Book Title: Uttaradhyayan Sutram Part 02
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
-
२४८
औपपातिकसत्रे स तस्य गृहस्थावस्थाया विजयिन सार्वरिको जात , गया कदकुमारस्य पालक इति ।३। यो राजो युपराजस्य वा वधक स चतुर्थभनान्तर्गत । अनामितत्वात् वधक परपक्ष , राजा तु परपक्ष एवास्ति ।४।
प्रथमभङ्गे योऽनुपरत स प्रायश्चित्तानई , तस्मात् तस्य साधुवपमपट्टय गुरुणा बहिर्निस्सारण करणीयम्, यस्तूपरत 'पुनर्नव करिष्यामी' ति प्रतिजानाति तस्य तपोरूप करनेवाला साधु । (३) परपक्ष, स्वपक्ष मे दुष्ट-साधु से द्वेप करनवाला गृहस्थ । इसका उदाहरण इस प्रकार है-किसी साधुन गृहस्थावस्था म वादनिनाद म क्रिमी को पराजित किया था। पराजित मनुष्य उसका वैरी हो गया। बाद में विजयी मनुष्यने दीक्षा लेकर साधुत्व को अङ्गीकार किया, उस समय पराजित मनुष्य तीत्र वैरानुबध के कारण उस साधु को मार डाला। जैसे-पालकने स्कन्दक आदि पॉचसौ मुनियों को मार डाला। तथा (४) परपक्ष-परपक्ष मे दुष्ट-गृहस्य से द्वेप करनेवाला गृहस्थ । इसका उदाहरण है-राजा वा युवराज का वध करनेवाला गृहस्थ । हत्या करनेवाला अदीक्षित होने के कारण परपक्षा है, राजा आदि तो परपक्षी है ही, इसलिये यह चतुर्थ भङ्ग का उदाहरण है।
प्रथमभङ्ग में जो साधु अनुपरत है, अथात् मृतगुरु के दात पाडना आदि दुष्कृत्य से निवृत्त नहीं होता है, वह प्रायश्चित्त का अधिकारी नहा है। गुरु को चाहिये कि ऐसे साधु का वेष छीन ले, और गच्छ से उसको निकाल दे। जो साधु दात पाडना आदि दुष्कृत्यों से निवृत्त हो जाता है, और प्रतिज्ञा करता हे कि "मै अब फिर कमा ऐसा काम नहीं करूँगा" વાળે સાધુ (૩) પરપક્ષ, સ્વપક્ષમાં દુ-સાધુને દ્વેષ કરવાવાળા ગૃહસ્થ આનું ઉદાહરણ આમ છે–ોઈ સાધુએ ગૃહસ્થાશ્રમમાં વાદવિવાદમાં કેઈને પરાજિત કર્યો હતો પરાજિત માણસ તેને વેરી થઈ ગયે પછી વિજયી મનુષ્ય દીક્ષા લઈ સાધુત્વ અગીકાર કર્યું, તે સમયે પરાજિત મનુષ્ય તીવ્ર વૈરાનુબ ધને કારણે તે સાધુને મારી નાખે જેમ, પાલકે સ્ક દ. આદિ પાસે મનિએને મારી નાખ્યા તથા (૪) પરપક્ષ, પરપક્ષમાં દુષ્ટગૃહસ્થાને દ્વેષ કરવાવાળા ગૃહસ્થ તેનું ઉદાહરણ છેરાજા અથવા યુવરાજને વધ કરવાવાળા ગૃહસ્થ હત્યા કરવાવાળે અદીક્ષિત હેવાને કારણે પરપક્ષી છે, રાજા આદિ તે પરપક્ષી છે જ, આથી એ ચતુર્થ ભ ગનું ઉદાહરણ છે
પ્રથમ ભાગમા-જે સાધુ અનુપરત છે અર્થાત્ મરેલા ગુરૂના દત પાડવા આદિ દુષ્કૃત્યથી નિવૃત્ત થતો નથી તે પ્રાયશ્ચિત્તને અધિકારી નથી ગુરૂએ એવા સાધનો વેષ છીનવી લેવો જોઈએ અને ગ૭થી તેને બહિષ્કાર કરવો જોઈએ જે
