________________
મદ્યપ્રમાદનું સ્વરૂપ
૩૧
કારણે સ પ્રકારના વિકારાના પ્રગટ અખડ (પૂર્ણ) કારણને મદ્ય કહેવાય છે. (૭૦૩૮) અમુધ અને સામાન્ય (હલકટ્ટ) લેાકેાને પીવાયેાગ્ય એ મદ્ય (દારુ ) પાંડિત એવા ઉત્તમ પુરુષાને અપેય (ત્યાગ કરવાયેાગ્ય) છે, કારણ કે-પેય-અપેયને પડિત અને ઉત્તમ મનુષ્યા જ જાણે છે. (૭૦૩૯) આ લેાક-પરલેાકના (હિતના) વિચારમાં વિશિષ્ટ પુરુષાએ જેને આ જગતમાં નિર્દોષ જોયુ' (માન્ય) છે, તે ઉત્તમ, યશકારક અને પવિત્ર ( પીણુ' ) પ્રગટ પીવાયેાગ્ય છે. (૭૦૪૦) અથવા જે આગમથી નિષિદ્ધ, વિશિષ્ટ લેકમાં નિંદાપાત્ર, વિકારક, આ લેાકમાં પણ પ્રત્યક્ષ દેખાતા બહુ દેષવાળું, પીવાથી જે નિળ પણ બુદ્ધિને આચ્છાદન ( આવરણ ) કરે, મનને હણે (શૂન્ય કરે), સ` ઇન્દ્રિયેાના (શબ્દાદિ ) વિષયાને જાણવામાં વિપર્યાસ કરે (વિપરીત મેધ કરાવે) અને સ ઇન્દ્રિએના સમભાવને પામેલે (સમતાવાળે) પણુ, સ્વસ્થ ( સ્વભાવસ્થ ) પશુ, પ્રૌઢ બુદ્ધિવાળા પણુ અને સ્પષ્ટ ચૈતન્યવાળા એવા ચતુર પુરુષને આત્મ પણ જેને પીવા માત્રથી સહસા અન્યથા પરિણમે. ( અર્થાત્ સમભાવને છેડી રાગી-દ્વેષી અને, વિભાવદશાને પામે, ક્ષુદ્ર બુદ્ધિવાળા ખને, શૂન્ય ચેતનાવાળા બને. ) તે સ્પષ્ટ ( અણુજ્જ=) અના –પાપી મદ્યને કેણુ બુદ્ધિશાળી પીવે? (૭૦૪૧ થી ૪૪) જેમ જળથી ખીજમાં 'કુરા પ્રગટે, તેમ મદ્યને પીવાથી પ્રત્યેક સમયે આ ભવ-પરભવમાં દુઃખાને દેનારા વિવિધ દેાષા પ્રગટે છે. (૭૦૪૫) તથા મદ્યપાનથી રાગની વૃદ્ધિ થાય, રાણવૃદ્ધિથી કામની વૃદ્ધિ થાય અને કામમાં અતિ આસક્ત મનુષ્ય ગમ્યાગમ્યના પણ વિચાર ન કરે. (૭૦૪૬) એ રીતે જો મદ્ય આ ભવમાં જ અવિકલ મનુષ્યને પણ વિકલપણું કરે છે, તેા તેની સાથે વિષ પણ ( સીસિય =સમ) સર્દશતાને ધારણ કરે ! ( ખીન્નું) અમે શું કહીએ ? (અર્થાત્ મદ્ય અને ઝેર અને તુલ્ય માનેા !) (૭૦૪૭) અથવા જો મદ્ય નિયમા જન્માન્તરમાં પણ વિકલેન્દ્રિયપણું આપે છે, તેા એક જ ભવમાં વિકલેન્દ્રિયપણું કરનારા વિષને મઘની સાથે કેમ સરખાવાય ? (વિષથી પણ મદ્ય અધિક દુષ્ટ કેમ નહિ ?) (૭૦૪૮) એમ નહિ વિચારવું કે–રબ્બાની જેમ દ્રબ્યાના મિલનરૂપ હેાવાથી સજ્જનેાને મદ્ય પીવાયેાગ્ય છે જ. કારણ કે–આ વિષયમાં સઘળીય પેય-અપેયની વ્યવસ્થા વિશિષ્ટ લાકકૃત અને શાસ્ત્રમૃત છે, સ ંધાન (દ્રબ્યાની મેળવણી ) રૂપે તુલ્ય છતાં એક વસ્તુ પીવાયેાગ્ય હાય છે, ( પણ ) બીજી તેવી નથી હેાતી. (૭૦૪૯-૫૦) જેમ સંધાન કરેલું' (મેળવણીવાળુ) દ્રાક્ષાદિનુ પાણી સથા પીવાયેાગ્ય કહ્યું છે, તે રીતે સધાનપણાથી તુલ્ય છતાં (અસ્થિયકરીર=) આથેલાં કેરાનું પાણી પીવાયેગ્ય નથી. (૭૦૫૧) (ઉપર કડ્ડી) તે આ પેય ( અપેય ) વ્યવસ્થા લેાકકૃત છે અને આ (કહીશુ તે) શાસ્ત્રકૃત છે. તે શાસ્ત્ર લૌકિક તથા લેાકેાત્તરિક એ પ્રકારનુ છે. તેમાં આ (પમ = ) લૌકિકશાસ્ત્ર (કહે) છે કે– (૭૦પર) ગાળની, પિષ્ટની ( લેાટની) અને મહુડાની–એમ સુરા ત્રણ પ્રકારની છે. તે જેમ એક, તેમ સવાઁ ( ત્રણેય ) પણ (સુરા) ઉત્તમ બ્રાહ્મણેાએ પીવાયેાગ્ય નથી. (૭૦૫૩)
