________________
૩૨૧
સત્યાસત્યના ગુણદોષ અને વસુ-નારદને પ્રબંધ લાંચ લેવામાં રક્ત છે, કૂટસાક્ષી ભરનાર છે, મૃષાવાદી છે, વગેરે (લેકના) ધિક્કારરૂપી મગરથી હણાયેલે મહા ભયંકર નરકમાં પડે છે. (૫૬૩) (તેમાં) લાંચ લેવામાં રક્ત મનુષ્યને કીર્તિ, પિતાનું પ્રજન, મનની શાન્તિ કે ધર્મ થતું નથી, કિન્ત દુર્ગતિગમન જ થાય છે. (૫૬૯૪) બેટી સાક્ષી કરનારો પિતાના શિયળને સદાચારને), કુળને લજજાને, મર્યાદાને, યશ, જાતિ, ન્યાયને. શાસ્ત્રને અને ધર્મને ત્યાગ કરે છે, (પ૬૫) તથા મૃષાવારીપણુથી (જી) વિલ ઇન્દ્રિવાળા, જડ, મુંગા, હીન (ખરાબ) સ્વરવાળા, ગંધાતા મુખવાળા, મુખના રોગવાળા અને નિંદાપાત્ર બને છે, (પદ૯૬) મૃષાવચન એ
સ્વર્ગ અને મોક્ષના માર્ગને બંધ કરનારી સાંકળ છે, દુર્ગતિને સરળ માર્ગ છે અને પિતાના મહિમાનું લુંપક (નાશક) છે. (પ૬૭) લેકમાં પણ સઘળા ઉત્તમ મનુષ્યોએ મૃષાવાદને સખ્ત નિઘો છે, જુદો પ્રાણીઓને અવિશ્વાસકારી છે, તેથી મૃષા બોલવું નહિ. (૫૯૮) જે લેકમાં પણ જે ( સર્ગઃ ) દયાળુ હોય, તે સહસા કંઈ પણ મૃષા બોલતો નથી, છતાં જો દીક્ષિત પણ મૃષા બેલે, તે દીક્ષાથી શું? (૫૬) સત્ય પણ તે નહિ બલવું, કે જે કઈ રીતે અસત્ય (અહિત) વચન હોય, કારણ કે-જે સત્ય પણ જીવને દુઃખજનક બને, તે સત્ય પણ અસત્યતુલ્ય છે. (૫૭૦૦) અથવા જે પરને પીડાકારક થાય, તે હાસ્યથી (મશ્કરીથી) પણ નહિ બોલવું. શું હાંસીથી ખાધેલું ઝેર કડવું ફળ આપનારું ન બને? (૨૦૦૧) તેથી હે ભાઈ! સાચું કહું છું કે-નિચે મૃષાવચનને સર્વ રીતે તજવું. જે તેને તર્યું, તે મુગતિને સર્વથા તજી જ (એમ જાણવું.) (૫૭૦૨) મૃષાભાષણથી પ્રાપ્ત થએલા પાપસમૂહથી ભારે છે જેમ લોખંડને ગોળ પાણીમાં ડૂબે, તેમ નરકમાં ડૂબે છે. (૫૭૦૩) તેથી અસત્યને તજીને નિત્યમેવ સત્યને જ બોલવું જોઈએ, કારણ કે તે (સત્ય) સ્વર્ગમાં અને મોક્ષમાં જવા માટે મનેહર વિમાન છે. (૫૭૦૪) જે વચન કીર્તિકારક, ધર્મકારક, નરકારને બંધ કરનારી સાંકળતુલ્ય સુખનું (અથવા પુણ્યનું) નિધાન, ગુણને પ્રગટ કરનાર તેજસ્વી દીપક, શિષ્ટ પુરુષને ઈષ્ટ અને મધુર હય, સ્વ-પરપીડાનું નાશક, બુદ્ધિથી વિચારેલું, પ્રકૃતિએ જ સૌમ્ય (શીતળ), નિષ્પાપ અને કાર્યક્ષમ (સફળ) છે. તે વચનને સત્ય જાણવું. (૫૭૦૫-૬) એમ સત્ય વચનરૂપી મંત્રથી મંત્રેલું ઝેર પણ (મારવા) સમર્થ થઈ શકતું નથી અને ધીરપુરૂષોએ સત્ય વચનથી શાપિત કરેલે (શાપ દીધેલ) અગ્નિ પણ બાળી શકતું નથી. (૫૭૦૭) ઉલટા માગે જતી પર્વતની નદીને પણ નિચે સત્યથી અટકાવી શકાય છે અને સત્યથી શાપિત કરેલા (શ્રાપ દીધેલા) સર્પો પણ ખીલાની જેમ સ્થિર થઈને રહે છે. (૫૭૦૮) સત્યથી થંભાવેલ તેજસ્વી શોનો સમૂહ પણ પ્રભાવરહિત બને છે અને દિવ્ય કરવાના પણ (સ્થાને= ) પ્રસંગે (દિવ્યને બદલે) સત્ય વચન સંભળાવવાથી તૂર્ત (મનુષ્ય) શુદ્ધ (નિષ્કલંક) થાય છે. (૫૭૦૯) ધીર (સત્યવાદી) પુરુષે સત્ય વચનથી દેને પણ આવર્જિત (વશ) કરે છે અને સત્યથી પરાભવ પામેલા ડાકણ, પિશાચો અને ભૂતો પણ
