________________
ધર્માચાર્યની દુર્લભતા અને ધમ ગુરુનું સ્વરૂપ (સાધવાના) હોય છે. તે સદ્ગુરુના ઉપદેશથી કષ્ટ વિના મળે છે. (૮૮૭૨) આ જગતમાં (ઉત્તમ) ગુરુના વેગથી કૃતાર્થ બનેલા એગીએ વિશિષ્ટ જ્ઞાનથી પદાર્થોના જાણ બને છે અને શાપ તથા અનુગ્રહ કરવામાં ચતુર બને છે. (૮૮૭૩) જે ત્રણે ભુવનરૂપી પ્રાસાદમાં વિસ્તાર પામતા અજ્ઞાનરૂપી અંધકારના સમૂહને (હરણે ) નાશ કરવા માટે (સમર્થ) એ સમ્યજ્ઞાનથી ચમકતા રૂપવાળે પાપરૂપી પતંગીને ક્ષય કરવામાં કુશળ અને વાંછિત પદાર્થોને જણાવવામાં તત્પર, એ ગુરુરૂપી દીપક ન હેત, તે આ બિચારું અંધ-બહેરું જગત કેવું હત–શું કરત? (૮૮૭૪-૭૫) જેમ ઉત્તમ વૈદ્યના વચનથી વ્યાધિ સંપૂર્ણ નાશ પામે છે, તેમ સદ્ગુરુના ઉપદેશથી કર્મવ્યાધિ પણ નાશ પામે છે એમ જાણવું. (૮૮૭૬) કલિકાળથી સપડાયેલા આ જગતમાં, વિવિધ વાંછિત ફળો આપવામાં વ્યસની, અખંડ ગુણવાળા, એવા ગુરુ સાક્ષાત્ કલ્પવૃક્ષતુલ્ય છે. (૮૮૭૭) સંસારસમુદ્રથી તારવામાં સમર્થ અને મેક્ષના કારણભૂત, એવા સમ્યક્ત્વ, જ્ઞાન અને ચારિત્ર વગેરે ગુણોથી જે મહાન છે તે ગુરુ છે. (૮૮૭૮) આર્યદેશ, ઉત્તમ કુળ, વિશિષ્ટ જાતિ, સુંદર રૂપ વગેરે ગુણેથી યુક્ત, સર્વ પાપના ત્યાગી અને ઉત્તમ ગુરુએ જેને ગુરુપદ આપ્યું હોય, તે પ્રથમ ગુણવાળા (પાઠાં. એસ મહ૫ા= ) એ મહાત્માને ગુરુ કહ્યા છે. (૮૮૭૯) સઘળા અનર્થોના ભંડાર એવા મધને (સુરાપાનને) અને અશુચિમૂલક માંસને જે સદાકાળ વજે, તેનું ગુરુપણું સ્પષ્ટ છે. (૮૮૮૦) જે શિષ્યની જેમ ગુરુને પણ નિચે હળ, ખેતર, ગાય, ભેંસ, ઘર, સ્ત્રી, પુત્ર અને ભાસ્ક (વિવિધ વસ્તુઓ)નો વ્યવહાર હય, તે તેના ગુરુપણથી સર્યું ! (૮૮૮૧) જે પાપાર શિષ્યને, તે જ જે ગુરુને પણ હોય, તે અહો! આશ્ચર્ય છે કે-લીલા માત્રમાં (અથત કષ્ટ વિના) સંસારસમુદ્રને તે ત (આ કટાક્ષ વચન હેવાથી ડૂળે) એમ સમજવું. (૮૮૮૨) જે પ્રાણાને પણ સર્વ રીતે પરની પીડા થાય તેવું ચિંતવે (ઈ) પણ નહિ, તે જીની માતાતુલ્ય અને કરુણાના એક રસવાળાને ગુરુ કહ્યો છે. (૮૮૮૩) વિષરૂપી માંસમાં આસક્ત હોય તે પુરુષ અન્ય જીવેને ઠગવાની ઈચ્છા કરે, તેથી જે વિષયથી વિરક્ત હોય તે જ પરમાર્થથી ગુરુ છે. (૮૮૮૪) નિત્ય બાળ-ગ્લાન વગેરેને યથાયેગ્ય સંવિભાગ કરીને (આપીને), તે પણ સ્વયં કર્યું, કરાવ્યું કે અનુમવું ન હોય તેવું, (ઉદગમાદિ) સકળ દેષરહિત, તે પણ વૈયાવચ્છાદિ કારણે જ, તે પણ અંગાર-ધૂમ (રાગ-દ્વેષ) વગેરે દેથી રહિત, તે પણ (ઉંઈs) અલ્પ અલ્પ મેળવેલું એવું નિરસવિરસ) ભજન કરે, તેને જ સત્ય ગુરુ કહ્યો છે. (૮૮૮૫-૮૬) (સર્વ) દ્રવ્ય, ક્ષેત્ર, કાળ અને ભાવને આશ્રીને, જે નિત્ય પણ રાગને ત્યાગી કેઈ દ્વવ્યાદિની મમતા વિનાને), તેને જ સત્ય ગુરુ કહ્યો છે. (૮૮૮૭) તપથી સૂકાયેલા શરીરવાળા પણ વ્યાસ વગેરે મહામુનિઓ જે બ્રહ્મચર્યમાં હાર્યા, તે ઘેર બ્રહ્મચર્ય પાળનારે જ ભાવગુરુ છે. (૮૮૮૮) જે નિત્ય અતિ ઉછળતા એવા સ્વ–પર ઊભયના પણું કષાયરૂપ અગ્નિને પ્રશમના ઉપદેશરૂપ
