________________
૧ર-ધર્માચાર્ય દુર્લભતા ભાવના
લા અટવીમાં ઘણા લાંબા કાળથી ભમતા, (નર્કેહિં=) ભૂલા પડેલા ઇવેને ઈષ્ટ એ શ્રી જિનકથિત સદ્ગતિનો માર્ગ અતિ દુર્લભ છે. (૮૮૪૦) મનુષ્યપણું મળવા છતાં મેહના ઉદયથી, કુમાગ ઘણું હોવાથી અને વિષયસુખના લાભથી, જીને મોક્ષમાર્ગ દુર્લભ છે. (૮૮૪૧) તે કારણે ઘણુ મૂલ્યવાળાં રત્નના ભંડારની પ્રાપ્તિતુલ્ય બોધીને પામીને તુચ્છ સુખેને માટે તું તેને એમ જ નિષ્ફળ ગુમાવીશ નહિ. (૮૮૪ર) એવું દુર્લભ પણ બેધિ મુશીબતે મળવા છતાં આ સંસારમાં ધર્માચાર્ય મળવા નિચે દુર્લભ છે, તે કારણે તુ આ જે–વિચાર ! (૮૮૪૩)
ધર્માચાર્ય દુર્લભ ભાવના-જેમ લેકમાં રત્નના અથી અને તેના દાતાર પણ થોડા હોય છે, તેમ શુદ્ધ ધર્મના અથી અને તેના દાતારે (પણ) (દતરંs) નિચે અતિ ચેડા જાણવા. (૮૮૪૪) વળી યુક્ત સાધુતા હેતે છતે જેઓ શાચકથિત કષ, છેદ વગેરેથી વિશુદ્ધ એવા શુદ્ધ ધમને દેનારા છે, તે જ ગુરુઓ અહીં સુગુરુપણાને પામે છે. (સદ્ગુરુ ગણાય છે.) ૮૮૪૫) એથી જ એ વિશિષ્ટ દષ્ટિવાળા (જ્ઞાની)ઓએ પ્રમાણથી સિદ્ધ અર્થવાળાને (“સાધુ” શબ્દનો અર્થ પ્રમાણિકપણે જેનામાં ઘટે તેને) નિશ્ચયથી ભાવસાધુ જણાવ્યે છે. તે આ પ્રમાણે-(અહીં અનુમાન પ્રમાણની પદ્ધતિથી પિતાના કથનને સિદ્ધ કરે છે-) “શાસ્ત્રોક્ત ગુણવાળે તે સાધુ, બીજા નહિ,એ પ્રતિજ્ઞા. એ ગુણવાળા ન હોવાથી બીજા સાધુ નહિ, '—એ હેતુ. સુવર્ણની જેમ એ છાત. જેમ ૧-વિષઘાતક, ૨-રસાયણ, ૩-મંગળરૂપ, ૪-વિનીત, પ-પ્રદક્ષિણાવર્તવાળું, ભારે, ૭-અદા અને ૮-અકુત્સિત, એ આઠ ગુણે સુવર્ણમાં હોય છે, તેમ ભાવસાધુ પણ ૧-મોહરૂપી ઝેરને ઘાત કરે, ૨-એક્ષને ઉપદેશ કરવાથી રસાયણ, ૩-ગુણેથી તે મંગળદ્રવ્ય (અથવા મંગળ માટે,) ૪-(બાહા મન-વચન-કાયાના) યેગથી વિનીત, (૮૮૪૬ થી ૪૦ ૫-માર્ગાનુસારી હોવાથી પ્રદક્ષિણાવર્ત, ૬-ગભીર હોવાથી ગુરુ, ૭-કોધરૂપ અગ્નિથી અદાદા (ન બળે) અને ૮-શીયળપણથી સદા અકુત્સિત (પવિત્ર) હોય છે. (૮૮૫૦) એમ અહીં દૃષ્ટાન્તના (નાના) ગુણે સાધ્યમાં (સામાં) પણ જાણવા ગ્ય છે, કારણ કે–પ્રાયઃ સમાનધર્મના અભાવે (પદાર્થ) દષ્ટાન્ત બનતો નથી. (૮૮૫૧) જે કષ, છેદ, તાપ અને તાડન-એ ચાર ક્રિયાથી વિશુદ્ધ (પરીક્ષિત) હોય, તે સુવર્ણ (ઉપર કહ્યા તે) વિષઘાતક, રસાયણ, વગેરે ગુણયુક્ત હોય છે. તેમ (ઈતરમાં ) સાધુમાં પણ ૧-વિશુદ્ધ લેયા તે કષ, ૨-(એગસારd=) એક જ પરમાર્થપણું (ધ્યેયનું લક્ષ્ય) તે છેદ, ૩-અપકારી પ્રત્યે અનુકંપા તે તાપે અને સંકટમાં પણ અતિ નિશ્ચલચિત્ત તે તાડના (જાણવી.) (૮૮૫૨-૫૩) જે સમગ્ર ગુણોથી યુક્ત હોય તે સુવર્ણ કહેવાય, શેષ (જુત્તી=) મેળવણીવાળું (કૃત્રિમ) તે નહિ, એમ સાધુ પણ નિર્ગુણી, કેવળ નામ કે રૂપ (વેષ) માત્રથી સાધુ નથી. (૮૮૫૪) વળી જે કૃત્રિમ સોનાને સુવર્ણ જેવા વર્ણવાળું કરવામાં પણ આવે, તો પણ બીજા ગુણેથી રહિત (હેવાથી)
