________________
પાંચ મહાવ્રતાની ભાવનાઓ અને તેના પાલન માટે ઉપદેશ
૪૫૫
જાણવા
જાણવી. (૮૧૮૫) દ્રવ્ય, (ક્ષેત્ર), વગેરે ચાર પ્રકારની (અવગ્રહની ) મર્યાદા માટે ગૃહસ્થદ્વારા (તેનું) અનુજ્ઞાપન કરાવે (અનુમતિ મેળવે,) તે ત્રીજા વ્રતની બીજી ભાવના છે. (૮૧૮૬) ( પછી ) મર્યાદિત કરેલા અવગ્રહને જ સદા વિધિથી વાપરે, અન્યથા અદત્તા દાન થાય, એમ ત્રીજા વ્રતની ત્રીજી ભાવના થાય. (૮૧૮૭) સવ સાધુએનાં સાધારણ આહાર અને પાણીમાંથી પણ જેની શેષ સાધુએએ તથા ગુરુએ અનુમતિ આપી હાય, તેને જ ( અસ’તસ્સ=) વાપનારને ત્રીજા વ્રતની ચાથી ભાત્રના થાય (૮૧૮૮) ગીતા ને માન્ય એવા ઉદ્યત વિહાર વગેરે ગુણવાળા સાધુઓનો માસ વગેરે પ્રમાણવાળા કાળઅવગ્રહ, (જતાં-આવતાં) પાંચ કાસ વગેરે મર્યાદારૂપ ક્ષેત્રઅવગ્રહ અને તેઓની વસંતિ, (વગેરે) તે તે દરેકનો તેએની અનુજ્ઞાપૂર્વક ઉપયાગ કરે, અન્યથા અદત્તાદાન થાય, એ ત્રીજા વ્રતની પાંચમી ભાવના જાણવી. (૮૧૮૯-૯૦)
ચેાથા મહાવ્રતની ભાવનાઓ-બ્રહ્મવ્રતવાળેા (મુનિ) અતિ સ્નિગ્ધ આહારને તથા (ઋક્ષ પણ ) અતિપ્રમાણુ આહારને તજે, એ રીતે નિશ્ચે ચેાથા વ્રતની પહેલી ભાવના થાય. (૮૧૯૧) શૈાભા માટે શૃંગારિક વસ્તુઆનો ચેાગ તથા શરીર-નખ-દાંત-કેશની સમારણા ન કરે, તે ચેાથા વ્રતની બીજી ભાવના જાણવી. (૮૧૯૨) સ્ત્રીની ઇન્દ્રિએ (અગેાપાંગ ) વગેરેને સરાણવૃત્તિથી મનમાં સ્મરે નહિ અને ( રાગપૂર્વક ) તેને દેખે પણ નહિ, તે ચેાથા વ્રતની ત્રીજી ભાવના જાણવી. (૮૧૯૩) પશુએ, નપુસકે। અને સ્ત્રીએથી યુક્ત વસતિને તથા સ્ત્રીના આસન-શયનને તજનારને ચેાથા વ્રતની ચેાથી ભાવના થાય. (૮૧૯૪) કેવળ સ્ત્રીઓની સાથે અથવા સ્ત્રી સખ'ધી વાર્તાને નહિ કરવાથી અને પૂર્વ ભાગવેલા ભાગાનું સ્મરણ નહિ કરવાથી ચેાથા વ્રતની પાંચમી ભાવના જાણવી. (૮૧૯૫)
પાંચમા મહાવ્રતની ભાવનાએ-મનને અરુચિકર તથા રુચિકર ( અમનોજ્ઞ– મનોજ્ઞ ). એવા શખ્વાદિ પાંચ પ્રકારના ઇન્દ્રિયાના ( શબ્દાદિ ) વિષયમાં પ્રદ્વેષ અને શુદ્ધિ ( આસક્તિ ) નહિ કરનારને પાંચમા મહાવ્રતની પાંચ ભાવનાએ થાય. (૮૧૯૬)
મહાવ્રતના પાલન માટે ઉપદેશ-એમ હે સુંદર (ક્ષપક )! આત્મામાં વ્રતાની પરમ દઢતાને ઈચ્છતા તું પાંચ મહાવ્રતેની પચીશેય ભાવનાઓને ભાવજે ! (૮૧૯૭) અન્યથા સખ્ત પવનથી પ્રેરાયેલી જ'ગલની કુમળી વેલડી સમા ( કે મળ-ચંચળ ) મનવાળા (અને તેથી ) તે તેમાં અસ્થિરાત્મા એવા હે ક્ષપક! તું તેના ફળને પામીશ નહિ. (૮૧૯૮) તેથી હે દેવાનુપ્રિય! પાંચેય મહાત્રતેામાં દૃઢ થજે. ( કારણ કે-) જે એ નેામાં ઢગાયે, તે સઘળાં સ્થાનોમાં ઠગાયે જાણવા. (૮૧૯૯) જેમ તુખડાની દૃઢતા વિના (ચક્રના) આરાએ પેાતાનું કાર્ય કરી શકે નહિ, તેમ મહાવ્રતામાં શિથિલ આત્માના સ ધ ગુણેા તેવા ( નિષ્ફળ) જાણવા. (૮૨૦૦) જેમ વૃક્ષની શાખાએ, પ્રશાખાએ, પુષ્પા અને કળાનુ` ( પાષક ) કારણ ( તેનુ' ) મૂળ છે, તેમ ધમ ગુણેાનુ પણ મૂળ મહાત્રતાની ઉત્તમ દૃઢતા છે. (૨૨૦૧) જેમ અંદરથી ભ્રૂણ નામના કીડાએથી ખવાએલેા થાંભા ઘરના ભારને
