________________
૧૩૬
શ્રી સ`વેગર ગશાળા પ્રથના ગુજરાતી અનુવાદ : દ્વાર ચાથું
'
જે ( ચિંતન ) વિચાર, તે · પૃથક્ક્ત્વ-વિતર્ક -સવિચાર ’ નામનું પહેલુ. શુકલધ્યાન જાણવુ'.) (૯૬૪૯ થી ૫૩) હવે એકત્વ-વિતર્ક, તેમાં એક જ પર્યાયમાં અર્થાત્ ઉત્પાદ, સ્થિતિ, નાશ વગેરે પૈકી કઈ પણ એક જ પર્યાયમાં, માટે એકત્વ અને પૂગત શ્રુત, તેના આધારે જે ધ્યાન તે વિત, વળી અન્યાય, વ્યંજન, અથ અથવા ચેગને ધારણ (સંસ્ક્રુ મણુ–વિચરણુ–ગમન) ન કરે, માટે અવિચાર, એ રીતે પવનરહિત દીપક જેવા સ્થિર, તે બીજા શુકલધ્યાનને ‘એકત્વ-વિતર્ક -અવિચાર’ કહ્યું છે. (૯૬૫૪ થી ૫૬) કેવળીને સૂક્ષ્મ કાયયેાગમાં (ચેગનિરોધ કરતી વેળા) ત્રીજી ‘સૂક્ષ્મ ક્રિયા-અનિવૃત્તિ ’ ધ્યાન હોય અને · અક્રિયા ( ત્રુચ્છિન્ન ક્રિયા) અપ્રતિપાતી' આ ચેાથું ધ્યાન તેને (યે નિરાધ પછી) શૈલેશીમાં હાય છે. (૯૬૫૭) ક્ષપકને કષાયા સાથેના યુદ્ધમાં આ ધ્યાન આયુધરૂપ છે. શસ્ત્રરહિત સુભટની જેમ ધ્યાનરહિત ક્ષપક યુદ્ધને (મેતિ) ન જીતી શકે. (૯૬૫૮) એમ ધ્યાન કરતા ક્ષપક જ્યારે ખેલવામાં અશક્ત અને, ત્યારે નિર્માંકેને પેાતાના અભિપ્રાય જણાવવા માટે હુંકારા, અંજલિ, બ્રકુટી કે અ'શુલિદ્વારા, અથવા નેત્રના સર્કાચ વગેરે કરવા દ્વારા કે મસ્તકને હલાવવુ વગેરે દ્વારા, (ઈશારાથી ) નિજ ઈચ્છાને જણાવે. (૯૬૫૯-૬૦) ત્યારે નિર્યાંમકા ક્ષપકની આરાધનામાં ઉપયાગને આપે. (સાવધ અને ! કારણ કે–) શ્રુતના રહસ્ય જાણતા તેએ સ'જ્ઞા કરવાથી તેના મનેાભાવને જાણી શકે. (૯૬૬૧) એમ સમતાને પામેલેા, તથા પ્રશસ્ત ધ્યાનના ધ્યાતા અને લેશ્યાથી વિશુદ્ધિને પામતા તે ક્ષેપક ગુણુશ્રેણિ ઉપર ચઢે (૯૬૬૨) એ પ્રમાણે ધર્મ શાસ્રરૂપ મસ્તકના મણિતુલ્ય, સદ્ગતિમાં જવાના સરળ માર્ગ તુલ્ય, ચાર મૂળદ્વારવાળી સંવેગરંગશાળા નામની આરાધનાના નવ પેટાદ્વારવાળા ચેાથા સમાધિલાભદ્વારમાં ધ્યાન નામનું ઇંટ્યું પેટાદ્વાર કહ્યું (૯૬૬૩-૬૪) હવે ધ્યાનને યેાગ છતાં શુભાશુભ ગતિએ તા વૈશ્યાની વિશેષતાથી જ થાય છે, માટે લેશ્યાદ્વાર જણાવું છું. (૯૬૬૫)
મૂળ ચેાથા દ્વારમાં સાતમુ લેશ્યા પેટાદ્વાર-કૃષ્ણ વગેને વિવિધ રૂપવાળાં કનાં દલિકાના સાનિધ્યથી સ્ફટિક મણિ જેવા સ્વભાવથી નિમ`ળ પણ જીવન, જે જાંબુ ફળ ખાનારા છ પુરુષાના પરિણામની ભિન્નતાથી સિદ્ધ (સમજી શકાય) એવા હિં'સાઢિ ભાવાની વિવિધતાવાળા પિરણામ, તેને લૈશ્યા કહેવાય છે. (૯૬૬૬-૬૭) તે આ પ્રમાણે
છ લેશ્યા ઉપર દૃષ્ટાન્તા-એક વનની ઝાડીમાં ભમતા, ભૂખથી સ`કેચાયેલા ઉદરવાળા, છ પુરુષાએ, ત્યાં જાણે ગગનના છેડાને શેાધવા માટે ઉ ંચા વધ્યા હેાય તેવા, ગેાળાકાર–વિશાળ મૂળવાળા, સારી રીતે પાકેલાં ફળેાના ભારથી નમેલી ડાળીએના છેડાવાળા, ફેલાયેલી ઘણી નાની ડાળીએવાળા, સર્વ ખાજુએ (જાબૂના) ગુચ્છાએથી ઢ‘કાએલા, પ્રત્યેક ગુચ્છામાં દેખાતાં સુંદર પાકેલાં તાજાં સુંદર જાબૂવાળા, તથા પવનની (છડચ્છારણુ=) છટાના પ્રહારથી (ઝપાટા લાગવાથી) તૂટી પડેલાં ફળફૂલવાળી નીચેની ભૂમિવાળા, કદી પૂર્વે નહિ. જેયેલા, એવા સાક્ષાત્ કલ્પવૃક્ષ જેવા એક જાંબૂના વૃક્ષને (જાંબુડા)
