Book Title: Uttaradhyayan Sutram Part 02
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
-
-
उत्तरायन 'व्यत्येत्वायुः कालः, गन्छन्तु रानयोहानि च । अस्माक तु भोगेः प्रयोजनम् । भोगाथ सन्ति मदायत्ताः' इति मन्यसे चेत् तदप्ययुक्तमेव । यत पुरु 'पाणा भोगा अपि नित्या न सन्ति । यथा पक्षिणः क्षीणफलम्कलरहित मुमक्ष त्यजन्ति । तथा-भोगाः पुरुषम् उपेत्य समागत्य क्षीणपुण्यं त पुरुष त्यजन्ति । पुण्यानुरोधेन पुरुप प्राप्य तत्क्षये सति समवृत्या त मुञ्चन्ति, न तु पुरुषामिप्रायेणेति भावः । मोगा अस्थिरा इति निष्कर्षः॥ ३१ ।। जय क्षण, याम, दिवस एव मास के यहाने से आयु ही व्यतीत होती रहती है तो घडे अचरज की बात है कि विद्वानों को अपनी इस ऐसी परिस्थितिमें निद्रा भी कैसे आती है। लाभमें तो सयको आनद होता है पर ह्रासमें आनद कैसा? चिन्ता होनी चाहिये कि हमारा एक भी आयु का दलिक व्यर्थ व्यतीत न हो जावे । यदि तुम्हारा इस पर ऐसा कहना हो कि भले आयु न्यतीत होती रहे-रात्रि एव दिवसभी योंही निकलते जायें तो हमको इनसे क्या प्रयोजन, जिनसे हमको प्रयोजन है ऐसे वे
भोग तो हमारे आधीन है सो राजन् ! तुम्हारी यह मान्यता यिल___ कुल गलत है क्यों कि ये भोगभी तो नित्य नहीं है । (खीणफल दुम - जहा पक्खी चयति तहा भोगा उवेच्च पुरिस चयति-क्षीणफल द्रुम- यथा पक्षिणः त्यजन्ति तथा भोगाः उपेत्य पुरुप त्यजन्ति ) जिस प्रकार क्षीण फलवाले वृक्षका पक्षी त्याग कर देते है उसी प्रकार क्षीण पुण्यवाले पुरुषका ये मोग भी प्राप्त होकर परित्याग कर देते है।
भावार्थ-भोगोंकी प्राप्ति होना शुभकर्मो के आधीन है। जबतक છે જ્યારે ક્ષણ યામ, દિવસ અને મહીનાની ગણત્રીથી આયુષ્ય વ્યતીત થતું રહે છે ત્યારે ઘણુ અચરજની એ વાત છે કે, વિદ્વાનેને પિતાની આવી પરિસ્થિ -તિમા પણ નિદ્રા કેમ આવે છે? લાભમાનતે બધાને આનદ થાય છે. પરંતુ હાસમાં આનદ કે? ચિંતા થવી જોઈએ કે, મારા આયુષ્યની એક પણ પળ વ્યર્થ ન વીતી જાય જે તમારૂ આમાં એમ કહેવાનું હોય કે ભલે આયુષ્ય વીતી જાય, રાત્રી અને દિવસ પણ એમજ નિકળતા જાય મા અમને
પ્રજન છે ? જેનાથી અમારે, પ્રજને છે એવા કામગ તે અમારે આધીન છે તે હે રાજન !, તમારી એવી માન્યતા બીલકુલ ભૂલ ભરેલી છે કેમ કે, ભગપણે નિત્યતો નથી જ જે પ્રમાણે ફળ વગરના વૃક્ષને પક્ષીઓ ત્યાગ કરી દે છે એજ પ્રમાણે ક્ષીણ પુષ્યવાળાં પુરુષને આ ભેગ‘પણ પ્રાપ્ત થઈને 'પરીત્યાગ કરી દે છે ?
ભવાઈ. ભેગોની પ્રાપ્તિ થવી તે શુભકના આપી છે જ્યા સુધી
