Book Title: Uttaradhyayan Sutram Part 02
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
पीयूषषिणो-टीका र ५३ भगवदर्शनार्थ पूणिकस्य गमनम् कव्वड-दोणमुह-मडव-पट्टण-आसम-निगम-सवाह-सनिवेसाण आहेवच्च पोरेवच्च सामित्त भट्टित्त महत्तरगत आणा-ईद्रोणमुख जलस्थलपथोपेतम् , मडम्बम-अविद्यमानासन्नग्रामातरम्, 'पट्टण' पत्तनम् जलपथन स्थलपयेन वा निर्गमप्रवेशो यत्र तत् पत्तनम् , यया काञ्चीतो मुम्बापुरी, यद्वा-जलपथनैव निर्गमप्रवेगौ न तु स्थल्पयेन, यथा-भारताद् आग्लराजधानी 'इग्लेण्ड' इति प्रसिद्धा, तत्, किंच-स्थल्पयनै निर्गमप्रनेगी न तु जल्पयेन तत्, एतत् सर्वं पत्तनमुच्यते । यद्वाया सर्व वस्तु लन्यते तत् पत्तनम् । आश्रम =तापमाद्यावास , निंगम =याणियप्रधान नगरम् , संवाह =कृपीपलाना धान्यरक्षणस्थानम् , निवेश -सार्थकटकादीनामुत्तरणस्थानम् । तेषाम्-'आहेबच्च' आधिप यम् , 'पोरेवञ्च' पौगेवृत्त्यम्=पुरोवर्तिवम्-अप्रेसरत्वम् 'साऐसी बस्तिया के, पेटा के-धूलि क प्राकार से परिवष्टित स्तियां क, कर्नटा के-सामान्य नगरों के, द्रोणमुग्या-जलमार्ग एव स्थलमार्ग से युक्त प्रदा के, मडम्यो-जिनके आसपास दूसरे ग्राम नहीं होते हैं ऐसे प्रदेशा के, पत्तना क-जहा जलपथ से भी एव स्थलपथ से भी आना-जाना होता है, जैसे कगॅची से बम्बई, अथवा जहा सिर्फ जलमार्ग से ही आनाजाना होता है, जैसे भारत से इद्गलैन्ट, अथना स्थलमार्ग से ही जहा आना-जाना होता है, ये सभी पत्तन कहलाते है । अथवा समस्त वस्तुओं का लाभ जहा होता है वह भी पत्तन है, ऐसे पत्तना के आश्रमों के अर्थात् तापम आदि के आवास के, निगमो के अर्थात् व्यापारिक नगरों के, स्वाही क जयात् किमानों के धान्य आदि रसन के स्थलों के, तथा मनिवेगों के अथात् सार्थवाह और सेना आदि के उतरने के स्थानों के आधिपत्य को, पौरवृत्य को अप्रेसरत्वको, स्वामित्र को-प्रभुध को, उनके भर्तत्व को-पोपकव को, उनमें मह
ખેટેના–ધૂળ (માટી)ના પ્રાગારથી પરિષિત વસ્તીઓના, બટેના સામાન્ય નગરોના, દ્રોણમુખોના-જલમાર્ગ તેમજ સ્થલમાર્ગથી યુક્ત પ્રદેશના, મડબેના--જેની આસપાસ બીજા ગામ ન હોય તેવા પ્રદેશોના, પત્તના--જ્યા જેલમાર્ગથી તેમજ સ્થલમાર્ગથી પણ આવી જઈ શકાતું હોય જેમકે કરાંચીથી મુબઈ, અથવા જ્યા માત્ર જલમાર્ગથી જ આવી જઈ શકાય, જેમકે ભારતથી ઈગલાડ, અથવા માત્ર સ્વલ માર્ગથી જ જ્યા જઈ આવી શકાય તે બધા પત્તન કહેવાય છે, અથવા સમસ્ત વસ્તુઓની પ્રાપ્તિ જ્યા થઈ શકે તે પણ પત્તન છે એવા પત્તોના, આશ્રમના અર્થાત્ તાપસ આદિના આવાસોના, નિગમોના અર્થાત્ વ્યાપારિક નગરના, સ વાહોના અર્થાત્ ખેડુ તેના ધાન્ય આદિ રાખવાના સ્થળોના, તથા સનિવેશના અર્થાત્ સાર્થવાહ અને તેના આદિના ઉતરવાના સ્થાનના આધિપત્યને, પૌરવૃત્યને - અગ્રેસર
