viyarai' vitarati samIkaraNAdyarthAya punaragrahaNAya vA dadAti / 'viyaraMtaM vA sAijjaI' vitarantaM dadatamanyaM vA svadate'numodate iti / yadi kazcit zramaNaH tumbAdipAtraM sphuTitaM gRhasthAdidvArA saMdhApayati navInaM vA nirmApayati kiMcidapi viSamaM samIkArayati sUkSmamapi kArya karoti-kArayati-kurvantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAgbhavati / eteSAM karaNe'nyadvArA saMpAdane vA dAne vA SaDvidhajovanikAyAnAmupamarda saMbhavena sAdhubhistatyAjyam // sU0 40 // sUtram-je bhikkhU daMDayaM vA laTThiyaM vA avalehaNiyaM vA veNusUiyaM vA annautthieNa vA gArathieNa vA parighaTTAvei saMThavei jamAvei vA alamappaNo karaNayAe suhumamavi no kappai jANamANe saramANe aNNamaNNassa viyarai viyaraMtaM vA sAijjai / sU0 41 // chAyA-yo bhikSuH daNDakaM vA yaSTikAM vA avalehanikAM vA-veNusUcikAM vA anyayUthikena vA gRhasthena vA parighaTTayati saMsthApayati yamayati vA alamAtmanaH karaNatayA sUkSmamapi no kalpate jAnAnaH smaran anyA'nyasmai vitarati vitarantaM vA svadate / sU0 41 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU yo bhikSuH zramaNaH 'daMDayaM vA' daNDakaM vA, tatra-daNDo gamanasahAyako lokaprasiddhaH, 'laTThiyaM vA' yaSTikAM vA, tatra-yaSTirvazAdinirmito laghudaNDavizeSaH, tAM vA / 'avalehaNiyaM vA' avalehanikAM vA varSAsamaye caraNasaMlagnakardamaproJchanazalAkAvizeSaH / 'veNusUiyaM vA' veNusUcikAM vA, tatra-veNuvaMzastanmayauM sUcI vaMzazalAkAmityarthaH / etatpUrvoktaM sarva vastu 'annautthieNa vA gArathieNa vA' anyayUthikenA'nyatIthikena vA gRhasthena vA 'parighaTTAvei' parighaTTayati parighaTTanaM nirmApaNam tatazcA'nyadvArA daNDAdi nirmApayatItyarthaH / 'saMThavei' zrI nizItha sUtra
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 nizIthasUtre saMsthApayati, tatra-saMsthApana-daNDasya mukhAdInAM saMpAdanam 'jamAvei vA' yamayati vA saMyamayati daNDAdikaM samIkArayati / 'alamappaNo karaNayAe' alamAtmanaH karaNatayA paryAptamAtmanA svayaM karaNAyAlam na svasya kartuM sAmarthyamityarthaH / 'suhumamavi no kappaI' sUkSma-svalpamapyAtmanaH kAryamanyadvArA kArayituM na kathamapi kalpate / 'jANamANe saramANe aNNamaNNassa viyaraI' svAtmAnaM jAnAnaH smaran vA svasAmarthya anyA'nyasya anyasmai anyasmai ityarthaH vitarati-dadAti / 'viyaraMtaM vA sAijjai' vitarantaM vA-dadataM vA'nyaM svadate'numodate daNDAdInAM gharSaNa--saMsthApanasaMyamanAdikaM kartuM paratIthikebhyo dadAti dadataM vA'nyamanumodate sa prAyazcittabhAgbhavati / kevalaM bAla-glAna-rogi-vRddhAnAM saMcalanArtha yaSTyAdirgrahIto bhavati na tu sazaktAnAM sarvasAdhUnAmiti vivekaH // sU0 41 // sUtram--je bhikkhU pAyassa egaM tuDiyaM tuDei turaMtaM vA sAijjai ||suu0 42 // chAyAyo bhikSuH pAtrasyaikaM truTitaM sthagayati-stharAyanta vA svadate ||suu042|| cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH zramaNaH 'pAyassa' pAtrasyatumbIpAtrasya, dArupAtrasya, mRttikApAtrasya vaa| 'egaM tuDiyaM' ekaM truTitam thiggalaM chidramityarthaH upalakSaNAt akhaNDapAtrasyopari zobhAdyartha pAtrasya zobhA varddhatAmiti buddhayA pAtrasyopari dIyamAnaM cihnavizeSam / 'tuDei' sthagayati AvRNute truTitaM saMyojayatItyarthaH / 'tuDataM vA sAijjaI' sthagayantaM vA svadate / yazca bhikSustumbikAditrividhapAtreSu chidramekaM niruNaddhi, yadvA-pAtrasyopari zobhAtizayasaMpAdanArtha yatra tatra vA svastikAdikaM nirmAti-nirmApayati vA, nirmApayantaM vA'numodate sa prAyazcittabhAgbhavati // sU0 42 // sUtram-je bhikkhU pAyassa paraM tiNhaM tuDiyANaM tuDei turaMtaM vA sAijjai / / sU0 43 // _ chAyA-yo bhikSuH pAtrasya paraM trayANAM truTitAnAM sthagayati sthagayantaM vA svadate // suu043|| __ cUrNI - 'je bhikkhu' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH zramaNaH 'pAyassa' pAtrasya tumbikAdeH / 'paraM tiNhaM tuDiyANaM' paraM trayANAM truTitAnAm trithiggalAt paraM caturthAdikam 'tuDei' sthagayatiAvRtaM karoti -kArayati vA 'tuDaMtaM vA sAijjai' -sthagayantaM vA svadate'numodate, trithiggalA zrI nizItha sUtra
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 1 sU0 44-47 pAtrasyAvidhisaMdhAnAtirekabandhananiSedhaH 21 dadhikaM saMyojayati sa prAyazcittI bhavati / yaH sAdhustumbikAdipAtreSu-eka-dvikaM vA kadAcittrikaM thiggalaM yojayituM prAptAdhikAraH sa yadi caturthAdikaM thiggalaM svasvajAtIyaM khaNDaM yojayati karoti, kArayati, kurvantaM vA svadate'numodate tadA prAyazcittabhAgbhavati / / sU0 43 / / atrAha bhASyakAraHbhASyam- uDDhaM tuDiyatiyA ya, jojejja pAyagaM jaI / ANANavatthAmicchattaM, pAveI ya virAhaNaM // chAyA- urdhva truTitatrikAcca, yojayetpAtrakaM yatiH / ___ AjJAnavasthAmithyAtvaM prApnoti ca virAdhanam / / avacUriH-'uDDhaM tuDiya' ityAdi / yo yatiH zramaNaH sphuTitapAtrAdikasya thiggalatrayAt urdhvamadhikaM thiggalena pAtrakaM tumbyAdipAtraM yojayet, caturthAdikaM thiggalaM pAtre sthagayati--karoti, sa zramaNaH AjJAbhaGgadoSam--anavasthAdoSam -mithyAtvadoSam--virAdhanaM ca prApnoti, ataH sphuTitasya pAtrAdikasya thiggalatrayAdadhikaM na yojayet, iti // sU0 43 // sUtram-je bhikkhU pAyaM avihIe tuDai tuDaMtaM vA saaijji|| suu044|| chAyA-yo bhikSuH pAtramavidhinA sthagati sthagayantaM vA svadate // sU044 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'pAya' pAtram 'avihIe' avidhinA vidhyatikameNa, 'tuDai' sthagayati -yunakti 'tuDataM vA sAijjaI' sthagayantaM vA svadate, yunakti-yojayati--anumodate vA sa prAyazcittabhAgiti // sU0 44 // sUtram-je bhikkhU pAyaM avihIe baMdhai baMdhataM vA saaijji|suu045|| chAyA-yo bhikSuH pAtramavidhinA badhnAti-badhnantaM vA svadate // sU0 45 // cUrNI--'je bhikkhU' ityAdi / 'jebhikkhU' yo bhikSuH zramaNaH 'pAyaM' pAtraM tumbikAdikam 'avihIe' avidhinA vidhyatikrameNa 'baMdhaI' badhnAti avidhinA bandhanaM karoti kArayati / 'baMdhataM vA sAijjaI' baghnantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittI bhavati / triprakArake 'lAbUpAtrAdau dviprakArako baMdho bhavati / tatraiko'vidhibandho dvitIyo vidhibandhaH / tatrA'vidhibaMdho'yam-"tatra svastikabandho dviprakArako bhavati vyatikalitaH / itarau vA vyatikalito samaca zrI nizItha sUtra
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre turakau ca koNeSu ||1||r vyattikalita ekato dvidhAtaca, ekato'yam / vidhAto'm - pratItastenabandhaH, sa cA'yam ete sarve'pyavidhibandhAH / vidhibandhastu mudrikAsaMsthita 5 naubandhasaMsthitazca 6 / eteSu bandheSu-avidhimadhyAdekatareNApi bandhena trayANAM pAtrANAM madhyAt ekamapi pAtraM bandhayet sa AjJAbhaGgAdikaM doSaM prApnotIti // sU0 45 // sUtram-je bhikkhU pAyaM egeNa baMdheNa baMdhai, baMdhataM vA sAijjai / / chAyA-yo bhikSuH pAtramekena baMdhena badhnAti badhnanta vA svadate / sU0 46 / / cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhivakhU' yaH kazcidbhikSuH zramaNaH, 'pAya' pAtraM tumbikAdipAtram 'egeNa baMdheNa baMdhaI' ekena bandhena badhnAti / sAmAnyatastAvatkathitam yat "abandhanaM pAtraM tumbikAdikaM grahItavyam" pAtrasyaikabandhanamapi kurvatasta evAjJAbhaGgAdikA doSA bhavantIti kathayitumidaM sUtraM pravRttam / taccaivaM pratipAdayati yat kazcidekabandhanaM pAtre karoti sa AjJAbhaGgAdikAn doSAn prApnoti, tathA 'baMdhataM vA sAijjai badhnantaM vA ekena bandhena pAtrAdikaM baghnantaM svadate'numodate yaH so'pi prAyazcittabhAgbhavatIti // sU0 46 // atrAha bhASyakAra:bhASyam-pAyamegeNa baMdheNa, baMdhejjA bhikkhuo jai / vihiNA'vihiNA vA se, ANAbhaMgAi pAvai // chAyA-pAtramekena baMdhena, badhnIyAdbhikSuko yadi / vidhinA'vidhinA vA sa AjJAbhaGgAdi prApnoti // avacUriH-'pAyamegeNa' ityAdi / yaH kazcit zramaNaH ekena ekAvRtena bandhena vidhinA mudrikAsaMsthAnena naubandhanasaMsthAnena vA, avidhinA svastikAdibaMdhanena vA, pAtramalAbUprabhRtikaM bandhayet pAtrasya bandhanaM kuryAt yadi, evaM kurvANaH sa AjJAbhaGgAdikAn doSAn prApnoti tasmAdvidhinA vA avidhinA vA pAtrasyaikAvRtena bandhanena bandhanaM na kuryAditi // suu046|| sUtram-je bhikkhU pAyaM paraM tiNhaM baMdhANaM baMdhai, baMdhataM vA sAijjai // chAyA-yo bhikSuH pAtraM paraM trayANAM baMdhAnAM badhnAti badhnantaM vA svadate / suu047|| cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSurnirgranthaH 'pAyaM' pAtraM tumbikAprabhRtikam / 'paraM tiNhaM baMdhANaM baMdhaI' paraM trayANAM bandhAnAM badhnAti trirAvRtabandhanAtparaM catu zrI nizItha sUtra
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 1 sU0 48 pAtrasthAtirekabandhanakAlamaryAdA 23 rthAdibandhena badhnAti-bandhanaM karoti kArayati 'baMdhataM vA sAijjaI' badhnantaM-bandhanaM kurvANa svadate'numodate sa prAyazcittabhAgbhavati / / sU0 47 / / atrAha bhASyakAra:bhASyam-baMdhattigAiritteNa, pAyaM baMdhai jo jaI / vihiNA'vihiNA vAvi, se pAvai ya duusnnN|| chAyA-bandhatrikAtiriktena, pAtraM badhnAti yo yatiH / vidhinA'vidhinA vA'pi, sa prApnoti ca dUSaNam // avacUriH-'baMdhattigA' ityAdi / yaH kaivalyaprApakajJAnadarzanacAritrArtha yatamAno yatiH bandhatrayAtiriktena bandhanatrayAdadhikena caturthabandhanAdinA pAtramalAbUprabhRtikam vidhinA mudrikAdisaMsthAnena, avidhinA svastikAdisaMsthAnena bandhanena badhnAti bandhanaM karoti kArayati, sa dUSaNamAjJAbhaGgAdidoSajAtaM prApnoti tasmAt kathamapi vidhinA'vidhinA vA caturthena bandhanena yatiH pAtrasya bandhana na kuryAditi // sU0 47 // sUtram-je bhikkhU airegabaMdhaNaM pAyaM divaDDAo mAsAo pareNa dharai dharataM vA sAijjai // sU0 48 // chAyA-yo bhikSuratirekabandhanaM pAtra dvayardhAt mAsAtparaM dharati, dharantaM vA svadate // suu048|| cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'airegabaMdhaNaM pAyaM' atireka tribandhanAdadhikaM bandhanam , tena baddhaM pAtram 'divaDDhAo mAsAo' dvayardhAt mAsAt ekaM mAsaM paripUrNa dvitIyamAsasyA? bhAgaH paMcadazadinAni, tasmAt dvayardhamAsAt 'pareNa' pareNa parataH yadi dvayardhamAsAdadhika kAlaparyantaM 'gharei' dharati dhArayati / 'dharaMtaM vA sAijjai' dharantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittI bhavati // sU0 48 // ___ atrAha bhASyakAraHbhASyamU-avalakkhaNabaMdhaNao, hoi pamAo asaMjamo tatto / teNa ya ANAbhaMgo, paDaI tatto ya saMsAre // chAyA---apalakSaNabandhanato bhavati pramAdaH asaMyamastasmAt / tena ca AjJAbhaGgaH, patati tasmAcca saMsAre // zrI nizItha sUtra
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 nizIthasUtre avacUriH-'avalakkhaNa.' ityAdi / apalakSaNaM yadvandhanaM tasmAt pramAdo bhavati, tasmAt pramAdAt asaMyamaH, tena ca asaMyamena AjJAbhaGgaH jinAjJA virAdhanA, tasmAcca AjJAbhaGgAt sAdhuH saMsAre patati tasya punaH punaH saMsArapAto bhavati / tasmAdavidhibandhanasya sArdhamAsAtparato dhartA-dhArayitA, dhArayato'numodayitA ca prAyazcittabhAg bhavatIti vimarzaH // sU0 48 // ekabandhanabaddhapAtradhAraNe bhikSuH kaM ke doSaM prApnotItyAha bhASyakAra:bhASyam-ANAbhaMgAiyaM dosaM, micchattaM ca virAhaNaM / pAvai jamhA ya tamhA, bhikkhU Neva dharejja taM // chAyA-AjJAbhaGgAdikaM doSaM, mithyAtvaM ca virAdhanam / / prApnoti yasmAcca tasmAd , bhikSurnaiva dharet tam / / avacUriH--'ANAbhaMgAiyaM' ityAdi / yasmAtkAraNAt eka-dvika-trikAtirekabandhanaviziSTapAtraM dhArayatastorthakArANAmAjJA bhaGgAdikA doSA bhavanti, tathA anavasthA, ekena yadi dhAritaM tadA'nyo'pi taddhArayiSyati, tadanyo'pi dhArayiSyati, evaM tadanyo'pi, itthaM krameNA'navasthAdoSaH samApatati / tena mithyAtvamapi prApnoti, tIrthakarANAmAjJAbhaGge mithyAtvaprApteH / tathA virA. dhanam AtmavirAdhanaM saMyamavirAdhanaM ca prApnoti / tasmAtkAraNAt sAdhurekabandhanAvidhibandhanAtirekabandhanaviziSTaM pAtraM na dhArayediti siddhAntaH // sU0 48 // atha bhASyakAro'lakSaNapAtrANi pradarzayati-'huMDa' ityAdi / / bhASyam-huMDaM 1 sabalaM 2 vAyAiddhaM 3 dupuyaM 4 ca khIlasaMThANaM 5 / paumuppalaM 6 ca savaNaM 7 alakkhaNaM daha 8 duvvaNaM 9 // chAyA- huMDaM 1 zavalaM 2 vAtAviddhaM 3 duSputaM 4 ca kIlasaMsthAnam 5 / padmotpalaM 6 ca savarNa 7, alakSaNaM dagdha 8 durvarNam 9 / avacUriH-'huMDa' yat pAtraM samacaturasra na bhavati tat huNDam alakSaNam 1, zabalaM tat yasya kRSNAdirUpANi, vicitrarUpopapannam ityarthaH 2 vAtAviddhaM nAma -vAtena Aviddha kSiptam upacArAt sphuTitamityarthaH 3, duSputaM nAma-duSTAdhobhAgaM yat sthApitamUrdhvameva tiSThaticAlitaM sat punaH pratyAvarttate tat tAdRzaM duSputam 4 iti / kIlasaMsthAnam- yat sthApayat sanna tiSThati tatkIlasaMsthAnam 5, padmotpalam-yasya pAtrasyA'dhonAbhiH padmAkRtiH, utpalAkRtiH nolAmA vA tatpanotpalam 6, savarNam kaNTakAdikSatakSataM yatpAtraM tat 7, tathA-dagdhamagninA prajvalitam 8, duvarNam - paJcavarNopetamaniSTavarNa vA 9 / athavA-pravAlAGkurasadRzaM zrI nizItha sUtra
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ carNibhASyAvacUriH u0 1 sU0 49-50 vastrasandhAnaprakaraNam 25 suvarNam anyadurvarNam-aniSTamityarthaH / etallakSaNayuktaM pAtramalakSaNaM kathyate iti / tatra kasmin alakSaNe sati taddhArayituH kimAkArako doSa Apadheta ? tatrocyate-huMDanAmake lakSaNe cAritrabhedaH 1, zabalanAmake'lakSaNe cittavibhramaH 2, vAtAviddhanAmake'lakSaNe sAdhorunmAdo bhavati 3, duSputa-kIlasaMsthAnanAmake lakSaNake gaNe-cAritre ca sthAnaM na labhate 4 / 5 / padmotpalanAmakAla. kSaNe- akuzalaM zarIrapIDA bhavati 6, savarNAyalakSaNe upakaraNasya jJAna-darzana-cAritrasya ca virAdhanA bhavati 7, dagdhe antarbahirvA maraNaM bhavati 8 / durvarNanAmakA'lakSaNaviziSTapAtradhAraNe jJAnasyAgamo na bhavati 9, tasmAt-alakSaNayuktaM pAtraM na dhArayet / kIdRzaM pAtraM kena vA krameNa kiyantaM vA kAlaM mArgayitavyam ! tatrocyate-prathamaM tAvat caturo mAsAn paryantaM yathAkRtaM nAma pAtraM kevalakASThanirmitaM, pUrvakRtamukhaM vA'lAbUpAtraM mArgayitavyaM kintu na parikamitamiti / yadi caturmAsaM yAvadanveSaNe kRte'pi tAdRzaM yathAkRtaM pAtraM na labdhaM bhavati, tadA-tadanantaraM mAsadvayaM yAvat alpaparikarmitameva pAtraM mArgayitavyam / yadyetAvatA kAlenA'pi tAdRzamalpaparikarmitaM pAtraM labdhaM na bhavet, tadA-dvayardhamAsaM yAvat bahuparikarmitamapi pAtraM mArgayet , yasmAt-tadanantaraM varSAkAlaH prApto bhavati, varSAkAle ca parikarma na bhavati / yadi yAdRzamAgame kathitaM salakSaNaM pAtram tAdRzaM pAtraM na labheta, tadA tAvad yadeva prAptaM tadeva pAtramanukarSayitavyamiti saMkSepaH // suu048|| itaH pUrvasUtreSu-eka-dvikAdithiggalaM bandhanaM vA darzitam , adhunA-prakRtasUtre vastre thiggalayojanAprakAramAha- 'je bhikkhU' ityAdi / sUtram-je bhikkhU vatthassa egaM paDiyANiyaM dei, deyaMtaM vA sAijjai // sU0 49 // chAyA-yo bhikSurvastrasya ekaM pratyanIkaM dadAti dadataM vA svadate // sU0 49 // cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'vasthassa' vastrasya, tatravAsayati-AcchAdayati rakSati zItoSNAdibhyaH zarIramiti vastram-prAvaraNaka-colapaTTAdikam , tasya vastrasya, 'egaM paDiyANiyaM' ekaM pratyanIkam anyajAtIyavastrasaMbhavaM thiggalakam kAraNaM vinA tajjAtIyamekaM thiggalam-anyajAtIyavastrasya vA thiggalaM dadAti, dApayati 'deyaMtaM vA sAijjaI' dadataM vA svadate'numodate, sa AjJAbhaGgAdikamAtmavirAdhanaM saMyamavirAdhanaM ca prApnoti, ataH prAyazcittabhAg bhavati // sU0 49 // saMprati sUtrapratipAditaM vastraM katiprakArakaM bhavatIti jijJAsAyAmAha bhASyakAra:- 'patthaM paMcavihaM' ityAdi / zrI nizItha sUtra
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre bhASyam-vatthaM paMcavihaM vuttaM, jaMgamAipabheyagaM / jahAsatthaM ca tabbheo, NAyaco hiyabuddhihi // chAyA-vastraM paJcavidhamuktaM jaMgamAdipramedakam / yathAzAstraM ca tadbhedo jJAtavyo hitabuddhibhiH / / avacUriH-vastraM paJcavidhaM paJcaprakArakaM bhavati, jaMgamAdibhedAt , paMca prakArAH vastrasya bhavantijaMgie,bhaMgie, sANae, pattie, tirIDapaTTae" jagamam 1, bhaGgikam 2 zANakam 3 patrakam 4 tiroDapaTTakam 5, tatra-jaGgamam-ajameSalomanirmitaM kambalAdi, upalakSaNAtkAsikam 1, bhaGgikamatasInirmitaM kRmijaM vA 2, zANakam-zaNasUtramayam 3, patrakam-tAlapatranirmitam 4, tirIDapaTTakam-tirIDavRkSatvagbhinirmitam 5 / eteSu paJcavidheSu vastreSu-utsargamArgeNa vastradvayaM kalpate, UrNAmayaM, kAsikaM ca, tatra ekamUrNAmayaM, prAvaraNadvayaM kArpAsikaM ca / apavAdamArgeNa dvividhavastrayoralAbhejyadapi vastraM kalpate / itthaM subuddhibhiryathAzAstraM bhedo jJAtavyaH // sU0 49 // athApavAdamAha-'je bhikkhU' ityAdi / sUtram-je bhikkhU vatthassa paraM tiNhaM paDiyANiyaM dei deyaMta vA sAijjai ||suu0 50 // chAyA-yo bhikSurvastrasya paraM trayANAM pratyanIkaM dadAti dadataM vA svadate ||suu050|| cUrNI- 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'vatthassa' vastrasya prAvaraNacolapaTTakAdirUpasya 'paraM tiNha' paraM trayANAm, trayANAM thiggalAnAM paratazcaturthAdikam , pratyanIkaM anyajAtIyavastrathiggalam , 'deI' dadAti dApayati, 'deyaMtaM vA sAijjaI' dadataM vA svadate'numodatesa prAyazcittabhAga bhavatIti / / sU0 50 // atrAha bhASyakAraH- 'kAraNe' ityAdi / bhASyam-kAraNe thiggalaM satthe, tiyameyamudAhiyaM / tao ya parato dei, ANAbhaMgAiyA mayA // chAyA-kAraNe thiggalaM zAstre trayametadudAhRtam / tatazca parato dadAti AjJAbhaMgAdikA matAH // avacUriH-kAraNe-kAraNavizeSe sati, yAvat-eka-dvikaM trayaM vA thiggalaM vastropari deyam , etat zAstre evodAhRtam-kathitam / kAraNe sati yAvat thiggalatrayaM tAvaddeyam , tatazca parato dadataH tataH paraM trithiggalAtparaM caturthAdi thiggalaM vastropari dadataH zramaNasya-AjJAbhagAdikA doSA matA bhaveyurityarthaH / / sU0 50 // zrI nizItha sUtra
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 1 sU0 51-56 vastrasya sIvanaphalikAgranthana prakaraNam 27 athAsya prakRtasUtrasya paJcAzatA sUtreNa saha kaH saMbandhaH ? iti cet atrocyate-pUrvapUrvatarasUtreSu thiggalasaMyojanaM kathitam / tat thiggalaM sIvanamantareNa na saMbhavati iti thiggalasIvanaM smArayati, tatsIvanaM kena vidhinA bhavatIti sIvanavidhipradarzanArthametatsUtramAha-'je bhikkha' ityAdi / sUtram-je bhikkhU avihIe vatthaM sivvai sivvaMtaM vA sAijjai / 51 / chAyA-yo bhikSuravidhinA vastraM sIvyati sIvyantaM vA svadate ||suu0 51 // cUrNI-'je bhikkhU' yo bhikSuH, 'avihIe' avidhinA-vidhimullaGdhya, 'vatthaMsivvaI' vastraM prAvaraNacolapaTTAdikaM sIvyati sIvanaM karoti, kArayati 'sivvaMtaM vA sAijjai' sIvyantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAg bhavati / ayaM bhAvaH-yathA gRhasthaH zobhArtha vastrAdau jAlikAM karoti tathA yadi sAdhuH kuryAt, yadvA kurvantamanumodayet tadA tAdRzavastrasya pratilekhanAdikaM kattuM na zakSyati, ato'vidhipUrvakaM tat sIvanam-iti, tathAkaraNe kartuH kArayituH kurvantamanumodayiturbhavatyeva prAyazcittam / ___ ayaM bhAvaH-sIvanaM paJcaprakArakam-gaggarakasIvanam 1 daNDisIvanam 2 jAlikAsIvanam 3 ekasarAsIvanam 4 duSkIlakasIvanam ca 5 bhavati / tatra-gaggarasIvanaM daNDisIvanaM ca yathA gRhasthAnAM 'kurtA-koTa, kotthala-kothalA-kothalI' ityAdibhASAprasiddhAnAM sIvanam 1-2, jAlikAsIvanaM prasiddha vastreSu jAlikAdikaraNena vicchittisampAdanam 3 / ekasarAsIvanaM lokaprasiddha 'kasIdA' 'bharata' ityAdinAmnA 4 / duSkIlakasIvanaM yathA tathA sIvyate, yathA-ubhayato vastrasya kIlakamiva DorakaM bhavati 5 / etatsarvaM sIvanamavidhirUpam, yata eteSu pratyupekSaNAdikaM samyak na saMbhavati ato naitatkarttavyam / vidhisIvanaM gomUtrikAkArasIvanaM svasamayaprasiddhamiti dik // sU0 50 // sUtram-je bhikkhU vatthassa egaM phaliyaM gaMThiyaM karei kareMtaM vA sAijjai // sU0 52 // chAyA-yo bhikSurvasghrasyaikAM phalikAM grathitAM karoti kurvantaM vA svadate ||suu0 52 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'vatyassa' vastrasya, 'egaM phaliyaM gaThiyaM kareI' ekAM phalikA-vastrAntasthitatantujAlarUpAM grathitA karoti vastrAntasthitatantujAlaM phalikArUpeNa prathnAtItyarthaH, kareMtaM vA sAijjai kuvantaM cA svadate'numodate sa prAyazcittabhAgU bhavati / zeSa prAgvat // sU0 52 // zrI nizItha sUtra
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre sUtram--je bhikkhU vatthassa paraM tiNhaM phaliyagaMThiyANaM karei karata vA sAijjai // sU0 53 // ____ chAyA-yo bhikSurvastrasya paraM trayANAM phalikAgranthikAnAM karoti kurvantaM vA svadate // sU0 53 // __cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'vatthassa' vastrasya-prAvaraNavastrAdeH, 'paraM tiNhaM' paraM trayANAm 'phaliyagaMThiyANaM' phalikAgranthikAnAM 'karei' karoti svayaM saMpAdayati, kArayati 'kareMtaM vA sAijjaI' kurvantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAgiti prAgvat / ataH phalikAtrayAdadhikaM phalikAgranthanaM na vidheyam // sU0 53 // sUtram-je bhikkhU vatthassa egaM viphaliyaM gaMThiyaM dei deyaMta vA sAijjai // sU0 54 // chAyA-yo bhikSuH vastrasyaikAM viphalikAM granthikAM dadAti dadataM vA svadate suu054|| cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'vatthassa' vastrasya 'egaM viphaliyaM gaMThiyaM' ekAM viphalikAm-phalikArahitAM granthikAM 'dei' dadAti-vastrAntabhAgena saha granthikAM yunakti dApayati, yojayati anyadvArA, 'deyaMtaM vA sAijjaI' dadataM vA svadate'numodate tasyAjJAbhaGgA'navasthAmithyAtvasaMyamavirAdhanAdayo doSA bhavantIti sugamam // sU0 54 // sUtram--je bhikkhU vatthassa paraM tiNhaM viphaliyagaMThiyANaM dei deyaMtaM vA sAijjai // sU0 55 // chAyA-yo bhikSurvastrasya paraM trayANAM viphalikagranthikAnAM dadAti dadataM vA svadate // sU0 55 // cUrNI--'je bhikkha' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'vatthassa' vastrasya 'paraM tiNhaM' paraM trayANAm-trayANAM paramadhikam 'viphAliyagaMThiyANaM dei' viphalikagranthikAnAM dadAti dApayati, 'deyaMtaM bA sAijjai' dadataM vA svadate'numodate sa AjJAbhaGgadoSAtprAyazcittabhAgiti saralo'rthaH // sU0 55 // sUtram--je bhikkhU vatthaM avihIe gaMThai gaMThataM vA sAijjai // 56 // chAyA-yo bhikSurvastramavidhinA praznAti prathnantaM vA svadate // sU0 56 // cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'vatthaM' vatraM-colapaTTAdikam 'avihIe' avidhinA-vidhimullaya 'gaMThai' prathnAti avidhipUrvakaM granthi dadAti-dApayati, zrI nizItha sUtra
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 1 sU0 57-60 vastragRhadhUmapUtikarmaprakaraNam 29 'gaMThataM vA sAijjai' prathnantaM vA svadate'numodate sa AjJAbhaGgAdidoSAtprAgvat prAyazcittabhAgbhavati // sU0 56 // sUtram--je bhikkhU vatthaM atajjAeNaM gaMThei gaMThetaM vA sAijjai // 57 // chAyA-yo bhikSurvastramatajjAtena prathnAti prathnantaM vA svadate // sU0 57 // cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'vatthaM' vastraM colapaTTAdikam, sphATitaM saMghAtum 'atajjAeNaM' atajjAtena, jAtimatikramya yad bhavati tad atajjAtam anyajAtIyam tena vibhinnajAtikena davarakeNa 'gaMThei' prathnAti-sIvanAdikaM karoti, kArayati 'gaMThetaM vA sAijjai' prathnantaM vA svadate'numodate sa AjJAbhaGgAdidoSAn prApnuvan prAyazcittabhAgiti pUrvavat / / sU0 57 // sUtram-je bhikkhU airegagahiyaM vatthaM paraM divaDDAo mAsAo dharei dharataM vA sAijjai / / sU0 58 // __ chAyA-yo bhikSuH atirekagRhItaM vastraM paraM dvayardhAt mAsAt dharati dharantaM vA svadate // sU0 58 // cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'airegagahiyaM vatthaM' atirekagRhItaM vastram zramaNAnAM yAdRzI vastragrahaNavyavasthA, yAdRyI vA saMkhyA, tato'dhikavastrasya ko'pi grahaNaM karoti / pramANavyavasthAto'dhikaM yad gRhItaM vastraM tat yadi 'paraM divaDDAo mAsAo dharei' paramadhikaM dvayardhamAsAt-ardhAdhikaikamAsAt , sAdhaiMkamAsAt paramadhikaM kAlamapi dharati, svasamIpe sthApayati 'dhareMtaM vA sAijjaI' dharantaM vA svadate'numodate sa AjJAbhaGgAdidoSadhArI prAyazcittabhAgbhavati // sU0 58 // atrAha bhASyakAraH- 'avalakkhaNAi0' ityAdi / bhASyam-avalakkhaNAijutta-duga-tiga-airega-gaMThiyaM vatthaM, / dharai ya divaDDhamAsA, ahiyaM jo dosabhAI so|| chAyA-apalakSaNAdiyuktaM--dvika-trikA'tirekagrathitaM vastram / dharati ca dvayardhamAsAd adhikaM sa doSabhAgI saH // avacUriH -yo bhikSuH apalakSaNAdiyuktam-trikoNAdyalakSaNayuktam / AdizabdAttathAvidhAnyApalakSaNayuktaM vA yathA ekagranthiyuktaM, granthidvayayuktaM, pranthitrayayuktaM tadadhikapranthiyuktaM vA, yatsamA zrI nizItha sUtra
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30 nizIthasUtre nA'samAnajAtIyakaM colapaTTAdikaM vastraM sArdhamAsAdadhikaM sArvaikamAsAdadhikakAlaparyantaM dharatidhArayati, yadvA-dharantamanumodate sa zramaNaH tIrthakRtAmAjJAbhaGgAdidoSabhAgI bhavatIti / tathAanavasthAdoSam-AtmasaMyamavirAdhanAdoSaM ca prApnoti, ataH salakSaNAdivastrasya mArgaNaM karttavyam / tatrA'palakSaNopadherdhAraNe-yasmAt - jJAnadarzanacAritrANAM vinAzo bhavati, tasmAt-alakSaNayutaM vastraM na dhArayitavyam , kintu-savidhivastrasya mAraNA krttvyaa| tatra yathAkRtavastragrahaNe mAsacatuSTayaM yAvat-anveSaNaM karttavyam 1, anyaparikarmitagrahaNe mAsadvayaM yAvat mArgaNaM karttavyam-2, tataH paraM sArdhamAsaparyantaM saparikarmitaM vastraM mArgayet 3, evaMprakAreNa kRte'pi mArgaNe salakSaNAdikamanyadoSarahitaM vastraM yadi na milet , tadA tAvatparyantaM mArgaNaM karttavyam yAvatparyantamanyatsalakSaNaM sarvadoSarahitaM vastraM na milet // sU0 58 // sUtram--je bhikkhU gihadhUmaM aNNautthieNa vA gArathieNa vA parisADAvei parisADAvetaM vA sAijjai // sU0 59 // chAyA-yo bhikSuH gRhadhUmaM anyayUthikena vA, gRhasthena vA parizATayati pari, zATayantaM vA svadate // sU0 59 // cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidbhikSuH 'gihadhUma' gRhadhUmam gRhaM vasatiryatra sAdhavastiSThanti, tasmin gRhe vasatau dhUmaM rogAdyupazAmakaguggulAdijvAlanAjjAyamAnam 'aNNautthieNa vA anyayUthikena vA paratIrthikena vA, 'gArathieNa vA' gRhasthena vA-yena kenacit vA parisADAveI' parizATayati-gRhAdikaM pighAya tadantardhUmaM nirudhya prasArayati, sarvato vistArayati 'parisADAvetaM vA sAijjai' parizATayantaM-itastato dhUpayantaM vA svadate'numodate sa prAgvat prAyazcittabhAgbhavati // sU0 59 // sUtram-je bhikkhU pUikammaM muMjai bhuMjataM vA sAijjai, taM sevamANe Avajjai mAsiyaM parihAraTThANaM aNugghAiyaM / / sU0 60 // // NisIhajjhayaNe paDhamo uddeso samatto // 1 // chAyA-yo bhikSuH pUtikarma bhuGkte bhuJjantaM vA svadate, taM sevamAna Apadyate mAsikaM parihArasthAnamanudghAtikam ||suu0 60 // // nizIthAdhyayane prathama uddezaH samAptaH // 11 // zrI nizItha sUtra
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 1 sU0 60 pUrtikarmabhASyam-uddezasamAptizca 31 cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'pUikammaM bhuMjai' pUtikarma bhuGkte, tatra-vivaNe vinaSTaM kuthitamannajAtaM pUtikaM kathyate, svasamaye punarvizuddhamapyAhArAdikamAghAkarmikAdikaNamAtreNa mizritaM tatpUtikamiti kathyate, etAdRzamAhAraM bhuGkte 'bhujataM vA sAijjai' bhuJjantaM pUtikAdyAhArasyopabhogaM kurvantaM svadate'numodate / 'taM sevamANe Avajjai' tat-hastakAMdyArabhya pUtikarbhAntamavidhimArga sevamAna Apadyate-prApnoti 'mAsiyaM parihAraTThANaM aNugyAiyaM' mAsikaM parihArasthAnamanudghAtikam / anudghAtikaM mAsikaM prAyazcittaM bhavatIti sarvatra vijJeyam // sU0 60 // hastakarmAdArabhya pUtikarmAntA'vidhimArgasya parisevanaM kurvataH zramaNAdeH prAyazcittam , tatra kimidaM pUtikarma ? katividhaM ca ? tatrAha bhASyakAra:-'pUikamma' ityAdi / bhASyam-pUikammaM duhA vuttaM, dave bhAve ya dhImayA / davve sundaradiTuMto, bhAve suhumaM ca bAyaraM / / chAyA-pUtikarma vidhA proktaM dravye bhAve ca dhImatA / dravye sundaradRSTAnto bhAve sUkSmaM ca bAdaram // avacUriH-tatra-'pUti' iti kuthitamiti kathyate, karma-ityAdhAkarmikamiti / taccA''dhAkarmikaM-sAdhvathai SaTkAyopamardanapUrvakaM nirmitamAhArAdikam / AdhAkarmikasya niSiddhatvAt yadyapi zuddha AhAraH tatrA''dhAkarmAdidoSayuktAhArasya sikyamapi-kaNamapi yadi milati tadA'sau pUtikarmAhAra ityucyate, tadAhArakaraNe prAyazcittam / tad dviprakArakaM bhavati, tadeva darzayati bhASyakAra:-'pUikamma' iyAdinA / viditazAstrahRdayaiH pUrvAcAryaiH pUtikarma dvidhA-dviprakArakaM kathitam , tadyathA-dravye bhAve ca, tatra dravye sundaradRSTAnto nidarzanam / tathAhi asti kazcidgAthApatiH, tena gRhakAryakaraNAya sundaro nAmakaH sevakaH svagRhe sthApitaH / ekadA kadAcitkAcit puNyatithiH prAptA / tadavasare gAthApatinA prAGgaNopalepanAya sundaraH sevako niyojitaH / sa ca sundaro gomayamAnItavAn parantu gomayena sAkaM puroSamapi-AnIya prAGgaNasyopalepanAdikaM kRtvaan| yadA tu gAthApatiH samAgataH tadA durabhigandhayuktadravyeNa liptaM prAGgaNamiti matvA bhRtyaM bhasitavAn / tathA ca-yathA dRSTAnte'pavitradurgandhimanuSyapurISeNa saMsRSTaM gomayamapi durgandhakAraNam / evameva-dAntike'zuddhAhArasaMsRSTaH zuddhAhAro'pi doSAya eveti / zrI nizItha sUtra
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre bhAvapUtikaM ca dviprakArakaM bhavati sUkSmaM - bAdaraM ca / tatra - indhanaM dArukam, tasya dhUmaH - indhanadhUmaH, sa cAssdhAkarmike bhojane radhyamAne lokAnAM ghrANapradezaM spRzati tena chivakA jAyate, tataH sarva pUtikaM bhavati / gandhapudgalairvA chikkA bhavati tataH sarva pUtikaM bhavati / dhUmagandhavarjitaiH sUkSmAvayavaizchikkA, tataH sarva pUtikaM bhavatItyetat sUkSmaM pUtikam / athavA - 1 32 bAdaraM triprakAraM bhavati AhAre, upadhau, zayyAyAM ca / tatrAhArapUtikaM caturvidham azanAdibhedAt / AdhAkarmikAdyAhArakaNenApi saMsRSTamAhArajAtamAhArapUtikam 1 | upadhipUtikaM dviprakArakam - vastre pAtre ca / tatra vastraM jAMgikAdipaJcaprakArakabhedAt paJcavidham / pAtram - alAbUdAru- mRttikAbhedAt trividhaM grAhyam / dhAtunirmitaM sampratikAlaprasiddhaM selolAiTAdinirmitaM sarvamagrAhyam / tatazca pAtrapUtikamapi trividham / tatra vastre - AghAkarmakRtena sUtreNa sIvyati, thiggalaM vA dadAti / pAtre'pi - AdhAkarmakRtena sUtreNa sIvyati - saMyojayati thiggalaM vA dadAti / vasatipUrti - kam-zuddhavasatau AdhAkarmika vaMzakASThaprastarA disaMmelanam / yathA - vasatinirmANe SaT Tha prAzukAni saptamaM kimapi vAstudravyaM cAssdhAkarmikaM saMyojitaM bhavettad vasatipUtikaM kathyate / vizeSato yathAzAstraM jJAtavyam // sU0 60 // iti zrI - vizvavikhyAta - jagadvallabha - prasiddha vAcaka - paJcadazabhASAkalita lalitakalA pAlApakapravizuddhagadyapadyanaikagranthinirmApaka - vAdimAnamardaka- zrIzAhU chatrapati kolhApurarAjapradatta"jainazAstrAcArya"-padabhUSita - kolhApurarAjaguru - bAlabrahmacAri-jainAcArya-jainadharma - divAkara - pUjyazrI - ghAsIlAlavati - viracitAyAM "nizIthasUtrasya " cUrNi bhASyAvacUrirUpAyAM vyAkhyAyAM prathama uddezakaH samAptaH // 1 // zrI nizItha sUtra
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ // dvitIyoddezakaH // kathitaH prathamodezakaH, idAnImavasaraprApto dvitIyodezakaH prArabhyate, asya prathamoddezakena saha kaH sambandhaH ? ityatrAha bhASyakAraHbhASya-paDhame gurumAsa ca, pAyacchitta pakittiyaM / bIe u lahumAsaM ca, pAyacchittaM kahissae // chAyA-gurumAsikaM ca prathame, prAyazcittaM prakIrtitam / dvitIye tu laghumAsaM ca prAyazcittaM kathayiSyate // avacUriH - paDhame' ityAdi / tatra prathame-prathamoddezake hastakarmAdyArabhya pUtikarmAhAraparyanteSu doSeSu 'gurumAsaM' gurumAsikaM prAyazcittaM kathitam / dvitIye-dvitIyodezake tu 'lahamAsaM' ladhumAsikaM prAyazcittaM kathayiSyate / yadvA-guru- iti padaM sApekSam tacca-laghukamapekSate'to'trodezake laghuprAyazcittaM kathayiSyate / ayameva saMbaMdhaH pUrvAparoddezakIyasUtrANAm / athavA-prathamoddezakacaramasUtrasthabhASye upakaraNapUtikaM kathitam , iha ca dvitIyoddezakasya prathamasUtre tadevopakaraNaM kim ? iti kathayiSyate, ayameva saMbandhaH pUrvAparasUtrayoH / athavA-prathamoddezakasyAdisUtre hastakarmAdivyavahAro niSiddhaH, atrApi dArudaNDaka--pAdapoMchanakaraNaM hastavyavahAra eveti tanniSedhaH kathayiSyate, ayameva saMbaMdhaH pUrvAparasUtrayorbhavati / anena saMbandhenAyAtasya dvitIyodezakIyaprathamasUtrasya vyAkhyAnaM prastUyate- 'je bhikkhU' ityAdi / sUtram-je bhikkhU dArudaMDayaM pAyapuMchaNayaM karei kareMtaM vA sAijjai 1 chAyA-yo bhikSurudaMDakaM pAdapoMchanakaM karoti kurvantaM vA svadate // sU0 1 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcit- niravabhikSaNazIlo bhikSuH, aSTavidhakarmaNAM kSapaNAya sarvadA yatanAvAn vA bhikSuH 'dArudaMDayaM pAyapuMchaNayaM karei' dArudaNDakaM pAdaproJchanakaM karoti, tatra dAru-kASTham , tanmayo daMDo yasya tadArudaNDakam-tAdRzaM kASThadaNDamAtrayuktaM niSadyAbhidhavastravarjitam , evaMbhUtaM pAdaproJchanakam , atra 'pAdaproJchana'-zabdena rajoharaNaM gRhyate, evarUpaM niSadyAvastravivarjitaM rajoharaNaM karoti kArayati 'kareMtaM vA sAijjaI' kurvantaM vA svadate-anumodate tasya mAsalaghukaM prAyazcittaM bhavati, ato rajoharaNadaNDaM vastravivarjitaM svayaM na kuryAnna vA kArayet tathA-kurvantamanyaM vA nA'numodeta, iti // sU0 1 // bhASyam-duvihaM rayaharaNaM, uNiyaM ca taheyaraM / ussagge paDhamaM gejhaM, apavAe ya aNNayaM // zrI nizItha sUtra
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre ww chAyA-dvividhaM rajoharaNa, auNikaM ca tathetarat / utsarge prathamaM grAhya, apavAde ca anyat / / ___ avacUriH-'daviha' ityaadi| rajoharaNaM dvividham-aurNikaM tathA itarat-tadbhinnaM ca / tatrotsargamArge aurNikaM grahotavyam / apavAde-UrNAmayasyA'lAbhe tu-anyat bhAGgikAdikamapi rajoharaNaM grahItavyam / rajoharaNaM paJcavidhaM bhavati-jAGgamikaM 1, bhAGgikaM 2, zANakaM 3, potakaM 4, tirITapaTakam 5 / tatra jAGgamika-jaGgamaprANikezavinirmitaM, yathA auNikam auSTrikamityAdi 1 / bhAGgikaM 'pATa' iti lokaprasiddhaM yasya tantubhiH kotthalakaM nirmIyate tannirmitam 2 / zANakaM zaNasUtranirmitam 3 / potakam-poto vastraM, tannirmitaM kArpAsasUtranirmitamityarthaH 4, tirITapaTTakam-tirITa iti vRkSavizeSaH, tasya tvacAvinirmitatantusampAditam 5 / punarapi rajoharaNaM trividham-autsargikam 1, ApavAdikam 2, tadubhayAtmakam 3 / tatra autsargikaM sarvAtmanA aurNikam , ApavAdikam-bhAGgikAdikaM caturbhedakam / tadubhayAtmakam--UrNAdimizritam / eSAM madhyAtpUrvapUrvAbhAve parAtparaM rajoharaNaM grAhyam / pratimAdhArI zrAvakastu niSadyA-rajoharaNopariveSTanako vastravizeSaH, tadahitadaNDikAyukta rajoharaNaM dhArayati / sAdhusAdhvInAM tu niSadyArahitadaNDikAyuktaM rajoharaNaM kathamapi na kalpate iti / tatra--rajoharaNapramANamAha--rajoharaNaphalikAyA hastinaH padanyAsasya yAvat pramANaM bhavet tAvatpramANakaM rajoharaNaM karttavyam / daNDikApramANamAha--gamanasamaye sukhapUrvakaM yayA pramArjayituM zakyate tAdRzapramANA lambAyamAnA rajoharaNadaNDikA grAhyA / laghudaNDikayA samyak pramArjanaM na saMbhavati ata eva rajoharaNe laghudaNDikA na dhAryA / tathA--rajoharaNaM parityajya yugakASThapramANabhUmito dUraM na gantavyam / apramArjitabhUmau gamane cAsamAdhisthAnadoSo bhavatIti dazAzrutaskandhe bhagavatA pratipAditamiti / / sU0 1 // sUtram-je bhikkhU dArudaMDayaM pAyapuMchaNaM geNhai geNhataM vA sAijjai 2 chAyA -yo bhikSurdArudaNDakaM pAdaproJchanaM gRhNAti gRhNantaM vA svadate // sU0 2 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidbhikSuH 'dArudaMDayaM pAyapuMchaNaM' dArudaNDakaM pAdaproJchanam niSayApariveSTanarahitadArudaNDayuktaM rajoharaNam 'geNhaI' svayaM gRhNAti 'geNhaMtaM vA sAijjai' gRhNantaM vA svadate, gRhNAti grAhayati gRhNantaM vA anumodate sa prAyazcittabhAgbhavatIti // sU0 2 // sUtram-je bhikkhU dArudaMDayaM pAyapuMchaNaM dharei dharataM vA sAijjai / 3 / zrI nizItha sUtra
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 2 sU0 4-8 dArudaNDakapAdanoJchanaprakaraNam 35 chAyA-yo bhikSurudaNDakaM pAdaproJchanaM dharati dharantaM vA svadate // sU0 3 // cUrNI-'dharei' dharati dhAraNaM karoti dharantaM vaa'numodte| anyatsugamam // sU0 3 // sUtram-je bhikkhU dArudaMDayaM pAyapuMchaNaM viyarai viyaraMtaM vA sAijjai 4 chAyA-yo bhikSurudaNDakaM pAdaproJchanaM vitarati vitarantaM vA svadate // sU04 // cUrNI-'viyarai' vitarati tatra-vitaraNaM anyasmai dAnam / anyatsugamam / / sU0 4 / / sUtram-je bhikkhU dArudaMDayaM pAyapuMchaNaM paribhAei paribhAeMtaM vA sAijjai // suu05|| chAyA-yo bhikSurudaNDakaM pAdaproJchanaM paribhAjayati paribhAjayantaM vA svadate / / cUrNI- yo bhikSurdArudaNDakaM pAdaproJchanaM paribhAeI' paribhAjayati-svArthe Nic vibhajati, vibhajana-vibhAgakaraNam 'paribhAetaM vA' paribhAjayantaM vA vibhajantaM vA'numodate sa prAyazcittabhAg bhavati // sU0 5 // sUtram-je bhikkhU dArudaMDayaM pAyapuMchaNaM paribhujai paribhujaMtaM vA sAijjai // suu06|| chAyA-yo bhikSurdArudaNDakaM pAdaproJchanaM paribhuGkte paribhuJjantaM vA svadate // 6 // cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSurdArudaNDakaM pAdaproJchanaM rajoharaNam 'paribhujai' paribhuGkte, tatra-paribhogaH paribhuJjanam tAdRzarajoharaNena pramArjanAdikAryasaMpAdanam / tathA-'paribhujaMtaM vA sAijjai' paribhuJjantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAg bhavatIti // sU0 6 // sUtram-je bhikkhU dArudaMDayaM pAyapuMchaNa paraMdivaDDAA mAsAo dhareidharataM vA sAijjai // sU0 7 // chAyA yo bhikSuruidaNDakaM pAdaproJchanaM paraM dvathardhAt mAsAt dharati dharantaM vA svadate // suu07|| cUrNI-'je bhikkhU ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'dArudaMDayaM' dArudaNDakam 'pAya puMchaNaM' pAdaproJchanam-vastraveSTanarahitadArudaNDayuktarajoharaNam kadAcit-vastrA'bhAvAt AgADhabhayAt, agnidAhAt, rAjapradveSAd , azivAdikAraNAt , tAdRzonmAdAdidoSagrastaziSyopasargAdvA, ityAdikAraNavazAda yadi dhArayet tadApi tat sArddhamAsaparyantaM dhArayet / tataH paraM diva zrI nizItha sUtra
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre iDhAo mAsAo' dvayardhAnmAsAt paramadhikaM yadi dhAraNaM karoti dharantaM vA svadate sa prAyazcittabhAg bhavati / utsargato vyAghAtitaM rajoharaNaM yaH sArddhamAsAdadhikakAlaparyantaM dhArayati, yadvA-dharantamanumodate sa AjJAbhaGgadoSa-manavasthAdoSaM mithyAtvadoSamAtmavirAdhanaM saMyamavirAdhanaM ca prApnoti // sU0 7 // sUtram-je bhikkhU dArudaMDayaM pAyapuchaNaM visuyAvei visuyAveta vA sAijjai // suu08|| chAyA-yo bhikSurudaNDakaM pAdaproJchanaM vizuSkayati vizuSkayantaM vA svadate // cUrNI--'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidbhikSuH dArudaMDayaM pAyapuMchaNaM dArudaMDakaM niSadyArahitaM pAdaproJchanaM-rajoharaNam 'visuyAvei' vizuSkayati Atape dadAti 'visuyAveta vA sAijjai' vizuSkayantaM vA svadate-Atape dadataM vA'numodate, tasyAjJAbhaGgAdikA doSA bhavanti / 8 / sUtram-je bhikkhU acittapaiTThiyaM gaMdhaM jigghai jigchataM vA saaijji|| suu09|| chAyA-yo bhikSuracittapratiSThitaM gaMdhaM jighrati jighrantaM vA svadate // sU0 9 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidbhikSuH 'acittapaiTThiyaM' acittapratiSThitam , acitte vastuni candanakASThAdau yatra tatra vA pratiSThitaM vidyamAnam 'gaMdhaM' gandham sugandham 'jigghaI' jighrati, gandho dvividhaH-saMbaddhaH asaMbaddho vA, saMbaddho gandhaH saH yo nAsikAsaMbandhena AghrAyate, asaMbaddho gandhaH sa yo dUrataH samIpato vA vAyudvArA samAgata AghrAyate, athavA saMbaddho gandhaH sa yazcandanakASThAdau sthitaH, asaMbaddhaH saH yaH gandhadravyAtpRthakkRtazcandanAdInAM tailarUpo niryAsa(atara)rUpo vA, taM dvividhamapi gandhaM rAgeNa dveSeNa vA jighrati, 'jigchataM vA sAijjaI' jivantaM vA svadate'numodate tasyAjJAbhaGgAdikA doSA bhavanti // ma0 9 // bhASyam-acitte dadhvajAe jaM, gaMdhajAyaM pavattae / agghANaM duvihaM tassa, saMbaddhaM ca taheyaraM // duvihaMpi gaMdhajAyaM, jigghaI rAgao jaI / ANAbhaMgAi pAvei, micchattaM paDivajjai // chAyA-acitte dravyajAte yat , gandhajAtaM pravarttate / AghrANaM dvividhaM tasya, saMbaddhaM ca tathetarat / dvividhamapi gandhajAtaM, jighrati rAgato yatiH / AjJAbhaGgAdi prApnoti, mithyAtvaM pratipadyate // zrI nizItha sUtra
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 2 sU0 9-10 gandhAghrANapadamArgAdinirUpaNam 37 avacUriH-'acitte' ityAdi / acitte dravyajAte zuSkacandanakASThAdau yatra tatra vAsnyatra gandhajAtaM yatkiJcitprakArakaM sugandhajAtaM pravartate, tasya gandhajAtasyA''ghrANaM dvividham-dviprakArakaM bhavati-saMbaddham , tathA taditarat tadbhinnam asambaddham / ___ayaM bhAvaH-acitte dravye yo gandhastiSThati so'cittadravyapratiSThito gaMdho yathA zuSkacandanakASThAdau, anyatra vA tailAdau vartamAnaH, tasya gandhasyA''ghrANaM dviprakArakam yathA-nAsAgrasaMbaddhasya nAsAgrA'saMbaddhasya ca, athavA candanakASThAdisthitasya, tataH pRthakkRtasya tailaniryAsAdirUpasya vA AghANam / tad yathA-kazcinnAsApuTasaMlagnaM kRtvA jighrati, kazcinnAsAto dUre'vasthita vAyudvArA samAgataM vA, athavA saMbaddhaM candanakASThAdisthitam , asaMbaddhaM tatpRthakakRtaM tailaniryAsAdirUpaM vA yo yatiH-muniH jighrati tasyAjJAbhaGgAdikA doSA bhavanti / tathAhi-tIrthakarAjJAM samullaGghayati, mithyAtvaM ca prApnoti tatra saMyamAtmavirAdhanAsadbhAvAt / tatra saMyamavirAdhanAittham-nAsikAniHsRtasugandhaniHzvAsena vAyukAyagatajIvAnAM virAdhanaM bhavati / AtmavirAdhanaM yathA-tasmin gandhe yadi viSaM bhavet , tadA tadAghrANe AtmavirAdhanamapi saMbhavati / yathA-sugandhita vyalolupAH samAgatAH sadiyo daMzanaM kuryuH / sacittapratiSThitagandhA''trANaM tu prathamoddeze ekAdaze sUtre niSiddhameva, iti / / sU0 9 // sUtram-je bhikkhU padamagga vA saMkamaMvA AlaMbaNaM vA sayameva karei kareMtaM vA sAijjai // sU0 10 // chAyA-yo bhikSuH padamArga vA saMkramaM vA AlambanaM vA svayameva karoti kurvantaM vA svadate // sU0 10 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'padamAgaM vA' padamArgapadamArgaH-pAdasthApanArtha mRttikAdi prakSipya gamanAgamanAthaM mArgaH kriyate tam , sa sopAnamiti kathyate / padamArgAditrayANAmapi padAnAM vistarato'tha kariSyati bhASyakAraH / 'saMkamaM vA' saMkramaM vA, saMkramaH kardamAdyullaGghanArtha kASTheSTikAdisthApanarUpastam / 'AlaMbaNaM vA' AlambanaM vA, Ala. mbanam-yadAlambya kadamaga dikamullaGghayate tat muJjazaNAdinirmitarajjurUpaM, tat 'sayameva kareDa' svayameva karoti / anyatIrthikagRhasthaiH kAritapadamArgAdInAM niSedhaH prathamode ze gataH, ato'tra 'svayameva' iti proktam , evamagre'pi bodhyam / 'kareMtaM vA sAijjai' kurvantaM vA svadate tasyAjJAbhaGgAdikA doSA bhavanti // sU0 10 // bhASyam - padamaggo saMkamo ya, AlaMbaNa taheva ya / tivihaMpi kare bhikkhU , ANAbhaMgAi pAvaI // zrI nizItha sUtra
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre padamaggo hi sovANaM, taM duhA parikittiyaM / tajjAyaM ca atajjAyaM, saMbaddhaM ca taheyaraM // chAyA-padamArgaH saMkramazca, AlambanaM tathaiva ca / trividhamapi kuryAd bhikSuH, AjJAbhaGgAdi prApnoti // padamArgo hi sopAnaM tad dvidhA parikIrtitam / tajjAtaM ca atajjAtaM saMbaddhaM ca tathetarat // avacUriH- yo bhikSuH padamArga saMkramam AlambanaM ceti trividhamapi kuryAt sa AjJAbhaGgAnavasthAdidoSAn prApnoti // 1 // 'padamaggo' ityAdi / 'padamaggo' padamArgaH-padAnAM mArgaH padamArgaH padasthApanamArgaH sopAnam-yadvArA jalArdramArgamullacyAvatIryate pratyavatIryate ca sa sopAna-mityucyate, tad dviprakArakaM parikortitaM-kathitam , tatra tajjAtaM prathamam , atajjAtaM dvitIyam / tatra-tajjAtaM sopAnam pRthivImeva khanitvA saMpAditam / atajjAtamiSTakAprastarAdibhiH saMpAditam / punarapi tad dviprakArakam saMbaddhamasaMbaddhaM ca / vasatisaMbaddhaM prathamam , dvitIyamasaMbaddhaM vasatyAH / tatpunaH sopAnaM viSame kardame vA udake vA haritAditRNaprAyeSu sthAneSu vA kriyate iti / saMkramyate yena sa saMkramaH kASTheSTakAdisaMpAditasopAnavizeSaH / ayaM ca saMkamo viSamakardamAdiSu saMpAdito bhavati / AlambanaM ca-viSamakardamAdhullaGghanArthameva davarikAdi kriyate / eteSu padamArgAdiSu madhyAd yayekamapi padamArgAdikaM bhikSuH svayaM karoti paradvArA vA kArayati, kurvantaM-kArayantaM vA'numodate sa AjJAbhaGgAdikAn doSAn prApnoti / tatra sopAne svayamanyo vA yadi kodAlAdinA pRthivI khanati tadA SaDjIvanikAyAnAM virAdhanA bhavati / yadi pRthivI kadAcidacittApi bhavati tathApi tasyAH khanane kRte vanaspatikAyAnAM tadAzrayasthitatrasakAyAnAM vA virAdhanaM bhavatyeva, hastau pAdau vA luSitau bhavetAma . tena saMyamAtmavirAdhanA bhavati / saMkrame-kASTheSTakAdichidrAntare praviSTaH sarpAdimriyate / Alambane davarikAlambanena mArgollaGghane patanAdinA bhUmigatajIvavirAdhanA bhavati, dehapIDA vA bhavati tena saMyamAtmavirAdhanAsaMbhavaH / yasmAdete doSA bhavanti tasmAt padamArgAdikaM bhikSurna svayaM kuryAta na vA paradvArA kArayet , kurvantaM kArayantaM vA nA'numodeta iti // sU0 10 // sUtram-je bhikkhU dagavINiyaM sayameva karei kareMtaM vA sAijjai / chAyA-yo bhikSurudakavINikAM svayameva karoti kurvantaM vA svadate // sU0 11 // cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'dagavINiya' udakavINikAM jalapraNAlI vasatito jalaniHsAraNArtham 'sayameva karei' svayameva karoti-saMpAdayati / zrI nizItha sUtra
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 2 sU0 11-18 udakavINikA-zikthakAdiprakaraNam 39 'kareMtaM vA sAijjai' kurvantaM vA svadate'numodate kAyena vAcA manasA vA prazaMsati, sa AjJA bhaGgAdikAn doSAn prApnoti / vistAraH prathamoddeze // sU0 11 // sUtram - je bhikkhU sikkagaM vA sikkagaNaMtagaM vA sayameva karei kareMtaM vA sAijjai || sU0 12 // chAyA -yo bhikSuH zikyakaM vA zikyakAntakaM vA svayameva karoti kurvantaM vA svadate // sU0 12 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'sikkagaM vA' zikyakaM vA AhArapAtrAdisthApanArthe viyati kIlakAdau yadavalambyate tat zikyakaM procyate 'chIMkA' iti lokaprasiddham / 'sikkagaNaMtagaM vA' zikyakAcchAdanakaM-zikyaka pidhAnaka mityarthaH / ' sayameva karei' svayameva karoti, muJjakAdimayaM zikyakaM saMpAdayati, 'kareMtaM vA sAijjai' kurvantaM vA'nyaM svadate'numodate sa AjJAbhaGgAdikAn doSAnApnoti // sU0 12 // atrAha bhASyakAra : - 'sikkage' ityAdi / bhASyam - sikkagaM duvihaM vRttaM, tasa - thAvara - dehajaM / aMDA tasAjjAyaM, thAvare muMjagAiMga || chAyA - zikyakaM dvividham uktaM trasasthAvara dehajam / aNDajAditrasajjAtaM sthAvare muJjakAdikam // avacUri : - - zikyakaM dvividhaM - dviprakArakaM proktaM kathitam sasthAvaradehajam trasadehAjjAyamAnam, tathA sthAvarajIvasya dehAjjAyamAnam / prathamabhedamAha - tatrA'NDajAditrasAjjAtam, arthAt-aNDajadehAjjAtam, tatra - aNDajA haMsAdayasteSAM lomabhyo jAyamAnam evamuSTradehAt tathA - kITadehAt - ' kITaja - rezama' itilokaprasiddhAt jAyamAnam etatsarva sajIvadehavinirmitaM zikyakaM bhavati / iti prathamo bhedaH / , atha dvitIyabhedamAha - sthAvaradehajaM tu kArpAsajanitam, zaNajanitam, nArikelajanitam, muJjajanitam, darbhajanitam, vetrajanitam, veNujanitaM ca / tatazca sasthAvarajIvadehaniSpannasya zikyakasya nirmANe'vazyaM jIvavirAdhanA syAt ato bhikSuNA svayaM zikyakaM na nirmAtavyam, na vA-nirmAturanumodanaM karttavyam / nirmANe'numodane vA jIvavirAdhanA saMbhavena saMyamavyAghAtAt // sUtram - je bhikkhU sottiyaM vA rajjuyaM vA cilamili sayameva kareikareMtaM vA sAijjai // sU0 13 // zrI nizItha sUtra
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40 nizIthasUtre chAyA-yo bhikSuH sautrikaM vA rajjukaM vA cilamili svayameva karoti kurvantaM vA svadate // sU0 13 // __cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU yo bhikSuH zramaNaH zramaNI vA sautrikI kArpAsasUtrorNAsUtrasampAditAM vA, rajjukAM vA kArpAsAdisUtranirmitadavarikAsaMpAditajAlikAsampannAM vA cilimilIM AcchAdanapaTarUpAM svayaM karoti anyadvArA vA kArayati kurvantaM vA'nyaM zramaNamanumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 13 // sUtram-je bhikkhU sUIe uttarakaraNaM sayameva karei kareMtaM vA saaijji|| chAyA-yo bhikSuH sUcyA uttarakaraNa svayameva karoti kurvantaM vA svadate // sU014 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'sUIe' sUcyAH uttarakaraNaM, tat paJcavighaM bhavati, tathAhi-chidravardhanam 1, zlakSaNakaraNam 2, tIkSNakaraNam 3, lohakArazAlAyAM gatvA tApanam 4, RjukaraNaM 5 ceti / etat paJcavidhamapyuttarakaraNaM sUcyAH svayaM sAdhuH sAdhvI vA karoti kurvantaM vA'nyaM zramaNamanumodate sa doSabhAg bhavatIti // sU0 14 // sUtram-evaM pippalagassa uttarakaraNam / sU0 15||nnhccheynngss uttarakaraNam // sU0 16 // kaNNasohaNagassa uttarakaraNam // sU0 17 // chAyA-evaM pippalakasyottarakaraNam // sU0 15 // nakhacchedanakasyottarakaraNam ||suu0 16 // karNazodhanakasyottarakaraNam // sU0 17 // cUrNI-cilimilikAmArabhya karNazodhanakaparyantaM paJcasUtrI prathamoddeze kathitA atra punaH saiva kathyate, tatra ko heturiti cet atrocyate-tatrA'nyatIrthikadvArA gRhasthadvArA vA karaNaM kAraNaM kurvato'numodanaM ca niSiddham , atra tu-svayaM karaNaM kurvato'numodanaM ca niSidhyate / etAvAn bhedo'to na punaruktiH vyAkhyA sugamA / sU0 17 // sUtram-je bhikkhU lahussagaM pharusaM vayai vayaMtaM vA sAijjai // 18 // chAyA-yo bhikSuH laghusvakaM paruSa vadati vadantaM vA svadate // suu018|| cUrNI--'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidbhikSuH 'lahussagaM pharusaM' laghusvakaM paruSam ISadapi kaThoraM vacanam 'vayai' vadati 'vayaMta vA sAijjai' vadantaM vA svadate'numodane sa snehavarjitakaThoravacanavaktA prAyazcittabhAga bhASAsamiti virAdhayati // sU0 18 // bhASyam -pharusaM cauhA NeyaM, dave khette ya kAlage / bhAve jahakkama vocchaM, jahAsatthaM viyAriyaM // chAyA--paruSaM caturdhA jJeyaM, dravye kSetre ca kAlake / bhAve yathAkramaM vakSye, yathAzAstra vicAritam // zrI nizItha sUtra
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 2 sU0 18-19 paruSavAda-mRSAvAdaniSedhaH 41 avacariH---'pharusaM' ityAdi / paruSaM karkazaM vacanaM caturvidham catuSprakArakaM jJeyaM bhavatIti jJAtavyam / dravye-dravyaviSaye, kSetre-kSetraviSaye ca, tathA-kAle-kAlaviSaye, tathA-bhAvebhAvaviSaye, paruSavacanasyaiteSu viSayeSu cAturvidhyaM yathAzAstram-zAstraprakAramanatikramya vicAritaM tIrthakaragaNadharaiH kathitaM tad yathAkramaM vakSye kathayiSyAmi, iti // sU0 18 // punarbhASyakAraH pUrvoktaparuSasya dravyAdibhedAn vizadayati---'davve' ityAdi / bhASyam-dave vatthammi pattammi, khette saMthArayAisu / ___ kAle tIe'NAgae ya, bhAve kohAi sNmyN|| chAyA--dravye vastre pAtre kSetre saMstArakAdiSu / kAle'tIte'nAgate ca bhAve krodhAdi saMmatam // avacUriH-dravye-dravyaviSaye-vastrapAtrAdiSu, yadvA jIvAdiSu dravyeSu paruSavacanaM bhavati / tadyathA-vastra-pAtra-sUcyAdiSu-Atmana etAn-apazyan evaM bhaNati mamaiva vidyate iti kRtvA IrSyAbhAvena vadati-'mamAsane ko nidrA labhate ?' punazca IrSyAbhAvena 'mama vastrAdi tena hRtam' ityevaM dravyato laghusvakaM paruSaM bhASate 1 / kSetre saMstArakAdiSu, kSetrataH paruSamevaM bhavati yathA--kazcitsAdhuH svakIyasya saMstArazayyAvasatiSu puruSAntaramupaviSTaM dRSTvA vadati- ko mama saMstArAdiSu sthitaH svakIyaM jAnAnaH / athavAsvakIyAsane upaviSTaM kamapi sAdhuM dRSTvA vadati-kathaM mama saMstArake sthito'sIti 2 / ___ kAle yathA-kamapi sAdhu bahirgantumanasamuttiSThantaM bravIti-nedAnI gamanasya kAlo vidyate kena mUrkheNa kathitaM yat-idAnI gamanakAlaH / yadvA-gamanakAle upasthite durbodhA ete sAdhavaH idAnImapi vilambante iti / yadvA-yasya svAdhyAyAderyaH kAlastasmin kazcit svAdhyAyAdikaM kartu vyavasitaH, taM prati vadati-nedAnI kAlo vidyate svAdhyAyasya, tatra yadi kazcitkiJciduttaraM dadAti tadA bhoH abhimAnin ! kiM nirarthakaM vadasi ?, iti paruSaM bate / athavA-AcAryeNa pUrvamAdiSTe auSadhAnayane anyastatra gantukAmaM sAdhuM pRcchati-yat tvaM gacchasi auSadhamAnetum ?, sa pRSTaH sAdhuH paruSAkSaraM brUte-nedAnImauSadhAnayanakAlo vidyate dhairya dhAraya, kathamevaM tvarAM kuruSe / yadvA-kazcitsAdhurvastrapAtrAdikamAnetuM guruNA''jJaptaH tenA''nItaM vastrapAtrAdikam , tadRSTvA-IrSyAluranyo vadati-kenaitadAnItam ! sa vadati-mayA''nItam / tat zrutvA-IrSyAlunA'nAdaraM kurvatoktambhoH kimartha tvamAneSyasi, nAyaM kAlo vastrAdyAnayanasya tvaM tu kANThapASANavajjaDo labdhirahitazca / evaM prakAreNa kAlaviSaye paruSaM vadati-iti 3 / ___ bhAve, paruSaM krodhAdikam , yataH krodhalobhAdimantareNa dravyAdiSvapi paruSaM na saMbhavati, krodhAdimUlakatayaiva sarvatra paruSavacanasya saMbhavaH / zrI nizItha sUtra
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre atra ziSyaH prAha- yayevaM tadA bhAvaparuSameva vaktavyam dravyAdiSu paruSatvaM kathaM kathyate ! AcAryaH prAha--dravyAdiSu-upacArakaraNamAtram yataste krodhAdayo dravyAdisamutthitA eva bhavanti, tathA ca krodhAdau bhAve mukhyaM paruSatvam , krodhAdikAraNe tu dravyAdau-upacArAt paruSatvaM bhavati / yaH sAdhureteSAmanyatamaM paruSamISadapi vadati, sa AjJAbhaGgAnavasthAtmasaMyamavirAdhana prApnoti, tathA-mithyAtvaM ca samApadyate ataH sAdhubhiretAdRzaM paruSavacanaM na vaktavyam // sU0 18 // sUtram-je mikkhU lahussaMga musaM vayai vayaMtaM vA saaijji||suu019|| chAyA--yo bhikSurlaghusvakaM mRSA vadati vadantaM vA svadate // sU0 19 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'lahussagaM' laghusvakaM stokamalpamapi, 'musaM' mRSA'satyavacanam 'vayai' vadati-alpamappasatyabhASaNaM karotItyarthaH, 'vayaMta vA sAijjai' vadantaM vA svadate'numodate sa prAyazcitabhAga bhavati, tasyAjJAbhaGgAdidoSA bhavanti / / sU0 19 // atrAha bhASyakAra:-'danve' ityAdi / bhASyam-davve khette tahA kAle, bhAve ya tti caunvihA / jahAsatthaM musAbhAsA, tIe bheyA jahakkama // chAyA-dravye kSetra tathA kAle bhAve ceti caturvidhA / yathAzAstraM mRSAbhASA tasyA bhedA yathAkramam // avacUriH-mRSAbhASA asatyabhASaNaM, yathAzAstraM zAstroktaprakAreNa caturvidhA catuSprakArA bhavatIti jJeyA / tathA-tasyA mRSAbhASAyA bhedA yathAkramaM AnupUrvyA krameNetyarthaH, jJAtavyA iti / tatra dravye-vastrapAtrAdiSu, kSetre-saMstArakavasatiprabhRtiSu, kAle-atIte'nAgate vartamAne ca bhASAdiSu / tatra-dravye yathA-vastre pAtraM sahasA vadet , punarevaM vadet-nedaM tava kintu mamedaM vastraM pAtraM veti dravyabhUto'nupayukta eva vadet / athavA-vastraM pAtraM vA pareNa samutpAditam parantu--anAnItamapi pRSTaH san etatsarva vastrapAtrAdikaM mayA''nItam , evaM krameNa dravye mRSA vadati / evaM kSetre yathA--rajanyAM tamasAvRtAyAM saMmUDhaH parasya saMstArakAdikaM mamedamiti jJAtvA, tvamito niHsareti mRSA vadati / yadvA--mAsakalpaprAyogyaM vA varSAvAsaprAyogyaM vA vasatyAdikaM RtukAlaprAyogyaM vA'nyenotpAditaM mayotpAditamityevaM vadati, eSA kSetraviSaye mRSAbhASA | kAle- mRSAvAdo yathA--ekaH kazcit zraddhAzIla ekaina sAdhunA upazAmitaH, tadanu-anyena sAdhunA pRSTaH-kena zramaNenAyaM zrAvaka upazAmitaH ? tadA kathayati paraH sAdhuH-anyadA kadAcid viharatA satA mayaiSa zrAddha upazAmitaH / evaM bhAve'pi--kaSAyavazena vadatIti jJAtavyamiti / eteSAM dravyakSetrAdibhedabhinnAnAM madhyAt--anyatamamapi mRSAvAdaM vadati tasya bhikSukasyA''jJAbhaGgAnavasthAmithyAtvasaMyamAtmavirAdhanAdayo doSA bhavantIti // sU0 19 // zrI nizItha sUtra
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u02 sU0 20 -22 adattAdAna -hastAdiprakSAlana-carmadhAraNaniSedhaH 43 sUtram--je bhikkhU lahussaMga adattamAdiyai AdiyaMtaM vA sAijjai // sU0 20 // chAyA-yo bhikSurlaghusvakamadattamAdadAti AdadataM vA svadate // sU0 20 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'lahussagaM' ladhusvakam svalpamapi, adattaM tatsvAminA'pradIyamAnam 'AdiyaI' AdadAti--gRhNAti, 'AdiyaMta vA' AdadataM vA svadate- stokamapi--adattAdAnaM kurvantaM zramaNamanumodate sa prAyazcittabhAra bhavatIti // sU0 20 // bhASyam-davve khette tahA kAle, bhAve ceyaM cauvvihaM / eesi ca jahAsatthaM, NANataM avagammai // chAyA-davve kSetra tathA kAle bhAve caitaccaturvidham / eteSAM ca yathAzAstraM nAnAtvamavagamyate // avacUrI-'davve' ityAdi / adattam adattAdAnaM caturvidham-dravyakSetrakAlabhAvaiH catuSpra. kArakaM bhavati / tatra dravye-vastrayAtrAdau, kSetre -vasatyAdau, kAle-atItAdau, bhAve-bhAvaviSayerAgAdau / eteSAM dravyAdiviSayakAdattAdAnAnAM nAnAtvam-avAntarabhedo yathAzAstraM zAstroktaprakAreNA'vagamyate-budhyate // sU0 20 // sUtram-je bhikkhU lahussaeNa sIodagaviyaDeNa vA usiNodagaviyaDeNa vA hatthANi vA pAyANi vA kaNNANi vA acchINi vA daMtANi vA nahANi vA muhaM vA uccholejja vA padhovejja vA uccholeMtaM vA padhotaM vA sAijjai / / suu021|| chAyA-yo bhikSurlaghusvakena zotodakavikaTena vA-uNNodakavikaTena vA hastau vA pAdau vA karNau vA akSiNI vA dantAn vA nakhAn vA mukhaM vA, uccholedvA pradhAvedvA uccholantaM vA pradhAvantaM vA svadate // sU0 21 // cUrNI-- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'lahussaeNa' laghusvakena-svalpena bindumAtreNA'pi 'sIodagaviyaDeNa vA' zItodakavikaTena vA, atra vikaTazabdo'cittabodhakaH, vyapagatajIvena jalenetyarthaH, taNDuladhAvanAdyacittajaleneti yAvat / 'usiNodagaviyaDeNa vA' uSNodakavikaTena vA acittenoSNajalenetyarthaH / tathA coparyuktajalena bhikSuH 'hatthANi vA' hastau vA 'pAyANi vA' pAdau vA 'kaNNANi vA' karNau vA 'acchINi vA' akSiNI vAnetre vA 'daMtANi vA' dantAn vA 'nahANi vA' nakhAn vA 'muhaM vA' mukhaM vA 'uccholejja zrI nizItha sUtra
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ 44 nizIthasUtre vA' uccholet-prakSAlayet, hastapAdAyavayavAnAmekavAraM prakSAlanaM jalena kuryAdityarthaH / 'padhovejja vA' pradhAvedvA-vAraM vAraM haratAdInAM prakSAlanaM kuryAdityarthaH 'uccholeMtaM vA padhoveMtaM vA sAijjaI' ucholantaM vA pradhAvantaM vA prakSAlayantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAgiti // sU0 21 // bhASyam-uccholaNaM ca duviha, desao savvao tahA / jahAsatthaM ca NAyavvA, tassa bheyA jahakkama // chAyA-uccholanaM ca dvividhaM dezataH sarvatastathA / yathAzAstraM ca jJAtavyAstasya medA yathAkramam // avacUriH-'uccholaNaM' ityAdi, / uccholanam-prakSAlanam , tad dvividhaM-dviprakArakaM bhavati / tadyathA-dezato-dezaviSayakam / tathA-sarvataH-sarvaviSayakam / tasya dezAdiprakSAlanasya bhedaprabhedAH yathAzAstraM-sarvajJapratipAditazAstrAt , yathAkramaM krameNa jJAtavyAH / tathAhi-prathamataH 'uccholana' prakSAlanaM dvividham -dezataH sarvatazca / tatra-punardezaviSayakaM dvividham-AcIrNamanAcIrNa ca / tatra jJAtajinAgamazramaNairAcaryate yat tat AcIrNam / etadviparItamanAcIrNam / punazcA''cIrNa dezaprakSAlanaM kAraNAdbhavati niSkAraNAdvA / yatpunaH kAraNe sati bhavati tatpunardvi vidham , yathA-azanAdinA lepakadravyeNa hastamAtraM liptam , tatprakSAlane yadi maNibandhataH prakSAlayati / etatsakAraNakaM dezaprakSAlanam / yadi vA-yAvanmAnaM zarIrAvayavarUpaM hastapAdAdikamazucidravyeNa liptaM bhavati tAvanmAtrameva prakSAlayati / etadapi sakAraNakaM dezaprakSAlanam / niSkAraNaM tu-etadviparItam , yathA-azucidravyeNa caraNamAtraM liptam kintu-prakSAlanaM tu saMpUrNasya zarIrasya karoti / tatrA'dhikadezasya prakSAlanamakAraNameva / prakSAlayitavyadezAdadhikadezaprakSAlanasya niSprayojanavAdetad anAcIrNamiti // sU0 21 // sUtram-je bhikkhU kasiNANi cammAiM dharei dharataM vA sAijjai // chAyA-yo bhikSuH kRtsnAni carmANi dharati dharantaM vA svadate // sU0 22 // cUrNI-'je bhikkha' ityAdi / 'je bhikkhu yo bhikSuH 'kasiNANi' kRtsnAni saMpUrNAni akhaNDAnItyarthaH 'cammAI' carmANi mRgAdInAm 'dharei' dharati-pArzve sthApayati, upayoge Anayati vA, 'dharataM vA sAijjaI' dharantaM-pArzve sthApayantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAgabhavati // sU0 22 // bhASyam-kasiNaM cauhA vuttaM, sayalAipabheyo / caunvihassa cammassa, dhAraNaM neva kappai // zrI nizItha sUtra
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 2 sU0 23 kRtsnavastradhAraNaniSedhaH 45 chAyA-kRtsnaM caturdhA proktaM, sakalAdiprabhedataH / caturvidhasya carmaNo dhAraNaM naiva kalpate // avacariH- 'kasiNaM' ityAdi / kRtsnaM caturdhA-catuSprakArakaM proktaM bhavati sakalAdiprabhedataH, tadyathA-sakalakRtsnam-1, pramANakRtsnam 2, varNakRtsnam 3, bandhanakRtsnaM 4 ca / etat caturvidhaM kRtsnaM bhavati / etaccaturvidhasya-catuSprakArakasyA'pi kRtsnasya carmaNo dhAraNaM bhikSaNAM na kalpate / / sU0 22 // bhASyam-egapuDa sayalakasiNaM 1, pamANakasiNaM 2 ca hoi dupuddaaii| kosaga-khallaga-vagurI-khavusA-jaMgha-dajaMghA ya // kisaNAipaMcavaNNagacammeNaM nimmiyaM ca vaNNakasiNaM 3 / baMdhaNakasiNaM jamihA, baMdhaNatigo paraM cautthAI 4 // chAyA-ekapuTaM sakalaM kRtsnaM, pramANakRtsnaM ca bhavati dvipuTAdikaM / kozaka-khallaka-vAgurI-khapusA-javA-'rddhajaGghA ca // kRSNAdipaJcavarNakacarmaNA nirmitaM ca varNakRtsnam / bandhanakRtsnaM yadiha bandhanatrikataH paraM caturthAdi // avacUriH-'egapuDa' ityAdi / tatraikapuTam-ekatalamakhaNDitaM sakalakRtsnaM bhavati / dvipuTAdikaM-dvayAditalAdikam yatropAnahAdau tatpramANakRtsnaM bhavati / asyaiva pramANakRtsnasya bhedAnAha-tadyathA-kozaka-khallaka-vAgurI-khapusA-jaGghA'rddhajavAprabhRtikA loke vyavahiyamANA bhedAH, tatra-kozakaM-carmamayaM (kothalo-thailI) itiprasiddham , yasmin pravezitacaraNAGgulinakho mArge saMcalato na bhajyate-na bhidyate tat , sA ca carmamayI kutthalikA 1 / khallakamatra punadvauM bhedau-arddhakhallakaM, sarvakhallakaM c| tatra-talapratibaddhaM yAvatkhallakairanusyUtaM yatropAnahi sA'rddhakhallakopAnat , yA ca-samastameva caraNamAcchAdayati sA sarvakhallakopAnat 2 / yA ca punaraGgulIzchAdayitvA caraNAvupari chAdayet sA vAgurI vAgurA vA 3 / khapusA sA yA jAnu pidadhAti-chAdayati 4 / yA jaGghAparyantamAcchAdayati sA jaGghA samastajaceti yAvat 5 / javAyA addhabhAgameva yA''cchAyetsA'ddhejachopAnat 6 / iti pramANakRtsnamiti dvitIyo bhedaH 2 / // 1 // samprati bhASyagatatRtIyabhedamAha-'kisaNAI' ityAdi, yat punazcarma varNena kRSNAdinA zobhA puSNAti tat varNakRtsnam , tacca varNakRtsnaM carma kRSNAdivarNena paJcavidhaM bhavati, varNasya paJcavidhatvAt 3 / bandhatrayAtparaM caturthAdibandhanayuktaM yat tad bandhanakRtsnaM bhavatIti caturtho bhedaH 4 / itthaM sakala. carmanirmitopakaraNAnAmupAnahAdInAM ca dhAraNaM sAdhUnAM na kalpate iti digdarzanam // sU0 22 // zrI nizItha sUtra
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre vizeSata upAnaddhAraNe doSAn darzayati-'gavyo' ityAdi / bhASyam-gavyo nimmadavayA, nipyekkho ya Niddaya-NiraMtarayA / bhUyANaM uvaghAo, kasiNe cammammi chaddosA // chAyA-garyo nirmArdavatA nirapekSo nirdy-nirntrtaa|| bhUtAnAmupaghAtaH kRtsne carmaNi SaD doSAH // avacUriH-garvaH-upAnahA saMnaddhacaraNaH puruSo'zvAdAvArUDhaH pAdacAriNaM puruSamivAnupAnahamanAdRtya svasmin garva dhArayati-yadahametebhyo garIyAn upAnadbhayAM calAmi, ete raGkA upAnavihInAH, itthamupAnaddhInaM puruSaM vilokya sarvadaiva garvayukto bhavati 11 nirmArdavatA-upAnadrahitacaraNAbhyAM saMcalan caraNasya mRdutvena na tathA jIvopaghAtAya bhavati yathA upAnadbhayAM saMnaddhacaraNA mArdavarAhityena kaThinA adhikabhArAkAntA jIvopaghAtAya bhavanti / etAvatA garyo nirditvaM ca vyAkhyAtam 2 / nirapekSa iti yasya caraNe-upAnahI na staH sa mArga vilokya vrajati, anyathA calane mama caraNe kaNTakAdivedhaH syAt , iti kaNTakavedhabhayAt sopayogacalati, calan jIvopari-upayogaM dadat jIvasaddhaM rakSati / yadA tUpAnajhyAmAcchAditacaraNo vrajati tadA nirapekSatayA calan nirapAyatvAdAtmanaH kaNTakAdikamupekSamANo jIveSvapyupekSAM karoti 3 / / 'niyaniraMtarayA' ityekapadatvAt 'tA' ityasya dvayorapi sambandhaH, tena nirdaya iti nirdayatA / Adau yadA''tmano manasi nirdayatvaM kRtaM bhavati tadA caraNayorupAnahI dharati, evaMprakAreNa svabhAvato dayAlurapi puruSaH kaThoro bhavati, iti dayAparasyApi tasya nirdayatA samAgacchati, itthaM nirdayatvaM bhavati / / nirantaratA-upAnatsaMnaddhapAdena SaDjIvanikAyAnAM vinAzasyA'vazyambhAvAt nirantaratA pApabandhasya nairantaryAt , iti / zuddhena caraNena yadA bhUmau calati tadA bhUtAnAM virAdhanaM na bhavati / upAnadve. STitacaraNatalagato jIvaH kadApi na jIvati kaThinatvAt , atibhAratvAt , avakAzA'bhAvAcceti 5 / bhUtopaghAtazceti-svabhAvato durbaladehAnAM komalA'vayavAnAM bhUmau calatAM laghujIvAnAM sopAnakacaraNairupaghAto bhavatyeva, iti SaSTho bhUtopaghAtadoSo'pyavazyambhAvI 6 / yata ime doSA upAnadvAraNe tato bhikSubhirupAnaddhAraNaM naiva karttavyamiti vivekaH // sU0 22 // sUtram-je bhikkhU kasiNANi vatthAI dharei dhare vA sAijjai // chAyA-yo bhikSuH kRtsnAni vastrANi dharati dharantaM vA svadate // sU0 23 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'kasiNANi vatthAI' kRtsnAni vastrANi, tatra-pramANAdadhikAni vastrANi kRtsnavastrANi 'dhareI gharati, kRtsnavastrANAmupabhogaM zrI nizItha sUtra
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 2 sU0 24 abhinnavastradhAraNaniSedhaH 47 krotiityrthH| 'dharetaM vA sAijjai' dharantaM vA svadate / yo hi bhikSuH pramANAtiriktavastrANAM dhAraNaM karoti, kArayati, kurvantaM vA'nyamanumodate sa prAyazcittabhAg bhavatIti // sU0 23 // bhASyam kasiNaM davva khette ya, kAle bhAve cauvihaM / duvihaM davvakasiNaM, sayalaM ca pamANagaM // chAyA-kRtsnaM dravye kSetre ca kAle bhAve caturvidham / dvividhaM dravyakRtsnaM sakalaM ca pramANakam // avacUriH-'kasiNaM' ityaadi| prakRtasUtraghaTakakRtsnaM caturvidham catuSprakArakaM bhavati / prathamaM dravye-dravyakRtsnam 1, dvitIya kSetre-kSetrakRtsnam 2, tRtIyaM kAle-kAlakRtsnam 3, tathA catuthe bhAve-bhAvakRtsnam 4 / tatra catuSprakArakakRtsneSu madhye dravyakRtsnaM dvividham dviprakArakaM bhavatisakalakRtsnam , pramANakRtsnaM ca / tatra-sakalakRtsnaM nAma yadvastraM dhanaM-tantubhiryaniSThaM cikkaNamatikomalam , tathA-akhaNDitaM pUrva tanmadhyAnna kenApi gRhItaM paripUrNamityarthaH, etAdRzaM sadazika 'thAna-tAkA' ityAdirUpeNA'khaNDaM yadvastraM tatsakalakRtsnamiti kathyate / etacca sarvotkRSTatvAnna grAhyam / etAdRzAni sakalakRtsnAni vastrANi gRhasthebhyaH khaNDayitvA''nItAni jaghanyamadhyamo. tkRSTarUpANi mukhavastrikAcolapaTTakaprAvaraNAdIni sAdhunA na dhAraNIyAnIti bhAvaH / atha pramANakRtsnamAha-yadvastram-AyAmato dvisaptatihastamitaM, vistAratazcaturvizatyaGgulakahastapramANakam , nimranthInAM SaNNavatihastapramANam pramANakRtsnamiti kathyate, tanna dhAraNIyaM na ca grAhyamiti // sU0 23 / / samprati-kSetrakRtsnaM pradarzayati--'jaM vatthaM' ityAdi / bhASyam-jaM vatthaM jattha dese u, dullahaM bhumollg| kasiNaM khettajuttaM taM, jahannukkosamajjhimaM // chAyA-yadvastra yatra deze tu, durlabhaM bahumUlyakam / kRtsnaM kSetrayuktaM tad jaghanyotkRSTamadhyamam // avacUriH- yad vastraM kArpAsAdikaM yatra-yasmin deze magadhAdau durlabhaM prAptyayogyaM maharSitaM ca, tadvastraM tena kSetraNa--dezAdinA yuktaM kSetrakRtsnamiti kathyate / yathA-hastakattitakAsikasUtranirmitaM vastraM saMprati 'khaddara' iti lokaprasiddham-uttaravihAradeze'tisulabham alpamUlyasAdhya ca, tadeva vastraM gurjaradraviDAdau deze durlabhaM bhavati tatkSetrakRtsnamiti kathyate / tadapi bahumUlyaM satna kalpate / tadapi kSetrakRtsnaM vastraM triprakArakam jaghanya-madhyamo-kRSTabhedAt , iti / evaM yadvastre yasmin kAle maharSitaM durlabhaM ca tadvastraM tasmin kAle kAlakRtsnaM bhavati / etadapi jaghanyAdibhedAt trividhaM bahumUlyaM na kalpate iti vivekaH // sU0 23 // zrI nizItha sUtra
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ AAAAAAAAAAAAAA nizIthasUtre samprati bhAvakRtsnaM darzayati- 'duviha' ityAdi / bhASyam-duvihaM bhAvakasiNaM, vaNNamullapameyao / vaNNao paMcahA vuttaM, mollo tivihaM mayaM // chAyA-dvividhaM bhAvakRtsnaM varNamUlyaprabhedataH / ___ varNataH paJcavidhaM proktaM bhUlyatastrividhaM matam // avacUriH-bhAvakRtsnaM dvividhaM-dviprakArakaM bhavati, varNa-mUlya-bhedAt / varNakRtsnam , mUlyakRtsnaM ca, tatra-varNakRtsnaM paJcavidham paJcaprakArakaM bhavati , varNAnAM paJcaprakArakatvAt / mUlyakRtsnaM tu triprakArakaM bhavati jaghanyamadhyamotkRSTabhedAditi // sU0 23 // tatra varNata idam - bhASyam-paMcaNhamavi vaNNANaM, vaNNaDDhaNNayareNa jaM / kasiNaM vaNNajuttaM taM, jahannukkosamajjhimaM // chAyA-paJcAnAmapi varNAnAM varNADhayamanyatamena yat / __ kRtsnaM varNayuktaM tat jaghanyotkRSTamadhyamam // avacUri:--'paMcaNhamavi'-ityAdi / paJcAnA-paJcaprakArANAM kRSNa-nIla-rakta-pItazuklabhedabhinnavarNAnAM madhyAt yena kenacitkRSNAdinA varNena-ADhacamatizayena yuktam yathA-kRSNaMpuMskokilatulyam , nIlaM-zukapakSasannibham , raktam-indragopakITasannibham , pItaM-tApitasvarNasadRzaM, zuklaM-zaGkhazazAGkatuSArasannibham / tadevaM vividhavarNayuktaM varNakRtsnamiti kathyate / tadapi varNakRtsnaM jaghanyamadhyamotkRSTabhedAt triprakArakam / tasmAt-kRSNa-nIla-rakta-pIta vastraM kadApi na grAhyam , zuklaM tu grAhya, tadapi zAstradarzitameva sAdhAraNa zuklaM grAhyam , tadapi bahumUlyaM na grAhyam-iti // sU0 23 // sUtram-je bhikkhU abhiNNAI vatthAI dharei dharataM vA saaijji|24| chAyA-yo bhikSurabhinnAni vastrANi dharati gharantaM vA svadate // sU0 24 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'abhiNNAI vatthAI abhinnAni-akhaNDitAni vastrANi 'dharei' dharati-paridadhAti pArzve sthApayati vA, anyaM dhArayati, 'dhareMtaM vA sAijjaI' dharantaM-dhArayantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAk / abhinnavastraM nAma-vikrayaNasthAne pUrva na khaNDitaM bhavet 'tAkA' iti bhASAprasiddham , tat sAdhubhirna dhAryam kintu 'tAkA' iti bhASAprasiddhAd yad khaNDIkRtaM vastraM bhavet tad dAtuH prApya tasyApabhogaH karaNIya iti sUtrAzayaH // sU0 24 // zrI nizItha sUtra
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 2 sU0 25-26 pAtradaNDakAdInAM parighaTTanAdiniSedhaH 49 - 'abhiNNa0' ityAdi / nanu - abhinnavastradhAraNa ko doSastatrAha bhASyakAraH -' bhASyam - abhiNNavatthajuttassa, bhave corabhayAiyaM / paDilehaNavAdhAra, saMjamattavirAhaNaM // chAyA - abhinnavastrayuktasya bhaveccaurabhayAdikam / pratilekhana vAghAdi saMyamAtmavirAdhanam // avacUri :- abhinnavastrayuktasya sAdhoH caurabhayam, cauro hi-abhinnavastraM dRSTvA tallobhAt- corayitumAgacchet, mArayedapi kadAcitsAdhumityAtmavirAdhanA saMbhavaH / tathA - tAdRzavipulavastrasya samyak pratilekhanamapi na saMbhavatIti tadakaraNajanito'pi doSaH / pratilekhanAdyakaraNe saMyamavirAdhanaM syAt, ataH sAdhubhirabhinnavastraM na dhAraNIyam // sU0 24 // sUtram - je bhikkhU lAupAyaM vA dArupAyaM vA maTTiyApAyaM vA sayameva parighaTTei vA saMvei vA jamAvei vA parighaTTetaM vA saMkhyeta vA jamArvetaM vA sAijjai // sU0 25 // chAyA - yo bhikSuH alAbUpAtraM vA dArupAtraM vA mRttikApAtraM vA svayameva parighayati vA saMsthApayati vA 'jamAvei' iti yamayati vA parighaTTayantaM vA saMsthApayantaM vA yamayantaM vA svadate // sU0 25 // cUrNi: - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'lAupAyaM vA' alAbUpAtra vA 'tumbA' iti lokaprasiddham ' dArupAyaM vA' kASThapAtraM vA, 'mahiyApAyaM vA' mRttikApAtraM vA 'sayameva parighaTTei' svayameva parighaTTayati-nirmAti / 'saMThavei vA' saMsthApayatitatra - saMsthAnamavayavavizeSaH mukhAdikaM pAtrasya karotItyarthaH / ' jamAvei vA yamayati-viSamaM samaM karoti, tathAca pAtrANAM viSamabhAgaM samIkarotItyarthaH / tathA - ' - 'parighataM vA' parighaTTayantaM vA - nirmANaM kurvantaM vA 'saMThaveMtaM vA' saMsthApayantaM vA, 'jamAveMtaM vA' yamayantaM vA, vizeSato viSamabhAgasya samatAM kurvantaM vA 'sAijjai' svadate'numodate sa prAyazcittabhAgbhavati / tatra -- pUrvaghaTTitAdipAtrANAM grahaNaM kalpate, tatra--trividhamapi pAtraM bahukarmitA'lpakarmitA'parikarmitabhedAt triprakArakaM bhavatIti prakRtasUtraviSaye prathamodezake --eva vyAkhyAnaM kRtaM tata eva draSTavyam / vizeSastu kevalametAvAneva yat prathamodezake parakRtaM niSiddham atra tu svayaMkaraNasya niSedha iti // sU0 25 // " zrI nizItha sUtra
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre sUtram - je bhikkhU daMDayaM vA laTThiyaM vA avalehaNiyaM vA veNusUiyaM vA sayameva parighaTTei vA saMTavei vA jamAvei vA parighaTTeta vA saMThaveMta vA jamAveMtaM vA sAijjai // sU0 26 // 50 chAyA - yo bhikSuH daNDakaM vA yaSTikAM vA avalehanikAM vA veNusUcikAM vA, svayameva parighaTTayati vA saMsthApayati vA yamayati vA, parighaTTayantaM vA saMsthApayantaM vA yamayantaM vA svadate // sU0 26 // vA-ka " * cUrNiH - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'daMDayaM vA' daMDakaM vA daNDaH- rajoharaNasambandhI tam 'laTThiyaM vA' yaSTikAM vA - laghudaNDaM 'avalehaNiya vA' - avalehanikAM - kardamAvaguNThitacaraNe tadapanayanAya zalAkAvizeSastAm ' veNusUiyaM vA' veNusUcikAM vAveNurvazastanmayI sUcI tAm 'sayameva parighaTTe' svayameva parighaTTayati, parighaTTanaM nirmANam tathAcadaNDAdInAM nirmANaM karotItyarthaH / 'saMThavei vA' saMsthApayati daNDAdikasya hastimukhasiMhamukhAdInAM nirmANaM karoti / ' jamAvei vA' yamayati vakradaNDAdIn RjUn karoti / 'parighaTTetaM vA' parighaTTayantaM - nirmANaM kurvantam, 'saMThaveMtaM vA' saMsthApayantam, 'jamAveMtaM vA' yamayantaM vaka RjuM kurvantam ' sAijjai' svadate'numodate sa prAyazcittabhAgbhavati // sU0 26 / / sUtram -- je bhikkhU NiyagagavesiyaM paDiggahaM dharei dhareMtaM vA sAijjai // sU0 27 // chAyA- -yo bhikSurnijakagaveSitaM pratigrahaM dharati dharantaM vA svadate || sU0 27 / / - cUrNi: - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'NiyagagavesiyaM' nijakagaveSitam, nijakaH svajanaH sAMsAriko mAtR-pitR--bandhu - bAndhavAdiH tenA'nviSyAnItam 'paDiggahaM' pratigrahaM - pAtram 'gharei' dharati pArzve sthApayati gRhNAti / 'ghara vA sAijjai' gharantaM pArthe sthApayantamanyaM svadate'numodate sa prAyazcitabhAgbhavati // sU0 27 // sUtram -- je bhikkhU paragavesiyaM paDiggahaM dharei dhareMtaM vA sAijjai // sU0 28 // chAyA - yo bhikSuH paragaveSitaM pratigrahaM dharati, dharantaM vA svadate // sU0 28 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSurityAdi pUrvavat / navaram -- 'paragavesiyaM' paragaveSitam, tatra - paro'nyaH svajanAtiriktaH sAmAnyagRhasthaH visaMbhogI saMyato vA, tena gaveSitamanviSyAnItam // sU0 28 // zrI nizItha sUtra
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 2 sU0 27-31 nijakAdigaveSitapAtradhAraNaniSedhaH 51 sUtram-je bhikkhU varagavesiyaM paDiggahaM dharei dharataM vA sAijjai // chAyA-yo bhikSurvaragaveSitaM pratigrahaM dharati dharantaM vA svadate // sU0 29 // / cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikhU' yo bhikSurityAdi pUrvavat / navaram-'varagavesiyaM' varagaveSitam / tatra-varo nAma grAma pradhAnaH puruSastena gaveSitamanviSyAnotam // sU0 29 // saMprati varazabdArthamAha bhASyakAraH- 'jo jattha' ityAdi / bhASyam -jo jattha mANaNijjo ya, gAmAimmi mahattaro / pAmANio pahANo so, varo tattha paujjai // chAyA-yo yatra mAnanIyazra prAmAdau mahattaraH / prAmANikaH pradhAnaH sa varastatra prayujyate // avacUriH- yaH puruSo yatra grAmAdau nagarAdau lokairnAgarikaiH saMmAnito nAgarAdiSu mukhyaH prAmANikaH pradhAnazca, tatra varazabdaH prayujyate / tenAnItaM pAtrAdikaM gRhNato grAhayataH gRhNantamanumodamAnasyA''dhAkarmikAdimithyAtvA''tmavirAdhanasaMyamavirAdhanAdayo doSA bhavanti // sU0 29 / / sUtram-je bhikkhU balagavesiyaM paDiggahaMdharei dharataM vA sAijjai // chAyA-yo bhikSurbalagaveSitaM pratiprahaM dharati dharantaM vA svadate // sU0 30 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSurityAdi pUrvavat / navaram'balagavesiyaM' balagaveSitam / balavatA-zarIrajanapadAdibalaviziSTena puruSeNa gaveSitamanvidhyAnItam / / sU0 30 // bhASyam-jassovari pahU jo u, balaDDho vA bhave avi / balabaMto so vinneo, gharasAmI jahA mao // chAyA-yasyopari prabhuryastu valADhayo vA bhavedapi / balavAn sa vijJeyo gRhasvAmI yathA mataH // avacUriH-'jassovari' ityAdi / yaH puruSo yasyopari prabhutvaM-svakIyaM prabhAva karoti, tathA balADhayaH balena-zarIrAdibalena samRddho bhavet sa balavAn vijJeyaH / tatra dRSTAntaM darzayati-'gharasAmI' ityAdi / yathA-yena prakAreNa gRhasvAmI svakIyaparivAropari prabhutvaM kurvan parIvAre balavAn bhavati, yathA vA-zarIrabalenorjitaH siMho vanapazuM prati balaM darzayan balavAn kathyate, yathA vA kazcidvidvAn sAmAnyajanaM prati svavidyAbalaM darzayan prabhurbalavAn iti kathyate / yadvA-kazcidaprabhurapi-abalo'pi balavAn bhavati-yathA gRhasvAmI, na tAdRzaH prabhuH kintu svaparivAre balavAniti kathyate, etAdRzabalavatA puruSeNA'nviSyAnItaM pAtraM yo bhikSurdharati, dharantaM vA'numodate sa prAyazcittabhAg bhavati tathA tasyAjJAbhaGgAnavasthAmithyAtvasaMyamAtmavirAdhanAdayo doSA bhavantIti // sU0 30 // zrI nizItha sUtra
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre sUtram-je bhikkhU lavagavesiyaM paDiggahaM dharei dharataM vA sAijjai / chAyA-yo bhikSurlavagaveSitaM pratigrahaM dharati dharantaM vA svadate // sU0 31 / / cUrNI-'je bhikkhU, ityAdi / 'je mikkhU, yo bhikSurityAdi pUrvavat / navaram'lavagavesiyaM,lavagaveSitam tatra-lavo nAma-yo dAnaphalaM darzayitvA vanapAtrAdikamutpAdayati, tAdRzaH puruSo lava iti kathito bhavati, tenAnviSyAnItam / yo hi bhikSurvastrapAtrAdisvAminaM vastrapAtrAdidAnasya phalaM zrAvayitvA tasmAdvastrapAtrAdikamAdatte dApayati cAnyasmai / tathA yathokavyApAreNA''dadAnamanyamanumodate sa prAyazcittabhAgiti bhAvaH // sU0 31 // bhASyam-dANaphalaM tu daMsIya, Adei dAvae khalu / vatthapAyAigaM nRNaM, tAriso lava buccai // chAyA-dAnaphalaM tu darzayitvA Adatte dApayetkhalu / vastrapAtrAdikaM nUnaM tAdRzo lava ucyate / / avacUriH--'dANaphalaM' ityAdi / yo bhikSuH dAnasya phalaM darzayitvA vastrapAtrAdikamAdatte-Anayati lokebhyaH, dApayati cA'nyasmai sa lava ucyate-kathyate / tatra dAnaM dvividhamlaukikaM lokottaraM ca / lokamuddizya yaddIyate tallaukikam / karmanirjarArtha dAtavyamitibuddhayA pAtrAya mahAvratadhAriNe yaddAnaM tallokottaram // sU0 31 // sUtram--je bhikkhU NitiyaM aggapiMDaM bhuMjai bhujaMtaM vA saaijji|| chAyA-yo bhikSu3tyika-agrapiNDaM bhuGkte bhuJjantaM vA svadate / / sU0 32 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'NitiyaM' naityika niyataM vA, tatra naityikaM pratidinam , niyataM niyatakAlapratibaddhaM-yathA kasmiMzcid gRhe kacit dinadvayamantarAkRtya dinatrayAdikaM vA vyavadhAnIkRtya niyamato gamanaM niyatazabdArthaH / 'aggapiMDaM' aprapiNDam anaH pradhAnaH piNDaH-agrapiNDastam , athavA bhojanAtpUrva yo niSkAsyate saH tam agrapiNDam / yadA tadA sAdhubhyo'nnapAnavitaraNakAle agrapiNDaM bhuGkte bhuJjantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAg bhavatIti // sU0 32 // bhASyam-nimaMtaNaM uppIlaNaM, parimANaM sabhAviyaM / AillA tiNi no kappe, kappejjA ya cautthagaM // chAyA-nimantraNamuppIlaNaM parimANaM svAbhAvikam / AdyAstrayo na kalpante kalpate ca caturthakam // zrI nizItha sUtra
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 2 sU0 32-36 naityikAgrapiNDAdyupabhoganiSedhaH 53 avacUriH--'nimaMtaNaM' ityAdi nimaMtaNaM' nimantraNam-AmantraNam, bhojanAdigrahaNArthamabhyarthanamityarthaH / 'uppIlaNaM dezI zabdaH tadarthastu-upahAsaH 2 / parimANa bhojanasyeyattA 3 / svAbhAvikaM svataH siddham , yathA-gRhasthasya dAnam 4 / atrA''dyAstrayo na kalpante, caturtho'pi naityikAgrapiNDadoSarahitaH svAbhAvikapakSaH sAdhUnAM kalpate / / ayaM bhAvaH-nimantraNoppIlaNaparimANAnAmetatsvarUpam , tathAhi-kazcit zraddhAluH zrAvakaH zramaNasamIpamAgatya nivedayati-bhagavan ! mamopari kriyatAmanugrahaH, madgRhe samAgatya bhaktapAnAdikaM gRhyatAm / iti prathamo bhedaH (nimantraNam) 1 / 'uppIlaNaM' yathA-zramaNo vadati-bho zrAvaka ! tavopari karomyanugraham kintu-kathaya yat kiM dAsyasi ? / zrAvako vadati-yadbhavatAmabhISTam , yena vastunA bhavataH prayojanaM tadAsyAmi / tadanantaraM sAdhurupahAsamiva kurvan vadati-bhoH zrAvaka ! atra pratizrutya gRhaM neSyasi tatra gataH san yadi no dAsyasi tadA kim ? evaM prakAreNa-uppIlaNamu hAsaMpakaroti / iti dvitIyo bhedaH 2 / / atha parimANasvarUpamAha-avazyameva dAsyAmi nA'tra sandehaH / evaM kathite gRhasthe sAdhuH parimANa vadati-bhoH zrAvaka ! kiyatparimANaM dAsyasi ? kiyatkAlaparyantaM dAsyasi ? kiM dAsyasi ?, yadi svalpaM dAsyasi adattavat syAt / tato dAtA vadati-yAvatA bhaktena-pAnena vA bhavataH prayojanam , yAvantaM vA kAlaM bhavataH prayojanaM tAvantaM kAlaM bhavate paripUrNamodanAdikaM dAsyAmi , kiM bahunA - yadvastu bhavate rocate, yAvatparimANaM vA rocate, yAvatkAlaM vA tAvatkAlaparyantamaparihInamaparizrAnto'haM dAsyAmi / iti tRtIyo bhedaH 3 / atra-nimantraNoppIlaNaparimANeSu prAyazcittaM bhavati / svAbhAvikaM yad bhaktapAnAdikamAtmArtha gRhasthena niSpAditaM naityikAgrapiNDadoSavarjitaM ca tadeva sAdhubhiAhyam natvanyat / iti caturtho bhedaH 4 / atrAha kazcit-catuSprakArake'pi agrapiNDe na kimapi doSaM pazyAmi ? AcAryaH prAha-yatsvAsmArtha svabhAvata eva niSpAditaM tat-nitikam animantritamanuppIlaNamaparimANamapi yadi nimantraNAdibhikSAkaNenA'pi spRSTaM tatsAdhUnAM na kalpate / etat trayAtiriktaM svAbhAvikamapi bhaktapAnAdikaM yadi niyatAprapiNDadoSavarjitaM bhavet tat sAdhUnAM kalpate iti / svAtmArtha niSyAdite'pi niyatAgrapiNDadoSanimantraNAdidoSadUSite ime doSA bhavantiAtmArtha niSyanne'pi-udgamAdidoSA bhavanti, sAdhunimittamayaM piNDo niyamitaH, ityavazyaM dAtavyam , iti kRtvA kuNDAdiSu sthApayati tasmAt-nimantraNAdipiNDo varjanIyaH // sU0 32 // zrI nizItha sUtra
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre sUtram - je bhikkhU NitiyaM piMDaM bhuMjai bhujataM vA sAijjai // 33 // chAyA - yo bhikSunaityikaM piNDaM bhuGkte bhuJjAnaM vA svadate // sU0 33 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'NitiyaM' naityikaM 'piMDaM' piNDaM aharaharekasmAdeva gRhAdAnItam 'bhuMjai' bhuGkte, bhojayati 'bhujaMtaM vA sAijjai' bhuJjAnaM vA svadate'numodate tasyAjJAbhaGgAdikA doSA bhavanti // sU0 33 // sUtram - je bhikkhU NitiyaM avaDDhabhAgaM bhuMjai bhuMjaMtaM vA sAijjai // sU0 34 // chAyA -yo bhikSurnaityikamapArddhabhAgaM bhuGkte - bhuJjantaM vA svadate // sU0 34 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'NitiyaM' naityikam 'avaDDhabhAgaM ' apArddhabhAgaM-bhaktasyArddhabhAgamapi arthAt pAtre sthAlyAdau sthApita bhojanasyArdha bhAga stri bhAgazcaturthabhAgo vAyo dAnArthaM niSkAsitaH yasmin gRhyamANe'nyasyAntarAyasaMbhavAt, evaMvidhabhojanApArddhabhAgam 'bhujai' bhuGkta, bhojayati 'bhujaMtaM vA sAijjai' apArddhabhAgaM bhuJjAnaM svadate'numodate tasyAjJAbhaGgAdikA doSA bhavanti // sU0 34 // sUtram -- je bhikkhU NitiyaM bhAgaM bhuMjai bhuMjaMtaM vA sAijjai // 35 // 54 chAyA -yo bhikSunaityikaM bhAgaM bhuGkte bhuJjAnaM vA svadate // sU0 35 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'NitiyaM bhAgaM ' naityikaM bhAgaM yatra pratidinaM yo bhAgo dAnArthaM niSkAsyate taM bhAgaM 'bhuMjai' bhuGkte 'bhujaMtaM vA sAijjai' bhuJjAnaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAg bhavati // sU0 35 // sUtram -- je bhikkhU NitiyaM UNaDUDhabhAgaM bhuMjai bhuMjaMtaM vA sAijjai // chAyA -yo bhikSurnaityikamUnArddhabhAgaM bhuGkte bhuJjAnaM vA svadate // sU0 36 // " cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'NitiyaM' naityikam 'UNaiDhabhAgaM' UnArdhabhAgaM - tribhAgAdito'pyarddhabhAga UnArddhabhAgastam 'bhuMjai' svayaM bhuGkte / bhujataM vA sAijjai' bhuJjAnaM vA svadate / yaH sAdhuH puNyArtharakSita bhojanamadhyAt kamapi bhAgaM bhuGkte, bhojayati, tathA bhuJjAnamanumodate sa prAyazcittabhAg bhavati // sU0 36 // bhASyam - piMDo bhattaTTago Neo, tayaddhaM ca avaDDhago / bhAgo vibhAgo tassaddhaM, UNaDDho so viyAhio || piMDe uire avaDDhe, bhAge UNaDhage tahA / esa eva gamo Neo, sanvayA satyasaMmao | zrI nizItha sUtra
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 2 sU0 37-38 naityikavAsa - puraH paJcAtsaMstava niSedhaH 55 chAyA-piNDo bhaktArthako jJeyastadardha cA'pArdhakaH / bhAgastribhAgastasyArdha UnArdhaH sa vyAkhyAtaH // piNDe naityikeSpArdhe bhAge UnArddhake tathA / eSa eva gamo jJeyaH sarvadA zAstrasaMmataH // avacUri : - 'piMDo bhattaTThago' - ityAdi / piNDaH - piNDazabdo'tra bhaktArthakaH bhaktArthavAcako jJeyaH, tataH piNDa iti bhaktamityarthaH, tasya yadarddha so'pArddhabhAgaH procyate, bhAgaH tribhAgaH, tathA tasyApi yad arddha sa UnArddhaH UnArddhabhAgaH / tato naityake piNDe tathA sUtraghaTakepArdhe tathA bhAge, tathA UnArdhake sarvatra eSa eva gamosgrAhyarUpaH tIrthaMkaragaNadharaiH sarvadA - sarvakAlaM vyAkhyAtaH kathitaH, ata eva sa zAstrasammato jJeyaH / tatra - gamasvarUpameva darzayati- 'piMDe' ityAdi / sUtraghaTakapiNDapadaM bhaktArthakaM bhavati, piNDo bhaktArtha itiparyAyaH / yathA catustriMzatsUtraghaTakaM 'avaDhaM ' iti padaM piNDArdhabodhakam, piNDasyA - bhAga ityarthaH / bhAgapadam - paJcatriMzatsUtraghaTakapiNDasya tribhAgabodhakam / tathA SaTtriMzatsUtraghaTakam 'UNaDDhabhAga' - padaM tribhAgasyApyunA'rdhabhAgabodhakaM jJAtavyam etatsarvaM dAnAdyarthaM niSkAsita - biSayakaM bodhyam, tadgrahaNe sAdhurdoSabhAgU bhavati // sU0 36 // " sUtram -- je bhikkhU NitiyaM vAsaM vasai vasaMtaM vA sAijjai // sU0 37 | chAyA - yo bhikSurnaityikaM vAsaM vasati vasantaM vA svadate // sU0 36 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'NitiyaM vAsa' naityikaM vAsaM varSAkAlavarjite RtubaddhakAlAtiriktakAle'pyakAraNamekasmin sthAne nityavAsam ' vasaI' vasati - vAsaM karoti kArayati 'vasaMtaM vA sAijjai' vasantaM vA svadate'numodate, sahizItakAlAdvarSakAlAt, parataH kAraNe'sati / prAyazcittI vasannityaM vasato vA'numodanAt // 1 // iti // suu037|| sUtram -- je bhikkhU puresaMthavaM pacchAsaMthavaM vA karei kareMtaM vA sAijjai / chAyA - yo bhikSuH puraH saMstavaM pazcAtsaMstavaM vA karoti- kurvantaM vA svadate // 38 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhibhuH 'puresaMthavaM' puraHsaMstavam vastrapAtrAdidAturdAnAtpUrvaM - pUrvakAlameva saMstavam prazaMsanam - paricayaM vA 'saMstavaH syAtparicayaH' iti vacanAt 'pacchAsaMthavaM' pazcAtsaMstavam, vastrapAtrAdidAnAnantarakAle saMstavaM prazaMsanam - paricayaM vA 'karei' karoti 'kareMtaM vA sAijjai' kurvantaM vA svadate - anubhodate sa prAyazcitabhAg bhavati / 9 zrI nizItha sUtra
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre "dAtuzca dAnAtparataH puro vA, kurvan stavaM vA'Syatha kArayan yaH ! 'kurvantamanyaM yadi vA'numodate, AjJAdibhaGgAllabhate sa doSAn // 1 // iti sAraH / / suu038|| bhASyam-dave khette tahA kAle, bhAve saMthava issai / saparobhayasaMjAo, saMtAsaMto puNo duhA // chAyA-dravye kSetre tathA kAle, bhAve saMstava iSyate / svaparobhayasaMjAtaH, sannasan punadvidhA // avacUriH-'dave'-ityAdi / saMstavaH prazaMsanam catuSprakAraka iSyate bhavati / tadyathAdravye-dravyaviSaye 1, kSetre-kSetraviSaye 2. kAle-kAlaviSaye 3, tathA-bhAve-bhAvaviSaye ceti 4, dravyAdInAM caturbhedabhinnatvAt , tatsambandhI saMstavo'pi caturvidha iSyate kathyate ityarthaH / punaH svaparobhayasaMjAtaH punarekaikaH svaparobhayabhedAt trividhaH saMjAtaH / punaH sa sadasadbhedena pratyeka dvidhA bhavati, tatra-AtmaparobhayabhedAdekaikastrividhaH,yathA-sAdhurAtmanaH saMstavaM karoti 1, sAdhuH parasya saMstavaM karoti 2, sAdhurubhayorapi saMstavaM karoti 3 / athavA-AtmanA saMstavaM karotItiAtmasaMstavaH, iti vyutpattyA sAdhurAtmanA gRhasthaM saMstauti-eSa AtmasaMstavaH 1, gRhasthaH sAdhu stauti-iti parasaMstavaH 2, dvAvapi parasparaM saMstavaM kuruta ityubhayasaMstavaH 3 / sadasadbhedena punardvidhA / eteSAmekaikaH puvardvividho dviprakArako bhavati / san-vidyamAnaH 1, asan--avidyamAnazca 2 / tatra sadrUpe satsu guNeSu prazaMsAkaraNam 1, asadrUpeNeti asatsvapi guNeSu prazaMsAkaraNam 2 / athavA saditi vidyamAne tasmin tasya samakSaM prazaMsanam 1, asaditi avidyamAne tasmin tasya parokSaM prazaMsanamiti 2 / dravya -kSetra-kAlaistrividhasaMstavamadhye dravyasaMstavamAhayathA kazcit pareNa pRSTaH-kiM bhavAn pUrva dhanavAnAsIt ? sAdhurvadati-evamahaM dhanavAnAsam ? sa sAdhuH pUrvaM dhanavAnAsInna veti sandehaH kintu tathA vadati / tato gRhastha Aha-amuko hi dhanavAn zreSThI-amukanAmAnaM bhavantaM na jAnAti bhavAnevaM kathayati, daridraH pravrajati na dhanika iti / tat-zrutvA garvayuktaH sAdhuH paraM nindan svAtmAnaM prazaMsan evaM vadati-yathedAnI bhavAnaizvaryayuktastathA'hamapi pUrvamAsam , iti / kSetrasaMstavamAha-yathA-sAdhu prati kazcit pRcchati-tvaM kasmAt kSetrAt pravrajitavAn sAdhurvadati--yuSmAkamevAhaM sahavAsI / kAlasaMstavamAha-kasmin vayasi prabajitaH ? iti pRSTo vadati-tvatsadRzavayaska eva pravrajyAM prAptavAnasmi / athavA-prathame vayasi-udvAhite sati pravrajitaH sthApitavivAhadine vA pravrajitaH / bhAvasaMstavamAha-bhAvasaMstavo dviprakArakaH saMyate vacane ca / yathA kazcit sAdhu pRcchatiyo'mukaH pravajitaH sa tvatsadRza eva ? sAdhurAha- evameva / athavA- tUSNIM sthito bhavati, vadati vA-ka evaM pRcchati ! zrI nizItha sUtra
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 2 sU0 39 paricayaM kRtvA pazcAd bhikSArthapravezaniSedhaH 57 vacanarUpaH pUrvasaMstavaH adatta dAne pUrvameva saMstavaM karoti - madvanenana santuSTo'bhilaSitaM me dAsyAta / vacanarUpaH pazcAtsaMstavaH - dAne datte vA vacasA saMstavaM karotIti saMkSepaH / evaM guNasaMstavo'pi pUrvapazcAdbhedena vijJeyaH || sU038 // sUtram - je bhikkhU samANe vA vasamANe vA gamANugAmaM dRijjamANe vA puresaMthuyANi vA pacchAsaMthuyANi vA kulAI puvvAmeva aNuSpavisittA pacchA bhikkhAyariyAe aNuppavisai aNuppavisaMtaM vA sAijjai // sU0 39 // chAyA -yo bhikSuH samANo vA vasamANo vA grAmAnugrAmaM dravan puraH saMstutAni vA pazcAt saMstutAni vA kulAni pUrvamevAnupravizya pazcAt bhikSAcAryAyai anupravizati anupravizantaM vA svadate // sU039|| cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'samANe vA' samANo vA yo gRddhirahitaH samaryAdaM sthiravAsa sthitaH sa ' samANa' ityucyate, etAdRzaH sAdhuH, tathA yo'STamAsikaM RtubaddhakAlaM, cAturmAsikaM varSAkAlamiti navakalpavihArI bhavati sa ' vasamANa' iti kathyate 'samANaH ' 'vasamANaH' iti dvAvapi saiddhAntiko zabdau etAdRzaH ko'pi sAdhuH 'gAmANugAmaM dRijjamANe' grAmAnugrAmaM dravan ekasmAd grAmAdaparaM grAmaM vihAraM kurvan ' puresaMthuyANi vA' puraHsaMstutAni---gRhasthAvasthAyAM pUrvaM bAlye vayasi sastu vAH paricitA ye mAtR-pitR - bAndhavAdayaste yatra vasanti tAni, 'pacchAsaMthuyANi' pazcAt - yuvAvasthAyAm saMstutAni - paricitAH zvazrUzvazurajhyAlakAdayaH te, vasanti yatra tAni 'kulAI' kulAni dIkSAgrahaNAt prAgvattani pUrvApara saMstutAnAM gRhANi 'puccAmeva' pUrvameva - bhikSAgrahaNAtprAgeva 'aNuppavisittA' anupravizya - gatvA 'pacchA bhikkhAyariyA' pazcAt - tataH param pUrvApara saMstutagRhANi pravizya tAn svAgamananivedanabuddhayA saMbodhya tadanu pazcAt bhikSAcAryAyai 'anuSpa visai' anupravizati - gacchati bhikSArthaM prastuto bhikSAgrahaNaM pRSThataH kRtvA jJAtikulaM purA prayAti tato yo bhikSAM carati 'aNupavisaMta vA sAijjai' anupravizantam itthamanyaM yaH svadate'numodate sa prAyazcittabhAk // sU0 39 // sUtre 'samANe' 'vasamANe' iti pAThe'yamarthaHbhASyam - samANe buDhavAsI ya, vasamANe taheyaro | gamaNaM duvihaM vRtta, nikkAraNa- sakAraNaM // chAyA - samANo vRddhavAsI ca vasamANastathetaraH / gamanaM dvividhamuktaM niSkAraNa - sakAraNam // zrI nizItha sUtra
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ mmmmmm 58. nizIthasUtre avacUriH- yadvA sUtre-'samANe' iti vRddhavAsavAsI--vRddhatvaglAnatvAdikAraNavazAt sthiravAsaM sthitaH, tathA--itara:-'vasamANe' navakalpavihArI / tatrA'STa kalpAH RtubaddhakAlasaMbaddhAH, navamaH kalpo varSAkAlaH, tatra vihArI navakalpavihArI / gamanaM dvividha--dviprakArakamuktaM- kathitam-eka niSkAraNam 1, aparaM-sakAraNam 2 / kAraNavizeSamAzritya jAyamAnaM sakAraNam , kAraNamantareNa jAyamAnaM niSkAraNam / tatra sakAraNaM gamanaM yathAAcAryaprabhRtInAM vaiyAvRttyanimittaM bhikSAnimittaM vA gamanam / evaM--niSkAraNameva grAmAnugrAmaM gamanam, akAle vA bhikSArthaM gamanam / tatra ime vakSyamANAH bhUyAMso doSA bhavanti, tathAhi-kadAcinmArgo'zobhano bhavet , bhikSA vasatirapi na sulabhA bhavati, svapakSaparapakSebhyo'pamAnaM bhavati, bhikSArthaM niSiddhagRhe gacchataH zAstrasya-jinapravacanasya nindA bhavati, pRthivIkAyikAdInAM jIvAnAM virAdhanA bhavati / evaM niSkAraNaM gacchatA SaDjIvanikAyAnAM virAdhanA kriyate-iti saMyamavirAdhanA bhavati / kaNTayAdidvArA pAde kSatirbhavatItyAtmavirAdhanA'pi / sAgArikabhayAt pramAdena vA parizrAnta upadhInAM pratilekhanaM na karoti, upadhInAM haraNaM vA bhavati / evaM bhikSAkAlAtikramaNe grAmaM prAptastatrA'neSaNIyamapyAhAraM ahiSyati / hiMsrajantunA khAditaH AtmavirAdhanaM prApsyati / evaM-samayAtikrame bhikSArtha gacchataH pazcAtkarmadoSA api bhaveyuH / ityete akAraNagamane doSA Apadyante iti / sakAraNaM gamanaM dvividham-nirvyAghAte vyAghAte ca gamanam / tatra-nirvyAghAtagamanam-Rtubaddhakalpe varSAkalpe vA samApte kSetrAt kSetrAntaragamanam / tatra dvayoH kAlayormadhye ekatarasminnapi kAle mAsakalpaprAyogyAni kSetrANi yo laGghayati sa prAyazcittabhAk / samprati vyAghAtena mAsakalpaprAyogyaM kSetrAntaraM saMkrAmati, tatra-vyAghAtakAraNamAha-azivAdigRhItaM kSetram , tatra svAdhyAyAdikaM samyak na bhavati, upadhirvA tatra na prApyate, AcAryAdiprAyogyaM vA nAsti / etAdRze kAraNe vyAghAtagamanaM bhavati / kAraNavizeSamAzrityaikasmAt kSetrAt kSetrAntaraM gacchato doSo na bhavati yasmAt sa tIrthakarAjJAM nAtikrAmatIti / atra sakAraNAnAmadhikAraH / niSkAraNaM gacchatAM tu doSo bhavatyeva / evaM pUrvoktaprakAreNa vihAraM kurvatAM saMstava-itthaM bhavati // sU0 39 // punarAha bhASyakAraH - bhASyam-kulasaMthavo ya tersi, gihatthadhamme taheva sAmaNNe / puNa ekkeko duviho, puvvaM pacchA ya NAyavvo // chAyA-kulasaMstavazca teSAM gRhasthadharme tathaiva zrAmaNye / punarekaiko dvividhaH pUrva pazcAcca jJAtavyaH // avacUriH-'kulasaMthavo' ityAdi / teSAm pUrvoktaprakAreNa vihAraM kurvatAM bhikSUNAM saMstavaH dvividho-dviprakArako bhavati / tatra-saMstavo nAma paricayaH, sa ca dvidhA bhavati-gRhi zrI nizItha sUtra
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 2 sU0 40 anyatIrthikAdisahabhikSArthagamananiSedhaH 59 dharma-gRhasthe 1, zrAmaNye-sAdhuparyAye ca 2 / sa ca gRhidharme sthitasya paricayo dvidhA dviprakArakaHpUrvasaMstavaH 1, pazcAtsaMstavaH 2 / tatra-pUrvasaMstutAH paricitAH-pitR-mAtR-prabhRtayaH, pazcAtsaMstutAH paricitAH zvazura-zvazrUprabhRtayaH / ___ evaM zrAmaNye sthitasya paricayaH pUrvasaMstutaH pazcAtsaMstutaH / atha sAdhUnAM pUrva vihArasamaye ye paricitAste puurvsNstutaaH| ye vartamAnavihArakAle saMstutAste pazcAtsaMstutAH / eteSAM pUrvasaMstuta-pazcAtsaMstutAnAM zrAvakAdInAM gRhe yaH sAdhuH prAptabhikSAkAle pravizati, athavA vyatikrAntabhikSAkAle pravizati tasyA''jJAbhaGgAnavasthAmithyAtvAdidoSAH sambhavanti, tathA saMyamavirAdhanA AtmavirAdhanA ca bhavati / tatra saMyamavirAdhanA cettham-akAle bhikSArtha paribhramantaM-gehAdgehAntaraM gacchantaM sAdhuM dRSTvA pUrvasaMstutAH pazcAtsaMstutA vA zrAvakAdayaH udgamAdidoSayuktamAhAraM niSpAdayiSyanti, ato'kAle bhikSArtha tatra sAdhubhirna gantavyam iti / anAbhogAdikAraNavazAttu akAle'pi zrAvakakule pravezo na niSiddhaH / yadvA glAnAdyarthamakAlepi pravizet / yadvAAkasmike viSUcikAdiroge samupasthite pUrvasaMstutAdikulaM pravizati / yadvA yasmin kAle rAjJA gamanaM nivAritaM 'karaphya' iti prasiddham , tatsamaye yadi caliSyati tadA drakSyati rAjapuruSaH, itikRtvA'kAle'pi calati yadi tadA tAdRzo doSo na bhavati zramaNAnAm / akAraNe pUrvasaMstutAdigRhaM velAtikrameNa yadi gacchati tadA sUtrapratipAditaM prAyazcittaM bhavatyeveti bhAvaH // sU0 39 // sUtram-je bhikkhU aNNautthieNa vA gArathieNa vA pArihArio vA apArihArieNa saddhi gAhAvaikulaM piMDavAyapaDiyAe Nikkhamai vA aNuppavisai vA, NikkhamaMtaM vA aNuppavisaMtaM vA saaijji||suu040|| chAyA-yo bhikSuH anyayUthikena vA gRhasthena vA pArihAriko bA apArihAri. keNa sArdham gRhapatikulaM piNDapAtapratijJayA niSkAmati vA-anupravizati vA niSkrAmantaM vA-anupravizantaM vA svadate // sU0 40 // cUrNI-- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'aNNautthieNa vA' anyayUthikenA'nyatIrthikena, 'gArathieNa vA' gRhasthena vA 'pArihArio vA' pArihAriko vA-mUlo. ttaraguNadhArI parihAratapovAhako vA bhikSuH 'apArihArieNa' apArihArikeNa-apArihAriko mUlottaraguNadoSayuktaH pArzvasthAdistena 'saddhi' sArdham-yugapadekatretyarthaH 'gAhAvaikulaM' gAthApatikulam , gAthA-gRhaM tasya patiH gAthApatiH gRhasthaH, tasya kulaM prati 'piMDavAyapaDiyAe' piNDapAtapratijJayA bhikSAgrahaNabuddhayA 'Nikkhamai' niSkrAmati-bhikSA nItvA gRhasthagRhAt nirga zrI nizItha sUtra
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre nchati "aNuppavisai vA' anupravizati-bhikSArtha gRhasthagRhe pravezaM karoti / 'NikkhamaMta vA' niSkrAmantaM bahirAyAntam , 'aNuppavisaMtaM vA' anupravizantam , 'sAijjai' svadate'numodate sa prAyazcittabhAga bhavati // sU0 40 // atrAha bhASyakAraHbhASyam-no kappae ya bhikkhussa, aNNutthiya-gihatthihiM / taheva pArihArissa, tavipakkheNa keNavi // saddhiM NikkhamiuM NiccaM, pavisittuM taheva ya / NikkhamaNaM pavesaM ce, jo kare dosavaM bhave // chAyA-no kalpate ca bhikSoH, anyayUthikagRhasthaiH / tathaiva pArihAriNaH, tadvipakSeNa kenApi // sArddha niSkramituM nityaM, praveSTuM tathaiva ca / niSkramaNaM pravezaM ced yaH kuryAd doSavAn bhvet|| avacUriH-'no kappae' ityAdi / bhikSoH zramaNasyAnyatIrthikaiH gRhasthairvA, tathA pArihArikasya mUlottaraguNayuktasya tadvipakSeNa apArihArikeNa mUlottaraguNadoSavatA pArzvasthAdinA sAdhaiM gRhigRhe bhikSArtha niSkramituM praveSTuM vA na kalpate naiva kathamapi yujyate / etaiH saha niSkramaNa pravezanaM ca kurvataH sAdhoH pArihArikasya cAdhAkarmikAdidoSAH samApadyante / yaH ko'pi bhikSuH pArihArikazca yadi etaiH saha niSkramaNaM pravezaM ca kuryAt tadA sa AjJAbhaGgAdidoSabhAg bhavati / sUtre 'gAhAvaikulaM' iti padaM, tasyA'yamarthaH-gAthA-gRhaM tasya patiH-svAmI, dArApatyAdisamudAdAyaviziSTo gRhasthaH, teSAM kulaM-samUhaH / tatra-'piMDavAyapaDiyAe' ityasya vyAkhyA-piNDo'zanAdikam , tasya gRhiNA dIyamAnASShArasya pAtaH sasatkAraM sAdhave samarpaNam , tasya pratijJayA madhyasthabhAvena grahaNabuddhacA / tathA 'aNuppavisaI' tasyA'yamarthaH-anu--pazcAt carakAdiSu bhikSAmAdAya gateSu / athavA-bhojanakAlataH pazcAt bhojanakAlasamAptyanantaram , evamanuzabdaH pazcAdyoge prasiddhaH, bhikSuH pArihArikazca pravizatItyarthaH / gRhi-paratIrthikA'parihArikA'nyatamena saha pravizataH zramaNasya pArihArikasya ca-AjJAbhaGgAnavasthAmithyAtvasaMyamavirAdhanA''tmavirAdhanAdikA doSA bhavanti / tathA-parivrAjakAdibhiH saha bhikSArtha gamane pravacanasya nindA bhavati / loko vadatiparivrAjakAdiprasAdAllabhyate bhikSAdikam , svayaM na labhyate asAravacanapravRttatvAt / athavAloko vaded-alabdhimanta ete jainabhikSukAH parabhave'dattadAnAH AtmAnaM na jAnanti, ata ebhiH saha paribhramanti tasmAt kAraNAda ebhiH saha na gantavyam / / sU0 40 // zrI nizItha sUtra
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 2 sU0 41 anyatIrthikadisahavicArabhUmyAdigamananiSedhaH 61 sUtram-je bhikkhU aNNautthieNa vA gArathieNa vA pArihArio vA apArihArieNa saddhi bahiyA viyArabhUmi vA vihArabhUmi vA Nikkhamai vA pavisai vA, NikkhamaMtaM vA pavisaMtaM vA sAijjai // sU0 41 // chAyA-yo bhikSuH anyayUthikena vA gRhasthena vA, pArihAriko vA apArihArikeNa sAI bahirvicArabhUmi vA vihArabhUmi vA niSkAmati vA pravizati bA, niSkAmantaM vA pravizantaM vA svadate / / sU0 41 / / cUrNI--'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'aNNautthieNa vA' anyayUthikena vA - paratorthikena 'gArathieNa vA' gRhasthena vA, tathA pArihAriko vA apArihArikeNa mUlottaraguNadoSavatA pArzvasthAdinA 'saddhi' sArdham ekatra militvA 'bahiyA' bahiH-'viyArabhUmi vA' vicArabhUmi vA tatra-vicAraH mUtrapurISAdisamutsargaH, tadarthaM yogyA yA bhUmiH sA vicArabhUmiH, tAM vicArabhUmim , 'vihArabhUmi vA' vihArabhUmim , svAdhyAyabhUmiH vihArabhUmiH, tAM vihArabhUmim "Nikkhamai vA niSkrAmati 'pavisai vA' pravizati vicArAdyarthaM gacchati vA / 'NikkhamaMtaM vA' niSkrAmantaM vA 'pavisaMtaM vA' pravizantaM vA 'sAijjaI' svadate'numodate sa prAyazcittabhAg bhavati // sU0 41 // atrAha bhASyakAraHbhASyam-bhikkhussa neva kappei, gaMtumaNNutthiyAihi / saddhiM cArittapAlassa, viyAraheM kayAivi // chAyA-bhikSo va kalpate gantumanyayUthikAdibhiH / sArddha cAritrapAlasya vicArArtha kadAcidapi // avacUriH-'bhikkhussa' ityAdi / yo hi bhikSuH cAritrapAlakaH cAritrasya pAlane sadA yatanAvAn bhavati tasya bhikSoH vicArArtha mUtra-purISAdhutsarjanAya saMjJAbhUmim upalakSaNAd vihArabhUmi vA gantum-anyayUthikAdibhiH saha arthAt-anyayUthikaiH paratIrthikaiH zAkyabhikSuka-carakaparivrAjakaiH saha AdipadAt-gRhasthaiH, pArihArikasya ca aparihArikaiH saha gantuM na kalpate / eteSu gRhasthaparatIthikA'parihArikAdiSu madhyAdekatareNA'pi saha vicArAdyartha cakArAt-vihArAdyartha vA yo bhikSuH pArihAriko vA gacchati tasyA''jJAbhaGgAnavasthAmithyAtvasaMyamAtmavirAdhanAdoSA bhavanti / vicArabhUbhyAM puruSAdyAgamane saMlokadoSaH zaGkA ca lokAnAM bhavet / apravarttane mUtrapurISAdinirodhAd rogAdisaMbhavaH / uktaM ca kenacitkavinA rAjasamIpe trayaH zalyAH mahArAja!, asmin dehe prtisstthitaaH| vAyumUtrapurISANAM, prAptaM vegaM na dhArayet // 1 // zrI nizItha sUtra
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre vAyoH-aghovAtasya purISasya ca vegadhAraNe mastakAdirogotpattiH / mUtravegadhAraNe netrahAniH, ato naiteSAM prAptaM vegaM dhArayet / sthAnamArgAdiparicayAbhAvarUpe sati kAraNe punargacchedapi gRhasthAdibhiH saha vicArAdyartham // sU0 41 // sUtram-je bhikkhU aNNautthieNa vA gArathieNa vA pArihArio apArihArieNa saddhiM gAmAnugAmaM dUijjai dUijjataM vA sAijjai / chAyA-yo bhikSaranyayathikena vA gRhasthena vA pArihAriko'pArihArikeNa sArddha grAmAnugrAma dravati dravantaM vA svadate // sU0 42 // ___ cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH, 'aNNautthieNa vA' anyayUthikena 'gArathieNa vA' gRhasthena tathA 'pArihArio bA' pArihAriko vA 'apArihArieNa' apArihArikeNa 'saddhiM' sArddham 'gAmANugAmaM' grAmAnugrAmam ekasmAd grAmAd grAmAntaram 'daijjaI' dravati-gacchati vihAraM karotItyarthaH / 'duijjata vA sAijjaI' dravantaM-gacchantaM svadate'numodate / svayamanyatIrthikAdibhirdAmAdnAmAntaraM gacchan gacchantamanumodamAnazca prAyazcittabhAgabhavati // sU0 42 // atrAha bhASyakAraHbhASyam-gAmANugAmaM bhikkhussa, gamaNaM neva kappA / aNutthiyAilogehiM, saddhiM tassa kayAivi // chAyA-grAmAnugrAmaM bhikSoH gamanaM naiva kalpate / __ anyayUthikAdilokaiH sArdhaM tasya kadAcidapi // avacUriH-'gAmANugAma'-ityAdi / bhikSoH pArihArikasya ca cAritrapAlakasya anyayUthikAdilokaiH, Adizabdena gRhasthaiH apArihArikaizca sAI grAmAnugrAma-ekasmAd grAmAd grAmAntaraM gamanaM tasya kadAcidapi naiva kalpate / eSu-anyatamena yena kenA'pi saha grAmAnugrAma viharataH sAdhorAjJAbhaGgAnavasthAmithyAtvasaMyamAtmavirAdhanAdidoSA bhavanti / tatra-paratIrthikAdibhiH saha gamane tIrthakarANAmAjJA bhagnA bhavati, tIrthakaraistaiH saha gamanasya niSiddhatvAt / anavasthA ca bhavati-ekastathA kuryAt tadA taM dRSTvA'nyo'pi kuryAt , evamanyo'pIti-evamanavasthA / tathA-tAdRzaiH saha gamanaM kurvantaM sAdhuM dRSTvA draSTumanasi azraddhA bhavet , yad ime jainabhikSavo'pi zithilAcArAH santIti / tadvA zravaNAdinA mithyAtvamapi samutpadheta / tathA-taiH saha yatra tatra vA AdhAkarmikAdyAhAraM bhuJjan saMyamaM virAdhayet / tathA-cauro'yamiti kRtvA tADanabhedanAdisaMbhavAd--AtmavirAdhanamapi saMbhavediti // sU 0 42 // zrI nizItha sUtra
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 2 0 43-44 durabhikaSAyabhaktapAnapariSThApana niSedhaH 63 sUtram -- je bhikkhU annayaraM bhoyaNajAyaM paDiggAhittA sumbhi bhuMja dubhi parive, pariTThaveMtaM vA sAijjai // sU0 43 // chAyA - yo bhikSuH anyatarat bhojanajAtaM pratigRhya surabhi bhuGkte durabhi pariSThApayati, pariSThApayantaM vA svadate // sU0 43 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'annayaraM bhoyaNajAyaM anyatarad bhojanajAtam-anekaprakArakaM khAdimasvAdimAdibhedabhinnaM vividhaM bhojanajAtaM bhaktAdikam 'paDiggAhittA' pratigRhya, yadi zrAvakAdigRhAdanekaprakArakaM susvAdu duHsvAdu vA bhojanAdikamAnIya tanmadhyAt 'subhi bhuMjai' surabhi manojJaM viziSTavarNa- gandha-rasa-sparzayukta bhojanaM bhuGkte / dubhi paridvavei' durabhi-durabhigadhanyuktaM durvarNa- prazastavarNarahitaM dUrasaM - prazasta rasavarjitaM duHsparza - prazastasparzahInaM bhojyaM pariSThApayati-garttAdiSu prakSipati, 'parihaveMtaM vA sAijjai' pariSThApayantaM vA svadate / yo bhikSuH zrAvakagRhAdAnItAhAramadhyAt susvAduddhRtya bhuGkte, duHsvAdu parityajati, evaM kurvantamanumodate vA sa prAyazcittabhAg bhavati / / sU0 43 // atrAha bhASyakAraH - bhASyam - vaNNa-gaMdha-rasehiM jaM, phAsehiM bhoyaNaM juaM / subhitaM caiva jANijjA, iyaraM iyaraM have || -varNachAyA - - gandha-rasairyat - spazaibhajanaM yutam / surabhi tadeva jAnIyAt itaraditarad bhavet // " avacUri:- 'vaNNa- gaMdha' ityAdi / yadbhojanaM bhoktuM yogyamodanAdikam, vilakSaNavarNena - zvetAdinA, vilakSaNena gandhena - sauramyAdinA bhojanopayuktena, manojJena -rasena madhurAdinA, manojJasparzena-komalAdisparzayuktena, ebhirvarNAdibhiryuktaM yad bhojanaM tadeva surabhi vijAnIyAt / etAdRzaM bhojanaM sUtraghaTaka surabhivyapadezaM labhate ityarthaH 'iyaraM iyaraM have' itaraditaradbhavet, yadbhojanamitarat-pUrvoktavilakSaNavarNAdinA nopetaM tad bhojanamiratarat durabhi - durvarNagandhAdiyuktamiti jJeyam / athavA - rasopetamapi bhojanaM durabhigandhayuktaM na prazastam, tathA - arasAlaM - zuSkaM bhojanaM surabhigandhayuktaM surabhi bhavatIti / atra - surabhi - durabhi, etadubhayaprakArakamapi bhojanamekataH pratyekaM vA gRhItvA surabhibhojanaM bhuGkte, durabhi ca pariSThApayati, tasyaivaM kurvato yateH prAyazcittaM bhavati / tathA - AjJA bhaGgAnavasthAmithyAtvAtmasaMyamavirAdhanAH yasmAdete doSA bhavanti, tasmAda durabhi - bhojyasya vastunaH pUrvaM bhojanaM karttavyam, tadanantaraM surabhibhojanaM karttavyamiti // sU0 43 // zrI nizItha sUtra
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre sUtram -- je bhikkhU annayaraM pANagajAyaM paDiggAhittA pupphagaM- pupphagaM Aviyai kasAyaM - kasAyaM paridvavei paridvaveMtaM vA sAijjai // sU0 44 // chAyA - yo bhikSuH anyatarat pAnakajAtaM pratigRhya puSpakaM puSpakaM Apibati, kaSAyaM kaSAyaM : pariSThApayati pariSThApayantaM vA svadate // sU0 44 // 9 cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'annayara' anyatarat anyatarapadagrahaNAt - anekaprakArakam madhurarasayuktaM kaSAyarasayuktaM ca, khaNDa - guDa - zarkarA - dADimI - mRdvIkAssmalaka - harItakI - cizvAdirasarUpaM dvayamapi 'pANagajAyaM' pAnakajAtaM, jAtazabdagrahaNAt prAsukaM 'paDiggAhittA' pratigRhya - vidhipUrvakaM gRhItvA 'pupphagaM - pupphagaM Aviyai' puSpakaM puSpakamApibati, tatra - puSpakaM - zubhavarNa - gandha - rasasparzeH pradhAnam acchaM manojJamityarthaH / etAdRzamuttamottamaM pAnakajAtamApibati, tathA - ' kasAyaM - kasAyaM' kaSAyaM kaSAyaM kaluSitaM zubhavarNa gandha-rasa sparzaiH pratilomaM-kaluSitamapradhAnaM vA pAnakajAtam 'pariTThave ' pariSThApayati- bhUmau nikSipati / uktaJca puSpakakaSAyaviSaye yacca gandharasopeta-macchaM tat puSpakaM bhavet / durgandhamarasaM yacca, kaSAyaM kaluSaM ca tat // 1 // iti / aneka prakArakA nIta pAnakamadhyAt yatsamIcInaM tatpibati yaccA'samIcInaM tannikSipati / 'paridvaveMtaM vA sAijjai' pariSThApayantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAg bhavati / sAdhulakSaNametat tathAhi mA bhUyAsamahaM sAdhuH, prAyazcittI kadAcana / manyate so'samIcInaM, bhuktvA bhuGkte tathetarat // 1 // atra bhASyakAro'pyAha -- bhASyam - vaNNa-gaMdha-rasoveyaM, davvaM taM pupphanAmagaM / dubhigaMdhAisaMjuttaM, kasAyaM taM have. puNo // kasAyaM puvvamApejjaM, puSphagaM tayaNaMtaraM / esA satthavihI vuttA, anaMtavaranANihiM // -varNa-gaMdha-rasopetaM dravyaM tatpuSpanAmakam / durabhigandhAdisaMyuktaM kaSAyaM tad bhavetpunaH // kaSAyaM pUrvamApeyaM puSpakaM tadanantaram / eSa zAstravidhiH proktaH anantavarajJAnibhiH // chAyA - zrI nizItha sUtra
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 1 sU0 45 sAMbhogikapRcchAM vinA'dhikAhArapariSThApananiSedhaH 65 avacUriH - ' vaNNagaMdha' ityAdi / yatpAnakajAtaM vastu, varNa- gandha-rasopetaM suvarNena sugandhena surasena madhurAdinA yuktaM bhavet tad-dravyaM puSpasaMjJakaM bhavati / tathA yatpAnakajAtaM durgandhAdi - viziSTaM durvarNena kutsitagandhena kurasena kaThorasparzena yuktaM tat kaSAyaM kaluSitaM bhavet / tatra kaSAyaM pAnakajAtaM pUrvamApeyaM, tadanantaraM puSpakaM pibet eSa zAstravidhiH anantavarajJAnibhistIrthakarairu ruktaH, ataH puSpakaM kaSAyaM caitadddvayamadhyAnIya yatpuSpakaM tat pItvA yatkaSAyaM tasya pariSThApanaM na kuryAt, kintu prathamaM puSpakaM pItvA pazcAt kaSAyaM pibet / uktaJca - , __ zAstrakartuzca maryAdA, kaSAyaM prathamaM pivet / AjJAbhaGgAdikAn doSAn pazyan pazcAttu puSpakam // 1 // anyathA prAyazcittabhAg bhavet // sU0 44 // sUtram -- je bhikkhU maNuNNaM bhoyaNajAyaM paDiggAhettA bahupariyAvannaM siyA adUre tattha sAhammiyA saMbhoiyA samaNunnA aparihAriyA saMtA parivasaMti te aNApucchiya aNimaMtiya paridvavei paridvaveMtaM vA sAijjai // chAyA - yo bhikSurmanojJaM bhojanajAtaM pratigRhya bahuparyApannaM syAt adUre tatra sAdharmikAH sAMbhogakAH samanojJA aparihAryAH santaH parivasanti tAn anApRcchya animantraya pariSThApayati, pariSThApayantaM vA svadate // su0 45 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'maNuNNaM bhoyaNajAyaM' manojJaM bhojanajAtam - zubha-varNa-gaMdha-rasa - sparza samanvitamuttamabhojanajAtam anekaprakArakamAhArAdikam 'paDiggAhettA' pratigRhya - AnIya bhuGkte / tacca yadi 'pariyAvannaM siyA' paryApannaM syAt - prayojanato'dhikaM bhavet 'adUre tattha sAhammiyA' adUre tatra na dUramadUram-Asannam krozadvayAntarAdhau grAmAdau sAdharmikAH - samAnadharmAcaraNazIlAH sAdhavaH 'saMbhoiyA' sAMbhogikAH, yaiH sahaikamaNDalyAmAhArAdikaM karttuM kalpate tathAvidhAH sAdhavaH 'samaNunnA' samanojJAH udyatavihAriNaH, etAdRzAH pUrvoktavizeSaNaviziSTAH santo'pi sAticAratvenA'deyAhArA bhaveyustatrAha - 'aparihAriyA' aparihAryAH, niraticAracAritratvenAparityAjyAH, niraticArA ityarthaH / etAdRzAH sAdhavo yadyAsanne 'satA' santaH vidyamAnAH 'parivasaMti' krozadvayaparimite grAmAdau tiSThanti tadA 'te aNApucchiya' tAnU - anApRcchayA'pRSTvA 'aNimaMtiya' animantrya, teSAM nimantraNamakRtvA, 'matsavidhe - etAvadadhikaM jAtaM, tasya yadi bhavatAM prayojanaM bhavet tadA - gRhNantu bhavantaH' evaMprakAreNa teSAmAmantraNamakRtvA apRSvetyarthaH yadi 'paridvaveMti' pariSThApayanti, yadvA 'paridvaveMta sAijjai' pariSThApayantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAg bhavatIti // sU0 45 // zrI nizItha sUtra
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre mnonomane atrAha bhASyakAra:bhASyam-jAvaiyaM uvajuttaM, giNhejjA tAvamettamasaNAi / ___sAhussa ahiyagahaNe, dosA lobhAiNo hoti // chAyA yAvatkamupayuktaM gRhNIyAt tAvanmAtramazanAdi / sAdhoradhikagrahaNe doSA lobhAdayo bhavanti // avacUriH-'jAvaiyaM uvajuttaM' ityAdi / sAdhUnAM yAvanmAtramupayuktamAhArAdikaM syAt tAvanmAtramAhAraM gRhNIyAt-zrAvakagRhAdAnayet na tu tato'dhikagrahaNaM kuryAt , pramANAdadhikAhAragrahaNe sAdhoH punarlobhAdayo doSA bhavanti / tathAhi-pramANato yAvadevopayuktaM tAvanmAtramevAhArAdikaM gRhnniiyaat| adhikagrahaNe lobhadoSaH / tathA-tasya pariSThApane pariSThApanAdoSaH / AjJAbhaGgAdikAzcA'pi doSAH, tatra-ekendriyAdInAM virAdhanAt / adhikabhojanakaraNe viSUcikAdayo rogAH ityAtmavirAdhanam , yasmAdete doSAH tasmAt kAraNAt pramANAdadhikamAhArAdikaM na grahItavyam / atra ziSyaH prAha-he guro ! yadi pramANayuktamevAhArAdikaM grahiSyati tadA-adhikaM na bhavati, atha-yadi adhikam tadA pramANato grahaNamiti vAkyaM nirarthakam , evaM parasparavirodhe sUtraM nirarthakameva bhavati ? AcAryaH prAha-sUtraM sArthakameva na nirarthakam / tathAhi-yatra grAme nagare vA bahUni zrAvakakulAni-atibhAvayuktAni santi, tatra bhikSArtha gatasya sAdhomanojJamitikRtvA tairbhAvato'dhikaM pAtre nipAtitaM bhavet , tacca sAdhurAnItavAn , evamadhikaM bhavediti / tatra yadadhikaM tad yadi krozadvayadUre sAMbhogikasAdhUnAM nivAso bhavet tadA teSAmAvazyakatAyAM tatra gatvA dadyAt / tatra pracchane'yaM kramaH- yadi kRte'pi bhojane'dhikamavaziSTa AhAro bhavet tadA-prathamataH svagrAme svakIye upAzraye ca ye sAMbhogikA bhaveyuste pUrva praSTavyAH / yadi te na svIkuryuH tadA svagrAme'nyopAzraye ye bhaveyuste sAMbhogikAH praSTavyAH, yadi svIkuryustadA tebhyo deyam / atha yadi te na svIkuryustadA svakSetre'nyagrAme praSTavyAH, te yadi svIkuryustadA samyak / no cet , tadA svakSetrAdvahiranyagrAma kintu krozadvayAbhyantare yadi sAMbhogikA bhaveyuste praSThavyAH, evaM kramazaH sAdhavaH praSTavyAH evamanApRcchayaiva yadyadhikamAhAraM sAdhuH pariSThApayettadA-AjJAbhaGgAdidoSabhAg bhavatIti ||suu0 45 // sUtram-je bhikkhU sAgAriyaM piMDaM giNhai, giNhataM vA sAijjai / / chAyA-yo bhikSuH sAgArikaM piNDaM gRhNAti gRhNantaM vA svadate // sU0 46 // cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo mikSuH 'sAgAriyaM piMDaM' sAgArikaM piNDaM, tatra-sAgArikaH-upAzrayAdhipatiH sAdhoH sthAnadAtA zayyAtaro gRhasthaH, tasya zrI nizItha sUtra
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 2 sU0 46 48 sAgArika piNDagrahaNopabhoga jJAtatkula pravezani0 67 piNDaM bhaktAdikam 'giNhai' gRhNAti - svIkaroti 'givhataM vA' gRhNantaM vA svIkurvantaM svada prAyazcittabhAg bhavati // sU0 46 // saMprati sAgArikasya SaD dvArANi prAha bhASyam - sAgAriyassa dArANi, aNegANi havaMti khu / tAIM savvAIM jANaMtu, jahAsatthaM viyakkhaNA || chAyA - sAgArikasya dvArANi anekAni bhavanti khalu / tAni sarvANi jAnantu yathAzAstraM vicakSaNAH // avacUri : - 'sAgAriyassa' ityAdi / sAgArikasya - zayyAtarasya dvArANi anekAni - anekaprakArakANi bhavanti, tAni sarvANi yathAzAstraM - zAstrapratipAditaprakAreNa vicakSaNAH- buddhimanto jAnantu / sAgArikasya sapta dvArANi bhavanti, atra tatsaMgrAhakaM gAthAdvayam, tathAhi" sAgarika iti ko vA 1, kadA zayyAtaro bhavet 2 | katividhazca tatpiNDaH 3, azayyAtarakaH kadA 4 // 1 // tyAjyo'sau kasya vijJeyo 5, doSAH piNDagrahe ca ke 6 | anekeSu ca teSu syAdekaH sAgArikaH punaH 7 ||2||" iti tathA ca tadarthaM :yaiH kaH punaH sAgArikaH zayyAtaro bhavatIti prathamadvAram 1, kadA sa zayyAtaro bhavatIti dvitIyadvAram 2, katiprakArakaH zayyAtarapiNDaH iti tRtIyAdvAram 3, azayyAtaraH sa kadA bhavatIti caturthadvAram 4, sa ca kasya tyAjyo bhavati, iti paJcamaM dvAram 5, doSAH piNDagrahe ca ke, iti SaSThaM dvAram 6, anekeSu dvitrAdiSu sAgArikeSu vA eko grahItavyaH, iti saptamaM dvAram 7 / 'sAgArika iti ko vA' iti prathamaM dvAramAha - tatra - agAreNa gRheNa yat sahitaM tatsAgAraM tatsaMyogAt sAgArika iti, asya paJca nAmAni ekArthakAni nAnAvyaJjanAni santi, tathAhi - sAgArikaH 1, zayyAtaraH 2, zanyAdAtA 3, zayyAdharaH 4, zayyAkaraH 5 iti / tatra sAgArikazabdasyArthaH pUrvamukta eva 1, sAdhave zayyAdAnena bhavaM taratIti zayyAtaraH 2, zayyAdAtA - sAdhave zayyAdAnAt 3, zayyAdharaH - sAdhave zayyAdAnena gharati AtmAnaM durgateruddharatIti 4, zayyAkaraH - yasmAt zayyAM karoti tasmAt zayyAkaraH 5, iti / 'sAgArika iti ko vA' iti prathamaM dvAram 1 / 'kadA zayyAtaro bhavet iti dvitIyaM dvAramAha-yasmin kAle vasatau vastu yatsakAzAd AjJA gRhyate sa tasmAtkAlAdeva zayyAtaro bhavediti dvitIyaM dvAram 2 / 'katividhazca tatpiNDaH ' iti tRtIyaM dvAramAha - zayyAtarapiNDo dvividho bhavati AhAra : - upadhizca / caturvidho vA bhavati, zrI nizItha sUtra
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre azana-pAna-khAdya-svAdya - bhedAt / SaDvidho vA bhavati - azanAdayazcatvAraH dvau upadhiviSayakauaudhikopadhiH aupagrahikopadhizceti tRtIyaM dvAram 3 / 'azayyAtarakaH kadA' iti caturthaM dvAramAhayadA - vasatiM parityajya gRhasvAmina AjJAM parAvarcya sthAnAntaraM karoti tadA - so'zayyAtaro bhavati - iti caturthaM dvAram 4 / 'tyAjyo'sau kasya vijJeyaH' iti paJcamaM dvAramAha - sAdhuguNavarjitAnAM liGgamAtradhAriNAM yaH zayyAtaro bhavet, te tasya zayyAtarasya piNDaM gRhNIyAt na vA gRhNIyAt tathApi sa zayyAtaraH sAdhUnAM tyAjya eva bhavatIti paJcamaM dvAram 5 / 'doSAH piNDagrahe ca ke' tasya sAgArikasya piNDagrahaNe ke doSA iti SaSThaM dvAramAha - zayyAtarapiNDastIrthakaraiH RSabhAdibhiH pratiSiddhaH tasmAt - zayyAtarapiNDo na grahItavyaH, iti SaSThaM dvAram 6 / 'anekeSu ca0' ityAdi, anekasvAmikeSu vasatyAdiSu " ekasyaivAjJA grahItavyA" iti saptamaM dvAram 7 / zayyAtarasya savistaravarNanaM dazavaikAlikasUtrasya matkRtAyAmAcAramaNimaJjUSAvyAkhyAyAM vilokanIyam || sU0 46 // 68 sUtram -- je bhikkhU sAgAriyapiMDaM bhuMjai bhuMjaMtaM vA sAijjai / sU047| chAyA - yo bhikSuH sAgArikapiNDaM bhuGkte bhuJjantaM vA svadate // sU0 47 cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'sAgAriyapiMDaM' sAgArikapiNDaM zayyAtarasya bhaktapAnAdikam 'bhuMjai' bhuGkte - zayyAtarapiNDasyopabhogaM karotItyarthaH / bhujaM - taM vA sAijjai' bhuJjantaM vA svadate anumodate sa prAyazcittabhAg bhavati // sU0 47|| sUtram -- je bhikkhU sAgAriyakulaM ajANiya apucchiya agave - siya puvvAmeva piNDavAyapaDiyAe aNuppavisai aNuppavisaMta vA sAi jjai // sU0 48 // chAyA -yo bhikSuH sAgArikakulamajJAtvA - apRSTvA - agaveSayitvA pUrvameva piNDapAtapratijJayA'nupravizati - anupravizantaM vA svadate // sU0 48 || cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'sAgAriyakulaM' sAgArikakulaM - zayyAtara gRham, 'ajANiya' ajJAtvA - kimidaM zrAvakasya gRham - anyasya veti nizcayamakRtvA 'apucchiya' apRSTvA - amuka zayyAtaragRhaM kva varttate iti samIpavarttizramaNAdibhyaH pRcchAmakRtvA 'agavesiya' agaveSayitvA - zayyAtaraH kasmin sthAne vasati - iti gaveSaNAmakRtvA / tatra-pUrvadRSTe pRcchA, apUrvadRSTe gaveSaNA, iti pRcchA - gaveSaNayorbhedaH / ' puvvAmeva ' pUrvameva - zayyAtaragRhAdigaveSaNAkaraNataH - prAgeva 'piMDavAyapaDiyAe' piMDapAta pratijJayA, tatra - piNDo'zanAdikam gRhiNA dIyamAnasyAhArasya pAtre pAtaH prakSepo grahaNaM, tasya pratijJayA piNDagrahaNabuddhacetyarthaH, 'aNuSma zrI nizItha sUtra
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u02 sU0 49 sAgArikanizrayA'vabhASya bhikSAyAcananiSedhaH 69 visai' anupravizati zayyAtaramajJAtvA bhikSArthaM nirNayAtpUrvameva zayyAtarakulaM pravizati, 'aNuppavisaMtaM vA sAijjai' anupravizantamanyaM svadate'numodate sa prAyazcittabhAg bhavati || na doSabhAgI prabhavAmi tasmAjjJAtvA ca pRSTvA'tha gaveSayitvA / tato vizet zrAvaka gehamadhyaM, maryAditaH zAstravilokanena // 1 // iti // sU0 41 // sUtram - je bhikkhU sAgAriyaNIsAe asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA obhAsiya- obhAsiya jAya jAyaMtaM vA sAijjai // sU0 49 // chAyA - yo bhikSuH sAgArikanizrayA - azanaM vA pAnaM vA khAdimaM vA svAdimaM vA - avabhASyA'vabhASya yAcate yAcamAnaM vA svadate // sU0 49 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'sAgAriyaNIsAe' sAgArikanizrayA, sAgArikaH - zrAvakaH, tasya nizrA - paricayarUpA, tathA 'ahamamukasya vasatau sthito'smi' iti paricaya rUpayA, athavA svajanasya kasyacid gRhe zayyAtaraM sthitaM dRSTvA - 'ayaM me bhikSAM dApayiSyati' tadAzrayeNa 'asaNaM vA pANaM vAkhaimaM vA sAimaM vA' azanaM pAnaM svAdyaM svAdyam - azanAdicaturvidhAhAraM 'obhAsiya- obhAsiya' avabhASyAvabhASya viziSTavacanaracanApUrvakam uccaiHsvareNa vaditvA - vaditvA 'jAyai' yAcate yAcanAM karoti - kArayati / 'jAyaMtaM vA sAijjai' evaM prakAreNa yAcamAnamanumodate sa prAyazcittabhAg bhavatIti // sU0 49 // atrAha bhASyakAraH bhASyam - sayaNo sAvagassAyaM, tattha daTThUNa sAvagaM / dAvejjA esa me bhikkhaM, - tikaTTu so'vabhAsai // chAyA - svajanaH zrAvakasyAyaM tatra dRSTvA tu zrAvakam / dApayedeSa me bhikSA mitikRtvA'vabhASate // yaH svajana: avacUri : - 'sayaNo' - ityAdi / zrAvakasya pratiSThitodAra cittasya AtmIyo janaH sa yatra prAGgaNAdau tiSThati, tatra prAGgaNe zrAvakaM zayyAtarazrAvakaM dRSTvA eSa mahyamasmAtparijana sakAzAd bhikSAM dApayet itikRtvA tannizrayoccaiH svareNa tameva sAgArikabhavabhASate 1, tava svajano'yamatastvaM dApaya etasmAdazanAdikam 2, yadvA- sAgArikasya - pUrvapazcAtsaMstutasya nizrAyAM bhASate - yadsyaiva gauraveNAyaM me bhikSAM dAsyatIti taM vA'vabhASate 3, mama cAritrAcArasaMpannasya prabhAveNa vA dApaya 4 / ebhizcaturbhirapi prakArairyo bhikSurazanAdikamavabhASya zrI nizItha sUtra
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre yAcate, tasyAjJAbhaGgAdikA doSA bhavanti / tathA - pUrvapazcAtsaMstute udgamaiSaNAdidoSA bhavanti, evamudgamAdidoSAH zrAvake'pi bhavanti / tathA - pUrvapazcAtsaMstute'pi ete doSAH- ye zrAvakasya pUrvapazcAtsaMstutAste paragRheSu-avabhASamANA evaM kuryuH - : - eSa nityamasmAkameva gRhe tiSThatIti kRtvA, udgamAdidoSaduSTamapyazanAdikaM kariSyanti paruSAdikaM ca vadeyuH / yasmAdime doSA bhavanti tasmAtsAgArikanizrayA pUrvapazcAtsaMstutasya sAgArikasya nizrayA vA zrAvakakule'vabhANyA'vabhASyAzanAdInAM yAcanA na karttavyA / sAgArikasyAhArAdigrahaNaM prAgeva niSiddhaM punaratra sAgArikanizrAghaTakasya sAgArikazabdasya ko'rthaH ? ityata Aha-atra sAgArikazabdena sAmAnyo gRhastho bodhyaH // sU0 49 // 70 sUtram -- je bhikkhU uuvaddhiyaM sejjAsaMthAragaM paraM pajjovasaNAo uvAiNAvei uvAiNAveMtaM vA sAijjai // sU0 50 // chAyA- - yo bhikSuH RtubaddhakaM zayyAsaMstArakaM paraM paryuSaNAtaH atikrAmayati atikAmayantaM vA svadate // sU0 50 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'uubaddhiyaM sejjAsaMthAragaM' Rtubaddhakam - RtubaddhakAlasambandhi zayyAsaMstArakam pIThaphalakatRNAdikaM, zayyA ca saMstArakazca, anayoH samAhAre zayyAsaMstArakam, tatra - zayyA zarIrapramANA, saMstArakaH sArddhahastadvayapramANaH / Rtubadre - mArgazIrSAdyASADhaparyantASTamAsAtmake zeSakAle gRhItaM zayyAsaMstArakam zeSakAle samAnItaM zayyA saMstArakaM 'paraM pajjovasaNAo' paryuSaNAtaH paraM saMvatsarIdinataH param ' uvAiNAve ' atikrAmayati ullaGghayati yasmAd gRhotaM tasmai ya: samarpaNakAlastamullaGghayati, RtubaddhakAlagRhItazayyAsaMstArakaM gRhasthAya na samarpya paryuSaNAnantaraM tasyopabhogaM karotItyarthaH, atikrAmayantaM vA svadate sa prAyazcittabhAg bhavati / saMvatsarIdinataH prAgeva tad bhoktavyam, saMvatsarI dine tat tatsvAmine samarpaNIyameveti bhAvaH / yadi tasyoSabhogakAraNaM syAt tadA tadupabhogAya tatsvAmina AjJA punargrahItavyeti vivekaH // sU0 50 // sUtram -- je bhikkhU vAsAvAsiyaM sejjAsaMthAsyaM paraM dasarAyakappAo uvAiNAvei uvAiNAveMtaM vA sAijjai // sU0 51 // chAyA -yo bhikSuH varSAvAsikaM zayyAsaMstArakaM paraM dazarAtrakalpAt atikrAmayati atikrAmayantaM vA svadate // sU0 51 // cUrNiH - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH vAsAvAsiyaM' varSAvAsikaM varSAkAle upabhogArthamAnItam tat - 'sejjAsaMthAragaM' zayyAsaMstArakam varSAkAle vyatIte'pi zrI nizItha sUtra
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 2 sU0 50-53 zayyAsaMstArakasya pratyarpaNasaMrakSaNAdividhiH 71 varSAdikAraNagauravAt paJcadazarAtraparyantaM vyavahartumupabhoktuM zaknoti kathaJcit , kintu-paraM dasarAyakappAo' paramadhikaM dazarAtrakalpAt yadi-'uvAiNAveI' atikAmayati-ullaGghayati 'uvAiNAvaMtaM vA sAijjaI' atikrAmayantaM vA yo yadA svadate'numodate sa tadA prAyazcittabhAg bhavati / zayyAsaMstArakaM dvividhaM bhavati-parizATi aparazATi c| tatra-kuzatRNAdinirmitasya yasyopabhogakAle kazcidaMzaH parizaTati--nazyati tat parizATi, yasya ca vaMzakASThAdinirmitasyopabhogakAle kiJcinmAtro'pyaMzo na parizaTati-na nazyati tadaparizATi-iti bodhyam / parizATi ca sAdhUnAM no kalpate yatastadgrahaNe aneke jIvavadhAdayo doSAH, tena ca saMyamAtmavirAdhanA bhavati / parizaTitapIThaphalakAdiSu zuSirasthitajIvAnAM virAdhanA bhavati, zaTitaM tat truTyati tadA AtmavirAdhanA'pi bhavati / tathA--AjJAbhaGgAnavasthAmithyAtvasaMyamAtmavirAdhanaM ca bhavati / tIrthakRtAmAjJAbhaGgastairniSiddhatvAt , anavasthA ca-anyAnyakaraNasaMbhavAt , loke-mithyAtvamapi jAyate jIvavirAdhakavastUpabhogAt / saMyamavirAdhanamittham--zuSirAdiSu kunthukAdisUkSmajIvAH saMmUcchitA bhavanti / tatra parizATizayyAsaMstArakamAstIrya svapataH kunthukAdijIvA virAdhitA bhaveyuriti saMyamavirAdhanam / tathA--anye'pi bahavo jIvAH pipIlikAdayaH varSAyAM zuSire samUJchitA bhavanti, ityevamapi saMyamavirAdhanam / AtmavirAdhanaM cettham- varSAyAM tatra zayane kRte suSire sthitaH sarpAdirdazati-ityAtmavirAdhanam , tatra zuSirasadbhAvAt panakaH (lIlanaphUlana) api saMmUchito bhavati / ete prANavighAtakAdayo doSAH / tathA tadgandhAdupadhau yUkAdijIvA bhavanti / ityAdayo doSAH parizATizayyAsaMstArakagrahaNe bhavanti / yasmAdete doSAH tasmAt- kAraNAt varpAkAle'parizATi zayyAsaMstArakaM grahItavyam / tadapi vidhipUrvakaM grahaNaM karttavyam / yadA khalu pIThaphalakAdikaM labhyate--tadaivaM vaktavyam--bhoH zrAvaka ! asya zayyAsaMstArakasyopabhogAnantaraM punarpayiSyAme prAtihArikaM ca grahiSyAmi niyamato'mukena kAlenA'payiSyAmi / yadyevaM zrAvakaH svIkaroti tadA grahItavyam / atha yadi kadAcidevaM na svI. karoti zrAtrakaH tadA'nyadeva saMsArakAdikaM mArgayitavyam / yadi gRhItaM ca zayyAsaMstArakAdikaM netuM na zakyate tadA--channe pradeze sthApayitavyam yena varSAjalena plAvitaM na bhavet / evaM dAtA (zrAvakaH) praSTavyaH madIye kArya samApte zayyAsaMstArakaM mayA kasmai-arpaNIyam 3 zrAvako vadati mahyameva dAtre'rpaNIyam / tadA punaH sAdhurvadati-yadi tvaM kadAcid dRSTo na bhaveH tadA kasmai arpaNIyam ? zrAvako vadati--atraiva gRhe bhavadbhirAnetavyam / tadA vaktavyaM sAdhunA--kasmin sthAne sthApayiSyAmi ! atha sa vadet--atraiva gRhe pracchannapradeze sthApayitavyam / athavA--evaM vadet-yasmAt-sthAnAd gRhItaM tatraiva sthApanIyam / evaMprakAreNa gRhItazayyAsaMstArakAdiviSaye bhaNitavyam // sU0 51 // zrI nizItha sUtra
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ 72 nizIthasUtre sUtram-je bhikkhU uuvaddhiyaM vA vAsAvAsiyaM vA sejjAsaMthAragaM uvvarisijjamANaM pehAe na osArei na osAreMtaM vA sAijjai // sU0 52 // __ chAyA-yo bhikSu RtubaddhakaM vA-varSAvAsikaM vA zayyAsaMstAraka udvarNyamANaM prekSya nA'pasArayati, nA'pasArayantaM vA svadate // sU0 52 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'uubaddhiyaM vA' RtubaddhakaM vAmArgazIrSAdyASADhaparyantASTamAsAtmake kAle svenAtmanA pareNa vA gRhItam / 'vAsAvAsiyaM vA varSAvAsikaM vA-cAturmAsasambandhikam , upabhogAya varSAkAle samAnIya svavasatau sthApitam / 'sejjAsathAragaM' zayyAsaMstArakaM pIThaphalakatRNAdikamanAvRtasthAne prasAritaM 'uccarisijjamANaM' udvajmANaM vRSTayA klidyamAna jalena ArdIbhavantamityarthaH 'pehAe' prekSya-dRSTvA 'na osArai' nA'pasArayati-na dUrIkaroti, anAvRtapradezAdAvRtapradeze na karoti, na kArayati 'na osAreMtaM vA sAijjaI' nA'pasArayantaM-no'ntaHkurvantaM svadate'numodate sa prAyazcittabhAga bhavati // sU0 // 52 // atrAha bhASyakAraHbhASyam-vAsAjaleNa sittaM, sejjAsaMthAragaM ca pIDhAi / no osArai jo u, pAvai so ANabhaMgAi // chAyA-varSAjalena siktaM zayyAsaMstArakaM ca pIThAdi / no apasArayati yastu prApnoti sa AjJAbhaGgAdi // avacUriH- 'vAsAjaleNaM'-ityAdi / yo bhikSuH RtubaddhakAle varSAkAle vA anAvRtasthAne prasAritaM yat-zayyAsaMstArakaM pIThAdi-pIThaphalakatRNAdikaM tadyadi vRSTijalena siktaM sicyamAnaM vA bhavet tat nA'pasArayati no dUrIkaroti varSApradezAt varSArahitapradeze-vasaterantarbhAge na karoti yaH sa AjJAbhaGgAdidoSAn prApnoti // sU0 52 // sUtram-je bhikkhU pADihAriyaM sejjAsaMthAragaM doccaMpi aNaNuNNavettA bAhiM NINei NANetaM vA sAijjai // sU0 53 // chAyA-yo bhikSuH prAtihArikaM zayyAsaMstArakaM dvivAramapi-ananujJAyya bahiH nirNayati nirNayantaM vA svadate // sU0 53 // cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'pADihAriyaM' prAtihArikam zrAvakagRhAttasya gRhapaterAjJayA samAnIya vasatau sthApitaM-punaH pratijJAtasamaye pratyarpaNIyam zrI nizItha sUtra
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNi bhASyAvacUriH u02 sU054 57 zayyAsaMstArakasyAnAjJA bahirnayanA vidhipratyarpaNani0 73 'sejjAsaMthAragaM' zayyAsaMstArakam yadyanyasthAne nayanaprayojanaM bhavettadA 'doccapi' dvitIyavAramapi 'aNaNuNNavettA' ananujJApya, svAmina AjJAM vinA yadi 'bAhiM NINei' bahiH upAzrayAdvahiranyasthAne nirNayati, ayaM bhAvaH - azayyAtarasya - zayyAtarasya vA zayyAsaMstArakaM pUrNe mAsakalpe punardvitIyavAraM svAminamananujJApya vasaterbahirupAzrayAntaraM nayati cet, tathA - 'NIrNetavA' sAijjai' nirNayantaM yaH svadate'numodate, tasya prAyazcittamiti // sU0 53 // atrAha bhASyakAraH bhASyam - bhikkhU jaM bAhiraM Nei, aNaNuNNAya saMtharaM / ANAbhaMgAiyA dosA, havaMti tassa nicchiyaM // chAyA - bhikSuryad bahirnayati ananujJAppa saMstaram / AjJAbhaGgAdikA doSA bhavanti tasya nizcitam // avacUri : - ' bhikkhU jaM' ityAdi / yo bhikSuryat saMstaraM - saMstArakaM pIThaphalakAdikaM etAdRzaM yat - ananujJApya tatsvAmino dvitIyavAramAjJAmagRhItvA zayyA saMstArakaM vasaterbahiranyasthale nayati, tasya bhikSukasyA''jJAbhaGgAdikA doSA nizcitaM bhavanti, atra na ko'pi saMzaya iti // sU0 53 // sUtram - je bhikkhU sAgAriyasaMtiyaM sejjAsaMthAraMgaM doccaMpi aNaguNNavettA bAhiM NI NIrNetaM vA sAijjai // sU0 54 // chAyA - yo bhikSuH sAgArikasatkaM zayyAsaMstArakaM dvitIyamapi ananujJApya bahinirNayati nirNayantaM vA svadate / / sU0 54 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'sAgAriyasaMtiyaM' sAgArikasatkam - gRhasthasaMbaMdhi 'sejjAsaMthAragaM' zayyAsaMstArakam yadvasatau varttamAnaM yadA tadA tatsvAminA gRhAdAgatyopabhujyamAnam RtubaddhakAle varSAkAle vA kaJcitkAlamupabhogAya yAcitavAn tadyadi - upAzrayAntaraM prasthAtukAmaH punardvitIya vAramapi zayyAsaMstArakasvAminamanivedya 'bAhiM NI Ne' bahidvitIyAM vasatiM nayati / itthameva - 'NItaM vA sAijjai' nirNayantamanyaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAg bhavati / pUrvasUtre - zrAvakagrahAdAnItavastuna AjJAM vinA bahirnayane doSaH kathitaH asmin sUtre tu vasatisthitazrAvakasaMbandhivastunaH AjJAM vinA bahirnayane doSaH kathita ityanayorbhedaH // sU0 54 // sUtram -- je bhikkhU pADihAriyaM sAgAriyasaMtiyaM vA sejjAsaMthAragaM doccapi aNaNuNNavettA bAhi NINei / NIrNetaM vA sAijjai // 55 // zrI nizItha sUtra
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ 74 nizIthasUtre chAyA-yo bhikSuH prAtihArika-sAgArikasatkaM vA zayyAsaMstArakaM dvitIyamapi ananujJApya bahiH nirNayati nirNayantaM vA svadate // sU0 55 // ___ cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'pADihAriyaM' prAtihArikaM upabhogAnantaraM pratyarpaNayogyam 'sAgAriyasaMtiyaM vA' sAgArikasatkaM-sAgArikasambandhikaM vA 'sejjAsaMthAragaM' zayyAsaMstArakaM-pIThaphalakAdikaM aparizATilakSaNaM (51 sU0 dra0) pIThaphalakatRNAdikam 'doccaMpi aNaNuNNavettA' dvitIyamapi vAramananujJApya / prathamavAraM tu mAsakalpazeSakAle'nujJApitam , idAnIM punarbahinirNayane'nujJApyam , kintu-ekadaivA'nujJApyAnItaM zayyAsaM. stArakaM punardvitIyopAzraye nayanasamaye'nanujJApya nayati / tathA 'NINetaM bA sAijjaI' ananujJApyaiva bahiNirNayantamanyaM svadate'numodate sa prAyazcittabhAg bhavati / / ___catuSpaJcAzatsUtre sAgArikAdhInavastuno nayane doSaH kathitaH / atra tu-punaH prAtihArikavastunayane doSa ityanayorbhedaH / mandamatInAM sukhabodhAya punaH kathanam / / sU0 55 // sUtram-je bhikkhU pADihAriyaM sejjAsaMthArayaM AdAe apaDihaTTa saMpavvayai saMpavvayaMta vA sAijjai ||suu056 // chAyA-yo bhikSuH prAtihArikaM zayyAsaMstArakam-AdAya apratihatya saMpravrajati saMpravrajantaM vA svadate // sU0 56 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkha' yo bhikSuH 'pADihAriyaM sejjAsaMthArayaM' prAtihArikam-pratyarpaNayogyam / ayaM bhAvaH-yad mAsakalpAdikaraNArthaM sAgArikakulAdAnItaM zayyAsaMstArakam , tat-mAsakalpe paripUrNe sati yasmAd gRhItaM punastasmai pratyarpaNIyam, etAdRzazayyAsaMstArakasya dhAraNaM bhavati tatprAtihArya zayyAsaMstArakaM kathyate, etAdRzaM zayyA. saMstArakaM pIThaphalakAdikaM zrAvakasakAzAt 'AyAe' AdAya-gRhItvA-anujJApUrvakaM pratigRhyetyarthaH 'apaDihaTu' apratidvatya anarpayitvA, pUNe mAsakalpe punararpaNamakRtvaiva yadi-'saMpavvayaDa' saMpravrajati-vihAraM karoti / tathA 'saMpavyayaMtaM vA sAijjai' saMpravrajantamanyaM 'vA' svadate'numodate sa prAyazcittabhAg bhavati // sU0 56 // sUtram-je bhikkhU sAgAriyasaMtiyaM sejjAsaMthArayaM AyAe avigaraNa kaTu aNappiNittA saMpavvayai saMpavvayaMtaM vA sAijjai / / sU0 57 // chAyA-yo bhikSuH sAgArikasatkaM zayyAsaMstArakamAdAyA'vikaraNaM kRtvA ana payitvA saMprabrajati saMpravrajantaM vA svadate // sU0 57 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH sAgAriyasaMtiyaM' sAgArikasatkaM-gRhasthasambandhikam 'sejjAsaMthArayaM' zayyAsaMstArakam 'AyAe' AdAya tadupabhogaM zrI nizItha sUtra
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 2 sU0 58-60 praNaSTazayyAdyagevaSaNopadhyapratilekhananiSedhaH 75 kRtvA vihArakAle 'avigaraNaM kaTu aNappiNittA' avikaraNaM kRtvA-anarpayitvA, vikaraNam anyathA karaNaM, na tathA-avikaraNaM-yathAgRhItaM tathAkaraNamityarthaH, tat kRtvA zrAvakAt pIThaphalakatRNAdikaM yathAgRhItaM tathAkRtvA-tathAsaMpAdanapUrvakam , anarpayitvA-adattvA matkuNAdijIvasahitameva pIThaphalakAdikaM tRNAdisaMstArakaM ca dattveti bhAvaH 'saMpanbayai' saMpravrajati-vihAraM karoti, tathA 'saMpavyayaMtaM' saMpravrajantamanyam 'sAijjai' svadate'numodate sa prAyazcittabhAra bhavati // sU0 57 // sUtram--je bhikkhU pADihAriyaM vA sAgAriyasaMtiyaM vA sejjAsaMthAragaM vippaNaTuM na gavesai na gavasaMtaM vA sAijjai // sU0 58 // chAyA-yo bhikSuH prAtihArikaM vA sAgArikasatkaM vA zayyAsaMstArakaM vipraNaSTaM na gaveSayati na gaveSayantaM vA svadate // sU0 58 // cUrNI-je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'pADihAriyaM vA' prAtihArikaM-pratyarpaNAham 'sAgAriyasaMtiyaM' sAgArikasatkam sAgArikasambandhikaM sAMprataM zramaNAdhInam 'sejjAsaMthAragaM' zayyAsaMstArakaM-pIThaphalakAdikaM rakSyamANamapi 'vippaNa' vipraNaSTam-caurAdinA'pahRtam tadyadi 'Na gavesaI' na gaveSayati, itastato'nyAnyaM na pRcchati tadrUpAM gaveSaNAM na karotItyarthaH, tathA 'na gavasaMtaM sAijjaI' na gaveSayantamanyaM svadate'numodate sa prAyazcittabhAg bhavati // sU0 58 // sUtram--je bhikkhU ittariyaMpi uvahiM Na paDilehai Na paDilehaMta vA sAijjai / / sU0 59 // chAyA yo bhikSuH itvarikamapi upadhiM na pratilekhayati na pratilekhayantaM vA svadate // sU0 59 // cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'ittariyapi uvahiM' itvarikaM svalpamapyupadhiM vastrapAtrAdikam , sa tridhA-jaghanya-madhyamo-skRSTabhedAt / tatra-jaghanyo mukhavastrikA vastrakhaNDaM vA, madhyamaH-prAvaraNacolapaTTakAdirUpaH, utkRSTaH-sarva vastrapAtrAdikam , tasmin svalpamapi mukhavastrikArUpamapi 'na paDilehai' na pratilekhayati tasya pratilekhanAM na karoti ubhayakAlaM sarvabhANDopakaraNAdInAm , tena pramAdI bhavati / pramAdaprabhAvAt saMyamakriyAM vismarati / ekasyAM saMyamakriyAyAM vismRtAyAmanyApi svAdhyAyAdikriyA vismRtA bhavati, tatazcAritrabhraMzaH, cAritrabhraMzAt-cAturgatikasaMsArabhramaNamanantajanmamaraNaprAptiH, tasmAdubhayakAlaM sarvabhANDopakaraNAnAM pratilekhanA krttvyaa| 'Na paDilehaMtaM vA sAijjai' na pratilekhayantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAga bhavati // sU0 59 // zrI nizItha sUtra
