________________
૫૦૦
શ્રી સ'વેગરગશાળા પ્રથના ગુજરાતી અનુવાદ : દ્વાર ચાથુ‘
કહું છું કે–તું પણ તેવું કઈ રીતે વિશિષ્ટ વર્તન કર, કે જેમ ઇન્દ્રએ આત્મારામી (નિર્વિકારી ) અને ! (૮૯૯૧) ઇન્દ્રિયજન્ય સુખ તે સુખાભાસ (બ્રાન્તિ) છે, પણ સુખ નથી. તે (ભ્રાન્ત સુખ) પણ નિશ્ચે કર્મોની (ઉપચય-) વૃદ્ધિ માટે છે અને તે કર્માંની વૃદ્ધિ પણ એક દુ:ખનું જ કારણ છે. (૮૯૨) ઇન્દ્રિાના વિષયેામાં આસક્ત થવાથી, ઉત્તમ શીલ અને ગુણેરૂપી એ (પેહુણ=) પાંખા વિનાના જીવેા કપાયેલી પાંખવાળા પક્ષીએની જેમ સ'સારરૂપી ભયકર ગુ¥ામાં પટકાય છે. (૮૯૯૩) જેમ મધ ચેપડેલી તલવારની ધારને ચાટતા પુરુષ સુખને માને છે, તેમ સયકર પણ ઇન્દ્રિયાના વિષયસુખને અનુભવતા જીવ (સુખને માને છે.) (૮૯૯૪) સારી રીતે શેાધવા છતાં જેમ કેળમાં કયાંય સાર (કાષ્ટ ) મળતે। નથી, તેમ ઇન્દ્રિયવિષયેામાં સારી રીતે શેાધવા છતાં સુખ ( મળતું ) નથી. (૮૯૯૫) જેમ ગ્રીષ્મના તાપથી ત્રાસેલા (પાઠાં॰ ય =) શીઘ્ર દેાડતા પુરુષને તુચ્છ વૃક્ષની નીચે અલ્પ માત્ર છાયાનું સુખ ( મળે ) છે, તેવુ ઇન્દ્રિયસુખ પણ જાણવું. (૮૯૯૬) અહાહા ! ચિરકાળ પેાધેલા પણ ઇન્દ્રિયાના સમૂહને કેવી રીતે આત્મીય (પેાતાના) મનાય ? કારણ કે–વિષયામાં આસક્ત થતા તે શત્રુથી પણ અધિક ( દુષ્ટ) અને છે. (૮૯૯૭) મેાહથી મૂઢ થયા થકા જે જીવ ઇન્દ્રિઓને વશ થાય છે, તેના આત્મા જ (તેને) અતિ દુઃખ દેનારા તેનેા શત્રુ છે. (૮૯૯૮) શ્રોત્રેન્દ્રિ યથી ભદ્રા, ચક્ષુના રાગથી સમરધીર રાજા, ઘ્રાણુથી રાજપુત્ર અને રસનાથી સેાદાસ પરાંભવ પામ્યા તથા સ્પર્શનેન્દ્રિયથી શતવારનગરવાસી પુરુષ નાશ પામેલેા જોચા (નાશ પામ્યા), એમ તેએ એક એક ઇન્દ્રિયથી પણ હણાયા, તે જે પાંચેયમાં આસક્ત તેનુ શુ ? (૮૯૯૯-૯૦૦૦) તે પાંચેયના ભાવા સક્ષેપથી ક્રમશઃ કહું છું. તેમાં શ્રોત્રેન્દ્રિય સધી આ દૃષ્ટાન્ત જાવુ. (૯૦૦૧)
શ્રોત્રેન્દ્રિયની આસક્તિનું દૃષ્ટાન્ત-વસતપુર નગરમાં અત્યંત સુંદર સ્વરવાળા અને અત્યંત કુરૂપી એવે। અતિ પ્રસિદ્ધ પુષ્પશાળ નામના ગાયક હતેા. (૯૦૦૨) તે જ નગરમાં એક સા`વાહ હતા, તે પરદેશ ગયા અને ભદ્રા નામની તેની ભાર્યાં ઘરવ્યવહારને સંભાળવા લાગી. (૯૦૦૩) તેણીએ એકદા કાઈ પણ કારણે પેાતાની દાસીએને બજારમાં મેાકલી અને તેએ ઘણા લેાકેાની સમક્ષ કિન્નરતુલ્ય સ્વરથી ગાતા પુષ્પશાલના ગીતના શબ્દને સાંભળીને ભી'તમાં ચીતરી હેાય તેમ સ્થિર ઊભી રહી ગઈ. (૯૦૦૪-૫) પછી ચિરકાળ ઊભી રહીને પેાતાને ઘેર આવેલી તેએને કૂપિત થએલી ભદ્રાએ કઠોર વચનેાથી ઠપકાવી, (૯૦૦૬) ત્યારે તેએએ કહ્યું કે-સ્વામિની! રેાષ ન કરે!! સાંભળે ! ત્યાં અમે તેવું (ગાયન ) સાંભળ્યું, કે જે પશુના પણ મનને હરણુ કરે, તેા ખીજાએનું શું? (૯૦૦૭) ભદ્રાએ કહ્યું કે-કેવી રીતે ? તેથી દાસીએએ સર્વ જણાવ્યું ત્યારે ભદ્રાએ ચિંતવ્યુ કે–તે મહાભાગનું દર્શન કેવી રીતે કરવુ ? (૯૦૦૮) પછી એક પ્રસંગે દેવમંદિરની યાત્રા શરુ થઈ, તેથી સ` લેાકે। ત્યાં જાય છે અને દર્શન કરીને પાછા ફરે છે. (૯૦૦૯)
