________________
૪૯૮
શ્રી સંવેગરંગશાળા ગ્રંથને ગુજરાતી અનુવાદ : દ્વાર એવું દુરશીલ સ્વજનેમાં પણ પૂજાતું નથી. (૮૫૮) નિર્મળ શીલને પાળનારાઓનું જીવન ચિરંજીવી થાઓ ! પણ પાપાસક્ત ના ચિરજીવવાપણાથી કંઈ પણ (ફળ) નથી. (૮૦૫૯) માટે ધર્મગુણની ખાણતુલ્ય એવા હે ભાઈ ક્ષપક ! આરાધનામાં સ્થિર મનવાળો તું, ગરલની જેવા દુરાચારીપણાને વમીને મનહર ચંદ્રના કિરણ સમાન નિર્મળ (નિષ્કલંક) અને સંસારની પરંપરાના (પક્ષે ભવરૂપી વાંસના) અંકુરને નાશ કરનારું, દેવ-દાનના સમૂહને ચિત્તમાં ચમત્કાર કરનારું, મોક્ષનગરની સ્થાપનામાં ખીલા (ખૂટ) સરખું, જેની પીડાના ત્યાગરૂપ, દુર્ગતિના માર્ગની અવજ્ઞાકારક, પાપપ્રવૃત્તિમાં આંખમીંચામણ (અનાદર) કરનારું અને પરમપદરૂપી લલના સાથે લીલા કરાવનારું, એવા નિર્મળ શીલનું પરિપાલન કર! (૮૯૬૦ થી ૬૨) એમ પંદરમું શીલપરિપાલન દ્વાર કહ્યું. હવે ઈન્દ્રિયદમન નામનું સલમ્ પેટાદ્વાર કંઈક માત્ર જણાવું છું. (૮૯૬૩)
અનુશાતિમાં સેલમેં ઇન્દ્રિયદમન પેટાદ્વાર-જીવ એટલે ઈન્દ્ર અને આ તેની હવાથી (વ્યાકરણના નિયમથી) તેને ઈનિ કહેવાય છે. પુનઃ (બીજી રીતે જીવ એ જ્ઞાનાદિ ગુણરૂપી લક્ષમીને કીડા કરવાના રહેવાના), મહેલતુલ્ય છે અને ઈન્દ્રિઓ નિચે તે મહેલના ઝરૂખા વગેરે ઘણું કાતુલ્ય છે. પરંતુ તે ઈન્દ્રિમાં પોતપોતાના નિયત (શબ્દાદિ) વિષયેની વિરતિરૂપ કમાડના અભાવે પ્રવેશ કરતા ઘણા કુવિકપિની કલ્પનારૂપ પાપરજના સમૂહથી, ચંદ્રકિરણતુલ્ય ઉજજવળ પણ જ્ઞાનાદિ ગુણલક્ષમી બૂરી રીતે (અત્યંત) મલિન થાય છે, (૮૯૬૪ થી ૬૬) અથવા નહિ ઢાંકેલાં ઇન્દ્રિયરૂપ દ્વારોવાળા જીવરૂપી પ્રાસાદમાં પ્રવેશ કરીને દુષ્ટ વિષયરૂપી પ્રચંડ લૂંટારા જ્ઞાનાદિ લક્ષમીને લૂંટે છે. (૮૯૬૭) એમ સમ્ય સમજીને, હે ધીર ! તે જ્ઞાનાદિના સંરક્ષણ માટે પ્રયત્ન કરનારો તું, સર્વ ઇન્દ્રિએરૂપી દ્વારેને સખ્ત બંધ કરેલાં રાખ! (૮૯૬૮) કારણ કે સ્વશાસ્ત્ર-પરશાસ્ત્રના (મત=) જ્ઞાનના અવગાહનથી (અભ્યાસથી) મહાન એવા પંડિત પુરુષને પણ તેના) વેગને નહિ રોકેલો બળવાન ઇન્દ્રિઓને સમૂહ પરાભવ કરે છે. (૮૯૬૯) વ્રતને ધરે કે તપશ્ચર્યા કરે, ગુરુનું શરણ કરે કે સૂત્ર-અર્થને પણ (ઝર ) સ્મરણ કરો, કિન્તુ ઈન્દ્રિયદમનથી રહિત એવા જીવને તે સર્વ ફેતરાં ખાંડવાતુલ્ય (નિષ્ફળ) છે. (૮૭૦) મદથી પ્રચંડ ગંડસ્થળવાળા હાથીઓની ઘટાનો નાશ કરવામાં મહા સમર્થ પણ જીવ જે ઇન્દ્રિયને વિજેતા નથી, તો તે પ્રથમ નંબરને કાયર જ છે. (૮૭૧) ત્યાં સુધી જ મેટાઈ છે, ત્યાં સુધી જ કીતિ ત્રણ ભુવનના ભૂષણરૂપ છે અને પુરુષની સંભાવના (પ્રતિષ્ઠા) પણ ત્યાં સુધી છે, કે જ્યાં સુધી ઇન્દ્રિયે તેના વશમાં છે. (૮૯૭૨) અને જે તે જ પુરુષ તે ઈન્દ્રિયેના વશમાં છે, તો કુળમાં, થશમાં, ધર્મમાં, સંઘમાં, (માતાપિતાદિ) ગુરુઓમાં અને મિત્રવર્ગમાં તે અવશ્ય મસીને કૂચડે ફેરવે છે. (કલંક્તિ કરે છે), (૮૯૭૩) દીનતાને, અનાદેયતાને (અનાદરને) અને સર્વ લેકની કાપાત્રતાને પામે છે. અરે ! એવું તે શું શું અનિષ્ટ છે કે જેને ઈન્દ્રિયોને વશ પડેલાએ ન પામે ?