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre sUtre-itvaragrahaNena sarvopakaraNagrahaNa kRtam , ataH prathamata upakaraNaM nirUpaNIyam , atrAha bhASyakAraHbhASyam-uvagaraNaM duvihaM, ohiyaM ca taheyaraM / ekkekkaM tivihaM NeyaM, jahannukkiTThamajjhimaM // chAyA-upakaraNaM dvividha,-maudhikaM ca tathetarat / / ___ ekaikaM trividhaM jJeyaM, jaghanyotkRSTamadhyamam // avacUriH-'uvagaraNaM' ityAdi | upakaraNaM-vastrapAtrAdikaM dvividha-dviprakArakamuktamekamaudhikaM-sarvasAmAnyam , vastrapAtrAdisAmAnyam / tathA - itarat aupagrahikam , prAtihArikapIThaphalakAdikam / tad-ekaikamapi jaghanyamadhyamotkRSTabhedAt trividham / tatra-jaghanyaM-musvavastrikA, vastrakhaNDaM vA, madhyama-"caddara" colapaTTakAdikam , utkRSTaM vastrapAtrAdikaM sarvam // sU0 59 // sUtram-taM sevamANe Avajjai mAsiyaM parihAraTThANaM ugghAiyaM / 60| ||nnitiihjjhynne bIo uddeso samatto // 2 // chAyA-tatsevamAna Apadyate mAsikaM parihArasthAnamudghAtikam // 0 60 // // iti nizIthAdhyayane dvitIya uddezaH samAptaH // 2 // cUrNI-taM sevamANe' ityAdi / 'taM sevamANe' tat uddezakaprAraMbhe-'dArudaMDayaM pAyapuMchaNaM karei' ityAdiprathamasUtrAdArabhya, uddezakAnte-'itariyapi uvahiM Na paDilehai' iti sUtraparyantamekonaSaSTisUtrANi santi, tatra-yAni yAni prAyazcittasthAnAni kathitAni tanmadhyAdanyatamamapi-aparAdhasthAnaM sevamAnaH pratisevanAM kurvan zramaNaH 'AvajjaI' Apadyate-prApnoti / kimitijijJAsAyAmAha--'mAsiyaM parihAraTThANaM ugghAiyaM' mAsikaM parihArasthAnamudghAtikaM prAyazcittam laghukamityarthaH // sU0 60 // iti zrI-vizvavikhyAta-jagallabha-prasiddhavAcaka-paJcadazabhASAkalitalalitakalApAlApakapravizuddhagadyapadyanaikagranthanirmApaka-vAdimAnamardaka-zrIzAhUchatrapatikolhApurarAjapradatta"jainazAstrAcArya"-padabhUSita-kolhApurarAjaguru-bAlabrahmacAri-jainAcArya-jainadharma-divAkara-pUjyazrI-ghAsIlAlabati-viracitAyAM "nizIthasUtrasya" cUrNibhASyAvacUrirUpAyAM vyAkhyAyAM dvitIya uddezakaH samAptaH // 2 // zrI nizItha sUtra
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ // tRtiiyoddeshkH|| atha tRtIyodezakaprathamasUtrasya dvitIyodezakAntimasUtreNa saha kaH saMbaMdhaH ? iti cedatrAha bhASyakAra:-'uvahi' ityAdi / bhASyam-uvahipaDileho ya, puvvutto tayaNaMtaraM / AhAraM paDigiNhijjA, saMbaMdho'ttha viyAhio // 1 // chAyA--upadhipratilekhazca pUrvoktastadanantaram / AhAraM pratigRhNIyAt, sambandho'tra vyAkhyAtaH // 1 // avacUri:-'uvahIpaDileho ya' upadhipratilekhazca, upadhipratilekhaH upadheH-pratilekhanA 'puvvutto' pUrvoktaH pUrvamuktaH kathitaH, tadantaram upadhiM pratilikhya upadheH vastrAdeH AhAraprasaGgAtpAtrasya ca pratilekhanAM kRtvA AhAraM pratigRhNIyAt , iti asmin tRtIyodeze AhAragrahaNavidhiH pradarzyate, eSa evAtra tRtIyodezasya dvitIyodezAntimasUtreNa saha sambandho vyAkhyAtaH kathitaH / anena sambandhenAyAtasyAsya tRtIyodezakasyedamAdimaM sUtram , tatra prathamaM puruSamadhikRtyaekavacanasUtramAha-'je bhikkhU' ityAdi / sUtram-je bhikkhU AgaMtAgAresu vA, ArAmAgAresu vA gAhAvaikulesu vA pariyAvasahesu vA aNNautthiyaM vA gAratthiyaM vA asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM bA obhAsiya-obhAsiya jAyai, jAyaMtaM vA sAijjai // sU0 1 // chAyA-yo bhikSuH AgantrAgAreSu vA-ArAmAgAreSu vA gAthApatikuleSu vA paryAvasatheSu vA anyayUthikaM vA-gArhasthikaM bA azanaM vA pAnaM yA khAdyaM vA svAdya vA avabhASyA'vabhASya yAcate, yAcamAnaM vA svadate // sU0 1 // cUrNI-je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'AgaMtAgAresuvA' AgantrAgAreSu vA, tatra-AgantAraH-pathikAH teSAM vizrAmakaraNAya kRta AgAro gRham 'dharmazAlA' iti loke prasiddham , tatra gatvA, arthAt-yatra sthAnavizeSe nirmite gRhe AgantukAH sArthavAhAdayo gamanAgamanasamaye samAgatya vizrAmArthaM nivasanti tAdRzagRhavizeSe sthitazrAvakANAM purato'zanAdikaM yAcateityagrimeNa sNbndhH| 'ArAmAgAresu vA' ArAmAgAreSu, tatra-"ArAmaH syAdupavanaM kRtrimaM vanameva yat" ityamaraH, tasminnArAme-upavane -AgAro gRham kaJcitkAlaM manovinodanAya krIDArtha vastum nirmIyate, teSu vA 'gAhAvaikulesu vA' gAthApatikuleSu vA-gAthA:-gRhAH, teSAM patayasteSAM kuleSu / 'pariyAvasahesu vA' paryAvasatheSu vA, tatra-gRhiparyAyaM parityajya pravrajyAparyAye ye sthitAstApasA zrI nizItha sUtra
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ 78 nizIthasUtre steSAmAvasathAH, teSu tApasanivAsasthAneSu vA 'aNNautthiyaM vA gAratthiyaM vA anyayUthikaM vA gArhasthikaM va gRhastha, 'asaNaM vA pANaM vA khAima vA sAimaM vA' azanAdicaturviSAhAram 'obhAsiya obhAsiya jAyai' avabhASyA'vabhASya yAcate, arthAt pUrvoktadharmazAlAprabhRtiSu sthitamanyayUthikaM gRhasthaM vA avabhASyoccaiHsvareNa saMbodhya, yathA-"bho bhoH ! tvaM mahyamazanAdikaM dehi" iti krameNA'zanapAnAdikaM yAcate / ekavacanAtmakamidaM suutrm| 'jAyaMtaM vA sAijjai' yAcamAnaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAg bhavati // sU0 1 // atrAha bhASyakAra:bhASyam AgaMtAgArAisu, obhAsiya jAyae ya jo samaNo / ____ ANAbhaMgAIe, dose pAvei so niyamA // chAyA -AgantrAgArAdiSu avabhASya yAcate ca yaH zramaNaH / AjJAbhaGgAdikAMzca doSAn prApnoti sa niyamAt // avacUriH-'AgaMtAgArAisu' ityAdi / yaH zramaNaH yA zramaNI vA AgantrAgArAdiSu, AdipadAt-upavanasthitagRheSu gAthApatikuleSu vA sthitAn zAkyabhikSukAdIn-anyadarzanA'nuyAyinaH, zrAvakAn vA avabhASya tArasvareNa "bhikSAM dadata" iti kathayitvA, azanaM-pAnaM-khAdya-svAdhaM vA yAcate sa AjJAbhaGgAdikAn AjJAbhaGgA'navasthAmithyAtvAtmavirAdhana-saMyamavirAdhanalakSaNAn doSAn prApnoti / tatrAjJAbhaGga ittham-nahi-etAdRzyAjJA tIrthakarasya vidyate yadetAdRzasthAneSu gatvA'nAthavat zramaNairyAcitavyamiti, tatastIrthakarAjJAprAtikUlye na yAcanAkaraNe bhavatyeva tIrthakarAjJAbhaGgaH / tathA yadyekaH zramaNa evaM kariSyati, tadA taddRSTvA'nyo'pi tathA kariSyate-iti spssttaivaa'nvsthaa| tathA-dharmazAlAdau bhikSAyA alAbhe'pamAne ca sati sAdhorjinavacasi-anAsthA saMpayeta tena midhyAtvasaMbhavaH / evameva jainabhikSava itastato bhramanti-iti loke jinazAsanasyA'vahelanA bhvet| tathAtIrthakarAjJAbhaGgenaiva saMyamavirAdhanam / tathA-kadAcit-dveSayukto dAtA viSamizritAM bhikSAM dadyAt iti tAdRzabhikSAprAptyA vividharogotpAdanadvArA maraNamapi saMbhavedityAtmavirAdhanam / / sU0 1 // atha puruSavAdhikRtya bahuvacanasUtramAha sUtram-je bhikkhU AgaMtAgAresu vA ArAmAgAresu vA gAhAvaikulesu vA, pariyAvasahesu vA, aNNautthiyAo vA gAratthiyAo vA asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA obhAsiya-obhAsiya jAyai jAyaMtaM vA sAijjai / / sU0 2 // zrI nizItha sUtra
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 3 sU0 1-5 AgantrAgArAdiSugatvA'vabhASyAvabhASyayAcanani0 79 chAyA-yo bhikSuH AgantrAgAreSu vA ArAmAgAreSu vA gAthApatikuleSu vA paryAvasatheSu vA, anyayathikAn vA gArhasthikAn vA, azanaM vA pAnaM vA khAdyaM vA khAdya vA, avabhASyA'vabhASya yAcate yAcamAnaM vA svadate // sU0 2 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH, 'AgaMtAgAresu vA' AgantrAgAreSu dharmazAlAdiSu 'ArAmAgAresu vA' ArAmAgAreSu vA 'gahAvaikulesu vA' gAthApatikuleSu vA 'pariyAvasahesu vA' paryAvasatheSu vA, eteSu pUrvapradarzitaprakAreSu sthAneSu ye sthitAstAn 'aNNautthiyAo vA' anyayUthikAstIrthAntarIyAH tApasa-zAkyabhikSukAdayastAn vA 'gAratthiyAo vA' gArhasthikA gRhasthAH zrAvakAstAn vA 'asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA' azanAdicatuvirdhA''hAram 'obhAsiya-obhAsiya jAyaI' avabhASyA'vabhASya yAcate, mahatA dIrghasvareNa yAcanAM karoti / AgantrAgArAdiSu sthitAn tIrthAntarIyAn zrAvakAn vA-uccaiHsvareNa saMbodhya tebhyo'zanAdikaM yAcate ityarthaH / 'jAyaMtaM vA sAijjai' yAcamAnaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAg bhavati / atra sUtre prathamasUtravadbhASyaM jJAtavyam / ekatra-prathama sUtre dAyakapade ekavacanam , aparatra-dvitIyasUtre bahuvacanamityanayorbhedaH // sU0 2 // pUrva puruSamadhikRtya ekatvabahutvena sUtradvayamuktam , sAmprataM strImadhikRtya-ekavacana-bahuvacanAbhyA sUtradvayamAha sUtram-je bhikkhU AgaMtAgAresu vA ArAmAgAresu vA gAhAvaikulesu vA pariyAvasahesuvA, aNNautthiNi vA gArathiNi vA asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA obhAsiya-obhAsiya jAyai jAyaMta vA sAijjai // sU0 3 // - chAyA-yo bhikSuH AgantrAgAreSu vA ArAmAgAreSu vA gAthApatikuleSu vA paryA' vasatheSu vA anyayUthikI vA gArhasthikI vA azanaM vA pAnaM vA khAdyaM vA svAdyaM vA avabhANyA'vabhASya yAcate yAcamAnaM vA svadate // sU0 3 // cUrNI- 'je bhikkha' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'AgaMtAgAresu vA' AgantrAgAreSu 'ArAmAgAresu vA' ArAmAgArepu vA 'gAhAvaichulesu vA' gAthApatikuleSu vA 'pariyAvasahesu vA' paryAvasatheSu vA 'aNNautthiNi vA' anyayUthikI-anyatIrthikastrI 'gArathiNi vA' gArha sthikI gRhasthastrI vA 'asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA' azanAdicaturvidhA'hAram , etadazanAdikamAgantrAgArAdisthitAnAm anyayUthikAdistrINAM sakAzAdityarthaH / yadi-'obhAsiya-obhAsiya' avabhAdhyA'vabhASya-"sAdhurahaM mahyamazanAdikaM bhavatyA deyam" ityevaM zrI nizItha sUtra
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ 80 nizIthasUtre prakAreNa tArasvareNa kathayitvA kathayitvA 'jAyaI' yAcate 'jAyaMtaM vA sAijjaI' yAcamAnaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAg bhavati / idaM sUtraM strIjAtIyaviSayakamekavacanaparakaM prAyazcittaparakaM ca // sU0 3 // atha bahuvacanaparakaM strIsUtramAha sUtram-je bhikkhU AgaMtAgAresu vA ArAmAgAresu vA gAhAvaikulesu vA pariyAvasahesu vA aNNautthiNIo vA gArathiNIo vA asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA obhAsiya-AbhAsiya jAyai, jAyaMta vA sAijjai // sU0 4 // chAyA-yo bhikSuH AgantrAgAreSu vA ArAmAgAreSu vA gAthApatikuleSu vA paryAvasatheSu vA anyayUthikIrvA gArhasthikIrvA, azanaM vA pAnaM vA khAdya vA svAdya vA avabhASya-avabhASya yAcate yAcamAnaM vA svadate // suu04|| cUrNI-vyAkhyAnaM pUrvavat / idaM strIsUtraM bahuvacanaparakamityeva bhedaH ||suu0 4 // atrAha bhASyakAra:bhASyam - paDhame jo gamo vutto, so ceva ya bitiiyge| taievi cautthevi, bheo egabahuttago / chAyA-prathame yo gamaH proktaH sa eva ca dvitIyake / tRtIye'pi caturthe'pi meda ekabahutvakaH // avacUriH--'paDhame'-ityAdi / prathame-tRtIyodezakasya prathamasUtre yo gamaH-prakAraH prAyazcittAdInAmAjJAbhaGgAdidoSANAM kathitaH sa eva gamo dvitIyake, tRtIyoddezakasya dvitIye puruSabahutvasUtre'pi jJAtavyaH / evameva tRtIye'pi tRtIyodezakasya tRtIye strIsUtre'pi sa eva gama ekavacanAtmako jJAtavyaH / tathA-camurthe'pi tRtIyodezakasya camurtha sUtre strIbahutvaviSayako gamo jJAtavyaH, kevalaM bhedo nAnAtvaM ekatvabahutvayoH / arthAt prathamaM dvitIyaM ca sUtraM puruSamAzrityaikavacanabahuvacanaviSayakam , tRtIyaM-caturtha ca sUtraM striyamAzritya ekavacanabahuvacanaviSayakaM jJAtavyam // sU0 4 // sUtram-je bhikkhU AgaMtAgAresu vA, ArAmAgAresuvA gAhAvaikulesu vA pariyAvasahesu vA aNNautthiyaM vA, gAratthiyaM vA, kouhalapaDiyAe paDiyAgayaM samANaM asaNaM vA pANaM vA, khAimaM vA sAimaM vA AbhAsiya-obhAsiya jAyai jAyaMtaM vA sAijjai // sU0 5 // zrI nizItha sUtra
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 3 sU0 6-7 pratyAgatAnyayUthikAdikamavabhASyayAcananiSedhaH 81 __ chAyA-yo bhikSuH AgantrAgAreSu vA ArAmAgAreSu vA gAthApatikuleSu vA paryAvasatheSu vA anyayUthikaM vA gArhasthikaM vA, kautUhala pratijJayA pratyAgataM santaM azanaM vA pAnaM vA khAdya vA svAdya vA avabhASyA'vabhASya yAcate, yAcamAnaM vA svadate ||suu05|| cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'AgaMtAgAresu vA' AgantrAgAreSu vA 'ArAmAgAresu vA' ArAmAgAreSu vA 'gAhAvaikulesu vA' gAthApatikuleSu vA 'pariyAvasahesu vA' paryAvasatheSu vA 'aNNautthiyaM vA' anyayUthika-darzanA'ntarIyaM yaM kamapyekam , 'gAratthiyaM vA' gArhasthikaM gRhasthaM vA 'kouhalapaDiyAe paDiyAgaya samANaM' kautUhalapratijJayA pratyAgataM santam kautUhalaM krIDAdikaM-dharmapRcchA vA, tatkautUhalapratijJayA pratyAgatamAgataM santaM tiSThantam 'aNNautthiyaM' anyayUthikam 'gAratthiyaM vA gArhasthikaM vA upetya, tatsakAzAt-'asaNaM vA' azanaM vA, pANaM vA' pAnaM vA khAimaM vA' khAdya vA, 'sAimaM bA' svAdyaM vA yadi-'obhAsiya-obhAsiya' avabhASyA'vabhASya uccairuccAryya tiSThantamAgantukaM paratIthikaM zrAvakaM vA-'bho bhoH mahyaM sAdhave'nnapAnAdikaM dehi' ittham 'jAyaI' yAcate, 'jAyaMta vA sAijjaI' yAcamAnaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAg bhavati // sU0 5 // atrAha bhASyakAra:bhASyam-AgaMtugAigehesu, kougaha uvaTThiyaM / obhAsiya jAyamANo, samaNo, dosabhA have // chAyA-AgantukAdigeheSu kautukArthamupasthitam / avabhASya yAcamAnaH zramaNo doSabhAg bhavet // avacUriH-'AgaMtugAi0' ityaadi| yo bhikSuH AgantukAdigeheSu-ArAmAgAreSu vA gAthApatigeheSu vA kautukArthaM sAdhorAgamanAt pUrvamAgatya samupasthitaM vartamAnaM paratIrthikaM gRhasthaM vA ekamapi AbhASyoccasvareNa zabdaM kRtvA-azana-pAna-khAdya-svAdyAdikaM yAcate sa zramaNaH doSabhAg bhavet / kathamete paratIthikAH gRhasthA vA samAgatya sthitA bhavanti ? iti cet zRNu-kecit--yathAbhAvena, kecana kautukena, kecana sAdhUnAM darzanArtham , kecana-svakIyasaMzayanirAkaraNArtham , kecana-zrAvakadharma zramaNadharma vA zrotum-Agacchanti / eSu samupasthiteSu-ekatamAdapiavabhASyA'zanAdikaM yAcate tasyaite bhadraprAntadoSA bhavanti / tatra bhadradoSaH-svasya bhadratvena udgamAdidoSaduSTAhAragrahaNarUpaH / prAntadoSaH adattAdAnaviSayakalokagardArUpa iti / tatra yadi avabhASya kRtepi yAcane na labhyate tadA sAdhorapamAnaM bhavati / kathayanti lokAHkSudrAH sAdhavo na labhante / adatte dAturapamAnaM kRpaNo'yamiti ||suu0 5 // zrI nizItha sUtra
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre sUtram -- je bhikkhU AgaMtAgAresu vA ArAmAgAresu vA gahAvaikulesu vA pariyAvasahesu vA kohalapa DiyAepaDiyAgayA samANA aNNautthiyA vA gAratthiyA vA asaNaM vA, pANaM vA, khAimaM vA sAimaM vA obhAsiya- obhAsiya jAyaha, jAyaMtaM vA sAijjai // sU0 6 // 82 chAyA - yo bhikSuH AgantrAgAreSu vA ArAmAgAreSu vA gAthApatikuleSu vA paryAvasatheSu vA kautUhalapratijJayA pratthAgatAn sataH - anyayUthikAn vA gArhasthikAna, vA azanaM vA pAnaM vA khAdya vA svAdyaM vA, avabhASyA'babhASya yAcate, yAcamAnaM vA svadatte || sU0 6 // " cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'AgaMtAgAresu vA' AgantrAgAreSu vA - dharmazAlAsu 'ArAmAgAresuvA' ArAmAgAreSu vA 'gAhAvaikulesu vA' gAthApatikuleSu vA 'pariyAvasahevA' paryAvasatheSu vA 'kouhalapaDiyAe' kautUhalapratijJayA 'paDiyAgayA samANA' pratyAgatAn sataH- -sthitAn AgantukAdigRheSu kecana-svabhAvataH kecana-darzanArtham, kecana kautukena, kecana - dharmazravaNArtham kecana saMzayanirAkaraNArthaM samAgatAstAn / kAMstAn ? tatrAha'aNNautthiyA' ityAdi / 'aNNautthiyA' anyayUthikAn- tIrthAntarIyAn vA tathA - 'gAratthiyA vA' gArhasthikAn - gRhasthAna 'asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA' azanAdicaturvidhAhAram 'obhAsiya - obhAsiya jAyai' avabhASyA'vabhASya uccairuccArya yAcanAM karoti, tathA - 'jAyaMtaM vA sAijjai' yAcamAnaM vA svadate sa prAyazcittabhAg bhavati / pUrvasUtre puruSamadhikRtyaikavacanaprayogaH, atra bahuvacanasya prayoga ityanayorbhedaH // sU0 6 // sUtram -- je bhikkhU AgaMtAgAresu vA ArAmAgAresu vA gAhAvaikulesu vA pariyAvasahesu vA koUhalaDiyAe paDiyAgayaM samANaM aNNautthiNi vA gAratthiNi vA asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA obhAsiya- obhAsiya jAyai jAyaMtaM vA sAijjai // sU0 7 // chAyA -yo bhikSuH AgantrAgAreSu vA ArAmAgAreSu vA gAthApatikuleSu bA paryAvasatheSu vA kautUhalapratijJayA pratyAgatAM sata anyayUthika vA gArhasthika vA, azana vA pAnaM vA khAdyaM vA svAdyaM vA avabhASyA'vabhASya yAcate, yAcamAna vA svate // sU0 7 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'AgaMtAgAre vA' AgantrAgAreSu vA 'ArAmAgAre vA' ArAmAgAreSu vA 'gAhAvaikulesu vA' gAthApatikuleSu vA 'pariyA zrI nizItha sUtra
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 3 sU0 8-9 niSedhAnantaraM punaranuvartya yAcana niSedhaH 83 vasahesu vA' paryAvasatheSu vA parivrAjakAvasatheSu 'koUhalaDiyAe paDiyAgayaM samANaM' kautUhalapratijJayA pratyAgatAM satIm-kautukArtha darzanArthaM saMzayAdicchedanArthaM dharmazravaNArthaM vA samAgatAm 'aNNautthiNi vA gAratthaNi vA' anyayUthikIM gRhasthinIM vA 'asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA' azanAdicaturvidhAhAram 'obhAsiya - obhAsiya' avabhASyA'vabhASya uccaiH sambodhanaM kRtvA 'jAyai' yAcate 'jAyaMta vA sAijjai' yAcamAnaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAg bhavati // sU0 7 // sUtram -- je bhikkhU AgaMtAgAresu vA ArAmAgAresu vA gAhA - vaikulesu vA pariyAvasahesu vA koUhalapaDiyAe paDiyAgayA samANA aNNautthiNIo vA gAratthiNIo vA, asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA obhAsiya- obhAsiya jAyai, jAyaMtaM vA sAijjai // sU0 8|| | chAyA-- yo bhikSuH AganvAgAreSu vA ArAmAgAreSu vA gAthApatikuleSu vA paryAvasatheSu vA kautUhalapratijJayA pratyAgatAH satIH anyayUthikIrvA gArhasthikIrvA azanaM vA pAna vA khAdya vA svAdyaM vA avabhASyA'vabhASya yAcate yAcamAnaM bA svadate // 8 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'AgaMtAgAresu vA' AgantrAgAreSu 'ArAmAgAresu vA' ArAmAgAreSu 'gAhAvaikulesu vA' gAthApatikuleSu 'pariyAvasahesu vA' paryAvasatheSu-parivrAjakAvasatheSu 'kohalapaDiyAe' kautUhalapratijJayA 'paDiyAgayA samANA' pratyAgatAH satIH 'annautthiNIo vA' anyayUthikorvA 'gArasthiNIo vA' gArhasthikorvA 'asaNaM vA ' azanaM vA 'pANaM vA' pAnaM vA 'khAimaM vA' khAyaM vA 'sAimaM vA' svAdyaM vA, 'obhAsiya- obhAsiya' avabhASyAvabhASya uccasvaraiH udghoSya paratIrthika striyo gRhasthastriyo vA 'jAya' yAcate 'jAyaMta vA sAijjai' yAcamAnaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAg bhavati / / sU0 8 // atrAha bhASyakAraH- bhASyam - purisANaM gamo butto, paMcame chaTTage jahA / sattamamattesu, itthINegapuhuttao || chAyA - puruSANAM gamaH proktaH paJcame SaSThake yathA / saptamASTamasUtrayoH strINAmekapRthaktvataH // avacUri : - 'purisANaM' - ityAdi / yathA yena prakAreNa paJcame SaSThe vA sUtre puruSANAmAgantukAdInAM dharmazAlAdau sthitAnAmanyayUthikAnAM gRhasthAnAM vA ekasya bahUnAM vA samI zrI nizItha sUtra
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre pe'vabhASya yAcanAkaraNe yo gamaH-prakAraH proktaH sa eva gamaH saptame'STame ca sUtre'nyayUthikAdistrINAM ekatvapRthaktvata ityekavacana-bahuvacanata ekasyAH striyAH, bahInAM strINAM vA purato'vabhASya yAcanAkaraNe sa eva prakAro jJAtavyaH / paMcamaM-SaSThaM ca sUtraM puMviSayakam , saptamamaSTamaM tu strIviSayakam / etAvAneva bhedaH / tatrApi yathA paJcamasUtramekapuruSaviSayakam , yathA vA-SaSThasUtraM bahupuruSaviSayakam tathaiva-saptamasUtramekastrIviSayakam , aSTamasUtraM tvanekastrIviSayakam / anyatsarvaM samAnam // sU0 8 // sUtram-je bhikkhU AgaMtAgAresu vA ArAmAgAresu vA gAhAvaikulesu vA pariyAvasahesu vA aNNautthieNa vA gArathieNa vA asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA abhihaDaM AhaTu dijjamANaM paDisehettA tameva aNuvattiya-aNuvattiya pariveDhiya pariveDhiya-parijaviya-parijaviya obhAsiya-obhAsiya jAyai, jAyaMtaM vA sAijjai ||suu 9 // chAyA-yo bhikSuH AgantrAgAreSu vA ArAmAgAreSu vA gAthApatikuleSu vA paryAvasatheSu vA-anyayUthikena vA gArhasthikena vA, azanaM vA pAnaM vA khAdya vA svAdya vA abhihatam (pura AnItam) AhRtya dIyamAnaM pratiSedhya, tamevA'nuvAMnuvartya pariveSTaya pariveSTaya parijalpya-parijalpya, avabhASyA'vabhASya yAcate, yAcamAnaM vA svadate / 9 / cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'AgaMtAgAresu vA' AgantrAgAreSu 'ArAmAgAresu vA' ArAmAgAreSu 'gAhAvaikulesu vA' gAthApatikuleSu 'pariyAvahesu vA' paryAvasatheSu vA parivrAjakAvasatheSu 'aNNautthieNa vA' anyayUthikena vA-paratIrthikena 'gArathieNa vA' gArhasthikena vA, azanaM vA pAnaM vA khAdya vA svAdya vA 'abhihaDaM' abhihRtam sAdhvarthaM saMmukhamAnItaM, tat 'AhaTu' AhRtya-gRhItvA 'dijjamANaM' dIyamAnamazanAdikam 'paDisehettA' pratiSidhya, pUrvamabhimukhIbhUya dadataM niSidhya-grahaNArtha niSedhaM kRtvA punaH-tameva 'aNuvattiya-aNuvattiya' tameva dAtAramanuvAnuvartya paJca-sapta-padagamanAnantaramanuvartana kRtvA pRSThato gatvA 'pariveDhiya-pariveDhiya' pariveSTaya-pariveSTaya purataH pRSThataH pArzvato vA sthitvA / 'parijaviya-parijaviya' parijalpya parijalpya 'vayA madarthamidamazanAdikamAnItam parizramastava nirarthako mA bhavatu tavA'zanAdikaM prahiNyAmI'-yevaMprakAreNoktvA 'obhAsiya-obhAsiya avabhASyA'vabhASya 'jAyai' yAcate, 'jAyataM vA sAijjai' yAcamAnaM vA evaMvidhamanyaM svadate'numodate sa prAyazcittabhAg bhavatIti // sU0 9 // bhASyam-AhaTu dijjamANaM jaM, paDisehiya pubao / pacchA taM aNuvaTTittA, jAyae dosamAvahe // zrI nizItha sUtra
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 3 sU0 10-13 niSedhAnantaraM punaryAcanagRhapravezaniSedhaH 85 chAyA-AhRtya dIyamAnaM yat, pratiSidhya pUrvataH / pazcAttamanuvartya, yAcate doSamAvahet // __avacUriH-'AhaTuM' ityAdi / 'AhaTu' AhRtya saMmukhamAnIya 'dijjamANaM' dIyamAnamazanAdikaM yat 'puvao' pUrvataH pUrva pratiSidhya grahaNArthaM tasya niSedhaM kRtvA pazcAt dAtari prasthite sati tameva anuvayaM paJcasaptapadAni anugamanaM kRtvA purataH pRSThataH pArzvato vA sthitvA parijalpya tvayA yanmadarthamAnItamazanAdikaM tatastava prayAso viphalo mAbhUditi grahISyAmi tvatto'zanAdika'-miti avabhASya punarazanAdikaM yo bhikSuryAcate sa doSamAvahet doSamAjJAbhaGgAdikaM prApnuyAditi // sU0 9 // sUtram-je bhikkhU AgaMtAgAresu vA ArAmAgAresu vA gAhAvaI'kulesu vA pariyAvasahesu vA aNNa utthiehiM vA gArathiehiM vA, asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA abhihaDaM Aha1 dijjamANaM paDisehettA tameva aNuvattiya-aNuvattiya, pariveDhiya-pariveDhiya, parijaviya-parija. viya, AbhAsiya-obhAsiya jAyai jAyaMtaM vA sAijjai // sU0 10 // __chAyA-yo bhikSuH AgantrAgAreSu vA ArAmAgAreSu vA gAthApatikuleSu vA paryAvasatheSu vA anyayUthikairvA gArhasthikairvA, azanaM vA pAnaM vA khAdya vA svAdya vA, abhihatamAhRtya dIyamAnaM pratiSedhya tamevA'nuvA'nuvartya pariveSTaya pariveSTaya prajalpyaprajalpya, avabhASyA'vabhASya yAcate, yAcamAnaM vA svadate // sU0 10 // cUrNI- 'je bhikkhU AgaMtAgAresu vA' ityAdi sarvaM pUrvavadeva, vizeSa etAvAneva-yat pUrvaM puruSaviSayakaM tRtIyaikavacanamAzritya sUtraM proktam, atra tu tRtIyAbahuvacanamAzritya sUtraM pravartate iti // sU0 10 // sUtram-je bhikkhU AgaMtAgAresu vA ArAmAgAresu vA gAhAvai - kulesu vA pariyAvasahesu vA aNNautthiNIe vA gArathiNIe vA asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA abhihaDaM Ahahu dijjamANaM paDisehettA tameva aNuvattiya-aNuvattiya riveDhiya-pariveDhiya, parijaviya-parijaviya obhAsiya-obhAsiya jAyai jAyaMtaM vA sAijjai // sU0 11 // chAyA-yo bhikSuH AgantrAgAreSu vA ArAmAgAreSu vA gAthApatikuleSu bA paryAvasatheSu vA, anyayUthikyA vA gArhasthikyA vA azanaM vA pAnaM vA khAdya vA svAdya zrI nizItha sUtra
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre vA, abhihatamAhRtya dIyamAnaM pratiSedhya tAmeva anuvA'nuvartya pariveSTaya-pariveSTayaprajalpya prajalpya avabhANyA'vabhASya yAcate yAcamAnaM vA svadate // sU0 12 // cUrNI-navamaM dazamaM ca sUtraM yAcyamAnapuruSaviSayakamekatva-pRthaktvena vyAkhyAtam , saMpratiekAdazasUtraM yAcyamAnastrIviSayakaM vyAkhyAtumAha-'je bhikkhU' ityAdi spaSTam // sU0 11 // ___ ekAdazaM sUtramekAM strImAzritya yAcanAviSayakaM vyAkhyAya tadanu-anekastrIviSayakaM dvAdazaM sUtramAha - 'je bhikkha' ityaadi| sUtram-je bhikkhU AgaMtAgAresu vA ArAmAgAresu vA gAhAvaikulesu vA pariyAvasahesu vA aNNautthiNIhiM vA gArasthiNAhiM vA asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA abhihaDaM AhaTu dijjamANaM paDisehettAtAo aNuvattiya-aNuvattiya pariveDhiya-pariveDhiya parijaviya-parijaviya obhAsiya-AsAsiya jAyai jAyaMta vA sAijjai / / sU0 12 // chAyA- yo bhikSuH AgantrAgAreSu vA ArAmAgAreSu vA gAthApatikuleSu vA pAvasatheSu vA anyayUthikIbhirvA gArhasthikIbhirvA azanaM vA pAnaM vA khAdyaM vA svAdya vA abhihRtamAhRtya dIyamAnaM pratiSedhya tA evA'nuvA'nuvartya pariveSTaya-parive. Tapa, parijalpya parijalpya avabhAjyA'vabhASya yAcate yAcamAnaM vA svadate // sU0 12 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / yAcyamAnA'nekastrIviSayakaM sUtram-'je bhikkhU' yo bhikSuH, ityAdi spaSTam / etacca sUtraM yAcyamAnA'nekastrIviSayakamityetAvatA-ekAdazasUtrAdekastrIviSayakAdbhidyate // sU0 12 // sUtram-je bhikkhU gAhAvaikulaM piMDavAyapaDiyAe paviDhe paDiyAikkhie samANe doccaMpi tameva kulaM aNuppavisai aNuppavisaMtaM vA saaijji| chAyA-yo bhikSuH gAthAtikulaM piNDapAtapratijJayA praviSTaH pratyAkhyAtaH san dvitIyamapi (vAra) tameva kulaM anupravizati anupravizantaM vA svadate // sU0 13 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'gAhAvaikulaM' gAthApatikulam gRhiNAM gRham 'piMDavAyapaDiyAe' piMDapAtapratijJayA azana-pAnAdigrahaNecchayA 'pabiTTe' praviSTaH-ko'pi sAdhuH keSAJcit-zrAvakAdInAM gRhe bhikSAM grahItuM gataH parantu 'paDiyAikkhie samANe' pratyAkhyAtaH-niSiddhaH san-sAdhurbhikSAthai gRhasthagRhe pravizati kintu gRhasvAmI niSedhati "nA'trAgantavyam"-itthaM pratiSedhito'pi san sAdhuH 'doccapi tameva kulaM aNuppavisaI dvitIyamapi vAraM-gRhasvAmina AjJAmantareNA'nupravizati, tadgRhe punaH praveza karoti / tathA 'aNuppavisaMtaM vA sAijjaI' anupravizantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAg bhavati // 13 // zrI nizItha sUtra
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 3 sU0 14-15 saMkhaDitazcaturthAdigRhAntaratazca bhikSAgrahaNAni0 87 bhASyam - gAhAvaikulaM bhikkhU, paccakkhAo gao jai / puNo pavesametteNaM, ANAbhaMgAiyaM bhaje || chAyA - gAthApatikUlaM bhikSuH pratyAkhyAto gato yadi / punaH pravezamAtreNa - AjJAbhaGgAdikaM bhajet // avacUri : - 'gAhAvaikulaM' ityAdi / kazcidbhikSuH bhikSAprAptyarthaM gRhapatikulaM gataH, tatra pravizanneva gRhapatinA pratyAkhyAtaH " nAsti madgRhe bhikSAvakAza : " evaMprakAreNa nirAkRtospi yadi punargRhapaterAjJAM vinA tasmin gRhe pravizati / tataH pravezamAtreNAjJAbhaGgAdikaM doSaM bhajate tasmAttatkulaM na pravizedananujJAta iti // sU0 13 // sUtram - je bhikkhU saMkhaDipaloyaNAe asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA paDiggAhe paDiggAhataM vA sAijjai // sU0 14 // chAyA -yo bhikSuH saMkhaDipralokanayA azanaM vA pAnaM vA khAdyaM vA svAdyaM vA pratigRhNAti, pratigRhNantaM vA svadate // sU0 14 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'saMkhaDipaloyaNAe ' saMkhaDipralokanayA, saMkhaDIti dezI zabdaH tadarthastu yatra sthAne'nekajanAnAM bhojanaM niSpAdyate, tAdRzasthAnaM saMkhaDI / yatrA'neka pRthivyAdiSaDjIvanikAyajIvAnAM prANAH khaNDitAH virAdhitA bhavanti sA saMkhaDIta vyutpatteH- "jimanavAra " iti bhASAyAm tatra - saMkhaDIsthale gatvA - 'asaNaM vA ' azanaM vA, 'pANaM vA' pAnaM vA, 'khAimaM vA' khAdyaM vA, 'sAimaM vA' svAdyaM vA, 'paDiggA he ' pratigRhNAti 'paDiggAtaM vA sAijjai' pratigRhNantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAg bhavati // sU0 14 // sUtram - je bhikkhu gAhAvaikulaM piMDavAyapaDiyAe aNuppaviThe samANe paraM tigharaMtarAo asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA abhihaDaM AhaTu dijjamANaM paDiggA hei paDiggArhataM vA sAijjai // sU0 15 // chAyA - yo bhikSuH gAthApati kulaM piMDapAtapratijJayA anupraviSTaH san paraM trigRhAntarAt azanaM vA pAnaM vA khAdyaM vA svAdyaM vA abhihRtamAhRtya dIyamAnaM pratigRhNAti pratigRhNantaM vA svadate // sU0 15 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'gAhAvaikula' gAthApatikulam 'piMDavAyapaDiyAe' piNDapAtapratijJayA tatra - piNDo'zanAdikaM, tasya gRhiNA dIyamAnAhArasya pAtre zrI nizItha sUtra
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre pAtaH prakSepaH, tasya pratijJayA madhyasthabhAvena tadgrahaNabuddhayA bhikSAgrahaNArthamityarthaH 'aNuppavidve samANe' anupraviSTaH san bhikSAgrahaNAya gAthApatigRhaM gataH san 'paraM tigharaMtarAo' paramadhikaM trigRhAntarAt , tatra-trayANAM gRhANAM samAhArastrigRham trigRhamevA'ntaraM vyavadhAnamiti trigR. hAntaram gRhatrayAtparata ityarthaH, prathamagRhAdarabhya tRtIyagRhAntarAla eva, na tu-caturthAdigRhe bhikSAniyamaH / tataH paraM yadi caturthAdigRhAt 'asaNaM vA' azanam 'pANaM vA' pAnam 'khAimaM vA' khAdyam 'sAimaM vA' svAdyam 'abhihaDaM' abhihRtam-AbhimukhyenAhRtam AnItam , tat 'AhaTTu dijjamANa' AhRtya gRhItvA dIyamAnamazanAdikaM caturvidhaM paDiggAheI' pratigRhNAti / 'paDiggAheMtaM vA sAijjai' pratigRhNantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAra bhavati // sU0 15 // sUtram-je bhikkhU appaNo pAe Amajjejja vA pamajjejja vA AmajjaMtaM vA pamajjaMtaM vA sAijjai // sU0 16 // chAyA-yo bhikSuH AtmanaH pAdau AmArjayedvA pramArjayedvA AmArjayantaM va pramArjayantaM vA svadate // sU0 16 // cUrNI-je bhivakhU' ityaadi| 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'appaNo pAe' AtmanaH pAdausvacaraNau 'Amajjejja vA' AmArjayedvA-malanivAraNArtha zobhAdisaMpAdanArtha vA yena kenA'pi drabyeNa sakRtpramArjanaM kuryAt 'Samajjejja vA' pramArjayedvA punaH punaH pramArjanaM kuryAt / lathA'AmajjaMtaM vA pamajjaMtaM vA' AmArjayantaM vA pramArjayantaM vA 'sAijjaI' svadate'numodate sa prAyazcittabhAg bhavati // sU0 16 // atrAha bhASyakAraHbhASyam-pamajjaNaM ca duvihaM, aainnnnaaipbheyo| aNAiNNaM sevamANe, ANAbhaMgAi pAvai // chAyA-pramArjanaM ca dvividha-mAcIrNAdipramedataH / anAcIrNa sevamAna AjJAbhaGgAdikaM prApnoti // avcuuri:-'pmjjnnN'-ityaadi| sUtre-caraNapramArjane sAdhUnAM doSamuktavAn , tatrapramArjanaM dvividha dviprakArakaM bhavati AcIrNAdiprabhedataH-AcIrNA'nAcIrNabhedAt / tatra-- sAdhubhirAcaryamANaM caraNapramArjanam-AcIrNapramArjanam , etadviparItamanAcINaM bhavati / tatrAsscIrNaM pramArjanamanekaprakArakaM bhavati tadyathA--saMsaktau caraNau pramArjayitavyau, mArge vA calataH sAdhoryadi dhUlyAdibhizcaraNau dhUsaritau bhavetAM tadA pramArjanIyau / asthaNDilAt sthaNDile gacchataH paGkilabhUmau vA gacchato yadi paGkena caraNau liptau tadA pramArjanIyau / zrI nizItha sUtra
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u03 sU0 16-19 svapAdayoH saMvAhana-mrakSaNollolanAdiniSedhaH 89 bhikSAkaraNena pratinivRttaH, yadvA-saMjJAbhUmita AgataH, vihArabhUmita AgataH, svAdhyAyaM kRtvA samAgataH, yadvA-prAmAntarAd gaNakAryaM kRtvA pratyAgataH / eteSu kAryeSu sAdhuzcaraNau pramArjayati / etat pramArjanamAcIrNam , etadviparItamanAcIrNa pramArjanamiti kathyate / tatrA'nAcIrNa caraNapramArjanaM kurvan zramaNaH AjJAbhaGgAdIn dopAn labhate / tatra saMyamavirAdhanettham-rajoharaNena yena kenacidanyenApi sAdhanena caraNapramArjane vAyavaH saMghaTTitA bhavantIti vAyukAyikajIvAnAM virAdhanaM bhavati / tathA anye'pi vAyukAyikeSu samuDDIyamAnA mazakAdayo jIvA bAdarAzca pataGgAdayaH saMghadRnena virAdhitA bhaveyuH, bakuzadoSaH, brahmacaryA'guptizca yasmAt pAdapramArjane saMyamavighAtaH anekavidhaprANAnAM virAdhanAt , tasmAtkAraNAt sAdhubhiranAcIrNaM caraNapramArjanaM na kathamapi karttavyam / / sU0 16 // sUtram--je bhikkhU appaNo pAe saMvAhejja vA palimaddejja vA saMvAheMtaM vA palimaheMtaM vA sAijjai // sU0 17 // ___chAyA-yo bhikSuH AtmanaH pAdau saMvAhayedvA parimardayedvA saMvAhayantaM vA parimardayantaM vA svadate // sU0 17 // cUrNI-je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'appaNo pAe' AtmanaH svasya pAdau-caraNA 'saMvAhejja vA' saMvAhayet-ekavAraM caraNau saMvAhayet-niSpIDayet 'pagacaMpI' ti bhASAprasiddha kArayet 'palimaddejja vA parimardayedvA vAraM vAraM caraNayoH saMvAhanaM kArayet / 'saMbAheMtaM vA palimadeMtaM vA' saMvAhayantaM parimardayantaM vA, tatra-saMvAhanaM caraNAdiniSpIDanam , tat saMvAhanaM caturvidham-asthisukhakaram 1, mAMsasukhakaram 2, romasukhakaram 3, tvaksukhakaram 4 / evaM saMvAhayantaM vA parimardayantaM vA'nyaM 'sAijjaI' svadate-yaH zramaNaH svayaM caraNayoH saMvAhanaM parimardanaM vA kArayati kArayantaM vA zramaNAntaraM anumodate sa prAyazcittabhAg bhavati / tathA-AjJAbhaGgAnavasthAmithyAtvasaMyamavirAdhanAtmavirAdhanAdidoSAn labhate tasmAccaraNayoH saMvAhanaM-parimardanaM vA na svayaM kArayet na vA kArayantamanyaM zramaNamanumodayet // sU0 17 // sUtram-je bhikkhU appaNo pAe telleNa vA ghaeNa vA NavaNIeNa vA vasAe vA makkhejja vA bhiliMgejja vA makvaMtaM vA bhiliMgetaM vA sAijjai // sU0 10 // zrI nizItha sUtra
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre __ chAyA-yo bhikSuH AtmanaH pAdau tailena vA ghRtena vA navanItena vA vasayA vA mrakSayeddhA-abhyaJjayedvA mrakSayantaM vA abhyaJjayantaM vA svadate // sU0 18 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'appaNo pAe' AtmanaHsvasya caraNau, 'telleNa vA' tailena-tilatailena sarSapAditailena vA, 'ghaeNa vA' ghRtena-gomahidhyAdInAm 'NavaNIeNa vA' navanItena 'makkhana' iti prasiddhena, 'vasAe vA vasayA 'carbI-ti lokaprasiddhayA, cikkaNapadArthavizeSeNetyarthaH, pUrvoktavastuvizeSaiH svakIyau caraNau 'makkhejja vA' mrakSayet-ekavAraM mardayet 'bhiliMgejja vA' abhyaJjayedvA-punaH punaH stokaM-smokaM tailAdinA mardayet / tathA--'makkheMtaM vA bhiliMgeMtaM vA sAijjaI' mrakSayantaM vA abhyaJjayantaM vA svadate / yo hi bhikSuH svakoyacaraNau-ekavAramanekavAraM vA tailAdinA'bhyaJjayati, yazca tamanumodate so'sau prAyazcittabhAga bhavati, bhavanti ca tasya AjJAbhaGgAnavasthAmithyAtvasaMyamAtmavirAdhanAdayo doSAH / tasmAtkAraNAd bhikSuNA kadApi tailAdinA'bhyaJjanaM na karttavyam , na ca kurvato vA'numodanaM karaNIyamiti / / sU0 18 // sUtram-je bhikkhU appaNo pAe loddheNa vA kakkeNa vA cuNNeNa vA vaNNeNa vA paumacuNNeNa vA ullAlejja vA unvaTejja vA, ullolaMtaM vA uvvadaMtaM vA sAijjai / / sU0 19 // chAyA-yo bhikSuH AtmanaH pAdau lodheNa vA kalkena vA cUrNena vA varNena vA padmacUrNena vA ullolayedvA udvarttayedvA, ullolayantaM vA udvartayantaM vA svadate / / suu019||| cUrNI-'je bhikkha' ityAdi / 'je bhikkha' yo bhikSuH 'appaNo pAe' AtmanaH svasya pAdau-caraNau, 'lodreNa vA' lodhreNa-lodhradravyeNa 'kakkeNa vA kalkenA'nekadravyamizritadravyavizeSeNa vA, 'cuNNeNa vA' cUrNena-piSTasugandhidravyavizeSeNa 'vaNNeNa vA' varNenA'bIrAdidravyavizeSeNa, 'paumacuNNeNa vA' padmacUrNena-surabhigandhadravyavizeSeNa 'ullolejja vA' ullolayedvA- ekavAraM mardayet 'ubaTeja vA' udvartayedvA anekavAraM mardayet 'ullolaMtaM vA uvvadRtaM vA sAijai' ullolayantaM vA udvartayantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAg bhavati // sU0 19 // sUtram-je bhikkhU appaNo pAe sIodagaviyaDeNa vA usiNodagaviyaDeNa vA uccholejja vA padhovejja vA uccholeMtaM vA padhotaM vA sAijjai // sU0 20 // zrI nizItha sUtra
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u03sU020-21 svapAdayoracittazItoSNajalenoccholanAdiphUtkArAdini0 91 chAyA-yo bhikSuH AtmanaH pAdau zItodakabikaTena vA uSNodakavikaTena vA uccholayedvA pradhAvayedvA uccholayantaM vA pradhAvayanta vA svadate ||suu0 20 // cUrNI--'je bhikkha' ityAdi / 'je bhikkhu' yo bhikSuH 'appaNo pAe' AtmanaH pAdau 'sIodagaviyaDeNa vA' zItodakavikaTena vA, tatra zItaM ca tadudakaM zItodakaM tacca vikaThamacittaM taNDuladhAvanAdijalaM, tena 'usiNodagaviyaDeNa vA' uSNodakAvakaTena vA-uSNaM tadudakam , kathaMbhUtam !-vikaTam , tena-acittoSNodakena 'uccholejja vA' uccholayet-ekavAraM prakSAlayet 'padhoejja vA' pradhAvayet- vAraM vAraM prakSAlayet / tathA 'uccholeMtaM vA padhoveMtaM vA sAijjaI' uccholayantaM vA pradhAvayantaM vA svadate / yo hi bhikSurAtmanazcaraNau zItajalenoSNajalena vAekavAramanekavAraM vA prakSAlayati taM yo'numodate vA sa prAyazcittabhAg bhavati, tasyAjJAbhaGgAdayo doSA bhavanti // sU0 20 // sUtram-je bhikkhU appaNA pAe phumejjA vA raejja vA, phumataM vA raeMtaM vA sAijjai // sU0 21 // chAyA-yo bhikSuH AtmanaH pAdau phUtkArayedvA-rajayedvA, phUtkArayantaM vA rajayantaM vA svadate ||suu022|| cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH pAdau pUrva malatakAdinA liptvA pazcAttadAtAzoSaNArtha phUlkarotIti phUkaraNaviSakaM raJjanaviSayakaM cedaM sUtram , tato yo bhikSuH 'appaNo pAe' AtmanaH pAdau-caraNau 'phumejja vA' dezI zabdo'yam , mukhAdivAyunA phUtkuryAt 'raejja vA' raJjayedvA alaktakAdiraJjanadravyeNa rabjayet / tathA-'phumaMtaM vA raeMtaM vA sAijjai' phUtkArayuktau alakkakAdirAgaraJjitau ca kurvantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 21 // atrAha bhASyakAraHbhASyam-saMbAhaNAi kuvvaMto, samaNo jiNasAsaNe / ANAbhaMgAidose ya, pAveI nettha saMsao // chAyA-saMbAhanAdi kurvANaH zramaNo jinazAsane / AjJAbhaGgAdidoSAMzca prApnoti nA'tra saMzayaH // avacUriH-'saMvAhaNAi'- ityAdi / tatra-saMvAhanaM caraNamardanaM saptadazasUtrakathitam 1, tailAdinA''tmanazcaraNamardanAdikamaSTAdazasUtrakathitam 2, lodhrAdinollolanodvarttanamekonaviMzatisUtrakathitam 3, zItodakavikaTAdinA caraNaprakSAlanaM viMzatisUtrakathitad 4, tathA- mukhAdivAyunA caraNayoH zrI nizItha sUtra
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre phUtkaraNamalatakAdirasena lepanaM caikaviMzatisUtrakathitam 5 / etat paJcasUtroktaM paJcaprAyazcittasthAnamAsevamAnaH, tathA-etAn paJca doSAn sevamAno'numodamAnazca bhikSurAjJAbhaGgAdikAn doSAn prApnuvan prAyazcittabhAg bhavati // sU0 21 / / evamita UcaM SaT sUtrANi ekagamAni santi / vizeSa etAvAneva-yat pUrva pAdau Azritya SaT sUtrANi kathitAni, atra tu kAyamAzritya SaT sUtrANi vyAkhyeyAni, tAni cemAni-'je bhikkhU' ityAdi / sUtram-je bhikkhU appaNo kAyaM Amajjejja vA, pamajjejja vA, AmajjataM vA pamajjaMtaM vA sAijjai // suu022|| je bhikkhU appaNA kAyaM saMvAhejja vA palimadejja vA saMvAhataM vA palimaheMtaM pA sAijjai ||suu023|| je bhikkhU appaNo kAyaM telleNa vA ghaeNa vA NavaNIeNa vA vasAe vA makkhejja bA bhiliMgejja vA makvaMtaM vA bhiliMgeMtaM saaijji|| suu024|| je bhikkhU appaNA kAyaM loddheNa vA kakkeNa vA cuNNeNa vA vaNNeNa vA paumacupaNeNa vA ullolejja vA uvvadvejja vA ulloleMtaM vA uvvaTeMTeta vA sAijjai // suu025|| je bhikkhU appaNo kAyaM sIodagaviyaDeNa vA usiNodagaviyaDeNa vA uccholejja vA padhovejja vA uccholeMtaM vA padhotaM vA sAijjai ||suu0 26 // je bhikkhU appaNo kAyaM phumejja vA raejja vA phutaM vA raeMtaM vA sAijjai / / sU0 27 // chAyA-yo bhikSu: AtmanaH kAyaM AmArjayedvA-pramArjayedvA AmArjayantaM vA pramAjayantaM vA svadate ||suu022|| yo bhikSuH AtmanaH kAyaM saMvAhayedvA parimardayedvA saMvAhayantaM vA parimardayantaM vA svdte||suu023||yo bhikSuH AtmanaH kAyaM tailena vA ghRtena vA navanItena vA vasayA bA mrakSayed vA abhyaJjayed vA prakSayantaM vA abhyaJjayantaM vA svadate ||suu024|| yo bhikSuH AtmanaH kAyaM lodhraNa vA kalkena vA cUrNana vA varNana vA padmacUrNena vA ullolayed vA udvarttayedvA, ullolayantaM vA udvayantaM vA svadate ||suu025|| yo bhikSuH AtmanaH kAyaM zItodakavikaTena vA uSNodakavikaTena vA uccholayedvA pradhAvayedvA uccholayantaM vA pradhAvayantaM vA svadate ||suu026|| yo bhikSuH AtmanaH kAyaM phUtkuryAdvA rajjayedvA phUtkurvanta vA rajayantaM vA svadate ||suu027|| zrI nizItha sUtra
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u03 sU022,33 kAyasya kAyagatavraNasya vA''marjanAdiniSedhaH 93 cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / eSAM dvAviMzatitamasUtrAdArabhya saptaviMzatitamasUtraparyantAnAM kAyasambandhinAM SaNNAM sUtrANAM vyAkhyA pAdasaMbandhisUtraSaTkavadeva karttavyA // sU0 22-27 // evamevAtrA'pyagre aSTAviMzatitamasUtrAdArabhya trayastriMzattamasUtraparyantAni SaT sUtrANi ekagamAni santi, vizeSa etAvAneva-yat pUrva N pAdau kAyaM cAzritya pratyekaM SaT sUtrANi kathitAni, atra tu kAyagatavraNamAzritya tatsadRzAnyeva SaT sUtrANi vyAkhyeyAni tAni cemAni - 'je bhikkhU' ityAdi / sUtram - je bhikkhU appaNo kAyaMsi vaNaM Amajjejja vA pamajjejja vA AmajjaMtaM vA pamajjaMtaM vA sAijjai // je bhikkhU apaNo kAryaMsi varNaM saMvAhejja vA palimaddejja vA, saMvAhataM vA palimataM vA sAijjai || je bhikkhU apaNo kAryaMsi vaNaM telleNa vA ghaeNa vA navaNIeNa vA vasAe vA makkhejja vA bhiliMgejja vA makveMtaM vA miliMgeMtaM vA sAijjai // je bhikkhU appaNo kAryasi varNa loddheNa vA kakkeNa vA cuNNaNa vA vaNeNa vA paumacuNeNa vA ullolejja vA ubvaTTejja vA ulloleMtaM vA uvvataM vA sAijjai // je bhikkhU appaNo kAryasi vaNaM sIodagaviyaDeNa vA usiNodagaviyaDeNa vA uccholejja vA padhovejja vA uccholeMtaM vA padhoveMtaM vA sAijjai // je bhikkhU appaNo kAryasi varNa phumejja vA rajjavA, phurmetaM vA, rataM vA sAijjai // sU0 28-33 // chAyA -yo bhikSuH AtmanaH kAye varNaAmarjayedvA, pramArjayedvA AmArjayantaM vA pramAjayantaM vA svadate // yo bhikSuH AtmanaH kAye vraNaM saMvAhayed vA parimadayedvA saMvAhayantaM vA parimardayantaM vA svadate // yo bhikSuH AtmanaH kAye-vaNaM, tailena vA, ghRtena vA navanItena vA vasayA vA prakSayedvA, abhyaJjayedvA, prakSayantaM vA abhyaJjayantaM vA svadate // yo bhikSuH AtmanaH kAye ghaNaM lodhreNa vA kalkena vA cUrNena vA varNena vA padmacUrNena vA ullolayedvA udvarttayedvA ullolayantaM vA udvArttayantaM vA svadate // yo bhikSuH AtmanaH kAye vaNaM zItodakavikaTena vA uSNodakavikaTena vA, uccholayedvA, pradhAvayedvA uccholayantaM vA pradhAvayantaM vA svadate || yo bhikSuH AtmanaH kAye braNaM phUtkArayedvA rajjayedvA, phUtkurvantaM vA rajjayantaM vA svadate // sU0 28-33 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / evam aSTAviMzatitamasUtrAdArabhya (28-29-30-3132-33) trayastriMzattamasUtraparyantaM pratyekaikasya sUtrasya vyAkhyA kramazaH SoDazapAda sUtrAdArabhya (16-17-18-19-20 - 21 ) ekaviMzatitamasUtraparyantavadeva karttavyA // sU0 28-33 // zrI nizItha sUtra
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre atrAha bhASyakAra:bhASyam-vaNaM ca duvihaM Nejja, sAbhAviyamatheyaraM / sAbhAviyaM dehajAya, satthAijamatheyaraM // chAyA-vraNaM ca dvividhaM jJeyaM svAbhAvikamathetarat / svAbhAvikaM dehajAtaM zastrAdijamathetarat // avacUriH-'vaNaM ca' ityAdi / zarIrasaMbandhi vraNaM dvividhaM-dviprakArakaM bhvti| tatraika svAbhAvikaM-bAhyakAraNarahitaM sat--jAyamAnam / athetarat-ito'tyat dvitIyam iti jJeyam / tatrasvAbhAvikaM dehasthitadoSato jAyamAnam AntarikadoSamUlakamityarthaH, kuSTha-(koDha)-dadru-(dAda) pAmA-(khujalI)-iti lokaprasiddha gaNDamAlAdikaM ca / athetarat-ito dvitIyaM zastrAdijAtamAgantukam , AdipadAt-khaDga-kaNTaka-sthANu-prabhRtivastujAtasaMbAdhAjanitAnAM saMgrahaH / eteSAM vaNAnAM madhyAdanyatamamapi vraNaM ekavAramanekavAraM vA''mArjanAdikaM karoti sa prAyazcittabhAga bhavati, tasyAjJAbhaGgAdayo doSA bhavanti / atra gurorupadezo yathA "na rodanaM hanta ! pitarna mAtarAlapya tADayaH zirasaH pradezaH / prasannacittena tadIyatIvra-saMvedanAyAH sahanaM kriyeta" // 1 // prasannamanasA rogasaMjAtatIvasaMvedanAyAH sahanameva kAryam , na tu hA pitaH ! hA mAtaH ! iti muhurmuhurAlapya rodanaM kAryam, na vA ziraso mastakasya pradezo bhAgastADanIyaH / jinakalpikaparakamidaM sUtram , sthavirakalpikasya tu kAraNavazAt vraNasya AmArjanapramArjanAdikaM niravadyatayA kartuM kalpate // sU0 28-33 // sUtram--je bhikkhU appaNo kAryasi gaMDaM vA pilagaM vA araiyaM vA asiyaM vA bhagaMdalaM vA, annayareNa tikkheNa satthajAeNa Acchidajja vA vicchidejja vA, AcchidaMtaM vA vicchidaMtaM vA sAijjai // suu034|| chAyA-yo bhikSuH AtmanaH kAye gaNDaM vA pilakaM vA aratikAM vA arzo vA bhaga ndaraM vA anyatareNa tIkSNena zastrajAtana, AchindyAhnA vicchindyAdvA AcchindantaM vA vicchindantaM vA svadate // sU0 34 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'appaNo kAyaMsi' AtmanaH kAye-svazarIre 'gaMDaM vA' gaNDaM vA tatra-gaNDo nAma ya uccapradezAt nIcapradezaM gacchati sa vraNaH gaNDamAlA-kaNThamAleti lokaprasiddhaH, tam , tathA--pilakaM vA pAdatraNam , 'araiyaM vA' aratikAM vA-yasyA vedanayA manasi aratirutpadyate, zarIre raktavikAreNa jAyamAnalaghuvaNapuJja zrI nizItha sUtra
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 3 sU0 34-35 kAyagatagaNDAdInAM chedanapUyAdinissAraNani0 95 rUpAm , yasyAH kharjane tatsamaye sukhamiva jAyate pazcAt--duHkhAdhivayam 'phunasI'-ti lokaprasiddham , 'asiyaM vA' arzo vA-gudAgato rogaH 'bavAsIra' iti lokaprasiddhastam , 'bhagaMdalaM vA' bhagandaraM vA--bhagandaro guhyasthAnagatarogavizeSo lokaprasiddhastam / etAn vraNavizeSAn 'annayareNa tikkheNa satthajAeNa' anyatareNa yena kenA'pi tIkSNena--nizitena--zastrajAtena kSurAdinA 'Acchidejja vA' AcchindyAt nyUnamekavAraM vA chedanaM kuryAt 'vicchidejja vA' vicchinyAt adhikamanekavAraM vA chedanaM kuryAt / tathA-'AcchidaMta vA vicchidaMtaM vA sAijjaI' AcchindantaM vA vicchindantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAg bhavati / tasyAjJAbhaGgAdidoSA bhavanti // sU0 34 // atrAha bhASyakAraHbhASyam-sarIratthaM ca gaMDAi, chiMdato pAvae jaI / ___ ANAbhaMgAie dose, duvihaM ca virAhaNaM // chAyA-zarIrasthaM ca gaNDAdi chindana prApnoti yatiH / ___ AjJAbhaGgAdikAn doSAn dvividhaM ca virAdhanam // avacUriH-'sarIratthaM' ityAdi / yaH khalu yatiH samyag yatanAvAn zramaNaH-zramaNI vA zarIrasthaM-svakIyazarIre vartamAnaM gaNDAdivaNaM tIkSNena kSurakAdizastreNa svayameva chindan chedayan vA pareNa AjJAbhaGgAnavasthAmithyAtvalakSaNAn doSAn prApnoti / tathA-dvividhaM-dviprakArakaM virAdhanam saMyamavirAdhanamAtmavirAdhanaM ca prApnoti / vraNacchedanakaraNe sUkSmabAdarAdyanekaprakArakajIvAnAM virAdhanaM sambhavati / tathA-kSurakAdizastreNa vraNAdicchedane AtmavadhasyA'pi saMbhavenAtmavirAdhanA ceti // sU0 34 // sUtram-je bhikkhu appaNo kAryasi gaMDaM vA pilagaMvA araiyaM vA bhagaMdalaM vA annayareNaM tikkheNaM satthajAeNaM AcchidittA-vicchidittA, pUyaM vA soNiyaM vA, NIharejja vA visohejja vA, NIharetaM vA visoheMtaM vA sAijjai / sU0 35 // chAyA-yo bhikSuH AtmanaH kAye gaNDaM vA pilakaM vA aratikA bA bhagandaraM bA anyatareNa tIkSNena zastrajAtena Acchidya vicchidya pUrva vA zoNitaM bA nihareddhA vizo. dhayedvA, niharantaM vA vizodhayantaM vA svadate // sU0 35 // cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'appaNo kAyaMsi' AtmanaH kAye sthitam 'gaMDaM vA' gaNDAmitraNam , 'pilagaM vA' pilakaM vA 'araiyaM vA' aratikAM 'bhagaMdalaM vA' zrI nizItha sUtra
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ 96 nizIthasUtre bhagandaraM - liGgagudayormadhye nADIsthaM vraNam, yadi 'annayareNa' anyatareNa - yena kenA'pi 'tikkheNaM' tIkSNena, 'satthajAeNaM' zastrajAtena 'AcchidittA' Acchidya - ISadekavAraM vA chedanaM kRtvA 'vichidittA' vicchidya - adhikamanekavAraM vA chedanaM kRtvA tato vraNapradezAt 'pUyaM vA soNiyaM vA' pUyaM vA zoNitaM vA pakvarudhiraM pUyaH, apakvaM rudhiraM zoNitam 'NIharejja vA' nirharetniSkAsayet 'visohejja vA' vizodhayet - vraNagatapUyAdikasya zodhanaM kuryAt / tathA 'NIhareM vA' nirharantaM vraNapradezAt pUyAdikaM niSkAsayantam, 'visoheMtaM vA' vizodhayantaM pUyazoNitAdeH zuddhiM kurvantam 'sAijjai' svadate, yo bhikSuH svazarIrasthitatraNAdivizeSaM chittvA tato galantaM pUyazoNitAdikaM niSkAsayati vizodhayati vA, taM yo'numodate vA sa prAyazcittabhAgU bhavati, bhavanti ca tasyAjJAbhaGgAnavasthAmithyAtvasaMyamavirAgha nAtmavirAdhanAdoSAH, tasmAt kAraNAt zarIrasthamapi vraNavizeSaM chittvA chedayitvA vA tato nirgalantaM pUyazoNitAdikaM na nirharet, na vA vizodhayet, kintu tato jAyamAnAM vedanAM sAmyabhAvena saheteti // sU0 35 // atrAha bhASyakAraH bhASyam - jammaMtarovajjiyamatthu dukkhaM, suhaM samAgacchau vA jahicchaM / itthaM samAhitthamaNo guNato, jo sammabhAveNa sahe sa sAhU || chAyA - janmAntaropArjitamastu duHkhaM sukhaM samAgacchatu vA yatheccham / - itthaM samAdhisthamanA jAnan yaH sAmyabhAvena saheta sa sAdhuH // avacUri : - 'jammaMtaro vajjiya' ityAdi / janmAntare parabhave yad upArjitaM duHkhamastu sukhaM vA yathecchaM samAgacchatu nAtra mama kA'pi cintA, ittham - anena prakAreNa samAdhisthamanAH svakRtakarmaphalaM jAnan san yo muniH duHkhaM sukhaM vA sAmyabhAvena saheta sa sAdhuH kathyate // 1 ayaM bhAvaH - samAdhau varttamAno bhikSuH svAtmAnaM bhUSayantaM chedayantaM vA na jAnIte tatra tasya kiM mahatvam, yat sukhaM duHkhaM vA sahate ? / itthamoSadhiprayogeNa bhiSagbhiracaitanyAvasthAmA - nItastAvatsukhaM duHkhaM vA na jAnAti tatrApi tasya sukhaduHkha sahane na mahattvam / mahattvaM tu-yazcaitanyadazAyAM sthito na samAdhau na vA mUcchitAvasthAyAM tatra pratikSaNaM svazarIre vraNAdijanitamasAmapi duHkhaM janmAntarakarmopArjitamiti matyA samabhAvena sahate tasya tadeva mahatvam uktaM ca-- faraNaparivegAdvA samAdheH prayogAda, yadi sahanasamarthaH svAGgaduHkhasya bhoge / hi bhavati sa soDhA nAsya tattanmahatvaM, - paribhajati samasthastanmahattvaM mahattvam ||1|| sukhaM tu sarvo'pi jana: sAnando bhUtvA hasan sahate karoktabhAvanAM bhAvayan divasaM vA rAtriM vA vyatikrAmatIti // 35 // kintu -- dhIrastatrAnandamajAnAnastI zrI nizItha sUtra
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 3 sU0 36-39 kAyagatagaNDAdInAmuccholanAdiniSedhaH 97 sUtram-je bhikkhU appaNo kAyaMsi gaMDaM vA pilagaM vA araiyaM vA asiyaM vA bhagaMdalaM vA annayareNaM tikkheNaM satthajAeNaM AcchidittA vicchidittA pUyaM vA soNiyaM vA nIharittA visohittA sIodagaviya. DeNa vA usiNodagaviyaDeNa vA uccholejja vA padhovejja vA uccholeMtaM vA padhotaM vA sAijjai // sU0 36 // __chAyA-yo bhikSuH AtmanaH kAye gaNDaM vA pilakaM vA aratikAM vA aoM vA bhagandaraM vA anyatareNa tIkSNena zastrajAtena, Acchidya vicchidya pUyaM vA zoNitaM vA nihatya vizodhya, zItodakavikaTena vA uSNodakavikaTena vA, uccholedvA pradhAvedvA, uccholantaM vA pradhAvantaM vA svadate // sU0 36 / ! ___cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'appaNo kAyaMsi' AtmanaH kAye 'gaMDaM vA' gaNDaM-kaNThamAlAM vA, 'pilagaM vA'-pAdavaNaM vA 'araiyaM vA' aratikAM vA-laghuvaNajAlarUpAm 'asiyaM vA' azoM vA 'bhagaMdalaM vA' bhagandaraM vA 'annayareNaM tikkheNaM satyajAeNaM' anyatareNa tIkSNena zastrajAtena 'AcchidittA vicchidittA' Acchidya vicchidya, tato nirgalantaM pUyaM vA 'soNiyaM vA' zoNitaM vA 'nIharittA' ni tya-niSkAsya 'visohitA' vizodhya, tadanantaram 'sIodagaviyaDeNa vA' zItodakavikaTena vA-acittazItodakena- taNDulAdidhAvanajalena vA, 'usiNodagaviyaDeNa vA' uSNodakavikaThena-acittoSNodakena, 'uccholejja vA' uccholet-ekavAramalpaM vA prakSAlayet , 'padhovejja vA pradhAvayet-anekavAramadhikaM vA prakSAlayet / tathA-uccholeMtaM vA padhoveMtaM vA sAijjai' uccholantaM vA pradhAvantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAg bhavati, bhavanti ca tasyAjJAbhaGgAnavasthAmithyAtvasaMyamavirAdhanAtmavirAdhanAdoSAH, tasmAttathA na karttavyaM bhikSuNA // sU0 36 // sUtram-je bhikkhU appaNo kAyaMsi gaMDaM vA pilagaM vA araiyaM vA asiyaM vA bhagaMdalaM vA annayareNaM tikkheNaM satthajAeNaM AcchidittAvicchidittA NIharettA visohettA uccholittA padhovittA annayareNaM AlevaNajAeNaM AliMpejja vA viliMpejja vA, AliMpeMtaM vA vilitaM vA sAi jjai // sU0 37 // chAyA-yo bhikSuH AtmanaH kAye-gaNDaM vA pilakaM vA aratikAM vA azI vA bhagandaraM vA anyatareNa tIkSNena zastrajAtena, Acchidya vicchidya nihatya vizodhya uccholya zrI nizItha sUtra
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre pradhAvya anyatareNa AlepanajAtena AlimpedvA vilimpedvA AlimpantaM vA vilimpantaM vA svadate // sU0 37 // cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH, ityAdi spaSTam / navaramuccholanapradhAvanAnantaram 'annayareNa AlevaNajAeNaM' anyatamenA''lepanajAtena-auSadhivizeSeNa 'malahama' iti lokaprasiddhena, 'AliMpejja vA' Alimpet ISadekavAraM vA AlepanaM kuryAt , 'viliMpejja vA'vilimpet-adhikamanekavAraM vA dravyalepanaM vraNopari kuryAt / 'AliMpetaM vA viliMpeMtaM vA sAijjaI' AlimpantaM vA vilimpantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAga bhavati, bhavanti ca tasyAjJAbhaGgAdidoSAH // sU0 37 // sUtram-je bhikkhU appaNA kAyaMsi gaMDaM vA pilagaM vA araiyaM vA asiyaM vA bhagaMdalaM vA, annayareNaM tikkheNaM satthajAeNaM AcchidittA vicchidittA NIharittA visohettA uccholittA padhoittA viliMpittA telleNa vA ghaeNa vA vasAe vA NavaNIeNa vA abbhaMgejja vA makkhejja vA abbhagaMtaM vA makvaMtaM vA sAijjai // sU0 38 // chAyA-yo bhikSuH AtmanaH kAye gaNDaM vA pilakaM vA aratikAM vA arzI vA bhagandaraM vA anyatareNa tIkSNena zastrajAtena Acchidya vicchidya nihatya vizodhya uccholya pradhAvya vilipya tailena vA ghRtena vA vasayA vA navanItena vA abhyaGgayedvA mrakSayedvA abhyaGgayantaM vA mrakSayantaM vA svadate // sU0 38 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSurityAdi spaSTam / pUrvoktaM saMvai. kRtvA tadanantaraM 'telleNa vA' tailena sArSapAdinA 'ghaeNa' ghRtena 'vasAe vA' vasayA 'NavaNIeNa vA' navanItena mrakSaNena 'abbhaMgejja vA' abhyaGgayet-alpamekavAraM vA'bhyaGganaM kuryAt , 'makkhejja vA' mrakSayedvA-atyadhikamanekavAraM vA tailAdinA mardanaM kuryAt / 'abhaMgeMtaM vA makvaMtaM vA sAijjaI' abhyaGgayantaM vA prakSayantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAga bhavati, tasyAjJAbhaGgAdayo doSA bhavanti / / sU0 38 // sUtram-je bhikkhU appaNo kAyaMsi gaMDaM vA pilagaM vA araiyaM vA asiyaM vA bhagaMdalaM vA annayareNaM tikkheNaM satthajAeNaM AcchidittA vicchidittA nIharittA visohittA uccholittA padhoittA viliMpittA zrI nizItha sUtra
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNi bhASyAvacUriH u0 3 sU0 40 49 pAyukRmikAdi nissAraNanakha zikhAdikarttanani0 99 maMkhettA, aNNayareNaM dhUvajAeNaM dhUvejja vA padhUvejja vA, dhUrvetaM vA padhUrvetaM vA sAijjai || sU0 39 // chAyA - yo bhikSuH AtmanaH kAye gaNDaM vA pilakaM vA aratikAM vA arzo vA bhandaraM vA anyatareNa tIkSNena zastrajAtena Acchidya vicchidya nihatya vizodhya uccholyapradhAvya vilipya mrakSayitvA anyatareNa dhUpajAtena dhUpayedvA pradhUpayedvA dhUpayantaM vA pradhUpayantaM vA svadate // sU0 39 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'appaNI kAryasi' AtmanaH kAye, gaNDAdikaM spaSTam / pUrvoktaM sarvaM mrakSaNAdiparyantaM kRtvA tadanantaraM 'annayareNaM dhUvajAeNaM' anyatareNa dhUpajAtena yaM kamapi dhUpaM vahau prakSiyya - tajjAtadhUmena 'dhUvejja vA' dhUpayet - dhUmenaikavAraM dhUpayet 'padhUvejja vA' pradhUpayettAdRzadhUmena vAraM vAram 'dhUveMtaM vA padhUveMtaM vA sAijjai' dhUpayantaM vA, pradhUpayantaM vA svadate'numodate sa prAyazcitta bhAga bhavati / tasyAjJAbhaGgAdayo doSAzca bhavanti // su0 39 // atrAha bhASyakAraH - bhASyam - kAryasi appaNo bhikkhU, gaMDAI jai chiMdae / chidittAya vicchidittA, nIhare pUyasoNiyaM // NIharetA visohettA, sIosiNaviyaDeNa vA / uccholejjA padhovejjA, vilipejjAhavA jai // maMkhettA dhUvajAeNaM, dhUvejjA aNumoyae / bhaMgA dosAI, pAvaI natthi saMsao || chAyA - kAye - Atmano bhikSu-rgaNDAdi yadi chinatti / chitvA ca vicchidya nirharet pUyazoNitam // nirhRtya vizodhya zItoSNavikaTena vA / ucchole pradhAvet vilipedathavA yadi // prakSayitvA dhUpajAtena dhUpayedanumodayet / AjJAbhaGgAdidoSAn prApnoti nAsti saMzayaH // - avacUriH - 'kAyaMsi appaNo' ityAdi / yo bhikSurgaNDAdimAtmanaH kAye sthitaM yadi chinatti / athA'nantaram - chittvA vicchidya, ekavAramanekavAraM vA / tataH pUyaM vA zoNitaM vA nirharet, nirhRtya - vizodhya vA zItodakavikRtena acittazItajalena taNDuladhAvanAdinA, acitte - SNodakena vA uccholedvA pradhAvedvA / athavA vilipya mrakSayitvA hastalAghavena mardanaM kRtvA, tato dhUpajAtena kenApi dhUpena dhUpayet / tathAbhUtamanyaM vA'numodate sa AjJAbhaGgAdidoSAn prApnoti atra saMzayo nAstIti // sU0 39 // zrI nizItha sUtra
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100 nizIthasUtre sUtram--je bhikkhU appaNo pAukimiyaM vA kucchikimiyaM vA aMgulIe nivesiya nivesiya NIharai, NIharaMtaM vA sAijjai / sU0 40 // chAyA-yo bhikSuH AtmanaH pAyukRmikaM vA kukSikRmikaM vA'gulyAM nivezya-nivezya nirharati, nirharantaM vA svadate // sU0 40 // cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU yo bhikSuH 'appaNo pAukimiyaM vA' AtmanaH pAyukRmikaM vA svagudAsthitakSudrajIvAn -'kucchikimiyaM vA' kukSikRmikam , tatrakukSAvudare bhavAn - laghujIvAna 'aMgulIe nivesiya nivesiya' aGgulyAM nivezya nivezya-svAG. gulImantaH pAyau-kukSau vA pravezya pravezya 'NIharai' nirharati-niSkAsayati 'NIharaMta vA sAijjai' niharantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAg bhavati / tasyAjJAbhaGgAnavasthAmithyAtvasaMyamAtmavirAdhanAdoSA bhavanti / tatra vidhinA'vidhinA niSkAsane jIvAnAM virAdhanasaMbhavena saMyamavirAdhanam / tathA-kadAcit dehakSatau svAtmavirAdhanam / tasmAtkAraNAt saMyamArthinA kadAcidapi kRmINAM nirharaNaM na karttavyam , kintu-samabhAvena kRmibAdhAjanitaM duHkhaM sarvadA'dInabhAvenA'dhisoDhavyam , iti // sU0 40 // sUtram--je bhikkhU appaNo dIhAo NahasIhAo kappejja vA saMThavejja vA kappaMtaM vA saMThavaMtaM vA sAijjai / sU0 41 // __ chAyA-yo bhikSuH Atmano dIrghAH nakhazikhAH kalpeta vA saMsthApayedvA kalpayantaM vA saMsthApayantaM vA svadate // sU0 41 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH, 'appaNo dIhAo' Atmano dIrghA ativarddhamAnAH 'nahasihAo' nakhazikhAH-nakhAgrabhAgAn 'kappejja vA' kalpetakartayet , 'saMThavejja vA' saMsthApayet -saMskuryAt rAgAdinA, 'kaptaM vA saMThaveMtaM vA sAijjaI' kalpamAnaM-karttayantaM saMsthApayantaM saMskurvantaM vA svadate'numodate sa prayazcittabhAgU bhavati / tasyA''jJAbhaGgAdayo doSA bhavanti / ita ArabhyaikonapaJcAzatsUtraM yAvat-jinakalpikamadhikRtya jJAtavyam // sU0 41 // mUlam-evaM-dIhAiM batthiromAiM0 // 42 // dIhAiM cakkhuromAiM0 43 dIhAiM jNghromaaiN0||44|| dIhAiM kakkharAmAI // 45 // dIhAI mNsuromaaiN0||46|| dIhAI kesAI0 // 47 // dIhAI kaNNarAmAiM0 // 48 // evaM nAsAromAiM0 ||suu0 49 // zrI nizItha sUtra
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 3 sU0 50-58 dantagharSaNAdyauSThA''marjanAdiniSedhaH 101 chAyA - evam-dIrghANi bastiromANiH // 42 // dIrghANi cakSuromANi0 // 43|| dIrghANi jaGghAromANi0 // 44 // dIrghANi kakSAromANi0 // 45 // dIrghANi zmazruromANi // 46 // dIrghAn kezAn0 // 47 // dorghANi karNaromANi0 // 48 // evaM nAsAromANi // 49 // cUrNI- etAni dvicatvArizatsUtrAdArabhya ekonapaJcAzatsUtraparyantAni sUtrANi pUrvavad vyAkhyeyAni // sU0 42-49 / / sUnnam-je bhikkhU appaNo daMte AghaMsejja vA paghaMsejja vA AghaMsaMtaM vA paghaMsaMtaM vA sAijjai // sU0 50 // ___ chAyA-yo bhikSuH Atmano dantAn AgharSadvA pragharSedvA AgharSantaM vA pragharSantaM vA svadate // sU0 50 // cUrNI--'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'appaNo daMte' AtmanaH svasya dantAn 'AphaMsejja vA' AgharSat mRttikayA kSArapuTAdinA vA sakRt gharSet, 'paghaM. sejja vA' praghaSet-anekavAraM vA gharSat / tathA-'AghasaMtaM vA padhaMsataM vA sAijjai' AgharSantaM vA pragharSantaM vA svadate / yo bhikSuH svakIyadantAn mRttikAdinaikavAramanekavAraM vA gharSati gharSantaM vA'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / tasyAjJAbhaGgAnavasthAmithyAtvasaMyamAtmavirAdhanAdayo doSA bhavanti // sU0 50 // sUtram-jebhikkhU appaNo daMte sIodagaviyaDeNa usiNodagaviyaDeNa vA uccholejja vA padhovejja vA, uccholeMtaM vA padhotaM vA sAijjai // sU0 51 // chAyA-yo bhikSuH Atmano dantAn zItodakavikaTena vA uSNodakavikaTena vA uccholedvA pradhAvedvA uccholantaM vA pradhAvantaM vA svadate / sU0 51 // cUrNI:-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'appaNo daMte' AtmanaH svasya dantAn 'sIodagaviyaDeNa vA usiNodagaviyaDeNa vA' zItodakavikaTena-taNDuladhAvanAdijalena acittena, uSNodakavikaTena-acittoSNodakena 'uccholejja vA' uccholet ekavAraM vA 'padovejja vA' pradhAved vAraM vAram / tathA- 'uccholeMtaM vA padhovetaM vA sAijjaI' uccholantaM vApradhAvantaM vA svadate / yo bhikSuH svakIyadantAnekavAramanekavAraM vA prakSAlayet athavA-prakSAlayantamanumodate sa prAyazcittAbhAg bhavati / tasyAjJAbhaGgAdayo doSA bhavanti / yasmAdadantadhAvaneete doSA ato bhikSubhirdantA na prakSAlayitavyAH ||suu0 51 // zrI nizItha sUtra
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre sUtram-je bhikkhU appaNo daMte phumejja vA raejja vA phutaM raeMtaM vA khAijjai ||suu0 52 // _ chAyA-yo bhikSurAtmano dantAn phUtkuryAdvA rajjayedvA phUtkurvantaM vA rajjayantaM vA svadate // suu052|| cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'appaNo daMte' Atmano dantAn 'phumejja vA' phUtkuryAt mukhavAyunA 'raejja vA' raJjayedvA-rAgAdidravyeNa svadantAn rAgayuktAn kuryAt / tathA 'phumeMtaM vA raeMtaM vA sAijjai' phUtkurvantaM vA rajayantaM svadate sa prAyazcittabhAgU bhavati / tasyAjJAbhaGgAdayo doSA bhavanti / dantAnAM phUtkAre vAyukAyavirAdhanA bhavati raJjane'neke doSA uktA atastAnna phUtkuryAt na vA raJjayet // sU0 52 // sUtram-je bhikkhU appaNo oDhe Amajjejja vA pamajjejja vA AmajjaMtaM vA pamajjaMtaM vA sAijjai ||suu0 53 // sUtram--evaM oThe pAyagamao bhANiyabvo jAva phumejja vA raejja vA, phutaM vA raeMtaM sAijjai // sU0 54-58 // chAyA-yo bhikSuH Atmana oSThau-AmArjayedvA pramArjayedvA AmArjayanta vA pramAjayantaM vA svadate ||suu0 53|| ___evam-oSThe pAdagamako bhaNitavyo yAvatphUtkuryAdvAraJjayedvA, phUtphurvantaM vA raja - yanta vA svadate // sU0 54-58 // cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'appaNo oDhe' AtmanaHauSThI, 'Amajjejja vA' AmArjayet-ekavAraM vastrAdinA oSThayoH pramArjanaM kuryAt 'pamajjejja vA' pramArjayedvA-anekavAraM pramArjanaM kuryAt / 'AmajjataM vA pamajjaMtaM vA sAijjaI' AmajayantaM vA pramAjayantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAg bhavati // sU0 53 // evaM oTe ityAdi / 'evaM oTTe' evam- anena prakAreNoSThe-oSThaviSaye'pi 'pAyagamao' pAdasUtroko gamakaH prakAraH 'bhANiyavyo' bhaNitavyaH 'jAva phumejja vA-raejja vA' yAvat-phUtkuryAdvAraJjayedvAra, 'phumeMtaM vA raetaM vA sAijjai' phUtkurvantaM vA raJjayanta vA svadate ||suu0 54-58 // tathAhi-"je bhikkhU appaNo oDhe saMvAhejja vA palimaddejja vA saMvAheMtaM vA palimataM vA sAijjai ||suu0 54 // je bhikkhU appaNo oDhe telleNa vA ghaeNa vA vasAe vANavaNIeNa vA, maMkhejja vA bhiliMgejja vA makhaMta vA bhiliMgeMtaM vA sAijjai ||suu055|| zrI nizItha sUtra
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 3 sU0 59 68 uttarauSThAdiromakatanAkSyAmarjanAdiniSedhaH 103 je bhikkhU appaNo oDhe loddheNa vA kakkeNa vA cuNNeNa vA paumacuNNeNa vA, ullolejja vA uvvaTTejja vA, uccholeMtaM vA uvvaTeMtaM vA sAijjai // suu056||je bhikkhU appaNo oDhe sIodagaviyaDeNa vA usiNodagaviyaDeNa vA uccholejja vA padhovejja vA uccholeMtaM vA badhoventaM vA sAijjai ||suu057|| je bhikkhU appaNNo oDhe phumejja bA raejja bA phutaM vA raeMtaM vA sAijjai ||suu0 58 // " vyAkhyA pUrva pAdasUtre gatA // suu054-58|| sUtram--je bhikkhU appaNo dIhAiM uttaroTharomAI kappejja vA saMThavejja vA, kaptaM vA saMThavetaM vA sAijjai // sU0 59 // evaM dIhAI acchipattAI // suu060|| chAyA-yo bhikSuH Atmano dIrdhANi-uttaroSTharomANi kalpayedvA saMsthApayedvA, kalpayantaM vA saMsthApayantaM vA svadate // sU0 59 // evam-dIrdhANi-akSipatrANi / / sU0 60 // cUrNI--'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU yo bhikSuH 'appaNo' AtmanaH 'dIhAI' dIrghANi-pravRddhAni 'uttaroharomAI' uttaroSTharomANi 'kappejja vA' kalpayet-zobhArthaM chindyAt, saMThavejja vA saMsthApayet , zobhAvRddhayarthamazobhAnivAraNArthamUrdhvamadhaH kuryAt / tathA 'kaptaM vA saMThaveMtaM vA sAijjai' kalpayantaM vA saMsthApayantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAg bhavati / tasyAjJAbhaGgAdayo doSA bhavanti ||suu0 59 // 'evaM dIhAiM acchipattAI' evam pUrvoktottaroSThasUtravadevaakSipatrasUtramapi jJeyam / akSipatrANIti-akSipakSmANItyarthaH, evaM pUrvasUtravat-akSipatrastraM jJeyam / tathAhi-"je bhikkhU appaNo dIhAiM acchipattAI kappejja vA saMThavejja vA, kaptaM vA saMThaveMtaM vA sAijjai" vyAkhyA pUrvoktottaroSTharomakartanasUtrasyeva bodhyA // sU0 60 // sUtram-je bhikkhU appaNo acchINi Amajjejja vA pamajjejja vA AmajjaMtaM vA pamajjaMtaM vA sAijjai // suu061|| evamacchisu pAyagamao bhANiyabvo, jAva phumejja vA raejja vA phutaM vA etaM vA sAijjai // 66 / / chAyA-yo bhikSuH Atmano'kSiNI AmArjayedvA pramArjayedvA, AmArjayantaM vA, pramArjayantaM vA svadate // sU0 61 // evamakSiSu pAdagamako bhaNitavyaH yAvat phUtkuryAdvA rajjayedvA phUtkurvantaM vA raJjayantaM vA svadate // sU0 62-66 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'appaNo acchINi' Atmano'kSiNI-netre, "Amajjejja vA' AmArjayet-tayorekavAraM mArjanaM kuryAt 'pamajjejja vA' pramArjayedvA, anekavAraM pramArjanaM kuryAt / tathA 'AmajjaMtaM vA pamajjataM vA 'sAijjaI' AmArjayantaM vA-pramArjayantaM vA-svadate'numodate sa prAyazcittabhAg bhavati // sU0 61 // 'evamacchisu' zrI nizItha sUtra
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ 104 wwwwwwww nizIthasUtre ityAdi / 'evamacchimu' evam - anenaprakAreNA'kSNoH viSaye pAdasUtravadgamakaH prakAro bhaNitavyaH, yAvat-'phUmejja vA-raejja vA, phUmaMta vA-raetaM vA khAijjai' // tathAhi- "je bhikkhU appaNo acchINi saMbAheja vA palimaddejja vA, saMvAheMtaM vA palimaheMtaM vA sAijjai // sU0 62 // je bhikkhU appaNo acchINi telleNa vA ghaeNa vA vasAe vA NavaNIeNa vA maMkhejja ghA bhiliMgejja vA, makhaMtaM vA miliMgetaM vA sAijjai // suu063|| je bhikkhU appaNo acchINi loddheNa vA kakkeNa vA cuNNeNa vA vaNNeNa vA paumacuNNeNa vA, ullolejja vA uvvade'jja vA, ulloleMtaM vA unvaTeMtaM vA sAijjai // sU0 64 // je bhikkhU appaNo acchINi sIodagaviyaDeNa vA usiNodagaviyaDeNa vA, uccholejz2a vA padhovejja vA, uccholeMtaM vA-padhovate vA sAijjai // sU0 65 // je bhikkhU appaNo acchoNi phumejja vA-raejja vA, phutaM vA raeMtaM vA sAijjai // sU0 66 // " eSAM vyAkhyA pAdasUtravat karttavyA // je bhikkhU appaNo dIhAI bhamuharAmAI kappejja vA saMThavejja vA kaptaM vA saMThavetaM vA saaijji|| suu067|| chAyA-yo bhikSuH Atmano dIrghANi bhUromANi kalpayed vA-saMsthApayedvA, kalpayantaM vA saMsthApayantaM bA svadate // sU0 67 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / je bhikkhU' yo bhikSuH 'appaNo' AtmanaH 'dIhAI' dIrghANi-lambamAnAni 'bhamuharomAiM' bhromANi-bhruvo romANi kezAn , 'kappejja vA' kalpayed vA-zobhArtha karttayet , 'saMThavejja vA saMsthApayedvA, tatra saMsthApanaM kartarikAdivat-tIkSNIkaraNa, zukatuNDavadvA''kuJcitaM kuryAt / tathA-'kaptaM vA saMThaveMtaM vA sAijjaI' kalpayantaM vA saMsthApayantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAg bhavati // sU0 67 // sUtram-je bhikkhU appaNo dIhAiM pAsarAmAiM kappejja vA saMThavejja vA kaptaM vA saMThaveMtaM vA sAijjai / / sU0 68 // chAyA--yo mikSuH Atmano dIrghANi pArzvaromANi kalpayedvA saMsthApayedvA kalpayantaM vA saMsthApayantaM vA svadate // sU0 68 // cUrNI-"je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'appaNo dIhAI pAsaromAI Atmano dIrghANi pArzvaromANi 'kappejja cA' kalpayet kartIprabhRtinA 'saMThavejja vA' saMsthApayedvA--zukatuNDAdivat kuryAt / "kaptaM vA--saMThaveMtaM vA sAijjai' kalpayantaM saMsthApayantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAga bhavati // sU0 68 // zrI nizItha sUtra
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u03sU069-71 adhyAdimalaniSkAsanakAyagatasvedAdiniharaNani0 105 sUtram-je bhikkhU appaNo acchimalaM vA kaNNamalaM vA daMtamalaM vA NahamalaM vA NIharejja vA visohejja vA, NIharaMtaM vA visoheMtaM vA sAijjai // sU0 69 // chAyA-yo bhikSuH Atmano'kSimalaM vA karNamalaM vA dantamalaM vA nakhamalaM vA niharetA vizodhayedvA, nirharantaM vA-vizodhayantaM vA svadate ||suu0 69 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'appaNo' AtmanaH acchimalaM vA' -akSimalaM netramalam , tathA--'kaNNamalaM vA' karNamalaM vA, 'daMtamalaM vA' dantamalaMdantapaktisaMlagnam / 'NahamalaM vA' nakhamalaM vA-nakhAnAM karacaraNagatAnAM madhye vidyamAnaM malam tatsthAnAt 'NIharejja vA' nirharet niSkAsayet , tathA--'bisohejja vA' vizodhayet--malamapanIya zobhA saMpAdayet / 'NIhareMtaM vA visota vA sAijjai' nirharantaM vAvizodhayantaM vA svada te'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati ||suu0 69 // sUtram-je bhikkhU appaNo kAyAo seyaM vA jallaM vA paMkaM vA malaM vA NIharejja vA visohejja vA nIharetaM vA visoheMtaM vA sAijjai / / 70 // chAyA-yo bhikSurAtmanaH kAyAt svedaM vA-jallaM vA paGka vA-malaM vA niharedvAvizodhayedvA, nirharantaM vA-vizodhayantaM vA svadate / / sU. 70 / / cUrNI-je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU , yo bhikSuH, 'appaNo kAyAo' AtmanaH kAyAt-svazarIrAt 'seyaM vA' svedaM vA-dharmA'tizayena zarIrAdvinirgataM jalam, 'jallaM vA' jallaM zarIramalam 'paMkaM vA' tatra-paGkaH-zarIrasaMlagnaprasvedamizritadhUlirUpastam' 'malaM vA' malaM-zoNitAdirUpam 'nIharejja vA' nirharet-niSkAsayet 'visohejja vA' vizodhayeta, tathA-'nIharataM vA-visota vA sAijjaI' nirharantaM vA vizodhayantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAga bhavati tasyAjJAbhaGgAdayo doSA bhavanti // sU0 70 // (vasantatilakAvRttam) bhASyam - diddhaM malaM sayamahettha paDejja cittaM, tappADaNe jai jaejja mumukkhulogo / siMgArakAmugajaNesu ya sAhuloge, bheo kiyaM ahaha saMsaiyaM ca ceo // seyAiyaM dehamalaM, nIharejjA sadehao / ANAbhaMgAie dose, pAvejjA nettha saMsao // zrI nizItha sUtra
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre chAyA-digdhaM malaM svayamathA'tra patet citraM-, tatpAtane yadi yateta mumukSulokaH / zRGgArakAmukajaneSu ca sAdhaloke, bhedaH kiyAnahaha ! saMzayitaM ca cetaH // svedAdikaM dehamalaM niharet svadehataH / AjJAbhaGgAdikAn doSAn prApnuyAnnAtra saMzayaH // avacUriH-'diddhaM malaM' ityAdi / atha-atra dehe digdhaM-lipta-zarIrasaMgnaM malaM vRddhiMgataM 'sat' svayameva patet-zarIrAt pRthag bhavet tasya-svayaM patato malasya pAtane-niSkAsane, zRGgArikajano vyavasyati tathaiva kSudrakarmaNi malaniSkAsane yadi mumukSulokaH sAdhuvoM yateta, atra citraM manye / yaH sAdhurmokSa yatnataH sAdhayati, sa yadi yatnamAsthAya zarIrazobhAmeva varddhayet, zarIrazobhAmeva sAdhayet-tadA zRGgArakAmukeSu janeSu ca punaH sAdhuloke kiyAn bhedaH ! ko bhedaH ? ahaha (!) madIyaM cetaH saMzayitam , yathA na saMbhAvayAmi yat zarIrazobhAsaMlagno munirNokSaM sAdhayiSyatIti / itthaMmuhurmuhuH zAstratattvavidbhirbodhyamAno'pi yadi bhikSuH svedehata svadAdikaM dehamalam upalakSa NAtkaNe-netrAdimalaM niharet , tadA-AjJAbhaGgAdikAn doSAn prApnuyAt , atra sandeho na mantavyaH ||suu0 70 // sUtram-je bhikkhU gAmANugAmaM dUijjamANe appaNo sIsaduvA. riyaM karei kareMtaM vA sAijjai // sU0 71 // __chAyA-yo bhikSuAmAnugrAma dravan-AtmanaH zIrSadvArikAM karoti kurvantaM vA svadate // sU0 71 // cUrNI-je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'gAmANugAmaM dUhajjamANe' grAmAnugrAmaM dravan-ekasmAd grAmAd grAmAntaraM gajchan , ziziraRtau-grISmaRtau ca zIta-dharmaMvAraNArthaM 'appaNo' AtmanaH, 'sIsavAriyaM' zIrSadvArikA -zIrSasya mastakasya dvArikA AvarakAM, zIrSA''varaNamiti yAvat / sAdhvI tu mastakaM 'dhUMghaTa' iti lokaprasiddhenA'vaguNThayituM zaknotItyapavAdaH / 'karei' karoti, AtapaH zItaM vA mA bAdhatAmiti buddhayA yena kenApi sAdhanena mastakamAchAdayati / 'kareMtaM vA sAijjaI' kurvantaM vA svadate / yo hi bhikSurmAsakalpaM parisamApya grAmAdgrAmAntaraM gacchan svAtmanaH zirasi vastrAdinA chatravat prAvaraNa-mavaguNThanaM karoti tathA kurvantaM svadate'numodate sa prAyazcittabhAga bhavati // sU0 71 // atrAha bhASyakAra:bhASyam- matthe pAvaraNaM ase, karemANe'varovaNaM / gihissa liMgamannassa, karaMto dosabhA have // zrI nizItha sUtra
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNi0 u03 sU0 72 - 75 vazIkaraNasUtrasyAsthAneSUccArAdipariSThApanasya ca ni0 107 chAyA - mastake prAvaraNamaMse kurvANo'varopaNam / gRhiNo liGgamanyasya kurvan doSabhAga bhavet // avacUriH -- ' matthe' ityAdi / grAmAdgrAmAntaraM gacchan saMyataH mastake svazirodeze prAvara - Nam AcchAdanam, aMse-skandhasyaikadeze zobhArtham avaropaNaM - sthApanaM vA kurvan, mastake skandhadeze vA colapaTTAdikaM badhnan, yadvA gRhiNo liGgam - gRhasthaveSaM yadvA - gRhasthavat vastrAcchAdanaM karoti, anyasya vA liGgam anyayUthikavat vastrasya paridhAnAdi kurvan tiSThati sa doSabhAg bhavet, AjJAbhaGgAdikAn doSAn labheta ||suu0 71 // sUtram -- je bhikkhU saNakappAsAo vA uSNakappAsAo vA boMDakappAsAo vA amilakappAsAo vA vasIkaraNasuttAI karei kareM vA sAijjai // sU0 72 // chAyA - yo bhikSuH zaNakArpAsAdvA UrNAkArpAsAdvA boMDakAryAsAdvA amilakArpAsAdvA vazIkaraNasUtrANi karoti kurvantaM vA svadate ||suu0 72 // cUrNo - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH, 'saNakappAsAo vA' rANakArpAsAdvA--zaNasUtrAt 'uNNakappAsAo vA' UrNAkArpAsAdvA UrNAsampAditasUtrAdvA 'bauDakappAsAo vA' boMDakAryAsAt tatra 'boMDaM' iti dezI zabdaH karpAsavAcI tena boMDasUtrAditi kArpAsasUtrAdvA 'amilaM' iti dezI zabdaH UrNAvizeSavAcI tena amilaM-- UrNAvizeSaH, tannirmitasUtrAddhA etaiH zaNakArpAsAdibhiH sUtraiH 'vasIkaraNasuttAI karei' vazIkaraNasUtrANi karoti, ayaM bhAvaHyo bhikSurvazIkaraNArthaM patiputrAdi vazIkartuM zaNakArpAsAdinA sUtrANi karoti-nirmAti / 'kareM vA sAijjai' kurvantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAg bhavati // sU0 72 // sUtram -- je bhikkhU gihaMsi vA gihamuhaMsi vA gihaduvAraMsi vA gihapaDiduvAraMsi vA gillUyaMsi vA gihaMgaNaMsi vA givaccaMsi vA uccAraM vA pAsavaNaM vA parivei paridvaveMtaM vA sAijjai ||suu073|| chAyA -yo bhikSuH gRhe vA gRhamukhe vA gRhadvAre vA gRhapratidvAre vA gRhalake vA gRhAGgaNe vA gRhavarcasi vA uccAraM vA prastravaNaM vA pariSThApayati pariSThApayantaM vA svadate // 073|| cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'gihaMsi vA' gRhe vA 'gihasuhaMsi vA' gRhamukhe vA 'gihaduvAraMsi vA' gRhadvAre vA yadAzritya gehe pravizati - tasmin sthAne vA, 'gihapaDiduvAraMsi vA' gRhapratiddadvAre vA - gRhasyA'vAntaradvAre ityarthaH 'giheluyaMsi vA ' zrI nizItha sUtra
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre gRheluke vA--gRhasya--eluke'grabhAge 'gihaMgaNaMsi vA' gRhAGgaNe vA--gRhamadhye nirAvRtasthAnavizeSe 'gihavaccaMsi vA' gRhavarcasi vA--gRhasthava!gRhe, gRhasthasyoccAra nivAraNasthAne, 'uccAraM vA' uccAraM--purIpotsarga vA 'pAsavaNaM cA' prasravaNam--mUtraM vA 'paridvavei' pariSThApayati--vyutsRjati gRhasthasyaiteSu pradezeSu yadi bhikSurmUtrapurISAdikaM karotItyarthaH / 'parihaveMtaM vA sAijjaI' pariSThApayantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAga bhavati // sU0 73 // sUtram--je bhikkhU maDagagihaMsi vA maDagachAriyaMsi vA maDagathUbhiyaMsi vA maDagaAsayaMsi vA maDagaleNaMsi vA maDagathaMDilaMsi vA maDagavaccaMsi vA uccAraM vA pAsavaNaM vA parihavei parihavetaM vA sAijjai // sU074 // chAyA-yo bhikSuH mRtakagRhe vA mRtakakSAre vA mRtakastUpe vA mRtakAzraye vA mRtakalayane vA- mRtakasthaNDile vA mRtakavarcasi vA, uccAraM vA prasravaNaM vA, pariSThApayati pariSThApayantaM vA svadate ||suu074|| ___ cUrNI-'je bhikkhU ityAdi 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'maDagagihaMsi vA' mRtakagRheyatra mRtakaM sthApayitvA tadupari mRttikAdinA cayanaM kriyate kintu na dahati tat mRtakagRhaM kathyate, tasmin 'maDagachAriyasi vA' mRtakakSAre vA-dagdhamRtakasya pujIkRtabhasmasthAne 'maDagathUbhiyaMsi vA' mRtakastUpe mRtakoparikRtazikhararUpe sthAne vA 'maDagaAsayaMsi vA mRtakAzrayezmazAnAsannapradeze yatrAnIya mRtakaM sthAppate tasmin 'maDagaleNaMsi vA mRtakalayane mRtakadAhasthAne kRtaM devakulAdikaM sthAnam , tasmin , 'maDagathaMDilaMsi vA' mRtakasthaNDile vA mRtakabhasmacitAvarjite mRtakadahanasthAne maDagavaccasi vA' mRnakavarcasi zaTitamRtakasthAne, yatra-zvAdayo mRtakasyAGgapratyaGgAdyAnIya pAtayanti, tatsthAne 'uccAraMbA pAsavaNaM vA parihaveI' uccAraM-purISaM prasravaNaMmUtraM pariSThApayati, tathA parihavetaMvA sAijjai' pariSThApayantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAg bhavati // sU0 74 // sUtram--je bhikkhU iMgAladAhaMsi vA khAradAhaMsi vA gAyadAhaMsi vA tusadAhaMsi vA bhusadAhaMsi vA uccArapAsavaNaM pariTThavei, pariThThavataM vA sAijjai // sU0 75 // chAyA-yo bhikSuH aGgAradAhe vA kSAradAhe vA gAtradAhe vA tuSadAhe vA bhusadAhe vA uccAraM vA prasravaNaM vA pariSThApayati, pariSThApayantaM vA svadate ||suu0 75 / / cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'iMgAladAhaMsi vA' aGgAradAhe vA, yatra-khadirAdyagArA (kolasA) iti lokaprasiddhAH kriyante tatsthAne 'khAradAhaMsi vA' kSAra zrI nizItha sUtra
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 3 sU0 76-79 asthAneSu - uccArAdipariSThApana niSedhaH 109 dAhe vA kSArakaraNasthAne, yatra sthAnavizeSe kSAradravya (sAjI khAra - Adi) karaNArthaM kSArajAtIyakASThaM dahyate tAdRzasthAnaM kSAradAha iti kathyate, tatra, 'gAyadAhaMsi vA' gAtradAhe vA jvarAdiromAkAntAnAM pAlitapazUnAM gavAdInAM tattadaGgAvayavastaptalohazalAkayA dahyate tasmin gAtradAha - sthAne 'tusadAhaMsi vA' tuSadA he vA-yatra sthale kumbhakArAdayaH nUtanaghaTAdInAM pAkakriyAyAM tuSAdikaM dahanti tasmin tuSadAhasthAne 'bhusadAhaMsi vA' busadAhe vA "kaDaGgaro busaM klIbe, dhAnyatvaci pumAMstuSaH" ityamaraH "bhusA" iti lokaprasiddhasya dAhasthAne / etAdRzadAhasthAne yadi 'uccArapAsavaNaM paridvavei' uccAraprasravaNaM pariSThApayati, tathA - ' parihaveMtaM vA sAijjai' pariSThApayantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAg bhavati // sU0 75 // sUtram - je bhikkhU seyAyayaNaMsi vA paMkaMsi vA paNagaMsi vA uccArapAsavaNaM parives paridvaveMtaM vA sAijjai // sU0 76 // chAyA - -yo bhikSuH svedAyatane vA, par3ake vA panake vA uccAraprasravaNaM pariSThApayati pariSThApayantaM vA svadate // sU0 76 // 1 cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'seyAyayaNaMsi vA, svedAyatane vA - sacittajalamizritakardamabahulasthAne 'paMkaMsi vA' paGke vA sAmAnyapaGke 'paNagaMsi vA' panake vA-jalaprapAtajanitazevAla ('nIlana- phulana') iti lokaprasiddhasthAne vA 'uccAra pAsavaNaM paridvave' uccAraprasravaNaM pariSThApayati, 'paridvaveMtaM vA sAijjai' pariSThApayantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAg bhavati // sU0 76 // sUtram - je bhikkhU ahiNaviyAsu golehaNiyAsu vA ahiNaviyAsu maTTiyAkhANIsu vA paribhuMjamANiyAsu vA aparibhujamANiyAsu vA uccArapAsavaNaM parivei pariTThaveM va sAijjai // sU0 77 // chAyA -- yo bhikSuH abhinavikAsu golenikAsu vA abhinavikAsu mRttikAkhAniSu vA paribhujyamAnAsu vA aparibhujyamAnAsu vA uccArapresravaNaM pariSThApayati pariSThApayantaM vA svadate // sU0 77 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'ahiNaviyAsu' abhinavikAsu-nava nirmitAsu 'golehaNiyAsu' golehanikAsu-yatra gavAmavalehanArthaM lavaNAdikSAradravyaM sthApyate yadavaliya gAvo rucipUrvakaM pAnIyaM pibanti tRNAdikaM vA khAdanti tAdRzAni sthAna ni golehanikAH kathyante, tAsu gonimittaM navanirmitAsu goTehanikAsu 'ahiNaviyAsu vA maTTiyAkhANIsu' navInAsu vA mRttikAkhAniSu yasmAt - mRttikA niSkAsyate tAdRzasthAneSu 'paribhuM jamANiyAsu vA' aparibhuMja zrI nizItha sUtra
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ 110 ___ nizIthasUtre mANiyAsu vA' paribhujyamAnAsu-vyavahriyamANAsu aparibhujyamAnAsu-avyavahriyamANAsu vA bhUmiSu 'uccArapAsavaNaM parivei' uccAraprasravaNaM pariSThAMpayati, pariThavetaM vA sAijjai' pariSThApayantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAgU bhavati, saMyamAtmavirAdhanAlokanindAdidoSasadbhAvAt // suu077|| sUtram--je bhikkhU uMbaravaccaMsi vA naggohavaccaMsi vA AsatthavaccaMsi vA uccArapAsavaNaM parihavei pariTThaveMtaM vA sAijjai ||suu0 78 // chAyA-yo bhikSuH udumbaravarcasi vA nyagrodhavarcasi vA azvatthavarcasi vA uccAraprasavaNaM pariSThApayati pariSThApayantaM vA svadate / / sU0 78 // cUrNI- 'je bhikkhU ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'uMbaravaccaMsi vA' udumbaravarcasi vA, udumbaro vRkSavizeSaH 'umara' iti 'gulara' iti vA loke prasiddhastasya varcasi pratyAsannapradeze yatra giritaTe phalAni patanti pAtyante pujIkriyante vA, tasmin pradeze, 'naggohavaccaMsi vA' nyagrodhavarcasi vA, nyagrodho vaTavRkSastasyAsannapradeze yatra phalAni patanti pAtyante vA tatra, 'AsatthavaccaMsi vA' azvatthavarcasi vA tatrA'zvatthaH pippalavRkSastatphalapatana-pAtanapradeze, 'uccArapAsavaNaM' uccAraprasravaNaM 'parihavei' pariSThApayati 'parihaveMtaM vA sAijjaI' pariSThApayantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAg bhavati // sU0 78 // sUtram--je bhikkhU ikkhuvaNaMsi vA sAlivaNaMsi vA kusuMbhavaNaMsi vA kappAsavaNaMsi vA uccArapAsavaNaM pariTThavei parihaveMtaM vA sAijjai ||suu0 79 // ___ chAyA-yo bhikSuH ijhuvane vA zAlivane vA kusumbhavane vA kAryAsavane vA uccAraprasravaNaM pariSThApayati pariSThApayantaM vA svadate // sU0 79 // cUrNI--'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'ikhuvarNasi vA' ikSuvane vA, ikSuH-'selaDI'-tibhASAprasiddhaH, tasya vanaM-kSetraM, tatra / yathA-vane vRkSA niviDAH saghanAH tadvatkSetre-ikSuNAM saghanatvAt kSetre vanatvasyopacAraH, tathA ca etAdRzekSuvane vA 'sAlivaNasi vA' zAlivane vA, zAliH-vrIhistasya vanaM tatra 'kusuMbhavaNaMsi vA' kusumbhavane vA tatra-kusumbhaH-raktaraGgasamutpAdakapuSpavizeSaH 'kusuMbA' iti bhASAprasiddhaH, tasya vanaM kSetraM tatra 'kappAsavaNaM si vA' kAsivane vA kArpAsakSetre 'uccArapAsavaNaM parihavei' uccAraprasravaNaM pariSThApayati, 'parihaveMtaM vA sAijjaI' pariSThApayantaM vA svadate sa prAyazcitabhAg bhavati // sU0 79 // sUtram--je bhikkhU DAgavaccaMsi vA sAgavaccaMsi vA mUlagavaccaMsi vA kotthubhakhiccaMsi vA khAkhaccaMsi vA jIrayavaccaMsi vA damaNaya zrI nizItha sUtra
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNi0 u0 3 sU0 80-83 uccArAdInAmasthA'nugatasUryakAle ca pariSThApanani0 111 vaccaMsi vA maruyavaccaMsi vA uccArapAsavaNaM pariTThavei pariThvetaM vA sAijjai // suu080|| chAyA-yo bhikSuH DAgavarvasi vA zAkavarcasi vA mUlakavarcasi vA kotthumbharivarcasi vA kSAravarcasi vA jIrakavarcasi vA damanakavarcasi vA marukavarcasi vA. uccAraprasravaNaM pariSThApayati, paripThApayantaM vA svadate // sU0 80 // cUNI--'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'DAgavaccaMsi vA' DAgavarcasi vA-DAgaH patrazAkastasya varcasi tadAsannasthAne yatra patrazA kaH puJjIkriyate tatsthAne 'sAgavaccaMsi vA' zAkavarcasi vA-zAko vRntAkAdistasya sthAne 'mulagavaccaMsi vA' mUlakavarcasi vA mUlakaM 'mUlI'-tilokaprasiddhaM, tasya kSetre 'kotthaMbharivaccaMsi vA' kotthumbharivarcasi vA-kotthumbharirdhAnyAkam 'dhAnA' 'kothamI' iti bhASAprasiddhaH, tasya puje 'jIrayavaccaMsi vA' jIrakavarcasi yatra jIrakamutpadyate saMsthApyate vA tAdRzasthAne 'damaNayavaccaMsi vA damanakavarcasi vA damanakonAma-vanaspativizeSastasya varcasi sthAne 'maruyaMvaccaMsi vA' marukavarcasi vA, maruko'pi vanaspativizeSastasya puJjasthAne 'uccArapAsavaNaM parihavei' uccAraprasravaNaM pariSThApayati, 'parihaveMtaM vA sAijjai' pariSThApayantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAg bhavati // sU0 80 // sUtram-je bhikkhU asogavaNaMsi vA sattavaNNavaNaMsi vA caMpayasi vA cUyavaNaMsi vA aNNayaresu vA tahappagAresu pattoveesu puSphoveesu phaloveesu chAoveesu uccArapAsavaNaM parihavei pariThThavataM vA sAijjai // ___ chAyA-yo bhikSuH azokavane vA saptaparNavane vA campakavane vA cUtavane vA anyatareSu vA tathAprakAreSu patropeteSu puSpopeteSu phalopeteSu chAyopeteSu uccAraprasra vaNaM pariSThApayati pariSThApayantaM vA svadate // sU0 8 // ___cUrNI-"je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'asogavaNaMsi vA' azokavane vA-lokaprasiddho'zokavRkSastasya vanaM, tatra 'sattavaNNavaNaMsi vA' saptaparNavane vA tatra-saptaparNo nAma-vRkSavizeSastasya vanaM, tatra, 'caMpagavaNaMsi vA' campakavane, 'cUyavaNaMsi vA' Amravane vA 'aNNayaresu vA tahappagAresu' anyatareSu vA tathAprakAreSu azokAdivRkSabhinnA'zokAdisamAneSu vRkSasamudAyeSu / kathambhUteSu teSu ? tatrAha-'pattoveesu' ityAdi / 'pattoveema' patropeteSu-patrayukteSu vRkSeSu 'puSphoveesu' puSpopeteSu puSpasahiteSu 'phaloveesu' phalopeteSu 'chAoveemu' chAyopeteSu patra-puSpa-phala-cchAyA-samanvitavRkSasamUheSu ityarthaH uccArapAsavaNaM 'pariTTaveI' uccAraprasravaNaM pariSThApayati, tathA-'parihaveMtaM vA sAijjai' pariSThApayantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAgU bhavati, tasyAjJAbhaGgAdayo doSA bhavanti / / sU0 81 // zrI nizItha sUtra
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre sUtram--je bhikkhU sapAyaMsi vA parapAyaMsi vA diyA vA rAo vA viyAle vA uvvAhijjamANe sapAyaM gahAya, parapAyaM vA jAittA uccArapAsavaNaM pariTThavettA aNuggae sUrie eDai eDataM vA sAijjai // sU0 82 // chAyA-yo bhikSuH svapAtre vA parapAtre vA divA vA rAtrau vA vikAle vA udvAdhyamAnaH svapAtraM gRhItvA parapAtraM vA yAcitvA uccAraprasravaNaM pariSThApya anudgate sUrye eDati eDantaM vA svadate // sU0 82 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'sapAyaMsi vA' svapAtre vA svanizritondake vA pAtre ityarthaH 'parapAyaMsi vA' parapAtre vA-parakIyondake vA 'diyA vA' divA vA-divase ityarthaH. 'rAo vA' rAtrau vA 'viyAle vA' kkiAle vA, vikAle-saMndhyAsamaye vA 'uvAhijjamANe' udghAdhyamAnaH uccAraprasravaNavegena bAdhyamAnaH uccAraprasravaNabAdhAmanubhavan 'sapAyaM gahAya' svapAtraM gRhItvA, svakIyaM pAtraM gRhItvA 'parapAya vA jAittA' parapAtraM vA yAcitvA tasmin 'uccArapAsavaNaM' uccAraprasravaNam, 'parivettA' pariThApya kRtvetyarthaH 'aNuggae sUrie' anudgate sUrye sUryodayAtprAgeva 'eDaI' eDati-pariSThApayati apratilikhitabhUmau vyutsRjati , 'eDataM vA sAijjaI' eDantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAg bhavati ||suu0 82 // sUtram-taM sevamANe Avajjai mAsiyaM parihAraTThANaM ugghAiyaM // 3 // taio uddeso samatto // 3 // chAyA-tatsevamAna Apadyate mAsikaM parihArasthAnamudghAtikam // sU0 83 // // iti tRtIyoddezaH samAptaH // cUrNI-taM sevamANe' ityAdi / taM sevamANe, tatsevamAnaH, tRtIyodezake Adita Arabhya samAptiparyaMtaM yadyat prAyazcittakAraNaM varNitaM tadekamapi yatkiJcitsevamAnaH zramaNaH zramaNI vA 'ugghAiyaM' udghAtikam, 'mAsiyaM parihAraThANaM' mAsikaM parihArasthAnam , laghumAsika prAyazcittam 'AvajjaI' Apadyate prApnoti ||suu0 83 // iti zrI-vizvavikhyAta-jagadvallabha-prasiddhavAcaka-paJcadazabhASAkalitalalitakalApAlApakapravizuddhagadyapadyanaikagranthanirmApaka-vAdimAnamardaka-zrIzAhUchatrapatikolhApurarAjapradatta"jainazAstrAcArya-padabhUSita-kolhApurarAjaguru-bAlabrahmacAri-jainAcArya-jainadharma-divAkara-pUjyazrI-ghAsIlAlavrati-viracitAyAM "nizIthasUtrasya" cUrNibhASyAvacUrirUpAyAM vyAkhyAyAM tRtIya uddezakaH samAptaH // 3 // zrI nizItha sUtra
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ // caturthodazakaH // vyAkhyAtastRtIyoddezakaH, tadanu- avasarasaGgatyA caturthodezakaH prArabhyate- athA'sya caturtho dezakIyAdisUtrasya tRtIyodezakIyAntimasUtreNa saha kaH sambandhaH ! iti jijJAsAyAmAha bhASyakAra:bhASyam-pariTThAveumuccAraM, vasahIo bahiM gayaM / gihijjA jai maM rAyA, evaM taM Na vasaM nae // chAyA-pariSTApayitumuccAraM, basatito bahirgatam / gRhNIyAdyadi mAM rAjA, evaM ta na vazaM nayet / avacUriH--'parihAveu0' ityAdi / tRtIyodezakAntimasUtre-uccAraprasravaNayoH pariSThApanaM kathitam / tatra-rAtrau uccAram-upalakSaNAt , prasravaNAdikaM pariSTApayituM yadyapAzrayAd bahirgataM mAM 'cauro'yaM vicaratIti zaGkayA gRhNIyAt gRhIto'daNDyo'pi tata AtmAnaM mocayituM nRpAzrayaHrAjJA saha paricaya AvazyakaH,evam iti matvA taM rAjAnaM na vazaM nayet rAjAnaM vazIkattuM na yateteti bhAvaH / ya evaM kuryAt sa prAyazcittabhAgI bhavatItyasminnuddezake pratipAdayiSyate / ayameva sambandhaH pUrvAparoddezakastrayoH / tadanenasambandhenAyAtasyA'syodezakasya prathamaM sUtramAhasUtram-je bhikkhU rAyaM attIkarei attIkareMtaM vA sAijjai |sU0 1 // chAyA-yo bhikSuH rAjAnamAtmIkaroti AtmIkurvanta vA svadate ||suu0 1 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'rAyaM attIkarei' rAjAnaM tatratyamaNDalAdhipatimAtmIkaroti svAdhInaM nayati, 'attIkareMtaM vA sAijjai' AtmIkurvantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittI bhavati / tathA-tasyAjJAbhaGgAdikA doSAzcApi bhavanti / tatra-rAjJa AtmIkaraNaM dviprakArakam-pratyakSaM, parokSaM c| tatra-tat pratyakSaM yatsvayameva karoti 1, parokSaM tu punaranyena amAtyAdinA kArayati / yatra svakIyaprayatnena svayameva gatvA rAjJA saha paricayakaraNaM tat pratyakSam / parokSamanyadvArA rAjJA saha sambandhasaMpAdanamiti ||suu0 1 // sUtram-je bhikkhU rAyaM accIkarei acIkareMtaM vA sAijjai ||suu02|| chAyA-yo bhikSuH rAjAnamarcIkaroti, arcIkurvanta vA svadate ||suu0 2 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'rAya' rAjAnam 'accIkarei' arcIkaroti- zauryAdiguNavarNanena prazaMsati, tad arcIkaraNaM dvividham-sadasadguNavarNanabhedAt / punarapi ekaikaM dvividham - pratyakSam 1 parokSaM ca 2 / tatra-pratyakSaM svayamevAtmanA guNavarNanam 1, parokSaM tu paradvArA guNavarNanam 2 / tathA-'accIkareMtaM vA sAijjai' arcIkurvantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAga bhavati / tasyAjJAbhaGgAdayo doSA bhavanti / rAjaguNavarNanenA'nukUlAH pratikUlA vA zrI nizItha sUtra
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ 114 pariSahA bhavanti / rAjJA sahAtiparicayakaraNe'nukUlapratikUlopasargasaMbhavena prasaGgo'pi, tasmAdrAjJo'tiprazaMsanaM na karttavyamiti // sU0 2|| nizIthasUtre saMyamAtmavirAdhanAdi sUtram - je bhikkhU rAyaM acchI karei acchI kareMtaM vA sAijjai // sU0 3 // chAyA - yo bhikSuH rAjAnamacchIkaroti, acchIkurvantaM vA svadate ||suu0 3 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'rAya' rAjAnam ' acchI karei' acchI karoti, accho nirmalastaM karoti acchIkaroti, auSadhayantramantrAdidAnena rugNaM nIrogaM karoti / 'acchI kareMtaM vA sAijjai' acchI kurvantaM vA svadate'nuprodate sa prAyazcittabhAg bhavati || sU0 3|| sUtram -- je bhikkhU rAyaM atthI karei atthI kareMtaM vA sAijjai // sU0 4 // chAyA - yo bhikSuH rAjAnamarthIkaroti arthIkurvantaM vA svadate // sU0 4 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'rAyaM' rAjAnam atthIkarei' arthIkaroti yAvatA vyApAreNa rAjA zramaNe'rthI prayojanavAn bhavet tathA karotItyarthIkaroti / atItAnAgatavastuno jJAtA'yaM zramaNo mayyanukUlo mAM mantrAdi dAsyatItyAzAvantaM rAjAnaM svasamIpe samAgamanAya prayojanavantaM karotyarthIkaroterarthaH / ' atthI kareMtaM vA sAijjai' arthIkurvantaM vA'nyaM svadate'numodate sa prAyazcittabhAg bhavati, tasyAjJAbhaGgAdayo doSA bhavanti // 04 || " evaM - 'rAyArakkhayaM' rAjArakSakaM rAjJa AtmarakSakam - 'attIkarei 5, accIkarei 6, acchIkarei 7, atthIkarei 8, iti catvAri sUtrANi ||suu0 8 // evameva 'nagarArakkhayaM ' nagarArakSakaM nagarapAlakaM rAjapuruSam, atrApi catvAri sUtrANi // sU0 12 // evameva 'NigamA rakkhayaM' nigamArakSakaM, tatra nigamaH - vyApArapradhAnasthAnaM, tasyAdhiSThAtAram / atrApi catvAri sUtrANi // sU0 16 // evaM 'savvArakkhayaM' sarvArakSakam sarvAn rAjArakSakAdArabhya nigamArakSakaparyantAn sarvAn, A pAmarAH prajA vA A-samantAd rakSati yaH sa sarvArakSakaH pradhAno'dhikArI, tam / atrApi catvAri sUtrANi // |20|| 'attIkarei 1, accIkarei 2, acchIkarei 3. atthIkarei 4' ityetadviSayANi pratyekaM catvAri catvAri sUtrANi rAjArakSakAdArabhya sarvArakSakaparyantAnAM viSaye vyAkhyeyAni rAjasUtrAdArabhya sarvArakSakasUtraparyantAni paJcApi sUtrANi AtmIkaraNAdikamadhikRtyaikaga mAni santIti // sU0 5-20 // bhASyam - attIkarei ya NivAi kayAi accI, acchIkarei jai vA'ha karejja asthI / savvattha ettha duhao uvasaggadosA, tamhA jaI nahi karejja vayaMti sutte || chAyA - AtmIkaroti ca nRpAdi kadAcidarcI acchIkaroti yadivA'tha kuryAdarthI / sarvatrA'tra dvighAta upasargadoSAH tasmAdyatirnahi kuryAdvadanti sUtre // zrI nizItha sUtra
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0.4 sU021-23 kRtsnauSadherAcAryAdyadattasya cAhArasya niSedhaH 115 avacUriH-'attIkarei' ityAdi / yo hi bhikSuH-'nivAi' nRpAdi arthAt-rAjAnam , rAjArakSakam , nagarArakSakam , nigamArakSakam , sarvArakSakaM vA, yaM kamapyekamAtmIkaroti, ca punaHarcIkaroti, yadi vA-acchIkaroti, atha kadAcit arthIkaroti / atrA''tmIyakaraNAdau sarvatrApi dvidhAta ubhayathApi- anukUla-pratikUlAdinopasargadoSAH saMbhaveyuH, yathA'GgAraH zIto vA uSNo vA(ThaNDhA-kolasA) (jalatA-kolasA) karaspRSTaH san zItoSNAbhyAM guNadoSAbhyAmupasargakara eva bhavati, yadA zItastadA karaM kRSNAyate yadoSNo jAjvalyamAnastadA karaM dahati / evameva--rAjA dayo'pi kuryuH, tasmAt -yatimadhyasthabhAve vartamAno naiteSAmupakAramapakAraM vA kuryAt / iti sUtre--viMzatisUtrasamudAye gaNadharAdayo vadanti / / sU0 20 // sUtram--je bhikkhU kasiNAo osahIo AhArei AhAreta vA sAijjai // sU0 21 // chAyA-yo bhikSuH kRtsnA oSadhIrAharati-Aharanta vA svadate ||suu0 // 21 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'kasiNAo osahIo' kRtsrAH sampUrNA akhaNDitAH dravyato bhAvatazca oSadhayaH zAligodhUmAdayaH, tatra--dravyato'khaNDitAH svarUpeNA'vasthitAH, bhAvataH sacittAH, tAH 'AhArei' Aharati, 'AhAreMtaM vA sAijjaI' AharantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAg bhavati / atra kRtsnauSadhInAM dravyabhAvabhedena catvAro bhaGgA bhavanti, tathAhi-dravyato'khaNDitAH bhAvataH khaNDitAH iti prathamo bhaGgaH 1, dravyataH khaNDitA bhAvato'khaNDitAH, iti dvitIyo bhaGgaH 2, dravyato'khaNDitA bhAvato'khaNDitAH, iti tRtIyo bhaGgaH 3, dravyataH khaNDitAH, bhAvatazca khaNDitAH, iti caturtho bhaGgaH 4 / tatra--prathamacaturtho bhaGgo zuddhau / / suu021|| sUtram-je bhikkhU AyariyauvajjhAehiM adattaM AhArei AhArataM sAijjai // sU0 22 // chAyA-yo bhikSurAcAryopAdhyAyairadattamAharati AharantaM vA svadate // sU0 22 // cUrNI--'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'AyariyauvajjhAehiM' AcAyopAdhyAyaiH-upalakSaNAdratnAdhikairvA 'adattaM' anavatIrNamazanAdikam 'AhArei' Aharati, 'AhAretaM vA sAijjaI' AharantaM vA svadate sa prAyazcittabhAg bhavati // 22 // bhASyam-AyariyAiadiNNaM, asaNAi caunvihaM / vattha kaMbala--pattAI, kayAvi neva geNhae // zrI nizItha sUtra
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ 116 chAyA - AcAryAdyadattamazanAdi caturvidham / vastra - kambala - pAtrAdi kadApi naiva gRhIyAt // avacUriH - 'AyariyAi' ityAdi / azanAdikaM caturvidhamAhAram, tathA - vastrakambalapAtrAdi, AdizabdAdoSadha - bhaiSajyAdikaM ca sarvavastujAtam, AcAryopAdhyAyAdinA'dattaM muniH kadApi kAle naiva gRhNIyAt / yadi gRhNIyAttadA prAyazcittabhAg bhavet // sU0 22 // sUtram - je bhikkhU AyariyauvajjhAehiM avidiNNaM vigaI AhAreDa AhArataM vA sAijjai // sU0 23 // chAyA - yo bhikSuH AcAryopAdhyAyaiH avidattAM vikRtim Aharati aharantaM vA svadate // sU0 23 // nizIthasUtre cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'AyariyauvajjhAerhi' AcAyopAdhyAyaiH upalakSaNAdratnAdhikairvA, 'avidiSNaM' avidattAmananujJAtAm 'vigaI' vikRti-dadhi - dugdhAdirUpAm 'AhArei' Aharati- bhuGkte 'AhAreMtaM vA sAijjai' AharantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAg bhavati, tasyAjJAbhaGgAdayo doSA bhavanti / / sU0 23 / / atrAha bhASyakAraH bhASyam - vigaI ya ghayaM, tellaM, dahiduddhaguDAiyaM / bhuMje avidiNNaM jo, pAyacchittaM sa pAvaI // chAyA - vikRtizva ghRtaM tailaM, dadhi- dugdha- guDAdikam / bhuGkte'vidatte yaH prAyazvittaM sa prApnoti // 9 avacUriH - 'vigaI' ityAdi / sUtre vikRtizca ghRtaM tailaM, dadhidugdhaguDAdikaM procyate / AdipadAnmadhurAdi, tadvikRtipadAnItaM sarvamapi - AcAryopAdhyAyaratnAdhikAdyairavidattaM sat yo yatirbhuGkte sa prAyazcittaM prApnoti // sU0 23 // sUtram -- je bhikkhU ThevaNakulAI ajANiya, apucchiya, agavesiya puvvAmeva piMDavAyapaDiyAe aNuppavisai aNuppavisaMtaM vA sAijjai // sU0 24 // chAyA - yo bhikSuH sthApanAkulAni ajJAtvA apRSTvA, agaveSayitvA pUrvameva piNDa - pAtapratijJayA anupravizati, anupravizantaM vA svadate || sU0 24 // zrI nizItha sUtra cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'ThavaNakulAI' sthApanAkulAni, tatra sthApanAkulam yatra sAdhvAdinimittamannapAnAdikaM sthApyate tat sthApanAkulam 'ajANiya'
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u.4 sU024-26 sthApanAkulAhAra-nirgranthyupAzrayA'vidhigamanAdini0 117 ajJAtvA 'apucchiya' apRSTvA, tatra-pRcchA tu nAmnA gotreNa ca / 'agavesiya' agaveSayitvA--anveSaNamakRtvA, tatra gaveSaNa- vRkSaratUpAdicihnaH parijJAnam 'puvAmeva' pUrvameva gaveSaNakaraNAditaH prAgeva, 'piMDavAyapaDiyAe' piNDapAtapratijJayA-AhAragrahaNecchayA 'aNuppavisaI' anupravizati sthApanAkuleSu pravizati / 'aNuppavisaMtaM vA sAijjai' anupravizantaM vA svadate sa prAyazcittabhAg bhavatIti // sU0 24 // atrAha bhASyakAra:bhASyam-loguttaraM logigaM ca, duvihaM kulamuccai / logigaM duvihaM tattha, sAhAraNaM duguMchiyaM // 1 // tattha loguttaraM gacche, gacche ya aduguMchiyaM / tatthAvi ThavaNAdosaM, muNI jANiya no vae // 2 // chAyA-lokottaraM laukikaM ca-dvividhaM kulamucyate / laukikaM dvividhaM tatra-sAdhAraNa jugupsitam // 1 // tatra lokottaraM gacched gaccheccA'jugupsitam / tatrApi sthApanAdoSaM munitviA no bajet // 2 // avacUriH-'loguttaraM' ityAdi / yat khala sUtre kulaM kathitaM tatkulaM dvividhaM dvikArakamucyate-laukikaM lokottaraMca, tatra laukikaM dvividhaM sAdhAraNaM jugupsitaM ca / tatra-sAdhAraNaM brAhmaNAdikulam , jugupsitaM cANDAlAdikulam lokaninditaM ca / lokottaraM zrAvaka-samyaSTaSTikulam , tatra munirgacchet bhikSAlAmAya / tathA-laukikamapyajugupsitaM kulaM gacchet / bhikSArtha yadyatkula prazastaM tatrApi yatkula sthApanAdoSaduSTaM bhavati, tajjJAtvA tatra no vrajet // 24 // sUtram--je bhikkhU NiggaMthINaM uvassayaMsi avihIe aNuppavisai aNuppavisaMtaM vA sAijjai // sU0 25 // chAyA-yo bhikSunirgranthInAmupAzraye avidhinA'nupravizati anupravizantaM vA svadate // sU0 25 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'NiggaMthINaM' nirgranthInA-sAdhvInAm 'uvassayaMsi' upAzraye-vasatau tadAvAsasthAne 'avihIe' avidhinA-maryAdAmatikramya 'aNuppavisai' anupravizati-sahasA yAti, anupratizantaM vA'nyaM svadate'numodate sa prAyazcittabhAra bhavati / / sU0 25 // zrI nizItha sUtra
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ 118 nizIthasUtre atrAha bhASyakAra:bhASyam -akAraNe jo vihiNA, kAraNe'vihiNA vise / akAraNe avihiNA, kAraNe vihiNA jaI // ettha bhaMgatige doso, eso stthvinniccho| kAraNe vihiNA eyaM, cautthaM bhaMgamAyare // chAyA-akAraNe yo vidhinA kAraNe'vidhinA vizet / akAraNe'vidhinA kAraNe vidhinA yatiH // atra bhaMgatrike doSa eSa zAstravinizcayaH / kAraNe vidhinaitaM caturtha bhaGgamAcaret // avacUriH- 'akAraNe' ityAdi / sUtre'vidhinA zramaNyA upAzraye pravezo vaaritH| tatra praveze catvAro bhaGgA bhavanti tathAhi-akAraNe-vidhinA, iti prathamaH 1, kAraNe-'vidhinA, iti dvitIyaH 2, akAraNe-'vidhinA, iti tRtIyaH 3, kAraNe-vidhinA, iti caturthaH 4 / atra yadi bhaGgatrayamAzritya pratizet tadA doSaH prAyazcittamiti zAstravinizcayaH zAstranirNayaH, tasmAtkAraNAt , 'kAraNe vidhinA' etaM caturtha bhaGgamAcaredbhikSuH / upAzraye sthAnatrayaM bhavati, taccettham-agrabhAgadvAramekam 1, upAzrayamadhyaM dvitIyam 2, zramaNyA AsannasthAnaM tRtIyam 3 / eteSu trivaSi sthAneSu naiSedhikIM 'nisIhi-nisIhi' ityuccAraNaM vinA zramaNyA upAzraye pravizataH zramaNasya prAyazcittam / atha yadi-zramaNIvasatermUladvArasamIpe bahistiSThet tadApi prAyazcittam, yadyantamadhyaM vA pravizati tadApi prAyazcittamApadyate, iti zrutvA ziSyaH pRcchati he guro ! yadi zramaNaH zramaNyA upAzrayaM gacchati tadA tu tatra na bhavati kiJcitprANAtipAtAdikam , tathApyadhunA kena kAraNena prAyazcittaM kathyate ? kasmAt kAraNAt mUladvArasya bahirbhAge'pi tiSThataH prAyazcittam ? kena vA kAraNena dvArasya madhyaM gacchato'ntargacchatazca prAyazcittam ! iti praznaH / AcArya uttaraM prAha-tatra vihvalAdayo bahavo doSAH, tathAhi-'sukhAsInA kadAcitsyAt -prAvRtA'vRtA yadi vA, naiSedhikI vinA yAntaM dRSTvA sA vihvalA bhavet / evamanye'pi doSA bhaveyuriti // sU0 25 // satrama-je bhikkhU NiggaMthINAM AgamaNapahaMsi daMDagaM vA laThiyaM vA syaharaNaM vA muhapattiyaM vA aNNayaraM vA uvagaraNajAyaM Thavei ThaveMtaM vA sAijjai // sU0 26 // chAyA-yo bhikSuH nirgranthInAmAgamanapathe daNDakaM vA yaSTikAM vA rajoharaNaM vA mukhavastrikA vA anyatarad vA upakaraNajAtaM sthApayati sthApayanta vA svadate ||suu0 26 / / cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'NiggaMdhINaM' nirgranthInAmsAdhvInAm AgamaNapahaMsi' Agamanapathe, yena pathA zramaNyaH sAdhorupAzrayaM pAkSikakSamApanA zrI nizItha sUtra
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u. 4 sU0-27 anutpannAdhikaraNotpAdananiSedhaH 119 rogAdikAraNeSvAgacchanti tasmin mArge sAdhvInAM gamanAgamanamArge 'daMDagaM vA' daNDakaM vA, tatra daNDo nAma-yaM haste nidhAya vRddhatva-rogAdikAraNe sAdhurgacchati sa tam 'laTTiyaM vA' yaSTikAM vA, yaSTikA laghuryaH pratalo daNDazcalanasahAyabhUtaH, sA'pi kAraNavazAdeva gRhyate, tAM vA 'rayaharaNaM vA' rajoharaNam 'muhapattiyaM vA' sadorakamukhavastrikAm , prakSAlitA yA zuSkakaraNArtha sthApyate 'aNNayaraM vA uvagaraNajAyaM'anyatarad vA upakaraNajAtam pramAjikAdi, anyatarapadagrahaNAt-audhikamauSaprahikaM ceti dvividhamapyupakaraNajAtaM gRhyate / tatra-audhikaM sAmAnyaM vastrapAtrAdikam , aupagrahikaM-rogAdikAraNe'lpakAlArtha yad gRhyamANaM zayyAsaMstArakapIThaphalakAdikamupakaraNajAtaM, tat 'Thavei' sthApayati, 'ThaveMtaM vA sAijjaI' sthApayantaM vA svdte| yo bhikSuH pAkSikakSamApanArogAdikAraNena sAdhUnAmupAzraye samAgacchantInAM sAdhvInAM mArge pUrvoktopakaraNAdikaM sthApayati sa prAyazcittabhAg bhavati / / sU0 26 // nanu sAdhoH rajoharaNAdikaM sarvadaiva sAdhaM grAhyatvena sUtre kathitaM tatazca tasya mArge sthApanasaMbhAvanA kutaH, yasya sambhAvanaiva nAsti tasya niSedhaH sutarAM nirarthakaH ? ityAzaGkayAha bhASyakAraHbhASyam-ciTThato paDilehaMto, kuNaMto vAvi lucaNaM / miseNaM vA'ha vatthUNaM, Nikkhevassa hi sNbhvo|| chAyA-tiSThan pratilikhan kurvan vA'pi luJcanam / miSeNa vA'tha vastUnAM nikSepasya hi sambhavaH / / avacUriH-'ciThaMto' ityAdi / mArge tiSThan vA sAdhuH kadAcit rajoharaNaM nikSipet , bhaktapAnAdikaM pratilikhan vA, athavA-luJcanamapyAtmanaH zirasaH kurvan mArge rajoharaNAdikaM nikSipet / athavA-miSeNa-kenacid vyAjena upahAsAdyartha vA vastUnAM rajoharaNAdhupakaraNAnAM nikSepasya sambhavaH / saMmbhAvyate-ebhiH kAraNairmArge rajoharaNArdInAM nikSepaH / itthaM mArge nikSipataH sAdhoH, rajoharaNAdikaM nikSipantaM vA anumodamAnasya sAdhoH prAyazcittamAjJAbhaGgAdayA doSAzca bhavanti // suu026|| sUtram-je bhikkhU NavAiM aNuppaNNAI ahigaraNAiM uppAei uppAeMtaM vA sAijjai // sU0 27 // chAyA-yo bhikSuH navAni-anutpannAni adhikaraNAni-utpAdayati, utpAdayantaM vA svadate // sU0 27 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH, 'NavAI' nabAni-navInAmi-aprvANi 'aNuppaNNAI anutpannAni-tatkAle'vidyamAnAni 'ahigaraNAI' adhikaraNAni-kalahAn , zrI nizItha sUtra
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ wwwwwwwwwww 120 nizIthasUtre tatrA'dhikaraNaM nAma-adhikriyate'dhogatau pAtyate AtmA'nenetyadhikaraNaM kalahaH, tathAbhUtAni-adhikaraNAni 'uppAei' utpAdayati- navInaklezAnutpAdayati 'uppAentaM vA sAijjai' utpAdayantaM vA navInamadhikaraNam , svadate'numodate, sa prAyazcittabhAga bhavati tasyAjJAbhaGgAdayo'pi doSA bhavanti // sU0 27 // atrAha bhASyakAraH-- bhASyam-duhAhigaraNaM vuttaM, davva-bhAvappabhayo / davve cauvvihaM Nejja, bhAve satthANusArao // chAyA-dvidhA'dhikaraNaM proktaM dravya-bhAva-pramedataH / dravye caturvidhaM jJeyaM bhAve shaastraanusaartH|| avacUriH-'duhAhigaraNaM' ityAdi / yadidamadhikaraNaM kathitaM tad dravya-bhAvaprabhedato dvidhA dviprakArakaM proktam / tatra dravyato'dhikaraNaM caturvidham , tathathA-nirvartanAdhikaraNam 1, nikSepAdhikaraNam 2, saMyojanAdhikaraNam 3, nisarjanAdhikaraNam 4 ceti / tatra-nirvartanA'dhikaraNaM' dvividham-mUlottarabhedAt / tatra-mUlanivartanA'dhikaraNaM paJcavidham , tAni-audArikAdizarIrapaJcakasya nirvatanarUpANi paJca, tAnyapi ekaikaM saMghAtakaraNazATakaraNatadubhayakaraNabhedAt trividham / tatra-saMghAtakaraNaM-pudgalAnAM piNDIkaraNam / zATakaraNaM pudgalAnAM parizATanam / ubhayakaraNam--saMghAta-parizATobhayakaraNam / etadviSaye'dhikaraNam / tatra-taijasakArmaNarUpe zarIradvaye sarvasaMghAtakaraNaM na bhavati, anAditvAt , zeSeSu triSu zarIreSu-audArika-vaikriyA-''hArakarUpeSu saMghAtaparizATa-tadubhayarUpaM trayamapi nivarttanAdhikaraNaM bhavati, tatra sthitiH saMghAta-parizATayoH pratyekamekasAmayikI, tadubhayasyAniyatA sthitiH, yathA-saMghAta Adau, parizATo'nte bhavati / atrAppadRSTAntaHyathA-apUpaH, sa ca ghRte prakSiptaH prathamasamaye ekAntena ghatagrahaNaM karoti, dvitIyAdisamayeSu ghRtaM gRhNAti muJcati ca, evaM yathA lohakArastaptamAyasaM jale prakSipati tadA tat prathamasamaye ekAntena jalAdAnaM karoti, dvitIyAdisamayeSu gRhNAti muJcati ca / evaM triSu audArikAdizarIreSu prathamasamaye grahaNaM, dvitIyAdisamayeSu saMghAta--parizATau dvAvapi bhavataH / taijasakArmaNayoH sArvakAlikaH saMghAtaH parizATazca, tayoranAditvAt / paJcAnAmapi sarvazATo'nte bhavati / idaM mUlanivartanAdhikaraNam / athavA-audArika-vaikriyA''hAraketi trayANAM zarIrANAM mUlakAraNAni aSTau-ziraH 1. uraH, 2, udaraM 3, pRSThiH 4, bAhudvayam 5, 6, urudvayaM 7-8 ceti / zeSamuttarakaraNam / athavAAyeSu audArikavaikriyAhArakarUpeSu-triSu zarIreSu karNavedhakaraNaM, karNacchedakaraNaM triphalAdighatAdinA varNakaraNaM cetyuttarakaraNam / athavA triSu AyeSu zarIreSu nirvartanAdhikaraNaM bhavati / tatraaudArikam-ekendriya-dvindriya-trIndriya-caturindriya-paJcendriya-bhedAtpaJcavidham / tattaccharIranirvartana zrI nizItha sUtra
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 4 sU0 27-28 vyapazamitAdhikaraNasya punarudIraNaniSedhaH 121 rUpaM nivartanAdhikaraNam / uktaJca bhagavatIsUtre SoDazazatakasya prathamoddeze-"jIve NaM bhaMte ! orAliyasarIraM nivvattemANe ahigaraNI ahigaraNaM ? goyamA ! ahigaraNIvi ahigrnnNpi"| jIvaH khalu bhadanta ! audArikaM zarIraM nivartayan adhikaraNI adhikaraNam ? gautama ! adhikaraNI api, adhikaraNamapi, / iti cchaayaa| tataH jIvo'dhikaraNI, zarIramadhikaraNam / gataM nivarttanAdhikaraNaM prathamam / dvitIyaM-nikSepAdhikaraNam , tatra nikSepo nAma pAtrAdInAmadhaH sthApanam , tadviSaye yadadhikaraNaM, taccaturvidham , tatra-pramArjanAyAH pratilekhanAyAzcA'karaNe dvau 2, tathaivatayoreva pratilekhana-pramArjanayoravidhikaraNe dvau 2, evaM nikSepaNAdhikaraNasya catvAro bhedAH / tRtIyaM-saMyojanAdhikaraNam-saMyojanA-saMmelanam , tadviSaye'dhikaraNam , tad dvividham-bhaktasaMyojanAdhikaraNAm 1, upadhisaMyojanAdhikaraNaM ca 2 / tatra bhaktasaMyojanAdhikaraNam-sarasabhojane'rasabhojanasya, arase sarasasyetyAdirUpeNa saMyojanam tatra kalaho'dhikaraNam / caturtha-nisarjanAdhikaraNam-nisarjanaM-niSkAsanaM pradAnam , tadviSayakamadhikaraNam / tat triprakArakam , tadyathA-sahasAnisarjanam 1, pramAdanisarjanam 2, anAbhoganisarjanam 3, krameNa trayo bhedAH / tatra-sahasAnisarjanamAkasmikam / pramAdanisarjanam -karttavyA'kartavyA'navadhAraNe niHsAraNam / anAbhoganisarjanam ajJAnavazAt nissAraNam / pUrvavarNiteSu madhye nirvartanA'dhikaraNaM vizeSataH pUrva nirUpitam / atha nikSepAdhikaraNaM vivicyate-nikSepAdhikaraNaM dvividham--laukikaM lokottarikaMca / tatra laukikamanekaprakAraka-hala-musala. mRgabandhanyAdInAM sthApanam , lokottarikaM vastrapAtrAdInAM sthApanam , tacca saptavidham , tadyathA-'na pratyupekSate na pramArjayati 1, na pratyupekSate-pramArjayati 2, pratyupekSate na pramAjayati 3, duSpratyupekSate duSprabhArjayati 4, duSpratyupekSate supramArjayati 5, supratyupekSate-duSpramArjayati 6, yastu-saptamo maGga:supratyupekSate supramArjayati 7, eSa nAdhikaraNam , tasya zuddhatvAt / yadvA--azanAdInAmapAvRtatvena sthApanaM tadapi nikSepAdhikaraNam / iti nikSepAdhikaraNam // atha saMyojanAdhikaraNaM prArabhyate--saMyojanAdhikaraNaM dvividham -laukikaM 1, lokottarika ca 2 / tatra--laukikaM tad yad rogAdikAraNe nAnAvidhauSadhInAM sammelanam , viSagarAdInAM niSpattinimittakaM sammelanam / lokottarikaM saMyojanAdhikaraNaM dvividham --AhAre-upakaraNe ca 2 / tatrAhAre'pi dvividham--anta-bahizca 2 / tatrAntarvasatau yat saMyojanAdhikaraNaM tat-trividham--bhAjane 1, haste 2, mukhe ca 3 / tatra bhAjane kSIrakhaNDAdInAM sammelanam , haste-guDAdikasya / mukhe prathama maNDAdikaM prakSippa pazcAt guDAdikaM prakSipet / bahistat-yadbhikSAmaTan yadyena saha saMyujyate tattena saha saMyojayet / yatsAmAnyaM dugdhaM, ghanIbhUtA dugdhavikRtizca (mAvA) iti loke prasiddhA, yadi labhyate tatra vicAraNA jAyeta zrI nizItha sUtra
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ 222 nizIthasUtre "AcAryoM dugdhameva mahyaM dAsyati, na dugdhavikRtim" iti hetostAvubhAvapi padArthoM sammelayatItyAdi / upAdhau--akAraNe'vidhinA vastrAdikaM sIvyate 1, akAraNe-vidhinA sovyate 2, kAraNe'vidhinA sIvyate 3, ete trayo'pi bhaGgA adhikaraNam / 'kAraNe vidhinA sIvyate' iti caturtho bhaGgastu zuddhaH, anadhikaraNatvAt / tadetatsaMyojanAdhikaraNam / atha nisarjanAdhikaraNa pradarzyate--tad-dvividham -laukika-lokottarikaM ca 2, tatra-laukika yathAkRtaM nisRjati, yathA kasmaicidvastrabhUSaNAdInAM krodhAdivazAtpradAnam , ityAdikam / lokottarikaM nisarjanaM.trividham-sahasA 1, pramAdena 2, anAbhogena ca 3 / tatra-pUrvAdiSTena yogena kiJcitsahasA nisRjet / paJcavidhapramAdA'nyatareNa pramatto nisRjet / ekato vismRtyA'nAbhogena nisRjet , tadetannisarjanA'dhikaraNam / iti dravyAdhikaraNam / idAnIM-bhAvAdhikaraNaM pradarzayAmi-tadyathA-saMrambhe 1, samArambhe 2, Arambha ca 3 / uktaJca saMkappo saMraMbho, paritAvakaro bhave samAraMbho / __AraMbho uddavao, savanayANaM visuddhANa // prANAtipAtAdeH saGkalpaH-saMrambhaH1, paritApakaraNaM-samArambhaH 2, upadravaNaM-hananam-ArambhaH 3 vizuddhAnAM sarvanayAnAM matametat / eteSAmadho manovacanadehAH sthApanIyAH, tadadhaH karaNa-kAraNA'numodanAni, etAni trINi sthApayitavyAni / eteSAmapyadhaH krodhamAnamAyAlobhAH, ete catvAraH sthApayitavyAH / tatrA''lApaprakAra ittham-krodhasamprayukto manasA saMraMbhaM karoti 1, mAnasamprayukto manasA saMrambhaM karoti 2, mAyAsamprayukto manasA saMrambhaM karoti 3, lobhasamprayukto manasA saMrambhaM karoti 4, ete catvAra AlApakAH karaNe / / evamanyadvArA kAryamANe'pi catvAra AlApakAH / tathA-krodhasamprayukto manasA saMraMbha kArayati 1, mAnasamprayukto manasA saMrambhaM kArayati 2, mAyAsamprayukto manasA saMraMmbha kArayati 3, lobhasaMprayukto manasA saMrambhaM kArayati 4 / / ___ evaM krodhasamprayukto manasA saMrambhamanumodate 1, mAnasaMprayukto manasA saMrambhamanumodate 2, mAyAsamprayukto manasA saMrambhamanumodate 3, lobhasamprayukto manasA saMrabhbhamanumodate 4, evaM dvAdaza viyalpA manasA labdhAH / evameva-dvAdaza vacanena / tathaiva dvAdaza kAyena / tadevaM saMrambhasya SaTtriMzadbhaGgAH / evaM-samArambhasyA'pi SaTtriMzadbhaGgAH / evamArambhasyA'pi patriMzadbhaGgAH / sarvasaGkalanayA'STottarazataM bhaGgAnAM bhavati / ___ eteSAM dravya-bhAvAdhikaraNAnAmanyatareNA'pi--adhikaraNaM yo bhikSurutpAdayati sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyA''jJAbhaGgAdikA doSA bhavanti / zrI nizItha sUtra
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 4 sU0 29-30 hasanapArzvasthAdisaMghATakAdAnapradAnaniSedhaH 123 atra sUtre - bhAvAdhikaraNena prathamabhaGgenA'dhikAraH, tatra caite doSAH - tApo bhavati-ahaM tenA'tIva tapye, evaM bhavati tApaH sAdhikaraNasya / evaM bhedaH - ayazo bhavati sAdhikaraNasya / tathA-jJAnadarzana - cAritra - tapasAM hrAso bhavati / tathA-sAdhikaraNasya puruSasya saMsAro'pi varddhate, ityAdayosah doSA bhavanti / tasmAt kAraNAt zramaNaiH zramaNIbhirvA'dhikaraNaM notpAdanIyam, kintu - samabhAvamAsthAya cAritrArAdhanaM karttavyamiti tIrthakarANAmAjJA zAstrANAM maryAdA ceti // sU0 27 // sUtram - je bhikkhU porANAIM ahigaraNAI khAmiya-viosamiyAI puNo udIrei udIreM vA sAijjai // sU0 28| chAyA -yo bhikSuH paurANAni adhikaraNAni kSAmitavyupazamitAni punaH udIrayati udIrayanta vA svadate // 28 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'porANAI' paurANAniM pUrvakAlikAni - pUrvakAlabhavAni vyatItAnItyarthaH ' ahigaraNAI' adhikaraNAni - kalahAn / 'khAmiyaviosamiyAI' kSAmitavyupazamitAni, kSAmitAni vandanAdinA, ato vyupazamitAni zAntIkRta yadi 'puNo udIrei' punarudIrayati utpAdayati, tathA 'udIraMtaM vA sAijjai' udIrayantaM samutpAdayantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tasyA''jJAbhaGgAdayo doSA bhavanti // sU0 28 // atrAha bhASyakAraH-- bhASyam - ahigaraNaM punbarga, uppAei jaI jai / ANAbhaMgAie dose, pAyacchittaM ca pAvai // chAyA - adhikaraNaM pUrvagamutpAdayati yatiryadi / AjJAbhaGgAdikAn doSAn prAyazcittaM ca prApnoti // avacUriH - 'ahigaraNaM' ityAdi / yaH kazcidbhikSuH pUrvagaM - - pUrvaM gataM kSAntaM -vizodhitammithyAduSkRtAdinopazamitamadhikaraNaM klezarUpaM punarutpAdayati / yatra yadA kadAcit dvayoH zramaNayoH kalaho jAtastatastaM mithyA duSkRtadAnAdinA zAntIbhUtamapi punarekaH kathayati - "tvaM pUrva mamApamAnaM kRtavAnasi " evaMprakAreNa parasparaM vArttAlApapravAhe pUrvajAtamapi vismRtaM navInaM karoti sa AjJAbhaGgAdIn doSAn prAyazcittaM ca prApnoti / evaM kalahakaraNena manasi tApo bhavati loke'yazo bhavati / evaM-- -- jJAna - darzana -- cAritra - tapasAM parihAnirbhavati, svAdhyAyAdikAlasya kalahenaiva parisamApteH / tathA sAdhubhiH saha pradveSo'pi jAyate / evaM kalahakaraNAt saMsAro'pi, parivarddhate, kalahe'vazyaM kaSAyodayAt, kaSAyANAM ca saMsArakAraNatvAt / zrI nizItha sUtra
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ 124 nizIthasUtre yasmAdete doSAH kalahakAriNAM bhavanti tasmAt kAraNAt vyapazamitaM purAtanaM kalahaM notpAdayet / kadAcit-utpannamapi mithyAduSkRtidAnAdinA prazamayet , saMyamArAdhane kAlaM nayet ||suu028|| sUtram--je bhikkhU muhaM viSphAliya viSphAliya hasai hasaMtaM vA sAijjai // sU0 29 // chAyA-yo bhikSurmukhaM visphArya visphArya hasati hasantaM vA svadate // suu029|| cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'muhaM' mukham 'vipphAliyavipphAliya' visphArya-visphArya 'hasaI' hasati, hAsyaM ca nomohanIyakarmodayAdbhavati / taccaturvidham-nagnAdikaM dRSTvA hasati 1, athavA-vikRtaM vAkyaM samuccArya2, kAka-saraTAdInAmAkhyAnaka zrutvA 3, mohajanakaM vA'nyasya hAsotpAdakaM savikAraM vAkyaM zrAvaM- zrAvaM mahatA-utkalikAzabdena kahakahaM hasati 4 / 'hasaMta vA sAijjaI' hasantaM vA'nyaM zramaNaM svadate'numodate sa prAyazcittI bhavati, tasyAjJAbhaGgAdikA doSA bhavanti / evaM-yo yatihasati tasya pUrvakAle yaH zUlAdiko rogo'bhUt sa idAnIM ca zAntaH, parantuatihasanena punarapi sa rogaH prAdurbhavati / evaM-navIno'pi zUlAdirogo'tihAsyena samutpadyate / evaM karNarogo'pi bhavati, mukhamapi vikRtaM viSphAritaM vA bhavati / evaM-kadAcit ekatrA'neke tApasA Asan , tatraikena tApasenA'dezakAle kezAdInAM muNDanaM kRtam , tad-dRSTvA sarve'pyanye hasitumArebhire, na virAmaM nItavantaH, tena ca teSAM rogodayAnmaraNaM sajAtamiti zrUyate / evaM-yaM hasati tasya manasi zoko bhavati 'ahamupahasitaH' tatazca teSu zatrubhAvo varddhate, zarIre hAniglAnizca bhavati / yasmA. dete doSA bhavanti tasmAtkAraNAt mukhaM jyAdAya nopahAsaH karaNIyaH kintu-zamabhAvena saMyamArAdhanaM karttavyamiti // sU0 29 // sUtram-je bhikkhU pAsatthassa saMghADayaM dei deMtaM vA saaijji| suu030|| chAyA-yo bhikSuH pArzvasthAya saMghATakaM dadAti dadataM vA svadate // sU0 30 // ___ cUrNI--'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'pAsatthassa' pArzvasthAya, tatrayo jJAna-darzana-cAritra--tapasAM pArzve-samIpe tiSThati na tu-teSAmArAdhako bhavati sa pArzvasthaH, tasmai 'saMghADayaM' saMdhATakaM-svaparaziSyarUpai sAhAyyam 'deI' dadAti, tathA 'deMtaM vA sAi-- jjaI' pArzvasthAya saMghATakaM dadatamanyaM mazramaNaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyA''jJAbhaGgAdayo doSA bhavanti // sU0 30 // zrI nizItha sUtra
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u04 sU031-60 udakAdisaMsRSTahastAdinA'zanAdigrahaNa ni0 125 sUtram-je bhikkhU pAsatthassa saMghADayaM paDicchai paDicchaMta vA sAijjai // sU0 31 // chAyA-yobhikSuH pAzvasthasya saMghATakaM pratIcchati pratIcchantaM vA svadate ||suu031|| cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'pAsatthassa' pArzvasthasya 'saMghADayaM' saMghATaka--ziSyasAhAyyam 'paDicchaI' pratIcchati--svIkaroti-.gRhNAtItyarthaH, 'paDicchaMtaM vA sAijjai' pratIcchantaM vA svadate / yaH pArzvasthasya ziSyAdiparivAraM svasAhAyyatayA vAJchati taM yo'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tasyAjJAbhaGgAnavasthAmithyAtvasaMyamavirAdhanAtmavirAdhanAdayo doSA bhavanti, ataH pArzvasthasaMghATakasya sAhAyyaM na gRhNIyAt // sU0 31 // evam - 'osannassa saMghADayaM dei paDicchaI' // 32 // 33 // evaM 'kusIlassa' iti sUtradvayam // 34 // 35 // "Nitiyassa' iti sUtradvayam // 36 // 37 // 'saMsattassa' iti sUtradvayam // 38-39 // ceti sUtrASTaka pArzvasthasUtradvayavad vyAkhyeyam // sU0 38-39 // atrAha bhASyakAraHbhASyam-pAsatthAINa saMghADaM, dei tersi paDicchai / ANAbhaMgAie dose, pAvaI so jaI sayA / / chAyA-pArzvasthAdibhyaH saMghADaM, dadAti teSAM pratIcchati / AjJAbhaGgAdikAn doSAn prApnoti sa yatiH sadA || avacariH-pAsatthAINa' ityAdi / yadi bhikSuH pArzvasthAdibhyaH saMghATaM dadAti tadA. ''jJAbhaGgAnavasthAmithyAtvasaMyamAtmavirAdhanAyo doSA bhavanti / tatra saMyamAtmavirAdhanA yathApArzvasthAdibhyaH pradattaH saMdhATako yadi pratilekhana-pramArjanAdikAM sAdhukriyAM samyaktayA karoti tadA svApamAnaM vijJAyeta pratiSedhiSyati ca / tatastadvacanaM sa yadi svIkaroti, tadA''cAre zaithilyaM pratipadyate tena saMyamavirAdhanA jAyate / yadi na svIkaroti tadA-kalaho yuddhaM vA saMbhavati, tenA''tmavirAdhanA samApayeta / eva. mazanAdigrahaNe'grahaNe ca pUrvoktA doSAH samApaveran , ataH pArzvasthAdibhyaH saMghATako na dAtavyaH / evaM-yadi pArzvasthAdInAM saMdhArTa pratIcchati tadA'pi pUrvoktA eva doSA bhavanti / tathAhi-yadi zramaNaH pArzvasthAdisaMghATakaM svIkRtya tena saha viharati tadA vihArasamaye sa udgamAdidoSadUSitaM bhaktapAnAdikaM gRhNAti / tasya copabhogaH zramaNasyApi avazyameva bhaveta saMghATA''nItatvAt / atha yadi kutracit sAdhunA pratiSiddhe pArzvasthAdisaMghATakena gRhIte sadoSAnnapAnAdike sAdhurmInamAlambate tadA''jJAbhaGgadoSaH syAt / tathA- dAtRRNAM gRhiNAmavizvAso'pi syAt / tathA zrI nizItha sUtra
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ 126 nizIthasUtre te zrAvakA evaM vadeyuH - "kiM tIrthakareNa dviprakArako dharmaH sAdhUnAM kRte kathitaH yadatra sadoSamapi ke gRhNanti na punareke" evaM gRhasthaiH kathite'pi yadi sAdhuH pArzvasthAdisaMghATakasyA'nurodhAnmaunamAlambate - anumatiM vA dadAti, tadA dharme mahAn avizvAso bhavet / tathA dIrghasaMsArakAntArAsafrbhavet / atha yadi sAdhurvadati- "na dvividho dharmastorthakareNa kathitaH " tadA pArzvasthAdervacanaM pratihataM bhavati tatazca sa eva kalaho dvayorbhaviSyati tenA''tmavirAdhanAyAH sambhavaH / tadAnItA - SzanAdisvIkAre SoDaza udgamAdidoSAH, utpAdanAdoSAzcApi SoDaza, daza - eSaNAdoSAH, evaM dvicatvAriMzadAhAradoSA bhaviSyantIti pArzvasthAdibhiH saha saMghATakasyAdAnaM pradAnaM vA na karttavyamiti // sU0 39 // sUtram -- je bhikkhU udaulleNa hattheNa vA matteNa vA davvIe vA bhAyaNeNa vA, asaNaM vA 4 DiggAhei, paDiggArhataM vA sAijjai // sU040 // chAyA - yo bhikSuH udakArdreNa hastena vA mAtreNa vA daryA vA bhAjanena vA azanaM vA 4 pratigRhNAti pratigRhNantaM vA svadate // sU0 40|| cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'udaulleNa' udakAdvaiNa sacittajalArdreNa 'hattheNa' hastena udakalepAd yAvad AIH karastAvad tAdRzenaiva kareNa 'matteNa vA' mAtreNamRttikAdinirmita laghupAtreNa vA 'dabbIe vA' dargyA- 'kaDacho' iti bhASAprasiddhayA vA 'bhAyaNeNa vA' bhAjanena - kAMsyAdipAtreNa vA / hastavat - amatra - darvI - bhAjaneSu vizeSyeSu sacittodakAIpadaM pratyekamabhisaMbaddhyate / tAdRzebhyo hastAdibhya 'asaNaM vA 4' azanAdicaturvidhamAhAram 'paDiggA he' pratigRhNAti Adate, 'paDiggAhataM vA sAijjai' pratigRhNantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAg bhavati, tasyAjJAbhaGgAdayo doSAzca bhavanti // sU0 40 // sUtram - - evaM sasaNiddheNa0 2 // sU0 41 // sasarakkheNa03 || sU042|| ||maTTiyAsaMsaTTeNa04 // sU043 || osA0 5 || suu044|| loNa0 6 || sU045 || hariyAla0 7 || sU046 // maNosilA 0 8 // sU047 // vaNiya 0 9 || sU048 // geruya0 10 // sU049 // seThiya0 11 // su050 // hiMgula 0 12 // sU051 || aMjaNa0 13 || sU052 | loddha0 14 // sU 53 // kukkusa 0 15 || sU054 || piThTha0 16 || sU0 55 || kaMda017 || sU056 // mUla0 18 || sU057|| siMgabera0 19 || sU0 58 || pupphaga0 20 // 059 // kuTThagasaMsaThTheNa vA 21, egavI sabheeNa hattheNa vA matteNa vA davvIe vA bhAyaNeNa vA asaNaM vA 4 paDiggAhei paDiggArhataM vA sAijjai // suu060|| zrI nizItha sUtra
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u04sU061-133 grAmArakSakAdyAtmIkaraNAdyanyonmapAdAmArjanAdini0 127 chAyA-evam-sasnigdhena0 2 ||suu0 41 // sarajaskeNa0 3||suu. 42 // mRttikA04 ||suu043 avazyAya05 ||suu044|| lavaNa06 ||suu045|| haritAla0 7 ||suu046|| mana:silA08 ||s047|| varNika0 9 ||s048| gairika0 10 ||suu049|| seTikA0 11 ||suu050|| hiMguluka0 12 ||suu051|| aJjana0 13 ||suu052|| lodhra0 14 ||suu053|| kukkusa015 ||su054|| piSTaka0 16 ||suu055|| kaMda. 17 ||suu056|| mula0 18 / su057|| zRGgabera0 19 ||suu058|| puSpaka0 20 ||suu0 59 // koSThaka-saMsRSTena 21, ekaviMzatimedena hastena vA mAtreNaghA 1 dA vA 3 bhAjanena vA 4 azanaM vA 4 pratigRhNAti pratigRhNantaM vA svadate ||suu0 60 // cUrNI- evam - yadi ko'pi bhikSuH sasnigdhena-sacittajalA'lpArdratAsaMzliSTenA'pi "hastena mAtreNa-dA-bhAjanena vA" iti sarvatra saMyojyam ||suu041|| sarajaskeNa-sacittarajoyuktena // 42 // mRttikAsaMsRSTena-sacittamRttikAsaMyuktena // suu043|| avazyAya (tuSAra) saMsRSTena-sacittatuSArayuktena / / sU0 44 // lavaNasaMsRSTena sacittalavaNayuktena // sU0 45 // haritAlasaMsRSTenalokaprasiddhasacittaharitAlanAmakapItakhanijadravyayuktena ||suu0 46 / / manaHzilAsaMsRSTena-sacittamanaHzilAbhidhIkhanijadravyasaMzliSTe na ||suu0 47 // varNikasaMsRSTena-sacittapItamRttikAsaMzliSTena ||suu0 48 // garikasaMsRSTena-sacittagairikadhAtuliptena ||suu0 49 // seTikAsaMsRSTena-sacittazvetamRttikAsaMlagnena // sU0 50 // hiMgulukasaMsRSTena-sacittahiMguletiprasiddharaktadravyasaMlagnena // s0 51 // aJjanasaMsRSTena-sacittasauvIrAdyaJjanayuktena |suu052|| lodhrasaMsRSTena-lonadravyasaMzliSTena // 2053 // kukkusasaMsRSTena tatkAlasaMmarditasacittatuSasaMlagnena |suu0 54 // piSTakasaMsRSTena-sacittagodhUmAdi. cUrNayuktena ||suu0 55 // kandasaMsRSTena-sacittakandasaMzliSTena ||suu0 56 // mUlasaMsRSTena-sacittamUlalepayuktena ||s0 57 // zaGgaberasaMsRSTena-sacittAkasaMsRSTena ||suu058|| puSpakasaMsRSTena-sacittapuSpayuktena ||suu0 59 // koSThakasaMsRSTena-sacittasugandhitavyasamudAyasaMmizraNarUpakoSThapuTAbhidhadravyavizeSasaMzliSTena 21, pUrvoktaikaviMzatibhedayuktena hastena vA mAtrena vA dA vA bhAjanena vA azanaM vA 4 pratigRhNAti pratigRhNantaM vA svadate sa prAyazcittabhAg bhavati // suu060|| sUtram--je bhikkhU gAmArakkhayaM attIkarei attIkareMtaM vA sAijjai 6 evaM so ceva rAyagamao bhANiyavvo // sU0 61-64 // chAyA-yo bhikSumArakSakamAtmIkaroti AtmIkurvantaM vA svadate // 2061 // evaM sa eva rAjagamako bhaNitanyaH ||suu0 61-64 // cUrNI- 'je bhikkha' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'gAmArakkhayaM' grAmArakSakam grAmapAlakam 'attIkarei' AtmIkaroti-mantrAdinA svAdhInaM karoti / tathA 'attIkareMtaM vA sAijjai' AtmIkurvantaM vA'nyaM svadate'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tasyAjJAbhaGgAnavasthAmithyA zrI nizItha sUtra
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre tvasaMyamavirAdhanA''tmavirAdhanAdoSA bhavanti || sU0 61 || ' evaM so ceva rAyagamao bhANiyavvo' evam anenaiva rItyA sa eva yo'syaivodezakasya dvitIyAdisUtragato rAjagamakaH - 'accIkare ' ||sU062|| acchIkarei || sU0 63|| atthIkarei ||sU0 64 // ityevaMrUpaH so'pi sUtratrayAtmakotrApi bhaNitavyaH // sU0 64 // sUtram -- evaM desarakkhayaM 4 (68) evaM sImArakkhayaM 4 (72) evaM rannArakkhayaM 4 (76) evaM savvArakkhayaM4 // sU0 80 // chAyA - evaM dezarakSakam 4 (68) evaM sImArakSakam 4 ( 72 ) evamaraNyArakSakam 4 (76) evaM sarvArakSakam 4 // sU0 80 // cUrNI - eSAM vyAkhyA ca pUrvavad bodhyA || sU0 5-80 // sUtram -- je bhikkhU aNNamaNNassa pAe Amajjejja vA pamajjejja vA, AmajjaMtaM vA pamajjaMtaM vA sAijjai // sU0 81 // chAyA - yo bhikSuranyonyasya pAdau AmArjayedvA pramArjayedvA AmArjayantaM vA pramAjayantaM vA svadate // sU0 81 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / yo bhikSuH anyonyasya parasparaM sAdhuH sAdhyAH, sAdhvI sAdhorvA, ityevaM parasparaM pAdau AmArjayedvA pramArjayed vA AmArjayantaM vA pramArjayantaM vA svada prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 81 // sUtram - evaM taiyauddesagamo bhANiyavvo (sU0 82 se sU0 133 jAva 128 chAyA- - evaM tRtIyodezagamo bhaNitavyaH (sU0 82 se sU0 133) yAvat || cUrNI - ' evaM ' ityAdi / evam anenaivAlApakaprakAreNa tRtIyodezagamaH - tRtIyoddeze yo gamaH SaTpazcAzatsUtrAtmakaH / proktaH so'trA'pi jJAtavyaH / kiyatparyantam ? ityAha - 'jAva' ityAdi, 'jAba' yAvat zIrSaMkadvArikAsUtraparyantam / ekAzItitamAdAmArjanasUtrAdArabhya SatriMzadadhikazatatamaM zIrSadvArikA sUtraparyantaM SaTpaJcAzatsUtrasamudAyo'tra vAcyaH / vizeSastvayam - tatra tRtIyodeze 'apaNo pAe' ityAdi paThitam atra tu - 'annamannassa pAe' ityAdi paThitavyam / tathAhi tadantimasUtram - " je bhikkhU gAmA gAmaM kareDa kareM vA sAijjai // sU0 133 // ijjamANe aNNamaNNassa sIsaduvAriyaM chAyA - yo bhikSugramAnugAmaM dravan anyonyasya zIrSadvArikAM karoti kurvantaM vA khadate ||sU0 133 // zrI nizItha sUtra
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNi bhASyAvacUriH u. 4 sU0 134 - 135 uccAra prastravaNabhUmeH pratilekhanAdhikAraH 129 cUrNI -- ' je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH 'gAmANugAmaMduijjamANe ' grAmAnugrAmaM dravan ekasmAt grAmAd grAmAntaraM dvitIya N grAmaM prati gacchan mArge gamanasamaye AtapAdibhyo rakSaNabuddhayA 'aNNamaNNassa sIsaduvAriyaM karei' anyonyasya parasparasya sAdhusAdhvIti parasparaM zIrSadvArikAm mastakoparivastrAcchAdanalakSaNAM karoti saMpAdayati tathA 'kareM vA sAijjai' anyonyasya zISadvArikAM kurvantaM svadate'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / eteSAM sarveSAM pAdapramArjana-kAyatraNagaNDa - keza - roma mala-jallAdisUtrANAM cUrNImANyA'vacUrayastattatsUtravyAkhyA'vasare tRtIyodezake eva draSTavyAH // sU0 133 // atrAha bhASyakAra: bhASyam - pamajjaNAisuttANaM, taie jo gamo mao / sAhUNIya sAhUNaM, annonnamettha Ahio || -- chAyA - pramArjanAdisUtrANAM tRtIye yo gamo mataH / sAdhvInAM ca sAdhUnAmanyonyamatrAkhyAtaH // avacUri : - ' pamajjaNAI' ityAdi / pramArjanAdisUtrANAM pAdapramArjanAdArabhya zIrSadvArikAparyantaM tripaJcAzatsUtrANAM yo gamo yAdRzastRtIye uddezake arakhyAtaH sa eva gamaH prakAraH atra caturthe caturthodezake sAdhvInAM sAdhUnAM ca anyonyaM zorSadvArikAkaraNe jJAtavya iti sarvamatra tRtIyodezakavadeva vyAkhyAtavyamiti // sU0 133 // yAvat zabdena gRhItAni sUtrANi vyAkhyAtAni samprati kramaprAptaM sUtramAha - 'je bhikkhU' ityAdi / sUtram -- jekkhU sANupAe uccArapAsavaNabhUmiM Na paDileheDa, Na paDile vA sAijjai ||sU0 134 || chAyA -yo bhikSuH sAnupAde uccAraprasravaNasUmiM na pratilekhayati na pratilekhayantaMvA svadate || sU0 134 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / yaH kazcid bhikSuH zramaNaH 'sANupAe' sAnupAde, pAdaH caturthabhAgarUpaH, tam anu - adhikRtya yad bhavati tad anupAdaM tena sahitaM sAnupAdam - divasasya caturthabhAgAvazeSaM, tasmin sAnupAde caturthabhAgAvazeSAyAM caramAyAM pauruSyA mityarthaH, yo bhikSuH 'uccArapAsavaNa bhUmiM Na paDile hei' uccAraprasravaNabhUmiM na pratilekhayati, ayaM bhAvaH - rAtrau yatra uccAraprasravaNaM vyutsrakSyate tAdRzabhUmyA yadi divasAvasAne caramaporuSyAmeva pratilekhanaM na karoti tathA 'Na paDile vA sAijjai' na pratilekhayantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 134 // zrI nizItha sUtra
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre vvvvvvvvvvvvvvvv MAvvvvvvvvvADA atrAha bhASyakAraH-- bhASyam - sANuppAe kAle, paDilehaM no karijja jo bhikkhU / uccArapAsavaNassa, bhUmIe pAvae micchaM // chAyA-sAnupAde kAle pratilekhaM no kuryAd yo bhikSuH / uccAraprasravaNasya, bhUmyAH prApnuyAt mithyAtvam // avacUriH-'sANuppAe' ityAdi / sAnupAde kAle divasasya caturtha bhAgAvazeSe kAle uccAraprasravaNasya bhUmyAH pratilekhanaM yo bhikSurna kuryAt sa mithyAtvam AjJAbhaGgAdidoSA~zca prApnotIti / rAtrau yatroccAraprasravaNaM pariSThApanIyaM bhavet tAdRzaM bhUmibhAgaM divasasya caramabhAge evAvazyaM pratilekhayediti, tasyaH yaH pratilekhanaM na karoti tasya AjJAbhaGgAnavasthAmithyAtvAdikAn doSAn prApnoti / tatrA'pratilekhitAyAM bhUmau uccAraprasravaNayoH pariSThApane ime doSAH, tathAhi-apratilekhitAyAM bhUmau pariSThApayati uccAraprasravaNaM tadA dravyataH SaTkAyAnAmupamardanasaMbhavena saMyamavirAdhanam, tathA tatra bilAdikasaMbhave'pratilekhite pratiSThApane sarpavRzcikAdijantusaMbhave tenopaghAtasaMbhavenAtmavirAdhanam , tathA andhakAre gamane uccAraprasravaNAdinA caraNau upaliptau bhavetAmiti upakaraNAdivinAzaH, sAdhovipariNAmo vA bhavet , yasmAt apratilekhitAyAM bhUmau mUtrapurISapariSThApane ime doSA bhavanti tasmAt kAraNAt divasasya caramapauruSyAmeva prayatnapUrvakam uccAraprasravaNabhUmimavazyameva pratilekhayet // 134 // sUtram-je bhikkhU tao ujvArapAsavaNabhUmIo Na paDilehei Na paDileheMtaM vA sAijjai // sU0 135 // chAyA-yo bhikSuH tisraH uccAraprasravaNabhUmInaM pratilekhayati na pratilekhayantaM vA svadate ||suu0 135 // __ cUrNI--'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU yaH kazcid bhikSuH zramaNaH 'tao uccArapAsavaNabhUmIo' tisraH-trisaMkhyakA uccAraprasravaNabhUmIH trINi maMDalAnIti yAvat 'Na paDile hei' na pratilekhayati, 'Na paDileheMte' na pratilekhayantaM pratilekhanaM na kurvantaM vA svadate'numodate / ekasyA bhUmyA evaM pratilekhanakaraNena tatra uccAraprasravaNaparitiSThApasaMbhave'pi bhUmitrayasya pratilekhanaM kimarthamiti cet Aha-yadi kadAcit rAtrau ekasyAM bhUmau pariSThApane kazcit vyAdhAto bhavet tadA dvitIyatRtIyapratilekhitabhUmau prasravaNAdInAM pariSThApanaM kartavyam , atobhUmitrayasya pratilekhanaM sUtre pradarzitam / yo hi bhikSuH bhUmitrayaM na pratilekhayati kintu apratilikhitAyAmeva bhUmau uccAraprasravaNaM pariSThApayati sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA AjJAbhaGgAdikAn doSAn prApnoti, tathA apratilekhitabhUmau vyutsarjane dravyataH SaGjIvanikAyavirAdhane saMyamavirAdhanam , bilAdisaMbhave sarpAdInAM zrI nizItha sUtra
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNi bhASyAvacUriH u0 4 sU0 136-139 uccAraprastravaNapariSThApanAdhikAraH 131 daMzane cAtmavirAdhanaM ca / yasmAdete doSAstasmAt kAraNAt divasasya caramapauruNyAmeva bhUmitrayasyAvazyameva pratilekhanaM kartavyam / tisro bhUmaya Asanna - madhya- dUrarUpAH, tatra - Asanna - bhUmirva satisamIpasthA, madhyabhUmilaukAnAM gamanAgamanamArgarUpA, dUrabhUmiH - sArddhadvizatahastapramANAtparaM yA bhUmiH sA iti // sU0 135 // sUtram -- je bhikkhU khuDDAgaMsi thaMDilaMsi uccArapAsavaNaM pariThThavei, paridvaveMtaM vA sAijjai 136 // chAyA -yo bhikSuH kSullake sthaNDile uccAraprasravaNaM pariSThApayati pariSThApayantaM vA svadate || sU0 136 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid mikSuH 'khuDDAgaMsi thaMDilaMsi' kSullake'tisaMkucite sthaNDile sthAne, tatra hastapramANato yat nyUnaM sthAnaM tat kSullakaM sthAnaM, tasmin kSullakasthAne 'uccArapAsavaNaM paridvavei' uccAraprasravaNaM pariSThApayati / 'paridvaveMtaM vA sAijjai' pariSThApayantaM vA svadate sa prAyazcittabhAg bhavati // 136 // kSullakasya kiM pramANam ? atrAha bhASyakAraH - bhASyam - vikkhaMbhAyAmehi, rayaNImettaM havejja thaMDillaM / cauraMgulamogADhaM, jahaNNa vitthiSNamaccittaM // eto hINataraM jaM, khuDDAgaM thaMDilaM muNeyaM / ettha ya parihaveMto, ANAbhaMgAi pAve || chAyA - viSkambhAyAmAbhyAM ratnimAtraM bhavet sthaNDilam / caturaGgulAvagAr3he, jaghanyavistIrNamacittam // asmAt hInataraM yat kSullakaM sthaNDilaM jJAtavyam / atra ca pariSThApayan, AjJAbhaGgAdi prApnoti // avacUri : - 'vikkhaMbhAyAmehiM' ityAdi / viSkambhAyAmAbhyAM ragnimAtraM baddhamuSTikahastapramANaM yad bhavet, tathA yacca caturaGgulAvagADhaM bhUmeraghathaturaGgulaM yAvad acittaM bhavet tat sthaNDilaM jaghanyavistIrNa jaghanyato vistIrNa kathyate / 'etto' ityAdi, asmAt jaghanyavistIrNAt yat hInataraM bhavet tat kSullakaM sthaNDilaM jJAtavyam atra - asmin etatparimite sthaNDile uccAraprasravaNaM pariSThApayan sAdhuH AjJAbhaGgAdi prApnoti // sU0 136 // " sUtram -- je bhikkhU uccArapAsavaNaM avihIe pariveza, paritaM vA sAijjai || sU0 137 // chAyA - yo bhikSuruccArapravaNam avidhinA pariSThApayati pariSThApayantaM vA svadate ||suu0137|| zrI nizItha sUtra
