________________
શીલરનનો મહિમા
૭ પીડિત મનુષ્યને અહિત (અપધ્ય) આહાર છેડવાથી રોગો નાશ પામે, તેમ ઇન્દ્રિયને અને કલાને જીતવાથી આશ્ર નાશ પામે જ છે. (૮૯૪૦) એથી જ સઘળાય છે પ્રત્યે મુનિ વઆત્મતુલ્ય વર્તાવ કરે છે. સદ્ગતિની પ્રાપ્તિ માટે એથી બીજે ઉપાય જ નથી. (૮૯૪૧) માટે જ્ઞાનથી, ધ્યાનથી અને તપના બળથી બળાત્કારે પણ સર્વ આશ્રવકારોને રોકીને નિર્મળ (અખંડ) શીલને ધારણ કરવું જોઈએ. (૮૯૪ર) વળી મનસમાધિરૂપ શીલને પણ મોક્ષસાધક ગુણોના (પાઠા, ગુણેખું-ગુણથી) મૂળ કારણરૂપ જાણવું. કારણ સૂત્રમાં કહ્યું છે કે-જેને વૈર્ય (સમાધિ) છે, તેને તપ છે અને જેને તપ છે તેને સદ્ગતિ સુલભ છે. જે પુરૂષે અવૃતિ(અસમાધિ)વાળા છે. તેઓને નિચે તપ પણ દુર્લભ છે. (૮૯૪૩-૪૪) વળી જે કરણરૂપ (સાધનરૂપ) મન-વચન અને કાયા એ ત્રણ (ગો) કદા. તે પણ સમાધિવાળાને ગુણકારક અને અસમાધિવાળાને દેષકારક બને છે. (૮૯૪૫) માટે સંસારવાસથી થાકેલા (વૈરાગી) ધન્યપુરુષ દુઃખના હેતુભૂત સ્ત્રીની આસક્તિરૂપ બંધનને તેડીને શ્રમણ બન્યા છે. (૮૯૪૬) ધન્યપુરુષે આત્મહિતને સાંભળે છે, (અતિ) ધન્ય સાંભળેલાને કરે (આચરે) છે અને તેથી પણ અતિ) ધન્ય સદ્ગતિના માર્ગભૂત એવા ગુણના સમૂહરૂપશીલમાં રમે (રતિ કરે) છે. (૯૪)જેમ દાવાનળ તૃણસમૂહને બાળે તેમ સમ્યજ્ઞાનરૂપી પવનથી પ્રેરાએલ અને શીલરૂપી મોટી જ્વાળાઓવાળો વિલિષ્ટ (ઉ) તારૂપી અગ્નિ સંસારના મૂળ બીજને બાળે છે. (૮૯૪૮) નિર્મળ શીલને પાળનારાઓને આત્મા આ લેકમાં અને પરલોકમાં પણ
આ જ પરમાત્મા છે' એમ (લેકેથી) ગૌરવને પામે છે. (૮૯૪૯) સત્ય પ્રતિજ્ઞામાં તત્પર, એવા શીલના બળવાળા (આત્મા) ઉત્સાહપૂર્વક લીલા માત્રથી અત્યંત મહા ભયંકર પણ આપદાઓને પાર પામે છે. (૮૯૫૦) શીયલરૂપ અલંકારથી શોભતા આત્માનું તે જ ક્ષણે (તત્કાળ) મરવું પણ શ્રેષ્ઠ છે, કિન્તુ શીલ અલંકારથી ભ્રષ્ટ થએલાનું લાંબુ જીવન પણ નિચે શ્રેષ્ઠ નથી. (૮૯૫૧) નિર્મળ શીલવાળાએ (શીલ માટે વારંવાર શત્રુઓના ઘરોમાં ભિક્ષા માટે ભમવું સારું છે, પણ ઉત્તમ એવા શિયળને મલિન કરનારાઓનું ચક્રવતી પણુ પણ સારું નથી. (૮૯૫૨) મોટા પર્વતના ઉંચા શિખરથી કયાંય વિષમમાં (ખીણમાં), અતિ કઠિન પત્થરમાં પડીને પોતાના (શરીરના) સો ટૂકડા કરવા તે શ્રેષ્ઠ છે; વળી અતિ કુપિત મેટા ફેંફાડાવાળા, ભય કર અને રુધિરતુલ્ય લાલ નેત્રવાળા, જેની સામે જોઈ પણ ન શકાય, તેવા સાપના તીક્ષણ દાઢવાળા મુખમાં હાથ નાખો શ્રેષ્ઠ છે; તથા આકાશ સુધી પહોંચેલી, જોઈ પણ ન શકાય તેવી, ઘણી જવાળાઓના સમૂહથી દીપતા, પ્રચંડ (પ્રલયકારક) અગ્નિના કુંડમાં પિતાને ફેંક સારે; અને મદેન્મત્ત હાથીઓના બે ગંડસ્થલ ચીરવામાં એક અભિમાની એવા દુષ્ટ સિંહની અતિ તીણ મજબૂત દાઢેથી કઠિન એવા મુખમાં પ્રવેશ કરે સારો; પણ હે વત્સ ! તારે સંસારના સુખ માટે, અતિ દીર્ઘકાળ સુધી પરિપાલન કરેલા નિર્મળ શીલરત્નનો ત્યાગ કરવો સારો નથી. (૮૯૫૩ થી ૫૭) શીલરૂપી અલંકારથી શોભતો નિધન પણ નિચે લોકપૂજ્ય બને છે, કિતુ ધનવાન છતાં
૬૩
