________________
બાધિદુર્લભ ભાવના અને વણિકપુત્રને પ્રબંધ
૪૮૯ અને અંતરદ્વીપમાં પ્રાયઃ મુનિના વિહારના અભાવે બેધિ કેનાથી થાય? કર્મભૂમિમાં પણ છ ખંડમાં પાંચ ખંડે તે સર્વથા અનાર્ય છે, કારણ કે મધ્યખંડની બહાર ધર્મની અગ્યતા છે. (૮૮૦૧-૨) વળી જે ભારતમાં છો ખંડ શ્રેષ્ઠ છે, તેમાં પણ અયોધ્યાના મધ્યથી સાડા પચીસ દેશ સિવાય શેષ અત્યંત અનાય છે. (૮૮૦૩) અને જે સાડા પચીશ દેશપ્રમાણ આર્યક્ષેત્ર છે, ત્યાં પણ સાધુઓને વિહાર કેઈક કાળે કઈક પ્રદેશમાં જ હોય છે. કારણ કહ્યું છે કે- (૮૮૦૪)
૧-મગધદેશમાં રાજગૃહી, ૨-અંગમાં ચંપા, ૩-બંગમાં તામલિપ્તી, ૪-કલિંગમાં કંચનપુર, ૫-કાશદેશમાં વારાણસી, ૬-કોશલમાં સાકેતપુર, ૭-કુરુદેશમાં ગજપુર, ૮-કુશાર્તદેશમાં શૌરિપુર, ૯-પંચાલમાં કપિલપુર, ૧૦-જંગલાદેશમાં અહિછત્રા, ૧૧સોરઠમાં દ્વારામતી, ૧૨-વૈદેહમાં મિથિલા, ૧૩-વચ્છેદેશમાં કૌશામ્બી, ૧૪-શાંડિલ્ય દેશમાં નંદિપુર, ૧૫-મલયદેશમાં ભદ્દિલપુર, ૧૬-વચ્છેદેશમાં વૈરાટ, ૧૭–અચ્છમાં વરણુ, ૧૮દશામાં મતિકાવતી, ૧૦-ચેરીમાં શક્તિમતી, ૨૦-સિંધુસીવિરમાં વીતભય, ૨૧-સૂરસેનમાં મથુરા, રર-ભંગીદેશમાં પાવાપુરી, ૨૩-વદેશમાં માસપુરી, ૨૪-કુણાલમાં શ્રાવસ્તી, ૨૫-લાટમાં કેટિવર્ષિક અને અર્ધાકેકે દેશમાં વેતાંબિકા નગરી, એ દેશને) આય કહ્યા છે. આ દેશોમાં જ શ્રી જિનેશ્વરની, ચક્રવતી એની અને બલદે-વસુદેવેની ઉત્પત્તિ (જન્મ) થાય છે. (૮૮૦૫ થી ૧૦) તેમાં પૂર્વ દિશામાં-અંગ અને મગધ દેશ સુધી, દક્ષિણમાં-કૌશામ્બી સુધી, પશ્ચિમમાં–શૂણદેશ સુધી અને ઉત્તરે-કુણાલદેશ સુધી, એટલું આયક્ષેત્ર છે. આ ક્ષેત્રમાં સાધુઓને વિહાર કરે કપે છે, પણ એની બહાર જ્યાં જ્ઞાનાદિ ગુણેની વૃદ્ધિ ન થાય, ત્યાં (વિચરવું) કલ્પે નહિ. (૮૮૧૧-૧૨) વળી જ્યાં સમ્યજ્ઞાનાદિ ગુણરત્નના નિધાન અને વચનરૂપ કિરણેથી મિથ્યાત્વરૂપી અંધકારને નાશ કરનારા એવા મુનિવરે વિચરતા નથી, ત્યાં પ્રચંડ પાખંડીઓના સમૂહનાં વચનરૂપ પ્રચંડ વનથી પ્રેરાયેલી બધિ, પવનથી ઉડેલી રૂની પૂણીની જેમ નિયમા દુર્લભ છે. (૮૮૧૩-૧૪) એમ હે દેવાનુપ્રિય! બાધિની અતિ દુર્લભતાને જાણીને અને ભયંકર સંસારમાં ચિરકાળ ભમ્યા પછી તેને પ્રાપ્ત કરીને, હવે તારે નિત્ય કોઈ ઉપાય પણ અતિ આદરપૂર્વક તેમ કરવું જોઈએ, કે જેમ ભાગ્યવશ મળેલી બોધિની સફળતા થાય; કારણ કે- પ્રાપ્ત થએલી બોધિને (સફળ) નહિ કરતો અને ભવિષ્યમાં પુનઃ તેની ઈચ્છા કરતે (0) બીજા બધિના દાતારને કયા મૂલ્યથી મેળવીશ? (૮૮૧૫ થી ૧૭) વળી મૂઢપુરુષે તે ક્યાંક દેવના જેવા સુખને, કયાંક નારકી જેવા મહા દુઃખને અને ક્યાંક તિર્યંચ વગેરેના પણ ડામ દેવા, ખાસી કરવા, વગેરે વિવિધ દુઃખને પિતાની નજરે જોઈને અને કોઈ દુઃખને પપદેશથી જાણીને પણ અમૂલ્ય ધિને સ્વીકારતા નથી. (૮૮૧૮૧૯) જેમ મોટા નગરમાં ગયેલા કેઈ મનુષ્ય પાસે મૂલ્ય (ધન) છતાં મૂઢતાથી (ત્યાં) લાભ લેતા નથી, તેમ નરભવને પામેલા પણ છ (મૂઢતાથી) બેધિને પામતા