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ 132 nizIthasUtre cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'uccArapAsavaNaM' uccAraprasravaNam 'avihIe' avidhinA zAstrapradarzita vidhivyatikrameNa 'paridvaveI' pariSThApayati vyutsRjati 'parihaveMtaM vA' avidhinA uccAraprasravaNAdikaM pariSThApayantaM vyutsRjantaM svadate sa prAyazcittabhAgI bhavati / tatra vidhimAha-yatra pariSThopayitumicchati tatra sthAnasya dizAyAzca dRSTayA pratilekhanaM karaNIyam , tathA tAdRzasthAne trasasthAvarAdijIvo bhavet tadA tAdRzasthAnasya pramArjanaM kartavyam , pramArjanaM kRtvA bhUmerupari caturaGgulocchritahastena pariSThApayet , iti vidhitivyaH / etAdRzavidhivyatirekeNa ya uccAraprasravaNaM pariSThApayati pariSThApayantaM vA anumodate tasya pUrvoktA doSA bhavantIti / / 137 // sUtram-je bhikkhU uccArapAsavaNaM paridvavettA na puMchai, na puMchaMtaM vA sAijjai // sU0 138 // chAyA-yo bhikSuruccAraprasravaNaM pariSThApya na proJchati, na projchantaM vA svadate // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'uccArapAsavaNaM' uccAraprasravaNam 'paridvavettA' pariSThApya vyutsRjya 'na puMchaI' na proJchati tayorlepaM nApanayati, tathA 'na puMchaMtaM vA sAijjai' na proJchantaM vA svadate sa prAyazcittabhAgI bhavati / / sU0 138 // sUtram-je bhikkhU uccArapAsavaNaM pariTThavettA kaTTeNa vA kiliM ceNa vA aMguliyAe vA salAgAe vA puMchai puMchataM vA sAijjai // 139 // __ chAyA-yo bhikSuruccAraprasravaNaM pariSThApya kASThena vA kiliMcena vA aGgulyA vA zalAkayA vA proJchati projchantaM vA svadate ||suu0 139 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'uccArapAsavarNa' uccAraprasravaNaM 'parivettA' pariSThApya 'kaTeNa vA' kASThena vA 'kiliMceNa vA kiliMcena vA tatra kiliMco vaMzacIrikA, veNunA nirmitaH kSarikAsadRzo vastuvizeSastena vA 'aMguliyAe vA' aGgalyA vA 'salAgAe vA' zalAkayA vA lauhAdinirmitazalAkayA 'puMchai' proJchati-svacchaM karoti 'puchataM vA sAijjaI' proJchata vA svadate / jIrNavastrasyAGgulatrayadIrghAyAmaparimitena khaNDavastreNa kramazaH prathamamuccArasthAnaM proJchanIyam , tadanu ca nAvApUratrayaparimitAcittajalena tat sthAnaM prakSAlanIyaM, tatta ekanAvApUraparimitenAcitta nalena hastau prakSAlanIyau, iti / sU0 139 // sUtram--je bhikkhU uccArapAsavaNaM pariTThavettA NAyamai, NAyamaMtaM vA sAijjai // 140 // chAyA-yo bhikSuruccAraprasravaNaM pariSThApya nAcamati nAcamantaM vA svadate // 140 / cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'uccArapAsavaNaM' zrI nizItha sUtra
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 4 sU0 140-145 uccAraprasravaNapariSThApanAdhikAraH 133 uccAraprasravaNaM 'parihavettA' pariSThApya vyutsRjya 'NAyamai' nAcamati AcamanaM na karoti-zaucaM na karotItyarthaH 'NAyamaMtaM vA sAijjaI' nAcamantaM vA svadate mutrapurISotsarjanAnantaramacittajalena prakSAlanaM na karoti na kurvantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 140 // sUtram-je bhikkhU uccArapAsavaNaM pariThavettA tattheva Ayamai, AyamaMtaM vA sAijjai // 14 // chAyA-yo bhikSuruccAraprasravaNaM pariSThApya tatraivAcamati AcamantaM vA svadate / carNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcida bhikSuH 'uccArapAsavaNaM' uccAraprasravaNam 'parihavettA' pariSTApya vyutsRjya 'tattheva Ayamai' yatraiva sthaNDilAdau pariSThApayati tatraiva sthaMDilAdau-Acamati zaucaM karoti, tatraivAcamane uccArAdinA hastasya lepasaM. bhavAt / tathA tatraiva 'AyamaMtaM vA sAijjaI' AcamantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 141 // sUtram-je bhikkhU uccArapAsavaNaM parivettA aidUre Ayamai AyamaMtaM vA sAijjai // 142 // chAyA-yo bhikSuruccAraprasravaNaM pariSThANyAtidUre Acamati Acamanta vA svadate // 142 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'uccArapAsavaNaM' uccAraprasravaNam 'parihavettA' pariSThApya vyutsRjya 'aidUre AyamaI' atidUre Acamati yatra sthaNDilAdau pariSThApanaM kRtaM tasmAt sthaNDilAdatidUre hastazatapramANe sthAne gatvA Acamati zaucaM karoti tathA 'AyamaMtaM vA sAijjaI' purISapariSThApanasthAnAdatidUraM gatvA AcamantaM zaucAdikaM kurvantaM zramaNaM svadate'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAdikA doSA bhavantIti // sU0 142 // sUtram-je bhikkhU uccArapAsavaNaM parivettA paraM tiNhaM nAvApUrANaM Ayamai AyamaMtaM vA sAijjai // 143 // chAyA- yo bhikSuruccAraprasravaNaM pariSThApya paraM trayANAM nAvApUrANAmAcamati AcamantaM vA svadate // sU 143 // cUrNI -'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU yaH kazcid bhikSuH 'uccArapAsavaNaM' uccAraprasravaNam 'parihavetA' pariSThApya vyutsRjya 'paraMtiNhaM' paramadhikaM trayANAm 'nAvApUrANaM zrI nizItha sUtra
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre nAvApUrANAM nAvAkArakRtAnAmekahastatalAnAM 'pasalI' iti prasiddhAnAM 'Ayamai' Acamati zaucaM karotItyarthaH, prathamaM tu yadi ekenaiva nAvApUreNa nirleptuM zakyate tadA ekenaiva nAvApUreNa nirlepayet na tu tadadhikena, kintu kAraNavazAttadadhikena dvitIyena tRtIyena vA nAvApUreNApi nirlepayet / tato'dhikena caturthapaJcamAdinA nAvApUreNa yadyAcamati / 'AyamaMtaM vA sAijjai' nAvApuratrayAt adhikena nAvApUreNa AcamantaM zaucaM kurvantaM svadate'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / / sU0 143 // 134 sUtram -- je bhikkhU apArihArie NaM pArihAriyaM vajjA - ehi ajjo ! tumaM ca ahaM ca egao asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA paDigAhettA, tao pacchA patteyaM patteyaM bhokkhAmo vA pAhAmo vA, jo taM evaM vaya, vayaMtaM vA sAijjai // sU0 144|| chAyA - yo bhikSuH apArihArikaH khalu pArihArikaM vadet "ehi Arya ! tvaM ca ahaM ca ekato'zamaM cA pAnaM vA khAdyaM vA svAdyaM vA pratigRhya tataH pazcAt pratyekaM pratyekaM bhokSyAvo pAsyAvA vA" yastamevaM vadati vadantaM vA svadate // sU0 144|| cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'apArihArie NaM' apArihArikaH khalu tatra pArihArikaH parihAranAmakaprAyazcittarahito vizuddhaH zuddhAcAro vA sAdhurityarthaH, 'pArihAriyaM' pArihArikaM - prAptaparihAranAmakaprAyazcitaM mAsikAdiyAvat SANmAsikAntaM parihAranAmakaprAyazcittatapo vahamAnaM pArihArikam 'ejjA' vadet kathayet kiM vadet ? ityAha-'ehi ajjo' ! ityAdi / 'ehi ajjo' ehi Arya ! he Arya ehi atrAgaccha 'tumaM ca ahaM ca' tvaM cAhaM ca 'egao' ekata: - ekatra militvA 'asaNaM vA' azanam vA 'pANaM vA' pAnaM vA 'khAimaM' khAdyaM vA 'sAimaM vA' svAdya' vA 'paDiggAhettA' parigRhya eteSAmazanAdInAM militvaiva grahaNaM kRtvA 'tao pacchA' tataH pazcAt grahaNAdanantaram 'patteyaM patteyaM' pratyekaM pratyekaM - bhinnabhinnasthAne upavizya 'bhokkhAmo vA pAhAmo vA' bhokSyAvaH AhAraM kariSyAvaH, pAsyAvaH - jalAdipAna kariSyAvaH, 'jo taM evaM vayaI' yo bhikSurevaMprakAreNa taM pArihArikaM prati vadati - kathayati 'vayaM vA sAijjai' vadantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 144 // saMprati uddeza kopasaMhAramAha - 'taM sevamANe' inyAdi / sUtram - taM sevamANe Avajjai mAsiyaM parihAradvANaM ugghAiyaM // 145 // || nisI he cattho uddeso samatto ||4|| zrI nizItha sUtra
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 5 sU0 1 sacittavRkSamUle sthAnAdikaraNaniSedhaH 135 chAyA- taM sevamAna Apadyate mAsikaM parihArasthAnamuddhAtikam ||sU0 145 // || nizIthAdhyayanasya caturthI dezakaH samAptaH // 4 // cUrNI - 'taM sevamANe' ityAdi / 'taM sevamANe' tat sevamAnaH caturthoddezakasya 'rAyaM atI karei' itiprathamasUtrAdArabhya 'je bhikkhU apArihAri NaM' etatsUtraparyantaM yat - yat prAyazcittasthAnaM pradarzitam teSu ekaM kimapi aparAdhapadaM sevamAnaH ekasyApi sthAnasya pratisevanAM kurvan 'Avajjai' Apadyate prApnoti 'mAsiya' mAsikam 'parihAradvANaM ugghAiyaM' parihArasthAnamudghA - tikam - laghumAsikaM prAyazcittaM prApnotItyarthaH // 145 // iti zrI - vizvavikhyAta - jagadvallabha - prasiddha vAcaka - paJcadazabhASAkalita lalita kalA pAlApakapravizuddhagadyapadyanaikapranthanirmApaka - vAdimAnamardaka zrI zAhU chatrapati kolhApurarAjapradatta" jainazAstrAcArya " - pada bhUSita - kolhApurarAjaguru - bAlabrahmacAri - jainAcArya - jainadharma - divAkara - pUjyazrI - ghAsIlAlavrati - viracitAyAM " nizItha sUtrasya" cUrNi bhASyAvacUrirUpAyAM vyAkhyAyAM caturthodezakaH samAptaH // 4 // zrI nizItha sUtra
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ ||pnycmodeshkH|| caturthodezakaM vyAkhyAya samprati paJcamodezako vyAkhyAyate, tatra caturthoddezakIyAntimantreNa saha paJcamodezakAdisUtrasya kaH sambandhaH ? ityatrAha bhASyakAraHbhASyam-parihAratavaDhio u, kAussaggaM karejja kahiM no vA / cotthassa paMcamassa ya, saMbaMdho esa akkhAo // 1 // chAyA-parihAratapasthitastu, kAyotsarga kuryAt kutra no vA / caturthasya paJcamasya ca, sambandha eSa AkhyAtaH // 1 // avacUriH- parihAratavadiou' ityAdi / parihAratapaHsthitaH pUrvaM caturtho dezakasyAntimasUtre yat parihAratapaH proktaM tad vahamAnaH sAdhuH kAyotsarga tathA zayyAniSadyAdikaM vA karoti, taM kAyotsargAdikaM sAdhuH kutra sthitvA kuryAt ! kutra vA no kuryAt ? iti tadatra paJcamodezake pradarzayiSyate, iti caturthasya paJcamasya ca uddezakasya eSa sambandha AkhyAtaH // 1 // tadanena sambandhenAyAtasyAsya paJcamodezakasyedaM prathamaM sUtraM prastUyate-'je bhikkhU' ityaadi| sUtram-je bhikkhU sacittarukkhamUlaMsi ThiccA ThANaM vA sejjaM vA nisIhiyaM vA tuyaTTaNaM vA ceei ceeMtaM vA sAijjai ||suu0 1 // __ chAyA yo bhikSuH sacittavRkSamUle sthitvA sthAnaM vA zayyAM vA naiSedhikI vA tvagavartanaM vA cetayati cetayantaM vA svadate ||suu0 1 // cUrNI-'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH 'sacittarukkhamUlaMsi' sacittavRkSamulesacittavRkSasyAdhaH 'ThiccA' sthitvA-sacittavRkSasya yadi hastipadapramANaH skandhaH syAt tAdRzasya vRkSasya sarvataH samantAt ratnipramANaM yAvad bhUmiH sacittA bhavati, etadanusAreNa yasya vRkSasya yAvatparimitaH skandhaH syAt tattatpramANena tadanetanA bhUmiH sacittA bhavatIti svayamUhanIyam / ato vRkSasya hastisuNDAmAtre dUre eva sthAtavyamiti niyamAnAdaraNena tatropavizya 'ThANaM vA' sthAnaM vA tatra sthAnaM nAma kAyotsargaH, sthIyate sthirIbhUyate yatra tat sthAnaM kAyotsargaH tat 'sejjaM vA' zayyAM vA zarIrapramANAM karoti tathA 'nisIhiyaM vA' naiSedhikI vA-pApakriyAniSedhakatvAt naiSedhikI svAdhyAyabhUmiH svAdhyAyasthAnaM, tAM vA 'ceeI' cetayati karoti, tathA yadi kopi sAdhuH svayaM sacittavRkSamUle kAyotsarga karoti zayyAM vA karoti naiSedhikI svAdhyAyabhUmi nirdhArayatItyarthaH / tathA 'ceetaM vA sAijjaI' cetayantaM kurvantaM vA svadate / yo bhikSuH sacittavRkSamUle kAyotsargAdikaM karoti tamanumodate vA yaH sAdhuH sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAdikA api doSA bhavanti tasmAttathA na kartavyamiti // suu01|| zrI nizItha sUtra
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 5 sU0 2-6 sacittavRkSamUlesthitvA''lokanAdisarvaniSedhaH 137 sUtram-je bhikkhU sacittarukkhamUlaMsi ThiccA Aloejja vA palo. ejja vA AloeMtaM vA paloeta vA sAijjai / sU0 2 // __chAyA-yo bhikSuH sacittavRkSamUle sthitvA AlokayedvA pralokayedvA AlokayantaM vA pralokayantaM vA svadate ||suu0 2 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'sacittarukkhamUlaMsi' sacittavRkSamle, prakRtasUtraM sacittavRkSamUlagatasacittabhUmiparakam , tatra sthitvA yo bhikSuH 'Aloejja vA' Alokayet-UdhistiryakSu dikSu vidikSu kAJcidekAM dizamAzritya pazyet ephavAraM vA pazyet 'paloejja vA' pralokayet-sarvAsu dikSu vidikSu Urdhvamadho vAraM vAraM vA pazyet tathA 'AloeMtaM vA paloetaM vA sAijjaI' AlokayantaM vA pralokayantaM vA svadate / yo hi sAdhuH sacittavRkSamle sthitvA ekavAramanekavAraM vA Alokayati tasyAnumodanAM vA karoti sa prAyazcittabhAgI bhavati / vRkSamUlaM dvividhaM saparigrahaM vA aparigrahaM vA, saparigrahaM tu caturvidhamdivyamanujatiyamizraparigRhItabhedAt / tatra divyaparigRhItaM devAdhiSThitam 1, evaM manuSyaparigRhItaM manuSyAdhiSThitam 2, tiryaparigRhItaM tiyaMgadhiSThitaM yatra gomahiSyAdayo baddhA bhaveyustat 3, mizraparigRhItaM tribhirapyadhiSThitam 4, tatra devaparigRhItavRkSamUle sthitvA pazyati tadA sAdhoH kSiptacittayakSAviSTonmAdaprAptatvAdayo doSAH saMbhaveyuH 1, manuSyaparigRhItavRkSAdhaH sthitvA'balokane tadadhiSThAtuH zaGkA syAt-"kimarthamayamevaM pazyati ? kiM vRkSasya chedAdikaM kariSyati ?" ityAdi 2, tiryaparigRhIte teSAmAhArAdAvantarAyaH syAt, sAdhudarzanAt pazavaH udvignA bhUtvA bandhanaM troTayitvA nazyantItyAdi 3, mizraparigRhIte pUrvoktAH sarve'pi doSAH samApateyuH 4 / etadvayatiriktamaparigRhItam, tatrA'pi aneke doSA bhavantIti svayamUhanIyam / ataH sAdhurva kSamUle sthitvA AlokanapralokanAdikaM na kuryAt / atrAha bhASyakAraHbhASyam- sacittarukkhamUlaMsi, ThiccA ThANAiyaM kare / pAvai bhikkhuo sajjo, ANAbhaMgAiyaM tayA // chAyA-sacittavRkSamUle sthitvA sthAnAdikaM kuryAt / prApnoti bhikSukaH sadya AjJAbhaGgAdikaM tdaa|| avacUriH--'sacittarukkhamUlaMsi' ityAdi / sacittavRkSamUle sthitvA yo bhikSuH sthAnAdikaM kAyotsargazayyAdikam kuryAt , yadi sacittavRkSamUle sthitvA yaH kAyotsargAdikaM karoti zrI nizItha sUtra
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ 138 nizIthasUtre sa bhikSurAjJAbhaGgAdikAn doSAn prApnoti / tathA sacittavRkSamUle sthitasya bhikSorhastapAdAdinA vRkSasya saMghaTTanaM bhavet tadA tasya trasasthAvarajIvAdivirAdhanaM bhavati tena saMyamavirAdhanA, tathA chAyA) tatpatrAdibhakSaNArtha zarIrasaMgharSaNArtha vA samAgatatiryagAdibhya upaghAtopi bhavati tenAtmavirAdhanA bhavati tasmAt sacittavRkSamUle sthitvA sAdhunA kAyotsargAdikaM na kartavyamiti ||suu02|| sUtram--je bhikkhU sacittarukkhamUlaMsi ThiccA asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA AhArei AhArataM vA sAijjai // sU0 3 // chAyA-yo bhikSuH sacittavRkSamUle sthitvA azanaM vA pAnaM vA khAdya vA svAdya vA Aharati AharantaM vA svadate ||suu0 3 // __cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / evaM sacittavRkSamUle sthitvA'zanAderAhAro'pi na karttavya iti ||suu0 3 // sUtram-je bhikkhU sacittarukkhamUlaMsi ThiccA uccArapAsavaNaM pariTThavei parihavetaM vA sAijjai // sU0 4 // ___ chAyA-yo bhikSuH sacittavRkSamUle sthitvA uccAraprasravaNaM pariSThApayati pariSThA payantaM vA svadate ||suu0 4 // cUrNI--'je bhikkhU, ityAdi / evaM sacittavRkSamUle sthitvA uccAraprasravaNAdipariSThApanamapi na karttavyam ||suu04|| sUtram-je bhikkhU sacittarukkhamUlaMsi ThiccA sajjhAyaM karei kreN| vA sAijjai // sU 5 // chAyA -yo bhikSuH sacittavRkSamUle sthitvA svAdhyAyaM karoti kurvantaM vA svdte| cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / asmin sUtre svAdhyAyaniSedhaH pratipAditaH ||suu05|| sUtram-je bhikkhU sacittarukkhamUlaMsi ThiccA sajjhAyaM udisai uddisaMtaM vA sAijjai // sU0 6 // ___chAyA-yo bhikSuH sacittavRkSamUle sthitvA svAdhyAyamuddizati uddizantaM vA svadate // sU 6 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / asmin sUtre sacittavRkSamUle sUtrArthatadubhayarUpasvAdhyAyasya pAThanaM niSiddham ||suu0 6 // sUtram--je bhikkhU sacittarukkhamUlaMsi ThiccA sajjhAyaM samuddisai samudisaMta vA sAijjai // suu07|| zrI nizItha sUtra
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u05 sU07-13 anyatIrthikAdibhyaH saMghATikAsIvanAdiniSedhaH 139 chAyA -yo bhikSuH sacittavRkSamUle sthitvA svAdhyAyaM samuddizati samuddizantaM vA svadate // sU0 7 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / atra pUrvoktasvAdhyAyasya vAraM vAraM pAThanaM, parebhyaH samupadezaceti dvayamapi niSiddham ||suu0 7 // sUtram - - je bhikkhU sacittarukkhamUlaMsi ThiccA sajjhAyaM aNujANai anujAtaM vA sAijjai // sU0 8 // chAyA -yo bhikSuH sacittavRkSamUle sthitvA svAdhyAyamanujAnAti anujAnantaM vA svadate // 0 8 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / svAdhyAyAdikaraNArthamAjJApradAnamanujJAnam, anyat sarvaM pUrvavadeveti // sU0 8 // sUtram - je bhikkhU sacittarukkhamUlaMsi ThiccA sajjhAyaM vAei vAeMtaM vA sAijjai // sU0 9 // chAyA - yo bhikSuH sacittavRkSamUle sthitvA svAdhyAyaM vAcayati vAcayantaM vA svadate // sU0 9 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / tatra vAcayati vAcanAM dadAti tathA vAcanAM dadata svadate'numodate, anyatsarve pUrvavadeva // sU0 9 // sUtram -- je bhikkhU sacittarukkhamUlaMsi ThiccA sajjhAyaM paDicchai paDicchataM vA sAijjai // sU0 10 // chAyA- yo bhikSuH sacittavRkSamUle sthitvA svAdhyAyaM pratIcchati pratIcchantaM vA svadate // sU0 10 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / evaM pUrvoktaprakAreNa sacittavRkSamUle sthitvA svAdhyAyaM pratIcchati AcAryebhyaH pradattAM vAcanAM gRhNAti tathA vAcanAM gRhNantaM svadate'numodate ||suu0 10 // sUtram -- je bhikkhU sacittarukkhamUlaMsi ThiccA sajjhAyaM pariyaTTai pariyataM vA sAijjai // sU0 11 // chAyA - yo bhikSuH sacittavRkSamUle sthitvA svAdhyAyaM parivartayati parivartayantaM vA svadate || sU0 11 // cUrNI - je bhikkhU' ityAdi / evaM pUrvoktaprakAreNa sacittavRkSamUle sthitvA svAdhyAyaM parivartayati pUrvAdhItasyA''vartanaM karoti, tathA parivartayantaM vA svadatte'numodate // sU0 11 // zrI nizItha sUtra
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ 140 vwwwvvvvv nizIthasUtre sUtram-je bhikkhU appaNo saMghADiyaM aNNautthieNa vA gAratthieNa vA sAgArieNa vA sivvAvei vA sivvAvetaM vA sAijjai // sU0 12 // chAyA-yo bhikSurAtmanaH saMghATikAm anyayUthikena vA gArhasthikena vA sAgArikeNa vA sIvayati sIvayantaM vA svadate // sU0 12 // cUrNI--'je bhikkha' ityAdi / 'je bhikkha' yaH kazcid bhikSuH 'appaNo saMghADiyaM AtmanaH svasya saMghATikAM prAvaraNavastraM 'cAdara' 'pachevaDI' iti bhASAprasiddhAm 'aNNautthieNa vA' anyayUthikena vA paratIrthikena 'gArathieNa vA' gArhasthikena vA yena kenacit pUrvasaMstutAdinA tadanyena vA gRhasthena 'sAgArieNa vA' sAgArikeNa vA, tatra sAgArikaH zrAvaka ityarthaH tena 'sivvAveI' sIvayati-paradvArA svakIyaprAvaraNavastrasya saMdhAnaM kArayatItyarthaH, tathA 'sivvA-taM vA sAhajjaI' sIvayantaM vA svadate / atrAha bhASyakAraH-- bhASyam-paratitthigihatthehiM saMghADIe ya sIvaNaM / kArei samaNo jo u, ANAbhaMgAi pAvai // chAyA-paratIthigRhasthaiH, saMghATayAzca sIvanam / __ kArayati zramaNo yastu, AjJAbhaGgAdi prApnoti // avacUriH--'paratisthi0' ityAdi / yastu zramaNaH sAdhuH paratIrthikagRhasthaiH, upalakSaNAt zramaNobhirvA saMghATyAH-'cAdara' 'pachevaDI' iti bhASAprasiddhAyAH sIvanam , upalakSaNatvAt AhArAdyAnayanavaiyAvRtyAdikaM vA kvApi kasminnapi kAle kAraNe'kAraNe vA kArayet tadA AjJAbhaGgAdidoSAn prApnoti / yasmin saMpradAye gacche vA saMyatIbhiH uparyuktaM kArya kArayati sa gacchaH lokAnAM purato napuMsaka iva zAstravidAM pariSadi sarvathaiva anAhato bhavatIti bhAvaH / / suu012|| sUtram-je bhikkhU appaNA saMghADIe dIhasuttAI karei kareMtaM vA sAijjai sU0 13 // chAyA-yo bhikSurAtmanaH saMghATayA dIrghasUtrANi karoti kurvantaM vA svadate ||suu013|| cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'appaNo' AtmanaH svasya 'saMghADIe' saMghATyAH prAvaraNavatrasya 'cAdara' 'pachevaDI' iti lokaprasiddhAyAH 'dIhasuttAI kareI' dIrghasUtrANi prAvaraNavastrAntabhAgasthitAni dazikArUpANi laghusUtrANi, tAni dIrghasUtrANi kArpAsikasUtreSu UrNAsUtrANAM UrNAsUtreSu kSaubhikAdisUtrANAM bandhanaM dattvA dIrghANi caturamulAdadhikAni vistRtAni sUtrANi zobhArtha karoti-saMpAdayati 'kareMtaM vA sAijjai' kurvantaM vA svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAmaGgAdikA doSA api bhavantIti ||suu0 13 // zrI nizItha sUtra
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u05 sU014-16 prAtihArikapAdaproJchanasyoktakAle pratyarpaNani0 141 sUtram-je bhikkhU piumaMdapalAsayaM vA paDolapalAsayaM vA billapalAsayaM vA sIodagaviyaDeNa vA usiNodagaviyaDeNa vA saMphANiya saMphANiya AhArei AhArataM vA sAijjai ||suu0 14 // chAyAyo bhikSuH picumandapalAsakaM vA paTolapalAsakaM vA bilvapalAsakaM vA zItodakavikaTena vA uSNodakavikaTena vA saMphANiya saMphANiya Aharati AharantaM vA svadate // sU0 14 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'piumaMdapalAsayaM vA' picumandapalAzakaM vA, tatra picumandaH nimbavRkSaH, tasya palAzakaM patraM vA 'paDolapalAsathaM vA' paTolapalAzakaM vA, tatra paTolo latAvizeSaH 'paravala' iti bhASAprasiddhaH, tasya palAzakaM patram , tadvA billapalAsayaM vA' bilvapalAzakaM vA, tatra bilvo bilvavRkSa 'billI' 'bela' iti prasiddhaH, tasya palAzakaM patram / eteSAM patrANAM bhakSaNasya darzanAntarIyasAdhau prasiddhatvenAtra tasya pratiSedho varNitaH, kintvatra patramAtrANAM sarveSAM patrANAM grahaNaM bodhyam , teSAM sajIvatvena jIvavirAdhanAt , tAdRzAni sacittAni patrANi 'sIodagaviyaDeNa' zItodakavikaTena vA, tatra vikaTena vyapagatajIvena acittazItajalena taNDulaghAvanAdijalenetyarthaH, athavA 'usiNodagaviyaDeNa vA' uSNodakavikaTena vA vyapagatajIvenoSNodakena acittoSNodakenetyarthaH, 'saMphANiya saMphANiya' tatra 'saMphANiya' iti dezI zabdastena 'saMphANiya' iti phenayuktAni kRtvA kRtvA, tathA ca acittAbhyAM zItoSNajalAbhyAM samyak tAdRzapatrANi saMmadya saMmarcetyarthaH 'AhAreI' Aharati teSAM bhakSaNaM karoti, tathA 'AhArataM vA sAijjaI' AharantaM vA svadate / nimbAdivRkSapatrANAmacittajalena prakSAlana kRtvA AhAraM kurvantaM svadate'numodate sa prAyazcittabhAga bhavati // sU0 14 // sUtram--je bhikkhU pADihAriyaM pAyapuMchaNaM jAittA 'tameva rayaNi paccappiNissAmi'-tti sue paJcappiNai paccappiNataM vA sAijjai ||suu0 15 // chAyA-yo bhikSuH prAtihArikaM pAdapoMchanakaM yAcitvA 'tasyAmeva rajanyAM pratyarpayidhyAmI'-ti zvaH pratyarpayati pratyarpayanta vA svadate ||suu0 15 / / cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'pADihAriyaM pAyapuMchaNaM' prAtihArikaM pAdapoMchanakam , tatra zrAvakAdibhya AnItaM pratyarpaNayogyaM vastu prAtihArikamiti kathyate, tathA pAdapoMchanakaM rajoharaNam 'jAittA' yAcitvA 'tameva rayaNi paccappiNissAmi'-tti tasyAmeva rajanyAM pratyarpayiSyAmIti, sUtre 'tameva rayaNi' ityatra saptamyarthe dvitIyA prAkRtatvAt , zrI nizItha sUtra
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ zakkara nizIthasUtre zrAvakAdibhyo gatvA kathitam - mahyaM rajoharaNaM dehi ahaM punaH kArya saMpAdya tasyAmeva rajanyAM rAtrau pratyarpayiSyAmi rAtreH prAgevetyarthaH, rAtrau AdAnapradAnasya niSiddhatvAt rajanItipadaM divasAvasAnabodhakam , ityevaM prakAreNa yAcanAM kRtvA rajoharaNamAnItavAn kintu 'sue paccappiNaI' zvaH pratyarpayati zvaH paradine prAtaHkAle rAtrivyapagamAnantaraM pratyarpayati rajoharaNam, tathA 'paccappiNaMtaM vA sAijjai' pratyarpayantaM vA svadate / yo hi rajoharaNAdikaM tadivasamAtrasya kRte yAcitvA AnItavAn , yadyapi prAtihArika rajoharaNamAhAravastrapAtrAdi kambalaM ca na kalpate sAdhUnAmiti rajoharaNasya prAtihArikatvena yAcanaM na saMgacchate tathApi akasmAt caurAdinA apahRtam , agninA dagdhaM, kutrApi vismRtaM ced rajoharaNaM bhavet tadA tAtkAlikakAryakaraNAya tadyAcanasya saMbhavaH kintu pratyarpayati dvitIyadine prAtaHkAle / etAdRzaM zramaNaM svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati mRSAvAdAdidoSasaMbhavAt , tathA etAdRzasyAjJAbhaGgAdayo'pi doSA bhavantIti ||suu0 15 // sUtram--je bhikkhU pADihAriyaM pAyapuMchaNaM jAittA 'sue paccappiNissAmi'-tti tameva rayaNiM paccappiNai paJcappiNataM vA sAijjai / suu016| chAyA-yo bhikSuH prAtihArikaM pAdapoMchanakaM yAcitvA 'zvaH pratyarpayiSyAmI'-ti tasyAmeva rajanyAM pratyarpayati pratyarpayantaM vA svadate ||suu016|| cUrNI-'je bhikkhU pADi hAriyaM' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcit bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'pADihAriyaM' prAtihArikaM punaH pratyarpaNayogyam 'pAyapuMchaNaM' pAdapoMchanakaM 'jAittA' yAcitvA zrAvakebhyo pAdapoMchanasya yAcanAM kRtvA''nItaM 'sue paccappiNissAmi'-tti zvaH prAtaHkAle pratyarpayiSyAmi, arthAt kazcit sAdhuH zrAvakagRhaM gatvA kathayati-'bhoH ! mahyamekaM pAdapoMchanaka dehi kArya kRtvA prAtaH punaH pratyarpayiSyAmi' iti kathayitvA zrAvakebhyo pAdapoMchanakaM gRhNAti kintu 'tameva rayaNiM paccappiNaI' tasyAmeva rajanyAM-rajanImukhe divasAvasAne pratyarpayati, yadivase eva yAcanAM kRtvA dvitIyadivase dAtuM kathayitvA AnItavAn tat tasyAmeva rAtrau rAtreH pUrvameva punaH pratyarpayati, tathA 'paJcappiNaMtaM vA sAijjai' pratyarpayantaM vA vA svadate, prAtaHkAle pratyarpayiSyAmIti kathayitvA prAtihArikaM rajoharaNaM yAcitvA AnItavAn parantu tadrAtreH prAgeva pratyarpaNaM karoti, tAdRzaM zramaNaM yo'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, evaM karaNe sAdhorvacane mRSAvAdadoSApattiH syAt / sUtram-je bhikkhU sAgAriyasaMtiyaM pAyapuMchaNaM jAittA tameva rayaNi paccappiNissAmi'-tti sue paccappiNai paccappiNataM vA sAijjai // sU0 17 // zrI nizItha sUtra
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u.5 sU. 17- 23 prAtihArika sAgArikasatkadaNDAderuktakAle'pratyarpaNani0 143 chAyA- yo bhikSuH sAgArikasatkaM pAdaprachanakaM yAcitvA 'tasyAmeva rajanyAM pratyapayiSyAmI - 'ti zvaH pratyarpayati pratyarpayantaM vA svadate || sU017 | cUrNI - 'je bhikkhU sAgAriya0' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcida bhikSu zramaNa zramaNI vA 'sAgAriyasaMtiyaM' sAgArikasatkam - sAgAriko gRhasthaH tatsatkaM tatsambandhi 'pAyapuMchaNaM jAittA' pAdaprachanakaM yAcitvA / zeSaM paJcadazasUtravad vyAkhyeyam ||suu0 17|| sUtram - je bhikkhU sAgAriyasaMtiyaM pAyapuMchaNaM jAittA 'sue paccappiNissAmi'- tti tameva syaNi paccappiNai paccaSpiNaMtaM vA sAijjai // chAyA - yo bhikSuH sAgArikasatkaM pAdaprachanakaM yAcitvA zvaH pratyarpayiSyAmI-ti' tasyAmeva rajanyAM pratyarpayati pratyarpayantaM vA svadate // sU0 18 // cUrNI - 'je bhikkhU sAgAriya' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcida bhikSuH 'sAgAriyasaMtiyaM' sAgArikasatkam gRhasthasvAmikaM yad upAzraye sthitaM tat 'pAya puMchaNaM jAittA' pAdaprochanakaM yAcitvA zeSaM SoDazasUtravad vyAkhyeyam || sU0 18 // sUtram -- je bhikkhU pADihAriyaM daMDayaM vA laTThiyaM vA avalehaNiyaM vA veNusUI vA jAittA evaM eehiM dohiM vi caiva pADihAriya- sAgAriyamahiM do do AlAvagA yavvA // sU0 19 // 20 // 21 // 22 // chAyA -yo bhikSuH prAtihArikaM daNDaka vA yaSTikAM vA avalehanikAM vA veNusUca vA yAcitvA, evam etAbhyAM dvAbhyAmapyeva prAtihArika- sAgrarikagamakAbhyAM dvau dvau AlApakau jJAtavyau / sU0 19 / 20 / 21 / 22 // cUrNo - 'je bhikkhU pADihAriya0' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcida bhikSu: 'pADi - hAriyaM' prAtihArikam punaH pratyarpaNayogyam 'daMDayaM vA' daNDakaM vA, tatra daNDaH pUrvoktasvarUpastam 'laTThiyaM vA' yaSTikAM laghudaNDarUpAM vA rugNAdyavasthAyAM grahaNayogyAm 'avalehaNiyaM vA' avalehanikAM vA, tatra caraNAdi saMlagnakardamAdikaM yayA apanIyate sA vetraprabhRtinirmitA kSurikAdisadRzavastu vizeSarUpA, tAm avalehanikAm, tathA 'veNukhaI vA' veNusUcIM vA vaMzanirmitAM sUcIm ' jAittA' yAcitvA zrAvakAt tadyAcanAM kRtvA 'evaM eehi' ityAdi - evam anenaivA''lApakaprakAreNa etAbhyAM pUrva pradarzitAbhyAmapi dvAbhyAmeva, kIdRzAbhyAmityAha - 'paDihAriya 0 ' ityAdi - " prAtihArika-sAgArikasatkarUpAbhyAM gamakAbhyAM pratyekasya dvau dvau AlApakau karttavyau, tathAhi - prAtihArikasya daNDakAdikasya tasminneva divasAvasAne pratyarpayiSyAmIti kathayitvA zvaH prAta kAle pratyarpayatIti tadviSayakaM sUtram zrI nizItha sUtra
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ 144 nizIthasUtre // 19 // tataH prAtihArikasya daNDakAdikasya prAtaHkAle pratyarpaNArthaM kathayitvA divasAvasAne eva pratyarpayatIti tadviSayakaM sUtram ||20|| evam - sAgArikasatkasya daNDakAdikasya tasminneva divasAvasAne pratyarpayiSyAmIti kathayitvA prAtaH pratyarpayatIti tadviSayaM sUtram // 21 // evaM sAgArikasatkasya daNDakAdeH prAtaH pratyarpayiSyAmIti kathayitvA tasminneva divasAvasAne pratyarpayatIti tadviSayakaM sUtram // 22 // etatsUtracatuSTayamapi sAdhorvacane mRSAvAdadoSavattvena niSedhaviSayakamasti / zeSaM paJcadazasUtravad vyAkhyeyam ||suu022|| atrAha bhASyakAraH bhASyam - pADihAriyasAgAri, - saMtie je gamA bhave / pAya puMchaNage daMDAie cettha taheva ya // chAyA - prAtihArikalAgAri, satke ye gamA bhaveyuH / pAdaprojchanake daNDAdike cAtra tathaiva ca // avacUri : - 'pADihAriya' ityAdi / prAtihArike prAtihArikapAdaproJchanakaviSayaka pazcadazaSoDazasUtrayoryo gamadvayaprakAraH kathitaH sa eva hi gamadvayaprakAra: sAgArikapAdaproJchana viSayakasaptadazASTAdazasUtrayorapi jJAtavyaH / tathA pAdaprochanakaviSayake paJcadazAdisUtracatuSTaye yadvat yena prakAreNa rajoharaNasya pratipAdito dvitIyodezakaprakAreNa sa eva prakAra: prAtihArika sAgArikasatka - daNDAdiSvapi sUtracatuSTayI prayoktavyA / etatsarvaM dvitIyodezake prathamasUtrAdAramyASTamasUtraparyantaM yathA varNitam tathaivAtrApi paJcamodezake varNayitavyam / zrAvakAt yAcitvA AnItasya pAdaproJchana kasya daNDAdervA yathAsamayamapradAne prAyazcittaM bhavati, tathA AjJA bhaGgAdikA doSA api bhavantIti ||suu022 // sUtram - je bhikkhU pADihAriyaM vA sejjAsaMthAragaM paccappiNittA doccapi aNaNunnaviya ahiThei ahitaM vA sAijjai // sU0 23 // chAyA - yo bhikSuH prAtihArikaM vA zayyAsaMstArakaM pratyarpayitvA dvitIyamapi ananujJApyAdhitiSThati adhitiSThataM vA svadate // sU0 23|| cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'pADi - hAriyaM vA' prAtihArikaM vA 'sejjAsaMthAragaM' zayyAsaMstArakaM zrAvakAdAnItaM zravakAya 'paJcappi NittA' pratyarpayitvA pratyarpaNArthaM tu gatavAn kintu tatsvAmino'nupasthityAdikAraNavazAt anayitvA tadAdAyaiva samAgataH, tat zayyAsaMstArakaM tatraiva tiSThati tAdRzaM zayyAsaMstArakaM punaH 'doccaM pi aNaNunnaviya' dvitIyaM - dvitIyamapi vAram ananujJApya tasyAjJAmagRhItvaiva yadi kAraNavazAt 'ahiTThei' adhitiSThati tadupari samupavizati tasyAnanujJApitasya zayyAsaMstArakasyopabhogaM zrI nizItha sUtra
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u. 5 sU0 24-25 dIrghasUtrakaraNaniSedhaH 145 karoti, tathA ' ahitaM vA sAijjai' adhitiSThantaM vA tvadate / yo hi AnItaM zayyAsaMstArakaM zrAvakAyArpayitvA punarapi AjJAmantareNa tasyopabhogaM karoti upabhoktAramanumodate ca sa prAyazcittabhAgI bhavati / prAtihArikA'prAtihA rikazayyA saMstArakamarpayituM gataH kintu kAraNavazAd na samarpitavAn tacca zayyA saMstArakaM tayaivAvatiSThate tAdRzaM zayyAsaMstArakaM dvitIyavAra mananujJApya tadAjJAmanavApya tasyopabhogaM karoti sa prAyazcitabhAgI bhavatI, tathA tasyA''jJAbhaGgAdikA doSA bhavanti / ananujJAtasya zayyAderananujJApya punarupabhoge mAyitvaM mRSAvaditvaM ca syAt, tathA adattAdAnam apratyayaH kalahaH upAlambhazca syAt yasmAdete doSAstasmAt kAraNAt samarpitaM zayyAsaMstArakaM dvitIyacAramananujJApya na bhoktavyamiti ||suu0 23 // " 1 sUtram -- je bhikkhU sAgAriyasaMtiyaM sejjAsaMthAragaM paccappiNittA doccapi aNaNunnaviya ahiTThei ahitaM vA sAijjai // sU0 24 // chAyA -- yo bhikSuH sAgArikasatkaM zayyA saMstArakaM pratyarpayitvA dvitIyamapyananujJApyAdhitiSThati kadhitiSThantaM SA svadate // sU0 24 // cUrNI - 'je bhikkhU sAgAriya' 0 ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcit bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'sAgAriyasaMtiyaM sejjAsaMthAragaM' sAgArikasatkaM zrAvakasambandhi yadupAzrayasthitaM tat punaH zayyAsaMstArakaM pIThaphalakAdikaM paccappiNittA' pratyarpya tadupabhogAjJAM samarpya tat punaH 'doccapi aNaNunnaviya' dvitIyamapi vAram ananujJApya zrAvakasyAjJAmanAdAya 'ahiThei' adhitiSThati tAdRzazayyA saMstArakasyopabhogaM karoti, tathA ' ahitaM vA sAijjai' adhitiSThantamupabhogaM kurvantaM vA zraptaNaM svadate - anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAdikA doSAzcApi bhavanti tasmAt kAraNAt tasya tAdRzasya sAgArikasatkAyyAsaMstArakasya dvitIyavAram ananujJApya nopabhogaH karaNIyaH, na vA tadupabhokturanumodanaM karaNIyamiti // sU0 24 // sUtram -- je bhikkhU saNakappAsAo vA uNNakappAsAo vA poMDakappAsAo vA amilakappAsAo vA dIhasuttAIM karei kareMtaM vA sAijjai // chAyA - yo bhikSuH zaNakArpAsato vA UrNAkArpAsato vA boNDakArpAsato vA amilakArpAsito vA dIrghasUtrANi karoti kurvantaM vA svadate ||suu0 25|| zrI nizItha sUtra
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ 146 nizIthasUtre cUrNI-'je bhikkhU' ityaadi| 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'saNakappAsAo vA' zaNakArpAsAt zaNasUtrAt 'zaNaM' lokaprasiddham 'uNNakappAsAo vA' UrNAkAsAdvA- ajoSTrAdInAm-UrNAsUtreNetyarthaH, poMDakappAsAo vA' pokArpAsAdvA-vanajAtakAsenetyarthaH, 'amilakappAsAo cA' amilakArpAsAdvA kAryAsavizeSAt , kartitazaNAdisUtreNetyarthaH dIhasuttAI karei' dIrghasUtrANi karoti zaNAdisUtreNa dIrghasUtrANi vastrAntabhAgasthitasUtrANi dIrghANi saMpAdayatItyarthaH tathA 'kareMtaM vA sAijjaI' kurvantaM vA svadate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAdikA doSA bhavanti / evaM zaNAdinA sUtrANi saMpAdayataH zramaNasya sUtrArthayorhAnirbhavati / yasmAt dIrghasUtranirmANe eva samayasya vyatIyamAnatvAt svAdhyAyArtha samaya eva na milati, ityevaM krameNa sUtrArthayorvismaraNaM jAyate / evaM yadi kazcit zrAvakAdi dIrghasUtraM kurvataM sAdhu pazyati tadrA 'dIrghasUtranirmANa gRhiNAM karma' iti kRtvA tasya zramaNasya zAsanasya ca laghutA bhavati / evaM teSu dIrghastreSu zuSirabhAge mazakAdijIvAnAM vinAzopi jAyate iti saMyamavirAdhanamapi bhavati / yasmAt kAraNAt dIrghasUtranirmANe ete uparyuktA doSA bhavanti tasmAt kAraNAt zramaNaH svayaM dIrghasUtranirmANaM na kuryAt na vA dIrghasUtrANi kurvantamanumodayediti / dIrghasUtrArtha yantrAdicAlanamAvazyaka tatazca yantracAlanena vAyukAyikA jIvA vinazyanti tatazca saMyamavirAdhanam , saMyatAstu vAyuvirAdhanApekSayA svAtmavirAdhanameva varamiti manyante, vAyukAyikavirAdhane SaTakAyAnAmapi virAdhanaM saMbhavati tena saMyamavinAzaH, saMyamavinAze ca sarveSAM mahAvratAnAM virAdhanamapyApadyeta, uktaM ca AcArAGgasUtreprathamAdhyayane saptamoddezake prathamasUtre-'iha saMtigayA daviyA NAvakhaMti jIviuM' iti / iha zAntigatAH zAntimagnAH dravikAH dravaH-saMyamastadvantaH karmanivAraNazIlAH saMyaminaH jIvitum vyajanAdinA vAyukAyikasya virAdhanenaprANAn dhArayituM nAvakAGkSanti necchnti-ityrthH| yastu ekajIvavirAdhamaM karoti sa ghaNNAmapi virAdhanaM karoti / uktaM cAcArAGgasUtre dvitIyAdhyayane SaSThodezake dvitIyasUtre-'siyA tattha egayare vipparAmusai chasu annayaraMmi kappai' syAttatraikataraM viparAmRzati SaTsu anyatarasmin kalpate, iti chAyA / ayaM bhAvaH-ekakAyavirAdhanAyAM satyAM SaTkAya virAdhanA bhavati, vistaratastu tatraiva vilokanIyam / evaM dhvanivardhakayaMtre (lAuDaspIkara) iti saMpratikAlaprasiddha vyAkhyAnAdikaraNe SaTkAyavirA dhanaM bhavatIti, tatra vAyukAyavirAdhanAt / evaM dIrghasUtranirmANe vAyukAyikavirAdhanAsaMbhavAt sUtre dIrghasUtrakaraNasya niSedhaH kRta iti, tasmAt vAyukAyarakSaNArtha yatanA kartavyA, akaraNe prAyazcittaprasaMgAt / / sU0 25 // sUtram-je bhikkhU sacittAI dArudaMDANi vA veNudaMDANi vA vettadaMDANi vA karei kareMtaM vA sAijjai // sU0 26 // zrI nizItha sUtra
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNi0 u05 sU028-35 sacittAdidArudaNDakAderna vanivezita prAmAdau bhikSAyAzcani0 147 chAyA -yo bhikSuH sacittAn dArudaMDAn vA veNudaMDAn vA vetradaMDAn vA karoti kurvantaM vA svadate || sU0 26|| cUrNI - 'je bhikkhU sacittAI' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'sacitAI ' sacittAn - sajIvAn 'dArudaMDANi vA' dArudaNDAn vA zizapAdivRkSasaMpAditadaNDAn ityarthaH 'veNadaMDANi vA' veNudaNDAn vA, tatra veNurvezastatsambandhino daNDAn ' vettadaMDANi vA' vetradaNDAn vA. tatra vetram latAvizeSalakSaNaM 'veMta' 'netara' iti lokaprasiddham, tasya vetrasya sacittadaNDAn vetyarthaH 'karei' karoti sacittadArudaNDAdIn svayaM saMpAdayatItyarthaH tathA ' karataM vA sAijjaI ' sacittadArudaNDAn kurvantaM saMpAdayantamanyamanumodate / yo hi bhikSuH zramaNaH sacittadAruvaMzAdidaNDaM svayaM karoti kurvantamanumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgA'navasthAdayo doSA bhavantIti // sU0 26 // evaM 'dharei' dharati - haste dhArayati ||sU0 27|| 'paribhuMjai' paribhuGke anyasmin kArye paribhogaM karoti, zeSaM pUrvavat ||suu0 28 // sUtram -- je bhikkhU cittAIM dArudaMDANi vA veNudaMDANi vA vettadaMDANi vA karei kareMtaM vA sAijjai // sU0 29 // chAyA - yo bhikSuH citrAn dArudaNDAn vA veNudaNDAn vA vetradaNDAn vA karoti kurvantaM vA svadate ||suu0 29|| cUrNI - 'je bhikkhU citAI' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'cittAI' citrAn varNayuktAn 'dArudaMDANi vA' dArudaNDAn, tatra citraH ekavarNena nIlapItAdinA vA ekena varNena atizayenojjvalaH, tathA ca ekavarNena yena kenApi atizayena dArudaNDAn ujjvalAn 'karoti' ityagrimeNa sambandhaH, tathA 'veNudaMDANi vA' veNudaNDAn vA tatra veNurvaMzaH, tasya daNDAn, tAn varNenojjvalAn karoti, tathA 'vettadaNDANi vA' betradaNDAn vA ekavarNenAtizayenojjvalAn 'karei' karoti svayaM saMpAdayati, tathA 'kareMtaM vA sAijjai' kurvantaM vA saMpAdayantamanyaM zramaNaM svadate'numodate / yo bhikSucitraM dArudaNDaM veNudaNDaM vetradaNDaM karoti kurvantaM vA anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAdikA doSA bhavantIti // mu029|| evaM 'dharei' sU0 30 || 'paribhaMjai ' sU0 31 // vyAkhyAnaM pUrvavat // sUtram - je bhikkhU vicittAIM dArudaMDANi vA veNudaMDANi vA vetadaMDANi vA karei kareMtaM vA sAijjai // sU0 32 // chAyA -yo bhikSuH vicitrAn dArudaNDAn vA veNudaNDAn vA vetradaNDAn vA karoti kurvantaM vA svadate ||suu0 32 // zrI nizItha sUtra
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ 148 nizIthasUtre cUrNI-'je bhikkhU vicittAI' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH vicittAI vicitrAn nAnAvarNopetAn 'dArudaMDANi' dArudaNDAn 'veNudaMDANi vA' vaMzadaNDAn 'vettadaMDANi vA' vetradaNDAn vA 'karei' karoti 'kareMtaM vA sAijjaI kurvantaM vA svadate'numodate / yaH zramaNaH nAnAvarNopetAn dArudaNDAdikAn svayaM karoti kurvantaM vA anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAdikA doSA bhavantIti ||suu0 32 // evaM 'dharei' ||suu0 33 / 'paribhuMjai' vyAkhyAnaM pUrvavat ||suu034|| sUtram--je bhikkhU navaNivesaMsi gAmaMsi vA jAva saMnivesaMsi vA aNuppavisittA asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA paDiggAhei paDi. ggAheMtaM sAijjai // sU0 35 // chAyA-yo bhikSurnavaniveze grAme vA yAvat saMniveze vA anupravizyAzanaM vA pAnaM vA khAdya vA svAya vA pratigRhNAti pratigRhNataM vA svadate ||suu0 35 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'navaNivesaMsi vA' navaniveze vA-navatayA nivezaH sthApanaM yasya sa navanivezaH-tasmin prathamatayA nivAsite, tAdRze 'gAmaMsi vA' prAme vA 'jAva saMnivesaMsi vA' yAvat saMniveze vA atra. yAvat-padena nagarakheTakarbaTAdInAM saMgraho bhavati, eteSu navaniveziteSu prAmAdiSu 'aNuppavisittA' anupravizya pravezaM kRtvA, yo hi bhikSurnavanirmitaprAmAdiSu madhye pravezaM kRtvetyarthaH 'asaNaM vA' azanamAhArAdijAtaM vA 'pANaM vA' pAnaM taNDuladhAvanAdikamacittajalam 'khAimaM vA' khAdyadrAkSAkhaNDAdikabhU 'sAimaM vA' svAdyaM lavaGgAdikam 'paDiggAhei' pratigRhNAti-grahaNaM karoti 'paDiggAheMtaM vA sAijjai' pratigRhNantaM vA svadate / yo hi zramaNo navanirmitagrAmAdAvanupravizyAhAdergrahaNaM karoti tamanumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAdikA doSAzcApi bhavanti tasmAt kAraNAt zramaNo navanirmitaprAmAdiSu pravizya na caturvidhAhArAdikaM gRhNIyAt na vA gRhNantamanumodayediti / ___ayaM bhAvaH-navanirmitaprAmAdau pravizantaM zramaNaM dRSTvA bhadrakA anivasitukAmA api evaM vicArayanti-aho bhAgyavazAt sAdhuH samAgato mahanmaGgalaM jAtam , sthirIbhUtaM ca / evaM jAnanti vadanti ca - aho sAdhudarzanaM dhanyam , sAdhunA'tra prathamameva bhikSAgrahaNaM kRtam , tena kAraNena grAmopi sthiro bhaviSyati, vayamapi cAtra susthirAH santo vasiSyAmaH, iti kRtvA te tatrAgatya nivasanti tenArambhapravRttiH / tataste bhadrakAH teSAM sAdhUnAmanyeSAM vA nimittamudgamAdidoSaduSTamAhArAdikaM kuryuH / yazca abhadrakaH sa punarnavanirmitagrAmAdau AvAsaM kartukAmopi prathamataH sAdhuM dRSTvA zrI nizItha sUtra
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u05 sU0 36 - 60 navalohAdikhanyAMmikSAyAH mukhavINikAdezca niSedhaH 149 amaGgalamiti kRtvA na vAsaM karoti tato nivartate / asthire ca grAme jAte lokA vadanti - kuto - 'smAkaM sukham yasmAt prathamameva tu muNDaziraso dRSTAH bhikSayA lambhitAzca, iti tasyAnyeSAM ca zramaNAnAM bhaktAdIn nivArayiSyanti evaM cAntarAyadoSo bhavati / evaM ca navanirmitagrAmAdau praveze doSA bhavanti / evaM navanirmitagrAmAdau praveze kRte sacittapRthivyAdisaMghaTTanAdoSaH, aSkAyaharitakAyAdisaMghaTTanadoSopi bhavet tasmAt kAraNAt navanirmitagrAmAdau pravezo na kartavyo na vA pravizantamanumodayediti ||sU0 35|| sUtram -- je bhikkhU navaNivesaMsi ayAgaraMsi vA taMbAgaraMsi vA tau. AgaraMsi vA sIsAgaraMsi vA hiraNNAgaraMsi vA suvaNNAgaraMsi vA rayaNA. garaMsi vA vairAgaraMsi vA aNuppavisittA asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA paDiggAhei paDiggArhataM vA sAijjai ||sU0 36|| chAyA - yo bhikSurnava niveze vA ayaAkare vA tAmrAkare vA trapvAkare vA sIsAkare vA hiraNyAkare vA suvarNAkare vA ratnAkare vA vajrAkare vA anupravizyAzanaM vA pAnaM vA khAdya vA svAdya vA pratigRhNAti pratigRhNantaM vA svadate // sU0 36 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / yo bhikSuH zramaNaH zramaNI vA ityadinA yathA navanivezite grAmAdau pravizya bhikSAgrahaNaniSedhaH kRtastathaiva navanivezite lohakhanyAdAvapi bhikSAgrahaNaniSedho jJAtavyaH / tathAhi - navanivezite ayaAkare - lohakhanyAM, evaM tAmrAkare - tAmrakhanyAM, traSvAkare trapuH - 'jasadA' iti prasiddha dhAtuvizeSaH, tasya khanyAM, sIsAkare- sIsa kanAmadhAtuvizeSakhanyAM hiraNyA kare - rajatakhanyAM, suvarNAkare, ratnAkare - ratnakhanyAM, vajrA kare- vajaratnakhanyAM vA'nupravizya zramaNaH zramaNI vA'zanAdikaM gRhNAti gRhNantaM vA svadate sa doSabhAg bhavati / tatra gamane saMyamAtmavirAdhanA'vazyambhAvinI, eSAM sacittatvAtsaMyamavirAdhanA / patanAdisaMbhavenA''tmavirAdhanA ca bhavati / tathA tatra sthitAnAM caurAdizaGkAsaMbhavo'pi syAt // sU0 36 // sUtram -- je bhikkhU muhavINiyaM karei kareMtaM vA sAijjai // sU0 37|| chAyA -yo bhikSurmukhavINikAM karoti kurvantaM vA svadate ||suu0 37|| cUrNI -- ' je bhikkhU muhavINiyaM' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'muhavINiyaM karei' mukhavINikAM karoti, tatra vINA vAdyavizeSalakSaNA, tathA ca vINAvat mukhaM karoti, vINayA hi madhurazabdo'bhivyajyate tato mukhasya tathA ceSTAM karoti yathA mukhaM vINA zrI nizItha sUtra
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre 150 vad bhavati, tathA 'kareMtaM vA sAijjai' kurvantaM vA svadate / yo hi bhikSuH svakIyaM mukhaM kuceSTA vINAvat karoti tamanumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJA bhaGgAdikAH doSA bhavanti ||suu0 37|| evaM mukhabINikAkaraNasUtravadevAnyAnyapi dantavINikAkaraNasUtrata Arabhya harivoNikAkaraNasUtraparyantAni ekAdaza sUtrANi vyAkhyeyAni / tathAhi - 'je bhikkhU daMtavINiyaM karei' yo bhikSurdantavoNikAM karoti // 38 // evam 'udvavINiyaM' ||39|| ' nAsAvINiyaM' ||40|| 'kaknavINiyaM // 41 // ' hatthavINiyaM' ||42 || 'nahavINiyaM' ||43|| 'pattavINiyaM ' // 44 // ' pupphavINiyaM // 45 // ' phalavINiyaM ' // 46 // 'bIyabINiyaM' ||47|| 'hariyavINiyaM' // 48 // chAyA-yo bhikSurdantavINikAM karoti // 38 || evam - oSThavINikAm ||39|| nAsAvINikAm ||40|| kakSAvaNikAm // 41 // hastavINikAm ||42 || nakhavINikAm ||43|| patravINikAm ||44 || puSpavINikAm // 45 // phalavINikAm // 46 // bIjavINikAm // 47 // haritavINikAm ||48 // etAni sUtrANi mukhavINikAkaraNasUtravad vyAkhyeyAni // sU0 48 // sUtram - je bhikkhU muhavINiyaM vAei vAeMtaM vA sAijjai // sU0 49 // " chAyA -yo bhikSurmukhavINikAM vAdayati vAdayantaM vA svadate || sU0 59 // cUrNI - 'je bhikkhU muhavINiyaM' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcit bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'muhavINiyaM vAei' mukhavINikAM vAdayati mukhaM vINAvat vAdayati mukhena vINAvat zabdaM karoti, mohaM vilakSaNaM madhurazabdakaraNena janayati tathopazAntamapi mohamudIrayati tathA 'vAeM vA sAijjai' vAdayantaM vA svadate'numodate / yo hi sAdhuH mukhaM vINAvad vAdayati vAdayantaM vA anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tasyAjJAbhaGgAdikA doSA bhavanti // sU049 // evaM mukhavINikAvAdanasUtravadevA'nyAnyapi dantavoNikAvAdanasUtrata Arabhya haritavINikAvAdanasUtraparyantAni ekAdaza sUtrANi vyAkhyeyAni / tathAhi - 'je bhikkhUdaMtavINiyaM vAei' su0 50 // 'obINiyaM vAi' // 51 // ' nAsAvoNiyaM vAI' // 52 // ' kakkhavINiyaM' vAei // 53 // 'hasthavINiyaM vAei' // 54 // | 'nahavINiyaM vAi' // 55 // 'pattavINiyaM vAi' // 56 // 'pupphavINiyaM vAi' // 57 // ' phalavINiyaM vAei' || 58|| 'bIyavINiyaM vAei // 59 // ' hariyavINiyaM vAei' // 60 // chAyA-yo bhikSurdantavINikAM vAdayati ||suu050 || oSThavINikAM vAdayati // 51 // nAsAvINikAM vAdayati || 52|| kakSAvaNikAM vAdayati || 53 || dastavINikAM vAdayati // 54 // navINikAM vAdayati // 55|| patravINikAM vAdayati // 56 // puSpavINikAM vAdayati // 57 // phalavINikAM vAdayati // 58 // bIjavoNikAM vAdayati // 59 // haritavINikAM vAdayati // 60 // etAni sUtrANi mukhavINikAvAdanasUtravad vyAkhyeyAni ||suu0 60 // zrI nizItha sUtra
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ Wwwvvvvvvvvvvvv cUrNibhASyAvacUriH u0 5 sU0 61-64 audezivayAdivasativAsaniSedhaH 151 sUtram-evaM aNNayarANi vA tahappagArANi vA aNudinnAI saddAI udIrei udIta vA sAijjai // sU0 61 // chAyA- evamanyatarAn vA tathAprakArAn vA anudIrNAn zabdAn udIrayati udIrayantaM vA svadate // sU0 61 // cUrNI- 'evaM aNNayarANi' ityAdi / saMprati prakRtaprakaraNamupasaMharannAha-'eva'mityAdi / 'evaM' evaM yathoktaprakAreNa 'aNNayarANi vA' anyatarAn vA vINAvAdanaprakAreNa anyAnapi zabdAn pazupakSisAdInAM zabdAn 'tahappagArANi vA' tathAprakArAn vA taM prakAramApannA iti tathAprakArAH, tAn zabdAn vAditrazabdasamAnAnanyAnapi 'aNudinnAI anudIrNAn 'saddAI' zabdAn 'udIrei' udIrayati uccArayati, arthAt yat mohanIya karma upazAntaM tat punaranekaprakArakazabdoccAraNena udIrayati, tathA 'udIreMtaM vA sAijjaI' udIrayantaM vA svadate / yo hi zramaNo'nekaprakArakAn zabdAnudIrayati taM yo'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAdikA doSA bhavantIti / / sU0 61 // sUtram-je bhikkhU uddesiyaM sejjaM aNuppavisai aNuppavisaMta vA sAijjai // sU0 62 // chAyA-yo bhikSurauddezikI zayyAmanupravizati anupravizantaM vA svadate // sU0 62 // __ cUrNI-je bhikkhU uddesiyaM' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'uddesiyaM sejja' audezikI zayyAm-ekaM zramaNaM zramaNI vA uddizya kRtA iti auddezikI, sA cAsau zayyA vasatiH sthAnakamityarthaH tAmaudezikI zayyAm 'aNuppavisaI' anupravizati sAdhumuddizya kRtopAzraye upAgacchati, upAzraye nivAsakaraNArthaM yaH zramaNaH pravezaM karoti, tathA 'aNuppavisaMtaM vA sAijjaI' anupravizantaM vA svadate / yaH zramaNa auddezikasthAnake upAgacchati taM yo'nyaH zramaNo'numodate sa prAyazcitabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAdikA doSA bhavanti // sU0 62 // sUtram-je bhikkhU sapAhuDiyaM sejjaM aNuppavisai aNuppaksiMtaM vA saaijji|| sU0 63 // chAyA-yo bhikSuH saprAbhRtikAM zayyAmanupravizati anupravizantaM vA svadate 63 zrI nizItha sUtra
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'sapAhuDiyaM sejja saprAbhRtikAM zayyAm , prAbhRtam-upahAraH, yatra karma prAbhRtaM bhavati karmaNa AgamanaM bhavati tena sahitA yA sA saprAmRtikA, yasyAM vasatau chAdanalepanabhUmikarmAdikaM kriyate tAdRzIM zayyAM vasatim , yadvA prAghUrNakAnAM nivAsAya kiyatkAlArtha dattA sA'pi vasatirupacArAt saprAbhRtikA procyate, tAdRzIM zayyAM vasati sthAnakamityarthaH 'aNuppavisaI' anupravizati etAdRzopAzraye nivAsArthamAgacchati 'aNuppavisaMtaM vA sAijjai' anupravizantaM vA svadate / yo hi bhikSuH saprAbhRtakaM sthAnakaM nivAsArthamAgacchati tamanumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAdikA doSA bhavanti / yasmAt kAraNAt saprAbhRtikAvasatau nivAsakaraNe ete pUrvoktA doSA bhavanti tasmAt kAraNAt zramaNaH saprAbhRtakasthAnake nivAsaM na kuryAt , na vA saprAbhRtakasthAnake nivasantaM zramaNa manumodayediti // sU0 63 // sUtram-je bhikkhU saparikammaM sejjaM aNuppavisai aNuppavisaMta vA sAijjai // sU0 64 // chAyA-yo bhikSuH saparikarmI zayyAmanupravizati anupravizantaM vA svadate ||suu064|| cUrNI--'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'saparikammaM sejja 'aNuppavisai' saparikarmA zayyAm anupravizati, tatra saparikarmA-parikarmasahitA liptA ghRSTA mRSTA dhavalitA bhavet , yatra nivAsakaraNena mUlaguNottaraguNAnAM vighAto jAyate, athavA yasyAM vasatau sAdhumuddizyAnuddizya vA kazcit dhAvanagharSaNalepanAdikaM citrakarmAdikaM vA saMpAditaM bhavet tAdRzI vasatiH saparikarmA zayyA kathyate / tAmanupravizati tatra nivAsaM karoti, tathA 'aNuppavisaMta vA sAijjaI' anupravizantaM vA svadate / yo hi bhikSuH saparikarmavasatau nivAsaM karoti taM yo'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAdikA doSA bhavanti // sU0 64 // sUtram-je bhikkhU 'Natthi saMbhogavattiyA kiriya'-tti vayai vayaMtaM vA sAijjai // sU0 65 // chAyA-yo bhikSuH 'nAsti saMbhogapratyayA kriyA' iti vadati vadantaM vA svadate // 65 // cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'Natthi saMbhogavattiyA kiriya-tti vayai' nAsti saMbhogapratyayA kriyeti vadati / tatra nAsyayaM pratiSedhaH, 'saMbhoga' ityatra saMzabdaH ekIbhAve bhujadhAtuH pAlanAbhyavaharaNArthakaH, tatazca ekatra bhojanamityarthaH, ekamaNDalyA zrI nizItha sUtra
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u05 sU0 66-68 vastrapAtrAdInAM chedanAdi kRtvA pariSThApananiSedhaH 153 mupavizyAhArAdikaraNam , tataH asamAnasAmAcArIkairapi sahAhArAdikaraNe saMbhogapratyayakAraNikA kiyA karmabandho na bhavati, ityevaMprakAreNa yo vadati / atra 'saMbhoga-zabdena dvAdazaprakArakasaMbhogo jJAtavyaH, yena sAdhunA saha ekatra bhojanAdivyavahAro na bhavettena, athavA yaH viruddhasAmAcArIkastena saha bhojanAdikriyAM karotu na tatra ko'pi karmabandhaH, ityevaM yo vadati, tathA 'vayaMta vA sAijjaI' vadantaM vA svadate / yo hi bhikSuH 'saMbhogakAraNakaH karmabandho na bhavati' evaM vadati, tamanumodate ca sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJA bhaGgAnavasthAmithyAtvAdikA doSA bhavanti tasmAt saMbhogapratyayA kriyA na bhavatItyevaM na vadet ||suu065|| sUtram-je bhikkhU vatthaM vA paDiggahaM vA kaMbalaM vA pAyapuMchaNaM vA alaM thiraM dhuvaM dhAraNijjaM palicchidiya palicchidiya pariTThavei parihaveMta vA saaijji|| sU0 66 // chAyA-yo bhikSurvastraM vA pratigrahaM vA kambalaM vA pAdaprojchanakaM vA alaM sthira dhruvaM dhAraNIyaM praticchidya praticchidya pariSThApayati pariSThApayantaM vA svadate / / sU0 66 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH niravadyabhikSaNazIla: zramaNaH zramaNI vA 'vatthaM vA' vastraM vA-kSaumikaM kArpAsikaM vA 'paDiggaraM vA' pratigrahaM vA-pAtraM vA 'kaMbalaM vA kambalaM vA-UrNAdiniSpanna 'pAyapuMchaNaM vA' pAdapoMchanakaM vA-rajoharaNamityarthaH, 'alaM thiraM dhuvaM' tatra alaM kAryakaraNe paryAptaM samarthamapi, sthiram yathAvasthitaM, dhruvaM cirakAlaparyantavartanayogyaM 'dhAraNijja' dhAraNIya-dhAraNayogyaM kAryakaraNayogyamapi vastrAdikam 'palicchidiyapalicchidiya praticchidya praticchidya hastena churikAdinA vA khaNDaM khaNDaM kRtvA 'parihavei' pariSThApayati-kAryakSama mapi vastrAdikaM hastena zastrAdinA vA chittvA bhUmau pariSThApayati nikSipati tathA 'pariTavetaM vA sAijjaI' pariSThApayantaM vA svadate, tamanumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAdikA doSA bhavanti / yasmAdete doSA bhavanti tasmAt kAraNAt zramaNaH zramaNI vA kAryakaraNakSamaM vastrAdikaM chitvA na pariSThApayet , na vA pariSThApayantamanumodayediti ||suu066|| sUtram--je bhikkhU lAuyapAyaM vA dArupAyaM vA maTTiyApAyaM vA alaM thiraM dhuvaM dhAraNijjaM palibhidiya palibbhidiya pariThThavei paridvavetaM vA sAijjai sU0 67 // chAyA-yo bhikSuralAvukapAtraM vA dArupAtraM vA mRttikApAtraM vA alaM sthiraM dhravaM dhAraNIya paribhidya paribhidya pariSThApayati pariSThApayantaM vA svadate // sU0 67 // zrI nizItha sUtra
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'lAuyapAyaM vA' alAbukapAtraM 'alAbu' iti tumbiketi lokaprasiddhaM tasya pAtram ' dArupAyaM vA' dArupAtraM vA-kASThapAtramityarthaH 'maTTiyApAyaM vA' mRttikApAtraM vA mRNmayaM bhAjanamityarthaH 'alaM' alam -akhaNDam 'thiraM' sthiraM dRDhaM 'dhuvaM' dhruvaM bahukAlaparyantaparibhogayogyaM 'dhAraNijjaM ' dhAraNIyaM dhArayituM yogyaM na tu tyAgayogyam, etAvatA pAtrANAM pariSThApanAbhAve kAraNaM pradarzitam, etAdRzaM kAryakSamamapi alAbupAtrAdikam 'palibhidiya palibhidiya' paribhidya paribhidya prasphoTya prasphoTacetyarthaH 'paridvavei' pariSThApayati pAtrANi cUrNIkRtya bhUmau nikSipatI - tyarthaH tathA 'parihaveMtaM vA sAijjai' pariSThApayantaM vA svadate / yaH zramaNaH kAryakSama mapi alAbupAtrAdikaM khaNDIkRtya pariSThApayati, tamanumodate ca sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAnavasthAmithyAtvasaMyamavirAdhanAdikA doSAzcApi bhavanti, yasmAtkAraNAt kAryakSamAnAmapi pAtrANAM svaNDIkRtya pariSThApane pariSThApayituranumodane ca pUrvoktA doSA bhavanti, tasmAt kAraNAt zramaNaH alAbupAtrAdikaM kAryakSamaM cUrNIkRtya na pariSThApayet, na vA pariSThApayantamanumodayediti // suu067|| 154 sUtram -- je bhikkhU daMDagaM vA laTThiyaM vA avalehaNiyaM vA veNasUiyaM vA palibhaMjiya palibhaMjiya parivei paridvaveMtaM vA sAijjai // sU0 68 // chAyA -yo bhikSuH daNDakaM vA yaSTikAM vA avalehanikAM vA veNusUcikAM vA paribhajya paribhaJjya pariSThApayati pariSThApayantaM vA svadate // sU0 68 // -- cUrNIH - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'daMDagaM vA' daMDakaM - dAruveNuprabhRtidaNDaM vA 'laTThiyaM vA' yaSTikAM vA 'avalehaNiyaM vA' avahanikAM vA tatra avalehanikA caraNalagnakardamaniHsAraNAya vaMzAdinirmittakSurikAdirUpA, tAm 'veNusUiyaM vA ' veNusUcikAM vA 'palibhaMjiya palibhaMjiya' paribhaJjya paribhajya troTayitvA troTayatvetyarthaH ' parive' pariSThApayati, tathA 'paridvaveMtaM vA sAijjai' pariSThApayantaM vA svadate / yo hi bhikSurdaNDAdikaM troTayitvA pariSThApayati, taM vA yo'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati tathA tasyAjJAbhaGgAdikA doSAH bhavanti // sU0 68 || sUtram -- je bhikkhU airegapamANaM syaharaNaM dharei dhareMtaM vA sAijjai // sU0 69 // chAyA - yo bhikSuratirekapremANaM rajIharaNaM dharati dharantaM vA svadate // sU0 69 // zrI nizItha sUtra
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 5 sU0 69-74 rajoharaNasyAnucitabandhaniSedhaH 155 cUrNI:-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'airegapamANaM' atirekapramANam 'rayaharaNaM' rajoharaNam ; rajoharaNasya mAnamitthamtathAhi-gamanasamaye adhomukhatAmantareNaiva sukhato bhUmeH pramArjanaM kartuM zaknoti tAvatpramANako daNDaH, taddhaTitarajoharaNaM hastipadapramANakaM zAstrasaMmatam , etasmAdadhikamalpaM vA pramANam rjohrnnsyaatirekprmaannm| athavA dvAtriMzadaGgulapramANo daNDaH, aSTAGgulapramANAphalI, tAzca jaghanyataH sArddhazatasaMkhyakAH, madhyamata UnazatadvayasaMkhyakAH, utkRSTataH zatadvayasaMkhyakA phalikAH, etAdRzaM bhUmikarmakaraNasamartham bhavabhramaNakAraNasya karmarajaso haraNe samartha rajoharaNaM dhartavyam , itodhikapramANakaM nyUnapramANakaM vA rajoharaNamatirekapramANarajoharaNamiti kathyate / dravyabhAvabhedena dviprakArakarajaso haraNaM karotIti rajoharamiti vyutpatteH / tat 'dharei' etAdRzapramANato'tirekapramANaM rajoharaNa dharati, tathA 'dhareMtaM vA sAijjai' dharantaM vA svadate / yo hi bhikSuratirekapramANakaM rajoharaNaM dharati dharantaM vA yo'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAdikA doSA bhavanti tasmAt kAraNAdatirekapramANakaM rajoharaNaM na dharet na vA dharantaM zramaNaM kathaM kathamapi anumodayediti // sU0 69 // sUtram-je bhikkhU suhumAI syaharaNasIsAiM karei kareMta vA sAijjai // sU0 70 // chAyA-yo bhikSuH sUkSmANi rajoharaNazIrSANi karoti kurvantaM vA svadate // 7 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'muhumAI' sUkSmANi zlakSNAni zobhArtham 'rayaharaNasIsAi' rajoharaNazIrSANi-rajoharaNasya zIrSANi phalikAstadaprabhAgAn 'karei' karoti saMpAdayati 'kareMtaM vA sAijjai' kurvantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 70 // sUtram-je bhikkhU syaharaNassa ekaM baMdhaM dei deMtaM vA sAijjai 71 / chAyA-yo bhikSuH rajoharaNasyaikaM bandhaM dadAti dadataM vA svadate // sU0 71 // cUrNIje bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'rayaharaNassa ekkaM baMdha dei' rajoharaNasyaka bandhanaM dadAti rajoharaNasyopari nizIthikAsUtrasya ekameva bandhanaM dadAti, ayaM bhAvaH-rajoharaNadazAnAM madhye prathamamekaM bandhanaM dAtavyaM, tadanantaraM dvitIyaM bandhanaM phalikAmadhye dAtavyam , tadanantaram tRtIyaM bandhanaM rajoharaNasya daNDoparibhAge aGgulatrayaM parityajya deyam , etAdRzasthitau ekameva bandhanaM dadAti, tamanumodate ca sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 71 // zrI nizItha sUtra
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ vvvvvvvv 156 nizIthasUtre sUtram-je bhikkhU syaharaNasya paraM tiNhaM baMdhANaM dei deMtaM vA sAi jji||suu0 72 // chAyA-yo bhikSuH rajoharaNasya paraM trayANAM bandhAnAM dadAti dadataM vA svadate // 72 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'rayaharaNassa' rajoharaNasya 'paraM tiNhaM baMdhANaM' paraM trayANAM bandhAnAm bandhanatrayAdadhikaM bandhanam 'dei' dadAti bandhanacatuSkAdinA badhnAtItyarthaH, 'deMtaM vA sAijjaI' dadataM vA svadate / yo hi rajoharaNe bandhanatrayAdadhikAni catuH paJca vA bandhanAni dadAti, taM yo'numodate ca sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAdikA doSAzcApi bhavantItyato rajAharaNe bandhanatrayAdadhikaM bandhanaM na dadyAt , tathA dadataM nAnumodayet // sU0 72 // sUtram-je bhikkhU syaharaNaM avihIe baMdhai baMdhataM vA sAijjai / 73 / chAyA-yo bhikSuH rajoharaNamavidhinA vadhnAti badhnantaM vA svadate // sU0 73 // cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhibava' yaH kazcid bhikSuH 'rayaharaNaM' rajoharaNam 'avihIe baMdhaI' avidhinA zAstroktavidhyatikrameNa badhnAti bandhanaM dadAti tathA 'baMdhataM vA sAijjaI' baghnantaM vA svadate, avidhinA yo rajoharaNe bandhanaM dadAti tamanumodate vA sa prAyazcittabhAgI bhavati / yasmAt avidhibandhane parvoktA doSA bhavanti tasmAtkAraNAt zramaNaH kathamapi rajoharaNe avidhibandhanaM na dadyAt , na vA avidhinA bandhanaM dadatamanyamanumodayediti / / sU0 73 // sUtram--je bhikkhU rayaharaNaM kaMDusagabaMdheNaM baMdhai baMdhataM vA saaijji| chAyA-yo bhikSaH rajoharaNaM kandukabandhena badhnAti badhnantaM vA svadate // suu074|| cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'rayaharaNaM' rajoharaNam 'kaMDusagabaMdheNaM' kandukabandhanena, kandukamiti bAlAnAM khelanopakaraNavizeSaH 'daDA' 'bola' iti prasiddhaM, tadvandhanasadRzabandhanena 'baMdhai' badhnAti, tathA 'baMdhataM vA sAijjai' badhnantaM bandhana kurvantaM vA svadate anumodate / yaH zramaNaH kandukabandhanasadRzabandhanena rajoharaNaM badhnAti tasya kaThinabandhanakaraNe punarmocane bilambo bhavati tena sUtrArthayorhAnirbhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAdikA doSA bhavanti tasmAt rajoharaNe tAdRzaM bandhanaM na dAtavyaM, na vA dadataM kamapyanumodayediti // sU0 74 // sUtram--je bhikkhU syaharaNaM vosaTuM dharei dharataM vA sAijjai // 75 // zrI nizItha sUtra
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvadbhiH u.5 sU. 75-80 rajoharaNasyAnucitopabhoganiSedhaH 157 chAyA-yo bhikSuH rajoharaNaM vyutsRSTaM dharati dharantaM vA svadate ||suu0 75 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'rayaharaNaM' rajoharaNam 'vosaRs' vyutsRSTaM svasmAd atidUraM-sArddhahastatrayAt dUram , etAvadUre avasthitaM rajoharaNam 'dhareDa' dharati-sthApayati tathA 'dhareMtaM vA sAijjai' dharantaM vA svadate anumodate / yo hi bhikSuratidUre rajoharaNaM dharati sthApayati, athavA rajoharaNamantareNaiva gamanAgamanaM karoti tadA zarIropari upakaraNopari vA pipIlikAdi Agacchet tat hastAdinA nivAraNena pipIlikAdInAM virAdhanaM bhavati, tathA hastena zarIrakaNDUyane vA jIvavirAdhanAsaMbhavaH, tena saMyamavirAdhanA bhavati, tathA kadAcidakasmAd ko'pi viSakITaH zarIropari samApatati tadA rajoharaNAbhAve AtmavirAdhanAyA api saMbhavaH / yata ime doSA bhavanti tasmAt rajoharaNasya dUre sthApanaM na kuryAt , na vA tathAkarturanumodanamapi kuryAditi // sU0 75 // sUtram-je bhikkhU syaharaNaM aNisiTUDhaM dharei dharetaM vA saaijji|| chAyA-yo bhikSuH rajAharaNamanisRSTaM dharati dharantaM vA svadate // sU0 76 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'rayaharaNaM' rajoharaNam 'aNisiTuM' anisRSTam yadanekasvAmikaM vastu tadekena dIyamAnam anisRSTamiti kathyate, etAdRzaM rajoharaNam 'dharei' dharati tAdRzarajoharaNasya dhAraNaM karoti tathA 'dhareMtaM vA sAijjai' dharantaM vA svadate / yo hi zramaNa anekasvAmikamekena dIyamAnaM rajoharaNaM dharati taM yo'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAmaGgAdikA doSA bhavanti / tathA sarvasvAminA'pradattasya grahaNe itarasvAminA kalahAdirapi bhavet tasmAttAdRzaM rajoharaNa na dhArayet , na vA dhArayantamanumodayediti sarvasvAmidattaM rajoharaNaM grAhyamiti bhAvaH // sU0 76 // sUtram-je bhikkhU syaharaNaM ahilei ahitaM vA sAijjai // 77 / / chAyA-yo bhikSuH rajAharaNa adhitiSThati adhitiSThantaM vA svadate // sU0 77 // cUrNI-'je bhikkhU rayaharaNaM' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'rayaharaNaM' rajoharaNam 'ahiDheI' adhitiSThati rajoharaNopari upavizati 'ahiTuMtaM vA sAijjai' adhitiSThantaM vA svadate / yo hi rajoharaNopari upavizati tamanumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAdikA doSA bhavanti tasmAt rajoharaNopari upavezanaM na karttavyam , na vA upavizantaM zramaNamanumodayediti // sU0 77 / / sUtram-je bhikkhU syaharaNaM ussIsamUle Thavei ThaveMtaM vA sAijjai / 78 / chAyA-yo bhikSuH rajoharaNam ucchIrSamUle sthApayati sthApayantaM vA svadate // 78 // cUrNI--'je bhikkhU rayaharaNaM' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'rayaharaNaM' rajoharaNam 'ussIsamUle Thavei' ucchIrSamUle sthApayati zayanasamaye mastakAdhobhAge nidadhyAt zrI nizItha sUtra
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre rajoharaNIpari mastakaM dattvA zayanaM karotItyarthaH, 'ThavetaM vA sAijjaI' sthApayantaM vA svadate / yo hi zramaNaH rajoharaNopari mastakaM dattvA zayanaM karoti taM zramaNaM yo bhikSuranumodate sa prAyazcitabhAgI bhavati tasmAt rajoharaNopari mastakaM dattvA zayanaM na kuryAt , na vA tadupari mastakaM dattvA zayanaM kurvato'numodanameva kuryAditi // sU0 78 // sUtram-je bhikkhU syaharaNaM tuyaTei tuyaTeMtaM vA sAijjai / 79 chAyA-yo bhikSuH rajoharaNaM tvagavartaryAta tvagavartayanta vA svadate // sU0 79 // cUrNI-'je bhikkhU rayaharaNaM' ityaadi| 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'rayaharaNaM' rajoharaNam 'tuyaTTei' tvagvartayati rajoharaNopari zayAnastatraiva tvagvartanaM pArzvaparAvartanaM karoti itastataH tvacaH parAvartanaM karotItyarthaH 'tuyaTetaM vA sAijjai' tvagvartayantaM vA svadate anumodate / yo hi zramaNaH rajoharaNopari zayanaM kRtvA tadupari pArzvaparivartanaM karoti taM zramaNaM yaH zramaNaH anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tasmAt kAraNAt rajoharaNopari tdhagavartanaM na kuryAt , na vA tvagavartayantamanumodayediti // sU0 79 // sUtram-taM sevamANe Avajjai mAsiyaM parihAraTThANaM ugghAiyaM / 80 // // nisIhajjhayaNe paJcamo udeso samatto / / chAyA-tatsevamAnaH Apadyate mAsikaM parihArasthAnamudghAtikam // sU0 80 // nizIthAdhyayane paJcama uddezakaH samAptaH // 5 // cUrNI-taM sevamANe' ityAdi / 'taM sevamANe' tat sevamAnaH sacittavRkSamUlAvasthAnAdArabhya rajoharaNopari tvagvartanaparyantakathitaprAyazcittasthAneSu madhye yat kimapyekaM prAyazcittasthAnaM pratisevamAnaH 'AvajjaI' Apadyate prApnoti 'mAsiyaM parihAradvANaM ugghAiya' mAsikaM parihAra. sthAnamudghAtikam laghumAsikaM prAyazcittaM prApnotItyarthaH / ayaM bhAvaH-paJcamoddezake yAvanti prAya zcittasthAnAni proktAni teSu ekamanekaM vA prAyazcittasthAnaM yo bhikSuH sevate sa lAcAturmAsika prAyazcittaM labhate ||suu0 80 // iti zrI-vizvavikhyAta-jagadallabha-prasiddhavAcaka-paJcadazabhASAkalitalalitakalApAlApakapravizuddhagadyapadyanaikagranthanirmApaka-vAdimAnamardaka-zrIzAhUchatrapatikolhApurarAjapradatta. "jainazAstrAcArya"-padabhUSita-kolhApurarAjaguru-bAlabrahmacAri-jainAcArya-jainadharma-divAkara - pUjyazrI-ghAsIlAlabati-viracitAyAM "nizIthasUtrasya" cUrNibhASyAvacUrirUpAyAM vyAkhyAyAM paJcamoddezakaH samAptaH // 5 // zrI nizItha sUtra
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ // SaSThoddezakaH // ( mAtagrAmaprakaraNam ) paJcamoddezakaM vyAkhyAya sAmpratamavasaraprAptaM SaSThoddezaM vyAkhyAtumAha,-tatra paJcamodezakena saha SaSThoddezakasya kaH sambandhaH ? ityatrAha bhASyakAraH-'ussIsaM' ityAdi / bhASyam-ussIsaM puncakahiyaM, teNaM rattiM ca suvvaI sAhU / ___ rattIe mohudao hoi jayA tassa pacchittaM // 1 // chAyA-ucchIrSa pUrva kathitaM, tena rAtrau ca svapiti sAdhuH / rAtrau mohodayo bhavati yadA tasya prAyazcittam // 1 // avacUriH- paJcamoddezakasyAntimasUtre rajoharaNena ucchIrSakaraNasya niSiddhatvena pratipAditam etAvatA rAtrau zayanaM kathitaM, divase tu sAdhoH zayanaM na kalpate / ucchIrSeNa zayane rAtrau sAdhoryadA mohodayo bhavet tena sa maithunapratijJayA mAtRgrAma-striyaM vijJapayet tasyAtra SaSThoddezake prAyazcittaM nirupayiSyate, ayameva paJcamoddezakena saha SaSThodezakasya sambandho'sti // 1 // anena sambandhenAyAtasyAsya paSThodezakasyehamAdisUtram-'je bhikkhU mAuggAma' ityAdi / sUtram-je bhikkhU mAuggAmaM mehuNavaDiyAe viNNavei viNavetaM vA sAijjai // sU0 1 // chAyA-yo bhikSurmAtRgrAma maithunapratijJayA vijJapayati vijJapayantaM vA svadate // suu01|| cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / yaH kazcid bhikSuH-zramaNa zramaNIH vA 'mAuggAma' mAtRgrAma-mAtuH samAnaH grAmaH indriyasamudAya iti mAtRgrAma iti SaSThItatpuruSastam / dezavizeSabhASayA 'mAtRprAma' zabdena strI gRhyate tena 'striyam' ityoM bodhyaH, sarvAH striyo bhikSuNA mAtRvaddraSTavyA ato'tra mAtRnAmazabdena nirdezaH kRta iti bhAvaH / 'mehuNavaDiyAe' maithunapratijJayAmaithunavAJchayA mithunasya strIpuruSasya karma maithunam abrahmacaryamityarthaH, tasya vAJchayA striyam 'viSNavei' vijJapayati-maithunArtha striyaM prArthayatItyarthaH 'viNNavetaM vA sAijjaI' vijJapayantaM maithunArtha striyaM prArthayantaM svadate'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA prArthayituH prArthayitAramanumodayituzvAjJAbhaGgAdikA doSA api bhavantIti // sU0 1 // sUtram-je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe hatthakammaM karei kareMtaM vA sAijjai ||suu0 2 // chAyA-yo bhikSurmAtRgrAmasya maithunapratijJayA hastakarma karoti kurvantaM vA svadate // 2 // zrI nizItha sUtra
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtra cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH 'mAuggAmassa' mAtRprAmasya striyAH 'mehuNavaDiyAe' maithunapratijJayA maithunavAJchayA 'hatyakamma' hastakarmahastena saMpAdyamAnaM karma kriyA vyApAraH, tat karoti svayam tathA 'kareMtaM vA sAijjaI kurvantaM vA svadate / yo hi maithunecchayA hastakarma karoti tamanumodayati sa prAyazcittamApnoti, tathA tasyAjJAbhaGgAdikA doSA bhavanti / yasmAt hastakarmakaraNe'numodane caite doSA bhavanti tasmAtkAraNAt svayaM zramaNo hastakarma na kuryAt na vA hastakarma kArayet kurvantamanumodayet , caturthamahAvratavirAdhanAyA avazyambhAvAditi ||suu0 2 // sUtram-je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aMgAdANaM kaTheNa vA kiliMceNa vA aMguliyAe vA salAgAe vA saMcAlei saMcAlataM vA sAijai // suu03|| chAyA- yo bhikSurmAtRprAmasya maithunapratijJayA aGgAdAnaM kASThena vA kiliJcena vA zalAkayA vA saMcAlayati saMcAlayantaM vA svadate // sU0 3 // cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'mAuggAmassa' mAtRgrAmasya-striyAH 'mehuNavaDiyAe' maithunavAJchayA 'aMgAdANaM' aGgAdAnam , tatrAjhaM zarIraM tasya AdAnaM prasUtirityarthaH, aGgAdAnam-aGgasyotpattirbhavati yasmAt tat aGgAdAnam , yadyapi dAdhAturdAnArtha kastathApi dhAtoranekArthatvAdupasargavattvAt ArSaprakaraNabalAccAtrotpattiroM bhavatIti / aGgAdAnaM meTraM strIpuruSayozcihnavizeSamityarthaH, etAdRzaM strINAM svasya vA aGgAdAnam mohanIyakarmodayAt 'kaTeNa vA' kASThena ziMzapAdidArudaNDena vA 'kiliMceNa' vA kiliJcena vA tatra kiliJco vaMzakarparI, tAdRzena kiliJcena vA 'aMguliyAe vA' aMgulyA vA 'salAgAe vA' zalAkayA vA lauhAdizalAkayA vetrazalAkayA vA 'saMcAlei vA' saMcAlayati 'saMcAlataM vA sAijjaisaMcAlayantaM vA svadate / yo hi aGgAdAnam kASThAdinA saMcAlayati taM yo'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAdikA doSAzcApi bhavanti / / sU0 3 // sUtram--je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aMgAdANaM saMvAhejja vA palimaddejja vA saMvAheMtaM vA palimahataM vA sAijjai ||suu0 4 // chAyA-yo bhikSurmAtRgrAmasya maithunapratijJayA aGgAdAnaM saMvAhayedvA parimardayedvA saMvAhayantaM vA parimardayantaM vA svadate // sU0 4 // zrI nizItha sUtra
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u06 sU04-8 mAtRgrAmaprakaraNam 161 cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'mAuggAmassa' mAtRprAmasya-yasyAH kasyAzcit striyAH 'mehuNavaDiyAe' maithunapratijJayA-maithunecchayetyarthaH aMgAdANaM' aGgAdAnaM 'saMvAhejja vA' saMbAhayedvA 'palimadejja vA' parimardayed vA 'saMvAheMtaM vA' saMbAhayantaM vA ekavAraM mardayantam 'palimaheMtaM vA' parimardayantaM vA anekabAraM parimardanaM kurvantaM vA 'sAijjai' svadate'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 4 // sUtram-je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aMgAdANaM telleNa vA ghaeNa vA vasAe vA navaNIeNa vA abhaMgejja vA makkhejja vA abhaMgeMtaM vA makkheMtaM vA sAijjai // sU0 5 // chAyA-yo bhikSurmAtRgrAmasya maithunapratijJayA aGgAdAnaM tailena vA ghRtena vA basayA vA navanItena vA abhyaJjayedvA mrakSayedvA abhyaJjayantaM vA mrakSayantaM vA svadate // sU0 5 // cUrNI- 'je bhikkhU mAuggAmassa' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH 'mAuggAmassa' mAtRgrAmasya-striyAH 'mehuNavaDiyAe' maithunavAJchayA 'aMgAdANaM' aGgAdAnam 'telleNa vA' tailena vA tilasarpapAdijAtena 'ghaeNa vA' ghRtena vA 'vasAe vA' vasayA vAcarbIti-lokaprasiddhayA 'NavaNIeNa vA' navanItena vA 'makkhana' iti lokaprasiddhena 'abhaMgejna vA' abhyaJjayedvA ekavAraM tailAdinA mardayet 'makkhejja vA' mrakSayedvA anekavAraM vizeSato bA mardayet 'abhaMgataM vA makkheMtaM vA sAijjaI' abhyaJjayantaM vA prakSayantaM vA svadate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 5 // sUtram-je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aMgAdANaM kakkeNa vA lAddheNa vA paumacuNNeNa vA siNANeNa vA pahANeNa vA cuNNehiM vA vaNNehiM vA uvvaTUTei vA parivaTUTei vA uvvadrutaM vA paviTeMte vA sAijjai / / chAyA-yo bhikSurmAtRgrAmasya maithunapratijJayA aGgAdAnaM kalkena vA lodheNa vA padmacUrNena vA snapanena vA snAnena vA cUrNairvA varNairvA udvartayati vA parivartaryAta vA udvartayantaM vA parivartayantaM vA svadate // sU0 6 // ___ cUrNI- 'je bhikkhU mAuggAmassa' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid mikSuH 'mAuggAmassa' mAtRprAmasya 'mehuNavaDiyAe' maithunavAJchayA 'aMgAdANaM' aGgAdAnaM 'kakeNa vA' kalkena vA-anekadravyasaMyogena kriyamANo vastuvizeSaH, tena 'lodreNa vA' lodhreNa vA 'paumacuNNeNa vA' padmacUrNena vA 'NhANeNavA' napanena vA, tatra snapanaM dhiSTAdinirmitodvarttanadravyamizritajalena siJcanaM, zrI nizItha sUtra
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ miimmmmm www . nizIthasUtre tena, 'siNANeNa bA' snAnena vA, tatra snAna-sugandhadravyasamudrAyanirmitavastuvizeSamizritajalena 'sAbU' iti lokaprasiddhavastumizritajalena vA dhAvanam , 'cuNNehiM vA' cUrNairvA candana cUrNAdibhiH 'vaNNehiM vA' varNakairvA sugandhAcUrNarityarthaH, eteSu anyatareNa dravyeNa 'ubvaTTei' udvartayati ekavAramudvartanaM karoti 'parivaTTei vA' parivartayati anekavAramudvartanaM karoti, tathA 'uvvaTeMtaM vA' udvartayantaM vA ekavAramudvartanaM kurvantaM vA 'parivvaTeMtaM vA' parivartayantam anekavAramudratanaM kurvantaM vA 'sAijjai' svadate'numodanaM karoti sa prAyazcittabhAgI bhavati / yathA khaGgAdizastrasya mardanena hastasya chedo bhavati tathaivAGgAdAnasyodvartanAdikaraNena saMyamasya cchedo bhavatIti // sU0 6 // sUtram-je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aMgAdANaM sIodagaviyaDeNa vA usiNAdagaviyaDeNa vA uccholejja vA padhovejja vA uccho leMtaM vA padhotaM vA sAijjai // suu07|| chAyA-yo bhikSurmAtRprAmasya maithunapratijJayA aGgAdAnaM zItodakavikaTena vA uSNo. dakavikaTena vA uccholayedvA pradhAcedvA uccholayantaM vA pradhAvantaM vA svadate // sU0 7 // cUrNI-'je bhikkhU mAuggAmassa' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH, 'mAuggAmassa' mAtRgrAmasya 'mehuNavaDiyAe' maiMthunapratijJayA 'aMgAdANaM' aGgAdAnam 'sIodagaviyaDeNa vA' zItodakavikaTena vA, tatra vikaTena vyapagatajIvena acittazItajalenetyarthaH, 'usiNodagaviyaDeNa vA' uSNodakavikaThena vA acittena uSNajalenetyarthaH 'uccholejja vA' uccholayedvA ekavAram 'padhovejja vA' pradhAvedvA anekavAram 'uccholeMtaM vA' uccholayantaM ekavAram 'padhoeMtaM vA' pradhAvantaM vA anekavAraM 'sAijjaI' svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAdikA doSAzcApi bhavanti / atra dRSTAnto yathA-kasyacit puruSasya netrarogo jAtastataH sa netraM ghaSTrA ghRSTvA jalena vAraM vAraM prakSAlayati tena tasya netraM praNaSTam , evamevAGgAdAnasyoccholana pradhAvanena saMyamaH praNazyatIti // su0 7 // sUtram-je bhikkhU mAuggAmassa mehaNa vaDiyAe aMgAdANaM Nicchallei NicchalleMtaM vA sAijjai // sU0 8 // chAyA-yo bhikSurmAtRgrAmasya maithunapratijJayA aGgAdAnaM nizchallayati nizchallayantaM vA svadate // sU0 8 // cUrNI-je bhikkhU mAuggAmassa' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'mAuggAmassa' mAtRprAmasya 'mehuNavaDiyAe' maithunapratijJayA 'aMgAdANaM' aGgAdAnam 'Nicchallei' nizchallayati challIrahitaM karoti, tatra nizchallanabhaGgAdAnasya challyAH -stvaco'panayanaM tatazcAGgAdAnasya zrI nizItha sUtra
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u. 6 sU0 9-13 mAtRgrAmaprakaraNam 163 tvaco'panayanaM karoti-aGgAdAnasya tvam apanIya maNi niSkAsayatItyarthaH 'NicchalleMtaM vA sAijjai' nizchallayantaM vA tvagapanayana kurvantamanumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / atra dRSTAnto yathA-kazcit puruSaH sukhamuptasyA'jagarasya mukhaM sphATayati sa kruddhena tena nirgalito mriyate, evamaGgAdAnasya tvagapanayanaM kurvataH sAdhozcAritraM vinazyatIti // sU0 8 // sUtram--je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aMgAdANaM jigghai jiggheta vA sAijjai // sU0 9 // ___chAyA-yo bhikSurmAtagrAmasya maithunapratijJayA aGgAdAnaM jighrati jighrantaM vA svadate // sU0 9 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'mAuggAmassa' mAtRgrAmasya 'mehuNavaDiyAe' maithunapratijJayA 'aMgAdANaM' aGgAdAnam 'jigghaI' jighrati-nAsikayA AghAtItyarthaH 'jigghetaM vA sAijjai' jighrantaM vA svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 9 // sUtram--je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aMgAdANaM annayaraMsi acittaMsi soyaMsi aNuppavesettA sukapoggale nigghAei nigghAetaM vA sAijjai // sU0 10 // __ chAyA-yo bhikSurmAtRgrAmasya maithunapratijJayA aGgAdAnamanyatarasmin acitte srotasi anupravezya zukrapudgalAn nirghAtayati nirghAtayantaM vA svadate / / sU0 10 // cUrNI- 'je bhikkhU mAuggAmassa' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'mAuggAmassa' mAtRprAmasya 'mehuNavaDiyAe' maithunapratijJayA 'aMgAdANaM' aGgAdAnam svamedam 'annayaraMsi' anyatarasmin srotassu bahuSu madhye yasmin kasmiMzcidapi 'acittaMsi soyaMsi' acitte nijAve srotasi chidre 'aNuppavesittA' anupravezya tatra praviSTaM kRtvA 'mukkapoggale' zukrapudgalAn vIryapudgalAn 'nigyAei' nirghAtayati-pAtayati 'NigghAetaM vA sAijjai' nirdhAtayantaM vA svadate anumodate // sU0 10 // sUtram- je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe avAuDi sayaM kujjA sayaM bUyA kareMta vA bUeMtaM vA sAijjai / / sU0 11 // chAyA-yo bhikSurmAtRprAmasya maithunapratijJayA aprAvRti svayaM kuryAt svayaM brUyAt kurvantaM vA bruvantaM vA svadate // sU0 11 // zrI nizItha sUtra
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ 164 nizIthasUtre cUrNI--'je bhikkhU mAuggAmassa' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'mAugAmassa' mAtRgrAmasya 'mehuNavaDiyAe' maithunapratijJayA 'avAuDhi sayaM kujjA' aprAkRtiM vastrAharaNaM nagnakaraNabuddhayA, svayaM svayameva kuryAt yaH zramaNaH suptAM striyaM vastrarahitAM kuryAditi bhAvaH, 'sayaM brUyA' svayaM brUyAt nagrAtha striyaM kathayet maithunArtha prArthanAM vA kuryAt , tathA 'sayaM kareMtaM vA sayaM brUeM taM cA sAijjai' svayaM svayameva striyA vastrApaharaNaM kurvantaM tathA prArthanAvacanaM bruvantaM vA zramaNaM svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / / sU0 11 // sUtram-je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe kalahaM kujjA kalahaM bayA kalahavaDiyAe bUyA kalahavaDiyAe gacchai bUeMtaM vA gacchaMtaM vA sAijjai // sU0 12 // chAyA-yo bhikSurmAtRgrAmasya maithunapratijJayA kalahaM kuryAt kalahaM brUyAt kalahapratijJayA byAt kalahamatijJayA gacchati bruvantaM vA gacchantaM vA svadate // sU0 12 // cUrNI-'je bhikkhU mAuggAmassa' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'mAuggAmassa' mAtRprAmasya 'mehuNavaDiyAe' maiMthunapratijJayA 'kalahaM kujjA' kalahaM kuryAt maithunAsvIkAre kalahaM kAmakalahaM vA kuryAt 'kalahaM vA bUyA' kalahaM vA brUyAt 'yadi tvaM mayA saha maithunaM na seviSyasi sadA tava duHkhamutpAdayiSyAmi' ityevaMprakArakaM lkezakAri vacanaM vadet 'kalahavaDiyAe brayA' kalahapratijJayA brUyAt-krodhAvezena vadet 'kalahavaDiyAe gacchai' kalahapratijJayA kAmakalahecchayA strIsamIpaM gacchati, tathA 'bUetaM vA gacchaMtaM vA sAijjaI' avantaM vA gacchantaM vA svadate'numodate, sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 12 // sUtram--je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe lehaM lihai lehaM lihAvei lehavaDiyAe vA gacchai gacchaMtaM vA sAijjai / / sU0 13 // _chAyA-yo bhikSurmAtRprAmasya maithunapratijJayA lekha likhati lekhayati lekhapratijJayA vA gacchati gacchantaM vA svadate ||suu0 13 // cUrNI-'je bhikkhU mAuggAmassa' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'mAuggAmassa' mAtRprAmasya 'mehuNavaDiyAe' maithunapratijJayA 'lehaM lihai' lekha-premapatrarUpaM likhati 'lehaM lihAvei lekha lekhayati anyadvArA vA lekha lekhayati 'lehavaDiyAe vA gacchaI' lekhapratijJayA-lekhanArthAya vA bahirgacchati yatra sthitena lekho nirvighnaM likhyate etAdRzaM sthAnaM gacchati, 'gacchaMta vA sAijjai' gacchantaM vA svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / zrI nizItha sUtra
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u. 6 sU. 14-17 mAtRgrAmaprakaraNam 165 atra ziSyaH pRcchati - he guro ! bhagavatA maithunasevanecchayA sAdhUnAM patralekhanaM niSiddhaM tenASnyakAryArtha patralekhanaM sAdhUnAM kalpate iti siddham / AcAryaH prAha - he ziSya ! sAdhUnAM kutrApi patrAdilekhanaM na kalpate zAstre tasya niSedhAt / punaH ziSyaH pRcchati - he guro ! zAstre tu maithunArthameva lekhanaM pratiSiddhaM dRzyate tadA kathamevaM bhavAn kutrApi patralekhanaM niSedhayati ? / AcArya prAhahe ziSya ! zAstre maithunArthaM yo niSedhaH kRtaH tasyopalakSaNatvAt sAmAnyasyApi niSedhaH sUcitaH, sAdhUnAM navakoTeH pratyAkhyAnAt pazrAdilikhane navakoTivirAdhanasyAvazyambhAvAt // sU0 13 // sUtram -- je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe posaMtaM vA piTThevA soyaMtaM vA bhallAyaeNa uppAei uppAeMtaM vA sAijjai // sU0 14 // chAyA- yo bhikSurmAtRgrAmasya maithunapratijJayA poSAntaM vA pRSThAntaM vA stroto'ntaM vA bhallAtakena utpAdayati utpAdayantaM vA svadate ||sU0 14 || cUrNI - 'je bhikkhU mAuggAmassa' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'mAuggAmassa' mAtRgrAmasya 'mehuNavaDiyAe' maithunapratijJayA 'posataM vA' poSAntaM vA sevanAdyaH puSyate puSTo bhavati sa poSaH, poSayati maithunArthinaM yaH sa poSaH mRgIpadaM yonirityarthaH, tasya antam prAntabhAgam 'pidvaMtaM vA' pRSThAntaM vA pRSThasya apAnadvArasya gudAyA ityarthaH antam bhAgaM 'soyaMtaM vA ' sroto'ntaM vA tatra srotaH - chidravizeSaH striyA nAbhikarNAdikaM maithunecchayA 'bhallAyaraNa' bhallAtakenabhallAtaketi auSadhivizeSaH tena auSadhivizeSeNa - auSadhivizeSalepena saundarya saugandhyAdikaM 'uppAei' utpAdayati-karoti 'uppAeMtaM vA sAijjai' utpAdayantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 14 // sUtram -- je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe posaMtaM vA pitaM vA soyaMtaM vA bhallAyaeNa uppArattA sIodagaviyaDeNa vA usiNodagavi. yaDeNa vA ucchollejja vA padhoejja vA uccholeMtaM vA padhoeMta vA sAi jjai // sU0 15 // chAyA - yo bhikSurmAtRgrAmasya maithunapratijJayA poSAntaM vA pRSThAntaM vA sroto'ntaM vA bhallAtakena utpAya zItodakavikaTena vA uSNodakavikaTena vA uccholayedvA pradhAvedvA uccholayantaM vA pradhAvantaM vA svadate // sU0 15|| cUrNI - 'je bhikkhU mAuggamassa' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcida bhikSuH 'mAuggAmassa' mAtRgrAmasya 'mehuNavaDiyAe' maithunapratijJayA--maithunavAJchayA 'posaMtaM vA' poSAntaM vA 'pihRtaM vA' pRSThAntaM vA 'soyaMtaM bA' sroto'ntaM vA pUrvanirdiSTasvarUpam 'bhallAyaeNa uppAetA' zrI nizItha sUtra
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ 166 nizIthasUtre bhallAtakena poSakauSadhivizeSeNa saundaryAdikamutpAdya punastadapanayanArtham 'sIodagaviyaDeNa vA' zItodakavikaTena vA, tatra vikaTena vyapagatajIvenAcittenetyarthaH tathA ca acittazItajalena tathA 'usiNodagaviyaDeNa vA' uSNodakavikaTena vA-acittoSNanalenetyarthaH, 'uccholejja vA' uccholayedvA ekavAram 'padhoejja vA' pradhAvedA anekavAram 'uccholeMtaM vA padhoetaM vA sAijjai' uccholayantaM vA pradhAvantaM vA svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati ||suu0 15 // sUtram-je bhikkhU mAuggAmassa mehaNavaDiyAe posataM vA pidrutaM vA soyaMta vA uccholettA padhovettA annayareNaM AlevaNajAeNaM AliM' pejja vA viliMpejja vA AlipaMtaM vA vilipaMtaM vA sAijjai // sU0 16 // chAyA-yo bhikSuH mAtRgrAmasya maithunapratijJayA poSAntaM vA pRSThAntaM vA sroto'ntaM vA uccholya pradhAvya anyatareNa AlepanajAtena Alepayed vA vilepayed vA AlepayantaM vA vilepayantaM vA svadate ||suu0 16 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / yo bhikSuH 'mAuggAmassa' mAtRprAmasya, 'mehuNavaDiyAe' maithunapratijJayA maithunecchayA 'posataM vA piTuMtaM vA soyaMta vA' poSAntaM pRSThAntaM sroto'ntaM vA pUrvoktasvarUpaM 'uccholettA' uccholya 'payovettA' pradhAvya prakSAlya tadanantaraM 'annayareNaM Ale vaNajAeNaM' anyatareNa kenApyekena AlepanajAtena AlepanavizeSeNa 'AliMpejja vA' Alepayet ekavAram , 'viliMpejja vA' vilepayed vA vAraM vAram / evaM 'AliMpaMtaM vA vilipaMta vA' AlepayantaM 'vA' vilepayantaM vA 'sAijjai' svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati ||suu016|| sUtram-je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe posaMtaM vA piThaMtaM vA soyaMta vA uccholettA padhoettA AliMpettA viliMpettA telleNa vA ghaeNa vA vasAe vA NavaNIeNa vA abhaMgejja vA makkhejja vA abhaMgeMtaM vA makvaMtaM vA sAijjai // sU0 17 // chAyA-yo bhikSurmAtRprAmasya maithunapratijJayA poSAntaM vA pRSThAntaM vA sroto'ntaM vA uccholya pradhAvya Alipya vilipya tailena vA ghRtena vA vasayA vA navanItena vA abhyaJjayet vA prakSayet vA abhyaJjayantaM vA sUkSayantaM vA svadate ||suu. 17 // cUrNI--'je bhikkhU mAuggAmassa' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'mAuggAmassa' mAtRprAmasya 'mehuNavaDiyAe' maithunapratijJayA 'posaMtaM vA' poSAntaM vA 'piTutaM vA' pRSThAntaM vA 'soyaMta vA' sroto'ntaM vA 'uccholettA-padhoettA' uccholya pradhAvya zItoSNa zrI nizItha sUtra
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNi bhASyAvacUriH u06 sU0 18-23 mAtRgrAmaprakaraNam 167 jalena ekavAramanekavAraM vA prakSAlanaM kRtvA tadanantaram 'alipettA vilipettA' Alipya vilipya pUrvoktauSadhirUpeNa lepanadravyeNaikavAramanekavAraM vA lepayitvA tadanantaraM ' telleNa vA' tailena vA 'ghaNa vA' ghRtena vA 'vasAe vA' vasayA vA carbItilokaprasiddhayA 'NavaNIpaNa vA' navanItena vA prakSaNena 'makkhana' iti prasiddhena 'abbhaMgejja vA' abhyaJjayedvA ekavAraM vA abhyaJjanaM kuryAt 'makkhejja vA' mrakSayedvA pratidinamanekavAraM vA tailAdinA abhyaGgaM vA kuryAt 'abbhaMta vA makkhataM vA sAijjai' abhyaJjayantaM vA prakSayantaM vA svadate / yo hi zramaNaH striyAH yonyAdikaM 1 tailAdinA abhyaJjayati maithunecchayA taM yo'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAnavasthAmithyAtvasaMyamavirAdhanAdidoSAzcApi bhavanti, yasmAdete doSA bhavanti tasmAtkAra - NAt strINAmaGgaM zramaNastailAdinA nAbhyaJjayet na vA tailAdinA abhyaGga kurvataH kathamapi anumodanaM kuryAditi ||suu0 17 // sUtram - je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe posaMtaM vA piTThataM vA soyaMtaM vA uccholettA padhoettA AlipettA vilipettA abhaMgettA makkhettA annayareNa dhUvaNajAeNa dhUvejja vA padhUvejja vA dhUveMtaM vA padhUtaM vA sAijjai // sU0 18 || chAyA - yo bhikSurmAtRgrAmasya maithunapratijJayA poSAntaM vA pRSThAntaM vA stroto'ntaM vA uccholya pradhAnya Alepya vilepya abhyaJjya mrakSayitvA anyatareNa dhUpanajAtena dhUpayedvA pradhUpayedvA dhUpayantaM vA pradhUpayantaM vA svadate // sU0 18 || cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'mAuggAmassa' mAtRgrAmasya 'mehuNavaDiyAe' maithuna pratijJayA - maithunavAJchayA 'posaMtaM vA' poSAntaM vA 'pitaM vA ' pRSThAntaM vA 'soyaMtaM vA' khoto'ntaM vA 'uccholettA padhoettA' uccholya pradhAnya ekavAramanekavAraM vA zItoSNajalena prakSAlanaM kRtvA 'AliMpettA vilipettA' Alepya vilepyaekavAramanekavAraM vA lepanadravyeNa vilepanaM kRtvA tadanantaram 'abhaMgettA makkhettA' abhyajya mrakSayitvA ekavAramanekavAraM vA tailaghRtavasA navanItAnyatamenA'bhyaJjanaM kRtvA 'annayareNa dhUpaNajAeNaM' anyatareNa dhUpanajAtena kenApyekena sugandhidravyadhUpena 'dhUvejja vA' dhUpayedvA ekavAraM dhUpitaM kuryAt 'padhUvejja vA' pradhUpayedvA anekavAraM dhUpadravyajAtena dhUpayet, tathA 'dhUpetaM vA padhUvaMtaM vA sAijjai' dhUpayantaM vA pradhUpayantaM vA svadate / yo hi mikSuH maithunasevanecchayA striyA aGgAdikaM prakSAlanale panAbhyaJjanAnantaraM dhUpanadravyeNa ekavAramanekavAraM vA dhUpayati saH, taM yo bhikSuranumodate so'pi ca prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAmaGgAdikA doSAzcApi bhavanti / yasmAdete zrI nizItha sUtra
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre doSA bhavanti tasmAtkAraNAt zramaNaH strINAmaGgAdikaM na dhUpayet na vA dhUpayantamanyaM kathamapyanumodayet kintu zAstramaryAdAmAzrityaiva sarvadA tena saMyamArAdhanAya prayatno vidheya iti ||suu0 18 // sUtram--je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe kasiNAI vatthAI dharei dharataM vA saaijji|| sU0 19 // chAyA-yo bhikSurmAtRgrAmasya maithunapratijJayA kRtsnAni vastrANi dharati-dharantaM vA svadate ||suu0 19 // cUrNI- 'je bhikkhU mAuggAmassa' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'mAuggAmassa' mAtRprAmasya 'mehuNavaDiyAe' maithunapratijJayA-maithunavAJchayA 'kasiNAI vatthAI' kRtsnAni saMpUrNAni akhaNDitAni 'thAna' 'tAkA' iti prasiddhAni vastrANi 'dharei' dharati-anAgatakAle paribhogArtha 'kasyAzcit striyA dAsyAmi' iti buddhayA 'vA' pAca~ sthApayati 'dhareMtaM vA sAijjai' dharantaM vA svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati ||suu0 19 // sUtram-je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe ahayAI vatthAI gharei dharetaM vA sAijjai ||suu020||je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe dhovAiM vatthAI dharei dhareMtaM vA sAijjai ||suu021|| je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe cittAI vatthAI dharei dharataM vA sAijjai khuu022|| je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe vicittAiM vatthAI dharei dharataM vA sAijjai ||suu0 23 // chAyA-yo bhikSurmAtRgrAmasya maithunapratijJayA ahatAni vastrANi dharati gharantaM vA svadate ||suu0 20 // yo bhikSurmAtRgrAmasya maithunapratizayA dhautAni vastrANi dharati dharantaM vA svadate ||suu0 21 // yo bhikSurmAtRgrAmasya maithunapratijJayA citrANi vastrANi dharati dharantaM vA svadate ||suu0 22 // yo bhikSurmAtRgrAmasya maithunapratijJayA vicitrANi vastrANi dharati dharantaM vA svadate ||suu0 23 // __ cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdIni-ahatavastrasUtrAdArabhya vicitravastrasUtraparyantAni catvAri sUtrANi sugamAni / navaram-ahatAni-tantUdgatAni tantuvAyAdAnItAni / / suu020|| dhautAni-rajakAdinA ujjvalIkRtAni ||suu021|| citrANi-ekatararaGgaraJjitAni / / suu022|| vicitrANinAnAraGgaraJjitAni // suu023|| zrI nizItha sUtra
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 6 sU0 24-27 mAtRprAmaprakaraNam 169 sUtram-je bhikkhU mAuggAmassa mehaNavaDiyAe appaNo pAe Amajjejja vA pamajjejja vA AmajjaMtaM vA pamajjataM vA sAijja ||suu0 24 // chAyA-yo bhikSurmAtRgrAmasya maithunapratijJayA AtmanaH pAdau AmArjayedvA pramArjayedvA AmArjayantaM vA pramArjayantaM vA svadate ||suu0 24 // cUrNI-'je bhikkhu mAuggAmassa' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'mAuggAmassa' mAtRgrAmasya 'mehuNavaDiyAe' maithunapratijJayA-maithunavAJchayA 'appaNo pAe' AtmanaH svasya pAdau caraNau 'Amajejja vA' AmArjayedvA ekavAraM vastrAdinA 'pamajejja vA' pramArjayedvA anekavAram 'AmajjaMtaM vAM pamajjaMtaM vA sAijjai' AmArjayantaM vA pramArjayantaM vA svadate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 24 // sUtram- evaM taiyauddese jo gamo so ceva ihaMpi mehuNavaDiyAe Neyabbo jAva je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe gAmANugAmaM dUijjamANe appaNo sIsaduvAriyaM karei karataM vA sAijjai // sU0 25 // ___ chAyA-evaM tRtIyoddezake yo gamaH sa eva ihApi maithunapratijJAyAM jJAtavyaH yAvat yo bhikSurmAtRgrAmasya maithunapratijJayA grAmAnugrAma dravan AtmanaH zIrSadvArikAM karoti kurvantaM vA svadate // sU0 25 // cUrNI- 'evaM taiyauddesae' ityAdi / 'evaM taiyauddesae' evaM tRtIyoddezake 'jo gamo' yo gamaH sUtraprakAraH 'so ceva ihaMpi mehuNavaDiyAe Neyavyo' sa eva gamaH ihApi SaSThoddezake maithunapratijJAyAmapi jJAtavyaH / kiyatparyantam ! ityAha-'jAva' ityAdi, itaH pAdasaMbAhanasUtrAdArabhya zIrSadvArikAsUtraparyantAni sUtrANi tRtIyodezakoktasUtravad atrApi maithunapratijJayA vyAkhyeyAni / atrAha bhASyakAraH "pAyappamajjaNAI, sIsaduvArAMta jo gamo tie| mehuNavaDiyAe puNa, chaThuddesaMmi so ceva / / chAyA-pAdatramArjanAdi, zorSadvArikAnta yo gamastRtIyoddezake / maithanapratijJayA punaH SaSThoddezake sa eva // avacUriH- 'pAyappamajjaNAI ityAdi sugamam // sU0 25 // sUtram--je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe khIraM vA dahiM vA NavaNIyaM vA sappi vA gulaM vA khaMDaM vA sakkaraMvA macchaMDiyaM vA annayaraM vA paNIyaM AhAraM AhArei AharaMtaM vA sAijjai ||suu0 26 // zrI nizItha sUtra
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ 170 nizIthasUtre chAyA-yo bhikSurmAtRgrAmasya mathunapratijJayA kSIraM vA dadhi vA navanItaM vA sarpi rvA guDaM vA khaNDaM vA zarkarAM vA matsyaNDikAM vA anyataraM praNotamAhAramAharati AharantaM vA svadate ||suu0 26 // cUrNI-'je bhikkha mAuggAmassa' ityAdi / 'je bhikkha' yaH kazcid bhikSuH 'mAuggAmassa' mAtRprAmasya 'mehuNavaDiyAe' methunapratijJayA-maithunavAJchayA 'khIraM vA' kSIraM vA dugdham gavAdInAM dugdham 'dahiM vA' dadhi vA 'NavaNIyaM vA' navanItaM vA 'makkhana' iti lokaprasiddham 'sappiM vA' sapighRtaM vA 'gulaM vA' guDaM vA 'khaMDaM vA' khaNDaM vA 'khAMDa' 'cInI' iti lokaprasiddham 'sakkaraM vA' zarkarAM vA 'bUrA' iti prasiddhAm 'macchaMDiyaM vA' matsyaNDikAM vA misarIti lokaprasiddhAm 'anna yaraM vA paNIyaM' anyataraM vA praNItam sarasam 'AhAra' AhAram 'AhareI' Aharati dugdhAdivikRtInAM bhojanaM karoti / ayaM bhAvaH-vivarNaH zarIradurbalaH zramaNaH dugdhAdInAM bhojanAdupacitazarIraH sukumArazarIraH kAminInAM kamanIyaH syAmiti buddhyA dugdhAdyanyatamaM vikRtInAM bhojanaM karoti saH, tathA 'AhAta vA sAijjaI' AharantaM vA svadate anumodate yaH so'pi prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAdikA doSA bhavantIti ||suu0 26 // sUtram-taM sevamANe Avajjai cAummAsiyaM parihAraTThANaM aNugdhAiyaM ti|| sU0 27 // chAyA-tat sevamAna Apadyate cAturmAsikaM parihArasthAnamanudghAtikamiti // 27 // cUrNI-'taM sevamANe' ityAdi / 'taM sevamANe' tat sevamAnaH SaSThoddezakasya 'je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe viNNa vei viNNaveta vA sAijjai' iti prathamasUtrAdArabhya 'je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe khIraM vA' etatsUtraparyantaM kathitaM prAyazcittasthAnaM sarva, tathA anyatamamapi prAyazcittasthAnaM sevamAnaH tasya pratisevanAM kurvan bhikSuH 'AvajjaI' Apadyate prApnoti 'cAummAsiyaM parihAraThANaM aNugyAiyaM' cAturmAsikaM parihArasthAnamanudghAtikam gurucAturmAsikaM prAyazcittamApadyate iti bhAvaH // sU0 27 // iti zrI-vizvavikhyAta-jagadallabha-prasiddhavAcaka-paJcadazabhASAkalitalalitakalApAlApakapravizuddhagadyapadyanaikagranthanirmApaka-vAdimAnamardaka-zrIzAhUchatrapatikolhApurarAjapradatta"jainazAstrAcArya"-padabhUSita-kolhApurarAjaguru-bAlabrahmacAri-jainAcArya-jainadharma-divAkara-pUjyazrI-ghAsIlAlavrati-viracitAyAM "nizIthasUtrasya" cUrNibhASyAvacUrirUpAyAM vyAkhyAyAM SaSThodezakaH samAptaH // 6 // zrI nizItha sUtra
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ // sptmoddeshkH|| ( mAtagrAmaprakaraNam ) vyAkhyAtaH SaSThoddezakaH, sAMpratamavasaraprAptaH saptamoddezako vyAkhyAyate, asya saptamoddezakItyAdisUtrasya SaSThodezakAntimasUtreNa saha kaH sambandhaH ? iti ced atrAha bhASyakAra:bhASyam-aMto bhUsaNamAhAro, bAhiM bhUsA u mAliyA / iNamo ceva saMbaMdho, chaTheNa sattamassa u // chAyA-antarbhUSaNamAhAro bAhyabhUSA tu mAlikA / ayameva hi sambandhaH SaSThena saptamasya tu // avacUriH-'aMto bhUsaNamAhAro' ityAdi / 'AhAraH' dugdhadadhyAdivikRtipadArthAnAmAhAro antarbhUSaNam / mAlikA-puSpamAlAdikaM tu bAhyabhUSaNaM sAdhUnAM pratiSiddham , ayameva sambandhaH SaSThena-SaSThAntimasUtreNa saha saptamoddezakAdisUtrasya bhavatIti / ayaM bhAvaH-SaSThodezakasyopAntya sUtre 'je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe khIraM vA' ityAdivikRtyAhArasya pratiSedhaH kRtaH, atra tu saptamoddezakAdisUtre mAlikAnAM pratiSedhaH kriyate yato mA bhavatu sAdhorbAhyabhUSaNam iti bAhyAbhyantarabhUSaNapratiSedhasya samAnatvAt SaSThodezakAnantaraM saptamoddezakasya nirUpaNaM kriyate, ayameva sambandhaH pUrvAparasUtrayorbhavati / tadanena sambandhenAyAtasya saptamodezakasya prathamaM sUtraM prastUyate'je bhikkhU' ityaadi| sUtram-je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe taNamAliyaM vA muMjamAliyaM vA vettamAliyaM vA mayaNamAliyaM vA piMchamAliyaM vA daMtamAliyaM vA siMgamAliyaM vA saMkhamAliyaM vA haDDamAliyaM vA kaTThamAliyaM vA pupphamAliyaM vA phalamAliyaM vA bIyamAliyaM vA hariyamAliyaM vA karei kreN| vA sAijjai // sU0 1 // chAyA-yo bhikSurmAtRgrAmasya maithunapratijJayA tRNamANikAM vA muJjamAlikAM vA vetramAlikAM vA madanamAlikAM vA picchamAlikAM vA dantamAlikAM vA zRGgamAlikAM vA zaGkhamAlikAM vA asthimAlikAM vA kASThamAlikAM vA patramAlikAM vA puSpamAlikAM vA phalamAlikAM vA bIjamAlikAM vA haritamAlikAM vA karoti kurvantaM vA svadate ||suu0 1 // cUrNI-'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSurniravadyabhikSaNazIlaH zramaNaH 'mAuggAmassa' mAtRgrAmasya 'mehuNavaDiyAe' maithunavAJchayA 'taNamAliyaM vA' tRNamAlikAM vA vIraNAditRNajanita zrI nizItha sUtra
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ 172 nizIthasUtre mAlAM karoti, yathA mathurAyAM karoti, karotItyagrimeNa kriyApadena sambandhaH, tathA 'muMjamAliyaM vA ' mumAlikAM muMjasya tannAmakatRNavizeSasya mAlAM karoti yathA dvijAnAM vratabandhane kriyate, tathA 'vetamA liyaM vA ' vetramAlikAM vA vetraM latAvizeSaH 'vetra' 'netra' iti lokaprasiddham, tasya vetrasya mAlAM kaTakakeyUrAdirUpAM karoti tathA 'mayaNamA liyaM vA' madanamAlikAM vA, tatra madanaM puSpavizeSaH, tasya mAlAM karoti tathA 'piMchamAliyaM vA' picchamAlikAM vA vraNAdipIDAnivAraNArthaM mayUrAdipicchairmAlAM karoti 'daMtamAliyaM vA' dandamAlikAM vA - bAlasya dRSTidoSanivAraNArthaM hastyAdidantAnAM mAlAM karoti tathA 'siMgamAliyaM vA' zRGgamAlikAM vA mahiSyAdizRGgeNa mAlAM karoti yathA pArasIyajAtivizeSe 'saMkhamAliyaM vA zaGkhamAlikAM vA - bAlasya gale dhAraNArthaM zaGkhasya mAlAM karoti 'haDDamAliyaM vA' asthimAlikAM vA gajAdijIvAnAm 'jarakha' iti prasiddha catuSpadapazuvizeSasya vA asthanAM mAlAM karoti 'kaTTamAliyaM vA' kASThamAlikAM vA, tatra kASThasya tulasyAdikASThasya mAlAM karoti 'pattamAliyaM vA' patramAlikAM vA patrANAM tagarAdisugandhitapatrANAM mAlAM karoti 'pupphamAliyaM vA' puSpamAlikAM vA, tatra puSpANAM caMpakAdivRkSasamudbhUtAnAM mAlAM karoti, 'phalamAliyaM vA' phalamAlikAM tatra phalAnAM guJjAdiphalAnAM mAlAM karoti 'bIyamAliyaM vA ' bIjamAlikAM vA, tatra bIjAnAM rudrAkSAdInAM mAlAM saMpAdayati 'hariyamAliyaM vA' haritamAlikAM vA, tatra - haritakAyAnAM pANDuprabhRtirogazamanAya 'dUrvA punarnavAdInAM mAlA 'karei' karoti svayaM karoti 'kareMtaM vA sAijjai' kurvantaM vA svadate anumodate tRNamAlikAdikaM yaH svayaM karoti paradvArA vA kArayati kurvantaM vA anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAdikA doSAzcApi bhavanti, yasmAdete doSA bhavanti tasmAt kAraNAt zramaNo mAtRgrAmasya maithunasevanecchayA svaparazarIrazobhArthaM dRSTidoSarogAdinivAraNArthaM vA'nyArtha tRNAdimAlAM na svayaM kuryAt na paradvArA kArayet na vA kurvanta manyamanumodayediti // sU0 1 // sUtram -- je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe taNamAliyaM vA muMja mAliyaM vA vettamAliyaM vA mayaNamAliyaM vA pichamAliyaM vA daMtamAliyaM vA siMgamAliyaM saMkhamAliyaM vA haDDamAliyaM vA kaTThamAliyaM vA pattamAliyaM vA pupphamAliyaM vA phalamAliyaM vA bIyamAliyaM vA hariyamAliyaM vA dharei dhataM vA sAijjai // sU0 2 // chAyA - yo bhikSurmAtRgrAmasya maithunapratijJayA tRNamAlikAM vA muJjamAlikAM vA vetramAlikAM vA madanamAlikAM vA picchamAlikAM vA dantamAlikAM vA zRGgamAlikAM vA zaGkha zrI nizItha sUtra
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 7 sU0 2-5 mAtRgrAmaprakaraNam 173 mAlikAM vA asthimAlikAM vA kASThamAlikAM vA patramAlikAM vA puSpamAlikAM vA phalamAlikAM vA bIjamAlikAM vA haritamAlikAM vA dharati dharantaM vA svadate ||suu0 2 // __cUrNI- je bhikkhU' ityAdi / pUrvoktA mAlAH 'dharei' dharati-pArzve sthApayati, dharantaM vA svadate iti / zeSaM pUrvavat / / sU0 2 // sUtram-je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe taNamAliyaM vA muMjamAliyaM vA vettamAliyaM vA mayaNamAliyaM vA piMchamAliyaM vA daMtamAliyaM vA siMgamAliyaM vA saMkhamAliyaM vA haDDamAliyaM vA kaTThamAliyaM vA pattamA. liyaM vA pupphamAliyaM vA phalamAliyaM vA bIyamAliyaM vA hariyamAliyaM vA piNaddhei piNakheMtaM vA sAijjai // sU0 3 // chAyA-yo bhikSurmAtRgrAmasya maithunapratijJayA tRNamAlikAM vA muJjamAlikAM vA vetra mAlikAM vA madanamAlikAM vA picchamAlikAM bA dantamAlikAM vA zRGgamAlikAM vA zaGkhamAlikAM vA asthimAlikAM vA kASThamAlikAM vA patramAlikAM vA puSpamAlikAM vA phalamAlikAM vA bojamAlikAM vA haritamAlikAM vA pinAti pinAntaM vA svadate ||suu0 3 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / yo bhikSuH tRNAdInAM mAlAM pUrvoktavastujAtanirmitAM mAlAM 'piNaddheI pinAti-kaNThe dhArayati pinahyantaM kA svadate anumodate / AbhirmAlAbhirmadIyaM zarIramalaMkRtaM sundaraM bhavatu, alaMkRtena sundareNa zarIreNAhaM kAminInAM priyo bhaviSyAmi tena sA mama maithunecchAM pUrayiSyatIti buddhyA tRNAdimAlAH yaH kazcidbhikSuH svayaM kaNThe dhArayati dhArayantaM cAnyamanumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, AjJAbhaGgAdidoSAMzca prApnotIti // sU0 3 // bhASyam-taNamAimAliyANaM, karaNaM dharaNaM ca mehuNicchAe / kujjA appaparahA, ANAbhaMgAi pAvei // chAyA-tRNAdimAlikAnAM karaNaM dharaNaM ca maithunecchayA / kuryAt AtmaparArtha, AjJAbhaGgAdi prApnoti // avacUriH-'taNamAi' ityAdi / yo bhikSuH 'mehuNavaDiyAe' maithunapratijJayA maithunecchayA tRNAdimAlikAnAM karaNaM saMpAdanaM dharaNaM svazarIre dhAraNaM ca kuryAt sa AjJAbhaGgAdidoSAn AjJAbhaGgAnavasthAmithyAtvasaMyamavirAdhanAtmavirAdhanAdidoSAn prApnoti / ayaM bhAvaH-tRNAdimAlAkaraNe dhAraNe mAlayA zarIravibhUSAkaraNe ca svasya parasya mohodayo jAyate, tathA tRNAdimAlAkaraNe taddhAraNakaraNe ca sUtrArthapaThanapAThanasamayasya vyarthanirgamanena sUtrArthayorhAnirbhavati, tIrtha karairanAjJaptaM zrI nizItha sUtra
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ 174 nizIthasUtre ca / dravyalolupaizcAraiH kadAcid gRhIto bhavati, mAlAdi dRSTvA asAdhurayamitikRtvA koTTapAlAdibhiH gRhIto rAjadaNDabhAg bhavati, kasmaicid vitaraNe kasmaicid adAne ca kadAcit adhikaraNamapi syAt , tathA loke nindApi syAt , lokA evaM vadiSyanti yat aho Azcaryametat yat jainasAdhavo nivRttabhAvasampannA api mAlAM kurvanti dhArayanti ca / kecana evaM vadiSyanti yat-ete AtmAnaM nivRttarAgadveSaM manyamAnA api mAlAM kurvanti dhArayanti cetyAdirUpeNa kramaparamparayA zAsanasya loke'vahelanA syAt atastRNamAlAdInAM karaNaM dhAraNaM tadanumodanaM ca na kartavyamiti bhAvaH / 3 / / sUtram--je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe taNamAliyaM vA muMjamAliyaM vA vettamAliyaM vA mayaNamAliyaM vA piMchamAliyaM vA daMtamAliyaM vA siMgamAliyaM saMkhamAliyaM vA haDDamAliyaM vA kaTThamAliyaM vA pattamAliyaM vA pupphamAliyaM vA phalamAliyaM vA bIyamAliyaM vA hariyamAliyaM vA paribhuMjai paribhujaMta vA sAijjai // sU0 4 // chAyA-yo bhikSurmAtRgrAmasya maithunapratijJayA tRNamAlikAM vA muJjamAlikAM vA vetramAlikAM vA madanamAlikAM vA picchamAlikAM vA dantamAlikAM vA zRGgamAlikAM vA zaGkhamAlikAM vA asthimAlikAM vA kASThamAlikAM vA patramAlikAM vA puSpamAlikAM vA phalamAlikAM vA bIjamAlikAM haritamAlikAM vA paribhuGkte paribhujAnaM vA svadate ||suu0 4 // cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / tRNAdimAlikAnAM paribhoga karoti-nAnAprakAraNa tAsAM svakAryanimittaM paribhogaM karotIti bhAvaH // sU0 4 // sUtram-je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe ayalohANi vA taMbalohANi vA taulohANi vA sIsagalohANi vA ruppalohANi vA suvaNNalohANi vA karei kareMtaM vA sAijjai // sU0 5 // chAyA-yo bhikSurmAtRgrAmasya maithunapratijJayA ayolohAn vA tAmralohAn vA trapulohAn vA sIsakalohAn vA rUpyalohAn vA suvarNalohAn vA karoti kurvantaM vA svadate ||suu0 5 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'mAuggAmassa' mAtUgrAmasya 'mehuNavaDiyAe' maithunapratijJayA 'ayalohANi vA' ayolohAn vA 'lohANI'-yatra lohazabdo dezIyaH, tadarthastu AkAravizeSastAn , tathA ca ayaso lohasya AkArabizeSAn vA tathA 'taMbalohANi vA' tAmralohAn vA tAmrasya dhAtuvizeSasya AkAravizeSAn 'tauyalohANi vA' zrI nizItha sUtra
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u07 sU06-11 mAtRgrAmaprakaraNam 175 pulohAn vA trapu 'jasada' iti lokaprasiddham tasyAkAravizeSAn 'sIsagalohANi vA ' sIsakalohAn vA, tatra sIsakaM dhAtuvizeSaH 'sIsA' iti prasiddhaH tasya AkAravizeSAn 'ruppa - lohANi vA' rUpyalohAna vA, tatra rUpyaM rajataM, tasya AkAravizeSAn 'suvaNNalohANi vA' suvarNalohAn vA suvarNasya AkAravizeSAn vA 'karei' karoti mAtRgrAmasya maithunasevanecchayA lauhAdidhAtUnAmAkAravizeSAn karoti tathA 'kareMtaM vA sAijjai' lauhAdInAmAkAra vizeSAn kurvantaM vA svadate sa prAyazcittabhAgI bhavati, lohAdidhAtubhirAkAravizeSakaraNe agnyArambho'nivAryo bhavati, tathA tatra dhamanaM phUtkaraNamapyAvazyakaM tena SaTkAyopamardanaM bhavati, tataH saMyamavirAdhanA, vastra zarIrAdidahane AtmavirAdhanA cAvazyambhAvinI tato bhikSurlohAdidhAtUnAmAkAravizeSaM na svayaM kuryAt nApi kurvantamanyamanumodeta iti bhAvaH ||sU0 5|| evaM 'dharei' 'paribhuMjai' iti sUtradvayamapi vyAkhyeyam // sU0 6-7 / / sUtram -- je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe hArANi vA addhahArANi vA gAvalI vA muttAvalIM vA kaNagAvalIM vA syaNAvalIM vA kaDagANi vA tuDiyANi vA keUrANi vA kuMDalANi vA paTTANi vA mauDANi vA palaMbasuttANi vA suvaNNasuttANi vA karei kareMtaM vA sAijjai // suu08|| chAyA - yo bhikSurmAtRgrAmasya maithunapratijJayA hArAn vA arddhahArAn vA ekAvalI vA muktAvaloM vA kanakAvalIM vA ratnAvalIM vA kaTakAn vA truTikAni vA keyUrANi vA kuMDalAni vA paTTAni vA mukuTAni vA pralambasUtrANi vA suvarNasUtrANi vA karoti kurvantaM vA svadate || 8|| cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcida bhikSuH 'mAuggAmassa' mAtRgrAmasya 'mehuNavaDiyAe' maithunapratijJayA - maithunavAJchayA 'hArANi vA' hArAn vA tatra hArA aSTAdazasarikAH, tAn 'addhahArANi vA' arddhahArAn vA, tatrArddhahArAH navasarikAH, tAnU 'egAvalI vA' ekAvalIM vA ekasarikAM mAlAmityarthaH ' kaNagAvalI vA' kanakAvalI vA kanakasya suvarNasyA mAlA iti tAm 'muktAvalIM vA' muktAvalIM vA, tatra muktA gajAdimuktAH, tAsAm AvalImAlA tAm ' rayaNAvalI vA' ratnAvalIM vA, tatra ratnAnAM karketanAdInAmAvalI mAlA tAm ' kaDagA - Ni vA' kaTakAn vA, tatra kaTakA : 'kaDA' itilokaprasiddhAH, tAn kaTakAn 'tuDiyANi vA ' truTikAni vA - hastAbharaNavizeSAn vA 'keUrANi vA' keyUrANi vA 'bhujabaMgha' itilokaprasiddhAni 'kuDalANi vA' kuNDalAni vA, tatra kuNDalAni karNAbharaNAni tAni 'paTTANi vA' paTTAni vA, tatra paTTAni caturaGgulasuvarNapaTTAni tAni 'mauDANi vA' mukuTAni vA zirobhUSaNAni 'palaMvamuttANi vA' zrI nizItha sUtra
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre pralambasUtrANi vA suvarNanirmitAni lambAyamAnAni sUtrANi tAni 'suvaNNamuttANi vA' suvarNasUtrANi vA-suvarNasya sUtravizeSalakSaNAni 'kareI' karoti, etAni hArAdikAni mAtRgrAmasya maithunasevanecchayA svayaM saMpAdayati paradvArA kArayati vA tathA 'kareMtaM vA sAijjaI' kurvantaM vA svadate'numodate // sU0 8 // evaM pUrvoktavastuviSaye 'dhareha' 'pari jaI' iti sUtradvayamapi pUrvavad vyAkhyeyam ||suu 09-10 // mUlam-je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe AINANi vA AINapAurANi vA kaMbalANi vA kaMbalapAurANi vA koyarANi vA koyarapAurANi vA goramiyANi vA kAlamiyANi vA NIla-miyANi vA sAmANi vA mahAsAmANi vA uTTANi vA uTTalessANi vA vagyANi vA vivagyANi vA palavaMgANi vA sahiNANi vA sahiNakallANi vA khomANi vA dugullANi vA tirIDapaTTANi vA patulANi vA paDalANi vA cINANi vA aMsuyANi vA kaNagakaMtANi vA kaNagakhaciyANi vA kaNagacittANi vA kaNagavicittANi vA AbharaNANi vA AbharaNacittANi vA AbharaNavicittANi vA karei kareMtaM vA sAijjai // sU0 11 // chAyA-yo bhikSurmAtRgrAmasya maithunapratijJayA AjinAni vA AjinaprAvaraNAni vA kaMbalAn vA kambalaprAvaraNAni vA koyarANi vA koyaraprAvaraNAni gauramRgANi vA kAlamRgANi vA nIlamRgANi vA zyAmAni vA mahAzyAmAni vA uSTrANi vA uSTralezyAni vA vyAghrANi vA vivyAghrANi vA plavaGgAni vA lakSaNAni vA glakSNakalyAni vA kSaumANi vA dukUlAni vA tirITapaTTAni vA pratulAni vA paTalAni vA cInAni vA aMzukAni vA kanakakAntAni vA kanakakhacitAni vA kanakacitrANi vA kanakavicitrANi vA AbharaNAni bA AbharaNacitrANi vA AbharaNavicitrANi vA karoti kurvantaM vA svadate // sU0 11 // cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcit bhikSuH 'mAuggAmassa' mAtRgrAmasya 'mehuNavaDiyAe' maithunapratijJayA-maithunavAJchayA 'AINANi vA' AjinAni vA-mRgacarmavastrANi 'AINapAurANi vA' AjinaprAvaraNANi vA, tatrAjinaM mRgacarma tasya prAvaraNANiAcchAdanAni yaH karotItyagrimeNa sambandhaH, 'kaMbalANi vA' kambalAn , tatra kambalA UrNAdinirmitAstAn 'kaMbalapAurANi vA' kambalaprAvaraNAni vA, tatra kambalasya prAvaraNAni AcchAdanAni tAni yaH karoti tathA 'koyarANi vA' koyarANi vA, tatra koyarANi koyaradezaniSpannA vastravizeSAH zrI nizItha sUtra
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u07 sU0 11-67 mAtRgrAmaprakaraNam 177 tAni yaH karoti 'koyarapAurANi vA' koyaraprAvaraNAni vA koyarasya vastravizeSasya yAni prAvaraNAni AcchAdanAni karoti 'goramiyANi vA' gauramRgANi vA zvetamRgacarmANi taccarmanirmitavastrANItyarthaH 'kAlamiyANi vA' kAlamRgANi vA - kAlamRgacarmANi tatra kAlamRgaH - kRSNa - mRgaH tasya yAni carmANi teSAM vastrANi yaH karoti 'NIlamiyANi vA' nIlamRgANi vA-nIlamRgacarmANi 'sAmANi vA' zyAmAni vA - zyAmamRgacarmANi 'mahAsAmANi vA' mahAzyAmAni vA - atizayitazyAmamRgacarmANi 'uTTANi vA' uSTrANi vA uSTrasya yAni carmANi tAni vastrarUpANi yaH karoti 'uTTalessANi vA' uSTralezyAni vA uSTracarmaNaH prAvaraNAni, 'vAgghANi vA ' vyAghrANi vA-vyAghrasambandhicarmavastrANItyarthaH, 'vivagghANi vA' vivyAghrANi vA vivyAghraH 'cittA' iti prasiddhaH, tatsambandhicarmANi carmavastrANi 'palavaMgANi vA' plavaGgAni vA tatra plavaGgaH - vAnaraH tasya carmANi 'sahiNANi vA' sahinAni vA - zlakSNAni tatra sahinAni zlakSNAni zlakSNavastrANi yaH karoti 'sahiNakallANi vA' sahinakalyAni tatra sahinAni zlakSNAni kallAni snigdhAni komalAni komalatvalakSaNayuktAni vA vastrANi karoti 'dugullANi vA' dukUlAni vA, tatra dukUlAni kArpAsikAni vastrANi 'paDalANi vA' paTalAni vA 'cINANi vA' cInAni vA cInadezodbhavAni vastrANi 'aMsuyANi vA' aMzukAni vA kITajavastrANi 'rezama' iti prasiddhavastuvastrANi vA 'kaNagakaMtANi vA' kanakakAntAni vA, tatra kanakaM suvarNaM tatsadRzakAntiyuktAni vastrANi 'kaNagakhaciyANi vA' kanakasvacitAni vA kanakajaTitAni vastrANi 'kaNagacittANi vA' kanakacitrANi vA kanakena suvarNena citritAni vastrANi 'kaNagavicittANi vA' kanakavicitrANi kanakena vicitraprakArakANi vastrANi 'AbharaNANi vA' - AbharaNAni alaMkArayukta vastrANi 'AbharaNacicANi vA' AbharaNairalaMkAraizcitritAni 'AbharaNa vicittANi vA' AbharaNavicitrANi vA vicitraprakArakAbharaNairmaNDitAti vastrANi, etAdRzAni uparyuktAni carmAdInAM vastrANi yo bhikSurmaithunasevanecchayA 'karei' karoti 'kareMtaM vA sAijjai' kurvantaM vA svadate / / sU0 11 // evam pUrvasUtroktavastraviSaye 'gharei' 'paribhuMjai' iti sUtradvayamapi bodhyam // 12 // sU0 13 // sUtram -- je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe itthi akkhaMsi vA uraMsi vA uyaraMsi vA thaNasi vA gahAya saMcAlei saMcAleMtaM vA sAijjai // chAyA - yo bhikSurmAtRgrAmasya maithunapratijJayA striyam akSe vA urasi vA udare vA stane vA gRhItvA saMcAlayati saMcAlayantaM vA svadate // sU0 14 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'mAuragAmassa' mAtRgrAmasya 'mehuNavaDiyAe' 'maithanapratijJayA - maithunavAJchayA 'isthi' striyam 'akkhasi vA' akSe zrI nizItha sUtra
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ 178 nizIthasUtre kasmiMzcidindriyapradeze vA 'urasi vA' urasi vA-hRdayapradeze 'uyaraMsi vA-udare vA kukSipradeze 'thaNaMsi' cA' stane vA-upalakSaNAt hastAdike vA 'gahAya' gRhItvA-striyo'kSAdikaM gRhItvetyarthaH 'saMcAleI' saMcAlayati itastataH cAlayati 'saMcAlataM vA sAijjaI' saMcAlayantaM vA svadate / yo hi bhikSurmaithunasevanecchayA strINAmakSAdikaM gRhItvA cAlayati cAlayantaM vA anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 14 // sUtram-je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aNNamaNNassa pAe Amajjejja vA pamajjejja vA AmajjaMtaM vA pamajjaMtaM vA sAijjai / chAyA-yo bhikSurmAtRgrAmasya maithunapratijJayA anyonyasya pAdau AmArjayedvA pramAjayedvA AmArjayantaM vA pramArjayantaM vA svadate // sU0 15 // cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'mAuggAmassa' mAtRgrAmasya 'mehuNavaDiyAe' maithunapratijJayA-maithunavAJchayA 'aNNamaNNassa' anyonyasya parasparam strI sAdhoH, sAdhuzca striyAH 'pAe' pAdau-caraNau 'Amajjejja vA' AmArjayet vA ekavAram 'pamajjejja vA pramArjayedvA anekavAram 'AmajjaMtaM vA' AmArjayantaM vA 'pamajjaMtaM vA' pramArjayantaM vA 'sAijjai' svadate'numodate / yo hi bhikSumaithunasevanecchayA parasparaM caraNau pramArjayet pramArjayantaM vA svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 15 // sUtram--evaM taiyaudese jo gamo so Neyavo jAva je bhikkha mAuggAmassa mehuNavaDiyAe gAmANugAmaM duijjamANe aNNamaNNassa sIsaduvAriyaM karei kareMtaM vA sAijjai // sU0 16-67 // chAyA-evaM tRtIyoddezake yo gamaH sa jJAtavyo yAvat yo bhikSurmAtRgrAmasya maithunapratijJayA grAmAnugrAma dravan anyonyasya zIrSadvArikAM karoti kuvantaM vA svadate ityAdi // sU0 16-67 // cUrNI - 'evaM taiya' ityAdi / 'evaM taiyauddese gamo' evaM tRtIyodezake yo gamaH AApakaH saH atrApi mAtRgrAmasya maithunapratijJayA parasparaM pAdayorAmarjanAdisUtreSu 'Neyabbo' jJAtavyaH / kiyatparyantamityAha-'jAva' ityAdi / 'jAva' yAvat yo bhikSurmAtRgrAmasya maithunapratijJayA 'aNNamaNNassa pAe Amajjejja vA' ityAdi sUtrAdArabhya 'je bhikkhu mAuggAmassa mehuNavaDiyAe gAmANugAmaM duijjamANo aNNamaNNassa sosavAriyaM karei' etatsUtraparyantaM sa gamo jJAtavya iti bhAvaH // sU0 16-67 // zrI nizItha sUtra
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAtRgrAmaprakara wwwvvAowww cUrNibhASyAvadriH u. 7 sU. 68-76 sUtram-je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aNaMtarahiyAe puDhavIe NisIyAvejja vA tuyadyAvejja vA NisIyAvetaM vA tuyaTTAveMtaM vA sAijjai ||suu0 68 // chAyA-yo bhikSurmAtRgrAmasya maithunapratijJayA anantarahitAyAM pRthiyAM niSIdayet vA tvagvartayedvA niSIdayantaM vA tvagvartayantaM vA syadate ||suu0 68 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'mAuggAmassa' mAtRgrAmasya 'mehaNavaDiyAe' maithunaprati jJayA 'agaMtarahiyAe puDhavIe' anantarahitAyAM pRthivyAm tatra anantarahitAyA zItavAtAdizauranupahatAyAM sacittAyAm , pRthivyAm tathA caitAdRzasacittabhUmau yo bhikSumaithunasevanecchayA atra 'striyaM' iti gamyate tataH striyamityarthaH 'NisIyAvejja vA' niSIdayedrA upavezayet 'tuyadyAvejja vA' tvagvartayedvA-pArzvaparivartanaM kArayet svApayed vA ityarthaH tathA 'NisIyAveMtaM vA' niSIdayantaM vA upavezanaM kArayantam 'tuyaTAveta vA' tvaravartayantaM vA pArzvaparivartanaM kArayantam 'sAijjaI' svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati ||suu0 68 // evaM pUrvoktasUtrakrameNa yo bhikSurmAtRprAmasya maithunecchayA striyaM 'sasaNiddhAe puDhavIe' sasnigdhAyAM-sacittajalena ISadArTAyAM pRthivyAm ||suu0 69 // sasarakkhAe puDhavIe' sarajaskAyAM sacittarajo'vaguNThitAyAM pRthivyAm ||suu0 70 // 'maTTiyAkaDAe puDhavIe' mRttikAkRtAyAM sacitta mRttikAnirmitAyAM pRthivyAm ||suu0 71 / / 'cittamaMtAe puDhavIe' cittavatyAM svabhAvataH-sacittAyAM khanirUpAyAM pRthivyAm ||suu0 72 / / 'cittamaMtAe silAe' cittavatyAM sacittAyAM khanitaH sadyo niSkAsitAyAM zilAyAm ||suu0 73 // 'cittamaMtAe lelue' cittavati sacitte leluke-loSTarUpe pRthivIkhaNDe, eteSu pUrvapradarziteSu sthAneSu striyam, 'nisIyAvejja vA niSIdayet vA upavezayet 'tuyaTTAvejja vA' tvamvartayet vA pArzvaparivartanaM kArayet zAyayet vA tatra zayanaM kArayedvA, evaM kArayantamanyaM vA'numodayet sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 74 // sUtram-je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe kolAvAsaMsi vA dArue vA jAvapaiTThie, saaMDe sapANe sabIe saharie saose saudae sauttiMga-paNaga-dagamaTTiya-makkADAsaMtANagaMsi NisIyAvejja vA tuyaTTAvejja vA NisIyAvetaM vA tuyaTTAvetaM vA sAijjai // sU075 // chAyA-yo bhikSurmAtRprAmasya maithunapratijJA kolAvAse vA dAruke vA jIvapratiSThite sANDe saprANe sabIje saharite sAvazyAye sodake sottiGgapanakadakamRttikAmarkaTasantAnake niSIdayet vA tvagvartayedvA niSIdayantaM vA tvagvartayantaM vA svadate ||s0 75 / / zrI nizItha sUtra
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ 180 wwwm nizIthasUtre cUNIM-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'mAuggAssa' mAtRprAmasya 'mehuNavaDiyAe' maithunapratijJayA maithunavAJchayA 'kolAvAsasi vA' kolAvAse vA, tatra kolA:ghuNAH kASThagatAH kASThakSatikArakA jIvavizeSAH 'dhuNa' iti lokaprasiddhAH, teSAM kolAnAM ya AvAsaH sthAnaM tatra vA 'dArue vA jIvapaidie' dAruke vA jIvapratiSThite yasmin kASThe jIvA vidyamAnA bhaveyuH tAdRzamatkuNAdijIvaviziSTapIThaphala kAdike 'saaMDe' sANDe pipIlakAdyaNDasahite sthAne kASThe vA 'sapANe' saprANe kSudradvIndriyAdiprANiyuktasthAne 'sabIe' sabIje zAlyAdisacittabIjayuktasthAne 'saharie' saharite haritakAyasahitasthAne 'saose sAvazyAye-sUkSmahimakaNasahitasthAne 'sautrtiga' sauttiGge, uttiGgakAH-bhUmau vartulavivarakAriNo gardabhamukhAkRtayaH kITavizeSAH, yadvA kITikAnagarAdayaH, taiH sahite sthAne 'paNaga' panakaH-aGkarito anaGkurito vA paJcavarNAnantakAyavizeSaH 'phulaNa' iti bhASAprasiddhaH 'dagamaTTiya' udakamRttikA sajalapRthivIkAyaH 'makkaDAsaMtANagaMsi' markaTasantAnakaH lUtAjAlam , tasmin , eteSu pUrvoktaghuNAdiyuktasthAneSu yaH zrabhaNaH striyaM 'NisIyAvejjavA' niSIdayetupavezanaM kArayet , 'tuyadyAvejja vA tvavartayedvA pArzvaparivartanaM kArayesU tathA 'nisIyAveMtaM vA' niSIdayantam upavezayantaM vA 'tuyaTTAveMtaM vA' tvaravartayantaM vA zAyayantaM vA 'sAijjai' svadate'numodate / yo bhikSumAtRgrAmasya maithunecchayA sUtroktasthAneSu striyamupavezayati zAyayati vA, upavezayantaM zAyayantaM vA anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAdikA doSA bhavanti ||suu075|| sUtram-je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe AgaMtAgAresu vA ArAmAgAresu vA gAhAvaikulesu vA pariyAvasahesu vA NisIyAvejja vA tuyaTTAvejja vA NisIyAvetaM vA tuyaTTAvetaM vA sAijjai // suu076|| chAyA-yo bhikSurmAtRgrAmasya maithunapratijJayA AgantrAgAreSu vA ArAmAgAreSu vA gAthApatikuleSu vA parivrAjakAvasatheSu vA niSIdayeddhA tvagvartayedvA niSIdayantaM vA tvagvartayantaM vA svadate // sU * 76 // cUrNI - 'je bhikkhU ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'mAuggAmassa' mAtRgrAmasya 'mehuNavaDiyAe' maithunapratijJayA-maithunavAJchyA 'AgaMtAgAresu vA' AgantrAgAreSu vA AgantaNAm AgantukAnAM gamanAgamanasamaye vizrAmArthakAriteSu gRheSu dharmazAletiprasiddheSu vA 'ArA. mAgAresu vA' ArAmAgAreSu vA krIDAkaraNAya upavanagRheSu 'gAhAvaikulesu vA' gAthApatikuleSu vA-gRhasthagRheSu 'pariyAvasaheSu vA' parivrAjakAvasatheSu vA tApasanivAsasthAneSu vA 'NisIyAvejja vA' niSIdayet vA uvavezayet 'tuyaTTAvejja vA' tvagvartayedvA zAyayet 'NisI yAveMte vA niSIdayantaM vA 'tuyaTTAta vA' tvagvartayantaM vA zayanaM kArayantam 'sAijjai' zrI nizItha sUtra
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u07 sU077-79 mAtRgrAmaprakaraNam 181 svadate / yo bhikSurmAtRprAmasya maithunasevanecchayA AgantrAgArAdiSu svayamupavizati striyaM vA upavezayati tathA svayaM zete striyaM vA zAyayati ca tamanumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAdikA doSAzcApi bhavantIti // sU0 76 // sUtram-je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe AgaMtAgAresu vA ArAmAgAresu vA gAhAvaikulesu vA pariyAvasahesu vA nisIyAvettA vA tuyaTTAvettA vA asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM aNugghAsejja vA aNupAejja vA aNugghAsaMtaM vA aNupAeMtaM vA saaijji|| sU0 77 // chAyA-yo bhikSurmAtRgrAmasya maithunapratijJayA AgantrAgAreSu vA ArAmAgAreSu vA gAthApatikuleSu vA parivrAjakAvasatheSu vA niSadha vA tvagvartayitvA vA azanaM vA pAnaM vA khAdyaM vA svAdya vA anugrAsayet vA anupAyayet vA anugrAsayantaM vA anupAyayantaM vA svadate // suu077|| cUrthI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH 'mAuggAmassa' mAtRgrAmasya 'mehuNavaDiyAe' maiMthunapratijJayA-maithunavAJchayA 'AgaMtAgAresu vA' AgantrAgAreSu vA yatrAgantukA gamanAgamanasamaye vizrAmyaMti tAdRzaM gRhamAgantukAgAraH dharmazAletilokapraviddhaH, teSu 'ArAmAgAresu vA' ArAmAgAreSu vA krIDArthamAgatapuruSavizrAmArthopavanasthitagRheSu 'gAhAvaikulesu vA' gAthApatikuleSu vA gRhasthagRheSu 'pariyAvasahesu vA' parivrAjakAvasatheSu vA tApasAnAmAzrameSu, bhikSuretAdRzasthAneSu striyam 'NisIyAvettA' niSadya-upavezya 'tuyaTTAvettA vA' tvagvartayitvA vA 'asaNaM vA' azanaM vA 'pAnaM vA' pAnaM vA 'khAimaM vA' khAdya vA sAimaM vA' svAyaM vA 'aNugghAsejja vA' anugrAsayedvA-anu-pazcAt svagrAsagrahaNAnantaraM striyaM grAsayet tanmukhe grAsaM dadyAt 'aNupAejja vA' anupAyayedvA svayaM jalAdikaM pItvA tadantaraM striyaM pAyayet 'aNugyAsaMtaM vA' anugrAsayantaM vA svagrAsAnantaraM grAsaM dadataM vA 'aNupAetaM vA' anupAyayantaM vA svapAnAnantaraM pAyayantaM vA 'sAijjaI' svadate'numodate / yo bhikSurAgantrAdigRheSu maithunanecchayA striyamupavedya zAyayitvA vA svayamazanAdikaM bhuktvA pAnIyaM vA pItvA bhojayantaM vA pAyayantaM vA anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAdikA doSAzcApi bhavantIti ||suu0 77 // sUtram-je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aMkaMsi vA paliyaMkasi vA nisIyAvejja vA tuyaTTAvejja vA nisIyAvetaM vA tuyaTTAveMtaM vA sAijjai // sU0 78 // zrI nizItha sUtra
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ 182 nizIthasUtre chAyA-yo bhikSurmAtRgrAmasya maithunapratijJayA aGke vA parya3 vA niSIdayet vA tvagvartayet vA niSIdayantaM vA tvagvartayantaM vA svadate // sU0 78 // cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkh' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH 'mAuggAmassa' mAtRprAmasya 'mehuNavaDiyAe' maithunapratijJayA-maithunavAJchayA 'aMkaMsi vA' aGke vA-svakIyotsaGge 'paliyakaMsi vA' paryake vA, tatra paryaGkaH 'maMca' 'palaMga' iti bhASAprasiddhaH, tadupari 'NisIyAvejja vA' niSIdayet vA upavezayet 'tuyaTTAvejja vA' tvaravartayet vA-zayanaM kArayet 'NisIyAvetaM vA' niSIdayantaM vA upavezayantaM vA 'tuyaTTAvetaM vA' tvagvartayantaM vA zAyayantaM vA 'sAijjai' svadate anumodate / yo bhikSamaithunasevanecchayA striyaM svAGke paryaH vA upavezayati vA zAyayati vA tathA svAGke upavezayantaM vA zAyayantaM vA zramaNamanumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAdikA doSA bhavanti ||suu0 79 // sUtram--je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aMkaMsi vA paliyaMkaMsi vA NisIyAvettA vA tuyaTTAvettA vA asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA aNugghAsejja vA aNupAejja vA aNugghAsaMtaM vA aNupAetaM vA sAijjai // sU0 71 // chAyA-yo bhikSurmAtRgrAmasya maithunapatijJayA aGke vA paryake vA niSadya tvagvatayitvA azanaM vA pAnaM vA khAdya vA svAdya vA anugrAsayedvA anupAyayedvA anugrAsayantaM vA anupAyayantaM vA svadate ||suu0 79 / / / cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'mAuggAmassa' mAtRprAmasya 'mehuNavaDiyAe' maithunapratijJayA-maithunavAJchayA 'aMkasi vA' aGka vA 'paliyaMkasi vA' parya" vA "NisIyAvettA vA' niSadha 'tuyaTTAvettA vA' tvAvartayitvA vA azanaM vA pAnaM vA khAdyaM vA svAyaM vA 'aNugghAsejja vA' anugrAsayedvA 'aNupAejja vA' anupAyayed vA 'aNugyAsaMta vA' anugrAsayantaM vA 'aNupAetaM vA' anupAyayantaM vA anyam 'sAijjaI' svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAnavasthAmithyAtvasaMyamavirAdhanAtmavirAdhanAdidoSA bhavanti // sU0 79 // sUtram-je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aNNataraM teicchaM AuTTai AuTataM vA sAijjai // sU0 80 // zrI nizItha sUtra
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ VvvvNAVANAVVVV. wwwwwwwwwwww cUrNibhASyAvacUriH u0 7 ra 80-84 rajoharaNasyAnucitabandhaniSedhaH 183 chAyA-yo bhikSurmAtRgrAmasya maithunapratijJayA anyatamAM cikitsAM Avarttayati AvartayantaM vA svadate ||suu0 80 / / cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'mAuggAmassa' mAtRgrAmasya 'mehuNavaDiyAe' maithunapratijJayA-maithunavAJchayA 'aNNataraM teicchaM' bhanyatamA cikitsA, tatrAnyatamA nAma-caturvidhAsu cikitsAsu ekAM kAJcit cikitsAm , tAzcatasro yathAvAtiko 1, paittikI 2, zlaiSmiko 3, sAMnipatikI 4, tAsu ekAM kAJcit cikitsAM rogopacArarUpAm 'Auddai' Avarttayati kArayati 'AuTuMtaM vA sAijjai' AvartayantaM kArayantaM vA svadate'numodate sA prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 80 // sUtram-je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe amaNunnAiM poggalAiM nIharei nIhareta vA sAijjai // sU0 81 // chAyA yo bhikSurmAtRprAmasya maithunapratijJayA amanojJAn pudgalAn nirharati nirharantaM vA svadate ||suu0 8 // cUrNI-'je bhikkhU' ityaadi| 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'mAuggAmassa' mAtRgrAmasya 'mehuNavaDiyAe' maithunapratijJayA-maithunavAJchayA 'amaNunnAI poggalAI amanojJAna pudgalAn zarIrasthAn azucidurgandhipudgalAn 'nIharei' nirharati-niSkAsayati 'nIhareMtaM vA sAijjaI' nirharantaM vA zarIrAdibhyo'manojJapudgalAn niSkAsayantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / / sU0 81 // je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe maNunnAiM poggalAI uvakirai uvakiraMtaM vA sAijjai // sU0 82 // chAyA-yo bhikSurmAtRgrAmasya maithunapratijJayA manojJAn pudgalAn upakirati ukirantaM vA svadate ||suu0 82 // cUrNI--'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcit bhikSuH 'mAuggAmassa' mAtRgrAmasya 'mehuNavaDiyAe' maithunapratijJayA-maithunavAJchayA 'maNunnAI poggalAI manojJAn pudgalAn manasa AlhAdajanakAn zarIropacayakArakAn vA pudgalAn zarIre 'uvakiraI' upakirati prakSipati, ayaM bhAvaH-svazarIre strIzarIre vA svakIyavastre strIvastre vA svavasatau khIvasatau vA manoharANi candanAdisugandhidravyANi prakSipati yena zarIrAdikaM sugandhiyuktaM bhavati, tathA 'uvakiraMtaM vA' upakirantamanyaM vA 'sAijjaI' svadate'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / / sU0 82 // zrI nizItha sUtra
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre sUtram -- je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe annayaraM pasujAyaM vA pakkhijAyaM vA pAyaMsi vA pakkhasi vA pucchaMsi vA sIsaMsi vA gahAya saMcAlei saMcAleMtaM vA sAijjai // sU0 83 // 184 chAyA - yo bhikSurmAtRgrAmasya maithunapratijJayA anyataraM pazujAtaM vA pakSijAtaM vA pAde vA pakSe vA pucche vA zIrSe vA gRhItvA saMcAlayati saMcAlayantaM vA svadate ||83 || cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'mAumgAmassa' mAtRgrAmasya 'mehuNavaDiyAe' maithanapratijJayA - maithanavAJchayA 'annayaraM' anyataraM anekeSu madhyAt yaM kamapyekam 'pasujAyaM vA' pazujAttaM vA gomahiSAdikam 'pakkhijAyaM vA' pakSijAtaM vA mayUrAdikam 'pAyaMsi vA' pAde vA pazupakSyAdInAM caraNe vA 'pakkhaMsi vA' pakSe vA - ' - 'pucchaMsi vA' pucche vA 'sIsaMsi vA' zirasi vA 'gahAya' gRhItvA 'saMcAlei' saMcAlayati paribhrAmayati 'saMcAlataM vA sAijjai' saMcAlayantaM vA svadate'numodate / striyA manovinodArthamevaM karotIti tAtparyam / sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 83 // sUtram ---- je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe annayaraM pasujAyaM vA pakkhijAyaM vA soyaMsi kaTThe vA kiliMcaM vA aMguliyaM vA salAgaM vA aNuSpavesittA saMcAlei saMcAleMtaM vA sAijjai // sU0 84 // chAyA - yo bhikSurmAtRgrAmasya maithunapratijJayA pazujAtaM vA pakSijAtaM vA strotasikASThaM vA kilica vA aGgulikAM vA zalAkAM vA anupravezya saMcAlayati saMcAlayantaM vA svadate ||sU0 84|| cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'mAuggAmassa' mAtRgrAmastha 'mehuNavaDiyAe' maithanapratijJayA - maithanavAJchayA 'annayaraM pasujAyaM vA' anyataraM pazujAtaM vA 'pakkhijAyaM vA' pakSijAtaM vA mayUrahaMsAdikam 'soyaMsi' srotasi chidre guptAGge 'kahaM vA' kASThaM vA-kASThakhaNDam 'kiliMcaM vA' kiliMcaM vA, tatra kiliMco vaMzakarparI tam aMguliyaM vA' aGgulikAM vA 'salAgaM vA' zalAkAM vA lauhAdizalAkAm 'aNuSpavesittA' anupravezya 'saMcAlei' saMcAlayati 'saMcAlataM vA sAijjai' saMcAlayantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 84 // zrI nizItha sUtra
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ naamannaamanan d cUrNibhASyAvacUriH u07 sU085-90 _ mAtRprAmaprakaraNam 185 sUtram-je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe annayaraM pasujAyaM vA pakkhijAyaM vA 'ayamitthi'-tti kaTu Aligejja vA parissaejja vA paricuMbejja vA AliMgaMta vA parissayaMtaM vA paricuMbataM vA sAijjai 85 chAyA - yo bhikSurmAtRgrAmasya maithunapratijJayA anyataraM pazujAtaM vA pakSijAtaM vA 'iyaM strI-'ti kRtvA AliGgayedvA pariSvajet vA paricumbet vA AliGgantaM vA pariSvajamAnaM paricumvantaM vA svadate ||suu085|| cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU yaH kazcid bhikSuH 'mAuggAmassa' mAtRgrAmasya 'mehuNavaDiyAe' maithunapratijJayA-maithunavAJchayA 'annayaraM pasujAyaM vA' anyataraM pazujAtaM vA 'pakkhijAyaM vA' pakSijAtaM vA 'ayamitthi'-tti kaTu ayam pazuH pakSI vA 'khI iti' strIbuddhiM teSu kRtvA 'AliMgejja vA' AliGgayedvA-AliGganaM kuryAt 'parissaejja vA' pariSvajeta vA pariSvajanaM vizeSataH AliGganam 'paricuMbejja vA' paricumbet vA mukhena cumbanaM kuryAt 'AliMgaMtaM vA' AliGgantaM vA 'parissayaMta vA' pariSvajamAnaM vA 'paricuMbataM vA' paricumbantaM vA 'sAijjai' svadate'numodate / sa prAyazcittabhAgI bhavati / / sU0 85 // sUtram--je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA dei deMtaM vA sAijjai // sU0 86 // chAyA-yo bhikSurmAtRgrAmasya maithunapratijJayA azanaM vA pAnaM vA khAdya vA svAdya vA dadAti dadataM vA svadate ||suu0 86 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'mAuggAmassa' mAtRgrAmasya 'mehuNavaDiyAe' maithunapratijJayA-maithunavAJchayA azanaM vA pAnaM vA khAdyaM vA svAyaM vA caturvidhamAhArajAtaM striyai 'dei' dadAti 'deMtaM vA' dadataM vA 'sAijjaI' svadate'numodate / yaH kazcit zramaNo mAtRgrAmasya maithunasevanecchayA striye azanAdikaM dadAti dApayati dadataM vA anumodayati sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 86 // sUtram-je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA paDicchai paDicchaMtaM vA sAijjai // sU0 87 // chAyA-yo bhikSurmAtRgrAmasya maithunapratijJayA azanaM vA pAnaM vA svAdya vA svAdya bA pratIcchati pratIcchantaM vA svadate ||suu0 87 // cUrNIH-'je bhikkhU' ityAdi / yo bhikSumaithunasevanecchayA caturvidhamAhArajAtaM pratocchati gRhNAti pratIcchantaM vA gRhNantaM vA svadate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 87 // zrI nizItha sUtra
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre sUtram -- je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe vatthaM vA paDigga vA kaMbalaM vA pAyapuMchaNaM vA dei detaM vA sAijjai || sU0 88 // 186 chAyA - yo bhikSurmAtRgrAmasya maithunapratijJayA vastra vA pratigrahaM vA kambalaM vA pAdaprachanakaM vA dadAti dadataM vA svadate ||sU088|| cUrNI: - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'mAuggAmassa' mAtRgrAmasya 'mehuNavaDiyAe' maithunapratijJayA - maithunavAJchayA 'vatthaM vA' vastraM vA 'paDiggahaM vA' pratigrahaM vA pAtrAdikaM vA 'kaMbalaM vA' kambalaM vA 'pAyapuMchaNaM vA' pAdaproJchanakaM vA rajoharaNam ' dei ' dadAti 'devA' dadataM vA 'sAijjai' svadate'numodate sa prAyazvittabhAgI bhavati // sU0 88 // sUtram - je bhikkhu mAuggAmassa mehuNavaDiyAe vatthaM vA paDiggahaM vA kaMbalaM vA pAyapuMchaNaM vA paDicchai paDicchaMtaM vA sAijjai // sU0 89 || chAyA - yo bhikSurmAtRgrAmasya maithunapratijJayA vastra vA pratigrahaM bA kambalaM vA pAda procchanakaM vA pratIcchati pratIcchantaM vA svadate ||sU089 // 1 cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH maithunavAJchayA strIbhyaH vastrAdikam 'paDicchara' pratIcchati gRhNAti 'paDicchaMtaM vA sAijjai' pratIcchaMtaM vA gRhNantaM vA svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / / sU0 89 // sUtram -- je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe sajjhAyaM vAei vAeMtaM vA sAijjai // sU0 90 // chAyA - yo bhikSurmAtRgrAmasya maithunapratijJayA svAdhyAyaM vAcayati vAcayantaM vA svadate ||sU0 90 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcida bhikSuH 'mAuggAmassa' mAtRgrAmasya 'mehuNavaDiyAe' maithunapratijJayA - maithunavAJchayA 'sajjhAyaM vAei' svAdhyAyaM vAcayati, tatra svAdhyAyaM sUtramartha tadubhayaM vA'dhyApayati tathA 'vAeMtaM vA sAijjai' svAdhyAyaM vAcayantaM vA svadate'numoda ke sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 90 // sUtram -- je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe sajjhAyaM paDicchai paDicchataM vA sAijjai // sU0 99 // chAyA - yo bhikSurmAtRgrAmasya maithunapratijJayA svAdhyAyaM pratIcchati pratIcchantaM vA svadate // sU0 99 // cUrNo - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'mAuggAmassa' mAtRgrAmasya 'mehuNavaDiyAe' maithunapratijJayA maithanavAJchayA 'sajjhAyaM paDicchara' svAdhyAyaM sUtrArtharUpaM zrI nizItha sUtra
