________________
૪૦
શ્રી સંગ રંગશાળ ગ્રંથને ગુજરાતી અનુવાદ: દ્વાર ચર્થ : તે કઈ રીતે સેનું ન જ બને! (૮૮૫૫) જેમ વર્ણની સાથે (અન્ય) ગુણેને (નિધિ=) સમૂહ હોવાથી જાતિવંત સોનું સેનું છે, તેમ આ શાસ્ત્રમાં જે જે સાધુગુણો કહ્યા, તેનાથી યુક્ત તે સાધુ છે. (૮૮૫૬) અને વર્ણની સાથે અન્ય ગુણે ન હોવાથી જેમ કૃત્રિમ સોનું (સનું નથી, તેમ સાધુગુણથી રહિત જે ભિક્ષા માટે ફરે તે સાધુ નથી. (૮૮૫૭) જે (સાધુના) ઉદ્દેશથી કરેલું ખાય, છકાય જીના નાશ કરનારે, જે ઘર (મકાને) બાંધે (બધા મને અત્યક્ષ જળગત છને જે પીવે, તે સાધુ કેમ કહેવાય ? (૮૮૫૮) (માટે) ગેરે બીજા પણ ગુણો નિચે અહીં જાણવા જોઈએ (અને) આ (કહેવાશે તે.) પરીક્ષાઓ વડે પણ અહીં સાધુની પરીક્ષા કરવી જોઈએ. (૮૮૫૯) આ શાસ્ત્રમાં જે સાધુગુણે (કહ્યા છે), તે અત્યંત સુપરિશુદ્ધ ગુણો વડે મોક્ષસિદ્ધિ થાય છે, એ કારણે (જે તેવા) ગુવાળે હોય તે સાધુ છે. (૮૮૬૦) એમ મોક્ષસાધક ગુણેને સાધવાથી જેને સાધુ કહ્યો, તે જ ધર્મોપદેશ કરવાથી ગુરુ પણ છે. તેથી હવે સર્વ લેકેને સવિશેષ જ્ઞાન કરાવવા માટે સંપૂર્ણ સાધુના (પાઠાંગુણગણરયણું= ) ગુણસમૂહરૂપી રત્નોથી શેભતા શરીરવાળા પણ ગુરુની પરીક્ષા (કેવી રીતે કરવી તે) કહેવાય છે. (૮૮૬૧-૬૨) પુનઃ તે પરીક્ષા (જે સાધુ) પરલેક (ના હિતથી) પરાડુમુખ, (માત્ર) આ લેકમાં જ બદ્ધબુદ્ધિવાળો અને સદ્ધર્મની વાસનાથી રહિત હોય તેને વિષય નથી. (અર્થાત તેને પરીક્ષા કરવાનો અધિકાર નથી.) વળી જે લેકવ્યવહારથી દેવતુલ્ય (મનાતાં) અને અતિ દુઃખે તજી શકાય તેવાં પણ માતા-પિતાને તજીને, કઈ પણ પુરુષને નિશ્રાભૂત કરીને (ગુરુરૂપે સ્વીકારીને), શ્રુતથી વિમુખ (અજ્ઞાની) એ માત્ર ગાડરિયા પ્રવાહને અનુસારે વર્તનારે, અને ધર્મને અથી છતાં સ્વબુદ્ધિ પ્રમાણે કષ્ટકારી ક્રિયાઓમાં રુચિ કરનાર (સ્વેચ્છાચારી) તે સન્માર્ગે ચાલવાની ઈચ્છાવાળે હેય, અથવા ચાલતું હોય તે પણ તેવા સાધુને પણ પરીક્ષા વિષય નથી. (૮૮૬૩ થી ૬૬) કિન્તુ નિચે જેણે સંસારની નિણતાને (યથાર્થ) ભાવિત કરી ( વિચારી) હોય, એથી જેને સંસાર પ્રત્યે વૈરાગ્ય થયે હેય અને તેથી સદ્ધર્મના પ્રરૂપક એવા ગુરુની શોધ કરતે હેાય, તેવા આત્માને વિષય છે, (તેને પરીક્ષાને અધિકાર છે.) (૮૮૬૭) તેથી ભવભયથી ડરેલા અને સદ્ધર્મમાં એક બદ્ધલશ્યવાળા ભવ્ય આત્માએ દરિદ્ર જેમ ધનવાનને અને સમુદ્રમાં ડૂબતો જેમ વહાણને (શે), તેમ આ સંસારમાં પરમપદ (મોક્ષ) નગરના માર્ગે ચાલતા પ્રાણીઓને પરમ સાર્થવાહતુય અને સમ્યજ્ઞાનાદિ ગુણોથી મહાન, એવા ગુરુની બુદ્ધિપૂર્વક પરીક્ષા કરવી જોઈએ. (૮૮૬૮-૬૯) જે તુચ્છ ફળદાયી એક રૂપિયે પણ પરીક્ષા કરીને લેવાય છે, તે પરમ ( ઉત્કૃષ્ટ) ફળ આપનારા ગુરુની પરીક્ષા તે (અવશ્ય ) પ્રયત્નપૂર્વક કરવી જોઈએ. (૮૮૭૦) જેમ જગતમાં હાથી, ઘેડા વગેરે સારા લક્ષણથી સારા ગુણવાળો મનાય છે, તેમ ગુરુ પણ ધર્મમાં ઉદ્યમ વગેરે લક્ષણેથી શુભ ગુરુ જાણવા. (૮૮૭૧) આ મનુષ્યભવમાં ધર્મ, અર્થ, કામ અને મોક્ષ-એ ચાર પુરુષાર્થો
