________________
૩૮
શ્રી સંવેગ રંગશાળા ગ્રંથને ગુજરાતી અનુવાદ : દ્વાર પહેલું જણાવેલા નિર્મળ છત્રીસ ગુણોની પંક્તિના આધાર હે ભગવંત! (મારા ઉપર) પ્રસાદ કરે. (૫૭૫) અને હે નાથ ! મને ગૃહસ્થની અને સાધુની આરાધનાનો વિધિ સવિસ્તૃત ભેદ-પ્રભેદ દષ્ટાન્ત અને યુકિત સહિત સમજાવે. (૫૭૬) એમ કહીને તેઓ અટક્યા, ત્યારે કુરાયમાન મણિ જેવી મનોહર દાંતની કાન્તિથી આકાશતળને ઉજ્વળ કરતા હોય, તેમ શ્રી ગૌતમસ્વામિએ આ પ્રમાણે કહ્યું. (૫૭૭) ભ ભ દેવાનુપ્રિય! હે શ્રેષ્ઠ ગુણરત્નોની ઉત્તમ ખાણ ! હે અતિ વિશુદ્ધ બુદ્ધિના કુળભુવન (ભંડાર ) ! તે આ સુંદર પૂછયું. (૫૭૮) કારણ કે-કલ્યાણની પરંપરાથી પરાશ્મુખ પુરુષોને સુદષ્ટ પરમાર્થને જાણવાની ઉલ્ટેક્ષણા(મનોરથ )વાળી બુદ્ધિ (ઈચ્છા) પણ કદાપિ થતી નથી. (પ૭૯) તેથી હે નિરુપમ ધર્મના આધારભૂત એવા દુર્ધર અને પ્રકૃષ્ટ તપના ભારને વહન કરનારો મહસેન મહામુનિ ! આ હું કહું છું, તેને તમે સાંભળો (૫૮૦) - એમ દીક્ષાને પામેલા મહસેન મુનિએ સાધુ અને ગૃહસ્થની આરાધનાને જે રીતે પૂછી અને શ્રી ગૌતમ પ્રભુએ જે રીતે મહસેન મુનિવરિષ્ઠને કહી, ( જુએ ગા. ૭૫ નું વર્ણન) તે રીતે હું સૂત્રોનુસાર જણાવું છું. (૫૮૧-૫૮૨) અહીં (આ શાસનમાં) રાગદ્વેષનો નાશ કરનારા અને અનુપકારી પણ અન્ય જીવોને અનુગ્રહ કરવામાં તત્પર એવા શ્રી જિનેશ્વરોએ આ આરાધનાને શિવપંથના પરમ પંથરૂપ કહી છે. (૫૮૩) ઘણું ઉs જળવાળા સમુદ્રમાં પડેલા રત્નની જેમ વ્યવહારનયના મત પ્રમાણે કઈ ભાગ્યયોગે
છે જે કઈ રીતે તેને (આરાધનાને) પામે, તે તેની નિત્ય ઉત્તરોત્તર વૃદ્ધિ કરવા દ્વારા તેઓએ પ્રતિસમયે આત્માને વિશિષ્ટ કાર્યોમાં સ્થિર કરે જોઈએ. (૫૮૪-૫૮૫) એ પ્રમાણે કરવાથી શ્રી જિનશાસનપ્રસિદ્ધ આરાધનાના ક્રમમાં (કર્મઠs) કુશળ આત્માને, કાચબાને (પ્રાપ્ત થયેલા) ચંદ્રના દર્શનની જેમ પ્રાપ્ત થએલું આ મનુષ્યપણું પણ વિફળ ન થાય. ( સફળ થાય.) (૫૮૬) ,
- આ સંબંધમાં વધુ પ્રસંગથી સયું. હવે જેમાં જ્ઞાન, દર્શન, ચારિત્ર અને તપનું નિરતિચાર આરાધના કરવાનું છે, તે ચાર કંધવાળી આરાધના અહીં કહીએ છીએ. આ
આરાધના સામાન્ય અને વિશેષ–એમ બે પ્રકારની છે. તેમાં અહીં પ્રથમ સામાન્યથી કહીશું. (૫૮૭-૫૮૮)
જ્ઞાનની સામાન્ય આરાધનાનું વર્ણન:-(સૂત્રમાં) જેને ભણવાને જે કાળ કહ્યો છે, તે સૂગને તે કાળે જ, સદા વિનયથી, બહુમાનપૂર્વક, ઉપધાનપુરસ્સર, તથા જે જેની પાસે ભણ્યા હોય તેઓનું () તે વિષયમાં નિ નિન્યવણ નહિ કરવા(નહિ. ઓળવવા)પૂર્વક, સૂર, અર્થ અને તંદુભયને અન્યથા (વિપરીત) નહિ કરવાપૂર્વક, (એમ આઠેય આચારના પાલનપૂર્વક ) જે સુંદર વાચના, પૃચ્છના, પરાવર્તના, પ્રરૂપણ (ધર્મકથા) અને તેની જ પરમ એકાગ્રતાથી જે અનુપ્રેક્ષા કરવી. (એ પાંચ પ્રકારનો સ્વાધ્યાય.) (૫૮-૫૯૦) તથા દિવસે કે રાત્રે, (તેમાં પણ) એકલાએ કે પદામાં