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u07 sU091-93 mAtRgrAmaprakaraNam 187 pratIcchati strIbhyaH gRhNIyAt 'paDicchaMtaM vA sAijjai' pratIcchantaM gRhNantaM vA svadate'numoda prAyazcittabhAgI bhavati / / sU0 99 // sUtram -- je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aNNayareNaM iMdieNaM AkAraM karei kareMtaM vA sAijjai // sU0 92 // chAyA -yo bhikSurmAtRgrAmasya maithunapratijJayA anyatareNa indriyeNAkAraM karoti kurvantaM vA svadate // sU0 92 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'mAuggAmassa' mAtRgrAmasya 'mehuNavaDiyAe ' maithunapratijJayA - maithunavAJchayA 'aNNayareNaM iMdieNaM' anyatareNa kenApi indriyeNa puruSasya striyo vA indriyAkAreNa stanamukhAdyaGgopAGgarUpaM kiJcidapi indriyamAzrityetyarthaH, stanamukhA - dInAmiti bhAvaH ' AkAraM karei' AkAraM karoti, striyo'gre hastAdinA citrakarmaNA vA etA dRzamAkAraM racayati citrayati vA yena striyo manasi rAgaH samutpadyeta, zarIraM romAJcitaM kampAyamAnaM ca bhavet, 'mukhAdyAkArAvalokanena dravIbhUtA satI strI mAmamilaSiSyati' iti buddhayA striyo'gre AkAraM kuryAt citrayedvA upalakSaNAt hastanetrabhraprabhRtibhirvikArajanakAM ceSTAM vA kuryAt 'kataM vA sAija ' kurvantamanyaM vA svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // 92 // sUtram - taM sevamANe Avajjai cAummAsiyaM parihAraTThANaM aNugghAiyaM // sU0 93 // chAyA // satamo uddeso samate // 7 // - tat sevamAna Apadyate cAturmAsikaM parihArasthAnamanudghAtikam // 93 // // saptamoddezakaH samAptaH // 7 // - cUrNI - 'taM sevamANe' ityAdi / 'taM sevamANe' tat sevamAnaH tat uddezakasyAdau tRNamAlikAdikaraNAdArabhya uddezakAnte AkAraparyantaM yAni prAyazcittasthAnAni proktAni tanmadhyAt yat kimapyekaM prAyazcittasthAnaM sevamAnaH pratisevanaM kurvANaH 'Avajjara' Apadyate prApnoti 'cAummAsi' cAturmAsikam ' parihAradvANaM' parihArasthAnaM prAyazcittasthAnam 'aNugghAiyaM' anudghAtikaM gurukam / ayaMbhAvaH - yaH ko'pi bhikSuH eteSu saptamo dezakoktaprAyazcittasthAneSu madhyAt yat kimapi ekam anekaM sarva vA prAyazcittasthAnaM pratisevate sa gurucAturmAsikaM prAyazcittaM prApnotIti bhAvaH // 93 // iti zrI - vizvavikhyAta - jagadvallabha - prasiddhavAcaka - paJcadazabhASAkalita lalita kalApAlApakapravizuddha gadyapadyanaikapranthanirmApaka - vAdimAnamardaka- zrI zAhU chatrapati kolhApurarAjapradatta"jainazAstrAcArya"- padabhUSita - kolhApurarAjaguru - bAlabrahmacAri - jainAcArya - jainadharmadivAkara - pUjyazrI - ghAsIlAlavati - viracitAyAM "nizItha sUtrasya" cUrNi bhASyAvacUrirUpAyAM vyAkhyAyAM saptamoddezakaH samAptaH // 7 // zrI nizItha sUtra
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ // aSTamoddezakaH // gataH saptamo dezakaH, athASThamaH prArabhyate, saptamodezakasyAntimasUtreNa sahAsyASTamodezakAdisUtrasya kaH sambandhaH ? iti sambandhapratipAdanAyAha bhASyakAra:--'puvvaM khalu' ityAdi / bhASyam-puvvaM khalu AgArA, kahiyA te kahiM kaivihA hoti / AgaMtAgArAisu, vihAra-sajjhAya-pabhiIo // 1 // chAyA-pUrva khalu AkArAH kathitAste kutra katividhA bhavanti / AgantrAgArAdiSu vihAra svAdhyAya-prabhRtayaH // 2 // avacUriH --pUrva saptamo dezakasyAntimasUtre AkArAH kathitAH, te ca keSu keSu sthAneSu bhavantIti prazne kathayati-te AkArA AgantrAgArAdiSu bhavanti te katividhAH / iti prazne kathayati vihAra-svAdhyAya-prabhRtayo bhavanti / saptamodezakasyAnte AkArAH kathitAsteSAM sthAnAni tatprakArANi cAsmin aSTamoddezake pradarzayiSyante, eSa eva sambandhaH saptamASTamodezakagatapUrvAparasUtrayoriti, anena sambandhenAyAtasyAsyASTamodezakasyedamAdisUtram-'je bhikkhU AgaMtAgAresu bA' ityAdi / sUtram-je bhikkhU AgaMtAgAresu vA ArAmAgAresu vA gAhAvaikulesu vA pariyAvasahesu vA ego egitthIe saddhiM vihAraMvA karei sajjhAyaM vA karei asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaMvA AhA rei, uccAraM vA pAsavaNaM vA pariThavei, aNNayaraMvA aNAriyaM niThuraM mehuNaM assamaNapAoggaM kahaM kahei kaheMtaM vA sAijjai // sU0 1 // chAyA--yo bhikSurAgantrAgAreSu vA ArAmAgAreSu vA gAthApatikuleSu vA parivrAjakAvasatheSu vA ekaH ekayA striyA sArddha vihAraM vA karoti, svAdhyAyaM vA karoti, azanaM vA pAnaM vA khAdya vA svAdya vA Aharati, uccAraM vA prasravaNaM vA pariSThApayati, anyantarAM vA anAryA niSThurAM maithunImazramaNaprayogyAM kathAM kathayati kayayantaM vA svadate // sU0 1 // cUrNI-je bhikkhU' ityAdi / yaH kazcid bhikSuH 'AgaMtAgAresu vA ArAmAgAresu vA 'gAhAvaikulesu vA pariyAvasahesu vA' eSAmarthaH saptamoddezake gataH / eSu sthAneSu 'ego egitthIe saddhi' ekaH svayamekAko san ekayA striyA sArddham 'vihAraM vA kareI' vihAraM vA karoti ekaH sAdhurekAkinyA striyA zrAvikayA zramaNyA vA sArddham vihAraM gamanAgamanaM prAmAda grAmAntaragamanaM vA karoti 'sajjhAyaM vA karei' svAdhyAyaM vA karoti, tatra svAdhyAyaH sUtrArthayoradhyayanaM zrI nizItha sUtra
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u08 sU01-3 sAdhorekAkinyA striyA saha vihArAdiniSedhaH 189 karoti 'asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA' azanAdicaturvidhamAhAraM 'AhArei' Aharati karoti' uccAraM vA pAsavaNaM vA paridvavei' uccAraM vA prasravaNaM vA pariSThApayati 'aNNaya raM vA aNAriyaM niThuraM' anyatarAM vA kAJcit anAryAm AryeNa satpuruSeNAcaritumayogyAm ninditAmityarthaH niSThurAm azlIlAm 'mehuNaM' maithunIM maithunasambandhinIm 'assamaNapAogaM' azramaNaprAyogyAm azramaNAnAmasAdhupuruSANAmucitAM na tu zramaNAnAm, tAdRzIM 'ka' kathAM vAkyaprabandharUpAM kAmAdivikArotpAdikAM kathAM -rAjakathA - dezakathA - bhakkakathA - strIkathArUpAM caturvidhAmapi vikathAM vA 'kahe ' kathayati 'kaheMtaM vA sAijjai' kathayantaM vA tAdRzIM kathAM kurvantaM vA svadate'numodate / yo hi zramaNaH ekAkI AgantrAgArAdyanyatamasthAne ekAkinyA striyA sArddham vihAraM svAdhyAyamAhAraM vA karoti kArayati kurvantaM vA'nyamanumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAdikA doSA bhavanti, tasmAt kAraNAt ekAkI zramaNaH AgantrAgArAdiSu ekAkinyA striyA sArddham vihArAdikaM na kuryAt na kArayet na vA kurvantamanumodayediti bhAvaH / atrAha bhASyakAraH- bhASyam -- mAyA bhagiNI duhiyA, sarddhi eyArhi no vase bhikkhU / egaMte jai evaM, kiM puNa annAra itthI || 1 || sAmanneNa nisiddho, thIhiM sarddhi muNissa saMbAso / kiM puNa vihAramAisu, karejja jaM tAhi saha vAsaM // 2 // thI kahA paDisiddhA kAvi ya jA dhammiyA pasatthA vA / kiM puNa aNAriyA sA, kahijjae thINa majjhami ||3|| jo evaM Atharai, pAvara so ANabhaMgamaNavatthaM / micchatta birAhaNaM ca tamhA ee vivajjejjA // 4 // - mAtA bhaginI duhitA, sArddham etAbhina vased bhikSuH / ekAnte yadyevaM kiM punaranyayA striyA || 1 || sAmAnyena niSiddhaH strIbhiH sArddha muneH saMvAsaH / chAyA kiM punarvihArAdiSu kuryAd yat tAbhiH saha vAsam // 2 // strISu kathA pratiSiddhA kA'Dapi ca yA dhArmikI prazastA vA / kiM punaranAryA sA kathyate strINAM madhye // 3 // ya evamAcarati prApnoti sa AjJAbhaGgamanavasthAm | mithyAtvaM virAdhanAM ca tasmAd etAn vivarjayet // 4 // avacUri : - 'mAyA bhAgiNI' ityAdi / mAtA janmadAtrI, bhaginI - sahodarA duhitA putrI etAbhirapi sArddha bhikSuH zramaNaH ekAnte no vaset etAmirapi saha ekAntavAsaM na kuryAt, yadyevaM tarhi zrI nizItha sUtra
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ 190 nizIthasUtre 1 anyayA kayAcit sambandhavarjitayA paricitayA aparicitayA vA saha kathaM vaset vAsaM kuryAt na kadAcidapi vasediti bhAvaH / gRhiNAmapyeSa niSiddhaH, uktaJcAnyatrApi - " mAtrA svasrA duhitrA vA na viviktAsano bhavet / balavAnindriyagrAmo, vidvAMsamapi karSati // 1 // bhA0 gA0 1 // 'sAmanne' ityAdi / 'suNissa' muneH sAmanyenApi strIbhiH sArddhaM saMvAso bhagavatA niSiddhastarhi kiM punaH 'vihAra mAisu' vihArAdiSu - Adipadena svAdhyAye AhAre uccArAdipariSThApane vizeSato'nAryaniSThuramaithunAzramaNa prAyogyakathAsu yat tAbhiH saha vAsaM kuryAt, bhikSUNAM kutrApi puruSasAkSiNamantareNa strIbhiH saha sAmAnyavArttApi na kalpate iti bhAvaH // bhA0 gA0 2 // 'thI kahA' ityAdi / 'thIsu' strISu strINAM madhye kA'pi yA dhArmikI prazastA vA kathA bhavet sApi bhagavatA pratiSiddhA tahiM kiM punaryA anAryA aprazastA kathA bhavet sA strINAM madhye kathyate, na kAcidapi kathyate iti bhAvaH // bhA0 gA0 3 || athaitadviSaye prAyazcitaM pradarzyate - ' jo evaM' ityAdi / yaH ko'pi zramaNaH evamAcarati strIsahavAsakathAkathanAdikaM karoti sa ' ANAbhaMga' AjJAbhaGgaM tIrthakarAjJAbhaGgadoSam, anavasthAdoSaM, mithyAtvaM, virAdhanAM, - saMyamAtmavirAdhanAM prApnoti / tatra saMyamavirAdhanA spaSTaiva / striyA saha saMvAsaM vihArAdikaM vA kurvantamabrahmasevanazaGkayA sAdhuM mArayet rAjapuruSAdinA grAhayed vA, tenAtmavirAdhanA'vazyambhAvinI 'tumhA' tasmAt kAraNAt etAn vihArAdikAn striyA saha 'vivajjejjA' vivarjayet, bhikSurna kuryAditi bhAvaH // bhaa0gaa04|| 1 evaM prathamasUtroktakrameNaiva ito'gre dvitIyasUtrAdArabhya navamasUtraparyantamaSTAvapi sUtrANi vyAkhyeyAni / teSu vizeSapadAni vyAkhyAyante, tathAhi 'je bhikkhU ujjANaMsi vA' ityAdi / 'ujjANaMsi vA' udyAne vA, tatrodyAnamupavanaM yatra lokAH krIDArthaM gacchanti 'ujjANagihaMsi vA' udyAnagRhe vA udyAnasthitaM krIDAkaraNAya samAgatAnAM puruSANAM nivAsasthAnam 'ujjANa sAlaMsi vA' udyAnazAlAyAM vA upavanasthitazAlAyAM 'dharmazAlA' iti lokaprasiddhalakSaNAyAm 'nijjANaMsi vA' niryANe vA, niryANa rAjJAM nirgamanamArgaH yena mArgeNa rAjA nirgato bhavati, yena rAjA gacchati Agacchati ca tAdRzasthAnaM, tasmin niryANe vA 'nijjANagihaMsi vA' niryANagRhe rAjamArgasthitagRhe 'nijjANasAlaMsi vA' niryANazAlAyAM vA rAjamArgasthitazAlAyAM bihAradikaM karoti // sU0 2 // 'je bhikkhU asi vA' ityAdi / 'ahaMsi vA' aTTe vA grAmAdiprAkArasyAdhobhAge 'aTTAlayaMsi vA' aTTAlikAyAm nagarasya yaH prAkAraH tasyaikadeze yA aTTAlikA tasyAM vA 'cariyaMsi vA ' zrI nizItha sUtra
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u08 sU0 4-10 sAdhoH strImadhye kathAkathananiSedhaH 191 carikAyAM vA prAkArasyAdho'STahastaparimito mArgaH carikA tasyA vA 'pAgAraMsi vA' prAkAre vA prakAropari vidyamAne gRhe vA 'dAraMsi vA' dvAre vA - nagaradvAre 'gopuraMsi vA' gopure vA, gopuraM nagaraddhArasya agradvAram tasmin vA // sU0 3 // " 'je bhikkhU dagaMsi vA' ityAdi / 'dagaMsi vA' udake vA jalamadhye 'dagamaggaMsi vA ' udakamArge vA yena pathA jalasya pravAho vahati tasmin udakamArge 'dagapahaMsi vA' udakapathe vA yena pathA jalamAnetuM gacchatyAgacchati ca janaH sa udakapathaH, tasmin udakapathe vA 'dagamalaMsi vA ' udakamale vA kardamasahitamArge 'dgatIraMsi vA' udakatIre vA udakasya samIpadeze 'dagaTThANaMsi vA' udakasthAne vA yatra jalaM tiSThati tatra taDAgAdiSu // sU0 4 // 'je bhikkhU suSNagirhasi vA' ityAdi / 'suNNagirhasi vA' zUnyagRhe vA manuSyAdivAsarahite gRhe 'suNNasAlaMsivA' zUnyazAlAyAM manuSyAdirahitAyAM zAlAyAm 'bhinnagihaMsi vA' bhinnagRhe vA truTitasphuTitagRhe 'bhinnasAlaMsi vA' bhinnazAlAyAM vA- - truTitasphuTitazAlAyAM vA 'kUDAgAraMsi bA' kUTAgAre vA, tatra kUTaH parvatazikharaM tatsadRzagRhe adhovizAlam uparyupari saMkucitaM kUTAgAraM tasmin 'kohAgAraMsi vA' koSThAgAre zAligodhUmayavAdyannAgAre || sU0 5 // 'je bhikkhU taNagihaMsi vA' ityAdi / 'taNagihaMsi vA' tRNagRhe vA darbhAditRNasaMpAditagRhe kuTIre 'jhoMpaDI' iti lokaprasiddhe 'taNasAlaMsi vA' tRNazAlAyAM vA darbhAditRNasaMpAditazAlAyAm 'tusagirhasi vA' tuSagRhe vA zAlyAdi tuSasthApanagRhe 'tusasAlaMsi vA' tuSazAlAyAM vA tuSasthApanAya nirmitAyAM zAlAyAm 'bhusagihaMsi vA' bhusagRhe vA godhUmayavAdInAM mardanena jAyamAno 'bhUsA' iti lokaprasiddho vastuvizeSaH, tAdRze bhUsAsthApanAya nirmite gRhavizeSe 'bhusAlasi vA' bhusazAlAyAM vA tAdRzazAlAyAm // sU0 6 // 'je bhikkhU jANasAlaMsi vA' ityAdi / 'jANasAlaMsi vA' yAnazAlAyAM vA yAnamazvAdikaM tasya zAlA iti yAnazAlA vizAlagRhaM zAletyucyate tasyAM yAnazAlAyAm ' jANagihaMsi vA' yAnagRhe vA azvAdigRhe vA 'juggazAlaMsi vA' yugyazAlAyAM vA, tatra yugyaM zakaTarathAdikaM yatra sthApyate tAdRzazAlAyAm 'juggagihaMsi vA' yugyagRhe vA // sU0 7 // 'je bhikkhU paNiyasAlaMsi vA' ityAdi / 'paNiyasAlaMsi vA' paNyazAlAyAM yatra vikreyyaM bhANDAdikaM vikrayArthaM sthApitaM bhavet tAdRzagRhaM paNyazAlocyate tatra 'paNiyagihaMsi vA gRhe vA 'kuviyasAlaMsivA' kupyazAlAyAM vA yatra lauhAdikaM vastu sthApitaM bhavet tAdRzaM gRhaM kupyazAlA, tatra 'kuviyagihaMsi vA' kupyagRhe vA lauhAdisthApanagRhe // sU0 8 // 'je bhikkhU goNasAlaMsi vA' ityAdi / 'goNasAlaMsi vA' govRSabhazAlAyAM vA 'goNagihaMsi vA' gabAM gRhe vA 'mahAkulaMsi vA' mahAkule vA tatra mahatAM kulam mahAkulam tasmin zrI nizItha sUtra
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ 192 nizIthasUtre 'mahAgihaMsi vA' mahAgRhe vA, eteSu aSTasUtrakathiteSu sthAneSu yaH kazcid bhikSurvihAra-svAdhyAyAsshAro-ccArAdipariSThApanA'nAryAdikathAkathanaM karoti kurvantaM vA svadate sa prAyazcittabhAgI bhavati // 9 // atrAha bhASyakAraHbhASyam-ujjANAo samArabbha, goNasAlaMtasaMThio / vihArAI kare bhikkhU , ANAbhaMgAi pAvaI // chAyA- udyAnataH samArabhya gozAlAntasaMsthitaH / vihArAdi kuryAd bhikSuH AjJAbhaGgAdi prApnoti // avacUriH-'ujjANAo' ityAdi / udyAnataH samArabhya udyAnamAdau kRtvA gozAlAparyantasthAneSu saMsthitaH bhikSuH zramaNaH ekayA striyA sArddha vihArAdikaM vihAramAhAramuccArAdipariSThApanamanAryAdikathAkathanaM ca kuryAt kurvantamanumodayet vA sa AjJAbhaGgAdikAn AjJAbhaGgAnavasthAmithyAtvasaMyamavirAdhanAtmavirAdhanAdidoSAn prApnoti tasmAtkAraNAt zramaNaH AgantrAgArAdiSu ekAkinyA striyA sArddha vihArAdikaM na kuryAt // sU0 9 // sUtram -je bhikkhU rAo vA viyAle vA itthImajjhagae itthIsaMsatte itthIpaviDe aparimANayAe kahaM kahei kaheMtaM vA sAijjai // sU0 10 // _ chAyA yo bhikSuH rAtrau vA vikAle vA strImadhyagataH strIsaMsaktaH strIparivRto'parimANatayA kathAM kathayati kathayantaM vA svadate // sU0 10 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / yaH kazcid bhikSuH 'rAo vA' rAtrau vA 'viyAle vA vikAle vA, tatra vikAlaH divasAvasAne rAtriprAgabhAve, rAtryavasAne divasaprAgabhAve vartate, tathA ca-rAtridivasayorantarAlakAlo vikAlaH, tasmin vikAle vA 'isthimajjhagae' strImadhyagataH strINAM madhye sthitaH strIsamudAye sthitaH 'isthisaMsatte' strIsaMsakaH-striyA saMghaTTitaH striyA UrvAdinA saMsSTaSTaH tatsparzayuktaH 'itthiparivuDe' strIparivRtaH pari sarvataH samantAt strIbhiH parivRtaH yasya caturdikSu striya upaviSTA bhaveyuH sa strIparivRta iti kathyate, itthaMbhUtaH sAdhuH 'aparimANayAe' aparimANatayA parimANamatikramya, parimANaM ca ekadvitricatuHpaJcapraznottararUpaM bhavati tadatikramya SaSThaM praznottaramaparimANaM bhavati, etAdRzyA aparimANatayA 'kaha' kathAM-dharmakathAm-praznottararUpAM vA kathAM 'kaheI' kathayati 'kahetaM vA sAijjaI' kathayantaM vA svadate'numodate, sa prAyazcittabhAgI bhavati / atrAha bhASyakAra:bhASyam- rAo ya viyAle vA, itthImajjhagao muNI / pamANamairegeNa, kahAo dosamAvahe // 1 // zrI nizItha sUtra
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u08 sU0 11 sAdhornirgranthyA sArddha viharAdiniSedhaH 193 chAyA-rAtrau ca vikAle vA strImadhyagato muniH / pramANAtirekeNa, kathAto doSamAvahet // 1 // avacUriH-'rAo ya' ityAdi / 'rAo ya' rAtrau ca vikAle vA pUrvapradarzitarUpe divasA. vasAne rAvasAne vA strImadhyagataH strIsamudAyasya madhye sthitaH evaM strIsaMsaktaH strIparivRto muniH strIbhyaH puruSasAkSiNamantareNa kevalaM strIbhyaH 'pamANamairegeNa' pramANAtirekeNa strINAM dharmaviSayakavivAdazaGkAdiprasaMge sati pramANa-ekadvitricatuHpaJcapraznottararUpamatikramya SaSThAdipraznottararUpAM kathAM kathayati, 'kahAo' kathAtaH etAdRzakathAkaraNataH doSam-AjJAbhaGgAdirUpaM dUSaNaM Avahet prApnuyAt / atra kazcit zaGkAM karoti-sAdhUnAM madhye ekAkisAdhusamIpe strIbhirna gantavyamiti doSazravaNAt , strImadhye kathokaraNasya zAstre niSedhAt striyo divase'pi na gacchanti tarhi rAtrau vikAle vA tAsAM gamanaM kathaM saMbhavati kathamatrAsya sUtrasyAvasaraH ? tatra kathyate-yadi strINAM parasparaM dharmaviSaye kAcit zaGkA kazcid vivAdo vA samuttiSThet tAdRzaprasaGge strINAM rAtrAdAvapi sAdhusamIpe gamanasaMbhavaH / etAdRzaprasaMge tatra kaJcit puruSaM sAkSiNaM kRtvA dUrata eva eka-dvitri-catuH-paJca-samAdhAnaistAsAM zaGkAM vivAdaM ca nirAka kalpate, tadadhikaM tu naiva kalpate, ata eva sUtre 'aparimANayAe' ityuktam , anena ekadvayAdiparimANataH kathane na kazciddoSa iti vyajyate, kintu strImadhyagatAdivizeSaNaviziSTo bhUtvA tu kiM divA kiM rAtrau kiM vikAle vA ki pramANataH kimapramANato vA kathaJcidapi kathAM kattuM sAdho va kalpate iti sUtraniSkarSaH / evaM karaNe strINAM pitRbhrAtRputrAdisvajanAnAM manasi zaGkA samutpadyate yat nirlajjo lampaTo'sau sAdhudRzyate yaH strINAM madhye sthitvA rAtrau vikAle cApi avicAryaiva cirakAlaM kathAM kathayati, iti kRtvA te kupyeran tataH sAdhu tADayet rAjapuruSAhayedvA tena saMyamavirAdhanA AtmavirAdhanA dharmasyAvahelanA ca bhavitumarhati / ityAdibahudoSaprasaGgAt sAdhuH strImadhyagato rAtrau vikAle vA pramANamatikamya kathAM na kuryAt na kArayet kurvantamanyaM vA nAnumodayediti bhASyagAthArthaH // sUtram--je bhikkhU sagaNicciyAe vA paragaNicciyAe vA NiggaMthIe saddhiM gAmANugAmaM dUijjamANe purao gacchamANe piTThao rIyamANe ohayamaNasaMkappe ciMtAsoyasAgarasaMpaviDhe karayalapalhatthamuhe aTTajjhANovagae vihAra vA karei sajjhAyaM vA karei, asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA AhArei, uccAraM vA pAsavaNaM vA pariTThavei, aNNayaraM vA aNAriyaM niThuraM mehuNaM asamaNapAoggaM kahaM kahei kaheMtaM vA sAijjai ||suu011|| zrI nizItha sUtra
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ 194 nizIthasUtre chAyA-yo bhikSuH svagaNIyayA paragaNIyayA nirgranthyA sArddha grAmAnugrAma dravan purato gacchan pRSThataH rIyamANaH (gacchan) apahatamanaHsaMkalpaH cintAzokasAgarasaMpraviSTaH karatalapranyastamukhaH ArtadhyAnopagato vihAraM vA karoti, svAdhyAyaM vA karoti, azanaM vA pAne vA khAdya vA svAdya vA Aharati, uccAraM vA prazravaNaM vA pariSThApayati, anyatarAM vA anAryA niSThurAM maithunomazramaNaprAyogyAM kathAM kathayati kathayantaM vA svadate // 11 // cUrNI--'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'sagaNiccAe vA' svagaNIyayA-svagaNasambandhinyA 'paragaNicciyAe vA' paragaNIya yA-paragacchasambandhinyA vA 'NiggaMthIe saddhi' nirgranthyA zramaNyA sArddham 'gAmANugAma duijjamANe grAmAnugrAmaM dravan ekasmAt grAmAt grAmAntaraM prati gacchan 'purao gacchamANe purato gacchan-purato zramaNyA agre gacchan 'piTTao rIyamANe' pRSThato rIyamANaH -pRSThatazcalan tadviyogAt 'ohayamaNasaMkappe' apahatamanaHsaMkalpaH, tatrApahato vinaSTo manasaH saMkalpo vicAro yasya sa tathA udbhrAntamanA ityarthaH, 'ciMtAsoyasAgarasaMpaviTe' cintAzokasAgarasaMpraviSTaH cintAsamudre zokasamudre ca praviSTaH 'karayalapalhatthamuhe' karatalapranyastamukhaH sAdhvIviyogataH svahastatale sthApitamukha ityarthaH, 'adRjjhANovagae' ArtadhyAnopagataH-ArtadhyAnaM saMprApta ityarthaH, etAdRzaH san 'vihAraM vA karei' vihAraM vA karoti ayaM bhAvaH-svagaNasambandhinyA paragaNasambandhinyA vA zramaNyA saha mArge gacchan zramaNaH yadi kadAcit agre gacchati dUraM pazcAd vA zramaNo bhavati, kadAcit zramaNaH purato bhavati sAdhvI pazcAt bhavati, kadAcit zramaNaH pazcAd bhavati zramaNI agre bhavati tadA zramaNIviyogAt zramaNo'pahatamanaHsaMkalpo bhUtvA zokasAgare patita ivAtedhyAnopagataH san vihAraM karoti, anyatsarvaM pUrvavad vyAkhyeyam ||suu011|| sUtram-je bhikkhU NAyagaM vA aNAyagaM vA uvAsayaM vA aNuvAsayaM vA aMto uvassayassa addhaM vA rAI kasiNaM vA rAI saMvasAvei saMvasAvetaM vA sAijjai |sU0 12 // chAyA-yo bhikSuAtakaM vA ajJAtakaM vA upAsakaM vA anupAsakaM vA antarupA zrayasyArddhA vA rAtri kRtsnA vA rAtri saMvAsayati saMvAsayantaM vA svadate ||suu012|| cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'NAyagaM vA' jJAtakaM vA svajanaM svaparicitaM vA 'aNAyagaM vA' ajJAtakam-svajanAtiriktamaparicitaM vA 'uvAsayaM vA upAsakam-jinadharmopAsakaM zrAvakaM vA 'aNuvAsayaM vA' anupAsakaM vA-anyamatAvalambinaM vA 'anto uvassayassa' antarmadhye upAzrayasya vasatemadhye ityarthaH 'addha vA rAI' ardhI vA rAtrim zrI nizItha sUtra
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u08 sU0 12-14 rAtrau jJAtakAdInAM svopAzraye saMvAsananiSedhaH 195 rAtrya? yAvat 'kasiNaM vA rAI' kRtsnA saMpUrNAm yAmacatuSTayarUpAM sampUrNA vA rAtriM yAvat 'saMvasAveI' saMvAsayati upAzraye vAsaM sthiti kArayati, 'atra vasatau saMvAsaM kuru he Arya ! ityevaM vadati 'saMvasAveMtaM vA sAijjaI' saMvAsayantaM vA svadate, yaH khalu svajanamasvajanaM vA zrAvakamazrAvakaM vA svena sA vasatimadhye ardhA vA rAtri sampUrNA vA rAtriM yAvat saMvAsayati tathA saMbAsayantamanyamanumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, upAzraye saMvasan sa rAtribhojanaM karoti, sacittajalaM vA pibati, anyaM vA ArambhasamArambhaM karoti, tasmAtkAraNAt jJAtakAdikamupAzraye na saMvA. sayet tasya saMvAsane sAdhorAjJAbhaGgAdikAzcApi doSAH samApatanti // sU0 12 // atrAha bhASyakAraHbhASyam-NAyagamaNAyagaM vA, sAvagaM vA taheyaraM / vasahIe vAsae rAo, ANAbhaMgAi pAvai // chAyA-jJAtakamajJAtaka vA zrAvakaM vA tathetaram / vasatau vAsayed rAtrA, AjJAbhaGgAdi prApnuyAt // avacUriH- yo bhikSuH arddharAtri vA saMpUrNa rAtri vA vasatau upAzrayasya madhye jJAtakaM svakI yajJAtijanaM paricitaM vA ajJAtakaM-jJAtibhinnamaparicitaM vA, tathA zrAvaka-jinadharmopAsakaM gRhasthaM vA anupAsakam anyatairthikaM vA svopAzraye yatra svayaM tiSThati tatra vAsayati / yadi kazcit zramaNasya svajano'svajanaH paricito'paricitaH zrAvako'zrAvako vA rAtrau vastuM samupasthito bhavet taM zramaNo rAtrau tatra vAsayet vAsayantaM vA'numodate sa AjJAbhaGgAdikAn doSAn prApnuyAt / / atha kAraNe'pavAdamAha bhASyakAraHbhASyam - dikkha? vA dayaTuM vA posahahaM samAgayaM / vAsei rayaNi tassa, na doso kiM tu saMvaro // 1 // chAyA - dIkSArtha vA dayArtha vA pauSadhArtha vA samAgatam / vAsayati rajanI tasya na doSaH kintu saMvaraH // 11 // avacUriH- yaH kazcit zramaNaH dIkSArthaM pauSadhArtha pauSadhavratAcaraNArtha upalakSaNAt glAnAdinimittaM samAgataM vaidyaM zrAvakaM vA yadi rAtrau svavasatau vAsayati tadA tasya rAtrau vasativAsadAne'pi na kazcidoSaH pratyuta saMvara eva bhavati, yataH sa saMvAsaH sakalasAvadhakarmaparityAgagarbhito bhavati tAdRzavAsasya saMvarasaMpAdakatvAt , tasmAt tAdRzasya vasativAso dAtavya eveti bhAvaH / tamapi svasamIpAt SaDhastaM dUre saMvAsayet yema gRhasthasya zarIravastrAAdanA svasya zarIravastrAdeH saMdhaTTanaM na syAt / yadi SaDhastAbhyantare taM saMvAsayati tadA sa sAdhuH prAyazcittabhAgI bhavati / zrI nizItha sUtra
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre sUtram-je bhikkhU NAyagaM vA aNAyagaM vA uvAsayaM vA aNuvAsayaM vA aMto uvassayassa addhaM vA rAI kasiNaM vA rAI saMvasAvei taM paDucca nikkhamai vA pavisai vA nikkhamaMta vA pavisaMtaM vA sAijjai ||suu013|| chAyA-yo bhikSuAtakaM vA ajJAtakaM vA upAsakaM vA anupAsaka vA aMtarupAzrayasya ardhI rAtri vA kRtsnAM rAtri vA saMvAsayati taM pratItya niSkAmati vA pravizati vA niSkrAmantaM vA pravizantaM vA svadate ||suu0 13 // cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH jJAtakamajJAtakamupAsakamanupAsakaM vA 'aMto uvassayassa' antarupAzrayasya upAzrayamadhye 'addhaM vA rAI' addhA vA rAtrim 'kasiNaM vA rAI' kRtsnAM sampUrNA vA rAtrim 'saMvasAveI' saMvAsayati tadanantaraM 'taM paDuccanikkhamai vA pavisai vA' taM pratItya taM jJAtakAdikamAzritya 'ayamatra sthito'sti' iti kRtvA uccAraprasravaNArtham niSkrAmati nirgacchati tataH parAvRtya pravizati vA tathA 'nikkhamaMtaM vA pavisaMtaM vA sAijjai' niSkrAmantaM vA pravizantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // 13 // sUtram-je bhikkhU taM na paDiyAikkhei na paDiyAikvaMtaM vA sAijjai // sU0 14 // chAyAyo bhikSuH taM na pratyAcakSota na pratyAcakSANaM vA svadate ||suu0 14 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'taM na paDiyAikkhei' taM na pratyAcakSIta taM jJAta kamajJAtakamupAsakamanupAsakaM vA vasatimadhye vasantaM na pratyAcakSota na niSedhaM kuryAt 'bho Arya ! atra mA vasa' ityAdi na kathayet tathA 'na paDiyAikkheta vA sAijjaI' na pratyAcakSANaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAnavasthAmithyAtvasaMyamavirAdhanAdayo doSA bhavanti // sU0 14 // sUtram-je bhikkhU raNNo khattiyANaM mudiyANaM muddhAbhisittANaM samavAesu vA piMDaniyaresu vA iMdamahesu vA khaMdamahesu vA rudamahesu vA muguMdamahesu vA bhUtamahesu vA jakkhamahesu vA NAgamahesu vA thUbhamahesu vA ceiyamahesu vA rukkhamahesu vA girimahesu vA darimahesu vA agaDama hesu vA taDAgamahesu vA dahamahesu vA NaImahesu vA saramahesu vA sAgarama hesu vA zrI nizItha sUtra
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhA0 u08 sU015 samavAya piNDa nikarendra mahAdiSu rAjAdInAM bhikSAgrahaNaniSedhaH 197 Agara mahesu vA aNNayaresu vA tahappagAresu virUvarUvesu mahAmahesu asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA paDiggAhei paDiggArhataM vA sAijjai // 15 // chAyA - yo bhikSuH rAjJaH kSatriyANAM muditAnAM mUrddhAbhiSiktAnAM samavAyeSu vA piNDanireSu vA indramaheSu vA skandamaheSu vA rudramaheSu vA mukundamaheSu vA bhUtamaheSu vA yakSa maheSu vA nAgamaheSu vA stUpamaheSu vA caityamaheSu vA vRkSamaheSu vA girimaheSu vA daromaheSu vA agaDamaheSu vA taDAgamaheSu vA idamaheSu vA nadImaheSu vA saromaheSu vA sAgaramaheSu vA AkaramaheSu vA anyatareSu vA tathAprakAreSu virUparUpeSu mahAmaheSu azanaM vA pAnaM vA khAdyaM vA khAdyaM pratigRhNAti pratigRhNantaM vA svadate // sU0 15|| cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'raNNo' rAjJaH rAjasiMhAsane sthitasya 'khattiyANaM' kSatriyANAM kSatriyatvajAtiviziSTAnAM grAmapatInAm 'mudiyANaM' muditAnAM tatra muditA jAtyA zuddhAH mAtApitrAdinA zuddhavaMzIMyA ityarthaH teSAm 'muddhAbhisi - tANaM' mUrdhAbhiSiktAnAm, tatra pitRpitAmahAdikrameNa rAjye'bhiSiktA mUrdhAbhiSiktAH yuvarAjapade'bhiSiktA vA teSAM mUrdhAbhiSiktAnAm, atropalakSaNAta - amAtya - purohite -zvara-talavara - mADambika - kauTumbike-mya-zreSThi-senApatyA - dInAmapi grahaNaM karttavyam / rAjAdyatiriktAnAmamAtyAdInAmapi vakSyamANeSu samavAyAdiSu indramahAdiSu ca sAdhurazanAdikaM na gRhNIyAditi sambandhaH / tadeva darzayati- 'samavAsu vA' ityAdi / 'samavAyasu vA' samavAyeSu vA samAnavayasyasamudAyeSu, yatra samavayaskA militvA goSThobhaktaM kurvanti tAdRzeSu samavAyeSu 'piMDa niyaresu vA' piNDanikareSu vA, yatra sapiNDAH (ekamUlapuruSAH ) kuTumbino militvA pitRpiNDadAnaM kurvanti tatra, athavA - paNDo nAma dAyabhaktaM yatra dAyAdA militvA bhuJjate tasya nikareSu dAyabhaktasamUheSu vA, 'iMdamahesu vA indramaheSu vA tatra indro devarAjastasya maha utsavaH, tathA cendraM devarAjamuddizya kriyamANeSUtsaveSu kArtikazulka pratipadi devarAjoddezena mahAnutsavo bhavatIti lokAcAraH, tAdRzotsaveSu vA 'khaMdamahesu vA' skandamaheSu vA - skandaH kArtikeyo mahAdevaputro devavizeSaH taduddezena kriyamANeSUtsaveSu vA 'ruddamahesu vA' rudramaheSu vA - rudramahotsaveSu vA, tatra rudraH zivastamuddizya kriyamANeSUtsaveSu 'mukuMdamahesu vA' mukunda maheSu vA, tatra mukundaH kRSNaH tasyotsavA mukundamahAH kRSNajanmASTabhyAdyutsavAH, tAdRzamahotsaveSu 'bhUtamahesu vA' bhUtamaheSu vA tatra bhUtAnAM vyantaradevavizeSANAM mahA utsavA bhUtamahAH, yAdRzotsaveSu bhUtAH pUjyante tAdRzamahotsaveSu 'jakkhamaheSu vA' yakSamaheSu vA, tatra yakSo vyantaradevavizeSa eva tasya mahA utsavavizeSAH, yatra mahotsave yakSAH pUjyante tAdRzamahotsaveSu 'NAgamasu vA' nAgamaheSu vA, tatra nAgAH sarpAH yeSu mahotsaveSu nAgAH pUjyante nAgapaMcamItilokaprasiddhAdimahotsaveSu 'dhUbhamahesu vA' stUpamaheSu vA stUpAnAM mahotsavAH, stUpaH- smRtistambhaH, zrI nizItha sUtra
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ 198 nizIthasUtre kutracit stUpamuddisyApi lokA utsarvaM kurvanti tAdRzastUpamahotsaveSu vA 'ceiyamahesu vA' caityamahotsaveSu vA caityAni nAma mRtaka dAhasthAne kriyamANAzcihnavizeSAH zmazAnAdiSu nirmitA bhavanti teSAM mahotsaveSu 'rukkhamahesu vA' vRkSamaheSu vA kutracit vRkSavizeSaM vaTapippalAdikamuddizya utsavAH kriyante teSu 'girimahesu bA' girimaheSu vA, tatra girayaH parvatAH, tAnuddizya kriyamANA mahotsavAH parvatAdikamuddizyApi yatra mahotsavAH kriyante tatra 'darimahesu vA' darImaheSu vA, tatra darI-girikandarA, taduddezena kriyabhANA mahotsavA dargamahAH teSu vA 'agaDamahesu vA' agaDamaheSu vA, yatra kUpasamIpe pazUnAM jala pAnArtha gartAdikaM karoti tAdRzagartavizeSA agaDA:, teSAM mahotsaveSu 'taDAgamaheSu vA' taDAgamaheSu vA, tatra taDAgaH sAmAnyajalAzayaH, taduddezena kriyamANA utsavAH taDAgamahAH, Suva 'dahamahesu vA' hRdamahesu vA, tatra hRdo nAma agAdhajalAzayaH, taduddezena kriyamANA utsavA hUdamahAH, teSu vA, 'Imahesu vA nadImaheSu vA nadIvizeSamuddizya kriyamANeSu mahotsaveSu 'saramahesu vA' saromaheSu vA, tatra saraH taDAgavizeSaH taduddezena kriyamANA mahotsavA: saromahAH, te vA 'sAgaramahesu vA ' sAgasmaheSu vA - samudramuddizya kriyamANamahotsaveSu vA 'Agara mahesu vA ' AkaramaheSu vA, tatrAkaraH suvarNAdInAmudgamasthAnaM, taduddezena kriyamANA utsavA AkaramahAH, teSu AkasmaheSu vA 'aNNayaresu vA tahappagAre virUvarUvesu mahAmahesu' anyatareSu vA tathAprakAreSu pUrvoktamahotsavasadRzeSu virUparUpeSu nAnAprakArakeSu mahAmaheSu anyajAtIyakeSvapi janmapariNayanAdi - mahAmahotsaveSu jAyamAneSu tatra 'asaNaM vA 4' azanAdikaM caturvidhamAhAram upalakSaNAt vastrapAtrAdikaM vA 'paDiggAhei' pratigRhNAti 'paDigArhataM vA sAijjai' pratigRhNantaM vA svadate'numodate / yo hi bhikSuruparyukteSu mahotsaveSu gatvA rAjJA mUrddhAbhiSiktAdInAM vA azanAdikaM svayaM gRhNAti anyadvArA grAhayati vA gRhNantaM vA anumodate / etAni mahArambhasthAnAni atra SaTkAyopamardanaM bhavati, eSu sthAneSu rAjAdInAM bhikSAgrahaNe sAdhoH rasalolupatA sidhyati, SaTkAyo pamardanajanyA doSA api samApadyeran, tasmAt kAraNAdatrato yadi yaH sAdhurazanAdikaM gRhNAti so'vazyaM prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAnavasthAdikA doSA api samApadyante iti bhAvaH // 15 // 1 sUtram -- je bhikkhU raNNo khattiyANaM mudiyANaM muddhAbhisittANaM uttarasAlaMsi vA uttaragihaMsi vA rIyamANANaM asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA paDiggAhe paDiggArhataM vA sAijjai // sU0 16 // chAyA - yo bhikSuH rAjJaH kSatriyANAM muditAnAM mUrddhAbhiSiktAnAM uttarazAlAyAM vA uttaragRheSu vA rIyamANAnAm azanaM vA pAnaM vA khAdyaM vA svAdyaM vA pratigRhNAti pratigRhNantaM vA svadate ||sU0 16 // zrI nizItha sUtra
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u08 sU016-19 hayAdizAlAgatarAjAdInAM bhikSAhapraNaniSedhaH 199 cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'raNNo' rAjJaH 'khattiyANaM' ityAdi, kSatriyAdInAm pUrvasUtrapradarzitasvarUdhANAM 'uttarasAlaMsi vA' uttarazAlAyAM vA bhramaNArtha nirmApitA yA nijazAlAto'nyA zAlA, tasyAM 'uttaragihaMsi vA' uttaragRhe vA tAdRze gRhe vA 'rIyamANANaM' rIyamANAnAm tatra caMkramatAM bhramaNaM kurvatAm 'asaNaM vA' ityAdi, azanAdikaM caturvidhadhamAhAraM 'paDiggAhei' pratigRhNAti 'paDiggAheMtaM vA sAijjaI' pratigRhNantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati ||suu0 16 // sUtram--je bhikkhU raNNo khattiyANaM mudiyANaM muddhAbhisittANaM hayasAlAgayANa vA gayasAlAgayANa vA maMtasAlAgayANa vA gujjhasAlAgayANa vA rahassasAlAgayANa vA mehuNasAlAgayANa vA asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai ||suu0 17 // __chAyA-yo bhikSuH rAjJaH kSatriyANAM muditAnAM mUrdhAbhiSiktAnAM hayazAlAgatAnAM vA gajazAlAgatAnAM vA maMtrazAlAgatAnAM vA guhyazAlAgatAnAM vA rahasyazAlAgatAnAM vA maithunazAlAgatAnAM vA azanaM vA pAnaM vA khAdya vA svAdyaM vA pratigRhNAti pratigRhNantaM vA svadate ||suu0 17 // cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'raNNo' ityAdi, rAjJaH kSatriyANAm mUrdhAbhiSiktAnAm pUrvanirdiSTasvarUpANAm 'hayasAlAgayANa vA' hayazAlAgatAnAm vA azvazAlAsthitAnAm 'gayasAlAgayANa vA' gajazAlAgatAnAM vA hastizAlAsthitAnAm 'maMtasAlAgayANa vA' mantrazAlAgatAnAM vA, yatra rAjAdayaH svapuruSaiH saha mantraNAM karoti tAdRzazAlAsthitAnAmityarthaH 'gujjhasAlAgayANa vA' guhyazAlAgatAnAM guptakArya yatra zAlAyAM karAti tAdRzazAlAyAM sthitAnAm 'rahassasAlAgayANa vA' rahasyazAlAgatAnAM vA rahasyaM daNDavidhAnAdikArya tasya zAlAyAM sthitAnAm 'mehuNasAlAgayANa vA' maithunazAlAgatAnAM vA maithunasevanazAlAsthitAnAm, hayAdizAlAsthitAnAM rAjAdInAM pArvAt 'asaNaM vA 4' ityAdi, azanAdicatuvidhamAhArajAtaM 'paDiggAhei' pratigRhNAti-svIkaroti svIkArayati vA tathA 'paDiggAheMtaM vA sAijjai' pratigRhNantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati ||suu0 17 // sUtram-je bhikkhU raNNo khattiyANaM mudiyANaM muddhAbhisittANaM saNNihisaNNicayAo khIraM vA dahiM vA NavaNIyaM vA sappiM vA tellaM vA zrI nizItha sUtra
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ 200 nizIthasUtre gulaM vA khaMDaM vA sakkaraM vA macchaMDiyaM vA bhoyaNajAyaM paDiggAhei paDiggAhetaM vA sAijjai ||suu0 18 // chAyA-yo bhikSuH rAjJaH kSatriyANAM muditAnAM mUrdhAbhiSiktAnAM sannidhisaMnicayAt kSIraM vA dadhi vA navanItaM vA sapirvA tailaM vA guDaM vA laMDaM vA zarkarAM vA matsyaMDika vA anyatarad vA bhojanajAtaM pratigRhNAti pratigRhNantaM vA svadate ||suu0 18 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'raNo' ityAdi-rAjAdInAM 'saNNihisaNNicayAo' sannidhisaMnicayAt , tatra sannidhirnAma daghidugdhaguDakhaMDAdidravyam tad dvividha-vinAzi avanAzi ca, tatra vinAzidram-dadhidugdhanavanItaprabhRti alpakAlena vikRtisaMbhavAt, avinAzidravyam ghRtatailaguDakhaNDazarkarAmatsyaNDikapramRti bahukAlasthAyitvAt uktaJca odaNagorasamAdI, viNAsidavvA u saNNihI hoMti, sakkulitellaghayagulA, aviNAsI saMcaiyadavvA // 1 // chAyA-odanagorasAdIni vinAzidravyANi tu sanidhayo bhavanti / zaSkulitailaghRtaguDAni, avinAzIni saMcitadravyANi // 1 // iti / tasya-dvividhasyApi saMnicaya ekatrIkRtasaMcayaH, tasmAt saMcitAt saMcitadravyamadhyAt yat kimapyekamanekaMvA vA 'khIraM vA' kSIraM vA dugdhaM vA 'dahiM vA' dadhi vA 'NavaNIyaM vA' navanItaM vA mrakSaNaM 'sappi vA' sarpirvA ghRtam 'tellaM vA' tailaM vA 'gulaM vA'guDaM vA 'khaMDaM vA' khaNDaM vA 'burA' iti lokaprasiddham 'sakkaraM vA' zarkarAM vA-khaNDajAtivizeSa 'macchaMDiyaM vA matsyaNDikaM vA mIsarItilokaprasiddham 'aNNayaraM vA bhoyaNajAyaM' anyatarad vA bhojanajAtam , etadatiriktaM vA bhojanajAtam 'paDiggAheI' pratigRhNAti 'paDiggAheMtaM vA sAijjaI' pratigRhyantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati ||suu0 18 // sUtram--je bhikkhU raNNo khattiyANaM mudiyANaM muddhAbhisittANaM ussadupiMDaM vA saMsaTThapiMDaM vA aNAhapiMDaM vA kiviNapiMDaM vA vaNImagapiMDaM vA paThiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai ||suu0 19 // chAyA-yo bhikSuH rAjJaH kSatriyANAM muditAnAM mUrdhAbhiSiktAnAm utsRSTapiNDaM vA saMsRSTapiNDaM vA anAthapiNDaM vA kRpaNapiNDaM vA vanIpakapiNDaM vA pratigRhNAti pratigRhNantaM bA svadate ||suu0 19 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'raNNo' ityAdirAjAdInAM 'ussaTThapiMDaM vA' utsRSTapiNDaM vA kAkAdibhyaH prakSepaNAya sthApitaM piNDamodanAdikam zrI nizItha sUtra
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 8 sU0 19-20 rAjAdInAmutsRSTapiNDAdigrahaNaniSedhaH 201 utsRSTapiNDamiti kathyate tam 'saMsadyapiDaM vA' saMsRSTapiNDaM vA, tatra bhuktAvazeSamannamakiJcanebhyo dAtuM sthApitaM saMsRSTAnnam saMsRSTapiNDamiti, tam 'aNAhapiMDaM vA' anAthapiNDaM vA anAthebhyo dAtuM sthApitaM piNDam 'kiviNapiMDaM vA' kRpaNapiNDaM vA dInajanArthasthApitamodanAdikam 'vaNImagapiMDaM vA' vanIpakapiNDaM vA yAcakArtha sthApitamodanAdikaM vanIpakapiNDamiti kathyate, yadvA vanopakaH siddhAnnamAtropajIvI, yadvA banI--svakIyaduravasthApradarzanapUrvakapriyAlApAdinA labhyadravyam , tAM vanI prApnotIti vanIpakastadarthaM sthApitaM piNDam, etAdRzamodanAdikaM yo bhikSuH 'paDiggAhei' pratigRhNAti 'paDiggAheMtaM vA sAijjaI' pratihantaM vA svadate'numodate / yo hi bhikSuH rAjasambandhi utsRSTamodanAdikaM svayaM gRhNAti gRhNantaM vA anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAdikA doSAzcApi bhavanti tasmAtkAraNAt zramaNa utsRSTapiNDAdikaM rAjAdInAM na gRhNIyAt na grAhayet na vA gRhNantamanumodayediti ||suu0 19 // sUtram--taM sevamANe Avajjai cAummAsiyaM parihAraTThANaM aNugghAiyaM // sU0 20 // ||nnisiihjjhynne aTThamo uddeso samatto // 8 // chAyA-tatsevamAna Apadyate cAturmAsika parihArasthAnaM anudghAtikam ||suu020|| // nizIthAdhyayane'STamoddezakaH samAptaH // 8 // cUrNI-- 'taM sevamANe' ityAdi / 'taM sevamANe' tat aSTamoddezakoktamekamanekaM vA prAvazcittasthAnaM sevamAnaH tatpratisevanAM kurvan bhikSuH 'AvajjaI' Apadyate prApnoti 'cAummAsiyaM' cAturmAsikam 'parihArahANaM' parihArasthAnaM prAyazcittasthAnam 'aNugyAiyaM' anudghAtikam na vidyate udghAto laghulakSaNo yasya tapovizeSasya tat anudghAtaM, tat yasya vidyate tat tathAbhUtaM gurumAsikamityarthaH / yo bhikSuH AgantrAgArAdiSu ekAkinyA striyA sArddha vihArAdita Arabhva banIpakapiNDagrahaNaparyantaproktaprAyazcittasthAnamadhyAt yat kimapyekamanekaM vA aSTamodezotaM sarva vA prAyazcittasthAnaM sevate sa sUtroktaM prAyazcittaM prApnoti // sU0 20 // iti zrI-vizvavikhyAta-jagadvallabha-prasiddhavAcaka-paJcadazabhASAkalitalalitakalApAlApakapravizuddhagadyapadyanaikagranthanirmApaka-vAdimAnamardaka-zrIzAhUchatrapatikolhApurarAjapradatta"jainazAstrAcArya"-padabhUSita-kolhApurarAjaguru-bAlabrahmacAri-jainAcArya-jainadharmadivAkara--pUjyazrI-ghAsIlAlabati-viracitAyAM "nizIthasUtrasya" cUrNibhASyAvacUrirUpAyAM vyAkhyAyAm aSTamodezakaH samAptaH // 8 // zrI nizItha sUtra
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ // navamoddezakaH // vyAkhyAto'STamoddezakaH, samprati navamaH prArabhyate, tatrAsya navamoddezakasyASTamodezakAntimasUtreNa saha kaH sambandhaH ? iti cedatrAha bhASyakAra:bhASyam- piMDa higAro rAyA,-iyANa vutto ya aTThamuddese / rAyAiNo ya ke te, piMDo vA kaiviho'ttha navamammi // chAyA-piNDAdhikAro rAjAdikAnAM proktazcASTamoddeze / rAjAdayazca ke te, piNDo vA katividho'tra nvme|| avacUriH- 'piMDahigAro' ityAdi / pUrvamaSTamoddezakasyAntimasUtre rAjAdInAM piNDagrahaNasyAdhikAraH proktaH / te ca rAjAdayaH ke ? piNDo vA katividho bhavati !, eSo'dhikAraH atra navamoddezake nirUpayiSyate, ityeSa sambandho'STamanavamoddezakayoriti, anena sambandhenAyAtasyAsya navamoddezakasyedamAdisUtram- 'je bhikkhU rAyapiMDaM' ityAdi / sUtram--je bhikkhU rAyapiMDaM giNhai giNhataM vA sAijjai // sU0 1 // chAyA-yo bhikSuH rAjapiNDaM gRhNAti gRhantaM vA svadate // sU0 1 // cUrNI:-' 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'rAyapiMDaM giNhai' rAjapiNDa gRhNAti, atrAmAtyAdInAM piNDo'pi rAjapiNDaH procyate / tannAmAni aSTamoddezake pradarzitAni / piNDazabdenAtra caturvidhamazanAdikaM vastrapAtrAdikaM ca gRhyate, taM gRhNAti svIkaroti tathA 'giNhaMtaM vA sAijjaI' gRhNantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, yata uparyuktavastuprAptyartha rAjAdInAM stutyAdikaM kartavyaM bhavet , tathA rAjaprabhRtInAM mahAghavastuprAptau mohodayopi adhikAdhika eva bhavati, bahumUlyavastugrahaNe parigrahadoSo bhavati, tathA tAddazavastunaH svasamIpe sthApane sAdhumaryAdA'pi khaNDitA syAt tena maryAdAbhaGgo'trAvazyambhAvI, sAdhorasamAdhirapi syAt , tathA'dhikamUlyakavastrapAtrAdikaM svasamIpe sthApayataH caurAdibhayamapi syAt , tathA vastrapAtrAdInAmadhikAdhikasya lAbhe lobhavRddhirapi bhavet tena eSaNAsamiterapi vinAzaH syAt , evaM tAdRzavastUnAM rakSaNAdikaraNe eva samayasya vyayAt sUtrArthayorapi hAniH syAt, saMyamavirAdhanamAtmavirAdhanaM ca syAt , yasmAt rAjapiNDagrahaNe pUrvoktA ete doSA bhavanti tasmAtkAraNAt bhikSuH kathamapi rAjapiNDaM svayaM na gRhNIyAt , na vA paraM grAhayet , na vA gRhNantamanumodayediti // sU0 1 // sUtram-je bhikkhU rAyapiMDaM muMjai bhujaMtaM vA sAjjai // sU0 2 // chAyA yo bhikSuH rAjapiNDaM bhuGkte bhuJjAnaM vA svadate ||suu0 2 // zrI nizItha sUtra
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u09 sU0 1-5 rAjapiNDA'ntapurapravezatadra kSikAnItAhAraniSedhaH 203 cUrNI: - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'rAyapiMDaM bhuMjai' rAjapiNDaM, tatra rAjJAmupalakSaNAdamAtyAdInAM ca piNDam azanAdikaM caturvidhamAhArajAtaM, tathA vastrapAtrAdikamaSTaprakArakaM piNDam bhuGakte rAjAdipiNDAnAmaSTaprakArakANAmupabhogaM karoti kArayati vA tathA 'bhuMjataM vA sAijjai' bhuJjAnaM vA svadate / yo hi rAjAdInAmaSTaprakArakAzanAdipiNDamadhyAt yat kimapyanyataraM piNDamupabhuGkte tasyAnumodanaM karoti sa prAyazvittabhAgI bhavati tathA tasyA - jJAbhaGgAdikA doSAzcApi bhavantIti // sU0 2 // sUtram - je bhikkhU rAyaMtepuraM pavisai pavisaMtaM vA sAijjai // sU0 3 // chAyA yo bhikSuH rAjAntaHpuraM pravizati pravizantaM vA svadate ||suu0 3|| cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'rAyaMtepuraM pavisa ' rAjAntaHpuraM pravizati, tatra rAjJo'ntaHpuraM rAjAntaH puram tat triprakArakam - prAcInAntaHpuram, navAntaHpuram kanyAntaHpuraM ca tadantaHpuraM punaH kSetrata ekaikaM dviprakArakaM bhavati - svasthAne parasthAne ca, tatra svasthAnaM rAjagRhaM ( rAjabhavanaM), parasthAnaM vasantAdisamaye udyAnAdigatam, tAdRzaM rAjAntaH puramazanAdilobhena yaH yena kenApi kAraNena vA pravizati, tathA 'pavisaMtaM vA sAijjai ' pravizantaM rAjAntaHpure pravezaM kurvantaM zramaNaM svadate'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgA'navasthAmidhyAtvasaMyamavirAdhanAtmavirAdhanAdayo doSA bhavanti / evaM rAjadvArasthitadaNDadharAdipuruSakRtA avahelanAzaGkAdayo doSAzca bhavantItyataH kathamapi rAjAntaH pureSu pravezaM na karyAt, na vA anyAn zramaNAn pravezaM kArayet, na vA anyaM pravezaM kurvantamanumodeta || sU0 3 || sUtram - je bhikkhU rAyaMtepuriyaM vaejjA "Auso rAyaMte purie No khalu amhaM kappai rAyaMtepure Nikkhamittae vA pavisittae vA imaM tumaM paDiggahaM gahAya rAyaMtepurAo asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA abhiDaM AhaTa dalayAhi" jo taM evaM vayai vayaMtaM vA sAijjai // sU0 4 // chAyA - yo bhikSuH rAjAntaHpurikAM vadet 'AyuSmati ! rAjAntaHpurike ! no khalu mama kalpate rAjAntaHpure niSkramituM vA praveSTuM vA imaM tvaM pratigrahaM gRhItvA rAjAntaHpurAt azanaM vA pAnaM vA khAdyaM vA svAdyaM vA abhihRtamAhRtya dehi' yaH tAmeva vadati vadantaM vA svadate ||suu0 4 || cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcida bhikSuH 'rAyaMtepuriyaM vaejjA' rAjAntaHpurikAM rAjAntaHpurarakSikAM prati evaM vakSyamANaprakAreNa vadet kathayet / kiM vadet ? zrI nizItha sUtra
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ 204 nizIthasUtre tatrAha-'Auso' ityAdi / 'Auso rAyaMtepurie' he AyuSmati ! rAjAntaHpurike ! antaHpurarakSike ! 'No khalu amhaM kappaI' nA khalu mama kalpate 'rAyatepure' rAjAntaHpure 'Nikkhamittae vA' niSkramituMvA, tatra niSkramaNaM gamanam, rAjJAmantaHpure gamanamasmAkaM na kalpate 'pavisittae vA' praveSTuM vA pravezaM kartuM no asmAkaM kalpate tasmAtkAraNAt 'imaM tumaM paDiggahaM mahAya' imaM tvaM pratigrahaM pAtraM gRhItvA pAtraM tvameva gRhItvA mama tatra gaccha, gatvA ca 'rAyaMtepurAo' rAjAntaHpurAt rAjJo'ntaHpurAt 'asaNaM vA0' azanAdicaturvidhamAhAram 'abhihaDaM AhaTu' abhihRtamAhRtya abhimukhamAnI ya antaHpurAt ihaiva matsamIpamAnIya 'dalayAhi' dehi yasmAt rAjAntaHpure asmAkaM gamanaM na kalpate tasmAtkAraNAt tvaM mama pAtraM gRhItvA tatra gatvA azanAdikaM gRhItvA ihaiva sthitAya mahyaM samarpayeti / 'jo taM evaM vayai' yaH khalu zramaNaH evamuktena prakAreNa tAM rAjAntaHpurarakSikAM striyaM rAjAntaHpurarakSakapuruSaM dvArapAlAdikaM vA prati brUte saH, tathA 'vayaMtaM vA sAijjaI' eva mupayuktaprakAreNa antaHpurikAM prati vadantamanyaM vA zramaNaM svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / antaH-purikAsamAnItAhArAdigrahaNe bahavo doSA bhavanti, tathAhi--gacchantI samAgacchantI vA IryAsamitimajAnantI mArge SaTkAyavirAdhanAM kuryAt , apratilekhitAyAM bhUmau pAtraM sthApayet, apratilekhitapAtrAd gRhNIyAt , eSaNAdoSAnabhijJA sA'neSaNIyamapi gRhNIyAt , saMghaTTadoSAnabhijJA sacittasaMghaTTitamapi gRhNIyAt , skhalitA vA bhAjanaM bhindyAt , sAdhurUpamugdhA AhAre vazIkaraNAdicUrNamapi prakSipet , dadhyAdiSu virodhidravyaM ghRtadugdhAdikamekatra gRhNIyAt , pAtrabandhaM vA zAkAdinA kharaNTitaM kuryAt, ityAdyaneke doSAH samAporan, tasmAtkAraNAt sAdhurantaHpurikayA samAnItamAhAraM no gRhNIyAt , nAnyaM grAhayet , gRhNantaM vA'nyaM nAnumodayediti bhAvaH ||suu0 4 // sUtram-je bhikkhU no vaejjA rAyaMtepuriyA vaejjA "AusaMto samaNA ! No khalu tujhaM kappai rAyaMtepure nikkhamittae vA pavisittae vA AhareyaM paDiggahaM ato amhaM rAyaMtepurAo asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaMvA abhihaDaM Ahahu dalayAmi" jo taM evaM vayaMtiM paDisuNei paDisuNataM vA sAijjai ||suu0 5 // chAyA yo bhikSunoM vadet rAjAntaHpurikA vadetU-"AyuSman ! zramaNa ! no khalu tava kalpate rAjAntapure niSkramituM vA praveSTuM vA AharemaM pratigrahaM ato'haM rAjAntaH purAt azanaM cA pAnaM vA khAdyaM vA svAdyaM vA abhihRtamAhRtya dadAmi' yastAmecaM vadantI pratizNoti pratizpRNvantaM vA svadate ||suu05|| cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'no vaejjA' no vadet rAjJo'ntaHpuradvAramupasthito bhikSurantaHpurarakSikA prati svayaM no vadet-rAjAntaHpurAt azanA zrI nizItha sUtra
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriHu0 9 sU0 6 rAjAdInAM dauMvArikabhaktAdibhaktaniSedhaH 205 dikamAnIya mahyaM tvaM dehItyevaM na vadet kintu sAdhUnAmAcAragocaraM jAnantI sA 'rAyaMtepuriyA vaejjA' rAjAntaHpurikA eva vadeta-kathayet-azanAdikAhArajAtagrahaNAya samupasthito'yaM zramaNaH, asyAntaHpuragamanaM na kalpate ityAlakSyAntaHpurikA svayaM zramaNamevaM kathayet-'AusaMto samaNA' he AyuSman ! zramaNa ! yat 'No khalu tujhaM kappaI' no khalu tava kalpate 'rAyaMtepure nikkhamittae vA pavisittae vA' rAjAntaHpure pratiniSkrAmituM nissartum praveSTuM vA pravezaMkartu vA 'AhAreyaM paDiggahaM' Ahara dehi imaM pratigrahaM bhavadIyaM pAtraM mahyaM samarpaya, 'ato ahaM rAyaMtepurAo' ato'haM rAjAntaHpurAt 'asaNaM vA' ityAdi azanAdicaturvidhamAhAraM 'abhihaDaM AhaTTa' abhihRtamAhRtya bhavatAM samIpamAnIya bhavate 'dalayAmi' dadAmi 'jo taM evaM vayaMti paDisuNeI' yaH kazcit zramaNaH zramaNI vA tAmantaHpurikAM evaM pUrvoktaprakAreNa vadantIM kathayantI pratizRNoti tasyA vacanamaGgIkaroti tathA 'paDisuNetaM vA sAijjai' pratizRNvantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati ||suu0 5 // sUtram--je bhikkhU raNNA khattiyANaM mudiyANaM muddhAbhisittANaM duvAriyabhattaM vA pasubhattaM vA bhayagabhattaM vA balimattaM vA kayagabhattaM vA hayabhattaM vA gayabhattaM vA kaMtArabhattaM vA dubbhikkhabhattaM vA dukkAlabhattaM vA damagabhattaM vA gilANabhattaM vA badaliyAbhattaM vA pAhuNabhattaM vA paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai ||suu0 6 // chAyA-yo bhikSuHrAjJaH kSatriyANAM muditAnAM mUrdhAbhiSiktAnAM dauvArikabhaktaM vA pazabhaktaM vA bhRtakabhaktaM vA balibhaktaM vA krayakabhaktaM vA hayabhaktaM vA gajabhaktaM vA kAntArabhaktaM vA durbhikSabhaktaM vA duSkAlabhaktaM vA dramakabhaktaM vA glAnabhaktaM vA balikAbhaktaM vA prAvUrNabhaktaM vA pratigRhNAti pratigRhantaM vA svadate ||suu0 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'raNo' ityAdi rAjAdInAM 'duvAriyabhattaM vA 1' dvauvArikabhaktaM vA rAjJAM dvArapAlAdikArtha sampAditaM yad bhaktamodanAdikaM tat pratigRhNAtItyagrimeNa sambandhaH 'pasubhattaM vA 2' pazubhaktaM vA rAjJAM pazUnAM gavAdInAM kRte sampAditaM yat bhaktaM tat 2, 'bhayagabhattaM vA 3' bhRtakabhaktaM vA-rAjAdigRhe karmacArinimittaM saMpAditaM bhaktaM vA 3, 'balibhattaM vA 4' balibhaktaM vAvAyasAdinimittaM niSpAditaM bhaktaM vA 4, 'kayagabhattaM vA 5' krayakabhaktaM vA-krItvA samAnItadAsadAsyartha sampAditaM bhaktaM vA 5, 'hayabhattaM vA 6, hayabhaktaM vA azcAdikRte sampAditaM bhaktaM vA 'gayabhattaM vA' gajabhaktaM vA gajAdyarthaM saMpAditaM bhaktaM vA 7 'kaMtArabhattaM vA 8' kAntArabhaktaM vA' aTavImulladhya samAgatAnAmarthAya aTavIM gamanArthAya vA yadodanAdikaM zrI nizItha sUtra
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ 206 nizIthasUtre sampAditaM tAdRzamodanAdikaM kAntArabhaktam 8, 'dubhikkhabhattaM vA 9' durbhikSabhaktaM vA durbhikSasamaye ye annAdikaM na prApnuvanti tadartha sampAditaM bhaktaM vA durmikSabhaktam 9, dukkAlabhattaM vA' duSkAlabhaktaM vA-duSkAlapIDitebhyaH saMpAditaM bhaktam / tatra ekavArSikAnnAdyanutpattirUpaH samayo durbhikSam, anekavArSikAnnAdyanutpattirUpaH samayo duSkAlazabdena-kathyate, ityevamanayobhedaH 10, 'damagamattaM vA 11' dramakabhaktaM vA, tatra dramako daridro bhikSukaH, tadartha sampAditaM bhaktaM vA 11, 'gilANabhattaM vA 12' glAnabhaktaM vA, tatra glAno jvarAdidIrgharogapIDitaH, tadartha sampAditaM bhaktaM glAnabhaktam 12, 'baddaliyAbhattaM vA 13' bardalikAbhaktaM vA, ativRSTipIDitajanArtha sampAditamodanAdikaM baIlikAbhaktam 13, 'pAhuNabhattaM vA 14' prAghUrNakabhaktaM vA prAghUrNakAthai sampAditaM prAghUrNakabhaktam 14, etAdRzacaturdazaprakArakaM rAjabhavane sampAditaM bhaktaM 'paDiggAhei' pratigRhNAti svayaM svIkaroti, anyaM zramaNaM svIkArayati vA, tathA 'paDiggAheMtaM vA sAijjai' pratigRhNantaM vA svadate sa prAyazcittabhAgI bhavati ||suu0 6) sUtram-je bhikkhU raNNo khattiyANaM mudiyANaM muddhAbhisittANaM imAiM chaddosapayAiM ajANiya apucchiya agavesiya paraM caurAyapaMcarAyAo gAhAvaikulaM piMDavAyapaDiyAe nikkhamai vA pavisai vA nikkhamaMtaM vA pavisaMtaM vA sAijjai taMjahA-koTThAgArasAlANi vA bhaMDAgArasAlANi vA pANasAlANi vA khIrasAlANi vA gaMjasAlANi vA mahANasasAlANi vA sU0 7 // __chAyA-yo bhikSuH rAjJaH kSatriyANAM muditAnAM mUrdhAbhiSiktAnAmimAni SaD doSapadAni ajJAtvA apRSTvA agaveSayitvA paraM catUrAtrapaJcarAtrAt gAthApatikulaM piNDapAtapratijJayA niSkAmati vA pravizati vA nikAmantaM vA pravizantaM vA svadate, tadyathAkoSThAgArazAlAni vA bhaNDAgArazAlAni vA pAnazAlAni vA kSIrazAlAni vA gaJja. zAlAni vA mahAnasazAlAni vA ||suu0 7 // cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'raNNo' ityAdi rAjAdInAM 'imAI' imAni vakSyamANAni 'chadosapayAI' SaD doSapadAni doSasthAnAni yatra niSkramaNena pravezena ca zramaNaH prAyazcittabhAg bhavati, tAni doSapadAni takSyamANAni koSThAgArAdIni 'ajANiya' ajJAtvA, tatra tAni vartante, iti svabuddhayA samyag jJAnamantareNetyarthaH apucchiya' apRSTvA pUrvadRSTeSu parebhyaH pRcchAdikamakRtvA 'agavesiya' agaveSayitvA, adRSTesu gaveSaNaM yathA-kAni vA''yatanAni ?, kutomukhAni vA ? kasmin vA sthAne tAni ? kiMcihnAni vA tAni ? ityAdirUpaM gaveSaNamakRtvA zrI nizItha sUtra
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 9 sU0 7-8 rAjAdInAMdoSapadasthAnapraveza-taddarzanArthagamanani0 207 'paraM caurAyapaMcarAyAo' paraM catUrAtrapaJcarAtrAdanantaram tadadhikaM vAraM vAramityarthaH 'gAhAvaikulaM' gAthApatikulam , tatra gAthA-gRhaM tasyAdhipatiH svAmI tattatsthAnAdhipatiH, tasya kulaM gRhaM tat 'piDavAyapaDiyAe' piNDapAtapratijJayA piNDasyAzanAdicaturvidhAhArasya vastrapAtrakambalarajoharaNAdInAM vA pAtaH prAptiH tasya pratijJayA prAptivAJchayA 'nikkhamai vA' niSkrAmati vA nissarati tathA 'pavisai vA' pravizati vA gAthApatikule pravezaM karoti vA, tathA 'nikkhamaMta vA' niSkAmantaM vA nissarantamanyaM zramaNaM vA 'pavisaMtaM vA' pravizantaM vA anyam 'sAijjaI' svadate'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / atha yeSAM doSapadAnAm ajJAnAt prAyazcittaM bhavati tAni kAni tatrAha-'taMjahA' ityAdi, 'taMjahA' tadyathA-'koTThAgArasAlANi vA' koSThAgArazAlAni vA, tatra koSThAgAraM taNDulagodhUmacaNakavrIhiyavAdInAM dhAnyAnAM sthApanAya nirmitaM 'koThAra' iti bhASAprasiddha koSThAgArazAlamiti nAmnA kathyate 'zAlAni' iti zAlazabdo napuMsakaliGge'pi varttate tathA 'bhaMDAgArasAlANi vA' bhANDAgArazAlAni vA, tatra bhANDAgArazAlAni yatrA karatnasphaTika. ratnAdiSoDazavidharatnAnAM hiraNyasuvarNAdibhAjanAnAM vA sthApanaM karoti tAni tathA 'pANasA. lANi vA' pAnazAlAni vA, yatra mAdirA-sIdhu-khaNDamRdvIkAdInAM pAnakadravyANi sthApyante tAni tathA 'khIrasAlANi vA' kSIrazAlAni vA, dugdhadadhyAdidravyasthApanazAlAni 'gaMjasAlANi vA' gaJjazAlAni vA, tatra gaJjam-anekopaskaraNasamUhaH, tat sthApitaM bhavati yatra tat gaJjazAlAmiti kathyate, bahutvavivakSAyAM tAni 'mahANasasAlANi vA' mahAnasazAlAni vA, yatra rAjJAmanekavidhAzanAdi pAcyate tAni mahAnasazAlAni vA, etAni SaDU doSapadAni tAni ajJAtvA apRSTvA agaveSayitvA yadi sAdhuH niSkrAmati vA pravizati vA tadA prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAdikA doSAzcApi bhavantIti / sUtre 'catUrAtrapaJcarAtrAtparaM' ityuktaM tasyAyaM bhAvaH-catuHpaJcarAtraparyantamaparicitatvena sAdhupravezaH kSantabyo bhavitumarhati, tadanantaragamane tattatsthAnAdhipatayaH kupitA bhavanti yadayaM sAdhuraM vAraM SaTsaptAdirAtramapi niSkrAmati pravizati ceti cauryalolupatAdiviSaye teSAM manasi zaGkA samutpadyate ataH-'catUrAtrapaJcarAtrAtparaM' ityuktam ||suu0 7 // sUtram-je bhikkhU raNNo khattiyANaM mudiyANaM muddhAbhisittANaM AgacchamANANa vA NiggacchamANANa vA payamavi cakkhudaMsaNapaDiyAe abhisaMdhArei amisaMdhAretaM vA sAijjai ||suu08|| __chAyA-yo bhikSuH rAjJaH kSatriyANAM muditAnAM mUrdhAbhiSiktAnAmAgacchatAM vA nirgacchatAM vA padamapi cakSurdarzanapratijJayA abhisaMdhArayati abhisandhArayantaM vA svadate // zrI nizItha sUtra
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ 208www wwwrreranananewww nizIthasUtre cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'raNNo' ityAdi rAjAdInAM 'AgacchamANANa vA' AgacchatAM padAtisainyabalaiH saha nagare pravezaM kurvatAm 'NiggacchamANANa vA' nirgacchatAM vA nagarAnnirgatya kaumudIkrIDAdyarthamupavanAdau gamanaM kurvatAM parasainyamardanAya vA gacchatAM 'payamavi' padamapi ekapadanyAsamapi 'cakkhUdaMsaNapaDiyAe' cakSurdarzanapratijJayA cakSuSA darzanavAJchayA nagare Agamanasamaye nagarAt gamanasamaye rAjAnaM draSTuM cakSurdarzanaviSayatAM kartuM padamapi ekacaraNanyAsamapi 'abhisaMdhArei' abhisandhArayati gantuM manasi vicAraM karoti darzanasya tu kA kathA vicAramAtramapi yadi karoti, athavA darzanArthamekapadanyAsamapi gantuM vicArayati, tathA 'abhisaMdhAretaM vA sAijjai' abhisandhArayantaM vA vicAraM kurvantamanyaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / atrAha bhASyakAraHbhASyam-gamaNAgamaNe raNNo, desaNamaTTha payaMpi dhArei / ___ jo bhikkhU so pAvai, ANAbhaMgAie dose // 1 // chAyA-gamanAgamane rAjJaH, darzanArtha padamapi dhArayati / / yo bhikSuH sa prApnoti, AjJAbhaGgAdikAn doSAn // avacUri-gamaNAgamaNe' ityAdi / 'raNNo' rAjJaH sUtroktaprasaMgAt kSatriyANAM muditAnAM rAjyAbhiSiktAnAM ca gamane upavanasevanAdinimittaM nagarAbahirnissaraNasamaye, Agamane udyAnAdito nagarapravezasamaye darzanArtha tadavalokanArtha gantuM yaH kazcid bhikSuH padamapi-ekapadanyAsamapi 'dhArei' dhArayati karoti, ki bahunA abhisaMdhArayati manasi vicAramapi karoti sa AjJAbhaGgAdikAn doSAn 'pAveI' prApnotIti bhASyagAthArthaH / evamAjJAbhaGgAdito'tiriktA api AtmavirAdhanabhadrAbhadrakadoSAzcApi bhavanti / tathAhi-yadi rAjA bhadrako bhavet tadA yAtrAsamaye sAdhuM dRSTvA evaM vicArayati-yat yAtrAsamaye dRSTaH sAdhuravazyaM me kalyANaM bhaviSyati jayo vA, yadi yuddhAdau vijayI bhavati tadA Agatya sAdhu sammAnayatIti sammAnAdikaraNena sAdhorgo bhavati yat mAM rAjA'pi sammAnayatIti, tathA tuSTo rAjA vastrAdinA yadi satkArayati tadA sa satkRtazca sAdhuH parigrahI bhavati, tataH sAdhukriyAyAM pramAdaM kurvan saMyama vinAzayet / atha yadi rAjA cAbhadrastadA yAtrA samaye sAdhuM dRSTvA manasi vicArayati-yAtrAsamaye dRSTo'yaM luJcitakezo'to'vazyameva vighno bhavi dhyatIti gantukAmo'pi nivartate, atha kathamapi gatastadA yadi bhAgyavazAt tasya ko'pi vighno jAtaH, athavA yuddhe tasya parAjayo vA jAtastadA pratyAgataH zramaNena saha dveSaM kuryAt , pradviSTazca rAjA bhaktapAnauSadhabhaiSajyAdInAM dAnaniSedha nagare kuryAt , upakaraNAdikaM vA apaharet , hRtvA cApamAnapUrvavaM nirvAsayedapi, tadanantaraM zramaNAntarasyApi bhaktapAnAdivyavacchedaM kuryAt tasmAt rAjJo darzanArtha vicAra zrI nizItha sUtra
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u09 sU09-10 rAjAdistrovilokana-mAMsAdikhAdakAhAra-niSedhaH 209 mapi na kuryAt / athavA yadi sa sAdhurgamanAgamanasamaye rAjAnaM draSTuM yAsyati tadA tatraikatritajanasamUhe kAcid vibhUSitAGgI vanitAM dRSTvA mohavazo bhaviSyati, pratinivRtto manasA striyaM dhyAyana tAmalabhamAnazca anyAmeva kAJcit vanitAM svatIrthaparatIrthasambandhinI kAmayet , saMyatImeva vA kAJcita kAmayet , tadabhAve hastakarmAdikameva kuryAt , evaM rItyA'ntataH sarvathA sa saMyamAt paribhraSTo bhaviSyati / athavA sa yadi rAjaputraH san pravajito'sti tadA sa yadi tAdRzaM samRddhisampannaM rAjAnaM dRSTvA sa cintayati-mayA etAdRzarAjalakSmyA upabhogaH kartavya iti vicArya kadAcit saMyama parityajya svakulaM pratigacchet / yasmAt rAjAdInAM darzane ete pUrvoktA doSA bhavanti tasmAtkAraNAt saMyataH saMyatI vA rAjAdInAM gamanAgamanasamaye taddarzanasya vicAraM kathamapi na kuryAt , na vA vicAraM kArayet , na vA tAdRzaM vicAraM kurvantaM kamapi zramaNAntaramanumodayet , kintu nivRttadarzanakutUhalo yathAzAstraM yathAtIrthakarAdiSTaM dharmadhyAnaM kurvan saMyamArAdhanasaMlagnacitta eva tiSThet iti bhaavH| suu08|| sUtram-je bhikkhU raNNA khattiyANaM mudiyANaM muddhAbhisittANaM itthIo savvAlaMkAravibhUsiyAo payamavi cakkhudaMsavaNaDiyAe abhisaMdhArei abhisaMdhAretaM vA sAijjai // sU0 9 // chAyA- yo bhikSuH rAjJaH kSatriyANAM muditAnAM mUrdhAbhiSiktAnAM striyaH sarvAlaMkAravibhUSitAH padamapi cakSudarzanapratijJayA abhisandhArayati abhisandhArayantaM vA svadate // 9 // cUrNI-'je bhikkhU ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'raNNo' ityAdi rAjAdInAM 'itthIo' striyaH 'savvAlaMkAravibhUsiyAo' sarvAlaGkAravibhUSitAH anekaprakArakarAjakulocitavastrabhUSaNAdibhiH susajjitAH striyaH 'cakkhudaMsaNavaDiyAe' cakSudarzanapratijJayA-cakSuSA darzanavAchayA drakSyAmi rAjavanitAmitIcchayA 'payamavi' padamapi ekapadanyAsamapi kartR 'amisaMdhArei' abhisandhArayati manasA cintayati tathA 'abhisaMdhAretaM vA sAijjai' abhisandhArayantaM vA svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAdikA doSA bhavantIti / atrAha bhASyakAra:bhASyam--itthi pAsaMti je raNNo, savvAlaMkArabhUsiyaM / labhaMte negadose te, samaNA nettha saMsao // chAyA-striyaM pazyanti ye rAjJaH sarvAlaGkArabhUSitAm / labhante'nekadoSAn te zramaNA nAtra saMzayaH / / zrI nizItha sUtra
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ ...nizIthasUtre ___ avacUriH-'itathi' ityAdi / ye kecit zramaNAH bhikSukAH rAjJaH prasaMgAt kSatriyANAM muditAnAM mUrdhAbhiSiktAnAm sambandhinI triya rAjavallabhAM, kIdRzIm ? sarvAlaGkAravibhUSitAM svacchasundarakamanIyavastrAbhUSaNasajjitAM pazyanti cakSurjanitajJAnaviSayatAM kurvanti te zramaNAH anekadoSAn vividhadoSAn AjJAbhaGgAdikAn labhante prApnuvanti atraitadviSaye na ko'pi saMzayaH, api tu teSAM doSA bhavantyeveti, tathAhi-yastu bhuktabhogI pazcAt zramaNaH saMjAtaH sa tAdRzI striyaM dRSTvA vicintayatimamApi etAdRzI vallabhA AsIt , evaM vicArayatastasya kAlakrameNa tatsamaye vA udIritakAmavyathayA jarjaritazarIraH saMyamAt paribhraSTo bhvti| yastu abhuktabhogI sa cintayati-etAdRkstrIsevane kIdRza AnandAnubhavo jAyeta ? ityAdivicAreNa vihvalIbhUtaH sa tAdRzI striyaM dRSTvA saMyamAt patito bhavati, kAmavihvalazarIro bhavan zAsanasya nindako vA bhavet-kimanena sAdhvAcAreNa ! gArhasthameva zreyaskaramityAdi vadet , tadaprAptI kadAcit AtmaghAtamapi karoti, tena zAsanasya laghutA bhavati / yasmAdete doSA bhavanti tasmAtkAraNAt zramaNaH rAjAdInAmupalakSaNAtsAdhAraNajanAnAmapi striyaM draSTuM vicAramapi na kuryAt, na vA'nyAn zramaNAn strIdarzanaviSayakavicAramapi kArayet , na vA vicAraM kurvantamanyamanumodayediti ||suu0 9 // sUtram-je bhikkhU raNNo khattiyANaM mudiyANaM muddhAbhisittANaM maMsakhAyANaM vA macchakhAyANaM vA chavikhAyANaM vA bahiyA NiggayANaM asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA paDiggAhei paDiggaheMtaM vA sAi jjai // sU0 10 // chAyA-yo bhikSuH rAjJaH kSatriyANAM muditAnAM mUrdhAmiSiktAnAM mAMsakhAdakAnAM vA matsyakhAdakAnAM vA chavikhAdakAnAM vA ahinirgatAnAm azanaM vA pAnaM vA khAdya vA svAdya vA pratigRhNAti pratigRhyantaM vA svadate ||suu0 10 // cUrNI-"je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'raNNo' ityAdirAjAdInAM 'maMsakhAyANaM vA' mAMsakhAdakAnAM vA-mAMsabhakSakANAM mAMsabhakSaNanimittaM mRgayAM kata bahinirgatAnAmiti sarvatra sambandhaH kAryaH, tena mAMsArtha vane mRgayAkaraNAya grAmAd bahirnirgatAnAM mAMsakhAdanArthamityartho bodhyaH, evaM 'macchakhAyANaM vA' matsyakhAdakAnAM vA-matsyabhakSakANAM vA-matsyagrahaNanimittaM nadIhadasamudrAdau gamanArtha bahirnirgatAnAM vA 'chavikhAyagANaM vA' chavikhAdakAnAM vA, chaviH capalamudgAdiphalistAsAm-capalamudgAdiphalibhakSaNArtha kSetre gamanArtha vA 'bahiyA NiggayANaM vA' tattadvastubhakSaNArtha bahirnirgatAnAM vA tatsambandhi 'asaNaM vA' ityAdi azanAdicaturvidhamAhAraM 'paDiggAhei' pratigRhNAti, ayaM bhAvaH-rAjAdayo mAMsAdibhakSaNecchayA vanAdipradezeSu samAgatAH zrI nizItha sUtra
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u09 sU011-12 rAjAdisabhAsamaye tatratyAhAragrahaNanidhaH 211 bhavanti tatra sthitAste azanAdikaM caturvidhamAhArajAtaM pAcayanti tAdRzA'zanAdi tebhyo yo bhikSuguhNAti 'paDiggAheMtaM vA sAijjaI' pratigRhNantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 10 // sUtram-je bhikkhU raNNA khattiyANaM mudiyANaM muddhAbhisittANaM aNNayaraM uvavUhaNiyaM samIhiyaM pehAe tIse parisAe aNuThiyAe abhiNNAe avAcchiNNAe jA taM asaNaM vA 4 paDiggAhei pa iggAheMta vA sAijjai // sU0 11 // chAyA-yo bhikSuH rAjJaH kSatriyANAM muditAnAM mUrdhAbhiSiktAnAmanyatarad upavRhaNIyaM samIhitaM prekSya tasyAM pariSadi anutthitAyAM abhinnAyAM avyavacchinnAyAM yaH tadsanaM vA 4 pratigRhAti pratigRhyantaM vA svadate ||suu0 11 // cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'raNNo' ityAdi rAjAdInAM 'aNNayaraM' yat anyatarat azanAdiSu madhye yat kimapyekamazanAdikam 'uvavRhaNiyaM' upavRMhaNIyam zarIrapuSTikArakam medhendriyAyuSyAdibalabarddhakaM ca, evAdRze sati punaH 'samIhiyaM' samIhitam mano'bhilaSitam 'pehAe' prekSya dRSTvA 'tIse parisAe' tasyAM yasyAM pariSadi sarvakSatriyAdikAH saMsthitA tasyAM ca pariSadi 'aNuTTiyAe' anutthitAyAM yAvatparyantaM sabhA notthitA tasyAM 'abhiNNAe' abhinnAyAM yAvatparyantam eko'pi janastato nirgato na bhavati sA abhinnA tasyAM 'avvocchiNNAe' avyavacchinnAyAM yadA sarve vinirgatA bhavanti tadA sA vyavacchinnA, na vyacchinnA avyavacchinnA tasyAM 'jo taM asaNaM vA 4 paDiggAhei' yaH tad upavRhaNIyAdiguNayuktamazanapAnakhAdyasvAyaM pratigRhNAti svIkaroti 'paDiggAheMtaM vA sAijjai' pratigRhNantaM vA svadate tAdRzamazanAdika yo gRhNAti gRhNantamanumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / atrAha bhASyakAraHbhASyam- mehAiMdiya AUAINaM jaM vivaDDhagaM hoI / ___uvavRhaNIyamasaNaM, rAyasahAo ya no giNhe // chAyA-meghendriyAyurAdInAM yat vivardhakaM bhavati / upavRMhaNIyamazanaM rAjasabhAtazca no gRhIyAt / / avacUriH- 'mehA' ityAdi / tatra medhA dhAraNAvatI buddhiH, kAlAntare avismaraNaM dhAraNA tasyAH, indriyANi zrotrAdIni, teSAm, Ayuzca jIvanasthitirUpaM tasya, upalakSaNAd dehasya ca vibarddhakaM bhavati tat upabRMhaNIyamazanaM caturvidhaM bhaktAdikam azanaM pAnaM khAdya svAyaM sAdhuH rAjasabhAtaH, zrI nizItha sUtra
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ 212 nizIthasUtre tasyAmanutthitAyAM tatsakAzAt 'no giNhe' no naiva gRhIyAt , svIkuryAt , na vA svIkurvantamanyamanumodayet, tadgrahaNe AjJAbhaGgAdi-rAjapiNDahaNajanyAdyanekadoSasaMbhavAditi / / sU0 11 // sUtram-aha puNa evaM jANejjA-'ihajja rAyakhattie pakhuisie' je bhikkhUtAe gihAe tAe paesAe tAe uvAsaMtarAe vihAraM vA karei sajjhAyaM vA karei asaNaM vA pANaM vA, khAimaM vA sAimaM vA AhArei, uccAraM vA pAsavaNaM vA pariTThavei, aNNayaraM vA aNAriyaM niThuraM assamaNapAoggaM kahaM kahei kaheMtaM vA sAijjai ||suu012|| chAyA-atha punarevaM jAnIyAt "ihA'dya rAjakSatriyaH paryuSitaH" yo bhikSuH tasmin gRhe tasmin pradeze tasmin avakAzAntare vihAraM vA karoti svAdhyAyaM vA karoti azanaM vA pAnaM vA khAdya vA svAyaM vA Aharati, uccAraM vA prasravaNaM vA pariSThApayati, anyatarAM vA anAryAm niSThurAm azramaNaprAyogyAM kathAM kathayati kathayantaM vA svadate ||suu0 12 // cUrNI- 'aha puNa' ityAdi / 'aha' atha athetyayaM nipAtaH AnantaryArthakaH, ukto hi rAjapiNDa :, atha tadanantaram rAjapiNDakathanAnantaram 'puNa' punaH 'evaM jANejjA' eva jAnIyAt evaM yathAvakSyamANaM jAnIyAt, kiM jAnIyAt ? tatrAha-'ihe'-tyAdi, 'ihajja rAyakhattie parivusie' ihAdya rAjakSatriyaH-kSatriyavaMzIyo rAjA paryaSitaH, tatra ihAsmin bhUmipradeze adya vartamAnadivase rAjA kulaparamparayA prAptarAjyazrIkaH kSatriyaH upalakSaNAt-muditaH mUrdAbhiSikto vA paryuSito nivasan astIti, athaivaM jJAtvA'pi 'je bhikkhU yaH kazcid bhikSuH 'tAe gihAe' tasmin gRhe yatra rAjA nivAsaM karoti tadAsannagRhasthagRhe 'tAe paesAe' tasmin pradeze rAjAdinivAsAsannapradeze yatra khaDgAdizastrANi sthApitAni bhaveyustatra 'tAe uvAsaMtarAe' tasmin avakAzAntare tatpArzvastha zuddhabhUmau ca 'vihAraM vA karei' vihAraM-viharaNaM vA karoti 'sajjhAyaMvA karei' svAdhyAyaM vA karoti 'asaNaM vA' azanaM vA ityAdi, azanAdicaturvidhamAhAraM 'AhAreI' Aharati-AhAraM karoti 'uccAraM vA pAsavaNaM vA parihavei' uccAraM vA prasravaNaM vA pariSThApayati 'aNNayaraM vA' anyatarAM vA 'aNAriyaM' anAryAm satpuruSAnAcaraNIyAm 'NiThuraM' niSThurAm-azlIlAM 'assamaNapAoggaM' azramaNaprAyogyAm asAdhupuruSayogyAM 'kaha' kathAm 'kaheI' kathayati 'kaheMtaM vA sAijjai' kathayantaM vA svadate anumodate / atrAha bhASyakAraH-- bhASyam-rAyA ya jattha ciTThai, tatthatthemuM gihAiThANesu / bhikkhU dose pAvai, vihAramAissa karaNAo // zrI nizItha sUtra
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u09 sU0 13-19 yAtrAsaMprasthitanivRttarAjAdonAmAhAragrahaNani0 213 chAyA-rAjA ca yatra tiSThati, tatrastheSu gRhAdisthAneSu / bhikSurdoSAn prApnoti, vihArAdeH karaNAt // avacUriH- 'rAyA ya jantha ciTThai' yatra pradezavizeSe rAjakSatriyaH kSatriyavaMzIyo rAjA tiSThati 'tatthatthemuM' tatrastheSu tadAsannasthiteSu gRhAdisthAneSu 'vihAramAissa karaNAo' vihArAdeH, vihArasya AdizabdAt svAdhyAyasya AhArasya uccArAdipariSThApanasya anyataradanAryaniSThurA'zramaNaprAyogyakathAyAzca karaNAt 'bhikkhU' bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'dose' doSAn AjJAbhaGgAnavasthAdikAn 'pAvaI' prAmoti / yaH ko'pi sAdhuH rAjAdinivAsAsannagRhAdipradeze vicaret svAdhyAyaM kuryAt AhAraM kuryAt uccAraprasravaNaM pariSThApayet ziSTavigarhitA kAJcit kathAM vA kuryAt , evaM kArayet vA, tathA kurvantamanumodayet vA sa AjJAbhagamanavasthA mithyAtvaM saMyamavirAdhanamAtmavirAdhanaM ca prApnuyAt , evaM bhadrakAbhadrakakRtA aneke doSA api bhaveyuriti / yasmAt ete pUrvoktA doSA bhavanti tasmAtkAraNAt zramaNaH zramaNI vA rAjAdinivAsAsannasthitagRhAdau tatsamIpe vA vihAramAramya ziSTajanAnAcaraNIyakathAparyantaM svayaM na kuryAt na vA kArayet na vA kurvantaM kamapi anumodayediti ||suu0 12 // sUtram-je bhikkhU raNNo khattiyANaM mudiyANaM muddhAbhisittANaM bahiyA jattAsaMpaTThiyANaM asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai ||suu013|| chAyA--yo bhikSuH rAjJaH kSatriyANAM muditAnAM mUrdhAbhiSiktAnAM bahiryAtrAsaMmasthitAnAm azanaM vA pAnaM vA khAdyaM vA svAdyaM vA pratigRhAti pratigRhNantaM vA svadate ||suu0 13 // cUrNI-je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'raNNo' rAjJaH 'khattiyANaM' kSatriyANAm 'mudiyANaM' muditAnAm 'muddhAbhisittANaM' mUrdhAbhiSiktAnAm pUrvoktasvarUpANAM 'bahiyA jattAsaMpaTThiyANaM' bahiryAtrAsaMprasthitAnAM pararAjavijayArtha prasthitAnAm , yadA rAjA pararAjavijayArtha gacchati tadA maGgalArtha bhojanaM kRtvA gacchati tAdRzabhojanAdityarthaH 'asaNaM vA' azanaM vA 'pANaM vA' pAnaM vA 'khAimaM vA' khAdya vA 'sAimaM vA' svAdyaM vA 'paDiggAhei' pratigRhNAti tathA 'paDiggAheMtaM vA sAijjai' pratigRhNantaM vA svadate / yo hi vijayArtha prasthitasya rAjAdemArge mAGgalyArtha nirmitabhojanAdisAmagrIto'zanAdikaM svIkaroti svIkArayati vA, tathA tAdRzamazanAdikaM svIkurvantamanumodayati sa prAyazcittabhAgI bhavati ||suu013|| sUtram --je bhikkhU raNNo khattiyANaM mudiyANaM muddhAbhisittANaM bahiyA jattApaDiNiyattANaM asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA paDiggAhai paDiggAheMtaM vA sAijjai ||suu0 14 // zrI nizItha sUtra
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre chAyA - yo bhikSuH rAjJaH kSatriyANAM muditAnAM mUrddhAbhiSiktAnAM bahiryAtrApratinivRttAnAmazanaM vA pAnaM vA khAdyaM vA svAdyaM vA pratigRhNAti pratihantaM vA svadate // sU0 14 cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'yathA pUrvasUtre yAtrArtha prasthitAnAM rAjAdInAmazanAdigrahaNasya niSedhaH kRtastathaivAtra yAtrAtaH pratinivRttAnAM rAjAdInAmazanAdigrahaNaniSedho vaktavyaH / sUtrasyAkSaragamanikA sugamA || sU0 14 // evam 'naIjattAsaMpaTThiyANaM' nadInAM yAtrArtha saMprasthitAnAM rAjAdInAmazanAdigrahaNaniSedhasUtram // sU0 15 // tathA evameva 'naIjattApaDi niyattANaM' nadIyAtrAtaH pratyAgatAnAM rAjAdInAmazanAdigrahaNaniSedhasUtram // sU0 16 // evameva 'girijatApaTThiyANaM' giriyAtrArthaM saMprasthitAnAm, iti sUtram // sU017 || tathA 'girijattApaDiniya - tANaM' giriyAtrAtaH pratinivRttAnAm, iti sUtram / eSA sUtracatuSTayI trayodazasUtra yAtrAprasthitasUtravadeva vyAkhyeyA || sU0 18 // sUtram - je bhikkhU raNNo khattiyANaM mudiyANaM muddhAbhisittANaM mahAbhiseyaMsi vaTTamANasiNikkhamai vA pavisai vA NikkhamaMtaM vA pavisaMtaM vA sAijja || sU0 19 // 214 chAyA -yo bhikSuH rAjJaH kSatriyANAM muditAnAM mUrddhAbhiSikAnAM mahAbhiSeke vartta mAne niSkrAmati vA pravizati vA niSkrAmantaM vA pravizantaM vA svadate ||suu 19 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'raNNo' ityAdi rAjAdInAM 'mahAbhi seyaMsi' mahAbhiSeke tatrAbhiSekAnAM madhye mahAn abhiSeko mahAbhiSekaH, tasmin mahAbhiSeke 'vaTTamANasi' varttamAne pravarttamAne mahAbhiSekasya samaye tatra 'Nikkhamai vA' niSkrAmati tatra gantumupAzrayAt nirgacchati vA 'pavisara vA' pravizati vA tatra mahAbhiSekasthAne pravezaM kurute vA 'NikkhamaMtaM vA' niSkrAmantaM vA 'pavisaMtaM vA sAijjai' pravizantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / / sU0 19 // sUtram -- je bhikkhU raNo khattiyANaM mudiyANaM muddhAbhisittANaM imAo dasa abhiseyAo rAyahANIo uddiTThAo gaNiyAo vaMjiyAo aMto mAsassa dukkhutto vA tikkhutto vA Nikkhamai vA pavisai vA NikkhamaMtaM vA pavitaM vA sAijjai / taMjahA - caMpA 1, mahurA 2, vANArasI 3, sAvatthI 4, sAyaM 5, kaMpillaM 6, kosaMbI 7, mihilA 8, hatthiNApuraM 9, rAyagihaM vA 10 // sU0 20|| zrI nizItha sUtra
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u09 sU0 20 campAdidazA''bhiSekyarAjadhAnISudvitrivAragamanani0 215 chAyA-yo bhikSuH rAjJaH kSatriyANAM muditAnAM mUrdhAbhiSiktAnAmimA daza AbhiH vekyAH rAjadhAnya uddiSTAH gaNitAH vyajitA antarmAsasya dviHkRtvo vA trikRtvo vA niSkrAti vA praviti vA niSkrAmantaM vA pravizantaM vA svadate / tadyathA-campA 1, mathurA 2, vArANasI 3, zrAvastI 4, sAketam 5, kAMpilyam 6, kauzAmbI 7, mithilA 8, hastinApuraM 9, rAjagRhaM vA 10 // sU0 20 // ___ cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'raNNo' rAjJaH 'khattiyANaM' kSayitrANAm 'mudiyANaM' muditAnAm 'muddhAbhisittANaM' mUrddhAbhiSiktAnAm 'imAyo' imA vakSyamANAH 'dasa abhiseyAo' daza-dazasaMkhyakAH AbhiSekyAH abhiSekayogvAH abhiSekArthamupayujyamAnAH 'rAyahANIo' rAjadhAnyaH 'uddivAo uddiSTAH kathitAH 'gaNiyAo' gaNitAH yAsAM mahAbhiSeke gaNanA'sti, 'baMjiyAo' vyaJjitAH nAmnA prasiddhAH, tatra 'aMtomAsassa' antarmadhye mAsasya mAsAbhyantare ityarthaH, 'dukkhutto' dviHkRtvo dvivAram 'tikkhutto' triHkRtvaH trivAram 'Nikkhamai vA niSkAmati vA upAzrayAt 'pavisaivA' pravizati vA utsavAmme pravartamAne vA mahotsave anyasthAnAdAgatya tatra pravizatItyarthaH tathA 'NikkhamaMtaM vA' niSkrAmantaM vA 'pavisaMtaM vA' pravizantaM vA 'sAijjaI' svadate'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / abhiSekayogyarAjadhAnyAmutsavArambhe mAsAbhyantare dvivAraM trivAraM vA niSkramaNaM pravezazca nivAritaH, tatrAyaM bhAvaH-yatra utsavArambho jAyate tatra rAjAdayastatprakriyAsaMyojanArtha prathamaM gatvA nivasanti, utsave pratinivRtte ca tatrataH pratinivartante ataH ekavAraM niSkamaNasya pravezasya ca niSedho na kRtaH, kintu dvitrivArasya niSedhaH kRtaH vAraM vAraM gamane teSAM dveSotpattisaMbhavAditi / kAstAdRzyo rAjadhAnyo yatrA'bhiSekaH kriyate ? iti jijJAsAyAmAha-'taMjahA' ityAdi / 'taMjahA' tadyathA--'caMpA' campAnAmnI rAjadhAnI prathamA yA vAsupUjyasya janmabhUmiH 1, 'maharA' mathurAnAmnI rAjadhAnI dvitIyA yatra hi kRSNavAsudevasya janmA'bhUta 2, vArANasI' vArANasI tRtIyA yA pArzvanAthatIrthakarasya janmabhUmiH 3 'sAvatthI' zrAvastInAmnI rAjadhAnI caturthI yA saMbhavatIrthaGkarasya janmabhUmiH 4, 'sAeyaM' sAketamayodhyA paJcamI yA RSabhadevasya anantanAthasya rAmacandrasya ca janmabhUmiH 5, 'kaMpillaM' kAmpilyaM SaSThI rAjadhAnI yA vimalanAthatIrthaGkarasya janmabhUmiH 6, 'kosaMbI' kauzAmbInAmnI saptamI rAjadhAnI padmaprabhorjanmabhUmiH 7, 'mihilA' mithilA aSTamI rAjadhAnI yA mallinAthasya janmabhUmiH 8, 'hatthiNApura' hastinApuraM navamI rAjadhAnI yA zAntinAthasya kunthunAthasya ca janmabhUmiH 9, 'rAyagihaM vA' rAjagRhaM dazamI rAjadhAnI yA munisuvratasvAmino janmabhUmiH 10, tA etA daza rAjadhAnyo nAmanirdezena gaNitAH kathitAH, etadatiriktA api vAsudeva-baladeva-cakravartyAdInAM rAjadhAnyo bahujanasamAkIrNA grahItavyAH, tAsvapi utsavaprasaMge mAsAbhyantare dvivAraM trivAraM vA gamavAgaganaM zrI nizItha sUtra
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ 216 nizIthasUtre na kartavyam / etAsu dazasu rAjadhAnISu tAdRzISvanyAsu vA mAsAbhyantare yo bhikSurdvivAraM trivAra vA gamanAgamanaM karoti kArayati vA tathA gamanAgamanaM kurvantaM vA'nyamanumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / atrAha bhASyakAra:--- bhASyam-caMpAiyaM ca eyaM, puvvuttaM rAyahANidasagaM jaM / rajjAbhisegasamae, duttiyavAraM na gacche'ttha // 1 // chAyA-campAdikaM caitat pUrvoktaM rAjadhAnIdazakaM yat ___rAjyAbhiSekasamaye, dvitrivAraM na gacchedatra // 1 // avacUriH -- 'caMpAiyaM' ityAdi / etat campAdikaM rAjadhAnIdazakaM daza rAjadhAnya ityarthaH yat pUryoktam , atra dazasu rAjadhAnISu rAjyAbhiSekasamaye rAjyAbhiSekamahotsavakAle bhikSuH zramaNaH zramaNI vA na gacchet / utsavasamaye etAsu rAjadhAnISu ekavArAdadhikaM dvivAraM trivAraM ca bhikSArthamanyakAryArtha vA gamane sAdhorbahavo doSA bhavanti, tathAhi-utsavasamaye tatra hayAnAM gajAnAM sthAnAM janAnAM ca parasparaM saMdhaTTanarUpaH saMmardo bhavati tena tatratyo mArgo'varuddhaH syAt tatastatra gamane AtmavirAdhanAsaMbhavaH, tathA tatra bhikSAyAM bahukAlakSepo jAyate, tena svAdhyAyadhyAnAdiSu vyAghAto bhavati, tatra bhikSArtha bhramaNe lokApavAdo'pyavazyambhAvI-yadayaM sAdhurAhAralolupaH stryAdidarzanasparzanalolupazca dRzyate, ityAdi / yasmAdete doSA bhavanti tasmAtkAraNAt zramaNastatra niSkamaNaM vA pravezaM vA na kuryAt na kArayet kurvantaM vA nAnumodayet / yadyevaM kuryAttadA sa prAyazcittabhAgI bhavati, AjJAbhaGgAdidoSAMzcApi prApnotIti bhASyagAthAbhAvArthaH // 20 // sUtram-je bhikkhU raNNo khattiyANaM mudiyANaM muddhAbhisittANaM asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA parassa nIhaDaM paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai / taMjahA-khattiyANa vA rAyANa vA kurAyANa vA rAyapesiyANa vA rAyavaMsiyANa va-tti ||suu0 21 // chAyA-yo bhikSuH rAjJaH kSatriyANAM muditAnAM mUrdhAbhiSiktAnAmazana vA pAnaM vA khAdya vA svAdya vA parasmai nihataM pratigRhNAti pratigRhyantaM vA svadate tadyathA-kSatriyebhyaH vA rAjabhyo vA kurAjebhyo vA rAjapreSyebhyo vA rAjavaMzyebhyo vA, iti ||suu0 21 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'raNNo' rAjJaH 'khattiyANaM' kSatriyANAm 'mudiyANaM' muditAnAm 'muddhAbhisittANaM' mUrddhAbhiSiktAnAm 'asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA' azanaM pAnaM khAdya svAyaM vA yat 'parassa nIhaDaM' atra 'parassa' zrI nizItha sUtra
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u09 sU0 21-27 rAjAdInAM kSatriyAdiparArthanissAritAzanAdeni0 217 iti caturthyA rUpam 'caturthyAH SaSThI' iti prAkRtasUtrapAThAt , prAkRte caturthIsthAne SaSThyeva vibhaktiH prayujyate tataH 'parassa' 'parasmai' iticchAyA bhavati, evamagre'pi vijJeyam / tataH parasmai jAtAvekavacanaM tataH parebhya ityarthaH, paranimittaM'nIhaDaM' nirhRtam-anyeSAM vakSyamANAnAM kRte bahiH nissArita tat 'paDiggAhei' pratigRhNAti svIkaroti tathA 'paDiggAheMtaM vA sAijjai' pratigRhNantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / kebhyaH parebhya iti tAneva darzayati-taMjahA' ityAdi / 'taMjahA' tadyathA-'khattiyANa vA' kSatriyebhyo vA 'rAyANa vA' rAjabhyo vA 'kurAyANa vA' kurAjebhyaH-kutsitAH rAjAna kurAjAH, tebhyaH pratyantadezAdhipatvAt 'rAyapesiyANa vA' rAjapreSyebhyo vA, eteSAmeva kSatriyAdInAM ye preSyA bhRtyAstebhyaH 'rAyasiyANa vA' rAjavaMzyebhyo vA eteSAmeva vaMze samutpannAH putramAtRbhrAtRprabhRtayaH, teSAM kRte nissAritaM cAzanAdikaM gRhNataH zramaNasya pATazcittaM bhavati, parajanyapradveSAntarAyAdau etAdRzAnnasyApi rAjapiNDatvAdeva / tathA-parajanyapradveSAntarAyAdibhyo'nye'pi bahavo doSAH saMbhavantIti // sU0 21 // sUtram-je bhikkhU raNNA khattiyANaM mudiyANaM muddhAbhisittANaM asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA parassa nIhaDaM paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai / taMjahA-NaDANa vA NaTTagANa vA kacchyANa vA jallANa vA mallANa vA muTThiyANa vA velaMbagANa vA kahagANa vA pavagANa vA lAsagANa vA khelayANa vA chattANuyANa vaa|| sU0 22 // chAyA- yo bhikSuH rAjJaH kSatriyANAM muditAnAM mUrdhAbhiSiktAnAmazanaM vA pAnaM vA khAdya vA svAdya vA parasmai nihataM pratigRhNAti pratigRhNantaM vA svadate / tadyathA naTebhyo vA nartakebhyo vA kacchukebhyo vA jallebhyo vA mallebhyo vA mauSTikebhyo vA belambakebhyo vA kathakebhyo vA plavakebhyo vA lAsakebhyo vA khelakebhyo vA chatrAnugebhyo vA // 22 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'raNNo' ityAdi vyAkhyA pUrvasUtravat karttavyA / anAgatapadAni vyAkhyAyante-'NaDANa vA' naTebhyaH nATakAdikartRbhyovA 'NagANa vA' nartakebhyo vA nRtyakartRbhyaH, tatra nartakA nRtyakartAraH, athavA anyAn ye nartayanti te'pi nartakAH tebhyaH 'kacchuyANa vA' kacchukAnAM vA, tatra kacchuH rajjustadupari nRtyakArakAH kacchukAH, tebhyo vA 'jallANa vA' jallebhyo vA tatra jallAH rAjastutipAThakAH, athavA vaMzoparinartakAH, tebhyaH 'mallANa vA' mallebhyo vA, tatra mallA-mallayuddhakArakAH prasiddhAH, tebhyaH 'muTThiyANa vA' mauSThikebhyo vA muSTiprahArakAH-muSTiyuddhakArakAH, tebhyaH 'velaMbagANa vA' velambakebhyo vA, tatra zrI nizItha sUtra
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ 218 nizIthasUtre velambakA bhANDavat kuceSTAkArakAH, tebhyaH 'kahagANa vA' kathakebhyo vA, kathakAH rAjasabhAyAM kathAkArakAstebhyaH 'pavagANa vA', plavakebhyo vA plavakAH-markaTAdivat kUrdakAstebhyaH 'lAsagANa vA' lAsakebhyo, vA-lAsakAH gAthAgAyakAH rAjayazogAyakAstebhyaH 'khelayANa vA' khelakebhyo vA lIlAkArakebhyaH 'chattANuyANa vA' chatrAnugebhyo vA rAjAdInAM chatraM gRhItvA'nugacchanti tebhyaH chatradhArakebhya ityarthaH, eteSAM naTAdInAmuddezena rAjabhavane saMpAditamAhArajAtaM yo gRhNAti gRhNantaM vA anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 22 / / / sUtram-je bhikkhU raNNA khattiyANaM mudiyANaM mudrAbhisittANaM asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA khAimaM vA parassa nIhaDaM paDiggAhei paDiggaheMtaM vA sAijjai / taM jahA-AsaposayANa vA hasthiposayANa vA mahisaposayANa vA vasahaposayANa vA sIhaposayANa vA vagdhaposayANa vA ayaposayANa vA migaposayANa vA suNagaposayANa vA sUyaraposayANa vA meMDhaposayANa vA kukkuDaposayANa vA makkaDaposayANa vA tittiraposayANa vA vaTTayaposayANa vA lAvayaposayANa vA cIrallaposayANa vA haMsaposayANa vA mayUraposayANa vA suyaposayANa vA ||suu0 23 // ___ chAyA-yo bhikSuH rAjJaH kSatriyANAM muditAnAM mUrdhAbhiSiktAnAmazanaM vA pAnaM vA khAdya va svAdya va parasmai nihataM pratigRhNAti pratigRhNantaM vA svadate / tadyathAazvapoSakebhyo vA hastipoSakebhyo vA mahiSapoSakebhyo vA vRSabhapoSakebhyo vA siMhapoSakebhyo vA vyAghrapoSakebhyo vA ajapoSakebhyo vA mRgapoSakebhyo vA zvapoSakebhyo vA zaMkarapoSakebhyo vA meSapoSakebhyo kukkuTapoSakebhyo vA markaTapoSakebhyo vA tittirapoSakemyo vA varttakapoSakebhyo vA lAvakapoSakebhyo vA cilhapoSakebhyo vA haMsapoSakebhyo vA mayUrapoSakebhyo vA zukapoSakebhyo vA // sU0 23 // cUrNI-- idamapi sUtraM pUrvavadeva vyAkhyeyam / atra azvAdizabdAH sarve prasiddhA eva te lokato jJAtavyAH ||suu023|| evamanenaiva krameNAgretanAni catvAri sUtrANyapi vyAkhyeyAni, tathAhi -'AsadamagANa vA hatthidamagANa vA' azvadamakebhyaH azvadamanakArakebhyaH, hastidamakebhyaH hastidamanakArakebhyaH0 sUtram 24 // 'AsamaddagANaM vA hathimaddagANaM vA' azvamarda kebhyaH azvAnAM hastAdinA mardanakArakebhyaH, hastimardakebhyaH hastinAM hastAdinA mardanakArakebhyaH0 iti sUtram 25 // 'AsamaTThANa vA hathimaTThANa vA' azvamAjakebhyo vA hastimArjakebhyo vA / azvAnAM hastinAM ca rajo'vaguNThitazarIrasya mArjanakArakebhyaH rajonivArakebhyaH0 iti sUtram 26 // 'Asa zrI nizItha sUtra
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH, u0 9 sU0 28-29 sacivasandezakAdiparArthanissAritAzanAdeni0 219 rohANa vA hatthirohANa vA' azvArohakebhyo vA-azvAnAmArohaNakArakebhyaH, hastyArohakebhyo vA hastinAmArohaNakArakebhyaH 0 iti / eteSAM pUrvoktAnAmazvadamakAdInAM nimittaM bahinissAritaM saMpAditaM vA azanAdi sAdhurna gRhNIyAt , na grAhayet , gRhNantaM vA nAnumodayet / evaM karaNe sAdhuH prAyazcitabhAgI bhavati, AjJAbhaGgAnavasthAdidoSAMzca prApnotIti |sU0 27|| sUtram-je bhikkhU raNNo khattiyANaM mudiyANaM muddhAbhisittaNaM asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA parassa nIhaDaM paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai / taMjahA-satthAhAvANa vA saMvAhAvayANa vA abhaMgAvayANa vA uvvadyAvayANa pA majjAvayANa vA maMDAvayANa chattaggahANa vA cAmaraggahANa vA haDappaggahANa vA pariyadRggahANa vA dIviyaggahANa vA asiggahANa vA dhaNuggahANa vA sattiggahANa vA kotaggahANa vA hatthipattaggahANa vA ||suu0 28 // chAyA-yo bhikSu rAjJaH kSatriyANAM muditAnAM mUrdhAbhiSiktAnAmazanaM vA pAna vA khAdyaM vA svAdya vA parasmai nihataM pratigRhNAti pratigRhyantaM vA svadate / tadyathAsArthAtakebhyo vA saMvAhakebhyo vA abhyaJjakebhyo vA udvartakebhyo vA majjakebhyo vA maMDakebhyo vA chatragrahebhyo vA cAmaragrahebhyo vA haDappagrahebhyo vA parivartagrahebhyo vA dIpikAgrahebhyo vA asigrahebhyo vA dhanurghahebhyo vA zaktigrahebhyo vA kuntagrahebhyo vA hastipatragrahebhyo vA // sU0 28 // cUrNI--'je bhikkhU' ityAdi vyAkhyA pUrvavat , kebhyaH parebhyaH ! tAn pradarzayati-'taM jahA' ityAdi / 'taMjahA' tadyathA-'satthAhAvANa vA' sArthADhakebhyo vA rAjJAM sArthAni sacivAdirUpANi Ahvayanti Amantrayanti rAjasaMdezaM vA kathayanti ye te tathA, tAnudizya sampAditaM sthApitam tathA 'saMvAhAvayANa vA' saMvAhakebhyo vA, tatra zayanakAle rAjAdInAM saMvAhanaM zarIrAdervA saMvAhanaM 'pagacaMpI' iti prasiddhaM kurvanti ye te, tebhyaH 'abbhaMgAvayANa vA' abhyaJjakebhyo vA zatapAkasahasrapAkAditailena rAjAdInAmabhyaJjanaM 'mAliza' iti prasiddhaM kurvanti ye te abhyaJjakAH tailAbhyaGgakArakAH, tebhyaH 'udhvaTTAvayANa vA' udvartakebhyo vA, tatra rAjAdInAM zarIre sugandhidravyamizritapiSTacUrNAdinA udvartayanti 'uvaTanA' iti prasiddhaM kurvanti ye te urtakAH, tebhyaH 'majjAvayANa vA' majjakebhyo vA, tatra ye rAjAdInAM snAnaM kArayanti te majjakAH tebhyaH, 'maMDAvayANa vA' maMDakebhyo, vA tatra mukuTAdinA rAjAdIn maNDayanti-maNDitaM kurvanti alaGkurvanti ye te maNDakAH, tebhyaH 'chattaggahANa vA' chatragrahebhyo vA, tatra ye rAjAdInAM chatraM gRhNanti dhArayanti ye te chatragrahAH, tebhyaH 'cAmaraggahANa zrI nizItha sUtra
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ www 220 nizIthasUtre vA' cAmaragrahebhyo vA, tatra ye cAmaraM gRhNanti dhArayanti te cAmaragrahAH, tebhyaH 'haDappaggahANa vA' haDappagrahebhyo vA, tatra AbharaNasthApanAya yad bhANDaM tat haDappaM kathyate taM gRhNanti dhArayanti ye te haDappagrahAH, tebhyaH 'pariyadRggahANa vA' parivartagrahebhyo-parivartaH parivartitavastrAdisthApanapAtraM maJjUpAdirUpaH, taM gRhNanti dhArayanti ye te parivartagrahAH, tebhyaH 'dIviyaggahANa vA' dIpikAgrahebhyo vA, tatra rAjAdInAmagre gRhe vA dIpikA 'dIvaDa' iti prasiddha, gRhNanti dhArayanti ye te dIpikAgrahAH, tebhyaH 'asiggahANa vA' asigrahebhyo vA, tatrAsiH khaGgaH, taM rAjAdikhaDgaM gRhNanti dhArayanti ye te asigrahAH, tebhyaH 'dhaNuggahANa vA' dhanurghahebhyo vA, tatra dhanuzcApaH, tad gRhNanti ye te dhanurgrahAH, tebhyaH 'sattiggahANa vA zaktigrahebhyo vA, tatra zaktiH zastravizeSaH, taM gRhNanti ye te zaktigrahAH tebhyaH 'kotaggahANa vA' kuntaH bhalla: 'bhAlA' iti lokaprasiddhaH, taM gRhNanti dhArayanti ye te kuntagrahAH, tebhyaH 'hatthipattaggahANa vA' hastipatragrahebhyo vA aGkuzadhAribhyaH, ityAdikAryakAriNAM prayojanAya bahinissAritaM pAcitaM sthApitaM vA'zanAdikaM yaH svIkaroti svIkArayati vA svIkurvantaM zramaNAntaraM yo'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 28 // sUtram-je bhikkhU raNNo khattiyANaM mudiyANaM muddhAbhisittANaM asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA parassa nIhaDaM paDiggAhei paDiggAheta vA sAijjai / taMjahA-varisadharANa vA kaMcuijjANa vA dovAriyANa vA daMDArakkhayANa vA // sU0 29 // chAyA--yo bhikSuH rAjJaH kSatriyANAM muditAnAM mUrdhAbhiSiktAnAmazana vA pAnaM vA khAdyaM vA svAdyaM vA parasmai nihataM pratigRhmAti pratigRhNanta vA svadate / tadyathA-varSadharebhyo vA kaJcukibhyo vA dauvArikebhyo vA daNDArakSakebhyo vA // sU0 29 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / spaSTam / navaram-tatra ke te pare tatrAha-'taMjahA' ityAdi, 'taM jahA' tadyathA-'varisadharANa vA' varSadharebhyo vA-varSadharAH varddhitakIkaraNena napuMsakIkRtA antaHpurarakSakAH, tebhyaH 'kaMcuijjANa vA' kaMcukinyo vA, tatra kaMcukino rAjJAmantaHpure nivasanto napuMsakA eva, tebhyaH varSadharakaJcukinorayaM bhedaH-yat varSadharaH kRtrimanapuMsakaH, kaMcukI tu janmajAto napuMsaka iti / 'dovAriyANa vA' dauvArikebhyo vA dvArapAlebhyaH 'daMDArakkhayANa vA' daNDArakSakebhyo vA, daNDena ArakSantIti daNDArakSakAH, tebhyaH daNDena rakSAkartRbhyaH / dvArapAlastu kevalaM dvArameva rakSati, daNDArakSakastu yatra tatra rAjJo'bhimataM kArya rakSatItyanayoripAladaNDArakSakayovizeSaH, tatazca rAjJAM gRhe varSadharAdInAmuddezena bahinissAritaM pAcitaM tadartha sthApitaM vA'zanAdikaM yo bhikSaH lobhAt mohAt svAdavazAd vA gRhNAti gRhNantaM vA'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati ||suu029|| zrI nizItha sUtra
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u.9 sU. 30-31 rAjAdInAM kubjAdidAsInimittanissAritAzanAdeni0 221 sUtram-je bhikkhU raNNo khattiyANaM mudiyANaM muddhAbhisittANaM asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA parassa nIhaDaM paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai / taMjahA-khujjANaM jAva pArasINaM // sU0 30 // chAyA- yo bhikSuH rAjJaH kSatriyANAM muditAnAM mu bhiSiktAnAmazanaM vA pAna vA khAdya vA svAyaM vA parasmai nihataM pratigRhNAti pratigRhyantaM vA svadate / tadyathA-kubjAbhyo yAvat pArasIbhyaH // 30 // cUrNI--'je bhikkhU' ityAdi / spaSTam , navaram-atha dAsInAM nimittaM nirdRtamazanAdiniSedhe tAH dAsyaH pradarzyante-'taMjahA' ityAdi / 'taMjahA' tadyathA 'khujjANaM vA' kubjAbhyo vA, tatra kubjA zarIrato vakrA dAsyaH, tAsAM kRte sthApitamazanAdikamityanvayaH 'jAva' yAvatayAvatpadena- 'cilAiyANaM vA baDabhINaM vA babbarINa vA bausINaM vA joNiyANaM vA palhabiyANaM vA IsINiyANaM vA dhorugiNINaM vA lAsiyANaM vA lakusiyANaM vA damilINaM vA sIhalINaM vA ArabINaM vA puliMdINaM vA pakkaNINaM vA bahalINaM vA muraMDINaM vA sabarINaM vA' AsAM dAsInA grahaNaM bhavati, tatra cilAiyANaM vA' kirAtikAbhyo vA kirAtadezotpannAbhyaH 'vAmaNINaM vA' vAmanAbhyo vA hasvazarIrAbhyaH 'baDabhINaM vA' vaDabhIbhyo vA vakrArdhakAyikAbhyo vA 'babbarINaM vA' barbarIbhyo vA barbaradezotpannAbhyaH 'bausiyANa vA' bakuzikAbhyo bakuzadezotpannAbhyaH 'joNiyANaM vA' yAvanikAbhyo vA-yavanadezotpannAbhyaH 'palhabiyANaM vA' palhavikAbhyo vA-palhavadezotpannAbhyaH 'IsINiyANaM vA' IsInikAbhyo vA-IsInikAdezotyannAbhyo vA 'dhorugiNINaM vA' dhorukinIbhyo vA dhorukadezotpannAbhyaH 'lAsiyANaM vA' lAsikAbhyo vA lAsadezotpannAbhyaH 'lausiyANaM vA' lakuzikAbhyaH lakuzadezotpannAbhyaH 'damiliyANaM vA' drAviDikAbhyo vA draviDadezotpannAbhyaH 'sIhaloNaM vA' siMhalIbhyo vA siMhaladezotpannAbhyaH 'ArabINaM vA' ArabIbhyo vA arabadezotpannAbhyaH 'puliMdINaM vA' pulindIbhyo vA pulindadezotpannAbhyaH bhillajAtIyAbhyo vA 'pakkaNINaM vA pakkaNIbhyo vA pakkaNadezotpannAbhyaH 'bahaloNaM cA' bahalIbhyo vA bahaladezotpannAbhyaH 'muraMDINaM vA' muraNDIbhyo vA muraNDadezotpannAbhyaH 'sabarINaM vA' zabarIbhyo vA zabaradezotpannAbhyaH, athavA zabaraH bhillavizeSaH, tajjAtIyAbhyaH, 'pArasINaM vA' pArasIbhyo vA pArasadezotpannAbhyaH, sarvA api etA dAsya eva jJAtavyAH / tathA ca rAjAdInAM bhavane dAsIbhyaH pAcitaM sthApitaM ca azanAdikaM yo gRhNAti svayaM parAn vA grAhayati gRhNantaM vA anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavatIti ||suu0 30 // zrI nizItha sUtra
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ 222 nizIthasUtre sUtram-taM sevamANe Avajjai cAummAsiyaM parihAraTThANaM aNugyAiyaM ||suu0 31 // | nisIhajjhayaNe navamo uddeso samatto // 9 // chAyA- tat sevamAna Apadyate cAturmAsika parihArasthAnamanudghAtikam ||suu0 31 // // nizIthAdhyayane navama uddezaH samAptaH // 9 // cUrNI- 'taM sevamANe' ityAdi / 'taM sevamANe' tatsevamAnaH tat navamodezakoktaM rAjapiNDAdArabhya dAsInimittanirhatAzanAdigrahaNaparyantaM prAyazcittasthAnaM sevamAnaH tAdRzasthAnAnAM madhye yasya kasyApyekasya anekasya sarvasya vA prAyazcittasthAnasya pratisevanAM kurvan zramaNaH zramaNI vA 'AvajjaI' Apadyate prAmoti 'cAummAsiyaM parihArahANaM aNugghAiyaM' cAturmAsikaM parihArasthAnamanudghAtikam gurucAturmAsikaM prAyazcittaM prApnotIti ||suu0 31 // iti zrI-vizvavikhyAta-jagadvallabha-prasiddhavAcaka-paJcadazabhASAkalitalalitakalApAlApakapravizuddhagadyapadyanaikagranthanirmApaka-vAdimAnamardaka-zrIzAhUchatrapatikolhApurarAjapradatta"jainazAstrAcArya"-padabhUSita-kolhApurarAjaguru-bAlabrahmacAri-jainAcArya-jainadharmadivAkara-pUjyazrI-ghAsIlAlabati-viracitAyAM "nizIthasUtrasya" bhASyarUpAyAM vyAkhyAyAm navamoddezakaH samAptaH // 9 // zrI nizItha sUtra
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ // dazamodezakaH // vyAkhyAto navamodezakaH, atha dazamoddezakaH prArabhyate, asya dazamoddezakasya navamoddezakena saha kaH sambandha iti cedatrAha bhASyakAra:--'rAyapiMDaM' ityAdi / bhASyam-rAyapiMDaM ca mA muMje, tahA dAsInimittagaM / giddho vayai AgADhaM, dasame tannisehaNaM // 1 // chAyA-rAjapiNDaM ca mA bhukSa tathA dAsInimittakaM / gRddho vadati AgAr3ha, dazame tanniSedhanam // 1 // avacUriH--pUrva navamoddezakAntimasUtre rAjapiNDaM dAsInimittakaM piNDaM ca na bhuJjIta iti bhagavatA niSiddhaM tata AcAryaH ziSyaM kathayati-he Arya ! 'rAyapiMDa' rAjapiNDa tathA dAsInimittakaM piNDaM mA bhuGkva, evamuktaH ziSyaH "giddho' gRddhaH rAjapiNDe dAsInAM rUpe ca mUrchitaH san tannivAraNe kRte AcAryam AgADhaM-paruSaM vadatIti dazame'smin uddezake tanniSedhanaM tasya tAdRzasyAgADhavacanasya niSedhanaM nivAraNaM kRtam / yasmAt rAjAdInAmazanAdikaM viziSTaM bhavati tatra, tathA rAjAdInAM dAsyaH prAyaH saundaryazAlinyo bhavanti AhAraprasaGgAdAsIbhiH saha paricayasaMbhavAttadrUpe ca mUrchito mohodayAtsaMyamAd bhraSTo bhavitumarhati tasmAtkAraNAd rAjapiNDAdeniSedhe ziSyaH paruSaM vadediti tanniSedhanamatra pratipAdayiSyate / eSa eva navamodezakena saha dazamozakasya sambandhaH / anena sambandhenAyAtasyAsya dazamoddezakasyedamAdisUtram- 'je bhikkhU bhadaMta' ityAdi / sUtram-je bhikkhU bhadaMtaM AgADhaM vayai vayaMtaM vA sAijjai // 201 // chAyAyo bhikSurbhadantamAgADhaM vadati vadantaM vA svadate ||suu0 1 // cUrNI- 'je bhikkha' ityAdi / je bhikkhU yaH kazcid bhikSuH 'bhadaMtaM' bhadantaM 'bhadi kalyANe sukhe ca' iti dhAtoH rUpam / tena bhadantaM kalyANakArakam AcAryamupAdhyAyaM paryAyajyeSThaM ca prati 'AgADhaM' AgADham , tatra gAda kaThoram atyartha gADhamAgADhaM saroSavacanam 'vayai' vadati kathayati / yo bhikSuH rAjapiNDAdiSu gRddhaH AcAryAdinA nivArita AcAryAdikaM atizayAdhika kaThoravacanaM vadati tathA 'vayaMtaM vA sAijjaI' vadantaM vA svadate / yo bhikSurAcAryeNa rAjapiNDAdiSu nivArita AcAryAdikaM AzAtanArUpaM kaThoravacanaM vadati tAdRzaM zramaNAntaraM yo anumodate ca sa prAyazcittabhAgI bhavati / atrAha bhASyakAra:--- bhASyam-AgAI duvihaM vuttaM, sUyayA ya asUyayA / tesiM doNiM sakhvaM ca, NeyaM satthAnusArao // zrI nizItha sUtra
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ 224 nizIthasUtre chAyA- AgADhaM dvividhaM proktaM sUcayA ca asUcayA / tayoddhayoH svarUpaM ca jJeyaM zAlAnusArataH // avacUriH-atra tu sUcayati parasya doSAn kathayatIti sUcA paradoSAviSkaraNam, asUcAna sUcA paradoSAviSkaraNarUpeti-asUcA / yatra parasya doSAH sUcyante nAtmana-iti sUcA / yatra parasya doSA na sUcyante svAtmanaH sUcyante sA-asUceti bhAvaH, atredaM prathamamAgADhasUtram 1, dvitIyaM paruSasUtram 2, tRtIyamAgADhaparuSamubhayarUpam 3, tatra yenoktena svaparazarIre USmA samutpadyate tadAgADham 1, yat sneharahitamupekSAvacanaM tat paruSam 2, yatra dvayorAgADhaparuSayoH saMyogo bhavettad AgADhaparuSaM kathyate 3, / etat trividhamapi vacanamekaikaM sUcA'sUcAbhyAM dvividhaM bhavati / tatra prathamamAgADhavacanaM vitriyate-'AgADhaM duvihaM' ityAdi / tat AgADham-AgADhavacanaM dvividhaM proktam-sUcayA asUcayA ceti / eSA sUcA asUcA ca saptadazaprakArake vastuni bhavati-jAtau 1, kule 2, rUpe 3, bhASAyAm 4, dhane 5, bale 6, paryAye 7, yazasi 8, tapasi 9, lAbhe 10, sattve 11, vayasi 12, buddhau 13, dhAraNAyAM 14, upagrahe 15, zIle 16, sAmAcAryA ca 17 tatra jAto sUcA parasya sphuTameva doSaM bhASate nAtmano doSaM vadati yathA jAtiviziSTe'pi na tvaM jAtiviziSTo'si ahaM punarjAtimAn , ityAdikathanarUpA jAtiviSayA sUcA 1, asUcA tu yathA bhoH ! ahaM jAtihIno'smi bhavAn jAtimAn tathA ca jAtimatA saha jAtihInasya me ko virodhaH ? eSA jAtiviSayA asUcA, ahaM bhoH ! kulavAn bhavAn kulahIna iti kulaviSayA sUcA / evam ahaM bhoH ! kulahInaH, kulaputraiH saha ko virodho'smAkamiti kulaviSayA asUcA 2, tathA ahaM bhoH ! rUpavAn bhavAn rUpahInaH kurUpo'stIti rUpaviSayA sUcA / evam ahaM bhoH ! rUpahInaH surUpadehavatA saha ko virodhaH ? 3 // evaM prakAreNa bhASAdiSu sarvepu sthAneSvapi sUcA asUcA ca bhaNitavyA, tatra sUcA paragatA, asUcA AtmagatA bhavati / tatra bhASA-vANI 4, dhanam-hiraNyasuvarNarajatAdikam 5, balam aurasaH parAkramaH 6, paryAyaH pravrajyAkAlaH 7, yazaH lokakhyAtiH 8, tapaH saMyamazcaturthabhaktAdirbA 9, lAbhaH-AhAropakaraNAdilabdhiH 10, sattvam-Atmabalam 11, vayaHavasthA 12, buddhiH-autpattikyAdiH 13, dhAraNA-dRDhasmRtiH 14, upagrahaH-bahubahuvidhakSiprA--- nizritAsaMdigdhadhruvANAmupakArakaraNam 15, zIlam--akrodhAdiprakRtiH 16, sAmAcArI-cakravAlarUpA sAdhusAmAcArI 17, etAni sarvANi sthAnAni samavalambya sUcayA vA'tha asUcayA''cAryAdikaM prati ekamapyAgADhavacanaM na vadet, nApyanyaM vaktuM prerayet vadantaM vA nAnumodayet / yaH ko'pyevaM karoti sa prAyazcittabhAgI bhavati, tasyAjJAbhaGgA'navasthAdayo'neke doSA bhavantIti ||suu10|| sUtram-je bhikkhU bhadaMtaM pharusaM vayai vayaMtaM vA sAijjai ||suu0 2 // chAyA yo bhikSurbhadantaM paruSaM vadati vadantaM vA svadate ||suu02|| zrI nizItha sUtra
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriHu 10 sU0 1-4 bhadantaM prati AgaDhAdibhASaNatadAzAtanAniSedhaH 225 cUrNI-'je bhikkha' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'bhadaMta' bhadantamAcAryopAdhyAyAdikaM paryAyajyeSThaM vA 'pharuSa' paruSa karkazaM kaThoravacanaM sneharahita sUkSamityarthaH vAkyaM 'tvaM vyavahAraM na jAnAsi' ityAdikam 'vayaI' vadati bhASate 'vayaMtaM vA sAijjaI' vadantaM vA svadate / AcAryAya kaThoravacanabhASakaM zramaNamanumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati ||suu0 2 // sUtram-je bhikkhU bhadaMtaM AgADhaM pharusaM vayai vayaMtaM vA saaijji|| chAyA-yo bhikSurbhadanta AgADhaMparuSaM vadati vadantaM vA svadate ||suu0 3 // cUrNI-'je bhikkh' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'bhadaMta' bhadantam AcAryopAdhyAyaparyAyajyeSThAdikaM 'AgAI pharusaM' AgAI paruSaM sUcA'sUcAdibhedabhinnaM prathamasUtra varNitamAgAI tathA paruSa karkazaM rUkSaM vacanam 'vayaI' vadati bhASate 'vayaMtaM vA sAijjaI' vadantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati ||suu0 3 // sUtram- je bhikkhU bhadaMtaM aNNayarIe accAsAyaNAe accAsAei accAsAeMtaM vA sAijjai ||suu0 4 // chAyA-yo bhikSurbhadantamanyatarayA atyAzAtanayA atyAzAtayati atyAzAtayanta vA svadate ||suu. 4 // cUrNI--'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'bhadaMta' bhadantamAcAryAdikaM paryAyajyeSThaM ca 'aNNayarIe' anyatarayA dazAzrutaskandhe trayastriMzatprakArA AzAtanAH kathitAH tAsAM madhyAt anyatarayA yayA kayAcidekayApi 'accAsAyaNAe' atyAzAtanayA tathA''cAryAdikaM prati vinayavaiyAvRtyAdikaraNena yat phalaM prApyate tat phalaM AzAtayati vinAzayatIti AzAtanA, yadvA jJAnAdiguNA A-sAmastyena zAtyante apadhvasyante yayA sA tayA anyatarayA AzAtanayA AcAryAdikaM paryAya jyeSThaM ca 'accAsAei' atyAzAtayati teSAmAzAtanAM karoti 'accAsAeMtaM vA sAijjaI' atyAzAtayantam AzAtanAM kurvantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / atrAha bhASyakAra:-- bhASyam ---AsAyaNA cauvihA, davvakhettAibheyao / eesiM khalu NANattaM, vocchaM satthAnusArao // zrI nizItha sUtra
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ 226 nizIthasUtre chAyA dabve bhoyaNamAisu, khette gamaNAiesu NAyavvaM / kAle vipajjao khalu bhAve micchAiyA dosA // - AzAtanA caturvidhA, dravyakSetrAdi-bhedataH / etAsAM khalu nAnAtvaM vakSye zAstrAnusArataH // dravye bhojanAdiSu, kSetre gamanAdikeSu jJAtavyam / kAle viparyayaH khalu bhAve mithyAtvAdikA doSAH // avacUri : - yAstrayastriMzatprakArA dazAzrutaskandhoktA AzAtanAstA dravyakSetrakAlabhAvabhedAt pratyekaM caturvidhAH catuSprakArAH santi etAsAM dravyakSetrAdibhedabhinnAnAmAzAtanAnAM nAnAtvaM bhedopabhedavarNanaM svarUpavarNanaM ca zAstrAnusArato yathAzAstra yathAmati ca vakSye kathayiSyAmi, tatra dravye AzAtanA bhojanAdiSu AhArAdiSu bhavatIti jJAyatAm, yathA zaikSako rASnikena saha azanAdikamAhArajAtam Aharan tatra zaikSakaH guruNA saha bhuJjAnastamanApRcchayaiva bhadraM bhadraM Aharati, tathA zaikSako rAtnikena paryAyAdhikena vA saha azanAdikaM pratigRhya tad ratnAdhikamanApRcchayaiva yasmai icchati tasmai dadAti, evaM vastrapAtrAdikeSvapi vijJeyam 1 | kSetre zAstramaryAdAmullaGghya vihAre purataH pArzvato mArgato vA Asannato vA gamanaM karoti, evaM sthityupavezanAdikeSvapi vijJeyam 2 | kAle viparyAso yathA zaikSako ratnAdhikasya rAtrau vikAle vA Ahvayato gurorvacanamapratizRNvan iva tiSThati, nottaraM dadAti 3 / bhAve viparyAsaH - yad yad guruH sAdhusamAcAroM sUtrArthatadubhayaM vA zikSayati tattat na zaNoti, athavA zaNvan api azruta iva tiSThati, anyathA vA vadati, athavA gurudharmakathAyAM prasanno na bhavati, paruSaM vA bhASate ityAdi 4 / tathA dravyata AzAtanAkaraNe ime doSAH, tathAhi - yadi gurumanApRcchaya bhuGkte tadA kadAcit sacittaM sadoSamapathyamapi ca bhuJjIta, atipramANaM vA bhuJjIta tadA ajIrNa syAt vamanAdikaM vA bhavet ityAdikA aneke doSA bhaveyuriti 1 / kSetrata AzAtanAyAmime doSAH, tathAhi -guroH purataH pArzvato mArgataH AsannatazcaH gacchataH ziSyasya sAdhumaryAdollaGghitA bhavet, eSA kSetrAzAtanA 2 / kAlata azAtanA yathA glAno gururvikAle rAtrau vA ziSyamAhna - yati tadA tatrApratizRNvataH ziSyasya glAnavirAdhanAdidoSA bhavanti, upakaraNAdivinAzo vA asaMyamo vA bhavet, AcAryaH kruddhopi bhavet / tathA zRNvan api azRNvan iva tiSThati tadA anyaH kazcit sAdhuH kathayet kiM bhoH na zRNoSi kimakarNo badhiro bhavAn, tadA tatrottara pratyuttara karaNe parasparaM kalahopi saMbhavediti kAlAzAtanA 3 / evaM yo bhAvAzAtanAM guroH karoti tadA tasyAnyaH ziSyo'pamAnaM karoti zrutAlAbhazca bhavati evaM tasya loke'pi parAbhavo bhavati 4 / ityAdayo doSA bhavantIti // sU0 4 // sUtram -- je bhikkhU aNaMtakAyasaMjuttaM AhAraM AhArei AhAreMtaM vA sAijjai || sU0 5|| zrI nizItha sUtra
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u010 sU05-6 AdhA karmAhAraparibhoganiSedhaH - 227 chAyA -yo bhikSuranantakAyasaMyuktamAhAram Aharati AharantaM vA svadate // sU0 5 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcida bhikSuH 'anaMtakAya saMjuttaM' anantakAyasaMyuktam, tatra anantakAya: panakarauvAlAdiH tena saMyuktaM saMmilitam 'AhAraM ' AhAram azanAdicaturvidhAhAram 'AhArei' Aharati - panakarauvAlAdimizritamAhAramupabhuGate ' AhAreMta vA sAijjai' AharantaM vA svadate / yo hi zramaNaH zramaNI vA anantakAya saMyuktamAhAraM bhuGkte tamanumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 5 // sUtram -- je bhikkhU AhAkammaM bhuMjai bhujaMta vA sAijjai // sU06 // chAyA- yo bhikSurAdhAkarma bhuGkte bhuJjAnaM vA svadate ||suu0 6 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'AhAkammaM' AdhAkarma AdhAnam AdhA cetasi sAdhUn AdhAya manasi nidhAya tannimittaM SaDjIvanikAyopamarda nAdinA karma-bhaktAdipAkakriyA kriyate tadayogAd bhaktAdyapi AdhAkarma, tAdRzamAhAraM 'bhuMjai' bhuGkte Aharati AdhAkarmAhArajAtasya bhojanaM karoti kArayati vA tathA 'bhujata vA sAijjai' bhuJjAnaM vA svadate / yo hi zramaNa AdhA karmAhAramupabhuGkte tamanumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / 1 atrAha bhASyakAraH- bhASyam - saMjayaM ca maNe kiccA, niSphAe oyaNAiyaM / chakkAyajIvamaddeNaM, AhAkammaM muNehi taM // 1 // 1 taM ca giNhai jo bhikkhU asaNAra caugvihaM / dAyAraM niyamappANaM, dosajuttaM karei so || 2 || chAyA - saMyataM ca manasi kRtvA niSpAdayet odanAdikam / SaTukAya jIvamardena AdhAkarma jAnIhi tat // 1 // tacca gRddhAti yo bhikSuH azanAdi caturvidham / dAtAraM nijamAtmAnaM doSayuktaM karoti saH // 2 // avacUriH - 'saMjaya' ityAdi / 'saMjaya' saMyataM sAdhuM ca manasi kRtvA kamapi sAdhumuddizya yat odanAdikaM niSpAdayet, tad odanAdikaM SaTkAyajIvamardena SaTkAyajIvavirAdhanayA AdhAkarma jAnIhi // 1 // tacca tAdRzamazanAdi caturvidhamAhAraM yaH ko'pi bhikSurgRhNAti sa dAtAram AdhAkarmAhAradAyakaM, tathA nijamAtmAnaM ca doSayuktaM karoti / tathAhi - kasyApi zrAvakAdergRhe kamapi sAdhumuddizya zrI nizItha sUtra
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ 224 nizIthasUtre odanAcanna SaDjIvanikAyopamardanapUrvakaM niSpAditam , dAtA ca vicintayati-idamodanAdyannaM kasmaicit sAdhave deyaM, tena dAnena mahAn puNyodayI bhavet , iti vicintya tenAzanAdinA sAdhu nimantrayati, sAdhuzca tAdRzamodanAdyAhAraM gRhNAti tadA gRhNataH sAdhorAjJAbhaGgAdidoSA atikramAdayo doSAzca, dadatazca dAtuH sadoSAhAradAnaprabhavA doSAzca samApatanti / dAtAraH zrAvakAstrividhA bhavanti nAlabaddhakAH, madhyasthAH, bhadrakAzca, tatra kopi bhadraka AdhAkarmakamanne sampAdya upAzraye samAgatya sAdhave kathayati--madgRhe AgatyAhAraM gRhANa, tadgrahaNAya sAdhuH sajjIbhUto bhavatIti atikramaH, zrAvakeNa saha gacchatIti vyatikramaH, zrAvakagRhAt pAtre gRhItvA cAhAramAnIya mukhe prakSipati carvati ityaticAraH, tadanu galavilAdadho'vatArayati tadA tasyAnAcAro bhavati, evaM dAtRviSaye'pi AdhAkarmAhArAdisaMpAdane'tikramaH, nimantraNe vyatikramaH, sAdhohAnayane'ticAraH, dAne cAnAcAra iti / tat AdhAkamakaM triprakArakaM bhavati--AhAre upakaraNe vasatau ca, AdhAkarmakAhArazca caturvidho bhavati -azanapAnakhAdyasvAdyabhedAt, upadhidividhaH vastrapAtrabhedAt , tatra vastre AdhAkarmakaM paJcaprakArakaM bhavati jAGgamikamAGgikAdibhedAt , tatra jAmamikaM-jaGgamaprANiromaniSpanna UrNAmayaM vastram 1, bhAGgikam atasyAdisUtraniSpAditavastram 2, zANakaM zaNaniSpAditavastram 3, potakaM-kArpAsikavastram 4, tirIDapaTTakam-arkatUlAdiniSpAditavastram 5 / tasmin tAdRze paJcavidhe vastre AdhAkarmakam / pAtre cAdhAkarmakaM trividham-alAbukadArukamRttikApAtrabhedAt / vasatyAdhAkarmakaM dvividha mUlaguNe AdhAkarma, uttaraguNe AdhAkarma ca, tatra zramaNArtha gRhAdinirmANaM mUlaguNe AdhAkarma / nirmitasyaiva gRhAdeH chAdanopalepanAdikamuttaraguNe AdhAkarma iti / atra-AdhAkarmagrahaNAd agrasthA audde zikAdayaH sarve'Si udgamadoSAH saMgrAhyAH, tatparibhoge sAdhuH prAyazcittabhAgI bhavati / atrodAharaNaM yathA pUrvasmin kAle ekaH samantabhadrAcAryaH ziSyaparivAraparivRto viharati sma / sa grAmAnugrAma viharan kasmiMzcinnagare cAturmAsyaM kartRkAmo mArgasthite ekasmin laghugrAme gantuM prasthitaH, tatratastannagaramatidUraM vattaMte / tannagarazrAvakAH, AcAryo'trAgamanArtha prasthita iti jJAtvA cintayanti. yad-AcAryazcAturmAsAvadhi kAle atrAgantumasamartho nAtrAgamiSyAtIti kRtvA te zrAvakA AcAryAgamanAt pUrvameva madhyamArgasthite tasmin laghugrAme samAgatya nivAsaM kRtavantaH / prAmAnugrAmaparipATyA viharan sa AcAryastasmin laghugrAme saMprAptaH / tatrato viharta. kAmAya tasmai te sarve niveditavantaH-bho AcAryAH ! yasminnagare bhavantI gantukAmAstanna garamatidUraM varIvattiM cAturmAsAgamane cA'lpIyAMsa eva divasA iti bhavadbhiratraiva cAturmAsyaM karttavyam / iti teSAM prArthanAM svIkRtyAcAryazcAturmAsArtha tatraiva sthitaH / pUrNe cAturmAse'nyatra vihRtavAn / tato janapadavihAraM viharan dvAdazavarSAnantaraM punastatraiva laghugrAme saMprAptaH, pazyati taM grAmaM samRddhajanarahitaM zrI nizItha sUtra
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 10 sU0 7-9 atotavartamAnAnAgatanimittabhASaNaniSedhaH 229 pRcchati ca tatratyalokAn-bhoH ! samRddhajanasaMkulo'yaM grAmaH pUrvamAsIt samprati kathametAdRzaH samRddhajanazUnyo jAtaH ? lokAH kathitavantaH-bho AcAryAH, laghugrAme'tra bhavatsevAnimittamevAtrAgatya te samRddhajanA nivasitAH Asan, bhavadvihArAnantaraM gatavantaste svasvasthAne / iti zrutvA-AcAryazcintayati-aho ? asmAbhiratrAdhAkarmAdidoSaduSTa AhArAdiravazyaM paribhuktastataH prAyazcittasthAnaM prAptA vayamiti taddoSinivAraNArtha prAyazcittaM karaNIyaM syAditi ziSyasahitaH sa zAstroktaM prAyazcittaM kRtavAn / tasmAt kAraNAt darzanArthamAgatAnAmazanAdi sAdhubhiH kadApi kathamapi na grahItavyam, na vA'nyaM grAhayet , gRhNantaM vA'nyaM zramaNaM nAnumodayediti / suu06|| sUtram-je bhikkhU tItaM nimittaM kahei kaheMtaM vA saaijji|| muu07|| chAyA-yo bhikSuratItaM nimittaM kathayati kathayantaM vA svadate // sU0 7 // cUrNI--'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'tItaM nimitta' atItam bhUtakAlikam bhUtakAle jAtaM sukhaduHkhalAbhAlAbhajIvanamaraNabhedAt SaDvidhaM nimittam 'kaheI' kathayati lokAnAM purataH prakAzayati, atItakAlikaM jyotiHzAsroktagrahAdijanyaM sAmudrikazAstroktarekhAdijanyaM ca nimittaM svasya satyanimittajJAtRtvaprakhyApanArtha kathayati-yathA ko'pyatItakAle kenApi svasya zArIrika-mAnasika-sukhaduHkhAdiviSayo lAbhAlAmajIvanamaraNAdiviSayo vA praznaH kRto'bhRt tadviSaye taM vadet-mayA tubhyaM yad yat kathitaM tattatsarve satyatayA tvayA'nubhUtam , ityAdirUpamatItakAlaviSayakaM nimittaM prakAzayati / tathA 'kaheMtaM vA sAijjaI' kathayantaM vA'nyaM zramaNaM svadate'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati ||suu0 7 // sUtram--je bhikkhU paDuppaNNaM nimittaM vAgarei vAgareMtaM vA sAijjai / chAyA-yo bhikSuH pratyutpannaM nimittaM vyAkaroti vyAkurvantaM vA svadate ||suu08 // cUrNI--'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kAzcad bhikSuH 'paDuppannaM' pratyutpannam vartamAnakAlikam 'nimitta nimittaM jyotiHzAstrAdijanyam / yathA ko'pi pRcchet-videzasthito'muko mama svajanaH saMprati sukhI duHkhI vA'sti ? lAbhavAn alAbhavAn jIvito mRto vA, tathA ahaM saMprati sukhI duHkhI vA'smi ?, tathA mayA amukasya pArzve majjanaH preSitaH so'muko janastasya milito na milito vA ? ityAdirUpaM nimittaM 'vAgarei' vyAkaroti prakAzayati kathayatIti yAvat 'vAgareMtaM vA sAijjai' vyAkurvantaM vA svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 8 // sUtram-je bhikkhU aNAgayaM nimittaM vAgarei vAgareMtaM vA sAijjai // sU09 // zrI nizItha sUtra
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre chAyA - yo bhikSuranAgataM nimittaM vyAkaroti vyAkurvantaM vA svadate // 9 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcida bhikSuH 'aNAgayaM nimittaM vAgarei' anAgataM nimittaM vyAkaroti, tatra anAgataM bhaviSyatkAlikaM sukhaduHkhalAbhAlAbhajIvanamaraNaviSayakaM, yathA tavaitAvatkAlAnantaraM sukhaduHkhAdikaM bhaviSyati, loke subhikSaM durbhikSaM vA bhaviSyati rAjyaparivartanaM yuddhAdikaM vA bhaviSyati, ityAdirUpaM nimittaM ' vAgarei' vyAkaroti kathayati 'vAgataM vA sAijjai' vyAkurvantaM bhaviSyatkAlika lAbhAlAbhAdikaM kathayantaM prakAzayantaM vA svadate'numodate, sa prAyazcitta bhAgI bhavati / 230 atrAha bhASyakAraH bhASyam - lAbhAlAbha suhaM dukkhaM, jIviyaM maraNaM tahA / bAgare gihimAINaM, saMjamattavirAhao || chAyA - lAbhAlAbhaM sukhaM duHkhaM jIvitaM maraNaM tathA / vyAkuryAd gRhyAdInAM saMyamAtmavirAdhakaH // avacUri : - lAbhAlAbhau sukhaduHkhe jIvitaM tathA maraNam, etat SaDvastujAtam atItAnAgatavartamAnakAlaviSayakam gRhiNAM gRhasthAnAM zrAvakANAM tathA AdizabdAt anyatIrthikAnAM vA vyAkuryAt kathayet sa sAdhuH saMyamAtmavirAdhako bhavati / tatra saMyamavirAdhanA nimitta bhASaNe sAdhukriyAvyavacchedarUpA, AtmavirAdhanA cAzubhe saMpanne sAdhu tADayet, rAjapuruSAdinA sAdhu grAhayet, rAjAdinA vA nigRhIto bhavet, ityAdikA aneke doSAH, zAstraniSiddhatvenAjJAbhaGgAdikA doSAzca bhaveyuH tasmAtkAraNAt zramaNaH trikAlaviSayaka lAbhAlAbhasukhaduHkhajIvitamaraNAdikaM nimittaM kadAcidapi na kathayet svayam, na vA paradvArA prakAzayet, na vA prakAzayantamanumodeta / atraitadudAharaNam - AsIt magadhadeze azvakarNo nAma talavara : (koTTapAlaH) sa kadAcit yuddhArtha gatavAn, tataH kadAcit tasya gehe bhikSArtha kazcit sAdhurAgataH, tatpatnya pRSTaH - bho sAdho ! mama patiH kadA AgamiSyati ? sAdhunA kathitam zvaH samAgamiSyati / tataH sA dvitIya divase kRtazRGgArA tadAgamanaM pratIkSamANA tiSThati tAvat azvakarNaH talavaraH samAgataH / sa kRtazRGgArAM patnImapRcchatkathaM tvaM kRtazRGgArAsthitA ? tayA kathitam bhavata AgamanasamAcAraM jJAtvA tena kathitam - kathaM jJAta tvayA ? tatastayA kathitam - sAdhusakAzAt vijJAya kRtazRGgArA sthitA'smi / tasminnevAvasare sa eva sAdhuH bhikSArtha samAgataH asau talavarastatparIkSArtha taM sAdhuM pRSTavAn mama vaDavAyA udare kIdRzaH garbho vidyate ? sAdhunimittavazAdavocat tasyAH garbhe zvetatilako ghoTakastiSThati, iti zrutvA sa talavarastatparijJAnArthaM vaDavAM hatavAn tAdRzameva garbha dRSTA sAzcaryo jAtaH / sAdhuzca svasa zrI nizItha sUtra
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 10 sU0 10 anyazaikSabuddhivipariNamananiSedhaH 231 makSaM tAdRzajIvadvayavadhaM dRSTvA AtmaghAtaM kRtavAn / talavaraputro'pi vaDavAdivadhaM dRSTvA tathaivAtmaghAtaM kRtavAn , putrazokAt talavarapatnI api mRtA, tadanantaraM kalatraputrazokAt talavaro'pi svazarIramatyajat / evaM nimittakathane mahAn anartho jAyate, ataH sAdhuH kadApi nimittaM na prakAzayediti bhAvaH ||suu0 9 // sUtram-je bhikkhU sehaM vipariNAmei seha vipariNAmeMtaM vA sAijjai // suu010|| chAyA--yo bhikSuH zaikSakaM vipariNamayati zaikSaka vipariNamayantaM vA svadate // sU0 10 // cUrNI--'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'sehaM vippariNAmeI' zaikSaM ziSyaM vipariNamayati anyasAdhuziSyasya buddhiM vyAmohayati tasya guronindAkaraNena svaguNotkIrtanAdinA ca kazcit zaikSakaM vadet-mamAcArya eva zreSTho na tu tava, ityAdi kathayitvA'nyasya zaikSakaM vividhaiH prakArestasyAtmAnaM vipariNamayati pUrvaguruviSaye taM vigatapariNAma karoti, athavA vastrapAtrAhArasUtrArthAdInAM pralobhanaM dattvA svakIyaM ziSyaM kartuM tanmatiM vyAmohayati tathA "vipariNAmeMtaM vA sAijjai' vipariNamayantaM vA svadate anyadIyaziSyasya buddhivyAmohaM kurvantaM zramaNaM yo'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / atrAha bhASyakAraHbhASyam -- duviho vippariNAmo, pavvajjiya appavajjie taha ya / ___ ekkeko puNa duviho, purisitthIbheyao hoI // chAyA-dvividho vipariNAmo, pratrajite'pravrajite tathA ca / ekaikaH punadvividhaH, puruSastrImedato bhavati // avacUriH--vipariNAmaH dvividhaH dviprakArako bhavati, eko vipariNAmaH prabajite zaikSe, tathA ca dvitIyaH apravrajite zaikSe / punarapi ekaiko vipariNAmaH dvividhaH puruSastrIbhedato dvividho bhavati jJAtavyaH / dvividhe pariNAme prathamaM pravrajitaziSyaviSayaM vipariNAmaM darzayati-yathA kazcit sAdhuranyaziSyaM sthaNDilAdibhUmimArge militaM kathayati-tava gururna zreSThaH, tvAM samIcInatayA na rakSitumarhati, na pAThayati, na vastrapAbAhArAdinA tvAM toSayati, atastvaM mama samIpe Agaccha, tvAmahaM samyaktayA paThanapAThanAdinA toSayiSyAmi, ityAdi kathanena tanmatiM vyAmohya svaziSyaM karotIti pravajitaziSyaviSayako vipariNAmaH / apravrajitaviSayako vipariNAmazcettham-kazciddIkSArthI amukasyAcAryasya samIpe dIkSA grahISyAmIti saMpradhAr2yA gRhAt prasthitaH, mArge ca kazcit dvitIyaH sAdhu zrI nizItha sUtra
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ 232 nizIthasUtre militaH, sa sAdhuveSaM dRSTvA vandanAdikaM kRtavAn , tataH sAdhurAha-kutra gacchasi ? sa prAha amukasthAcAryasya samIpe dIkSAM grahItuM gacchAmi, iti zrutvA sa sAdhuH tasya dIkSArthino mati vipariNamayati, svapakSe kartu bhaktAdidAnadharmakathAdiprajJApanena tasya buddhervipariNAmaM karoti / atha vipariNAmanaprakArAn pradarzayati bhASyakAraHbhASyam-AhiMDai aNisaM so, vayaM tu hiMDaga ahiMDagA vAvi / ahavA egaTTANe, Thio ya so no vayaM evaM // chAyA-AhiMDate'niza saH vayaM tu hiMDakA ahiNDakA vApi / athavA ekasthAne sthitazca sa no vayamevam // avacariH--mArge militaH sAdhuranyaziSyaM vipariNamayituM pravrajitaM vadati-aho zraddhAzIla ! mamAcAryasamIpamAgaccha, yasya samIpe tvaM vartase sa tu anizaM pratidinam AhiNDate itastato gamanazIlo vihAraM karoti, tvamapi tena sahaiva gacchan sUtrArthayorabhyAsa kadA kariSyasi gamanAgamane evaM samayasya vyayAt ? vayaM tu hiMDakAH mAsakalpavidhinA viharaNazIlAH, athavA ahiNDakAH dharmopakArAdigADhAgADhakAraNamAzritya cAturmAsakalpamAzritya ca ekasthAnasthitA api bhavAmaH ato vayaM hiNDakA vA ahiNDakA vAsmaH kintu naikAntato hiNDakA ahiNDakA vA / cAritra. maryAdayA vyavasthita vihArakAriNo vayaM kriyoddhArakatvAt , ato mamAcAryasamIpe vasataH tava sUtrArthayoradhyayanaM samyagrUpeNa bhaviSyati, athavA ziSyAbhiprAyaM jJAtuM sa sAdhurevaM vadati-athavA sa tu niyatavAsa yasya samIpe tvaM varttase sa tu ekagrAmanivAsI kUpamaNDUka iva vidyate na grAmAntaraM nagaraM vA pazyati, vayaM punaraniyatavAsAzcAturmAsaM varjayitvA, tvamapi asmAbhiH saha viharan nAnAprakArakagrAmanagarasaMnivezarAjadhAnIjanapadAdikaM pazyan abhijJAnakuzalo bhavi pyasi, evamasmAbhiH saha viharataste dugdhAdikaM ca prabhUtaM miliSyati / evaM mamAcAryAH niraticArA pavitrAH sunAmadheyAzca, yasya samIpe tvaM vartase sa tu avivikto mUlaguNaskhalitA sArambhaH saparigrahazca / na tathA mama punarAcAryAH, te tu sarvaguNasampannA vartante / punazca sa tu alpaparivAraH krodhazIlaH svalpepyaparAdhe bahukrodhaM karoti bahudaNDaM ca dadAti / tathA mamAcAryA jAtikulasampannAH sarvajanasya pUjanIyA guNagurukAzca, sa tu punarjAtikulahInaH / api ca madIyAcAryAH labdhisaMpannAstata AhAropakaraNavasatyAdikaM sulabhatayA prApnuvanti, sa tu labdhirahitaH, tasya ziSyA nityamAhAropakaraNAdyarthamaTantaH sUtrArthahInA agItA* rthAzca, tatra dIkSitastvamapi tAdRza eva bhaviSyasi / tathA asmAkamAcAryA bahuzrutA rAtrindivaM vAcanAM dadati, tasya tu namaskAramantrapratikramaNAdiSvapi sandeha eva, asmAkaM zrI nizItha sUtra
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvadriH u. 10 sU.0-11-12 zaikSApaharaNAcAryAdidizavipariNamananiSedhaH 233 punarAcAryA arthadhAriNaH zAstrArtha ziSyebhyaH prayacchanti ziSyaparivArairyuktAH, sa tu punaragItArthaH tasya samIpe ekAkinA tvayA sthAtavyaM bhavet ziSyAdiparivArarahitatvAt tasya / asmAkaM punarAcAryA rAjezvaratalavarAdibhirmahAjanaiH sarvadaiva sammAnitA bhavanti, taM punarna ko'pi jano jAnAti, na vA satkaroti mAyAdiyuto hiNDamAno lokairanAdRtazca / asmAkamAcAryAH mahAjanAnAM netAraH, sa tu ekAko, nAsti tasya ko'pi jano yasya sa netA syAt / asmAkaM punarAcAryA bAlavRddhazakSadurbalaglAnAdInAM saMgrahopagraha kuzalAH, sa tu punarnakiJcidapi jAnAti / asmAkamAcAryA dharmakathAM rAjAdiparSadAyAmapi kayituM samarthAH, sa tu punarvA canAzaktivikala: paravAdipariSadi ekamapyakSaramuttaraM dAtumasamarthaH-ekamapyakSaraM jJAtumasamarthaH, evaM vividhaiH prakAraivipariNamayatIti / atha apravrajitaviSaye prakArAn pradarzayati-athavA kazcit zaikSaH pravrajyAgrahaNArthamamukam AcArya manasi saMpradhArya gacchan mArge kazcit sAdhumilitaH taM pRcchati bho Arya ! mamAmukaH AcAryaH kutracit dRSTaH zruto vA bhavatA ! sa sAdhurvadati tAvatA kiM prayojanaM te vidyate ! zaikSako vadati pravajitukAmo'smi teSAM samIpe / tadA sa sAdhurdaSTAcAryo'pi vadati-na mayA sa AcAryo dRSTaH, zruto'pi vadati na mayA zrutaH, athavA svadezasthe'pi AcArye vadatisa tu AcAryo videzaM gataH / athavA aglAnepi vadati sa tu glAnaH / athavA vadati-yo hi tasya samIpe pravrajati sa avazyameva glAno bhavati, athavA yaH tasya samIpe pravrajati sa nityaM glAnavaiyAvRtye vyApRto bhavati / athavA evaM vadati-sa tu AcAryoM mandadharmA kiM tvamapi mandadharmA bhavitumicchasi ? kiM te mandadharmeNa saha saMgatyA ? / athavA evaM vadati-sa alpazrutaH tvaM ca grahaNadhAraNasamarthaH tasya samIpe gatvA kiM kariSyasi ?, athavA evaM vadatisa manovAkkAyairgahIM karoti, athavA jJAne darzane caraNe ca gahI karoti / evaM vividhaiH prakAraiH pravajitukAmaM taM vipariNamayati / yo hi bhikSuruparyuktaprakAreNa parazaikSakaM vipariNAmayati vipariNamayantaM vA anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 10 // sUtram-jebhikkhU sehaM avaharai avaha retaM vA sAijjai // suu011|| chAyA-yo bhikSuH zaikSakamapaharati apaharantaM vA svadate // sU0 11 // cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'sehaM' zaikSakam, tatra sUtramartha sAdhusamAcArI vA zikSayituM yogyaH zaikSakaH ziSyaH taM zaikSakam 'avaharaI' apaharati tasyApahAraM zrI nizItha sUtra
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre karoti, ayaM bhAvaH-kopi sAdhuH zramaNAntaraziSyasya vastrapAtrAdilobhena prakArAntareNa vA'pahAraM karoti kArayati vA tathA 'avahareMtaM vA sAijjaI' apaharantaM zramaNAntarasya yaH ziSyaH tasyApahAraM kurvantaM zramaNAntaram anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / kathaM punaH zaikSakasyApahAro bhavatIti ceducyate-kazcit zramaNaH navadIkSitaziSyaM gRhItvA prasthitaH kutrApi grAme bhikSAkAle saMprApte taM ziSyaM vasatau sthApayitvA bhikSArtha svayaM gatavAn tadA tatrAnyaH ko'pi zramaNaH saMjJAdibhUmi gatastaM dRSTvA tadapaharaNabuddhayA tatsamIpaM gcchti| tataH sAdhuveSaM taM dRSTvA sa ziSyaH tasya vandanaM karoti tataH sa zramaNaH pRcchati-kastvam ! kasmAtsthAnAdAgato'si ? kutra vA gantumicchasi !, evaM sAdhunA pRSTo ziSyo vadati-amukena sAdhunA pravAjito'smi me gururbhikSArtha grAme gataH, tenAtrasthAtumAjJaptaH sthito'smi, tadA sa sAdhurvadati-kimarthamatra sthito'si mayA sArddhamAgaccha azanavanapAtrAdinA tvAM toSayiSyAmi, ityAdi nAnA vidhapralobhanavAkyaistaM prattAryApaharati svasamIpe nayati / tadA sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 11 // sUtram-je bhikkhU disaM vippariNAmei vipariNAmeMtaM sAijjai suu0|| chAyA-yo bhikSuH dizaM vipariNamayati vipariNamayantaM vA svadate ||suu0 12 // cUrNI- 'je bhikkha' ityAdi / 'je bhikkha' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'disaM vippariNAmei' dizam dizati upadizati dharmamiti dizaH, sa zramaNAnAM dvividhaH AcArya upAdhyAyazca, zramaNInAM ca sa trividhaH-AcArya upAdhyAyaH pravartanIceti, taM tathAvidhaM dizaM dvividhaM trividhaM vA zramaNaH zramaNI vA 'vippariNAmei' vipariNamayati AcAryAdebuddhivyAmohaM karoti, tathAhi-kazcit zramaNaH svasyAcArya kathayati-bho guro ! nAyaM gacchaH samIcInaH yato'trAlpAH zrAvakAH, te'pi daridrAH kRpaNAzca, nAtrAhAravastrapAtrAdiH sulabhaH, amuko gacchaH samIcInaH, yatra bahavaH zrAvakAH, te punardhanasamRddhA udArAzca tena tatrAhAravastrApAtrAdiH sulabhaH, ityAdi kathayitvA''cAryasya tadgacchasambandhipariNAmaM zithilIkarotIti / athavA dizamAcArya vipariNAmayatIti tasmin doSavizeSa samAropya parAvarttayati AcAryaparivarttanaM karoti, pUrvAcArya muktvA'nyAcAryapArzve gacchati / kathamityAha-nAyaM mAdRzasyAdhItazrutasyAnadhItazruto'yamArcAditvena yogyaH, athavAayamapariNatavayaskaH, ahaM tu pariNatavayaskaH, ityAdyAkSepamavalAcAyAdikaM mukvA'nyamAcAryAdikaM sevate / tathA 'disaM vipariNAmeMtaM vA sAijjaI' dizaM vipariNamayantaM parAvartayantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / atrAha bhASyakAraH-- bhASyam--annagacchassa rAgeNa, guruM vipprinnaame| puvvagacchassa dose jo, kahittA dosavaM bhave // zrI nizItha sUtra
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ M cUrNibhASyAvacUriH u0 10 sU0 13 AcAryAdirUpadizApaharaNanivedhaH 235 chAyA-- anyagacchasya rAgeNa guruvippariNamayet / pUrvagacchasya doSAn yaH kathayitvA doSavAn bhavet // avacUri-'annagacchassa' ' ityAdi / yaH kazcit zramaNaH anyagacchasya gacchAntarasya rAgeNa tadrAgabhAvena pUrvagacchasya doSAn kathayitvA guruM svasyAcAryAdikaM vipariNamayati-vyAmohayati AcAryasya cittavikRti karoti tathAhi-bho guro ! nAyaM gacchaH samIcInaH ityAdicUrNiproktaprakAreNa kathayitvA gurostadgacchasambandhipariNAmaM zithilIkaroti sa doSavAn AjJAbhaGgAdidoSabhAgI bhavatIti / athavA vipariNamayatIti AcArya parivarttayati svAcArya doSAn pradAnyamAcArya karotItya rthaviSaye'pyAha bhASyakAraH-- bhASyam--rAgeNa ya doseNa ya, disaM vippariNAmae / ___ tassa dose bhaNittA jo, ANAbhaMgAi pAvai / chAyA-rAgeNa ca dveSeNa ca diza vipariNamayati / tasya doSAn bhaNitvA yaH AjJAbhaGgAdi prApnoti // avacUriH-yaH kazcit zramaNaH zramaNI vA rAgeNa AcAryAntarAnurAgeNa vA dveSeNa pUrvAcAryagata dveSeNa vA tasya pUrvIcAryasya doSAn bhaNitvA kathayitvA dizaM svAcArya vipariNamayati parivartayayi parAvartanaM karoti anyAcAryapArzve, gacjhatIti bhAvaH, parAvarttanaM kArayati vA kurvantaM vA anumodate sa AjJAbhaGgAdidoSaM prApnoti / tatra vipariNamanaprakArastu evam-ko'pi ziSya AcAryAdivaM pratyevaM vadati- yasyAcAryasya samIpe'haM pravrajitaH sa tu alpavayaskaH ahaM ca vRddhaH, tasmAt eSa AcAryaziSyasambandho na samyag ghaTate kathamahaM putrasamAnasyAsyAcAryasya ziSyo bhUtvA tiSThAmi ?, kathaM vA alpavayasa AcAryasya vinayavaiyAvRtyAdikaM karomi : kiM vA mama svajanAdivargo jAnAti !, athavA asau AcAryaH aparipakvabuddhistena sa akartavyamapi kArya kadAcit kariSyati / evaM sadbhUtamasadbhUtaM vA doSa vadet / athA'yamakulIno madIyo gururahaM ca kulInaH, meghAvI cAhaM sa tu durmedhAH / ahaM dhanADhayaH san pravajitaH, sa tu akiMcano daridraH pravajitaH, ahaM buddhimAn sa tu abuddhiH, abuddheH kuto labdhiriti nAsau labdhimAn , athavA pUrvoktaprakAreNaiva svakIyamAcArya nindati, yasya pArzve gantumicchati taM ca prazaMsate, yathA-ayaM na pUrvoktaguNavAn sa tu pUrvoktaprabhUtaguNavAn vartate, ityAdiprakAreNa yaH kazcit zramaNaH svakIyAcAryasya doSAn sadbhUtAnasadbhUtAn vA prakAzayitvA anyasyAcAryasya ca guNAn pradarya bhUtapUrvamAcArya tyakvA'nyamAcArya parisevate sa prAyazcittabhAgI bhavati / tasyAjJAbhaGgAdikA doSA bhavantIti ||suu0 12 // sUtram-je bhikkhU disaM avaharai avaharaMtaM vA sAijjai // suu013|| zrI nizItha sUtra
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ 236 nizIthasUtre chAyA- -yo bhikSurdizamapaharati apaharantaM vA svadate / sU0 13 || cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'disaM' dizamAcAryam 'avaharai' apaharati - pUrvasUtroktaprakAreNa nAnAvidhavAkyaprabandhaM kathayitvA'nyagacche nayati tathA 'avaharaM taM vA sAijjai' apaharantam anyagacche nayantaM svadate anumodate sa prAyavibhAgI bhavati / atrAha bhASyakAraH--- bhASyam - rAgeNa doseNa disAvahAraM karei vA kArai jo ya bhikkhU / ANANavatthAi virAhaNaM ca micchattadosaM samuvei so'ttha || chAyA- - rAgeNa dveSeNa dizApahAraM karoti vA kArayati yazca bhikSuH / AjJAnavasthAdi virAdhanaM ca mithyAtvadoSaM samupaiti so'tra // avacUri:- : - yaH kazcit zramaNaH zramaNI vA rAgeNa - anyagaccharAgeNa dveSeNa-svagacche sabhutpannadveSeNa vA dizApahAraM - AcAryAderapahAram - anyagacche nayanarUpaM karoti, athavA anyadvArA kArayati tadA so'tra viSaye AjJAbhaGgAnavasthAdidoSAn saMyamAtmavirAdhanAM mithyAtvadoSaM ca samupaiti prApnoti / ziSya AcArya nAnAvidhavAkyaiH pratAryAnyagacche nayati tadA bhUtapUrvagaccha AcAryarahito bhavati tena tadgacche dharmopadezakAbhAvAt dharme lokAnAM glAnirhAnizca bhavati, gacchasya nirAdhAra karaNe tIrthakarAjJAbhaGgo bhavet, taM dRSTvA'nyo'pyevaM karoti, taM dRSTvA cAnyaH evamanavasthAdoSaH samApadyate / gacchavirAdhanA ca bhavati dharmahAnyA saMyamavirAdhanA'vazyambhAvinI, AcAryApahAre kAraNabhUtaM ziSyaM vijJAya gacchavAsino lokAstaM tADayeyurapItyAtmavirAdhanAsaMbhavaH, gacchanindAyAM mithyAtvadoSamapi sa bhajate, ityAdyaneke doSA saMbhavanti tato dizApahAraM na kuryAt nApi kArayet kurvantaM vA nAnumodayediti bhAvaH // 13 // sUtram - je bhikkhU bahiyAvAsiyaM AesaM paraM tirAyAo aviphAlettA saMvasAvei saMvasAveMtaM vA sAijjai // sU0 14 // chAyA - yo bhikSurbahirvAsikamAdezaM paraM trirAtrAt avisphAlya saMvAsayati saMvAsayantaM vA svadate // sU014 || cUrNI: - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'bahiyAvAsiyaM' bahirvAsikaM bahiH svagacchAd bahirvastuM zIlaM yasya sa bahirvAsI sa eva bahirvAsi kastam anyagacchvAsinaM 'AesaM' Adezam AgataH san AdezamAjJAM karoti sa AdezaH prAdhUrNakaH sAdhustamAdezaM 'aviphAlettA' avisphAlya aprakaTaya tadAgamanakAraNamapRSTvetyarthaH yathA he bhadanta ! tvaM kiMnimittamatrAgato'si ?, tvamasmAkamajJAto'si ? kIdRggacchavAsI tvam kuta AgataH ? zrI nizItha sUtra
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u010 sU014-15 bahirvAsi-sAdhikaraNayoH rAtrivAsadAnaniSedhaH 237 kutra gamanakAmo'si ? ityevamapRSTvA 'paraM tirAyAo' paraM trirAtrAt rAtritrayAdanantaram rAtritrayAt paratazcaturthAdidine 'saMvasAvei' saMvAsayati svavasatau vAsayati nivAsaM dadAti tathA 'saMvasAvetaM vA sAijjaI' saMvAsayantaM vA svadate visphAlanAmakRtvA rAtritrayAt paratazcaturthAdidine'pi vAsaM vAsayantaM svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhvti| ajJAtakulazIlaM vasativAsaM dadAti tadA kadAcit sa cauro muniveSadhArI bhavet , lampaTo luNTako vA bhavet , caurya kRtvA rAjapuruSAdibhayAt svAtmarakSArtha sAdhuvasato samAgato vA bhavet , ityAdisaMbhavAdekarAtramapi na sNvaasyet| trirAtrAt paramiti yat kathitaM tatraivaM jJAtavyam-ko'pi sAdhuH mArgavismRtyA svasAdharmisaMghAt pRthagabhUto bhavet , glAnAdivaiyAvRttyArtha guruNA preSita ekAkI tatra gantukAmo bhavet , ityAdikAraNavazAt samAgato bhavet tadA taM divasatrayaM yAvat vAsaM dadyAt / etAdRzamapi trirAtrAtparaM na saMvAsayet / caturthAdidine vAsadAnAt bahudoSasaMbhavaH zipyApaharaNAdikalaGkazcApi samApateteti / atrAha bhASyakAra:bhASyam-pAhUNagaM sasamIve, AgayaM jo na pucchai / tirAyAo paraM vAse, ANAbhaMgAi pAvai // chAyA-prAghUrNakaM svasamIpe, AgataM jo na pRcchati / trirAtrAt parataH vAsayet AjJAbhaGgAdi prApnoti // avacUriH-yaH ko'pi sAdhuH anyagacchAt svasamIpe samAgataM prAghUrNakaM anyagacchavAsinaM sAdhu yo na pRcchati yaH sAdhustasya paricayAdikaM na pRcchati kintu apRSTvaiva trirAtrAt parataH rAtritrayAdanantaraM svavasatau vAsayet tadA sa zramaNaH AjJAbhaGgAdidoSabhAgI bhavatItyarthaH / apRSTyA yadi vAsayati tadA ime doSA bhavanti tathAhi-kadAcit sa tena sAdhuveSeNa upadravakArakaH kazcit samAgato bhavet , vastrAdilobhAt kazcit luNTako vaMcako vA samAgato bhavet , svapakSaparapakSAd vA caurya ka cauro vA samAgato bhavet , maithunasevanArtha kazcit maithunArthI vA samAgato bhavet , rAjJAM vA apakAraM kRtvA samAgato bhavet , AcAryasya mAraNAya kenacit preSito ghAtako vA bhavet , ataH sarva samyak pRSTvA yadi yogyo'yamiti jAnIyAt tadA vAso deyo no cet vAso na deya iti / apRSTaH pRSTo vA yadi evaM vadati tadA tasya rAtritrayaM yAvat vAso deyaH, tathAhi-bhavantamevopasaM. pattuM samAgato'smi, aparAdhasyAlocanAM gRhItuM samAgato'smi, kulagaNasaMghakAryeNa vA samAgato'smi, azivAdikAraNairvA samAgato'smi, sUtrArthajAtanimittena vA samAgato'smi, evamAdikathane vAsayet / sakAraNAgamane'pi tadgurorAjJAM vinA rAtritrayAt parato na saMvAsayediti bhaavH||suu14|| zrI nizItha sUtra
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ 238 nizIthasUtre sUtram-je bhikkhU sAhigaraNaM aviosamiyapAhuDaM akaDapAyacchittaM paraM tirAyAo viSphAliya aviSphAliya saMbhuMjai saMbhujaMtaM vA sA ijjai ||suu0 15 // chAyA-yo bhikSuH sAdhikaraNamavyupazAmitaprAbhRtamakRtaprAyazcitaM paraM trirAtrAt visphAlya avisphAlya saMbhuGkte saMbhujAnaM vA svadate ||suu0 15 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'sAhigaraNaM' adhikaraNena-kaSAyabhAvena sahito yuktaH sAdhikaraNaH, tam sAdhikaraNam 'aviosamiyapAhuDaM' avyupazAmitaprAmRtam vi- vividhairmanovAkkAyaiH karaNakAraNAnumodanaizca trividhamadhikaraNaM trividhatrividhaiH upazAmitaH svAparAdhasvIkArapUrvakaM kSAmitaH prAbhRtaH kalaho yena sa vyupazAmitaprAbhRtaH, na tatheti avyupazAmitaprAbhRtaH kalahavyupazAmanArahita ityarthastam-'akaDapAyacchittaM' akRtaprAzcittam akRtaM kRte ca kalahe yat prAyazcittamApadyate tat na kRtaM na gRhItaM yena sa akRtaprAyazcittastam 'vipphAliya' visphAlya-pRSTA kalahakaraNaviSaye tadvayupazAmanAyAH karaNAkaraNe, tatprAyazcittasya grahaNAgrahaNe ca ApRcchya 'aviSphAliya' avisphAlya pUrvoktaviSayamanApRcchaya vA pRcchAmantareNetyarthaH 'paraM tirAyAo' paraM trirAtrAt rAtritrayAt parataH 'saMbhuMjai' tena saha ekasmin maNDale saMbhuGkte caturvidhAhArajAtasyopabhogaM karoti kArayati vA tathA 'saMbhuMjataM vA sAijjaI' saMbhuJjAnaM vA svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / atrAha bhASyakAra:bhASyam-sAhigaraNo ya duviho, sapakkha-parapakkha-bheyao hoi / ikkiko puNa duviho gacchagao gacchaniggao vAvi // chAyA-sAdhikaraNo dvividhaH, svapakSa-parapakSa-medato bhavati / ___ ekaikaH punadvividhaH gacchagato gacchanirgato vApi // avacUriH-sAdhikaraNaH adhi- adhikaM sAdhumaryAdAtiriktaM karaNam adhikaraNaM kalahakaraNamityarthaH, tena adhikaraNena kalahena saha vartate yaH saH sAdhikaraNaH kalahaviziSTaH sAdhuH sa svapakSaparapakSabhedato dvividho bhavati-svapakSagataH sAdhikaraNaH, parapakSagataH sAdhikaraNazceti / tatra svapakSagata iti svagacchasAdhuH parapakSagata iti paragacchasAdhuH / athavA svapakSe sAdhikaraNaH sAdhunA saha kalahakaraNazIlaH, parapakSe sAdhikaraNaH gRhasthena saha kalahakaraNazIla iti / ayamekaiko dvividhaH gacchagataH, athavA gacchanirgatazca / tathAhi-tadidamadhikaraNam sacittAcittamizravastu pratItya jAyate, tathAhi-kasyacit ko'pi ziSyoH jAtaH, taM dRSTvA anyaH svagacchavAsI sAdhurvadati-ayaM mama ziSya. zrI nizItha sUtra
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvadbhiH u0 10 sU016-19 udghAtAnudghAtoviparyAsavAdatatkathanani0 239 tayA pUrva pratipannaH kathaM bhavAn enaM ziSyamakarot yadA mAlave viharannAsIttadA mayA eSaH pratibodhitaH tasmAt mamAyaM bhAvI ziSya iti / evaM krameNobhayoH kalaho jAyate ayaM svapakSe sAdhikaraNaH / evaMprakAreNAcitte vastrapAtrakambalAdyupakaraNaviSaye'pi adhikaraNaM samutpadyate / evaM sacittAcittamizravastrasahitaziSyAdau kalaho jAyate / evaM ko'pi ? svagacchagataH sAdhuH svAdhyAyaM karoti tadA apara Agatya kathayati-kathaM tvaM nyUnamadhikaM vA svAdhyAyaM karoSi utsUtraM vA prarUpayasi ? ityAdikameNAdhikaraNaM samutpadyate, ayamapi svapakSagataH sAdhikaraNa iti / evaM paragacchagatasAdhikaraNaviSaye'pi ziSyaviSaye vakhapAtrAdiviSaye svAdhyAyAdiviSaye ca jJAtavyam / ayamekaiko gacchagato gacchanirgato vA sAdhikaraNo dvividho bhavati tadviSaye'pyadhikaraNatvaM svayamUhanIyam / evaM ko'pi sAdhuradhikaraNamutpAditavAn punazca tadadhikaraNaM na vyavazAmitaM na kSAmitaM kintu anupazAmya sa yadyAgacchettaM tatratyaH sAdhuryadi avyupazAmitakalaham akRtaprAyazcittaM ca svasamIpe sthApayati tathA tena saha AhAraM karoti kArayati kurvantaM vAM anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati ||suu0 15 // sUtram-je bhikkhU ugghAiyaM aNugghAiyaM vayai vayaMta vA saaijji|| chAyA-yo bhikSurudghAtikamanudghAtikaM vadati vadantaM vA svadate ||suu0 16 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'ugyAiyaM' udghAtikaM-laghuprAyazcittam 'aNugyAiyaM' anudghAtikaM guruprAyazcittam 'vayai' vadatiprarUpayati, yasya kasyacit zramaNasya laghuprAyazcittamAyAti tasmai gurukaM prAyazcittaM vadati prarUpayati, evaM laghuka prAyazcittavantaM guruka prAyazcittaM vadati prarUpayati, tathA 'vayaMta vA sAijjaI' vadantaM vA svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavatIti / / sU0 16 // evam 'aNugyAiyaM ugyAiyaM vayaI' iti sUtram / guruprAyazcittayogyAya zramaNAya laghukaM prAyazcittaM prarUpayatIti ||suu0 17 // anenaiva prakAreNa 'ugyAiyaM aNugyAiyaM dei' laghuprAyazcittayogyAya zramaNAya guruprAyazcittaM dadAti-- AropayatIti ||suu0 18 // tathA 'aNugghAiyaM ugyAiyaM dei' guruprAyazcittayogyAya laghuprAyazcittaM dadAti-AropayatIti / evaM saptadazasUtrAt ekonavizatisUtraparyantAni trINi sUtrANi SoDazasUtravad vyAkhyeyAnIti // sU0 19 // atrAha bhASyakAraH-- bhASyam- ugghAyamaNugghAyaM, cANugghAyaM puNo ya ugghAyaM / evaM jo viparIyaM, vae dae pAvae dose // chAyA-udghAtamanudhAtaM cAtudghAtaM punazca udghAtam / evaM yo vipa vadetItaM dadyAt prApnuyAt doSAn / / zrI nizItha sUtra
