Book Title: Uttaradhyayan Sutram Part 02
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
पीयूषयषिणी-टोका सू ३० दिनयभेदवर्णनम्
२६९ पिनयोऽयंत परेच तिव्य -प्रपम प्रगस्ताऽप्रशस्तभेदेन द्विविध विधाय, तत परम् अप्रगस्तवाग्विनये मानयानिविटापगानि टेयाति, प्रशस्तपापिनये निरवद्यादानि विशेपऔर अप्रान्त भेट से तो प्रकार का है । जो वचन सापद्य-पापमहित हो, सक्रिय-प्राणातिपानातिक की आरम्भक्रिया से युक्त हो, सकर्कग-कर्कगता से युक्त हो, कटुक-स्वपर को कटुकरस के समान उद्विग्न करन वाला हो, निष्टुर-दयारहित हो, परप-कठोर हो, आववकर-भाववका पाटकहो, रेटकर-यमसमापि का विनाशक हो,भेट कर-समाधि का विपातक हो, परितापनकर- प्राणियों के लिये सतापजनक हो, उपद्रवणकर-प्राणिया के लिये उपद्रवकारी हो, तथा भूतोपघातिक-प्रागियों की हिंसा करने वाला हो, ऐसा
चन अप्रगस्तपचन है। इस तरह का वचन नहीं बोलना अप्रास्तपचनविनय है। तथा-जो वचन निरयद्य-पापरहित हो, अक्रिय-प्राणातिपातादिक क्रिया से विरत हो, अफग-प्रेमसहित हो, अटक-स्वपर के लिये उद्वेगजनक नहीं हो, अनिष्टुर-दया --सहित हो, अपरुप-कोमल हो, अनासकर--मवरयुक्त हो, अच्छेदकर-छेढकर नहा हो अर्थात् मयमसमाधि से युक्त हो, अमेढकर-भेट कर नहीं हो, अथात समाधियुक्त हो, अपरितापनकर-प्राणियों को सताप दने वाला नहीं हो, अनुपद्रवणकर-प्राणियों के लिये उपद्रव करने वाला नहीं हो, और अभूतोपघातिक-प्राणियों की हिंसा करने वाला नहीं हो, પ્રકારે વચનને વિનય પણ પ્રસ્ત અને અપ્રશસ્ત ભેદે કરીને બે પ્રકારને છે જે વચન સાવદ્ય-પાપરહિત હોય, સક્રિય-પ્રાણાતિપાતાદિકની આર ભા ક્રિયાથી યુક્ત હોય, સક-કશતાવાળું હોય, કડ-વપરના કટુ (કડવા) રસની પેઠે ઉદ્વિગ્ન કરવાવાળ હોય, નિષ્ફર-દયારહિત હોય, પરુષ-કઠોર હોય, આસવર-આસવનું ઉત્પાદક હોય, છેદકર-નયમ સમાધિનુ વિનાશક હોય, ભેદર-સમાધિનુ વિઘાતક હોય, ઉપદવણકર-પ્રાણિઓને માટે ઉપદ્રવકારી હોય, તથા ભૂતપઘાતિ પ્રાણીઓની હિસા કરનારુ હેય, એવુ વચન અપ શસ્ત વચન છે એવી જાતનું વચન બોલવું નહિ તે અપ્રશસ્તવચનવિનય છે તથા જે વચન નિગ્વદ્ય-પાપરહિત હોય, અક્રિય-પ્રાણાતિપાતાદિક ક્રિયાથી વિરત હોય, અશ-પ્રેમસહિત હોય, અવક–રવપરના માટે ઉઠેગજનક ન હેય, અનિષ્ફર-દયાવાળુ હોય, અપરુષ–સોમળ હોય, અનાજવકર-સ વર યુક્ત હોય, અને છેદ-ડેદર ન હોય, અર્થાત્ સ યમ–સમાધિવાળું હોય, અભેદકર-ભેદઠર ન હોય, અર્થાત્ સમાધિયુક્ત હય, અપરિતાપનકર-પ્રાણિ એને સતાપ આપનાર ન હોય, અનુપદ્રવક–પ્રાણિઓને માટે ઉપદ્રવ કરનારું ન હોય અને અભૂતપઘાતિ-પ્રાણિઓની હિસા કરવાવાળું ન હોય એવા
