________________
સાધુના મૃતક અંગેની વિધિ
૫૪૫
લિઓને ખાંધવી અને શ્રુતના મમના જાણુ, ધીર, વૃષભ (સમ) સાધુએએ મગછેદ તથા જાગરણ કરવુ. (૯૮૧૭) જો વળી કઈ વ્યંતર વગેરે દેવ તે શરીરમાં આશ્રય કરે અને તેથી મૃતક ઊઠે, તેા ધીર સાધુઓએ શાસ્ત્રવિધિથી તેને શાંત કરવા (૯૮૧૮) વળી એ દેઢ ભાગવાળા નક્ષત્રોમાં (કાલ ધમ પામે તે) દર્ભનાં એ પુતળાં અને જો સમલેગવાળા નક્ષત્રમાં (કાલધર્મ પામે તે) એક પુતળુ કરવું, જો અડધા ભાગવાળામાં (કાળ કરે તે ) નહિ કરવું. (૯૮૧૯) તેમાં ત્રણ ઉત્તરા, પુનવસુ, રૅહિણી અને વિશાખા, એ છ નક્ષત્રો પિસ્તાલીશ મુહૂત્તના (દાઢ) ભાગવાળાં છે. (૯૮૨૦) શતભિષ†, ભરણી, આર્દ્રા, આશ્લેષા, સ્વાતિ અને જ્યેષ્ઠા, એ છ અડધા ભેગવાળાં અને શેષ નક્ષત્રો સમભાગવાળાં છે. (૯૮૨૧) ગામ જે દિશામાં હાય, તે દિશામાં (ગામ તરફ) મૃતકનું મસ્તક રહે, તે રીતે તેને લઈને પાછળ નહિ જોતા તેએ સ્થાલિ (પરાવવાની ભૂમિ) તરફ જાય. (તેથી કોઈ પ્રસંગે યક્ષાવિષ્ટ થઈને જે મૃતક નાસે, તે પણ ગામમાં ન જાય) (૯૮૨૨) સૂત્ર, અથ અને તદુભયનેા જાણુ (ગીતા`) એક સાધુ પાણી અને કુશ (વનસ્પતિ-તૃણ્) લઇને પહેલે (સ્થંડિલ) જાય અને ત્યાં સત્ર તે તૃણેાને સમાન રીતે (સરખાં) પાથરે. (૯૮૨૩) જે તે તૃણેા ઉપર (મૃતકના મસ્તકે), મધ્યમાં (કટિભાગે) અને નીચે (પગના ભાગમાં) વિષમ (ઊંચા-નીચાં) હાય, તેા અનુક્રમે આચાય, વૃષભસાધુનુ' અને સામાન્ય સાધુનું મરણુ કે. માંદગી થાય. (૯૮૨૪) જ્યાં તૃણા ન હેાય, ત્યાં ચૂ` વાસ )થી, . અથવા કેશરાથી (નાગકેસરના પાણીની અખંડ ધારાથી) સ્થભૂિમિ ઉપર (મસ્તકના) ભાગે ‘ક” અને નીચે (પગના ભાગે) ‘ત’ અક્ષરા આલેખે. (૯૮૨૫) મૃતક ( કેાઈ પ્રસંગે) ઉઠીને જો નાસે, તે તેને (ગામ તરફ જતું) રોકવા (મૃતકનુ) મસ્તક ગામની દિશા તરફ રાખવુ જોઈ એ અને (પેાતાને ઉપદ્રવ ન કરે તે માટે) સાધુઓએ (મૃતકને) પ્રદક્ષિણા થાય તેમ પાછા નહિ કરવું. (૯૮૨૬) ( સાધુનુ` મૃતક છે એની) નિશાની માટે રોહરણ (ચાલપટ્ટકમુહપત્તિ) મૃતક પાસે મૂકવુ, નિશાની ન કરવાથી દેષા થાય. ( જેમ કે–ક્ષપક દેવ થયા પછી જ્ઞાનથી મૃતકને જુએ, ત્યારે ચિહ્નના અભાવે પૂર્વે પેાતાને મિથ્યાત્વી માનીને) તે મિથ્યાત્વને પામે, અથવા રાજા (લેાકાએ કાઈનું ખૂન કર્યુ. છે, એમ માની) ગામના (લેાકેાના) વધ કરે. (બીજા પણ અનેક દોષા શ્રી આવશ્યકનિયુક્તિ આદિ અન્ય ગ્રન્થામાં કહેલા ત્યાંથી જેવા.) (૯૮૨૭) જે સાધુ જ્યાં ઊભા હાય, ત્યાંથી (પ્રદક્ષિણા ન થાય તેમ) પાછા ફરે અને ગુરુ પાસે આવીને (પરઠવવામાં થયેલી) અવિધિના કાઉસગ્ગ કરે, ત્યાં જ ન કરે. (૯૮૨૮) (કાળ કરનાર) ને આચાર્યાદિ કે રત્નાધિક (મહાનિનાય=) મેટા પ્રસિદ્ધ હાય, અથવા ખીજા સાધુએ (નિયગેસુ=) તેના સગા કે જ્ઞાતિના હાય, તા નિયમા ઉપવાસ કરવે। અને અસ્વાધ્યાય પાળવા, પણ (સ્વ-પર) જે અશિવાદિ હાય, તે (ઉપવાસ) નહિ કરવા. (૯૮૨૯) સૂત્રામાં વિશારદ (ગીતાર્થ) સ્થવી ખીજા દિવસે (સવારે) ક્ષપકના શરીરને જુએ અને તે દ્વારા તેની શુભા-શુભગતિને જાણે. (૯૮૩૦) જે (મૃતકનુ) મસ્તક (કાઈ માંસાડારી પશુ-પક્ષી દ્વારા) વૃક્ષના ( કે પ`તના ) શિખરે ગયું
૬૯