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ mrdm bh khh hmh 240 nizIthasUtre avacUri:-~-yaH kazcit bhikSuH udghAtaM laghumAsikaM prAyazcittasevinam anudghAtaM gurumAsikaM prAyazcittaM vadet prarUpayet tathA dadyAt Aropayet / evamanudghAtaM gurumAsikaprAyazcitta sevinam udghAtaM laghumAsikaM vadet prarUpayet tathA dadyAt Aropayet / yo hi zramaNa evaM viparItaM laghumAsikaprAyazcittasyAdhikArI taM gurumAsikaM prAyazcittaM vadet prarUpayet dadyAt Aropayecca, tathA yo gurumAsikaprAyazcittasya adhikArI taM laghumAsikaM prAyazcittaM prarUpayed AropayedvA sa zramaNaH doSAn AjJAbhaGgAnavasthAmithyAtvavirAdhanArUpAn prApnuyAt / tathAhi evaM vaiparItyena prarUpaNe ca sa tIrthakarANAmAjJAbhaGgaM karoti, tathA anyathAprarUpaNAyAmAropaNAyAM ca kRtAyAmanavasthApi syAt , tathA viparItaprarUpaNAyAM kRtAyAM mithyAtvamapi syAt yathA etat , tathA anyadapi sarvamasatyamiti / evamalpaprAyazcittasya kathane dAne ca cAritrasya zuddhina syAt , adhike ca prAyazcitte datte sAdhoH pIDA syAt evaM dvividhA virAdhanA'pi syAt / yasmAt ete doSAstasmAt kAraNAt aviparItameva vadet dadyAdapi, na tu viparItaM prAyazcittaM vadetR dadyAdvA / evaM yo'prAyazcitte prAyazcittaM dadAti, tathA alpA'parAdhe'dhikaM prAyazcittaM dadAti, adhikAparAdhe cAlpaM prAyazcittaM dadAti sa zrutacAritradharmasyAzAtanAM karoti, tathA samyagjJAnadarzanacAritratapolakSaNamokSamArgasya virAdhanAM karoti / tatra dharmo dviprakArakaH zrutalakSaNaH cAritralakSaNazca, tatra adhikaM prAyazcittaM prarUpayan dadan zrutadharma virAdhayati, nyUnaM prAyazcittaM ca vadan AropayaMzca cAritralakSaNaM dharma virAdhayati / jJAnadarzanacAritratapolakSaNaH catuHSprakArako mokSamArgaH viparItarUpeNa prAyazcittaM dadatA AropayatA virAdhitaH kRto bhavet / atrAya vivekaH-AcAryo yadi svaparaMparopadezena laghukaM gurukaM, gurukaM vA laghukaM prAyazcittaM vadati dadAti vA tadA sa zuddhaH, anyathA tu azuddhaH san prAyazcibhAgI bhavati / athavA-AcAryoM bahuzrutatvena tatpArzve yaH kazcit ziSyazcaturthAditapazcaraNe'pi dhRtisaMhananabaliko bhavet sa laghuprAyazcitadAne vadet-'kiM mamaitenA'lpena prAyazcittena ?' tadA'nyadapi udghAtike'nudghAtikamapi dadyAt , na tatra doSaH / yadi prAyazcittAdhikArI ziSya ubhayataH ghRtyA saMhanena ca durbalo bhavet taM tAdRzaM dhRtisaMhananadurbalaM jJAtvA guruprAyazcite'pi laghuprAyazcittaM dadyAt yena sa voDhuM zaknoti tAdRzaM laghuprAyazcittamapi dadyAt / tathA dhRtisaMhananayomadhye ekatareNa baliko bhavet tadA tasmai tadanurUpaM prAyazcittaM dadyAt / tathA ya AcAryAdiglAnAdivaiyAvRttyakaraNe abhyudyato bhavet tasmai sAnugrahaM prAyazcittaM dadyAt , uktaJca--'ve yAvaccakarANaM hoi aNugghAevi ugghAya' vaiyAvRtyakarebhyo bhavati anudAte'pi udghAtam , iti vacanAt / yasmAt prAyazcittasya viparyayakaraNe pUrvoktA ete doSA bhavanti tasmAt kAraNAt zramaNaH laghuprAyazcittasthAne gurukaM prAyazcittaM tathA guruprAyazcittasthAne ca laghukaM prAyazcittaM na vadait na dadyAt , na vA vadantaM dadataM vA anumodayet ||suu0 19 // zrI nizItha sUtra
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUNabhASyAvadbhiH u0 10 sU0 20-31 udghAtikAnudghAtikasahasaMbhoganiSedhaH 241 sUtram-je bhikkhU ugghAiyaM soccA NaccA saMbhuMjai saMbhujaMtaM vA sAijjai // sU0 20 // chAyA-yo bhikSurudghAtikaM zrutvA jJAtvA ca saMbhuGkte saMbhuJjAna vA svadate // cUrNI--- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'ugyAiyaM' udghAtikaM laghuprAyazcittadhAriNam , tatra udghAtikaM nAma yat sAntaraM vahati, ayaM sAdhulaghumAsikaM prAyazcittaM vahati iti 'soccA' zrutvA anyasakAzAt 'NaccA' jJAtvA svayameva sadyo jJAtvA kAraNopapattito vA jJAtvA--'saMbhuMjaI' saMbhuGkte 'ayaM laghukaM prAyazcittaM vahati' iti zrutvA jJAtvA'pi tena zramaNena saha ekatra maNDalyA mAhAramAharati tathA 'saMbhuMjataM vA sAijjai' saMbhuJjAnaM vA svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavatIti ||suu0 20|| sUtram-je bhikkhU ugghAiya heDe soccA NaccA saMbhuMjai saMbhujaMtaM vA sAijjai // sU0 21 // chAyA-- yo bhikSuruddhAtikahetuM zrutvA jJAtvA saMbhuGkte saMbhuJjAnaM vA svadate // cUrNI--'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'ugghAiyaheuM' udghAtikahetuM-udghAtikaM nAma yat prAyazcittaM sAntaramuhyate laghuprAyazcittamityarthaH, tasya hetuM kAraNam , asya sAdholaghuprAyazcittasevanasya kAraNaM varttate, ityevaM kAraNam, athavA prAyazcittApannasya yAvatprAyazcittamanAsevitaM bhavettAvat heturucyate, sa dvidhA uhyate zuddhitapasA parihAra tapasA vA, taM tAdRzaM hetum 'soccA' zrutvA anyasakAzAt tathA 'NaccA' jJAtvA svayameva tatkAraNaM vijJAya ayaM laghumAsikaprAyazcittahetumAniti anyasAdhusakAzAt zrutvA svayameva vA buddhidvArA vijJAyApi tena saha ekatramaNDalyAm 'saMbhujaI' saMbhuGkte 'saMbhuMjataM vA sAijjai' saMbhuJjAnaM vA svadate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 21 // sUtram-je bhikkhU ugghAiyasaMkappaM soccA NaccA saMbhuMjai saMbhujataM vA sAijjai // sU0 22 // chAyA-yo bhikSurudghAtikasaMkalpaM zrutvA jJAtvA saMbhuGkte saMbhuJjAne vA svadate // cUrNI-je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'ugghAiyasaMkappaM' udghAtikasaMkalpam-udghAtikaprAyazcisaMkalpavantaM yathA-'ahamudghAtikaprAyazcittaM grahISyAmI'-ti svaviSayakaM saMkalpam , athavA guruNA kathito bhavet yat tavaitat prAyazcittaM dAsyAmI'-ti guruviSayakasaMkalpam , ayamapi dvidhA uhyate zuddhatapasA parihAratapasA zrI nizItha sUtra
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ wwwwwwwww 242 nizIthasUtre mwa vA, taM tAdRzaM saMkalpaM 'soccA naccA' zrutvA jJAtvA vA pUrvavat punarapi-'saMbhuMjaI' saMbhuGkte tena saha ekamaNDalyAmAhArAdikaM karoti 'saMbhuMjaMtaM vA sAijjaI' saMbhuJjAnaM vA svadate'numodate, yo hi laghumAsikaprAyazcittasevI prAyazcittaM kRtvA zuddho na jAtaH tanmadhye eva tena saha bhojanAdikaM karoti tamanumodate sa prAyazcittabhAgI bhavatIti // sU0 22 // sUtram-je bhikkhU ugghAiyaM ugghAiyahau~ vA ugghAiyasaMkalpaM vA soccA NaccA saMbhuMjai saMbhujaMtaM vA sAijjai // sU0 23 // ___ chAyA--yo bhikSurudghAtikamudghAtikahetuM vA udghAtikasaMkalpaM vA zrutvA jJAtvA sabhuDUkte sabhujAnaM vA svadate // sU0 23 // - cUrNI-je bhikkhU ityAdi / etatsUtram udghAtiko-dghAtikahetU-dghAtikasaMkalpeti triviSayamizraM vartate / vyAkhyA pUrvavat karttavyeti ||suu0 23 // evam-'je bhikkhU' aNugyAiyaM soccA' // sU0 24 // 'aNugghAiyaheuM soccA' // suu025|| 'aNugghAiyasaMkappaM soccA' ||suu0 26 // 'aNugghAiyaM-aNugyAiyahe' aNugyAiyasaMkappaM soccA' iti triviSayamizraM ceti catvAri sUtrANi pUrvavadeva vyAkhyeyAnIti ||suu0 27 // anenaiva prakAreNa-'je bhikkhU ugghAiyaM vA aNugdhAiyaM vA soccA' ||suu0 28 // 'ugdhAiyaheuM vA aNugghAiyou vA soccA'0 ||suu0 29 // 'ugyAiyasaMkappaM vA aNugyAgyAiyasaMkappaM vA soccA0 ||suu0 30 // 'ugdhAiyaM vA aNugghAiyaM vA, ugghAiyaheuM vA aNugghAiyaheuM vA, ugghAiyasaMkappaM vA aNugdhAiyasaMkappaM vA soccA' etAni catvAri sUtrANi pUrvavadeva vyAkhyeyAni suu031|| atrAha bhASyakAraH-- bhASyam--- ugdhAiya'NugghAiyapayadugaM jo muNI ya ahi kiccA / tacisayaM heuM taha, saMkappaM iya dugaM ca savveyaM // 1 // soccA NaccA bhujai, teNaM saha egamaMDalImajjhe / so pAvai micchattaM, ANAbhaMgAidose ya // 2 // chAyA--udghAtikAnudghAtikapadvikaM yo munizra adhikRtya / tadviSayaM hetuM tathA saMkalpamiti dvikaM ca sarvametat // 1 // zrutvA jJAtvA bhuGkte, tena saha ekamaNDalImadhye / sa prApnoti mithyAtvam AjJAbhaGgAdidoSAMzca // 2 // avacUriH-'ugdhAiya'0 ityAdi / yo muniH udghAtikamanuddhAtikaM ceti padadvayamadhikRtya tadadhikAramAzritya tadviSayaM hetum udghAtikahetumanudghAtikahetuM ca, tathA tadviSayaM zrI nizItha sUtra
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u010 sU032-33 udgatavRttikAdeH sUryAnudgamanAdinizcaye bhojanani0 243 saMkalpam-udghAtikasaMkalpamanudghAtikasaMkalpaM ceti dvikaM ca, evaM dvAdazasUtrIkathitaM sarvametat zrutvA'nyasakAzAt, svayaM vA jJAtvA'pi tena tAdRzena muninA saha maNDalImadhye ekasyAM maNDalyAM sthitvA bhuGkte azanAdicatuvidhAhAraM karoti, upalakSaNAt vastrapAtrAdInAmAdAnapradAnaM vA karoti sa mithyAtvamAjJAbhaGgAdidoSAMzca prApnotIti bhASyagAthAdvayArthaH // 1 // 2 // sUtram--je bhikkhU uggayavittie aNathamiyamaNasaMkappe saMthaDie NivvitigicchAsamAvaNNeNaM appANeNaM asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA paDiggAhettA saMbhuMjai saMbhuMjaMtaM vA sAijjai, aha puNa evaM jANejjA aNuggae sUrie atthamie vA se jaM ca muhaMsi vA jaM ca pANisi vA jaM ca paDiggahaMsi vA taM ca vigiciya visAhiya taM parihAvemANe NAikkamai, jo taM bhuMjai bhuMjaMtaM vA sAijjai ||suu0 32 // chAyA yo bhikSurudgatavRttikaH anastamitamanaHsaMkalpaH saMstRto nirvicikitsAsamApannenAtmanA azanaM vA pAnaM vA khAdya vA svAdya vA pratigRhya saMbhuGkte saMbhujAnaM vA svadate, atha punarevaM jAnIyAt-anudgataH sUryaH astamito vA atha yacca mukhe vA yacca pANau vA yacca pratigrahe vA taM ca vivicya vizodhya taM pariSThApayan nAtikAmati, yastaM bhuGkte bhujjAnaM vA svadate ||suu0 32 // / cUrNI-'je bhikkhU ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcit bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'uggayavittie' udgatavRttikaH udgate sUrye vRttivartanaM zarIrayAtrArtha saMyamayAtrArtha ca vyavahAro yasya sa udgatavRttikaH udgate eva sUrye AhAravihArAdisakalasAdhukriyAkArakaH 'aNatthamiyamaNasaMkappe' anastamitamanaHsaMkalpaH-anastamite astaM na gate sUrye eva mana:sakalpaH AhAravihArAdiviSayako manovicAro yasya sa anastamitamanaHsaMkalpaH sUryAstAtpUrvameva sakalasAdhukriyAkaraNazIlamanovicAravAn 'saMthaDie' saMstRtaH dhRtibalasaMhanAdinA samarthaH adhvapratipannaH kSapakaH glAno vA na bhavediti bhAvaH, etAdRzo bhikSuH 'NivitigicchAsamAvanneNaM appANeNaM' nirvicikitsAsamApannena AtmanA, vicikitsA-saMdehaH, na vicikitsA nirvicikitsA-sUryoditA-stamanaviSayakasandeharAhityaM, tAM samApannena prAptena sUryasya anudgatatvAstamitatvasandeharAhityena AtmanA udgate sUrye anastamite vA sUrye yadi 'asaNavA 4 / ' azanAdicaturvidhamAhAraM 'paDiggAhittA' pratigRhya yadA 'saMbhuMjai' saMbhuGkte 'saMbhujataM vA sAijjai' saMbhuJjAnaM vA svadate anumodate tadA sa bhikSuH 'ahapuNa' atha punaH atha zabdo viSayAntarasUcakastena AhAraM kartu prArabdhastatsamaye punaH 'evaM jANejjA' evaM jAnIyAt zrI nizItha sUtra
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ 244 nizIthasUtre anyakathanena svabuddhayA vA nizcinuyAt , kiM jAnIyAdityAha-'aNuggae sUrie' anudgataH sUryaH sAMprataM sUryo noditaH 'atthamie vA' astamitaH astaMgato vA sUryaH iti, 'se' atha tadanantaraM 'jaM ca muhaMsi vA' yaccAzanAdi mukhe kSiptaM vartate 'jaM ca pANisi vA' yaccAzanAdi pANau haste varttate bhoktuM haste gRhItaM bhavet , 'jaM ca paDiggahaMsi vA' yaccAzanAdi pratigrahe pAtre vartate 'taM' tat sa kalamazanAdikaM 'vigiciya' vivicya tatraiva vimucya 'visohiya' vizodhya mukhaM hastaM pAtraM ca niravayavaM leparahitaM kRtvA 'taM' tat yatpAtre sthitaM tad azanAdikaM 'paridvavemANe' pariSThApayan bhikSuH 'nAikkamai' nAtikAmati tIrthakarAjJAM nollaGghayati, AjJAyA ArAdhaka eva sa na tu virAdhaka iti bhAvaH 'jo taM bhuMjaibhuMjaMtaM vA sAijjaI' yaH kopi sAdhuryadi anyakathanena svabuddhyA vA sUryasyAnudgamanA'stamane nizcite satyapi azanAdicaturvidhamAhAraM bhuGkte bhojayati bhujAnaM vA svadate sa prAyazcittabhAgI bhavatIti / / sU0 32 // sUtram-je bhikkhU uggayavittie aNathamiyamaNasaMkappe saMthaDie vitigicchAsamAvaNNeNaM appANeNaM asaNaM vA 4 jAva jo taM bhuMjai bhuMjaMtaM vA sAijjai // sU0 33 // chAyA- yo bhikSuH udgatavRttiko'nastamitamanaHsaMkalpo saMstRto vicikitsAsamApannenAtmanA azana vA 4 yAvat yastaM bhuGkte bhuAnaM vA svadate // sU0 33 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA udgatavRttikaH anastamitamanaHsaMkalpaH pUrvavyAkhyAtasvarUpaH saH 'saMthaDie' saMstRtaH dhRtibalasaMhananasaMpannaH 'vitigicchAsamAvanneNaM appANeNaM' vicikitsA sUryasyodgamanaviSayakaH sUryo nAstaMgataH ityevaMviSayakaH sadehaH abhrachannAdivazAt tAM vicikitsA samApannenAtmanA 'udgataH sUryaH, nAstaM gato vA sUryaH, ityevaM dAtRkathanena 'asaNaM vA 4' azanAdicaturvidhamAhAraM pratigRhya bhuGkte bhuJjAnaM vA svadate tadA atha punaH AhArArambhasamaye evaM jAnIyAt-nizcinuyAtU-'noditaH sUryaH astamito vA sUryaH' iti anyajanakathanena svabuddhyA vA nizcite satyapi yo'zanAdikaM bhuGkte bhojayati hastapAtramukhagatamazanAdi vivicya vizodhya na pariSThApayati tadA so'vazyaM prAyazcittabhAgI bhavatIti bhAvaH / akSaragamanikA spaSTeti ||suu0 33 // ___ pUrvasUtradvayaM-'saMthaDie, nivvitigicchAsamAvanneNaM appANeNaM' tathA-'saMthaDie vitigicchAsamAvanneNaM appANeNaM' iti padadvayamAzritya proktam / sAmpratam 'asaMthaDie' iti padena saha 'nimvitigicchAsamAvanneNaM appANeNaM' iti, tathA 'vitigicchAsamAvanneNaM ayANeNaM iti ca padadvayaM saMyojya sUtradvayaM procyate--'je bhikkhU uggayavittie' ityAdi / zrI nizItha sUtra
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAcacUriHu.10 sU0 35 udgatavRttikAdeHsUryAnugamanAdinizcayebhojananiSedhaH 245 sUtram-je bhikkhU uggayavittie aNathamiyamaNasaMkappe asaMthaDie nibitigicchAsamAvanneNaM appANeNaM asaNaM vA 4 jAva jo taM bhuMjai bhuMjataM vA sAijjai // sU0 34 // chAyA--yo bhikSuH udgatavRttikaH anastamitamanaHsaMkalpaH asaMstutaH nirvicikitsAsamApannena AtmanA asaNaM vA 4 yAvat yastaM bhuGkte bhujAnaM vA svadate ||suu0 34 // cUrNI---je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH zramaNaH zramaNo vA udgatavRttikAdivaziSaNaviziSTaH saH 'asaMthaDie' asaMstRtaH adhvapratipannatapoglAnatvAdikAraNAt dhRtibalAdirahitaH 'ninvitigicchAsamAvanneNaM appANeNaM' nirvicikitsA sUryasyodgamanAnastamanazaGkArAhitya, tAM samApannena AtmanA sandeharahitenAtmanA azanAdikaM gRhItvA bhuGkte kintu bhoktuM pravRtte sati yadi jAnIyAt 'sUryo noditaH, astaM vA gataH' ityevaM nizcaye satyapi yo muGkte na tadazanAdikaM pariSThApayati sa prAyazcittabhAgI bhavatIti bhAvaH / sU0 34 // sUtram-je bhikkhU uggayavittie aNasthamiyamaNasaMkappe asaMthaDie vitigicchAsamAvaNNeNaM appANeNaM asaNaM vA 4 jAva jo taM bhuMjai bhuMjaMtaM vA sAijjai ||suu0 35 // chAyA---yo bhikSuH udgatavRttikaH anastamitamanaHsaMkalpaH asaMstRtaH vicikitsAsamApannena AtmanA azanaM vA 4 yAvat yastaM bhuGkte bhuJjAnaM vA svadate ||suu0 35 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / vyAkhyA pUrvavadeva, navaram-'asaMthaDie' asaMstRtaH asamarthaH yaH ko'pi munirdUrakSetrAd vihRtyAgamanena zrAntaH, mAsakSapaNasya pAraNakadivasatvena glAnatvamApannaH, rogAdinA glAnatvamApanno vA bhavet , ityAdikAraNaitibalavarjitaH 'vitigicchAsamAvaNNeNaM appANeNaM' vicikitsA-sUryasyodayasaMbhavaH saMprati abhracchannAdikamAzrityaivaM dRzyate, athavA-astaM na gata iti saMbhavaH, ityevaMrUpA, tAM samApanneNa AtmanA 'uditaH sUryo nAstaM gato vA sUryaH' iti dAtRvacanena azanAdikaM gRhItvA bhuGkte bhoktuM prArabhate atha tatsamaye sUryasyAnudgamanAstamanayonizcaye sati yo bhuGkta na pariSThApayati tadA sa prAyazcittabhAgI bhavatIti bhAvaH ||suu0 35 // atra bhASyakAro gAzayamAhabhASyam-uggaya vittI bhikkhU, hoi ya jo aNatyamiyasaMkappo / __ saMthaDio so duviho, Nicitigiccho ya vitigicchI // 1 // zrI nizItha sUtra
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ 249 nizIthasUtre emevA'saMthaDio, so viya duviho bhavejja puvvaMva / so geNhiya asaNAI, taM paribhottuM samArato // 2 // jANiya anuggamaM taha, asthamaNaM ceva jai ya sUrassa / bhuMjai jai asaNAI, pAvei ya ANabhaMgAI // 3 // chAyA-udgatavRttirbhikSurbhavati ca yaH anastamitasaMkalpaH / saMstRtaH sa dvividho nirvicikitsazca vicikitsaH // 1 // evamevA'saMstRtaH so'pi ca dvividho bhavet pUrvavat / sa gRhItvA'zanAdi tat paribhoktuM samArabdhaH // 2 // jJAtvA'nudgama tathA astamanaM caiva yadi ca sUryasya / bhuGkte yadi azanAdi, prApnoti ca AjJAbhaGgAdi // 3 / / avacariH----'uggayavittI' ityAdi / udgatA vRttiH udgate eva sUrye vRttiH varttanaM pratilekhanAhAravihArAdInAM yasya sa tathA, etAdRzaH, tathA punaH anastamitasaMkalpaH sUryAstAtpUrvameva sAdhukriyAkaraNe eva saMkalpaH manobhAvo yasya sa tathA, etAdRzo bhikSuH, sa saMstRtAsaMstRta bhedena dvividho bhavati, tatra saMstRtaH dhRtibalAdisaMpannaH, asaMstRtaH-dhRtibalAdirahitaH / sa ekaiko dvividhaH-nirvicikitsavicikitsabhedAt , tatra nivicikitsaH-sUryasyodgame anastamane ca zaGkAvarjitaH, vicikitsaH udgamanA'nastamanaviSaye zaGkAzIlaH, ete catvAro'pi azanAdi caturvidhAhAraM gRhItvA tat paribhoktuM samArabhante tatsamaye 'noditaH sUryaH astamito vA sUryaH' iti nizcaye tanna bhujAnAH santaH AjJA tIrthakarAjJAM nAtikAmyanti, ete bhuJjAnAstIrthakarAjJAyA virAdhakA eva natvArAdhakA ityarthaH, 'sUrya uditaH, nAstamito vA' ityAdirUpadAtrAdivacanaprAmANyamAzritya gRhItamazanAdi bhuJjAnAnAM doSaM pratipAdayati-'jANiya' ityAdi, yadi sUryasyAnudgamanamastamanaM ca jJAtvA anyasakAzAt svabuddhayA vA parijJAya sUryo nogitaH astamito vA iti nizcayena jJAte sati yadi gRhItamazanAdi bhuJjate kintu yadi yat mukhe haste pAtre vA tiSThati tat tyaktvA mukhahastapAtrAdika niravayavaM kRtvA na pariSThApayanti tadA te AjJAbhaGgAdidoSAn prApnuvanti, iti bhASyagAthAtrayArthaH // 1-2--3 // sU0 35 // sUtram-je bhikkhU rAo vA viyAle vA sapANaM sabhoyaNaM uggAlaM AgacchejjA taM vigiMcamANe vA visohemANe vA NAikamai taM uggilittA paccogilamANe rAibhoyaNapaDisevaNapatte, jo taM pacco. gilai paccAgilaMtaM vA sAijjai ||suu0 36 // zrI nizItha sUtra
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 10 sU0 36-38 mukhAgatogArapunarmilana-glAnAgaveSaNAdini0 247 ___ chAyA- yo bhikSuH rAtrau vA vikAle vA sapAnaH sabhojana udgAra Agacchet taM vivican vA vizodhayan vA nAtikAmati, tam udgIrya pratyagilan rAtribhojanapratisevanAprAptaH yastaM pratvavagilati pratyavagilantaM vA svadate // sU036 // cUrNI -- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'rAo vA' rAtrau vA 'viyAle vA' vikAle vA saMdhyAsamaye sUryodayAtprAga vA tasya zramaNasya 'sapANe' sapAna:-pAnaM jalaM tena sahitaH sapAnaH 'sabhoyaNe vA' sabhojano vA yad bhojanaM bhuktamodanAdikaM tena sahitaH sabhojanaH, upalakSaNAd ubhayaprakAro vA 'uggAle' udgAraH 'DakAra' iti lokaprasiddhaH sa Agacchet mukhamadhye Agacchet 'taM vigiMcamANe' taM sajalaM sabhojanamudgAram vivican parityajan mukhAd-bahinikAsayan 'visohemANe vizodhayan mukhasya svacchatAM vastrAdinA saMpAdayan zramaNaH zramaNI vA 'nAikkAmaI' nAtikAmati nollaMdhayati tIrthakarasyAjJAm 'rAtrau na bhoktavyamityAkAraka yadasti tasyAtikramaNaM na karoti sapAnasabhojanodgArasya mukhAt niSkAzanAt mukhasya vizuddhikaraNAccetyarthaH 'taM' tam atha yadi sa zramaNo rAtrau vikAle vA samAgataM sapAnaM sabhojanamudgAram 'uggilittA paccogilamANe' udgIryya pratyavagilan yadi taM sapAnaM sabhojanamudgAraM mukhAdvahirna niHsArayati kintu punaH tadudgArasthaM jalaM bhojanaM ca galAdadhaH kurvan sa 'rAibhoyaNapaDisevaNapatte' rAtribhojanapratisevanAprAptaH rAtribhojanajanitadoSayukto bhavati ato yadi 'jo taM paccogilai paccogilaMtaM vA sAijjaI' yaH ko'pi zramaNaH zramaNI vA tadudgArasthaM jalaM bhojanaM pratyavagilati galAdadhaH karoti tathA pratyavagilantaM vA svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavatIti // s 36 // sUtram-je bhikkhU gilANaM soccA NaccA Na gavasai Na gavesaMtaM vA sAijjai // suu037|| chAyA-yo bhikSuH glAnaM zrutvA jJAtvA na gaveSayati na gaveSayanta vA svadate ||suu.37|| cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' ya, kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'gilANaM glAnam tatra yasya rogeNa AtaGkena vA zarIraM kSINaM bhavati zarIrasya kSayo vA bhavati sa glAnaH, tAdRzaM glAnaM sarogAtaGkam samAnasAmAcArIkaM svagacchIyaM vA zramaNaM 'soccA' zrutvA anyamukhAt 'NaccA' jJAtvA svayameva vA jJAnaviSayokRtya 'Na gavesaI' na gaveSayati nAnveSagrati tathA 'Na gavasaMta vA sAijjaI' na gaveSayantaM vA svadate anumodate / yo bhikSuH svagrAme svopAzraye paragrAme paropAzraye vA svagacchIyaH paragacchIyo vA samAnasAmAcArIkaH amukaH zramaNo glAno jAta iti parebhyaH zrutvA svayameva vA jJAtvA tasya gaveSaNaM tatsthiterjijJAsArUpaM tadvaiyAvR zrI nizItha sUtra
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre tyarUpaM vA na karoti, tathA gaveSaNamakurvantaM vA zramaNamanumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / tathA tasyAjJAbhaGgAdikA doSAzcApi bhavanti ato glAnaM zramaNamavazyameva gaveSayet na tasyo - pekSA kartavyeti bhAvaH / atrAha bhASyakAraH- 248 bhASyam - sagAme paragAme vA, soccA jANiya saMThiyaM / gilANaM no gavesei, ANAbhaMgAi pAvai // chAyA - svagrAme paragrAme vA zrutvA jJAtvA saMsthitam / glAnaM no gaveSayati, AjJAbhaGgAdi prApnoti // avacUriH - yaH zramaNaH svagrAme - svavasatau anyavasatau vA paragrAme yatra svayaM sthitastato'nyagrAme vA saMsthitaM glAnam samAnasAmAcArIkaM sAdhuM zrutvA -- amukatra sAdhuH rogAtaGkena duHkhI jAta iti lokebhyaH zrutvA svayameva jJAtvA vA taM yadi zramaNaH zramaNI vA no gaveSayati tasya rogAtaGkAdisthiterjijJAsAM zuzrUSAM ca na karoti sa zramaNa AjJAbhaGgAdikAn doSAn prApnoti / yo hi zramaNaH svagrAme svavasatau paravasatau vA paragrAme vA glAnaM zramaNaM na gave - yati na gaveSayantaM vA anumodate sa prAyazcibhAgI bhavati / yato hi rogAtaGkAdinA duHkhito glAna Asannasthena sAdhunA agaveSito manasi paritApaM prApnoti tajjanyaprAyazcittasya sa bhAgI bhavatIti bhAvaH // sU0 37 // sUtram - - je bhikkhU gilANaM soccA NaccA ummaggaM vA paDipahaM vA gaccha gacchaMtaM vA sAijjai // sU038 || chAyA yo bhikSuglAnaM zrutvA jJAtvA unmArga pratipathaM vA gacchati gacchantaM vA svadate vA ||suu0 38 || cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'gilANaM' glAnaM rogAtaGkAkAntaM 'soccA NaccA' zrutvA anyasakAzAt jJAtvA svayameva vA yadi 'ummaggaM vA' unmArga vA - glAnasthAnamArgAdanyaM mArge 'paDipahaM vA' pratipathaM vA gacchati yatra mArge glAnaH sthitastato viparItaM panthAnaM yathA sa yadi pUrvadizAyAM sthito bhavettadA svayaM pazcimadizAyAM gacchati rogAtaGkAdinA glAyamAno yatra varttate tatra yadi gamiSyAmi tadA tasya sevAdikamavazyakartavyatayA samApateditibuddhayA yatra sa vidyate tasmin mArge na gacchati kintu tatpratikUlamArgeNa gamanaM karoti yena glAnasya vaiyAvRtyaM na kartavyaM syAt, tathA 'gacchataM vA sAijjai' unmArga pratiparthaM vA gacchantaM zramaNAntaraM svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI zrI nizItha sUtra
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvadbhiH u. 10 sU.0-38-39 glAnavaiyAvRtyAkaraNaniSedhaH 249 bhavati / yato rogAvasthAyAmupasargAvasthAyAM cakSurAdIndriyavikalatAvasthAyAM glAnasya sAdhovinayavaiyAvRttyAdinA saMrakSaNakaraNamAvazyakam , anyathA rugNaH sAdhurmanasi duHkhitaH san saMyamAt paribhraSTo bhavet , tathA asaMrakSitAvasthAyAM taM dRSTvA lokAH zAsanasya nindAM kariSyanti tena pravacanasya laghutA syAt , tathA anyavairAgyavatAM gRhasthAnAM tasya glAnasya tAdRzI duravasthAM dRSTvA manasi vairAgyamapi hIyeta, te vicArayiSyanti yat kimanayA pravrajyathA yattatraitAdRzaM duHkhaM bhavati, na ko'pi vaiyAvRttyaM karotIti vinayamArgo'pi lupyeta tasmAt kAraNAt zramaNaH glAnaM sAdhu zrutvA jJAtvA kathamapi nonmArga na vA pratipathaM gacchet , na vA pratipathaM gacchantamanumodayet kintu glAnasya vaiyAvRttyamavazyameva kartavyamiti / atrAha bhASyakAra:bhASyam-soccA gilANaM ummaggaM, gacche paDipahaM jai / jo samaNo pAvaI so, ANAbhaMgAiyaM tayA // chAyA-zrutvA glAnamunmArga gacchet pratipathaM yadi / yaH zramaNaH prApnoti sa AjJAbhaGgAdikaM tadA // avacUriH-yastu zramaNo bhikSuH glAnaM rogAtaGkena prakSIyamANadeham zramaNaM zrutvA unmArga pratipathaM vA gacchet , yatra glAnaH sAdhurvidyate tatra na gacchati kintu unmArgeNa viparItamArgeNa yAti, tatrATavyAdimArgeNa gamanam unmArgagamanam , viparItamArgeNa gamanaM pratipathagamanam , evaM gamanaM karoti, yathA yena pathA AgataH tenaiva pathA pratinivartate tasmAdvA mArgAt mArgAntareNa saMkrAmati, evaM kurvan zramaNaH prAyazcittabhAgI bhavatIti / kathaM punarevaM sa unmArgAdinA gacchati glAnasamIpaM nAgacchati ? tatrocyate-glAnaM sAdhu zrutvA sa manasi evaM vicArayati-yadyahaM glAnena dRSTaH tadA yadi glAnasya vaiyAvRtyaM na kariSyAmi tadA adhArmiko'yamiti loko mAM gaNayiSyati, athavA yadi tasya glAnasya vaiyAvRtyaM kariSyAmi tadA tatraiva vyApRtasya me sarvaM svakoyaM kArya vinaSTaM bhaviSyatItyAdi kAraNavazAtsa tatra na gacchatIti / tathA glAno yat duHkhaM prApnoti tanniSpannamapi prAyazcittaM tasya bhavati / tasmAt zrutvA glAnaM mArge vA gacchatA grAmaM vA pravizatA bhikSArtha vA aTatA sAdhunA tatkSaNAdeva tvaritaM glAnasamIpe gantavya miti / yathA bhramaraH kusumitAmravaNaM dRSTvA vanAntaraM vihAya taM prati zIghra gacchati, evaM sAdhunA dharmavRkSAzrayaNArtha vaiyAvRtyakaraNAya tatrAvazyaM gantavyameva, evaM karaNena sAdharmikavAtsalyaM kRtaM bhavet , tathA svasya karmanirjarA ca saMpadyeta tasmAt yo glAnasamIpe tadupacArArtha gacchati sa zuddhaH, yastu na gacchati tasya prAyazcittaM bhavati / tatrAyaM pRcchAkramaH, tathAhi -yatra grAme upAzraye vA glAnastiSThati tatra gatvA praSTavyam-ko'tra glAnamupacarati, athavA asya kimupacaritamiti praSTavyam / sAdhUnAmiyaM maryAdA yat glAnasyAnuvartanaM kartavyamiti, zrI nizItha sUtra
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ 250 nizIthasUtre evaM tatra glAnasamIpaM gatvA tatratyo ya AcAryastaM prati vadet-he bhadanta ! AjJApaya kimahaM karomi vaiyAvRtye svAtmAnaM niyojayAmi ahamanenaivAbhiprAyeNAgato'smi yad glAnaM paricariSyAmi, glAnasya vaiyAvRtye ye saMlagnAH sAdhavastAn bhaktapAnAdibhiyAvRtyaM kariSyAmIti / evaM kurvataH zramaNasya tIrthakarAjJAyA ArAdhanA kRtA bhavati / evaM kathite yadi AcAryaH kathayati-yat amukaM kArya kuru, tadA tatratyaM sarva kAryamAcAryAjJayA kartavyam / auSadhabhaktapAnAdinA vaiyAvRttyaM kartavyaM yAvat sa sAdhu rujo bhavet / tasmAt sAdhunA avazyameva glAnasya samIpe gantavyam / yastu zramaNo glAnaM zrutvA tatra jhaTiti na gacchati unmArgeNa pratipathena vA gacchati sa tIrthakarasyAjJAyA virAdhako bhavan prAyazcittabhAgI bhavatIti // 38 // sUtram-je bhikkhU gilANaveyAvacce abbhuTThie gilANapAugge davvajAe alabhamANe jo taM Na paDiyAikkhai Na paDiyAikvaMtaM vA sAijjai // sU0 39 // chAyA-yo bhikSurlAnavaiyAvRtye abhyusthito glAnaprAyogyaM dravyajAtamalabhAno yastaM na pratyAcakSate na pratyAcakSANaM vA svadate ||suu0 39 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcit bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'gilANaveyAvacce' glAnavaiyAvRtye, tatra rogAtaGkAdinA glAnasya sAdhoH vaiyAvRtyaM auSadhabhaiSajyAnapAnAdinA sevAkaraNe 'anbhuTTie' abhyusthitaH samudyataH sevAkaraNArtha kRtaprayatno jAto yadi 'gilANapAugge' glAnaprAyogyam glAnasya prAyogyamanukUlaM prAsukamAhAramauSadhAdikaM vA 'danvajAe' dravyajAtam-tadanukUlavastuvizeSam 'alabhamANe' alabhamAnaH-aprApnuvan 'jo taM Na paDiyAikkhai' yo glAnasevAkArakaH sAdhuH glAnasAdhvarthamauSadhamazanAdikaM ca AnetuM kRtaprayatno'pi tAdRzadravyajAtam antarAyabalAdalamamAno yadi zramaNAntaraM prati AcArya prati vA rogiNaM prati vA na pratyAcakSate na kathayati tathA 'Na paDiyAikkhaMtaM vA sAijjai' na pratyAcakSANaM vA svadate anumodate / yo hi bhikSuglAnasya zramaNasya vaiyAvRttye niyukto glAnasya prAyogya auSadhabhaiSajyAnnapAnAdikamAnetuM prayatnaM karoti tatra yadi tAdRzaM prAsukamauSadhAdikaM tena na labdham tadA AgatyAcArya prati anyasmai sAdhave vA glAnAya vA kathayitavyaM yat auSadhAdikaM lAbhAntarAyakarmaNA mayA na labdhamiti / evaM na kathayati sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAdikA doSAzcApi bhavantIti / atrAha bhASyakAra:bhASyam-veyAvacce gilANassa, vAvaDo samaNo jai / davyajAyaM alabbhaMto, guruNo taM niveyae // zrI nizItha sUtra
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u010 sU040 glAnocitavastvalAbhepazcAttApA'karaNaniSedhaH 251 chAyA - vaiyAvRtye glAnasya vyApUtaH zramaNo yadi / dravyajAtamalabhamAno gurave taM nivedayet // avacUriH- zramaNo bhikSuH glAnasya rogAtaGkAdinA pIDyamAnadehasya vaiyAvRttye sevAkamaNi niyuktaH glAnArtha dravyAdijAtam prAsukamauSadhaM bhaktaM pAnaM vA anveSayan taM yadi na labhate tadA pratyAgatya glAnArtha prAsukamauSadhAdikaM nAhaM labdhavA'-nityevaMprakAreNa gurave AvAryAya gacchanAyakAya glAnAya anyasmai sAdhane vA avazyameva kathayet / yadi kadAcit sa punarAgato na kathayati tadA tasya prAyazcittaM bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAdikA doSAzcApi bhavanti / tatra dravyajAtapadena prAsukaM bhaktapAnAdikam , tathA rogiNe yAdRzamupayuktamauSadhAdikaM bhavati tAdRzamauSadhAdikam , pathyaM bhojanam , saMstArakavastrAdikaM ca gRhyate / yadi pratyAgataH sAdhuna kathayati tatreme doSA bhavanti tadyathA-amukena auSadhena tasya glAnasya roganivRttirbhaviSyati parantu tena nAnItaM na vA kathitam , yadi kathitaM bhavet tadA anyaH ko'pi zramaNaH tadartha prayatnaM kuryAt / tadakaraNAt glAnasyAgADhaparitApo bhavet , mahadduHkhaM jAyeta, glAnasya mUrchApi bhavet , evaM kadAcit prANaviyogo'pi saMbhavet , yasmAdete doSAH saMbhavanti tasmAt kAraNAt glAnasya vaiyAvRttye niyukto bhikSuryadi glAnArthamauSadhAdikaM na prApnoti tadA avazyamevAgatya gurave zramaNAntarAya vA nivedanIyaM, natu tatrAlasyaM kartavyamiti ||suu0 39 // sUtram-je bhikkhU gilANaveyAvacce abbhuTThie saeNa lAbheNa asaMtharamANe jo tassa na paDitappai na paDitappaMtaM vA sAijjai // suu040|| chAyA-yo bhikSugAnavaiyAvRtye abhyutthitaH svakena lAbhenAsaMstaran yaH tasya na paritapyate na paritapyamAnaM vA svadate ||suu0 40 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'gilANaveyAvacce' glAnavaiyAvRtye, tatra glAnasya rogAtaGkAdinA pIDitasya zramaNasya vaiyAvRtye sevAkarmaNi 'abbhuhie' abhyutthitaH samudyataH, tena vandanAdikAryavazAd belAtikrame'lpaM labdhaM bhavet , tAdRzena 'saeNa lAbhaNa' svakena svakRtodyamajanitena lAbhena 'asaMtharamANe' asaMstaran paryAptatAmalabhamAnaH etAvatA'lpena vastujAtena prAptena glAnasya kiM bhaviSyatItyevaM paryAptamaprApnuvan 'jo tassa na paDitappaI' yastasya tadviSayasya glAnaviSayasya vA na paritapyate upasargabalAdatra pazcAttApArtho gRhyate, pazcAttApaM na karoti 'Na paDitappaMtaM vA sAijjaI' na paritapyamAnaM vA pazcAttApamakurvantaM vA svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / zrI nizItha sUtra
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ 252 nizIthasUtre glAnasya vaiyAvRttyakaraNe kIdRzaH sAdhuniyoktavyaH ? evaMvidhe prazne bhASyakAraH prAha-- bhASyam -khaMtikhamo madavio, asaDho'cavalo ya laddhisaMpaNNo / dakkho anidda subharo, hiyayaggAhI aparitaMto // 1 // suttatthaapaDibaddho, nijjarapehI jiiMdio dNto| kokahalaviSpamukko, aNANukArI saucchAho // 2 // ussaggavavAyaviU, saddahago eriso ya jo hoi| Aura veyAvacce, niuMjae taM ca Ayario // 3 // chAyA-kSAntikSamaH mArdavikaH azaThaH acapalazca labdhisaMpannaH / dakSaH anidraH subharaH hRdayagrAhI ca apritaantH||1|| sUtrArthApratibaddhaH nirjarAprekSI jitendriyaH dAntaH / kautUhalavipramuktaH ananukArI sotsAhaH / utsargApavAdavit zraddhakaH Idazazca yo bhavati / AturavaiyAvRtye niyojayet taM ca AcAryaH // 3 // avacUriH -- 'khaMtikhamo' kSAntikSamaH kSAntyA kSamayA kSamate sahate na tu asamarthatayA yaH saH kSAntikSamaH, etAdRzaM kSAntikSamaM zramaNaM glAnasya vaiyAvRtye niyojayeta ityagreNasambandhaH, tathA mAdevikaH, tatra mAnanigrahakArI mArdavikaH mRdutAguNasampannaH, tathA azaThaH, tatra mAyAzIlaH zaThaH na zaTho'zaThaH mAyAnigrahakArI saralacitta ityarthaH, acapala:-cAJcalyarahitaH, tathA labdhisampanna:-AhArAdigaveSaNe vilakSaNazaktisaMpannaH, labdhiHlabhyavastunaH parizramamantareNa lAbhaH, tAdRzazaktisampanna ityarthaH, tathA dakSaH-glAnasya kAryakaraNe caturaH, tathA anidraH-AlasyarahitaH, subharaH-su-suSTutayA bharati poSayati alpena bahukena vA samayocitena AhArAdinA glAnasya poSaNaM karoti yaH sa tathA, athavA AtmanA anyadvArA vA glAnasya kAryasAdhakaH, tathA hRdayagrAhI-tatra yaH glAnasya cittaraJjakaH, tena saha hRdayaMgamavArtAnumodanapUrvakamapathyanivArako yaH sa hRdayagrAhI, aparitAnta:-sucirakAlamapi glAnasya vaiyAvRttyaM kurvan udvigno na bhavati yaH sa tathA // 1 // tathA sUtrArthA'pratibaddhaH-sUtrArthe pratibandharahitaH samyaksUtrArthajJAtA gRhItasUtrArtha ityarthaH, tathA nirjarAprekSI-karmanirjarArthI nirjarArthameva vaiyAvRttyakArI, jitendriyaHyo hi iSTAniSTaviSaye rAgadevaM na prApnoti sa jitendriyaH, dAntaH-icchAyA manasazca damanakartA, kautUhalavipramuktaH- yasmin kasmin viSaye kautukavarjitaH, ananukArI-anu- pazcAt na kArayatIti ananukArI 'ahamasya vaiyAvRttyaM karomi ato'yamapi anu-pazcAt mama vaiyAvRttyaM kariSyatI'-ti anukaraNavarjitaH kRtapratikRtivAJchArahita ityarthaH, tathA sotsAhaH-vaiyAvRtye utsAhazIlaH, zrI nizItha sUtra
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUNabhASyAvaniH u0 10 sU041-42 prathamaprATUkAlavarSAkAlavihAraniSedhaH 253 na kadApi manomAlinyaM karoti yaH saH // 2 // tathA-utsargApavAdavit - yathAsamayamutsargamArgasyApavAdamArgasya ca samyag jJAtA, glAnakArye kadA kasmin viSaye utsargamArgaH, kadA kasmin viSaye cApavAdamArgaH svIkaraNIyaH, ityasya samyaktayA jJAnavAn , zraddhakaH-glAne zraddhAzIlaH, etAdRzaH pUrvoktaguNaviziSTo yo bhavati tam AcAryaH AturavaiyAvRttye glAnasevAyAM niyojayet sthApayet // 3 // iti bhASyagAthAtrayArthaH / sU0 40 // sUtram-je bhikkhU paDhamapAusaMsi gAmANugAmaM dUijjai dUijjaMtaM vA sAijjai // sU0 41 // chAyA-- yo bhikSuH prathamaprAvRSi grAmAnugrAma dravati dravantaM vA svadate ||suu0 14 // cUrNI--'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'paDhamapAusaMsi' prathamaprAvRSi, tatra prAvRTzabdena ASADha-zrAvaNamAsau gRhyete, tatra tayo. siyoIyormadhye prathamaH prAvRTkAla ASADhamAsaH, tasmin prathame prAvRTkAle ASADhamAse athavA SaNNAmapi RtUnAM madhye prathamaH prAvRTakAlo bhavati tena kAraNena prathamaH prAvRTkAla: kathyate, tatra prathamaprAvRTkAle yaH zramaNaH 'gAmANugAmaM dUijjaI' grAmAnugrAmaM dravati ekasmAt grAmAt prAmAntaraM prati gacchati tathA 'daijjata vA sAijjaI' prAmAnugrAmaM dravantaM gacchantaM yathA zizirahemantAdimadhye prAmAnugrAma prati dravati tathA prathamaprAvRTkAle yaH dravati tamanumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati ||suu0 41 // sUtram-je bhikkhU vAsAvAsaM pajjosaviyaMsi gAmANugAmaM dUijjai dUijjaMtaM vA sAijjai // sU0 42 // chAyA-yo bhikSurvarSAvAsaM paryuSite grAmAnugrAmaM dravati dravantaM vA svadate ||suu042|| cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'vAsAvAsaM pajjosaviyaMsi' varSAvAsaM paryuSite sati varSAvAsanivAsakaraNAnantaraM ASADhazulkapaurNamAsyAH pratikramaNe kRte satItyarthaH 'gAmANugAmaM duijjaI' grAmAnugrAmam ekasmAt grAmAt grAmAntaraM prati dravati gacchati vihAraM karotItyarthaH tathA 'daijjaMtaM vA sAijjaI' dravantaM vA svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati saMyamAtmavirAdhanAsadbhAvAt / vizeSajijJAsujanArtha bhASyakAro'tidezamAha -- bhASyam-AyArassa ya bIe, suyakhaMdhe tassa taiya ajjhayaNe / tassavi paDhamuddese, tattha vi puNa Adimutte ya // 1 // iriyAe jaM bhaNiyaM, dasamuddesaMmi taM niravasesaM / vAsAvAsavihAre, ettha nisIhe muNeyavvaM // 2 // zrI nizItha sUtra
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ 254 chAyA nizIthasUtre AcArasya ca dvitIye zrutaskandhe tasya tRtIye'dhyayane / tasyApi prathamoddeze, tatrApi punarAdisUtre ca // 1 // IryAyAM (IryAdhyayane) yad bhaNitaM dazamoddeze tat niravazeSam / varSAvAsavihAre, atra nizIthe jJAtavyam ||2|| avacUri:- AcArAGgasUtrasya dvitIyazrutaskandhe tadadhikRtya tRtIyAdhyayane Adito dvAdazAdhyayane tatrApi prathamodezake tatrApi AdisUtre IryAyAmiti IryAdhyayane yatkathitaM tanniravazeSaM varSAvAsaviSaye atra nizIthasUtre dazamoddeze jJAtavyam / tatrAcArAGgasUtraprakaraNaM yathA - "anbhuvagae khalu vAsAvAse abhippabuTTe bahave pANA abhisaMbhUyA bahave bIyA ahuNubhiNNA, aMtarA se maggA bahuppANA bahubIyA jAva saMtANagA aNNokkaMtA paMthA, no vinnAyA maggA sevaM NaccA No gAmANugAmaM dUijjejjA tao saMjayAmeva vAsAvAsaM uvalliejjA" | abhyupagate khalu varSAvAse abhipravRSTe bahavaH prANAH abhisaMbhUtAH, bahUni bIjAni adhunodbhinnAni, antarA tasya mArgA bahuprANA bahubIjA yAvat saMtAnakAH anukrAntAH panthAnaH no vijJAtA mArgAH, tadevaM jJAtvA no grAmAnugrAmaM dravet / tataH saMyata eva varSAvAsaM upalIyeta, iti cchAyA / varSAkAle grAmAnugrAmavihAre saMyamAtmavirAdhanA darzyate varSAkAle samAyAte bahavo vanaspatikAyAH prAdurbhavanti, mArgAzca picchalAH sakardamA bhavanti, tathA mArgopari vanaspatInAmutpAdAttatra mArga api samyag na jJAyante ato varSAkAle sAdhurna vihAraM kuryAt, na vA kurvantamanumodayet kintu ekasmin grAme cAturmAsyaM nivasya zrutacAritralakSaNaM dharma samArAdhayediti bhAvaH / ( AcArAGga 0 zruta0 2 IryAkhyamadhyayanam 3 sUtram 1 ) saMyamavirAdhanamAtmavirAdhanaM ca tatra saMyamavirAdhanamittham - akSuNNA amarditA jalapravahaNena pRthivI khaNDitA bhavati tatazca pRthivI sacittA bhavati tatra vihAraM kurvato vanaspatikAyikAnAM pRthivIkAyikAnAM ca virAdhanA bhavati, evaM jalaM dvividhaM varSodakam bhUmyudakaM ca, tatra calan apkAyikajIvAnAmapi virAdhanaM bhavati / tathA varSAkAle kunthuprabhRtikA aneke sA jIvAH prAdurbhavanti iti varSAkAle vihAre kRte sati sUkSmatvAdadRzyamAnA ete kunthuprabhRtikA jIvA virAdhitA bhavanti, itthaM tadvirAdhanena saMyamopaghAto bhavatIti saMyamavirAdhanam / AtmavirAdhanaM cettham - varSAkAle yadi vihAraM karoti tadA vRSTyA zarIraM plAvitaM syAt, evaM varSaNAt mArgaH picchalo bhavati tatra calanena kadAcit patanamapi saMbhavediti tato'pi AtmavirAdhanaM bhavati, tasmAt kAraNAt cAturmAse zramaNo grAmAnugrAmaM na viharet na vA viharantamanumodayet // 42 // sUtram -- je bhikkhU apajjAsavaNAe pajjosavei pajjosaveMtaM vA sAijjai // sU0 43 // zrI nizItha sUtra www
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriHu.10 sU0 43-45 paryuSaNAvyatikramaniSedhaH 255 chAyA-yo bhikSuraparyuSaNAyAM paryuSati payuSantaM vA svadate |suu0 43 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'apajjosavaNAe' aparyuSaNAyAm aparyuSaNAkAle, atra 'USa' uSa' iti dhAtudvayam , tena 'paryaSaNA' 'paryuSaNA' iti dvayamapi rUpaM siddhayAtIti paryuSaNasya sAMvatsarikasya yaH kAlaH pratiniyataH cAtumAsIpratikramaNAnantaraM paJcAzattame divase saMvatsarIpratikramaNaM karttavyam , ityevaMrUpaH kAlaH, tasya kAlasyAprAptAveva tadatikramaNe vA 'pajjosavei' paryuSati-paryuSaNAM karoti kArayati vA sAMvatsarikam pratikramaNaM caturthabhaktakSamApanAdikaM ca karoti, tathA 'pajjosaveMtaM vA sAijjaI' payuSantaM vA aprApte'tikrAnte :vA paryuSaNAkAle sAvatsarikapratikramaNaM paryuSaNAmUlakatapaHprabhRtikaM vA kurvantaM svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tasyAjJAbhaGgAdikA doSA bhavantIti ||suu043|| sUtram-je bhikkhU pajjosavaNAe Na pajjosavei Na pajjosaveMtaM vA sAijjai // sU0 44 // chAyA-yo bhikSuH paryuSaNAyAM na paryuSati, na paryuSantaM vA svadate / sU0 44 // cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'pajjosavaNAe' paryuSaNAyAM paryuSaNakAle cAturmAsikapratikamaNAnantaraM paJcAzattamadivasarUpe prApte'pi 'Na pajjosaveI' na paryuSati zAstroktaprakAreNa paryuSaNAM na karoti, na vA kArayati tathA 'Na pajjosaveMtaM vA sAijjai' na paryuSantaM vA svadate sAMvatsarikakAle prApte'pi sAMvatsarikaprattikramaNaM yo na karoti na kArayati vA tamanumodate yaH sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAdikA doSAzcApi bhavanti tasmAt paryuSaNakAle paryuSaNakRtyaM na parityajet / atrAha bhASyakAra:bhASyam-patte pajjosaNAkAle, jo na pajjosave muNI / ___ apatte vA aIe vA, kuNai dosabhA bhave // chAyA-prApte paryuSaNAkAle, yo na paryuSed muniH / ___ aprApte vA atIte vA, kurute doSabhAga bhavet // avacUriH-yaH zramaNaH zramaNI vA paryuSaNAkAle prApte samupasthitte saMvatsarIkAle paryuSaNAM sAvatsarikakRtyaM kSamApanAdikaM na kurute sAMvatsarIsamaye tannimittakadharmadhyAnAdikaM na karoti tathA paryuSaNAkAle aprApte anAgate atIte vyatIte vA cAturmAsikapratikramaNAnantaraM paJcAzattamadivasarUpe samaye yaH sAMvatsarikaprayuktadharmadhyAnAdikaM kurute sa doSabhAg bhavet , tasya gurucAturmAsikaM prAyazcittaM bhavati, tathA tasya AjJAbhaGgAnavasthAmithyAtvasaMyamavirAdhanAtma zrI nizItha sUtra
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre virAdhanAdayo doSA bhavanti tasmAt zramaNaH zramaNI vA paryuSaNAkAle paryuSaNaM kuryAt , tathA aprApte kAle atikrAnte vA paryuSaNAkAle paryuSaNaM na kuryAt na vA kArayet na vA kurvantaM kamapya numodayet / uktaM ca samavAyAGgasUtrasya tRtIyasamavAye-"samaNe bhagavaM mahAvIre vAsANaM savIsairAimAse vaikkaMte sattariehiM rAidiehiM sesehiM vAsAvAsaM pajjosavei" zramaNo bhagavAn mahAvIro varSANAM saviMzatirAtrimAse vyatikrAnte saptatyAM rAtriMdiveSu zeSeSu varSAvAsaM paryuSati / varSAkAlasya viMzatirAtrindivottare mAsAtmakakAle vyatikrAnte sati, tathA saptatirAtrindiveSu zeSeSu paryuSaNAM paryupAste sAMvatsarika pratikramaNaM karoti kRtavAniti prakaraNArthaH, etAvatA jJAyate yat uparyuktasamaye sAMvatsarikapratikramaNaM kartavyaM na pUrva na vA pazcAt karaNIyaH, tathAkaraNe sUtroktaprAyazcittaprasaMgAt , iti // sU0 44 // sUtram --je bhikkhU pajjAsavaNAe gAlomAiMpi bAlAI uvAiNAvei uvAiNAveMtaM vA sAjjai ||suu0 45 // chAyA-yo bhikSuH paryuSaNAyAM golomAnapi bAlAn upAdadAti upAdadataM vA svadate ||suu0 45 // cUrNI-'je bhikkha' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'pajjosavaNAe' paryuSaNAyAM paryuSaNAdivase 'golomAiMpi bAlAI' golomAnapi golomapramitAnapi bAlAn yAvatpramANakANi gavAM romANi kezAH bhavanti tAvatpramANakAn api kezAn mastake 'uvAiNAveI' upAdadAti svIkaroti dhArayatItyarthaH tathA 'uvAiNAveMtaM vA sAijjai' upAdadataM dhArayantaM vA svadate anumodate sAMvatsarikapratikramaNasamaye svazirasi gokezapramANAnapi kezAn na dhArayet kimuta tato dIrghAn kezAn kintu tatsamaye kezaluJcanaM kRtvaiva tatsamaye pratikramaNaM kartavyam , atra yo vyatikramaM karoti kezaluJcanamakRtvA sAMvatsarikaprati kramaNaM karoti kurvantaM vA anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAdikA doSAzcApi jAyante iti / / atrAha bhASyakAra:bhASyam -- pajjosavaNAkAle, golomappamANamettakesevi / je bhikkhU jai ThAvai, ANAbhaMgAi pAvei // chAyA--paryuSaNAkAle golomapramANamAtrakezAnapi / yo bhikSuryadi sthApayati AjJAbhaGgAdi prApnoti // avacUriH-yo bhikSuH zramaNaH zramaNI vA paryuSaNAkAle sAMvatsarikapratikramaNasamaye mastakAdigatAn kezAn golomapramANamAtrAnapi gavAM kezapramANakAnapi api-zabdAt kimuta zrI nizItha sUtra
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 10 sU0 46-47 paryuSaNAkRtyanirUpaNam 257 tato dIrghAn golomapramANamAtrAdadhikAn sthApayati mastakopari dhArayati kezaluJcanaM na karoti sa bhikSuH AjJAbhaGgAdikAn doSAn AjJAbhaGgAnavasthAmithyAtvasaMyamavirAdhanAtmavirAdhanAdoSAn prApnoti, tathA sakezamastakopari kadAcit jalAdipatane apUkAyikajIvAnAM virAdhanena saMyamavinAzaH, tathA pravRddhakezeSu yUkAlikSAdayo'pi saMmUrchitAH santo virAdhitA bhaveyuH iti zirasaH kharjane yUkAlikSAdInAM vinAzena saMyamavinAzaH, tathA atizayena kaNDUyane kadAcidAtmavirAdhanamapi saMbhavet tasmAt kAraNAt sAdhuH varSAkAle paryuSaNAyAmavazyameva kezAn luJcayet , paryuSaNAM naivAtikrAmet / yadi taruNo balavAn bhavet tadA utkarSatazcaturmAsAnantaramavazyameva kezaluJcanaM kuryAt , sthavirasyApyevameva utkarSataH SaNmAsAnantaramiti ||suu0 45 / / sUtram--je bhikkhU pajjAsavaNAe ittariyaMpi AhAramAhArei AhArataM vA sAijjai ||suu0 46 // chAyA-yo bhikSuH paryuSaNAyAmitvarikamapi AhAramAharati AharantaM vA svadate // cUrNI---'je bhikkhU ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'pajjosavaNAe' pardUSaNAyAM sAMvatsarikapratikramaNadivase bhAdrapadazuklapaJcamyAm 'ittariyaMpi' itvarikamapi alpamapi 'AhAra' AhAram azanapAnakhAdimasvAdimarUpaM caturvidhAhAramadhyAt yat kimapyekamalpapramANakamapi AhArajAtam sikthamAtramapi, jalasya bindumAtramaSi 'AhAreI' Aharati-AhArasyopabhogaM karoti kArayati vA tathA 'AhAreMtaM vA sAijjai' AharantaM-paryuSa. NAdivase alpapramANamapi azanAdikamupabhuJjAnaM vA svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / atrAha bhASyakAra:--- bhASyam-ittariyapi ya asaNaM, pajjosavaNAe Ahare jo u / so pAvai pacchittaM, ANAbhaMgAidose ya / / chAyA-itvarikamapyazanaM paryuSaNAyAM Ahared yastu / sa prApnoti prAyazcittamAjJAbhaGgAdidoSA~czra / / avacUriH---- yo bhikSuH zramaNaH zramaNI vA paryuSaNAyAM sAMvatsarikapratikramaNadivase itvarikamapi, tatra itvaraM-stokamalpamapi azanaM caturvidhamAhAraM Aharati sa bhikSuH prAyazcittaM prApnoti, tathA AjJAbhaGgAdidoSAMzca prApnoti labhate cAturmAsikaM guruprAyazcittamapi tasya bhavatIti tasmAt kAraNat zramaNaH zramaNI vA sAMvatsarikapratikramaNadivase stokamapyAhAraM na svayamAharet na vA parAnAhArayet na vA Aharantamanumodayet kintu yA sAmAcArI sAdhUnAM tAm avalambyaiva dharmadhyAnAdikaM kuryAditi ||suu0 46 // zrI nizItha sUtra
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ 258 nizIthasUtre sUtram--je bhikkhU aNNautthieNa vA gArathieNa vA pajjosavei pajjosaveMtaM vA sAijjai // sU0 47 // chAyA-yo bhikSuranyayUthikena vA gRhasthena vA paryuSayati paryuSayantaM vA svadate // cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'aNNautthieNa vA anyayUthikena-paratIrthikena 'gArathieNa vA' gRhasthena vA saha sthitvA 'pajjosavei' paryuSayati sAMvatsarikapratikramaNaM karoti kArayati 'pajjosaveMtaM vA sAijjaI' paryuSayantaM vA svadate anyatIrthikairgRhasthaizca saha paryuSaNApratikramaNaM kurvantaM kArayantamanumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati ||suu0 47|| sUtram--je bhikkhU paDhamasamosaraNuddese pattAI vA cIvarAI vA paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai // sU0 48 // chAyA-yo bhikSuH prathamasamavasaraNoddeze pAtrANi vA cIvagaNi vA pratigRhNAti pratigRhyantaM vA svadate ||suu0 48 // cUrNI--'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkha' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'paDhamasamosaraNudese' prathamasamavasaraNoddeze prAthamikasamavasaraNamadhye ityarthaH, tatra samavasaraNaM trividhaM varSAkAlikaM hemantakAlikaM grISmakAlikaM ca, tatra varSAkAlikasamavasaraNe cAturmAsye 'pattAI' pAtrANi 'cIvarAI' cIvarANi vastrANi 'paDiggAhei' pratigRhNAti svIkaroti tathA 'paDiggAheMtaM vA sAijjai' pratigRhNantaM varSAkAlikapratikramaNAnantaraM yo bhikSuH gRhasthebhyo vastrapAtrAdikaM svIkaroti tathA svIkurvantaM vA anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, parantu vastrapAtrasahitaziSyagrahaNaM tu kalpate eveti sUtrArthaH / atrAha bhASyakAraH-- bhASyam --AiMmi samosaraNe, vatthaM pAyaM ca jo paDiggAhe / so pAvejjA NiyayaM, ANA--aNavattha-micchattaM // chAyA- Aye samavasaraNe vastraM pAtraM ca yaH pratigRhNIyAt / sa prApnuyAnniyataM AjJAnavasthAmithyAtvam / / avacUriH--yo bhikSuH zramaNaH zramaNI vA Aye prathabhe samavasaraNe varSAkAlikapratikramaNAnantaraM cAturmAse prArabdhe sati tathA caturmAsasamApteH pUrva vastraM pAtraM sAdhUnAM yogyam pratigRhNIyAt svIkuryAt tathA svIkurvantamanumodate sa niyataM nizcitaM AjJAbhaGgadoSaM prApnuyAt tIrthakarasyAjJAmatikrAmatItyarthaH tathA anavasthAdoSaM mithyAtvaM ca prApnuyAt loke mithyAtvaM janayati yathA vadati tathA na karoti iti sAdhutvavirAdhanaM saMyamAtmavirAdhanaM ca prApnuyAt ||suu0 48 // zrI nizItha sUtra
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u010 sU049 uddezakasamAptiH 259 sUtram -- taM sevamANe Avajjai cAummAsiyaM parihAraTThANaM aNugdhA iyaM // sU0 49|| chAyA // NisIhajjhayaNe dasamo uddeso samatto // 10 // - tat sevamAna Apadyate cAturmAsikaM parihArasthAnamanudghAtikam ||su0 49 // // iti nizIthAdhyayane dazamodezakaH samAptaH // 10 // cUrNI- 'taM sevamANe' ityAdi / 'taM' tat uddezakasyAditaH AcAryasyA''gADhavacanAdArabhya dazamoddezakasya caramabhAge 'paDhamasamosaraNoddese' iti sUtraparyantaM kathitam varSAkAlasya pratikramaNAnantaraM vastrapAtrAdigrahaNAntaM prAyazcittasthAnaM 'sevamANe' sevamAnaH tanmadhyAd ekasya sarvasya vA prAyazcittasthAnasya pratisevanAM kurvan zramaNaH zramaNo vA 'Avajjai' Apadyate prApnoti 'cAumA siyaM parihAradvANaM aNugdhAiyaM' cAturmAsikaM parihArasthAnamanudghAtikaM gurukaM gurucAturmAsikaM prAyazcittaM labhate iti / ayaM bhAvaH dazamoddezakoktaprAyazcittasthAneSu madhyAt yat kimapyekaM sarva vA doSasthAnamAsevamAnasya gurucAturmAsikaM prAyazcittaM bhavatIti // sU0 49 // iti zrI vizvavikhyAta -jagadvallabha - prasiddhavAcaka - paJcadazabhASAkalita lalitakalApAlApakapravizuddhagadyapadyanaikapranthanirmApaka - vAdimAnamardaka- zrIzAhUchatrapatikolhApurarAjapradatta" jainazAstrAcArya"11 pada bhUSita - kolhApurarAjaguru - bAlabrahmacAri - jainAcArya - jainadharmadivAkara - pUjyazrI - ghAsIlAlavati - viracitAyAM " nizIthasUtrasya" cUrNi bhASyAvacUrirUpAyAM vyAkhyAyAm dazamoddezakaH samAptaH // 10 // zrI nizItha sUtra
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ // ekAdazAdezakaH // vyAkhyAto dazamoddezakaH, athaikAdazo vyAkhyAyate, tatra-dazamodezakAntimasUtrasya ekAdazoddezakasyAdisUtreNa saha kaH sambandha iti cedatrAha bhASyakAra:-- bhASyam-dasamAMtimasutte ya, nisiddho cIvaraggaho / egArasAisutte u, pAyaggAho pavuJcai // 1 // chAyA-dazamAntimasUtra ca, niSiddha zcIvaragrahaH / ekAdazAdisUtro tu pAtragrahaH procyate // 1 / avacUriH-dazamAntimasUtre tu dazamoddezakasyAntima carame sUtre cIvarayAcanaM cIvarasya vastrasya yAcanaM grahaNaM ca niSiddham , atra tu ekAdazoddezakasyAdisUtre prathamasUtre pAtrasya lohAdipAtrasya niSedhaH procyate-ayameva sambandhaH dazamaikAdazodezakasUtrayorbhavati, tadanena sambandhenAyAtasyAsya ekAdazodezakIyaprathamasUtrasya vyAkhyAnaM prastUyate-je bhikkhU' ityAdi / sUtram-je bhikkhU ayapAyANi vA taMbapAyANi vA tauyapAyANi vA sIsagapAyANi vA kaMsapAyANi vA ruppapAyANi vA suvaNNapAyANi vA jAyakhvapAyANi vA maNipAyANi vA kaNagapAyANi vA daMtapAyANi vA siMgapAyANi vA cammapAyANi vA celapAyANi vA aMkapAyANi vA saMkhapAyANi vA vaispAyANi vA karei karetaM vA sAijjai mU0 1 // chAyA-yo bhikSurayaHpAtrANi vA tAmrapAtrANi vA apukapAtrANi vA zIzakapAtrANi vA kAMsyapAtrANi vA rUpyapAtrANi vA suvarNapAtrANi vA jAtarUpapAtrANi vA maNipAtrANi vA kanakapAtrANi vA dantapAtrANi vA zRGgapAvANi vA carmapAtrANi vA gelapAtrANi vA aMkapAtrANi vA zaGkhapAtrANi vA vajapAtrANi vA karoti kurvantaM vA svadate ||suu0 1 // cUrNI-'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'ayapAyANi vA' ayaHpAtrANi, tatra ayo-lohaH tasya pAtrANi jalAnayanAya bhikSAnayanAya vA etAdRzAni ayaHpAtrANi karoti ityagrimeNa kiyApadenAnvayaH 'taMbapAyANi vA' tAmrapAtrANi vA tatra tAnaM prasiddhaM, tasya pAtrANi vA 'tauyapAyAtrANi vA' trapukapAtrANi vA tatra trapuH rAMgA kalaiH' iti lokaprasiddhaH tasya pAtrANi vA 'sIsagapAyANi vA' zIzakapAtrANi vA zIzakaM 'sIsA' iti prasiddhaM, tasya pAtrANi 'kaMsapAyANi vA' kAMsyapAtrANi vA, tatra kAMsyaM 'kAMzA' iti lokaprasiddhaM, tasya pAvANi zrI nizItha sUtra
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 11 su. 1-7 AyasAdipANAM karaNa dharaNa-paribhogAdini0 261 vA 'ruppapAyANi vA sUpyapAtrANi vA, tatra rUpyaM rajataM tasya pAtrANi vA 'suvaNNapAyANi vA' suvarNapAtrANi vA 'jAyarUvapAyANi vA' jAtarUpapAtrANi vA, tatra jAtarUpaM suvarNavizeSaH, tasya pAtrANi vA, 'maNipAyANi vA' maNipAtrANi vA tatra maNiH karketanAdiH, tasya pAtrANi vA 'kaNaga pAyANi vA' kanakapAtrANi vA suvarNavizeSasyapAtrANi vA 'daMtapAyANi vA' dantapAtrANi vA hastidantAdikasya pAtrANi vA 'siMgapAyANi vA' zRGgapAtrANi vA, tatra zRGgaM khaGgimRgamahiSAdInAM tasya pAtrANi vA 'cammapAyANi vA' carmapAtrANi vA, tatra cama mRgAdInAM, tasya pAtrANi vA 'celapAyANi vA' cailapAtrANi vA tatra caila kAsikaM ghanIbhUtavastraM yasmin jalAdivastu sthApayituM zakyate, tasya pAtrANi vA 'aMkapAyANi vA' aGkapAtrANi vA sphaTikapAtrANi vA 'saMkhapAyANi vA' zaGkhapAtrANi vA tatra zaGkho lokaprasiddhaH tasya pAtrANi vA 'vairapAyANi vA' vajrapAtrANi vA. tatra vajra-hIrakaM tasya pAtrANi upalakSaNAt sAmpratakAlInaplASTikAdipAtrANi, eteSu lohAdiSu madhyAt anyatamasyApi pAtrANi yaH kareI' karoti svayameva nirmAti saMpAdayati 'kareMtaM vA sAijjaI' etAdRzapAtrANi kurvantaM zramaNAntaraM svadate anumodate / yo hi zramaNaH zramaNI vA lauhAdInAM pAtrANi svayameva karoti kurvantaM vA anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati ||suu0 1 // sUtram-evaM dharei dharetaM vA sAijjai ||suu0 2 // chAyA evaM dharati dharantaM vA svadate ||suu0 2 // cUrNI---- evaM pUrvoktaprakAreNa ayaH prabhRtika pAtrANi yo 'dharei' dharati-anyakRtAni pArzve sthApayati 'dharataM vA sAijjai' dharantaM vA pArzve sthApayantaM vA svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati ||suu0 2 // sUtram-evaM paribhujai paribhujaMtaM vA sAijjai ||suu0 3 // chAyA--..evaM paribhuGkte paribhuJjAna vA svadate ||suu0 3 // cUrNI--evaM pUrvoktalohAdipAtrANi paribhuGkte lohAdipAtrANAmupabhogaM karoti paribhujAAnaM vA svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati ||suu0 3 // sUtram-je bhikkhU ayabaMdhANi vA jAva vaibaMdhANivA karei kreN| vA sAijjai ||suu0 4 // chAyA---yo bhikSurayobandhAni vA yAvat vajabandhAni vA karoti kurvantaM vA svadate ||suu0 4 // cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / ayobandhanAdArabhya yAvat vajrabandhanAni davarakarUpANi karoti kurvantaM vA svadate anumodate upalakSaNAta sAmpratakAlInaplASTikAdibandhananiSedho'pi vijJeyaH ||suu0 4 // zrI nizItha sUtra
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ 262 sUtram -- evaM - dharei dhareMtaM vA sAijjai ||sU0 5 // chAyA -- evaM dharati dharantaM vA svadate // sU0 5|| cUrNI -- lauhabandhanayuktapAtrANi vA yAvat anyena kRtAni lohAdibandhanAni vajrabandhanAni vajravandhanayuktapAtrANi vA pArzve dharati sthApayati gharantaM vA svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 5 // sUtram -- evaM paribhujai paribhujataM vA sAijjai // sU0 6 // chAyA - evaM paribhukte paribhuJjAnaM vA svadate // sU0 6 // nizIthasUtre cUrNI -- lohAdibandhanAnAM lohAdibandhanayuktapAtrANAM vA upabhogaM karoti kurvantaM vA svadate tabhAgI bhavati // sU0 6 // sUtram -- je bhikkhU paraM ajoya merAo pAyavaDiyAe gacchai gacchataM vA sAijjai // sU0 7 // chAyA - yo bhikSuH paramarddhayojanamaryAdAtaH pAtrapratijJayA gacchati gacchantaM vA svadate // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'paraM' paramadhikam 'addhajoyaNa merAo' arddhayojanamaryAdAtaH, tatra kozacatuyasya yojanaM bhavati tadarddha kozadvayaM tasya maryAdA avadhiH, tathA ca krozadvayapramANAdadhikaM 'pAyavaDiyAe' pAtrapratijJayA-pAtragrahaNavAJchayA upalakSaNAt vastrapIThaphalakopadhyAdInAM grahaNavAJchayA 'gacchai' gacchati 'gacchaMta vA sAijjai' gacchantaM vA svadate anumodate sa prAyazcitabhAgI bhavati / atrAha bhASyakAraH bhASyam - paramadajoyaNAo, vasamANo veva navasu khette / pAyaM jo ya gavesei, ANAbhaMgAra pAve || chAyA - paramarddhayojanato vasan pava navasu kSetreSu / pAtraM yazca gaveSayati, AjJAbhaGgAdi prApnoti // avacUriH --- yaH kazcit bhikSuH zramaNaH zramaNI vA navasu kSetreSu RtubaddhakAle aSTasu kSetreSu tathA varSAvAse ekasmin kSetre militvA navasu kSetreSu vasan arddhayojanAt paraMparataH arddha yojanA - dagre yadi pAtrAdikaM gaveSayati anveSayati pAtrAdInAM yAcanArtha gacchati sa AjJA bhaGgAdidoSAn prApnoti, tasya maryAdAbhaGgakartuH zramaNasya zramaNyAzva AjJAbhaGgAdidoSA bhavanti, yasmAt zrI nizItha sUtra
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u. 11 sU.0-8-11 dharmAdharmayoravarNavarNavAdaniSedhaH 263 kAraNAdete doSAH tasmAt kAraNAt zramaNaH zramaNI vA aIyojanAt parato gatvA pAtrAdInAM yAcanaM na kuryAt na vA yAcanaM kArayet na vA yAcamAnaM zramaNamanumodeta ||suu0 7 // sUtram---je bhikkhU paraM addhajoyaNamerAo sapAyapahaMsi pAyaM abhihaDaM AhaTTa dijjamANaM paDiggAhei paDiggAheMtaM vA saaijji|| chAyA-- yo bhikSuH paramarddhayojanamaryAdAtaH sApAyapathi pAtramabhihatamAhRtya dIyamAnaM pratigRhNAti pratigRhNantaM vA svadate ||suu0 8 // cUrNI--- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNo vA 'paramaddhajoyaNamerAo' paramarddhayojanamaryAdAtaH 'sapAyapahaMsi' sApAyapathi savidhne mArge sati sApAye mArge vidyamAne sati ityarthaH tatrApAyo vighnaH tena sahito mArgaH caurazvApadasajalamahAnadI vanaspatirUpo'pAyastena sahitaH tasmin tAdRze mArge sati kazcit zrAvakaH 'pAya' pAtraM yat 'abhihaDaM Aha? dijjamANaM' abhihRtamAhRtya sAdhuvasato AnIya dIyamAnaM tat 'paDiggAhei' pratigRhNAti, yadi mArgaH sApAyo bhavet tatra gatvA sAdhuH pAtrAdikamAnetuM na zaknoti tadavasthAyAM yadi ko'pi zrAvakaH grAmAntarAt arddhayojanAdadhikakSetrata AnIya sAdhorabhimukhaM kazcit pAtrAdikaM sAdhave dadAti taM tAdRzaM pAtrAdikaM sAdhuH pratigRhNAti tathA 'paDiggAheMtaM vA sAijjaI' pratigRhNantaM vA svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati iti / atra saMyamAtmavirAdhanA'vazyambhA. vinI, yathA-sAdhvartha saMmukhamAnIya pAtrAdigrahaNe'pkAyaharitakAyAdisaMmardajanyA saMyamavirAdhanA. sApAyamArgeNAgacchan dAtA zvApadAdinA ghAtito mArito vA bhavet tena tasya svajanAdiH sAdhuM tADayedityAdinA''tmavirAdhanA bhavedato naitAdRzaM pAtrAdikaM sAdhurgRhNIyAditi bhAvaH ||suu0 8 // sUtram--je bhikkhU dhammassa avannaM vayai vayaMtaM vA saaijji|| chAyA --yo bhikSudharmasyAvarNa vadati vadantaM vA svadate ||sU0 9 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcida bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'dhammassa' dharmasya zrutacAritralakSaNasya 'avaNNaM' avarNam avarNavAdam , tatra varNaH prazaMsanaM stutirityarthaH na varNo'varNaH nindanaM tam 'vayai' vadati prakAzayati lokAnAM purataH dharmasya nindA karoti tathA 'vadaMta vA sAijjaI' vadantaM vA svadate anumodate, yo hi zramaNaH zramaNI vA zrutacAritralakSaNadharmasyAvarNavAdaM vadati vadantaM vA anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / atrAha bhASyakAra:-~bhASyam- dhammo ya duviho vutto, suyacArittalakkhaNo / tassAvaNNo duhA hoi, taM vae dosabhA bhave // 1 // zrI nizItha sUtra
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________ 264 nizIthasUtre chAyA-dharmazca vividha uktaH, zrutacAritralakSaNaH / tasyA'varNo dvidhA bhavati, taM vadet doSabhAg bhavet // 1 // avacUriH --dharmaH narakapAtAdidurgatisakAzAt dhArakaH, sa dvividho dviprakArako bhavati zrutracAritrabhedAt , tatra ekaH zrutadharmaH. aparaH khalu cAritradharmazca, tatra zrutadharmaH AgamalakSaNaH, sa punardvividhaH sUtre arthe c| cAritradharmastu zramaNadharmaH, ayaM ca cAritradharmo'pi dvividho bhavati, agAradharmaH dezatazcAritrabhAvAt , anagAradharmazca, punazcAyaM pratyekaM dvividhaH- mUlaguNalakSaNaH uttaraguNalakSaNazca, tasyaivaMprakArasya dharmasyAvarNavAdo dvidhA dviprakArako bhavati dezato'varNavAdaH sarvato'varNavAdazca / taM tAdRzamavarNavAdaM yadi zramaNaH zramaNI vA vadet vadantaM vA svadate sa doSabhAg bhavet , doSAzcaAjJA bhaGgAnavasthAmithyAtvAdikAsteSAM sa bhAjanaM bhavatIti bhAvaH / yasmAt kAraNAt zrutacAritralakSaNadharmasyAvarNavAda karaNe pUrvoktA doSA bhavanti tasmAt kAraNAt zramaNaH zramaNI vA dharmasyAvarNa na svayaM vadet na vA vAdayet na vA dharmasyAvarNa vadantaM zramaNAntaraM kathamapyanumodayet // sU0 9 // sUtram-je bhikkhU adhammassa vaNNaM vayai vayaMta vA sAijjai // 10 // chAyA --yo bhikSuradharmasya varNa vadati dadantaM vA svadate ||suu0 10 // cUrNI -- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'adhamNassa' adharmasya hiMsAdilakSaNasya 'vaNNaM' varNa-prazaMsanaM yazaH kIrti vA 'vayai' vadatikathayati lokAnAM purato hiMsAdilakSaNadharmasya prazaMsAM karoti tathA 'vayaMta bA sAijjaI' vadantaM vA svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, adharmasya prazaMsane tadanumodanajanyakriyAdoSasadbhAvAt // sU0 10 // sUtram--je bhikkhU aNNautthiyassa vA gAratthiyassa vA pAe Amajjejja vA pamajjejja vA AmajjaMtaM vA pamajjaMtaM vA sAijjai / / sU0 11 // chAyA-yo bhikSuranyayUthikasya vA gRhasthasya vA pAdau AmArjayet vA pramArjayet vA AmArjayantaM vA pramAjayantaM vA svadate ||suu0 11 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'aNNautthiyassa' anyayUthikasya anyatIrthikasya tApasAdeH 'gAratthiyassa vA' gRhasthasya zrAvakAdervA 'pAe' pAdau caraNau 'Amajjejja vA' AmArjayed vA ekavAraM rajoharaNena vastreNa vA pramArjana kuryAt 'pamajjejja vA' pramArjayeta anekavAram'Amajjata vA pamajjaMtaM vA zrI nizItha sUtra
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________ vvvvvvvvvv cUrNibhASyAvacUriH u0 11 sU012-65 anyaptIthikAdipAdAmArnanAdisvaparabhApanani0 265 sAijjaI' AmArjayantamekavAramekadinaM vA pramArjayantamanekavAraM pratidinaM vA pramAjanaM kurvantaM zramaNaM svadate anumodate / yo hi zramaNaH zramaNI vA anyayUthikasya zrAvakAdervA caraNayorekavAramanekavAraM vA rajoharaNAdinA pramArjanaM karoti tathA pramArjayantamanumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati ||sU0 11 // sUtrama-evaM taiyauddesagamA Neyadhvo NavaraM aNNaasthiyassa vA gAratthiyassa vA abhilAvo jAva je bhikkhU gAmANugAma dUijjamANe aNNautthiyassa vA gAratthiyassa vA sIsaduvAsyiM karei kareMtaM vA sAijjai ||suu0 12-66 // chAyA-evaM tanoyoddezakagamo jJAtavyaH navaram anyayUthikasya vA gRhasthasya vA abhilApo yAvat yo bhikSuH prAmAnugrAmaM dravan anyayUthikasya vA gRhasthasya vA zIrSadvArikAM karoti kurvantaM vA svadate ||suu. 12-63 // cUrNI-evamupayuktaprakAreNa tRtIyoddezakasya gamaH prakAraH sa atrApi ekAdazodezake'pi jJAtavyaH, navaram-vizeSo'yaM yadatra 'anyayUthikasya vA gRhasthasya vA' ityevaM prakArakaH abhilApaH sUtroccAraNaprakAro vaktavyaH, kiyatparyantaM tRtIyoddezakagamo jJAtavyaH ? atrAha'jAva' ityAdi / 'jAva' yAvatparyantaM zIrSadvArikAsUtram pAdAmArjanaSoDazatamasUtrAdAramya ekasaptatitamazIrSadauvArikAsUtraparyantaSaTpazcAzat sUtrANi atrApi ekAdazodezake vaktavyAnIti bhAvaH // 12-66 // sUtram--je bhikkhU appANaM bIhAvei bIhAveta vA sAijjai / chAyA-yo bhikSurAtmAnaM bhApayati bhApayantaM vA svadate ||suu0 67 // cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'appANaM' svakameva 'bIhAbei' bhApayati bhayAttai karoti 'bIhAvetaM vA sAijjaI' bhApayantaM vA svadate'numodavate ||suu0 67 // sUtram-je bhikkhU paraM bIhAvei bIhAveta vA sAijjai sU0 65 // chAyA-yo bhikSuH paraM bhApayati bhApayantaM vA svadate ||suu0 65 // cUrNI-'je bhikkhU ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcit bhikSuH zramaNaH zramaNI vA zrI nizItha sUtra
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________ 266 nizIthasUtre 'paraM' paraM svasmAdanyam 'bIhAveI' bhApayati parasmai bhayaM samutpAdayati tathA 'bIhArataM vA sAijjaI' bhApayantaM bhayaM samutpAdayantamanyaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / atrAha bhASyakAraHbhASyam-bhayaM cauvvihaM vutnaM, divcamANusateriyaM / ___AkamhiyaM ca ekkekkaM, saMtAsaMtaM puNo duhA // 1 // chAyA--bhayaM caturvidha proktaM, divyamAnuSatairazcam / ___ AkasmikaM ca ekaikaM sadasat punadvidhA // 1 // avacUriH-bhayaM caturvidhaM catuHprakArakaM bhavati tathAhi-divyaM-devasambanti, mAnuSaM manuSyasambandhi, tairazcaM-tiryaksambandhi, tatra pizAcAdivyantarajanitaM bhayaM divyam, stenAdibhi rjAyamAnaM bhayaM mAnuSaM, tathA pRthivyapUtejovAyuvanaspatisiMhAdibhyo jAyamAnaM bhayaM tairazcam , tathA caturtha bhayamAkasmikaM nirhetukam / ekaikaM bhayaM punarapi dviprakArakaM bhavati satavidyamAnam , asat-avidyamAnaM, bhayaM dvividhaM sadUpeNa asadrUpeNa ca, tatra pizAcastenajalAdisiMhA. dikeSu samupasthiteSu dRSTeSu ca yad bhayaM samutpadyate tatsadpaM bhayam , yad eteSu adRSTeSvapi bhayaM jAyate tat asadrUpaM bhayam / Akasmikam--akasmAd bhayam AtmasamutthaM mohanIyabhayaprakRtyudayAt yad avidyamAnaM sat samutpadyate tadAkasmikaM bhayam , idaM bhayakAraNasaMkalpitAbhiprAyotpannaM bhavatIti / atra ziSyaH prAha-bho guro ! zAstre tu ihalokAdikaM saptavidhaM bhayaM kathitaM, tadyathA-ihalokabhayam 1, paralokabhayam 2, AdAnabhayam 3, AjIvikAbhayam 4, akasmAdbhayam 5, maraNabhayam 6, azlokabhayaM ceti / tatkathamatra caturvidhameva bhayaM pratipAdyate ? iti| evaM ziSyeNa pRSTa AcAryaH prAha -bhoH ziSya ! yadyapi saptaprakArakaM bhayaM tathApi saptAnAmapi caturvaivAntarbhAvasaMbhavAdatra caturvidhaM proktam , tathAhi-ihalokabhayaM manuSyabhaye samAviSTaM bhavati 1, paralokabhayaM devabhaye tiryagbhaye ca samAvizati 2, AdAnabhayamAjIvikAbhayaM maraNabhayam azlokabhayaM ceti bhayacatuSTayamapi divyamAnuSatairazcarUpe bhayatraye yathAyathaM samAviSTaM bhavati 6, yataH AdAnena hastasthitena vastunA bhayaM 'hastagataM me vastu devamanujatiryazco mA hiyeran' ityevaM rUpaM bhayamAdAnabhayam, tathA AjIvikA nAma vRttiH, sA ca vRttirdevamanujatiryagadhInA, tathA maraNaM prANaparityAgaH, tadapi divyamanujatiryagabhavAvasthitasyaiva bhavati, akasmAtkAraNAt divyAdibhyastribhya eva maraNabhayaM bhavati 6, azlokabhayamapi divyamanujatiryakSveva saMbhavati 7, tasmAtkAraNAt bhayacatuSTaye saptAnA. mapi bhayAnAM samAvezo bhavati / tathA ca rAkSasapizAcAdijanyaM bhayaM divyabhayam 1, stenAdikabhayaM manujabhayam 2- udakAdisiMhAdibhayaM tiryagbhayam 3, mohanIyaprakRtyudayajanyamAtmasamutthamAkasmikabhayam 4, asmAccaturvidhabhayamadhyAdanyatamabhayena svAtmAnaM paraM vA tadubhayaM ca bhApayati zrI nizItha sUtra
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriHu.11 sU0 66-69 svaparavismApanaviparyAsananiSedhaH 267 sa prAyazcittabhAgI bhavati / tatrAtmAnaM paraM ca bhApayan svAtmAnaM paraM ca nApekSate vibhyan svayaM paro vA kSiptacitto bhavet glAnatvaM ca bhavet bhIto vA bhUtena gRhIta iva bhavet grahagRhIto vA'nyaM bhApayati / evaM saMyamavirAdhanaM kadAcidAtmavirAdhanaM cApi prApnuyAt tasmAtkAraNAt na svAtmAnaM tathA paraM ca bhApayediti ||suu068|| sUtram-je bhikkhU appANaM vimhAvei vimhAvetaM vA sAijjai // 69 // chAyA- yo bhikSurAtmAnaM vismApayati vismApayantaM vA svadate ||suu069|| cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'appANaM' AtmAnaM-svAtmAnam 'vimhAveI' vismApayati, tatra vismayotpAdanaM vismApanam AzcaryasamutpAdanamityarthaH, 'vimhAvetaM vA sAijjai' vismApayantaM vA svadate anumodate / yo hi svAtmAnaM vismApayati vismApayantaM vA anyamanumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati ||suu0 69 // sUtram-je bhikkhU paraM vimhAvei vimhAvetaM vA saaijji||suu070 // chAyA- yo bhikSuH paraM vismApayati vismApayantaM vA svadate ||su0 70 // cUrNI --'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'paraM' paraM-svasmAdanyam janam 'vimhAvei' vismApayati tatra vismApanamAzcarya janayati 'vimhAveMtaM vA sAijjaI vismApayantaM vA svadate, yo hi anyajanasya AzcaryakArivAkyAdinA AzcaryamutpAdayati taM yo anumodane sa prAyazcittabhAgI bhavati / atrAha bhASyakAraHbhASyam-vimhAvaNaM u duvihaM, abhUyapuvvaM ca bhUyapuvvaM ca / tava-iMdajAla-vijjA-nimitta--vayaNAihiM ceva // chAyA--vismApanaM tu dvividham abhUtapUrva ca bhUtapUrva ca / tapa-indrajAla-vidyA-nimitta-vacanAdibhizcaiva // avacUriH-SaTSaSThIsUtre saptaSaSThIsUtre ca yat vismApanaM kathitam tat dvidhidhaM dviprakAraka bhavati ekamabhUtapUrva, dvitIyaM bhUtapUrva, tatra yAdRzamAzcarya pUrva kadAcidapi nAbhUt tad abhUtapUrvam , yatpUrva kadAcid abhUt tAdRzaM bhUtapUrvam , etat dviprakArakamapi vismApanam tapaAdinA tapasA tapolabdhyA bhavati, indrajAlena vismayakAriprayogapratipAdakazAstreNa, vidyayA dRSTibandhAdirUpayA maMtrAdivizeSeNa vA vismApanaM bhavati, tathA nimittavacanenApi atItAnAgatavartamAnasambandhinimitta. vacanena, AdizabdAt antardhAnAdinA pAdalepanAdiprayogeNa vA, ebhiH kAraNaiH vismApanaM bhavati, zrI nizItha sUtra
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________ 268 tat abhUtapUrva bhUtapUrva ca vismApanaM bhavati / tatra yad vismApanaM vidyAmantrendrajAlikAdiprayogarUpam AtmanA akRtapUrvam, anyena vA kriyamANaM na dRSTaM na zrutaM vA tad abhUtapUrva vismApanaM kathyate / etadviparItaM yat svayaM kRtaM pareNa vA kriyamANaM dRSTaM zrutaM vA tAdRzaM vismApanaM bhUtapUrva kathyate / etAdRzaM vismApanaM svasya parasya vA yo bhikSuH karoti kArayati vA kurvantaM vA anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / tathA etAdRzavismApanena harSAtirekAt AzcaryAtirekAdvA kadAcit svayameva vikSiptacitto bhavet tataH sa vikSiptacittena cAnyaiH sahAdhikaraNaM karoti, adhikaraNe ca jAte sUtrArthayorhAniH saMyamAtmavirAdhanA ca syAt, tathA paro vA kadAcit tAdRzamAzcaryAdikaM dRSTA zrutvA ca vikSiptacitto bhavet tatrApi ete doSA bhaveyuH / asadbhUte ca vismApane mAyAkaraNaM mRSAvAdo'pi bhavet / yasmAdete doSA vismApane bhavanti tasmAtkAraNAt zramaNaH zramaNI vA kadAcidapi svAtmAnaM vA paraM vA na vismApayediti bhAvaH ||suu070 // nizIthasUtre sUtram - je bhikkhU appaNaM vippAriyAsei vippariyA saMtaM vA sAijjai // sU0 71 // chAyA - yo bhikSurAtmAnaM viparyAsayati viparyAsayantaM vA svadate // sU0 71| cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'appA' AtmAnaM svAtmAnam 'vippariyA se ' viparyAsayati, tatra viparyAso viparyayakaraNaM, yo dravyAdibhAvo yena prakAreNa sthitaH taM bhAvam anyathA prakArAntareNa manasA bhaNati kriyAyAM vA pariNamayati, yathA jIvamajIvaM prarUpayati, ajIvaM jIvaM prarUpayati dharmamadharma prarUpayati, adharma dharmamityAdi / anyasya vA purataH prarUpayati, tathA 'vippariyA saMtaM vA sAijjai' viparyAsayantaM vA svadate, yo hi anyathA sthitasya bhAvasya prakArAntareNa prajJApanAdikaM karoti taM yo'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 71 // sUtram ---- je bhikkhU paraM vipariyAsei vipariyAsaMtaM vA sAi jjai // sU0 72 // chAyA -yo bhikSuH paraM viparyAsayati viparyAsayantaM vA svadate / sU0 72 / / cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'paraM' paraM - svasmAdanyaM zramaNaM zrAvakaM vA 'vipariyA sei' viparyAsayati anyathAsthitasya dravyAdibhAvasya prakArAntareNa prarUpaNAM karoti tathA 'vipariyAsaMtaM vA sAijjai' viparyAsayantaM vA svadate / sa prAyazcittabhAgI bhavati // zrI nizItha sUtra
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNi bhASyAvacUriH u. 11 sU0.70-71 jinoktA'nyaprazaMsanavairAjyaviruddha rAjyagamanAdini0269 atrAha bhASyakAra: bhASyam - jaMruvo jo bhAvo bhavejja Niyao ya aNNahA so u / bhaNNai kijjai loe, viSpariyAso imo hoi // 1 // chAyA - yadrUpo yo bhAvo bhavet niyatazca anyathA sa tu / bhaNyate kriyate loke, viparyAsaH ayaM bhavati // 1 // avacUriH - loke yadrUpo yAdRzo bhAvo niyataH nizcito bhavati sa tu anyathA bhaNyate, etAvadeva na kintu kriyate'pi ca ayaM viparyAso bhavatIti viparyAsalakSaNam // 1 // atha viparyAsasya bhedAn udAharaNAMzcaH darzayati bhASyakAraH bhASyam - davye khette kAle, bhAve ya cauvviho vivajjAso / kamaso vocchaM tesiM, nANattaM satyabhAsAe // 1 // dave asoogamAI, khette NagarAiyaM muNeyabvaM / kAle ogAr3hAI, bhAve puNa nivvuyAI ya // 2 // chAyA - dravye kSetre kAle, bhAve ca caturvidho viparyAsaH / kramazo vakSye teSAM nAnAtvaM zAstrabhASayA // 2 // dravye azokAdi, kSetre nagarAdikaM jJAtavyam / kAle AgADhAdi, bhAve punarnirvRtAdi ca // 3 // avacUri : - yo'yaM sUtradvaye viparyAsaH kathitaH sa dravyakSetra kAlabhAvabhedena - caturvidhaH catuHprakArako bhavati / eSAM dravyakSetrAdibhedabhinnAnAM viparyAsAnAM nAnAtvaM kramazaH AnupUrvyA zAbhASayA zAstrokta bhASAvidhinA vakSye kathayiSyAmi / tatra dravye viparyAso yathA-ajAnatA pRcchakena pRSTe kimapi azokAdikaM vRkSaM prati nimbAdikathanam, nimbAdikaM prati azokAdikathanam 1 | kSetre viparyAsaH - hastizIrSanagarasya hastinAgapuratvena kathanam, athavA tadviparItakathanam 2, kAle viparyAsaH- AgADhaM-prAptaM pauruSyAdikAlaM prati anAgADhamaprAptaM kAlaM kathayati, tadviparItaM vA kathayati 3, bhAve viparyAsaH - svakamanirvRtaM nirvRtatvena darzayati paraM nirvRtamapi anirvRtaM prakAzayati / evaM tapasvinamata pasvinam, atapasvinaM tapasvinaM kathayatItyAdi / evamAdizabdAt kSabhAdiviSaye'pi bhAvA jJAtavyAH 4, evaM yaH kazcid bhikSuzcaturvidhena viparyAsena etAdRzena anyena vA kenApi viparyAsena AtmAnaM paraM vA viparyAsayati viparyAsayantaM vA anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 72 // sUtram - je bhikkhU muhavaNNaM karei kareMteM vA sAijjai // sU0 chAyA -yo bhikSurmukhavarNa karoti kurvantaM vA svadate // sU0 73 // zrI nizItha sUtra
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________ 270 nizIthasUtre cUrNI- 'je bhikkha' ityAdi / 'je bhikkha' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'muhavaNNaM' mukhavarNam-mukhamiti pravezaH AdaraNam jinapraNItAdanyavastunaH svIkaraNamityarthaH tasya varNa varNanaM prazaMsanaM 'karei karoti, kArayati 'kareMta' kurvantaM jinoktaviparItavastunaH prazaMsA kurvantamanyaM 'sAijjai' svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // suu073|| atrAha bhASyakAra:--- bhASyam --muhavaNaM taM cauhA, dave khette ya kAla bhAve ya / tesiM cauNha vocchaM, nANattaM ANupuvIe // 1 // dave kusatthamAI, khette gaMgAi kAla uvarAgo / bhAve kudhammamAI, tesiM vaNaM na kAyavvaM // 2 // chAyA-mukhavarNa taccaturdhA dravye kSetre ca kAle bhAve ca / teSAM caturNA vakSye nAnAtvamAnupUrvyA // 1 // dravye kuzAstrAdi, kSetre gaGgAdi kAle uparAgaH / bhAve kudharmAdi teSAM varNa na karttavyam // 2 / / avacUriH-mukhavarNa-jinapraNItAnyasvIkAraprazaMsanaM dravyakSetrakAlabhAvamedAt caturdhA-catuvidhaM bhavati, teSAM caturNAmapi nAnAtvaM bhedAn AnupUrvyA-anukameNa vakSye kathayiSyAmi // 1 // tathAhidravye dravyataH kuzAstrAdi, zAkya-kapile-zvaravAdiprabhRtInAM zAstraM, mandiranirmANajinapratimAtatpratiSThApanAdi vA upalakSaNAt kumArgasya grahaNaM bhavati, sa ca trizatatriSaSTipASaNDinAM zAstraM vA ?, kSetre kSetrataH gaGgAdi-gaGgAprayAgaprabhAsAditIrthakSetram / athavA-zatruJjaya-giranArAditIrthakSetram 2, kAle-kAlataH uparAgAdi, tatra-uparAgazcandrasUryagrahaNaM tadviSayakaH samayaH 3, bhAve-bhAvataH kudharmAdi-cAndrAyaNAdikuvratagobhUmisuvarNadAnAdikudAnaprabhRtiH 4 / eteSAM pUrvoktAnAM prazaMsanaM na kartavyam / yaH ko'pi bhikSureSAM prazaMsanaM karoti kArayati kurvantaM vA paramanumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tasya AjJAbhaGgAnavasthAmithyAtvAdayo'neke doSA bhavantIti saptatitamasUtrasya bhASyagAthAdvayArthaH ||suu073|| sUtram-je bhikkhU verajjavirUddharajaMsi sajjo gamaNaM sajjo AgamaNaM sajje gamaNAgamaNaM karei kareMtaM vA sAijjai // sU074 // chAyA-yo bhikSuH vairAjyaviruddharAjye sadyo gamanaM sadya AgamanaM sadyo gamanAgamanaM karoti kurvantaM vA svadate ||suu074|| cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'verajjaviruddharajasi' vairAjyaviruddharAjye yatra dvayoH rAjJoH parasparaM vairabhAvaH samutpannaH, tathA dvayoH rAjJoH parasparaM gamanAgamanaM niSiddhaM tat vairAjyaviruddharAjyamiti kathyate / athavA yatra rAjye pUrvapuruSa zrI nizItha sUtra
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 11 sU0 72-77 divAbhojanAvarNavAdAdiniSedhaH 271 paramparAgataM vairaM bhavati tat vairAjyam, athavA yasya rAjJo rAjye koTTapAlAdayo virajyanti virodhaM kurvanti tat vairAjyam, athavA vigato rAjA mRtaH pravAsito vA tad vairAjyamiti kathyate, viruddhasya rAjJo rAjyaM viruddharAjyam etAdRzaM yatra bhavati tad vairAjyaviruddharAjyaM kathyate, tasmin vairAjyaviruddharAjye 'sajjo gamaNaM' sadyo gamanam, vartamAnakAle yatra nagare dvayoH rAjJoH virodho jAyate yuddhAdipravartanazaGkA vA pravarttate, tatra gamanaM karoti, yatra vA yuddhaM bhaviSyati abhUt vA tatrApi yo gamanaM karoti 'sajjo AgamaNaM' sadya Agamanam 'sajjo gamaNAgamaNaM karei' sadyaH gamanAgamanaM karoti, tathA 'kareMtaM vA sAijjai' kurvantaM vA svadate, yo hi bhikSurvigatarAjani viruddharAjye vA gamanaM karoti AgamanaM vA gamanAgamanaM vA karoti kurvantamanyaM zramaNaM vA anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 74 // sUtram--je bhikkhU diyAbhoyaNassa avaNNaM vayai vayaMtaM vA saaijji|| sU075 // chAyA-yo bhikSurdivAbhojanasya avarNa vadati vadantaM vA svadate // sU0 72 // ___ cUrNI-- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'diyAbhoyaNassa' divAbhojanasya-divase bhojanakaraNasya 'avaNaM' avarNa nindAm 'vayai' vadati kathayati lokebhyaH prarUpayati kathAprasaMge lokAnAM purataH divasabhojanasya nindAM karoti tathA 'vayaMtaM vA sAijjai' divAbhojanasyAvarNa vadantaM vA bhASamANaM vA svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati ||suu0 75 // sUtram-je bhikkhU rAibhoyaNassa vaNaM vayai vayaMtaM vA saaijji||7|| chAyA-yo bhikSuH rAtribhojanasya varNa vadati vadantaM vA svadate ||suu076|| cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'rAibhoyaNassa' rAtribhojanasya 'vaNNaM' varNa prazaMsAm 'vayai' vadati kathayati rAtribhojane nAsti ko'pi doSaH pratyuta guNo bhavatItyevaMprakAreNa lokAnAM purato yo rAtribhojanasya prazaMsAM karoti tathA 'vayaMta vA sAijjaI' vadantaM lokAnAM purato rAtribhojanasya prazaMsAM kurvantaM svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU076 // sUtram-je bhikkhU diyA asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA paDiggAhettA diyA bhuMjai diyA bhujaMtaM vA saaijji|| sU077 // chAyA--'yo bhikSudivA azanaM vA pAnaM vA khAdya vA svAcaM vA pratigRhya divAbhuGkte divA bhuJjAnaM vA svadate // suu077|| zrI nizItha sUtra
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________ 272 nizIthasUtre cUrNI--'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'diyA' divA-divase 'asaNaM vA pANaM vA khAimaM sAimaM vA' azanAditurvidhAhAram 'paDiggAhettA' pratigRhya 'diyA bhuMjai divA bhuGkte-divase gRhItvA divase eva kAlAtikrameNa rAtrI saMsthApya dvitIyadivase vA bhuGkte tathA 'diyA muMjaMtaM vA sAijjaI' evaM prakAreNa divA bhuJjAnaM vA svadate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 77 // sUtram-je bhikkhU divA asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAima vA paDiggAhettA rati bhuMjai rati bhuMjataM vA sAijjai ||suu0 78 // chAyA-yo bhikSurdivA azanaM vA pAnaM vA khAdyaM vA svAdyaM vA pratigRhya rAtrau bhui.kte rAtrau bhujAnaM vA svadate // suu078|| cUrNI---'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'diyA' divA-divase 'asaNaM vA 4' azanAdicaturvidhAhAram paDiggAhettA' pratigRhya 'rati muMjai' rAtrau sUrye'staMgate bhuGkte ritiM bhujataM vA sAijjai' rAtrau bhuJjAnaM vA svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // suu078|| sUtram-je bhikkhU rattiM asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA paDiggAhettA diyA muMjai diyA bhujaMtaM vA sAijjai // sU079 // chAyA-yo bhikSuH rAtrau azanaM vA pAnaM vA khAdya vA svAdya vA pratigRhya divAbhuGkte divA bhujAnaM vA svadate sa prAyazcittabhAgI // suu079|| cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'ratti' rAtrau sUryodayAtpUrva 'asaNaM vA 4' azanaM vA-azanAdi caturvidhamAhAraM 'paDiggAhittA' pratigRhya rAtrau sUryodayAtpUrvam azanAdikaM caturvidhamAhArajAtamAnIya 'diyA bhuMjai' divA bhuGkte 'diyA muMjata vA sAijjaI' divA bhuJjAnaM vA svadate sa prAyazcittabhAgI bhavati / / sU0 79 // sUtram-je bhikkhU ratiM asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA paDiggAhettA ratti bhuMjai ratiM bhujaMta vA sAijjai ||suu0 80 // chAyA--yo bhikSuH rAtrau azanaM vA pAnaM vA khAdya vA svAdya vA pratigRhya rAtrI bhukte rAtrau bhujAnaM vA svadate // suu080|| ___ cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'rati' rAtrau udayAstAtpUrvapazcAt "asaNaM vA 4' azanaM vA 4 'paDiggAhettA' pratigRhya 'rati bhuMjai' rAtrau udayAstApUrvapazcAdeva bhuGkte 'rati jhuMjataM vA sAijjai' rAtrau bhuJjAnaM vA svadate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU080 / / zrI nizItha sUtra
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 11 sU0 78-80 paryuSitAzanAdyAhAra niSedhaH 273 sUtram - je bhikkhU asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA parivAsei parivAseMtaM vA sAijjai // sU081 // chAyA-yo bhikSuH azanaM vA pAnaM vA khAdyaM vA svAdyaM vA parivAsayati parivAsayantaM vA svadate // sU0 81 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'asaNaM vA4' azanaM vA 4 azanAdicaturvidhAhAram 'parivAra' parivAsayati saMsthApayati sundaramidamazanAdi AgAmidine bhokSyAmIti rAtrau sthApayitvA paryuSitaM karoti 'parivAseMtaM vA sAijjai' parivAsayantaM vA svadate // sU081 // sUtram - je bhikkhU parivAsiyassa asaNassa vA pANassa vA khAimassa vA sAimassa vA tayappamANaM vA bhUippamANaM vA viduppamANaM vA AhAraM AhArei AhArateM vA sAijjai // sU0 82 // chAyA - yo bhikSuH parivAsitasya azanasya vA pAnasya vA khAdyasya vA svAdyasya vA tvacApramANaM vA bhUtipramANaM vA bindupramANaM vA AhAramAharati AharantaM vA svadate // sU082 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'parivAsiyassa' parivAsitasya paryuSitasya divase muktAvazeSaraya rAtrau sthApitasya ' asaNarasa vA ' azanasya vA 'pANassa vA' pAnasya vA 'khAimassa vA' khAdyasya vA 'sAimassa vA' svAdyasya vA ' tayappamANaM vA' tvacApramANaM vA tvacA tanutarA bhavatIti tvacApramANaM alpapramANamityarthaH 'bhUippamANaM vA' bhUtipramANaM vA bhUtiH -- rakSA - bhasma tatpramANaM bhasmarajaHkaNapramANaM svalpamAtra mapItyarthaH 'viduppamANaM vA' bindupramANaM vA jalAderbindupramANaM vA 'AhAraM AhArei' AhAramAharati rAtrau sthApitAzanAdeH svalpamapi bhAgamAharati bhuGkte tathA 'AhAreMtaM vA sAijjai' Aharantam- alpamAtrasyApyazanAderbhAgasyopabhogaM kurvantaM svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 82 // - -je bhikkhU maMsAiyaM vA macchAiyaM vA maMsakhalaM vA macchakhale sUtramvA AheNaM vA paheNaM vA saMmelaM vA hiMgolaM vA annayaraM vA tahappagAraM virUrUvaM vA hIramANaM pehAe tAe AsAe tAe pivAsAe taM syaNi aNNattha uvAiNAvei uvAiNAvataM vA sAijjai // sU083 // zrI nizItha sUtra
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre chAyA - yo bhikSumIsAdikaM vA matsyAdikaM vA mAMsakhalaM vA matsyakhalaM vA AheNa vA praheNaM vA saMmelaM vA hiMgolaM vA anyatarad vA tathAprakAraM virUparUpaM hiyamANaM prekSya tayA AzayA tathA pipAsayA tAM rajanImanyatra upAtikrAmati upAtikrAmantaM vA svadate // sU0 83 // 274 cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'sAiyaM vA' mAMsAdikaM vA yasmin bhojane Adau mAMsaM dadAti pazcAt odanAdikaM dadAti tat mAMsAdikaM kathyate 'macchAiyaM vA' matsyAdikaM vA yasmin bhojane Adau matsyaM dadAti ante odanAdikaM tat matsyAdikaM bhojanam 'maMsakhalaM vA' mAMsakhalaM vA yatra sthAne mAMsaH zoSyate tat mAMsakhalam 'macchakhalaM vA' matsyakhalaM vA yatra sthAne matsyA zoSyante tat matsyakhalaM vA 'AheNaM vA paheNaM vA' AheNaM vA praheNaM vA bhojanagRhAt yad AnIyate tat AheNam, bhojanagRhAt yad anyatra nIyate tat praheNam, yadvA vadhUgRhAt varagRhe yat nIyate tat AheNaM, yat varagRhAt vadhUgRhe nIyate tat praheNam 'saMmelaM vA' vivAhAdau yat bhaktAdikaM nirmIyate tat saMmelam 'hiMgolaM vA' yat mRtabhaktaM tat hiMgolam 'aNNayaraM vA tahaSpagAraM ' anyatarad vA tathAprakAram, tatrAnyatarat kathitAtiriktaM tathAprakAraM kathitasadRzam 'virUvarUvaM' virUparUpamanekaprakArakam 'hIramANaM' hriyamANam gRhAt udyAnAdiSu bhojanArtham nIyamAnam, athavA ekasmAd grAmAd grAmAntaraM prati nIyamAnaM mAMsAdiyuktabhojanam 'pehAe' prekSya - dRSTvA 'tAe AsAe ' tanmAMsAdikaM lapsye iti tallAmecchayA 'tAe pivAsAe' tayA pipAsayA tasya mAMsAdiyuktA - hArasya pipAsayA tRSNayA abhilASayetyarthaH odanAdInAmazitumicchA AzA, drAkSApAnakAdInAM pAtumicchA pipAsA, tayA AzayA pipAsayA vA 'taM syaNi aNNattha uvAiNAvei' tAM rajanIm anyatra tadgrahaNecchAyA zayyAtara vasatito'nyavasatau gatvA rAtrim upAtikrAmati ullaGghayati 'uvAiNAveMtaM vA sAijjai' upAtikrAmantaM vA ullaGghayantaM vA anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / nanu - ' evaM khalu cauhiM ThANehiM jIvA NeyaritAe kampaM pakareMti NeraiyattAe kamma pakarettA raiesa uvajjaMti, 'taM jahA' - mahAraMbhayAe mahApariggahAe paMcidiyavaheNaM kuNimAhAreNa" ityAdinA yadyapi mAMsabhakSaNaM madyapAnaM ca sUtreSu sarvathaiva niSiddhaM tat kathamatraivaM pratipAdyate ? iti cedAha - kazcit mAMsabhakSakakulotpanno dIkSito jAta iti tasya kadAcidevaMprakArikA'bhilASA jAtisvabhAvAt saMbhavet iti saMbhAvya tasya zAstre niSedhaH kRtaH / / sU0 83 / / sUtram -- je bhikkhU niveyaNapiMDaM bhuMjai bhujataM vA sAijjai // 84 // chAyA - yo bhikSurnivedanapiNDaM bhuGkte bhuJjAnaM vA svadate // sU0 84 // zrI nizItha sUtra
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u011 sU0 81-86 yathAchandaprazaMsAdyanalapravAjanAdiniSedhaH 275 cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'NiveyaNa piMDaM' nivedana piNDam devayakSavyantara nivedanAya prastutaMbhaktAdikaM tat nivedanapiNDam 'bhuMjai' bhuGkte devatAdyarthe yat piNDaM sthApitaM tAdRzaM nivedanapiNDaM yo bhikSurupabhuGkte tathA 'bhujataM vA sAijjai' bhuJjAnaM vA svadate sa prAyazvittabhAgI bhavati // s0 84 // sUtram - je bhikkhU ahAchaMdaM pasaMsai pasaMsaMtaM vA sAijjai // sU085 // chAyA - yo bhikSuryathAchandaM prazaMsati prazaMsantaM vA svadate ||suu0 85 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'ahA chaMda' yathAchandaM, tatra chando'bhiprAyaH, tena yathA yena prakAreNa svasyAbhiprAyastadanusAreNa prarUpayati karoti sa yathAchandaH procyate, taM 'pasaMsaI' prazaMsate tasya prazaMsAM karoti kArayati 'pasaMsaMtaM vA' prazaMsantamanyaM vA 'sAijjai' svadate sa prAyazcittabhAgI bhavati // atrAha bhASyakAraH --- bhASyam - jahachaMdattaM duvihaM, parUvaNe taha bhavejja caraNe ya / paDilehAisu paDhamaM, bIyaM puNa sAhukiriyA // 1 // chAyA - yathAchandatvaM dvividhaM prarUpaNe tathA bhavet caraNe ca / pratilekhAdiSu prathama, dvitIyaM punaH sAdhukriyAsu // 1 // avacUri :- sAghoryathAchandatvaM dvividhaM bhavati, tatra ekaM prarUpaNe prarUpaNAviSaye, dvitIyaM caraNe cAritraviSaye ca / tatra prarUpaNe yathAchandatvaM yathA - vastrapAtrAdInAM nityaM pratilekhanA na karttavyA kiM tatra nirantaraM jIvAH parivasanti yena nityameva pratilekhanA kriyate, dvitrAdidivasavyavadhAnena karaNe na ko'pi doSaH / rajoharaNadazikAH (rajoharaNaphalikAH ) UrNAdikarkaza sparzasUtraiH kimartha kriyante, kSaumikAdimRdusparzasUtraiH kiM na kriyante ? ko'tra doSaH ?, ityAdi prarUpaNam 1 | caraNe yathAchandatvaM yathA - asmadAdyarthaM sampAditamazanAdi grahItavyaM yena yathAruci bhojanaM labhyate tena saMyamArAdhanaM sukaraM bhavati, ke'trAghAkarmAdidoSAH samApatanti, evaM sAdhunimittasaMpAditA'zanAdigrahaNarUpaM yathAchandatvam, yathA - zayyAtarapiNDAdAnam, gRhipAtragrahaNaM, nirgrandhyA saha vasanam, ityAdisAdhukriyAsu caraNaviSayakaM yathAchandatvaM bhavati / ityAdyAcaraNavantaM yathAchandaM sAdhuM na prazaMset, na vA prazaMsAM kurvantamanyamanumodeta / yastasya prazaMsAM karoti tathA prazaMsantamanumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / / sU0 85 // sUtram - je bhikkhU AhachaMdaM vaMdai vaMdataM vA sAijjai // sU0 86 // chAyA -yo bhikSuryathAchandaM vandate vandamAnaM vA svadate ||suu0 86 // zrI nizItha sUtra
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'ahAchaMda' yathAchandam pUrvoktaprakArakaM 'vaMdai' vandata namaskArAdikaM karoti kArayati vA 'vaMdataM vA sAijjai' yathAchandaM vandamAnaM namaskArAdikaM tathA tadIyaguNotkIrtanAdikaM ca kurvANaM svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / / sU0 86 // sUtram - je bhikkhU NAyagaM vA aNAyagaM vA uvAsagaM vA aNuvAsagaM vA aNalaM pavvAve pavvAveMtaM vA sAijjai // sU0 87 // chAyA -- yo bhikSurjJAtakaM vA ajJAtakaM vA upAsakaM vA anupAsakaM vA analaM pratrAjayati pravAjayantaM vA svadate ||suu0 87 // cUrNI -- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'NAyagaM vA' jJAtakaM vA 'aNAyagaM vA' ajJAtakaM vA, tatra jJAtakaH svajanaH pitRputrapautra dauhitrabhrAtRprabhRtiH, ajJAtakaH asvajanaH svajanabhinnaH, athavA jJAtakaH prajJAyamAnaH paricitaH saMsArAva - sthAyAH pravrajyAvasthAyA vA, ajJAtako'jJAyamAnaH aparicitaH, etAdRzam tathA 'uvAsagaM vA ' upAsakaM zrAvakaM vA 'aNuvAsagaM vA' anupAsakaM vA zrAvakabhinnamanyatIrthikaM vA 'aNalaM ' analaM tatrAlaM paryAptaH na alamiti analam aparyAptam - pravrajyAyogyaguNarahitam ayogyamityarthaH yaH pratrAjanasya yogyo na bhavati tAdRzam 'pavvAvei' pravrAjayati dIkSayati tathA 'pavvAveMtaM vA sAijjai' pravAjayantaM vA svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / / sU0 87 // sUtram - je bhikkhU NAyagaM vA aNAyagaM vA uvAsagaM vA aNuvAsagaM vA aNalaM uvadvAvei uvaTThAveMtaM vA sAijjai // sU0 88 // chAyA - yo bhikSurjJAtikaM vA ajJAtakaM vA upAsakaM vA anupAsakaM vA analamupasthApayati upasthApayantaM vA svadate ||suu0 88 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'gAyagavA' jJAtakaM paricitaM svajanaM putrabhrAtRprabhRtikam 'aNAyagaM vA' ajJAtakamaparicitaM svajanabhinnaM vA tathA 'uvAsagaM vA' upAsakaM vA zrAvakaM sAdhvArAdhakaM 'aNuvAsagaM vA' anupAsakaM zrAvakabhinnamanyatIrthikaM vA 'aNalaM ' analamaparyAptamayogyamityarthaH 'uvadvAvei' upasthApayati - tyaktamahAvrataM punarmahAtrate Aropayati chedopasthApanIyacAritraM dadAti 'uvadvAveMtaM vA sAijjai' upasthApayantaM vA svadate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 88 // sUtram - - je bhikkhu NAyageNa vA aNAyageNa uvAsaeNa vA aNuvAsaeNa vA aNaleNa veyAvaccaM kArAvei kArAveMteM vA sAijjai // sU0 89 // 276 zrI nizItha sUtra
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 11 sU0 87-91 sacelAcelaparasparasahavAsaniSedhaH 277 chAyA--yo bhikSutikena vA ajJAtakena vA upAsakena vA anupAsakena vA analena vaiyAvRtyaM kArayati kArayantaM vA svadate ||suu0 89 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'NAyageNa vA' jJAtakena vA-svajanena vA 'aNAyageNa vA' ajJAtakena asvajanenA'paricitena vA tathA 'uvAsageNa vA' upAsakena zrAvakeNa ArAdhitazrutacAritralakSaNadharmeNa ityarthaH 'aNuvAsageNa vA' anupAsakena zrAvakabhinnena paratIthiMkenetyarthaH 'aNaleNa' analena ayogyena upalakSaNAd yogyenApi kenacidapi gRhasthena svakIyam 'veyAvaccaM' vaiyAvRttyaM sevAzuzraSAdilakSaNam 'kArAveI' kArayati 'kArAvetaM vA sAijjaI' kArayantaM vA svadate sa prAyazcittabhAgI bhavati // suu089|| sUtram-je bhikkhU sacele sacelagANaM majjhe saMvasai saMvasaMtaM vA sAijjai // sU0 90 // chAyA--yo bhikSuH sacelaH sacelikAnAM madhye saMvasati saMvasantaM vA svadate // 9 // carNI_je bhikkha' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH 'sacele' sacailaH, tatra celaM vastraM tadvAn sacelaH sthavirakalpItyarthaH 'sacelagANaM' sacelakAnAM sthavirakalpikAnAM bhinnasAmAcArIkANAm 'majjhe' madhye 'saMvasaI' saMvasati nivAsaM karoti 'saMvasaMta vA sAijjaI' saMvasantaM vA svadate, yo hi sacelaH sthavirakalpI zramaNaH sacelakAnAM bhinnasAmAcArIka sthavirakalpisaMyatAnAM madhye nivAsaM karoti tamanumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / bhinnasAmAcArIkasaMyataiH saha vAsaM kurvato'nekaprakArakadoSasaMbhavAt , ato na taiH| saha kadAcidapi saMvAso vidheya iti / / sU0 90 // sUtram-je bhikkhU sacele acelagANaM majjhe saMvasai saMvasaMtaM vA sAijjai ||suu0 91 // chAyA-yo bhikSuH sacelo'celakAnAM madhye saMvasati saMvasantaM vA svadate // 9 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'sacele' sacela:- sthavirakalpika ityarthaH 'acelagANaM' acelakAnAM jinakalpikAnAm 'majjhe' madhye 'saMvasaI' saMvasati nivAsa karoti 'saMvasaMtaM vA sAijjaI' saMvasantaM acelakAnAM madhye nivAsaM kurvantaM sacelaM svadate anumodate, yo hi sthavirakalpI jinakalpikAnAM madhye nivAsaM karoti kurvantaM vA anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / / sU0 91 // sUtram--je bhikkhU acele sacelagANaM majjhe saMvasai saMvasaMta vA sAijjai // sU0 92 // zrI nizItha sUtra
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________ 278 nizIthasUtre chAyA--- yo bhikSuracelaH sacelakAnAM madhye saMvasati saMvasantaM vA svadate // 12 // cUrNI:-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'acele' acelo jinakalpI. 'sacelagANaM majjhe' sacelakAnAM sthavirakalgikAnAM madhye samudAye 'saMvasaI' saMvasati nivAsaM karoti 'saMvasaMtaM va, sAijjaI' saMvasantaM vA sacelakAnAM samudAye nivAsaM kurvantaM svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // suu092|| sUtram--je bhikkhU acele acelagANaM majjhe saMvasai saMvasaMtaM vA sAijjai ||suu0 93 // chAyA--yo bhikSuracelo'celakAnAM madhye saMvasati saMvasantaM vA svadate ||suu093|| cUrNIH- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH 'acele' acela:-jinakalpikaH 'acelagANaM' acelakAnAM jinakalpikAnAm 'majjhe' madhye 'saMvasaI' saMvasati-nivAsaM karoti 'saMvasaMta vA sAijjai' saMvasantaM nivAsaM kurvantaM vA svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati jinakalpikasya ekAkivihAravidhAnAt / yato jinakalpikAH parasya sahAyatAM necchaMti-ekAntavAsasyaiva teSAM zAstrasiddhatvAt , etAdRzasthito yadi jinakalpiko jinakalpikAnAM madhye nivasati tadA tIrthakRtAmAjJA virAdhitA bhavati, ato jinakalpikaH sAdhuH jinakalpikAnAM madhye na vaset na vA vasaMtamanumodeta zAstramaryAdAbhaGgaprasaGgAt // suu093|| sUtram--je bhikkhU pakhisiyaM pippaliM vA pippalicuNNaM vA siMgaveraM vA siMgaveracuNNaM vA vilaM vA loNaM ubbhiyaM vA loNaM AhArei AhAreta vA sAijjai ||suu0 94 // chAyA-yo bhikSuH paryuSitAM pippaliM vA pippalicUrNa vA zRGgaveraM vA zRGgaveracUrNa vA vilaM vA lavaNam udbhidaM vA lavaNam Aharati AharantaM vA svadate // suu094|| cUrNI --- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'parivasiyaM' paryuSitam , tatra 'parivasiyaM' nAma rAtrau sthApitaM yat tat tAdRzIm 'pippaliM vA' pippaliM vA acittapAcitapippalIm 'pippalicuNNaM vA' laghupippalIcUrNa vA 'sigaMberaM vA' zRGgaberaM vA zuSkamAdrakaM suMThIti lokaprasiddham 'siMgaberacuNNaM vA' zRGgaveracUrNa vA suMThIcUrNa vA 'vilaM vA loNaM' vilaM vA lavaNam yatra deze lavaNo na prAdurbhavati tatroSaramRttikAM pAcayitvA lavaNaH saMpAdyate tAdRzaM lavaNaM vilalavaNamiti kathyate 'ubhiyaM vA loNaM' udbhidaM vA lavaNam , tatra udbhidlavaNaH svayaM jAyamAno yathA saindhavaH, yaH svasvabhAvata eva saMjAtastam / evamAdikaM paryuSitaM zrI nizItha sUtra
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 11 sU0 92 giripatanAdiviMzatividhamaraNaprazaMsAni0 279 pippalyAdikaM yaH zramaNaH zramaNI vA 'AhAreI' Aharati paryuSitapipalyAdInAm upabhogaM karoti tathA 'AhAretaM vA sAijjai' AharantaM vA svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati ||suu94|| sUtram--je bhikkhU giripaDaNANi vA marupaDaNANi vA bhigupaDaNANi vA tarupaDaNANi vA giripakkhaMdaNANi vA marupakkhaMdaNANi bhigupakvaMNANi vA tarupakkhaMdaNANi vA jalappavesANi vA jalaNapavesANi vA jalapakkhaMdaNANi vA jalaNapakkhaMdaNANi vA visabhakSaNANi vA satthopADaNANi vA valayamaraNANi vA vasaTTANi vA tabbhavamaraNANi vA aMtosallamaraNANi vA vehAyasANi vA giddhapaTThANi vA jAva aNNayarANi vA tahappagArANi vA bAlamaraNANi pasaMsai pasaMsaMtaM vA sAijjai | mU095 ) chAyA---yo bhikSuH giripatanAni vA 1, marupatanAni vA 2, bhRgupatanAni vA 3, tarupatanAni vA 4, giripraskandanAni vA 5, marupraskandanAni vA 6, bhRgupraskandanAni 7, tarupraskandanAni vA 8, jalapravezanAni vA 9, jvalanapravezanAni vA 10, jalapraskandanAni vA 11, jvalanapraskandanAni vA 12, viSabhakSaNAni vA 13, zastrotpAtanAni vA 14, valayamaraNAni vA 15 vazArtamaraNAni vA 16, tadbhavamaraNAni vA 17, antaHzalyamara* NAni vA 18, vaihAyasAni vA 19, gRddhaspRSTAni vA 20 yAvad anyatarANi vA tathAprakArANi vA bAlamaraNAni prazaMsati prazaMsantaM vA svadate ||suu095|| cUrNI:--- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'giripaDaNANi vA' giripatanAni vA-parvatApAt patanAni, maraNaprasaGgAt giripatanamaraNAnI tyarthaH, evamagre'pi, 'marupaDaNANi vA' marupatanAni vA marau USarabhUmau dhUlIpuje vA patanam marupatanam , marau UparabhUmau zarIrapAtanaM, yadvA yatrataH patanaM dRzyate tad giripatanam , adRzyamAnaM patanaM marupatanam , tAni, 'bhigupaDaNANi vA' bhRgupatanAni vA-nadotaTAditaH garmodito vA patanaM bhRgupatanaM, tAni, 'tarupaDaNANi vA' tarupatanAni vA-taruzAkhAmavalambya patanaM tarupatanam tAni, 'giriSakkhaMdaNANi vA' giripraskandanAni vA-praskandanaM-girita ullupya patanaM, tA na, patanapraskandanayorayaM bhedaH-patanaM sAmAnyato luThanam , praskandanamutpluputya-kUrdayitvA patanamiti / 'marupakkhaMdaNANi vA' marupraskandanAni vA-USarabhUmau dhUlipuje vA utplutya patanAni 'bhigupakkhaMdaNANi vA' bhRgupraskandanAni vA-nadItaTAdiSu gartAdiSu adRzyamAnasthAne vA utplutya patanAni, 'tarupakkhaMdaNANi vA' tarupraskandanAni vA vRkSata utplutya patanAni, 'jalappavesaNANi vA' jalapravezanAni vA nadIkUpataDAgAdiSu pravezanAni 'jalaNappavesaNANi vA' jvalanapravezanAni vA zrI nizItha sUtra
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________ 280 nizIthasUtre jvalane- agnau pravezanAni 'jalapakhaMdaNANi vA' jalapraskandanAni vA jale utplutya patanAni vA 'jalaNapakkhaMdaNANi vA' jvalane vanhau utplutya patanAni 'visabhakkhaNANi vA viSabhakSaNAni vA 'satyopADaNANi vA' zastrotpAtanAni vA uccasthAnAt zarIre zastrasya khaGgAdeH pAtanAni 'valayamaraNANi vA' valayamaraNAni vA, tatra saMyamayogeSu hInasattvatayA valanaM valayaH saMyamAnniva rttanaM, tena kAraNena akAmatayA maraNAni, yadvA valayaH vastrarajvAdipAzena galasya veSTanaM, tena maraNaM, tAni gale rajvAdikaM badhvA maraNAni valayamaraNAni, 'vasaTTamaraNANi vA' vazArttamaraNAni vA indriyaviSayeSu rUparasAdiSu vazavarttitayA Arttasya duHkhitasya maraNAni, 'tabbhavamaraNANi vA ' tadbhavamaraNAni vA, tadbhavamaraNaM nAma yasmin manuSyAdibhave vartate tasyaiva bhavasya hetuSu vartamAnaH AyuH karma baddhvA punaH tatraiva bhave utpattukAmasya yanmaraNaM tat tadbhavamaraNamiti kathyate tAni - nidAnapUrvakaM maraNAnotyarthaH 'aMtosallamaraNANi vA' antaHzalya maraNAni vA, zalyaM dvividhaM dravyazalyaM bhAvazalyaM ca tatra dravyazalyaM bANAgrabhAgAdirUpam, tasya nehAdhikAraH, bhAvazalyaM mUlottaraguNasaMlagnadoSAnAlocane pazcAttApa rUpam, asyAtrAdhikAraH, mAyAnidAnAdizalyaM vA, tad antaH-antaHkaraNe bhavet tad antaHzalyaM, tena maraNAni, ' vehAyasANi vA' vaihAyasAni vA vihAyasi AkAze bhavaM vaihAyasaM vRkSazAkhAdiSu Atmana udbandhanaM, tAni maraNAni, 'giddhapadvANi vA' gRddhaspRSThAni vA - gRdhairAmamAMsabhakSakaiH pakSivizeSaiH, athavA gRddhaiH mAMsalubdhakaiH zRgAlAdibhiH spRSTasya vidAritasya, athavA karikarabharA sabhAdizarIrAntargatatvena yanmaraNaM tAni gRdhraspRSTAni gRddhapRSThAni vA maraNAni, athavA gRdhairbhakSitapRSThasya yanmaraNaM tad gRdhrapRSThamaraNamiti tAni, etAni viMzatisaMkhyakAni, tathA 'jAva aNNayarANi vA tahaSpagArANi vA bAlamaraNANi' yAvat anyatarANi vA tathAprakArANi vA bAlamaraNAni 'pasaMsai' prazaMsati teSAM prazaMsAM karoti tathA 'pasaMsaMtaM vA sAijjara' prazaMsantaM prazaMsAM kurvantaM vA svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // atrAha bhASyakAraH bhASyam - bAlamaraNANi vIsaha, annANi ya tArisANi maraNANi / jo ya pasaMsai pAva, micchAyejjA bahudose || chAyA - bAlamaraNAni viMzati, anyAni ca tAdRzAni maraNAni yazca prazaMsati prApnoti, mithyAsthairyAdibahudoSAn || avacUri : - yaH kazcit zramaNo bhikSukaH zramaNI vA yathA tathA yena kenacit prakAreNa lobhAt mohAt prakArAntareNa vA bAlamaraNAni giripatanAdikAdArabhya gRdhrapRSThamaraNaparyantAni viMzatiprakArakANi anyAni vA tAdRzAni maraNAni bAlamaraNAni tanmadhyAt yat kimapyekaM zrI nizItha sUtra
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNi bhASyAvacUriH u. 11 sU. 0-93 uddezakasamAptiH 281 maraNaM prazaMsati teSAM prazaMsAM karoti kurvantaM vA anumodate sa parasmin Atmani vA mithyAtva - sthirIkaraNAdibahudoSAn prApnoti, yathA lokA evaM vicArayanti yat ime sAdhavaH sarvathA susthitA - tmanaH te Ime giripatanAdikaM maraNaM prazaMsanti ato nizcitametat giripatanAdikaM maraNaM zreyaskaramato'vazyameva karaNIyam nAsti etAdRzamaraNakaraNe kopi doSaH, evaM prakAreNa mithyAtvameva sthirIkRtaM bhavati / tathA evaM kurvanto AjJAbhaGgAdikAnanekAn doSAnapi labheran / evam bAlamaraNasya prazaMsAkaraNe zaikSakaH pariSahaparAbhUtaH viMzatimaraNAnAM madhyAdekataramapi maraNaM pratipadyeta tadA nirdayatA samApadyate, tena tadvirAghanAjanyaM prAyazcittaM prApnuyAt tasmAt bAlamaraNAni na prazaset / eSu viMzatividheSu maraNeSu vaihAyasaM gRdhrapRSThaM ceti maraNadvayamAgamajJA - jIvadayA cAritrapatanAdikAraNe samutpanne prazaMsanti, tathA hi-yathA kenApi hiMsakapuruSeNa gRhIto bhavet sa yadi taM jIvahiMsAyAM prerayati, athavA maithunArthinyA kAminyA gRhIto bhavet sA yadi taM maithuna sevanArtha prerayati etAdRzyAM sthitau agatikagatikaH san vaihAyasaM maraNaM samAdriyate tadA tattasya maraNaM prazaMsanIyaM bhavet / tathA dhRtibalasaMpanno munigRbhrapRSTamaraNaM karotIti sAdhorAcaraNIyatvena gRpRSThamaNa prazaMsanIyameva bhavati tenaitaddvayamapi maraNaM kAraNe prazaMsAyogyaM bhavati / sUtre yo niSedhaH sa duHkhAbhibhUtamaraNaviSayako vijJeya iti vivekaH // sU0 95 // sUtram -- taM sevamANe Avajjai cAummAsiyaM parihArahANaM aNugghA - iyaM // sU0 96 // // nisIhajjhayaNe egArasodeso samato ||11|| chAyA - tat sevamAna Apadyate cAturmAsikaM parihArasthAnamanudghAtikam ||sU0 93 // // iti nizIthAdhyayane ekAdazoddezakaH samAptaH // 11 // cUrNI - 'taM sevamANe' ityAdi / 'taM sevamANe' tat sevamAnaH 'ayapAyANi vA' ityAramya 'bAlamaraNANi pasaMsai' iti paryantaprAyazcittasthAnAnAM madhyAdekasyApi kasyacitprAyazcittasthAnasya pratisevanAM kurvan zramaNaH zramaNI vA Avajjai' Apadyate prApnoti 'cAummAsayaM' cAturmAsikam 'parihAradvANaM' parihArasthAnaM prAyazcittam 'aNugdhAiyaM' anudghAtikam gurukam prAyazcittaM labhate iti // sU0 96 // iti zrI - vizvavikhyAta - - jagadvallabha - prasiddhavAcaka-- paJcadazabhASA kalitalalitakalA pAlApakapravizuddhagadyapadyanaikagranthanirmApaka - vAdimAnamardaka- zrI zAhU chatrapati kolhApurarAjapradatta"jainazAstrAcArya" - padabhUSita - kolhApurarAjaguru - bAlabrahmacAri - jainAcArya-jainadharmadivAkara - pUjyazrI - ghAsIlAlavati - viracitAyAM "nizIthasUtrasya" cUrNibhASyAvacUrirUpAyAM vyAkhyAyAm ekAdazodezakaH samAptaH // 11 // zrI nizItha sUtra
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________ // dvAdazo dezakaH // vyAkhyAta ekAdazoddezakaH, sAmpratamavasara prApto dvAdazoddezakaH vyAkhyAyate, tatra - ekAdazodezakasyAntima sUtreNa saha dvAdazodezakasyAdisUtrasya kaH sambandha iti cedAha bhASyakAraH -- bhASyam - maraNapasaMsA no ce, kappai bhikkhussa taM kahaM kAuM / baddhassa hojja maraNaM, katthai tassa ya niseo'ttha // 1 // chAyA - maraNaprazaMsA no cet kalpate bhikSoH tat kathaM kartum / baddhasya bhavenmaraNaM, kathyate tasya ca niSedho'tra // 1 // avacUri : -- giripatanAdikaM bAlamaraNaM prANAtipAta iti kRtvA yadi tasya prazaMsanaM na kalpate tadA tat maraNaM karttuM kathaM kalpate ? tattu suttarAM naiva kalpate, tacca maraNaM baddhabhat ityato'tra dvAdazodezake tasya bandhasya niSedhaH kathyate, eSa eva ekAdazodezakena sahAsya dvAdazoddezakasya sambandhaH / anena sambandhenAyAtasyAsya dvAdazoddezakasyedamAdisUtram -'je bhikkhU koluNavaDiyA' ityAdi / sUtram - je bhikkhU koluNavaDiyAe aNNayaraM tasapANajAIM taNapAsaeNa vA muMjapAsaeNa vA kaTTapAsaeNa vA cammapAsaeNa vA vetapAsaeNa vA suttapAsaeNa vA rajjupAsaeNa vA baMdhai baMdhataM vA sAijjai // sU0 19 // chAyA- -yo bhikSuH kAruNyapratijJayA anyatarAM trasaprANajAti tRNapAzakena vA mujapAzakena vA kASThapAzakena vA carmapAzakena vA vetrapAzakena vA sUtrapAzakena vA rajjupAzakena vA badhnAti badhnantaM vA svadate // sU0 1 || cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'koluNavaDiyAe' kAruNyapratijJayA - karuNAbuddhayA, tatra karuNAyA bhAvaH kAruNyaM tasya pratijJeti vAJchA kAruNyapratijJA, tathA zayyAtarakaruNAbuddhayA yadi bubhukSito vatsaH svecchayA dugdhaM pAsyati tadA dohanasamaye gRhasthasyAlpaM dugdhaM miliSyati tato gRhasthasyAdhikaM dugdhaM bhavatu iti gRhasthasya prasanna - tArtha, tathA yadi gRhasthaH prasanno bhaviSyati tadA mahyaM anyasmai vA sAdhane prabhUtamazanAdi vasatyA - dikaM ca dAsyatIti gRhasthAnugrahArtha 'aNNayaraM tasapANajAI' anyatarAM trasaprANajAti gomahiSyajAprabhRtirUpAM 'taNapAsaeNa ' tRNapAzakena vA, tatra tRNo darbhAdiH tasya pAzako bandhanam, tena tRNabandhana banAtItyagreNa sambandhaH / ' muMjapAsaeNa vA' suJjapAzakena vA, tatra muJjo nAma tRNavizeSaH tasya pAzakena bandhanenetyarthaH, 'kaTThapAsaeNa vA' kASThapAzakena vA kASThabandhanenetyarthaH 'cammapAsaeNa vA' carmapAzakena vA mRgAdicarmabandhanena 'vettapAsaeNa vA' vetrapAzakena vA, tatra vetro zrI nizItha sUtra
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 12 sU0 1-2 trasaprANajAtibandhanamocananiSedhaH 283 nAma latAvizeSaH 'netara' 'beMta' iti lokaprasiddhaH, tasya bandhanena 'suttapAsaeNa vA' sUtrapAzakena vA kArpAsAdika sUtrabandhanenetyarthaH, 'rajjupAsaeNa vA' rajjupAzakena vA, tatra rajjuH zaNAdinirmitA tadbandhanenetyarthaH 'baMdhaI' badhnAti yaH khalu zramaNaH zramaNI vA zayyAtara prasannatAbuddhayA tRNAdyanyatamabandhanena saprANijAtaM badhnAti bandhane kSipati tathA 'baMdhataM vA sAijjai' badhnantaM vA svadate, anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, bandhanakaraNe prANAtipAtasya saMbhavAt ato bhikSuH kasyApi prANijAtasya zayyA tara prasannatA buddhyA tRNAdyanyatamabandhanena na bandhanaM kuryAt na vA bandhanaM kArayet na vA badhnantamanumodeta // sU0 1 // sUtram - je bhikkhU koluNavaDiyAe aNNayaraM tasapANajAI taNapAsaNa vA muMjapAsaeNa vA kaTTapAsaeNa vA cammapAsaeNa vA vetapAsaNa vA suttapAsaeNa vA rajjupAsaeNa vA baddhellagaM muMbaI muMcaMtaM vA sAijjai // chAyA - yo bhikSuH kAruNyapratijJayA anyatarAM trasaprANajAti tRNapAzakena vA mujjapAzakena vA kASThapAzakena vA carmapAzakena vA vetrapAsakena vA sUtrapAzakena vA rajjupAzakena vA baddhaM muJcati muJcantaM vA svadate // sU0 2 || cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'koluNavaDiyAe' kAruNyapratijJayA gRhasthAnukaMpayetyAdi sarve pUrvavad vyAkhyeyam, navaram 'bar3elalagaM' baddhaM santaM gomahiSyajAdikaM zayyAtarAnupasthitau vanagamanavelAyAM tatprasannArtham 'muMbaI' muzcati bandhanamuktaM karoti 'muMcata vA sAijjai' muJcantaM vA svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / atrAha bhASyakAraH -- bhASyam - sijjAyara pasannaddhaM, baMdhae muMcae pasU / dosabhAI bhave bhikkhU, na doso aNukaMpaNe // chAyA - zayyAtara prasannArthaM badhnAti muJcati pazUn / doSabhAgI bhaved bhikSuH, na doSo'nukampane // avacUri : - yaH sAdhuH zayyAtara prasannArtha zayyAtarasya prasannatAnimittaM ' patra ' pazUn govatsAdIn 'baMdha' badhnAti tathA 'muMcae' muJcati sa bhikSuH 'dosabhAI' doSabhAgI AjJAbhaGgAdidoSabhAgU 'bhave' bhavet, kintu 'aNukaMpaNe' anukampane anukampAyAM 'doso na' doSo na bhavati, pazoranukampayA agnyAdyupadrave tasya baMdhane mocane vA sAdhurdoSabhAg na bhavatItyarthaH / atrAyaM vivekaH- gRhasthaprasannArtha badhnAti muJcati yathA - gomahiSyAdirvanAt ghAsaM caritvA samA zrI nizItha sUtra
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________ 284 nizIthasUtre gato bhavet tadA sAdhurgRhasthasya prasannatAnimittaM tadvazIkaraNArthaM ca taM svAbhimukhIkaraNArtha badhnAti, evaM prAtarvanagamanavelAyAM muJcati ca sa caivaM vicArayati yadatra gRhastho'nupasthitaH pazuzca vanAdAgataH, enaM yadi na badhnAmi tadA'yamanyatra gamiSyati coro hariSyati tadA gRhasthasya mahatI hAnirbhaviSyatItyAdi, tathA yadi vATake gaurmahiSI vA nirbandhanA sthAsyati tadA vatso dugdhaM pAsyati tena gRhasthasya dugdhamalpaM bhaviSyati tena tasya dugdhahAnirbhaviSyati tena kupito gRhastho mahyamazanAdi na dAsyati vasatito vA niSkAsayiSyatIti badhnAti evaM prAtarvanagamanasamaye gRhasthAnupasthitau muJcati ca evaM tatkaruNayA tadbhayena vA gomahiSyAdikaM badhnAti muJcati ca tadA sa prAyazcittabhAgI bhavati, etad gRhasthakAryamiti saMyamAtmavirAdhanAvazyambhAvinI yathA - evaM karaNe sAdho gRhasthAnucaratA tatkiMkaratA ca bhavati, tena saMyame mahAn doSa Apadyeteti saMyamavirAdhanA spaSTA / tathA zodha yadi pazavaH svacaraNAdinA sAdhu hanti tena pIDito bhavet mriyeta veti AtmavirAdhanA'vazyambhAvinIti saMyamAtmavirAdhanA spaSTA / tathA bhASye yat kathitam -'na doso aNukaMpaNe' iti, asyAyaM vivekaH-pazubandhanasthAne yadi sarpAdayo ghAtakaprANinaH saMcaranti tadA taddezanAdisaMbhavaH, kUpe gartAdau vA pazuH patet gRhasthazcAnupasthito varttate iti tadrakSAbuddhayA paristhityanusAreNa pazorbandhanaM mocanaM cAvazyakaM bhavet, athavA pazugRhaM vahUninA prajvalitaM prajvalanazaGkA vA tatra bhavet tadA gRhasthAnupasthitau tadrakSaNArtha pazorbandhanaM mocanaM cAvazyakamiti tatra pazorbandhane mocane ca sAdhorna ko'pi doSaH, evamakaraNe prANivadhajanyapApabhAgI bhavati " ahiMsA paramo dharmaH" iti jaina siddhanto'pi vilIno bhavet, ata etAdRzAvasthAyAM sAdhuH pazorbandhanaM mocanaM ca karoti tadA na ko'pi doSa iti // sU0 2 // sUtram - je bhikkhU abhikkhaNaM abhikkhaNaM paccakkhANaM bhaMjai bhaMjata vA sAijjai // sU0 3 // chAyA - yo bhikSurabhIkSNamabhIkSNaM pratyAsyAnaM bhanakti bhaJjantaM vA svadate // sU0 3|| cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'abhikkhaNaM abhikkhaNaM' abhIkSNamabhIkSNaM vAraMvAram 'pacakkhANaM' pratyAkhyAnaM na mokkArapauruvyAdipratyAkhyAnam 'bhaMjai' bhanakti troTayati 'bhajaMtaM vA sAijjai' bhaJjantaM troTayantaM vA svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAdikA doSA bhavanti, anyo'pi doSo bhavati - yathA'yaM namaskArAdipratyAkhyAnaM bhanakti tathA mUlaguNapratyAkhyAnasyApi bhaGgakariSyati, evam agItArthAnAM gRhasthAnAM ca avizvAsaM janayati tathA pratyAkhyAnabhaJjane lokaH sAdhUnAmavarNavAdaM kariSyati, evaM pratyAkhyAnabhaGgakaraNe pratyAkhyAnadharme zramaNadharme vA " zrI nizItha sUtra
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 12 sU0 3-8 pratyAkhyAnabhaGgAdiniSedhaH 285 adRDhatvaM jAyeta, tathA anyaM parityakSyati kariSyati cAnyamiti mAyA syAt, anyaM bhASate anyaM karotIti mRSAvAdo'pi bhavet, evaM karaNe sUtrArthapauruSINAM vinAzo'pi bhavet, ityAdayo bahavo doSA bhavanti tasmAtkAraNAt pratyAkhyAnasya bhaGgaM na kuryAt na vA pratyAkhyAnabhaGgaM kurvantamanumodeta // sU0 3 // sUtram -- je bhikkhU parittakAyasaMjuttaM AhAraM AhArei AhArataM vA sAijjai // sU0 4 // -- chAyA - yo bhikSuH parItakAyasaMyuktamAhAramAharati AharantaM vA svadate // 4 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid nira bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'parittakAyasaMjuttaM' parIttakAyasaMyuktaM, tatra parItakAyaH - vanaspatikAyaH sAdhAraNa pratyeketi - dvividho vanaspatikAyaH, tena sacittavanaspatikAyena saMyuktaM saMmilitam AhAram - azanapAnakhAdyasvAdyAtmakacaturvidhamAhAram ' AhArei' Aharati bhuGkte tathA 'AhAreMtaM vA sAijjai ' Aharantam sacittavanaspatikAyasaMyuktamazanAdikaM bhuJjAnaM svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 4 // sUtram - je bhikkhU salAmAIM cammAI dharei dhareMtaM vA sAijjai // chAyA - yo bhikSuH salomAni varmANi dharati gharantaM vA svadate ||sU0 5|| cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcit bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'salomAI' salomAni - romayuktAnItyarthaH 'cammAI' carmANi mRgAdInAm ' gharei' gharati svasamIpe upabhogAya sthApayati tatropavizati tatra niSIdati tatra tvagvartanaM ca karoti, tathA 'dhareM vA sAijjai' dharantaM vA svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati teSAM duSpratilekhyatvAt / dezavizeSe himabAhulyAdikAraNavazAccarmadhAraNamAvazyakaM bhavettatastadviSayako'yaM niSedha ii vivekaH // sU0 5 // sUtram - je bhikkhU taNapIDhagaM vA palAlapIDhagaM chagaNapIDhagaM vettapIDhagaM paravattheocchannaM ahiTThei ahitaM vA sAijjai // sU0 6 // chAyA - yo bhikSuH tRNapIThakaM vA palAlapIThakaM vA chagaNa (gomaya) pIThakaM vA vetrapIThakaM vA paravastreNAvacchannamadhitiSThati adhitiSThantaM vA svadate // sU0 6 || cUrNI - 'je bhikkhU ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'taNapIDhagaM vA tRNapIThakaM vA, tatra tRNo darbhAdikaH, tasya pIThamityarthaH tRNamayamAsanamiti yAvat zrI nizItha sUtra
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________ 286 nizIthasUtre 'palAlapIDhagaM vA' palAlapIThakaM vA palAlamayaM pIThakam 'chagaNapIDhagaM vA' chagaNapIThakaM gomayapIThakaM vA 'vettapIDhayaM vA' vetrapIThakaM vA, tatra vetraM nAma latAvizeSaH tena saMpAditaM phalakAdikaM vetrapIThakam , etAdRzaM pIThaphalakAdim 'paravattheNocchannaM' paravastreNAvacchannam , tatra paro gRhasthaH zrAvako'zrAvako vA tasya yad vastram tena AcchAditaM pIThaphalakAdikaM yo bhikSuH 'ahiTeDa' adhitiSThati taduparyupavizati zete tyAvartanaM vA karoti kArayati vA param sa tathA 'ahiDetaM vA sAijjaI' adhitiSThantaM vA svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati gRhasthavastropabhogadoSaprasaGgAt / / sU0 6 // sUtram-je bhikkhU NiggaMthINaM saMghADi aNNautthieNa vA gAratthieNa vA sivvAvei sivvAtaM vA sAijjai // suu07|| chAyA-yo bhikSurnirgranthInAM saMghATIm anyayUthikena vA gRhasthena vA sIvayati sIvayantaM vA svadate ||suu0 7 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcit bhikSuH zramaNaH AcArya upAdhyAyAdiko vA 'NiggaMthINaM' nirgranthInAM zramaNInAm 'saMghArDi' saMghATIm-zATikAm upalakSaNatvAt kaJcukyAdikaM kimapi upakaraNam 'aNNautthieNa vA anyayUthikena vA anyatIrthikena sAdhunA 'gArathieNa vA' gRhasthena vA-zrAvakAdinA 'sivvAveI' sIvayati--saMdhApayati tathA 'sivvAtaM vA sAijjaI' sIvayantaM saMdhApayantaM vA svadate anumodate sa prAyazcittabhAgo bhavati saMyamavirAdhanA AtmavirAdhanA ca bhavati / yathA-nirgranthI kAryakaraNena sA prasannA mohagrastA vA sAdhu strImohe pAtayatItyAdikAraNAt saMyamavirAdhanA / mohagrastA sA sAdhorupari vazIkaraNacUrNAdiprayoga vA karoti tena grahagRhIto vA bhavedityAtmavirAdhanA / loke uDDAho vA bhavet yadayaM nirgranthImohamohito vartate avazyamanayA sahAsya ko'pi gopyaH saMbandho vidyate yena nirgranthyA vanasIvanAdikaM gRhasthAdinA kArayatIti sAdhunA nimranthIsaMghATayAH sIvanaM na kArayitavyamiti bhAvaH ||suu0 7 // sUtram-je bhikkhU puDhavIkAyassa vA AukAyassa vA agaNikAyassa vA vAukAyassa vA vaNassaikAyassa vA kalamAyamavi samArabhai sabhArabhaMtaM vA sAijjai ||suu08|| chAyA-yo bhikSuH pRthivIkAyasya vA apkAyasya vA agnikAyasya vA vAyukAyasya vA vanaspatikAyasya vA kalAyamAtramapi samArabhate samArabhamANaM vA svadate // zrI nizItha sUtra
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u012 sU09-13 vRkSArohaNa-gRhiSAtravastraniSadyAcikitsAni0 287 cUrNI 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'puDhavIkAyassa vA' pRthivIkAyasya vA pRthivIkAyikajIvasyetyarthaH evamaptejovAyuvanaspatikAyasya vA 'kalamAyamavi' kalAyamAtramapi, tatra kalAyo vRttadhAnyavizeSaH tAvanmAtrapramANakamapi stokapramANamapi 'samArabhaI' samArabhate pRthivIkAyikAdijIvasya alpamAtramapi virAdhanAM karoti tathA 'samArabhaMtaM kA sAijjaI' samArabhamANaM vA pRthivIkAyikAdijIvAnAm alpamAtramapi virAdhanAM kurvantaM vA svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 8 // sUtram-je bhikkhU sacittarukkhaM dUrUhai dUruhaMtaM vA sAijjai // 9 // chAyA-yo bhikSuH sacitavRkSaM dUrohati dUrohantaM vA svadate ||suu0 9 // cUrNo-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'sacittarukkhaM' sacitta vRkSam 'durUhaI' dUrohati sacittavRkSopari ArohaNaM karoti tathA 'darUhaMtaM vA sAijjaI' dUrohantaM vA svadate, yaH sacittavRkSopari ArohaNaM karoti tadupari caraNau vA sthApayati tamanumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / tatra :sacittavRkSAH triprakArakA bhavanti saMkhyeyajIvavantaH yathA tAlAdivRkSAH, asaMkhyeyajIvavanto yathA AmrAdivRkSAH, anantajIvavanto yathA thoharAdikAH, eSAM madhye kasyApi vRkSasyopari ArohaNaM kurvataH pAdaM vA sthApayata AjJAbhaGgAdikA doSA bhavantIti // sU0 9 // sUtram-je bhikkhU gihimatte bhuMjai bhuMjaMtaM vA saaijji||suu0 10 // chAyA-yo bhikSuH gRhimAtrake bhuGkte bhujAnaM vA svadate // sU0 10 // __ cUrNI--'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNo vA 'gihimatte' gRhimAtrake gRhasthasya zrAvakAdeH mAtrake bhAjane sthAlyAdAvityarthaH 'muMjai' bhuGkte azanAdikacaturvidhamAhArajAtamupabhukte upalakSaNAd jalAdi vA sthApayati, tathA 'bhujaMtaM vA sAijjaI' azanAdikacaturvidhamAhArajAtaM bhujAnaM zramaNaM svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / tatra gRhasthamAtrakaM dvividham trasajIvadeha niSpannam sthAvarajIvadehaniSpannaM ca, tatra hastidantAdinirmitaM pAtraM trasajIvadehanirmitamiti kathyate suvarNarajatatAmrakAMsyAdinirmitaM pAtraM sthAvarajIvadehanirmitaM dhAtupAtram / tathA bhojanasyopalakSaNatvAt vastrAdiprakSAlanArthamapi gRhasthasya pAtraM na grahItavyamiti / tatra yaH gRhasthaH sa pUrvameva zramaNArtha pAtraM prakSAlya sthApayet iti purAkarmadoSaH, pazcAdapi zramaNapratinivRttaM pAtraM prakSAlayatIti pazcAtkarmadoSaH / evamAdayo bahavo doSA bhavanti tasmAt kAraNAt zramaNaH zramaNI vA gRhasthasya pAtre sthAlyAdau na kadAcidapi svayaM bhuJjIta na vA paraM bhojayet bhuJjantaM nAnumodeta ||suu0 10 // zrI nizItha sUtra
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
________________ 288 nizIthasUtre sUtram-je bhikkhU gihivatthaM parihei parihataM vA sAijjai ||suu011|| chAyA--yo bhikSuH gRhivastraM paridadhAti paridadhantaM vA svadate ||suu0 11 // cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'gihivatthaM' gRhasthavastraM gRhasthena paridhRtaM vastram 'parihei' paridadhAti zrAvakAdivasasya paridhAnaM karoti kArayati vA tathA 'pariheMtaM vA sAijjaI' paridadhantaM vA svadate sa prAyazcittabhAgI bhavati / pAtragrahaNe ye purAkarmapazcAtkarmAdidoSAH kathitAste doSA ihApi jJAtavyAH ||suu011|| sUtram-je bhikkhU gihiniseja vAhei vAheMtaM vA sAijjai // 12 // chAyA--yo bhikSuhiniSadyAM vahati vahantaM vA svadate // 90 12 // cUrNi:-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA gihinisejja' gRhiniSadyAm , tatra gRhiNo gRhasthasya niSadyA-AsanaM paryaGkAdi yatra upavizyate tAhazIM niSadyAm 'vAhei' vahati-niSIdati gRhasthasya niSadyopari samupavizati / 'vAhate vA sAijjai' vahantaM vA svadate, upavizantaM vA svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / ayaM bhAvaH-bhikSAcaryAdiprasaMgena gRhigRhaM gataH zramaNaH gRhasthasya paryAdau samupavizya vArtAlApaM kuryAt dharmakathAdikaM vA zrAvayet tadA gRhasthaprAyogyAsane samupaviSTasya brahmacaryabhaGgaprasaGgaH bhuktabhogAnAM smaraNasaMbhavAt / tathA lokAnAM sAdhubrahmacarye zaGkApi prAdurbhavet kathamayaM zramaNo bhUtvApi gRhasthAsane samupaviSTaH ! evam anekeSAM citte anekaprakArikA zaGkA prAdurbhUtA syAt tasmAtkAraNAt zramaNaH zramaNo vA gRhasthasyAsane kadApi nopavizet na vA samupavizantamanumodeta / / sU0 12 // sUtram-je bhikkhU gihiteicchaM karei karate vA sAijjai / / suu013|| chAyA-yo bhikSuhicikitsAM karoti kurvantaM vA svadate // suu013|| cUNi:-'je bhikkhU' ityAdi 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'gihiteicchaM' gRhicikitsA, tatra gRhI gRhasthaH, tasya cikitsA rogapratIkAralakSaNA tAm 'karei' karoti, yo bhikSurgRhasthasya vamanavirecanapAnAdiprakAraiH rogasya jvarAdeH viSUcikAdervA pratIkAramoSadhAdhupacAraM karoti tathA 'kareMtaM vA sAijjaI' kurvantaM vA svadate sa prAyazcitabhAgI bhavati / / sU0 13 // sUtram-je bhikkhU purekammakaDeNa hattheNa vA matteNa vA davIe vA bhAyaNeNa vA asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai / / sU0 14 // zrI nizItha sUtra
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u012 sU0 14-15 purAkarmikajalArdrahastAdinA bhikSAgrahaNaniniSedhaH 289 chAyA-yo bhikSuH purAkarmakRtena hastena vA mAtrakeNa vA dA vA bhAjanena vA azanaM vA pAnaM vA khAdya vA svAdya vA pratigRhNAti pratigRhyantaM vA svadate ||suu0 14 // cUrNiH- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'purekammakaDeNa' purAkarmakRtena 'hattheNa' hastena, hastAdInAM sacittajalAdinA dAnAtpUrva prakSAlanAdikaraNaM purAkarma tAdRzapurAkarmayuktena hastenetyarthaH 'matteNa vA' mAtrakeNa purAkarmakRtapAtreNetyarthaH 'davIe vA' dA vA purAkarmayuktayA dA 'kaDachI' iti bhASAprasiddhayA 'bhAyaNeNa vA' bhAjanena purAkarmayuktena bhAjanena sthAlyAdinetyarthaH 'asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA' azanAdicaturvidhamAhAraM 'paDiggAhei' pratigRhNAti svIkaroti tathA 'paDiggAheMtaM vA sAijjai' pratigRhNantaM vA svIkurvantaM vA svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / atrAha bhASyakAraH bhASyam- kaha hoi purekamma, sAhunimittaM ca kijjae puvvaM / ___ dANAo pattahatthA,-INaM ja dhAvaNappabhiI // 1 // chAyA-kathaM bhavati purAkarma, sAdhunimittaM ca kriyate pUrvam / ___dAnAt pAtrahastAdInAM yat dhAvanaprabhRti // 1 // __ avacUriH-atra ziSyaH pRcchati- he guro ! purAkarma kathaM bhavati kIdRzaM kathaM ca purAkarma bhavatIti / gururAha zRNu he ziSya ! yat sAdhunimittaM sAdhave vastudAnamAzritya dAnAt pUrva pAtrahastAdInAM, tatra pAtrasya saMsRSTasya piSTAdinA kharaNTitasyAzuddhasya vA tAdRzayorhastayorvA AdizabdAt dAdInAM dhAvanaprabhRti dhAvanAdikaM kriyate tat purAkarma kathyate / yathA gRhasthagRhe bhikSArtha sAdhurAyAtaH tatsamaye pAtraM dAtavyavastuno viruddha padArthena kharaNTitamA, vA jalena bhavet anyadvA pAtraM nopasthitaM bhavet tadavasthAyAM bhikSAdAnAtpUrva tat pAtraM gRhasthaH sacittajalena prakSAlayati dhUlivastrAdinA vA''dra pAtraM zuSkaM karoti, evaM hastaviSaye'pi karoti tadA tat purAkama bhavati, sacittajalAdijanyArambhadoSasadbhAvAt, tAdRzena hastAdinA dIyamAnamazanAdi sAdhuna gRhNIyAt na vA tAdRzamazanAdi gRhNantamanumodeta, evaM karaNe sAdhuH prAyazcittabhAgI bhavati bhagavadAjJAbhaGgAdidoSaprasaGgAditi // sU0 4 // sUtram-je bhikkhU gihatthANa vA aNNatitthiyANa vA sIodagaparibhogeNa hattheNa vA matteNa vA davvIe vA bhAyaNeNa vA asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai // sU015|| zrI nizItha sUtra
Page #381
--------------------------------------------------------------------------
________________ 290 nizIthasUtre chAyA--yo bhikSugrahasthAnAM vA anyatIthikAnAM vA zItodakaparibhogena hastena vA mAtrakeNa vA yA vA bhAjanena vA azanaM vA pAna vA khAdyaM vA svAdya vA pratigRhyAti pratigRhantaM vA svadate ||suu0 15 // cUrNI_'je bhikkhU ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'gihatthANa vA' gRhasthAnAM vA, tatra gRhasthAH zrotriyabrAhmaNAdikAH zucibAdinaH teSAM gRhasthAnAM zrotriyabrAhmaNAnAM tathA 'aNNatitthiyANa vA' anyatIthikAnAM vA, tatrAnyatIrthikAH parivrAjakAdayaH, teSAmanyatIthikAnAM parivrAjakatApasAdInAM 'sIodagaparimogeNa' zItodakaparibhogena, zItodakasya paribhogaH nityamArdratArUpo yasya sa zItodakaparibhogaH nirantarazItodakA. dratAyukta ityarthaH, tena hastena 'matteNa vA' mAtrakeNa vA pAtravizeSeNa 'dabbIe vA' dA, kASThamayyA 'cATu' iti prasiddhayA 'bhAyaNeNa vA' bhAjanena vA sacittazItodakaprakSAlitabhAjanena vA 'asaNaM vA 4' azanAdicaturvidhamAhAraM 'paDiggAhei' pratigRhNAti svIkaroti tathA 'paDiggAheta vA sAijjaI' pratigRhNantaM vA svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / zucivAdizrotriyA brAhmaNA gRhasthAH parivrAjakAdayo vA, te ca prAyaH pAtrAdi kASThamayameva rakSanti, nirantarazItodakAsya anto jalalepatvena tasyArdratA na nirgacchati, hastAvapi te vAraM vAraM dhAvanti tata. stAvapi prAya Adrau eva labhyete tatastAdRzahastAdinA yadi sAdhurazanAdi gRhNAti tadanantaraM te zItajalena tAni hastapAtrAdIni avazyameva prakSAlayiSyanti tatastadgatalepasya parihAraduHzakyatvena bahunA sacittajalena vAraM vAraM prakSAlanaM kariSyanti, tena sAdhoH pazcAtkarmadoSaH samApayeta, tathA'tra purAkarmadoSo'pi samApayeta yataste bhikSAdAnAt pUrvamapi hastAdi prakSAlayanti , tasmAt pazcAkarmapurAkarmeti doSadvayasaMbhavAt tAdRzagRhasthAdInAM hastAdinA sAdhurazanAdi caturvidhamAhAraM na gRhNIyAt , gRhNantaM cAnyaM nAnumodeteti ||suu0 15 // sUtram-je bhikkhU kaTThakammANi vA potthakammANi vA cittakammANi vA leppakammANi vA daMtakammANi vA maNikammANi vA selakammANi vA gaMthimANi vA veDhimANi vA pUrimANi vA saMghAimANi vA pattacchejjANi vA vivihANi vA vehimANi vA cakkhudaMsaNavaDiyAe abhisaMdhArei abhisaMdhAretaM vA sAijjai // sU0 16 // __ chAyA-yo bhikSuH kASTha karmANi vA pustakarmANi vA citrakarmANi vA lepyakarmANi vA dantakarmANi vA maNikarmANi vA zaMlakarmANi vA anthimAni vA veSTimANi vA pUrimANi vA saMghAtimAni vA patracchedyAni vA vividhAni vA vedhimAni vA cakSurdarzanapratijJayA abhisandhArayati abhisandhArayantaM vA svadate // sU0 16 // zrI nizItha sUtra
Page #382
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 12 sU0 16-18 kASThakarmAdi-vaprAdi-kacchAdidarzanecchAniSedhaH 291 cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'kaTThakammANi vA' kASThakarmANi vA kASThanirmitapratikRtiputtalikAvizeSalakSaNAni 'cittakammANi vA' citrakarmANi vA-citralikhitaputtalikArUpANi 'potthakammANi vA' pustakarmANi vA-pustakarUpANi vastrakhaNDanirmitaputtalikAdilakSaNAni vA 'leppakammANi vA' lepyakarmANi vA lepanAdinA nirmitaputtalikAdirUpANi 'daMtakammANi vA' dantakarmANi vA hastidantAdinirmitavastUni 'maNikammANi vA' maNikarmANi vA candrakAntamaNyAdinirmitAni vastUni 'selakammANi vA' zailakarmANi vA prastarakhaNDe citritAni rUpANi gaMthimANi vA' pranthimAni vA pranthinirmitaputtalikAdIni 'veDhimANi vA' veSTimAni vA vastrAdibhirveSTanaM kRtvA nimitAni vastUni pUrimANi vA' pUrimANi vA taNDulAdi pUrayitvA nirmitAni svastikAdIni 'saMghAimANi vA' saMghAtimAni anekavastrakhaNDAn saMyojya kRtAni 'pattacchejjANi vA' patrachedyAni vA kadalyAdInAM patrANi chitvA nirmitAni puttalikAdIni bhramarAdivat chidrANi kRtvA citritAni 'vivihANi vA' vividhAni-anekaprakArANi vA 'vehimANi vA' vaidhikAni vA patrakASThAdivedhanena nirmitAni 'koraNI' iti bhASA prasiddhakarmaNA kRtAni, etAni pUrvoktAni sarvANi 'cakkhudaMsaNavaDiyAe' cakSurdarzanapratijJayA cakSuSA darzanecchayA 'abhisaMdhArei' abhisaMdhArayati cakSuSA draSTuM manasi dhArayati nizcayaM karotI. tyarthaH 'abhisaMdhAreMtaM vA sAijjaI' abhisandhArayantaM vA svadate anumodate, yo hi zramaNaH kASThakarmAdIni draSTuM nizcayaM karoti tathA nizcayaM kurvantaM yo'numodate sa prAyazcitabhAgI bhavati / sU0 16 // sUtram--je bhikkhU vappANi vA phalihANi vA uppalAni vA pallalANivA ujjharANi vA nijjharANi vA vAvINi vA pokkhariNI vA dIhiyANi vA guMjAliyANi vA sarANi vA sarapaMtiyANi vA sarasarapaMtiyANi vA cakkhudaMsaNavaDiyAe abhisaMdhArei abhisaMdhAretaM vA sAijjai ||suu017|| chAyA-yo bhikSuH vaprAn vA parikhA vA utpalAni vA palvalAni vA ujjharAn vA nirjharAn vA vApIrvA puSkariNIrvA dIrghikA vA guMjAlikA vA sarAMsi vA saraHpaMktIrvA saraHsarapaMktIrvA cakSudarzanapratijJayA abhisaMdhArayati abhisaMdhArayantaM vA svadate // cUrNI- 'je bhikkha ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'vappANi vA' vaprAn kSetrANi vA 'phalihANi vA' parikhA vA-khAtavizeSAn 'uppalANi vA' utpalAni vA- utpalasthAnabhUtAn jalAzayavizeSAn 'pallalANi va' palvalAni vA, tatra palvalAni kSudrajalAzayAH tAni 'ujjharANi vA' ujjharAn vA-uparitaH patajjalapravAhAn vA 'nijjharANi vA' nirjharAn vA zrI nizItha sUtra
Page #383
--------------------------------------------------------------------------
________________ 292 nizIthasUtre parvateSu bhUmita udgacchajjalapravAhasthAnAni 'vAcINi vA' vApIrvA vApyaH prasiddhAstAH, 'pokkhariNI vA' puSkariNIrvA-kamalotpattisthA najalAzayavizeSAn laghutaDAgAn vA 'dIhiyANi vA' dIrghikA vA catuSkoNA vApIH 'guMjAliyA vA' guJjAlikA vA vApIvizeSAn vA, 'sarANi vA' sarAMsi vA-taDAgAH tAni 'sarapaMtiyANi vA' saraHpaGktIrvA sarAMsi taDAgAsteSAM paMktIrvA 'saraMsarapaMtiyANi vA' saraHsaraHpaMktIrvA yeSu ekasmAt sarasaH anyatsaraH prati jalaM gacchati tAH saraHsaraHpaMktIH, etAni jalasthAnAni 'cakkhudaMsaNavaDiyAe' ityAdipadAnAM vyAkhyA pUrvavad vijJeyA / vaprAdInAM ca darzane 'samyak sundaraM caita' diti kathane tadanumodanaM syAdityanumodane tadArambhajanyadoSasadbhAvAt prAyazcittabhAgI bhavati / aprazaMsane lokAnAM manasi khedo bhavati tajjanyaprAyazcittamApadyeta saMyamAtmavirAdhanA'pi bhavati ataH pUrvoktavastUni draSTuM na manasi vicArayet , na vA pazyet na vA dRSTipathaM kurvantamanumodeta // sU0 17 // sUtram-je bhikkhU kacchANi vA gahaNANi vA NUmANi vA vaNANi vA vaNaviduggANi vA pavvayANi vA pavvayaviduggANi vA cakkhudaMsaNavaDiyAe abhisaMdhArei abhisaMdhAretaM vA sAijjai ||suu0 18 // chAyA-yo bhikSuH kacchAn vA gahanAni vA nUmAni vA vanAni vA vanavidurgANi vA parvatAn vA parvatavidurgANi vA cakSudarzanapratijJayA abhisaMdhArayati abhisaMdhArayantaM vA svadate ||suu0 18 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'kacchANi vA' kacchAn vA, tatra kacchAH jalabahulapradezAH ikSvAdivATikA vA tAn 'gahaNANi vA' gahanAni anekavRkSAkulakAnanAni vA 'zUmANi vA' nUmAni vA, tatra 'nUmaM' iti dezI zabdaH chAdanArthaH, tena namAni guptagRhavanAni, 'vaNANi vA' vanAni vA ekajAtIyavRkSasamudAyarUpANi, tAni 'vaNaviduggANi vA' vanavidurgANi vA, tatra nAnAjAtIyavRkSayuktavanasamudAyarUpANi 'pancayANi vA' parvatAn vA 'pavvayaviduggANi vA' parvatavidurgANi vA anekaparvatasamudAyarUpANi -tAni 'cakkhudasaNavaDiyAe' ityAdi vyAkhyA pUrvavat // sU0 18 // sUtram--je bhikkhU gAmANi vA NagarANi vA nigamANi vA kheDANi vA kabaDANi vA maDaMbANi vA doNamuhANi vA paTTaNANi vA AgarANi vA saMbAhANi vA saMnivesANi vA cakkhudaMsaNavaDiyAe abhisaMdhArei abhisaMdhAretaM vA sAijjai // sU0 19 // zrI nizItha sUtra
Page #384
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 12 sU0 19-23 grAmAdInAM maha-vadha-patha- dAha-darzanecchA niSedhaH 293 chAyA - yo bhikSugramAn vA nagarANi vA niyamAn vA kheTAni vA karbaTAni vA DambAni vA droNamukhAni vA pattanAni vA AkarAn vA saMvAhAn vA saMnivezAn vA cakSurdarzanapratijJayA abhisaMdhArayati abhisaMdhArayantaM vA svadate // sU0 19 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'gAmANi vA' grAmAn vA, tatra grAmAH vRtiveSTitAH tAn 'NagarANi vA' nagarANi vA nagarANi yatra aSTAdazakarAdikaM na gRhyate tAdRzAni sthAnAni tAni 'NigamANi vA' nigamAn vA, nigamAH prabhUtataravaNigjananivAsAH, tAn vA, 'kheDANi vA' kheTAni vA, tatra kheTAni nAma dhUliprAkAraveSTitAni tAni 'kabbaDANi vA' karbeTAni vA tatra karbaTAni kutsitAni nagarANi, alpajananivAsasthAnAni vA 'maDabANi vA' maDaMbAni vA' maDambAni sArddhakrozadvayAbhyantare grAmAntararahitAni, tAni, 'doNamuhANi vA' droNamukhAni vA - droNamukhAni jalasthalopetA jananivAsAH, tAni 'paTTaNANi vA' pattanAni vA, tatra pattanAni samastavastuprAptisthAnAni tAni dvivighAni jalapattanAni sthalapattanAni ca tatra naubhiryeSu gamyate tAni jalapattanAni yeSu ca zakaTAdibhirgamyate tAni sthalapattanAni tAni ' AkarANi vA AkarAn vA suvarNAdInAmutpattisthAnAni 'saMvAhANi vA' saMbAhAn vA, tatra saMbAhA nAma anyatra kRSibalairdhAnyarakSArthaM nirmitAni durgamasthAnAni, tAn 'saMnivesANi vA' saMnivezAn vA, tatra saMnivezA: - samAgatasArthavAhAdinivAsasthAnAni, tAn 'cakkhudaMsaNavaDiyAe' ityAdi vyAkhyA pUrvavat // sU0 19 // sUtram -- je bhikkhU gAmamahANi vA nagaramahANi vA NigamamahANi vA kheDamahANi vA kabbaDamahANi vA maDavamahANi vA doNamuhamahANi vA paTTaNamahANi vA AgaramahANi vA saMvAhamahANi vA saMnivesamahANi vA cakkhudaMsaNavaDiyAe abhisaMdhArei abhisaMdhAreMtaM vA sAijjai // suu020|| chAyA - yo bhikSurgrAmamahAn vA nagaramahAn vA nigamamahAn vA karbaTamahAn vA maDambamahAn vA droNamukhamahAn vA pattanamahAn vA AkaramahAn vA saMvAhamahAn vA saMnivezamahAn vA cakSurdarzanapratijJayA abhisandhArayati abhisandhArayantaM vA svadate ||20|| cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcit bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'gAmamahANi vA' grAmamahAn vA, tatra grAmasya mahA utsavA grAmamahAH grAmotsavA ityarthaH tAn 'melA' iti bhASAprasiddhAn evaM nagarAdizabdAnAM vyAkhyA pUrvasUtrato vijJeyA, teSAM nagarAdInAM pUrvoktAnAM sarveSAM mahAn nagarAdyutsavAn 'cakkhudaMsaNavaDiyA e' cakSurdarzanapratijJayA ityAdi vyAkhyA pUrvavat // sU0 20 // zrI nizItha sUtra
