________________
૫૦૬
શ્રી સંવેગરંગશાળા ગ્રંથને ગુજરાતી અનુવાદ : દ્વાર જેવું નથી ! (૯૧૦૯-૧૦) તેઓએ જ્યારે એમ કહ્યું, ત્યારે પિતાના (પાપ) કર્મના દેષથી ભયથી વ્યાકુળ થએલા અને મને જાણ લીધે–એમ માની નાસતા એવા તેને પકડ અને રાજાને સેં. ૧૧૧) પછી રતિસુંદરીના ઘરને ફેંદીને સારી રીતે જોયું, ત્યાં વિવિધ પ્રકારના ચેરીના માલને જે અને લેકેએ તે માલને ઓળખે. (૯૧૧૨) તેથી કૂપિત થએલા રાજાએ વેશ્યાને પોતાના નગરમાંથી કાઢી મૂકી અને બ્રાહ્મણપુત્રને (મદેવને) કુંભીપાકથી હણવા આજ્ઞા કરી. (૯૧૧૩) એવા દેષના સમૂહવાળી સ્પર્શનેન્દ્રિયને વશ થએલાઓને આ ભવ–પરભવમાં અસંખ્ય અને આકરું દુઃખ થાય છે. (૯૧૧૪)
તેથી હે ભદ્ર! વિષયરૂપી ઉન્માર્ગે જતા ઇન્દ્રિરૂપ અધોને રોકીને અને વૈરાગ્યરૂપી લગામ વડે ખેંચીને સન્માર્ગે જોડ! (૯૧૧૫) સ્વસ્વ વિષય તરફ દોડતા આ ઈન્દિરૂપી મૃગોના સમૂહને સમ્યજ્ઞાન અને ભાવનારૂપ જાળથી બાંધી રાખ! ૯૧૧૬) (તથા) હે ધીર! દુન્ત એવા ઇન્દ્રિયરૂપી ઘોડાઓનું બુદ્ધિબળથી તેવી રીતે દમન કર, કે જેમ (અંતરંગ) શત્રુઓને ઉખેડીને આરાધનારૂપ પતાકાને વરે! (૯૧૧૭) એમ ઇન્દ્રિયદમન નામનું પેટાદ્વાર કંઈકે માત્ર જણાવ્યું. હવે હું તપ નામના સત્તરમાં પેટાદ્વારને કહુ છું. ૯૧૧૮).
અનુશાસ્તિમાં સત્તરમું ત૫ પેટાદ્વાર-(હે ક્ષપક ! તું) વીર્યને છૂપાવ્યા વિના અત્યંતર અને બાહા તપને કર ! (કારણ કે-) વીર્યને (નિહહીeછૂપાવનારો માયાકષાયને અને વિતરાયને બાંધે છે. (૯૧૧૯) સુખશીલતાથી, આળસુપણાથી અને દેહાસક્તભાવથી શકિત પ્રમાણે તપ નહિ કરનારે માયા-મોહનીયકર્મને બાંધે છે.
૧૨૦) મૂહમતિ સુખશીલતાથી તીવ્ર અશાતાદનીયને બાંધે છે અને આળસુપણુથી ચારિત્રમેહનીયને બાંધે છે. ૯૧૨૧) વળી દેહના રાગથી પરિગ્રહ (દેશ) થાય છે, તેથી તે સુખશીલતા વગેરે દોષને તજીને નિત્યમેવ તપમાં ઉદ્યમ કર !
૧૨) યથાશક્તિ તપ નહિ કરતા સાધુઓને આ દોષ થાય છે અને તપને કરનારને આલોક અને પરલોકમાં ગુણે થાય છે. (૧૨૩) સંસારમાં કલ્યાણ, ઋદ્ધિ, સુખ વગેરે જે કઈ દેવ-મનુષ્યોનાં સુખો અને મેક્ષનું જે શ્રેષ્ઠતમ સુખ, તે સર્વ તપથી મળે છે. ૧૨૪) તથા પાપરૂપી પર્વતને તેડવા) વજીને દંડ. રેગરૂપી મોટા-ગહન કુમુદવનને (નાશ કરવામાં) સૂર્ય, કામરૂપી હાથીને (નાશ કરનાર) ભયંકર સિંહ, ભવસમુદ્ર તરવા માટે વેગીલી નૌકા, (૧૨૫) કુગતિના દ્વારનું ઢાંકણ, મનવાંછિત અર્થ સમૂહને આપનાર અને જગતમાં યશને વિસ્તાર કરનાર શ્રેષ્ઠ (મુખ્ય) એક તપને જ કહ્યો છે. (૨૬) એ (તપને) તું મોટો ગુણ જાણીને, મનની ઈચ્છાઓને રોકીને, (સહસત્ર) ઉત્સાહપૂર્વક દિન દિન તપ વડે આત્માને ભાવિત કર ! (૧ર૭) માત્ર જે રીતે શરીરને પીડા (ઈન્દ્રિયહાનિ વગેરે) ન થાય અને માંસ-રુધિરને સંચય (વધાર-પુષ્ટિ) પણ ન થાય, તથા જે રીતે ધર્મધ્યાનની વૃદ્ધિ થાય, તે રીતે તે ક્ષેપક ! તું તપને કર !
