Book Title: Uttaradhyayan Sutram Part 02
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
__ पीयूषयषिणी-टीका स.२० कृणिकृता सिद्धाना महायोरस्य च स्तुति १२९
भूतप्रहरगविशेषसामन्याचाग्निरूपरनन वर्तितु गाल येषा ते चक्रातिन, चातुरन्ताश्च ते चक्रवर्तिन चातुरन्तचक्रवर्तिन , धर्मेग-न्यायेन वग श्रेष्टा टतरतार्थिकाऽपेभयेति धर्मग , धमा प्रागानिपातानिनिवृत्तिनानगालादिरूपा , 'धर्मा. पुण्ययम-न्याय-म्वभावाऽऽचार-सोमपा '-डयमर , तग =श्रेष्टा अन्यतीर्थिकापे सयेति धर्मग, ते च ते चातुरन्तचक्रत्तिनश्चेति-धर्मवरचातुरन्तचक्रवर्त्तिन । यदा चातुरत च तचक्र चातुरन्तचक्र, वञ्च तचातुरतचा वरचातुरन्तचक्र, धर्मो वरचातुरन्तचक्रमिव धर्मग्चातुरन्तचक तेन पर्तितु-वर्तयितु वा गाल येषा ते धर्मररचातुरन्तचक्रवत्तिनम्तेभ्य , 'दीवो' द्वापेभ्य -मसारसमुद्रे निमन्नता द्वापतुल्यवात् । 'ताण' गाणभ्य'-कर्मकदकिये गये है। इन चार मामा के जो स्वामी है वे चातुरत है। चक्रगद का अर्थ रनरूप प्रहग्ण-डात्रपिगैप है। चक्रवर्ती के चौदह रना मे एक रत्न चक्र भा होता है । चक्रवर्ती क चक्रग्नसदृश सम्यकचारिकरूपी रत्न से वर्तन करन का जिनका स्वभार हे वे चक्रवर्ती है। धर्म गद का अर्थ न्याय और प्राणानिपातानि-निवृत्ति, दान, गोठ, आदि भी है। धर्म से-न्याय से, अथना-प्राणातिपातादि-निवृत्ति, दान, माल-आदि से जो अन्यतार्थिका का अपेक्षा उत्तम है वे धर्मररचातुरन्तचकरता है। अथा-चातुरन्तचक्रसदृश धर्म से जिनका वर्तन का स्वभार है वे धर्मरग्चातुरन्तचकरी हे । ऐसे धर्मचरचातुरनचक्रातिया के लिये नमस्कार हो। 'दीवो' -मारसमुद्र मे इरते हुए प्रागियों जो द्वाप के समान आधार है ऐसे प्रभु के लिये नमस्कार हो । (ताग) कम से कदर्थित प्राणियो ત્રણ દિશાઓમાં ઉપાધિના ભેદથી ત્રણ સમુદ્ર એ ચતુરન્ત પદથી લેવાયું છે
આ ચાર સીમાઓના જે સ્વામી છે તે ચાતુરન્ત છે ચક્ર શબ્દનો અર્થ રત્નરૂપ પ્રહરણ અર્થાત્ શસ્ત્રવિશેષ છે. ચક્રવતીના ચૌદ રત્નોમાં એક રન ચક્ર પણ હોય છે ચક્રવતીના ચક્રરત્નમદશ સમ્યા રિત્રરૂપી રત્નથી વર્ણન કરવાને જેને સ્વભાવ છે તે ચક્રવતી છે ધર્મ શબ્દને અર્થે ન્યાય અને પ્રાણાતિપાતાદિનિવૃત્તિ, દાન, શીલ આદિ પણ છે ધર્મથી, ન્યાયથી અથવા પ્રાણાતિપાતાદિનિવૃત્તિ, દાન, શીલ આદિથી જે અન્યતીથિની અપેક્ષાએ ઉત્તમ છે તે ધર્મવરચાતુરન્તચક્રવતી છે અથવા વરચાતુરચકસદુશ ધર્મથી જેને વર્તવાને સ્વભાવ છે તે ધર્મવરચાતુરન્તચક્રવતી છે એવા ધર્મવરચાતુરન્તચક્રવત્તીઓને નમસ્કાર હો (दीगो) मसारमभुद्रमा मत प्राणीमान दीपना समान २ माधा