Page #385
--------------------------------------------------------------------------
________________ 294 nizIthasUtre sUtram--je bhikkhU gAmavahANi vA NagakhahANi vA NigamavahANi vA kheDavahANi vA kabbaDavahANi vA maDaMbavahANi vA doNamuhavahANi vA paTTaNavahANi vA AgaravahANi vA saMbAhavahANi vA saMnivesavahANi vA cakkhudaMsaNavaDiyAe abhisaMdhArei abhisaMdhAretaM vA sAijjai / / sU0 21 // chAyA- yo bhikSumivadhAn vA nagaravadhAn vA nigamavadhAn vA kheTavadhAn vA karvaTavadhAn vA maDambanadhAn vA droNamukhavadhAn vA pattanavadhAn vA AkaravadhAn vA saMvAhavadhAn vA saMnivezavadhAn vA cakSurdarzanapratijJayA abhisandhArayati abhisandhArayantaM vA svadatte // sU0 22 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'gAmavahANi vA' grAmavadhAn vA tatra grAmasya vadhA grAmavadhAH devatArAjAdyupadraveNa grAmaghAtAH grAmavinAzAH, tAn vadhasya nAnAprakArakatvAdatra bahuvacanam / evamagre'pi vijJeyam , evaM naga rAdInAM pUrvavyAkhyAtAnAM vadhAn 'cakkhudaMsaNavaDiyAe' ityAdi vyAkhyA pUrvavat / / sU0 21 // sUtram--je bhikkhU gAmapahANi vA NagarapahANi vA nigamapahANi vA kheDapahANi vA kabbaDapahANi vA maDaMbapahANi vA dANamuhapahANi vA paTTaNapahANi vA AgarapahANi vA saMbAhapahANi vA saMnivesapahANi vA cakkhudaMsaNavaDiyAe abhisaMdhArei abhisaMdhAretaM vA sAijjai // sU0 22 // chAyA-yo bhikSumipathAn vA nagarapathAn vA nigamapathAn vA kheTapathAn vA kabbaDapathAn vA droNamukhapathAn vA pattanapathAn cA AkarapathAn vA saMvAhapathAn vA saMnivezapathAn vA cakSudarzanapratijJayA abhisaMdhArayati abhisaMdhArayantaM vA svadate // suu022|| cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'gAmapahANi vA' grAmapathAn vA, tatra grAmasya panthAnaH mArgAH grAmapathAH tAn, yatra grAmAdau nRtanamArgANAM darzanIyAdiguNaviziSTAnAM nirmANaM kRtaM bhavet tAdRzAn mArgAn , evaM nagarAdInAM tAdRzAn mArgAn 'cakkhudaMsaNavaDiyAe' ityAdi pUrvavat svayaM vyAkhyeyam / / sU0 22 / / sUtram--je bhikkhU gAmadAhANi vA NagaradAhANi vA nigamadA. hANi vA kheDadAhANi vA kabbaDadAhANi vA maDaMbadAhANi vA doNamuhadAhANi vA paTTaNadAhANi vA AgaradAhANi vA saMbAhadAhANi vA saMnivesadAhANi vA cakkhudaMsaNavaDiyAe abhisaMdhArei abhisaMdhAretaM vA sAijjai ||suu0 23 // zrI nizItha sUtra
Page #386
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 12 sU024-27 azvAdInAM zikSAyuddhAdisthAnadarzanecchAniSedhaH 295 chAyA--yo bhikSumadAhAn vA nagaradAhAn vA nigamadAhAn vA kheTadAhAn karbaTadAhAn vA maDaMbadAhAn vA droNamukhadAhAn vA pattanadAhAn vA AkaradAhAn vA saMvAhadAhAn vA saMnivezadAhAn vA cakSudarzanapratijJayA abhisandhArayati abhisandhArayantaM vA svadate ||suu0 23 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'gAmadAhANi vA' grAmadAhAn vA, tatra grAmasya dAhAH vahinA prajvalanAni, tAdRzAn grAmadA. hAn, evaM nagarAdInAM dAhAn 'cakkhudaMsaNavaDiyAe' ityAdi pUrvavat / sU0 23 // / sUtram-je bhikkhU AsakaraNANi bA hatthikaraNANi vA uTTakara. NANi vA goNakaraNANi vA mahisakaraNANi vA sUyarakaraNANi vA cakkhudasaNavaDiyae abhisaMdhArei abhisaMdhAretaM vA sAijjai ||suu0 24 // chAyA - yo bhikSurazvakaraNAni vA hastikaraNAni vA uSTrakaraNAni vA gokaraNAni vA mahipakaraNAni vA zUkarakaraNAni vA cakSudarzanapratijJayA abhisaMdhArayati abhisaMdhArayantaM vA svadate // sU0 24 // ___cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'AsakaraNANi vA' azvakaraNAni-azvakaraNasthAnAni, yatrAzvAnAM karaNAni vinayAdizikSaNAni krIDanAni vA bhavanti tAni azvakaraNAni tAdRzasthAnAni azvazikSaNakrIDanasthAnAnItyarthaH, 'hasthikaraNANi vA' hastikaraNAni vA-hastizikSaNakrIDanasthAnAni, evam "uTTakaraNANi vA' uSTrakaraNAni vA--uSTrANAM zikSaNakrIDanasthAnAni, 'goNakaraNANi vA' gokaraNAni vA-gotrINAM gopuruSANAM vA zikSaNakrIDanasthAnAni, 'mahisakaraNANi vA' mahiSakaraNAni vA-mahiSazikSaNakrIDanasthAnAni vA, 'sUyarakaraNANi vA' zUkarakaraNAni vA-zUkarazikSaNakrIDanasthAnAni vA 'cakkhudaMsaNabaDiyAe' ityAdi pUrvavat // sU0 24 // sUtram-je bhikkhU AsajuddhANi vA hatthijuddhANi uTTajuddhANi vA mahisajuddhANi vA sUyarajuddhANi vA cakkhudaMsaNavaDiyAe abhisaMdhArei abhisaMdhAretaM vA sAijjai / / sU0 25 // chAyA- yo bhikSurazvayuddhAni yayuddhAni vA uSTrayuddhAni vA goyuddhAni vA mahipayuddhAni vA zUkarayuddhAni vA cakSurdarzanapratijJayA abhisandhArayati abhisandhArayantaM vA svadate ||suu. 25 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'AsajuddhANi vA' azvayuddhAni vA-azvayorazvAnAM vA vinodArtha parasparaM yuddha kAryate svayaM zrI nizItha sUtra
Page #387
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre kurvanti vA tAni azvayuddhakaraNasthAnAnItyarthaH, evam hastyAdInAM yuddhasthAnAni 'cakkhudaMsaNavaDiyAe' ityAdi pUrvavat / / sU0 25 // sUtram-je bhikkhU gAujUhiyaThANANi vA hayajUhiyaThANANi vA gaya. jUhiyaThANANi vA cakkhudaMsaNavaDiyAe abhisaMdhArei abhisaMdhAretaM vA sAi. jjai // sU0 26 // chAyA-yo bhikSu goyUthikasthAnAni vA hayayUyikasthAnAni vA gajayUthikasthAnAni vA cakSurdarzanapratijJayA abhisandhArayati abhisandhArayantaM vA svadate ||suu. 26 // cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'gAujahiyaThANANi vA' goyUthikasthAnAni vA goyUthAnAM mosamudAyAnAM yAni sthAnAni tAni goyUthikasthAnAni tAni, athavA gomithunasthAnAni goyUthikasthAnAni, evamagre sarvatrApivijJeyam, 'hayajUhiyaThANANi vA' hayayUthikasthAnAni vA 'gayajUhiyaTANANi vA' gajayUthikasthAnAni vA 'cakkhudasaNavaDiyAe' ityAdi pUrvavat // sU0 26 // sUtram-je bhikkhU abhise yaThANANi vA akkhAiyaThANANi vA mANummANapamANaThANANi vA mahayAhayanaTTagIyavAiyataMtAtalatAlatuDiya. ghaNamuiMgapaDuppavAiyaravaThANANi vA cakkhudaMsaNavaDiyAe abhisaMdhArei abhi. saMdhAretaM vA sAijjai // sU0 27 // chAyA-yo bhikSurabhiSekasthAnAni vA AkhyApikAsthAnAni vA mAnonmAnapramANasthAnAni vA mahadAhatanRtyagItavAdivatantrItalatAlatruTitaghanamRdaGgapaTupravAditaravasthAnAni vA cakSudarzanapratijJayA abhisandhArayati abhisandhArayantaM vA svadate // sU0 27 // cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'abhiseyaThANANi vA' abhiSekasthAnAni vA, yatra mUrdhAbhiSiktarAjJAmabhiSekAdi bhavati tAdRzAni sthAnAni abhiSekasthAnAni 'akkhAiyaThANANi vA' AkhyAyikAsthAnAni vA, yatra bhAratarAmAyaNAdikathA kriyate tAdRzasthAnAni 'mANummANapamANaThANANi vA' mAnonmAnapramANasthAnAni vA, yat dhAnyAdi pallAdinA mIyate tad mAnam , yat tulayA uddhRtya dIyate tad unmAnam, yat hastAmulAdinA pramANitaM kRtvA dIyate tat pramANam , yatraivaM prakAreNa vastUnAM krayo vikrayo bhavet tAdRzAni sthAnAni dhAnyAdivastukrayavikrayasthAnAnItyarthaH, 'mahayAhayanadRgIyavAiya taMtItalatAlatuDiyapaDuppavAiyaravaThANANi vA' mahadAhatanRtyagItavAditrataMtrItalatAlatruTitaghanamRdaGgapaTupravAditaravasthAnAni vA, yatra sthAnavizeSe nRtyagItAdikaM bhavati tatrAtibalena tADitAni paTupuruSeNa zrI nizItha sUtra
Page #388
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 12 sU0 28-30 DimbAdi-mahotsavagatastryAdidazana-rUpAsaktini297 pravAditAni yAni vAditrANi taMtrItalatAlatruTitaghanamRdaGgarUpANi, teSAM ravaH zabdo bhavati tAdRzAni sthAnAni, etAni uparyuktasthAnAni 'cakkhudaMsaNavaDiyAe' ityAdi sugamam || sU0 27 // sUtram-je bhikkhU DiMbANi vA DamarANi vA khArANi vA verANi vA mahAjuddhANi vA mahAsaMgAmANi vA kalahANi vA bolANi vA cakkhudaMsaNa vaDiyAe abhisaMdhArei abhisaMdhAretaM vA sAijjai / / sU0 28 // chAyA-yo bhikSuH DimbAni vA DamarANi vA kSArANi vA vairANi vA mahAyu: ddhAni vA mahAsaMgrAmAn vA kalahAn vA bolAn vA cakSurdarzanapratijJayA abhisandhArayati abhisandhArayantaM vA svadate ||suu0 28 // cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'DiMbANi' DimbAni-rASTraviplarUpANi teSAM sthAnAni sthAnAnIti padaM sarvatra yojyam / 'DamarANi bA' DamarANi vA, tatra DamarANi nAma rASTrasya bAhyAbhyantarajanakRtopadravAmteSAM sthAnAni, 'khArANi vA' kSArANi vA kSArA nAma parasparamantadveSAH tajanitopadravasthAnAni, 'verANi vA' vairANi vA, vairANi nAma vaMzaparamparA''gatA dveSAstatsamutpAditakalahAdi sthAnAni, 'mahAjuddhANi vA' mahAyuddhAni vA, tatra mahAyuddhAni nAma anekeSAM puruSANAM jAyamAnAni kalahAdIni, teSAM sthAnAni zastrAdiprahArasthAnAni vA 'mahAsaMgAmANi vA' mahAsaMgrAmAn caturaMgiNIsenAdvArA jAyamAnazastrAdiprahArasthAnAni 'kalahANi vA' kalahAn vA kalahasthAnAni 'bolANi vA' bolAni bA, tatra bolAH kalakalazabdAH, teSAM sthAnAni, etAni pUrvoktAni DimbAdIni yaH zramaNaH zramaNI vA cakkhudasaNavaDiyAe' ityAdi sugamam // s0 28 // sUtram-je bhakkhU virUvarUvesu mahussavesu itthINi vA therANi vA majjhimANi vA DaharANi vA aNalaMkiyANi vA sualaMkiyANi vA gAyaMtANi vA vAyaMtANi vA naccaMtANi vA hasaMtANi vA ramaMtANi vA mohaMtANi vA vipulaM asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA paribhAyaMtANi vA paribhujaMtANi vA cakkhudaMsaNavaDiyAe abhisaMdhArei abhisaMdhAreMtaM vA sAijjai // sU0 29 // chAyA-yo bhikSurvirUparUSeSu mahotsaveSu strI puruSAn vA sthavirAn vA madhyamAn vA DaharAn vA analakRtAn vA svalakRtAn vA gAyato vA zrI nizItha sUtra
Page #389
--------------------------------------------------------------------------
________________ 298 nizIthasUtre vAdayato vA nRtyato vA hasato vA ramamANAn vA mohayato vA pipulamazana vA pAnaM vA khAdyaM bA svAdya vA paribhAjayato vA paribhujAnAn vA cakSurdarzanapratijJayA abhisaMdhArayati abhisandhArayantaM vA svadate / sU0 29 // cUrNI --- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhu yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'vikhvarUvesu' virUparUpeSu anekaprakAreSu vilakSaNeSu vA 'mahussavesu' vA mahotsaveSu mahAntazca te utsavAzceti mahotsavAH, teSu indramahotsavAdiSu, yadvA yatrotsave anekaprakArakAH dhanikA ADhayatamAH akiMcanAzcApi saMmilitA bhavanti, yadvA-anekaprakArakAH zreSThino rAjAno rAjapurohitatalavagadayo militA bhavanti tAdRzA utsavA mahotsavAH, tAdRzamahotsaveSu 'itthINi vA' striyo vA pUrvoktamahotsaveSu saMmilitAH striya ityarthaH 'purisANi vA' puruSAn vA sAdhAraNataH puruSavargAnityarthaH, 'therANi vA' sthavirAn vA, tatra sthavirAH paripakkavayasaH tAn vA 'majjhimANi vA' madhyamAn vA vayaso madhye sthitAnityarthaH, 'DaharANi vA' DaharAn vA, tatra DaharAH alpavayaskAH tAn tAdRzamahotsave samupasthitAn , kIdRzAn tAn ? tatrAha-'aNalaMkiyANi vA' analakRtAn vA kaTakakuNDalAdyalaGkArarahitAn vA 'sualaMkiyANi vA' svalaGkRtAn vA kaTakakuNDalAdyaGkAreNa susajjitaveSAn vA 'gAyaMtANi vA' gAyato vA tAdRzamahotsave saMmilitapuruSeSu madhye kecana gAnaM kurvanti tAn gAnaM kurvato veti 'vAyaMtANi vA' vAdayato vA, talatAlamRdaGgAdi vAdya vAdayato vA 'NaccaMtANi vA' nRtyato vA nRtyaM kurvato vA 'hasaMtANi vA' hasato vA anekaprakArakahAsopahAsalAsyAdikaM kurvato vA 'ramaMtANi vA' ramamANAn vA aneka prakArakakoDAM kurvato vA 'mohaMtANi vA' mohayato vA tAdRzIM ceSTAM ye kurvanti yayA pareSAM moha utpAdito bhavet tAdRzAn mohotpAdakAnityarthaH / punaH kiM kurvatastAn ? tatrAha-'viulaM' ityAdi / 'viulaM' vipulamatyadhikam 'asaNaM vA' 4 azanaM vA 4 caturvidhamAhArajAtam 'paribhAyaMtANi vA' paribhAjayato vA azanAdibhojyavastUnAM parasparaM vibhAgaM pravibhajya parasparamAdAnapradAnaM kurvato vA 'paribhujaMtANi vA' paribhujjAnAn vA azanAdyAhArajAtamekatra sthitvA''harato vA' etAdRzAn pUrvavarNitaprakArakAn strIpuruSAdIn 'cakkhudaMsaNavaDiyAe' ityAdi pUrvavat // sU0 29 // . sUtram-je bhikkhU ihaloiesu vA rUvesu paraloiesu vA rUvesu diDhesu vA rUvesu adiThesu vA rUvesu suesu vA rUvesu vA asuesu vA rUvesu vinnAesu vA rUvesu avinnAesu vA rUvesu sajjai rajjai gijjhai ajhovavajjai sajjaMta vA rajjaMta vA gijhaMtaM vA ajjhovavajjata vA sAijjai ||suu0 30 // zrI nizItha sUtra
Page #390
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 12 sU0 30-33 AhArAdimaryAdA'tikramaNaniSedhaH 299 chAyA-yo bhikSuraihalokikeSu vA rUpeSu pAralokikeSu vA rUpeSu dRSTeSu vA rUpeSu adRSTeSu vA rUpebu vijJAteSu vA rUpeSu avijJAteSu vA rUpeSu svajati rajyati gRdhyati adhyupapadyate svajantaM vA rajyantaM vA gRdhyantaM vA adhyupapadyamAnaM vA svadate ||suu030|| cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'ihaloiesu vA rUvesu' aihalokikeSu vA rUpeSu, tatra aihalaukikAH manuSyasyAdipadArthAH tatsambandhiSu rUpeSu anurAgakAraNabhUtapadArtheSu 'paraloiesu vA rUvesu' pAralokikeSu vA, tatra pAralokiko devadevyAdihastituragAdirvA, tatsaMbandhiSu rUpeSu anukUlavedanIyeSu rUpAdiSarArthajAteSu 'diDhesu vA rUvesu' dRSTeSu vA rUpeSu pUrva pratyakSato dRSTeSu rUpAdiSu vastujAteSu 'adiDhesu vA rUvesu' adRSTeSu vA rUpeSu, tatrAdRSTA devAdayaH tatsaMbandhiSu rUpAdiSu 'suemu vA rUve' zruteSu vA rUpeSu zravaNendriyeNa sAkSAtkRteSu zravaNendriyajanyajJAnaviSayatAvatsu anukUlavedanIyapadArthajAteghu 'asuesu vA rUvesu' azruteSu karNapathamanAgateSu vA rUpeSu padArthajAteSu 'vinnAemu vA rUvesu' vijJAteSu vA rUpeSu vartamAnakAlikAnubhavAtmakajJAnaviSayatAvatsu padArthajAteSu 'avinnAesu vA rUvesu' avijJAteSu vA rUpAdiSu mAnasikAnubhavAtmakajJAnaviSayeSu anukUlavedanIyapadArthajAteSu uparyuktahalokikAdipadArthajAteSu yaH zramaNaH zramaNI vA 'sajjai' svajati AsaktimAn bhavati 'rajjai' rajyati tasmin rUpAdiSu anurAgavAn bhavati 'gijjhai' gRddhyati rUpAdipadArtheSu gRddhimAn bhavati teSu gRddhibhAvaM prApnoti, tatra sarvadA samupalabhyamAneSvapi abhiramaNaM gRddhiH tAM prApnoti 'ajhovavajjhaI' adhyupapadyate atizayenAsaktimAn bhavati tathA 'sajjaMta' svajantam-Asakti kurvantam 'rajjataM' rajyantam rUpAdiSvanurAgaM kurvantam 'gijhaMta' gRddhayantaM rUpAdiSu gRddhibhAvaM kurvantam 'ajjhovavajaMtaM' adhyupapadyamAnam atizayenAsakti kurvantam 'sAijjaI' svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, teSu saGgAdikaraNena cAritrapatanasaMbhavAditi // sU0 30 // sUtram--je bhikkhU paDhamAe porisIe asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA paDiggAhettA pacchimaM porisiM uvAiNAvei uvAiNAvetaM vA sAijjai // sU0 31 // chAyA-yo aikSuH prathamAyAM pauruSyAmazana vA pAnaM vA khAdyaM vA svAdyaM vA pratigRha pazcimAM pauruSIMmatikAmati atikrAmantaM vA svadate / / sU0 31 // cUrNI-'je bhikkhU ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'paDhamAe porisIe' prathamAyAM pauruSyAm divasasya prathamapauruSyAmityarthaH 'asaNaM vA 4' azanaM vA 4 caturvidhAhArajAtam 'paDiggAhettA' pratigRhya-gRhasthebhya AnIya 'pacchimaM porisiM' zrI nizItha sUtra
Page #391
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre 300 pazcimAM pauruSIM divasasya caramapauruSImityarthaH 'uvAiNAvei' atikrAmati ullaGghayati caramapauruSIparyantaM sthApayatItyarthaH 'uvAiNAvataM vA sAijjai' atikAmantaM vA svadate sa prAyazcittabhAgI bhavati paryuSitadoSasaMbhavAt // sU0 31|| sUtram -- je bhikkhU paraM addhajoyaNamerAo pareNa asaNaM vA 4 uvAiNAvei uvAiNAveMtaM vA sAijjai // sU0 32 // chAyA-- yo bhikSuH paramarddhayojanamaryAdAtaH pareNa azanaM vA 4 atikrAmayati atikrAmayantaM vA svadate // sU0 32 // cUrNI 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcida bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'paraM addhajoyaNamerAo' paramarddhayojanamaryAdAtaH - kozadvayamaryAdAto'gre 'pareNaM' pareNa anyena zrAvakAdinA zrAvakAdidvArA samAnItamityarthaH ' asaNaM vA 4' azanaM vA caturvidhamAhArajAtam 'uvAiNAvei' atikAmayati-azanAderullaMghanaM kAraryAta arthAt atra gRhItamAhAraM krozadvayAdadhikamapi dUraM bhoktumanyadvArA naryAta, athavA kozadvayAdapi adhikarato'zanAdikamAhArajAtaM paradvArA Anayati AnayanaM kArayati tathA 'uvAiNAveMtaM vA sAijjai' atikrAmayantaM vA svadate anumodate, krozadvayAdadhikadUramazanAdi pareNa yaH nayati Anayati vA taM tAdRzaM zramaNamanumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 32 // sUtram -- je bhikkhU diyA gomayaM paDiggAhettA diyA kAryaMsi vaNaM Alipejja vA vilipejja vA AlipaMta vA vilipataM vA sAijjai // chAyA - yo bhikSudivA gomayaM pratigRhya divA kAye vraNamAlimpet vA vilimpet vA AlimpantaM vA vilimpantaM vA svadate // sU0 33|| cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'diyA' divA - divase 'gomayaM ' gomayaM 'gobara' iti bhASAprasiddham 'paDiggAhettA pratigRhya - rAtrau sthApayitvA 'diyA' divA - dvitIyadivase 'kAryasi vaNaM' kAye vraNam tatra kAye zarIre jAyamAna pAmAdijanyaM vraNam 'Alipejja vA' Alimpet vA ekavAram 'vilipejja vA' vilimpet vA anekavAram | 'AlipataM vA' AlimpantaM vA ekavAraM lepaM kurvantaM 'vilipataM vA vilimpataM vA anekavAraM lepaM kurvantaM vA 'sAijjai' svadate anumodate sa prAyazvittabhAgI bhavati // sU0 33 // sUtram -- je bhikkhU diyA gomayaM paDiggAhettA ratti kAryaMsi varNa Alipejja vA vilipejja vA AlipataM vA vilipaMtaM vA sAijjai // sU0 34 // zrI nizItha sUtra
Page #392
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u. 12 sU034-42 gomayA-lepanajAtamaryAdAtikramo padhivAhanani0 301 ___ chAyA-yo bhikSurdivA gomayaM pratigRhya rAtrau kAye vaNam Alimpet vA vilimpet vA AlimpantaM vA vilimpantaM vA svadate / sU0 35 // ___ cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'diyA gomayaM paDiggAhettA' divA divase gomayaM pratigRhya 'ratti' rAtrau rajanyAM 'kAyaMsi' kAye zarIre saMjAyamAnam 'vaNaM' vraNaM pAmAdijanyam 'AliMpejja vA' Alimpet vA ekavAram 'viliMpejja vA' vilimpet vA anekavAraM 'AliMpataM vA' AlimpantaM vA 'vilipaMtaM vA' vilimpantaM vA 'sAijjaI' svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / rAtrau kasyApi vastunaH saMgrahaniSedhAt // sU0 34 // sUtram-je bhikkhU rattiM gomayaM paDiggAhettA diyA kAryasi vaNaM AliMpejja vA viliMpejja vA AlipaMtaM vA viliMpaMtaM vA sAijjai // 35 // chAyA-yo bhikSuH rAtrau gomayaM pratigRhya divA kAye vaNamAlimpet vA vilimpet vA AlimpantaM vA vilimpantaM vA svadate // sR0 35 / / cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'ratti' rAtrau rajanyAm 'gomayaM paDiggAhettA' gomayaM pratigRhya gRhItvA 'diyA kAyaMsi vaNaM' divA divase dvitIyadivase kAye zarIre saMjAyamAnaM vraNam 'AliMpejja vA' Alimpet vA 'viliMpejja vA' vilimpet vA AliMpataM vA vilitaM vA sAijaI' AlimpantaM vA vilimpantaM vA svadate sa prAyazcittabhAgI bhavati / rAtrau kasyApi vastuno grahaNaniSedhAt , paryuSitadoSasaMbhavAcca // sU0 35 // sUtram-je bhikkhU ratiM gomayaM paDiggAhettA rattiM kAyaMsi vaNaM aliMpejja vA vilipejja vA AliMpaMtaM vA viliMpaMtaM vA sAijjai // chAyA-yo bhikSuH rAtrau gomayaM pratigRhya rAtrau kAye vraNamAlimpet vA vilimpet vA AlimpantaM vA vilimpantaM vA svadate / / sU0 36 / / cUrNI -'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'rati' rAtrau rajanyAm 'gomayaM paDiggAhettA' gomayaM pratigRhya gRhItvA ratti' rAtrau rajanyAm tasyAmeva rajanyAM dvitIyarajanyAM vA 'kAsi vaNaM' kAye zarIre saMjAyamAnaM vraNam 'AliMpejja vA' Alimpet vA 'viliMpejja vA' vilimpet vA 'AliMpataM vA viliMpataM vA sAijjaI' AlimpantaM vA vilimpantaM vA svadate sa prAyazcittabhAgI bhavati, rAtrau grahaNasya saMgrahasya paribhogasya ca doSasadbhAvena niSiddhatvAt // sU0 36 // zrI nizItha sUtra
Page #393
--------------------------------------------------------------------------
________________ 302 nizIthasUtre sUtram-je bhikkhU diyA AlevaNajAyaM paDiggAhettA diyA kAyaMsi vaNaM AliMpejja vA viliMpejja vA AliMpaMtaM vA viliMpaMtaM vA sAijjai // sU0 37 // chAyA--'yo bhikSudivA AlepanajAtaM pratigRhya divA kAye vraNamAlimpet vA vilimpet vA AlimpantaM vA vilimpantaM vA svadate ||suu0 37 // cUrNI--'je bhikkha' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'diyA' divA-divase 'AlevaNajAyaM paDiggAhettA' AlepanajAtam vilepanadravyaM pratigRhya gRhItvA rAtrau sthApayitvA 'diyA' divA-ditIyadivase 'kAyaMsi varNa' kAye zarIre zarIrAvayave vA vraNaM pAmAbhagandarAdikam AliMpejja vA' Alimpet vA 'viliMpejja vA vilimpet vA 'AliMpaMtaM vA viliMpaMtaM vA sAijjaI' AlimpantaM vA vilimpantaM vA svadate sa prAyazcittabhAgI bhavati / / sU0 37 // evaM pUrvoktasUtraM saMgRhya catvAri sUtrANi-AlepanajAtaviSayANyapi gomayasUtravadeva vyAkhyeyAni ||suu0 38-39-40 // sUtram-je bhikkhU annauthieNa vA gArathieNa vA uvahiM vahAvei vahAvetaM vA sAijjai // sU0 41 // ___ chAyA -yo bhikSuranyayUthikena vA gRhasthena vA upadhiM vAyati vAhayantaM vA svadate ||suu0 41 // cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNo vA 'annautthieNa vA' anyayUthikena vA anyatIthiMkeNa puruSeNa stri yAvA 'gArathieNa vA' gRhasthena vA zrAvakeNa tadbhinnena vA yena kenApi, zrAvikayA tadbhinnayA vA 'uvahiM vahAvei' upadhiM svakIyavasapAtrAdikam vAhayati ekasmAt sthAnAt sthAnAntaraM prApayati 'vahAvateM vA sAijjai' vAhyantaM prApayantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, gRhasthAdinA kasyApi kAryasya kAraNe sAdhoraviratidoSaprasaGgAt // sU0 41 // sUtram-je bhikkhU tannIsAe asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA dei deMte vA sAijjai // sU0 42 // chAyA---yo bhikSuH tannizrayA'zana vA pAna vA khAdyaM vA svAdya vA dadAti dadataM vA svadate / sU0 42 // cUrNI-'je bhikkhu' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcit bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'tannIsAe' tannizrayA-upadhivahanAdikAryanizrayA upadhyAdivAhakAya 'ayaM me upadhi vahato'-ti zrI nizItha sUtra
Page #394
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 12 sU0 43-44 mAsiddhitrivAragaGgAdimahAnadyuttaraNaniSedhaH 303 kRtvA, upalakSaNAdanyasmai vA kasmaicid gRhasthAya bAlakAdibhyo vA 'asaNaM vA 4' azanaM vA 4, caturvidhamAhArajAtam 'deI' dadAti anyasmAddApayati vA 'deMtaM vA sAijjaI' dadataM vA svadate / yo hi anyayUthikAdibhyaH kAryamupadhivAhanAdikaM kArayitvA tebhyaH tanmUlyarUpeNAnugraheNa vA AhArAdikaM dadAti dApayati dadatamanumodate vA sa prAyazcittabhAgI bhavati, bhikSitAzanAderanyasmai dAne sAdhoranadhikAritvAt , bhagavatAniSiddhatvAcca // sU0 42 // sUtram--je bhikkhU imAo paMca mahaNNavAo mahAnaIo uddiTThAo gaNiyAo vaMjiyAA aMto mAsassa dukkhutto vA tikkhutto vA uttarai vA saMtarai vA uttaraMtaM vA saMtaraMtaM vA sAijjai / taM jahA-gaMgA, jauNA, saraU, erAvaI, mahI-tti // sU0 43 // chAyA-yo bhikSurimAH paJca mahANavA mahAnadya uddiSTA gaNitA vyaJjitA antarmAsasya dviHkRtvo vA vikRtvo vA uttarati saMtarati uttaranta vA santarantaM vA svadate tadyathA-gaGgA, yamunA, sarayU , airAvatI, mahI, iti // sU0 43 // cUrNI--'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhu' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'imAo' imA-vakSyamANAH 'paMca' paJca-paJcasaMkhyAviziSTAH 'mahaNNavAo' mahArNavAH samudratulyAH, AsAM paJcanadInAM mahArNavatulyatA ca bahUdakatvena tathA AyAmavistArAbhyAM vA yathA samudro bahUdako dIrghA vistRtazca tathaiva etA api bahUdakAH dIrghA vistRtAzca santi ata eva 'mahAgaIo' mahAnadyaH yata eva bahUdakAdiviziSTA ata eva mahAnadIpadavAcyAH 'uhiTAo' uddiSTAH kathitAH 'gaNiyAo' gaNitAH anyanadISu mahattvena gaNanAM prAptAH 'vaMjiyAo' vyaJjitAH prakaTIkRtA zAstre pratipAditA vA, etA mahAnadIH 'aMto mAsassa' antarmAsasya ekasya mAsasyAntaH-madhye 'dukkhutto vA tikkhutto vA' ddhiHkRtvo vA trikRtvo vA ddhivAraM vA trivAraM vA 'uttarai vA saMtarai vA' uttarati vA saMtarati vA, tatra nirantaraM taraNam uttaraNaM caraNAbhyAM pArakaraNam , saMtaraNaM nAvAdinA pArakaraNam / gADhatarakAraNAbhAve nadInAmuttaraNe saMtaraNe cApkAyikasya virAdhane saMyamavirAdhanam , tathA gartAdau caraNapatanAt pArakaraNasamaye jalapUrAgamanAcca AtmavirAdhanam / anena prakAreNa mAsAbhyantare yaH zramaNaH zramaNI vA dvivAraM vA trivAraM vA uttarati santarati vA tathA 'uttaraMtaM vA saMtaraMtaM vA sAijjai' uttarantaM vA santarantaM vA svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / atrAha bhASyakAraHbhASyam-jai hojja ya thalamaggo, jaleNa gacchejja neva pAehiM / neva durohe NAvaM, tatthAvAyANa saMbhavao // zrI nizItha sUtra
Page #395
--------------------------------------------------------------------------
________________ 304 nizIthasUtre chAyA- yadi bhavecca sthalamArgaH, jalena gacchet naiva pAdAbhyAm / naiva dUrot nAvaM, tatrA'pAyAnAM saMbhavataH avacUriH-yadi glAnasya sAdhoyAvRtyAdike gADhatare kAraNe samupasthite sati gamanamAvazyakaM bhavet tadA yadi tatra gamanArtha sthalamArgo dUrataro'pi bhavet tarhi jalena nadyAdijalamArgeNa pAdAbhyAM naiva gacchet . naiva ca nAvaM dUrohet naukopari nopavizet , kimarthamityAha tatra NadAbhyAM naukayA vA gamane-apAyAnAM vighnAnAM bahUnAM saMbhavAt / apAyA dvividhAH- saMyamApAyAH AtmApAyAzca / tatra nadIjale pAdAbhyAM gamane apkAyasya pAdaprahAreNa tatrasthitatrasakAyAnAM maNDUkamatsyAdInAM ca virAghanArUpA aneke saMyamApAyA bhavanti / jale gartAdI pAda. patanAt tatsamaye jalapUrasyAgamanAdinA cAneke AtmApAyA api bhavanti, evaM naukayA gama ne'pi vijJeyam , tathAhi-naukAyAH saMcaraNena jalaviloDanaM bhavati tenApkAyasya tadadhogatAnAM trasANAM maNDUkamatsyalaghujalacarAdijIvAnAM ca virAdhanA bhavati tena saMyamApAyasaMbhavaH, tathA naukAyA bruDanabhaJjanAdinA-AtmApAyasaMbhavaH, tataH saMyamAtmavirAdhanAdoSasadbhAvAt dUratarasthalamArgasaMbhave sAdhurjalamArgeNa no gacchediti bhAvaH // sU0 43 // sUtram--taM sevamANe Avajjai cAummAsiyaM parihAraTThANaM aNugyAiyaM ||suu0 44 // // nisIhajjhayaNe bArasamo uddeso samatto // 12 // chAyA taM sevamAna Apadyate cAturmAsikaM parihArasthAnamanudghAtikam // 44 // // nizIthAdhyayane dvAdaza uddezaH samAptaH // 12 // cUrNI-'taM sevamANe' ityAdi / 'taM sevamANe' tat sevamAnaH, tata uddezakAdau kathitatrasapANajAtibandhanAdArabhyodezakAnte varNitanadIsaMtaraNaparyanta pAyazcittasthAnamadhyAt ekamaneka sarva vA prAyazcittasthAnaM 'sevamANe' sevamAnaH samAcaran zramaNaH zramaNI vA 'AvajjaI' Apa dyate prApnoti 'cAummAsiyaM' cAturmAsikam 'parihArahANaM' parihArasthAnam prAyazcittasthAnam 'aNugghAiyaM' anudghAtikam -ladhumAsikamityarthaH // sU0 44 // iti zrI-vizvavikhyAta-jagadvallabhaprasiddhavAcaka-paJcadazabhASAkalitalalitakalApAlApaka pravizuddhagadyapadyanaikagranthanirmApaka-vAdimAnamardaka zrIzAhUchatrapatikolhApurarAjapradatta"jainazAstrAcArya"-padabhUSita-kolhApurarAjaguru-bAlabrahmacAri-jainAcArya-jainadharmadivAkara-pUjyazrI-ghAsIlAlavrati-viracitAyAM "nizIthasUtrasya" cUrNibhASyAvacUrirUpAyAM vyAkhyAyAm dvAdazodezakaH samAptaH // 12 // zrI nizItha sUtra
Page #396
--------------------------------------------------------------------------
________________ // trayodazoddezakaH // gato dvAdazoddezakaH, sabhprati trayodazodezako vyAkhyAyate, tatra dvAdazodezakAntimasUtreNa sahAsya trayodazoddezakAdisUtrasya kaH sambandhaH ? - iti cedAha bhASyakAra - bhaSyam - nAvAiNA uttariya, kAussaggaM kare muNI / kattha kujjA na vA kujjA, saMbaMdho Irio ihaM // chAyA -- nAvAdinA uttIrya kAyotsarga kuryAt muniH / kutra kuryAt na vA kuryAt sambandha Irita iha // avacUri : - 'nAvAiNA' ityAdi / dvAdazodezakasyAntimasUtre gaGgAdikA paJca mahAnadyo varNitAH, tA nadIH kAraNavazAt mAsAbhyantare dvivAraM trivAraM vA uttarati tadA tasya prAyazcittaM kathitam, tatra nAvAdinA tA mahAnadIM samuttIya pAraM gatvA aiyyApathikaH kAyotsargaH avazyameva kartavyaH / sa ca kutra sthAne kartavyaH kutra na kartavyaH ? iti vicAraNAyAM sacittapRthivyAM na kartavyaH, etasya niSedhasya varNanAya trayodazoddezakaH prAramyate, asmin uddezake sacittapRthivyAdiSu samupavizyairyApathikAdyAvazyaka kAryakaraNe prAyazcittaM kathayiSyate, ayameva sambandhaH pUrvAMparasUtrayorbhavati, tadanena sambandhenAyAtasyAsya trayodazoddezakasya prathamasUtramAha sUtram -- je bhikkhU aNaMtarahiyAe puDhavIe ThANaM vA sejjaM vA NisejjaM vA NisIhiyaM vA ceNDa ceyaMtaM vA sAijjai // sU0 1 // chAyA - yo bhikSuranantarahitAyAM pRthivyAM sthAnaM vA zayyAM vA niSadyAM vA naiSedhika vA cetayate cetayamAnaM vA svadate // 01 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'aNaM tarahiyA puDhavIe' anantarahitAyAM pRthivyAm anantena jIvena rahitA kintu asaMkhyeyena jIvena yuktatA anantarahitA sacittetyarthaH yato hi pRthivI asaMkhyAta jIvAtmikA bhavati na tvanantajIvAtmikA, ataH anantarahitetyuktam, yadvA-na antaraM vyavadhAnam anantaraM jIvayavadhAnarahitaM yathA syAttathA hitAH sthitA anantarahitA vyavadhAnarahitajIvayuktA sarvAtmanA sacittetyarthaH / tasyAM sacitta pRthivyuparItyarthaH 'ThANaM vA' sthAnaM vA, tatra sthAnaM kAyotsargaH tat kAyotsargalakSaNaM sthAnam UrdhvatvenAvasthitirUpaM karoti ityagrimeNa sambandhaH upalakSaNatvAt tvagvartanAdikamapi karoti 'sejjaM vA' zayyAM vA tatra zayyA zarIrapramANA tAM, zayanaM vA karoti 'NisejjaM vA' niSadyAM vA upavezanaM vA 'nisIhiyaM vA' naidhikIM vA prANAtipAtAdiniSedhapUrvakaM jAyamAnA kriyA svAdhyAyarUpA naiSedhikI, tAm 'ceeI' cetayate karoti 'ceetaM vA sAijjai' cetayamAnaM vA svadate / yo hi zramaNaH 1 zrI nizItha sUtra
Page #397
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre azivAdikAraNa vizeSamAdAya nAvAdinA pAraM gatvA tatra sacittapRthivyAM sthitaH san tatraiva sacittabhUmau sthAnAdikaM karoti tamanumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAdikA doSA api bhavantIti // sU0 1 // 306 sUtram - evaM je bhikkhU sasaNiddhA puDhavIe0 // 02 // je bhikkhU sasarakkhA puDhavI0 // 03 // je bhikkhu maTTiyAkaDAe puDhavIe0 // suu04|| je bhikkhU cittatAe puDhavIe0 || sU0 5 // je bhikkhU cittAmaMtAe silAe // sU0 6 // je bhikkhU cittamaMtAe lelUe ThANaM vA sejjaM vA nisejjaM vA nisIhiyaM vA ceei cetaM vA sAijjai // sU0 7 // chAyA - evaM yo bhikSuH sasnigdhAyAM pRthivyAm0 // 02 // yo bhikSuH sarajaskAyAM pRthivyAm // sU0 3|| yo bhikSuH mRttikAkRtAyAM pRthivyAm* // su0 4|| yo bhikSuH cittavatyAM pRthivyAm // sU05 || yo bhikSuH cittavatyAM zilAyAm // sU0 6|| yo bhikSuH cittavati le luke sthAnaM vA zayyAM vA niSadyAM vA naiSedhikI vA cetayate cetayaMmAnaM vA svadate // sU0 7 // - cUrNI - 'evaM je bhikkhU' ityAdi / evam anenaiva prakAreNa 'je bhikkhU' yo bhikSuH sasaNiddhAepur3havIe, sasnigdhAyAM sacittajalena ISad ArdrAyAM pRthivyAm0 // sU0 2 || yo bhikSuH 'sasarakkhAe puDhavIe' sarajaskAyAM = sacittasUkSmareNuguNThitAyAM pRthivyAm ||suu0 3 // yo bhikSuH 'mahiyAkaDA puDhavIe' mRttikAkRtAyAM - mRttikayA kRtAyAM saMpAditAyAM liptAyAM vA sacittamRttikA - saMcayena puJjIbhUtAyAM pRthivyAm0 // sU0 4 // yo bhikSuH 'cittamaMtAe puDhavIe' cittavatyAM cittaM - jIvaH tad vidyate yasyAM sA cittavatI sUkSmatrasajIvayuktA tasyAM pRthivyAm ||5|| yo bhikSuH 'cittamaMtAe silAe' cittavatyAM jIvayuktAyAM zilAyAM mahApASANakhaNDarUpAyAM, yasyAH sandhibhAge'dho vA jIvAnAM saMbhavAt tasyAM zilAyAm0 || sU0 6 || yo bhikSuH 'cittamaMtAe lelue, cittavati leluke, lelukaM nAma mRttikAkhaNDaM tasmin 'ThANaM vA' sthAnaM kAyotsarge vA upalakSaNAt tvagvarttanAdikamapi, tathA 'sejjaM vA' zayyAM vA zarIrapramANAM zayanaM vA, 'nisejjaM vA' niSadyAm upavezanaM vA 'nisIhiyaM vA' naiSedhika vA svAdhyAyarUpaM kriyAvizeSaM vA 'ceeha' cetayate karoti, 'ceetaM vA sAijjai' cetayamAtaM kurvantaM svadate anumodate sa prAyazcittabhAg bhavati // sU0 7|| sUtram -- je bhikkhU kolAvAsaMsi vA dArue jIvapaiTThie saaMDe sapANe sabIe saharie saosse saudae sauttiMgapaNagadagamaTTiya zrI nizItha sUtra
Page #398
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 13 sU0 1-8 sasnigdhAdipRthivyAdiSu sthAnAdikaraNaniSedhaH 307 makkaDAsaMtANagaMsi ThANaM vA sejjaM vA NisejjaM vA NisIhiyaM vA ceei ceetaM vA sAijjai // sU0 8 // chAyA-yo bhikSuH kolAvAse vA dAruke jIvapratiSThite sANDe saprANe savIje saharite saose sodake sotiMgapanakodakamRttikAmarkaTasaMtAnake sthAnaM vA zayyAM vA niSadyAM vA naiSedhikI vA cetayate cetayamAnaM vA svadate // sU0 8 // cUrNI--- 'je bhikkhU' ityAdi / je bhikkhU' yaH kacit bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'kolAvAsaMsi vA' kolAvAse, tatra kolAH ghuNA teSAm AvAse nivAsasthAne etAdRze 'dArue' dAruke kASThe yatra kASThavizebe ghuNAH santi tAdRzakASThavizeSopari AsanAdikaM kurute ityaprimeNa sambandhaH, tathA 'jIvapaiDhie' jIvapratiSThite dAruke kASThe-yatra kASThavizeSe dvIndriyAdayo jIvAsanti tAdRzajIvapratiSThitakASThe 'saaMDe' sANDe dAruke, tatra aNDAni gRhagodhikAdInAm tathA ca yatra kASThe gRhagodhikAdInAmaNDAni santi tAdRzadAruke tathA 'sapANe' saprANe dAruke, tatra prANaH prANavAn jIvaH dvIndviyatrIndriyAdiH pIpilikAdiH tAdRzaprANayukte kASThe tAdRzaprANayuktapRthivyAm vA tathA 'sabIe' sabIje dAruke pRthivyAM vA, tatra bIjaM zAlyAdInAm 'saharie' saharite-aGkuritabIjasahite dAruke pRthivyAM vA tathA ca haritakAyaviziSTe dAruke pRthivyAM vA 'saosse' saose 'osa' iti dezI zabdo nizAjalavAcakaH, tasmin, zItakAle rAtrau sUkSmajalabindavo nipatanti vRkSAdau saMsthitajalavindUnAm 'osa' iti nAma bhavati, tathA ca tAdRzaosaviziSTe dAruke pRthivyAM vA 'saudage' saudake dAruke jalasaMmizritadAruke pRdivyAM vA 'sauttiMgapaNagadagamaTTiyamakkar3AsaMtANagaMsi' sottiMgapanakodakamRttikAmarkaTasantAnake, tatra uttiMgaH-bhUmau vartulavivarakAriNaH gardabhamukhAkRtikAH kITavizeSAH, tatsamUhaH kITikAnagararUpaH, tasmin tatsahite vA sthAne tathA panakaH paJcavarNaH sAGkuro'naGkuro vA paJcavarNAnantakAyavizeSaH, udakamattikA udakena sahitA mRttikA sakardamA sacittA mizrA vA mRttikA, yadvA dakaM jalaM mRttikA sacittamRttikA tatra, markaTasantAnakaM lUnAjAlam , eteSu vastuSu yaH zramaNaH zramaNI vA 'ThANaM vA' sthAnaM vA, tatrA sthAnamUrdhvasthAnam 'sejjaM vA' zayyAM vA 'NisejjaM vA' niSadyAM vA 'NisIhiyaM vA' naiSedhikI vA 'ceeI' cetayate karoti tathA 'ceeMtaM vA sAijjaI' cetayamAnaM vA kolAvAsAdiSu sthAnAdikaM kurvantaM zramaNAnantaraM svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAdikA doSA bhavanti / atrAha bhASyakAra:bhASyam-puDhavImAiThANaM tu, jattiyamettamudAhiyaM / tattha ThANAiyaM kujjA, ANAbhaMgAi pAvaI // zrI nizItha sUtra
Page #399
--------------------------------------------------------------------------
________________ AAAAAAAN 308 nizIthasUtre chAyA--pRthivyAdisthAnaM tu yAvanmAtramudAhatam / tatra sthAnAdikaM kuryAt AjJAbhaGgAdi prAproti / avacUriH---prathamasUtrAdArabhyASTamasUtraparyantasUtreSu yat yat pRthivyAdikasthAnamadhikaraNatvena udAhRtam kathitam sacittapRthivIta Arabhya markaTasantAnakAntasthAnaM sUtre yAvanmAtraM yAvatpramANakaM kathitam teSu sacittapRthivyAdisthAneSu sthAnAdikaM sthAnazayyAniSadyAsvAdhyAyAdikaM yaH kuryAt sa zramaNaH zramaNI vA AjJAbhaGgAdikAn doSAn AjJAbhaGgAnavasthAmithyAtvasaMyamAtmavirAdhanAlakSaNAn doSAn prApnuyAt labhate / atha pRthivyAyekendriyANAM saMghaTTanAdikaraNe yAdRzI vedanA bhavati tAM vedanAM dRSTAntadvAreNa darzayati tathAhi-yathA kazcit svabhAvato durvalo jarAjINoM rogeNApi AkrAnto bhavet , sa ca vRddho balavatA taruNena triMzadvarSAyuSkena yugalapANinA sarvavalenAkrAnto bhavet tadanantaraM tasya vRddhasya taruNenAkrAntasya yAdRzo vedanA bhavati pRthivyAyekendriyajIvAnAmupari sthAnAdikaraNena tato'pyadhikatarA anantaguNA vedanA bhavati, parantu avyaktatvAt carmacakSuSA jJAtuM na zakyate, yAni ca jIvasya cihnAni tAni pRthivyAyekendriyajIveSu na vyaktAni yathA gADhanidrAnidritapuruSe mUchite vA sukhaduHkhacihAni avyaktAni, evaM pRthivyAyekendriyajIveSvapi caitanyaM caitanyacihna cAtIvAvyaktam tenAyaM jIva iti na sakalasAdhAraNapuruSeNa jJAtaM bhavati, paraM kevalaM kevalajJAninA eva dRzyate, tadupadezAt zraddhAluH paropi jAnAti, azraddhAlavo vastutattvaM na jAnanti / teSAmeva jJAnAya pRthivyAyekendriyANAmupayogasAdhakaM dRSTAntaM darzayAmi, tadyathA-rUkSe bhojane atizayitaH sUkSmaH snehaguNo vidyate yataH tAdRzabhojanakaraNenApi zarIrasyopacayo bhavati parantu avyaktatvAt sattvasnehaguNo na lakSyate, evaM pRthivyAmapi vidyate sUkSmaH snehaH parantu atisUkSmatvAt na dRzyate yataH pRthivyAdiSu sa tanUsthito'lpaH tena teSAM prabalasnehakAyeM hastAdizarIrANAM cAlanAdikaM kartumazakyaM bhavati / ekendriyajIvAnAM krodhAdikAH pariNAmA api bhavanti sAkAro'nAkArazcopayogaH, tathA sAtAdikA vedanAH, ete sarve'pi bhAvAH sUkSmatvAt anatizayasyAnupalakSitA bhavanti yathA saMjJinAM paryAptAnAM krodhAdayaH pariNAmA bhavanti, tena ca pariNAmena saMjJino jIvA AkrozAdikaM kurvanti trivalIcAlanAdikaM ca kurvanti parantu saMjJijIvavat ekendriyAH prAbalyena tAdRzakAryakaraNaM prati samarthA na bhavanti, etAvAneva bhedaH saMjJijIvebhya ekendriyajIvAnAm, kintu cetanAyogAt sarvameva bhavati pRthivyAyekendriyajIvAnAmapi, kiM bahunA yathA vayamanubhavaM kurmaH tathaiva pRthivyAyekendriyajIvA api kurvanti tepi sukhakAraNe samupasthite sukhino bhavanti duHkhakAraNe. jAte duHkhamapyanubhavanti, krodhAdikam AkrozAdikamapi kurvanti, kintu yathA udumbarapuSpamana zrI nizItha sUtra
Page #400
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u 13 sU0 9-11 durbaddhAdiviziSTasthUNAdiSu sthAnAdikaraNani0 309 bhivyakta na sarveSAM dRSTipathamAvirbhavati tathaiva anabhivyaktatvAt ekendriyANAM krodhAdikaM nAvirbhavati, kintu pRthivyAdiSu vartante evaikendriyajIvAH, taduktam krodhAdikapariNAmAH ekendriyAdijantUnAm / prAbalyaM teSu kAryeSu avyaktatvAt na bhavanti hi // 1 // yasmAt kAraNAt pRthivyAdikA ekendriyajIvA api evaMvidhavedanAdikamanubhavanti tasmAt kAraNAt pRthivyAyekendriyajIvopari kAyotsarga zayanIyamAsanaM svAdhyAyAdisaMpAdanaM ca kathamapi sarvavirataH zramaNaH zramaNI vA svayaM na kuryAt na vA parAnapi tadupari sthAnAdikaM kArayet , na pRthivyAyekendriyajIvAnAmuparisthAnAdivaM kurvantamanumodeta kintu zAstramaryAdAmAzrityAcittabhUmyAdAveva sthAnAdikaM kuryAt kurvantamanumodeta ||suu08|| sUtram-je bhikkhU thUNaMsi vA giheluyaMsi vA usuyAlaMsi vA kAmajalaMsi vA dubaddhe duNNikkhitte aNikkaMpe calAcale ThANaM vA sejjaM vA NisejjaM vA NisAhiyaM vA ceei ceetaM vA sAijjai // sU0 9 // chAyAyo bhikSuH sthUNAyAM vA gRheluke vA usukAle (udUkhale) vA kAmajale vA (snAnapIThe vA) durbaddhe dunikSipte aniSkaMpe calAcale sthAnaM vA zayyAM vA niSadyA vA naiSedhikI vA cetayate cetayamAnaM vA svadate ||suu0 9 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhu' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'thUNasi vA' sthUNAyAM vA, tatra sthUNA nAma staMbhaH tasyAM sthUNAyAM stambhe 'giheluyasi vA' gRhaluke vA dehalyAmityarthaH, 'usuyAlaMsi vA' usukAle vA, tatra usukAlo nAma udUkhalam 'Ukhala' iti lokaprasiddham tasmin 'kAmajalaMsi vA' kAmajale vA, tatra kAmajalaM nAma snAnapIThAdikaM yasyopari upavizya snAnaM karoti tAdRzaM sAdhanavizeSalakSaNaM kAmajalamiti tasmin kAmajale / kathaMbhUte sthUNAdau ? iti sthUNAdivizeSaNAnyAha--'dubaddhe' ityAdi / 'dubbaddhe' durvaddhe tatra bandhanaM dvividham-rajjubandhanaM, kASThAdiSu vedhabandhanaM vA tat bandhanaM samyak na kRtaM tat durvaddhaM zithilabandhanamityarthaH tasmin 'duNNikkhitte' durnikSipte tatra dunikSiptaM,-dur-asamyak nikSiptaM nihitaM tat, na samyak sthApitamiti dunikSiptam tasmin durnikSipte sthUNAdau 'aNikkaMpe' aniSkaMpe, tatra niSkampaH-kampanavarjitaH, na niSkampaH aniSkampaH, tasmin kampanaviziSTe, yata evam ata eva 'calAcale' calAcale asthire ityarthaH, etAdRzasthUNAdiSu sthUNAdyapari yaH zramaNaH zramaNI vA 'ThANaM vA' sthAnaM vA 'sejja vA' zayyAM vA 'NisejjaM vA' niSadyAM vA 'nisIhiyaM vA' naiSedhikI zrI nizItha sUtra
Page #401
--------------------------------------------------------------------------
________________ 310 nizIthasUtre vA svAdhyAyAdikaraNam 'ceei' cetayate 'ceetaM vA sAijjaI' cetayamAnaM vA svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 9 // sUtram-je bhikkhU kuliyaMsi vA bhitisivA silaMsi vA leluMsi vA aMtalikkhajAyaMsi vA dubbaddhe duNNikkhitte aNikkaMpe calAcale ThANaM vA sejja vA NisejjaM vA NisIhiyaM vA ceei vA etaM vA sAijjai 10 chAyA-yo bhikSaH kuDaye vA bhittau vA zilAyAM vA leluke vA antarikSajAte vA durbaddha dunikSipte aniSkampe calAcale sthanaM vA zayyAM vA niSadyAM vA naiSedhikoM vA cetayate cetayamAnaM vA svadate // sU0 10 / / cUrNI-'je bhikkhu' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'kuliyaMsi vA' kuDye vA tRNabhittirUpakuDye vA 'bhittisi vA' bhittau vA pASANamRttikAnirmitabhittau girinadItaTarUpAyAM vA 'silaMsi vA' zilAyAM vA dhAnyAdipeSaNabRhatpASANakhaNDe vA 'leTuMsi vA' leluke vA loSTe vRhanmRtpiNDe 'aMtalikkhajAyaMsi vA' antarikSajAte vA-AkAzabhAganirmitamaJcakAdau vA, kathambhUte kuDyAdike ? tatrAha-'duvvaddhe' ityAdi / 'dubbaddhe' durbaddhe samyagrUpeNa bandhanarahite kuDyAdau 'duNNikkhitte' dunikSipte asamyagUrUpeNa sthApite 'aNikkaMpe' aniSkaMpe-kampanAdidharmaviziSTe ata eva 'calAcale' calAcale-asthire kuDyAdau yaH zramaNaH zramaNI vA 'ThANaM vA' sthAnaM vA 'sejjaM vA' zayyAM vA 'nisejjaM vA' viSayAM vA 'NisIhiyaM vA' naiSedhikI vA 'ceeI' cetayati 'ceeMtaM vA sAijjai' cetayamAnaM vA svadate sa prAyazcittabhAgI bhavati / / suu010|| sUtram-je bhikkhU saMdhaMsi vA phalihaMsi vA maMcaMsi vA maMDavaMsi vA mAlaMsi vA pAsAyaMsi vA hammatalaMsi vA dubbaddhe duNNikkhitte aNikaMpe calAcale ThANaM vA sejjaM vA Nisejja vA nisIhiyaM vA ceei ceetaM vA sAijjai / / sU0 11 // chAyA-yo bhikSuH skandhe vA parighe vA maJce vA maNDape vA mAle vA prAsAde vA harmyatale vA durbaddha dunikSipte aniSkampe calAcale sthAnaM vA zayyAM vA niSadhAM vA naiSedhikI vA cetayate cetayamAnaM vA svadate // sU0 11 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'khaMdhasi vA' skandhe vA, tatra skandho nAma ekabhUmaprAsAdavizeSaH, athavA skandho nAma gRham zrI nizItha sUtra
Page #402
--------------------------------------------------------------------------
________________ rvvvv vvvvvv. cUrNibhASyAvacUriH u0 13 sU0 12 anyatIthikAdInAM zilpAdikalAzikSaNaniSedhaH 311 iSTikAdArasaMghAto vA tasmin 'phalihaMsi vA' parighe vA, tatra parigho nAma argalAkAro lambakASThavizeSaH, tasmin 'maMcaMsi vA' maJce vA kASThastambhopari nirmite khaTvAkAre maJce 'maMDavaMsi vA maNDape vA, tatra maNDapaH-kASThanirmitaM nirmittikaM sthAnaM tasmin 'mAlaMsi vA' mAle vA, tatra mAlaM gRhopari dvibhUmikAdi tasmin / 'pAsAyaMsi vA' prAsAde vA-prAsAdaH-jIrNarAjagRhaM tasmin 'hammatalaMsivA' harmyatale vA, haya jIrNadhanikajananivAsasthAnam, tasmin , kIdRze? ityAha'dubbaddhe' durbaddhe zithilabandhanayukte 'duNNikkhitte' dunikSipte-samyaganavasthApite 'aNikkaMpe' aniSkampe-kampanAdiviziSTe ata eva calAcale asthire, etAdRzaskandhAdau yo bhikSuH 'ThANaM vA' sthAnaM vA kAyotsarga vA 'sejjaM vA' zayyAM vA zayanIyam 'misejjaM vA' niSadyAmAsanaM vA 'NisIhiyaM vA' naiSedhikI vA svAdhyAyAdikaraNam 'ceeI' cetayate 'ceeMtaM vA sAijjaI' cetayamAnaM skandhAdiSu asthirAdiSu sthAnAdikaM kurvantaM zramaNAntaraM yaH zramaNaH zramaNI vA svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // atrAha bhASyakAraHbhASyam-thUNA-kuliya-kkhaMdhA,-iyaM khujaM AhiyaM ca muttesu / tesuM ThANAikaraNA, labbhejjA ANabhaMgAI // chAyA ---sthUNA-kuutha-skandhAdikaM khu yat AkhyAtaM ca sUtreSu / teSu sthAnAdikaraNAt lametAjJAbhaGgAdikam / / avacUriH-sUtreSu-navamadazamaikAdazeSu sthUNAkuDyaskandhAdikaM yat yAvanmAtramAkhyAtaM kathitaM teSu sthUNAdiSu sthAneSu sthAnAdikaraNAt kAyotsarga-zayyA-niSadyAdi-saMpAdanAt zramaNaH zramaNI vA AjJAbhaGgAdikAn AjJAbhaGgAnavasthAmithyAtvasaMyamavirAdhanAtmavirAdhanAlakSaNAn doSAn lameta prApnuyAt // sU0 11 // sUtram--je bhikkhU aNNautthiyaM vA gArasthiya vA sippaM vA silogaM vA aTThAvayaM vA kakkaDagaM vA buggahaM vA salAhaM vA salAhakahatthayaM vA sikkhAvei sikkhAveMtaM vA sAijjai / / sU0 12 // chAyA-yo bhikSuranyayUthika vA gArhasthikaM vA zilpaM vA lokaM vA aSTApadaM vA karkaTakaM vA vyugrahaM vA glAghaM vA pralAghakathAstavaM vA zikSayati zikSayantaM vA svadate // sU0 12 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'aNNautthiyaM vA' anyayUthikaM vA paradarzanAnuyAyinaM tApasAdikam 'gAratthiyaM vA gArhasthikaM zrI nizItha sUtra
Page #403
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre vA-gRhasthaM zrAvakamazrAvakaM vA 'sippaM vA' zilpaM vA - zilpakalAM vastrAdisaMpAdanakalAmityarthaH 'silogaM vA' zlokaM vA - saMskRtaprAkRtapadyAtmakaM vA kAvyanATakAdikam 'aTThAvayaM vA' aSTApadaM vA - aSTApadamiti dyUtaphalakaM paTTikArUpam, yasyopari dyUtaM krIDyate, upacArAttadviSayakakalAM vA, athavA aSTApadamiti 'pAsA' iti prasiddham, tadviSayAM kalAm, yathA-vayaM no jAnImaH, idaM pAsakaM subhikSadurbhikSAdikaM kathayatItyevaMrUpAM kalAM vA, 'kakkaDagaM vA' karkaTakaM vA karka - Takamiti kacavaraM sarvavastusaMmizraNaM, karkaTamiva karkaTakaM sarvabhAvaikyaM sarvavastubhAvaikyamityarthaH, evaM kathane ubhayathA'pi doSApattirApatediti / athavA - karkaTakaM nimittazAstra sAmudrikazAstrajyotirvidyAdisaMmizraNarUpaM vA, 'buggahaM vA' vyudagraham - rAjAdiyuddhajanitajayaparAjayajJAnarUpAM kalAm 'salAhaM vA' zlAghAM vA - anyaguNavarNanarUpAM kAvyakalAM vA, 'salAhakahatthayaM vA' zlAghakathAstavaM vA zlAghAtmikAM kathAM stavaM vA, athavA apUrvAbhinavAneka kAvyavarNanakalAM vA yaH zramaNaH zramaNI vA tApasAdikaM zrAvakamazrAvakaM vA 'sikkhAve ' zikSayati - tadviSayAM zikSAM dadAti tathA - 'sikkhAveMtaM vA sAijjai' zikSayantaM zilpakalAdInAM zikSaNaM dadataM vA zramaNAntaraM svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / atrAha bhASyakAraH 312 bhASyam - sippasilogAikalaM, sikkhAvara annautthiyaM gihiNaM / so pAvara pacchitta, ANAbhaMgAirUvaM ca // chAyA - zilpazlokAdikalAM zikSayati anyatIrthikaM gRhiNam / sa prApnoti prAyazcittaM AjJAbhaGgAdirUpaM ca // avacUri : - prakRtasUtre zilpa zlokAdikalAm, Adipadena zeSAH etadbhinnAH yA anyAH kalAH aSTApadAdirUpAH, tAH sarvA api sUcitAH bhavanti, etAH kalAH zilpAdikAH kadAcidapi zramaNaH tApasAdikaM gRhasthAdikaM vA na zikSayet, yastu zramaNaH mohAtkAraNAntarAda vA anyatIrthikAnAM tApasAdInAM gRhasthAnAM zrAvakANAmanyeSAM vA pUrvoktakalAM zikSayati etatkalAzikSako bhavati sa zramaNaH zramaNI vA AjJAbhaGgAdidoSarUpaM prAyazcittaM prApnoti sa prAyazcittabhAgI bhavatItyarthaH // sU0 12 // sUtram - je bhikkhu aNNautthiyaM vA gAratthiyaM vA AgADhaM vayai vayaMtaM vA sAijjai || sU0 13 || je bhikkhU aNNautthiyaM vA gAratthiyaM vA pharusaM vayai vayaMtaM vA sAijjai // sU0 14 || je bhikkhU aNNautthiyaM vA gAratthiyaM vA AgADhapharusaM vayai vayaMtaM vA sAijjai // sU0 15 // zrI nizItha sUtra
Page #404
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u013 sU0 13-16 janyatIrghikAdInAmAgAADhAdivacanAtyAzAtanAni0 313 je bhikhU aNNautthiyaM vA gAratthiyaM vA aNNayarIe accAsAyaNAe accAsAei accAsAeMtaM vA sAijjai // suu016|| chAyA-yo bhikSuranyatIrthikaM vA gArhasthikaM vA AgADhaM vadati vadantaM vA svadate // sU0 13 // yo bhikSuranyatIthikaM vA gArhasthikaM vA paruSaM vadati vadantaM vA svadate // 14 // yo bhikSuranyatIthiMka vA gArhasthikaM vA AgADhaparuSa vadati vadantaM vA svadate // sU0 15 // yo bhikSuranyatIthiMkaM vA gArhasthikaM vA anyatarayA atyAzAtanayA atyAzAtayati atyAzA tayantaM vA svadate // sU0 16 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'aNNautthiyaM vA' anyayUthikaM vA tApasAdikaM 'gAratthiyaMvA' gArhasthikaM gRhasthaM vA 'AgAI' AgADham- AgADhavacanaM kopayuktavacanamityarthaH 'vayaI' vadati-kathayati 'vayaMtaM vA sAijjaI' vadantamAgADhavacanamanyatIthiMkaM gRhasthaM prati vA vadantaM zramaNAntaraM svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAdikA doSAzcApi bhavanti // sU0 13 // evaM 'pharusaM paruSaM kaThoravacanaM vadati vadantaM vA svadate // sU0 14 // tathA 'AgADhapharusaM' AgADhaparuSaMkopayuktakaThoravacanaM vadati vadantaM vA svadate saH // sU0 15 // evam-anyatIrthika gRhasthaM vA 'aNNayarIe-accAsAyaNAe' anyatarayA, anyatIthikAzAtanA-anyatIrthikaM prati 'saMsArasvarUpaM jJAtvApi tvaM jinoktaM dharma nAcarasi, sAvadhakriyAmavalambase'tastvAM dhik' ityevaM kathanarUpA / gRhasthAzAtanA-gRhasthaM prati tvaM gRhasthaH san dvAdaza vratAni nAcarase, rAtribhojanasaMrambhasamArambhAdikArya kuruSe'tastvAM dhik' ityevaM kathanarUpA, ityAdisvarUpayA ekayA kayAcidAzAtanayA'pi 'accAsAeI' atyAzAtayati-anyatIrthikasya gRhasthasya vA AzAtanAM karoti 'accAsAetaM' atyAzAtayantaM vA AzAtanAM kurvantaM vA 'sAijjaI' svadate sa prAyazcittabhAgI bhavati // 16 // etadAgADhAdikaM kasmin viSaye kimartha vA no vadet ? ityatrAha bhASyakAraH-'jAikula' ityaadi| bhASyam--jAi-kula-rUva-bhAsA, gnn-bl-priyaag-js-tvo-laabhaa| satta-vaya-buddhi-dhAraNa,-uggaha-sIlaM-samAyAro // 1 // eesu visaemu ya, gAratthiya anautthiyaM vAvi / AgADhaM pharusaM no, vaejja AsAyae no vA // 2 // eehiM vayaNehiM, sAhU kuppeja kiM puNo anno| evaM mamme vayaNe, dosA maraNAiyA bahavo // 3 // zrI nizItha sUtra
Page #405
--------------------------------------------------------------------------
________________ 314 nizIthasUtre chAyA-jAti-kula-rUpa-bhASA-dhana-bala-paryAya-yaza-stapo-lAbhAH / 11 12 13 14 15 16 17 sattva-vayo-buddhi-dhAraNA-'vagraha-zIlaM samAcAraH // 1 // eteSu viSayeSu ca, gAhasthikaM anyatIrthikaM vA'pi / AgADhaM paruSaM no vadet AzAtayet no vA // 2 // etairvacanaiH sAdhuH kupyet kiM punagnyaH / / evaM marmaNi vacane, doSA maraNAdikA bahavaH // 3 / / avacUriH--jAti-kuleti gAthAtrayam / atra jAtyAdayaH sapnadaza proktAH, te'rthataH sugamAH // 1 // dvitIyagAthAmAha-eesu' ityAdi, 'eema' eteSu pUrvokteSu jAtyAdiSu viSayeSu gRhasthamanyatIrthikaM vA AgADhaM, paruSam, AgADhaparuSaM ca no vadet, tathA no vA gRhatthamanyatIrthikaM vA 'AsAyae' AzAtayet, na tayoH kAJcidamyAzAtanAM kuryAt // 2 // evaM karaNe kiM syAt ? ityAha'eehi' ityAdi, 'eehiM vayaNehi' etaiH pUrvoktairAgADhAdirUpairvacanaiH 'sAhU' sAdhuH krodhanigrahaparo munirapi 'kuppejja' kupyet-kopAviSTo bhavet tahiM 'kiM puNo anno' kiM punaranyaH no kupyet ! iti kAkupAThaH, etAdRzavacanaiH sAdhorapi kopaH syAt anyasya tu kA kathA iti bhAvaH / atra ke doSAH / iti tAn darzayati-'evaM' ityAdi 'evaM' evam etAdRze marmaNi vacane marmavedhake vacane kathite sati atra maraNAdikA bahvo doSA bhavanti / marmodghATanasantApataptAH kecit mriyeran , sAdhuM vA AntaralagnavairabhAvena doSAropaM kRtvA rAjadvAre nayeyuH, ityAdi bahudoSasaMbhavAt sAdhurAgADhAdikaM vacanaM na vadet , no vA vadantaM svadeta, no vA atyAzAtanayA tAn atyAzAtayet parakRtAmattyAzAtanAM nAnumodayet / evaM karaNe sAdhurAjJAbhaGgAdidoSabhAgIbhavatIti // 3 // jAtyAdiSu AgADhA. divacanaprakAraH pradarzyate ahaM jAtimAn tathA kulavAn tvaM tu nIco jArajAto vetyAdi 1-2 / ahaM rUpavAn tvaM tu kurUpaH 3 / ahaM madhurabhASI tvaM naitAdRzaH 4 / ahaM dhanI san dIkSitaH, tvaM tu nirdhanaH 5 / ahaM balavAn , tvaM nirva : 6 / ahaM paryAyajyeSTho'smi bahu jAnAmi tvaM naitAdRzaH 7 ahaM yazasvI tvaM lokanindho'si 8 / ahaM tapasvI tvaM naitAdRza: 9 / mama bahulAbho bhavati tvaM na kimapi labhase 10 / ahaM sattvavAn AntarabalI tvaM kAtaraH 11 / ahaM vayovAn tvamacirajAto bAlaH 12 / ahaM buddhimAn tvaM nibuddhikaH 13 / mama dhAraNAzaktistIvA vartate tvaM tu vismaraNazIla: 14 / ahamavagrahe gurvAdijyeSThAjJAyAM varte, tvamuddhataH 15 / ahaM zIlavAn tvaM naitAdazaH 16 / samAcAra iti ahaM sAdhusAmAcAryA varte tvaM svakIyamayAdAmapi na pAlayasi 17 / ityAdi / / sU0 13-16 // zrI nizItha sUtra
Page #406
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUNibhASyAvacUriH u. 13 sU017-13 anyasthAnAM kautukaka makaraNAdiniSedhaH 315 sUtram-je bhikkhU aNNautthiyANa vA gAratthiyANa vA kougakamma karei kareMtaM vA saaijji| sU0 17 // je bhikkhU aNNautthiyANa vAgAratthiyANa vA bhUikammaM karei kareMtaM vA sAijjai / / sU0 18 // je bhikkhU aNNautthiyANa vA gAratthiyANa vA pasiNaM karei kareMtaM vA sAijjai // sU0 19|| je bhikkhU aNNautthiyANa vA gAratthiyANa vA pasiNApasiNaM karei kareMtaM vA sAijjai // sU0 20 // je bhikkhu aNNautthiyANa vA gAratthiyANa vA pasiNaM kahei kaheMtaM vA sAijjai // sU0 21 // je bhikkhU aNNautyiyANa vA gAratthiyANa vA pasiNApasiNaM kahei kaheMtaM vA sAijjai // sU0 22 // je bhikkhU aNNautthiyANa vA gAratthiyANa vA tIyaM nimittaM kahei kaheMtaM vA sAijjai // suu023|| je bhikkhU aNNautthiyANa vA gAratthiyANa vA paDuppaNNaM nimittaM kahei kaheMtaM vA sAijjai // sU0 24 // je bhikkhU aNNautthiyANa vA gArasthiyANa vA AgamissaM nimittaM kahei kaheMtaM vA sAijjai / / sU0 25|| je bhikkhU aNNautthiyANa gAratthiyANa vA lakkhaNaM kahei kaheMtaM vA saaijji| sU0 26||je bhivakhU aNNautthiyANa vA gAratthiyANa vA vaMjaNaM kahei kaheMtaM vA sAijjai // sU0 27 // je bhikkhU aNNautthiyANa vA gAratthiyANa vA sumiNaM kahei kaheMtaM vA sAijjai / / sU0 28 // je bhikkhU aNNautthiyANa vA gAratthiyANa vA vijjaM pauMjai pauMjjaMtaM vA sAijjai // sU0 29 // je bhikkhU aNNautthiyANa vA gAratthiyANa vA maMtaM pauMjai pauMjaMtaM vA sAijjai // sU0 30 // je bhikkhU aNNautthiyANa vA gAratthiyANa vA jogaM pauMjai pauMjaMtaM vA saaijji|| suu031|| - chAyA-yo bhikSuranyayUthikAnAM vA gRhasthAnAM vA kautukakarma karoti kurvantaM vA svadate // sU0 17 // yo bhikSuHanyayUthikAnAM vA gRhasthAnAM vA bhUtikarma karoti, kurvantaM vA svadate ||suu0 18 // tho bhikSuranyayUthikAnAM vA gRhasthAnAM vA praznaM karoti kurvanta zrI nizItha sUtra
Page #407
--------------------------------------------------------------------------
________________ 316 nizIthasUtre vA svadate ||suu0 19 // yo bhikSuH anyayUthikAnAM vA gRhasthAnAM vA praznApraznaM karoti kurvantaM vA svadate // su0 20 // yo bhikSuranyayUthikAnAM vA gRhasthAnAM vA praznaM kathayati kathayantaM vA svadate // suu021|| yo bhikSuranyayuthikAnAM vA gRhasthAnAM vA praznAprazna kathayati kathayantaM vA svadate ||suu0 22 // yo bhikSuranyathikAnAM vA gRhasthAnAM vA atItaM nimittaM kathayati kathayantaM vA svadate sU0 23 / / yo bhikSuranyayuthikAnAM vA gRhasthAnAM vA pratyutpanna nimittaM kathayati kathayantaM vA svadate // sU0 24 // yo bhikSuranyayUthikAnAM vA gRhasthAnAM vA AgamiSyat nimittaM kathayati kathayantaM vA svadate // sU0 25 / / yo bhikSuranyayUthikAnAM vA gRhasthAnAM vA lakSaNaM kathayati kathayantaM vA svadate ||suu026| yo mithuranyayUthikAnAM vA gRhasthAna vA vyaJjanaM kathayati kathayantaM vA svadate // su027|| yo bhikSuranyayUthikAnAM vA gRhasthAnAM vA svapnaM kathayati kathayantaM vA svadate ||suu0 28 // yo bhikSuranyayUthikAnAM vA gRhasthAnAM vA vidyAM prayukta prayuJjAnaM vA khadate ||suu029|| yo bhikSuranyayUthikAnAM vA gRhasthAnAM vA mantraM prayukta prayuJjAnaM vA svadate ||suu0 30 // yo bhikSuranyayUthikAnAM vA gRhasthAnAM vA yogaM prayuGkte prayuJjAna vA svadate ||suu031|| cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'aNNautthiyANa vA' anyayUthikAnAM vA 'gAratthiyANa vA' gRhasthAnAM vA 'kougakammaM karei' kautukakarma karoti, tatra kautukaM-dRSTyAdidoSanivAraNAtheM snAnAdikamauSadhAdikaM vA karoti, tathA ca yaH zramaNaH paratIthikAnAM kautukakarma karoti arthAt zmazAnacatvarAdiSu snAnaM kArayati athavA ko'pi tApasAdikaH gRhastho vA jvarazUlAdirogeNa glAno jAtaH tasya jvarAdirogazAntyartha sacittamacittaM vA auSadhAdikamAnIya dadAti yena tasya rogaH sadya eva zAnto bhavati sa nIrogatAM labhate tadetat zmazAnAdisnAnamauSadhAdidAnaM ca kautukakarma kathyate / athavA kutukasya bhAvaH kautukaM kutUhalatA gRhasthAdInAM manoraJjanAya kriyamANaM karma kautukakarma tathA 'kareMtaM vA sAijjaI' kurvantaM vA svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAdikA doSA bhavanti // sU0 17 // evam 'bhUikama karei' bhUtikarma-zarIrAdirakSArtha bhasmapoTTalikAbhimantraNarUpaM karoti ||suu0 18 // 'pasiNaM karei praznaM karoti-anyatIrthikAdinimittaM darpaNAdau devAcAhAnaM kRtvA zubhAzubhaphalapracchanarUpaM karoti / sU0 19 // 'pasiNApasiNaM karei' praznapraznaM karoti-vidyAmantritAghaNTAyAH karNamUle vAdanena tatra devatA'vatIrya pRSTasya praznasya viSaye sA punarapi praznaM karoti yattava pUrvamevamAsIt na vA?' iti ekasmin prazne dvitIyapraznakaraNam , evaM prazne praznakaraNarUpaM praznapraznamanyatIrthikagRhasthanimittaM karoti kurvantaM vA svadate // sU0 20 // 'pasiNaM kahei' praznaM kathayati anyatIthiMkagRhasthebhyaH darpaNAdyavatIrNa devatA kathitazubhAzubhaphalarUpamuttaraM kathayati. // sU021 / evam 'pasiNApasiNaM kaheI' prazna praznaM kathayati praznoMparipraznasyottaraM kathayati // 22 // 'tIyaM nimittaM kahei' atItaM nimittaM kathayati, anyatIrthikagRhasthebhyaH 'tavAtItakAle zrI nizItha sUtra
Page #408
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUNibhASyAvacUriH u013 sU0 17-31 anyatIrthikagRhasthAnAM kautukakarmAdikaraNani0 317 etAdRzaM zubhamazubhaM vA jAtam, amukaprakArako lAbhastvayA labdhaH, etAdRzaM sukhaM duHkhaM vA prAptam', ityAdirUpaM nimittaM kathayati / / sU0 23 // evameva 'paDuppannaM nimittaM' pratyutpannaM vartamAnakAlika nimittaM kathayati // sU0 24 // evaM 'AgamissaM nimittaM kaheI' AgamiSyatkAlikaM bhaviSyatkAlikaM yat 'tavAgre etAdRzaM zubhamazubhaM vA bhaviSyatI'tyAdirUpaM nimittaM kathayati // sU0 25 // evaM 'lakkhaNaM kaheI' lakSaNaM kathayati, tatra lakSaNaM dvividham - bAhyamAbhyantaraM ca, tatra bAhyaM-hasvadIrghazarIrAvayavarekhAdikam, AbhyantaraM-svabhAvasattvAdikam / bAhyalakSaNaM-hastapAdAdizarIrAvayavasaMbhavaM dvAtriMzatpramANakaM bhavati yathA 'ayaM dvAtriMzallakSaNaH puruSaH' iti, etadbhinnAnyAnyapi lakSaNAni bhavanti, yathA 'baladevavAsudevazarIre'STottarazatam , cakravartitIrthakarazarIre'STottaraM sahanaM lakSaNAnAM bhavati tanmadhyAttava zarIre iyanti lakSaNAni vidyante'tastvaM mahApuruSo bhaviSyasI'tyAdi, tathA 'tava zarIre kAnicidazubhalakSaNAni santItyato'tvaM duHkhI bhaviSyasI'tyAdi ca lakSaNaM kathayati // 26 // evaM vaMjaNaM kahei' vyaJjanaM kathayati, tatra-vyaJjanaM-mazatilAdikaM kathayati-tadviSayakaM zubhAzubhaphalaM pratipAdayati // sU0 27 // 'mumiNaM kahei' svapnaM kathayati-svapnaphalaM pratipAdayati, tatra svapno dvividhaH-manoviSayo jJAnaviSayazca, taM svapnaM prAyaH suptajAgarAvasthaH pazyati, sa ca svapno bhaviSyakAlikasukhaduHkhayonimittaM bhavati yathA manuSyANAM maraNakAle pUrvamevAriSTadazanaM bhavati tacca sukhaduHkhanimittaM jAyate, tadariSTaM trividhaM kAyikaM vAcikaM mAnasaM ca, tatra kAyikaM rogapIDAvaNAdhanekaprakArakam 1, vAcikaM sahasAvAkpratibandhAdikamanekavidham 2, mAnasikamapyariSTamArthikakauTumbikamanomAlinyAdivividhaprakArakam 3 / svapnadarzanaM paccaprakArakaM bhavati yAthAtathya-pratata-cintA-viparItA-vyaktabhedAt, tatra sarvapApaviratAH sAdhavaH saMvRtAH yAthAtathyasvapnadazekAH, itare gRhasthAdayaH pArzvasthAdayazca yAthAtathyaM prati bhajanIyAH, eSAM svapnaM yAthAtathyaM tadviparItaM vA bhavet / yat svapnadarzanaM yathaiva dRSTaM tathaiva bhavati tat yAthAtathyaM svapnadarzanam 1, pratatastu svapnasaMtAnaH zrRMkhalAvat 2, jAgaritAvasthAyAM yat cintitaM tadeva rAtrau pazyati tat ciMtAnAmakaM svapnadarzanam 3, viparItaM viparotaphaladAyakaM svapnadarzanaM tu tat yat zucisugandhyAdike medhye svapne dRSTe phalamamedhyaM bhavati, amedhye svapne dRSTe tat phalaM medhyaM bhavati, yathA dRSTaM tadviparItaM phalaM yatra bhavati tad viparItaM svapnadarzanaM caturtham 4, svapnadazAyAM yat dRSTa pratibuddho'yaM sphuTarUpeNa na saMsmarati, saMsmaran vA yasyArtha samyag nAvagacchati tadavyaktanAmakaM svapnadarzanaM paJcamam 5 / paJcaprakArako'pi svapnaH paJcendriyaviSayo bhavati, sarve'pi svapnAH prAyaH indriyaviSaye eva bhvntiiti| ayaM bhAvaH-dRSTasya zrutasya tadatiriktasya vA vastuno vAsanAvazAt suptAvasthAnaM mAnasajJAnaM svapnadarzanam, tat trividhaM-dhAtuvikArajanitam 1, vAsanAjanitam 2, adRSTajanitaM 3 c| tatrAdRSTajanitaM svapnadarzanaM sarvathaiva zubhAzubhaM phalaM dadAtyeva, etadatiriktaM tu phalaM dadAti na vA dadAtIti / zrI nizItha sUtra
Page #409
--------------------------------------------------------------------------
________________ 318 nizIthasUtre etAdRzasvapnAdiphalaM kathayati // sU0 28 // evaM vidyA-mantra-yoga-pratipAdakAni trINi sUtrANi / tatra 'vijjaM pauMjaI' vidyAM prayuGkte, vidyA rohiNyAdikA sadhAdhanA vA vidyA-mAraNa-mohana-vazIkaraNo-ccATanAdirUpA, tAM prayukte tasyAH prayogaM karoti tadvidhiM pradarzayati vA // sU0 29 // 'maMta pauMjaI' mantraM prayuGkte,tatra mantram asAdhanaM mantraM yat japamAtreNa siddhyati,tasya prayogaM karoti, grahabhUtapretapizAcAdijanyaM duHkhaM nivArayituM mantraprayogaM karoti ||suu0 30 // 'joga pauMjaI' yogaM prayuGkte. tatra yogaH -anekavastUnAM saMyogarUpaH vidveSotsAdanAntardhAnAdikArakaM cUrNAdikaM. yasya prakSepeNa vidveSAdikaM jAyate tAdRzaM yogaM prayuGkte, yogaprayogaM karoti / yaH koupi zramaNaH zramaNI vA anyayUthikAnAM gRhasthAnAM vA kautukakarmata Arabhya yogaprayogaparyantam svayaM karoti anyena vA kArayati, kurvantaM vA anumodate sa AjJAbhaGgAdidoSAn prApnotIti // atrAha bhASyakAra:bhASyam-kouyaM ca samArabbha, jAva jogaM pauMjaI' / karaNANumoyaNao, ANAbhaMgAi pAvai // chAyA kautukaM ca samArabhya yAvat yogaM prayuGakte / karaNAnumodanata AjJAbhaGgAdi prApnoti // avacUriH-sUtre kautukasUtrAdArabhya yogasUtraparyantasUtreSu yat kathitam tasya kautukAdeH svayaM karaNAt anyena kAraNAt kurvato'numodanAdvA zramaNaH zramaNI vA AjJAbhaGgAdikaM prApnoti tasyAjJAbhaGgAdikA doSA bhavantIti bhAvaH ||suu0 31 // sUtram-je bhikkhU aNNautthiyANa vA gAratthiyANa vA naTThANaM mUDhANaM vippariyAsiyANaM vA maggaM vA paveei saMdhiM vA paveei maggao vA saMdhi paveei saMdhio vA maggaM paveei paveetaM vA sAijjai // sU0 32 // chAyA - yo bhikSuranyayUthikAnAM vA gRhasthAnAM vA naSTAnAM mUDhAnAM viparthastAnAM vA mArga vA pravedayati saMdhi vA pravedayati mArgAt vA saMdhiM pravedayati sandhito vA mArga pravedayati pravedayantaM vA svadate ||suu0 32 // cUrNI-je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'aNNautthiyANa vA anyayUthikAnAM vA 'gAratthiyANa vA' gRhasthAnAM vA 'NahANaM' naSTAnAM mArgabhraSTAnAM vismRtamArgANAmityarthaH, gantavyamArga vismRtya itastato bhramatAmiti yAvat 'mRDhANaM' mUDhAnAM diGmohAdinA aTavyAM digabhAgamajAnatAm 'vippariyAsiyANaM' viSaya'stAnAM yatra yena mArgeNa gantavyaM taM mArga parityajya mArgAntaraM prati prasthitAnAm 'maggaM vA paveei' mArga panthAnaM pravedayati prakAzayati kathayatItyarthaH 'saMdhi vA paveei' sandhi vA pravedayati, tatra saMdhiH dvayo zrI nizItha sUtra
Page #410
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 13 sU0 32-34 anyatIthikAdInAM mArgadhAtunidhipravedananiSedhaH 319 margiyoH sambandhasthAnam , athavA yatra rAjamArgAd anyo mArgo nissarati tasyopamArgasya nAma sandhiriti kathyate 'maggAo vA saMdhiM paveei' mArgAt mArgeNa vA sandhimupamArga pravedayati darzayati, yo hi rAjamArgAruDho rAjamArgAt upamArga gantumicchati tamupamArga darzayati kathayatItyarthaH 'saMdhio vA maggaM paveeI' sandhito vA mArga pravedayati yo hi upamArge sthitaH taM sandhimArgAt mArga rAjamArga prati gamanAya rAjamArgasyopadezaM karoti rAjamArga kathayatItyarthaH tathA 'paveetaM vA sAijjaI' mArgabhraSTAnAM diGmUr3hAnAM viparItamAge prati prasthitAnAM paratIthikAnAM gRhasthAnAM vA rAjamArgasyopamArgasya rAjamArgAt upamArgamupamArgAt rAjamArga kathayantaM zramaNAntaraM svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAdikA doSA api bhavanti / atrAha bhASyakAraH-- bhASyam-gihINaM aNNatitthINaM, maggaM saMdhi paveyaI / micchattaM pAvaI so u, ANAbhaMgAiyaM tahA // chAyA--gRhiNAmanyatIthinAM mArna saMdhiM pravedayati / / mithyAtvaM prApnoti sa tu AjJAbhaGgAdikaM tathA / / avacUriH- gRhiNAM gRhasthAnAmanyatIrthinAM tApasAdInAM mAMrga rAjamArgam sandhim yatra mArgadvayaM saMmilati tAdRzaM panthAnaM pravedayati kathayati tathA upalakSaNAt-mArgAt rAjamArgAt sandhi saMmilitamArgadvayaM, tathA saMdhito mArga rAjamArgAdikaM pravedayati kathayati sa mithyAtvam AjJAbhazAdidoSAMzca prApnoti / ayaM niSedho hiMsArthaprasthitahiMsakajanaviSayako jinakalpikaviSayako vA vijJeya iti // sU0 32 // sUtram-je bhikkhU aNNautthiyANa vA gAratthiyANa vA dhAuM paveei paveeMtaM vA sAijjai // sU0 33 // chAyA --- yo bhikSuranyayUthikAnAM vA gArhasthikAnAM vA dhAtuM pravedayati pravedayantaM vA svadate // sU0 33 // cUrNI---- 'je bhikkha' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'aNNautthiyANa vA' anyayUthikAnAM vA 'gArasthiyANa vA' gArhasthikAnAM vA 'dhAuM paveeI' dhAtuM, dhAtuH pASANarasamRttikAbhedena trividhaH, pASANadhAtuH yasmin pASANe dhamyamAne tasmAtsuvarNa patati saH 1, rasadhAtuH-yasya jalena AsiktaM tAmrAdi suvarNa bhavati saH 2, mRttikAdhAtuH-yA mRttikA dhamyamAnA suvarNa bhavati saH 3, tAdRzaM dhAtuM zramaNaH zramaNI vA pravedayati kathayati tathA 'paveetaM vA sAijjai' dhAtuM pravedayantaM zramaNAntaraM svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI, bhavati tathA tasyAjJAbhaGgadikA doSA bhavanti / / sU0 33 // zrI nizItha sUtra
Page #411
--------------------------------------------------------------------------
________________ 320 nizIthasUtre sUtram-je bhikkhU aNNautthiyANa vA gAratthiyANa vA nihiM paveei paveetaM vA sAijjai ||suu0 34 // chAyA-yo bhikSuranyayUthikAnAM vA gArhasthikAnAM vA nidhiM pravedayati pravedayantaM vA svadate // sU0 34 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'aNNautthiyANa vA' anyayUthikAnAM vA 'gAratthiyANa vA' gAhasthikAnAM-gRhasthAnAM vA 'nihiM paveei' nidhim pravedayati, tatra nidhAnaM nidhiH nihitaM sthApitaM draviNajAtamityarthaH praveda. yati, mantrAdinA jJAtvA bhUminihitaM dravyaM kathayati prakAzayatIti tathA 'paveeMtaM vA sAijjai' pravedayantaM kathayantaM zramaNAntaraM vA svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAdikA doSA api bhavantIti / atrAha bhASyakAra:bhASyam-dhAuM suvaNNajaNayaM, nihiM vA paveyae ya je bhikkhU / gihiNaNNatithiyANaM so pAvai ANabhaMgAI // chAyA-dhAtuM suvarNajanakaM nidhiM vA pravedayet yo bhikSuH / gRhiNAmanyatIthikAnAM sa prApnoti AjJAbhaGgAdim // avacariH- yo bhikSuH zramaNaH zramaNI vA dhAtuM yasmin dhamyamAne suvarNAdikaM patati sa dhAtuvizeSaH, taM pUrvasUtroktaM trividhamapi, tathA nidhi vA, tatra nidhAnaM nidhiH nihitaM sthApitaM draviNajAtaM gRhiNAM gRhasthAnAmanyatIthikAnAM tApasAdInAM pravedayet kathayet sa zramaNaH AjJAbhaGgAdikAn doSAn prApnoti, tatra dhAtusniprakArako bhavati pASANarasamRttikAbhedAt, tatra yatra pASANe dhamyamAne suvarNAdikaM patati sa pASANadhAtuH 1, yena dhAtujalenAsiktaM tAmrAdikaM suvarNA dikaM bhavati sa rasadhAturiti kathyate 2, yA tu mRttikA yogayuktA dhmAyamAnA vA suvarNAdi bhavati sa mRttikAdhAtuH 3 / taM dhAtuM, tathA nidhiH sthApitadravyajAtaM, sa nidhiH manuSyadaivataiH adhiSThito'nadhiSThito vA bhavati, tathA nidhijale vA bhavati, sthale vA bhavati, tatra yo nidhiH sthale bhavati sa dvividhaH nikSipto vA anikSipto vA, sarvopyayaM nidhiH svarUpato dviprakArako bhavati kRtarUpo'kRtarUpazca / dhAtunidhikathane ime doSAH-dhAtUnAmagninA dhamane SaDjIvanikAyavirAdhanA bhavati / nidhidarzane tasya devAdhiSThitatvenAneke vighnAH samudbhavanti / rAjJA jJAte rAjadaNDamapi prApnuyAt / tatra cakradhvajo rAjA dRSTAntaH ___tathAhi-AsIt magadhadeze puSpapuranagare cakradhvajo rAjA, tena rAjJA cakrAGkitA aneke dInArA AnAyya nidhAnatvena sthApitAH nidhAnasthApanAnantaraM bahudinAni vyatItAni tadanantaraM zrI nizItha sUtra
Page #412
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 13 sU0 35-48 pAtrAdiSu mukhadarzanasyavamanacirecanayozcani* 321 nidhijJaH kazcit tApaso nidhilakSaNena jJAtvA khanitvA nidhAnaM niSkAsya nItavAn . tena ca vyavahAraM karoti tad hastAt anyaH tadanyo vyavahAraM karoti, evaM kramaparaMparayA rAjapuruSeNa dRSTaH / sa rAjapuruSaH taM rAjasamIpaM nItavAn / rAjJA pRSTaH-kasmAdime dInArAstvayA labdhAH, tena kathitamamukasamIpAt labdhavAnasmi / evaM paramparayA yena nivAnamutvA titam sa rAjJA nigRhya daNDitaH / ityevaM nidhidarzane'neke doSAH samApadyante / tasmAtkAraNAt zramaNaH zramaNI vA dhAtuM nidhiM vA na svayaM pravedayet , na paradvArA pravedayet , na vA pravedayantaM kamapyanumodayediti // sU0 34 // sUtram-je bhikkhU mattae appANaM dehei dehataM vA sAijjai // sU0 35 // je bhikkhU adAe appANaM dehei dehaMtaM vA sAijjai // 36 // je bhikkhU asIe appANaM dehei dehaMtaM vA sAijjai // sU0 37 // je bhikkhU maNie appANaM dehei dehaMta vA sAijjai // sU0 38 // je bhikkhU kuMDapANIe appANaM dehei dehaMtaM vA sAijjai // sU0 39 // je bhikkhU phANie appANaM dehei dehataM vA sAijjai // sU0 40 // je bhikkhU tella appANaM dehai dahaMta vA sAijjai / / sU0 41 // je bhikkhU mahue appANaM dehei dehaMta vA sAijjai // sU0 42 // je bhikkhU sappie appANaM dehei dehaMtaM vA sAijjai // sU0 43 // je bhikkhU majjae appANaM de hei dehaMtaM vA sAijjai // sU0 44 // je bhikkhU vasAe appANaM de hei dehataM vA sAijjai // sU0 45 // chAyA -yo bhikSurmAtrake AtmAnaM pazyati pazyantaM vA svadate // 35 // yo bhikSurAdarza AtmAnaM pazyati pazyantaM vA svadate ||suu0 36 / / yo bhikSurasyAmAtmAnaM pazyati pazyanta vA svadate ||suu037|| yo bhikSurmaNau AtmAnaM pazyati pazyantaM vA svadate ||suu0 38||yo bhikSuH kuNDapAnIye AtmAnaM pazyati pazyantaM vA svadate ||suu39||yo bhikSuH phANite (taralaguDe) AtmAnaM pazyati pazyantaM vA svadate ||suu 40 // yo bhikSustaile AtmAnaM pazyati pazyantaM vA svadate ||suu0 41 // yo bhikSurmadhuke AtmAnaM pazyati pazyantaM vA svadate // suu2|| yo bhikSuH sarpiSi AtmAnaM pazyati pazyantaM vA svdte| sU0 43 // yo bhikSurmadye AtmAnaM pazyati pazyantaM vA svadate ||suu044|| yo bhikSurvasAyAmAtmAnaM pazyati pazyantaM vA svadate ||suu0 45 // cUrNI-je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcit bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'mattae, mAtrake, tatra mAtrakaM nAma yena pAtreNa jalaM pivati tat tathA ca jalaparitapAnapAtre 'appANaM zrI nizItha sUtra
Page #413
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre 322 dehe' AtmAnaM mukhAdikaM pazyati prekSate tathA 'dehaMtaM vA sAjjai' pazyantaM vA jalapUritamAtra ke svAtmAnaM pazyantaM zramaNAntaraM svadate anumodate sa prAyazvittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAdikA doSA api bhavanti // 0 35 | evam ' addAe appANaM dehei' Adarze-darpaNe AtmAnaM pazyati // sU0 36 || 'asIe appANaM dehei' asau khaDge AtmAnaM pazyati // sU0 37 // 'maNIe appANaM dehei' maNau AtmAnaM pazyati // sU0 38 || 'kuMDapANIe appANaM dehei' kuNDapAnIye hadAdijale AtmAnaM pazyati || sU0 39|| 'phANie appANaM dehei' phANite ikSuvikArabhUte tarale guDe AtmAnaM pazyati / / sU040|| ' telle appANaM dehei' taile AtmAnaM pazyati // sU0 41 // 'mahue appANaM dehe ' madhuke - madhau 'sahada' iti prasiddhe dravabhUte tarale madhau AtmAnaM pazyati // sU0 42 || 'sappie appANaM dehei' sarpiSi - ghRte AtmAnaM pazyati // sU0 43 // 'majjae appANaM dehe ' madya-madhe surAyAmAtmAnaM pazyati // sU0 44 || 'vasAe appANaM dehe ' vasAyAM zArIrikadhAtuvizeSe 'carbI' iti prasiddhAyAM AtmAnaM pazyati pazyantaM vA anumodate sa doSabhAgI bhavati // sU0 45 // atrAha bhASyakAraH bhASyam - mattayAivasAMtesu, erisannayaresu vA / appANaM deer bhikkhU, ANAbhaMgAi pAvaI || chAyA - mAtrakAdivasAMteSu IdRzAnyatareSu vA / AtmAnaM pazyati bhikSuH, AjJAbhaGgAdi prApnoti // ---- avacUriH - paJcatriMzattamasUtrAdArabhya paJcacatvAriMzattamaparyantasUtreSu mAtrakAdIni vastUni kathi - tAni teSu sarveSu tathA tAdRzeSu anyeSvapi vastuSu yo bhikSurAtmAnaM zaraM ramukhAdikaM pazyati 'jattiyamettA u AhiyA ThANA' iti vacanAt yAvanmAtrANi AkhyAtAni sthAnAni - mukhAdidarzanayogyAni vastUni teSu sarveSu ya AtmAnaM pazyati sa AjJAbhaGgAdidoSAn prApnoti // sUtram -- je bhikkhU vamaNaM karei kareMtaM vA sAijjai ||sU0 46 // chAyA -yo bhikSarvamanaM karoti kurvantaM vA svadate // sU0 46 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kacit bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'vamaNaM karei' vamanaM karoti, tatra vamanaM sukhadvArA azitAzanAderbahirniSkAsanamityarthaH ' kareM vA sAijjai, vamanaM kurvantaM vA svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 46 // sUtram -- je bhikkhU vireyaNaM karei kareMtaM vA sAijjai // sU0 47 // chAyA -yo bhikSu virecanaM karoti kurvantaM vA svadate // 0 47 || zrI nizItha sUtra
Page #414
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 13 sU0 49-51 ArogyArthapratIkArapArzvasthabandanaprazaMsanani0 323 cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je 'bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'vireyaNaM karei' virecanaM karoti, tatra virecanaM nAma adhaH-srAvaNam , saMgRhItamalasya apAnadvArA bahinissAraNaM tAdRzaM virecanaM karoti tathA 'kareMtaM vA sAijjai' virecanaM kurvantaM vA svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAdikA doSA api bhavanti // sU0 47 // sUtram-je bhikkhU vamaNavireyaNaM karei kareMtaM vA sAijjai ||suu0 48 // chAyA- yo bhikSurvamanavirecanaM karoti kurvantaM vA svadate // sU0 48 // cUrNI-- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'vamaNavireyaNaM karei' vamanaviracanaM-samakAlaM vamanaM virecanaM ca karoti tathA 'kareMtaM vA sAijjai' vamanaM ca virecanaM ca kurvantaM vA svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 48 // sUtram-je bhikkhU AroggapaDikammaM karei kareMtaM vA sAijjai // sU 49 // chAyA - yo bhikSurArogyapratikarma karoti kurvantaM vA svadate // sU0 49 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'AroggapaDikamma' Arogyapratikarma karoti, tatrArogyaM nairujyaM tasmin satyapi pratikarma cikitsA karoti anAgatarogasya pratikarma karoti arthAt yo hi rogarahitazarIropi anAgatakAle'pi mama zarIre kopi rogaH zarIravinAzako mA bhUyAt, iti kRtvA balAdivRddhayartha bhAvirogazamanArtha vA auSadhAdInAM sevanalakSaNaM pratikarma karotIti tathA 'kareMtaM vA sAijjaI' Arogyapratikarma kurvantaM vA svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAdikA doSA api bhavanti / / sU0 49 // atrAha bhASyakAraHbhASyam--arogatte sarIrassa, balabuTTinimittagaM / sevae osahaM jo u, ANAbhaMgAi pAvai // chAyA- arogatve zarIrasya, balavRddhinimittakam / sevate auSadhaM yastu AjhAbhaGgAdi prApnoti // avacUriH--yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA nIrogazarIropi balAdivRddhayartham upalakSaNAt AgAmikAle mama zarIre rogo mA bhavatu, iti buddhayA ca auSadhAdikaM sevate, zrI nizItha sUtra
Page #415
--------------------------------------------------------------------------
________________ Amwwwmommam 324 nizIthasUtre auSadhAdisevanaM karoti sa bhikSuH zramaNaH zarIrapratikarma kurvANaH punarAjJAbhaGgAdikAn doSAn prApnoti // sU0 49|| sUtram-je bhikkhU pAsatthaM vaMdai vaMdaMtaM vA sAijjai / / sU0 50 // chAyA-yo bhikSuH pArzvasthaM vandate vandamAna vA svadate // sU0 50 // cUrNiH -'je bhikkhU' ityAdi' 'je bhakkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'pAsatthaM' pAvastham, tatra pArzve jJAnadarzanacAritrasya samIpe tiSThati na tatra udyamati yaH saH pArzvasthaH, athavA 'pAzasthaH' iticchAyA, tatra pAzo nAma bandhanam , tatkAraNamaviratyAdi kimapi pAzapadena procyate, tAdRze pAze aviratyAdirUpe tiSThati yaH sa pAzasthaH, sa dvividho dviprakArakaH dezataH sarvatazca, tatra dezataH pArzvasthaH zayyAtarapiNDabhojyAdibhedairanekavidhaH / sarvatastrivikalpaH jJAnadarzanacAritrabhedena, tatra jJAnavirAdhako darzanavirAdhakazcAritravirAdhakazceti, tathAhi-jJAnasya virAdhakaH pArzvasthaH 1, darzanAticAre vartate 2, cAritre sthito na bhavati, ato'ticArajAtaM na parityajati sa pArzvasthaH 3, tAdRzaM pArzvastham 'vaMdaI' vandate vidhipUrvakaM vandananamaskArAdikaM karoti tathA 'vaMdaMta vA sAijjai' vandamAnaM svadate pArzvasthasya vandanaM kurvantaM zramaNAntaramanu modate sa prAyazcittabhAgI bhavati tathA tasyAjJAbhaGgAdikA doSA api bhavanti // sU0 50 // sUtram- je bhikkhU pAsatthaM pasaMsai pasaMsaMtaM vA sAijjai // sU015 chAyA-yo bhikSuH pArzvasthaM prazaMsati prazaMsantaM vA svadate ||suu0 51 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'pAsatthaM' pArzvastham 'pasaMsaI prazaMsati 'eSa zuddhacAritrAgadhakaH' ityevaMrUpAM prazaMsAM karoti tathA 'pasaMsaMtaM vA sAijjaI' prazasantaM vA svadate, yo hi zramaNaH pArzvasthasya prazaMsAM karoti tamanumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAdikA doSA bhavanti // sU0 51 // sUtram-je bhikkhU kusIlaM vaMdai vaMdaMtaM vA sAijjai // sU0 52 // je bhikkhU kusIlaM pasaMsai pasaMsaMtaM vA sAijjai ||suu0 53 // je bhikkhU osaNNaM vaMdai vaMdaMtaM vA saaijji| sU0 54||je bhikkhU osaNaM pasaMsai pasaMsaMtaM vA sAijjai / / sU0 55||je bhikkhU saMsattaM baMdai vaMdaMtaM vA sAijjai // sU0 56 // je bhikkhU saMsattaM pasaMsai pasaMsaMtaM vA sAijjai // sU0 57 / / je bhikkhU ahAchaMdaM vaMdai vaMdataM vA sAijjai // sU0 58 // je bhikkhU ahAchaMdaM pasaMsai pasaMsaMtaM vA sAijjai // sU0 59 // je bhikkhU nitiyaM zrI nizItha sUtra
Page #416
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 13 sU0 52-69 kuzIlAdinavAnAM vandanaprazaMsananiSedhaH 325 vaMdai vaMdaMtaM vA sAijjai / / sU0 60 // je bhikkhU nitiyaM pasaMsai pasaMsaMtaM vA saaijji||suu0 61||je bhikkhU kAhiyaM vaMdai vaMdaMtaM vA sAijjai ||suu062 je bhikkhU kAhiyaM pasaMsai pasaMsataM vA sAijjai // suu063|| je bhikkhU pAsaNiyaM vaMdai vaMdaMtaM vA sAijjai / / sU0 64||je bhikkhU pAsaNiyaM pasaMsai pasaMsaMta vA sAijjai // suu065||je bhikkhU mAmagaMvadai vaMdaMtaM vA sAijjai // suu066|| je bhikkhU mAmagaM pasaMsai pasaMsaMtaM vA sAijjai // sU0 67 // je bhikkhU saMpasAriyaM vaMdai vaMdaMtaM vA sAijjai ||suu0 68||je bhikkhU saMpa sAriyaM pasaMsai pasaMsaMtaM vA sAijjai ||suu0 69 // __chAyA-yo bhikSuH kuzIlaM vandate vandamAnaM vA svadate // sU0 52 // yo bhikSuH kuzIlaM prazaMsati prazaMsantaM vA svadate ||suu0 53 // yo bhikSuravasanna vandate vandamAnaM vA svadate // sU0 54 / yo bhikSuravasanna prazaMsati prazaMsanta vA svadate ||suu0 55 // yo bhikSuH saMsaktaM vandate vandamAnaM vA svadate // sU0 56 / / yo bhikSuH saMsaktaM prazaMsati prazaMsantaM vA svadate // su0 57 // yo bhikSuryathAchanda vandate vandamAna vA svadate // sU0 58 // yo bhikSu. yathAchanda prazaMsati prazaMsantaM vA svadate / / sU. 59 / yo bhikSu tyika vandate vandamAna vA svadate / sU. 60 // yo bhikSutyika prazaMsati prazaMsantaM vA svadate // sU0 6 // yo bhijhuH kAthika' vandate vandamAnaM vA svadate ||suu0 62 // yo bhikSuH kAthikaM prazaMsati prazaMsanta vA svadate // sU0 63 // yo bhikSuH prAgnika vandate vandamAna vA svadate / / sU064 yo bhikSuH prAznika prazaMsati prazasantaM vA svadate // sU0 65 // yo bhikSurmAmaka vandate vandamAnaM vA svadate // s066|| yo bhikSAmaka prazaMsati prazaMsantaM vA svadate ||s067|| yo bhikSuH sAMprasArika vandate vandamAna vA svadate / sU0 68 // yo bhikSuH sAMprasArika prazasati prazasaMta vA svadate // sU0 64 // cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'kusIlaM kuzolam, tatra kutsitaM zIlaM yasya sa kuzIlaH tam , athavA kutsiteSu ninditeSu karmasu suzIlaM karotItyataH kuzIlaH, evaM vandanaM prazasanaM cAdhikRtya kuzIlA vasanna-saMsakta-yathAchanda-naityika-kAthikaprAznika-mAmaka-sAMprasArika-paryantaM sUtrANi pArzvasthasUtravadeva vyAkhyeyAni, tatra kuzIlaH, kutsitaM zIlam AcAro yasya sa kuzIlaH, athavA kutsiteSu ninditeSu karmasu zIlaM svabhAvo yasya sa kuzIlaH kautukakarmata Arabhya vidyAmantracUrNaparyantakaraNakAraNAdibhirupajIvI taM vndte0|| sU0 52 // 'pasaMsaI' prazaMsati // sU0 53 / / 'osannaM' avasannam , tatra avasannaH yaH sarvAmapi sAmArcArI vitathA karoti saH, taM vandate // sU0 54 // prazaMsati ||suu0 55 / / 'saMsatta' saMsaktaM, tatra saMsaktaH zrI nizItha sUtra
Page #417
--------------------------------------------------------------------------
________________ 326 nizIthasUtre cAritravirAdhakadoSeSu saMsaktaH AsaktaH cAritravirAdhakadoSayukta ityarthaH, yathA gavAdimRtazarIraM kathitaM sadanekaprakArakakRmijAlAkIrNa bhavati tathaiva saMsakto'pyanekadoSAkIrNo bhavati, sa bahurUpipuruSavat anekarUpadhArI bhavati, naTavat anekarUpANi karoti, vastravat yathA haridvArAgarakta prakSAlya gerukAdirAgaraktaM karoti, evaM saMsakto'pi nAnAprakArako bhavati, yathA pArzvastheSu tiSThan pArzvastho bhavati, kuzIleSa tiSThan kuzIlo bhavati, evamavasannAdiviSaye'pi vijJeyam / evamanyeSvapi yathAvidheSu tiSThan yathAvidha eva jAyate / etAdRzaM saMsaktaM vandate / / sU0 56 // prazaMsati / / sU0 57 // 'ahAcchaMdaM' yathAcchandam , yathAcchandaH yathA yatprakArakaH chandaH abhiprAya utpadyate tadanusAra vartate yaH sa yathAcchandaH yathecchakAryakArI AgamanirapekSacArItyarthaH, taM vandate / sU0 58 // prazaMsati // sU0 59 / / 'nitiyaM' naityikam , naityikaH-nityapiNDabhojI yaH pratidinamekasmAdeva gRhAt niyamata AhArAdikaM gRhNAti saH tAdRzaM vandate // sU0 60 // prazaMsati / / suu061|| kAhiyaM' kAthikam, kAthikaH kathAkArakaH, yo'zanAdyartha yazaHkIrtiprAptyartha ca dharmAdikathAM kathayati yaH saH, taM vandate // sU0 62 // prazaMsati / / sU0 63 // 'pAsaNiyaM' prAznikam , prAznikaH yaH sAvadhapraznaM karoti, sAvadyamapi praznasyottaraM dadAti bhUtabhaviSyatkAlikaM zubhAzubhaM praznasyottaraM dadAti saH, taM vandate // sU0 64 // prazaMsati / / suu065|| 'mAmagaM' mAmakam , mAmakaH-yaH upadhivastrapAtravasatyAdau mama mameti mamakArakaraNAt mAmakaH procyate, ete upadhyAdayo mama santi na ko'pyanyaH eSAmupabhogaM karotu, ityevaM kathanazIlo mAmakaH, yathA-madIyo dezaH sundaraH, vRkSavApIsarastaDAgAdizobhitaH naitAdRzo'paro dezaH, suvihAro mama dezaH, yatra sulabhavasatibhaktopakaraNAdayo bahavo guNAH santi, yatra zAligAdhUmAdIni anekaprakArakANi vastUni niSpadyante, yatra gomahiSyAdInAM prabhUtatvena dugdhadadhinavanItaghRtAdIni pracurANi bhavanti, yatra vastrA. laGkArAdibhirupazobhitaH strIpuruSAdivartate, tatra sAdhusAdhvInAmupadravakArako jano na ko'pi vartate, etAdRzo dezo mama, ityAdirUpeNa sarvatra mamakArako mAmakaH procyate taM vandate // suu066|| prazaMsati / / sU0 67 / 'saMpasAriyaM' sAmprasArikam , sAmprasArikaH-gRhasthAnAM kAryeSu gurulAghavaM saMprasArayituM vistArayituM vistareNa tadvistareNa tadviSaye saMmatiM dAtuM zIlaM yasya sa saMprasArI, sa eva sAmprasArikaH gRhasthAnAM vyApArAdiSu kauTumbikocitAnucitakAryeSu mArgapradarzakaH, taM yo vandate // suu068|| prazaMsati prazaMsantaM vA'nyaM svadate anumodate saH AjJAbhaGgAdidoSAn prApnotIti / atrAha bhASyakAra:bhASyam--- pAsatthaM ca samArabbha, saMpasAriyamaMtagaM / vaMdai pasaMsaI ceva, ANAbhaMgAi pAvaI // zrI nizItha sUtra
Page #418
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 13 sU0 70-83 dhAtrIdatyAdipiNDaparibhoganiSedhaH 327 chAyA--pArzvasthaM ca samArabhya, sAMprasArikAntam / vandate prazaMsati caiva, AjJAbhaGgAdi prApnoti // avacUriH- 'je bhikkhU' iti / yo bhikkSuH zramaNaH zramaNI vA 'pAsatthaM' pArzvasthamArabhya sAmprasArikAntaM sAmprasArikaparyantaM zithilAcAraM muniveSadharaM vandate vandanAM karoti prazaMsati prazaMsAM karoti ca sa AjJAbhaGgAdidoSAn prApnotItyata teSAM vandanAM prazaMsAM ca na kuryAt tatkaraNAt mithyAtvAdidoSa Apadyeta / / sU0 69 // sUtram-je bhikkhUdhAIpiMDaM bhuMjai bhuMjataM vA sAijjai ||suu070|| chAyA yo bhikSurdhAtrIpiNDa bhuGkte bhuJjAnaM vA svadate // suu070|| cUrNiH-je bhikkhU ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcit bhikSu 'dhAIpiMDaM bhuMjaI' dhAtrIpiNDa bhuGkte, tatra dhAtrIkarmakaraNena yat piNDAdikaM bhavati tat dhAtrIpiNDam gRhasthabAlakAdeH krIDanaM kArayitvA tato gRhyamANaH piNDaH sa dhAtrIpiNDaH, tam dhAtrIpiNDam tAdRzadhAtrIpiNDasyopabhogaM karoti tathA 'bhuMjataM vA sAijjaI' bhuJjAnaM vA svadate / yo hi bhikSurdhAtrIpiNDasyopabhogaM karoti tamanumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati ||suu0 70 // sUtram-je bhikkhU dUIpiMDaM bhuMjai bhuMjataM vA sAijjai |sU0 71 // je bhikkhU NimittapiMDaM bhuMjai bhuMjaMtaM vA sAijjai // suu072|| je bhikkhU AjIviyapiMDaM bhuMjai bhuMjaMtaM vA sAijjai // sU0 73 // je bhikkhU vaNImagapiMDaM bhuMjai bhuMjataM vA sAijjai / / sU074|| je bhikkhU tigicchapiMDaM bhuMjai bhuMjaMtaM vA sAi jai // sU0 75 // se bhivakhU kohapiMDaM bhuMjai bhujaMta vA sAijjai // suu076|| je bhikkhU mANapiMDaM bhuMjai bhujaMtaM vA sAijjai // sU0 77 // je bhikkhU mAyApiNDaM bhuMjai bhaMjaMtaM vA sAijjai / / sU0 78||je bhikkhU lobhapiMDaM bhuMjai bhujaMtaM vA sAijjai // sU0 79 // je bhikkhU vijjApiMDaM bhuMjai bhujaMtaM vA sAijjai / / suu080|| je bhikkhU maMtapiDaM bhuMjai bhuMjata vA sAijjai // mU0 81 // je bhikkhU jogapiMDaM bhuMjai bhujaMtaM vA sAijjai ||suu0 82 // je bhikkhU cuNNapiMDaM bhuMjai bhujaMtaM vA sAijjai ||suu0 83 // chAyA-yo bhikSutIpiNDaM bhuGkte bhuJjAnaM vA svadate // suu071|| yo bhikSunimitapiNDaM bhuGakte bhuJjAnaM vA svadate // sU0 72 // yo bhikSuH AjIvikApiNDaM bhuGkte bhujAna zrI nizItha sUtra
Page #419
--------------------------------------------------------------------------
________________ 328 nizIthasUtre vA svadate || sU073|| yo bhikSurvanIparkApiNDaM bhuGkte bhuJjAnaM vA svadate // sU074 || yo bhikSuH cikitsA piNDaM bhuGkte bhuJjAnaM vA svadate || sU0 75 // yo bhikSuH krodhapiNDaM bhuGkte bhuJjAnaM vA svadate // sU0 76|| yo mithurmAnapiNDaM bhuGkte bhuJjAnaM vA svadate // sU0 77 // yo bhikSurmAyApiNDaM bhuGkte bhuJjAnaM vA svadate // sU0 78 || yo bhikSulabhaNDaM bhuGkte bhuJjAnaM vA svadate // su079 || yo bhikSurvidyApiNDaM bhuGkte bhuJjAnaM vA svadate / sU0 80 // yo bhikSurmantrapiNDaM bhuGkte bhuJjAnaM vA svadate // sU0 81|| yo bhikSuryogapiNDaM bhuGkte bhuJjAnaM vA svadate ||suu0 82|| yo bhikSu cUrNapiNDaM bhuGkte bhuJjAnaM vA svadate || suu083|| cUrNI evam - dUtIpiNDAdArabhya cUrNapiNDaparyantAni trayodaza sUtrANi vyAkhyeyAni, tatra'duIpiMDe bhuMjai' dUtIpiNDaM bhuGkte, tatra yo gRhasthasya sandezaM grAmAd gramAntarAdvA grAmaM grAmAntaram Anayati nayati sa dUtaH, etatkArye triyA mukhyatvamiti dUtIzabdo'tra prayuktaH, tadyogyakAryaM kRtvA AhArAdipiNDo gRhyate sa dUtIpiNDaH taM bhuGkte // sU0 71 || 'nimittapiMDe bhuMjai' nimittapiNDaH atItAnAgatavarttamAnakAlikaM zubhAzubhaM kathayitvA piNDaprahaNaM ninittapiNDastaM bhuGkte ||suu0 72 || 'AjIbiyapiMDa bhujai' AjIvikA piNDam, AjIvikApiNDaH sa ya AjIvikArtha jIvananirvAhArtham 'ahaM bhogavaMzIyaH, ugravaMzIyaH' iti svasya jAtikulAdikaM pradarya gRhyate, taM bhuGkte // sU0 73 || 'vaNImagapiMDaM' vanIpakapiNDam, vanIpakapiNDaH sa yaH 'ahaM sAdhurasmi, yadi bhavAn mahyaM bhikSAMna dAsyati tadA ko dAsyati ?' ityevaM dInazabdamuccArya piNDo gRhyate taM bhuGkte // 74 // 'timicchapiMDaM' cikitsA piNDam, cikitsAviNDaH sa yaH gRhasthAnAM rogAdau auSadhadAnAdirUpAM cikitsAM kRtvA gRhyate, taM bhuGkte // sU0 5|| 'kohapiMDaM' krodhapiNDam, krodha piNDaH saH yaH krodhapUvarka gRhyate sa taM bhuGkte / / sU076 || 'mANapiMDaM' mAnapiNDam, mAnapiNDaH saH yo'bhimAnapUrvakaM gRhyate, yathA 'idamAhArajAtaM mahyaM dehi nAnyat grahISyAmi kimahaM sAdhAraNo'smi yadetAdRzamAhArajAtaM gRhNAmi' ityAdirUpAbhimAnapUrvakaM gRhyate sa taM bhuGkte // suu077|| 'mAyApiMDaM' mAyApiNDam, mAyApiNDaH saH yaH mAyayA kapaTenAlIkAdibhASaNaM kRtvA gRhyate taM bhuGkte ||sU0 78|| 'lobhapiMDaM' lobhapiNDam, lobhapriNDaH saH yaH lobhavazAt praNItarasayukto gRhyate, taM bhuGkte ||sU0 79 || 'vijjApiMDaM' vidyApiNDam, vidyApiNDaH saH, yo rohiNIprabhRtistrIdeva tAdhiSThitA sasAdhanA vA vidyA, tatprayogaM kRtvA gRhyate, taM bhuGkte // sU0 80 // ' maMtapiMDaM' mantrapiNDam, mantrapiNDaH saH, yaH mantraH puruSadevatAdhiSThito mAraNamohanavazIkaraNoccATanAdirUpaH tatprayogeNa gRhyate, taM bhuGkte // sU0 81 // ' jogapiMDaM' yogapiNDam, yogapiNDaH saH yaH garbhAdhAnakaraNagarbhasthirIkaraNa-vazIkaraNAdiyogaM kRtvA gRhyate taM bhuGkte // 82 // 'cuNNapiMDaM' cUrNapiNDam, cUrNapiNDaH cUrNam - kuTTitAneka vastu saMmizraNa rUpam, yatprayogeNa prakSepaNapAnAdirUpeNa vazIkaraNa garmasthirIkaraNAdikaM jAyate tatprayogakaraNapUrvakaM gRhyate taM bhuGkte, bhuJjAnaM vA anumodate sa AjJA bhaGgAdidoSabhAgI bhavati // sU0 83 // zrI nizItha sUtra
Page #420
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 14 sU0 1 atrAha bhASyakAra: bhASyam - dhAIpiMDaM samArabbha, cuNNapiMDagamaMtagaM / bhuMje aha aNumo ya, ANAbhaMgAi pAvai // chAyA - dhAtrIpiNDaM samArabhya cUrNapiNDAntakam / bhuJjItAthAnumodeta ca AjJAbhaGgAdi prApnoti // avacUriH 'ghAIpiMDaM' ityAdi / dhAtrIpiNDAdArabhya cUrNapiNDaparyantaM yo bhuJjIta aharet, atha anumodeta ca sa AjJAbhaGgAdidoSAn prApnoti // sU0 83|| pratigrahasya krayaNakApaNAdinA grahaNaniSedhaH 329 athopasaMhAramAha - 'taM ThANaM ityAdi / sUtram -- taM ThANaM sevamANe Avajjai cAummAsiyaM parihAraTThANaM ugghAiyaM // sU0 84 // // nisIhajjhayaNe terasamo uddeso samatto // 13 // chAyA - tatsthAMnaM sevamAna Apadyate cAturmAsikaM parihArasthAnamuddhAtikam ||84|| || nizIthAdhyayane trayodazodezakaH samAptaH // 13 // cUrNI -- 'taM ThANaM sevamANe' tatsthAnaM pRthivIkAyikAdiSu sthAnakaraNAdita Arabhya cUrNa piNDagrahaNaparyantaM prAyazcittasthAnaM sevamAnaH, tasya sthAnasya pratisevanAM kurvan bhikSuH eSu sthAneSu madhyAt yat kimapyekamanekaM sarva vA prAyazcittasthAnaM pratisevamAnaH 'Avajjai' Apadyate prApnoti 'cAummAsiyaM parihAradvANaM ugghAiyaM' cAturmAsikaM parihArasthAnamudaghAtikaM laghucAturmAsikaM prAyazcittaM prApnoti // sU0 84|| iti zrI - vizvavikhyAta - jagadvallabha - prasiddhavAcaka - paJcadazabhASAkalitalalitakalA pAlApakapravizuddhagadyapadyanaikapranthanirmApaka - vAdimAnamardaka- zrIzAhU chatrapatikolhApurarAjapradatta"jainazAstrAcArya " - padabhUSita - kolhApurarAjaguru - bAlabrahmacAri - jainAcArya - jainadharmadivAkara-pUjyazrI-ghAsIlAlavati - viracitAyAM "nizIthasUtrasya" cUrNibhASyAvacUrirUpAyAM vyAkhyAyAm trayodazoddezakaH samAptaH // 13 // zrI nizItha sUtra
Page #421
--------------------------------------------------------------------------
________________ // cturdshodeshkH|| atha trayodazodezakaM vyAkhyAyAvasaraprAptaM caturdazodezaM vyAkhyAtumAha, tatra trayodazodezakAntimasUtreNa saha caturdazodezakAdisUtrasya kaH sambandhaH ? ityatrAha bhASyakAra:bhASyam-paDiseho ca puvbaMmi, piMDAissa pdNsio| ___so ceva paDiseho u, pattAissa kahijjai // chAyA-pratiSedhazca pUrvasmin piNDAdeH pradarzitaH / sa eva pratiSedhastu pAtrAdeH kathyate // avacUriH- trayodazodezakasya antime piNDAderavihitadhAtryAdipiNDasya pratiSedhaH dhAtrIpiNDaprabhRtipiNDagrahaNasya niSedhaH pradarzitaH kathitaH, tAdRzapiNDasya saMyamopaghAtakatvAt , sa eva pratiSedho'tra caturdazodezake pAtrAdyupadheH kathyate, tatrAvihitapiNDagrahaNasya tadupabhogasya ca niSedhaH kRto'trAvihitapAtrasyopalakSaNAdupadheH niSedho varNyate iti ubhayatrApi pratiSedha. eva, tatazca yathA avizuddhapiNDagrahaNaM na kartavyaM tathaiva-avizuddhapAtrAdikamapi varjanIyameva, tadanena sambandhenAyAtasyAsya caturdazodezakIyaprathamasUtrasya vyAkhyAnaM prastUyate-'je bhikkhU' ityAdi / sUtram--je bhikkhU paDiggahaM kiNai kiNAvei kIyamAhaTu dijjamANaM paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai // sU0 1 // chAyA-yo bhikSuH pratigrahaM krINAni kApayati krItamAhRtya dIyamAnaM pratigRhAti pratigRhantaM vA svadate // sU0 1 // cUrNI-je bhikkhU' ityAdi / 'jebhikkhU' yaH kazcit bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'paDiggahaM' pratigrahaM NatraM "kiNai' krINAni, dravyAdikaM dattvA svayameva pAtrasya krayaNaM karoti tathA 'kiNAveI' krApayati, paradvArA dravyAdikaM dApayitvA pAtraM koNAti tathA 'kIyamAhahu dijjamANaM paDiggAheI' krItamAhRtyadIyamAnaM gRhNAti, anyaH kopi zraddhAlurgRhasthaH mUlyaM dattvA pAtraM krItavAn , krItvA pradIyate tAdRzaM krItamAhRtamabhimukhamAnIya dIyamAnaM pAtrAdikaM pratigRhAti svIkaroti svIkArayati vA tathA 'paDiggAheMtaM vA sAijjaI' pratigRhNantaM vA svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAnavasthAmithyAtvasaMyamavirAdhanAdayo doSA bhavantIti // sU0 1 // atrAha bhASyakAra:bhASyam- kIyaM kiNAviyaM vAvi, aNumoiyameva vA / ekkekkaM duvihaM vuttaM, davyabhAvappabheyao || chAyA-krIta kApitaM vApi, anumoditameva vA / ekaikaM dvividha proktaM dravyabhAvagrabhedataH // zrI nizItha sUtra
Page #422
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 14 sU0 2 pratigrahasya prAmityAdinA grahaNaniSedhaH 331 avacUriH-yat krIta svayameva mUlyaM samarpya yasya krayaNaM kRtaM tat, yadvA krApitam anya dvArA krayaNaM kAritam anyena krItvA abhimukhamAnIya samarpitaM tat tAdRzam anumoditaM vA, etat trividhamapi pAtramekaikaM dvividhaM dviprakArakaM kathitaM dravyabhAvabhedAt , tatra dravyato gandhaguTikAvastrAdidAnena, bhAvataH dharmakathAdikathanena jAtikulagaNAdidarzanena, zilpAdizikSaNena bhavati / tathA punarapi krItAdikaM dvividhaM bhavati AtmaparabhedAt , tadapi punardvi vidhaM dravyabhAvabhedAt , tatra yat parakrItaM gRhasthena svayaM krItaM tat trividhaM bhavati sacittakrItam , acittakrItaM, mizrakrItam, tatra sacittakotaM-sacittena dvipadacatuSpadAdinA krINAti, acittakItam-acittena hiraNyAdinA krINAti, mizrakrItaM mizritena vastrAbhUSaNasahitadAsIdAsAdinA krINAti tat mizrakrItam / dravyata AtmakrItaM cettham -yo bhikSuH pAtrArtha svasya vastraM dattvA pAtraM gRhNAti, bhAvata AtmakrItaM dhamakathAdinA yat gRhyate / parakrItaM tu ittham-gRhasthaH svayameva krINAti tat parakrItam / eteSAM svakrIta-parakrIta-dravyakIta-bhAvakrItAbhimukhAnItapAtrAdikamadhyAt anyataramapi pAtrAdi upabhogAya gRhNAti tathA gRhItvA upabhogaM kurvANaM samanumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 1 // sUtram---je bhikkhU paDiggahaM pAmiccei pAmiccAvei pAmicciyamAhaTu dijjamANaM paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai // suu02|| chAyA-yo bhikSuH pratigrahaM prAmityati prAmityayati prAmityam AhRtya dIyamAne pratigRhNAti pratigRhantaM vA svadate ||suu0 2 // / cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcit bhikSuH 'paDiggaha' pratigrahaM pAtram 'pAmiccei' prAmityati pramitiH pramANaM, tasmAd AgataM prAmityam , pramANaM kRtvA prati pradAnapratijJayA yad grahaNaM tat prAmityam / tatkarototi prAmityati, yathA yasya vastunaH grahaNakAle kathayati 'yadidAnImidaM vastu tvaM mama dehi kAlAntare etasya mUlyaM tadeva vastu vA prati. dAsyAmi' iti kRtvA RNarUpeNAnIyate tat prAmityam 'udhAra' iti lokaprasiddham , tatkarotIti, tathA 'pAmiccAvei' prAmityayati , anyadvArA RNarUpeNa AnAyayati 'pAmicciyamAha Tu dijjamANaM' prAmityitam-- prAmityena gRhItam AhRtya dIyamAnam uddhAraM kRtvA pAtraM krItavAn , tAdRzapAtramabhimukhamAnIya dIyamAnam yo bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'paDiggAhei' pratigRhNAti svIkaroti prAtigrAhayati svIkAsyati vA tathA 'paDiggAheMta' vA sAijjaI' pratigRhNantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / atrAha bhASyakAraH-~bhASyam-pAmiccAiyapAyaM tu, duvihaM parikiTTiyaM / louttaraM loiyaM ca, taggahaNe dosabhA jaI // zrI nizItha sUtra
Page #423
--------------------------------------------------------------------------
________________ 332 nizIthasUtre chAyA-prAmityAdikapAtraM tu dvividhaM parikIrtitam / lokottaraM laukikaM ca tadgrahaNe doSabhAg yatiH // avacUriH-prAmittyAdikapAtram ucchinnakrItam kApitamanumoditametatsarva dvividhaM dviprakAraka parikIrtitaM kathitaM bhavatItyarthaH, laukikaM lokottarikaM ca, tatra laukikaM prAmittyaM gRhatthena zramaNArtha 'mUlyaM dAsyAmI'-tikRtvA yat uddhArarUpeNa krItaM, tasyodAharaNamidam eko jinadattanAmA kauzalapuravAstavyaH zrAvako dIkSito jAtaH, sa cAcAryasamIpe vasan zrutamadhItavAn , adhItya ca gItArtho jaatH| tadanantaraM sa guruM pRSTavAn-guro ! svakIyaM saMsAribandhuvagai darzanaM dAtuM svadezaM gantumicchAmi / tato guruNA AjJaptastaM saMsArigrAmaM gatavAn yatra svakIyA bandhubAndhavA Asan , tataH saH prAmAd bahirena sthitvA tadgrAmINaM kamapi pRSTavAn yat bhoH ! amukazrAvako asmin grAme pUrvakAle nivasan AsIt tasya parivAro samprati kaH ko vidyate ? tato grAmINastamamukoyamiti jJAtvA kathayati-bhoH ! tava parivAre kevalaM tava bhaginI eva jIvati nAnyaH / tadanantaraM sa sAdhuH svabhaginyA gRhaM gatavAn , gatvA ca kuzalAdikathanAntaraM sAdhuruvAca he bhagini ! madarthamAhAro na kartavyaH tvayA / iti kathitepi sA ucchinnamAhArajAtaM tanmUlyapradAnapratijJayA kasyacit gRhAdAnIya dattavatI / tataH sA yasya gRhAdAnItaM yadvastu tasya mUlyaM tasmai punarna dattavatI dAridrayAt , tat uddhAradravyamUlyamadattaM pratidina vivRddhaM yasya pratyarpaNaM kartuM sA zramaNabhaginI samarthA na jAtA / tadanantaraM sA zramaNabhaginI dhanasvAmino gRhe dAsI saMjAtA uddhAradravyamUlyavimocanAya, tadanantaraM viharan kadAcit sa sAdhuH svabhaginI milituM tadgRhaM gattavAn parantu sA na militA tadA sAdhunA pRSTaM mama bhaginI kutra gatA na dRzyate gRhe, tadanantaramanyena kathitaM bhavadbhaginI dravyamUlyaM dAtumasamarthA uddhAradravyadAtuH zreSThino gRhe dAsI saMjAtA, tasya zreSThina AjJAnusAreNa dAsIkarma kurvANA kAlaM gamayati / tato gamanasamaye kathaMcit militA bhaginI rodanaM kurvANA sAdhu sarva samAcAraM kthitvtii| zramaNazca tAmA zvAsayan provAca-he bhagini ! mA ruda acirAdeva tvAM duHkhAnmocayiSyAmi / yadAhaM tasya zreSThino gRhe bhikSArthamAgamiSyAmi tadA gRhapatestasya zreSThinaH pratyakSaM yadA sacittodakAdinA AraMbhaMkurvANA tvaM bhaviSyasi tadAhaM dezakAlocitaM sarvaM kariSyAmi / tataH kadAcit sa zramaNaH tasya zreSThino gRhaM bhikSArtha gatavAn / taM samAgataM dRSTvA tadbhaginI udakAdyArambhe sNlgnaa| sAdhubhikSArthamAgataM dRSTvA gRhasvAminA dAsyai provAca he karmakari ! sAdhave bhikSAM dehi / zramaNaH tadIya. vacanaM zrutvA provAca -nAhaM ahiSyAmi bhikSAM dAsIhastAt / gRhasvAmI provAca bho-zramaNa ! kathaM bhikSAM dAsIhastAt na gRhyate ? tato labdhAvasaraH sAdhuH bhikSAyA vizuddhaprasaGgena zramaNadharma zramaNasyAcAravicAraM sarva zrAvitavAn / tataH sAvadhAno gRhasvAmI punarapi sAdhuM prati provAca zrI nizItha sUtra
Page #424
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 14 sU03 pratigrahasya parivartanAdinA grahaNaniSedhaH 333 he dayAlo ! kutra bhavAn nivAsaM karoti ? sAdhuruvAca amukopAzraye samprati vasAmi / tato dvitIyadvivase sa gRhasvAmI gRhakArya sarva kRtvA tasmin upAzraye sAdhodarzanArtha gatavAn / tataH sa gRhasvAmI sAdhorvandananamaskArAdikaM vidhAya samupaviSTaH, tataH sa sAdhustasmai dharmakathA kathitavAn-he zrAvaka ! sarvo jIvaH svasvakarmaparAdhInaH sarvamapi kArya karoti tatra dayAdidharmaH samyak pAlanIyo yena ihaloke paraloke ubhayatrApi sukhaM bhavet , ArambhasamArambhAdikaM jIvAnAM narakapAtAyaiva kevalaM bhavati / evaM krameNa vRhatI dharmakathA kathitavAn / tataH sAdhumukhAt saMsArasya nazvarabhAvaM mokSasya ca zAzvatabhAvaM niratizayasukharUpaM ca jJAtvA saMsArAt jAtavairAgyo'bhavat / tadIyasvajanAdayopi nAnAvidhamabhigrahaM gRhotavantaH / samyaktavaM pratipannaH san aNu. vratAni gRhItvA dvAdazavratadhArI jAtaH / jJAtadAsIvRttAnto dAsI muktavAn / lokottaraM prAmityaM sAdhuH sAdhutaH prAmityaM karoti, tatrApi punaradAne parasparaM kalahavaimanasyAdayo bahavo doSAH samApadyante, tasmAt prAmityapAtrAdigrahaNaM na kAryam / upalakSaNatvAt vasnAhArAdikaM kimapi na grAhyam // sU0 2 / sUtram--je bhikkhU paDiggahaM pariyaTTei pariyaDAvei pariyaTTiyamAhaTu dijjamANaM paDiggAhei paDiggAheMtaM vA saaijji|| sU0 3 // chAyA-yo bhikSuH pratigrahaM parivartate parivartayati parivartitamAhRtya dIyamAnaM pratigRhAti pratigRhantaM vA svadate ||suu0 3 // cUrNI-je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'paDiggaha' pratigrahaM pAtram 'pariyaTei' parivartate svayaM parivartanaM karoti svakIyaM pAtram anyasmai dadAti anyasya ca pAtraM svayaM gRhNAti tathA 'pariyahAdei' parivartayati anyadvArA pAtraM parivartayati 'pariyaTTiyamAhaTu dijjamANaM' parivartitamAhRtya dIyamAnaM parivartitaM pAtraM abhimukhamAgatya dadatam 'paDiggAheI' pratigRhNAti svIkaroti tathA 'paDiggAheMtaM vA sAijjai' pratigRhNantaM vA svadate sa prAyazcittabhAgI bhavati / atrAha bhASyakAraHbhASyam --parivaTTiyaM ca duvihaM, loiya loguttaraM samAseNa / ekkekkaMpi ya duvihaM, taddabve aNNadagve ya // chAyA-parivartitaM ca dvividhaM laukikaM lokottara samAsena / ____ekaikamapi dvividha tadravye anyadravye ca // avacUriH-sUtre parivartitapAtrAdergrahaNe tadupagoge ca niSedhaH kathitaH, tat parivartitaM pAtrAdikaM dvividhaM dviprakArakaM bhavati-ekaM laukikamaparaM lokottaraM ca, tatra laukikaM gRhasthAnAM zrI nizItha sUtra
Page #425
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre 334 lokottaraM sAdhUnAm / punarapi ekaikaM dvividhaM dviprakArakaM bhavati taddravye tathA anyadravye ca / taddravye parivartanaM yathA pAtraM pAtreNa parivartayati / anyadravye parivartanaM yathA pAtraM vastreNa parivartayati, vastraM vA pAtreNAnyena vA yena kenacit vastunA parivarttayati / tatra gRhasthaH saMyatAya dAtukAmaH pAtrAdikam anyasmai gRhasthAya parivartayituM dadAti etat parivartanaM laukikam / tathAhi -- kasmizcit prAme dvau zrAvakau AstAm tayorekaikA bhaginI api AsIt, tatraikasya bhaginI apareNa pariNotA, aparasya bhaginI apareNa pariNItA, parasparaM tayoH bhaginIpatitvena sambandho jAtaH / tataH kAlAntare tayorekasyAnyo bhrAtA saMsArasyAsAstAM jJAtvA pravrajito jAtaH / sa sUtraM samyagavItyAcAryAjJayA svajanavargAya darzanaM dAtuM sAMsArikagrAme gatavAn parantu tasya bhaginI daridrA AsIt kodravAdyannena jIvanaM yApayati parantu zramaNAya bhrAtre bhikSArtha kodravaM nItvA bhrAtRgRhAt zAlyannamAnItavatI, evaMprakAreNa sAdhvarthamodanaM parivartitaM kRtam, tato yadA tayA svAmine bhojanakAle kodravo dattastadA pRSTavAn kasmAt kodravaH samAgataH ? kintu sA noktavatI kimapi / tataH krodhAt gRhapatinA gRhAt sA niSkAsitA / tacchrutvA anyopi tadbhaginIM niSkAsitavAn evaM krameNa tayoH parasparaM kalaho jAtaH tataH sa sAdhuH tayoH kalahaM jJAtvA samyaktvadharmopadezena krodhaphalaM zrAvitavAn / tataH sAdhorupazamavacanaM zrutvA kalahAnnivRttA jAtA: / yasmAdete kalahAdidoSAH saMbhavanti tasmAtkAraNAt pAtrapiNDAdInAM parivartanaM na kartavyam / evaM sAdhuryatra parasparaM parivartanaM pAtrAdInAM karoti tat lokottaraM parivartanam, evaM sAdhubhirapi parasparaM parivartanaM na kartavyam || sU0 3 // sUtram - je bhikkhU paDiggahaM acchijjaM aNisiddhaM abhihaDa mAhaTudijjamANaM paDiggA hei paDiggArhataM vA sAijjai // sU0 4 // " chAyA -yo bhikSuH pratigrahamAcchedya' anisRSTamabhihatamAhRtya dIyamAnaM pratigRhNAti pratigRdantaM vA svadate // sU0 4 || cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcit bhikSuH 'paDiggahaM' pratigrahaM pAtram 'acchijjaM' Accheyam anyasvAmikaM pAtraM sAdhvarthe balAt gRhItvA dIyate tat Accheyam, anyasvAmikavastu balAtkArapUvarka gRhItvA dIyamAnaM tathA svakIyamapi vastu dAsAdihaste sthitaM tad vastu taddhastAdAcchidya sAdhave yad dIyamAnaM tadapi Acchedyamucyate 'aNisidUM' anisRSTam - yadvastu anekasvAmikaM tat sarveSAmAjJAM vinA grahaNam anisRSTamityarthaH, 'abhihaDaM Aha dijjamANaM' abhimukhamAhRtya dIyamAnaM sAdhvarthamabhimukhamAgatya yat dIyate tAdRzam pAtrAdikam 'paDiggA hei' pratigRhNAti svIkaroti tathA 'paDiggArhataM vA sAijjai' pratigRhNantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / zrI nizItha sUtra
Page #426
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUNibhASyAvacUriH u014 sU0 4-5 AcchedyapAtragrahaNAnAjJAvitaraNaniSedhaH 335 atrAha bhASyakAra:bhASyam --acchijja tivihaM vuttaM pahu sAmi ya teNae / ___ ehiM chijjaM ca pattAi, sAhUNaM Neva kappai // chAyA--Acchedya trividha prokta, prabhu svAmi ca stenakam / etaizchedya ca pAtrAdi sAdhUnAM naiva kalpate // avacUriH---sUtre yat balAtkArAdinA pAtrAdInAmAchedyatvaM kathitaM tat AchedyaM trividhaM triprakArakaM bhavati, prabhvAchedya, svAmyAchedya stenAchedya ca / tatra etaiH prabhuprabhRtibhirAchedya balAtkArAdinA gRhItaM pAtrAdikaM piNDavastrapAtrAghupadhiH zramaNAnAM zramaNInAM ca naiva kalpate upabhogAya tathA ca prabhvAcchece udAharaNam--- ___ kasmiMzcit prAme eko gopa AsIt , sa ca payovibhAgena gAH rakSati, gavAM yat dugdhaM bhavati tatraikaM bhAgaM svayaM gRhNAti bhAgatrayaM ca gosvAmine dadAti / athavA dinatrayaM sarva dugdhaM gosvAmine dadAti caturthe dine yat yat dugdhaM tatsarva svayaM gRhNAti, etadeva gopasya vetanam / evaMprakAreNa gopAlanaM kurvan gAH rakSati / ekadA kadAcit gopAlasya payograhaNadivase kazcit zramaNaH samAgataH tadA gosvAmI gavAM payo gRhItvA zramaNAya dattavAn , yadyapi gopasyedRzaM kArya nAbhimataM tena tasya manasi apriyamabhUt tathApi tUSNImeva sthitaH maunameva sthitaH nyUnabheva dugdhaM payobhAjane gRhItvA svagRhaM gatavAn / tadanantaraM tatpalyA gopikayA payobhAjanamabhRtaM dRSTam , tadRSTvA sA provAca gopaM prati-kathamadya payobhAjane nyUnameva dugdhaM ghidyate / gopo'vadat he gopike ! kiM kathayAmi mama daurbhAgyAt tatraiko durvarNaH zramaNaH samAgataH tasmai mama dugdhaM balAt gRhItvA gosvAminA dattaM tato riktaM payobhAjanaM vidyate, tadA sA gopaM prati kruddhA durvAkyaM kathitavatI / tataH sa sAdhu mArayituM samAgataH, prayatnena mocitaH sAdhuriti / tasmAdAcchidya dIyamAnamannAdikaM na grAhyamiti / evaM svAmyAcchedyamanekasvAmikaM vastu ekasyaivAjJayA grahaNe svAminAM parasparaM kalahAdikaM jAyate atastadapi tyA'yam / evaM stenAcchedyaM caureNa yaccauryakarmaNA''nItaM tat bhayapradarzanapUrvakaM taddhastAdAcchidya dIyamAnaM bhavati, etAdRzavastugrahaNe tadIyasaMtatyAdinA zrAvakasya prANabhayAdisaMbhAvanA, tatastathA na kAryam / / sU0 4 // sUtram-je bhikkhU atiregapaDiggahaM gaNiM uddesiya gaNiM samuddesiya taM gaNiM aNApucchiya aNAmaMtiya aNNamaNNassa viyarai viyaraMtaM vA sAijjai // sU0 5 // zrI nizItha sUtra
Page #427
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre chAyA-yo bhikSuratirekapratigrahaM gaNimuddizya gaNiM samuddizya taM gaNimanApR. cchaya anAmantrya anyonyasmai vitarati vitaraMtaM vA svadate // sU0 5 // cUrNI --- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcit bhikSuH 'airegapaDiggahaM' atirekapratigraham-pramANAdadhikaM pAtraM yAvatpramANakaM pAtrAdikaM zramaNArtha zAstre kathitaM tato'dhikam , ayaM bhAvaH-utkRSTena ekasya sAdhoH kRte pAtratrayaM caturthamundakaM tIrthakareNAnujJAtaM, tato'dhikaM pAtram atirekamiti kathyate / athavA-yAvatsaMkhyaka pAtragrahaNaM kathitaM tadapekSayA yadi bahutaraM gRhNAti tato'tirekamiti kathyate / athavA anena prakAreNAtireko bhavet-yathA kopi sAdhuH pAtrayAcanArtha prasthitaH tata AcAryaH pRcchati ka gacchasi, tadA sa vadati pAtramAnetum , pAtreSu chidrANi jAtAni / tadA AcAryaH kathayati-sarvasAdhvartha pAtrANi Anayatu / tadA sa nirgataH pAtramAnetum mArge gacchan saMbhogisAdhunA sa dRSTaH, saMbhogI sAdhurvadati-ka gacchasi ? sa provAca AcAryeNa sarveSAM pAtragrahaNAya prasthApito'smi / tadA sAMbhogikaH sAdhurvadati-bho zramaNa ! yAvanti pAtrANi guruNA te grahItuM saMdiSTAni tAvatsu pAtreSu gRhIteSu yadi tadatiriktaM pAtraM labdhaM bhavet tadA grahItavyaM, gRhItvA ca mahyaM samarpaNIyam , ahamAcArya vijJApayiSyAmi / tataH pAtrAnveSakaH sAdhurvadati-evaM kariSyAmIti / tataH sa gataH pAtramAnetum tato labdhaM tAvatpramAkaM pAtraM yAvanmAtraM guruNA saMdiSTaM tato'dhikamapi pAtraM labdhaM gRhItaM ca / evaM prakAreNAtirekaparigraho bhavati / athavA yadIdaM pAtraM truTitaM sphuTitaM sphaTitaM vA syAt tadA grahItavyaM bhavet , saMprati prAyogyaM ca labhyate, iti kRtvA AtmachandasA anirdiSTAnyapi pAtrANi gRhItAni ityatirekaparigraho bhavatIti / "gaNiM uddesiya gaNiM samuddesiya" yaM gaNimuddizya yaM gaNiM samuddizya atirekapAtraM gRhItam tatra vizeSita uddezo yathAgRhItamatirekapAtrAdikaM sAdharmikAya dAsyAmIti, tathA vizeSitaH samuddezaH yathA sati sAdharmike sAdharmikAya dAsyAni, athavA uddezaH -gaNito dAsyAmi vAcakAya vA dAsyAmi, samuddezo yathA amukagaNine dAsyAmi amukhavAcakAya vA dasyAmIti / tatra sAmAnyato'vadhAraNamuddezo vizeSato nirdhAraNa samuddeza iti niSkarSaH / "taM gaNi aNApucchiya aNAmaMtiya" taM gaNinaM yadarthamatirekapAtrasya grahaNaM kRtavAn tam anApRcchya pRcchAmakRtvaiva anAmantrya AmaMtraNamakRtvaiva, yamuddizya atirekapAtrAdikaM gRhItavAn taM dRSTvA gimantraNaM, yathA-idaM tvadIyaM pAtrAdikaM svecchayA gRhANa, atha yadarthamAnItavAn sa pratyakSato na milati tadA anyaM pRcchati kutra gatavAn sa sAdhuramuko vAcako gaNI vA iti pracchanam , dRSTe AmantraNamadRSTe pRccheti vivekaH / "aNamaNNassa viyarai" anyonyasmai vitarati yaM samuddizyA''nItavAn tamanApRcchaya anAmantryAnyasmai svecchayA vitarati dadAti, tathA 'viyaraMtaM vA sAijjai' vitarantaM dadataM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAdikA doSA bhavanti ||suu. 5 // zrI nizItha sUtra
Page #428
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u041 sU06-8 atirekapratigrahasya samarthAsamarthAya dAnAdAnani0 337 sUtram - je bhikkhU airegaM paDiggahaM khuDDagassa vA khuDDiyAe vA therassa vA theriyA vA ahatthacchinnassa apAyachiSNassa anAsAchiNNassa akaNNachiSNassa aNoichiNNassa sakkssa dei detaM vA sAijjai // sU06 // chAyA yo bhikSuratirekapratigrahaM kSullakAya vA kSullikAyai vA sthavirAya vA sthavirAyai vA ahastachinnAya apAdachinnAya anAsAchinnAya akarNachinnAya anoSThachinnAya zaktAya dadAti dadataM vA svadate / / sU0 6 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'airegaM paDiga ' atirekaM pratigrahaM pramANAdadhikaM pratigrahaM pAtraM yasya pAtrasya yAvat pramANaM zAstre kathitaM tadape - kSayA adhikaM pAtramatirekabhiti kathyate, tAdRzapAtram 'khuDDagassa' kSullakAyAnatikrAntavAlavayaskAya bAlakAyetyarthaH, 'khuDDiyAe vA' kSullikAyai vA bAlikAyai 'theragassa vA sthavirAyavRddhAya vA 'theriyAe vA' sthavirAyai vA vRddhAyai ityarthaH, kathaMbhUtebhya-kSullakAdibhyaH ? tatrAha - 'ahatthacchiSNassa' ahastacchinnAya na hastau chinnau bhagnau yasya sa ahastachinnaH hastAdyava - yasaMpannaH, tasmai ahastachinnAya tathA 'apAyacchiNNassa' apAdachinnAya na pAdau caraNau chinnau vibhagnau yasya sa apAdachinnaH pAdAvayavasampannaH; tasmai apAdacchinnAya tathA 'aNAsAcchiNNassa' anAsAchinnAya na chinne kartite nAsike yasya sa anAsAchinnaH tasmai anAsAchinnAya nAsikAvayavasampannAya 'akaNNachiSNassa' akarNachinnAya - acchinnakarNAya karNasaMpannAyetyarthaH 'aNoichiNNassa' anoSThachinnAya na chinnau oSThau pUrvAparau yasya sa tathAvidhaH tasmai anoSThachinnAya oSThAvayavasampannAya etAvatA sarvAvayavasampannatvaM pradarzitam ata eva sakkasa' zaktAya samarthAya tatra zArIrika mAnasikAdibalayuktaH samarthaH tAdRzAya zaktisampannAya 'deha' dadAti sarvAGgopAGgayuktabalavIryAdisampannAya yo bhikSuratirekapAtraM samarpayati tathA 'detaM vA sAijjai' dadataM vA svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / atrAha bhASyakAraH -- bhASyam[ - bAlassa ya vuiTassa ya, sAhussa sAhuNissa vA / sakkarasANaM gachinnassa, dejja pattAi dosabhA || chAyA - bAlAya ca vRddhAya ca sAdhave sAdhyai vA / zaktAyA'naGgachinnAya dadyAt pAtrAdi doSabhAk // avacUri:- re:- bAlAya bAlyAvasthAsampannAya, vRddhAya sthavirAya vA sAdhave tathA etAdRzyai sAdhyai vA, kodRzAya ? zaktAya zaktisampannAya gamanAgamanasamarthAya tathA anaGgachinnAya zrI nizItha sUtra
Page #429
--------------------------------------------------------------------------
________________ 338 nizIthasUtre hastapAdAdiparipUrNAGgAya sAdhave sAdhvai vA yadi kopi muniH yat pAtrAdi vastrapAtrAdyupakaraNajAtaM sAtirekaM sAdhukalpAdadhikaM tat dadyAt sa doSabhAg bhavati-AjJAbhaGgAdidoSAn prApnotIti bhAvaH ||suu0 6 // sUtram-je bhikkhU airegaM paDiggahaM khuDDagassa vA khuDDiyAe vA theragassa vA theriyAe vA hatthachiNNassa pAyacchiNNassa nAsAchiNNassa kaNNachiNNassa oTThachiNNassa asakassa na dei na deMtaM vA sAijjai // chAyA--yo bhikSuratirekaM pratigrahaM kSullakAya vA kSullikAyai vA sthavirAya vA sthavirAyai vA hastachinnAya pAdachinnAya nAsAchinnAya karNachinnAya oSThachinnAya azaktAya na dadAti na dadataM vA svadate // sU0 7 // cUrNI--sUtroktahastachinnAdivizeSaNaviziSTebhyaH, sAdhusAdhvIbhyaH atirekaM pAtraM na dadAti na dadatamanumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati ||suu0 7 // sUtram-je bhikkhU paDiggaha aNalaM athiraM adhuvaM adhAraNijjaM dharei dharataM vA sAijjai ||suu08|| chAyA-yo bhikSuH pratigrahamanalamasthiramadhruvamadhAraNIyaM dharati dharantaM vA svadate // cUrNI--'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'paDiggahaM' pratigrahaM pAtram 'aNalaM' analam-aparyAptam , tatra alaM zabdaH paryAptyarthakaH na alamanalam aparyAptam asaMpUrNa khaNDitAvayavamityarthaH 'athiraM' asthiram adRDham 'adhuvaM' adhruvam , tatra dhruvaM dIrghakAlabhAvi tathA ca dIrghakAlabhAvi yat na bhavati tat adhruvam 'adhAraNijja' adhAraNIyam na dhArayituM yogyaM yat tat adhAraNIyam alakSaNasampannamityarthaH yAdRzaM lakSaNaM pAtrasya kathitaM tAdRzalakSaNavihInaM yat pAtraM tat adhAraNIyamiti kathyate, etAdRzamanalamasthiramadhruvamadhAraNIyapAtram yo bhikSuH 'dharei' dharati, svasamIpe sthApayati tathA 'dharata' vA sAijjai' dharantaM vA svadate, yo hi analAdikapAtrasya dhAraNaM karoti kArayati tasyAnumodanaM vA karoti sa prAyazcittabhAgI bhavati / / sU0 8 // sUtram--je bhikkhU paDiggahaM alaM thiraM dhuvaM dhAraNijjaM na dharei na dharetaM vA sAijjai / / sU0 9 // chAyA-yo bhikSuH pratigrahaM alaM sthiraM dhruvaM dhAraNIyaM na dharati na dharantaM vA svadate // sU0 9 // zrI nizItha sUtra
Page #430
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 14 sU0 9-31 pratigrahasya varNAdiviparyayakaraNaniSedhaH 339 cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'paDigga' pratigrahaM pAtram 'alaM' alaM paryAptam 'thiraM' sthiraM dRDham 'dhuvaM' dhruvaM cirakAlaparyantamapi sthAyi 'dhAraNijjaM ' dhAraNIyaM dhatu yogyaM pAtrasya yat lakSaNaM pradarzitam tAdRzalakSaNayuktam 'na ghare' na dharati yat pAtra kAryakaraNasamarthaM dRDhaM cirakAlasthAyi sarvalakSaNalakSitaM na gharati na svakIyapArzve'vasthApayati tathA 'na dharataM vA sAijjai' na dharantaM vA svadate, yo hi bhikSuH sarvathA - lakSaNAdisampannamapi pAtrAdikaM na dharati tasyAnumodanaM karoti sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU09 // sUtram - je bhikkhU vaNNamaMtaM paDiggahaM vivaNNaM karei kareMtaM vA sAijjai // sU0 10 // chAyA - yo bhikSurvarNavantaM pratigrahaM vivarNa karoti kurvantaM vA svadate // sU0 10 // cUrNI - ' je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcit bhikSuH 'vaNNamaMtaM paDiggahaM' varNavantaM pratigrahaM zobhAyuktam 'vivaNNaM karei' vivarNa karoti, tatra kutsito varNoM nIlAdikaH yasya darzanena manasi aprItirjAyate tAdRzena kutsitavarNena yuktaM karoti 'kareMtaM vA sAijjai' kurvantaM vA svadate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 10 // sUtram -- je bhikkhU vivaNaM paDiggahaM vaNNamaMtaM karei kareMta vA sAijjai // sU0 11 // chAyA- - yo bhikSurvivarNa pratigrahaM varNavat karoti kurvantaM vA svadate // sU0 11 // --- cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcit bhikSuH 'vivaNNaM paDigga' vivarNe pratigrahaM pAtram vigatavarNa kSAratiktoSNajalAdinA vigatavarNaM pratigrahaM pAtrAdikaM punarapi 'varNamaMta karei' varNavat karoti zobhanavarNayuktaM karoti 'kareMtaM vA sAijjai' kurvantaM vA svada sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 11 // sUtram -- je bhikkhU navae me paDiggahe laddhe ti huTu telleNa vA ghaNa vA NavaNINa vA basAe vA makkhejja vA miliMgejja vA maktaM vA militaM vA sAijjai // sU0 12 // chAyA- -yo bhikSurnavo mayA pratigraho labdha iti kRtvA tailena vA ghRtena vA navanItena vA vasayA vA mrakSayet vA abhyaGgayet vA prakSayantaM vA abhyaGgayantaM vA svadate // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcit bhikSuH 'nava me paDigga laddhe' navo mayA pratigraho labdhaH pratigrahaH pAtraM labdham 'tti kaTTu' iti kRtvA labdhasya prati zrI nizItha sUtra
Page #431
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre 340 grahasya saundarya prasAdhanAya 'telleNa vA' 'tailena vA - atasyAditailena 'ghaNa vA' ghRtena vA 'NavaNIpaNa vA' navanItena vA 'basAe vA' vasayA vA carvIti lokaprasiddhayA tat pAtram 'makkhe - jjabA' mrukSayet vA ekavAraM lepaM kuryAt 'bhiliMgejja vA' abhyaGgayet vA anekavAraM vA prakSaNaM kuryAt kArayet vA tathA 'makkhataM vA' prakSayantaM vA 'bhiliMgeMta vA' abhyaGgayantaM vA 'sAijjai ' svadate sa prAyazcittabhAgI bhavati / / sU0 12 // evam anena nUtanapAtraviSayaka tailAdyAlApakaprakAreNa lodhAdinA 13, zItodakavikRtA dinA 14, evaM bahudai sikena tailAdinA 15, lodhAdinA 16, zItodakavikRtAdinA 17, evaM tailAditaH zItodakavikRtAdiparyantAni sarvANi SaT sUtrANi, nUtanapAtraviSayANi 17, tathA surabhigandhapAtrasya durabhigandhakaraNaviSayaM 18, durabhigandhasya surabhigandhakaraNaviSayamiti sUtre 19 / surabhigandhapAtrasya tailAdiviSayaM 20 loghrAdiviSayaM 21, zItodakavikRtAdiviSaryaM ceti trINi sUtrANi 22, evaM surabhigandhapAtrasya bahudai vasika-taila- lodhra - zItodakavikRtAdinA trINi sUtrANi, evaM SaT sUtrANi 25 / anenaiva prakAreNa tailAdinA lodhrAdinA zItodakavikRtAdinA, evaM bahudaivasika-taila- lodhra-zItodakavikRtAdinA durabhigandhaviSayANi SaDapi sUtrANi bodhyAni 31 / etAni dvAdazasUtrata ArabhyaikatriMzatsUtraparyantAni viMzatisUtrANi yathAyogaM paribhAvya vyAkhyeyAni sUtrAlApakAzcettham-- " je bhikkhU Navae me paDiggahe laddhetti kaTTu lodveNa vA kakkeNa vA cuNNeNa vA vaNNeNa vA ullolejja vA udhaTUTejna vA ullolaMta vA ubbataM vA sAijjai // sU0 13 // je bhikkhU Navae meDiggahe laddhe-tti kaTTu sIodagaviyaDeNa vA usiNodagaviyaDeNa vA uccholejja vA padhovejja vA uccholeMtaM vA0 / / sU0 14 // je bhikkhU Navae me paDiggahe lade -tti kaTTu bahudevasi eNa telleNa vA0 // sU0 15 || bahudevasieNa lodveNa vA0 // sU0 16 // bahudevasieNa sIodaga viyaDeNa vA0 / / sU017 || je bhikkhU subbhigaMdhe paDiggahe ladve-tti kaTTu dubbhigaMghe kare || 18 || je bhikkhU dubbhigaMthe paDiggahe laddhe tti kaTTu subbhigaMdhekarei // sU0 19 // je bhikkhu subhigaMdhe paDhiggahe ladve - ti kaTTu telleNa vA0 // sU0 20 || lodveNa vA0 // sU0 21 // sIodagaviyaDeNa vA0 // sU0 22 // evaM bahudevasieNa telleNa vA0 // sU0 23 // bahude - sieNa lodveNa vA0 // sU0 24 // bahudevasieNa sIodagaviyaDeNa vA0 / / sU0 25 / / je bhikkhU dubhigaMdhe paDiggahe ladve-tti kaTTu telleNa vA0 // s0 26 || lodveNa vA0 // sU027 sIodagaviyaDeNa vA0 // sU0 28 || evam - bahudevasieNa telleNa vA0 / sU0 29 / / bahudeva - sieNa lodreNa vA0 || sU0 30 // bahudevasieNa sIodagaviyaDeNa vA0 || sU0 31 // " ityevaM sUtrAlApakA bodhyA: / zrI nizItha sUtra
Page #432
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 14 sU. 32-54 pAtrasyAtApanatadgatapRthivIkAyAdinissAraNani0341 atrAha bhASyakAraHbhASyam -- ghasaNe khAlaNe lecakaraNe pAyagassa hi / pAvaI bahuNo dosA, bhikkhU ettha na saMsao // chAyA -gharSaNe kSAlane lepakaraNe pAtrakasya hi / prApnoti bahUn doSAn bhikSuratra na saMzayaH / / avacUriH--- navaM mayA pAtraM labdhamiti kRtvA yo bhikSuH zramaNaH zramaNI vA gharSaNamekavAramanekavAraM vA karoti tathA navInapAtrasya navAkArameva pAtraM sarvathA tiSThatu iti buddhyA tailAdinA gharSaNaM mardana karoti kArayati vA kurvantaM vA anumodate, tathA kSAlanaM pAtrasya sugandhikaraNAya durabhigandhanivRttaye, navasya navAkArameva sarvathA tiSThatu iti buddhyA acittazItoSNajalena karoti paradvArA vA kArayati tathA kurvantamanumodate, tathA lepane navaprAptasya pAtrasyaH navatvadRDhatAyai surabhigandhapAtrasya surabhigandhasthApanAya durabhigandhapAtrasya durgandhanivRttyartha lodhrAdidravyeNa lepanaM karoti kArayati tathA kurvantamanumodate / evaM bahudaivasikasUtreSvapi, tailaghRtanavanItAdinA-sakRt asakRdvA mardanam , acittazItoSNajalena prakSAlanaM karoti kArayati kurvantamanumodate sa bhikSuH zramaNaH zramaNI vA bahUn AjJAbhaGgAdikAn AjJAbhaGgAnavasthAmithyAtvasaMyamavirAdhanAtmavirAdhanArUpAn doSAn prApnoti, atraitasmin na kopi saMzayaH, ete doSA bhavantyeva teSAmiti bhAvaH / ime cAnyepi doSA bhavanti tathAhi-tailAdinA pAtrasya gharSaNe kRte hastAdyaGgAnAmupaghAto bhavati, tathA navanItAdiSu vidyamAnajIvAnAmapyupaghAto bhavati, tathA pAtrasya durgandhanivAraNAya AtApasthAne dhUpanAdikaraNe sampAtikajIvAnAM virAdhanamapi jAyate, tathA utpIDane ca bhUmigatA jIvA api virAdhitA bhavanti, yasmAt tailAdinA gharSaNAdikaraNe ete pUrvoktA doSA bhavanti tasmAtkAraNAt zramaNaH zramaNI vA aparikarmitaM yadRcchayA prAptameva pAtrAdikaM dhArayet , tathA tAzasyaivopabhogamapi kuryAt , na tu kadAcidapi sugandhitalabdhapAtrAdInAM sugandhitAM dRDhayituM durabhisaMprAptapAtrastha durgandhasyApanayanAya telAdinA bahudaivasikatailAdinA mardanalepanazItoSNAnyatarAcittajalena prakSAlanAdikaM svayaM na kuryAt na vA paradvArA kArayet na vA tailAdinA mardanAdikaM kurvantaM zramaNAntaraM kathamapi kadAcidapyanumodayediti, kintu zAstrasaMmatapaddhatimAzrityaiva saMyamArAdhanaM kartavyaM kArayitavyaM kurvantaM vA anumodanIyam na tu kadAcidapi svamanISayA kimapi tatra nyUnAdhikabhAvaH karaNIyaH, sarvajJabhASitaparamasUkSmaviSaye svamanISayA vicArasyAyogyatvAt // suu031|| sUtram-je bhikkhU aNaMtarahiyAe puDhavIe paDiggahaM AyAvejja vA payAvejja vA, AyAtaM vA payAvetaM vA sAijjai // sU0 32 // zrI nizItha sUtra
Page #433
--------------------------------------------------------------------------
________________ 342 nizIthasUtre chAyA-yo bhikSuH anantarahitAyAM pRthivyAM pratigrahaM AtApayed vA pratApaye vA, AtApayantaM vA pratApayantaM vA svadate // sU0 32 // cUrNI-. 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcit bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'aNaMtarahiyAe' anantarahitAyAm anantarahitA nAma sacittA tasyAM sacittAyAm 'puDhavIe' pRthivyAM pUrvoktarupAyAH pRvivyA uparItyarthaH 'paDiggahaM' pratigrahaM pAtram 'AyAvejja vA' AtApayed vA ekavAram 'payAvejja vA' pratApayed vA anekavAram evam , 'AyAtaM vA' AtApayantaM vA 'payAveMtaM vA' pratApayantaM vA'nyam 'sAijjaI' svadate'numodate sa prAyazcittabhAg bhavati // 32 // evaM 'sasaNiddhAe puDhavIe' trayastriMzattamasUtrAdArabhya dvicatvAriMzattamasUtraparyantadazasUtrANAM vyAkhyA trayodazoddezakoktadvitIyasUtrAdArabhyaikAdazaparyantasUtravyAkhyAvadavaseyA, vizeSastvetAvAneva yat-tatra sacitapRthivyAdau sthAnazayyAniSadyAnaSedhikInAM pratiSedhaH kRtaH, atra tu pratigrahasyAtApanapratApanaviSayaH pratiSedhaH prokta iti // sU0 33-42 // sUtram-je bhikkhU paDiggahAA puDhavIkArya nIharei nIharAvei nIhariyaM AhaTu dijjamANaM paDiggAhei paDiggAheMta vA sAijjai // 43 // evaM AukAyaM // sU0 44 // teukAyaM / / sU0 45 // chAyA-yo bhikSuH pratigrahAt pRthivIkArya nirharati nirhArayati nihataM AhatyadIyamAnaM pratigRhNAti pratigRhyantaM vA svadate // sU0 43 // evaM apkAyam // sU0 44 // tejaskAyam / / sU0 45 / / cUrNiH -- 'je bhikkhu' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcit bhikSuH gRhasthagRhe pAtragrahaNasamaye yadi 'paDiggahAo' pratigrahAt pAtrAt 'puDhavIkArya' sacittapRthivIkAyaM lavaNagairikAdikaM yadi patet tat 'nIharei' nirharati niSkAsayati svayameva tathA 'nIharAveI' nirhArayati anyena gRhasthena vA 'nIhariyaM AhaTu dijjamANaM' nirdRtaM niSkAsitaM sadapi Ahatya abhimukhamAnIya dIyamAnaM pAtram 'paDiggAhei' pratigRhNAti svIkaroti svIkArayati vA 'paDiggAheMtaM vA sAijjai' pratigRhNantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 43 / / 'evaM AukAyaM teukArya' iti, anenaiva prakAreNa apkAyatejaskAyayorapi nirharaNaviSayaM sUtradvayaM vyAkhyeyam / agnikAyanirharaNamevaM bhavati pAtre kenApi kAraNena akasmAdvA agnikaNaH patito bhavet taM niSkAsya dadAti iti // 44-45 // evameva kasda-mUla-patra-puSpa-phala-bIja-haritaviSayakANi sapta sUtrANi // sU0 52 // evam auSadhibIjaviSayakaM sUtram , tatra auSadhiH zAlyAdyannaM tasya bIjAnIti kaNAn nirharati, ityAdi zrI nizItha sUtra
Page #434
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u.14 sU055-57 pAtrasya koraNa-mArgasabhAgatajJAtakAdiyAcanani0 343 sUtram // sU0 53 / evaM trasaprANajAta kunthupipIlikAdikaM tadviSayakamapi sUtraM vijJeyaM vyAkhyeyaM ca // sU0 54|| sUtram- bhikkhU paDiggahaM korei korAvei koriyaM AhaTudijjamANaM paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai / / sU0 55 // __chAyA-yo bhikSuH pratigrahaM korayati korAvayati koritamAhRtya dIyamAnaM pratigRsAti pratigRhyantaM vA svadate // sU0 55 // cUrNiH-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcit bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'paDiggahaM' pratigrahaM pAtram 'korei' korei iti dezIzabdo'yama tadarthastu sUkSmacchidaizcitrayati arthAt yo bhikSuH pAtrasya mukhAdikaM vicchitya svayaM sampAdayati citrAdikaM ca pAtre svayaM karoti 'korAvei' korAvayati citrayati anyadvArA pAtrasya mukhAdikaM citrAdikaM ca kArayati 'koriyaM AhaTudijjamANaM' koritamAhRtya dIyamAnaM citritaM pAtraM paradvArA sammukhamAgatya dIyamAnam 'paDiggAhei' pratigRhNAti svIkaroti svIkArayati vA 'paDiggAheMtaM vA sAijjai' pratigRhNantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // suu055|| sUtram-je bhikkhU NAyagaM vA aNAyagaM vA uvAsaMga vA aNuvAsagaM vA gAmaMtaraMsi vA gAmapahaMtaraMsi vA paDiggahaM obhAsiya AbhAsiya jAyai jAyaMtaM vA sAijjai ||suu0 56 // chAyA---yo bhikSuJjatakaM vA ajJAtakaM vA upAsakaM vA anupAsakaM grAmAntare vA grAmapathAntare vA pratigrahamavabhASyAvabhASya yAcate yAcamAnaM vA svadate // sU0 56 // cUrNi- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhivakhU' yaH kazcid bhikSuH 'NAyagaM vA' jJAtakaM vA svajanaM vA tatra svajanaH pUrvasaMstutaH pazcAtsaMstutazca, tatra pUrvasaMstutaH pUrvaparicito mAtApitRbhrAtRprabhRtikaH, pazcAtsaMstutaH zvazurazvazrazyAlakAdiH 'aNAyagaM vA' ajJAtakam asvajanaM svajanabhinno vA pUrvaparicitaH grAmavAsI dezavAzI vA tam 'uvAsagaM vA' upAsakaM jinadharmAnuyAyinaM zrAvaka zrAdhikA vA 'aNuvAsagaM vA' anupAsakaM zrAvakabhinnaM yaM kamapi vA 'gAmaMtaraMsi vA' grAmAntare vA-dvayomayormadhyabhAge 'gAmapahaMtaraMsi vA' prAmapathAntare vA grAmasya mArgadvayamadhye 'obhAsiya obhAsiya' avabhASyAvabhASya uccaiHzabdena kathayitvA kathayitvA 'paDiggahaM' pratigrahaM pAtrAdikam 'jAyai' yAcate pAtrayAcanAM karoti 'jAyaMtaM vA sAijjaI' yAcamAnaM vA svadate sa prAyazcittabhAgU bhavati / atrAha bhASyakAraH-- zrI nizItha sUtra
Page #435
--------------------------------------------------------------------------
________________ 344 nizIthasUtre bhASyam-aNAyagaM NAyagaM vA, gAme magge'havA jaI / ___ obhAssa jAyaI pattaM, ANAbhaMgAi pAvaI // chAyA--ajJAtakaM jJAtakaM vA grAme mArge'thavA yatiH / ___ avabhASya yAcate pAtramAjJAbhaGgAdi prApnoti // avacUriH- yo yatiH zramaNaH zramaNI vA grAmamadhye grAmamArge grAmamadhyavartimArga vA grAmadvayamadhyavartimArgamadhye ityarthaH ajJAtakam jJAtakaM zrAvakamazrAvakaM vA avabhASya uccaiH svareNa kathayitvA kathayitvA yAcate sa yatiH zramaNaH zramaNI vA AjJAbhaGgAdikAn AjJAbhaGgAnavasthAmithyAtva saMyamavirAdhanAtmavirAdhanAdoSAn prApnuyAt tasmAtkAraNAt zramaNaH zramaNI vA grAmasya mArgamadhye anyatra vA mArgamadhye svajanAsvajanAdikaM zrAvakamazrAvakaM vA avabhASya pAtrAdikaM na yAceta na vA yAcamAnaM zramaNAntaraM kathamapi kadAcidapyanumodayet iti // sU0 56 // sUtram--je bhikkhU NAyagaM vA aNAyagaM vA uvAsagaM vA aNuvAsaMga vA parisAmajjhao uTThavettA paDiggahaM obhAsiya obhAsiya jAyai jAyaMtaM vA sAijjai ||suu0 57 // chAyA- yo bhikSuJjatakaM vA ajJAtakaM vA upAsakaM vA anupAsakaM vA pariSanmadhyAt utthApya pratigrahamavabhASyAvabhASya yAcate yAcamAnaM vA svadate / / sU0 57 / / cUrNiH----'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcit bhikSuH 'NAyagaM vA' jJAtakaM vA 'aNAyagaM vA' ajJAtakaM vA 'uvAsagaM vA' upAsakaM zrAvakaM vA 'aNuvAsagaM vA' anupAsake zrAvakabhinnaM vA ye kamapi vyaktivizeSam 'parisAmajjhao udvavettA' pariSanmadhyAt utthApya, tatra pariSat sabhA, tanmadhyAt utthApya 'paDiggahaM' pratigrahaM pAtram obhAsiya 'obhAsiya' avabhASyAvabhASya miSTamanojJAdivacanaM vA kathayitvA kathayitvA 'jAyai' yAcate 'jAyaMta vA sAijjaI' yAcamAnaM vA svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / atrAha bhASyakAraHbhASyam--NAyagAI sabhAmajjhA, uhAviya jaI jai / jAyaI pattavatthAI, ANAbhaMgAi pAvaI // chAyA-jJAtakAdikaM sabhAmadhyAdutthApya ytirydi| __ yAcate vastrapAtrAdIn AjJAbhaGgAdi prApnoti // avacUriH-yadi kadAcit sabhA pariSat tanmadhyAt utthApya jJAtakAdikaM svajanamasvajanaM vA zravakamazrAvakaM vA pAtravastrAdIn yAcate prArthayate tadA AjJAbhaGgAdikAn doSAn prApnuyAt tasmAt tathA na kuryAt , na vA tathAkurvantamanumodayediti / sabhAta utthApya svajanAdinA vArtAlApakaraNe zrI nizItha sUtra
Page #436
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 14 sU0 58-60 pratigrahanizzrayA RtubaddhAdikAlanivAsaniSedhaH 345 'nyepi doSA bhavanti tathAhi-sabhAmadhye dharmakathAM zrotumaneke jJAtakA ajJAtakA vA zrAvakA azrAvakA vA samAgatA bhavanti tatra tanmadhyAt yaM kamapi samutthApya pAtrAdiyAcanaM karoti zramaNaH tadA tasya tatra kazcit zatrurapi dharmakathAM zRNvan AsIt , tacchatrobhinnA api Asan , tadivase tatkAle vA tacchatroH catuSpadamazvAdikaM kopi cauryeNAharat svayaM vA vinaSTo jAtaH, tadoyasvajano vA upadrAvitaH kenApi bhavet tadA zatrormanasi evaM zaGkA bhaviSyati yad catuSyadAdimama naSTastadivase abhukaH zrAvakaH sabhAmadhyAdutthAya bahirgata iti mayA dRSTaH prAyastenaivApaharaNaM kRtaM bhavet , evaMprakAreNa zrAvakopari zramaNopari vA zaGkA kariSyati, athavA sAdhurevApaharaNaM kRtavAnityapi zaGketa, ruSTA vA te saMtApanAdikaM kuryuriti tanniSpannaM prAyazcittaM zramaNasya bhavet tasmAtkAraNAt zramaNaH sabhAta svajanAdikamutthApya pAtrAdiyAcanAM na kuryAt na vA kurvantamanumodeteti // sU0 57 // sUtram-je bhikkhU paDiggahanIsAe uDubaddhaM vasai, vasaMtaM vA sAijjai / / sU0 58 // chAyA-yo bhikSuH pratigrahanizrayA RtubaddhaM basati vasantaM vA svadate / / s0 58 // cUrNI- je 'bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcit bhikSuH 'paDiggahanIsAe' pratigrahanizrayA pAtrAdilAbhecchayA anyaM mAsakalpayogyaM kSetraM parityajya atra kSetre pAtrAdikaM lapsye iti lobhena yaH zramaNaH zramaNI vA Rtubaddhe kAle mAsakalpasyAprAyogyepi grAmAdau 'vasaI' vasati nivAsa karoti 'vasaMtaM vA sAijjaI' vasantaM vA svadate sa prAyazcittabhAg bhavati ||suu0 58 // sUtram--je bhikkhU paDiggahanIsAe vAsAvAsaM vasai vasaMtaM vA sAijjai // sU0 59 // chAyA-yo bhikSuH pratigrahanizrayA varSAvAsaM vasati vasantaM vA svadate sU0 59 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcit bhikSuH 'paDiggahanIsAe' prati prahanizrayA arthAt amukakSetre nivAsakaraNe pracuraM pAtrAdikaM me miliSyatIti vicArya yogye ayogye vA kSetre 'vAsAvAsaM' varSAvAsaM varSAkAlanivAsaM cAturmAsyamityarthaH 'vasaI' vasati nivAsa karoti tathA 'vasaMta vA sAijjaI' vasantaM vA svadate, yo hi zramaNaH zramaNI vA pAtrAdilobhena varSAkAlikanivAsAya yogye'yogye vA kSetre varSoMkAlikanivAsaM karoti tamanumodate sa prAyazcittabhAg bhavati / zrI nizItha sUtra
Page #437
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthace atrAha bhAgyakAraH-- bhASyam-uDubaddhe mAsaM vA, cAummAsaM taheva ya / paDiggahatthaM je bhikkhU, vasai dosabhA bhave // chAyA-- Rtubaddha mAsaM vA cAturmAsaM tathaiva ca / __pratigrahArtha yo bhikSurvasati doSabhAga bhavet // avacUriH- yo bhikSuH pratigrahAzayA Rtubaddhe kAle hemantagrISmAdisamaye mAsaM mAsakalpaM vasati nivAsaM karoti tathaiva tenaiva prakAreNa caturmAsaM vasati nivAsaM karoti pratigrahAzayA tadA tAdRza nivAsaM kurvan bhikSuH doSabhAga AjJAbhaGgAdidoSabhAg bhavati // sU0 59 // sUtram-taM sevamANe Avajjai cAummAsiyaM parihAraTThANaM ugghAiyaM // ||nnisiihjjhynne cauddasamo uddeso samatto // 14 // chAyA-tatsebamAna Apadyate cAturmAsikaM parihArasthAnamudghAtikam / / sU0 49 // // nizIthAdhyayane caturdaza uddezakaH samAptaH // 14 // cUrNI-taM sevamANe' ityAdi / 'ta sevamANe' tat 'paDiggahaM kiNai' ityArabhya 'paDiggAhanIsAe vAsAvAsaM' iti paryantaM sthAna pratisevamAnaH pratisevanAM kurvANaH zramaNaH zramaNI vA 'AvajjaI' Apadyate prApnoti 'cAummAsiyaM' cAturmAsikam 'parihArahANaM' parihArasthAnam 'ugghAiyaM' udghAtikaM laghukama laghucAturmAsikaM prApnoti // sU0 60 // iti zrI-vizvavikhyAta-jagadvallabha-prasiddhavAcaka- paJcadazabhASAkalitalalitakalApAlApakapravizuddhagadyapadyanaikagranthanirmApaka-vAdimAnamardaka-zrIzAhUchatrapatikolhApurarAjapradatta"jainazAstrAcArya"-padabhUSita-kolhApurarAjaguru-bAlabrahmacAri-jainAcArya-jainadharmadivAkara-pUjyazrI-ghAsIlAlabati-viracitAyAM "nizIthasUtrasya" cUrNibhASyAvacUrirUpAyAM vyAkhyAyAm caturdazodezakaH samAptaH // 14 // zrI nizItha sUtra
Page #438
--------------------------------------------------------------------------
