________________
૩૫૩
ભુલકકુમારનો પ્રબંધ વર્ષ સુધી) કે, (એમ) અડતાલીશ વર્ષે ગયાં, તે પણ નહિ રહેતાં તેની માતાએ ઉપેક્ષા કરી. માત્ર પૂર્વે સાચવી રાખેલી તેના પિતાના નામની વટી અને રત્નકંબળ તેને આપીને કહ્યું કે-હે પુત્ર ! (પાઠાંતર કચ= ) જ્યાં-ત્યાં જઈશ નહિ, કિન્ત પંડરિક રાજા તારા મોટા પિતા (કાકા) છે, તેને આ (તારા) પિતાના નામવાળી વીંટીને દેખાડજે, કે જેથી તે તને ઓળખીને અવશ્ય રાજ્ય આપશે. પછી “એમ કરીશ”—એવું કહીને (સ્વીકારીને) સુલકકુમાર મુનિ નીકળે (૬૩૦૧ થી ૪) કાળક્રમે સાકેતપુરમાં પહોંચે. તે વેળા રાજાના ઘેર આશ્ચર્યભૂત નાટક ચાલતું હતું. (૬૩૦૫) તેથી “રાજાનું દર્શન કાલે કરીશ”—એમ વિચારીને, ત્યાં જ બેઠેલે તે એકાગ્રતાથી નાટયક્રિયાને જેવા લાગે (૬૩૦૬) અને ત્યાં સમગ્ર રાત્રી સુધી નાચીને અતિ થાકેલી કંઈક ઊંઘતી નદીને વિવિધ કરણોના પ્રવેગથી મનહર બનેલા નાટકના રંગમાં ભંગ પડવાના ભયથી અકાએ પ્રભાતકાળે ગીત ગાવાના ન્હાને સહસા આ પ્રમાણે સમજાવી. (૬૩૦-૮)
“હે શ્યામસુંદરી ! સુંદર ગાયું, સુંદર વગાડયું અને સુંદર નાચી. (એમ) લાંબી રાત્રિ સુધી (નૃત્યનું પાલન કરીને હવે રાત્રિના સ્વપ્નના અંતે પ્રમાદને ન કર !” (૩૦૯)
' તે સાંભળીને (ચેલેણુત્ર) ક્ષુલ્લક મુનિએ તેણીને રત્નકબળ ભેટ કર્યું રાજાના પુત્રે કુંડલરત્ન, શ્રીકાન્તા નામની સાર્થવાહ પત્નીએ હાર, અમાત્ય જયસંધીએ (રત્નજડિત સુવર્ણનું ) કડું અને માવતે રત્નનો અંકુશ ભેટ કર્યો. તે સઘળાં (પ્રત્યેક) લાખ લાખ મૂલ્યનાં હતાં. (૬૩૧૦-૧૧) પછી તેનું રહસ્ય જાણવા માટે રાજાએ પહેલાં જ ક્ષુલ્લકને કહ્યું કે-તે આ કેમ આપ્યું? તેથી તેણે મૂળથી જ (પિતાનો) સર્વ વૃત્તાન્ત ત્યાં સુધી કહ્યો કે-યાવત્ હું રાજ્ય માટે (અહીં) આવ્યો છું. (પણ) આ ગીતને સાંભળીને બેધ પામેલે વિષયની ઈચ્છાથી રહિત થયે. (૬૩૧૨-૧૩) અને પ્રવ્રજ્યામાં સ્થિર ચિત્તવાળો થયે છું, તેથી “ગુરુ છે”—એમ માનીને એણને રત્નકંબલ આપ્યું. પછી તેને ઓળખીને રાજાએ કહ્યું કે-પુત્ર! આ રાજ્યને રવીકાર. ત્યારે ક્ષુલ્લકે જવાબ આપ્યો કે-શેષ આયુષ્યમાં હવે ચિરકાલિન સંયમને નિષ્ફળ કરનાર આ રાજ્યથી શું ? (૬૩૧૪-૧૫) તે પછી રાજાએ પિતાના પુત્ર વગેરેને કહ્યું કે–તમારે દાન દેવામાં શું કારણ છે? તેથી રાજપુત્રે કહ્યું કે-૬૩૧૭) હે તાત! તમને મારીને રાજ્ય લેવાને ઈચ્છતો હું આ ગીતને સાંભળીને રાજ્યથી વિરાગી થયો. (૬૩૧૭) તથા સાર્થવાહ પત્નીએ પણ કહ્યું કે મારા પરદેશ ગયેલા પતિને બાર વર્ષો વીતી ગયાં તેથી મેં વિચાર્યું કે-બીજા પતિને સ્વીકારું, તેની આશાથી શા માટે દુઃખી થાઉં ? (એમ વિચારવાળી હતી) તે પછી અમાત્યે કહ્યું કે- હે દેવ! અન્ય રાજાઓની સાથે હું સંધિને કરું કે ન કરું”-એમ પૂર્વે વિચારતો હતો અને માવતે પણ કહ્યું કે-સીમાડાના રાજાઓએ “પટ્ટહસ્તિ લાવી આપ, અથવા મારી નાખ.— એમ બહુ કહેવાથી હું પણ ચિરકાળથી હિંચકાની જેમ સંશયથી ચલચિત્ત પરિણતિથી રહ્યો હતો. (૬૩૧૮ થી ૨૧) પછી તેઓના અભિપ્રાયોને જાણીને પ્રસન્ન થએલા પુંડરિક
