________________
૪૭૬
શ્રી સંગરંગશાળા ગ્રંથને ગુજરાતી અનુવાદ: દ્વાર એવું તે જ ભાવનાઓ પણ છે અને જે ભાવનાઓ છે તે જ એકાન્ત શુભ ભાવ પણ છે. (૮૫૫૯) તે ભાવ બાર પ્રકાર છે, અથવા તે ભાવનાઓ બાર પ્રકારની છે. તે ભાવ અને ભાવનાઓ પણ સંવેગાસની વૃદ્ધિથી શુભ બને છે (૮૫૬૦), તેથી તે ભાવને પ્રગટાવવા માટે ક્રમશઃ ૧-અનિત્યતાને, ૨-અશરણતાને, ૩-સંસારને, ૪-એકત્વને, પ-અન્યત્વને તથા ૬-અશુચિપણને ચિંતવ! (૮૫૬૧) તથા ૭-આશ્રવને, ૮-સંવરને, હ-કર્મોની નિર્જરાને, ૧૦–લેકસ્વભાવને, ૧૧-બે ધિદુર્લભતાને અને ૧૨–ધર્મગુરુની દુર્લભતાને પણ ચિંતવ ! (૮૫૬૧-૬૨) આ બારમાં સર્વ પ્રથમ સદા સંસારજન્ય સમસ્ત વસ્તુસમૂહનું અનિત્યપણું આ રીતે ભાવવું. (૮૫૬૩)
૧-અનિત્ય ભાવના-અહો ! (આશ્ચર્ય છે કે-) યૌવન વિજળી જેવું, સંપદાઓ પણ સંધ્યાનાં વાદળાના રોગની શોભા જેવી અને જીવિત પાણીના પરપોટા જેવું અત્યન્ત અનિત્ય જ છે. (૮૫૬૪) પરમ પ્રેમનાં પાત્ર એવાં માતા-પિતા-પુત્ર અને મિત્રોની સાથે જે સંવાસ (સંગ), તે સર્વ પણ નિચે અનિત્યતાથી વ્યાસ (નાશવંત) છે. (૮૫૬૫) વળી શરીર, સૌભાગ્યતા, અખંડ-પૂર્ણ પંચેન્દ્રિપણું, રૂપ, બળ, આરોગ્ય અને લાવણ્યની સંપદા (શભા), એ સઘળું પણ અસ્થિર છે. (૮૫૬૬) ભવનપતિ, વાણવ્યંતર, જ્યોતિષી અને બાર કલ્પ વગેરેમાં ઉપજેલા સર્વ દેવનાં પણ દેહ, રૂપ વગેરે સઘળુંય અનિત્ય છે. (૮૫૬૭) ભુવન, ઉપવને, શયન, આસન, ધ્યાન અને વાડને, વગેરેની સાથેના આ લેક-પરલેકમાં પણ જે સોગ, તે પણ નિચે અનિત્ય છે. (૮૫૬૮) એક પદાર્થના અનુમાન દ્વારા (પણ) અનિત્યતતાને સર્વગત માનીને ધન્યપુરુષો નગતિરાજાની જેમ ધર્મમાં ઉદ્યમ કરે છે. (૮૫૬૯) તે આ પ્રમાણે–
અનિત્ય ભાવના વિષે નગતિનૃપને પ્રબંધ-ગંધાર દેશનો સ્વામી નગતિ નામે રાજા, ઘેડા, હાથી, રથ ઉપર બેઠેલા ઘણા સામંતના સમૂહથી પરિવરેલે, મોટી (ઘણી) અદ્ધિના સમૂહથી શેભ, પિતે વસંતઋતુના સમાગમથી શોભાયમાન વનરજીને જોવા માટે પિતાની નગરીમાંથી નીકળ્યો. (૮૫૭૦-૭૧) પછી ત્યાં અદ્ધમાગે જતાં) (ઉમિલક) વિકસિત મોટાં પત્રોથી શોભતા, પુપનાં રસબિંદુએથી પીળી થએલી મંજરીના સમૂહથી રમણીય, ભમતા ભ્રમર સમૂહના ગુંજારવના ન્હાનાથી જાણે ગાતો હોય તેવા, પવનથી પ્રેરાયેલી શાખાઓરૂપી ભુજુઓ વડે જાણે નાચ પ્રારંવ્યું હોય તેવા મદન્મત્ત કેયલના શબ્દના બહાને જાણે કામની સ્તુતિ કરતા હોય તેવા અને ગાઢ પાંદડાઓરૂપ પરિવારથી વ્યાસ, એવા એક ખીલેલા આમ્રવૃક્ષને જે. (૮૫૭૨ થી ૭૪) પછી તેને રમણીયતાગુણથી રંજિત ચિત્તવાળા તે રાજાએ (ત્યાંથી) જતાં કુતૂહલથી એક માંજર તેડી લીધી. (૮૫૭૫) તેથી પિતાના સ્વામિના માર્ગને અનુસરનારા સેવકલેકમાંથી કોઈએ મંજરીઓને, કેઈએ (પલવચયં= ) પાંદડાંના સમૂહને, કેઈએ ગુચ્છાને, તો કેઈએ ડાળીને અગ્રભાગને, બીજા કેઈએ કિશલયસમૂહને, તે કોઈએ કાચાં પણ