________________ // paJcadazoddezakaH // gatazcaturdazoddezakaH, samprati avasaraprAptaH paJcadazoddezakaH prArabhyate / tatra pUrvoktacaturdazoddezakena sahAsya paJcadazoddezakasya sambandhaH pradarzyate--caturdazodezakasyAntimasUtre proktam sAdhuHpratigrahanizrayA varSAvAsaM na vaset , iti, evaM pratigrahanizrayA vasantaM sAdhuM yadi kojyaH sAdhu revaM karaNe pratiSedhayet tadA taM prati sa krodhAvezena paruSaM vadiSyatItyatra paJcadazoddezake paruSabhApAyA niSedhaH kariSyate, iti sambandhenAha bhASyakAraH- 'Na me NiraTTago' ityAdi / bhASyam -Na me jirahago vAso, vallI rUDhaphalAhuNA / evaM vayaMtaM samaNaM, ajjo ! mevaM vayAhi bho // 1 // chAyA--na me nirarthako vAso vallI rUDhaphalA'dhunA / evaM vadantaM zramaNaM Arya ! maivaM vada bhoH // 1 // avacariH-kazcit zramaNazcaturmAsakaraNAtha kutracit kSetre varSAvAsanivAsaM kRtavAn, tatra pAtrArtha vasan ekAM tumbikAlatAM pazyan evaM vadati-aho atra kSetre mama vAso na nirarthako jAtaH, kintu saphala eva, yasmAtkAraNAt eSA purato dRzyamAnA tumbikAvallI samutpannA na kevalaM samutpannaiva kintu kramazo vRddhiMgatA satI bhittyAdau Azraye prasarati, patrAdikamapi asyAM vallyAM paryAptaM jAtam , na kevalaM patrANAmevA''dhikyam kintu puSpaprAcuryamapi jAtam , na kevalaM puSpANAmeva prAcuryam api tu phalAnyapi anekAni jAtAni, na kevalaM phalAnyeva saMjAtAni, kintu katipayaphalAni pakAni saMjAtAni, ataH paraM tumbikAyAH phalAni me pAtrANi bhaviSyanti yadartha mamAtra vAso jAtastatkArya me vinaiva parizramaM bhaviSyati, anukUlaM madIyabhAgyam , evaMprakAreNa harSAtirekAd vadantaM zramaNaM dRSTvA ko'pi tatsamIpavartI zramaNaH taM zramaNaM prati vadati-he Arya ! zramaNa ! maivaM tvaM vada, evaM vadataste mahAn karmabandho bhaviSyati, tataH sa zramaNaH pratiSedhenAruSTo'sau taM prati kaThoravacanaM vadet , tAdRzakaThoravacanasya pratiSedhAya paJcadazodezakasUtramidamArabhyate, ayameva sambandhaH pUrvAparasUtrayorbhavati, tadanena sambandhena AyAtasyAsya paJcadazodezIyaprathamasUtrasya vyAkhyAnaM prastUyate-'je bhikkhU' ityAdi / sUtram-je bhikkhU bhikkhUNaM AgADhaM vayai vayaMtaM vA saaijji||suu01|| chAyA---yo bhikSurbhikSaNAm AgADhaM vadati vadantaM vA svadate // sU0 1 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'bhikkhUNaM' bhikSUNAM-prerakabhikSaNAM 'AgADhaM vayaI' AgAI vadati-tatra atyartha gADham AgADham-uccairvacanam uccairAkrozava zrI nizItha sUtra
Page #439
--------------------------------------------------------------------------
________________ 348 nizIthasUtre canamityarthaH evaMbhUtaM vacanaM bhASate, tathA 'vayaMtaM vA sAijjai' vadantaM vA zramaNamAkrozavacanaM svadateanumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / etatsUtrasya vizeSato vyAkhyAnamatraiva dazamoddezake draSTavyam, etAkAn vizeSa:-yat dazamodezake AcArya paryAyajyeSThaM vA prati Akrozavacanasya pratiSedhaH kRtaH, atra tu bhikSukamAtraM prati Akrozavacanasya niSedhaH kriyate // sU0 1 / / sUtram--je bhikkhu bhikkhUNaM pharusaM vayai vayaMta vA sAijjai ||suu0 2 // chAyA--yo bhikSurbhikSaNAM paruSaM vadati vadantaM vA svadate // sU0 2 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'bhikkhUNaM' bhikSuNAm 'pharusaM kyaI' paruSaM vadati, tatra paruSaM-kaThoraM vAkyaM bhASate tathA 'vayaMtaM vA sAijjaI' vadantam kaThorakhAkyaM bhASamANaM svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / / sU0 2 / / sUtram--je bhikkhU bhikkhUNaM AgADhapharasaM vayai vayaM vA sAijjai // sU0 3 // chAyA-yo bhikSurbhikSaNAm AgADhaparuSa vadati vadantaM vA svadate // sU0 3 // cUrNI---'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'bhikkhUNaM' bhikSU. NAm 'AgADhapharusaM vayaI' AgADhaparuSaM vadati, tatra AgADham-AkrozavacanaM-marmodghATanapUrvakamuccaiH sakrodhaM paruSaM vAkyaM vadati -AkSepaM karoti, tathA 'vayaMta vA sAijjai' vadantaM vA svadate sa prAyazcittabhAgI bhavati / dazamodezasyAdau eva asya vyAkhyAnaM kRtaM tata eva daSTavyamiti // sU0 3 // sUtram-je bhikkhU bhikkhUNaM aNNayarIe accAsAyaNAe accAsAei, accAsAeMtaM vA sAijjai ||suu0 4 // chAyA-yo bhikSurbhikSUNAm anyatarayA atyAzAtanayA atyAzAtayati atyAzAtayantaM vA svadate // sU0 4 // __ cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'bhikkhU NaM' bhikSUNAm 'aNNayarIe' anyatarayA--anekaprakArakAzAtanAmadhyAd ekayA kayAcit 'accAsAyaNAe' atyAzAtana yA 'accAsAei' atyAzAtayati-AjJAtanAM karoti, tathA 'accAsAeMtaM vA sAijjaI' atyAzAtayantam-AzAtanAM kurvantaM vA svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // atrAha bhASyakAraH---- bhASyam---AgADhaM pharusaM vakkaM, dasame khalu vanniyaM / taM cevetthavi NAyace, navaraM bhikkhuyaM pai / / zrI nizItha sUtra
Page #440
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 15 mU0 1-12 AgADhAdivacana sacittAmraparibhoganiSedhaH 349 chAyA- AgADhaM paruSaM vAkyaM dazame khalu varNitam / tadevAtrASi jJAtavyaM navaraM bhikSukaM prati // avacUriH---AgAI paruSaM vAkyam , AgADhaparuSatadubhayA''zAtanAdInAM svarUpam yadeva dazamoddezake varNitam tadeva atrApi jJAtavyam yat pUrvamuktaM tadeva punaratra pradarzitam kintu 'navaraM' ityAdi, navaram etAvAn medaH dazamapaJcadazodezakayorbhavati yat-dazamodezake AcAryaparyAyajyeSThaM prati AgADhavacanAdeH prayogakaraNaniSedho darzitaH, atra paJcadazoddezake tu bhikSuka-sAmAnyazramaNaM prati AgADhAdInAM niSedho darzitaH, tAdRzaprayogakaraNe ca prAyazcittAdikaM kathitamityayaM bhedaH // sU0 4 // sUtram-je bhikkhU sacittaM aMbaM bhuMjai bhujaMtaM vA sAijjai // sU0 5 // chAyA-yo bhikSuH sacittam AnaM bhuGkte bhuJjAnaM vA svadate // sU0 5 // carNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidbhikSuH 'sacittaM aMba' sacittamAnam tatra cittaM-jIvaH tena jIvena saha vartate iti sacittaM-sajIvam Amraphalam 'bhuMjaI' bhuGkte--abhyavaharati tathA 'bhujaMtaM vA sAijjaI' bhuJjAnaM vA svadate-anumodate sa prAyazcitta. bhAgI bhavati // sU0 5 // sUtram-je bhikkhU sacittaM aMbaM viDaMsai viDaMsaMtaM vA sAijjai ||suu06|| chAyA-yo bhikSuH sacittamAnaM vidazati vidazantaM vA svadate ||suu06|| cUrNI -'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidbhikSuH 'sacittaM aMba' sacittaM sajIvamAnam 'viDaMsai' vidazati-cUSati bhakSayati vA 'viDaMsaMtaM vA sAijjai' vidazantaM vA svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // suu06|| sUtram--je bhikkhU sacittaM aMbaM vA aMbapesiyaM vA aMbabhittaM vA aMvasAlagaM vA aMbacoyagaM vA bhuMjai bhuMjataM vA sAijjai // suu07|| chAyA-yo bhikSuH sacittamAnaM vA AmrapezikAM vA AmrabhittaM vA AmrasAlaka vA AmracoyagaM vA bhuGkte bhujjAna vA svadate ||suu.7|| cUrNI-- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'sacittaM aMbaM vA' sacittamAnaM vA sajIvamAmraphalamityarthaH 'aMvapesiyaM vA' AmrapezikAM vA sacittAmAmrapezIm , tatra pezI dIrghAkArAmraphalasyAvayavalakSaNA tAdRzIm AmraphalapezIm, 'aMbabhittaM vA' AmrabhittaM vA tatra bhittam-khaNDaH AmraphalasyArddhabhAga ityarthaH tat 'avasAlagaM vA' AmrasAlakaM vA, tatra-bAhyA challI sAlamiti kathyate 'aMbacoyagaM vA' AmracoyagaM vA tatra-coyagam - AntaratvacA tat 'bhuMjaI' bhuGkte sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 7 // zrI nizItha sUtra
Page #441
--------------------------------------------------------------------------
________________ 350 nizIthasUtre sUtram-je bhikkhU sacittaM aMva vA aMbapesiyaM vA aMbabhittaM vA aMvasAlagaM vA aMbacoyagaM vA viDaMsai viDaMsaMtaM vA sAijjai // sU0 8 // chAyA-yo bhikSuH sacittamAnaM vA AmrapezikAM vA AmrabhittaM vA AmrasAlakaM vA AmracoyagaM vA vidazati vidazantaM vA svadate // sU0 8 // ____ cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH savittaM avaM vA' sacittamAnaM vA 'aMvapesiyaM vA' AmrapezikAM vA 'aMvabhittaM vA' AmrabhittaM vA 'aMbasAlagaM vA' AmrasAlakaM vA 'aMbacoyaga vA' AmracoyagaM vA 'viDaMsaI' vidazati-cUSati tathA 'viDaMsaMtaM vA sAijjaI' vidazantaM vA svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU * 8 // sUtram--je bhikkhU sacittapaiTThiyaM aMbaM bhuMjai muMjaMtaM vA sAijjai / / sU0 9||je bhikkhU sacittapaiTThiyaM aMba viDaMsai viDaMsaMtaM vA sAijjai // sU0 10 // chAyA - yo bhikSuH sacittapratiSThitamAnaM bhuGkte bhuAnaM vA svadate // sU0 9 // ___ yo bhikSuH sacittapratiSThitamAna vidazati vidazantaM vA svadate // suu010|| cUrNI -- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'sacittapaiTThiyaM' sacittapratiSThitam sacitte-sacittajalaharitakAyAdyupari pratiSThitaM-vidyamAnam AnaM bhuGkate. vidazati cUSati / zeSa sUtradvayagataM sarvaM sugamam // sU0 9-10 // sUtram--je bhikkhU sacittapaiTThiyaM aMbaM vA aMbapesiyaM vA aMbabhittaM vA aMbasAlagaM vA aMbacoyagaMvA bhuMjai bhuMjaMtaM vA sAijjai / / suu011|| chAyA-yo bhikSuH sacittapratiSThitamAnaM vA AmrapezikAM vA AmrabhittaM vA AmrasAlakaM vA AmracoyagaM vA bhuGkte bhuJjAnaM vA svadate // sU0 11 // cUrNI --'je bhikkhU' ityAdi / sacittapratiSThitam sacitte-sacittajalAdhu pari vidyamAnaM tat sacittapratiSThitam zeSam sugamam / / sU0 11 // sUtram--je bhikkhU sacittapaiTThiyaM aMba vA aMbapesiyaM vA aMbabhittaM vA aMbasAlagaM vA aMbacoyagaM vA viDaMsai viDaMsaMtaM vA sAijjai ||suu0 12 // chAyA-yobhikSuH sacittapratiSThitamAnaM vA AmrapezikAM vA Amrabhitta vA AmrasAlakaM vA Amracoyaga vA vidazati vidazantaM vA svadate ||suu0 12 // zrI nizItha sUtra
Page #442
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u. 15 s 13-68 anyatIthikA ditaH pAdAmArjanAdiniSedhaH 351 cUrNI -- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'sacittapaidviyaM' sacittapratiSThitam, itivizeSaNaviziSTamAmrAdikaM vidazati - cUSati zeSaM sugamam / atrAha bhASyakAraH--- sacittaMvaM tahA pesiM, taM sacittapaTThiyaM / jo bhuMjejja viDaMsejja, ANAbhaMgAi pAvai // 1 // chAyA - sacitAmraM tathA pezIM, tatsacittapratiSThitam / yo bhuGkte vidazati, AjJAbhaGgAdi prApnoti // 1 // avacUri:- : - yaH kazcid bhikSuH - zramaNaH upalakSaNAt zramaNI vA sa sacittAmram - sacittAmraphalam tathA pezIm AmracIrikAm upalakSaNAd-- AmrabhitaM AmrasAlakam AmracoyagaM vA, Amraphalasya kospi prakAro bhavet taM sacittaM yadi bhuGkte vidazati vA tadA sa zramaNaH AjJAbhaGgAdidoSAn prApnotIti // sU0 12 // sUtram -- je bhikkhU aNNautthiSaNa vA gAratthieNa vA appaNApAe AmajjAvejja vA pamajjAvejja vA AmajjAveMtaM vA pamajjAveMtaM vA sAijjai // sU0 13 // chAyA -- yo bhikSuranyayUthikena vA gArhasthikena vA AtmanaH pAdau AmArjayed vA pramArjayed vA AmArjayantaM vA pramArjayantaM vA svadate // sU0 13 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH[:- zramaNaH zramaNI vA 'aNNautthiNa vA' anyayUthikena - anyamatAnuyAyinA tApasAdinetyarthaH ' gAratthiraNa vA ' gArhasthikena gRhasthena zrAvakeNa tadbhinnena vA 'appaNo pAe' AtmanaH svasya pAdau caraNau 'AmajjA vejja vA' AmArjayedvA- ekavAraM vA mArjanaM kArayedvA 'pamajjA vejja vA' pramArjayedvA anekavAraM vA pramArjanaM kArayedvA, tathA 'AmajjAveMtaM vA' AmArjayantaM vA - ekavAraM caraNamAjainaM kArayantaM vA 'majjAveMtaM vA' pramArjayantaM vA - pratidinamanekavAraM vA pAdayoH pramArjanaM kArayantaM zramaNAntaram ' sAijjai' svadate - anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAdikA doSA api bhavanti // sU 13 // sUtram -- evaM taiyauddasa gamao Neyavvo jAva gAmANugAmaM dRijjamANe aNNautthi vA gAratthieNa vA appaNo sIsaduvAsyiM karAvei karAveMtaM vA sAijjai // sU0 14-68 // zrI nizItha sUtra
Page #443
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre chAyA evaM tRtayoddezagamako netavyaH yAvat grAmAnugrAmaM dravan anyatIrthikena vA gArhasthakena vA AtmanaH zIrSadvArikAM kArayati kArayantaM vA svadate // sU0 14-68 // cUrNI -- ' evaM ' ityAdi / evaM taiyauddesagamao Neyavvo' evaM tRtIyodezagamako netavyaH, evam anenaiva prakAreNa tRtIyodezagamakaH - asyaiva tRtIyodezakagato gamaH sarvo'pi netavya:jJAtavyaH 'jAva' yAvat, atra yAvatpadena 'je bhikkhU appaNo pAe saMvAhejja vA' ityAdi saptadazasUtrAdArabhya 'je bhikkhU gAmANugAmaM dUijjamANe 0 ' ityekasaptatitamasUtraparyantaM paJcapaJcAzatsaMkhyaka sUtrANi tadarthazceti sarve tatrata eva draSTavyam / atra tu (14) caturdazasUtrAdArabhya aSTaSaSTi (68) tamasUtraparyantaM tRtIyodezagamavad vyAkhyeyam / kevalaM bheda etAvaneva yat-tatra tRtIyodeza ke pramArjanAdInAM svayaM karaNaviSayako niSedhaH kRtaH, atra tu anyatIrthikAdibhiH pramAnAdInAM kAraNAnumodanaviSayako niSedho vartate iti / / 1 352 atrAha bhASyakAraH-- pAyappamajjaNArambha, aMte sIsaduvAriyaM / gihihiM annatitthIhiM, karAve dosabhA bhave // 1 // chAyA - pAdapramArjanAdArabhya, ante zIrSadauvArikAm / gRhibhiH anyatIthibhiH kArayet doSabhAg bhavet // 1 // avacUriH -- yo yatiH pAdapramArjanAdArabhya ante zIrSadauvArikAm gRhibhiH--gRhasthaiH, anyatIrthikaiH tApasAdibhiH kArayati tathA kArayantaM zramaNAntaram anumodate sa prAyazcittabhAg bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAdikA doSA api bhavanti gRhasthAdikRta sevAzuzrUSAdikAryasya bhagavatA niSiddhatvAt / atha paratIrthikAdibhiH pAdapramArjanAdikaM kArayataH ko doSaH ? iti cedAha - te anya - tIrthakA gRhasthA vA yadi pramArjanAdikaM kariSyanti tadA te pAdapramArjanAdikaraNAnantaram pazcAt hastadhAvanAdi karma kariSyanti prasvedamalAdikaM sAdhoH zarIre'vasthitaM dRSTvA ghrAtvA azucaya ime iti kRtvA avarNavAdaM vadiSyanti, ayatanayA vA pAdapramArjanAdikaM kurvantaH sAMpAtikAn jIvAn hanyuH, athavA bahunA dravyeNAyatanayA prakSAlayantaH uccholaNAdoSaM kuryuH, bhUmiSThAn jIvAn virAdhayeyuriti tasmAt kAraNAt tApasAdibhirgRhasthaizca pAdapramArjanAdikaM na kArayediti / sU0 68 // sUtram - je bhikkhU AgaMtAgAresu vA ArAmAgAresu vA gAhA - vaikulesu vA pariyAvasahesu vA uccArapAsavaNaM parivei paritaM vA sAijjai // suu069|| zrI nizItha sUtra
Page #444
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u 15 sU0 69-72 AgantrAgArAdiSu - uccArAdipariSThApanani0 353 chAyA yo bhikSuH AgantrAgAreSu vA ArAmAgAreSu vA gAthApatikuleSu vA paryAvasatheSu vA uccAraprasravaNaM pariSThApayati pariSThApayantaM vA svadate // // sU0 69 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zrabhaNI vA 'AgaMtAgAre vA' AgantrAgAreSu, yatra sthAne AgantAro gantArazca vizrAmAya nivasanti saH AgantrAgAraHdharmazALeti lokaprasiddhaH teSu - Agantuka nivAsasthAneSu tathA - ' ArAmAgAresu vA ' ArAmAgAreSu, tatrArAma :- upavanam tatra vidyamAnaH agAro gRhaM yatra krIDArthamAgatAH puruSAH vizrAmArtha nivasanti tAdRzasthAneSu 'gAhAbaikulesu vA' gAthApatikuleSu, tatra gAthApatirgRhasthaH, tasya kuleSu gRheSu gRhasvAminAM grAmAntaragamanena zUnyaprAyeSu gRheSvityarthaH 'pariyAvasahesu vA' paryAvasatheSu vA tApasAnAM nivAsasthAneSu ityarthaH, eteSu sthAneSu 'uccArapAsavaNaM' uccAraprasravaNaM mUtrapurISAdikam upalakSaNatvAt SThIvanAdikamapi gRhyate 'paridvaveda' pariSThApayati tatra vyutsRjatItyarthaH tathA 'paridvaveta vA sAijjai' pariSThApayantaM vA mUtrapurISAdInAM vyutsarjanaM kurvantaM zramaNAntaraM svadate - anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAdikA doSA api bhavanti, tathA ye etAdRzasthAneSu uccAraprasravaNAdikaM vyatsRjanti teSAmapayazo bhavati - 'ete sAdhavaH azucisamAcArAH yogAcAra - bAhyA malamUtraparAyaNAH durvRttA bhogopabhogasthAnAni apavitrANi kurvanto viharantI, - tyevamAdyapayazo bhavati, lokApavAdAcca na ko'pi dIkSAM grahISyatItyataH pravacanasya hAnihalanA ca bhavati evaM koTTapAlAdinA nivAritA grAmAdau pravezamapi no labheran // sU0 69 // sUtram - je bhikkhU ujjANaMsi vA ujjANagihaMsi vA ujjANa - sAlaMsi vA nijjANaMsi vA nijjANagihaMsi vA nijjANasAlaMsi vA uccArapAsavaNaM parivei paridvaveMtaM vA sAijjai // sU0 70 // chAyA -yo bhikSurudyAne vA udyAnagRhe vA udyAnazAlAyAM vA niryANa vA niryANagRhe vA nirmANazAlAyAM vA uccAraprasravaNaM pariSThApayati pariSThApayantaM vA svadate ||suu070|| cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'ujjANaMsi vA' udyAne vA, tatrodyAnaM nAma ekajAtIyavRkSANAM samudAyalakSaNam, tAdRze udyAne 'ujjANagihaMsi vA' udyAnagRhe vA udyAnasthite gRhe vizrAmasthAne 'ujjANasAlasi vA' udyAnazAlAyAm udyAne sthitA yA zAlA tasyAm 'nijjANaMsi vA' niryANe vA lokAnAM gamanAgamanamArge 'nijjANa girhasi vA' niryANagRhe vA gamanAgamanamArgasthitagRhe vA 'nijjANasAlaMsi vA' niryANazAlAyAM vA tAdRzeSu sthAneSu zramaNaH zramaNI vA 'uccArapAsavaNaM' uccArapratrasravarNaM 'pariTThavei' pariSThApayati mUtrapurISayorvyutsarjanaM karoti 'parihaveMtaM vA ' pariSThApayantaM vA 'sAijjai' svadate sa prAyazcittabhAgI bhavati / / sU0 70 // zrI nizItha sUtra
Page #445
--------------------------------------------------------------------------
________________ 354 nizIthasUtre sUtram-je bhikkhU aTeMsi vA aTTAliyaMsi vA cariyaMsi vA pAgAraMsi vA dAraMsi vA gopuraMsi vA uccArapAsavaNaM pariTThavei parihuveMtaM vA sAijjai // sU0 71 // chAyA--yo bhikSuH aTTe vA aTTAlikAyAM vA carikAyAM vA prAkAre vA dvAre vA gopure vA uccAraprasravaNaM pariSThApayati pariSThApayantaM vA svadate // sU0 71 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'amusi vA' aTTe vA-koTa iti lokaprasiddha 'aTTAliyaMsi vA' aTTAlikAyAm aTToparividyamAnasthAne ityarthaH 'cariyaMsi vA' carikAyAM vA aTTAlikAyA uparitanaM sthAnaM carikA-tAzasthAnavizeSe ityarthaH, 'pAgAraMsi vA' prAkAre vA 'dAraMsi vA' dvAre vA gRhasyadvArabhAge ityarthaH, 'gopuraMsi vA' gopure vA-dvArApadvAre, eteSu sthAneSu 'uccArapAsavaNaM' uccAraprasavaNam 'paridvavei' pratiSThApayati, tathA 'pariThaveMtaM vA sAijjaI' pariSThApayantaM vA svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati ||suu0 71 // sUtram-je bhikkhU dagaMsi vA dagamaggaMsi vA dagapahaMsi vA dagatIraMsi vA dagaTThANaMsi vA uccArapAsavaNaM pariTThavei pariTThaveMtaM vA sAijjai // sU0 72 // chAyA--yo bhikSurudake vA udakamArge vA udakapathe vA udakatIre vA udakasthAne vA uccAraprasravaNaM pariSThApayati pariSThApayantaM vA svadate // sU0 72 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkh' yo bhikSuH yaH kazcit zramaNaH zramaNI vA 'dagaMsi vA' udake-jale jalAzaye sarittaDAgAdau jalAzayamaryAditasthAne ityarthaH 'dagamagaMsivA' udakamArge-jala mArge yena mArgeNa jalaM pravahati yadvodakamizritamArge, 'dagapahaMsi vA' udakapathe vA jalAnayanamArge vA 'dagatIraMsi vA' udakatIre-jalataTe jalAsannavattisthAne ityarthaH 'dagahANaMsi vA' udakasthAne vA yatra sthAne udakaM saMgRhya saMsthApyate tAdRzasthAne, eteSu-upapayuktaMjala sthAneSu 'uccArapAsavaNaM' uccAraprasravaNam 'pariTThavei' pariSThApayati -vyutsRjati tathA 'parihaveMtaM vA sAijjai' pariSThApayantaM vA svadate-anumodate-sa prAyazcittabhAgI bhvti-|| sU0 72 // sUtram-je bhikkhU sunnagihaMsi vA sunnasAlaMsi vA bhinnagirhasi vA bhinnasAlaMsi vA kUDAgAraMsi vA kATThAgAraMsi vA uccArapAsavaNaM pariThThavei parihaveMtaM vA sAijjai ||suu0 73 // zrI nizItha sUtra
Page #446
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 15 sU0 73-77 zUnyagRhAdiSu-uccArAdipariSThApanani0 355 chAyA-yo bhikSuH zUnyagRhe vA zUnyazAlAyAM vA bhinnagRhe vA bhinnazAlAyAM vA kUTAgAre vA koSThAgAre vA uccAraprasravaNaM pariSThApayati pariSThApayantaM vA svadate // 73 // cUrNiH- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'sunnagihaMsi vA' zUnyagRhe vA yatra gRhe na ko'pi vasati tAdRzagRhe 'sunnasAlaMsi vA' zUnyazAlAyAm yatra zAlAyAM na ko'pi vasati tasyAm 'bhinnagihaMsi vA' bhinnagRhe vA--bhamnagRhe ityarthaH 'bhinnasAlaMsi vA' bhinnazAlAyAM vA bhagnazAlAyAm 'kUDAgAraMsi vA' kUTAgAre vA-kUTAkAragRhe 'kodvAgAraMsivA' koSThAgAre vA yA dazasthAne dhAnyAdikaM sthApayati tasya koSThAgAra iti nAma bhavati tasmin koSThAgAragRhe koSThAgArazAlAyAM ca 'uccArapAsavarNa parihavei' uccAraprasravaNaM pariSThApayati 'parivate vA sAijjai' pariSThApayantaM vA svadate-anumodate sa prAyazcittabhAg bhavati / / suu073|| sUtram-je bhikkhU taNagihaMsi vA taNasAlaMsi vA tusagihaMsi vA tusasAlaMsi vA bhusagirhasi vA bhusasAlaMsi vA uccArapAsavaNaM pariTThavei pariThavataM vA sAijjai // sU074 // chAyA-yo bhikSuH tRNagRhe vA tRNazAlAyAM vA tuSagRhe vA tuSazAlAyAM vA bhusagRhe vA bhusazAlAyAM vA uccAraprasravaNaM pariSThApayati pariSThApayantaM vA svadate // 7 // cUrNI-'je bhikkhU ityAdi / 'je bhikkhU yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'taNagihaMsi vA' tRNagRhe vA-tRNasthApanagRhe athavA tRNanirmite gRhe 'taNasAlaMsi vA' tRNazAlAyAM vA tRNabhRtazAlAyAm 'tusagihaMsi vA' tuSagRhe 'tusasAlaMsi vA' tuSazAlAyAM vA 'bhusagihaMsi vA' bhusagRhe vA, tatra godhUmAdInAM stambaH, tasya cUrNIkRto'vayavaH 'bhUsA' itilokaprasiddhaH tasya saMsthApanasthAnaM bhusagRhamiti tasmin bhusagRhe 'bhusasAlaMsi vA' bhusazAlAyaM vA, etAdazasthAneSu yo bhikSuH 'uccArapAsavaNaM' uccAraprasravaNam 'paridRvei' pariSThApayati 'parihaveMtaM vA sAijjaI' pariSThApayantaM vA svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / / sU0 74 // sUtram-je bhikkhU jANagihaMsi vA jANasAlaMsi vA juggagihaMsi vA juggasAlaMsi vA uccArapAsavaNaM parihavei parihavetaM vA sAijjai // suu075|| chAyA---yo bhikSuryAnagRhe vA yAnazAlAyAM vA yugyagRhe vA yugyazAlAyAM vA uccArapra vaNaM pariSThAparyAta pariSThApayantaM vA svadate / / sU0 75 / / / cUrNI --- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'jANagihaMsi vA' yAnagRhe-rathAdisthApanagRhe vA 'jANasAlaMsi vA' yAnazAlAyAM vA 'juggagihaMsi ' yugyagRhe vA, zrI nizItha sUtra
Page #447
--------------------------------------------------------------------------
________________ 356 nizIthasUtre tatra yugyaM-zibikAdikam , tasya sthApanArtha gRhaM tasmin , 'juggasAlaMsi vA yugyazAlAyAM vA 'uccArapAsavaNaM' uccAraprasravaNam , 'parihavei' pariSThApayati tathA 'parihaveMtaM vA sAijjaI' pariSThApayantaM vA svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 75 // sUtram--je bhikkhU paNiyagihaMsi vA paNiyasAlaMsi vA kuviyagihaMsi vA kuviyasAlaMsi vA uccArapAsavaNaM parihavei paridvavetaM vA sAijjai ||suu0 76 // chAyA-yo bhikSuH paNyagRhe vA paNyazAlAyAM vA kupyagRhe vA kupyazAlAyAM vA uccAraprasravaNaM pariSThApayati pariSThApayantaM vA svadate // sU076 // cUrNI--'je bhikkhU ityAdi / je bhikkhU' yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'paNiyagihaMsi vA' paNyagRhe vA-krayavikrayasthAne dhA 'paNiyasAlaMsi vA' paNyazAlAyAM vA 'kuviyagihaMsi vA kupyagRhe vA, tatra-kupyaM suvarNarajatabhinnaM loSTAdipAtraM tasya gRhe 'kuviyasAlaMsi vA' kupyazAlAyAM vA 'uccArapAsavaNaM' uccAraprasravaNam , 'pariTTavei' pariSThapayati tathA 'paridrataM vA sAijjai pariSThApayantaM-zramaNAntaram svadate--anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati ||suu0 76 // sUtram--je bhikkhU goNagihaMsi vA goNasAlaMsi vA mahA. kulaMsi vA mahAgihaMsi vA uccArapAsavaNaM pariTThavei parihavetaM vA sAi. jjai // sU0 77 // chAyA-yo bhikSurgoNagRhe vA goNazAlAyAM vA mahAkule vA mahAgRhe vA uccAra. prasravaNaM pariSThApayati, pariSThApayantaM vA svadate // suu077|| cUrNI-je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'goNamihaMsi vA' goNagRhe vA, tatra goNagRhaM--gavAM gRham yatra gAvo badhyante gozAleti prasiddham tasmin 'goNasAlaMsi vA' gozAlAyAM vA 'mahAkulaMsi vA' mahAkule vA-iAdikule 'mahAgihaMsi vA' mahAgRhe vA bRhatparivArayukte bRhadAkArayukte vA gRhe 'uccArapAsavaNaM' uccAraprastravaNam 'pariveI' pariSThApayati parihaveMtaM vA sAijjaI' pariSThApayantaM vA svadate -anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / atrAha bhASyakAra: AgaMtugAiThANesu, uccAraM passavaM tahA / parihavei jo bhikkhU , ANAbhaMgAi pAcaI // chAyA-AgantukAdisthAneSu uccAraM prasravaM tathA / pariSThApayati yo bhikSurAjJAbhaGgAdi prApnoti // zrI nizItha sUtra
Page #448
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNi0 u015 sU0 78-103 gRhasthapArzvasthAderazanAdidAnA''dAnani0 357 avacUriH-AgantukAdisthAneSu AgantrAgAreSu ityArabhya 'mahAgihaMsi' etatsUtraparyantakathitasyAneSu uccAraprasravaNaM yo yatiH pariSThapayati pariSThApayantaM vA anumodate sa bhikSuH AjJAbhaGgAdikaM doSajAtaM prApnoti, tathA--mahadayazo'pi jAyate 'azucyAcArA ete sAdhavo hi zucIni bhogopabhogasthAnAni azucIni kurvANA viharanti, tatazca lokApavAdena pravacanahAnirapi syAt , tasmAt AgantukAgArAdiSu uccAraprasravaNayoH pariSThApanaM na kuryAt na vA kArayet na vA kurvantamanumodayediti // sU0 77 / / sUtram--je bhikkhU aNNautthiyassa vA gAratthiyassa vA asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA dei deMtaM vA sAijjai // suu078|| __chAyA-yo bhikSuH anyayUthikAya vA gRhasthAya vA azanaM vA pAnaM vA khAdya vA svAdyaM vA dadAti dadataM vA svadate ||su0 78 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'aNNautthiyassa' anyUthikAya tApasAya vA 'gAratthiyassa vA' gRhasthAya vA azanAdikaM dadAti dadataM vA svadate sa prAyazcittabhAgI bhavatIti ||suu0 78|| sUtram-je bhikkhU aNNautthiyassa vA gAratthiyassa vA vatthaM vA paDiggahaM vA kaMbalaM vA pAyapuMchaNaM vA dei deMtaM vA sAijjai // chAyA-yo bhikSuranyayUthikAya vA gArhasthikAya vA vanaM vA pratigrahaM vA kambalaM vA pAdaproJchanaM vA dadAti dadataM vA svadate ||suu0 79 // cUNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'aNNautthiyassA vA' anyayUthikAya vA tApasaparivrAjakAyetyarthaH 'gAratthiyassa vA' gArhasthikAya gRhasthAya vA 'vatthaM vA' vastra vA-colapaTTakamuttarIyavastrAdikaM anyadapi vastrajAtaM vA 'paDiggaha vA' pratigrahaM pAtramalAbukaM mRttikApAtraM vA 'kaMvalaM vA' kambalamUrNAvastrAdikaM vA 'pAyapuchaNaM vA' pAdaproJchanaM rajoharaNaM vA 'deI' dadAti 'deMtaM vA sAijjai' dadatam vastrapAtrAdikaM prayacchantaM vA svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / / sU0 79 / / sUtram-je bhikkhU pAsatthassa asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA dei deMtaM vA sAijjai // sU0 80 // chAyA-yo bhikSuH pArzvasthAya azanaM vA pAnaM vA khAdya vA svAdya vA dadAti dadataM vA svadate // sU0 80 // zrI nizItha sUtra
Page #449
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNo vA zramaNI vA 'pAsatthassa' pArzvasthAya-pArzve saMyamasya samIpe tiSThatIti pArzvasthaH na tu saMyamasthaH, tasmai 'asaNaM vA pANaM vA khAi vA sAimaM vA' azanaM vA pAnaM vA khAdyaM vA svAdyaM vA 'dei' dadAti 'detaM vA ' dadataM vA 'sAijjai' svadate sa prAyazcittabhAgI bhavati ||sU0 80 // evameva pArzvasthAya azanAdikaM 'paDiccha' pratIcchati tatpArzvAt gRhNAti ||sU0 81 // evaM pArzvasthAya 'vatthaM vA' vastraM vA colapaTTAdikam 'paDiggahaM vA' pratigrahaM vA pAtra' vA 'kaMbalaM vA' kambalaM vA UrNAmayaM, 'pAyapuchaNaM vA ' pAdaproJchanaM vA pAdapramArja navastrakhaNDaM vA dadAti0 // sU0 82 // evaM pratIcchati gRhNAti // sU0 83 // evaM azanAderdAna --grahaNarUpaM sUtradvayam, tathA vastrAderdAnagrahaNarUpaM ca sUtradva yamiti sUtracatuSTayam avasannaviSayakam // su0 87|| kuzIlaviSayakam // sU0 99 // yathAcchandaviSayakam ||suu0 95|| saMsaktaviSayakam // su0 99|| evaM naityikaviSayakamapi sUtra catuSTayam // sU0 103 // etAni caturviMzatisUtrANi trayodazodezakoktasUtravyAkhyA navad vyAkhyeyAni, vizeSastvetAvAneva yat-tatra vandana - prazaMsanaviSayANi sUtrANi santi, atra tu azanAdInAM vastrAdInAM ca dAna- grahaNaviSayANi vAcyAnIti // 358 atrAha bhASyakAraH pAsatyAo samArambha, NitiyaMtassa sAhuNI / deto jo paDigiNhaMto'saNAI dosabhA bhave // chAyA - pAvasthAt samArabhya naityikAntAya sAdhave / dadan yaH pratigRhNan azanAdi doSabhAg bhavet // avacUri : - yo bhikSuH zramaNaH zramaNI vA pArzvasthAt samArabhya naityikAntAya sAdhave pArzvasthAvasanna-kuzIla-yathAchanda-saMsakta - naityikebhya ityarthaH yo'zanAdikam - azanapAnAdikaM dadan pratigRhNan vA, tathA pArzvasthAdibhyo'zanAdikaM dadataH svIkurvatazcAnumodakaH sa yatiH doSabhAg bhavet // sU0 103 // sUtram - je bhikkhu jAyaNAvatthaM vA nimaMtaNAvatthaM vA ajANiya apucchiya agavesiya paDiggAi | paDiggArhataM vA sAijjai / seya vatthe cauNhaNNaya re siyA taMjahA - NiccanivasaNie 1 majjaNie 2 chaNUsavie 3 rAyaduvArie 4 // sU0 104 // chAyA - yo bhikSuryAcanAvastra vA nimantraNAvastra vA ajJAtvA apRSTrA agavepayitvA pratigRhNAti pratigRhNantaM vA svadate / tacca vastra caturNAmanyatamaM syAt tadyathAnityanivasanikam 1 majjanikam 2 kSaNautsavikam 3 rAjadauvArikam 4 // sU0 104 // zrI nizItha sUtra
Page #450
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u015sU0104-161vibhUSAbuddhayA pAdapramArjanAdivastrAdidhAraNani0 359 cUrNoM-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'jAyaNAvatthaM vA yAcanAvastraM vA yad yAcanena prApyate tat tathA 'nimaMtaNAvatyaM vA nimantraNAvastraM vA yat nimantraNApUrvakaM prApyate tat, etad dvividhamapi vastraM bhikSuH 'ajANiya' ajJAtvA kutrata AnItam , ityAdi vasrotpattikAraNam ajJAtvA, tathA-'apucchiya' apRSTvA- tadviSaye pRcchAmakRtvA kasyedam , kathaM vedaM vastramAsIt , ityAdikrameNa pRcchAmakRtvA, 'agavesiya' agaveSayitvA madarthamevedaM vastramanenAnItam anyAthai vA''nItam , kayA buddhyA mahyaM dadAtItyAdikrameNa gaveSaNAmakRtvaiva yAcanAvastranimantraNAvastramiti dvividhamapi vastraM sAdhuH 'paDiggAhei' pratigRhAti-svIkaroti 'paDiggAheMtaM vA sAijjaI' pratigRhantaM vA ajJAtvA apRSTvA agaveSayitvA yAcanAnimantraNAvastraM pratigRhNantaM zramaNAntaraM svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / 'se ya vatthe' tacca dvividhamapi vastram 'cauNhamaNNayare siyA' caturNAmanyatamaM syAt vakSyamANAnAM caturNA vastrANAM madhye anyatamam ekaM syAt , 'taM jahA' tadyathA-'NiccaNivasaNie 1, majjaNie 2, chaNUsavie 3, rAyaduvArie 4, tatra 'NiccaNivasaNie' nityanivasanikam-yat nityaM paridhIyate tat 1, 'majjaNie' majjanika-yat snAnAvasare paridhIyate tat 2, 'chaNUsavie' kSaNotsavikam-yat vivAhAdyutsave paridhIyate tat 3, 'rAyaduvArie' rAjadauvArikam-yat rAjadvAre sabhAdau vA gamanasamaye paridhIyate tat 4, evaM caturvidhaM vastraM bhavati, eNvanyatamaM yAcanAvastraM nimantraNAvastraM ca ajJAnA'pRcchanA'gaveSaNApUrvakaM yo bhikSuH pratigRhNAti pratigRhNantaM vA svadate sa AjJAbhaGgAdidoSabhAg bhavatIti // sU0 104 // sUtram-je bhikkhU vibhUsAvaDiyAe appaNo pAe Amajjejja vA pamajjejja vA AmajjaMtaM vA pamajjaMtaM vA sAijjai // sU0 105 // chAyA-yo bhikSurvibhUSApratyayena AtmanaH pAdau AmArjayedvA, pramArjayedvA AmAjayantaM vA pramArjayantaM vA svadate // sU0 105 // cUrNI ---'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'vibhUsAvaDiyAe, vibhUSApratyayena-vibhUSAnimittena sukumAlatAdisaMpAdanAbuddhayetyarthaH, 'appaNo pAe' AtmanaH svasya pAdau caraNau 'Amajjejja vA' AmArjayedvA-tatrAmArjanaM dhUlyAdInAm pRthakkaraNam , tat kuryAdvA tathA- 'pamajjejja vA' pramArjayedvA- pratidinamanekavAraM caraNayoH pramArjanaM kuryAt kArayedvA / tathA-'AmajjaMtaM vA' AmArjayantaM vA-ekavAramAmArjanaM kurvantaM kArayantaM vA 'pamajjataM vA' pramArjayantaM vA-pratidinamanekavAraM pramArjanaM kurvantaM kArayantaM vA zramaNAntaram 'sAijjaI' svadateanumodate sa prAyazcittabhAga bhavati // sU0 105 / / zrI nizItha sUtra
Page #451
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre sUtram -- evaM taiyaudde sagamao jA va je bhikkhU gAmANugAmaM dUijjamANe vibhUsAvaDiyAe appaNI sIsaduvAriyaM karei karaMtaM vA sAi jjai // sU0 106-160 // 360 chAyA - evaM tRtIyoddezagamako yAvad yo bhikSuH grAmAnugrAmaM dravan vibhUSApratya yena AtmanaH zIrSadauvArikaM karoti, kurvantaM vA svadate // sU0 106 - 160 / / cUrNI - ' evaM taiya uddesagamao' ityAdi / evam anenaiva prakAreNa 'tadayauddesagamao' tRtIyoddezagamakaH-tRtIyodezakagataSaTpaJcAzatsUtrAtmaka sandarbha kathitAni pAdAmArjana sUtrAt SoDazarUpAdArabhya 'jAva' yAvat 'je bhikkhU gAmANugAmaM' ityekasaptatisUtraparyantasUtrANi agre saMgrAhyANi, tatratyAntimasUtramevaM paThanIyam, tathAhi - 'je bhikkhU' yo bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'gAmANugAmaM' grAmAnugrAmam ekasmAd grAmAd anupadaM dvitoyaM grAmam ' duijjamANe ' dravan viharan 'vibhUsAbaDiyAe' vibhUSApratyayena vibhUSAnimittaM zobhArthaM tatsaMpAdanabuddhayetyarthaH 'appaNI' AtmanaH svasya upari 'sIsaduvAriya' zIrSadauvArikAM zIrSAvaraNa chatrAkAreNa zIrSasthaganam 'karei kareMtaM vA sAijja' karoti kurvantaM vA svadate anumodate sa doSabhAg bhavatIti / eSAM vyAkhyA - Spi vibhUSApratyayapadaM saMyojya tatraiva draSTavyA / vizeSaH kevalamayam - yat tatra pAdAdInAM sAmAnyatayA pramArjanAdikaM kathitam atra tu vibhUSAnimittaM pramArjanAdikaM vaktavyam / / sU0 106-160 / sUtram - je bhikkhU vibhUsAvaDiyA e vatthaM vA paDiggahaM vA kaMbalaM vA pAyapucchaNaM vA aNNaya raM vA uvagaraNajAyaM dharei dharaMtaM vA sAijjai // chAyA -yo bhikSuH vibhUSApratyayena vastraM vA pratigrahaM vA kambalaM vA pAdaproJchanaM vA anyatamaM vA upakaraNajAtaM dharati dharantaM vA svadate // sU0 161 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'vibhUsAvaDiyAe' vibhUSApratyayena- vibhUSAnimittena saundaryamAzritya zobhArthamityarthaH, 'vatthaM vA 'paDiggahaM vA' pratigrahaM - pAtra vA 'kaMbalaM vA' kambalamUrNAvastraM vA 'pAyapucchaNaM vA' pAdaproJchanaM vA - pAdarajaH zodhakaM vastrakhaNDaM rajoharaNa vA 'aNNayaraM vA uvagaraNajAyaM etadatiriktaM yatkiJcidanyatamamupakaraNajAtam ' dharei dharataM vA sAijjai' dharati gRhNAti dharantaM vA svadate vastrapAtrAdikamidaM sundaramidamasundaramiti kRtvA svazobhA vRddhibuddhayA sundaraM sundaravastrapAtrAdikaM dharati dharantaM vA'nyamunimanumodate sa prAyazcittabhAgI bhavatIti / sU0 161 // sUtram - je bhikkhU vibhUsAvaDiyAe vatthaM vA jAva pAyapuMchaNaM vA aNNayaraM vA uvagaraNajAyaM dhovei dhovaMtaM vA sAijjai // sU0 162 // zrI nizItha sUtra
Page #452
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 15 sU0 -163 uddezakapArasamAptiH 361 chAyA- yo bhikSurvibhUSApratyayena vastra vA yAvat pAdaproJchanakaM vA anyatamaM vA upakaraNajAtaM dhAvati dhAvantaM vA svadate // sU0 162 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidbhikSuH-zramaNaH zramaNI vA vastrAdikamanyatamaM vA upakaraNajAtam 'vibhUsAvaDiyAe' vibhUSApratyayena zobhAnimittaM dhAvati-prakSAlayati, dhAvantamanyamuni vA svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 162 / / kiM prAyazcittaM prApnotItyAha-'taM sevamANe' ityAdi / sUtram-taM sevamANe Avajjai cAummAsiyaM parihAraTThANaM ugghAiyaM ||suu0 163 // ||nnisiihjjhynne paNarasamo uddeso samatto // 15 // chAyA-tatsevamAna Apadyate cAturmAsikaM parihArasthAnam udghAtikam |sU0 63 // // nizIthAdhyayane paJcadazoddezakaH samAptaH // 15 // cI- 'taM sevamANe' ityAdi / 'ta' tat uddezakAdita Arabhya zobhArthavastradhAvanaparyantapApasthAnamadhyAt yat kimapi ekamanekaM vA pApasthAnam 'sevamANe' sevamAnaH--pratisevanAM karvana zramaNaH zramaNI vA 'AvajjaI' Apadyate prApnoti 'cAummAsiyaM' cAturmAsikam 'parihAraTrANaM' parihArasthAnam prAyazcittam 'ugghAiyaM' udghAtikam-laghucAturmAsikaM prAyazcittaM tasya bhavatIti // sU0 163 // iti zrI-vizvavikhyAta-jagadvallabha-prasiddhavAcaka-paJcadazabhASAkalitalalitakalApAlApakapravizuddhagadyapadyanaikagranthanirmApaka-vAdimAnamardaka-zrIzAhUchatrapatikolhApurarAjapradatta"jainazAstrAcArya"-padabhUSita-kolhApurarAjaguru-bAlabrahmacAri-jainAcArya-jainadharmadivAkara-pUjyazrI-ghAsIlAlabati-viracitAyAM "nizIthasUtrasya" cUrNibhASyAvacUrirUpAyAM vyAkhyAyAm paJcadazodezakaH samAptaH // 15 // zrI nizItha sUtra
Page #453
--------------------------------------------------------------------------
________________ // SoDazoddezakaH // vyAkhyAtaH paJcadazodazekaH, sAmpratamavasaraprAptaH SoDazodazako vyAkhyAyate, tatra SoDazodezakAdisUtrasya paJcadazodezakAntimasUtreNa saha kaH sambandha iti cet atrAha bhASyakAraH-- puvvaMtaMmi vibhUsAe, paDiseho ya vannio / caritte dosabhAvAo, ettha sejjA Nisijjhai // chAyA-pUrvAnte vibhUSAyAH pratiSedhazca varNitaH / cAritre hi doSabhAvAdatra zayyA niSiddhayate // avacUriH-pUrvAnte-pUrvasya-etadapekSayA pUrvasya prAkkathitasya paJcadazodezakasyAnte-caramasUtre vibhUSAnimittaM-zobhArtha pAdAdipramArjanAdInAm tathA vibhUSArtha ca ujjvalopadhidhAraNasya pratiSedhaH varNitaH kathitaH / kathaM vibhUSAdInAM pratiSedhaH kRtastatrAha-'caritte' ityAdi, cAritre doSabhAvAt-doSotpAdakatvAt ujjvalopadhidhAraNaM zarIravibhUSAdikaM ca sAkSAt paramparayA vA cAritrasya virAdhanakAraNaM tasmAt kAraNAtU tasya pratiSedhaH kRtaH, tatsambandhAdatra SoDazodezake'pi sAgArikazayyAyAH sAgArikavasateH pratiSedha eva kriyate sAgArikazayyAyA api saMyamavirAdhakatvAt iti saMyamavirAdhakatvasya ubhayatrApi samAnatvena ayameva sambandhaH pUrvAparasUtrayoH / pUrvasmin uddezake laghucAturmAsikaM prAyazcittaM kathitam, atrApi tadeva kathayiSyate iti / tadanena sambandhena AyAtasyAsya SoDazodezakasyedamAdisUtram sUtram--je bhikkhU sAgAriyasejjaM aNuppavisai aNuppavisaMtaM vA sAijjai // sU0 1 // chAyA- yo bhikSuH sAgArikazayyAmanupravizati anupravizantaM vA svadate // suu01|| cUrNI--'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'sAgAriyasejja' sAgArikazayyAm, tatra sAgArikaH gRhasthaH tasya zayyA vasatiriti sAgArikazayyA, zete yasyAM sA zayyA-vasatirnivAsasthAnam yatrAvasthAnena maithunabhAva udbhavati sA, sAgAriketyeSA sAmayikI saMjJA tena sAgArikazayyeti dampatyoH zayanasthAnamityarthaH etAdRzaM sthAnaM yo bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'aNuppavisaI' anupravizati odanAdigrahaNArthaM pravezaM karoti kArayati vA tathA-'aNuppavisaMta vA sAijjai' anupravizantaM vA strIpuruSayoH zayanasthAne pravezaM kurvantaM zramaNAntaraM svadate-anumodate sa doSabhAgI bhavati, etAdRzasthAne zRGgArasAmagrIbAhulyena manovikRteH saMbhavAditi // sU0 1 // zrI nizItha sUtra
Page #454
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u* 16 sU0 1-3 sAgArika-sodaka-sAgnikazayyApravezaniSedhaH 363 atrAha bhASyakAraH sejjA duvihA ettha ya, dace bhAve tahA muNeyavvA / jaM sahANaM dave visarisarUvaM tu bhAvammi // chAyA- zayyA dvividhA atra ca, dravye bhAve tathA jJAtavyA / yat svasthAna dravye visadazarUpaM tu bhAve // __ avacUriH-zayyA-sAgArikazayyA dampatyornivAsarUpA, sA atra ca dvividhA-dviprakArikA dravye tathA bhAve dravyabhAvabhedAt jJAtavyA, sAgArikaM dvividham , tatra yat svasthAnaM svasadRzarUpaM tat dravye. dravyataH, yat visadRzarUpaM svasAdRzyabhinnaM tad bhAve bhAvato bhavati / tatra svasAdRzye sAgArike manovikArA-saMbhavAd dravyatvam, visadRzarUpe sAgArike manovikArabAhulyAd bhAvatvamiti vivekaH / tathAhidravyabhAvasAgArika rUpe AbharaNavidhau vastrAlaGkArabhojanagandheSu tathA AtodyanRtyanATyagItazayanAdidravyeSu ca bhavati, tatra rUpaM nAma yat kASThacitralepyakarmaNi puruSarUpaM kRtaM tat, athavA jIvarahitaM puruSazarIraM tat zramaNAnAM kRte puruSarUpaM svasthAnatvAt dravyasAgArikam / etAdRzameva puruSarUpaM visadRzatvAt zramaNInAM bhAvasAgArikaM bhavati / evameteSveva kASThakarmAdiSu yatra strINAM zarIraM tat zramaNInAM kRte dravyasAgArikaM sAdhUnAM kRte tadeva zarIraM bhAvasAgArikam / evamAbharaNaM puruSopabhogyaM tat puruSANAM dravyasAgArikaM strINAM kRte bhAvasAgArikam, tathA-strINAmupabhogyaM yat AbharaNAdika tatstrINAM kRte dravyasAgArikaM, puruSANAM kRte bhAvasAgArikam / evaM vastrAlaMkArAdikaM catuHprakArakam tatpuruSayogyaM puruSANAM dravyasAgArikaM srINAM bhAvasAgArikam / yatpunavastrAlaGkArAdikaM strINAM yogyaM tat strINAM dravyasAgArikaM puruSANAM kRte tadeva bhAvasAgArikam / evaM bhojanam, azanapAnakhAdyasvAdyabhedena caturvidham, tadapi puruSopabhogayogyaM puruSANAM dravyasAgArikaM, strINAM kRte bhAvasAgArikam, yat punaH strINAmupabhogayogyam azanAdikaM tatstrINAM kRte dravyasAgArikaM tadeva puruSANAM kRte bhAvasAgArikam / evaM gandhe'pi, tatra gandhaH-koSThapuTakAdiH, tatra yo gandhaH puruSopabhogayogyaH sa zramaNAnAM dravyasAgArikam, sa eva gandhaH zramaNInAM bhAvasAgArikam, yazca gandhaH strINAmupabhogayogyaH sa strINAM dravyasAgArikaM, zramaNAnAM sa eva bhAvasAgArikam / evamAtoye, tatrAtodyaM caturvidham, tatam 1, vitatam 2, ghanam 3, zuSiraM ca 4, tatra yat Ato, puruSasAdhyaM puruSayogyaM tat zramaNAnAM dravyasAgarikaM, zramaNInAM bhAvasAgArikam, yat punarAtodyaM strIsAdhyaM strIyogyam tat zramaNInAM dravyasAgArikaM zramaNAnAM bhAvasAgArikam / evaM nRtye'pi, tatra nRtyaM caturvidham-aJcitam 1, ribhitam 2, ArabhaTam 3, bhasolaM ca 4, tatra yat nRtyaM puruSasaMpAdanIyaM tat zramaNAnAM dravyasAgArikaM zramaNInAM bhAvasAgArikam , yat punarnRtyaM strIbhiH sampAdanIyam tat zramaNInAM dravyasAgArikaM zramaNAnAM bhAvasAgArikam , iti / zrI nizItha sUtra
Page #455
--------------------------------------------------------------------------
________________ 364 nizIthasUtre evaM nATye'pi, tatra nRtyanATakayorayaM bhedaH-yat gItarahitaM tat nRtyaM tatra kevalaM gAtrasaJcAlanameva, nATakaM tu gItasamanvitam , yatra gItamapi gAyati gAtrasaJcAlanamapi karoti iti, tatra nATake'pi strIpuruSayovibhAgena dravyabhAvabhedo jJAtavya iti / evaM gIte'pi, tatra gItaM- svarasAmyena gAnaM, taccaturvidhaM bhavati, tantrIsamam 1, tAlasamam 2, grahasamam 3, layasamaM ca 4, tatra yat gItaM puruSairgAtuM yogyaM tat zramaNAnAM dravyasAgArikaM zramaNInAM tadeva bhAvasAgArikam , yat punaH strIbhirgAtuM yogyaM tat zramaNInAM dravyasAgArikaM zramaNAnAM bhAvasAgArikam / evaM zayanIye'pi, tatra zayanIyaM paryaGkAdyanekaprakArakam , tatra yat zayanIyaM puruSairadhiSThAtuM yogyaM tat zramaNAnAM dravyasAgArikaM tadeva zayanIyaM zramaNInAM bhAvasAgAkiram, yatpunaH strIbhiradhiSThAtuM yogyaM tat zayanIyaM zramaNInAM dravyasAgArikaM zramaNAnAM tu bhAvasAgArikam / ityAdibhedabhinnAM sAgArikazayyAM yaH kazcidbhikSuranupravizati sa doSabhAgI bhavatIti // sU0 1 // sUtram-je bhikkhU sodagaM sejja aNuppavisai aNuppavisaMtaM vA sAijjai // sU0 2 // chAyA-yo bhikSuH sodakAM zayyAmanupravizati anupravizantaM vA svadate // sU02 // cUrNi:-'je bhikkhU ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'sodakaM sejjaM' sodakAM zayyAm sacittajalasahitA jalasthAnarUpAM sAgArikavasatiM gRhasthAnAM jalasthAnaM prapAdikam yatrodakaM vidyate tAdRzasthAnaM yasya vA samIpe udakaM vidyate tAdRzaM sthAnaM sodakazayyeti padena kathyate iti tAdRzIM sodakAM vasatiM yaH zramaNaH zramaNI vA 'aNuppavisaI' anupravizati tatra pravezaM karoti, kArayati vA 'aNuppavisaMtaM vA sAijjaI' anupravizantaM vA sodakazayyAyAM vAsaM kurvantaM zramaNAntaraM svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / / sU0 2 // sUtram--je bhikkhU sAgaNiyaM sejjaM aNuppavisai aNuppavisaMtaM vA sAijjai // sU0 3 // chAyA-yo bhikSuH sAgnikAM zayyAmanupravizati anupravizantaM vA svadate ||suu0 3 // cUrNI-'je bhakkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'sAgaNiyaM sejja' sAgnikAM zayyAm , tatra agrinA sahitA-saMyuktA agnisamIpasthA vA zayyA vasatiH-sthAnaM sA sAgnikazayyA tAM sAgnikazayyAM pAkasthAnaM mahAnasAdikam , kumbhakArasya bhANDa. pacanasthAnaM vA yatrAgnirbhavet tatra, athavA agnisamIpavartisthAnaM vA 'aNuppavisaI' anupravizati agnizAlAdiSu praveza karoti kArayati vA tathA 'aNuppavisaMtaM vA sAijjai' anupravizantaM vA zramaNAntaraM svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // zrI nizItha sUtra
Page #456
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 16 sU 4 - 13 sacittekSvAraNyagabhikSAvasurAjikaviparyayani0 365 atrAha bhASyakAraH sodagAgaNiyaM sejjaM khaNigaM savvakAliyaM / pavise tattha jo bhikkhU, ANAbhaMgAi pAvara // | 1 || chAyA - sodakAgnikAM zayyAM kSaNikAM sarvakAlikAm / pravizet tatra yo bhikSuH, AjJAbhaGgAdi prApnoti ||1|| avacUri : - ' sodagAgaNiyaM' sodakAgnikAm - sodakAM sAgnikAM vA udakasahitAmagnisahitAM vA 'sejjaM' zayyAm, sA dvividhA - kSaNikA - alpakAlabhAvinI. sarvakAlikA - sarvakAlabhAvinI jalAzayarUpA iSTikA pAkAdirUpA ca tAM dvividhAmapi zayyAm - vasatiM pravizet yo bhikSuH tiSThet sa AjJAbhaGgAdidoSAn prApnotIti // sU0 3 // sUtram - je bhikkhu sacittaM ucchraM bhuMjai bhujaMtaM vA sAijjai // sR04 // chAyA - yo bhikSuH sacittamibhuM bhuGkte bhuJjAnaM vA svadate // sU0 4 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'sacittaM ucchu' sacittamikSum 'bhuMjai' bhuGke tathA 'bhujaMtaM vA sAijjai' bhuJjAnaM vA svadate - sacittekSudaNDasyopabhogaM kurvANaM zramaNAntaraM svadate anumodate sa prAyazcittabhAg bhavati / / sU04 || sUtram -- evaM paNNarasame udde se aMbassa jahA gamo so ceva ihaMpi yavvo / sU0 5 - 9 // chAyA - evaM paJcadaze uddeze Amrasya yathA gamaH sa eva ihApi jJAtavyaH / / suu05-9|| cUrNI - evaM - anenaiva prakAreNa yathA paJcadazodezake sacittAmraphalabhakSaNe gamaH kathitaH sa eva gamo niravazeSo'trApi jJAtavyaH kevalAmraphalasthAne sacittamikSumitipadaM nivezanIyamiti / navaram 'aMtarucchrayaM' iti antarikSukam - ikSorantarbhAgavyavasthitamavayavavizeSam / zeSaM sUtrapaJcakaM paJcadazI. dezakagatAmrasUtravad vyAkhyeyam // sU0 5-9 // sUtram -- je bhikkhu AraNNagANaM vaNavayANaM aDavijattAsaMpaTTi - yANaM asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA paDiggAhei paDiggAta vA sAijjai || sU0 10 // chAyA yo bhikSuraraNyagAnAM vanavajAnAm aThavIyAtrA saMprasthitAnAm azanaM vA pAnaM vA khAdya vA svAdyaM vA pratigRhNAti, pratigRhNantaM vA svadate // sU0 10 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazdri bhikSuH 'AraNagANaM' AraNyagANAm, araNyam-ekajAtIyavRkSasamUhAtmakaM tadeva AraNyam tatra gacchantIti AraNyagAH, teSAmANyagA 1 zrI nizItha sUtra
Page #457
--------------------------------------------------------------------------
________________ 366 nizIthasUtre nAm-araNyagAminAm 'vaNavayANa' vanavrajAnAm, tatra vanaM prati, vrajanti-vane gacchanti ye te vanavrajAH, teSAM vanagAminAm AjIvikArtham araNye vane vA gacchatAmityarthaH, 'aDavijattAsaMpatiyANa' aTavIyAtrAsaMprasthitAnAm-vanayAtrAthai nirgatAnAm , tatra vanavRkSAkulaM nirjanaM bhayaGkaraM vanamaTavI kathyate, tatsambandhinI yAtrA-gamanarUpA tadartha saMprasthitAnAM kASThAdiharaNArtha nirgatAnAM tathA vanopajIvinAM kASThahArakANAM saMbandhi yo bhikSuH 'asaNaM vA' azanaM vA-pANaM vA' pAnaM vA 'khAimaM vA' khAdyaM vA 'sAimaM vA' svAcaM vA 'paDiggAhei' pratigRhNAti-svIkaroti svIkArayati vA tathA paDiggAheMtaM vA sAijjai' pratigRhNantaM vA zramaNAntaram svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAdikA doSA api bhavanti yato yo vanaM gacchati sa tu parimitamevAzanAdikaM svasyAbhoktuM gRhNAtid yadi sAdhumrahISyati tadA sa puruSaH svakIyodarapUraNe kaSTamanubhaviSyati tasmAdaraNyAdau gacchatAM vanopajIvinAM. sambandhi yadazanAdikaM tat na gRhNIyAt na vA grAhayet na vA gRhNantamanumodayediti // sU0 10 // sUtram--je bhikkhU vasurAiyaM avasurAiyaM vayai vayaMtaM vA sAi. jjai // sU0 11 // chAyA-yo bhikSurvasurAjikamavasurAjikaM vadati vadantaM vA svadate // sU0 11 // __ cUrNI-'je bhikkha' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'vasurAiyaM vasurAjikam-vizuddhajJAnadarzanacAritrArAdhakaM damitendriyaM jainadIpakasvarUpam , tatra vasUni ratnAni paJcamahAvratarUpANi jJAnadarzanacAritratapAMsi vA bhAvaratnAni taiH rAjate-zobhate yaH sa vasurAjikaH tathA caitAdRzaM vasurAjikaM muni 'avasurAiyaM' avasurAjikam - jJAnadarzanacAritratapobhAvaratnarahitaM-'vayaI' vadati-kathayati arthAt jJAnadarzanacAritrArAdhakaM munivaryam 'nAyaM vasurAjikaH apitu dhUrto vaJcako virAdhitasaMyamamArgaH' ityAdikrameNa nindAM karoti, tathA 'vayaMta vA sAijjaI' vadantaM vA tAdRzazramaNAntaraM yaH kazcit svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAdikA doSA api bhavantIti / / sU0 11 // sUtram--je bhikkhU avasurAiyaM vasurAiyaM vayai vayaM vA sAijjai ||suu0 12 // chAyA-yo bhikSuravasurAjikaM vasurAjikaM vadati vadantaM vA svadate // sU0 12 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'avasurAiyaM' avasurAjikam yaH khalu jJAnadarzanacAritrANAmanArAdhakaH zramaNabhinnaH zramaNasadazazca kevalaM veSamAtreNa sAdhusamAnaH jJAnadarzanacAritrAtmakaratnarahitatvAt, tamavasurAjika pArzvasthAdikam 'vasurAiyaM' zrI nizItha sUtra
Page #458
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u016 sU014-18 vyudgrahavyutkrAntAnAmazanAdidAnA''dAnaniSedhaH 367 vasurAjikam-jhAnadarzanacAritrANAmArAdhakaM 'vayaI' vadati-kathayati snehAt mohAdvA porzvasthAdikamasAdhumapi ayaM sAdhuriti kathayati tathA 'vayaMtaM vA sAijjaI' vadantamanyaM vA svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasya AjJAbhaGgAdidoSA api bhavanti ||suu0 12 // sUtram--je bhikkhU vasurAiyagaNAo avasurAiyagaNaM saMkamai saMka maMtaM vA sAijjai // sU0 13 // chAyA-yo bhikSuH vasurAjikagaNAt avasurAjikagaNaM saMkrAmati saMkrAmanta vA svadate ||suu013|| cUrNI--- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' ya kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'vasurAiyagaNAo' vasurAjikagaNAt-jJAnadarzanacAritratapaHsamArAdhakAH vasurAjikAsteSAM gaNaH- samudAyastasmAt tAdazasamudAyamadhyAt 'avasurAiyagaNaM saMkamai' avasurAjikagaNaM saMkrAmati-gacchativasurAjikAnAM gaNam-samudAyaM parityajya yaH khalu mandamAgyaH aSasurAjikAnAM gaNaM prati gacchati tathA 'saMkamaMtaM vA sAijjai' jJAnadarzanacAritrArAdhakAnAM gaNaM parityajya jJAnAyanArAdhakapArzvasthAdigaNe saMkrAmantaM-gacchantaM vA zramaNAntaraM svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU013 sUtram--je bhikkhU vuggahavukkaMtANaM asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA dei deMtaM vA sAijjai / / sU014 // chAyA-yo bhikSuryudgrahavyutkrAntAnAmazanaM vA pAna vA khAdyaM vA svAdhaM vA dadAti dadataM vA svadate // suu014|| cUrNI-- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'buggahabu kaMtANa' mudgrahavyutkrAntAnAm , tatra vyudgraho'dhikaraNaM kalahaH, taM kalahaMkRtvA ye vyutkrAntAHniSkrAntAste vyudgrahavyutkrAntAH, teSAM zramaNAnAm vyudahavyutkrAntebhyaH zramaNebhyaH ityarthaH 'asaNaM vA' azanaM vA pANaM vA' pAnaM vA 'khAimaM vA' khAdyaM vA 'sAimaM vA' svAdhaM vA 'deI' dadAti-samarpayati yo hi zramaNaH zramaNI vA kalahaM kRtvA svagaNAdavakrAntastasmai caturvidhamAhArajAtaM samarpayati tathA 'deMtaM vA sAijjaI' dadataM vA kalahakAriNe azanAdikaM samarpayantaM zramaNAntaraM svadateanumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / / sU0 14 // sUtram--je bhikkhU buggahavukkaMtANaM asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA paDicchai paDicchaMtaM vA sAijjai / / suu015|| chAyA- yo bhikSuryudgrahavyutkrAntAnAm azanaM vA pAnaM vA khAdyaM vA svAdyaM vA pratIcchati pratIcchantaM vA svadate // sU0 15 // zrI nizItha sUtra
Page #459
--------------------------------------------------------------------------
________________ 368 nizIthasUtre cUrNI-'je bhikkhU ityAdi / yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'vuggahavukkaMtANaM' vyudgrahavyutkrAntAnAM pUrvoktasvarUpANAM zramaNAnAM zramaNInAM vA saMbandhi tebhya ityartha 'asaNaM vA pANa vA khAimaM vA sAimaM vA' azanAdikaM caturvidham 'paDicchai' pratIcchati-svIkaroti tathA 'paDicchaMtaM vA sAijjaI' pratIcchantaM vA svadate sa prAyazcittabhAgI vavati // su0 15 // sUtram--je bhikkhU vuggahavukkaMtANaM vatthaM vA paDiggahaM vA kaMvalaM vA pAyapoMchaNagaM vA dei deMtaM vA sAijjai // sU0 16 // chAyA- yo bhikSuryudgrahavyutkrAntAnAM vastra vA pratigrahaM vA kambalaM vA pAdaprogcha nakaM vA dadAti dadataM vA svadate ||suu0 16 // cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'buggahabu. kaMtANaM' vyudgrahavyutkrAntAnAm-zramaNAnAM zramaNInAM vA 'vartha vA' vastraM vA-colapaTraprAvaraNAdikam 'paDiggahaM vA' pratigrahaM vA-pAtrAdikam 'kaMbalaM vA kambalaM vA-UrNAmayam 'pAyapoMchaNagaM vA' pAdaproJchanakaM vA rajoharaNam 'dei' dadAti-samarpayati tathA 'deMtaM vA sAijjai' dadataM vA zramaNAntaraM svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 16 // sUtram-je bhikkhU vuggahavukkaMtANaM vatthaM vA paDiggahaM vA kaMbalaM vA pAyapuMchaNagaM vA paDicchai paDicchaMtaM vA sAijjai // sU0 17 // chAyA-yo bhikSuryudgrahavyutkrAntAnAM vastraM vA pratigrahaM vA kambalaM vA pAdaprogchanakaM vA pratIcchati pratIcchantaM vA svadate // sU0 17 // cUrNI--'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'vuggahavukkaMtANaM' vyudgrahavyutkAntAnAm sAdhUnAm sakAzAt 'vatthaM vA' vastraM vA-colapaTTAdikam 'paDiggaraM vA' pratigrahaM vA-pAtrAdikam 'kaMbalaM vA' kambalaM vA 'pAyapoMchaNagaM vA' pAdaproJchanaka vA-etAni vastrAdIni yaH 'paDicchaI' prasIcchati svIkaroti tathA 'paDicchaMtaM vA sAijjaI' pratIcchantaM vA-svIkurvantaM zramaNAntaraM svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 17 // sUtram-je bhikkhU vuggahavukkaMtANaM vasahiM dei deMtaM vA sAijjai // sU0 10 // chAyA-yo bhikSuyudgrahavyutkrAntAnAM vasati dadAti-dadataM vA svadate // sU0 18 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'buggahavukkaMtANaM' vyudgrahabyutkrAntAnAm 'vasahiM dei' vasatim-upAzraye AzrayaM dadAti tathA deMtaM vA sAijjai' dadataM vA svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 18 // zrI nizItha sUtra
Page #460
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNi0 u016 sU0-19-23 vyudgahavyutkrAntAnAM vasatisvAdhyAyadAnA''dAnani0 369 sUtram-je bhikkhU vuggahavukkaMtANaM vasahiM paDicchai paDicchantaM vA sAijjai / / sU0 19 // chAyA - yo bhikSuryudgrahavyutkrAntAM vasatiM pratIcchati pratIcchantaM vA svadate // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'buggahavukkaMtANaM' vyudgrahavyutkrAntAnAm sambandhikAM tadAzrayabhUtAmityarthaH / 'vasahi' vasatimsthAnam 'paDicchai' pratIcchati-svIkaroti tathA 'paDicchaMtaM vA sAijjaI' pratIcchantaM-svIkurvantaM vA zramaNAntaraM svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 19 // / sUtram-je bhikkhU vuggahavukkaMtANaM vasahi aNuppavisai aNuppavisaMta vA sAijjai / / sU0 20 // chAyA-yo bhikSuryudgrahavyutkrAntAnAM vasatimanupravizati anupravizantaM vA svadate // sa0 20 // carNI-'je bhikkhU' ityAdi / je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zrabhaNI vA 'buggahavukkaMtANaM' vyudgrahavyutkrAntAnAM saMbandhinI 'vasahi' vasatim-upAzrayam aNuppavisaI' anupravizati teSAmupAzraye pravezaM karoti / tathA 'aNuppavisaMtaM vA sAijjai' anupravizantaM vA zramaNAntaraM svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / / sU0 20 // sUtram--je bhikkhU vuggahavukkaMtANaM sajjhAyaM dei deMtaM vA sAi jjai // sU0 21 // chAyA yo bhikSuyudgravyutkrAntAnAM svAdhyAyaM dadAti dadataM vA svadate // 21 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'buggahavukaMtANaM' vyudgrahavyutkrAntAnAm 'sajjhAyaM' svAdhyAyam-svAdhyAyapadavAcyAnAM sUtrArthAnAM sUtrArthaviSayakaM jJAnaM sUtrArthayoradhyayanamityarthaH 'deI' dadAti-sUtramathai tadubhayaM vA adhyApayatItyarthaH, tathA-'deMtaM vA sAijjaI' dadataM vA zramaNAntaraM svadate--anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 21 // sUtram-je bhikkhU buggahavukkaMtANaM sajjhAyaM paDicchai paDicchaMta vA sAijjai // sU0 22 // chAyA - yo bhikSuryudgrahavyutkrAntAnAM svAdhyAyaM pratIcchati pratIcchantaM vA svadate // sU0 22 // zrI nizItha sUtra
Page #461
--------------------------------------------------------------------------
________________ 370 nizIthasUtre cUrNI- 'je bhikkhU ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'vuggahavukkaMtANaM' vyudgrahavyutkrAntAnAm vyudgrahavyutkrantebhya ityarthaH sajjhAyaM' svAdhyAyamsUtrArthatadubhayarUpam 'paDicchai' pratIcchati 'paDicchaMtaM vA sAijjai' pratIcchantaM vA zramaNAntaraM svadate- anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // atrAha bhASyakAra:---- 'vuggahavukkaMtANaM, asaNA Arabha jo ya sajjhAyaM / dei paDicchai bhikkha, ANAbhaMgAi pAvei // chAyA-vyudgraha vyutkrAntAnAM (vyudgrahavyutkrAntebhyaH) azanAdArabhya yazca svAdhyAyam / ___ dadAti pratIcchati bhikSuH, AjJAbhaGgAdi prApnoti // avacUriH-yazca bhikSuH vyudgrahavyutkrAntAnAM azanAdArabhya svAdhyAyam-azanAdikaM vastrAdikaM vasatiM dadAti pratIcchati tatra pravizati vA, tathA svAdhyAyaM ca dadAti, teSAM sakAzAt svAdhyAyaM svIkaroti vA sa AjJAbhaGgAdikaM prApnotIti // sU0 22 // sUtram--je bhikkhU vihaM aNegAhagamaNijjaM saMti lADhe vihArAe saMtharamANesujaNavaesu vihAkhaDiyAe abhisaMdhArei abhisaMdhAretaM vA sAi. jjai / / sU0 23 // chAyA- yo bhikSurvIthimanekAhagamanIyAM sati lADhe vihArAya saMstriyamANeSu janapadeSu vihArapratijJayA abhisaMdhArayati abhisaMdhArayantaM vA svadate // sU0 23 // cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'vihaM' vIthim kathaMbhUtAM vIthim ? tatrAha-'aNegAha0' ityAdi, 'aNegAhagamaNijjaM' anekAhagamanIyAm anakairahobhiH-divasaiH gamanIyAm-gantuyogyAmaTavIrUpAM vihArapratijJayA gantumabhisedhArayati ityagreNa sambandhaH / kathamityAha-'saMti lADhe' sati lADhe vidyamAne'nyasmin deze yatra 'vihArAe' vihArAya vihAranimittam taponiyamasaMyamasvAdhyAyAdyartham 'saMtharamANesu' saMstriyamANeSu-AhAropadhivasatyAdinA sulabheSu nirvAhayogyeSu 'jaNavaema' janapadeSu satsu 'vihAravaDiyAe' vihArapratijJayAvicaraNabhAvanayA 'abhisaMdhArei' abhisaMdhArayati-gantuM manasi vicArayati, 'abhisaMdhAreMta' anekadivasagamanIyAmaTavIM vihAravicAraNAM kurvantam zramaNAntaram 'sAijjai' svadate anumodate sa prAyazcittabhAga bhavatIti / ayaM bhAvaH-kathamanekadivasagamanIyamArge gamananiSedhaH kRtastatrAhayatra deze gamyamAne saMyamAtmavirAdhanAdayo'neke doSAH prasajyeyuH, taponiyamasvAdhyAyAcabhAvarUpA saMyamavirAdhanA, zvApadAdihiMsakaprANibhirAtmavirAdhanA ca sambhavatItyato'nekadivasagamanIyamArge gamanAya muniH manasyapi vicAraM na kuryAditi // sU0 23 // zrI nizItha sUtra
Page #462
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 16 sU0 24-29 jugupsikulAzanAdigrahaNaniSedhaH 371 sUtram-je bhikkhU virUvarUvAI dassuyAyayaNAiM aNAriyAiM mila. kkhuI paccaMtiyAI saMti lADhe vihArAe saMtharamANesu jaNavaesu vihAkhaDi. yAe abhisaMdhArei abhisaMdhAretaM vA sAijjai / / sU0 24 // _ chAyA--yo bhikSuH virUparUpANi dasyukAyatanAni anAryANi mlecchAni prAtyantikAni sati lADhe vihArAya saMstriyamANeSu janapadeSu vihArapratijJayA abhisaMdhArayati abhisaMdhArayantaM vA svadate // sU0 24 // ___ cUrNI--'je bhikkhU' ityAdi / yaH kizcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'virUvarUvAI' virUparUpANi zakayavanAdyanyAnyaveSabhUSAdinA'nekaprakArakANi 'dassuyAyayaNAi' dasyukAyatanAni dasyukAH-caurAsteSAmAyatanAni-sthAnAni kIdRzAnItyAha-'aNAriyAI' anAryANianAryaiH-AryabhinnaiH parisevyamAmAni 'milakkhuI' mlecchAni-glecchaiH parisevyamAnAni, tatra mlecchAste ye avyaktabhASiNaH yadA ruSTAstadA duHkhamutpAdayanti dharme duSprabodhAH sarvAdareNa bhojanazIlAH akAlaparibhogino rAtrAveva jAgaraNazIlAH dharmamadharma manyamAnA itthaMbhUtA mlecchAsteSAM sthAnAni, punaH 'paccaMtiyAI' prAtyantikAni pratyantAni anAryANi taiH sevitAni 'saMti sADhe' sati lADhe satyanyasmin deze 'vihArAe' vihArAya 'saMstharamANesu' saMstriyamANeSu 'jaNavaesu' janapadeSu vyAkhyA pUrvavat vihAravaDiyAe' vihArapratijJayA yo bhikSurdasyukAnAryamlecchadezeSu gamanAya vihArabhAvanayA 'abhisaMdhArei' abhisaMdhArayati-vicAraM karoti kArayati vA tathA 'abhisaMdhAreta vA sAijjaI' abhisaMdhArayanta-tatra gamanAya vicAraM kurvantaM kArayantaM vA zramaNAntaraM svadate anumodate sa prAyazcittabhAga bhavati / / sU0 24 // sUtram-je bhikkhU duguMchiyakulesu asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAiyaM vA paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai // sU0 25 // chAyA-yo bhikSuH jugupsitakuleSu azanaM vA pAnaM vA khAdyaM vA svAyaM vA pratigRhNAti pratigRhNantaM vA svadate // sU0 25 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'duguMchiyakulesu' juguNsitakuleSu-ninditakuleSu, tacca-carmakAra madyavikrayi-madyapAyi-bhilla-dhIvarAdikulam , yadvA yad hi yatra deze ninditatvena prasiddham teSu tathAvidheSu kuleSu asaNaM vA' azanaM vA 'pANaM vA' pAnaM vA 'khAimaM vA' khAdya vA 'sAimaM vA' svAdya vA 'paDiggAheI' pratigRhNAti-svIkaroti 'paDiggAheMtaM vA sAijjaI' pratigRhNantaM vA zramaNAntaraM svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / / sU0 25 // zrI nizItha sUtra
Page #463
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre sUtram - je bhikkhU duguchiyakulesu vatthaM vA paDiggahaM vA kaMbalaM vA pAyapuMchaNagaM vA paDiggAhei paDiggArhataM vA sAijjai // sU0 26 // 372 chAyA - yo bhikSuH jugupsitakuleSu vastraM vA pratigrahaM vA kambalaM vA pAdaprojchanakaM vA pratigRhNAti pratigRddhantaM vA svadate // sU0 26 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidabhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'duguM chiyakulesu' jugupsitakuleSu 'vatthaM vA' vastraM vA 'paDiggahaM vA' pratigrahaM vA pAtra vA 'kaMbalaM vA' kambala vA 'pAyapuMchaNagaM vA' pAdaproJchanakaM vA rajoharaNamityarthaH 'paDiggA hei' pratigRhNAti-svIkaroti tathA 'paDiggArhataM vA sAijjai' pratigRhvantam - svIkurvantaM zramaNAntaraM svadate anumodate sa prAyazcittabhAg bhavati // sU0 22 // sUtram -- je taM vA sAijjai // sU0 27 // bhikkhU duguMchiyakulesu vasahi paDiggAhei paDiggA chAyA - -yo bhikSuH jugupsitakuleSu vasati pragRhNAti pratigRdantaM vA svadate // 27 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'duchiyakulesu' jugupsitakuleSu 'vasarhi' vasatim - nivAsasthAnam 'paDiggAhei' pratigRhNAti 'paDiggAtaM vA sAijjai' pratigRhNantaM vA svadate - anumodate sa prAyazcittabhAg bhavati // sU0 27 // sUtram -- je bhikkhU durguchiyakulesu sajjhAyaM karei kareMtaM vA sAijjai || sU0 28 // chAyA -yo bhikSuH jugupsitakuleSu svAdhyAyaM karoti kurvantaM vA svadate ||suu0 28 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi je bhikkhU' yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'duguMchiyakulesu' jugupsitakuleSu 'sajjhAyaM' svAdhyAyaM sUtrArthayoradhyayanam 'karei' karoti 'kareM vA sAijja' kurvantaM vA zramaNAntaraM svadate - anumodate sa doSabhAg bhavati // sU0 28 // sUtram -- je bhikkhU duguMchiyakulesu sajjhAyaM uddisa uddisaMtaM vA sAijjai // sU0 29 // chAyA -- yo bhikSuH jugupsitakuleSu svAdhyAya muddizati uddizantaM vA svadate // 29 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'durga chiyakulesa' jugupsitakuleSu 'sajjhAyaM uddisa ' svAdhyAya muddizati sUtramarthe tadubhayaM vA ekavAramadhyApayati pAThayati tathA 'uddisaMtaM vA sAijjai' uddizantam - svAdhyAyamadhyApayantaM zramaNAntaraM svadate- anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 29 // zrI nizItha sUtra
Page #464
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 16 sU0 30-36 nugupsitakulasvAdhyAyAdyazanAdipariSThApanani0 373 sUtram - je bhikkhU durguchiyakulesu sajjhAyaM samuddisai samuddisaMta vA sAijjai // sU0 30 // chAyA -yo bhikSuH jugupsitakuleSu svAdhyAyaM samuddizati samuddizantaM vA svadate // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU yaH kazcidabhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'durguchiyakulesa' jugupsitakuleSu 'sajjhAyaM samuddisai' svAdhyAyaM samuddizati sUtramartha tadubhayaM vA anekabAramadhyApayati tathA 'samuddisaMtaM vA sAijjai' samuddizantaM zramaNAntaraM svadate - anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 30 // sUtram -- je bhikkhu duchiyakulesu sajjhAyaM aNujANai aNujANataM vA sAijjai // sU0 31 // chAyA- -- yo bhikSuH jugupsitakuleSu svAdhyAya manujAnAti anujAnantaM vA svadate // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'duguMchiyakulesu' jugupsitakuleSu samupavizya zramaNaM yaM kamapi vA 'sajjhAyaM' svAdhyAyam - sUtrArthatadubhayAtmakaM dvAdazAGgIlakSaNam 'aNujANaI' anujAnAti -prazaMsati tathA 'aNujANaMtaM vA sAijjai' anujAnantaM vA svadate-- anumodate sa prAyazciddhabhAgI bhavati // sU0 31 // sUtram -- je bhikkhU duguchiyakulesu sajjhAyaM vAei vAyaMtaM vA sAijjai // sU0 32 // chAyA -yo bhikSuH jugupsitakuleSu svAdhyAyaM vAcayati vAcayantaM vA svadate // 32 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'duguM - chiyakulesu' jugupsitakuleSu 'sajjhAyaM vAei' svAdhyAyaM vAcayati - zAstrasya vAcanAM dadAti 'vAyataM vA sAijjai' vAcayantam vAcanAM dadataM zramaNAntaraM svadate - anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / / sU0 32 // sUtram -- je bhikkhU duguMchiyakulesu sajjhAyaM paDicchai paDicchaMta vA sAijjai || sU0 33 // - yo bhikSuH jugupsitakuleSu svAdhyAyaM pratIcchati pratIcchantaM vA svadate // 33 // chAyA cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'durgachiyakulesa' jugupsitakuleSu 'sajjhAyaM' svAdhyAyaM sUtramarthaM ca 'paDicchai' pratIcchati - svoka -- zrI nizItha sUtra
Page #465
--------------------------------------------------------------------------
________________ 374 nizIthasUtre roti tathA 'paDicchaMtaM vA sAijjai' pratIcchantaM vA zramaNAntaraM svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / / sU0 33 // sUtram-je bhikkhU duguMchiyakulesu sajjhAyaM pariyaTTei pariyadRtaM vA sAijjai / sU0 34 // chAyA- -yo bhikSuH jugupsitakuleSu svAdhyAyaM parivartayati parivartayantaM vA svadate 34 ___ cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazci bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'duguchiyakulesu' jugupsitakuleSu 'sajjhAya' svAdhyAyam-sUtramartha vA 'pariyaTTaI' parivartayatisUtrArthatadubhayasya punarAvartanaM karoti karayati vA tathA 'pariyata vA sAijjai' parivartayantaM vA zramaNAntaraM svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgo bhavati // sU0 34 // sUtram-je bhikkhU asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA puDhavIe Nikkhivai nikkhivaMtaM vA saaijji||35|| chAyA--yo bhikSuH azanaM vA pAnaM vA khAdya svAdya vA pRthivyAM nikSipati nikSipantaM vA svadate // sU0 35 // cUrNI--'je bhikkhu' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'asaNaM vA' azanaM vA 'pANaM vA' pAnaM vA 'khAimaM vA' khAdya vA 'sAimaM vA' svAyaM vA 'puDhavIe' pRthivyAm 'Nikkhivai' nikSipati-AhArAvaziSTamazanAdikaM pRthivyAM sthApayatItyarthaH, tathA 'NikkhivaMtaM vA sAijjaI' nikSipantaM vA zramaNAntaraM svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati pipIlikAdiprANyupamardanasaMbhavAt // 31 // sUtram--je bhikkhU asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA saMthArae Nikkhivai NikkhivaMtaM vA sAijjai // sU0 36 // chAyA- yo bhikSurazanaM vA pAnaM vA khAdyaM vA svAdya vA saMstArake nikSipati nikSipantaM vA svadate // sU0 36 // cUrNI-- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'asaNaM vA' azanaM vA 'pANaM vA' pAnaM vA 'khAimaM vA' khAdyaM vA 'sAimaM vA' svAyaM vA 'saMthArae' saMstArake-Asane yatra svapiti upavizati vA tatraiva Asane tamazanAdicaturvidhamAhArajAtaM darbhAditRNasaMstArake vastrasaMstArake kASThapaTTakAdau vA 'Ni kkhivaI' nikSipati--saMsthApayati tathA 'NikkhivaMtaM vA sAijjaI' nikSipantaM-sthApayantaM vA-zramaNAntaraM svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / / sU0 36 // zrI nizItha sUtra
Page #466
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 16 sU0 37-39 anyatIthikAdisahabhojananiSedhaH 375 sUtram--je bhikkhU asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA vehAse Nikkhivai NikkhivaMtaM vA sAijjai / / sU0 37 // chAyA-yo bhikSurazanaM vA pAnaM vA khAdya vA svAdya vA vihAyasi nikSipatiM nikSipantaM vA svadate // sU0 37 // ___ cUrNI-... 'je bhikkha' ityAdi / 'je bhikkha' yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'asaNaM vA' azanaM vA 'pANaM vA' pAnaM vA 'khAimaM vA' khAdya vA 'sAimaM vA' svAdyaM vA 'vehAse' vihAyasi-AkAze nAgadante sikkAdau pRthivyasaMbaddhapradezAdau 'NikkhivaI' nikSipati-vyavasthApayati nAgadantAdau AlambyAnyavelAyAM bhojanArthamAhArajAtaM vyavasthApayatItyarthaH, tathA 'NikkhivaMtaM vA sAijjaI' nikSipantaM vA zramaNAntaraM svadate--anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tasyAjJAbhaGgAnavasthAmithyAtvasaMyamAtmavirAdhanAdayo doSA bhavanti, tatra saMyamavirAdhanettham-yadi pRthivyAdau sAdhurazanAdIni nikSepsyati tadA tatra ghataguDAdInAM gandhamAghrAya pipIlikAdilaghujantavaH samAgamiSyanti, teSAM virAdhanArUpA saMyamavirAdhanA bhavati, tallavujantubhakSaNArtha tatra gRhagodhikA mUSako vA samAgamiSyati / tadbhakSaNArtha mArjAro dhAviSyati, taM dhAvantaM dRSTvA kukkuraH samAgamiSyati, ityevaM prakAreNAparAparajantUnAM samAgamanAt prANAtipAtaH syAt, evaM nAgadantAdau sthApane pAtrAdika pRthivyAM patiSyati patanAcca bhAjanabhedaH SaTkAyavirAdhanaM ca syAt, evaM prakAreNApi saMyamavirAdhanA prasajyeta / AtmavirAdhanettham bhUmyAdau nikSiptamazanAdikaM gRhagodhikayA sarpeNa vA AghAtaM bhakSitaM vA syAt tasyAghrANanenA'zanAdau tanmukhalAlAsaMspRSTaM viSamapi saMcariSyati, vRzcikAdayo vA tatra patiSyanti tatazca tAdRzaviSasaMspRSTA'zanAdibhakSaNe kRte sAdhUnAM maraNamapi syAt / yadi kadAcit tAdRzamazanAdikaM pRthivyAM pariSThApayiSyati tadA tatrAhAralIbhAt samAgatakukkuraiH sAdhurdaSTo'pi bhavet tena tatrApi AtmavirAdhanA syAt, evaMprakAreNA''tmavirAdhanA prasajyeta tasmAt kAraNAt zramaNaH zramaNI vA pRthivIsaMstArakanAgadantAdau azanAdikamAhArajAtaM na sthApayet na vA paradvArA tasya sthApana kArayet, na vA pRthivyAdisthAne saMsthApayantaM zramaNAntaramanumodayediti // sU0 37 / / sUtram--je bhikkhU aNNautthiehiM vA gArathiehiM vA saddhiM bhuMjai bhujaMtaM vA sAijjai ||suu0 38 // chAyA ---bhikSuranyayUthikairvA gRhasthairvA sArddham bhuGkte bhuJjAnaM vA svadate // sU0 34 // cUrNI .....'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNo vA 'aNNautthiehiM vA' anyayUthikairvA, tatrAnyayUthikA darzanAntarIyAH pArzvasthAdayastApasAdayazca, tairanyayUthikaiH zrI nizItha sUtra
Page #467
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre 376 'gAra thiehiM vA saddhiM' gRhasthairvA sArddham ekasmin bhAjane ekapaGktau vA samupavizyAzanAdicaturvidhamAhArajAtam 'bhuMjai' bhuGkte - Aharati AhArayati vA tathA 'bhuMjaMtaM vA sAijjai' bhuJjAnaM vA zramaNAntaraM svadate - anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // 38 // sUtram -- je bhikkhU aNNautthiehiM vA gArasthiehi vA saddhi Avediya parivediya bhuMjai bhuMjaMtaM vA sAijjai // sR0 39 // chAyA -yo bhikSuranyayUthikairvA gRhasthairvA sArddhamAveSTaya pariveSTaya bhuGkte bhuJjAnaM vA svadate || sU0 39 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / je bhikkhU' yaH kazcidbhikSaH zramaNaH zramaNI vA 'aNNausthirahiM vA' anyatIrthikairvA tApasAdibhiH 'gAratthi ehiM vA sarddhi' gRhasthairvA sArddham ' AveDhiya' AveSTya tatra AveSTanameka dvitridizAsu paratIrthikAdibhirAveSTito bhUtvA tathA-'" -' pariveDhiya' pariveSTya, tatra pariveSTanaM sarvadiksaMbaMdhi dizAsu vidisAsu vA sthitaiH paratIrthikAdibhiH pariveSTito bhUtvA azanapAnAdikam 'bhuMjai' bhuGkte bhojanaM karoti kArayati vA tathA 'bhuMjaMtaM vA sAijjai' bhuJjAnaM vA anyatIrthikairAveSTitaH pariveSTito bhUtvA azanAdikaM bhuJjAnaM zramaNAntaraM svadate - anumoda sa prAyazcittabhAgI bhavati anyatIrthikAdInAM samakSamAhArakaraNasya niSiddhatvAt / atrAha bhASyakAraH- 6 bhASyam-- aNNatitthigihattherhi, saddhi saMparivedio / AhAraM bhuMjaI jo u, ANAbhaMgAi pAvai // chAyA - anyatIrthigRhasthaiH sArddha pariveSTitaH / AhAraM bhuGkte yastu, AjJAbhaGgAdi prApnoti // avacUri : - yo hi zramaNaH zramaNI vA anyatIrthikaiH tApasAdibhiH gRhasthaiH pUrvaparicitairaparicitairvA, pUrvasaMstutaiH pazcAtsaMstutairvA, tatra pUrvasaMstutA mAtApitRbhaginobhrAtrAdayaH, gRhasthAvasthApari citA anye vA, pazcAt saMstutAH zvazurazvazyAlakAdayaH sAdhvasthAparicitA vA, taiH sArddham saMpariveSTitaH AveSTitaH pariveSTito vA bhUtvA yaH kazcit zramaNo mohAdivazAt azanAdikaM bhuGkte tathA bhujAnaM zraNAntaramanumodate sa AjJA bhaGgAdikAn doSAn prApnoti tasmAt ebhiH saha na bhoktavyam, na vA bhuJjAnamanumodayet pravacanaholanAsaMbhavAditi // sU0 39 // sUtram -- je bhikkhU Ayariya uvajjhAyANaM sejjAsaMthAragaM pAraNaM saMghaTittA hattheNaM aNaNuNNaittA padhAremANe gaccha gacchaMtaM vA sAijjai // sU0 40 // zrI nizItha sUtra
Page #468
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u016 sU0 40-41 AcAryAyavinayapramANAdhikopadhiniSedhaH 377 chAyA-yo bhikSurAcAryopAdhyAyAnAM zayyAsastArakaM pAdena saMghaTya hastena ananujJApya pradhArayan gacchati gacchantaM vA svadate / / suu040|| cUrNI 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'AyariyauvajjhAyANaM' AcAryopAdhyAyAnAm, tatra AcAryo- gacchanAyakaH, upAdhyAyaH, sUtrArthayoradhyApakaH, teSAmAcAryopAdhyAyAnAm upalakSaNAt paryAyajyeSThAnAM ca sAdhUnAm 'sejjAsaMthAragaM' zayyAsaMstArakam,tatra zayyA-zarIrapramANA saMstArakam-sArddhadvayahastapramANakam upalakSaNAt AhAropaghidehapIThaphalakAdikaM ca pAeNaM saMghadRttA' pAdena-caraNena saMghaTya zayyAsaMstArakAdIn pramAdavazAt pAdena saMspRzya, yadA gamanAgamanasamaye'nAbhogavazAt AcAryopAdhyAyAdInAM zayyAsaMstArakAdIni caraNena saMspRSTAni bhavanti tadA 'hattheNaM aNaNuNNaittA' hastena ananujJApya-hastena tat spRSTvA svadoSaprakaTanarUpAmAjJAmagRhItvA upalakSaNAt zayyAsaMstArakamapramAdyaM vandanAmakRtvA mithyAduSkRtaM cAdatvA 'padhAremANe gacchaI' pradhArayan prasthAnaM kurvan gacchati - calanneva calati, ayaM bhAvaH-yadi AcAryA. dInAmAsanAdiSu anupayogAt pAdasparzo bhavettadA tad hastena spRSTvA mastakaM spRzan vadecca'he guro ! mayA'parAdhaH kRta iti kSamasva, na punarevamanupayogena caliSyAmi' ityAdirUpeNa kSamAyAcanaM kartavyameveti / tathA-'gacchaMtaM vA sAijjaI' AcAryAdInAmAsanaM caraNena saMspRzya kSamAyAcanamakRtvA mithyAduSkRtamadattvA ca gacchantaM zramaNAntaraM svadate--anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / / atrAha bhASyakAra:bhASyam- 'sejjAsathAradehAI, saMghaTe guruNo pyaa| khamAvaNamakAUNa, gacchaMto dosabhA bhave // chAyA- zayyAsaMstAradehArdi saMghaTTeta guroH padAt / kSamApanamakRtvA gacchan doSabhAg bhavet / / avacUriH- guroH-AcAryopAdhyayaparyAyajjeSTharUpasya zayyAsaMstArakadehAdi, tatra zayyA-zarIrapramANA, saMstArakaM sArddhadvayahastapamANam, dehaM karacaraNAdikam Adita-AhAropadhyAdIMzca pramAdavazena padAt yadi saMghaTTeta caraNena spRzet yo bhikSuH zramaNaH zramaNI vA tadA-githyAduSkRtamadattvA kSamApanamakRtvaiva gacchet tathA evaM gacchantaM zramaNAntaraM yo'numodate sa doSabhAgU bhavet prAyazcitta. bhAgI bhavedityarthaH / atha AcAryopAdhyAyAdisambandhinAM zayyAsaMstA kAdInAM kathaM saMghaTTanaM bhavati ? tatrocyate-upAzraye pravizato niSkrAmato mArge calato vA, upavizato guroH pAdasaMbAhanAdikaM kurvANasya vA pAdena saMghaTanaM saMbhavati, evaM zayanasamaye pAdaprasAraNAdikaraNe ca saMghaTTanatya saMmavo bhavati tatra yadi AcAryopAdhyAyAdisambandhizayyAsaMstArakadehAdInAM pAdena zarIreNa ca saMghaTTanaM zrI nizItha sUtra
Page #469
--------------------------------------------------------------------------
________________ 378 nizIthasUtre kadAcit bhramAt pramAdAdvA jAyeta tadA avazyameva kSamApanAdikaM kuryAta, akaraNe ca sAdhuH prAyazcittabhAg bhavediti // sU0 40 // sUtram-je bhikkhU pamANAirittaM vA gaNaNAirittaM vA uvahiM dharei dharataM vA sAijjai // sU0 41 // chAyA-yo bhikSuH pramANAtiriktaM vA gaNanAtiriktaM vA upadhiM dharati dharantaM vA svadate // sU0 41 // cUrNI-'je bhikkhu' ityAdi / 'je bhikkhU yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'pamANAirittaM vA' pramANAtiriktaM vA yasya yAdRzaM pramANam ekadvayAdistat pramANaM yadbhagavatA''jJaptaM tato'tiriktam , tathA 'gaNaNAiritaM vA' gaNanAtiriktaM vA gaNanayA-saMkhyayA'dhikam / tatra pramANAtiriktaM vastram-yasya vastrasya yAvatkaM pramANaM hastAdimApanarUpaM zAstre pratipAditaM tasmAdadhikaM pramANAtiriktaM vastraM kathyate tathAhi--"kappai niggaMthANaM tao saMghADIo dharittae vA pariha rittae vA / kappai niggaMthINaM cattAri saMghADIo dharittae vA pariharittae vaa| kappai niggaMthANaM bAvattarihatthaparimiyaM vatthaM dharittae vA pariharittae vaa| kappai niggaMthINaM chaNNauihatthaparimiyaM vatthaM dharittae vA pariharittae vA"- kalpate nimranthAnAM tisraH saMghATIH dhartu vA parihatte vA / kalpate nirgranthInAM catasraH saMghATIH dhartu vA parihatu vA ? kalpate nirgranthAnAM dvAsaptatihastaparimitaM vastraM dhatu vA parihartu vA / kalpate nirgranthInAM SaNNavatihastaparimitaM vastraM dhartuM vA parihartuM vA, iti cchAyA / evaM gaNanAtiriktam , gaNanA vastraviSayA pAtraviSayeti dvividhA bhavati, tatra vastraviSayA gaNanA pUrvamuktaiva, pAtraviSayA gaNanA procyate, sA ca gaNanA ekadvayAdisaMkhyA pAtrANAmekadvayAdirUpeNa vA saMkhyA zAstre pratipAditA tadatiriktaM gaNanAtiriktaM kathyate, tathAhi-"kappai niggaMthANaM tinni pAyaI cautthaM uMdagaM dhArittae / kappai niggaMthoNaM cattAri pAyAI pacamaM uMdagaM dhArittae // " iti zAstroktag2aNanAto'dhikam 'uvahiM' upadhim-vastrapAtrAdikaM yo bhikSuH 'dhareI' svayaM dharati paradvArA vA dhArayati tathA-'dhareMtaM vA sAijjaI' dharantaM pramANagaNanAtiriktamupadhi dhArayantaM vA zramaNAntaraM yaH svadate-anumodate sa prAyazci ttabhAgI bhavati / / sU0 41 // sUtram-je bhikkhU aNaMtarahiyAe puDhavIe jIvapaiTThie saaMDe sapANe savIe saharie saose saudae sauttiMgapaNagadagamaTTiyamakkaDAsaMtANagaMsi duvbaddhe duNNikkhitte aNikkaMpe calAcale uccArapAsavaNaM pariTThavei parihaveMtaM vA sAijjai // sU0 42 // zrI nizItha sUtra
Page #470
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 16 sU0 42-53 sacittapRthivyAdiSaccArAdipariSThApananiSedhaH379 chAyA --yo bhikSuranantarahitAyAM pRthivyA jIvapratiSThite sANDe saprANe savIje saharite saose sodake sottiGgapanakadakamRttikAmarkaTasaMtAnake durbaddha dunikSipte ani kampe calAcale uccAraprasravaNaM pariSThApayati pariSThApayantaM vA svadate // sU0 42 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'jebhikkhU' yaH kazcit bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'aNaMtarahiyAe puDhavIe' anantarahitAyAM pRthivyAm , tatra--antarahitA-antaraM-vyavadhAnaM tena hitA sthitA antarahitA-vyavadhAnayuktA na antarahitA anantarahitA acittatAvyavadhAnavarjitA, caturaGgulaparyantasacittatAsambandhayuktA sacittetyarthaH tasyAmanantarahitAyAM sacittAyAM pRthivyAm 'jIvapaihie' ityAdivizeSaNAni sthAnasAmAnyasya bodhyAni tatazca jIvapratiSThite-dIndriyAdijIvaviziSTe-dArukAdau 'saaMDe' sANDe, tatra aNDena sahitaM sANDaM sthAnaM tasmin-aNDaviziSTasthAne 'saharie' saharite-haritaviziSTe sthAne 'saose' saose, tatra osa iti nizAjalaM tena sahite sthAne 'saudae' sodake-sacittodakasahite sthAne 'sauttiMgapaNagadagamaTTiyamakkaDAsaMtANagaMsi' sottiGga-panaka-dakamRtikA--markaTasantAnake, tatra uttiGgo jIvavizeSo gardabhAkRtibhUmauvartulachidrakArakaH, tadviziSTe bhUbhAge, panakaH-'lIlanaphulana-kAI' iti lokaprasiddhastatsahite bhAge, dakamRttikA--udakamizritamRttikA, tadviziSTe bhUbhAge-sAmRttikAyukta sthAne, tathA-markaTasantAnake lUtA(makaDI)jAlapratiSThitasthAne, punaH kathaMbhUte 'dabvaddha'durbaddhe-samyagabandhanarahite 'duNNikkhitte' dunikSipte-asamyagrUpeNa sthApite dArukAdau 'anikkaMpe' aniSkaMpe-kampanasahite 'calAcale' calAcale-asthire sthAne yaH zramaNaH zramaNI vA 'uccArapAsavarNa' uccAraprasravaNam 'pariTTaveI' pariSThApayati-vyutsRjati tathA 'pariTThaveMtaM vA sAijjaI' pariSThApayantaM vA zramaNAntaraM svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / // sU042 // 'je bhikkhU sasaNiddhAe puDhavIe' iti sUtrAdArabhya - 'je bhikkhU khaMdhasi vA' iti sUtraparyantAni daza sUtrANi, tacchAyA, tavyAkhyA tadbhASyaM ceti sarva trayodazodezake vilokanIyam / vizeSastu etAvAneva yat-tatra 'ThANaM vA saMjjaM vA' ityuktam , atra tu 'uccArapAsavaNaM parihavei iti vAcyam // sU0 42-10-52 // sUtram--taM sevamANe Avajjai cAummAsiyaM parihAraTThANaM ugghAiyaM // sU0 53 // // nisIhajjhayaNe solasamo uddeso samAptaH // 16 // chAyA-tatsevamAna Apadyate cAturmAsikaM parihArasthAnamudghAtikam // sU053 / / // nizIthAdhyayane SoDazoddezakaH smaaptH||16|| zrI nizItha sUtra
Page #471
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizodhasUtre cUrNI - 'taM sevamANe' ityAdi / 'taM sevamANe' tat - sAgArikazayyAta Arabhya uddezakaparisamAptiparyantaM prAyazcittasthAnaM sevamAnaH tasya pratisevanAM kurvan - [ - zramaNaH zramaNI vA 'Avajjai' Apayate - prApnoti 'cAummAsiyaM' cAturmAsikam 'parihAradvANaM' parihArasthAnam - prAyazcittam 'ugghAiyaM' udghAtikam - sAgArikazayyAdipravezAdArabhya uddezakaparisamApti - gatoccAraprasravaNapariSThApanasUtraparyantaM yAni yAni prAyazcittasthAnAni darzitAni teSu madhyAt ekamanekaM sarve vA pApasthAnaM pratisevamAnasya laghu cAturmAsikaM prAyazcittaM bhavati, tathA tasyA''jJAbhaGgAdikA doSA api bhavanti // sU0 53 // 380 iti zrI - vizvavikhyAta - jagadvallabha - prasiddha vAcaka - paJcadazabhASAkalita lalita kalApAlApakapravizuddha gadyapadyanaikapranthanirmApaka - vAdimAnamardaka- zrIzAhU chatrapati kolhApurarAjapradatta"jainazAstrAcArya" - padabhUSita - kolhApurarAjaguru - bAlabrahmacAri - jainAcArya - jainadharmaM divAkara - pUjyazrI - ghAsIlAlavati - viracitAyAM " nizIthasUtrasya" cUrNi bhASyAvacUrirUpAyAM vyAkhyAyAm SoDazodezakaH samAptaH // 16 // zrI nizItha sUtra
Page #472
--------------------------------------------------------------------------
________________ // sptdshoddeshkH|| vyAkhyAtaH SoDazodezakaH, samprati saptadazoddezako vyAkhyAyate, tatrAsya saptadazoddezakA. disUtrasya SoDazodezakAntimasUtreNa saha kaH sambandha ? iti cedatrAha bhASyakAraH uddesaMte samakkhAyaM, saMjamattabirAhaNaM / taM ceva sattadasage, katthaI ya virAhaNaM // chAyA-uddezAnte samAkhyAtaM, saMyamAtmavirAdhanam / tadeva saptadazake kathyate ca virAdhanam // avacUriH-uddezAnte SoDazoddezakasyAnte skandhAdau uccAraprasravaNaM pariSThApanaM kurvataH skandhAditaH patatazca saMyamavirAdhanamAtmavirAdhanaM ca bhavati, iti kathitam , tadeva saMyamavirAdhanamAtmavirAdhanaM ca kautUhalapratijJayA trasaprANAderbandhane'pi bhavatIti saptadazodezake kathyate, tadevamubhayatrApi virAdhanameva pratipAditaM bhavatIti ayameva sambandhaH pUrvAparasUtrayorbhavati, tadanena saMbandhena AyAtasyAsya saptadazodezakasyedaM prathamaM sUtram - sUtram--je bhikkhU kouhallavaDiyAe aNNayaraM tasapANajAyaM taNapAsaeNa vA muMjapAsaeNavA, kaTThapAsaeNa vA, cammapAsaeNa vA, vettapAsaeNa vA rajjupAsaeNa vA suttapAsaeNa vA baMdhai baMdhataM vA sAijjai / __chAyA-yo bhikSuH kautUhalapratijJayA anyatamaM trasaprANajAtaM tRNapAzakena vA mujapAzakena vA, kASThapAzakena vA, carmapAzakena vA, vetrapAzakena vA, rajjupAzakena vA sUtrapAzakena vA, badhnAti badhnantaM vA svadate // sU0 1 // cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'kouhallavaDiyAe' kautUhalapratijJayA-kautUhalavRttitayA vA, tatra kautUhalaM hAsyavinodAdilakSaNam , tasya kautUhalasya pratijJayA abhilASayA vRttitayA vA 'aNNayaraM tasapANajAyaM' anyatamaM kiJcidekaM trasaprANajAtam , tatra trasanti ekasmAtsthAnAt sthAnAntaraM prati gacchantIti trasAH-gavAdaya catuSpadAH, pakSiNazca, etadanye'pi sthalacarakhecarAdayo gRhItA bhavanti, eteSu anyatamaM trasapraNajAtam 'taNapAsaeNa vA' tRNapAzakena vA, tatra tRNo-darbhAdikastasya pAzakena darbhAditRNavinirmitadavarikayA pAzazabdasya davarikAvAcakatvAt 'muMjapAsaeNa vA' mujhapAzakena vA, tatra muJjo nAma tRNavizeSaH, tannirmitaH pAzo davarikA tena mujapAzakena 'kapAsaeNa vA' kASThapAzakena vA 'cammapAsaeNa vA' carmapAzakena-pazvAdicarmanirmitena pAzakena 'vetapAsaeNa vA' vetrapAzakena zrI nizItha sUtra
Page #473
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre vA, tatra vetraM nAma latAvizeSaH 'veMta' iti lokaprasiddhaH tena vetreNa nirmitaH pAzako davarikA tena vetrapAzakena 'rajjupAsaeNa vA' rajjupAzakena vA, tatra zaNAdinA nirmitA yA racjuH tasyAH pAzako davarikA tena rajjupAzakena 'muttapAsaeNa vA' sUtrapAzakena vA, tatra sUtraM-kArpAsikAdikaM tena nirmitaH pAzako davarikA tena sUtrapAzakena, eteSAM tRNAdipAzakAnAmanyatamena pAzakena kautUhalapratijJayA anyatamaM trasaprANajAtaM yaH zramaNaH zramaNI vA 'baMdhaI' badhnAti trasaprANajAtasya bandhanaM karoti kArayati vA tathA 'baMdhataM vA sAijjai' badhnantaM vA zramaNAntaraM svadateanumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // suu01|| sUtram--je bhikkhU kouhallavaDiyAe aNNayaraM tasapANajAyaM taNapAsaeNa vA, muMjapAsaeNa vA, kaTThapAsaeNa vA, cammapAsaeNa vA, vettapAsaeNa vA, rajjupAsaeNa vA suttapAsaeNa vA, baMdhellagaM muyai muyaMta vA sAijjai // sU0 2 // chAyA-yo bhikSuH kautUhalapratijJayA anyatamaM trasaprANajAtaM tRNapAzakena vA muapAzakena vA kASThapAzakena vA carmapAzakena vA vetrapAzakena vA rajjupAzakena vA sUtrapAzakena vA ba muJcati, muJcantaM vA svadate // suu02|| cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kadbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'kouhallavaDiyAe' kautUhalapratijJayA-hAsyavinodAdyabhilASeNa 'aNNayaraM tasapANajAyaM' anyatamaM trasaprANajAtam tRNAdipAzakena 'baMdhellaga' baddhaM 'muMcaI' muJcati-bandhanavimuktaM karoti, tathA 'muyaMtaM vA sAijjaI' muzcantaM vA svadate-bandhanabaddhaM prANijAtaM bandhanAt vimocayantaM zramaNAntaraM svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgo bhavati, tasyAjJAbhaGgAdikA doSA api bhavanti / atra kutUhalAdinA trasaprANinAM bandhane mocane ca teSAmabodhatvena jalAgnigartapAtAdinA maraNasaMbhavAttanniSedhaH kRtaH kintu agninA jvalatAM jalena plAvayamAnAnAM hiMsrairhanyamAnAnAM sarpAdibhirdazyamAnAnAM tu dayAbuddhayA bandhanaM mocanaM ca kartanyameva, na tanniSedhaH / sUtre tu kautUhalapratijJayA bandhanavimocanasyaiva niSedho na tu dayAbuddhayeti tattvam // atrAha bhASyakAraH taNAipAsajAeNaM, tasANaM baMdhamoyaNaM / koUhalleNa no kujjA, dayaTuMNa NisijjhaI // chAyA-tRNAdipAzajAtena, prasANAM bandhamocanam / kautUhalena no kuryAt , dayArtha na niSidhyate / zrI nizItha sUtra
Page #474
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUNibhASyAvadbhiH u0 17 sU0 1-4 tRNAdimAlikAkaraNadharaNaparibhoganiSedhaH 383 avacUriH-tUNAdipAzajAtena- tRNamuJjAdinA nirmitena pAzajAtena kenApi prakAreNa pAzena davarikayA trasANAM bandhamocanaM bandhanaM mocanaM ca kautUhalena kutUhalabuddhyA vinodahAsyAdyartha no kuryAt , kintu dayAthai dayAnimittaM bandhanaM mocanaM ca na niSidhyate jalAgnyAdito rakSaNArtha bandha. nasya mocanasya ca niSedho bhagavatA na kRtaH, ataeva 'koUhalavaDiyAe' iti sUtre kathitam |suu02| sUtram-je bhikkhU kouhallavaDiyAe taNamAliyaM vA muMjamAliyaM vA bhiMDamAliyaM vA mayaNamAliyaM vA picchamAliyaM vA daMtamAliyaM vA siMgamAliyaM vA saMkhamAliyaM vA haDDamAliyaM vA kaTThamAliyaM bA pattamAliyaM vA pupphamAliyaM vA phalamAliyaM vA bIyamAliyaM vA hariyamAliyaM vA karei kareMtaM vA sAijjai // sU0 3 // chAyA-yo bhikSuH kautUhalapratijJayA tRNamAlikAM vA muamAlikAM vA bhiNDamAlikAM vA madanamAlikAM bA picchamAlikAM vA dantamAlikAM vA zRGgamAlikAM vA zaGkhamAlikAM vA asthimAlikAM vA kASThamAlikAM vA patramAlikAM vA puSpamAlikAM vA phalamA. likAM vA bIjamAlikAM vA haritamAlikAM vA karoti kurvantaM vA svadate // sU0 3 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNIvA 'kouhallavaDiyAe' kautUhalapratijJayA-Atmano vinodAbhiprAyeNa 'taNamAliyaM vA' tRNamAlikAM vA, tatra tRNAnAM-darbhAditRNavizeSANAM mAlikA mAlAM karoti-tRNAdinA mAlAM nirmAti 'muMjamAliyaM vA' muJjamAlikAM vA-tRNavizeSarUpamuJjasya mAlikAM nirmAti bhiMDamAliyaM vA' bhiNDamAlikA vA, bhiNDaH-vanaspativizeSaH tasya mAlAm 'mayaNamAliyaM vA' madanamAlikAM vA-madanasya 'moma' iti lokaprasiddhasya mAlAm 'picchamAliyaM vA' picchamAlikAM vA-mayUrAdipicchAnAM mAlAm 'daMtamAliyaM vA' dantamAlikAM vA-gajAdidantAnAM mAlAm 'siMgamAliyaM vA' zRGgamAlikAM vA-hariNamahiSAdizRGgANAM mAlAm 'saMkhamAliyaM vA' zaGkhamAlikAM vA-zaGkhAnAM mAlAm 'haDDamAliyaM vA' asthimAlikAM vA-mahiSyAdyasznAM mAlAm , 'kaTThamAliyaM vA' kASThamAlikAM vA-tulasyAdikASThAnAM mAlAm 'pattamAliyaM vA' patramAlikAM vA-tulasyAdipatrairnirmitAM mAlAm 'puSphamAliyaM vA' puSpamAlikAM vA-campAdipuSpANAM mAlAm 'phalamAliyaM vA' phalamAlikAM vA-anekaprakArakaphalAnAM mAlAm 'bIyamAliyaM vA' bIjamAlikAM vA-rudrAkSAdibIjAnAM mAlAm 'hariyamAliyaM vA' haritamAlikAM vA-haritakAyavanaspatInAM sambandhinI mAlAm , 'karei' karoti-saMpAdayati, tathA 'kareMtaM vA sAijjai' kurvantaM-tRNAdivividhavastUnAM mAlAM kurvantaM saMpAdayantaM zramaNAntaraM svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tasyAjJAbhaGgaradikA doSA api bhavanti // sU0 3 // zrI nizItha sUtra
Page #475
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre sUtram -- je bhikkhU ko uhallavaDiyAe taNamAliyaM vA muMjamAliyaM vA bhiDamAliyaM vA mayaNamAliyaM vA picchamAliyaM vA daMtamAliyaM vA siMgamAliyaM vA saMkhamAliyaM vA haDDamAliyaM vA kaTTamAliyaM vA pattamAliyaM vA pupphamAliyaM vA phalamAliyaM vA bIyamAliyaM vA hariyamAliyaM vA dhare 384 dhataM vA sAijjai // sU0 4 // chAyA-- -- yo bhikSuH kautUhalapratijJayA tRNamAlikAM vA muJjamAlikAM vA bhiNDamAlikAM vA madanamAlikAM vA picchamAlikAM vA dantamAlikAM vA gRGgamAlikAM vA zaGkhamAlikAM vA asthimAlikAM vA patramAlikAM vA puSpamAlikAM vA phalamAlikAM vA bIjamAlikAM vA haritamAlikAM vA dharati dharantaM vA svadate // sU0 4 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidvikSuH zramaNaH zramaNI vA 'kouhallapaDiyAe' kautUhalapratijJayA tRNAdisampAditAM mAlAM dharati - hastAdau sthApayati dharantaM vA svadate sa prAyazcittabhAg bhavati // sU0 4 // evaM 'paribhujai' ityapi sUtram - 'paribhuMjai' paribhuGkte - tRNAdimAlAyAH sugandhasparzAdinA upabhogaM karoti kaNThe dhArayati vA / tRNAdimAlAviSayakakaraNa - dharaNa - paribhogapradarzakAnAM trayANAM sUtrANAM vyAkhyA saptamoddezake draSTavyA / vizeSastu etAvAneva yattatra 'maithunapratijJayA ' iti padena kathitam atra tu 'kautuhalapratijJayA' iti padena vAcyam, evamagre'pi // " atrAha bhASyakAraH ko halleNa anne, keNAvi kAraNeNa jo / taNAimAliyaM kujjA, gharejjA paribhuMja // 1 // ANAbhaMgA dosAI, pAvaI so aNegahA / tamhA bhikkhU vivajjejjA, mAliyAkaraNAiyaM // 2 // chAyA - kautUhalena anyena kenApi kAraNena yaH / tRNAdimAlikAM kuryAt dharet paribhuJjIta // 1 // AjJA bhaGgAdidoSAn prApnoti saH anekadhA / tasmAd bhikSurvivarjayet, mAlikAkaraNAdikam // 2 // avacUri:: - yaH ko'pi nirgranthaH nirgranthI vA kutUhalena hAsyavinodAdinA tathA anyena vA kenApi kAraNena rAgadveSamohAdinA tRNAdimAlikAM kuryAt dharet paribhuJjIta vA sa AjJAbhaGgAdidoSAn anekaprakArakAn prApnoti tasmAt kAraNAt bhikSuH mAlikAkaraNAdikaM, mAli zrI nizItha sUtra
Page #476
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 17 sU05-14 kutUhalavAJchyA'yolohAdihArAdikaraNAdini0 385 kAyAH karaNa dharaNaM paribhogaM ca vivarjayet dUrataH parivarjayet sAdhvAcAraviruddhatvena bhagavadananumatatvAditi // 1-2 // sU0 5 // sUtram-je bhikkhU kouhallavaDiyAe ayalohANi vA taMbalohANi vA tauyalohANi vA sIsalohANi vA ruppalohANi vA suvaNNalohANi vA karei kareMtaM vA sAijjai // sU0 6 // evaM dharei // sU0 7 // paribhuMjai // sU0 8 // chAyA- yo bhikSuH kautUhalapratijJayA ayolohAn vA trapulohAn vA sIsakalohAn vA rUpyalohAn vA suvarNalohAn vA karoti kurvantaM vA svadate // suu06|| evaM dharati // sU0 7 // paribhuGkte // suu08|| carNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'kouhallavaDiyAe' kautUhalapratijJayA-AtmanovinodAbhiprAyeNa upalakSaNAd anyenApi kenacitkAraNena 'ayalohANi vA' ayolohAn vA, tatrAyaso lohasya lohAn sUtrazAlAkAdirUpeNA''kRtivizeSAn 'taMbalohANi vA' tAbalohAn vA-tAmrasyA''kRtivizeSAn vA 'tauyalohANi vA' trapulohAn vA, tatra trapoH-dhAtuvizeSasya 'jastA' iti lokaprasiddhasya lohAn-AkRtivizeSAt 'sIsalohANi vA' sIsakalohAn vA, tatra sIsakaM 'sIsA' iti lokaprasiddham tasyA''kRtivizeSAn ruppalohANi vA rUpyalohAn vA, tatra rUpyaM rajatam tasyA''kRtivizeSAn 'suvaNNaohANi vA' suvarNalohAn vA suvarNasya kaTakakuNDalAdyAkRtivizeSAn 'karei' karoti-ayaHprabhRtInAmAkRtivizeSAn manoraJjanArtha yo bhikSuH svayaM karoti-sampAdayati, tathA 'kareMtaM vA sAijjaI' kurvantaM vA zramaNAntaraM svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 6 // evaM 'dharei paribhujaI' iti sUtradvayamapi svayamUhanIyam karaNa-dharaNa-paribhogaviSayakasUtratrayasya vizeSavyAkhyA saptamodezake draSTavyA // sU0 7-8 // sUtram-je bhikkhU kouhallavaDiyAe hArANi vA addhahArANi vA egAvaliM vA muttAvaliM vA kaNagAvaliM vA rayaNAvaliM vA kaDagANi vA tuDiyANi vA keUrANi vA kuMDalANi vA paTTANi vA mauDANi vA palaM. basuttANi vA suvaNNasuttANi vA karei kareMtaM vA sAijjai // sU0 9 // evaM gharei0 // sU0 10 // paribhuMjai // sU0 11 // zrI nizItha sUtra
Page #477
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre chAyA - -yo bhikSuH kautUhalapratijJayA hArANi vA arddhahArANi vA ekAvalIM vA muktAvalIM vA kanakAvalIM vA ratnAvalIM vA kaTakAni vA truTitAni vA keyUrANi vA kuNDalAni vA hAni vA mukuTAni vA pralambasUtrANi vA suvarNasUtrANi vA karoti kurvantaM vA svadate // sra0 9 // evaM dharati* // sU0 10 // paribhuGkte // sU0 11 // carNI - 'je bhikkhU' ityAdi / yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA mohanIyakarmodayAt 'kouhallavaDiyAe' kautUhalapratijJayA - svAtmavinodecchyA anyenApi kAraNena vA 'hArANi vA hArAn vA aSTAdazasarikAn 'addhahArANi vA arddhahArAn vA navasarikAn arddhahArAn, 'egAvaliM vA' ekAvalI vA-1 - ekasarikAm 'muktAvaliM vA' muktAvalIM vA, tatra muktAnAM mauktikAnAmAvalI-paMktiryatra sA, tAM muktAvalIm 'kaNagAvaliM vA' kanakAvalIM vA, tatra kanakAnAM suvarNamaNakAnAmAvalI yatreti kanakAvalI tAm, 'rayaNAvaliM vA' ratnAvalIM vA, tatra ratnAnAM mANikyaprabhRtInAmAvalI-paMktiryatra tAM ratnAvalIm, 'kaDagANi vA kaTakAni vA kaGkaNAni - suvarNavalayAn vA 'tuDiyANi vA' truTitAni vA bAhrAbharaNAni 'keUrANi vA' keyUrANi vA 'bhujabandha' iti prasiddhAni bhujAbharaNAni 'kuNDalANi vA' kuNDalAni vA - karNAbharaNAni 'padyANi vA' paTTAni vA kaTapaTTAni kaTAbharaNAni 'mauDANi vA' muTuTAni vA - zirobhUSaNAni 'palaMbasuttANi vA ' pralambasUtrANi vA kaNThAdau pralambamAnAbharaNAni 'suvaNNasuttANi vA' suvarNasUtrANi vA kaNThe dhAryamANAni suvarNasUtragrathitAnyAbharaNAni, etAni hArAdIni yaH zramaNaH zramaNI vA svAtmavinodAbhiprAyeNa anyena vA kenApi kAraNena 'kareI' karoti - svayaM sampAdayati tathA 'kareMtaM vA sAijjai' kurvantaM vA saMpAdayantaM vA svadate - anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 9 // evam hArAdInAM viSaye 'gharei paribhuMjai iti sUtradvayamapi svayamUhanIyam, karaNa - dharaNa - paribhogaviSayANAM sUtrANAM vyAkhyA saptamodezake draSTavyA / sU0 10-11 // 386 sUtram - je bhikkhU kouhallavaDiyAe AINANi vA AINa - pAuraNANi vA kaMbalANi vA kaMbalapAuraNANi vA koyarANi vA koyara pAuraNANi vA goramiyANi vA kAlamiyANi vA nIlamiyANi vA sAmANi vA mahAsAmANi vA udyANi pA uTTalessANi vA vagvANi vA vivagdhANi vA pataMgANi vA sahiNANi vA sahiNakallANi vA khomANi vA dugullANi vA tiDapaTTANi vA patalANi vA paNalANi vA AvaratANi vA cINANi vA asuyANi vA kaNagakaMtANi vA kaNagakhaciyANi vA kaNagavicittANi vA AbharaNavicittANi vA karei kareMteM vA sAijjai // sU0 12 // zrI nizItha sUtra
Page #478
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 17 sU0-15-238 anyayUthikAdikAritapAdAmArjanAdini0 387 chAyA-yo bhikSuH kautUhalapratijJayA AjinAni vA AjinaprAvarANAni vA kambalAni vA kambalaprAvaraNAni vA kotarANi vA kotaraprAvaraNAni vA gauramRgANi vA kRSNamRgANi vA nIlamRgANi vA zyAmAni vA mahAzyAmAni vA uSTrANi vA uSTralezyAni vA vyAghrANi vA vivyAghrANi vA plavaGgAni vA pralakSNAni pralakSNakalpAni vA kSaumANi vA dukUlAni vA tirITapaTTANi vA pratulAni vA paNalAni vA avaratrANi vA cInAni vA aMzukAni vA kanakakAntAni vA kanakakhacitAAna vA kanakacitrANi bA kanakavicitrANi vA AbharaNavicitrANi vA karoti kurvantaM vA svadate // sU0 12 // 'cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU kouhallavaDiyAe AINANi vA' yo bhikSuH kautUhalapratijJayA AjinAni vA, tatra ajinaM-mRgacarma tena nirmitAni AninAni-mRgacarmavastrANi / ityArabhya 'AbharaNavicittANi vA' AbharaNavicitrANi-AbhUSaNamaNDitAni vA, iti paryantAni vastrANi 'karei dharei, paribhujaI' karoti 12 , dharati 13, paribhukGte 14, itisUtratrayaM saptamo dezakasUtravad vyAkhyeyam // sU0 12-13--14 // sUtram-je niggaMthe NiggaMthassa pAe aNNautthieNa vA gArasthieNa vA AmajjAvejja vA pamajjAvejja vA AmajjAtaM vA pamajjAtaM vA saaijji|| suu015|| ___ chAyA-yo nirgranthaH nirgranthasya pAdau anyayUthikena vA gArhasthikena vA AmArjayed vA pramArjayed vA AmAjayantaM vA pramArjayantaM vA svadate // sU0 15 // cUrNI--'je niggaMthe' ityAdi / 'je niggaMthe' yaH kazcit nimranthaH zramaNaH niggaMthassa' nirgranthasya svAtmabhinnasya 'pAe' pAdau-caraNau 'aNNauthieNa vA' anyayUthikena anyatIrthikena vA 'gArathieNa vA' gAhasthikena gRhasthena vA 'AmajjAvejja vA' AmArjayed vA ekavAram 'pamajjAvejja vA' pramArjayed vA anekavAram 'AmajjAveMtaM vA' AmArjayantaM vA 'pamajjAveMteM vA' pramArjayantaM vA zramaNAntaraM 'sAijjai' svadate sa prAyazcittabhAgI bhavati ||suu0 15 // sUtram-evaM taiyauddesagamo bhANiyabvo jAva je niggaMthe niggaMthassa gAmANugAmaM dUijjamANassa aNNautthieNa vA gArathieNa vA sIsaduvArisya kArAvei kArAvetaM vA sAijjai // (55) // sU0 16-70 // evaM je niggaMthe niggaMthIe0 (56) // sU0 71-126 // evaM jA niggaMthI niggaMthI niggaMthassa0 (56) // sU0 127-182 // evaM jA niggaMthI niMggaMthIe0 (56) // sU0 183-238 // zrI nizItha sUtra
Page #479
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre chAyA - evam - tRtoyoddezakagamo bhaNitavyaH yAvat yo nirdhanyaH nirgranthasya grAmAnugrAmaM dravataH anyayUthiketa gArhastheikena vA zIrSadauvArikAM kArayati kArayantaM vA svada (55) su0 16 - 70 // 388 evam yo nirgranthaH nirgrandhyAH0 (56) // sU0 71-126 // evam yA nirgranthI niryanthasya0 (56) // sU0 127 -182 // evam - yA nirbrantho nirmanthyAH 0 (56) ||suu0183-238|| cUrNI - ' evaM ' ityAdi / evam anena krameNa 'taiyauddesagamo bhANiyanbo' tRtIyo - dezakagamo bhaNitavyaH kathayitavyaH kiyatparyantamityAha - ' jAva' ityAdi / 'jAva' yAvattRtIyodezakagata saptadazasUtrAdArabhya ekasaptatitamasUtraparyantaM paJcapaJcAzatsUtra kadambakamatra vAcyam, tadantimasUtramAha - 'je niggaMthe' ityAdi / 'je niggaMthe' yaH kazcit nirgranthaH 'niggaMthassa' nirgranthasya-svAtmabhinnAnyazramaNasya 'gAmANugAmaM dUijjamANassa' pramAnuprAmaM prAmAd grAmAntaraM viharataH 'annautthieNa vA' anyayUthikena anyadArzanikena 'gAratthieNa vA' gArhasthikena gRhasthena vA 'sIsavAriyaM' zIrSadauvArikAM zirasi chatrAkArAcchAdanarUpAM 'kArAve ' kArayati 'kArAveMtaM vA sAijjai' kArayantaM vA zramaNAntaraM svadate - anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati ( 55 ) // sU0 16-70 / / evam - 'je niggaMthe-niggaMthIe 0' atrApi pAdAmArjanAdArabhya zIrSadauvArikAparyantAni SaTpaJcAzatsUtrANi vAcyAni ( 56 ) // sU0 71-126 // evam -'jA niggaMthI niggaMthassa 0 ' atrApi SaTpaJcAzatsUtrANi vAcyAni (56) // sU0 127-182) evam 'jA niggaMthI niggaMthIe0' atrApi SaTpaJcAzat sUtrANi bodhyAni (56) / / suu0183-238|| 1 etAni sarvANi sUtrANi tRtIyodezaka sUtrakadambakavada vyAkhyeyAni, bhedastAvadetAvAneva - yat tatra pAdAmArjanAdeH svayaM karaNaM kathitam, atra tu pareNa kAraNamiti / SaTpaJcAzatsUtrANi yathASaTsUtrANi pAdaviSayakANi 6, evaM SaT kAyasya 12, SaD vraNasya 18, SaD gaNDaviSayasya 24, pAyukUmi - dIrghanastrazikheti dvayam 26, aSTa romaviSayANi 34, trINi dantAnAm 37, SaD oSThasya 43, ekamuttaroSThasya 44, ekagakSipatravipayakam 45, SaD akSNoH 51, roma-pArzvaromaviSayakaM dvikam 53, akSyAdimalaviSayakamekam 54, kAyasvedaviSayakamekam 55, ekaM ca zIrSadvArikA viSayakam 56, iti SaTpaJcAzat sUtrANi 56 / evametAni SaTpaJcAzatsUtrANi 'ja niggaMthe niggaMthIe pAe' ityAdinirgranthakArita nirgranthIpAdapramArjanAdyArabhya zIrSadvArikAparyantAni vAcyAni 56 / evametra 'jA niggaMthI niggaMthassa pAe' ityAdinirgranthAkAritanirgranthapAdapramArjanAdIni zIrSadvArikA zrI nizItha sUtra
Page #480
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 17 sU0 239-242 mAlAvatAdyazanAdiniSedhaH 389 paryantAni SaTpaJcAzatsUtrANi paThitavyAni 56 / evameva 'jA niggaMthI niggaMthIe pAe' ityAdi, nirgranthIkAritanirgranthIpAdapramArjanAdIni zIrSadvArikAparyantAni SaTpaJcAzatsUtrANi vaktavyAni 56 / etAni sarvANi paJcadazasUtrAdAramya - aSTatriMzadadhikadvizata (238) sUtraparyantAni caturviMzatya - dhikadvizata(224) saMkhyakasUtrANi tRtIyodazekagata SoDazasUtrAdArabhya ekasaptatitamasUtraparyantoktagamAnadhikRtya SaTpaJcAzatsUtrANi 'je niggaMthe niggaMthassa' ityAdiSu caturSvapi pratyekaM paThitavyAni, tadartho'pi tadanusAreNaiva jJAtavyaH // sU0 15 - 238 // je NiggaMthe NiggaMthassa sarisagassa aMte ovAse saMte ovAsaM na dei na deMtaM vA sAijjai // sU0 239 // chAyA -- yo gintho nirgranthAya sadRzakAyA'ntaravakAze sati avakAzaM na dadAti na dadataM vA svadate // sU0 239 // cUrNI - 'je NiggaMthe' ityAdi / 'je NiggaMthe' yaH kazcid nirgranthaH zramaNaH 'NigaMthassa sarisagassa' nirgranthAya sadRzakAya - yo yasya samAnasAmAcArIkaH sa tasya sadRzaH kathyate, etAdRzAya samAgatAya zramaNAya 'aMte ovAse saMte' antaH - svavasatimadhye avakAze nivAsasthAne sati-vidyamAne'pi 'ovAsaM' avakAza - nivAsasthAnam 'na dei' na dadAti-na samarpayati tathA 'na detaM vA sAijjai' vidyamAnamapi avakAza na dadataM zramaNAntaraM svadateanumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tasyAjJAbhaGgAdikA doSA api bhavanti // sU0 239 // sUtram - - jANiggathI NiggaMthIe sarisiyAe aMte ovAse saMte ovAsaM na dei na deMtaM vA sAijjai // sU0 240 // chAyA - yA nirgranthI nirgranthyai sadRzakAye antaravakAze sati avakAzaM na dadAti na dadartI vA svadate // sU0 240 // cUrNo - 'jA NiggaMthI ityAdi 'jA NiggaMthI' yA kAcit nirgranthI - zramaNI NiggaMthIe sarisiyAe' nirmandhyai - zramaNyai sadRzakAyai samAnakalpasthityAdimatyai 'aM te ovAse saMte' antarmadhye sati avakAze-nivAsasthAne svavasatau 'ovAsaM na dei' avakAza-nivAsasthAnaM na dadAti na prayacchati, kAcit zramaNI para prAmAdisthAnAntarAt samAgacchet tasyai yadi 'iyaM zramaNI matsamAnadharmiNI' iti jJAtvA'pi svavasatau nivAsaM na dadAti tathA 'na deMtaM vA sAijjai' na dadatIM vA tAM yA svadane - anumodate sA prAyazcittabhAginI bhavati tathA tasyAH AjJAbhaGgAdikA api doSA bhavanti // zrI nizItha sUtra
Page #481
--------------------------------------------------------------------------
________________ 390 nizIthasUtre atrAha bhASyakAra:bhASyam-niggaMtho taha niggaMthI, sassa sassa paropparaM / saMtAvAsaM na jaM deI, ANAbhaMgAi pAvaI // 1 // chAyA nirgranthastathA nirgranthI svasya svasva parasparam / santamAvAsaM na yat dadAti, AjJAbhaGgAdi prAnoti // 1 // avacUriH- nigranthaH sAdhuH tathA nirgranthI sAdhvI svasya svasya parasparaM sAdhuH samAnasAmAcArIkAya sAdhave, sAdhvI samAnasAmAcArIkAyai sAdhyai santaM vidyamAnaM svasthitopAzraye AvAsaM sadapi nivAsasthAnaM yat- yadi na dadAti tadA saH sAdhuH sAdhvI vA AjJAbhaGgAdidoSAn prApnotIti // s0 240 // sUtram-je bhikkhU mAlohaDaM asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA khAimaM vA dijjamANaM paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai // sU0 241 // chAyA -yo bhikSurmAlAvahRtam azanaM vA pAnaM vA khAdyaM vA svAdyaM vA dIyamAnaM pratigRhNAti pratigRhNantaM vA svadate // sU0 241 // cUrNiH- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'mAlohaDaM' mAlA'vahRtam, tatra mAlAvahRtam-mAlaH sthAnavizeSaH tasmAd avahRtam-apakRSTaM mAlAvahRtam-tat trividham-UrdhvAdhastiryagbhedAt, tatra UrdhvamAlAvahRtam-uccapradezAt nizreNyAdinA'vatAritam 1 adhomAlAvahRtam - bhUmigRhAdita AnItam 2, tiryamAlAvahRtam-maJcAdito'vatAritam 3 / etAdRzam, 'asaNaM vA' azanaM vA 'pANaM vA' pAnaM vA 'khAimaM vA' khAdyaM vA 'khAimaM vA' svAdyaM vA caturvidhamAhArajAtam 'dijjamANaM' dIyamAnam, yo bhikSuH 'paDiggAheDa' pratigRhNAti-svIkaroti tathA 'paDiggAheMtaM vA sAijjai' pratigRhNantaM vA zramaNAntaraM svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 241 // sUtram--je bhikkhU koTThAuttaM asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA ukkujjiya Nikkujjiya dijjamANaM paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai // sU0 242 // chAyA--yo bhikSuH koSThAyuktam azanaM vA pAnaM vA khAdyaM vA svAdyaM vA utkujya niSkubjya dIyamAnaM pratigRhNAti pratigRhNantaM vA svadate // 242 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kacidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'kohAutta' koSThAyuktam , tatra koSThaM nAma-mRttikAdinirmitapuruSaikapramANaM tato hInamadhikaM vA 'koThA' iti lokaprasiddhaM tAdRzakoSThAdau sthitam 'asaNaM vA' azanaM vA 'pANaM vA' pAnaM vA zrI nizItha sUtra
Page #482
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u017 sU0243-248 mRttikAliptasacittapRthivyAdisthitAzanAdini0 391 'khAimaM vA' khAyaM vA 'sAimaM vA' svAyaM vA caturvidhamAhArajAtam 'ukujjiya Nikkujjiya' utkubjya niSkubjya--uccaiH kubjIbhUya nIcaiH kubjIbhUya ca-kAyamunnamya avanamya 'dijjamANaM' dIyamAnaM tAdRzamAhArajAtaM yaH zramaNaH zramaNI vA 'paDiggAhei' pratigRhNAti svIkaroti tathA 'paDiggAheMtaM vA sAijjai' pratigRhNantaM vA svadate-anumodate prAyazcittabhAgI bhacati / / suu0242|| satram-je bhikkhU maTTiolitaM asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA ubhidiya nibhidiya dijjamANaM paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai ||suu0 243 // chAyA--yo bhikSuH mRttikopalipramazanaM vA pAnaM vA svAdya vA svAdya vA udbhidya nirbhidya dIyamAnaM pratigRhNAti pratigRhNantaM vA svadate // sU0 243 // carNiH-je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcibhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'maTiolitaM' mRttikopaliptam-mRttikayA upaliptaM-mudritam 'asaNaM vA' azanaM vA 'pANaM vA' pAnaM vA 'khAimaM vA' khAdyaM vA 'sAimaM vA' svAyaM vA 'ubhidiya nibhidiya' udbhidya nirbhidya-yadvastu ghRtaguDAdikaM pAtravizeSa sthApayitvA mRttikayA liptaM tat udbhidya-utkRSTaM balapUrvakaM bhittvA troTayitvA nibhiMdya-nitarAM bAraM bAraM bhittvA 'dijjamANaM' dIyamAnam 'paDiggAheI' pratigRhNAti svIkaroti 'paDiggAhataM' tAdRzamazanAdikaM pratigRhNantaM zramaNAntaram 'sAijjaI' svadate-anumodate sa prAyazcittabhAga bhavatIti / / sU0 243 // sUtram-je bhikkhU asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA puDhavIpaiTThiyaM paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai // sU0 244 // evaM AupaiTThiyaM / / sU0 245 // teupaiTThiyaM / / su0 245 // vaNapphaikAyapaiTThiyaM ||suu0 247 // chAyA--yo bhikSurazanaM vA pAna vA khAdyaM vA svAdya vA pRthivIpratiSThitaM pratigRhNAti pratigRhNantaM vA svadate // sU0 244 // evam appratiSThitam // sU0 245 // tejaHpratiSThitam // sU0 246 // vanaspatikAyapratiSThitam // sU0 247 // cUrNiH- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhivakhU' yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'asaNaM' vA' azanaM vA 'pANaM vA' pAnaM vA 'khAimaM vA' khAdya vA 'sAimaM vA' svAdyaM vA 'puDhavISaidviyaM' pRthivIpratiSThitaM, pRthivyAm-yat sacittapRthivIkAye-sacittamRttikAlavaNagairikArUpe pratiSThitam-anantaraparampararUpeNa sAkSAt parasparayA vA sthApitaM bhavet tad azanAdikaM dIyamAnaM yaH zramaNaH zramaNI vA 'paDiggAhei' pratigRhNAti-svIkaroti tathA 'paDiggAheMtaM vA sAijjaI' zrI nizItha sUtra
Page #483
--------------------------------------------------------------------------
________________ 392 nizIthasUtre pratigRhNantaM vA zramaNAntaraM svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 244 // evaM 'AupaiDiyaM' apkAyapratiSThitaM-sacittamizrApkAyoparisthitamazanAdikam // sU0 245 // 'teupaiTiyaM' tejaHpratiSThitaM tejaskAyopari sthitamazanAdikam / / sU0 246 // 'vaNapphaikAyapaiTTiyaM' vanaspatikAyapratiSThitaM haritakAyoparisthitam upalakSaNAd vrIhyAdibIjadhAnyAdipratiSThitaM vA 'zanAdikaM yo bhikSuH pratigRhNAti pratigRhNantaM vA svadate sa prAyazcittabhAg bhavati / atra ziSyaH pRcchati-he guro ! yadi pRthivyAdipratiSThitamazanAdikaM gRhNAti tadA ko doSaH, na sparzamAtreNa kasyApi jIvasya pIDA saMbhavati ? iti, AcArcaH prAha-he ziSya ! bhavatyeva tajjIvAnAM pIDA, yat zramaNArtha zrAvakaH pAtrAdikamavatArayati iti bhavatyavatAraNAdisamaye saMghaTTanaM, saMghaTTanamAtreNaiva te ekendriyA mahatI vedanAmanubhavanti, yathA kazcit jarAjIrNadeho vRddho balavatA taruNayamalapANinA zirasi tADayate tatra yAdRzI vedanAmanubhavati vRddhastato'pyadhikatarAM vedanA saMghaTTanamAtreNaiva ekendriyajIvA anubhavanti tasmAt kAraNAt ekendriyajIvAnAM saMghaTTanaM yena bhavet tathA na kartavyamityataH sUtre tanniSedhaH kRta iti / evaM yo hi doSaH pRthivyAdipratiSThitA'zanAdigrahaNe bhavati sa eva doSo niyamataH sacittapRthivyAdipratiSThitavasrapAtrAdigrahaNe'pi jJAtavyaH // sU0 247 // sUtram--je bhikkhU accusiNaM asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA muheNa vA suppeNa vA vihuNaNeNa vA tAliyaMTeNa vA patteNa vA pattabhaMgeNa vA sAhAe vA sAhAbhaMgeNa vA pehuNeNa vA pehuNahattheNa vA celeNa vA celakaNNeNa vA hattheNa vA phumittA vIittA AhaTu dijjamANaM paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai // sU0 248 // chAyA-yo bhikSuratyuSNamazana vA pAnaM vA khAdyaM vA svAdyaM vA mukhena vA sUrpaNa vA vidhunanena vA tAlavRntena vA patreNa vA patrabhaGgena vA zAkhayA vA zAkhAbhaGgena vA pehuNena vA pehuNahastena vA cailena celakarNena vA hastena vA phUtkRtya vIjayitvA AhRtya doyamAna pratigRhNAti pratigRhNantaM vA svadate // sU0 248 // cUrNI--'je bhikkha' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'accasiNaM' atyuSNam-atizayoSNam 'asaNaM vA' azanaM vA 'pANaM vA' pAnaM vA 'khAimaM vA' khAdyaM vA 'sAima' svAdyaM vA 'muheNa vA' mukhena vA mukhavAyunetyarthaH 'muppeNa vA' sUrpaNa vA sUrpavAyunA ityarthaH, 'vihuNaNeNa vA' vidhunanena vA-vyajanena 'paMkhA' iti lokaprasiddhena tadIyavAyunetyarthaH 'tAliyaMTeNa vA tAlavRntena vA tAlavyajanena tadIyavAyunetyarthaH, 'pattaNa vA' pa Na vA zrI nizItha sUtra
Page #484
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 17 sU0 248-251 . phUtkRtasacittAzanAdigrahaNaniSedhaH 393 'pattabhaMgeNa vA' patrabhaGgena vA-patrakhaNDena ityarthaH 'sAhAe vA' zAkhayA vA-vRkSAvayavarUpayA 'sAhAbhaMgeNa vA zAkhAbhaGgena-zAkhAkhaNDenetyarthaH, 'pehuNeNa vA' mayUrapicchena vA 'pehuNahattheNa vA mayUrapicchapujena vA 'celeNa vA' celena vA-vastreNa vA 'celakaNNeNa vA celakarNena vA vastrAvayavena vastrakhaNDenetyarthaH, hattheNa vA' hasteNa vA-hastasaJcAlitavAyunA 'phumittA' phUtkRtya mukhena phUtkAraM kRtvA 'bIittA' bIjayitvA-vyajanAdinA zItalIkRtya 'AhaTu' Ahatya-AnIya haste gRhItvetyarthaH 'dijjamANaM' dIyamAnam 'paDiggAhei' pratigRhNAti-svIkaroti tathA 'paDiggAhetaM vA sAijjaI' pratigRhNantaM vA-cUlhyAdito'vatAritamayuSNamazanAdikaM mukhAdivAyunA bIjayitvA-zItalIkRtya dIyamAnamazanAdikaM gRhNantaM zramaNAntaraM svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / tathA tasyA''jJAbhaGgAdikA doSA api bhavanti // sU0 248 // sUtram-je bhikkhU asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA accusiNaM paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai // mU0 249 // chAyA-yo bhikSurazanaM vA, pAnaM vA, khAdyaM vA svAyaM atyuSNaM pratigRhNAti pratigRhNantaM vA svadate // sU0 249 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'asaNaM vA' azanaM vA 'pANaM vA' pAnaM vA 'khAimaM vA' khAdyaM vA 'sAimaM vA' svAdyaM vA 'accusiNaM' atyuSNam-atyantoSNaM yena hastAdi dahyane tAdRzamazanAdikaM 'paDiggAhei' pratigRhNAti-svIkaroti tathA 'paDiggAheM taM vA sAijjaI' pratigRhNantaM vA zramaNAntaraM svadate-anumodate ya prAyazcittabhAgI bhavati / yataH-atyuSNagrahaNe vAyukAyasaMpAtimadvIndriyAdInAM hiMsAsadbhAvAt saMyamavirAdhanA, hastAdidahanasadbhAvAdAtmavirAdhanA ca bhavatIti tAdRzAzanAdikaM na grAhyam // sU0 24 // sUtram--je bhikkhU usseimaM vA saMseimaM vA cAulodagaM vA vArodagaM vA tilodagaM vA tusodagaM vA javodagaM vA AyAmaM vA sovIraM vAaMbakaMjiyaM vA suddhaviyaDaM vA ahuNAdhoyaM aNaMbilaM apariNayaM avukkaMtajIvaM aviddhatthaM paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai // sU0 250 // chAyA-yo bhikSuH utsekima vA saMsekima vA taNDulodakaM vA vArodakaM vA tilodakaM vA tuSodakaM vA yavodakaM vA AcAmaM vA sauvIraM vA AmrakAgjikaM vA zuddhavikaTaM vA adhunAdhautam anAmlam apariNatam avyutkrAntajIvam avidhvastaM pratigRhNAti pratigRhNantaM vA svadate // sU0 250 // zrI nizItha sUtra
Page #485
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI bA 'usseima vA' utsekimaM vA - vASpitagodhUmapiSTatilAdi yena jalena sicyate - ghAvyate tajjalam, athavA - yena jalena piSTakAdisaMzliSTaM pAtram 'kaThautI' tilokaprasiddhaM prakSAlyate tajjalaM vA 'saMseimaM vA' saMsekimaM vA vASpitavAstukatandulIyakAdipatrazAkaM saMsicyate tajJjalam / 'cAu logaM vA taNDulodakaM vA taNDulaghAvanajalaM yena jalena taNDulA dhAvyante pAkAtpUrvaM tAdRzaM jam 'vArodagaM vA' vArodakaM vA - vAraH ghaTaH yena jalena guDAdighaTaH prakSAlyate tAdRzaM jalaM vAdaka - miti kathyate 'tilodagaM vA' tilodakaM vA tiladhAvanajalam 'tusodagaM vA' tuSodakaM vA-tuSaghAvanajalam brIhyAdiprakSAlitajalamityarthaH ' javodagaM vA' yavadhAvanajalaM yena jalena yavAH prakSAlyante tAdRzaM jalamityarthaH, 'AyAmaM vA' AcAmaM vA avastrAvaNa siddhataNDulajalam, athavA uSNalauhaM yasmin jale zItalIkriyate tAdRzaM jalamAcAmamiti kathyate 'sovIraM vA' sauvIraM vA kAJjikajalamityarthaH 'aMbakaMjiyaM vA' AmrakAJjikaM 'suddhaviyaDaM vA' zuddhavikaTaM vA zuddham uSNaM jalama, etAdRzaM sarvaM pAnakajAtam yadi 'ahuNAdhoyaM' adhunAdhautaM - tatkAladhautam 'aNaMbilaM' anAmlam yasya rasama AmlaM na jAtaM bhavet 'apariNayaM' apariNatam - zastrAparihatam 'avukaM - tajIvaM' atyutkAntajIvam - avyutkrAntA anapagatA: jIvA yasmAt tat tathA, jIvenAvipramuktaM sacetanaM mizraM vetyarthaH 'aviddhatthaM' avidhvastam yat varNa- gandha-rasa-sparzairna vidhvastam - varNAdibhyo na calitaM tat svabhAvAvasthamityarthaH, etAdRzaM pUrvoktavizeSaNaviziSTaM jalaM bhavettajjalaM yaH zramaNaH zramaNI vA 'paDiggAhei' pratigRhNAti - dIyamAnaM svIkaroti tathA 'paDiggArhataM vA sAijjai' pratigRhNantaM vA svIkurvantaM zramaNAntaraM yaH svadate - anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 250 // sUtram - je bhikkhU appaNo AyariyattAe lakkhaNAI vAgarei vAgataM vA sAijjai // sU0 251 // chAyA - yo bhikSurAtmana AcAryatAyai lakSaNAni vyAkaroti vyAkurvantaM vA svada cUrNI - je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'appaNo AtmanaH svasya 'lakkhaNAI' lakSaNAni - karacaraNasthAni cakrAGkuzAdIni, tathA svadehasya mAno - nmAna-pramANa-saMsthAna-saMhananAdIni vA 'AyariyattAe' AcAryatAyai svasyAcAryapada prAptyartham 'vAgarei' vyAkaroti - anyasmai kathayati, cakrAGkuzatilamazAdiviSaye evaM kathayati-yAni AcAryasya khaNAni bhavanti tAni mama zarIre'pi labhyante tenAhamAcAryo bhaviSyAmIti / kathanaprakAro yathA" amugAyariyasaricchAI lakkhaNAIM NaM pAsaha mahaMpi / erisa lakkhaNatto, ya hoi acireNa Ayario" // 1 // 394 zrI nizItha sUtra
Page #486
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u017 sU0 252-253 gAyanAdikaraNa bheryAdizabdazravaNecchAniSedhaH 395 chAyA-amukAcAryasadRzAni lakSaNAni khalu pazya mamApi / IdRzalakSaNayuktazca, bhavati acireNa AcAryaH // 1 // ityAdi svasya viSaye vyAkaroti tathA 'vAgareMtaM vA sAijjai vyAkurvantaM vA svazarIrastha lakSaNAni prakAzayantaM zramaNAntaraM yaH svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 251 // sUtram--je bhikkhU gAejja vA hasejja vA vAejja vA Naccejja vA abhiNaejja vA hayahesiyaM, hathigulagulAiyaM ukkiTThasIhanAyaM vA karei kareMtaM vA sAijjai // sU0 252 // chAyA-yo bhikSuH gAyet vA hasedvA vAdayedvA nRtyedvA abhinayedA hayaheSitaM hastigulagulAyitam utkRSTasiMhanAda vA karoti kurvantaM vA svadate // sU0 252 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'gAejja vA' gAyedvA-gAnaM kuryAt , tatra svarakaraNaM svarasaJcAro vA gAnaM tatkuryAt 'hasejja vA' hasedvA-mukhaM visphAlya savikArakahakahakaraNarUpaM hasanaM kuryAt 'vAejja vA' vAdayet-zaGkavINAmRdaGgAdikaM vAdayet 'naccejja vA' nRtyedvA-pAdajacorukaTyudarabAhagulivadana nayanabhramukhAdInAM vikArakaraNaM gAtrasaJcAlanAparaparyAyaM nRtyaM kuryAt , 'abhiNaejja vA' abhinayedvA-abhinayaM dRzyazravyAdinATakAGgarUpaM kuryAt 'hayahesiyaM vA' hayaheSitaM vA-azvavat heSAzabdaM kuryAt 'hatthigulagulAiyaM vA' hastigulagulAyitaM vA hastizabdavat zabdaM karoti 'ukkiTThasIhanAyaM vA' utkRSTasiMhanAdaM vA' siMho yathA vilakSaNe huGkArazabdaM karoti tathaiva siMhazabdAnukArizabdam 'karei' karoti svayameva, paradvArA vA kArayati tathA 'kareMtaM vA sAijjaI' kurvantaM vA zramaNAntaraM svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / atrAha-bhASyakAraH gAejja ahavA Nacce. hasejja jai mohao / pAvai ANAbhaMgAI, micchattaM ca virAhaNaM // chAyA- gAyedvA athavA nRtyet hasedvA yadi mohataH / prApnotyAjJAbhaGgAdi mithyAtvaM ca virAdhanam / / avacUriH- yadi mohataH-mohavazAt kAraNAdakAraNAdvA zramaNaH zramaNI vA gAyetgAnaM kuryAt, athavA haset-kahakaha-zabda kuryAt upalakSaNatvAt vAdayet abhinayet-azvagajAdizabdaM vA kuryAt tadA sa AjJAbhaGgAdikaM mithyAtvaM virAdhanaM ca prAdhnoti / / sU0 252 // zrI nizItha sUtra
Page #487
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre sUtram -- je bhikkhU bherI sadANi vA paDahasaddANi vA murayasaddANi vA muiMgasaddANi vA naMdisaddANi vA jhallarisaddANi vA vallarisaddANi vA DamarugasaddANi vA maddalasaddANi vA saduyasaddANi vA paesasaddANi vA goluMki sadANi vA annayarANi vA tahappagArANi vitatANi saddANi kaNNasoyapaDiyAe abhisaMdhArei abhisaMdhAreMtaM vA sAijjai // sU0 253 // 396 chAyA - yo bhikSuH bherIzabdAn vA paTahazabdAn vA murajazabdAn vA mRdaGgazabdAn vA nandizabdAn vA jhallarIzabdAn vA vallarIzabdAn vA DamarukazabdAn vA mardala zabdAn vA sadukazabdAn vA pradezazabdAn vA goluGkIzabdAn vA anyatarAn vA tathAprakArAn vitatAn zabdAn karNazrotaH pratijJayA abhisaMdhArayati abhisaMdhArayantaM vA svadate // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcida bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'bherIsaddANi vA' bherIzabdAn vA dundubhizabdAn vA 'paDahasaddANi vA' paTahazabdAn vA 'Dhola' iti lokaprasiddhazabdAn 'murayasahANi vA' murajazabdAn vA - paTahavizeSazabdAn vA 'muiMgasaddANi vA mRdaGgazabdAn vA 'naMdisaddANi vA' nandizabdAna vA yatra dvAdaza vAdyAni sahaiva vAdyante tAdRzo vAdyavizeSo nandiriti kathyate, tatsambandhizabdAn vA 'jhallarIsaddANi vA' jhallarIzabdAn vA, tatra 'jhallarI' - ' jhAlara' iti lokaprasiddhA tasyAH zabdAn 'vallari saddANi vA' vallarIzabdAn vA 'DamarugasaddANi vA' DamarukazabdAn vA - 'DamarU' iti lokaprasiddhazabdAn 'maddalasaddANi vA mardalazabdAn vA-mardalaH - tannAmako vAdyavizeSaH tacchadAn 'saduyasadANi vA sadukazabdAn vA - - vAdyavizeSazabdAn vA 'paesasaddANi vA' pradezazabdAn vA 'goluMsiddANi vA' goluGkIzabdAn vA - goluGkInAmako vAdyavizeSastacchandAn vA 'annayarANi vA' anyatarAn anyAn vA 'tahappagArANi vA' tathAprakArAn - pUrvoktapradarzitazabdasadRzAn anyAnapi anekaprakArAn 'vitatANi saddANi' vitatAn zabdAn vitatajAtIyavAditrasamutthAn zabdAn 'kaNNasoyapaDiyAe karNazrItaH pratijJayA - karNendriyeNa zravaNapratijJayA - karNAbhyAM zravaNecchayA 'abhisaMdhArei' abhisaMdhArayati - zrotuM manasi nizcinoti tathA 'abhisaMdhAre vA sAijjai' abhisaMdhArayantaM vA zramaNAntaraM svadate - anumodate sA prAyazcittabhAgI bhavati || 253 || tathA sUtram -- je bhikkhU tAlasaddANi vA, kaMsatAlasaddANi vA littiyasANi vA gohiyasaddANi vA makariyasaddANi vA kacchabhIsahANi vA masANi vA saNAliyAsahANi vA valiyAsaddANi vA annayarANi vA zrI nizItha sUtra
Page #488
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u017 sU0 254-256 tAlAdivINAdizaGkhAdizabdazravaNecchAniSedhaH 397 tahappagArANi ghaNANi sadANi vA kaNNasoyapaDiyAe abhisaMdhArei abhisaMdhAreta vA sAijjai // sU0 254 // chAyA-yo bhikSustAlazabdAn vA kAMsyatAlazabdAn vA littikAzabdAn vA go. dhikAzabdAn vA makarikAzabdAn vA kacchapIzabdAn vA mahatizabdAn vA saNAlikAzabdAn vA valikAzabdAn vA anyatarAn vA tathAprakArAn ghanAn zabdAn vA karNazrotaHmratijJayA abhisandhArayati abhisandhArayantaM vA svadate // sU0 254 // cI-'je bhikkha' ityAdi / yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'tAlasadANi vA' tAlazabdAn vA-saMyogAbhighAtajanyatAsambandhena jAyamAnAn zabdAn 'kaMsatAlasadANi vA' kAMsyatAlazabdAn vA, tatra kAMsya-dhAtuvizeSastasya tAlo-vAditravizeSaH tatsaMyogena jAyamAnAn zabdAn kAMsyatAlazabdAn 'littiyasahANi vA' littikAzabdAn vA, tatra littikA vAditravizeSaH tasyAH zabdAn 'gohiyasadANi vA' godhikAzabdAn vA-godhikA''kRtiko vAdyavizeSastacchabdAn 'makariyasaddANi vA' makarikAzabdAn vA-makarAkRtiko vAdyavizeSastasya zabdAn 'kacchabhIsaddANi vA' kacchapIzabdAn vA kacchapAkRtivAdyavizeSazabdAn vA 'mahiyasaddANi vA' mahatikA zabdAn vA 'saNAliyAsadANi vA' sanAlikAzabdAn vA, atra tAlAdikaM sarvamapi vAdyavizeSalakSaNameva, teSAM vizeSato nAmAni lokato dezatazca jJAtavyAni, atra tu sAmAnyarUpeNaiva arthAH pratipAditAH / 'annayarANi vA' anyatarAn vA 'tahappagArANi vA' tathAprakArAn anyAnapi tatsadRzAn 'ghaNANi sadANi' ghanAn-janajAtIyavAditrasamutthAn zabdAn 'kaNNasoyapaDiyAe' karNazrotaHpratijJayA-karNAbhyAM zrotumicchayA 'abhisaMdhArei' abhisaMdhArayati manasA zravaNArthaM nizcayaM karoti tathA 'abhisaMdhAretaM vA sAijjaI' abhisaMdhArayantaM karNasukhAvahAn tAlAdizabdAn zrotuM manasA nizcayaM kurvantaM zramaNAntaraM yaH svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 254 // sUtram--je bhikkhU vINAsadANi vA vivaMcIsadANi vA tuNNasadANi bavvIsadANi vA vINAiyasadANi vA tuMbavINAsadANi vA saMkoDayasadANi vA ruruyasadANi vA DhaMkuNasadANi vA annayarANi vA tahappagArANi tatANi sahANi kaNNasoyavaDiyAe abhisaMdhArei abhisaMdhAretaM vA saaijji||255 chAyA- yo bhikSuH voNAzabdAt vA vipaJcIzabdAn vA tUNazabdAn vA vavvIsazabdAn vA vINAtikazabdAn vA tumbavINAzabdAn vA saMkoTakazabdAn vA rurukazabdAn vA zrI nizItha sUtra
Page #489
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre DhaMkuNazabdAn vA anyatarAn vA tathAprakArAn tatAn zabdAn karNazrotaHpratijJayA abhisaMdhArayati abhisaMdhArayantaM vA svadate / / sU0 255 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkha' yaH kazcidbhikSaH zramaNaH zramaNI vA 'vINAsadANi vA vINAzabdAn vA hati vINAdInAM sUtroktAnAM zabdAn , anyatarAn vA tathAprakArAn tattajjAtIyavAditrasamutthAn zabdAn vA 'kaNNasoyavaDiyAe' karNazrotaHpratijJayA 'abhisaMdhArei' abhisaMdhArayati 'abhisaMdhAretaM vA sAijjai' abhisaMdhArayantaM vA svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 255 // sUtram-je bhikkhU saMkhasadANi vA vaMsasadANi vA veNusadANi vA kharamuhAsadANi vA parilIsadANi vA cecAsadANi vA annayarANi vA tahappagArANi jhusirANi sadANi kaNNasoyapaDiyAe abhisaMdhArei abhisaMdhAretaM vA sAijjai // sU0 256 // __ chAyA - yo bhikSuH zaGkhazabdAn vA vaMzazabdAn vA veNuzabdAn vA kharamukhIzabdAn ghA parilIzabdAn vA cecAzabdAn vA anyatarAn vA tathAprakArAn zuSirAn zabdAn karNazrotaHpratijJayA abhisaMdhArayati abhisaMdhArayantaM vA svadate // sU0 256 // cI-'je bhikkha' ityaadi| jebhikkhu yaH kazcidbhikSuH zradaNaH zramaNI vA 'saMkhasadANi vA' zaGkhazabdAn vA 'vaMsasadANi vA' vaMzazabdAn vA vaMzena jAyamAnAn zabdAn vA 'veNusaddANi cA veNuzabdAn vA, tatra veNuriti sazuSiro vaMzasyaiva jAtivizeSaH yo mukhAdivAyunA paritaH zabdaM karoti, yena niSpAditavAditram 'vAMsurI' iti lokaprasiddhaM tasya zabdAn vA 'kharamuhIsahANi vA' kharamukhozabdAn vA, tatra kharo-gardabhaH tasya mukhamiva mukhaM vasyAH sA kharamukhI-vAditravizeSaH tasyAH zabdAn parilIsahANi vA' parilIzabdAn vA vAdyavizeSasya zabdAn 'cecAsahANi vA' cecAzabdAn vA 'cecA' iti vAdyavizeSasya zabdAn vA 'annayarANi vA tahappagArANi' anyatarAn vA tathAgrakArAn-zaGkhavaMzaveNuprabhRtizabdasadRzazabdAn 'jhusirANi sadANi' zuSirAnzuSirajAtIyavAditrajanyAn zabdAn 'kaNNasoyavaDiyAe' karNazrotaHpratijJayA-karNAbhyAM zravaNecchayA 'abhisaMdhArei' abhisaMdhArayati-manasi nizcayaM karoti tathA 'abhisaMdhAretaM vA sAijjaI' abhisaMdhArayantaM vA zramaNAntaraM svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tasyA''jJAbhaGgAdi kA dISA api bhavanti // sU0 256 // sUtram-je bhikkhU vappANi vA phalihANi vA jAva ihaloiesu vA ruvesu paraloiesu vA rUvesu jAva ajjhovavajjaMtaM vA saaijji|| sU270 zrI nizItha sUtra
Page #490
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 17 sU0 270-271 vaprAdInAM prazaMsAnindAdizravaNecchAniSedhaH 399 chAyA-yo bhikSuH vaprAn vA pariravA vA yAvat aihalokikeSu vA rUpeSu pAralokikeSu vA rUpeSu yAvat adhyupapadyamAnaM vA svadate // sU0 270 / / cUrNI--'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidbhikSuH zramaNa: zramaNI vA 'vappANi vA' vaprAn vA vapra' iti kedAraH, durgaH, prAkAraH kSetram, unnatabhUbhAgo bA procyate, tAn tAdRzAn. vA sthAnavizeSAn , 'phalihANi vA' parikhA vA yA grAmAdeH samantAt parivRtA gartarUpA yAH 'vAI' iti prasiddhAstAH, 'jAva' yAvat , yAvatpadena ita Arabhya 'ihaloiemu vA rUvesu' iti sUtraparyantAni dvAdazodezakoktAni caturdaza sUtrANi saMgrAhyANi, tatra vaprAdInAM prazaMsAnindAtmakAni vArtAdIni karNazrotaHpratijJayA abhisaMdhArayati, abhisaMdhArayantaM vA svdte,|| suu0269|| tathA 'ihalo iesu' aihalokikeSu aihalokikazabdena manuSyA gRhyante tena aihalokikeSu manuSyasambandhiSu 'rUvesu' rUveSu tathA 'paralaiesu rUvemu' atra pAralokikazabdena tiryaJco gRhyante, tena pAralokikeSu hayagogajAditiryakSu dRSTAdRSTAdibhedabhinneSu rUpeSu 'jAva' yAvat-yAvatpadena 'sajjai rajjai gijjhai ajjhovavajjai sajjaMtaM rajjaMtaM gijhaMtaM' AsaktiM karoti, rAgaM karoti, gRddhi karoti, adhyupapattiM karoti, tathA-pUrvoktaM kurvantam tathA 'ajjhovavajjataM' adhyupapadyamAnam - adhyupapatti kurvantam zramaNAntaram 'sAijjai' svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavatItyantimasUtrArthaH / atra prathamayAvatpadena-'jebhikkhU kappANi vA phalihANi vA0 1 evaM vaNANi vA gahaNANi vA 2, gAmANi vA NagarANi vA0 3, gAmamahANi vA NagaramahANi vA0 4, gAmavahANi vA NagaravahANi vA0 5, gAmapahANi vA NagarapahANi vA 6, AsakaraNANi vA hasthikaraNANi vA0 7, AsajuddhANi vA hatthijuddhAji vA0 8, hayaThANANi vA hayajUhiyaThANANi vA0 9 abhiseyaThANANi vA akkhAiyaThAsuNANi vA 10, kaTakammANi vA cittakammANi0 vA 11, DiMbANi vA DamarANi vA0 12, virUvarUvesu mahussavesu itthINi vA purisANi vA0 13 ihaloiesu vA rUvesu0 14, iti caturdaza sUtrANi dvAdazodezake'valokanIyAni, artho'pi tatraiva draSTavya iti / vizeSastvayam-yattatra 'cakkhudaMsaNavaDiyAe' ityuktam , atra tu 'kaNNasoyavaDiyAe' iti vAcyam / punazca tatra vaprAdInAM cakSuSA darzanaviSayako niSedhaH pratipAditaH, atra tu vaprAdInAM prazaMsAnindAtmakavAyAH karNAbhyAM zravaNaviSayako niSedho jJAtavya iti / tasmAt kAraNAt zramaNaH zramaNI vA vaprAdInAM prazaMsAnindAmakavArtAdizravaNecchayA vicAra na kuryAt nApi vicAraM tatkurvantamanumodayet, tathA pAralokikadRSTAdR SSTajJAtAjJAtazrutAzrutarUparasagandhasparzeSu kadAcidapi AsaktirAgAdikaM na kuryAt na vA kArayet tathA tAdRzarUpAdiSu AsaktayAdi kurvANaM zramaNAntaraM kathamapi kadAcidapi nAnumodayet / / zrI nizItha sUtra
Page #491
--------------------------------------------------------------------------
________________ 400 nizIthasUtre atrAha bhASyakAraHbhASyam-'vappAiyaM tahA khvA,-iyaM soyapaDinnayA / abhisaMdhArae sajje ANAbhaMgAi pAvai // chAyA-vAdikaM tathA rUpAdikam zrotrapratijJayA / abhisaMdhArayet sajjeta AjJAbhaGgAdi prApnoti // avacUriH- yo bhikSuH vaprAdikaM tathA rUpAdikam aihalokikapAralokiketi manuSyatiryaksambandhirUpAdikaM tadvArtAdikaM zrotaHpratijJayA zravaNecchayA manasi abhisaMdhArayet , zrotaM manasi nizcayaM kuryAt sajjeta vA tatra Asakto vA bavet tadA sa bhikSuH AjJAbhaGgAdikaM prApnoti // 270 // sUtram-taM sevamANe Avajjai cAummAsiyaM parihArahANaM ugghAiyaM // sU0 271 // // nisIhajjhayaNe sattarasamo uddeso samatto // 17 // chAyA-tat sevamAna Apadyate cAturmAsikaM parihArasthAnam udghAtikam // sU0 271 // // nizIthAdhyayane saptadazoddezakaH samAptaH // 17 // cUrNI- 'ta' tat uddezakAdita ArabhyAdazakAnta paryantakathitaprAyazcittasthAnAni 'sevamANe' sevabhAnaH-pratisevanAM kurvan 'AvajjaI' Apadyate-prApnoti 'cAummAsiyaM' cAturmAsikam 'parihAraThANaM' parihArasthAnam arthAt prAyazcittaM kIdRzam ! 'ugdhAiyaM udghAtikam laghukamiti // 33 // iti zrI-vizvavikhyAta-jagadvallabha-prasiddhavAcaka-paJcadazabhASAkalitalalitakalApAlApakapravizuddhagadyapadyanaikagranthanirmApaka-vAdimAnamardaka-zrIzAhUchatrapatikolhApurarAjapradatta"jainazAstrAcArya"-padabhUSita-kolhApurarAjaguru-bAlabrahmacAri-jainAcArya-jainadharmadivAkara-pUjyazrI-ghAsIlAlavrati-viracitAyAM "nizIthasUtrasya" cUrNibhASyAvacUrirUpAyAM vyAkhyAyAm saptadazodezakaH samAptaH // 17 // zrI nizItha sUtra
Page #492
--------------------------------------------------------------------------
________________ // assttaadshodshkH|| saptadazoddezaka vyAkhyAya tadanu avasaraprApto'STAdazodezakaH prArabhyate, athAsyASTAdazoddezakAdisUtrasya saptadazodezakAntimasUtreNa saha kaH sambandhaH ? iti cedatrAha bhASyakAraHbhASyam- sadassa savaNahAe, gamaNaM duvihaM bhave / ___ jaleNa thalamaggeNa jaleNettha nisijjhai // chAyA- zabdasya zravaNArthAya gamanaM dvividhaM bhavet / jalena sthalamArgeNa jalenAtra niSidhyate // avacUriH-- saptadazodezake zabdasya zravaNArthAya tatavitatazuSirAdivAditrANAM tathA anekeSAM vividhazabdAnAM zravaNAya, tatra sthalavizeSe 'tatavitatazuSirAdivAditrANAM manoharazabdo'vazyameva zrotavyaH' ityevaM prakAreNa manasA nizcayaM karoti, tacchavaNaM ca zabdasthAnamagatvA asaMbhavi iti matvA avazyameva gamanaM kariSyati, tad gamanaM dvividha-dviprakArakaM bhavet ekaM gamanaM jalena--jalamArgeNa dvitIyaM ca gamanaM sthalamArgeNa / tatra pUrva zabdazravaNArtha sthalamArgasya niSedhaH kRtaH / jalamArgeNa gamanaM tu nAvamAzritya bhavatIti naukAviSayako niSedho'trAsmin uddezake kariSyate, ayameva sambandhaH pUrvAparodezakasUtrayorbhavatIti, tadanena saMbandhena AyAtasyAsyASTAdazodezakasyedaM prathamaM sUtram sUtram-je bhikkhU aNaTThAe NAvaM dUrUhai dUrUhaMtaM vA sAijjai // chAyA -"yo bhikSuH anarthAya nAvaM durohati dUrohantaM vA svadate // sU. 1 // cUrNI --- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'aNa. DhAe' anarthAya tatra na arthAya iti anarthAya atrArthazabdaH prayojanArthadyotakastathA ca prayojana mantareNaiva ityarthaH / athavA-anarthAya-sveSTasiddhevighAtakAya sAdhUnAmiSTaM mokSaprAptaye saMyamArAdhanam, nahi saMyamArAdhanamakRtvA ko'pi mokSabhAgI saMbhavati 'jJAnadarzanacAritratapAMsi mokSamArgaH' iti niyamAt nAvAdinA jalasaMtaraNe'vazyaM SaTkAyajIvAnAmatipAto bhavet tatazca saMyamo virAdhito bhavati tataH 'aNadvAe' anarthAya yena saMyamavirAdhanA saMpadyate so'narthastasmai, athavA nA - zabdo'tra alpArthakastena anarthAya alpaprayojanAya saMyamasambandhigADhA''gADhakAraNamantareNa sAdho vArohaNaM zAstre niSiddham, tato yo gADhAgADhakAraNamantareNa 'NAvaM' nAvaM naukAM nadyAdijalAzayasya pAragamanAya 'durUhaI' dUrohati naukAyAmadhirohaNaM karoti tathA 'durUhataM vA zrI nizItha sUtra
Page #493
--------------------------------------------------------------------------
________________ 402 nizIthasUtre sAijjaI' dUrohantaM vA svadate, yo hi zramaNaH jalAzayapAragamanAya naukAmadhirohati tamanumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAdikA doSA api bhavanti / atrAha bhASyakAraH-- bhASyam--'NAvArohaNa sAhussa aNahAe aseyase / kouhalleNa nArohe, nannatthAgADhakAraNA // 1 // chAyA-naukAdhirohaNaM sAdhoranarthAya azreyase / ___kautUhalena nArohet, anyatrAgADhakAraNAt // 1 // avacUriH-'sAhussa' sAdhoH nAvArohaNa manarthAya-azreyase akalyANAya ca bhavati tatra SaTkAyavirAdhanAyA avazyammAvAt , athavA anarthAya-aprayojanAya prayojanaM vinA sAdhona vArohaNam azreyase-amokSAya saMsArAya bhavatyeva ataH kautUhalena zabdazravaNAdikutUhalamAzritya sAdhuH kadApi nAvaM nArohet, kadetyAha-AgADhakAraNAdanyatra- gADhAgADhakaraNaM vinA nArohet / tatra gADhAgADhakAraNaM ca gurusevAglAnavaiyAvRttyAdikam // sU0 1 // sUtram-je bhikkhU NAvaM kiNai kiNAvei kIyaM AhaTu dijjamANaM durUhai duruhaMtaM vA sAijjai // sU0 2 // chAyA-yo bhikSuH naukAM krINAti-krApayati krItamAhRtya dIyamAnaM dUrohati dUrohantaM vA svadate // suu02|| cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'NAvaMkiNai' naukA kroNAti-mUlyaM datvA svIkaroti 'kiNAveI' kApayati - mUlyaM datvA anyadvArA naukAyAH krayaNaM kArayati, tathA 'kIyaM AhaTu dijjamANaM' krItamAhRtya dIyamAnam anyaH ko'pi mUlyaM datvA naukAM krINAti, sa ca krItvA abhimukham AhRtya zramaNAya dadAti tat krItamAhRtya dIyamAnamiti kathyate, krayakrItAmabhimumAnIya dIyamAnAM naukAM zramaNaH zramaNI vA 'dakhhaI' dUrohati-tadadhirohaNaM karoti, tathA 'durUhaMtaM vA sAijjaI' dUrohantaM vA-naukAyA apari adhirohaNaM kurvantaM zramaNAntaraM vA svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati ||suu0 2 // sUtram-evaM jA cauddasame uddese paDiggahagamo so Neyavo jAva acchejjaM aNisihaM abhihaDamAhaTu dijjamANaM dUrUhai dUruhaMtaM vA sAijjai // suu03-5|| zrI nizItha sUtra
Page #494
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 18 sU0-1-9 naukAyA ArohaNakrayaNAdiniSedhaH 403 chAyA - evaM yaH caturdaze uddeze pratigrahagamaH sa jJAtavyaH yAvad Achedyam anisRSTam abhihRtam Ahatya dIyamAnaM dUrohati dUrohantaM vA svadate // sU0 3 // cUrNI - ' evaM ' ityAdi / ' evaM ' evam anena prakAreNa naukrINanarItyA 'jo caudasame use paDiggahagamo' yazcaturdaze uddeze pratigrahagamaH pAtragrahaNagamakaH proktaH 'se Neroat' so'tra naukAviSaye jJAtavyaH - vaktavyaH kiyatparyantamityAha - ' jAva' yAvat 'acchejjaM ' AcchedyAM kasyApi hastAdAcchiya sthApitAM 'aNisiddhaM' anisRSTAM naukAM svAminA'dattAM tatsvAmina ajJAmantareNa gRhItAm 'abhiharDa' abhihRtAM - sthAnAntarAt AnItAm 'Adadu dijjamANaM' Ahatya - saMmukhamAnIya dIyamAnAM nAvam ' dUkhahai' dUrohati - Arohati 'durutaM vA sAija ' dUrohantaM - nAvamadhirohantaM zramaNAntaraM svadate sa prAyazcittabhAgI bhavati / atra sUtre 'jAva' iti yAvatpadena " je bhikkhU' nAvaM pAmiccei nAvaM pariyaTTei' iti sUtradvayaM saMprAm arthastatraiva caturdazodde ke draSTavya iti / vizeSastAvade tAvAneva yat- caturdazo dezake pratigrahazabdaH proktaH, atra tu 'nau' zabda prayojya AlApakA vidhAtavyA iti // atrAha bhASyakAraH bhASyam - 'jo kINai sayaM NAvaM, pAmiccAiyamAruhe / ANAbhaMgAi pAvei, micchataM ca virAhaNaM // chAyA -- yaH kroNAti svayaM naukAM prAmityAdikAmArohet / AjJAbhaGgAdi prApnoti midhyAtvaM ca virAdhanam // avacUriH -- yo bhikSuH zramaNaH zramaNI vA svayameva naukAM krINAti - mUlyasamarpaNena svAtmAdhInAM karoti anyadvArA vA naukAyAH krayaNaM kArayati tathA prAmityAdidoSaduSTAM nAvamArohet pUrvoktaprakArAM naukAmadhirohati, ArohantaM naukAyAmadhirohaNaM kurvantaM zranaNAntaramanumodate, sa AjJAbhaGgamanavasthAM mithyAtvaM saMyamavirAdhanamAtmavirAdhanaM ca prApnotIti bhASyArthaH // sU0 3-5 // sUtram -- je bhikkhU thalAo nAvaM jale okkasAvei oksAveta vA sAijjai // sU0 6 // chAyA -yo bhikSuH sthalAt nAvaM jale avakarSayati avakarSayantaM vA svadate ||suu0 6 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidbhikSuH 'thalAo' sthalAtjalapArzvasthabhUmibhAgAt taTAdityarthaH 'NAvaM' nAvam - naukAm 'jale okkasAvei' jale - nadyAdijalapravAhe avakarSayati- avatArayati sthale vidyamAnAM naukAM jale karIti - kArayati vA tathA zrI nizItha sUtra
Page #495
--------------------------------------------------------------------------
________________ 404 nizIthasUtre 'okkasAveMtaM vA sAijjai' avakarSayantaM sthalAt jale naukAmavatArayantaM zramaNAntaraM svadateanumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 6 // sUtram-je bhikkhU jalAo nAvaM thale ukkasAvei ukkasAveMtaM vA sAijjai // sU0 7 // chAyA-yo bhikSuH jalAt nAvaM sthale utkarSa yati utkarSayata vA svdte||suu0 7 // cUrNI-je bhikkhu' ityAdi / je bhikkhU yaH kazcidbhikSuH 'jalAo nAvaM thale ukka sAvei' jalAt - nadyAdijalamadhyAt naukAM sthale utkarSayati-jalasthAM sthale karoti paradvArA vA kArayati jale saMtarantI naukAM jalAt niSkAsya bhUmibhAge sthApayatItyarthaH, tathA-'ukkasAvetaM vA sAijjai' utkarSayantaM-jalAt naukAM sthale kurvantaM zramaNAntaraM svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 7 // sUtram-je bhikkhU puNaM NAvaM ussiMcai ussicaMtaM vA sAijjai // chAyA-yo bhikSuH pUNI nAvamutsiJcati utsiJcantaM vA svadate ||suu0 8 // cUrNI ... 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidbhikSuH 'puNaM nAvaM' pUrNAM jalapUrNA naukAm sacchidratvAjalena paripUrNA nAvaM yaH zramaNaH zramaNI vA 'ussiMcaI' utsiJcati naukAyAM sthitaM jalam aJjalyAdinA anyena kenApi sAdhanena bahiniSkAsayati tathA 'ussiMcaMtaM vA sAijjai' utsiJcantaM vA svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / sU0 8 // sUtram-je bhikkhU vikhuNNaM NAvaM uppilAvei uppilAveMtaM vA sAijjai // sU0 9 // chAyA-yo bhikSurvikSuNNAM nAvam utplAvayati utplAvayantaM vA svadate // sU07 // cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'vikhuNaM' vikSuNNAm-jale paGke vA magnAm naukAm 'uppilAvei' utplAvayati naukAM jalAt paGkAdvA upari utthApayati svayaM paradvArA vA tathA-'uppilAveMtaM vA sAijjai' utplAvayantaM vA svadate sa prAyazcittabhAgI bhavati / / sU0 9 // sUtram-je bhikkhU paDiNAviyaM kaTu NAvAe dUrUhai dUruhaMtaM vA sAijjai // sU0 10 // chAyA --yo bhikSuH pratinAvikaM kRtvA naukAyAM dUrohati dUrohantaM svadate // sU0 10 // zrI nizItha sUtra
Page #496
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNi0 u0 18 sU010-14 UrdhvagAminyAdinaukAyA ArohaNA''karSaNAdiniSedhaH 405 cUrNI---'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'paDiNAviyaM' pratinAvikam ekaM nAvikaM prati anyo nAvikaH pratinAvikastam / ayaM bhAvaH--asmin taTe sthitaH san sAdhuH kazcinnAvikaM vadati yat nadyAderardhabhAge'nyo nAvika Agatya mAM neSyati ato nadyAderarghabhAgaparyantaM mAM vaM naya, ityuttvA nAviko nirNIyate sa pratinAvikaH kathyate, etAdRzaM pratinAvikam 'kaTu' kRtvA 'nAvAe' nAvi-naukAyAm 'durUhaI' dUrohati-adhirohati, anya vA dUrohayati tathA 'dUrUhataM' dUrohantam-adhirohantaM zramaNAntaraM 'sAijjai' svadate--anumodate sa pAyazcittabhAgI bhavati // sU0 10 // sUtram-bhikkhU uDDhagAmiNiM vA NAvaM ahogAmiNiM vA NAvaM dUrUhai dUruhaMtaM vA sAijjai // sU0 11 // chAyA--"yo bhikSurUrdhvagAminI vA nAvamadhogAminI vA nAvaM dUrohati dUro. hantaM vA svadate // sU0 11 // carNI ---- 'je bhikkhU ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'uDDhagAmiNi vA nAvaM' UrdhvagAminI vA nAvam srotasaH saMmukhaM gacchatI naukAM yA khalu nadyAdau vartamAnA naukA pratisrotaH sroto'bhimukhaM prayAti yasmAt pradezAt nadI Agacchati tameva pradezaM prati yA gacchati sA UrdhvagAminI naukA kathyate, tAMtAdRzIM naukAm tathA 'ahogAmiNi vA NAvaM durUhai' aghogAminI vA nAvaM dUrohati, yA jalapravAheNa saha jalapravAhAnusAreNa gacchati sA'dhogAminI naukA kathyate, tAmadhogAminI jalasroto'nugAminnI naukAM dUrohati; tAdRzyA naukAyA upari adhirohaNaM karoti kArayati vA tathA 'durUhataM vA sAijjai' dUrohantaM vA zramaNAntaraM svadateanumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 11 // sUtram-je bhikkhU joyaNavelAgAmiNi vA addhajoyaNavelAgAmiNi vA NAvaM dUrUhai durUhataM vA sAijjai // sU0 12 // chAyA-yo bhikSuH yojanavelAgAminI vA arddhayojanavelAgAminI vA nAvaM duro. hati, durohantaM vA svadate // sU0 12 // cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'joyaNavelAgAmiNi vA NAvaM yojanavelAgAminI vA nAvam yojanapramANAM velAM taTaM gantuM zIlaM yasyAH sA yojanavelAgAminI yojanaparimitajalamaryAdollacinItyarthaH, tAM yojanavelAgAminI naukAm 'addhayojaNavelAgAmiNi vA NAvaM' arddha yojanavelAgAminI vA naukAm- arddhayojanaparimita zrI nizItha sUtra
Page #497
--------------------------------------------------------------------------
________________ 406 nizIthasUtre jalamaryAdAyAM gamanazIlAm nAvam naukAm 'durUhai' dUrohati tAdRzanaukAyAmadhirohaNaM karoti kArayati vA tathA 'durUhaMtaM vA sAijjai' dUrohantaM vA naukAmadhirohantam adhirohaNaM kurvantaM zramaNAntaraM svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati ||suu0 12 // sUtram-je bhikkhU NAvaM AkasAvei khevAvei rajjuNA kaDeNaM vA kaDDhAvei AkasAvaMtaM vA khevAvaMtaM vA kaDDAvaMtaM vA sAijjai // sU013 // chAyA-yo bhikSuH nAvamAkarSayati kSepayati rajjvA kASThena vA karSayati, AkarSayantaM vA kSepayantaM vA karSayantaM vA svadate // sU0 13 // carNI_'je bhikkha' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'NAvaM' nAvaM naukAM jale saMtarantI jale nimajjantI vA 'AkasAveI' AkarSayati-samIpe Ana. yituM prerayati 'khevAveI' kSepayati cAlanakASThena anyadvArA cAlayati, tathA 'rajjuNA' rajjvA 'kaDeNa vA' kASThena vA yaSTayAdinA 'kaDUDhAvei' karSayati-jalAdvahiniSkAsayati, evam AkaprayantaM kSepayantaM rajjvA kASThena vA nAvaM karSayantaM zramaNAntaram 'sAijjai' svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 13 // sUtram-je bhikkhU NAvaM alittaeNa vA daMDeNa vA paphiDieNa vA vaMseNa vA valeNa vA vAhei vAheMtaM vA sAijjai ||suu0 14 // chAyA- yo bhikSaH aritrakeNa vA daNDena vA paphiDieNa vA vaMzena vA valena vA vAyati vAhayantaM vA svadate // sU0 14 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'NAvaM' nAvam-naukAm 'alittaeNa vA' aritrakeNa vA-naucAlakadaNDavizeSeNa 'daMDeNa vA' daNDena vA sAmAnyadaNDavizeSeNa 'papphiDieNa vA' 'papphiDiya' iti naucAlakopakaraNavAcako dezI zabdaH tena vA 'vaMseNa vA' vaMzena vA-vaMzayaSTyA vA 'valena vA' valA iti prasiddhena pRthulakASThena vA, etairuparyuktanaukAcAlakasAdhanaiH yaH zramaNaH zramaNI vA naukAm 'vAhei' vAhayati cAlayati svayaM paradvArA vA cAlayati tathA 'vAheMtaM vA sAijjaI' vAhayantaM vA naukA cAlayantaM vA zramaNAntaraM svadate-anumodate sa 'prAyazcitabhAgI' bhavatIti / / sU0 14 // sUtram-je bhikkhU NAvAudagamAyaNeNa vA paDiggaheNa vA mattaeNa vA NAvAussicaNeNa vA NAvaM ussiMcai ussicaMtaM vA sAijjai // zrI nizItha sUtra
Page #498
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 18 sU0 15-32 nauchidra pidhAna- tadgatadAturazanAdigrahaNani0 407 chAyA -yo bhikSuH nAbudakabhAjanena vA pratigraheNa vA mAtrakeNa vA nAvutsiJcanakena vA nAvam utsiJcati - utsiJcantaM vA svadate // sU0 15 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidabhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'NAvAudagabhAyaNeNa vA' nAvudakabhAjanena - naukodakabhAjanena, naukAsaMbandhinodakapAtreNa jalaniHsArakapAtreNa 'paDiggaheNa vA' pratigraheNa - svakIyAhArapAtreNa vA 'mattaeNa vA' mAtrakena - svakIyalaghupAtreNa vA 'NAvAussiMcaNeNa vA' nAvutsiJcanakena vA naukotsiJcanakena vA yena pAtreNa naukAsthitaM jalaM bahirniSkAsyate tAdRzapAtreNa 'NAvaM' nAva nAkAm ' ussicai utsiJcati - naukAsthaM jalaM naukAto bahirniSkAsayati tathA 'uscitaM vA utsiJcantaM vA zramaNAntaram 'sAijjai' svadate - anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / / sU0 15 // sUtram -- je bhikkhU nAvaMuttigeNa udagaM AsavamANaM uvaruvariM ca kajjalAvemANaM pehAe hattheNa vA pAeNa vA AsatthapatteNa vA kusapatteNa vA maTTiyAe vA veleNa vA celakaNNeNa vA paDipi paDipitaM vA sAijjai // sU0 16 // chAyA // -yo bhikSurnAvuttiGgena udakamAstravantam uparyupari ca kajjalAvamAnAM prekSya hastena vA pAdena vA azvatthapatreNa vA mRttikayA vA celena vA celakarNeNa vA paripidadhAti pratipidadhantaM vA svadate // sU0 16 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH - zramaNaH zramaNI vA 'NAvaM urttigeNa' nAvuttiGgena naubilena nauchidreNetyarthaH 'udgaM AsavamANaM' udakam Asravantam chidreNa naukAyAM jalaM pravizantaM 'uvaruvariM ca kajjalAvemANaM' uparyuparIti vegapUrvakaM kajjalAvamAnAM bruDantIM plAvyamAnAmityarthaH 'bruDaH kajjalAva' iti vacanAt 'pehAe' prekSya - dRSTrA tannirodhArtham 'hattheNa vA' hastena vA 'pAeNa vA' pAdena vA 'AsatthapatteNa vA' azvatthapatreNa vA pippalapatreNa vA 'kusapatteNa vA' kuzapatreNa vA darbhasamUhena vA 'maTTiyAe vA' mRttikayA vA 'celeNa vA' celena vastreNa vA 'celakaNNeNa vA' celakarNena vA vastrakhaNDena vanAnti mabhAgena vA 'paDipii' pratipidadhAti - chidrasya mukhaM niruNaddhi anyena vA chidranirodhaM kArayati 'paDipihataM vA sAijjai' paripidadhataM vA chidreNa naukAyAM pravizato jalasya hastAdinA nirodhaM kurvantaM zramaNAntaraM yaH svadate-- anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / / sU0 16 // sUtram - je bhikkhu NAvAgao NAvAgayassa asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA DiggAhei paDiggA vA sAijjai // sU0 17 // zrI nizItha sUtra
Page #499
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre chAyA yo bhikSunauM gato naugatasyAzanaM vA pAnaM vA khAdyaM vA svAdyaM vA pratigRhNAti pratigRhNantaM vA svadate // sU0 17 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'NAvAgao' svayaM naukAsthitaH san 'NAvAgayassa naugatasya naukAyAmeva sthitasya dAtuH 'asaNaM vA azanaM vA 'pANaM vA pAnaM vA 'khAimaM vA khAdyaM vA 'sAimaM vA svAdyaM vA' caturvidhamAhArajAtam paDiggA pratigRhNAti svIkaroti, ayaM bhAva - naukAyAmeva sAdhurbhavet tathA naukAyAmevo - paviSTaH zrAvako'pi bhavet tatra naukAsthitaH zramaNaH zramaNI vA naukAmadhyasthitadAtuH saMbandhi azanAdikaM svIkarotIti, tathA 'paDiggArhataM vA sAijjai' pratigRhNantaM zramaNAntaraM vA svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 17 // 408 sUtram -- evaM eeNaM gameNaM NAvAgao jalagayassa0 // sU0 18 || gAvAgao paMkagassa 0 // sU0 19 // NAvAgao thalagayassa0 // sU0 20|| evaM jalagaeNavi cattAri || sU0 24|| paMkagaeNavi cattAri // sU0 28 // thalagaeNavi cattAri // sU0 32 // chAyA - evam anena gamena naugato jalagatasya0 // sU0 18 || naugataH paGkagatasya // sU0 19 // naugataH sthalagatasya0 // sU0 20 // evaM jalagatenApi catvAri0 // sU0 24 // paGkagatenApi catvAri0 // sU0 28 // sthalagatenApi catvAri0 // sU0 32 // " cUrNi - ' evaM eeNaM gameNaM' evam anenaiva prakAreNa - anayaiva rItyA etena gamena anenaiva AlApakaprakAreNa 'NAvAgao jalagayassa 0 || sU0 1 || NAvAgao paMkagayatsa || sU0 2 || NAvAgao thalagayassa0 || sU0 3|| ityAdIni trINi sUtrANi, ekaM ca pUrvoktam 'NAvAgao NAvAgayassa' ityadhikam --evaM catvAri sUtrANi naukAgata sambandhIni vAcyAni / sU020 | evam anenaiva prakAreNa 'jalagaNavi cattAri' jalagatenApi catvAri, catvAri sUtrANi tathAhi - 'jalagao nAvAgayassa' || sU0 1 || 'jalagao jalagayassa0||02|| 'jalagao paMkagayassa' || sU0 3 || 'jalagao thalagayassa 0' / / sU0 4 // ityAdIni catvAri sUtrANi 4 paMkagaeNa vi cattAri' paGkagatenApi catvAri sUtrANi tathAhi - 'paMkagao nAvAgayassa 0 ' // sU0 1 // 'paMkagao jalagayassa 0 // sU0 2|| 'paMkagao paMkagayassa0' // sU0 3 || 'paMkagao thalagayassa0 ' / / sU0 4 // ityAdIni catvAri sUtrANi 4 / 'thalagaeNa vi cattAri' sthalagatenApi catvAri sUtrANi, tathAhi - 'thalagao nAvAgayassa 0' / / sU0 1 || 'thalagao jalagayassa0 ' // sU0 2 || 'thalagao paMkagayassa 0 ' // sU0 3 || 'thalagao thalagayassa 0 ' ityAdIni catvAri sUtrANi 9 zrI nizItha sUtra
Page #500
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 18 sU0 33-90 vastrasya krayaNakApaNAdiniSedhaH 409 4, evam 'NAvagao jalagayassa ityArabhya 'thalagao thalagayassa iti paryantAni paJcadazasUtrANi 'NAvAgao NAvAgayassa inisUtravad vyAkhyeyAni bhedastAvadetAvAneva, yat svasvasthAnaviparyayo yathAyogaM karttavya iti // 32 // // naukA - jala - paGka - sthaleti catura AzrityAtra SoDaza bhaGgA bhavanti, bhaGgAH zramaNaH 1-naukAsthitaH sAdhuH 2- naukAsthitaH sAdhuH 3 - naukAsthitaH sAdhuH 4 - naukAsthitaH sAdhuH 5 - jale sthitaH sAdhuH 6 - jale sthitaH sAdhuH 7 - jale sthitaH sAdhuH 8 - jale sthitaH sAdhuH 9 -Sa - SaGke sthitaH sAdhuH 10 - paGke sthitaH sAdhuH 11 - paGke sthitaH sAdhuH 12 - paGke sthitaH sAdhuH 13 - sthale sthitaH sAdhuH 14 - sthale sthitaH sAdhuH 15 - sthale sthitaH sAdhuH 16 - sthale sthitaH sAdhuH zrI nizItha sUtra tatpradarzakakoSThakamidam // dAtA zrAvakAdiH naukAsthitasya dAtuH jale sthitasya dAtuH paGke sthitasya dAtuH sthale sthitasya dAtuH naukAsthitasya dAtuH jale sthitasya dAtuH paGke sthitasya dAtuH sthale sthitasya dAtuH naukAsthitasya dAtuH jale sthitasya dAtuH paGke sthitasya dAtuH sthale sthitasya dAtuH naukAsthitasya dAtuH jale sthitasya dAtuH paGke sthitasya dAtuH sthale sthitasya dAtuH atrAha bhASyakAraH-- solasANaM ca bhaMgANaM, jamhA kamhA ya givhae / asaNAI ca jo bhikkhU, ANAbhaMgAi pAvai || chAyA - SoDazAnAM ca bhaGgAnAM yasmAt kasmAcca gRhNIyAt / azanAdi ca yo bhikSuH, AjJAbhaGgAdi prApnoti //
Page #501
--------------------------------------------------------------------------
________________ AAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAA nizIthasUtre ____ avacUriH-- yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA SoDazAnAM ca bhaGgAnAM madhye 'je bhikkhU NAvAgao NAvAgayassa asaNaM 4 paDimgAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai' ityArabhya 'je bhikkhU thalaga thalagayassa asaNaM 4 paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai' etatparyantaSoDazasUtrapratipAditaSoDazamaGgamadhyAt yasmAt kasmAccidapi bhaGgAt yasmAtkasmAcca kAraNAt azanAdikaM caturvidhamAhArajAtaM gRhNAti gRhNantaM vA anumodate sa AjJAbhaGgAdikAn doSAn AjJAbhaGgAnavasthAmithyAtvasaMyamAtmavirAdhanAdidoSAn prApnoti, tasyAjJAbhaGgAdikA doSA bhavantItyarthaH / / sU0 32 // sUtram-je bhikkhU vatthaM kiNai kiNAvei kIyamAhaTu dijjamANaM paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai // sU0 33 // chAyA--- yo bhikSurvastra krINAti krApayati krItamAhRtya dIyamAnaM pratigRhNAti pratigRhantaM vA svadate // sU0 33 // cUrNI-- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'vatthaM' vastram colapaTTakAdikaM ca kiNaI' krINAti-mUlyaM dattvA dApayitvA vA svabuddhyA vivicyA''paNAditaH krayaNaM karoti 'kiNAveI' krApayati svayameva mUlyaM datvA pareNa vA mUlyaM dApayitvA paradvArA vastrasya krayaNaM kArayati, tathA, 'kIyamAhaTu dijjamANaM paDiggAhei' krItamAhRtya dIyamAnaM pratigRhNAti, ko'pi dAtA vastraM krItvA abhimukhamAgatya zramaNAya zramaNyai vA tAdRzavastraM dadAti, tacca vastraM sAdhuH svIkaroti tathA 'paDiggAheMtaM vA sAijjai' pratigRhNantaM vA krayaNaM kurvantaM kApayantaM krItamabhimukhamAgatya dIyathAnaM svIkurvantaM zramaNAntaraM yaH svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyA''jJAbhaGgAdikA doSA api bhavanti // sU0 33 // sUtram-evaM cauddasame uddesae paDiggahe jo gamo bhaNio so ceva ihaMpi vattheNa Neyavvo jAva je bhikkhU vatthanIsAe vAsAvAsaM vasai vasaMtaM vA sAijjai, NavaraM koraNaM Natthi / sU0 34-90 // chAyA evaM caturdaze uddezake pratigrahe yo gamo bhaNitaH sa eva ihApi vastreNa jJAtavyaH / yAvad yo bhikSuH vastranizrayA varSAvAsaM vasati vasantaM vA svadate, navaraM koraNaM nAsti // sU0 34-90 // cUrNI -- 'evaM' ityAdi / 'evaM' evam - anena prakAreNa yathA-'cauddasame uddesae 'caturdaze uddezake 'jo gamo bhaNio' yo gamaH-pratigrahaviSayako ekonaSaSTi(59)saMkhyakasUtrAtmako bhaNitaH-kathitaH 'so ceva' sa eva-tAdRza eva gamaH 'ihaMpi' ihApi 'vattheNa' vastreNa saha zrI nizItha sUtra
Page #502
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUNibhASyAvacUriH u0 18.sU0 34-91 uddezakaparisamAptiH 411 'Neyavvo' jJAtavyaH-vastraviSayako gamaH sarvo'pi pratigrahagamavadevAtra vaktavyaH / kiyatparyantamityAha'jAva' ityAdi / 'jAva' yAvat 'je bhikkhU vatthanIsAe vAsAvAsaM vasaI' yo bhikSuH vastranizrayA varSAvAsaM vasati, 'vasaMtaM vA sAijjai' vasantaM vA svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavatIti / pratigrahagamApekSayA yadvailakSaNyaM tadAha -'NavaraM ityAdi / 'NavaraM' navaraM kevalaM vizeSa etAvAneva yat pratigrahagame pAtrasya koraNaM tIkSNalohAdizalAkayA AkRtivizeSavilikhanaM tidvaSayakamekaM paJcapaJcAzattama sUtraM proktam , vastragame 'koraNaM natthi' koraNaM nAsti ekaM paJcapaJcAzattamaM koraNasUtraM na vaktavyamiti bhAvaH vastre koraNAsaMbhavAditi / atra caturdazodezakaprathamasUtrAdArabhya ekonaSaSTisUtraparyantAni koraNasUtramantareNa aSTapaJcAzasaMkhyakAni sUtrANi atrASTAdazodezake paThitavyAnIti bhAvaH // sU0 34-90 atrAha bhASyakAra:-- jo u cauddasodese, gamo vutto paDiggahe / koraNeNa viNA savvo, vatthe'dvArasame mao // chAyA-yastu caturdazoddeze gamaH proktaH pratigrahe / koraNena vinA sarvo vastre'STAdazake mataH // avacariH-- etasyaiva nizIthasUtrasya caturdazodezake pratigrahe pAtraM dArupAtramadhikRtya yo gamaH kRtaH sa eva sarvaH saMpUrNo'pi koraNasUtraM parityajya aSTapaJcAzatsUtrAtmako'tra aSTAdazodezake vastre vastramadhikRtya mato jJAtavyaH / ayaM bhAvaH-'je bhikkhU vatthaM kiNai kiNAvei kIyaM Ahahu dijjamANaM paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai' ityArabhya 'je bhikkhU vatthanIsAe vAsAvAsaM vasai vasaMtaM vA sAijjai' itiparyantAni aSTAdazodezakasUtrANi caturdazoddezake yathA vyAkhyAtAni te va prakAreNa atrApi teSAM sUtrANAM vyAkhyAnaM kartavyam , ubhayatraitAvAneva bhedo yat caturdazodezake pAtraM dArukAghadhikRtya sUtrapraNayanaM tadvyAkhyAnaM ca kRtam , atra aSTAdazodezake tu pAtrasthAne vastraM nivezayitvA sUtrANAM praNayanaM tathA tadvayAnaM ca karttavyam , vizeSajivRkSubhizcaturdazoddezakasyaiva avalokanaM karttavyamiti // sU0 34-90 // sUtram-taM sevamANe Avajjai cAummAsiyaM parihAraTThANaM ugghAiyaM // sU0 91 // // nisIhajjhayaNe aTThArasamo uddeso samatto // 18 // chAyA--tat sevamAna Apadyate cAturmAsikaM parihArasthAnamudghAtikam // 18 // // nizIthAdhyayane aSTAdazoddezakaH samAptaH // 18 // zrI nizItha sUtra
Page #503
--------------------------------------------------------------------------
________________ 412 nizIthasUtre cUrNI- 'taM sevamANe" ityAdi / 'taM sevamANe' tat aSTAdazodezakoktaM prAyazcittasthAnam 'sevamANe' sevamAnaH-tAdRzaprAyazcittasthAnasya pratisevanAM kurvan zramaNaH zramaNI vA 'Avajjai Apadyate-prApnoti-'cAummAsiyaM' cAturmAsikam 'parihAraTThANaM' parihArasthAnaM-prAyazcittam 'ugghAiyaM' udghAtikaM laghukam, naukArohaNata Arabhya vastranizrayA varSAvAsanivAsaparyantoteSu akRtyasthAneSu madhyAt ekaM dvikam aneka sarva vA pApasthAnaM sevamAnaH zramaNaH zramaNI vA laghucAturmAsikaM prAyazcittaM prApnoti // sU0 91 // iti zrI-vizvavikhyAta-jagadvallabha-prasiddhavAcaka-paJcadazabhASAkalitalalitakalApAlApaka - pravizuddhagadyapadyanaikagranthanirmApaka-vAdimAnamardaka-zrIzAhUchatrapatikolhApurarAjapradatta"jainazAstrAcArya"-padabhUSita-kolhApurarAjaguru-bAlabrahmacAri-jainAcArya-jainadharmadivAkara-pUjyazrI-ghAsIlAlabati-viracitAyAM "nizIthasUtrasya" cUrNibhASyAvacUrirUpAyAM vyAkhyAyAm aSTAdazoddezakaH samAptaH // 18 // zrI nizItha sUtra
Page #504
--------------------------------------------------------------------------
________________ // ekonaviMzatitamoddazakaH || aSTAdazodezakaM vyAkhyAya avasara prApta ekonaviMzatitamodezako vyAkhyAyate / tatra ekonavizatatamoddezakAdisUtrasya aSTAdazodezakAntimasUtreNa saha kaH sambandhaH ? ityayAha bhASyakAraH bhASyam -- aTThArase nisiddhaM jaM, taM cevettha nisijjha / punvapacchimamuttANaM, saMbaMdho imo iheM ||1|| chAyA -- aSTAdaze niSiddhaM yat tadevAtra niSidhyate / pUrvapazcima sUtrayoH sambandho'yamiha // 1 // avacUri :-- aSTAdaze uddezake yad vastu niSiddhaM yasya vastuno niSedhaH kRtaH tadeva vastu atra ekonaviMzatitame uddezake niSidhyate, ayaM bhAvaH yaH zramaNaH zramaNI vA Rtubaddhe varSAvAse vA kAle vastrAdilAbhabhAvanayA nivAsa karoti sa zramaNaH zramaNI vA yatanAyukto'pi pramAdaM labhate, evaM prakAreNa aSTAdazoddezakasyAntimabhAge pramAda eva pradarzitaH, atrApi ekonaviMzatitamo dezakasyAdisUtre pramAda eva pradarzyate, ayameva - ekakAryakAritvarUpa eva sambandhaH pUrvapazvimasUtrayoH aSTAdazodezakAntimasUtrakonaviMzatitamo dezakAdisUtrayoH sambandho bhavati, tadanena sambandhena AyAtasya prakRto dezakaprathamasUtrasya vyAkhyAnaM prastUyate / tatra yadyapi krayakrItAdivastuno nirAkaraNaM pUrva kRtameva tathApi bahumUlya vastu sAghorakalpanIyaM bhavatIti tadgrahaNe mahAn doSa ASayate iti jJApanAya punarapyAha sUtram -- je bhikkhU viyarDa kiNai kiNAvei kIyaM AhaTu dijjamANaM paDiggAhe paDiggArhetaM vA sAijjai // sU0 1 // chAyA - -yo bhikSurvikRtaM krINAti krApayati krItamAhRtya dIyamAnaM pratigRddhAti pratigRhantaM vA svadate // sU0 1 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'viya kirs' vikRtaM krINAti, tatra vikRtaM vikRtyA saMpAdyamAnaM vyapagatajIvamacittaM prapANakAdikaM vastu yat sAdhUnAM sAdhvInAM vA grahItuM kalpate tAdRzamacittamapi prapANakAdi vastu bahumUlyaM krINAtimUlyaM datvA svayameva krayaNaM karoti mUlyaM datvA svIkarotItyarthaH 'kiNAvei' krApayati, acittabahumUlyaprapANakAdi vastunaH paradvArA mUlyaM dApayitvA krayaNaM kArayati tathA 'kIyamAhaTTu dijjamANaM' kItamAhRtya dIyamAnam anyaH - ko'pi zramaNArtha mUlyaM dattvA prapANakAdi krINAti tadvastu abhimukha zrI nizItha sUtra
Page #505
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre 414 mAgatya zramaNAya samarpayati tAdRzaM dIyamAnaM vastu yaH zramaNaH zramaNI vA 'paDiggAhei' pratigRhNAti - svIkaroti tathA 'paDiggAhetaM vA sAijjai' pratigRhNantaM vA svadate - anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / / sU0 1 // sUtram - je bhikkhU viyaDaM pAmiccei pAmiccAvei pAmiccaM AhaTTa dijjamANaM paDiggAhei paDiggArhataM vA // sU0 2 // chAyA - yo bhikSuH vikRtaM prAmityati prAmityayati prAmityamAhRtya dIyamAnaM pratigRhNAti pratigRhNantaM vA svadate // sU0 2 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'viyaDaM' vikRtaM bahumUlyamacittaM zramaNAnAM zramaNInAM vA kalpanIyaM prapANakAdikaM 'pAmiccei' prAmityati pratipradAnapratijJayA grahaNaM karoti uddhArarUpeNa gRhNAtItyarthaH 'pAmiccAveI ' prAmityayati-uddhArarUpeNa paradvArA grahaNaM kArayati tathA 'pAmiccaM AhaTTu dijjamAnaM paDiggAhei' prAmityamAhRtya dIyamAnaM pratigRhNAti tathA 'paDiggArhataM vA sAijjai' pratigRhNantaM vA svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / / sU0 2 // sUtram -- je bhikkhU viDaM pariyaI pariyaTTAvei pariyaTTiyaM AhaTTa dijjamANaM paDiggAhei paDiggArhataM vA sAijjai // sa0 3 // chAyA -yo bhikSuH vikRtaM parivarttate parivartayati parivarttitamAhRtya dIyamAnaM pratigRhNAti pratigRhNantaM vA svadate / / sU0 3 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'viyarDa' vikRtamacittaM vyapagatajIvam drAkSAsavAdiprapANakaM bahumUlyam ' pariyahei' parivartate, tatra parivartanaM parAvarttanam svakIyAzanavastrAderanyasmai samarpaNam anyasya prapANakAdikasya svayaM grahaNam, svakIyamazanavastrAdikamanyasmai dadAti anyasya prapANakAdi dravadavyaM svayaM gRhNAti evaM parivartanaM karoti 'pariyadyAvei' parivartayati paradvArA parAvartanaM kArayati tathA pariyaTTiya AhaTudijjamANaM paDiggAhei' parivarttitamAhRtya dIyamAnaM pratigRhNAti, anyaH ko'pi samIcInAzanakvAdInAM parAvartanaM kRtvA tAdRzaM prapANakAdivastujAtaM gRhItvA zramaNAya dadAti tAdRzaM dIyamAnaM tat prapANakAdikaM yaH zramaNaH zramaNI vA pratigRhNAti svIkaroti svIkArayati vA tathA 'paDiggArhataM vA sAijjai' pratigRhNantaM vA parAvarttitAcittabahumUlyadravapadArthasya grahaNaM kurvantaM zramaNAntaraM yaH svadate anumodate sa prAyazcittabhAgo bhavati // sU0 3 // zrI nizItha sUtra
Page #506
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u019 sU0 1-5 vikRtasya krayaNakApaNAdiniSedhaH 415 sUtram -- je bhijkhu acchejjaM aNisiddhaM abhihaDaM AhaTTa dijja - mANaM paDiggAhei paDiggArhataM vA sAijjai // sU0 4 // chAyA - yo bhikSurAcchadyamanisRSTamabhihRtamAhRtya dIyamAnaM pratigRhNAti, pratigRtaM vA svadate ||suu0 4 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'acchejja' AcchedyaM balAtkArapUrvakaM gRhItam 1, 'aNisiddha' anisRSTam vastusvAmina mananujJApya gRhItaM yat tat anisRSTam 2, 'abhihaDaM AhaTTu' abhihRtam - anyapradezAdAnItaM saMmukhamAgatya 'dijjamANaM' dIyamAnam 'paDiggA hei' pratigRhNAti pareNa vA pratigrAhayati 'paDi - taM vA sAijjai' pratigRhNantaM vA svadate - anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // atrAha bhASyakAra H-- viDaM bahumullaM jaM, kIyAi bheyagaM jaI / fruts mohao jo u, ANAbhaMgAi pAvaI // 1 // chAyA - vikRtaM bahumUlyaM yat krItAdibhedakaM yatiH / gRhNAti mohato yastu AjJAbhaGgAdi prApnoti // 1 // avacUriH --- yaH kazcit yatiH zramaNaH zramaNI vA mohato - mohanIya karmodayAt vikRtaM bahumUlyaM krItAdibhedabhinnam Adizabdena prAmityamAccheyamanisRSTamabhihRtamityevaM bhedayuktaM gRdvAti, tAdRzasya grahaNaM svayaM kuryAt kArayedvA tat krItAdikamabhimukhamAnIya dIyamAnaM svIkuryAt svIkurvantamanumodate tathA azanavastrAdinA parivartanaM karoti kArayati vA tathA pareNa dIyamAnaM parivartitadravyagrahaNaM kurvANaM zramaNAntaraM svadate - anumodate sa AjJAbhaGgAdikaM mithyAtvaM saMyamavirAdhanamAtmavirAdhanaM ca prApnoti tasmAt krItAdibhedayuktasya dravyasya grahaNaM svayaM na kuryAt na vA kArayet na vA kurvantaM zramaNAntaraM kamapi anumodayediti // sU0 4 // sUtram - je bhikkhU gilANassa aTThAe paraM tinhaM viyaDadattINaM paDiggA DiggA vA sAijjai // sU0 5 // chAyA -- yo bhikSuglanasyArthAya paraM tisRNAM vikRtadattInAM pratigRdAti pratigRhantaM vA svadate // sU0 5 // cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'gilANassa aTThAe' glAnasyArthAya tatra glAnaH:- sadyoghAtikukSizUlAdi rogAtaGkaH paripIDitaH, zrI nizItha sUtra
Page #507
--------------------------------------------------------------------------
________________ 416 nizIthasUtre tasya tAdRzasya glAnasya arthAya prayojanAya gADhAgADhakAraNamAzrityetyarthaH yadi vikRtadattergrahaNAvazyakatA lakSyeta tadA ekadvitridattIrgrahItuM kalpate nAdhikamityAha - 'paraM tihaM' paraM tisRNAm 'viyaDadattINaM' vikRtadattInAm tatra vikRtaM - drAkSAdivikRtyA saMpAyamAnaM vikRtikArakatvAd vikRtaM tasya vikRtasya tisRbhyo dattibhyo'dhikam, tatra dattiriti avicchinnaM patantI dravadravyadhArA gRhyate, tathA ca vikRtAnAmacittabahumUlyaprapANakadrAkSAsava kumAryAsavAdInAm anyeSAM vA tathAvidhadravapadArthAnAM dattitrayAdadhikam 'paDiggA hera' pratigRhNAti glAnaprayojanamAsAdya dattitrayAdadhikaM vikRtaM svIkaroti, tathA - 'paDiggArhataM vA sAijjai' pratigRhNantaM vA glAnaprayojanenApi dattiyAdadhikaM gRhNantaM zramaNAntaraM vadate - anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / nAtra vikRtazabdasya madyAdyarthaH kintu vikRtasya madyAdyartho nizIthacUNyA labhyate, tadgrahaNavidhizca, tathAhi -tatra bhASye yaduktam - "vitiyapadaM gelaNe, vijjuvaese taheva sikkhAe / tehi kAraNehiM, jayaNAe kappatI dhenuM / 6034 | ( pR0 220 sanmatijJAnapITha AgarA mudita) taccUrNiryathA: - ' vejjoe seNagilANaTThA gheppejja kassati koti vAhI teNeva upasamati ti Na doso / gilANaTTA vA vejjo ANito tassaThThA vA dhippejjA / pakappaM vA sikkhato gahaNaM karejjA ||6034|| chAyA - dvitIyapadam -- glAne vaidyopadeze tathaiva zikSAyAm / etaiH kAraNaiH vatanayA kalpate grahItum ||6034|| vaidyopadezena glAnArthaM gRhNIyAt kasyApi ko'pi vyAdhistenaiva upazAmpati iti na doSaH / glAnArtha vA vaidya AnItaH tasyArtha vA gRhNIyAt, prakalpaM vA zikSan grahaNaM kuryAt ||6034 // iti tanmohavijRmbhitam / sAdhUnAM tasya sarvathA niSiddhatvAt / atrAha bhASyakAraH- bhASyam - jo ya bhikkhU gilANaTThA, tinhaM dattINa jaM paraM / giNhejjA gAhaejjA vA ANAbhaMgAi pAvai // 1 // chAyA - yazca bhikSuglanArthaM tisRNAM dattInAM yat param / gRhIyAd grAhayeda vA AjJAbhaGgAdi prApnoti // avacUriH- yazca kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA glAnArtha kukSizUlAdirogavataH zramaNasya prayojanAya yadi grahaNIya mApadyeta tadA visRNAM vikRtadattInAm acittadravasambandhinInAM paraM trayAdadhikaM gRhNIyAt - svIkuryAt grAhayed vA'nyadvArA sa zramaNaH zramaNI vA AjJAbhaGgAdikaM mithyAtvaM saMyamavirAdhanAmAtmavirAdhanAM ca prApnoti tathA dattitrayAdadhikagrahaNe lokAnAM tadupari avizvAsaH " zrI nizItha sUtra
Page #508
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriHu0 19 sU0 5-8 vikRtagrahaNagAlana-catuHsandhyAsvAdhyAyaniSedhaH 417 syAt yathA'yaM pravrajito bhUtvA'pi zAstrAjJArahitadattitrayAdadhikaM svIkarotIti, tathA sAdho.. bhadazA'pi prakaTA bhavati, tathA-glAnasyAtimAtrAgrahaNenA'sahyatayA zarIre'nyo rogaH samutpadyate tenA''tmavirAdhanA, zarIre viSayavikAro'pi samutpadyate tena saMyamavirAdhanA'vazyambhAvinI, loke ca tadviSaye zaGkA jAyate yadayametAdRzavastujAtamadhikaM vinA kAraNaM zarIrapuSTayartha bhuGkte tena jJAyate'yaM kAmI kAmaviSayamapi sevate iti pratibhAti, tathA'yaM daridra kulotpanno'sti yenA'yaM pUrva svagRhe naitAdRzaM vastu dRSTavAn ato'dhikAhAralolupo'stItyevaM loke nindA pravacanaholanA cApi bhavati, ityAdikAraNAt glAnArthamapi dattitrayAdadhikaM kimapi etAdRzadravavastu na svayaM gRhNIyAt, vA parAn grAhayet na, vA gRhNantaM zramaNAntaramanumodayediti // sU0 5 // sUtram-je bhikkhU viyaDaM gahAya gAmANugAmaM dUijjai dUijjataM vA sAijjai ||suu06|| chAyA-yo bhikSurvikRtaM gRhItvA grAmAnugrAmaM dravati dravantaM vA svadate // sU0 6 // cUrNI-'je bhikkhU ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'viyarDa gahAya' vikRtam-acittamapi prapANakAdikam ekasmin grAme gRhItvA agre pAnArtha 'gAmANugAmaM duijjaI' grAmAnugrAmaM dravati--ekasmAdgrAmAt krozadvayAdUya grAmAntaraM gacchati tathA 'daijja mANaM vA sAijjai' dravantaM-gacchantaM vA svadate- anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // atrAha-bhASyakAra:bhASyam-kAraNAkAraNehiM jo, gahAya viyarDa jai / gAmANugAmaM dRijjA, ANAbhaMgAi pAvai // 1 // chAyAkAraNAkAraNAbhyAM yaH gRhItvA vikRtaM yatiH / grAmAnugrAmaM dravet AjJAbhaGgAdi prApnoti // 1 // avacUriH-kAraNAkAraNAbhyAM-kAraNato'kAraNato vA yo yatiH-sAdhuH acittaM vikRtaM dravajAtaM prapANakAdikaM gRhItvA yatra RtubaddhaM vasati varSAvAsaM vA vasati tasmin grAme evamasati lAbhe acittaM prapANakAdikaM gRhItvA yadi yaH zramaNaH zramaNI vA grAmAnugrAmaM dravet-krozadvayAdUdhai gacchet-sa zramaNaH zramaNI vA AjJAbhaGgAdidoSAn prApnoti / / sU0 6 // sUtram--je bhikkhU viyaDaMgAlei gAlAvei gAliyaM AhaTu dijjamANaM paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai // suu07|| chAyA-yo bhikSurvikRtaM galati gAlayati gAlitamAhRtya dIyamAnaM pratigRhNAti pratigRhantaM vA svadate // sU0 7 // zrI nizItha sUtra
Page #509
--------------------------------------------------------------------------
________________ 418 nizIthasUtre cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'vithaDaM' vikRtam acittaM guDazarkarAdijalam 'gAlei' svayaM galati-vastreNa nistArayati, vastrapUtaM karotItyarthaH / yadvA-vikRtam acittaM guDazarkarAdikaM galati-jale nikSipya dravIkaroti guDAdikaM jalamizritaM karotItyarthaH 'gAlAvei' gAlayati paradvArA tathAbhUtaM kArayati tathA- 'gAliyaM. Aha1 dijjamANaM' gAlitamAhRtya galitaM sat saMmukhamAgatya dIyamAnam 'paDiggAheI' pratigRhNAti svIkaroti tathA 'paDiggAheMtaM vA sAijjai' pratigRhNantaM vA zramaNAntaraM svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyA''jJAbhaGgAdikA doSA api bhavanti // sU0 7 / / sUtram-je bhikkhU cAhiM saMjhAhiM sajjhAyaM karei kareMtaM vA sAijjai / taM jahA-puvvAe saMjhAe, pacchimAe saMjhAe, avaraNhe , addharatte // sU0 8 // chAyA-yo bhikSuzcatasRSu saMdhyAsu svAdhyAyaM karoti kurvantaM vA svadate / tadyathApUrvasyAM sandhyAyAM, pazcimAyAm sandhyAyAm, aparANhe, arddharAtre // sU0 8 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'jebhikkhUyaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'cauhi saMjhAhi' catasRSu saMdhyAsu 'sajjhAya' svAdhyAyaM sUtrArthatadubhayAnAM paThanaM, paThitAnAM ca parivartanam 'karei' karoti tathA 'kareMta vA sAijjai' kurvantaM vA zramaNAntaraM svadate-anumodate / atha kAstAzcatasraH sandhyAH ? ityAha-'taMjahA' ityAdi / 'taMjahA' tadyathA-'puvAe saMjhAe' pUrvasyAM sandhyAyAm-pUrvakAlikasaMdhyAyAM sUryodayasamaye-sUryodayAtpUrva muhUrtAAdArabhya sUryodayAnantaraM muhUrtA? yAvat asvAdhyAyakAlaH tasmin asvAdhyAyakAle, tathA 'pacchimAe saMjhAe' pazcimAyAM saMdhyAyAM sUryAstakAle evaM sUryAstAtpUrva muhUrttA dArabhya sUryAstAnantaraM muhUrtAI yAvat pazcimasandhyA, sa ca kAlaH asvAdhyAyakAlaH tasmin muhUtekakAle 'avaraNhe' aparANhemadhyAhnasyArdhArddhamuhUrtapUrvAparakAle ityarthaH 'addharatte' arddharAtre nizIthe tatrA'pi-ardhArddha muhUrtapUrvAparakAle, etAzcatsraH sandhyAH asvAdhyAyakAlaH, etAsu asvAdhyAyakAlarUpAsu casRSu sandhyAsu yaH zramaNaH zramaNI vA sUtrArthatadubhayAnAM parivartanalakSaNaM svAdhyAyaM karoti tathA-kurvantaM svadateanumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / / sU0 8 // sUtram-je bhikkhU kAliyasuyassa paraM tiNhaM pucchANaM pucchai pucchaMtaM vA sAijjai // sU0 9 // ____ chAyA-yo bhikSuH kAlikazrutasya paraM tisRNAM pRcchAnAM pRcchati pRcchantaM vA svadate // sU0 9 // zrI nizItha sUtra
Page #510
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNi bhASyAvacUriH u0 19 sU0 9-12 kAlikazrutAdyatipRcchA mahAmahAdisvAdhyAyani0 419 cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidvikSuH zramaNaH zramaNI vA 'kAliya suyassa' kAlikazrutasya yat zrutaM kAle niyatakAle evAdhIyate tat kAlikazrutam, yasya zrutasyAdhyayanam divasasya rAtrervA pratyekaM prathamAntima prahare asvAdhyAyakAlaM varjayitvA'dhyayayanaM kriyate tatkAlika zrutam AcArAGgAdikam tasya, kAlikazrutasya 'paraM tinhaM pucchANaM' paraM tisRNAM pRcchAnAm pRcchAtrayAdadhikam, tatra ekasyAM pRcchAyAM sUtratrayaM bhavati tataH pRcchAtraye nava sUtrANi bhavanti tatazca kAlikazrutasya akAle yatra kAle sUtraM nAdhIyate so'kAla:, tasmin navasUtrAdadhikam 'pucchara' pRcchati - pRcchAM karoti 'pucchataM vA sAijjaI' pRcchantaM vA zramaNAntaraM svadate- anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 9 // sUtram -- je bhikkhU diTThivAyassa paraM sattaNhaM pucchANaM pucchai pucchaMtaM vA sAijjai // sU0 10 // chAyA - yo bhikSurdRSTivAdasya paraM saptAnAM pRcchAnAM pRcchati pRcchantaM vA svadate // sU0 10 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidvikSuH zramaNaH zramaNI vA 'diTThivAyarasa' dRSTivAdasya dvAdazamaGgaM dRSTivAdastasya 'paraM sattaNhaM pucchANaM pucchara' paramadhikaM saptAnAM pRcchAnAm - saptapRcchAto'dhikam tatra - kAlikazrute ekasyAM pRcchAyAM sUtratrayaM bhavati, pRcchAtraye ca nava sUtrANi bhavanti, dRSTivAde'pi ekasyAM pRcchAyAm sUtratrayaM bhavati saptapRcchAyAM tu ekaviMzatiH sUtrANi bhavanti tatazca yathoktapRcchAto'dhikaM yaH zramaNaH zramaNI vA AcAryam 'pucchara' pRcchati tathA pucchaMtaM vA sAijjai' pRcchantaM vA zramaNAntaraM yaH svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / / sU0 10 // sUtram - - je bhikkhU causu mahAmahesu sajjhAyaM karei kareMtaM vA sAi jjai / taM jahA - iMdamahe, khaMdamahe, jakkhamahe, bhUyamahe // sU0 11 // chAyA - yo bhikSuzcaturSu mahAmaheSu svAdhyAyaM karoti kurvantaM vA svadate / tadyathAindramahe, skandamahe, yakSamahe, bhUtamahe / sU0 11 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidvikSuH zramaNaH zramaNI vA 'causumahAmahesu' caturSu catuHsaMkhyakeSu vakSyamANeSu mahAmaheSu mahAmahotsaveSu tatra randhana - pacana - pAcanakhAdana-pAna-nRtya-gIta - pramodAdirUpeSu ye mahatA samAroheNa mahotsavAH te mahAmahAH, teSu mahotsaveSu tAdRzamahotsavasamaye tatsthAne yaH zramaNaH zramaNI vA 'sajjhAyaM' svAdhyAyam sUtrArthatadumayapaThanarUpam 'karei' karoti tathA 'kareMtaM vA 'sAijjai' kurvantaM vA zramaNAntaraM svadate - anumodate zrI nizItha sUtra -
Page #511
--------------------------------------------------------------------------
________________ 420 nizIthasUtre sa prAyazcittabhAgI bhavati / tAneva mahAmahAn pradarzayati-'taM jahA' ityAdi / 'taM jahA' tadyathA'iMdamahe' indranAmakadevasya mahotsave caitrIpUrNimAyAM jAyamAne 'khaMdamahe' skandamahe skandaH kArtikeyaH, tasya mahotsave ASAr3hI pUrNimAyAM jAyamAne 'jakkhamahe' yakSamahe-yakSamahotsave-AzvinIpUrNimAyAM jAyamAne 'bhUyamahe' bhUtamahe-vyantaradevamadhikRtya jAyamAne mahotsave-kArtikIpUrNimAyAM jAyamAne, uparyuktamahotsavacatuSTayasamaye yAvat mahotsavasyAntimaH samayo bhavati tAvadityarthaH tatsthAne ca yaH zramaNaH zramaNI vA svAdhyAyaM samAcarati tathA samAcarantamanumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 11 // sUtram-je bhikkhU causu mahApaDivaesu sajjhAyaM karei kareMtaM vA saaijji| taM jahA-sugimhiyapADivae, AsADhIpADivae, AsoIpADivae, kattiyapADivae / sU0 12 // chAyA-yo bhikSuzcatasRSu mahAmatipatsu svAdhyAyaM karoti kurvantaM vA svadate tadyathA-sugrISmikapratipadi, ASADhIpratipadi, AzvinIpratipadi, kArtikIpratipadi ||suu0 12 cUrNI-'je bhikkha' ityAdi / 'jebhikkhU' yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'causu mahApaDivaesu, catasRSu mahApratipatsu pUrvIktacaturmahotvAnAmanantaraM jAyamAnAsu bahulapatipatsu 'sajjhAyaM karei' svAdhyAya-sUtrArthatadubhayasya adhyayanaM karoti tathA 'kareMtaM vA sAijjaI' kurvantaM vA zramaNAntaraM svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tatra kAH tAH mahApratipadaH yAsu svAdhyAyasya pratiSedhaH kriyate ? tatrAha-'taM jahA' ityAdi / 'taM jahA' tadyathA-'sugimhiyapADivae' sugrISmikapratipadi caitrazuklapUrNimAyA anantaraM jAyamAnAyAM vaizAkhakRSNapratipadi, 'AsA. DhIpADivae'ASADhIpratipadi ASADhasambandhipratipadi ASADhazuklapUrNimAyA anantaraM jAyamAnAyAM zrAvaNakRSNapratipadi, evam 'AsoIpADivae' AzvinIpratipadi-AzvinapUrNimAyA anantaraM jAyamAnAyAM kArtika kRSNapratipadi 'kattiyapADivae' kAttikopratipadi kArtikapUrNimAyA anantara jAyamAnAyAM mArgazIrSakRSNapratipadi / etAsu pUrvoktAsu catasRSu pratipatsu devA gamanAgamanaM kurvanti zAstra. sya devAnAM ca bhASA ekaiveti yadi etAsu tithiSu adhyayanaM kariSyanti tadA yadi tatrAzuddhamuccAraNaM syAt tadA ruSTAste devA vighnaM kariSyantIti kRtvA ettAsu tithiSu svAdhyAyasya niSedhaH kRto bhavati ||suu0 12 // sUtram-je bhikkhU porisiM sajjhAyaM uvAiNAvei uvAiNAvetaM vA sAijjai // sU0 13 // chAyA-yo bhikSuH pauruSI svAdhyAyImatikrAmati atikrAmantaM vA svadate // sU0 13 // zrI nizItha sUtra
Page #512
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 19 sU0 13-16 kAlAnapekSasvAdhyAyakaraNAkaraNaniSedhaH 421 cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'porisiM' pauruSIm ahorAtrayoH prathamacaramakAlabhAvitvena canuvidhAM pauruSom, kathambhUtAm ? 'sajjhAyaM' svAdhyAyI-svAdhyAyayogyAM, yataH kAlikazrutasya ahorAtrAbhyantare catuHpauruSIrUpAzcatvAraH svAdhyAyakAlA bhavanti tAdRzIH svAdhyAyayogyAzcatasraH pauruSIH catuHsaMkhyakAH pauruSIrityarthaH, 'uvAiNAveI' atikrAmati pauruSIkAle svAdhyAyaM na karoti. tathA 'ucAiNAvataM vA sAijjai' pauruSIkAlikasvAdhyAyamatikrAmantaM zramaNAntaraM svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / tadeva vizadyate-divasasya prathamacaramakAlabhAvinyauve pauruSyo, evaM rAtreH prathamacaramakAlabhAvinyau dve pauruSyo, evamahorAtramadhye catasraH pauruSyo bhavanti, etAsu catasRSveva pauruSISu kAlikazrutasya svAdhyAyo guNanaM vA bhavitumarhati, anyAsu ahorAtrasambadhidvitIyatRtIyarUpAsu catasRSu pauruSISu evaM kramaH-divasasya dvitIyapauruSyAmutkAlikathutasya grahaNaM dhyAnaM vA kuryAt, artha vA zRNuyAt / tRtIyapaurudhyAM bhikSArthahiNDanaM, tadabhAve utkAlikazrutasya paThanaM pUrvagRhItasya guNanaM tadarthazravaNa vA kuryAt / evaM rAtredvitIyapauruNyAmutkAlikazrutasya grahaNa dhyAnamarthazravaNaM vA kuryAt, tRtIyapauruSyAM nidrAM tanmokSaM ca kuryAt , athavotkAlikasya grahaNaM guNanaM vA kuryAt / uktaMca zAstre-"paDhame porisI sajjhAyaM, bIe jhANaM jhiyAyai / taiyAe bhikkhAyariyaM, cautthIe puNovi sajjhAyaM // 1 // paDhame porisI sajjhAya bIe jhANaM jhiyAyai / taiyAe niddamokkhaM ca, cautthIe puNovi sajjhAyaM // 2 // " iti / chAyA-prathamAyAM pauruSyAM svAdhyAya, dvitIyAyAM dhyAnaM dhyAyati / tRtIyAyAM bhikSAcaryA, catuthyoM punarapi svAdhyAyam // 1 // divase / prathamAyAM pauruSyA svAdhyAya, dvitIyAyAM dhyAna dhyAyati / tRtIyAyAM nidrAM tanmokSaM ca (kuryAt) catuthyA punarapi svAdhyAyam ||2raatrau|| sUtram-je bhikkhU caukkAlaM sajjhAyaM na karei na kareMtaM vA sAijjai // sU0 14 // chAyA-yo bhikSuzcAtuSkAla svAdhyAyaM na karoti na kurvantaM vA svadate // sU0 14 // cUrNI---'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'caukAlaM' cAtuSkAlam-kAlacatuSTayasaMbandhinaM svAdhyAya divasasya prathamaprahare caramaprahare ca tathA rAtoH prathamaprahare caramaprahare ceti ahorAtrasya kAlacatuSTaye ityarthaH 'sajjhAyaM na kareI' svAdhyAyaM na karoti tathA ' na kareMtaM vA sAijjai' na kurvantaM vA zramaNAntaraM svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // 14 // zrI nizItha sUtra
Page #513
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre sUtram -- je bhikkhU asajjhAie sajjhAyaM karei kareMtaM vA sAijjai // chAyA -yo bhikSurasvAdhyAyike svAdhyAyaM karoti kurvantaM vA svadate || sU0 15 || cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'asajjhAie' asvAdhyAyike kAle sUryodayAdanantaramarddhamuhUrttasamaye sUryAstasamayAtpUrvaM arddhamuhUrttasamaye tathA rAtrAvapi sUryAstasamayAdanantaramarddhamuhUrtasamaye, nizAvasAne'pi sUryodayAtpUrvamamuhUrttasamaye, evaM divA rAtrau ca caturSu asvAdhyAyakAleSu 'sajjhAyaM' svAdhyAyaM sUtrArthayorvAcanAlakSaNam 'karei' karoti tathA 'kareMtaM' vA sAijjai' kurvantaM vA zramaNAntaraM svadate anumodate tasyAjJAbhaGgAdikA doSA bhavanti // sU0 15 // sUtram - je bhikkhU appaNo asajjhAie sajjhAyaM karei kareMtaM vA sAijjai || sU0 16 // chAyA -yo bhikSurAtmano'svAdhyAyike svAdhyAyaM karoti kurvantaM vA svadate // cUrNI 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'appaNo asajjhAie' AtmanaH svakIyazarIrasaMbandhini asvAdhyAyike kAle, tatra sa zramaNasyaikavidhaH vraNAzabhagandarAdirUpaH, zramaNyA dvividhaH vraNAdisamutthaH 1 Rtusamutthazca 2 tasmin etAdRze AtmanaH svazarIrasya sambandhini asvAdhyAyike kAle 'sajjhAyaM' svAdhyAyaM karoti tathA 'kareMteM vA sAijjai' Atmano'svAdhyAyikAle svAdhyAyaM kurvantaM vA zramaNAntaraM svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 16 // 422 sUtram -- je bhikkhU heTillAI samosaraNAI avAettA uvarillAI samosaraNAI vAei vAeMtaM vA sAijjai // sU0 17 // chAyA - -yo bhikSuradhastanAni samavasaraNAni avAcayitvA uparitanAni samavasara NAni vAcayati vAcayantaM vA svadate ||sU0 17|| cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcida bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'heThillAI samosaraNAI' aghastanAni AdyAni samavasaraNAni, tatra samavasaraNamiti melanaM saMmizraNaM vA, atra samavasaraNaM sUtrArthayoH jIvAjIvAdinavapadArthAnAM vA saMmelanam, tataH samavasaraNAni saMmilitasUtrArtharUpANi 'avAettA' avAcayitvA pUrvasUtraviSayiNIM vAcanAmadatvA pUrvasUtramanadhItyetyarthaH 'uvarillAI samosaraNAI' uparitanAni - uttarakAlikAni samavasaraNAni sUtrArtharUpANi 'vAI' vAcayati-paremyo vAcanAM dadAti evaM 'vAeMtaM vA sAijjai' vAcayantamanyaM vA zramaNAntaraM svadateanumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tatra yat yasyAdimaM sUtram tat tasyAdhastanamiti kathyate, zrI nizItha sUtra
Page #514
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u019 sU017-20 sUtravAcanotkramApAtrapAtravAcanA'vAcanani0 423 tathA yat sUtraM yasya sUtrasyAgresanaM tat tasya uparitanaM sUtraM kathyate, yathA dazavekAlikasUtrasyAvazyakasUtram aghastanamiti bhavati, evamuttarAdhyayanasUtrasya dazavaikA likasUtramadhastanaM bhavati, athavA - dravyakSetra kAlabhAvAH ete sarve yatra samavagADhAH bhavantItyucyate tat samavasaraNam / tat samavasaraNaM, punaH kisvarUpakam ? tatrocyate-aGgam, zrutaskandhaH, adhyayanam, uddezakazca tatrAGgaM yathA - AcArAGgAdikam tathA ca sUtrakRtAGgAdAcArAGgamadhastanamiti, AcArAGgasUtramavAcayitvA yadi sUtrakRtAGgasUtraM vAcayati tadA sUtrokto doSo bhavati / zrutaskandho yathA AvazyakasUtram tathAvazyakasUtramavAcayitvA dazavaikAlikasUtra vAcayati tadA zrutaskandhokto doSo bhavati / adhyayanaM yathA - sAmAyikamavAcayitvA caturviMzatistavaM vAcayati tadA adhyayanokto doSaH, athavA zastraparijJAdhyayanamavAcayitvA lokavijayanAmakamadhyayanaM vAcayati tasya tadA adhyayanokto doSo bhavati / uddezakeSu yathA - zakhaparijJAdhyayane prathamaM zrAmaNyo dezakamavAcayitvA dvitoyaM pRthivIkAyikodezakaM vAcayati / evamAcArAGgAdisUtreSvapi pUrvAparAtikramaNe doSo jJAtavyaH / evaM vyutkrameNa sUtrArthavAcanA na karttavyeti ||suu017|| sUtram - - je bhikkhU NavabaMbha cerAI avAettA uvarimasuyaM vAei vAeMtaM vA sAijjai // sU0 18 // chAyA -yo bhikSurnava brahmacaryANi avAcayitvA uparimasUtraM vAcayati vAcayanta vA svadate // sU0 18 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazvidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'NavabaMbhacerAI' navatrahmacaryANi AcArAGgasUtrasya prathamazrutaskandhagatAni zastraparijJAdIni mahAparijJAparyantAni navAdhyayanAni, atra navabrahmacaryagrahaNena sarvo'pi AcAro gRhIto bhavati, athavA sarvo'pi caraNAnuyogo gRhIto bhavati, etAdRzAni navabrahmacaryANi 'avAettA' avAcayitvA 'uvarimasyaM' uparimazrutam chedasUtram 'vAei' vAcayati - adhyApayati-adhIte vA brahmacaryAdyAcArAGga prathamato'vAcayitvA yaH zramaNaH zramaNI vA dharmAnuyogam samutthAnasUtrAdi vA vAcayati yadvA sUryaprajJaptyAdikaM gaNitAnuyogaM vAcayati, athavA dRSTivAdaM dravyAnuyogaM vAcayati, athavA yadA caraNAnuyogo vAcito bhavettadA dharmAnuyogamavAcayitvA gaNitAnuyogaM vAcayati / evam 'vAeMtaM vA sAijjai' vAcayantaM vA zramaNAntaraM yaH svadate- anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 18 // sUtram - je bhikkhU apattaM vAei vAeMtaM vA sAijjai ||sU019 || chAyA - yo bhikSuH apAtra vAcayati vAcayantaM vA svadate ||19|| cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'apattaM ' apAtram - anadhikAriNam, yo hi zAstravAcanAgrahaNasya nAdhikArI tAdRzamapAtram zramaNaM tadbhinnaM vA zrI nizItha sUtra
Page #515
--------------------------------------------------------------------------
________________ kara4 nizIthasUtre 'vAie' vAcati-vAcanAM dadAti. tatra ko yamapAtrako yasmai vAcanAM na dadyAt ? tatrocyate-apAtrako nAma kramAnadhItazrutakaH yathAkramaM zrutaM yo nAdhItavAn so'pAtrakaH ayogya iti, tasmai-tAhazAya apAtrAya vAcanAM dadAti, tathA 'vAeMtaM vA sAijjaI' vAcayantaM vA zramaNAntaraM svadateanumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, yato hi apAtrAya vAcanAdAne sa tadattAM vAcanAM vaiparItyena pariNamayati tadA tadvAcanAdAtA tadoSabhAga bhavati, uktaM cAtra--- "Ame ghaDe nihitaM, jahA jalaM taM ghaDaM viNAsei / iya siddhaMtarahassaM, appAhAraM viNAsei // 1 // " iti / chAyA-Ame (apakve) ghaTe nihitaM yathA jalaM dhaTaM vinAzayati / iti siddhAntarahasyaM alpAdhAraM vinAzaryAta // 19 // iti ||suu0 19 // je bhikkhU pattaM Na vAei Na vAetaM vA sAijjai ||suu0 20 // chAyA-yo bhikSuH pAtra na vAcayati na vAcayantaM vA svadate / sU0 20 // cUrNI- 'je bhikkha' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'pattaM Na vAeI' pAtraM na vAcayati. tatra-apAtrapratipakSabhUtaM pAtraM vAcanAgrahaNayogyam avasthAvinayAdibhi. yogyaM kramAdhItazrutaM vA zramaNaM vAcanAM na dadAti tathA 'Na vAeMtaM vA sAijjaI' na vAcayantaM vA, na vAcayantamiti-avAcayantaM-pAtrAya vAcanAmadadataM zramaNAntaraM yaH svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / / atha kodazo'pAtrako yasmai vAcanA na deyA, tathA kodazazca pAtrako yasmai vAcanA'dAne doSastatrAha bhASyakAraHbhASyam-titiNie calacitte, gANaMgaNie ya dubbalacaritte / AyariyappaDibhAsI, vAmAvaDe ya pisuNe ya // 1 // eyaM jo vAeI, vivarIyaM no ya vAyae jo u / ANAbhaMgappabhiI dose pAvei so niyamA // 2 // chAyA- titiNikazcalacittaH gANaMgaNikazca durbalacaritraH / AcAryapratIbhASI vAmAvattazcapizunazca // 1 // etaM yo vAcayati, viparItaM no ca vAvayed yastu / AjJAmaGgaprabhRtIn, doSAn prApnoti sa niyamAt // 2 // avacUriH-tatra titiNikaH baDabaDeti bhASakaH rUkSasvabhAvakaH 1, calacittaH-asthiracittaH 2, gANaMgaNikaH sa yaH khalu kAraNaM vinaiva ekasmAt gaNAt gaNAntare gacchati 3, durbalacaritraH sa yaH khalu mUlaguNottaraguNavirAdhanAyAH pratisevanAM karoti tathA dhRtibalaparihInaH 4, AcAryapratibhASI saH zrI nizItha sUtra
Page #516
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUNibhASyAvacUriH u0 19 sU0 21-23 avyaktavyaktAdInAM vAcanAdAnA'dAnaniSedhaH 425 yaH khalu AcArya prati asaMbaddhapralApI, vAmAvartastu sa yaH khalu AcAryasya prati kUlaM kArya karoti, pizunaH sa yaH parokSanindakaH (cugalakhora) iti bhASAprasiddhaH, ette apAtrAH pravacanavAcanAnadhikAriNaH, etebhyo yaH pravacanasya vAcanAM dadAti sa prAyazcittabhAgI bhavati / ___yaH khalu AcAryaH zramaNaH zramaNI vA viparItam-etadbhinnaM pAtraM vAcanAdhikAriNaM na vAcayati sa AjJAbhaGgAdidoSAn mithyAtvaM ca prApnoti, tasyeme doSA bhavanti, tathAhi-yadi pAtramapi na vAcayati tadA loke mahatI apakItirbhavati yadayaM yogyamapi na vAcayati, evaM pravacanasya hAnirapi bhavati. evaM pAtraM yadi na vAcayati tadA kramazaH sUtrArthayorucchedo'pi syAt, tasmAt pAtraM tu avazyameva vAcayet. tatazca yaH zramaNaH zramaNI vA apAtraM vAcayati tathA pAtraM na vAcayati sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAdikA doSA api bhavanti tasmAdapAtraM na vAvayet , pAtraM tu dezakAlAdikamAzritya avazyameva vAcayediti // sU0 20 // sUtram-je bhikkhU avvattaM vAei vAeMtaM vA sAijjai ||suu0 21 // chAyA--yo bhikSuravyaktaM vAcayati vAcayantaM vA svadate // 21 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'avvattaM vAei'avyaktaM vAcayati, tatra avyaktaH yAvatparyantaM kakSAdiSu romANi na bhavanti tAvat so'vyaktaH, athavA yAvatparyantaM SoDazavarSaparimito na bhavati tAvadavyaktaH, etAdRzamavyaktaM yaH zramaNaH zramaNI vA vAcayati dRSTivAdAdizAstravAcanAM dAdAti. tathA 'vAeMtaM vA sAijjaI' vAcayantaM zramaNAntaraM svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 21 // sUtram--je bhikkhU vattaM Na vAei Na vAeMtaM vA sAijjai // sU0 22 // chAyA--yo bhikSuvyaktaM na vAcayati na vAcayantaM vA svadate // sU0 22 // cUrNI--'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'vattaM Na vAei' vyaktaM na vAcayati, tatra kakSAdiSu jAtaromA vyaktaH, athavA parisamAptaSoDazavarSo vyaktaH, etAdRzaM vyaktaM yaH zramaNo vAcanAM na dadAti tathA 'Na vAeMtaM vA sAijjai' na vAcayantaMvyaktAya vAcanAmadadataM zramaNAntaraM svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 22 // sUtram-je bhikkhU doNhaM sarisagANaM ekaM sikkhAvei ekaM na sikkhAvei, ekaM vAei ekkaM na vAei, ekkaM sikkhAvetaM ekkaM na sikkhAvetaM vA, ekkaM vAeMtaM ekkaM Na vAeMtaM vA sAijjai // sU0 23 // chAyA-tho bhikSuH dvayoH sadRzayoreka zikSaryAta ekaM na zikSayati ekaM vAcaryAta ekaM na vAca yati, ekaM zikSayantaM ekaM na zikSayantaM vA, ekaM vAcayantaM eka na vAcayantaM vA svadate / / sU0 23 // zrI nizItha sUtra
Page #517
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre cUrNI- 'je bhikkhU' ityAda / 'je bhikkhU' yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'dohaM sarisagANaM' dvayoH sadRzayoH vinayabuddhimyAM tulyayoH dvayoH, sAdRzyaM ca saMvignatvena samanujJAtatvena pariNAmakatvena ca, tathA ca dvayoH saMvignayormadhyAt 'ekkaM sikkhAveI' ekaM saMvignaM zikSayati-samyag caraNAdisambandhinI zikSA dadAti ekkaM na sikkhAvei' eka saMvignaM na zikSayati- caraNAdisaMbandhinI zikSA samyakU na dadAti 'evakaM vAei' ekaM vAcayati-zAstravAcanA dadAti 'eka na vAeI' ekaM saMvignaM na vAcayati-vAcanAM na dadAti tathA 'ekkaM sikkhAveta' ekaM zikSayantaM 'ekkaM na sikkhAveMtaM vA' dvayoH sadRzayoH saMvignayormadhyAdekaM saMvignaM na saMzikSayantaM zramaNAntaram tathA- 'ekkaM vAeMtaM' ekaM vAcayantaM 'ekkaM na vAeMtaM' ekaM dvayoH sadRzayoH saMvignayormadhyAdekaM saMvignaM na vAcayantaM zramaNAntaraM yaH svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / tathA tasyA''jJAbhaGgAdikA doSA api bhavanti / atha yadi dvayoH sadRzayomadhyAdekaM zikSayati vAcayati ca, ekaM na zikSayati tathaikaM na vAcayati tadA ko doSaH ! iti cet atrAha-tulyayordvayormadhyAt yadi ekaM zikSayet ekaM vAcayet tadA tadupari rAgaH prakaTitaH syAt , atha yaM nAdhyApayiSyati tadupari dveSaH prakhyApito bhavet , tena sa bahirbhAvaM gacchet , tatpratyayAM karmanirjarAM na prApnoti anyaM prati sa pradveSaM ca gacchet , pradviSTazca yat kariSyati tannimittaM prAyazcittaM prasajyeta / ebhiH kAraNaiH sadRzadvayormadhyAt ekaM zikSayet aparaM na zikSayet , ekaM vAcayet aparaM na bAcayet , ityevaM na kuryAt na vA evaM kurvantamanumodayet iti, kintu yadi zikSayettadA dvAvapi zikSayet yadi na zikSayet tadA dvAvapi na zikSayet bhedabuddhiM na kuryAditi bhAvaH // sU0 23 // sUtram--je bhikkhU AyariyauvajjhAehiM avidiNNaM giraM Aiyai AiyaMtaM vA sAijjai ||suu0 24 // chAyA-yo bhikSugacAryopAdhyAyairavidattAM giramAdadAti AdadataM vA svadate // 24 // cUrNI--'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'AyariyauvajjhAehi' AcAryopAdhyAyaiH AcAryena upAdhyayena upalakSaNAt ratnAdhikaH 'avidiNaM giraM' avidattAM giram zAstravANIm avidattAm-anadhyApitAM giraM-sUtrArtharUpAm 'Aiyai' AdadAti-svIkaroti adhIte ityarthaH, yaM sUtramartha vA AcArya upAdhyAyo vA nAdhyApayati tamapi svayamevAghIte-tadadhyayanaM karoti 'ahaM bahuzrutaH sarvaranikaH' iti kRtvA garveNa AcAryAdikamanA. dRtya svayameva tadadhyayanaM karoti tathA 'AiyaMta vA sAijjaI' AdadataM vA-AcAryAdyanadhyApita svayamevAdhIyAnaM zramaNAntaraM svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / A vAyaryAdibhiradattAm-anadhyApitAM zAstravAcanAM yaH svayaM vAcayati tadA tasya apUrNajJAnatvena taduktamAdikaM bhramabuddhayA vaiparItyena pariNamate, tena sa jinavacanAzAtanAM mithyAtvaM ca prApnoti // sU0 24 // zrI nizItha sUtra
Page #518
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUNi0 u0 19 sU0 25-37 anyatIrthikAdipArzvasthAdInAM vAcanAdAnA''dAnani0 427 sUtram -- je bhikkhU aNNautthiyaM vA gAratthiyaM vA vAei vAeMtaM vA sAijjai // sU0 25 // chAyA - yo bhikSuranyayUthikaM vA gRhasthaM vA vAcayati vAcayantaM vA svadate // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'aNNautthiyaM vA' anyayUthikaM anyatIrthikaM tApasaparivrAjakAdikam 'gAratthiyaM, gRhastha vA 'vAei' vAcayati - sUtravAcanAM dadAti sUtramadhyApayati tathA 'vAeMtaM vA sAijjai' vAcayantamevaM vAcanAM dadataM zramaNAntaraM yaH zramaNaH zramaNI vA svadate- anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // 25 // sUtram -- je bhikkhU aNNautthiyassa vA gAratthiyassa vA paDicchara paDicchaMtaM vA sAijjai // sU0 26 // chAyA - yo bhikSuranyayUthikasya vA gRhasthasya vA pratIcchati pratIcchantaM vA svadate // 0 26 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'aNNautthiyassa vA' anyayUthikasya vA tApasaparivrAjakAdikasya 'gAratthiyassa vA gRhasthasya vA sakAzAt 'paDicchai' pratIcchati - vAcanAM svIkaroti, tApasAdito gRhasthAda vA sUtramartha vA adhIte tathA 'paDicchaMtaM vA sAijjai' pratIcchantaM vA tApasAditaH sUtramartha vA adhIyAnaM zramaNAntaraM svadate - anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // 26 // sUtram -- je bhikkhU pAsatthaM vAei vAeMtaM vA saijjai // sU0 27 // chAyA -yo bhikSuH pArzvasthaM vAcayati vAcayantaM vA svadate ||27 // carNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcida bhikSu zramaNaH zramaNI vA 'pAsatthaM' pArzvastham - jJAnadarzanacAritrasya pArzve - samIpe tiSThati yaH sa pArzvasthaH jJAnAdisamIpe sthitaH kintu na tadArAdhakaH, sa dravyeNa zramaNaH na tu bhAvena tAdRzaM pArzvasthaM yaH zramaNaH zramaNI ar 'ates' vAcayati - sUtrArthayorvAcanAM dadAti tathA 'vAeMtaM vA sAijjai' vAcayantaM pArzvasthaM sUtrArthayoH vAcanAM dadataM zramaNAntaraM svadate - anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati ||suu027|| sUtram - je bhikkhU pAsatthassa paDicchai paDicchaMtaM vA sAijjai // chAyA - yo bhikSuH pArzvasthasya pratIcchati pratIcchantaM vA svadate // sU0 22 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'pAsatthassa' pArzvasthasya-yathoktalakSaNasya sakAzAt 'paDicchara' pratIcchati - pArzvasthAt sUtrArthayoradhyayanaM zrI nizItha sUtra
Page #519
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre karoti tathA 'paDicchataM vA sAijjai' pratIcchantaM vA- - sUtrArthayoradhyayanaM kurvantaM zramaNAntaraM svadate - anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati tasyA''jJAbhaGgAdikA doSA api bhavanti tasmAtkAraNAt zramaNaH zramaNI vA pArzvastha sakAzAt adhyayanaM na kuryAt na kurvantamanumodayediti // sU0 28|| evamavasannAdInAm aSTau sUtrANi vAcyAni tathAhi-- sUtram - - je bhikkhU osannaM vAei0 // sU0 29 // osannassa paDicchai || sU0 30 // kusIlaM vAei0 // sU0 31 // kusIlassa paDiccha30 // sU0 32 // NitiyaM vAei0 || sU0 33 // Nitiyassa paDicchai0 || sU0 34 // saMsaMttaM vAei0 || sU0 35 // je bhikkhU saMsattassa paDicchai paDicchaMtaM vA sAijjai // sU0 29-36 // // 428 chAyA - yo bhikSuravasannaM vAcayati0 // sU029|| avasannasya pratIcchati0 // sU030 // kuzIlaM vAcayati0 // sU0 31 // kuzIlasya pratIcchati / / sU 32 || naityikaM vAcayati0 0 / / sU033|| naityikasya pratIcchati0 // sU0 34|| saMsaktaM vAcayati0 // sU0 35 | yo bhikSuH saMsaktasya pratIcchati pratIcchantaM vA svadate // sU0 36 // -- cUrNI - eSAM vyAkhyA pArzvasthasUtrasyeva karttavyeti // sU0 29-36 / / sUtram - taM sevamANe Avajjai cAummAsiyaM parihAraTThANaM ugghA - iyaM // sU0 37 // // nisIhajjhayaNe egUNavIsa mo uddeso samatto // 19 // chAyA - tat sevamAna Apadyate cAturmAsikaM parihArasthAnamuddhAtikam // 037 // || nizIthAdhyayane ekonaviMzatitamoddezakaH samAptaH ||19|| cUrNI - 'taM' ityAdi / 'taM' tat - vikRtaM - krINAtItyArabhya saMsaktasya pratocchatIti paryantam ekonaviMzatyudezakoktaM prAyazcittasthAnam 'sevamANe' sevamAnaH tasya pratisevanAM kurvan ekaM dvikamanekaM sarvaM vA prAyazcittasthAnaM pratisevamAnaH 'Avajjai' Apadyate - prApnoti 'cAumA siyaM' cAturmAsikam 'parihAraTThANaM'' parihArasthAnaM prAyazcittam ugghAiyaM' udghAtikaM laghukamityarthaH laghucAturmAsikaM prAyazcittaM prApnotItyarthaH || sU0 37 // iti zrI - vizvavikhyAta - jagadvallabha - prasiddhavAcaka - paJcadazabhASAkalitalalitakalA pAlApaka - pravizuddha gadyapadyanaikapranthanirmApaka - vAdimAnamardaka- zrI zAhU chatrapati kolhApurarAjapradatta" jainazAstrAcArya " - padabhUSita - kolhApurarAjaguru - bAlabrahmacAri - jainAcArya - jainadharmadivAkara - pUjyazrI - ghAsIlAlavati - viracitAyAM " nizIthasUtrasya" cUrNi bhASyAvacUrirUpAyAM vyAkhyAyAm ekonaviMzatitamoddezakaH samAptaH // 19 // zrI nizItha sUtra
Page #520
--------------------------------------------------------------------------
________________ // viMzatitamoddezakaH vyAkhyAta ekonaviMzatitamoddezakaH sAmpratamava saraprApto viMzatitamodezako vyAkhyAyate, athAtra viMzatitamoddezakasya pUrvokto dezakaiH saha kaH saMbandha: : iti cedatrAha bhASyakAraHbhASyam - hatthakammaM samArambha, vAgaNaMtamudAhiyaM / ettha tassa visuddhaTThA, pAyacchittaM nigajjai // 1 // chAyA - hastakarma samArabhya, vAcanAntamudAhRtam / atra tasya vizuddhavarya prAyazcittaM nigadyate // 1 // avacUri :- hastakarma samArabhya pArzvasthAdInAM vAcanAdAna - prahaNaparyantaM kutsitakarmaprakaraNaM prathamoddezakAdArabhya ekonaviMzatitamo dezakaparyantoddezakeSu bRhatkalpAdau ca udAhRtaM kathitam, tAdRzaprAyazcittasthAnAnAM vizuddhaye vizeSato na kimapi prAyazcittaM pratipAditamityatra viMzatitame uddezake teSAM hastakarmAdivAcanAdAnagrahaNaparyantacaraNavirAdhakaprAyazcittasthAnAnAM vizuddhatha prAyazcittaM tathA prAyazcittaprakArazca nigadyatte - pratipAdyate, ayameva sambandhaH pUrvodezakaiH saha asyo - dezakasya bhavati, tadanena sambandhena AyAtasyAsya viMzatitamodezakasya prathamaM sUtraM vyAkhyAyate-- sUtram -- je bhikkhu mAsiyaM parihArahANaM paDisevittA AloejjA apaliuMciya AloemANassa mAsiyaM, paliuMciyaM AloemANassa domAsi // sU0 1 // chAyA -yo bhikSurmAsikaM parihArasthAnaM pratisevya Alocayet apratikucyAsslocayato mAsikaM pratikuvyA''locayato dvaimAsikam // sU0 1 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'mAsiyaM' mAsikam, tatra mAsena nirvRttaM mAsikam 'parihAradvANaM' parihArasthAnam, tatra parihAra:- varjanam yadvA parihAro vahanaM, prAyazcittasya, yadvA parihiyate - parityajyate yo gurusAnnidhyAt sa parihAraH pApam, tathA tiSThanti prANinaH karmakaluSitA asmin iti sthAnam, parihArazca sthAnaM ceti parihArasthAnam 'paDisevittA' pratisevya - prakarSeNa tatsevanaM kRtvA 'AloejjA' Alocayet gurusamIpe svakRtaM pApasthAnaM prakAzayet 'jaha bAlo jaMpato' ityAdirUpeNa Alocayet yathA svabhAvato vizuddho bAlakaH svacaritamakapaTabhAvena pitroH purataH prakAzayati tathaiva gurusamIpe sarva prakAzaye - dityarthaH, tatra AlocanA nAma yathA AtmanA jAnAti tathaiva guroH samIpe prakAzanam tatra 'apaliuMciya AloemANassa mAsiyaM' aparikuSya Alocayato mAsikam, tatra parikucanam - mAyA kapaTam, na parikucya iti aparikucya mAyAmakRtvetyarthaH, tathA ca mAyAmakRtvA Alocayata AlocanAM zrI nizItha sUtra
Page #521
--------------------------------------------------------------------------
________________ 430 nizIthasUtre svapApaprakAzanarUpAM-kurvataH zramaNasya zramaNyA vA mAsikaM gurukaM laghukaM vA pratisevanA'nusAri prAyazcittaM bhavati, pApasthAnasya pratisevanAM kRtvA kapaTarahitabhAvena upAgatAya ziSyAya pratisevanAnusAri laghukaM gurukaM vA prAyazcittaM gururdadyAt ityarthaH / 'paliuMciya AloemANassa domAsiyaM' parikucya Alocayato dvaimAsikam parikucya dvaimAsakapaTam Alocayata AlocanAM kurvataH ziSyasya sikaM laghukaM gurukaM vA prAyazcittaM gururdadyAditi / yadatra mAsikaM prAyazcittaM kathitaM tatra mAsaH paJcaprakArako bhavati tadyathA-nakSatramAsazcandramAsa RtumAsa AdityamAso'bhivarddhitamAsazca, tatra nakSatramAsaH saptaviMzatyahorAtrapramANaH tathA ekasyAhorAtrasya ca ekaviMzatiH saptaSaSTibhAgAzca (2722 eSa lakSaNataH parimANatazca nakSatramAsaH / candramAsa ekonatriMzadahorAtrapramANaH tathA ekasyAhorAtra dinasya ca dvAtriMzad dvASa. STibhAgAzca ( 29-13) / RtumAsaH triMzadahorAtrapramANaH (30) / AdityamAsaH sArddha triMzadinapramANaH (30 // ) / abhivarddhitamAsastu ekatriMzadinAni, ekasya ca dinasya caturvizatyadhikazatakhaNDitasya ekaviMzatyadhikaM bhAgazatam (31221) / uktaJca ekkattIsaM ca diNA, diNabhAgasayaM tahekkavIsaM ca / abhivaDhio u mAso, cauvIsasaeNa chedeNa // chAyA-ekatriMzacca dinAni dinabhAgazataM tathaikaviMzatizca / abhivaddhitastu mAsaH, caturvi zazatena chedena // iti| atra teSAM paJcAnAmapi mAsAnAM madhye karmamAsenA'dhikAraH, tatra karmamAsaH RtumAsaH triMzadinAtmakaH, tapazcaryAdikaM prAyazcittaM ca RtumAsenaiva bhavati / prAyazcittadAne RtumAsasyaivAdhikArAditi / atha yadatra sUtre pratisevanamazubhakarmaNAM kathitaM tat pratisevanaM dvividhaM mUlaguNapratisevanamuttaraguNapratisevanaM ca, tatra punarmUlaguNapratisevanaM paJcavidhaM paJcamahAvatAtmakam , uttaraguNapratisevana dazavidham AlocanAI 1-pratikramaNAI 2-tadubhayAI 3-vivekAI 4-vyutsargArha 5-tapo'rha 6-chedAI7 - mUlAre 8-navasthApyArI 9-pArAJcika 10-bhedAt / punarapi ekaikaM dvividhaM dravyeNa kalpena ca, idaM prati sevanaM karmodayena bhavati, karma ca pratisevanayA bhavati bIjAGkuravat anayoH parasparApekSatvam, etAdRzapratisevanasyA''locanaM dviprakAreNa bhavati zuddhabhAvena kapaTabhAveca, tatra zuddhabhAvena AlocayataH zuddhirbhavati, kapaTabhAvena Alocayatastu zuddhirna bhavati / tatra dRSTAnto yathA-AsIt kazcit narmadAtaTe nivasan bubhukSayA khinnaH tApasaH phalamUlAdikamAnetuM vanaM gatavAn, tatra istata paribhraman narmadAtaTe kutracit mRtamatsyakalevaraM prAptavAn, prApya tamevAnIya bhakSayitvA bubhukSAmapanItavAn parantu matsya zrI nizItha sUtra
Page #522
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u020 sU01-3 mAsikAdipApasthAnaprati sevinAM prAyazcittaprakAraH 431 bhakSaNena tasyodare vikRtirjAtA ajIrNarogazca prAdurabhUt, tataH sa tApasastaM rogamapAkartuM kamapi vaidya pRSTavAn-he vaidya ! madudare rogo jAtaH, vaidyaH prAha tvayA kiM bhakSitam ? tApasena kathitam - phalAdibhakSaNaM kRtam, tato vaidyaH tadanukUlamauSadhaM dattavAn parantu tAdRzauSadhena tasya rogo na zAntaH / punarapi tApaso vaidhAntikaM gatvA provAca- madudarAda rogo na gataH, tato vaidyaH prAha-bho tApasa ! satyaM vada kiM tvayA bhakSitam, tataH sa tApasaH kapaTarahitaH san satyameva kathitavAn yanmayA matsyabhakSaNaM kRtamiti, tato vaidyo vamanavirecanataH rogasya nivAraNaM kRtavAn, tApasaH svasthaH sabalazcApi abhUt / evameva pApasthAnaM pratisevya yaH zramaNaH zramaNI vA sakapaTamAlocayati tasya zuddhirna bhavati krayAsiddhirapi na bhavati / atha yadi mAyArahitaH Alocayati tadA sa zudhyati; yathA vaidyastaM tApasaM zuddhaM kRtavAn tathaiva vaidyarUpa AcAryaH tApasatulyaM zramaNaM zramaNI vA prAyazcittalakSaNavamanavirecanAdinA zodhayati / atha ca zuddhaH zramaNaH zramaNI vA janmajarAmaraNarogarahito'nantasukhabhAgI bhavatIti // 1 // ejjA sUtram - je bhikkhU dAmAsiyaM parihAraTThANaM paDisevittA AloliuMci AloemANassa domAsiyaM, paliuMciya Aloe mANassa temAsiyaM // sU0 2 // chAyA - yo bhikSuH dvaimAsikaM parihArasthAnaM pratisevya Alocayet aparikucya Alocayato dvaimAsikaM parikucya AlocayatastraimAsikam // sU0 2 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'domAsiya' dvaimAsikam dvAbhyAM mAsAbhyAM niSpannaM mAsadvayena nirvarttanayogyam ' parihAradvANaM' parihArasthAnaM pApaM pApajanakasAvadyakarmAnuSThAnam 'paDisevittA' pratisevya- kutsitakarmaNaH pratisevanAM kRtvetyarthaH ' AloejjA' Alocayet - AlocanAM kuryAt tatra 'aSaliuMciya AloemA - Nassa' aparikucya AlocayataH, tatrAparikudhya-mAyAmantareNaiva zuddhAntaHkaraNena Alocayata AlocanAM kurvataH gurusamIpe prAyazcittasthAnaM prakAzayataH zramaNAdeH 'domAsiyaM' dvaimAsikaM - laghukaM gurukaM vA prAyazcittaM pratisevanAnusAri gururdadyAt, 'paliuMciya AloemANassa' parikucya AlocayataH, tatra parikucya sakapaTamAlocayataH AlocanAM prAyazcittaM kurvataH zramaNAdeH 'temAsiyaM' traimAsikaM prAyazcittaM dadyAt guruH, pratikuJcanAniSpannasya gurumAsasyAdhikasya prakSepAt / ayaM bhAvaH - yadi kospi zramaNaH zramaNI vA dvaimAsikaM prAyazcittasthAnaM pratisevya zuddhabhAvena gurusamIpe prAyazcittamabhilaSati tadA guruH tAdRzaziSyAya dvaimAsikaM laghukaM gurukaM vA prAyazcittaM dadyAt, atha yadi sakapaTamAlocayati tadA traimAsikaM laghukaM gurukaM vA prAyazcittaM dadyAt - mAyAprayuktamAsAdhikasyA''vazyakatvAt / udAharaNAdikaM pUrvasUtravadeva boddhavyamiti // sU0 2 // zrI nizItha sUtra
Page #523
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre sUtram -- je bhikkhU temAsiyaM parihAraTThANaM paDisevittA AloejjA apaliMuMciya AloemANassa temAsiyaM, paliuMciya, Alo emANassa cAummAsi // sU0 3 // 432 chAyA - yo bhikSuH traimAsikaM parihArasthAnaM pratisevya Alocayet aparikucya AlocayataH traimAsikam parikucya AlocayatazcAturmAsikam // sU0 3 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'temAsiyaM' traimAsikam - mAsatrayeNa nirvartanayogyam mAsatraya saMpAdyamityarthaH ' parihAradvANaM parihArasthAnam - pApaM pApajanakaM vA sAvadyakarmAnuSThAnam 'paDisevittA' pratisevya - prakarSeNa sevanAM kRtvA 'AloejjA' Alocayet-svakRta sAvadyakarmaNo gurusamIpe AlocanAM dadyAt, tatra ca 'apaliuMciya AloemANassa' aparikucya - AlocayataH - mAyAmakRtvA zuddhabhAvena gurasamIpe svakIyaM pApaM nivedayitvA pApasthAnamAlocayataH 'temAsiyaM' traimAsikaM prAyazcittaM laghukaM gurukaM vA pratisevanAnusAri gururdadyAditi / 'paliuMciya' parikucya - mAyApUrvakam 'AloemANassa' AlocayataH zramaNAdeH 'cAummAsiyaM' cAturmAsikam - mAsacatuSTayena nirvarttanayogyaM laghukaM gurukaM vA pratisevanAnusAri prAyazcittaM gururdadyAt iti / ayaM bhAvaH - mAsikapApasthAnasya pratisevanAM kRtvA yadi kazcit zramaNaH zramaNI vA svakIyapApanivAraNAya gurusamIpe zuddhamanobhAvena prAyazcittamicchet tadA gurustAdRzaziSyAya traimAsikaM laghukaM gurukaM vA prAyazcittaM pratisevanAnusAri dadyAt / atha yadi kadAcit mAyApUrvakamAlocayitumicchettadA guruH pratisevanAnusAri cAturmAsikaM laghukaM gurukaM vA prAyazcittaM dadyAt - mAyAdaNDarUpeNa mAsAdhikyaM vadet / atrAyaM dRSTAntaH - astikasyacidrAjJo'tIva vallabhaH ekaH senApatiH, sa ca saGgrAme vividhazastreNAhataH taccharIre anekAni zalyAni praviSTAni tena durbalaH sa vaidyamAhUtavAn, AhUya ca svasyAsvAsthyakAraNaM provAca, tato vaidyo nirdiSTasthAnAt zalyoddharaNaM kRtavAn parantu sa svastho nAbhUt pratidinaM durbala eva bhavati, zalyaniSkAsanasamaye zalyapIDayA pIDitaH ekaM zalyasthAnaM na darzitavAn tena svastho nAbhUt zalyasya zarIre vidyamAnatvAt tacchalyaM zarIrAntarvidyamAnaM tasya svasthatAyAM pratibandhakam ata eva sa durbala eva bhavati, punarapi vaidyamAhUtavAn, AhUya ca avaziSTazalyasthAnaM darzitavAna, tato vaidyaH zalyaM niSkAsitavAn tena yodhaH svastho jAtaH / evaM vaidyasthAnIya AcAryaH yodhasthAnIyazramaNAdeH pAparUpaM zalyaM prAyazcittadvArA niSkAsya jJAnadarzanacAritralakSaNaM balaM saMpAdayati tasmAt zuddhabhAvenA''locanAM kuryAt na tu kapaTapUrvakamAlocayet, yadi kapaTabhAvenAlocayet tadA kapaTAparAdhanimittakaM mAsAdhikyaM prAyazcittaM gururdadyAditi // sU0 3 // zrI nizItha sUtra
Page #524
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 20 sU04-6 mAsikAdiparihArasthAnapratisevanaprAyazcittavidhiH 433 sUtram--je bhikkhU cAummAsiyaM parihAraTThANaM paDisevittA AloejjA apaliuMciya AloemANassa cAummAsiyaM, paliuMciya AloemANassa paMcamAsiyaM // sU0 4 // chAyAyo bhikSuzcAturmAsikaM parihArasthAnaM pratisevya Alocayet-aparikucyAlocayataH cAturmAsikaM parikucya AlocayataH pAJcamAsikam // sU0 4 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'cAummAsiyaM' cAturmAsikam cAturmAsena caturbhiH mAsaiH nirvartanayogyam 'parihArahANaM' parihArasthAnampApasthAnam 'paDisevittA' pratisevya-pratisevanAM kRtvA 'AloejjA' Alocayet-AlocanAkartumabhilaSet 'apaliuMciya, aparikucya-mAyAmakRtvA 'AloemANassa' AlocayataH-AlocanAM kurvataH zramaNAdeH 'cAummAsiyaM' cAturmAsikam - catubhirmAsaiH saMpAdanayogyam laghukaM gurukaM vA prAyazcittaM pratisevanAnusAreNa dadyAt 'paliuMciya AloemANassa paMcamAsiyaM' parikucyAlocayataH pAJcamAsikam , tatra parikucya mAyApUrvakamAlocanAM kurvataH pAJcamAsikam-mAsapaJcakena nirvartanayogya laghukaM gurukaM vA pratisevanAnusAri prAyazcittaM gururdadyAditi / ayaM bhAvaH-yatraivAparAdhe mAyArahitasya ziSyasya zramaNasyAnyasya vA cAturmAsikaM laghukaM gurukaM vA pratisevanAnusAri prAyazcittaM bhavati tatraivAparAdhe mAyAsahitasya pAJcamAsikaM laghukaM gurukaM vA pratisevanAnusAri prAyazcittaM dadyAt, mAsAdhikyasya mAyAprayojyatvAt / atra mAlAkArayodRSTAntaH- ekasminnagare dvau mAlAkArau nivasataH / tatraikena vasantasamaye bahUni puSpANi AnIya vidhinA sthApitAni, tAni dRSTvA krayakA upatiSThanti / upasthiteSu teSu krayakeSu mAlA nirmitA / taitviA mAlAkretRbhiH tasmai bahu mUlyaM dattaM puSkalo lAbho jAtaH / apareNa na puSpANi AnItAni, naiva ca mAlA nirmitA atastatsamIpe na ko'pi kretA AgataH, na tena ko'pi lAbho labdhaH / evaM yo mUlaguNottaraguNAparAdhAn na prakaTayati sa zuddhiM nirvANalAbhaM ca na labhate iti / / sU0 4 // sUtram-je bhikkhU paMcamAsiyaM parihAraTThANaM paDisevinA AloejjA apaliuMciya AloemANassa paMcamAsiyaM paliuMciya AloemANassa chammAsiyaM // sU0 5 // chAyA-yo bhikSuH pAJcamAsikaM parihArasthAnaM pratisevya Alocayet aparikucyAlocayataH pAJcamAsikaM parikucya AlocayataH pANmAsikam // sU0 5 // zrI nizItha sUtra
Page #525
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidbhikSuH niravadyabhikSaNazIlaH aSTavidhakarmakSapako vA 'paMcamAsiya' pAJcamAsikam - paJcabhirmAsainivarttanayogyam 'parihAradvANaM' parihArasthAnam - pApasthAnam 'paDisevittA' pratisevya - tatpratisevanAM kRtvA 'AloejjA' Alocayet AlocanAM kuryAt tatra 'apaliuMciya' aparikudhya- mAyAmakRtvA 'AloemANassa' AlocayataH 'paMcamAsiyaM' pAJcamAsikaM - laghukaM gurukaM vA prAyazcittaM pratisevanAnusAri gururdadhAt / 'paliuMciya AloemANassa' parikucya- mAyAM kRtvA AlocanAM kurvataH zramaNAdeH 'chammA siyaM' SANmAsikam - laghukaM gurukaM vA pratisevanA'nusAri prAyazcittaM gurubhirdAtavyamiti / SANmAsikaprAyazcittaviSaye parikuJcake meghadRSTAntaH - yathA zaratkAliko megho garjanaM kRtvA no varSati, evaM he ziSya ! svamapi AlocayAmItyevaM prakAreNa pratijJAM kRtvA AlocayituM nArabdhavAnasi tatra yadi mAyAM kariSyasi tadA pratijJAbhraSTo bhaviSyasi ataH samyagAlocaya iti / tatra dvaimAsikAdiparihArasthAneSu mAyApUrvakAlocake yathAkramamime dRSTAntAH saMbhavanti tadyathA - dvaimAsikaM parihArasthAnaM prAptasya pratikuJcakasya dRSTAntaH tApasaH 1, traimAsikaM parihArasthAnaM prAptasya yodho dRSTAntaH 2, cAturmAsikaM parihArasthAnaM prAptasya mAlAkAro dRSTAntaH 4, pAvabhAsikaM parihArasthAnaM prAptasya megho dRSTAnta: 5 / tatra pratikuzcanAyAM kRtAyAm 'samyagAlocaya mA pratikuccanAM kuru' evamupalabdho yadi vadet bhagavan | no kupyatu samyagAlocayAmi / tataH sa zrutavyavahArI guru: vAratrayamAlocanAM zRNuyAt / tatra tribhirvArairyadi sadRzamAlocayati tadA jJAtavyaM yadayaM samyak pratikrAnta iti tadanantaraM yaddeyaM prAyazcittaM taddAtavyamiti / atha yadi visadRzamAlocayati tadA yathAyogyadhikAdhikaM prAyazcittaM dadyAt yAvat SANmAsikamiti / sU0 5 // 434 sUtram - teNa paraM paliuMcie vA apaliuMcie vA te caiva chammAsA || sU0 6 // chAyA - tataH paraM parikuJcite vA aparikuJcite vA te eva SaNmAsAH // sU0 6 || cUrNI - pAJcamAsikaparihArasthAnasUtrANi kathayitvA SANmAsikaparihArasthAnaviSaye prAha' teNa paraM' ityAdi / ' teNa paraM' tataH param tato'nantaram pAJca mAsikAt parihArasthAnAt param-AlocanAkAle 'paliuMcie vA' parikuJcite vA - mAyAsahite vA 'apila uMcie vA ' aparikuJcite vA mAyArahite vA mAyApUrvakamamAyApUrvakaM vA Alocite ityarthaH 'te caiva chammAsA' te eva-- SaNmAsAH, ta eva pratisevanAniSpannA eva SaNmAsAH SaDeva mAsA nAdhikaM pratikuJcanAnimittamAropaNaM varttate tadadhikaprAyazcittasya abhAvAditi / / sU0 6 // zrI nizItha sUtra
Page #526
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 20sU07-14 mAsikAdiparihArasthAnaprati sevanaprAyazcittavidhiH 435 sUtram - - je bhikkhU bahusovi mAsiyaM parihAraTThANaM paDisevittA AloejjA apaliuMciya AloemANassa mAsiyaM paliuMciya AloemANassa domAsiyaM // sU0 7 // chAyA -yo bhikSuH bahuzo'pi mAsikaM parihArasthAnaM pratisevya Alocayet aparikucya Alocayato mAsikaM parikucya Alocayato dvaimAsikam // sU0 7 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'bahusovi' bahuzo'pi, atra bahutvaM tribhRtikaM vijJeyam / tataH triprabhRrti vAstrayamapi mAsikaM parihArasthAnaM sevitvA RjubhAvena Alocayato mAsikameva, kapaTabhAvena Alocayatastu dvaimAsikamiti // sU0 7|| evamagre 'bahusovi domAsi' || sU08 || 'bahusoci temAsiyaM 0 ' / / sU09 || 'bahusobi cAumA siyaM 0 ' // sU0 10|| 'bahusovi paMcamAsi | sU0 11 // iti catvAri sUtrANi vAcyAni / eSAM caturNAmapi sUtrANAmanayaiva rItyA yathAyogaM vyAkhyA'pi kartavyA // suu08-11|| sUtram - teNa paraM paliuMcie vA apaliuMcie vA te ceva chammAsA // chAyA - tataH paraM parikuJcite vA aparikuJcite vA te eva SaNmAsAH / / sU0 12|| cUrNI -- ' teNa paraM' ityAdi / 'teNa paraM' tato'nantaraM SANmAsike parihArasthAne pratisevite AlocanAkAle 'paliuMcie vA apaliuMcie vA' parikuJcite vA aparikuJcite vA parikuJcanayA vA aparikuJcanayA vA Alocite ityarthaH ' te ceba' te eva pratisevanA niSpannAH sthitAH 'chammAsA' SaNmAsAH nAdhikamapratikuJcanAprati kuJcanAnimittamAropaNamiti // sU0 12|| sUtram -- je bhikkhU mAsiyaM vA domAsiyaM vA temAsiyaM vA cAu - mAsi vA paMcamAsiyaM vA eesa parihAradvANANaM annayaraM parihAraTThANaM paDisevittA AloejjA apaliuMciya AloemANassa mAsiyaM vA domAsiyaM vA temAsiyaM vA cAummAsiyaM vA paMcamAsiyaM vA, paliuMciya AloemANassa domAsiyaM vA temAsiyaM vA cAummAsi yaM vA paMcamA siyaM vA chammAsayaM vA teNa paraM paliuMcie vA apalicie vA te caiva chammA sA chAyA -yo bhikSurmAsikaM vA dvaimAsikaM vA traimAsikaM vA cAturmAsikaM vA pAJcAmAsikaM vA pateSAM parihArasthAnAnAmanyatamaM parihArasthAnaM pratisevya Alocayet aparikucya AlocayataH mAsikaM vA dvaimAsika vA traimAsika vA cAturmAsikaM vA pAJcamAsika vA parikucya AlocayataH dvaimAsika vA traimAsika vA cAturmAsika vA pAJcamAsika vA pANmAsika vA tataH paraM parikuJcite vA aparikuJcite vA te eva SaNmAsAH || sU0 13 // zrI nizItha sUtra
Page #527
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre cUrNI--'je bhikkhU' ityAdi / spaSTaM pUrvasUtravadeva vyAkhyeyam / / sU0 13 / / sUtram-je bhikkhUbahasovi mAsiyaM vA bahasovi domAsiyaM vA bahasovi temAsiyaM vA bahusovi cAummAsiyaM vA bahusovi paMcamAsiyaM vA eesi parihAraTThANANaM aNNayaraM parihArahANaM paDisevittA AloejjA apaliuMciya AloemANassa mAsiyaM vA domAsiyaM vA temAsiyaM vA cAummAsiyaM vA paMcamAsiyaM vA paliuMciya AloemANassa domAsiyaM vA temAsiyaM vA cAummAsiyaM vA paMcamAsiyaM vA chammAsiyaM vA teNa paraM paliuMcie vA apaliuMcie vA te ceva chammAsA // sU0 14 // chAyA-yo bhikSuH bahuzo'pi mAsika vA, bahuzo'pi dvaimAsika vA, bahuzo'pi traimAsika vA, bahuzo'pi cAturmAsika vA bahuzo'pi pAJcamAsika vA, eteSAM parihArasthAnAnAM anyatarat parihArasthAna pratisevya Alocayet apratikucya AlocayataH mAsika vA dvaimAsika vA traimAsika vA cAturmAsika vA pAJcamAsika vA pratikucya AlocayataH dvaimAsika vA traimAsika vA cAtumAsika vA pAJcamAsikaM vA pANmAsikaM vA tataH para parikuJcite vA aparikuJcite vA te eva SaNmAsAH ||suu0 14 // cUrgI--'je bhikkhU' ityAdi / asyApyarthaH pUrvavadeva vyAkhyeyaH // sU0 14 // sUtram-je bhikkhU mAsiyaM vA sAiregamAsiyaM vA domAsiyaM vA sAiregadomAsiyaM vA temAsiyaM vA sAiregatemAsiyaM vA cAummAsiyaM vA sAiregacAummAsiyaM vA paMcamAsiyaM vA sAiregapaMcamAsiyaM vA eesiM parihAraTThANANaM aNNayaraM parihAraTThANaM paDisevittA AloejjA apaliuMciya AloemANassa mAsiyaM vA sAiregamAsiyaM vA domAsiyaM vA sAiregadomAsiyaM vA temAsiyaM vA sAiregatemAsiyaM vA cAummAsiyaM vA sAiregacAummAsiyaM vA paMcamAsiyaM vA sAiregapaMcamAsiyaM vA paliuMciya AloemANassa domasiyaM vA sAiregadomAsiyaM vA temAsiyaM vA sAiregatemAsiyaM vA cAummAsiyaM vA sAiregacAummAsiyaM vA paMcamAsiyaM vA sAiregapaMcamAsiyaM vA chammAsiyaM vA teNa paraM paliu~cie vA apali ucie vA te ceva chammAsA // sU0 15 // zrI nizItha sUtra
Page #528
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUNibhASyAvacUriHu0 20 sU015-16 mAsikAdiparihArasthAnapratisevanaprAyazcittavidhiH 437 chAyA-yo bhikSurmAsika vA sAtirekamAsika vA dvaimAsika vA sAtirekaDai. mAsika vA traimAsika vA sAtirekatraimAsikaM vA cAturmAsika vA sAtirekacAtumAsika vA pAJcamAsikaM vA sAtirekapAJcamAsikaM vA eteSAM parihArasthAnAnAmanyatamaM parihArasthAna pratisevya Alocayet-aparikucya AlocayataH mAsikaM vA sAtirekamAsikaM vA dvaimAsikaM vA sAtirekadvaimAsika vA traimAsikaM vA sAtirekatraimAsikaM vA cAtumAsika vA sAtirekacAtumAsika vA pAzcamAsika vA sAtirekapAJcamAsika bA parikucya AlocayataH dvaimAsikaM vA sAtirekadvaimAsika vA cAturmAsika vA sAtirekacAturmAsika vA pAJcamosika vA sAtirekapAJcamAsika vA pANmAsika vA tataH para parikuJcite vA aparikuJcite vA te eva SaNmAsAH / / sU0 15 // cUrNI-'je bhikkhU ityAdi / vyAkhyA spaSTA, navaram 'sAtireka' miti pUrvoktAdadhika vyAkhyeyam // sU0 15 // sUtram--je bhikkhU bahusovi mAsiyaM vA bahusA vi sAiregamasiyaM vA bahusovi domAsiyaM vA bahusovi sAiregadomAsiyaM vA bahusovi temAsiyaM vA bahusovi sAiregatemAsiyaM vA bahusovi cAummAsiyaM vA bahusovi sAiregacAummAsiyaM vA bahasovi paMcamAsiyaM vA bahusovi sAiregapaMcamAsiyaM vA eesiM parihAraTThANANaM aNNayaraM parihAra TThANaM paDisevittA AloejjA apaliuMciya AloemANassa bahasovi mAsiyaM vA bahusovi sAiregamAsiyaM vA bahusovi domAsiyaM vA bahusovi sAiregadomAsiyaM vA bahusovi temAsiyaM vA bahasovi sAiregatemAsiyaM vA bahusovi cAummAsiyaM vA bahusovi sAiregacAummAsiyaM vA bahasovi paMcamAsiyaM vA bahasovi sAiregapaMcamAsiyaM vA paliuMciya AloemANassa bahusovi domAsiyaM vA bhusovi|saairegdomaasiyN vA bahusovi temAsiyaM vA bahusovi sAiregatemAsiyaM vA bahusovi cAummAsiyaM vA bahusovi sAiregacAummAsiyaM vA bahusovi paMcamAsiyaM vA bahusovi sAiregapaMmAsiyaM vA bahusovi chammAsiyaM vA teNa paraM paliuMcie vA apali uMcie vA te ceva chammAsA // sU0 16 // zrI nizItha sUtra
Page #529
--------------------------------------------------------------------------
________________ 438 nizIthasUtre chAyA-yo bhikSurbahuzo'pi mAsikaM vA bahuzo'pi sAtirekamAsikaM vA bahuzo'pi dvaimAsikaM vA bahuzo'pi sAtirekadvaimAsikaM vA bahuzoDapi traimAsika vA bahuzo'pi sAtirekatraimAsika vA bahuzo'pi cAturmAsika vA bahuzo'pi sAtirekacAtumAsika vA bahuzo'pi pAJcamAsika vA bahuzo'pi sAtirekapAJcamAsika vA eteSAM parihArasthAnAnAmanyatamaM parihArasthAnaM pratisevya Alocayet aparikucya AlocayataH bahuzopi mAsikaM bA bahuzopi sAtirekamAsika vA bahuzo'pi dvaimAsika vA bahuzo'pi sAtirekadvaimAsikaM vA bahuzo'pi traimAsika vA bahuzo'pi sAtirekatraimAsikaM vA bahuzo'pi cAturmAsikaM vA bahuzo'pi sAtirekacAturmAsikaM vA bahuzo'pi pAJcamAsikaM vA bahazo'pi sAtirekapAJcamAsika vA parikucya AlocayataH bahazo'pi dvaimAsika vA bahuzo'pi sAtirekadvaimAsika vA bahuzo'pi traimAsika vA bahuzo'pi sAtirekatraimAsika vA bahuzovi cAturmAsika vA bahuzopi sAtirekacAturmAsika vA bahuzo'pi pAJcamAsika vA bahuzo'pi sAtirekapAJcamAsika vA bahuzo'pi pANmAsika vA tataH paraM parikuJcite vA aparikuJcite vA te eva SaNmAsAH // suu016|| cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / vyAkhyA spaSTA, navaram-bahuza iti tryAdiprabhRtyanekavAramiti vAcyam / atra ziSyaH praznayati-sUtre yaduktam-pANmAsikaprAyazcittAdupari '....te ceva chammAsA' te eva SaNmAsAH nAdhikamiti, tat kuto nAdhikaM prAyazcittaM varttate yathA mAsikaparihArasthAnapratisevanAnimittakaprAyazcittAvasare sakapaTasya dvaimAsikaprAyazcittavidhAnaM kRtam , tathA SaNmAsaprAyazcittAvasare sakapaTasya saptamAsAdikaM vaktavyam kintu tathA na kRtvA SaNmAsAvadhikameva prAyazcittaM pratikuJcanAyA apatikuJcanAyAzca vihitam / evameva 'bahusovi mAsiyaM' ityAdisUtreSvapi SaNmAsAvadhikameva prAyazcittadAnaM vihitaM tadatra kiM kAraNam ! iti cet atrocyatesatyam , SaNmAsAdadhikaM prAyazcittaM pratikuJcitAya vaktavyam kintu iha jItakalpo'yam / ayaM bhAvaH-yasya tIrthakarasya RSabhAdeH yAvatpramANakam utkRSTaM tapaHkaraNam , tasya tIrthakarasya zAsane'nyasAdhUnAmutkRSTaM prAyazcittadAnaM tAvatpramANakameva, na tato'dhikaM kadAcidapi dAtavyaM bhavet , tato'ntimatIrthakarasya bhagavato mahAvIrasvAmina utkRSTaM tapaH pANmAsikam , tato mahAvIrasvAminaH zAsane sarvotkRSTaM prAyazcittadAnaM pANmAsikameveti bodhyam / tIrthakara RSabhadelasvAminaH zAsane dvAdazamAsikaM prAyazcittamAsIt bhagavatA AdinAthena dvAdazamAsikatapasaH samAcaritatvAt / madhyamAnAM dvAviMzatitIrthakarANAM zAsane tu aSTamAsikameva prAyazcitam , tatra tapaHkaraNasya tathApramANatvAt , iti / atra mahAvIrazAsane tu pANmAsikaparihArasthAnapratisevanayA'pi AlocanAM kurvato nAdhikamAropaNam , atastadeva-pANmAsikameva prAyazcittaM nAdhikamiti, atrAha bhASyakAraH-- zrI nizItha sUtra
Page #530
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 20 sU017 mAsikAdiparihArasthAnaprati sevanaprAyazcittavidhiH 439 bhASyam - esA rII Ariya, - gaNaharamAihiM bhAsiyA sutte / paMcagamA NAyacvA, bahusoviya sevaNAvisa // chAyA -- eSA rItiH AryagaNadharAdibhirbhASitA sUtre / paJca gamA jJAtavyAH, bahuzo'pi ca sevanAviSaye // avacUriH - 'esA' eSA - pUrvoktasUtraproktA 'rAI' rItiH prakAraH 'AriyagaNahara mAihiM' AryagaNadharAdibhiH tIrthakaragaNadharAdibhiH 'sutte' sUtre - Agame ' bhAsiyA' bhASitA - prarUpitA, kutra viSaye ? ityAha- 'bahusoviya sevaNAvisae' bahuzo'pi - bahuvArAnapi sevanAviSayesevyamAnapApasthAnaviSaye 'paMca gamA' paJca gamAH - sUtraprakArAH 'NAyavvA' jJAtavyA iti / ayaM bhAva:prAyazcittadAnaM ca dravyakSetrakAlabhAvAdyAzritya sevituH pariNAmavizeSaM ca vicintyaiva bhavati, yathAanena dravyakSetrAdiviSaye kIdRzaM kAraNavizeSamAzritya pApasthAnaM sevitamityAdi, tathA - pApasthAnasevanasamaye'sya kIdRza AtmapariNAma AsIdityAdi, tathA - pratisevakasya - RjujaDa - vakrajaDAditvamapi vicAraNIyaM bhavet, gItArthAgItArthatvAdikam AbhogAnAbhogAdikaM ca bhAvanIyaM bhavet ityAdyanekakAraNAni vibhAvyaiva tIrthakaragaNadharAdibhireSA rItiH prarUpiteti nAtra kimapi zaGkAsthAnaM teSAmanantajJAnitvAditi // sU0 16 // " sUtram -- je bhikkhU mAsiyaM vA sAiregamAsiyaM vA domAsiyaM vA sAiregadomAsiyaM vA temAsiyaM vA sAiregatemAsiyaM vA cAummAsiyaM vA sAiregacAummAsiyaM vA paMcamAsiyaM vA sAiregapaMcamAsiyaM vA eesa parihAraTThANANaM annayaraM parihAraTThANaM paDisevittA AloejjA apaliuMciya AloemANassa ThavaNijjaM ThAvaittA karaNijjaM veyAvaDiyaM ThAvi vi DisevittA se vikasiNe tattheva Aruhiyavve siyA puvviM paDiseviyaM puvviM AloiyaM 1 puvviM paDiseviyaM pacchA Alo iyaM 2 pacchApaDiseviyaM puvviM AloiyaM 3 pacchA paDiseviyaM pacchA AloiyaM 4, apaliuMcie apaliuMciyaM 1, apaliuMcie paliuMciyaM 2, paliuMcie apaliuMciyaM 3, paliuMcie paliuMciyaM 4, apaliucie apaliuMciyaM AloemANassa savvameyaM sakayaM sAhaNiya jaM eyAe paTThavaNAe paTThavie nivvisamANe paDisevei se vikasi tattheva Aruhiyavve siyA ||17|| zrI nizItha sUtra
Page #531
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre chAyA - yo bhikSurmAsikaM vA sAtirekamAsikaM vA dvaimAsikaM vA sAtirekadvaimAsikaM vA traimAsikaM vA sAtirekatraimAsikaM vA cAturmAsikaM vA sAtirekacAturmAsikaM vA paJcamAsikaM vA sAtirekapAJcamAsikaM vA eteSAM parihArasthAnAnAmanyatamaM parihArasthAnaM pratisevya Alocayet aparikucya AlocayataH sthApanIyaM sthApayitvA karaNIyaM vaiyAvRttyaM sthApite'pi pratisevya tadapi kRtsnaM tatraiva AropathitavyaM syAt, pUrva pratise vitaM pUrvamAlocitam 1, pUrva pratisevitaM pazcAdAlocitam 2, pazcAtpratisevitaM pUrvamAlocitam 3, pazcAtpratisevitaM pazcAdAlocitam 4, aparikuJcite aparikuJcitam 1, aparikuJcite parikuJcitam 2, parikuJcite aparikuJcitam 3, parikuJcite pari kuJcitam 4; aparikuJcite aparikuJcitamAlocayataH sarvametat svakRtaM saMhRtya yat patayA prasthApanA prasthApito nirvizamAnaH san pratisevate tadapi kRtsnaM tatraiva AropayitavyaM sthAt // sU0 17 // 440 cUrNI - yaH khalu prAyazcittakaraNasamaye punarapi pApasthAnaM pratisedhate tamadhikRtya sUtramidaM pravartate - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'mAsiyaM vA mAsikaM dhA 'sAiregamAsiyaM vA' sAtirekamAsikaM vA kiJcidadhikaikamAsena saMpAditam, evaM dvaimAsikaM vA sAtirekadvaimAsikaM vA, traimAsikaM vA sAtirekatraimAsikaM vA, cAturmAsikaM vA sAtirekacAturmAsikaM vA atirekeNA'dhikena paJcadinAdyadhikena sahitaM cAturmAsikamiti sAtirekacAturmAsikam evam 'paMcamAsiyaM vA' pAJcamAsikaM vA 'sAiregapaMcamAsiyaM vA' sAtireka pAJcamAsikaM vA mAsapaJcakAt kiJcidadhikaM parihArasthAnam 'eesiM' eteSAM pUrvoktAnAm 'parihAraTThANANaM' parihArasthAnAnAM madhyAt 'annayaraM ' anyatamaM yat kimapi anyatamamekaM 'parihAradvANaM' parihArasthAnam prAyazcittasthAnam 'paDisevittA' pratisevya uparyukta pApasthAnamadhyAt yasya kasyApyekasya parihArasthAnasya pratisevanAM kRtvA 'AloejjA' Alocayet tAdRzapApasthAnaM prakaTIkuryAt, tatra 'apaliuMciya AloemANassa' aparikucya mAyAmakRtvA - sslocayataH AlocanAM kurvataH zramaNAdeH / idaM khalu sUtraM parihAranAmakaprAyazcittatapasaH pratipAdakam atastasya parihAranAmakatapaso vidhimAha - 'ThavaNijjaM' ityAdi, 'ThavaNijjaM ThAvaittA' sthApanIyaM sthApayitvA tatra aparikucyAlocayataH parihAratapaso dAnasamaye AcAryaH tasmai tAdRzaM vidhimupadarzayati-yaH khalu pratisevakaH parihAratapasaH prAyazcittasthAnaM prAptavAn sa parihAranAmakatayA grahaNAya sarveSAM zramaNa zramaNojanAnAM parijJAnAya sakalagacchasamakSaM nirupasarganimitakaM kAyotsarga pUrvaM karoti tasya pratisevakasya kAyotsargakaraNAnantaram AcAryaH pratisevakaM prati kathayati tvaM parihArI, ahaM kalpasthito'to yAvattava tapaH pUrNa bhaviSyati tAvadahaM vAcanAdirUpaM sAhAyyaM kariSyAmIti, anyo vA'nupArihArikastava vAcanAdisAhAyyaM kariSyati, anyo vAunu - pArihArikastava vaiyAvRtyaM kariSyati, ityevaMrUpeNa 'ThavaNijjaM' sthApanIyam - sAhAyyAdyarthasthApa " zrI nizItha sUtra
Page #532
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u020 sU017 mAsikAdiparihArasthAnapratisevanaprAyazcittavidhiH 441 nayogyam - anupArihArikaM pArihArikAnukUlavattinaM kaJcitsAdhum 'ThavaittA' sthApayitvA - niyataM kRtvA anupArihArikeNa vaiyAvRttyakAreNa ca 'kara NijjaM veyAvaDiyaM karaNIyaM vaiyAvRttyam, asya parihAratapasi vartamAnasya yathAyogyamanuziSTacupAlambhopagrahalakSaNaM vaiyAvRtyaM karaNIyam | 'ThAvievi paDisevittA' sthApite'pi - anuziSTayupAlambhAdibhiH kriyamANe'pi vaiyAvRtye pratisevitA kadAcit kimapi aparAdhasthAnaM pratisevako bhavet pApasthAnaM seveta kathayecca he bhagavan / ahamamukaM prAyacittasthAnamApannaH, tatastatya 'sevi' tadapi tatsaMbandhyapi prAyazcittam 'kasiNe' kRtsnam sarvaM pUrvasevitaM samprati sevitaM ceti dvayamapi 'tattheva ' tatraiva parihAratapasyeva 'Aruhiyavve siyA' AropayitavyaM syAt sarva saMmelanIyamityarthaH, atra pApasthAnasya pUrvapazcAtsevanAviSayAM catubhaGga darzayitumAha- 'pucvi' ityAdi, 'puvi paDiseciyaM pucci AloiyaM' pUrva pratisevitaMpUrvamAlocitam 1, atra pUrvamityatra padaikadeze padasamudAyopacArAt pUrvAnupUrvyA iti jJAtavyam, tatazcAyamarthaH - gurulaghuparyAlocanayA pUrvAnupUrvyA laghupaJcakAdikrameNa yat pratisevitam tat pUrvaM pUrvA - nupUrvyA pratisevanAnukrameNa Alocitamiti prathamo bhaGgaH 1 / dvitIyabhaGgamAha - 'puvvi paDiseviyaM pacchA AloiyaM' pUrva pratisevitaM pazcAdAlocitam - pUrva gurulaghuparyAlocanayA pUrvAnupUrvyA mAsalaghukAdi pratisevitam tadanantaraM ca tathAvidhAlpaprayojanotpattau pramAdAdinA gurulaghuparyAlocanayaiva laghupacakAdi pratisevitam AlocanAsamaye ca pazcAt pazcAnupUrvyA Alocitam - yathApUrvaM laghupaJcakAyAlocitam pazcAt laghumAsikAdikamAlocitamiti dvitIyo bhaGgaH 2 / atha tRtIyabhaGga darzayitumAha- 'pacchA paDiseviyaM' ityAdi 'pacchA paDiseviyaM puvi AloiyaM' pazcAspratisevitaM pUrvamAlocitam, tatra pazcAnupUrvyA pratisevitaM gurulaghuparyAlocanAmantareNa pUrva gurumAsAdikaM pratisevitam pazcAt laghupaJcakAdIti AlocanAsamaye AnupUrvyA nAlocitam pUrve laghupaJcakAdyAlocitam pazcAt tadanantaraM gurumAsAdikamAlocitamiti tRtIyo bhaGgaH 3 / atha caturtha - bhaGgamAha - pacchA paDiseviyaM' ityAdi / 'pacchA paDiseviyaM pacchA AloiyaM' pazcAtpratise - vitaM pazcAdAlocitam, tatra pazcAnupUrvyA pratisevitaM gurulaghuparyAlocanAdivirahitaM yathAkathaMcana pratisevitamiti pazcAt pazcAnupUrvyA AlocitaM pratisevanAnukrameNaiva Alocitam, athavA smRtvA smRtvA yathAkathaMcanApi Alocitamiti caturtho bhaGgaH 4 / atra prathamacaturthabhaGgau apratikuJcanAyAm, dvitIyatRtIyabhaGgau tu pratikuJcanAyAmiti apratikuJcita - pratikuJcitAbhyAmiyaM caturbhaGgIkRteti / tAmeva apratikuzci pratikuJcitam ityetadviSayAM caturbhaGgIM darzayitumAha- 'apaliuMcie apaliuMciyaM' ityAdi, 'apaliuMcie apaliuMciyaM' apratikuJcite apratikuJcitama, yadA khalu aticArAn prAptavAn AlocanAkAle AlocanAbhimukho bhavettadA sa evaM saMkalpayati yathA ye kecana mayi aticArAH jAtAste sarve'pi aticArA mayA AlocanIyAH na ko'pi gopa56 zrI nizItha sUtra "
Page #533
--------------------------------------------------------------------------
________________ 442 nizIthasUtre nIyaH, evaM pUrvasaMkalpakAle apratikuJcite AlocanAsamaye apratikuMcitameva AlocayatIti prathamo bhaGgaH 1, atha dvitIyabhaGgamAha-'apaliuMcie paliuMciyaM' iti, 'apaliuMcie paliuMciyaM' apratikuJcite pratikuJcitam yathA-pUrva saMkalpakAle AlocanAvicArakAle apratikuJcitam-niSkapa TabhAvena samupasthitaH AlocanAsamaye tu pratikuJcitaM kapaTabhAvena AlocayatIti dvitIyo bhaGgaH 2, atha tRtIyabhaGgamAha paliuMcie apali uMcithaM' pratikuJcite apratikuJcitam pUrvasaMkalpakAle pratikuJcitam yathA mayA na sarve aticArA AlocanIyAH evaMprakAreNa pUrvasaMkalpakAle pratikuJcite AlocanAsamaye antaHkaraNasya parAvartanAt pratikuMJcitam-kapaTarahitaM yathA syAt tathA AlocayatIti tRtIyo bhaGgaH 3 / atha caturthabhaGgamAha-'paliuMcie paliuMciyaM' pratikuJcite pratikuJcitam, pUrvasaMkalpakAle pApasthAnapratisevakena pratikuJcitaM yathA mayA na sarve aparAdhA AlocanIyAH, tata evaMprakAreNa saMkalpakAle pratikuMcite tataH AlocanAkaraNasamaye'pi pratikuJcitaM sakapaTameva AlocayatItyeSa caturtho bhaGgaH 4 / eSu caturSa bhaGgeSu madhye yat 'apaliuMcie apaliuciyaM' apratikuJcite apratikuJcitam pUrva saMkalpakAle niSkapaTena saMkalpitam AlocanAgrahaNakAle'pi niSkapaTapUrvakam 'AloemANassa' AlocayataH, tatazcAyamarthaH-yAvanto'ticArAH pratisevitAH tAn savaniva niravazeSamAlocayataH zramaNAdeH 'savvameyaM' sarvametat yat yadA yattadaparAdhajAtam , yadi vA kathamapi pratikuJcanA kRtA syAt tataH pratikuJcanAniSpannaM, yacca guruNA sahAlocanAkAle uccAsanatulyAsanopavezanAdijanitaM tathA yA ca AlocanAsamaye asamA cArI sevitA tanniSpannaM ca sakalametat aparAdhakAriNA prAyazcitta pratisevakena zramaNAdinA 'sakayaM' svakRtam-svayameva AtmanA pratisevitam Atmanaiva kRtam 'sAhaNiya' saMhRtya-ekatra mIla yitvA, tathA punazca 'jaM eyAe' yat etayA anantarapUrvakathitayA pANmAsikyA ekamAsikAdikayA vA 'paTThavaNAe' prasthApanayA pUrvakAle kutasyAticArasya viSaye yA prasthApanA prAyazcittadAnarUpA tayA prasthApatayA 'paTTavie' prasthApitaH-prAyazcittakaraNe niyojitaH 'nivisamANe' nirvizamAnaH tapaso nissaran prAyazcittasya caramaM tapaH sevamAnaH tapaH samApya tato nivarttayanityarthaH yat punaH pramAdato viSayakaSAyAdibhirvA 'paDisevaI' pratisevate-pApasthAnasya pratisevanAM karoti tasyAM pratisevanAyAM yat prAyazcittaM prApyate 'sevi kasiNe' tadapi kRtsnamtadapi sarva prAzcittam 'tattheva' tatraiva-pUrva prasthApite eva prAyazcitte 'Aruhiyave siyA' AropayitavyaM syAt sarvamekatra saMmelanIyamityarthaH / / sU0 17 / / sUtram--je bhikkhU bahusovi mAsiyaM vA, bahusovi sAiregamAsiyaM vA bahusovi domAsiyaM vA bahusovi sAiregadomAsiyaM vA zrI nizItha sUtra
Page #534
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH30 20 sU018-20 mAsikAdiparihArasthAnapratisevanaprAyazcittavidhiH 443 bahasovi temAsiyaM vA bahasovi sAiregatemAsiyaM vA bahusovi cAummAsiyaM vA bahasovi sAiregacAummAsiyaM vA bahusovi pacaMmAsiyaM vA bahasovi sAiregapaMcamAsiyaM vA, eesiM parihAraThANANaM aNNayaraM parihAraThANaM paDisevittA AloejjA apali uMciya AloemANassa ThavaNi jjaM ThAvaittA karaNijjaM veyAvaDiyaM ThAvie vipaDisevittA se vi kasiNe tattheva Aruhiyavve siyA, puvvaM paDiseviyaM puvvaM AloiyaM 1, puvvaM paDiseviyaM pacchA AloiyaM 2, pacchA paDiseviyaM puvvaM AloiyaM 3, pacchA paDiseviyaM pacchA AloiyaM 4 / apaliuMcie apaliuMciyaM 1, apaliacie paliuMciyaM 2, paliuMcie apaliuMciyaM 3, paliuMcie pali uMciyaM 4 / apaliuMcie apaliuMciyaM AloemANassa sabameyaM sakayaM sAhaNiya je eyAe pavaNAe paTTavie nibbisamANe paDisevei sevikasiNe tattheva Aruhiyatve siyaa|| muu018|| je bhikkhU mAsiyaM vA sAiregamAsiyaM vA domAsiya vA sAiregadomAsiyaM vA temAsiyaM vA sAiregatemAsiyaM vA cAummAsiyaM vA sAiregacAummAsiyaM vA paMcamAsiyaM vA sAiregapaMcamAsiyaM vA, eesiM parihAraTThANANaM aNNayaraM parihAraTThANaM paDisevittA AloejjA paliuMciya AloemANassa ThavaNijja ThAvaittA karaNijjaM veyAvaDiyaM ThAvie vi paDisevittA sevikasiNe tattheva Aruhiyavve siyA, puci paDiseviyaM puci AloiyaM 1, pubbi paDiseviyaM pacchA AloiyaM 2, pacchApaDiseviyaM puviM AloiyaM 3, pacchApaDiseviyaM pacchAAloiyaM4, apaliuMcie apaliuMciyaM 1, apaliuMcie paliuMciyaM 2, paliuMcie apaliuMciyaM 3, paliuMcie paliuMciyaM 4, paliuMcie paliuMciyaM AloemANassa savvameyaM sakayaM sAhaNiya je eyAe paTThavaNAe paTTavie NivvisamANe paDisevai se vikasiNe tattheva Aruhiyavve siyA // mU0 19|| zrI nizItha sUtra
Page #535
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre je bhikkhU bahusovi mAsiyaM vA bahusovi sAiregamA siyaM vA bahusAvi domAsi vA bahusovi sAiregadomA siyaM vA bahusovi mAsi vA bahuso vi sAiregate mAsiyaM vA bahusovi cAummAsiyaM vA bahuso sAregAmmAsayaM vA bahusovi paMcamAsi vA bahusovi sAiregapaMcamAsiyaM vA eesa parihAraTThANANaM aNNayaraM parihAraTThANaM paDisevittA AloejjA paliuMciya Ale emANassa ThavaNijjaM ThAvaittA kara NijjaM veyAvaDiyaM ThAvivi paDisevittA sevi kasiNe tattheva Aruhiyavve siyA puvvi paDiseviyaM puvvi AloiyaM 1, puvvi paDiseviyaM pacchA AlAiyaM 2, pacchA paDiseviyaM puvi AlAiyaM 3, pacchApaDiseviyaM pacchA AlAiyaM 4 | apaliuMJcie apaliuMciyaM 1, apaliMuMcie paliuMciyaM 2, paliuMcie apaliuMciMya 3, paliuccie paliuciyaM 4 | paliuMcie paliuMciyaM AloemANassa savvameyaM sakayaM sAhaNiya je eyAe pavaNAe pabie nivvisamANe paDisevei sevi kasiNe tattheva AruhiyavvesiyA // sU0 20 // 444 chAyA - yo bhikSurbahuzo'pi mAsikaM vA bahuzo'pi sAtirekamAsikaM vA, bahuzospi dvaimAsikaM vA bahuzo'pi sAtirekadvaimAsikaM vA, baduzo'pi traimAsika vA bahuzo'pi sAtireka traimAsikaM vA bahuzo'pi cAturmAsikaM vA bahuzo'pi sAtirekacAtusikaM vA bahuzo'pi pAJcamAsikaM vA bahuzo'pi sAtirekapAJcamAsikaM vA eteSAM parihArasthAnAnAm anyatamaM parihArasthAnaM pratisevya Alocayet apratikucya AlocayataH sthApanIyaM sthApayitvA karaNIyaM vaiyAvRttyam, sthApite'pi pratisevya tadapi kRtsnaM tatraiva ArohayitavyaM syAt pUrvaM pratisevitaM pUrvamAlocitam 1, pUrva pratisevitaM pazcAdAlocitam 2, pazcAt pratisevitaM pUrvamAlocitam 3, pazcAtpratisevitaM pazcAdAlocitam 4 / aparikuJcite aparikuJcitam 1, aparikuJcite parikuJcitam 2 parikuJcite aparikuJcitam 3, parikuJcite parikuJcitam 4 / aparikuJcite, aparikuJcitam AlocayataH sarvametat svakRtaM saMhRtya ya etayA prasthApanayA prasthApito nirvizamAnaH pratisevate tadapi kRtsnaM tatraiva ArohayitavyaM syAt // sU0 18 // yo bhikSurmAsikaM vA sAtireka mAsikaM vA dvaimAsikaM vA sAtirekaM dvaimAsikaM vA traimAsikaM sAtireka traimAsika vA cAturmAsikaM vA sAtirekavAturmAsikaM vA pAJvamAsikaM vA satire zrI nizItha sUtra
Page #536
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u020 sU021 parihArasthAnaprasthApitasyA''ropaNAvidhiH 445 kapAJcamAsikaM vA eteSAM parihArasthAnAnAm anyatama parihArasthAnaM pratisevya mAlocayet parikucya AlocayataH sthApanoyaM sthApayitvA karaNIyaM vaiyAvRtyaM, sthApite'pi pratisevya tadapi kRtsnaM tatraiva ArohayitavyaM syAt,pUrva pratisevitaM pUrvamAlocitam / , pUrva pratisetitaM pazcAdAlocitam 2, pazcAtpratisevitaM pUrvamAlocitam 3 pazcAtpratisevitaM pazcAdAlocitam / / apratikuJcite apratikuJcitam 1, apratikuJcite pratikuzvitam 2, pratikuJcite apratikuJcitam 3, pratikuJcite pratikuJcitam 4 / pratikuJcite pratikuJcitamAlocayataH sarvametat svakRtaM saMhRtya ya patayA prasthAgnayA prasthApito nirvizamAnaH pratisevate tadapi kRtsnaM tatraiva ArohayitavyaM syAt // sU0 19 // yo bhikSurbahuzo'pi mAsikaM vA bahuzo'pi sAtirekamAsikaM vA bahuzo'pi dvaimAsika vA bahuzo'pi sAtirekadvaimAsikaM vA bahuzo'pi traimAsikaM vA bahuzo'pi sAtirekatraimAsikaM vA bahuzo'pi cAturmAsikaM vA bahuzo'pi lAtirekacAturmAsika vA bahuzo'pi pAJcamAsikaM vA bahuzo'pi sAtirekapAJcamAsikaM vA, eteSAM parihArasthAnAnAmanyatamam parihArasthAnaM pratisevya Alocayet pratikucya AlocayataH sthApanIyaM sthApayitvA karaNIyaM vaiyAvRtyaM sthApite'pi pratisevya tadapi kRtsnaM tatraiva ArohayitavyaM syAt, pUrva pratisevitaM pUrvamAlocitam 1, pUrva pratisevitaM paJcAdAlocitam 2, paJcAtprati sevitaM pUrvamAlocitam 3, paJyAtpratisevitaM pazcAdAlocitam 4 / apratikuJcite apratikuJcitam 1, apratikuJcite pratikunvitam 2, pratikuJcite apratikuzcitam 3, pratikuzcite pratikuJcitam 4 / pratikuJcite pratikuJcitamAlocayataH sarvametat svakRtaM saMhRtya ya etayA prasthApanayA prasthApito nirvizamAnaH pratisevate tadapi kRtsnaM tatraiva ArohayitavyaM syAt ||suu0 20 // cUrNI-- idaM sUtratrayaM ( 18-19-20 ) bahuzaH sAtireketi saMyogarUpaM prAyazcitsAropaNAviSayakaM bahuzaH sAtireketi saMyogamadhikRtya pUrvavadeva vyAkhyeyam / pUrvoktAnAM sarveSA parihArasthAnasevanaviSayakaprAyazcittasUtrANAmupasaMhAraM vaktukAmoM bhASyakAraH pUrvasUtrAtidezena prAha suttavibhAsA jA u, hiDimasattesu solasesu ya / sA ceva ihaM NeyA, ThavaNA-parihAra-NANattaM // 1 // chAyA--sUtravibhASA yA tu adhastanasUtreSu SoDazasu c| saiva iha jJAtavyA, sthApanA-parihAra-nAnAtvam // 1 // avacUriH - yA tu sUtravibhASA 'je bhikkhU' ityAdi sUtrAvayavavyAkhyA ekadvikatrikAdisaMyogapradarzanasvarUpA adhastanasUtreSu-AdhasUtreSu SoDazasaMkhyakeSu varNitA sA eva vibhASA iha uparitaneSu saptadazAdArabhya 'bahasovi sAirega' iti saMyogasUtraparyanteSvapi sUtreSu jJAtavyA vaktavyetyarthaH / atha yadi saiva vaktavyatA ihApi tadA pUrvasUtrebhya eteSAM sUtrANAM ko vizeSastatrAha zrI nizItha sUtra
Page #537
--------------------------------------------------------------------------
________________ 446 nizIthasUtre 'ThavaNA' ityAdi, sthApanAparihAranAnAtvaM-sthApanAparihAraviSaye bhedo jJAtavyaH, ayaM bhAvaHadhastanapUrvasUtrepu AditaH SoDazasUtraparyantasUtreSu parihAratapo na kathitam , iha tu saptadazasUtrAdanantarasUtreSu parihAratapasaH pratipAdanaM kRtam , ityetAvAneva vizeSa iti / / sU0 18-20 // idAnI mAsAdau prasthApite antarA yadanyadinamAsAdipApasthAnaM pratisevate tatra yasmin pApasthAne divasa grahaNapramANaM prasthApitaM sthApanA rUpaM bhaSyate tadeva darzayati-'chammAsiya ityAdi / sUtram-chammAsiyaM parihAraTThANaM paTTavie aNagAre aMtarA domAsiyaM parihAraTThANaM paDisevittA AloejjA ahAvarA vIsairAiyA ArovaNA AimajjhAvasANe saaTuM saheuM sakAraNaM ahINamairittaM teNa paraM savIsairAiyA do mAsA // sU0 21 // chAyA pANmAsikaM parihArasthAna prasthApito'nagAraH antarA dvamAsikaM parihArasthAnaM pratisevya Alocayet athAparA viMzatirAtrikI AropaNA AdimadhyAvasAne sArtha sahetuM sakAraNamahInAtiriktaM tena paraM saviMzatirAtrau dvau mAsau // sU0 21 // cUrNI --- 'chammAsiyaM' ityAdi / 'chammAsiyaM' pANmAsikam tatra SaDiti saMkhyAvizeSalakSaNaM mAsikam, tatra mAnAni samayAvalikAdIni asatIti mAsaH, mAso mAsAntakaH kAlaH parimANamasyeti mAsikam, SabhirmAsai niSpannaM yat tat pANmAsikam 'parihAradvANaM' parihArasthAnam-parihArasya sthAnaM parihArasthAnam-sAvadyakarmaNAmanuSThAnalakSaNam tatprati 'paTTavie' prasthApitaH azubhakarmaNAM kSayArtha sthApitaH prAyazcittaM vahamAna ityarthaH 'aNagAre' anagAra:-zramaNaH zramaNI vA 'aMtarA domAsiyaM parihAraTThANaM paDisevittA' antarA dvaimAsikaM parihArasthAnaM pratisevya tatra antarA madhye samArabdhaprAyazcittasya madhye ityarthaH dvaimAsikam-mAsadvayena saMpAdanayogyaM parihArasthAnaM pApasthAnam 'paDisevittA' pratisevya-prAyazcittakaraNasamaye'pi dvaimAsikaprAyazcittasthAnasya pratisevanaM kRtvA 'AloejjA' Alocayet kRtapApakarmaNa AlocanA gurave darzayet / tatra mAyArahitabhAvena AlocanAM kurvataH 'ahAvarA vIsairAiyA ArovaNA' athAparA viMzatirAtrikI AropaNA, tatra athetyayamAnantaryArthako nipAtaH, aparA-mAsadvayAdanyA, yadi ayaM pANmAsikaM tapo vahan madhye dvaimAsikaM parihArasthAnaM pratisevate pratisevya mAyArahitamAlocayet tadA guruH tasmai pratisevitamAsadvayopariviMzatirAtrikI AropaNA kartavyA viMzatirAtrisampAdanIyaprAyazcittaM vardhayediti bhAvaH / ghaNNAM mAsAnAM tribhAgaM kRtvA tatra bhAgadvayaM parityajet , eka bhAgaM mAsadvayapramANaM prAyazcittaM punaraparaM dadyAt tadevaM mAsadvayasampAdyaM prAyazcittaM saMmIlayitvA viMzatirAtrikaM prAyazcittaM dadyAt / zrI nizItha sUtra
Page #538
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 20 sU0 22-26 parihArasthAnaprasthApitasyAropaNAvidhiH 447 tatra rAtriprahaNamahorAtrasyopalakSaNam rAtrAveda ahorAtrasya parisamApteH tadayaM niSkarthiH praca. litaSANmAsikaprAyazcitte eva punarapi TaimAsikaparihArasthAnapratisevakAya viMzatyahorAtrapramANakaM punarapi prAyazcittaM dadyAt-paNmAsasya dvau dvau bhAgo parityAjyau ekaiko bhAgo grahItavyaH, tAvatA mAsadvayayuktaviMzatyahorAtrapramANakameva prAyazcittamApannaM bhavati / paNmAsabhAgatrayaM vizadayatiSaNmAsasya dvidvibhAgarUpeSu triSu bhAgeSu 'AimajjhAvasANe' AdimadhyAvasAne SaNmAsasya Adau madhye avasAne ca dvibhAgarUpe 'saaTuM' sArtham-tatra arthaH prayojanam yena prayojanena prayuktaH san tadAcaritam tena prayojanena sahitam 'saheuM' sahetum , tatra hetuH sAmAnyakAraNam , yena hetunA prayuktaH san tadAcaritaM tatsahitam 'sakAraNaM' sakAraNam, vizeSArthahetukAraNaiH prayuktaH san tadAcaritaM mAsadvayAtmakaM parihArasthAnam tatsarva sapUrNa SANmAsikasambandhidvimAsam viMzatyahorAtrANAM trivArakaraNAt , tacca 'ahINamaharitaM' ahInamatiriktam na hInaM nyUnaM nAtiriktaM nAdhikam ekadvidinAdinApi na nyanaM nApyadhika saMpUrNameva / ayaM bhAvaH-yadi pracalitaSApamAsikaprAyazcittakaraNAvasare kenApi kAraNAdinA punarapi mAsadvayAtmakaparihArasthAnasya pratisevanaM karoti kRtvA cAkapaTamAlocayet tadA viMzatyahorAtraMdvimAsAdaparam prAyazcittaM dadyAt vizatyahorAtrAdhikaM saMpUrNamAsadvayaM prAyazcittaM dadyAditi, ataeva 'teNa paraM savIsairAiyA do mAsA' tena paraM tasmA. tSaNmAsAduparItyarthaH saviMzatirAtriko dvau mAsau prAyazcittatvena bhavataH tatra na kiJcidapi hAtavyamiti bhAvaH / / sU0 21 / / sUtram-paMcamAsiyaM parihAraTThANaM paTTavie aNagAre aMtarA domAmAsiyaM parihArahANaM paDisevittA AloejjA ahAvarA vIsairAiyA ArovaNA AimajjhAvasANe saaThaM saheuM sakAraNaM ahINamatirittaM teNa paraM savIsarAiyA dI mAsA // sU0 22 // ___ cAummAsiyaM parihAraTThANaM paTThavie aNagAre aMtarA domAsiyaM parihAraTThANaM paDisevittA AloejjA ahAvarA vIsairAiyA ArovaNA AimajjhAvasANe saaTuM saheuM sakAraNaM ahINamairitaM teNa paraM savIsairAiyA do mAsA // sU0 23 // temAsiyaM parihAraTThANaM paTThavie aNagAre aMtarA domAsiyaM parihAraTThANaM paDisevittA AloejjA ahAvarA vIsairAiyA Aro zrI nizItha sUtra
Page #539
--------------------------------------------------------------------------
________________ 448 nizIthasUtre vaNA AimajjhAvasANe saahaM saheuM sakAraNaM ahINamairitaM teNa paraM savIsairAiyA dA mAsA // sU024 // domAsi parihArANaM pavie aNagAre aMtarA domAsiyaM parihAraTThANaM paDisevittA AloejjA ahAvarA vIsairAiyA ArovaNA AimajjhAvasANe saaTThe saheu sakAraNaM ahINamairittaM teNa paraM savIsairAiyA do mAsA // sU0 25|| mAsiyaM parihAraTThANaM paTTavie aNagAre aMtarA domAsiyaM parihAraTThANaM paDisevittA AloejjA ahAvarA AimajjhAvasANe saahaM sahe savIsairAiyA domAsA || sU0 26 // sakAraNaM vIsairAiyA ArovaNA ahINamairittaM teNa paraM chAyA -- pAJca mAsikaM parihArasthAnaM prasthApito'nagAraH antarA dvaimAsikaM parihArasthAnaM pratisevya Alocayayet athAparA viMzatirAtrikI AropaNA AdimadhyAvasAne sArtha sahetuM sakAraNa mahInamatiriktaM tena para saviMzatirAtrikau dvau mAsau // sU0 22 // cAturmAsikaM parihArasthAnaM prasthApito'nagAraH antarA dvaimAsikaM parihArasthAnaM pratisevya Alocayet athAparA viMzatirAtrikI AropaNA AdimadhyAvasAne sArtha sahetuM sakAraNamahInamatiriktaM tena paraM saviMzatirAtrikau dvau mAsau // sU0 23 // traimAsika parihArasthAna prasthApito'nagAraH aMtarA dvaimAsikaM parihArasthAnaM pratisevya Alocayet athAparA viMzatirAtrikI AropaNA AdimadhyAvasAne sArthaM sahetuM sakAraNamahInamatiriktam tena paraM saviMzatirAtrikau dvau mAsau // sU0 24 // dvaimAsikaM parihArasthAna prasthApito'nagAraH dvaimAsikaM parihArasthAnaM pratisevya Alocayet athAparA viMzatirAtrikI AropaNA sArtha sahetuM sakAraNa mahInamatiriktaM tena paraM saviMzatirAtrikau dvau mAsau // sU0 25 // mAsikaM parihArasthAnaM prasthApito'nagAro'ntarA dvaimAsikaM parihArasthAnaM pratisevya Alocayet athAparA vizatirAtrikI AropaNA AdimadhyAvasAne sArdhaM sahetuM sakAraNamahInamatiriktam tena paraM saviMzatirAtrikau dvau mAsau 26 // sU0 22-26 // cUrNI - etAni pAJcamAsikaparihArasthAnaprasthApitAnagArasya dvaimAsika parihArasthAcAturmAsika0 traimAsika 0 dvaimAsika * mAsikaparihArasthAnaprasthApitAnagArasya dvaimAsikaparihArasthAnasevanasUtraparyantAni paJca sUtrANi SANmAsikasUtravadeva pAzcamAsikAdiyathA sevanasUtrAdArabhya zrI nizItha sUtra
Page #540
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 20 sU0 27-29 parihArasthAnaprasthApitasyA''ropaNAvidhiH 449 yogaM vyatyayena vyAkhyeyAni / vizeSastvayam-yat AdimadhyAvasAne paJcAdimAsAnAM yathAyogaM trayo bhAgAH karaNIyA iti // sU0 22-26 // pUrva pANmAsikAdimAsikaparyantaparihArasthAnaprasthApitA'nagArasya dvaimAsikaparihArasthAnasevane saviMzatirAtrikadvimAsaprAyazcittadAnasvarUpaM pradarzitam, atha saviMzatirAtrikadvimAsaprAyazcittasevanAsamaye tatrApi yaH kazcit sAdhuH punarapi dvaimAsikaparihArasthAnaM sevate tasya prAyazcittavidhiM darzayati- 'savIsairAiyaM' ityAdi / sUtram--savIsairAiyaM dAmAsiyaM parihAraTThANaM paThavie aNagAre aMtarA domAsiyaM parihAraThANaM paDisevittA AloejjA ahAvarA vIsairAiyA ArovaNA AimajjhAvasANe saaThaM saheuM sakAraNaM ahINamairitaM teNa paraM sadasarAyA tiNNi mAsA // sU0 27 // chAyA-saviMzatirAtrikaM dvaimAsikaM parihArasthAnaM prasthApito'nagAro'ntarA dvaimA sikaM parihArasthAnaM pratisevya Alocayet athAparA viMzatirAtrikI AropaNA AdimadhyAvasAne sArtha sahetuM sakAraNamahInamatiriktaM tena paraM sadazarAtrAstrayo maasaaH||suu027|| cUrNI-'savIsairAiyaM' ityAdi / 'savIsairAiyaM domAsiyaM' saviMzatirAtrikaM dvaimA. sikam , tatra viMzatirAtribhiH sahitamiti saviMzatirAtrikam-viMzatirAtryadhikaM dvaimAsikaM mAsadayasaMpAdanayogyam 'parihArahANaM' parihArasthAnam-sAvadhakarbhAnuSThAnam , etAdRzakarmaNAM nirAkaraNAya tadanukUlaparihAratapasi 'padavie' prasthApita AropitaH 'aNagAre' anagAra-bhikSukaH-zramaNaH zramaNI vA 'aMtarA' antarA-tanmadhye'pi 'domAsiyaM parihAradvANa paDisevittA' dvaimAsikaM parihArasthAnaM pratisevya dvaimAsikapApasthAnapratisevanaM kRtvA 'AloejjA' Alocayet-svakRtakarmaNaH prakAzanaM kuryAt tadA 'ahAvarA vIsairAiyA ArovaNA' athAparA-tato'nyA pUrva sevyamAnadvimAsAdanyA viMzatirAtrikI AropaNA, tatra tAdRzamaparaM dvaimAsikaM parihArasthAnamAsevya yadi akapaTamAlocayati tadA viMzatyahorAtrasya prAyazcittaM bhavati / tacca 'AimajjhAvasANe' AdimadhyAvasAne viMzatidivasAtmake pratibhAge 'saaTTa saheuM sakAraNaM ahINamairittaM' sArtha sahetukaM sakAraNa-mahInamatiriktam anyUnAnadhikam yat yat pratisevitaM tatsarvameva dAtavyaM prAyazcittarUpeNa / teNa paraM' tena tataH paraM prasthApitadvaimAsikaprAyazcittasya viMzatirAtrikAropaNAsahitasavizatirAtrikaM sarvasaMkalitaM prAyazcittam 'sadasarAyA tiNi mAsA' sadazarAtrAvayo mAsAHdazAhorAtrasahitAstrayo mAsAH prAyazcittasya bhavantIti // sU0 27 // zrI nizItha sUtra
Page #541
--------------------------------------------------------------------------
________________ 450 nizIthasUtre sUtram--sadasarAiyaM temAsiyaM parihArahANa paTThavie aNagAre aMtarA domAsiyaM parihAraTThANaM paDisevittA AloejjA ahAvarA vIsairAiyA ArovaNA AimajjhAvasANe saaTTha saheuM sakAraNaM ahINamairitaM teNa paraM cattAri mAsA // sU0 28 // chAyA sadazarAtrikaM traimAsikaM parihArasthAna prasthApito'nagAraH antarA dvaimAsikam parihArasthAnaM pratisevya Alovayet athAparA viMzatirAtrikI AropaNA AdimadhyAvasAne sArtha sahetuM sakAraNamahInamatiriktaM tena paraM catvAro mAsAH // sU0 28 // ___ cUrNI-'sadasarAiyaM' ityAdi / 'sadasarAiyaM temAsiyaM' sadazarAtrikaM traimAsikamdazAhorAtrasahitaM traimAsikaM pUrvasUtroktam 'parihArahANa' parihArasthAnaM sAvadyakarmaNAmanuSThAnalakSaNam , tasmin sadazarAtrikatraimAsikapApanAzanAya parihAratapasi 'paTTa vie aNagAre' prasthApito'nagAraH prAyazcittakaraNAya niyukto bhikSukaH yadi 'aMtarA' antarA-madhye 'domAsiyaM parihArahANaM' dvaimAsikam mAsadvayasaMpAdanIya parihArasthAnam 'paDisevittA AloejjA' pratisevya pratisevanAM kRtvA Alocayet-gurusamIpe AlocanAM kuryAt tadA 'ahAvarA vIsairAiyA ArovaNA' athAparA viMzatirAtrikI AropaNA karttavyA prakRtaprAyazcittAdatiriktA vizatirAtripramANA dAtavyA / kathamityAha-'AimajjhAvasANe' AdimadhyAvasAne pratyekabhAge 'saaTuM saheuM sakAraNaM ahINamairittaM' sArtha sahetuM sakAraNamahInamatiriktaM sarva saMpUrNa prAyazcittaM dAtavyam 'teNa paraM cattAri mAsA' tena param-tataH-pUrvasUtroktAtparaM sadazarAtrikamAsadvayaviMzatirAtrikAropaNasaMmelanAtparaM catvAro mAsAH prAyazcittarUpeNa bhavanti // sU0 28 // sUtram-cAummAsiyaM parihAraTThANaM paTTavie aNagAre aMtarA domAsiyaM parihAraTThANaM paDisevittA AloejjA ahAvarA vIsairAiyA ArovaNA AimajjhAvasANe saaTuM saheuM sakAraNaM ahINamairittaM teNa paraM savIsairAiyA cattAri mAsA // sU0 29 // chAyA-cAturmAsikaM parihArasthAnaM prasthApito'nagAro'ntarA dvaimAsikaM parihAra sthAnaM pratisevya Alocayet athAparA viMzatirAtrikI AropaNA AdimadhyAvasAne sAthai sahetuM sakAraNamahInamatiriktaM tena paraM saviMzatirAtrikAzcatvAro mAsAH // sU0 29 // - cUrNI--'cAummAsiyaM' ityAdi / 'cAummAsiyaM parihAraThANaM' cAturmAsikaM parihArasthAnam-mAsacatuSTayena saMpAdanIya pUrvasUtroktaM parihArasthAnaM prati 'padvavie' prasthApitaH tasmin cAturmAsikaparihArasthAne samupasthApitaH 'aNagAre' anagAraH, zeSaM sarva pUrvasUtravadeva vyAkhyeyam , zrI nizItha sUtra
Page #542
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUNibhASyAvacUriH u0 20sU30-33 parihArasthAnaprasthApitasyA''ropaNAvidhiH 451 vizeSastvayam-atra sUne sarva prAyazcittamAropaNAsahitam 'savIsairAiyA cattAri mAsA' saviMzatiratrikA viMzatyahIrAtrasahitAzcatvAro mAsAH prAyazcittarUpeNa bhavantIti, zeSaM pUrvavaditi / / suu029|| sUtram-savIsairAiyaM cAummAsiyaM parihAraTThANaM paTThavie aNagAre aMtarA domAsiyaM parihArahANaM paDisevittA AloejjA ahAvarA vIsairAiyA ArovaNA AimajjhAvasANe saaTuM saheuM sakAraNaM ahINamairitaM teNa paraM sadasarAiyA paMca mAsA // sU0 30 // __ chAyA-saviMzatirAtrikaM cAturmAsikaM parihArasthAnaM prasthApito'nagAro'ntarA dvaimAsikaM parihArasthAnaM pratisevya Alocayet athAparA viMzatirAtrikI AropaNA Adi madhyAvasAne sArtha sahetuM sakAraNamahInamatiriktaM tena paraM sadazarAtrikAH paJca mAsAH // 30 // cUrNI-'savIsairAiyaM' ityAdi / savIsairAiyaM cAummAsiyaM' saviMzatirAtrikaM cAturmAsikam viMzatirAtrisahitamAsa catuSTayasaMpAdanayogyam 'parihArahANaM' parihArasthAnam , atra viMzatyahorAtrasahiteSu caturSu mAseSu viMzatyahorAtrikAropaNAsaMmelane sarve 'sadasarAiyA paMca mAsA' iti dazAhorAtrasahitAH paJca mAsAH prAyazcittatvena bhavanti, zeSaM sarva pUrvavadeva vyAkhyeyamiti // suu030|| sUtram-sadasarAiyaM paMcamAsiyaM parihAraTThANaM paTTavie aNagAre aMtarA domAsiyaM parihAraTThANaM paDisevittA AloejjA ahAvarA vIsairAiyA ArovaNA AimajjhAvasANe saaTTha saheuM sakAraNaM ahINamairittaM teNa paraM chammAsA / / sU0 31 // chAyA- sadazarAtrinaM pAJcamAsikaM parihArasthAnaM prasthApito'nagAro'ntarA dvaimAsikaM parihArasthAnaM pratisevya Alocayet athAparA viMzatirAtrikI AropaNA AdimadhyAvasAne sArtha sahetuM sakAraNamahInamatiriktaM tena paraM SaNmAsAH // 31 // cUrNI - 'sadasarAiyaM' ityAdi / 'sadasarAiyaM paMcamAsikaM' sadazarAtrikaM pAJcamAsikam, pUrvasUtrasaMprAptaM dazAhorAtrasahitaM pAJcamAsikam, zeSaM sarvaM pUrvavad vyAkhyeyam , vizeSastvayam-atra dazAhorAtrika pAJcamAsikaprAyazcitte viMzatirAtrikI AropaNA bhavati teNa paraM chammAsA' tataH sarvasaMkalitAH SaDmAsA bhavanti, na SaNmAsAdadhikaM prAyazcittaM bhavatIti / / sU0 31 // atha pANmAsikAdiparihArasthAnaprasthApanAyAM mAsikaparihArasthAnapratisevanAyAM pAkSikAropaNAviSayaM prAyazcittavidhiM pradarzayati--'chammAsiyaM' ityAdi / sUtram--chammAsiyaM parihAraTThANaM paTThavie aNagAre aMtarA mAsiyaM parihAraTThANaM paDisevittA AloejjA ahAvarA pakkhiyA ArovaNA zrI nizItha sUtra
Page #543
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthas AimajjhAvasANe asa saheuM sakAraNaM ahINamairitaM teNa paraM divaDDo mAso || sU0 32|| chAyA - SANmAsikaM parihArasthAnaM prasthApito'nagAro'ntarA mAsikaM parihArasthAnaM pratisevya Alocayet athAparA pAkSikI AropaNA AdimadhyAvasAne sArthaM sahetu sakAraNa mahInamatirikta tena paraM dvayartho mAsaH // sU0 32 || cUrNI - 'chammA siyaM' ityAdi / 'chammAsiyaM parihAraTThANaM' SANmAsikaM parihArasthAnam - mAsaSaTkena saMpAdanayogyaM parihArasthAnaM pratisevya tat pApanirAkaraNAya SANmAsikaparihAratapasi 'pavie aNagAre' prasthApito'nagAraH tAdRzaprAyazcittakaraNAya tatra niyojito bhikSuH yadi 'aMtarA' antarA - tanmadhye tAdRzaprAyazcittakaraNAvasare pramAdato mohanIya karmoMdAdvA 'mAsi parihAradvANaM' mAsikaM parihArasthAnaM pratisevate 'paDisevittA' pratisevyamAsikaparihArasthAnasya pratisevanAM kRtvA tAdRzakarmaNAM vinAzAya 'AloejjA' Alocayet - svakRtapApasya gurusamIpe prakAzanaM kuryAt / tatrAkapaTabhAvena AlocanAM kurvataH zramaNAdeH 'ahAvarA pakkhiyA ArovaNA' athAparA pAkSikI AropaNA, arthAt prAyazcittamadhye punaH pratisevitaparihArasthAnatyApanodanAya mAsamadhye paJcadazadivasasyaiva prAyazcittaM dAtavyam, kathamityAha'AimajjhAksANe saahaM saheuM sakAraNa ahINamairitaM ' AdimadhyAvasAne sahetuM sakAraNamahInamatiriktam-na nyUnaM nAdhikaM paripUrNa prAyazcittaM dAtavyam na kiJcidapi parityaktavyam / 'teNa paraM divaDDho mAso' tena paraM dvaya mAsaH paJcadazadivasAdhika eko mAsaH prAyazcittarUpeNa bhavati, atra pAkSikAropaNAyAH sadbhAvAdiiti // sU0 32 // 452 sUtram -- paMcamAsiyaM parihAraTThANaM paTTavie aNagAre aMtarA mAsiyaM parihAraTThANaM paDisevittA AloejjA ahAvarA pakkhiyA ArovaNA AimajjhAvasANe saahaM saheuM sakAraNaM ahINamairitaM teNa paraM divaDDho mAso || sU0 33|| chAyA -- pAJcamAsikaM parihArasthAnaM prasthApito'nagAro'ntarA mAsikaM parihArasthAnaM pratisevya Alocayet athAparA pAkSikI AropaNA AdimadhyAvasAne sAthai sahetu sakAraNamahInamatiriktaM tena paraM dvayardho mAsaH || lU0 33 // sUtram - - cAummAsiM parihAraTThANaM paTThavie aNagAre aMtarA mAsiyaM parihAraTThANaM paDisevittA AloejjA ahAvarA pakkhiyA ArovaNA AimajjhAvasANe saahaM saheuM sakAraNaM ahINamairitaM teNa paraM divaDDo mAso || sU0 34 // zrI nizItha sUtra
Page #544
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhANyAvacUriH u0 20 sU0 34 39 parihArasthAnaprasthApitasyA''ropaNAvidhiH 453 chAyA -- cAturmAsikaM parihArasthAnaM prasthApito'nagAro'ntarA mAsikaM parihArasthAnaM pratisevya Alocayet athAparA pAkSikI AropaNA AdimadhyAvasAne sArthaM sahetu sakAraNamahInamatiriktaM teNa paraM dvaya mAsaH || sU0 34|| sUtram - temAsiyaM parihAraTThANaM paTThavie aNagAre aMtarA mAsiya parihAraTThANaM paDisevittA AloejjA ahAvarA pakkhiyA ArovaNA AimajjhAvasANe saada saheuM sakAraNaM ahINamairittaM teNa paraM divaDDho mAso // sU0 35 // chAyA - traimAsikaM parihArasthAnaM prasthApito'nagAro'ntarA mAsika parihArasthAnaM pratisevya Alocayet athAparA pAkSikI AropaNA AdimadhyAvasAne sArtha sahetu sakAraNamahInamatiriktaM tena para dvayartho mAsaH // sU0 35|| sUtram - domAsiyaM parihAraTThANaM paTThavie aNagAre aMtarA mAsiyaM parihAraTThANaM paDisevittA AloejjA ahAvarA pakkhiyA ArovaNA AimajjhAvasANe saada saheu sakAraNaM ahINamairitaM teNa paraM divaDDho mAso // sU0 36 // chAyA- - dvaimAsikaM parihArasthAnaM prasthApito'nagAro'ntarA mAsikaM parihArasthAnaM pratisevya Alocayet athAparA pAkSikI AropaNA AdimadhyAvasAne sArtha sahetu sakA raNam ahInamatirikta tena paraM dvayardho mAsaH // s036|| sUtram - mAsiyaM parihAraTThANaM paTThavie aNagAre aMtarA mAsiyaM parihArANaM paDisevittA AloejjA ahAvarA pakkhiyA ArovaNA AimajjhAvasAne ahaM saheu sakAraNaM ahINamairittaM teNa paraM divaDo mAso || sU0 37 // chAyA- - mAsikaM parihArasthAnaM prasthApito'nagAro'ntarA mAsika parihArasthAna pratisevya Alocayet athAparA pAkSikI AropaNA AdimadhyAvasAne sArthaM sahetuM sakAraNamahInamatirikta tena paraM dvayardho mAsaH // sU0 37 // cUrNI - pUrvaM SANmAsikaparihArasthAne prasthApitasya tanmadhye mAsikaparihArasthAnapratisevanAyAM pAkSikI AropaNA tena dvayardho mAsaH prAyazcittatvena bhavatItyuktaM tathaiva pAJca mAsikacAturmAsika traimAsika - dvaimAsika - mAsika- parihArasthAnaprasthApitAnagArasyApi tanmadhye mAsikaparihArasthAnapratisevanAyAM pAkSikI AropaNA bhavati tena paraM dvayardho mAsaH prAyazcittasya bhavatIti zrI nizItha sUtra
Page #545
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre pAJcamAsikAdita Aramya mAsika paryantAni paJcApi sUtrANi vyAkhyeyAnIti viramyate || sU0 37|| tadevaM pUrvokteSu SANmAsikAdiSu SaTsu sUtreSu dvayartho mAsaH prAyazcittatvena pratipAditaH / atha yo dvamAsikaparihArasthAnaprasthApitaH san tanmadhye yadi mAsikaparihArasthAnaM pratisevate tadviSayakaM prAyazcittavidhimAha-- 'divaDDhamAsi' ityAdi / sUtram - divamAsiyaM parihAraTThANaM paTTavie aNagAre aMtarA mAsiyaM parihAraTThANaM paDisevittA AloejjA ahAvarA pakkhiyA ArovaNA AimajjhAvasANe saahaM saheuM sakAraNaM ahINamairittaM teNa paraM do mAsA // sU0 38 // chAyA - iyardhamAsika parihArasthAna 454 prasthApito'nagAo'ntarA mAsika parihArasthAna pratisevya Alocayet athAparA pAkSikI AropaNA sArthaM sahetu sakAraNamahonamatirikta tena paraM dvau mAsau // sU0 38 / cUrNI - 'divaDDamA siyaM' ityAdi / 'divaDDhamAsiyaM' dvayardhamAsikam dvitIyo'rdho yatra sa dvayarthaH sa mAsI yatra tad dvayarthamAsikam ' parihAradvANaM' parihArasthAnaM pApaprayojakaM karmAnuSThAnaM tatprati 'pavie prasthApitaH tAdRzakarma vinAzAya tAdRzaprAyazcittakaraNAya niyojitaH 'aNagAre ' anagAro - bhikSukaH 'aMtarA' antarA-madhye 'mAsiyaM parihArahANaM' mAsikaM parihArasthAnam 'paDisevittA' pratisevya - parihArasthAnapratisevanAM kRtvA 'AloejjA' Alocayet tasya 'ahAvarA pakkhiyA ArovaNA' athAparA pAkSikI paJcadazadivasapramANAtmikA AropaNA prAyazcittadAnarUpA prastutatapaH sthApitaprAyazcittAdadhikaM pAkSikaM prAyazcittaM dAtavyam / tacca 'AimajjhAvasANe' AdimadhyAvasAne 'saahaM saheuM sakAraNaM ahINamairittaM' sAthai sahetukaM sakAraNamahInamatiriktam pratisevitAnusAraM sarve prAyazcittarUpeNa dAtavyaM na kimapi tyaktavyam 'teNa paraM do mAsA' tena paraM dvau mAsau tataH paraM sarva dvau mAsau prAyazcittarUpeNa bhavataH / cardhamAsikaprAyazcitte AropaNAyAH pakSaH saMmelyate tadA paripUrNau dvau mAsau jAyete iti bhAvaH || sUtram - domAsiyaM parihAradvANaM paTThavie aNagAre aMtarA mAsiya parihArANaM paDisevittA AloejjA ahAvarA pakkhiyA ArovaNA AimajjhAvasANe saakSaM saheDaM sakAraNaM ahINamairitaM teNa paraM aDDA ijjA mAsA || sU0 39 // chAyA - dvaimAsikaM parihArasthAnaM prasthApito'nagAro'ntarA mAsika parihArasthAnaM pratisevya Alocayet athAparA pAkSikI AropaNA AdimadhyAvasAne sArthaM sahetu sakAraNam ahInamatirikta tena param sAdhatRtIyo mAsau // sU0 39 // zrI nizItha sUtra
Page #546
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 20 sU0 40-43 parihArasthAnaprasthApitasyA''ropaNAvidhiH 455 cUrNI- 'domAsiya' ityAdi / 'domAsiyaM parihArahANaM' dvaimAsikaM pUrva sUtrasaMprApta parihArasthAnam 'paTTavie aNagAre' prasthApito'nagAra; ityAdi vyAkhyA spaSTA / atra vizeSastvayam-yadA dvaimAsikaparihArasthAnasevanAyAM pAkSikI AropaNA saMmelyate tadA 'aDDAijjA domAsA' ardhatRtIyau dvau mAsau prAyazcittarUpeNa bhavataH iti // sU0 39 / / sUtram-aDDAijjamAsiyaM parihAraTThANaM paThavie aNagAre aMtarA mAsiyaM parihArahANaM paDisevittA AloejjA ahAvarA pakkhiyA ArobaNA AimajjhAvasANe saaTTha saheuM sakAraNaM ahINamairitaM teNa paraM tiNNi mAsA // sU0 40 // chAyA-sArdhadvaimAsika parihArasthAna prasthApito'nagAro'ntarA mAsika parihArasthAna pratisevya Alocayet athAparA pAkSikI AropaNA AdimadhyAvasAne sArtha sahetu sakAraNamahInamatirikta tena paraM trayo mAsA ||suu0 40 // cUrNI- 'aTThAijjamAsiyaM' ityAdi / 'aDUDhAijjamAsiyaM' ardhatRtIyamAsikam sArdhamAsadvayaM pUrvasUtrasaMprAptam 'parihArahANaM' parihArasthAnaM prati 'paTTavie' prasthApito'nagAraH, ityAdi vyAkhyA prAgvat, atra sArdhadvaimAsikaparihArasthAnapratisevanAyAM pAkSikI mAropaNA saMmelyate tadA 'tiNNi mAsA' trayo mAsAH prAyazcittarUpeNa bhavantIti / / sU0 40 // sUtram-temAsiyaM parihAraTThANaM paTThavie aNagAre aMtarA mAsiyaM parihAraTThANaM paDisevittA AloejjA ahAvarA pakkhiyA ArovaNA AimajjhAvasANe saaTuM saheuM sakAraNaM ahINamairitaM teNa paraM adbhuTThA mAsA / / sU0 41 // lAyA traimAsika parihArasthAna prasthApito'nagAro'ntarA mAsika parihArasthAna pratisevya Alocayet athAparA pAkSikI AropaNA AdimadhyAvasAne sArtha sahetuM sakAraNamahInamatirikta tena param ardhacatuthA mAsAH // sU0 41 // cUrNI- 'temAsiyaM' ityAdi / 'temAsiyaM parihArahANaM pahavie' traimAsikaM pUrvasUtrasaMprApta parihArasthAnaM prasthApito'nagAraH, zeSaM pUrvavat, atra sarva prAyazcittam 'adadhaTTAmAsA' iti ardhacaturthAH, caturthaH a! yatra te ardhacaturthAH-sArdhAtrayo mAsA bhavanti, yadA triSu mAseSu pAkSikI AropaNA saMmelyate tadA sArdhAstrayo mAsAH prAyazcittarUpeNa bhavantIti bhAvaH // sU0 41 // zrI nizItha sUtra
Page #547
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre sUtram -- achuTThamAsiyaM parihAraTThANaM paTThavie aNagAre aMtarA mAsiyaM parihAradvANaM paDisevittA AloejjA ahAvarA pakkhiyA Aro, vaNA AimajjhAvasANe saahaM saheuM sakAraNaM ahINamairitaM teNa paraM, cattAri mAsA // sU0 42 // chAyA - ardhacaturthamAsika 456 parihArasthAnaM prasthApito'nagAro'ntarA mAsika parihArasthAna pratisevya Alocayet athAparA pAkSikI aropaNA AdimadhyAvasAne sArthaM sahetuM sakAraNamahInamatirikta tena paraM catvAro mAsAH // sU0 42 // cUrNI -- asyApyarthaH pUrvasUtrabadeva jJAtavyaH, vizeSastvayam - 'adhuDamA siyaM' arthacaturthamAsikam - sArdhatraimAsikaM yat pUrvasUtre saMprAptaM tat prati tatra prasthApito'nagAraH, ityAdi pUrvavad vyAkhyeyam, 'teNa paraM' tadanantaraM sarve prAyazcittaM ' cattAri mAsA' catvAro mAsA bhavanti / yadA sArdheSu triSu mAseSu pAkSikI AropaNA saMmelyate tadA paripUrNAzcatvAro mAsAH prAyazcittarUpeNa bhavantIti bhAvaH // sU0 42 // sUtram -- cAummAsi parihAraTThANaM paTTavie aNagAre aMtarA mAsiya parihAraTThANaM paDisevittA AloejjA ahAvarA pakkhiyA ArovaNA AimajjhAvasANe saahaM sahetuM sakAraNaM ahINamairitaM teNa paraM aDDapaMcamA mAsA || sU0 43 // chAyA - cAturmAsika parihArasthAna prasthApito'nagAro'ntarA mAsika pari hArasthAnam pratisevya Alocayet athAparA pAkSikI AropaNA AdimadhyAvasAne sArtha sahetu sakAraNa mahInamatiriktaM tena param arddha paJcamA mAsAH // sU0 43 // cUrNI - 'cAummAsi' ityAdi / ' cAummA siyaM parihAraTThANaM pavie aNagAre ' cAturmAsikaM pUrvasUtrasaMprAptaM parihArasthAnam 'paTTavie' prasthApitaH - tAdRzaprAyazcitte niyojitaH 'aNagAre ' anagAro bhikSukaH, zeSaM pUrvavad vyAkhyeyam atra sarvaM prAyazcittam - caturSu mAseSu pAkSikI AropaNAyAH saMmelanena 'aDDhapaMcamA mAsA' iti arddhaH paJcamo yatra te arddhapaJcamAH, etAdRzA mAsAH sArdhAzcatvAro mAsA bhavantIti bhAvaH / sU0 43 // " sUtram - - aDDapaMcamamA siyaM parihAraTThANaM paTThavie aNagAre aMtarA mAsiyaM parihArANaM paDisevittA AloejjA ahAvarA pakkhiyA orAvaNA AimajjhAvasANe saaTTha saheuM sakAraNaM ahINamairittaM teNaparaM paMca mAsA || sU0 44 // zrI nizItha sUtra
Page #548
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 20 sU044-46 parihArasthAnaprasthApitasyA''ropaNAvidhiH 457 chAyA - arddha pabcamamAsika parihArasthAnaM prasthApito'nagAro'ntarA mAsika parihArasthAnaM pratisevya Alocayet athAparA pAkSikI AropaNA AdimadhyAvasAne sArtha sahetuM sakAraNa mahInamatirikta tena paraM paJca mAsAH // sU0 44|| cUrNI -- ' aDDhapaMcamamAsi' ityAdi / 'aDDhapaMcamamA siyaM' arddhapazcamamAsikam catvAro mAsAH saMpUrNAH paJcamamAsasyAddha bhAga iti arddhapaJcamamAsikaM yata pUrvasUtre saMprAptaM tat ityAdi vyAkhyAnaM pUrvavat kartavyam, kevalaM tena param - tataH pazcAt - atrApi ardhapaJcamamAseSu iti sArdheSu caturSu mAseSu yadi pAkSikI AropaNA saMmelyate tadA paripUrNAH paJca mAsA prAyazcittarUpeNa bhavantIti bhAvaH // sU0 44 // sUtram - paMcamAsi parihAraTThANaM paTThavie aNagAre aMtarA mAsiyaM parihAradvANaM paDisevittA AloejjA ahAvarA pakkhiyA ArovaNA AimajjhAvasANe aGkaM saheuM sakAraNaM ahINamairittaM teNa paraM aDDhachaTThA mAsA // sU0 45 // chAyA - pAJcamAsika parihArasthAna prasthApito'nagAraH antarA mAsika parihArasthAna' pratisevya Alocayet athAparA pAkSikI AropaNA AdimadhyAvasAne sArtha sahetu sakAraNamahInamatirikta tena paramarddhaSaSThA mAsAH || sU0 45 // cUrNI -- 'paMcamAsiyaM' ityAdi / paMcamA siyaM parihAraTThANaM' pAJcamAsikaM yatpUrvasUtrasaMprAptaM tat parihArasthAnaM prasthApito'nagAraH, ityAdi sarve pUrvavadeva vyAkhyeyam / atra paJcasu mAseSu pAkSikI AropaNA saMmelyate tadA 'aDDhachaTThA mAsA' iti arddhaSaSThA mAsAH sArddhAH paJcamAsAH prAyazcittarUpeNa bhavantIti bhAvaH // sU0 45 // sUtram - addhachaTThamAsiyaM parihAraTThANaM paTThavie aNagAre aMtarA mAsiyaM parihAraTThANaM paDisevittA AloejjA ahAvarA pakkhiyA ArovaNA AimajjhAvasANe saahaM saheuM sakAraNa ahINamairitaM teNa paraM chammAsA || sU0 46 // || nizI hajjhayaNe vIsaimo uddeso samatto ||20| chAyA - arddha SaSThamA sika parihArasthAna prasthApito'nagAro'ntarA mAsika parihArasthAna pratisevya Alocayet athAparA pAkSikI AropaNA AdimadhyAvasAne sArtha sahetu sakAraNamahInamatirikta tena paraM SaNmAsAH // 0 46 // || nizIthAdhyayane viMzatitamodezakaH samAptaH // 20 // 58 zrI nizItha sUtra
Page #549
--------------------------------------------------------------------------
________________ mi cUrNI - 'addhachaTTamAsi' ityAdi / 'addhachaTTamAsi' ardhaSaSThamAsikam, paJca mAsAH saMpUrNAH SaSThamAsasya arddha bhAgaH ityevamarddhAdhikaM pAJcamAsikaM parihArasthAnamityevaM krameNa prakRtasUtrasya vyAkhyAnaM kartavyaM kevalaM tataH paramiti tataH paJcAt arddhaSaSThamAseSu - sArdheSu paJcasu mAseSu pAkSiko AropaNA saMmelyate tadA paripUrNAH SaD mAsAH prAyazcittarUpeNa bhavanti, nAsti SaNmAsAnantaraM prAyaJcittamiti bhAvaH / sU0 46 // 458 iti zrI -- vizvavikhyAta - jagadvallabha - prasiddhavAcaka - paJcadazabhASAkalitalalita kalApAlApaka pravizuddhagadyapadyanaikagranthanirmApaka - vAdimAnamardaka- zrIzAhU chatrapati kolhApurarAjapradatta" jaivazAstrAcArya " - padabhUSita - kolhApurarAjaguru - bAlabrahmacAri - jainAcArya - jainadharma divAkara - pUjyazrI - ghAsIlAlavati - viracitAyAM "nizIthasUtrasya" cUrNi bhASyAvacUrirUpAyAM vyAkhyAyAm viMzatitamoddezakaH samAptaH // 20 // zrI nizItha sUtra EmAE+@ZZ@ // samAptaM nizIthAdhyayanam / / 71910
Page #550
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtrasya kiJcit zuddhipatram pRSTa paMkti u.1 azuddhiH zuddhiH 2 8 ....pratipAdikAni pratipAdakAni 9 15-16 suttarajjuvakkehiM ca, daMDakaDagehiM tahA, suttarajjuvakalehiM, daMDakaDagehiM tahA, cilimilI khupaMcahA, bhikkhuhiN| cilimilI paMcahA khu kAyadhAkaraNijjA no|| bhikkhuhi na saa|| 9 17-18 sUtrarajjuvalkalaizca, daNDa sUtrarajjuvalkalaiH, daNDakaTakaistathA / kaTakAbhyAM tathA / cilimilI khalu paMcadA, bhikSubhiH kriya cilimilI paJcadhA khalu kartavyAbhikSumANA no|| bhina sA // vaMzo daMDAdiH, kaTakamayI javanikA, vaMzo daNDAdiH, kaTaka vaMzatvaka, tAbhyAM vaMzakaTakAdibhyAM tAbhyAM taMzakaTakAbhyAM 128 17 u.4....133 ....136 gamatripaJcAzatsUtrAtmakaH gamaH SaTpazcAzatsUtrAtmakaH / trayastriMzadadhikazatatamaM SaTtriMzadadhikazatatamaM tripaJcAzatsUtrasamudAyo'tra SaTpaJcAzatsutrasamudAyo'tra // sU. 133 // // sU0 136 // // sU0 133 // // sU0 136 // 265 12-63 pAdAmArjanasUtrAdArabhya pAdAmArjanaSoDazatamasUtrAdAramya ekasaptatitriSaSTitamazIrSadauvArikAsUtraparyanta- tamazIrSadauvArikAsUtraparyantaSaTpazcAzat sUtrANi sUtrANi 12-63 12-66 / Age uddezasamAptitaka tIna tIna saMkhyA bar3hAte jAyo / // sU0 5-9 // // sU0 5-11 // 265 2. sUtrapaJcaka sUtrasaptakaM 265 16 zrI nizItha sUtra